SOLUNUM YOLLARI HASTALIKLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Klinik Bilimler/Solunum... · 2017-04-28 · • Toplum Kökenli Pnömoniler • Hastane kökenli pnömoniler Erken başlangıçlı

1

SOLUNUM YOLLARI HASTALIKLARI

Uz. Fzt. Nazmi EKERCŞ İ

2

AKCİĞER

• Canlıların Nefes alıp vermesine yarayan bu esnada da vücutta dolaşan kanın Oksijenlenmesini sağlayan hayati bir organdır.

3

• Akciğerlere kadar ilerleyen tüp yapıları (iletici hava yolları)

• Akciğerler • Havanın akciğere ve dışarıya

hareketini sağlayan çeşitli göğüs yapıları

• Gaz değişimi bölgeleri • Diyafragma

4

5

Tanımlar • ÖPNE (EUPNE)

normal solunum

• TAŞİPNE artmış solunum dakika sayısı

• BRADİPNE azalmış solunum dakika sayısı

• APNEsolunumun durması

• HİPERPNEsolunum derinliğinin artması

• HİPOPNE yüzeyel solunum

• HİPERVENTİLASYONhem hız, hem de derinlikte artma

• DİSPNEsıkıntılı solunum

6

İletici hava yolları

ÜST SOLUNUM YOLU

• Burun – Ağız

• Farinks (yutak)

• Larinks (gırtlak)

7

İletici yolların işlevleri

• Hava akımı için uygun bir yol • Silialar (tüycükler), mukus salgısı

ve çeşitli fagositik (alveoler makrofajlar) hücrelerle mikroorganizmalara karşı savunma yapar

• Solunum havasını ısıtır ve nemlendirir

• Fonasyon

8

Üst solunum yolları

• Burun yalnız solunum sistemine ait • Ağız ve farinks hem solunum hem de

sindirim sisteminin bileşeni

9

ALT SOLUNUM YOLLARI

• Trakea (soluk borusu)

• Bronşlar

• Bronşiyoller ...

10

11

Alveoller• Hava yollarının lümeni ile devam eden

ince duvarlı kesecikler • Solunum membranı

12

Gaz değişimi bölgeleri

• bronşiyoller• alveolar duktuslar (kanallar) • alveoller (her bir akciğerde

ortalama 300 milyon adet)

13

14

15

Diyafragma• Normal sakin solunumun% 75’i diyafragma

hareketi iledir.• Nefes alırken kasılır, nefes verirken

gevşer, • Zorlu solumada 10 cm yer değişebilir.

16

AKUT SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI

ÜST SOLUNUM YOLU

ENFEKSİYONLARI

ALT SOLUNUM YOLU

ENFEKSİYONLARI

17

ÜST SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI

• Solunum yollarının ses tellerinin üzerinde kalan; ağız, burun, boğaz ve bademciklerin iltihaplanmasına “Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları” denir.

18

• Halk arasında soğuk algınlığı, üşütme diye bilinen nezle, farenjit ve çocuklarda sık olarak görülen tonsillit üst solunum yolu hastalıklarıdır.

19

ALT SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI

• Üst solunum yollarında bulunan ve hastalık yapan mikropların soluk borusu ve akciğerlerle, akciğer içi hava yollarını iltihaplandırmasına “Alt Solunum Yolu Enfeksiyonları” denir.

20

• kısa süreli ( <15 gün) solunum yolu infeksiyonunu tanımlamaktadır

Akut Bronşit 

21

Akut Bronşit

• Viruslar (genellikle etkenler viruslardır)

• Bakteriler (Seyrek olarak görülen etkenler)

22

Akut Bronşitte Klinik 

– Öksürük– Ateş (hafif ya da orta derecede) – Göğüs duvarında rahatsızlık hissi – Fizik muayenede ronküs, ekspretuvar

wheezing – Bazen inspiratuvar stridor

23

Tanı  

• Öykü • Fizik muayenede (genellikle normal) • Balgam incelemesi  

24

Akut Bronşitin Tedavisi 

• Semptomatik tedavi • Altta kardiopulmoner hastalık gibi ciddi

hastalığı olan şiddetli bronşitli hastalarda – Oksijen ya da ventilasyon desteği

gereklidir • Ateş düşürücü• Bronşlarda spazm bulgusu varsa inhaler

bronkodilatörler verilebilir • Antibiyotik tedavisi genellikle gerekmez  

25

Antibiyotik tedavisi ne zaman düşünülmelidir? 

• Belirtilerin 10 günden fazla sürmesi • Balgam pürülan ise • Eşlik eden hastalığı varsa

– Kalp yetmezliği, diabet vs • Ateş varsa

26

PNÖMONİ

27

Pnömoni

• Akciğer dokusunun enfeksiyonu pnömoni olarak isimlendirilir.

• Akciğer dokusu çeşitli etkenlerle enfekte olabilir.

28

Pnömoniler 

• Toplum Kökenli Pnömoniler • Hastane kökenli pnömoniler Erken başlangıçlı

– Yatışın ilk 4 gününde Geç başlangıçlı

• Yatışın ilk 4 gününden sonra • Bağışıklık sistemi zayıflamış olan hastada

pnömoni

29

ABD’de altıncı en sık ölüm nedenidir ABD’de yılda 3-4 milyon olguda pnömoni

gelişmekte ( her 1000 kişiden 10-12’sinde pnömoni görülmekte)

Atak oranı çocuklar, yaşlılar ve bakım evlerinde kalanlarda yüksektir

Ölüm oranı %21.9

30

Pnömoninin Belirtileri 

• Ateş (genel olarak devamlı, üşüme ve titreme ile birliktedir)

• Öksürük• Prodüktif

Mukoid veya mukopürülanPürülan balgam

• Non-prodüktif• Yan ağrısı• Nefes darlığı• Bazen karın ağrısı

31

Pnömoninin Fizik Muayene Bulguları 

• Ateş• Ağız kenarında herpetik döküntüler (öz.

Pnömokok )• Pnömoninin olduğu taraf solunuma daha az katılır• Enfeksiyonun olduğu alanda solunum sesleri

azalır• Dinleme bulguları

32

Pnömoninin Laboratuvar Bulguları 

• Beyaz küre ( Bakteriyel olanlarda artmış ve sola kayma varken, viral va atipik olanlarda genellikle normaldir) 

• Sedimentasyon hızı artmıştır • CRP artar • Balgamın direkt mikroskopik

incelenmesi • Balgamın kültürü

33

Pnömoninin Radyoloji Bulguları

Bronkovasküler görünümlerde artma

34

Tüberküloz

• Etken Mikobakterium tüberkülozis’dir. • En sık akciğerde olmak üzere pek çok

organda yerleşebilir. • Genellikle hava yoluyla bulaşır. • Anneden kan yolu ile fetüse geçiş

olabilir.

35

Bağışıklığın azaldığı durumlar: – Yaşlılık,– Açlık– Kronik hastalıklar– Alkolizm, – Karsinom– Gebelik– Bağışıklık sistemi hastalıkları,– Uzun süreli kortizon tedavisi,

36

37

ASTIM• Kronik hava yolu inflamasyonu ile oluşan bronş aşırı

duyarlılığı ve – nöbetler şeklinde öksürük, – Solunum sıkıntısı, – hırıltılı solunum, – göğüste sıkışma

• yakınmalarının bir veya birkaçı ile seyreden,

Değişken, genellikle geri dönüşlü hava yolunda tıkanıklık olmasıdır.

38

ASTIM - RİSK FAKTÖRLERİ

Kişisel Faktörler:• Genetik• Atopi• Bronş aşırı duyarlılığı

Kişisel Faktörler:• Genetik• Atopi• Bronş aşırı duyarlılığı

Çevresel Etkenler:AllerjenlerSolunum sistemi enfeksiyonlarıSigaraHava kirliliğiMeslekSosyoekonomik düzeyAile büyüklüğüDiyetObezite

Çevresel Etkenler:AllerjenlerSolunum sistemi enfeksiyonlarıSigaraHava kirliliğiMeslekSosyoekonomik düzeyAile büyüklüğüDiyetObezite

ASTIMASTIM

Tetikleyiciler:Allerjenler, Solunum yolu inf., Egzersiz, Hava kirliliği, Besinsel katkı mad., İlaçlar

39

Astım - Sıklık

Yeni Zelanda, Pasifik adaları;>%20Yeni Zelanda, Pasifik adaları;>%20Güney Asya, Kuzey Amerika Kızılderilileri, Eskimolar; <%1

Güney Asya, Kuzey Amerika Kızılderilileri, Eskimolar; <%1Avrupa; %5-10Avrupa; %5-10

Türkiye; Çocuk:%5-10 / Erişkin: %2-5Türkiye; Çocuk:%5-10 / Erişkin: %2-5

40

Astım

İnflamasyon

çevresel risk faktörleri (nedenler)

havayoluAşırı duyarlılığı

BELİRTİLERİN OLUŞUMU

havayolu obstrüksiyonu

tetikleyiciler

41

Allerjenler

– ev tozu akarları

– ev hayvanları

– hamam böcekleri

– küf mantarları

– polenler

42

Meslekler

43

Dış Ortam Hava Kirliliği

44

ASTIM - TANI

• Tıbbi öykü

• Fizik Muayene

• Solunum Fonksiyon Testleri

45

ASTIM TANI: Anamnez

• Astım belirtileri– Nefes darlığı– Öksürük– Hırıltılı solunum– Göğüste sıkışma, baskı hissi

46

ASTIMSemptomların Özellikleri

– Tekrarlayıcı karakterde; nöbetler halinde– Daha çok gece ve/veya sabaha karşı– Kendiliğinden veya ilaçlarla hafifler veya

kaybolur– Yakınmaların olmadığı dönemler vardır,

mevsimsel değişkenlik gösterebilir.– Bazı faktörlerle (allerjen, irritan, egzersiz,

viral inf., stres vs.) uyarılır

47

ASTIMFizik Muayene

• Hastalığın ve atağın ağırlık derecesine göre değişir.

Dinlemekle – normal akciğer sesi olabileceği gibi, – ronküs olabilir.

48

ASTIMTANI: Solunum Fonksiyon Testleri

Hava yolu obstrüksiyonu ve reverzibilitesi

(FEV1, PEF)

49

ASTIMTEDAVİNİN AMAÇLARI

1) Kronik semptomları önlemek2) ‘Normal’ akciğer fonksiyonları sağlamak3) Normal günlük yaşantıyı sağlamak4) Astım ataklarını önlemek5) İlaç yan etkilerinden kaçınmak

50

Kronik Bronşit

• birbirini izleyen en az iki yıl boyunca her yıl en az üç ay devam eden

öksürük ve balgam çıkarmadır.

51

KOAH(kronik obstrüktif akciğer hastalığı)

• Hava akımının – “giderek şiddetlenen” – “tam reversibl olmayan”

kısıtlanmasıdır

• Hava yolu obstrüksiyonu; – zararlı partiküller ve gazlara karşı

gelişmiş – anormal inflamatuar yanıta bağlıdır.

52

KOAH

• Gelişmiş ülkelerde %3 - 17

• Gelişmekte olan ülkelerde %13 - 27

53

KOAH’a Bağlı Ölümler Her Geçen Gün Artmaktadır

1990 20201. İskemik Kalp Hastalığı2. Serebrovasküler Hastalık3. Alt Solunum Yolu Enf. 4. İshal5. Perinatal Hastalıklar6. KOAH 7. Tüberküloz8. Kızamık 9. Trafik Kazası 10.Akciğer Kanseri

54

Sigara, İç Ortam Hava Kirliliği

• Sigara, özellikle çocukluk çağında maruziyet ile astıma yatkınlık oluşturan bir etkendir. Aktif ve pasif içiciliği kesinlikle önlenmelidir

• Soba, fırın yakıtları, kızarmış yağlar, oda spreyleri, boya ve ciladan kaynaklanan gazlar

• İç ortamda irritan maddelerle (çamaşır suyu, tuz ruhu) temizlik

55

KOAH için risk faktörleri• Sigara• Mesleki maruziyet * Maden ve metal işçiliği, ulaşım

sektörü, odun ve kağıt imalatı, çimento, tahıl, tekstil işçiliği

*Kadmiyum (amfizem)• Kişiye ait faktörler *Alfa-1 AT eksikliği

56

Sigara• KOAH gelişiminde en önemli risk

faktörü• KOAH gelişme riskinin %80-90’ından

sorumlu. • ABD’de KOAH mortalitesinin;

erkeklerde %85’inden, kadınlarda ise %70’inden sorumlu

• İçenlerin yaklaşık %15-20’sinde KOAH gelişmekte.

57

İnflamasyon

Küçük hava yolu hastalığı

Akciğer parankim hasarı

Hava akımı kısıtlaması

58

ASTIM(Duyarlaştırıcı etkenler)

KOAH(Zararlı inhale etkenler)

Hava yolu inflamasyonu

Hava yolu inflamasyonu

Tam olarak HAVA AKIMI Tam olarakgeri dönüşümlü OBSTRÜKSİYONU geri dönüşümsüz

59

KOAH Yakınmalar

•Kronik öksürük

aralıklı ya da sürekli

•Solunum sıkıntısı

•Kronik balgam

60

KOAH Tanısı1. Semptomlar

ÖksürükBalgamDispne

2. Risk faktörleri ile karşılaşma öyküsü

Tütün dumanıMesleki toz ve kimy.

Evde ısınma/pişirme dumanı

3. Solunum Fonksiyon TestiHava akımı obstrüksiyonu

Reversibilite testi

61

• KOAH* Orta yaşlarda başlar* İlerleyici* Uzun süreli sigara öyküsü* Egzersiz sırasında dispne* İrreversibl hava yolu

obstr.

• ASTIM* Genç yaşta başlar* Semptomlar günden güne

değişken* Semptomlar gece veya

sabaha karşı belirgin* Allerji, rinit, egzema

olabilir* Aile öyküsü* Reversibl hava yolu obstr.

62

• Hastalığın ilerlemesini engellemek• Semptomları gidermek• Egzersiz toleransını arttırmak• Sağlık durumunu düzeltmek• Komplikasyonları engellemek ve tedavi etmek• Atakları engellemek ve tedavi etmek• Mortaliteyi azaltmak

KOAH tedavi hedefleri

63

• Sigaranın bıraktırılması

• Hasta eğitimi

• Medikal tedavi – stabil dönem

– akut atak

KOAH – Tedavinin ana hatları

64

RİSK FAKTÖRLERİNİN AZALTILMASI

• Tütün dumanı, mesleki toz ve kimyasallar ile iç / dış ortam hava kirliliğine maruziyetin azaltılması

• Sigaranın bırakılması, KOAH gelişme riskini azaltan ve ilerlemesini durduran tek ve en önemli girişimdir

65

Tütün Bağımlılığı Kronik bir Hastalıktır...!

• Tütün bağımlılığı; opiatlar, amfetamin ve kokain’in yaptığı gibi gerçek bir bağımlılıktır

66

KOAH’da Koruyucu Aşılar

• İnfluenza aşısı• Pnömokok aşısı

67

• Sigara içmeyen sağlıklı kişilerde FEV1 değeri, yaklaşık 35 yaşından sonra her yıl 25-30 ml kadar azalır.

• Bu azalma sigaranın zararlı etkilerine duyarlı kişilerde günlük sigara tüketimine paralel olarak daha hızlı olup, yılda 150 ml’ ye kadar ulaşabilmektedir.

68

• Ailede KOAH öyküsü, çocuklukta geçirilen solunum sistemi infeksiyonları, pasif sigara içiciliği ve bronş hiperreaktivitesi bireysel duyarlılığa yol açabilir.

• Sigaranın bırakılması FEV1’deki azalma hızını yavaşlatır ve hiç sigara içmemiş aynı yaştaki kişilerdeki değerlere ulaşır.

• Bu nedenle sigaranın bırakılması hangi yaşta olursa olsun, prognozu olumlu yönde etkilemektedir.

69

BİR

GÜN

HERKES

KOAH’LI

OLACAK

70

AKCİĞER KANSERİ

• Akciğer kanseri normal Akciğer dokusundan olan hücrelerin ihtiyaç ve kontrol dışı çoğalarak akciğer içinde bir kitle (Tümör) oluşturmasıdır.

71

• Tüm kanser türleri arasında En ölümcül kanser türü olan akciğer kanseri, dünyada her yıl yaklaşık olarak üç milyon insan yaşamını yitirmesine neden olmaktadır.

72

Akciğer kanseri Hücrelerin görüntüsüne göre iki ana guruba

ayrılır.

1-Küçük hücreli (Yulaf hücreli)Akciğer kanseri. Daha az görünen bu kanser türü hızlı seyreder.Tanı konulduğunda genellikle organlara yayılmıştır.

2-Küçük hücreli dışı Akciğer kanseri. Tüm Akciğer kanserlerinin %80 kapsar.

73

BELİRTİLERİ• Genel belirtiler:• Öksürüğün yoğun ve inatçı olması • İnatçı göğüs, omuz ve sırt ağrısı • Balgamın miktar olarak artışı ve renginin

değişmesi • Balgamda kan bulunması • İnatçı ses kısıklığı • Sigara İçmeyenler ve içenlerde iki hafta

dan daha uzun süre öksürük • Tekrarlayan Pnömoni ve bronşit atakları

74

Diğer belirtiler

• Halsizlik • İştah kaybı • Baş ağrısı kemik ağrısı • Kazaya bağlı olmayan kemik kırıkları. • Açıklanamayan kilo kaybı

75

NEDENLERİ Akciğer kanserinin oluşumunda en çok

aşağıdaki faktörlerin etkili olduğuna inanılmaktadır.

• Sigara-% 90'dan daha fazla• Hava kirliliği• Ağır metaller

• Genetik yatkınlık

76

Akciğer kanserinin tanısı

• Kan testleri.

• Balgam örneği.

• Akciğer filmi

• Mediastinoskopi ile konulur.

77

Akciğer kanserinin üç temel tedavi şekli bulunmaktadır

• Cerrahi: Erken evrede hastalıksız yaşam sağlayabilen tedavi şekli.

• Radyoterapi:Bazen cerrahi öncesinde de kullanılabilen ve özel X ışınları ile tümör hücrelerinin yok edilmesi.

• Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldüren ilaçların kullanılması ile yapılan tedavi türüdür.Tedavi biçimi tümör tipine ve genel sağlık durumuna göre değişebilmekte olup, zaman zaman üç tekniğin beraber kullanıldığı dönemler de olabilir.