Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma* Melike PINAR 1 Kadri Gökhan YILMAZ 2 Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ 3 Öz Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko- şullarında işletmeler için önemli avantajlar sunmaktadır. İşletmeler, sosyal medyayı pazarlama iletişimi faaliyetleri için kullanabilirken, bir yandan da satış faaliyetlerini gerçekleştirebilecekleri alternatif bir kanal olarak görmektedirler. Ülkemizde birçok sosyal medya mecra- * Bu çalışma, Doç. Dr. K. Gökhan YILMAZ ve Dr. Öğr. Üyesi Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ danışmanlığında yürütülen, Melike PINAR’ın “Sosyal ağlar üzerinden ya- pılan ticarette tüketici satın alma niyetini etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Instagram kullanıcıları üzerine bir araştırma” başlıklı Yüksek Lisans Tezinden türetilmiştir. 1 Sorumlu Yazar/ Corresponding Author: Arş. Gör., Ankara Sosyal Bilimler Üni- versitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, [email protected], https://orcid.org/0000- 0002-1840-8149 2 Doç. Dr., Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, [email protected], https://orcid.org/0000-0002-3702-1070 3 Dr. Öğr. Üyesi, Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, agungordu@ bartin.edu.tr, https://orcid.org/0000-0001-8704-0045 Makale Türü / Paper Type: Araştırma Makalesi / Research Paper Makale Geliş Tarihi / Received: 18.03.2018 Makale Kabul Tarihi / Accepted: 18.11.2019 Pınar, M.; Yılmaz, K. G. ve Güngördü Belbağ, A. (2019). Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ti- carette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma, Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 11(2), 357-378
22
Embed
Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın ...Sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen Faktörlerin
Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma*
Melike PINAR1
Kadri Gökhan YILMAZ2
Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ3
Öz
Sosyalmedya kullanımının yaygınlaşması, günümüzün rekabet ko-şullarında işletmeler için önemli avantajlar sunmaktadır. İşletmeler,sosyalmedyayı pazarlama iletişimi faaliyetleri için kullanabilirken,biryandandasatışfaaliyetlerinigerçekleştirebileceklerialternatifbirkanalolarakgörmektedirler.Ülkemizdebirçoksosyalmedyamecra-
1 Sorumlu Yazar/ Corresponding Author:Arş. Gör.,Ankara Sosyal Bilimler Üni-versitesiSiyasalBilgilerFakültesi,[email protected],https://orcid.org/0000-0002-1840-8149
Makale Türü / Paper Type:AraştırmaMakalesi/ResearchPaper Makale Geliş Tarihi / Received: 18.03.2018 Makale Kabul Tarihi / Accepted: 18.11.2019
Pınar,M.;Yılmaz,K.G.veGüngördüBelbağ,A.(2019).SosyalAğlarÜzerindenYapılanTi-caretteTüketiciSatınAlmaNiyetiniEtkileyenFaktörlerinBelirlenmesi:InstagramKullanıcılarıÜzerineBirAraştırma,Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi,11(2),357-378
Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research
358Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen
Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma
sındanbiriolan“Instagram”,artankullanıcısayısıveyükselenpo-pülaritesiyle işletmelerin ve girişimcilerin odağında yer almaktadır.BusebepleInstagramüzerindenyapılanticarifaaliyetler,çalışmanınkonusunuoluşturmuşturvebuçalışmaileInstagramüzerindenalış-veriş yapan tüketicilerin satın alma niyetlerini etkileyen faktörlerinbelirlenmesiamaçlanmıştır.Buamaçlaçalışmada,literatürdesıklık-la kullanılan güven ve algılanan fayda değişkenleriyle birlikte yenibir değişken olan sosyal ticaret unsurları değişkeninin tüketicilerinsatınalmaniyetiüzerineetkisi incelenmiştir.Çalışma,Instagram’dayeralanbutiklerden/işletmelerdenürünsatınalankadıntüketicilerlegerçekleştirilmiştir.Çalışmakapsamındaelektronikortamlardapayla-şılanvedoldurulananketlerilebelirlenençalışmasüresinde400ka-dıntüketiciyeulaşılmıştır.Çalışmadageçerlikvegüvenilirliktestleriilebirlikteaçıklayıcıfaktöranaliziveçokluregresyonanalizikulla-nılmıştır.Yapılananalizlersonucundaçalışmadagüvenvealgılananfaydadeğişkenlerinin tüketicilerinsatınalmaniyetiüzerindepozitifanlamlıetkisininolduğugörülürken,araştırmanındiğerbirdeğişkeniolansosyalticaretunsurlarınıntüketicilerinsatınalmaniyetiüzerindeanlamlıbiretkisininbulunmadığıortayaçıkmıştır.
Determining Factors Affecting Consumer Purchasing Intent in Trade Through Social Networks:
A Research on Instagram Users
AbstractThe widespread use of social media offers an important advantage for businessesintoday’scompetitiveenvironment.Ontheonehandbu-sinesses use social media for marketing communication activities, on the other hand, they see it as an alternative sales channel. One of the socialmediachannels“Instagram”issituatedinanincreasingnumberof users and focuses on the rising popularity of enterprises and entrep-reneurs. Therefore, the commercial activities made through Instagram
Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378
has been the subject of the study. This study aims to determine the factors that affect the purchasing intention of consumers who make purchases through Instagram. In this study,Basedon the literature,trust and perceived usefulness variables and social commerce const-ructvariablewerechoseninordertofindouttheireffectsonpurchaseintention of consumers. The study was conducted on purchases made by 400 women through boutique sales pages and businesses on Instag-ram.Statisticsanalysiswereexaminedwiththe23.0IBMprogram,along with reliability and validity tests which were used to analyze the data, factor analysis, and multiple regression analysis. The analysis result of the variables involved in the study has observed that trust and perceivedusefulnesshaveapositivesignificanteffectonthepurchaseintention via Instagram, whilst the social commerce construct, which isanothervariableinthestudy,hadnosignificanteffectonpurchaseintention of consumers.
Key Words: Social media, Social commerce, Instagram, Purchase intention
Giriş
Günümüzde sosyal medya kullanımının yaygınlaşması, insanlarıniletişimkurma,işbirliğiyapma,yaratıcıolmavetüketimyapmabiçim-leriniköktendeğiştirmiştir.Paylaşımadayalıbirtüketimkültürünügü-düleyensosyalmedyaaraçları,eğlenceamacınındışındakullanıcılarınişletmelervemarkalarkonusundabirbirinefikirdanıştıkları,yorumvedeğerlendirmeleryapabildikleriplatformlarhalinegelmiştir.Budeği-şimkarşısındaişletmelersosyalmedyanınetkiliiletişimyönündenfay-dalanmak,mevcutvepotansiyelmüşterilerini etkilemekvepazarlamafaaliyetlerinigerçekleştirmekadınabuplatformlardavarlıkgöstermeyebaşlamıştır. Böylelikle, sosyalmedya, işletmeler için yeni bir iletişimkanalı,yenibirpazarlamakanalı,önemlibirbilgikaynağıvehattayenibir satış kanalı haline de gelmiştir (KırcovaveEnginkaya, 2015).Budurum,sosyalticaretkavramınındoğmasınadanedenolmuştur.Sosyalticaret,kavramolarakarkadaş tavsiyeleri,ürünyorumlarıveüründe-recelendirmelerini içine alsa da sosyalmedyanın gelişmesiyle birlikte
Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research
360Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen
Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma
tüketicilereyönelikpazarlamafaaliyetlerinivetüketicilerinaktifkatılı-mınıkapsayarakliteratürdegenişbirbiçimdeelealınmayabaşlanmıştır(StephenveToubia, 2010).Marsden (2010) sosyal ticareti, elektronikticaretvesosyalmedyanınkesişimiolarakelealmış,sosyalmedyanınelektronikticaretyoluylaparasallaştırılmasıvegelirkaynağıhalinege-tirilmesişeklindeyorumlamıştır.Elektronikticarettealıcıvesatıcıtarafarasındaetkileşimdahasınırlıikensosyalticarettebuetkileşimdahaak-tiftir.Bununlabirliktesosyalmedyaaracılığıylayapılanticaretteöneri-ler,yorumlarvepuanlamalarürünle ilgili farklıbilgilerinedinilmesinisağlamaktavealıcınınkararmekanizmasınıetkileyebilmektedir(Kırco-vaveEnginkaya,2015).
Literatürdeyenigelişenbirkavramolansosyalticaretileilgiliçe-şitliçalışmalaryapılmayabaşlanmıştır.Elektronikticaretteolduğugibisosyalticarettedetüketiciyisatınalmayasevkedennedenleraraştırmakonusuolmuş,yapılançalışmalardaelektronikticarettekullanılandeğiş-kenlerdenfaydalanılmaklabirliktesosyalticaretifarklılaştırannoktalardaelealınmıştır.Bukapsamdaçeşitlisosyalmedyamecralarıüzerindenalışverişyapantüketicilerin tecrübelerinebaşvurulmuştur.Artanpopü-laritesininyanısırayaptığıgüncellemelerveeklenenyeniözellikleriy-lebirlikteInstagramalışverişyapılansosyalmedyamecralarıarasındaönemlibiryertutmaktadır.FakatliteratürdekiçalışmalardahaçokFace-booküzerineyoğunlaşmakta,Instagramileilgiliyapılançalışmalarisesınırlısayıdakalmaktadır.Görselolarakvekullanımolaraktüketicileresağladığıkolaylıklarınyanısıraişletmehesabıaçabilmevebuhesaplarınistatistiki verilerini kolayca takip edebilmeaçısından Instagramuygu-laması, araştırmacılar için çift yönlü bir araştırma sahası durumunda-dır.BununlabirlikteStatista(2017)verilerinegöreTürkiyenüfusunun%46’sınınaktifInstagramkullanıcısıdır;dolayısıylabumecranınsosyalticaretaçısındanincelenmeyedeğerpotansiyelininolduğudüşünülmek-tedir.
Sosyalticaret,tüketicilerinçeşitlionlineplatformlardaürünlerhak-kında birbirleriyle bilgi alışverişinde bulunabilmelerini, aynı zamandabu ürünlerle ilgili görüşlerini bildirmelerini sağlayabilecek etkileşim-libir sosyalağıanlatmak içinortayaçıkmışbirkavramdır (Chenvd.,2011).Sosyal ticarette temelamaç, tüketiciler tarafındanoluşturulmuş
Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research
362Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen
Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma
içeriğindiğerkullanıcılarlapaylaşılmasıvebuiçeriklerinyinetüketicilertarafındandeğerlendirilmesidir.Sosyal ticaretbuyönüylekullanıcılarabilgisağlayanbirreferansnoktasıdaoluşturmaktadır(WangveZhang,2012).Diğerbirifadeylekararvermesürecindekullanıcılardiğerkatı-lımcılarınyapmışolduğubutürdeğerlendirmelereveyorumlaradadik-kat etmektedir.
BubağlamdaHajli(2012)sosyalticaretintemelindeyatanetkileşimveiletişimlebirlikteyorumlamalarvedeğerlendirmelerinsosyalticaret-tekietkilerinisistematikolarakbelirlemekvebudeğişkeniölçümlemekiçin sosyal ticaret unsurları adındabir ölçekgeliştirmiştir veölçek şubaşlıklaraltında toplanmıştır: forumve topluluklar,derecelendirmevedeğerlendirmeler, tavsiyevereferanslar.Sosyal ticaretunsurlarıdeğiş-keni literatürde tüketicilerin satın almaniyeti ile ilişkilendirilmişolup(Hajli ve Sims, 2015; Sheikh vd., 2017) bu nedenle aşağıda yer alanhipotezönerilmektedir:
Araştırmanın değişkenlerinden biri olan algılanan fayda, Davis(1989)tarafındanTeknolojiKabulModelindekullanılanbirdeğişkendirveişperformansınıarttırmaderecesivebunundavranışsalniyeteetkisinianlamaküzerinekurgulanmıştır.TeknolojiKabulModelindealgılananfaydadeğişkeni,teknolojininkullanılmaderecesinietkilemesiaçısındanele alınırken, tüketici düzlemindemal ve hizmetlerin kullanılması so-nucundatüketicilerindahaverimlivedahakolayalışverişyapmalarınısağlayanbirdeğişkenolarakyenidenyorumlanmıştır(Parkvd.,2011).Bununlabirlikte,Teo(2001)tüketicilerinalışverişlerdeistediklerifayda-yıeldeetmelerininsatınalmaniyetlerineetkiettiğinisöylemiştir.
Literatürde algılanan faydanın tüketicilerin satın alma niyetiniolumlu yönde etkilediğine dair birçok çalışma bulunmaktadır (Gefenvd., 2003b;Koufaris, 2002;McCloskey, 2004;Kucukusta vd., 2015).Ayrıcasosyalticaretalanındayapılançalışmalardadaalgılananfayda-
Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378
Instagramuygulamasıüzerindeyapılan alışverişlerde satın almayıetkileyecekfaktörlerinbelirlenmesiadınayapılançalışmalardatüketici-lerinçoğunluklakolayalışverişyapabilmeveödemekolaylığındanötü-rübumecrayıtercihettiklerigörülmüştür(YaşaÖzeltürkayvd.,2017;Yeşildal,2017).Busonuçlar,algılananfaydadeğişkeninioluşturanifa-delerleparalellikgöstermektedir,dolayısıylasosyalticarettetüketicileriçinfaydaalgısınınönemiortayaçıkmaktadır.Bunedenleaşağıdayeralanhipotezönerilmektedir:
H2: Bireysel/Kurumsal Instagram hesaplarından yapılan alışveriş-lerdealgılananfaydanıntüketicilerinsatınalmaniyetiüzerindepozitifetkisivardır.
Araştırmadaveritoplamayöntemiolarakanketyöntemitercihedil-miştir.Araştırmanınevrenini,Türkiye’deInstagramüzerindenenazbirkerealışverişyapmışolankadın tüketicileroluşturmaktadır.Kadın tü-keticilerinseçilmenedeni,literatürdealışverişalışkanlıklarınıncinsiyetüzerindeki farklılıklarının görülmesi amacıyla yapılan çalışmalardanelde edilen sonuçlara göre, kadınların erkeklere nazaran alışverişlerdedahaetkinvepaylaşımcıolduğu,sosyalmedyakullanımındadahaak-tifolduğuveaynızamandaalışverişeyönelikgeneltutumlarınındaer-keklerdendahafarklıveolumluolmasıdır(Demirayak,2015;Girişken,
Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378
2015; “Kadınlar ve erkekler sosyal medyada ne kadar farklı davranı-yor?”,2015).Ayrıcasosyalticaretalanındayapılmışçalışmalarda(Wal-lsbeckveJohansson,2014;Prasertsithvd.,2015;Hajlivd.,2017;Ye-şildal,2017)alışverişyapankadıntüketicilerinsayısınınerkekleregöredahafazlaolduğugörülmüşvekadınlarınsosyalticaretekatılımlarınındaha fazla olduğu tespit edilmiştir. Örneklem seçiminde, kartopu ör-neklemeyönteminebaşvurulmuşveörneklembuaraştırmakapsamındaulaşılankatılımcılardanoluşmuştur.Araştırmadakullanılananketformu,GoogleFormsaracılığıylaonlineolarakhazırlanmışveinternetüzerin-den uygulanmıştır. Katılımcılardan çalışmanın anketini sosyal medyahesapları (Facebook,Twitter, Instagram)üzerindenpaylaşmaları isten-miş;böyleliklekartopuetkisiyaratılarakvesosyalmedyanınpaylaşımgücükullanılarakkatılımcılaraulaşılmıştır.Anketçalışması01.04.2018-01.05.2018tarihleriarasındagerçekleştirilmişolup,toplamda400katı-lımcıyaulaşılmıştır.
Araştırmada kullanılan ölçekler ve anketin hazırlanması
Araştırma kapsamında sosyal ticaret unsurları, algılanan fayda vegüvenbağımsızdeğişkenleriilesatınalmaniyetibağımlıdeğişkenikul-lanılmıştır.Hazırlanananketformuikibölümdenoluşmaktadır.İlkbö-lümde araştırmanın bağımlı ve bağımsız değişkenleriyle ilgili ifadelerbulunmaktadır.Bu ifadeler5’liLikertölçeğikullanılarakkatılımcılarayöneltilmişolup,seçenekler“KesinlikleKatılmıyorum”ve“KesinlikleKatılıyorum” aralığında hazırlanarak cevaplayanların katılım derece-lerine göre kendilerine uygun olan seçeneği işaretlemeleri istenmiştir.Bubölümdeyeralanifadeler,HajliveSims(2015)’in4maddeliksos-yal ticaret unsurları ölçeği,Gefenvd.(2003a)’ninhazırlamışolduğu6maddelik algılanan fayda ölçeği,Gefenvd.(2003a)veHajlivd.(2017)tarafındankullanılmışolan4maddelikgüven ölçeğiveGefenveStraub(2004)veLuvd.(2016)tarafındankullanılan3maddeliksatın alma ni-yeti ölçeğindenoluşmaktadır.
Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research
366Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen
Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma
medya kullanım sıklıkları ile birlikte Instagram’dan yapmış olduklarıalışverişlerinmiktarı,sıklığıvehangiürünkategorilerinitercihettikleri-neyöneliksorularayerverilmiştir.
Yaş 18-24yaş:%55,3,25-34yaş:%32,3,35-49yaş:%11,6,50-64yaş:%0,8
MeslekÖğrenci:%48,5, Memur:%7,0, Akademisyen: %3,3, Özel SektörÇalışanı:%13,8, Serbest Meslek:%3,5, İşçi:%3,3, Ev Hanımı: %10,5,Emekli:%0,3,Çalışmıyor:%7,5,Diğer:%2,3
Frekansanalizi sonuçlarınagöre18-24yaşaralığı (%55,3)ve25-34 yaş aralığı (%32,3) katılımcıların yoğunlukta olduğu görülmüştür.Bukatılımcıların%68,8’ibekârken%31,2’sievlidir.Eğitimdüzeyinde%59,8ilelisansderecesiçoğunluktayeralırken,meslekgrubuolarakda%48,5 ile öğrenciler çoğunluğu oluşturmaktadır.Aylık hane halkıgelirininde1500-4500TLaralığındayoğunlaştığıgörülmüştür.
Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378
Katılımcıların Instagram’ da ge-çirdiklerigünlüksüre
1 saatten az:%10,5, 1-2 saat arası:%30,5, 2-3 saat ara-sı:%22,3, 3-4 saat arası:%17, 4-5 saat arası:%16,5, 5-6saatarası:%2,Dahafazla:%1,3
Instagramüzerinden en çok satınalınanürünkategorileri*
Kıyafet:%66, Ayakkabı&çanta:%30,5, Takı&aksesu-ar:%31, Mutfak eşyası:%9,5, Kozmetik:%11, El emeğiürünler:%10
Güvenilirlik Analizi ve Faktör Analizi
Çalışmada kullanılan ölçeklerin güvenilirlik analizi, Cronbach’sAlpha(α)değerihesaplanarakyapılmıştır.Dörtmaddedenoluşansos-yalticaretunsurlarıölçeğiningüvenilirlikkatsayısı(α)0.60,altımad-dedenoluşanalgılananfaydaölçeğiningüvenilirlikkatsayısı(α)0.89,dörtmaddedenoluşangüvenölçeğiningüvenilirlikkatsayısı(α)0.82,üçmaddedenoluşansatınalmaniyetiölçeğiningüvenilirlikkatsayısı (α)0.86olarakbulunmuştur.
Çalışmada yer alan ölçeklerin yapısal geçerliliklerini test etmekamacıylatemelbileşenleranalizive“varimaks”eksendöndürmesitek-niğikullanılarakKeşfediciFaktörAnaliziuygulanmıştır.KeşfediciFak-törAnalizisonucunda,Kaiser-Meyer-Olkin(KMO)örneklemyeterlilikdeğerlerinin sırasıyla 0.681, 0.782, 0.889, 0.727 olduğu ve örneklembüyüklüklerininfaktöranaliziiçinyeterliolduğugörülmüştür.Bununla
* Katılımcılar birden fazla seçenek işaretleyebildiklerinden dolayı frekansların toplamı %100’ü vermemektedir. Her hücrede yazan sayı ilgili frekansın toplam katılımcı içeri-sindeki yüzdesini belirtmektedir.
Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research
368Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen
Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma
Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research
370Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen
Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma
Regresyon analizi sonuçları; birinci adımda algılanan faydanınsatın alma niyeti üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı etkisinin (β=0.65, p<.01)olduğunu,ikinciadımdaalgılananfaydanınvegüveninbirliktesatınalmaniyetineetkilerinebakıldığında;algılananfaydanınvegüve-nin satınalmaniyetiüzerindepozitifyönlüanlamlıetkisinin (β=0.48, p<.01),(β=0.29,p<.01)olduğunugöstermektedir.Ancakçalışmanınbirdiğerdeğişkeniolansosyalticaretunsurlarının(β=0.06,p>.05)satınalma niyeti üzerinde etkisi olmadığı bulunmuştur. Başka bir ifadeyle,sosyalticaretunsurlarıdeğişkenimodeleeklendiğindemodelistatistik-selolarakanlamlıolmamaktadır.Dolayısıyla,aşamalıregresyonanalizisonucundabudeğişkendenklemdençıkarılmıştır.Eldeedilensonuçlarışığındaregresyondenklemiaşağıdakigibioluşmuştur:
Sosyal medya platformları kullanıcıların birbirleriyle iletişim ku-rabildiği,karşılıklıfikiralışverişindebulunabildikleri,fotoğraf,müzik,yazı gibi iletileri paylaşabildikleri internet sitelerini ve uygulamalarıkapsamaktadır. Sosyal medyanın gelişmesi ve kullanım yaygınlığınınartmasıyla birlikte işletmeler için tüketicilerle iletişim kurabilecekleripazarlama faaliyetleriniyürütebilecekleriyenibiralanoluşmuştur.Buamaçla işletmeler tüketicilerledahaaktif iletişimkurabilmekte,pazar-lama iletişimi faaliyetlerini yürütebilmekte ve sonucunda tüketicilerinişletmelerlevemarkalarlaolanbağınıgüçlendirmektedir.Sosyalmedyaaynızamandaişletmelervegirişimcileriçinyenibirsatışkanalıgörevinideüstlenmeyebaşlamıştır.Sosyalmedyasitelerininyeniarayüzlerge-liştirerekbudurumakatkısağlamalarıdasatışfaaliyetlerininbualanlarakaydırılmasınayardımcıolmaktadır.BusosyalmedyasiteleriiçerisindeiseInstagramkullanıcısayısıvepopülerliğigündengüneartanbiruy-gulamaolmuştur.Kullanıcılarınınarkadaşçevreleriylefotoğrafpaylaş-masınısağlamakamacıylakurulanInstagram,zamanlaişletmeleriçindeönemlibirdijitalmecrahalinegelmiştir.Görselliğinönplandaolduğubusosyalmedyaplatformu,işletmelerinürünlerinisergileyebildiklerive
Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378
Dahaönceyapılançalışmalarincelenerektüketicilerinsosyalmed-yaaracılığıylagerçekleştirdiklerialışverişlerdesatınalmaniyetineetkieden faktörler saptanmıştır. Bu faktörlerden çalışmalara sıklıkla konuolansosyalticaretunsurları,algılananfaydavegüvendeğişkenleriça-lışmanınbağımsızdeğişkenleri olarakbelirlenmiştir.Budeğişkenlerinbağımlıdeğişkenolansatınalmaniyetineetkisininölçülmesiiçinreg-resyonanalizikullanılmıştır.Buamaçlayapılanregresyonanalizisonu-cundaalgılananfaydavegüvendeğişkenlerinintüketicilerinsatınalmaniyetiüzerindeetkisiolduğugörülürken,sosyalticaretunsurlarıdeğiş-kenintüketicilerinsatınalmaniyetiüzerindeetkisiolmadığıgörülmüşve modelden çıkarılmıştır.Algılanan fayda değişkenin beta katsayısı,güvendeğişkeninegöredahayüksekçıkmıştır.Budurumdaisealgıla-nanfaydanıntüketicilerinsatınalmaniyetinigüvenfaktörünegöredahafazlaetkilediğinisöylemekmümkündür.Analizsonuçlarınagörearaş-tırmanın hipotezlerindenH1 hipotezi reddedilmişH2 ve H3 hipotezleri kabuledilmiştir.
Bu sonuçlar sosyal ticarette faydaalgısınınöneminevurguyapar-ken,güvenunsurunundaihmaledilmemesigerektiğinigöstermektedir.Kendiniçokhızlıbirşekildeyenileyebilensanalortamlardatüketicilerineldeettiğifaydayımaksimizeedebilecekgüncellemelerinyapılması,bu-nunlabirliktealışverişyaparkenkendilerinigüvendehissedebileceklerifarklı stratejilerin geliştirilmesi önem taşımaktadır.Ayrıca, tüketicileriçinfaydaalgısının,güvenfaktöründenönemliolmasınınartanşehirleş-mevehızlagelişenteknolojiyleyakındanilgiliolduğudüşünülmektedir.Teknolojiilebirliktehayatınheralanındahızönemkazandığıgibi,bu-nunlabirlikte tüketiciler içinsunulanseçeneklerdebirhayliartmıştır.Budurumtüketicileriçinenazçabavemaliyetileendoğruürüneula-şabilmegereğiniveisteğinidoğurmuştur.Diğeryandançalışmayılite-
Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research
372Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen
Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma
ratürdefarklıkılansosyalticaretunsurlarıdeğişkeninintüketicileriçinsatınalmaniyetinietkilememesiçalışmaiçindikkatçekicibirsonuçtur.Sosyalticaretunsurlarıdeğişkeninintemeliforumvetopluluklar,dere-celendirmevedeğerlendirmeler,tavsiyevereferanslargibitüketicilerinbirbirleriyleetkileşimegeçtiklerikaynaklaradayanmaktadır.Bukaynak-ların tüketicilerin satın alma kararı konusunda referans noktası olarakkullanıldıklarıliteratürdesıklıklayeralmaktadır.Fakatkatılımcılarınbuetkileşimidikkatealmamaları,Instagram’danalışverişyapantüketicileriiçinfarklıreferansnoktalarınınolabileceğinigöstermektedir.Dolayısıy-lasonrakiyapılacakçalışmalardatüketicilerinhangikaynaklarıdayanakolarakaldıklarıvebunlarıntercihedilensosyalmedyamecrasınagörefarklılıkgösteripgöstermediğiaraştırmakonusuolabilecektir.
Buçalışmakısıtlıbirörneklemdeneldeedilenverilerlegerçekleşti-rilmiştir.AraştırmanınsonucubüyükkitleleriçingenellemekmümkünolmasadaInstagramüzerindenyapılanalışverişlerdesatınalmaniyetinietkileyen faktörler hakkındafikir yürütülmesini sağlamıştır.Gelecekteyapılacak çalışmalarda eklenebilecek farklı değişkenler elde edileceksonucudeğiştirecekmodelingeliştirilmesineyardımcıolacaktır.Bude-ğişkenlergerekliteratürdekullanılandiğerdeğişkenlerdenseçilebileceğigibi,nitelçalışmalardaneldeedilebileceksonuçlaragöreuygunölçeklervasıtasıyladamodeleeklenebilecektir.Çalışmatüketicilerinkararvermeaşamalarıiçinayrıayrıtasarlanabileceğigibi,satışsonrasıtatminvesa-dakatoluşumuaçısındandaelealınabilirvebunabağlıolaraktüketicinintekrarsatınalmaniyetiüzerindedearaştırmalaryapılabilir.
Cilt / Volume 11 • Sayı / Issue 2 • Aralık / December 2019 357-378
Biucky,SabaTorki,NedaAbdolvand,veSaeedehRajaeeHarandi(2017),“TheEffectsofPerceivedRiskonSocialCommerceAdoptionBa-sedonTheTamModel”,International Journal of Electronic Com-merce Studies, 8(2),173-196.
Che,JasmineW.S.,ChristyM.K.Cheung,veDimpleR.Thadani(2017),“Consumer Purchase Decision in Instagram Stores:The Role ofConsumer Trust. International Conference on System Sciences (s.24-33)”,Hawaii:Proceedingsofthe50thHawaiiInternationalConferenceonSystemSciences.
Chen,Jianqing ,HongXu,veAndrewB.Whinston(2011),“Modera-tedOnlineCommunitiesandQualityofUser-GeneratedContent”,Journal of Management Information Systems, 28(2),237-268.
Çokluk,Ömay,GüçlüŞekercioğlu,veŞenerBüyüköztürk(2016),Sos-yal Bilimler için Çok Değişkenli İstatisik SPSS ve LISREL Uygula-maları, Ankara:PegemAkademiYayınları.
Demirayak, İsmail E. (2015), “Araştırma: Instagram’da Türk Kadın-larının Alışveriş Alışkanlıkları”, http://sosyalmedyakulubu.com.tr/sosyalmedya/sosyalmedya-instagram/arastirma-instagram-da-turk-kadinlarinin-alisveris-aliskanliklari,(Erişim:05.06.2018).
Gefen,David,ElenaKarahanna,veDetmarW.Straub(2003b),“Inex-perience andExperienceWithOnline Stores:The Importance of
Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research
374Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen
Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma
TAM and Trust”, IEEE Transactions on Engineering Manage-ment, 50(3),307-321.
Girişken,Yener(2015),“KadınveErkeklerinAlışverişDeneyimiSıra-sındakiTutumveDavranışlarınaİlişkinKeşfediciBirAraştırma”,İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi(53),123-136.
Hajli,Mahmood(2012),“SocialCommerceAdoptionModel”,UK Aca-demy for Information Systems Conference, 16.
Hajli,Nick(2015),“Socialcommerceconstructsandconsumer’sinten-tion tobuy”, International Journal of Information Management, 35(2015),183-191.
Hajli,Nick,veJulianSims(2015),“Socialcommerce:Thetransferofpowerfromsellerstobuyers”,Technological Forecasting & Social Change, 94(2015),350-358.
Hajli, Nick, YichuanWang, Mina Tajvidi, ve M. Sam Hajli (2017),“People,Technologies,andOrganizationsInteractions inaSoci-alCommerceEra”,IEEE Transactions On Engineering Manage-ment, 64(4),594-604.
Hoffman,DonnaL.,ThomasP.Novak,veMarcosPeralta(1999),“Bu-ilding Consumer Trust Online”, Communications of the ACM, 42(4),80-85.
Hsu , Chia-Lin, Mu-Chen Chen, Kazuo Kikuchi, ve Ippei Machida.(2017),“Elucidatingthedeterminantsofpurchaseintentiontowardsocialshoppingsites:AcomparativestudyofTaiwanandJapan”,Telematics and Informatics, 34(2017),326-338.
“Kadınlar ve erkekler sosyal medyada ne kadar farklı davranı-yor?”, 21.04.2015, http://t24.com.tr/haber/kadinlar-ve-erkek-ler-sosyal-medyada-ne-kadar-farkli-davraniyor,294222, (Eri-şim:05.06.2018).
Lee,ChaiHar,UchennaCyrilEze,veNelsonOlyNdubisi(2011),“Anal-yzingkeydeterminantsofonlinerepurchaseintentions”,Asia Pa-cific Journal of Marketing and Logistics, 23(2),200-221.
Lu,Baozhou,WeiguoFan,veMiZhou(2016),“Socialpresence,trust,andsocialcommercepurchaseintention:Anempiricalresearch”,Computers in Human Behavior,56(2016):225-237.
Marsden,Paul(2010),Social Commece: Monetizing Social Media,Lon-don:SyzygyGroup.
McCloskey,Donna (2004), “EvaluatingElectronicCommerceAccep-tancewiththeTechnologyAcceptanceModel”,Journal of Com-puter Information Systems, 44(2),49-57.
Mohseni, Shahriar, ve Jayashree Sreenivasan (2014), “The impact ofuser characteristics in online purchase intention in tourism in-dustry”,Reef Resources Assessment and Management Technical Paper, 40(1),399-404.
Noh,Mijin,KyungtagLee,SanghyunKim,veGaryGarrison (2013),“EffectsofCollectivismonActualS-commerceUseandTheMo-derating Effect of Price Consciousness”, Journal of Electronic Commerce Research, 14(3),244-260.
Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research
376Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen
Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma
Park,Joohyung,WhitneySnell,SejinHa,veTe-LinChung(2011),“Con-sumers’Post-adoptionofM-services:InterestinFutureM-servicesBasedonConsumerEvaluationsofCurrentM-services”,Journal of Electronic Commerce Research, 12(3),165-175.
Prasertsith,Krisawan,PenjiraKanthawongs,vePenjureeKanthawongs(2015),“TheFactorsAffectingPurchaseIntentionofFashionAc-cessoriesThroughInstagram”,Conference: The 9th International Multi-Conference on Society, Cybernetics and Informatics, Orlan-do:IMSCI.
Sheikh,Zaryab,TahirIslam,ShafaqRana,ZahidHameed,veUsmanSa-eed(2017),“AcceptanceofsocialcommerceframeworkinSaudiArabia”,Telematics and Informatics, 34(8),1693-1708.
Shin,Dong-Hee (2010), “The effects of trust, security andprivacy insocial networking: A security-based approach to understand the patternofadoption”,Interacting with Computers, 22, 428-438.
Statista. (2017), “Penetration of leading social networks in Turkey as of 3rd and 4th quarter 2017, by platform”, https://www.statista.com/statistics/284503/turkey-social-network-penetration/, (Eri-şim:16.05.2018).
Stephen,AndrewT.,veOlivierToubia(2010),“DerivingValuefromSo-cialCommerceNetworks”,Journal of Marketing Research,215-228.
Teo,ThompsonS.H. (2001), “Demographic andMotivationVariablesAssociated with Internet Usage Activities”, Internet Research: Electronic Networking Applications and Policy, 11(2),125-137.
Wallsbeck,FridaEklöf,veUlrikaJohansson (2014),“Instagram mar-keting: when brands want to reach generation Y with their com-munication”, Unpublishedmaster’s thesis,Halmstad:HalmstadUniversity.
mensions”,Communications of the Association for Information Systems, 31,105-127.
Wang,YeDiana,veHenryH.Emurian(2005),“Anoverviewofonlinetrust:Concepts,elements,andimplications”,Computers in Human Behavior, 21(2005),105-125.
YaşaÖzeltürkay,Eda,SezenBozyiğit,veMuratGülmez(2017),“Ins-tagram’danAlışverişYapanTüketicilerinSatınAlmaDavranışla-rı: Keşifsel Bir Çalışma”,Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 12(48),175-198.
Yeşildal,Gizem(2017),“Hazır Giyim Ürünlerinin Sosyal Medya Üze-rinden Satın Alınmasında Tüketici Algısının Rolü (Instagram Ör-neği)”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbulGelişimÜniversitesiSosyalBilimlerEnstitüsü
Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi / Journal of Consumer and Consumption Research
378Sosyal Ağlar Üzerinden Yapılan Ticarette Tüketici Satın Alma Niyetini Etkileyen
Faktörlerin Belirlenmesi: Instagram Kullanıcıları Üzerine Bir Araştırma
EKLER
İfadeler Kaynaklar
Sosyal Ticaret Unsurları1. Instagram’daalışverişyapmadanönceforumvetopluluklarda-
kiarkadaşlarımdanönerisunmalarınıisterim.2. Satın almayadeğerolduğunudüşündüğümbirürünü Instag-
ram’daarkadaşlarımatavsiyeetmekisterim.3. Alışveriş deneyimimi forum ve topluluklar aracılığıyla veya
Satın Alma Niyeti1. Instagram’danürünsatınalmaihtimalimyüksektir.2. GelecekteInstagram’danbirürünalmayıdüşünüyorum.3. ŞuandaInstagram’danbirürünsatınalmaniyetindeyim.