SOSYAL BĠLGĠLER 7 - OSMANLI DENĠZ ĠMPARATORLUĞU-DENĠZLERDE GELĠġMELER ORHAN GAZĠ döneminde Karesioğulları Beyliği alınmıĢ ve bu beyliğin donanmasından yararlanarak Rumeli’ye geçmiĢlerdir. (Rumeli’de ilk alınan yer Çimpe kalesidir.) YILDIRIM BEYAZID döneminde Gelibolu'da tersane kuruldu ve Gelibolu donanmanın üssü oldu I.MEHMET(ÇELEBĠ) döneminde Venediklilerle ilk deniz savaĢı yapılmış ancak kaybedilmiştir. FATĠH SULTAN MEHMET döneminde Karadeniz kıyılarının güvenliğinin sağlanması için; Cenevizlilerden Amasra, Candaroğullarından Sinop, Trabzon Rum imparatorluğundan Trabzon alındı. 1477'de Kırım fethedilerek Osmanlı Devletine bağlandı. Kırım’ın alınması ile Karadeniz bir Türk Gölü haline geldi. Doğu ticaret yolları (Ġpek Yolu) güvenlik altına alındı. Ege denizindeki Limni, Eğriboz, Taşoz, Semadirek, İmroz, İmroz, Midilli adaları alındı. o II. BEYAZID döneminde Karadeniz'in kıyısında bulunan Kili ve Akkerman kaleleri fethedildi. Venediklilerden Ġnebahtı, Modon ve Koron kaleleri alındı. o YAVUZ SULTAN SELĠM döneminde Osmanlı donanması geliĢtirilmiĢ, ve Osmanlı Devletinin Kuzey Afrika'da bir güç merkezi haline gelmesi, Akdeniz'de bağımsız dolaşan Türk ve Müslüman denizcileri Osmanlı Devleti ile kaynaĢtırılmıĢtır. Mısır’ın fethiyle Baharat Yolu Osmanlı denetimine girmiĢtir. Ġnebahtı Yenilgisi(1571) ÇeĢme Baskını: Osmanlı Devleti, Rumeli’de Rusya ile savaş hâlindeydi. İngiliz donanması ile iş birliği yapan Ruslar, baskın yaparak Ġzmir ÇeĢme limanında bulunan Osmanlı donanmasını yaktı (1770). Navarin Baskını: Yunan İsyanı ve Osmanlı-Rus savaşı sırasında Rusya, Ġngiltere ve Fransa donanmaları Osmanlı donanmasına baskın yaparak yaktılar.(1827) Sinop Baskını: 1853 Osmanlı – Rus (Kırım) savaĢı sırasında Rus donanması Sinop’ta bulunan Osmanlı donanmasını yaktı (1853). II.SELĠM döneminde Lala Mustafa PaĢa tarafından Venediklilerden Kıbrıs alındı. Kıbrıs'ın alınmasıyla; Anadolu, Suriye ve Mısır arasındaki deniz yolları güvenlik altına alındı. Doğu Akdeniz'de Osmanlı hakimiyeti güçlendi. Ġnebahtı Deniz SavaĢı’na neden oldu. Kıbrıs'ın alınması üzerine Avrupa’da oluşturulan Haçlı donanması Osmanlı donanmasını Ġnebahtı’da yendi (1571). Ġnebahtı yenilgisiyle Osmanlı Devleti'nin Akdeniz'deki hakimiyeti sarsılmıştır. KANUNĠ SULTAN SÜLEYMAN döneminde Rodos adası fethedildi (1522). Rodos'un fethiyle Suriye ve Mısır ticaret yolunun güvenliği sağlanmıĢtır. Kanuni, Hızır Reis'i (Barbaros ) İstanbul'a davet etti ve onu Kaptan-ı Derya olarak donanma komutanlığına atadı. Böylece onun yönetiminde olan Cezayir Osmanlı yönetimine geçmiştir (1533). 1538 yılında Osmanlı donanması (Barbaros Hayrettin PaĢa) ile Haçlı donanması(Andrea Dorya) arasında Preveze’de yapılan deniz savaşını Osmanlılar kazandı. Preveze Deniz SavaĢı ile; Akdeniz bir Türk gölü haline gelmiĢtir. Kanuni'nin görevlendirdiği Turgut Reis, Trablusgarp ‘ı(1555), ve İspanyolların elinde bulunan Cerbe adasını da almıştır. Kızıldeniz’in güvenliğini sağlamak için Hint Deniz Seferleri düzenlenmiĢ ancak sonuç alınamamıĢtır. Zeki DOĞAN Sosyal Bilgiler Öğretmeni GĠRĠT’ĠN FETHĠ: Girit, Venedik korsanlarının elindeydi. Bu korsanlar Osmanlı ticaret gemilerine zarar veriyorlardı. Girit adası 25 yıl süren bir kuşatmadan sonra fethedildi(1669). Osmanlı Donanmasının Yok Edildiği Yer ve Tarihler