Spasticiteit en zitproblemen MS netwerkavond 18 april 2017 Ludwine van Orsouw, physician assistant Jorinde Oudenaarden, ergotherapeut
Spasticiteit en zitproblemen
MS netwerkavond 18 april 2017
Ludwine van Orsouw, physician assistant
Jorinde Oudenaarden, ergotherapeut
Doel
• Inzicht in relatie tussen spasticiteit en zitproblemen
• Interventies voor optimaliseren zithouding
Definitie spasticiteit
‘Stoornis in motoriek waarbij er een snelheidsafhankelijke toename is van de rekreflex van spieren obv verhoogde prikkelbaarheid van de rekreflex en waarbij de spasticiteit een onderdeel is van een bovenste motorneuron syndroom.’ (Lance, 1980)
Klinische uiting
- Toegenomen weerstand tegen passief bewegen
- Onwillekeurige spiercontracties
- Hyperreflexie (Stein er al., 1992)
Gevolgen spasticiteit voor zitten
• pijn
• toegenomen energieverbruik
• schuifkrachten
• verminderde ROM
• abnormale stand ledematen
• cosmetische problemen
• moeite met handhaven zithouding
Ervaren zitproblemen
• Pijn, vermoeidheid, decubitus
• Onderuit schuiven, scheef zitten
• Moeite met transfers, afname ADL-zelfstandigheid, niet naar buiten willen/kunnen in rolstoel
decubitus
pijn
toename spasticiteit
schuif-krachten
onderuit
schuiven
Stel jezelf de volgende vragen
Welke zitproblemen ervaart iemand?
Is er een relatie tussen spasmen en het zitprobleem?
Kan het spasme oorzakelijk of symptomatisch behandeld worden?
Hoe kan je omgaan met de gevolgen?
Veelvoorkomende zitproblemen
Spasticiteit hamstrings
• achterover gekanteld bekken
• schuifkrachten
Veelvoorkomende zitproblemen
Spasticiteit rompmusculatuur
Spasticiteit adductoren
• Bekkenscheefstand + scoliose
Stappenplan interventie
1. Oorzaak spasticiteit behandelen
2. Symptomatisch behandelen
- Medicamenteus
- Fysiotherapeutisch
3. Aanpassen rolstoel
4. 24-uurspositionering
Casus
57 jaar
MS secundair progressief sinds 1993
Scheefzakken
Pijn linker zij
Decubitus
Lichamelijk onderzoek in lig
• Houdingsafhankelijk spasmen in hamstring en iliospoas
• Heupflexie li 110°re 105 °
• Spasticiteitstesten:
• Hamstrings
• M. Soleus
• Popliteale hoek li 90°re 80°
• Hypertonie linkerzijde romp > rechterzijde
Lichamelijk onderzoek in zit
Conclusies lichamelijk onderzoek
Wat is beperkend voor het zitten?
• Lengte hamstrings
• Hypertonie linkerzijde
Is het corrigeerbaar?
Moet de stand gevolgd worden?
Technische aspecten rolstoel
Rugleuning te ruim
Zitdiepte te groot
Kuitplaten te ver naar voren
Plan van aanpak
1. Oorzaak behandelen
2. Symptomatisch behandelen
- Medicamenteus
- Fysiotherapeutisch
3. Aanpassen rolstoel
4. 24-uurspositionering
Ontwikkeling MS? Gevolgen voor zitten?
Zit Advies Team Reade
Jorinde Oudenaarden
Ludwine van Orsouw