Okan BUYUR Okan BUYUR Okan BUYUR kan BUYUR Okan BUYUR YUR Okan Okan BUYU an BUYUR Okan BUYU Oka UR kan BUYUR Oka YUR T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ ADANA MESLEK YÜKSEK OKULU SOĞUTMA SİSTEMLERİ YARDIMCI ELEMANLARI HAZIRLAYAN 2005504059 OKAN BUYUR İKLİMLENDİRME SOĞUTMA BÖLÜMÜ ARAŞTIRMA ÖDEVİ MAYIS 2007 ADANA
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
T.C. ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
ADANA MESLEK YÜKSEK OKULU
SOĞUTMA SİSTEMLERİ YARDIMCI ELEMANLARI
HAZIRLAYAN 2005504059
OKAN BUYUR
İKLİMLENDİRME SOĞUTMA BÖLÜMÜ
ARAŞTIRMA ÖDEVİ
MAYIS 2007 ADANA
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
I
TEŞEKKÜR
Bu araştırma ödevinin hazırlanması sürecinde benden değerli bilgiler- ini esirgemeyen, kıymetli vaktini benimle paylaşmaktan çekinmeyen ve her türlü kolaylığı sağlayan değerli hocam Erdoğan ŞİMŞEK ’e en içten dileklerimle teşekkür ederim. Ayrıca yüksekokula geldiğim ilk günden beri bizleri çok özverili bir şekilde ve büyük bir samimiyet içinde bilgilendirmeye, aydınlatmaya ve yetiştirmeye çalışan değerli tüm hocalarıma, bu güne kadar benden hiçbir şekilde maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen aileme teşekkür eder saygılarımı sunarım.
2005504059
Okan BUYUR
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
II
ÖNSÖZ
Daha önceleri, yardımcı eleman terimi, soğutma işlemlerinde kullanılan pek çok cihazdan yalnızca biri olan yağ ayırıcıyı tanımlamak için kullanılıyordu. Fakat günümüzde, soğutma sistemi yardımcı elemanı, sistemin rahatlığına veya verimliliğine katkıda bulunan çeşitli birçok cihazları kapsayacak şekilde tanımlanabilmektedir. Bu yardımcı elemanlar, pek çok değişik şekilde ve boyuttadırlar ve birçok farklı fonksiyonu yerine getirmektedirler. Ancak yine tanımda da ifade ettiğim gibi en temel görevleri, soğutma sisteminin rahatlığına ve verimliliğine katkıda bulunmak olmuştur.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
III
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR ....................................................................................................... I ÖNSÖZ ............................................................................................................... II İÇİNDEKİLER ............................................................................................... III ŞEKİLLER ........................................................................................................ V BÖLÜM 1 ............................................................................................................ 1 1. SOĞUTMA SİSTEMİ YARDIMCI ELEMANLARI .............................. 2 1.1. GENEL TANIMLAMA VE SIRALAMA ............................................... 2 1.1.1. Akış ve Kontrol Elemanları ...................................................................... 4 1.1.1.1. Termostatlar ............................................................................................ 5 1.1.1.2. Higrostatlar.............................................................................................. 8 1.1.1.3. Alçak ve Yüksek Basınç Otomatikleri (Prosestatlar) .......................... 11 1.1.1.4. Basınç Düzenleyiciler (Regülatörler) ................................................... 13 1.1.1.4.1. Buharlaştırıcı Basınç Regülatörü ...................................................... 14 1.1.1.4.2. Emme (Karter) Basınç Regülatörü .................................................... 16 1.1.1.4.3. Kapasite Regülatörü .......................................................................... 17 1.1.1.4.4. Yoğuşturucu ve Sıvı Deposu Basınç Regülatörleri .......................... 18 1.1.1.4.5. Su Regülatör Valfleri ......................................................................... 20 1.1.1.4.5.1. Basınç Kontrolü Su Regülatör Valfleri .......................................... 21 1.1.1.4.5.2. Sıcaklık kontrollü Su Valfleri......................................................... 22 1.1.1.5. Servis (Kapama) Valfleri ...................................................................... 23 1.1.1.6. Solenoid Valfler .................................................................................... 24 1.1.1.7. Çek valfler ............................................................................................. 28 1.1.1.8. Emniyet Valfleri ve Tapaları ................................................................ 29 1.1.1.9. Soğutucu Akışkan Distribütörü ............................................................ 31 1.1.2. Yağ Ayırıcılar .......................................................................................... 32 1.1.3. Sıvı Ayırıcılar ........................................................................................... 34 1.1.4. Sıvı Deposu .............................................................................................. 35 1.1.5. Filtre-Kurutucu ........................................................................................ 37 1.1.6. Gözetleme Camı ...................................................................................... 39 1.1.7. Isı Eşanjörü .............................................................................................. 40 1.1.8. Titreşim Yutucular ................................................................................... 42 1.1.9. Susturucular ............................................................................................. 43 1.1.10. Ara Soğutucular ..................................................................................... 44 1.1.11. Karter Isıtıcıları ...................................................................................... 45 1.1.12. Diferansiyel Basınç Otomatiği .............................................................. 46 1.1.13. Yağ Cebi ................................................................................................ 48 1.1.14. Genleşme Tankı ..................................................................................... 49 BÖLÜM 2 .......................................................................................................... 51
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
IV
2. GİRİŞ............................................................................................................. 52 2.1. Filtre Kurutucu Seçimindeki Faktörler ...................................................... 53 2.2. İmalatçı Verilerinden Yeni Filtre Kurutucuların Seçilmesi ...................... 54 BÖLÜM 3 .......................................................................................................... 55 3. SERVİS VANALARININ TEMEL TİPLERİ ve KONULDUĞU YERLER ........................................................................................................... 56 SONUÇ .............................................................................................................. 59 KAYNAKLAR ................................................................................................. 60 ÖZGEÇMİŞ ...................................................................................................... 61
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
V
ŞEKİLLER
Şekil-1.1. Soğutma sistemi yardımcı elemanlarının yerleşkesi .......................... 3 Şekil-1.2. Flow-switch ......................................................................................... 5 Şekil-1.3. Çeşitli termostatlar .............................................................................. 6 Şekil-1.4. Soğutma devresinde termostatın gösterilmesi.................................... 6 Şekil-1.5. Oda termostatlarına örnekeler ............................................................ 7 Şekil-1.6. Oda termostatının yerleşim şekli ........................................................ 7 Şekil-1.7. Higrostatlar .......................................................................................... 8 Şekil-1..8. Higrostatın iç yapısı ........................................................................... 9 Şekil-1.9. Nemlendirme uygulaması ................................................................. 10 Şekil-1.10. Nem alma uygulaması .................................................................... 10 Şekil-1.11. Presostatlar ...................................................................................... 11 Şekil-1.12. Yüksek ve alçak basınç kontrol otomatiği ..................................... 12 Şekil-1.13. Devresinde yüksek ve alçak basınç presostatları bulunan soğutma sistemi .................................................................................................. 13 Şekil-1.14. Buharlaştırıcı basınç düzenleyici .................................................... 14 Şekil-1.15. Buharlaştırıcı basınç düzenleyicinin kesiti ..................................... 15 Şekil-1.16. Buharlaştırıcı basınç regülatörünün soğutma devresindeki yeri ...................................................................................................................... 15 Şekil-1.17. Karter basınç düzenleyici ............................................................... 16 Şekil-1.18. Karter basınç düzenleyicinin soğutma devresinde gösterilmesi ............ 17 Şekil-1.19. Kapasite regülatörü ......................................................................... 17 Şekil-1.20. Kapasite regülatörünün soğutma devresinde gösterilmesi .................... 18 Şekil-1.21. Yoğuşturucu regülatörü .................................................................. 19 Şekil-1.22. Receiver basınç regülatörü ............................................................. 19 Şekil-1.23. Sıvı deposu basınç düzenleyicinin devrede gösterilmesi ...................... 20 Şekil-1.24. Diferansiyel alçak basınç regülatörü .............................................. 21 Şekil-1.25. Basınç kontrollü su regülatör valfinin soğutma devresinde gösterilmesi ........................................................................................................ 22 Şekil-1.26. Sıcaklık kontrollü su regülatör valfleri ........................................... 22 Şekil-1.27. Sıcaklık kontrollü su regülatör valfinin montajı ............................ 23 Şekil-1.28. Çeşitli açma-kapama valfleri .......................................................... 23 Şekil-1.29. Çeşitli solenoid valfler .................................................................... 24 Şekil-1.30. Solenoid valfin iç yapısı ................................................................. 25 Şekil-1.31. Solenoid valfin çalışma prensibi .................................................... 25 Şekil-1.32. Solenoid valfin kullanıldığı soğutma devresi................................. 26 Şekil-1.33. Emme hattı solenoid valfi kullanılan soğutma devresi ............................................................................................................... 27 Şekil-1.34. İki,üç ve dört yollu solenoid valfler ............................................... 28 Şekil-1.35. Çeşitli çek valfler ............................................................................ 28 Şekil-1.36. Küresel ve manyetik çek valflerin çalışma prensipleri .................. 29
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
VI
Şekil-1.37. Çeşitli emniyet valfleri ................................................................... 30 Şekil-1.38. Ani açılan düz tip emniyet valfi ..................................................... 30 Şekil-1.39. Emniyet tapası ................................................................................. 31 Şekil-1.40. Çeşitli soğutucu akışkan distribütörleri ............................................... 31 Şekil-1.41. Distribütörün sistemdeki yeri ......................................................... 32 Şekil-1.42. Yağ ayırıcı ....................................................................................... 33 Şekil-1.43..Yağ ayırıcının sistemdeki konumu ve çalışması ............................ 33 Şekil-1.44. Likit tutucu ........................................................................................ 34 Şekil-1.45. Sıvı ayırıcının devredeki konumu .................................................. 35 Şekil-1.46. Yatık ve dik tip sıvı deposu ............................................................ 35 Şekil-1.47. Yatık tip sıvı deposu ....................................................................... 36 Şekil-1.48. Sıvı deposunun sistemdeki yeri ...................................................... 36 Şekil-1.49. Sıvı ve emiş hattı filtre kurutucular ................................................ 37 Şekil-1.50. Sıvı hattı kurutucusu ile emiş hattı kurutucusu .............................. 38 Şekil-1.51. Gözetleme camı .............................................................................. 39 Şekil-1.52. Gözetleme camının soğutma devresindeki yeri ............................. 40 Şekil-1.53. Çeşitli ısı eşanjörleri ....................................................................... 40 Şekil-1.54. Isı eşanjörü dizayn görünü .............................................................. 41 Şekil-1.55. Bir soğutma devresinde ısı eşanjörünün yeri ................................. 42 Şekil-1.56. Titreşim yutucu ............................................................................... 42 Şekil-1.57. Titreşim sönümleyicinin yapısı ...................................................... 43 Şekil-1.58. Titreşim yutucunun sistemdeki yeri ............................................... 43 Şekil-1.59. Susturucu .......................................................................................... 44 Şekil-1.60. Basma/kompresyon tarafı susturucusu örneği ................................. 44 Şekil-1.61. Çeşitli ara soğutucular .................................................................... 44 Şekil-1.62. Ara soğutucu sistemdeki konumu .................................................. 45 Şekil-1.63. Çeşitli karter ısıtıcıları..................................................................... 46 Şekil-1.64. Kompresörün karteri etrafına dışardan sarılı krater ısıtıcı ............. 46 Şekil-1.65. Diferansiyel basınç otomatiği ......................................................... 47 Şekil-1.66. Diferansiyel basınç otomatiğinin devrede gösterilmesi ................. 47 Şekil-1.67. Yağ cebi olan soğutma devresi ....................................................... 48 Şekil-1.68. Genleşme tankı................................................................................ 49 Şekil-1.69. Bir genleşme tankının sistemdeki yeri ........................................... 50 Şekil-2.1. Çeşitli filtre kurutucu örnekleri ........................................................ 52 Şekil-2.2. Filtre kurutucu ................................................................................... 53 Şekil-2.3. Filtre kurutucular .............................................................................. 54 Şekil-3.1. Glob valfler (globe valves) ............................................................... 56 Şekil-3.2. Glob valflere örnekler ....................................................................... 56 Şekil-3.3. Çeşitli tiplerde kapama valfleri örnekleri ....................................... 57 Şekil-3.4. İğne valfleri .................................................................................... 58 Şekil-3.5. Boruya girme-dalma valfleri ........................................................... 58 Şekil-3.6. Bir servis vafinin devrede konulduğu yer ................................................ 58
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
VII
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
BÖLÜM
SOĞUTMA SİSTEMLERİ YARDIMCI ELEMANLARI
AMAÇ
Soğutma sistemleri yardımcı elemanları tanımlayabilme
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 2 -
1. SOĞUTMA SİSTEMİ YARDIMCI ELEMANLARI
1.1. GENEL TANIMLAMA VE SIRALAMA
Soğutma sistemi yardımcı elemanı,sistemin rahatlığına veya
verimliliğine katkıda bulunan cihaz olarak tanımlanabilir.
Bir soğutma sisteminde,dört temel eleman olan evaporatör,
kondenser,kompresör ve expansion valve (genleşme vanası) dışında,
soğutma sisteminde,yardımcı elemanlar olarak adlandırılan bir-
birinden değişik görevleri olan pek çok eleman ve cihazlar
kullanılmaktadır.
Soğutma sisteminde değişik amaçlarla kullanılan bu yardımcı
elemanlardan beklenen temel fonksiyonları şöyle sıralamak
mümkündür;
1) Servis,bakım ve tamir sırasında soğutucu akışkanı açıp
kapatmak,
2) Normal çalışma sırasında soğutucu akışkanı kapatmak,
3) Çalışma emniyetini sağlamak,
4) Daha sonra çıkması muhtemel problemleri önceden kontrol
ve tespit edebilmek,
5) Soğutucu akışkanın yağlama yağının temiz tutulmasını
sağlamak,
6) Çalışma şartlarını ve verimliliğini daha iyi bir seviyede
tutmaktır.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 3 -
Şekil-1.1. Soğutma sistemi yardımcı elemanlarının yerleşkesi
Oldukça değişik şekilde ve boyutlarda,sistemin çeşitli
yerlerinde birbirinden farklı görevleri olan soğutma sistemi yardımcı
elemanlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
1) Akış ve Kontrol Elemanları (flow-switch components)
a. Termostat (Thermostat)
b. Higrostat (Humidistad/Hygrostad)
c. Alçak ve Yüksek Basınç Otomatikleri (Presostats)
d. Basınç Düzenleyicileri (Pressure Regulators)
o Buharlaştırıcı Basınç Düzenleyicileri
o Emme (karter) Basınç Düzenleyicileri
o Kapasite Regülatörü (Sıcak/Soğuk Gaz By-Pass)
o Yoğuşturucu ve Sıvı Deposu Regülatörleri
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 4 -
o Su Regülatör Valfleri
Basınç Kontrollü Su Regülatör Valfi
Sıcaklık Kontrollü Su Regülatör Valfi
e. Kapama (Servis) Valfleri (Shut-Off Valve)
f. Solenoid Valfler (Solenoid Valve)
g. Çek Valfler (Check Valve)
h. Emniyet Valfi (Safety Valve) ve Tapaları (Stopples)
ı. Soğutucu Akışkan Distribütörü (Refrigerant Distributor)
2) Yağ Ayırıcı (Oil Separator)
3) Sıvı Ayırıcı (Liquid Separator)
4) Sıvı Deposu (Receiver)
5) Filtre-Kurutucu (Filter-Drier)
6) Gözetleme Camı (Slight Glass)
7) Isı Eşanjörü (Heat Exchanger)
8) Titreşim Yutucular (Vibration Absorbers)
9) Susturucular (Mufflers)
10) Ara Soğutucular (Intercoolers)
11) Karter Isıtıcıları (Crankcase Heaters)
12) Diferansiyel Basınç Otomatiği (Differential Pressure Auto.)
13) Yağ Cebi (Oil Pocket)
14) Genleşme Tankı (Surge Tank)
1.1.1. AKIŞ KONTROL ELEMANLARI (Flow-Switch Components)
Soğutma sisteminin,istenen sıcaklığı veya bu sıcaklığın karşıtı
olan basıncı ve nem şartlarını sağlayabilmesi ve bunu otomatik bir
şekilde yapabilmesi için ayar ve kontrol elemanlarına gerek vardır.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 5 -
Bu elemanlar termostatlar,higrostatlar ve presostatlar olarak
adlandırılırlar.Gerçekten, cihaz ve elemanların, yüklerin en fazla
olduğu sırada yeterli olacak kapasitede seçilmesi fakat yüklerin
çoğunlukla seçilen kapasitenin altında seyretmesi bu cihaz ve
elemanlarının kısmen çalıştırılıp kısmen durdurulmasını gerektirir.
Şekil-1.2. Flow-switch
Eğer soğutma sisteminin yükü sürekli aynı seviyede ve cihazın
kapasitesine eşit seviyede kalsaydı bu taktirde herhangi bir otomatik
kontrole gerek kalmaz ve cihazı sürekli çalıştırmak mümkün
olurdu.Bu ise pratik uygulamada söz konusu olmayan bir
durumdur.Gerek dış iklim şartları gerekse iç yükler sürekli
değişir.Diğer yandan,bir soğutma sisteminin sürekli ve hiç durmadan
çalışması bir çok sakıncalar doğurur,örneğin;aşırı ısınma gibi.Bu
sebeplerden,bir soğutma sisteminin kompresörünün günde 12 ile 16
saat çalışacağı,ev tipi soğutucuların ise 8 ile 14 saat çalışacağı
düşünülerek kapasite seçimi ve cihaz tasarımı yapılmalıdır.
1.1.1.1. TERMOSTATLAR (Thermostats)
Soğutulacak hacim,soğutulacak akışkan veya buharlaştırıcı
gibi kısımların sıcaklıklarının belirli değerler arasında kalmasını
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 6 -
sağlayan kontrol cihazlarıdır.Termostatik kısılma valfinde olduğu
gibi,termostatın duyarga(bulb) soğutma devresinin sıcaklığı kontrol
edilecek kısmına yerleştirilir.
Şekil-1.3.Çeşitli termostatlar
Soğutulacak hacim,soğutulacak akışkan veya buharlaştırıcı
gibi kısımların sıcaklıklarının belirli değerler arasında kalmasını
sağlayan kontrol cihazlarıdır.Termostatik kısılma valfinde olduğu
gibi,termostatın duyarga(bulb) soğutma devresinin sıcaklığı kontrol
edilecek kısmına yerleştirilir.Ayar edilen sıcaklığa göre elektrik
devresi kontaktı açılıp kapanarak kompresörü tahrik eden elektrik
motoruna veya solenoid valfe kumanda edilir.
Şekil-1.4. Soğutma devresinde termostatın gösterilmesi
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 7 -
Evaporatör veya soğutucu akışkan sıcaklığını kontrol eden
termostatların duyargası,evaporatör yüzeyi üzerine ve dönüş borusuna
yakın bir yere bağlanır.Zorlanmış sirkülasyonlu evaporatörler ile
soğutulan ticari tip soğutucularda ve soğuk hava depolarında,hacim
sıcaklığını kontrol için oda termostatları kullanılır.Soğutulacak
hacmin sıcaklığını kontrol için kullanılan termostatlar,soğutulacak
hacim içerisine yerleştirilir.
Şekil-1.5. Oda termostatlarına örnekeler
Soğutulacak hacmin sıcaklık derecesi,ayarlanan sıcaklık
değerine ulaştığında termostat,kompresöre giden devreyi keserek
soğutma sistemini durdurur.Sıcaklık değeri yükseldiğinde ise
kompresörü devreye sokarak,soğutma sistemini tekrar çalıştırmış olur.
Solenoid valf kullanılan soğutma sistemlerinde ise oda termostatı
solenoid valfe kumanda eder.
Şekil-1.6. Oda termostatının yerleşim şekli
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 8 -
Oda termostatı montajında dikkat edilmesi gereken hususlar:
1) Duvara göz seviyesine monte edilmelidir.
2) Isı yayan kaynakların yakınına monte edilmemelidir.
3) Mahal kapısı açıldığında,termostat üzerine güneş ışınları direkt
olarak yansımamalıdır.
4) Termostatın yakınından,sıcak veya soğuk gaz boruları
geçmemelidir.
5) Termostat mahal kapısının arkasına monte edilmemelidir.
6) Termostatın yerleştirileceği yerde,aşırı derecede sıcak veya
soğuk hava akımı olmamalıdır.
7) Termostat,zorunlu hava akımlı evaporatörün tam karşısına
yerleştirilmemelidir.
1.1.1.2. HİGROSTATLAR (Humidistad/Hygrostad)
Şekil-1.7. Higrostatlar
Soğutma uygulamalarında bazen bağıl nemin kontrol ve
muhafazası istenir.Özellikle su oranı yüksek maddelerin muhafazası
sırasında çabuk bayatlamasını veya buruşmasını önlemek üzere
soğutulan hacimdeki nem oranının kontrol edilmesi
gerekmektedir.Diğer taraftan,bağıl nemin düşük tutulması istenen
hacimlerde mevcuttur.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 9 -
Higrostatların bir bağıl nemi ölçen ve birde kumanda sinyali
veren bölümü mevcuttur.Kumanda sinyalini veren kısım,termostat ve
prosestatlarınkine benzer.Bağıl nemi ölçen kısım neme duyarlı (higroskopik)
elemanlardan meydana gelmektedir.Neme duyarlı elemanlar olarak;insan
saçı,ağaç,deri,naylon şerit ve elektronik katı-hal sensörleri kullanılır.İnsan
saçı,ağaç,deri gibi malzemeler,havanın içindeki nem miktarındaki değişime
bağlı olarak sensörün direnci değişir.
Sensör olarak kullanılan maddelerin bazıları şöyledir:
Higroskopik tuz (örneğin lidyum klorid)
Bir gözenekli malzeme içine yerleşmiş karbon partikülleri.
Bu maddelerde,nem miktarındaki artışla birlikte direnç azalır.
Şekil-1.8. Higrostatın iç yapısı
Nemlendirme uygulamasında nem seviyesi düştüğünde
higrostat,kumanda devresini kapayarak nemlendirici motorunu kapayacak
veya nemi sağlayan su veya buharın solenoid valfini açacaktır.Nem
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 10 -
ayarlanan seviyeyi bulduğunda ise higrostat,kontakları açarak kumanda
devresini açıp nemlendirici motorunu veya solenoidini kapayacaktır.
Şekil-1.9. Nemlendirme uygulaması
Nem alma uygulamasında nem seviyesi düştüğünde higrostat
kumanda devresini açacak,nem seviyesi yükseldiğinde ise kumanda
devresini kapayarak soğutma kompresörüne yol verecek ve soğutulan oda
havasının sıcaklığının altına düşürerek içindeki nemin yoğuşmasını
sağlayacaktır. Burada,aşırı düşük sıcaklıklara maruz kalmaması için bir
ısıtıcı konulması ve bu ısıtıcıya bir termostat ile kumanda edilmesi
gerekebilir.
Şekil-1.10. Nem alma uygulaması
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 11 -
1.1.1.3. ALÇAK VE YÜKSEK BASINÇ OTOMATİKLERİ (Low-High
Pressure Presostats)
Şekil-1.11. Presostatlar
Soğutma sisteminin alçak basınç/emiş,yüksek basınç/basma
tarafındaki basınçları çalışma esnasında sürekli olarak izleyip tehlikeli
sınırlara ulaştığında kompresör motorunu durdurmak üzere sisteme
bağlanırlar.Alçak ve yüksek basınç otomatikleri ayrı ayrı ve tek başına
uygulanabildiği gibi,hem alçak hem yüksek değerlerini izleyip her iki
değeri sınırlamak üzere kumanda veren kombine basınç otomatikleri
şeklinde de uygulanabilir.
Alçak basınç otomatiği hem sıcaklık kontrolü hem de emniyet
amaçlı kullanıldığı gibi,yüksek basınç otomatiği ise sadece emniyet
amaçlı kullanılmaktadır.Uygulamada ev ve ticari tip soğutucuların
muhafaza sıcaklığının istenen seviyede tutmak üzere termostat yerine
çoğu kez buharlaşma basıncını kontrol ve muhafaza eden alçak basınç
otomatiği kullanılır.
Alçak basınç otomatiğinin emniyet amaçlı kullanılması
durumunda ayar değeri olarak alınan emniyetli sınır değerinin
tayininde şu üç husus dikkate alınır;
1) Buharlaştırıcıdaki sıcaklık;örneğin su soğutucuda suyun
donmasının önlenmesi
2) Sistemin alçak basınç tarafındaki gaz basıncının atmosfer
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 12 -
basıncının altına düşerek kompresör körüğünden veya kaçak
yapan yerlerden hava ve nemin soğutma sistemine
sızmasının önlenmesi
3) Emiş basıncının aşırı derecede düşerek emme-basma basınç
farkının aşırı artması sonucu motor yüklenmesinin önlenmesi
Şekil-1.12. Yüksek ve alçak basınç kontrol otomatiği
Yüksek basıncın kontrolü de özellikle hava ile cebri veya su ile
soğutmalı yoğuşturucularda önemlidir.Çünkü,yoğuşturucudaki soğut-
ma yetersiz kaldığında (fan arızası,vs...) kompresör çıkış basıncı aşırı
derecede artarak hem motor arıza ve hasarlarına hem de soğutucu
akışkanın kimyasal reaksiyonlara uğramasına sebep olacaktır.
Ayrıca,sistemde yoğuşmayan gazlar bulunması veya çok aşırı soğutma
yükü mevcut olması halinde de kompresör çıkış basıncı aşırı derecede
artacaktır.Sonuç olarak şu söylenebilir ki;2-3 HP seviyesini aşan
güçlerde alçak ve yüksek emniyet otomatikleri soğutma sistemine
ilave edilmelidir.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 13 -
Şekil-1.13. Devresinde yüksek ve alçak basınç presostatları bulunan
soğutma sistemi
1.1.1.4. BASINÇ DÜZENLEYİCİLER (Pressure Regulators)
Basınç düzenleyicileri aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:
1) Buharlaştırıcı Basınç Düzenleyicileri
2) Emme (karter) Basınç Düzenleyicileri
3) Kapasite Regülatörü (Sıcak/Soğuk Gaz By-Pass)
4) Yoğuşturucu ve Sıvı Deposu Regülatörleri
5) Su Regülatör Valfleri
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 14 -
1.1.1.4.1. BUHARLAŞTIRICI BASINÇ REGÜLATÖRÜ
Şekil-1.14. Buharlaştırıcı basınç düzenleyici
Bir buharlaştırıcı basınç düzenleyicisi,giriş tarafındaki basıncı
sürekli olarak,ayarlan seviyede tutmak üzere yapılmış valf türünden
olup,buharlaştırıcı çıkışlarına konulması suretiyle buharlaşma
basıncını ve dolayısıyla sıcaklığını belirli bir seviyenin üzerinde
tutmaya yarar.Bundan amaç,serpantinin karlanmasını önlemek,su
soğutucularda suyun donmasını önlemek,hava soğutucularda nemin
aşırı yoğuşmasını önlemek gibi hususlar olabileceği gibi değişik
buharlaşma sıcaklıkları ile çalışan paralel buharlaştırıcılara sahip bir
sistemde buharlaştırıcı çıkış basınçlarını kompresör emiş basıncı
seviyesine düşürmek olabilir.
Genel olarak buharlaştırıcı basınç düzenleyici valfler,biden
fazla buharlaştırıcılı sistemlerde,farklı sıcaklık derecelerinde çalışan
tesislerde, düşük basınçta çalışan buharlaştırıcıların her birinin
çıkışına birer tane yerleştirilir.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 15 -
Şekil-1.15. Buharlaştırıcı basınç düzenleyicinin kesiti
Buharlaştırıcı basın düzenleyicileri;soğutucu akışkan kontrollü
termostatik kısılma valfleri ile yapılan ve devrede sıvı hattı solenoid
valfi bulunan soğutma sistemlerinde, minimum buharlaştırıcı basıncı
veya sıcaklığı istenilen yerlerde,düşük basınçta çalışan buharlaştırıcı
hariç bütün buharlaştırıcı çıkışlarına birer tane bağlanarak kullanılır.
Şekil-1.16. Buharlaştırıcı basınç regülatörünün soğutma devresindeki
yeri
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 16 -
1.1.1.4.2. EMME (KARTER) BASINÇ REGÜLATÖRÜ
Şekil-1.17. Karter basınç düzenleyici
Emme basın düzenleyici adından da anlaşılacağı gibi
kompresörün emiş basıncını ayarlar.Emme basınç düzenleyiciler
herhangi bir sistemde kullanılabilir.Uzun süreli durma periyotlarından
sonraki çalışma başlangıçlarında veya defrost periyotlarından sonra
kompresör motorunu aşırı yükten korur.
Ayrıca aşağıda gerçekleşen şartlar mevcut ise emme basınç
düzenleyicileri kullanılması zorunludur.
1) Motordaki işletme kayıpları yüksekse,
2) Emiş basıncı yükselip alçalıyorsa,
3) Yüksek emme basıncından dolayı buharlaştırıcıda terleme
oluyorsa,
4) Emiş basıncının sabit olarak devamı isteniyorsa,
5) Voltaj düşük,emiş basıncı yüksekse.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 17 -
Şekil-1.18. Karter basınç düzenleyicinin soğutma devresinde gösterilmesi
1.1.1.4.3.KAPASİTE REGÜLATÖRÜ (SICAK/SOĞUK GAZ BY-
PASS)
Kompresör kapasitesini gerçek buharlaştırıcı yüküne
uydurmak için kullanılır.Soğutma sisteminin alçak ve yüksek basınç
kısımları arasına by-pass olarak yerleştirilir.
Şekil-1.19. Kapasite regülatörü
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 18 -
Yüksek basınç tarafından soğuk/sıcak gaz şeklinde yükü,emme
tarafına göndererek kompresör emme basıncının belirli bir değerin
altına düşmesini önler.Böylelikle kompresörü yüksek basınçtan korur.
Kompresörün sık sık devreye girip çıkmasından dolayı meydana gelen
basınç değişikliğinin sisteme etlisini önler.
Şekil-1.20.Kapasite regülatörünün soğutma devresinde gösterilmesi
1.1.1.4.4. YOĞUŞTURUCU VE SIVI DEPOSU REGÜLATÖRLERİ
Hava soğutmalı yoğuşturucu kullanılan soğutma sistemlerinde,
soğuk mevsimlerde soğutucu akışkan yoğuşma sıcaklığı ve dolayısıyla
yoğuşma basıncı çok düşer.Termostatik kısılma valfinin beklenen
kapasitesini verebilmesi,ancak valfteki giriş-çıkış basınç farkının
asgari seviyenin üzerinde tutulması ile mümkündür.Ayrıca,sıcak
soğutucu akışkan gazı ile buharlaştırıcı defrostu yaptırılan sistemlerde
de normal bir çalışma için kompresör çıkış sıcaklığının,dolayısıyla
basıncının belirli bir seviyenin üzerinde tutulması gereklidir.
Aksi halde,yeterli soğutucu akışkan beslenmeyecek ve emiş
basıncı düşerek;çabuk karlanan buharlaştırıcı, kapasite kontrolü
normal çalışmayan kompresör,buharlaştırıcı karlarını eritemeyen sıcak
gaz defrostu gibi durumlarla karşılaşılacaktır.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 19 -
Bu durumu önlemek üzere,yoğuşma basıncı muhafaza
önlemleri alınır.
Şekil-1.21. Yoğuşturucu regülatörü
Sıvı deposu basınç düzenleyicileri ise,basınç düştüğünde açılır
ve sıvı deposu basıncını ayarlana değerde tutmak için sıcak gazı by-
pass olarak sıvı deposuna gönderir.Yoğuşturucu basınç düzenleyicileri
ile birlikte kullanıldıklarında hava soğutmalı yoğuşturculu soğutma ve
iklimlendirme sistemlerinde yeterince yüksek yoğuşma sıcaklığını ve
sıvı deposu basıncını sabit olarak muhafaza ederler.
Şekil-1.22. Receiver basınç regülatörü
Soğuk havalarda,önce yoğuşturucu basınç düzenleyici kısarak
yoğuşturucudan gelen sıvı soğutucu akışkanı azaltır ve yoğuşturucuda
sıvı seviyesini yükselterek yoğuşturucu soğutma alanını azaltır.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 20 -
Böylece yoğuşturucuda yoğuma sıcaklığı ve dolayısıyla basıncı
yükselmiş olur. Fakat, sistem için esas sürekli olan sıvı deposundaki
basıncı yükseltmektir ve yoğuşturucu basıncının yükseltilmesiyle sıvı
deposu basıncı yükseltilmiş olmayacaktır.Bunu sağlamak üzere
yoğuşturucu ile sıvı deposu basınçları farkını hissederek bu fark belirli
bir seviyeyi aştığında sıcak gazı sıvı deposuna sevk eden bir “sıvı
deposu basınç düzenleyici” kullanılır.Böylece,yoğuşturucu basınç
düzenleyici etkisiyle,soğuk havalarda yoğuşturucuda sıvı
yığılıp,yoğuşturucu basıncı yükselecek ve sıvı deposu basıncına göre
farkı belirli bir sınırı aştığında sıvı deposu basınç düzenleyici
açılarak,sıvı deposuna,basıncı yüksek sıcak gaz sevk edecek,sıvı
deposu basıncıda böylece yükselmiş olacaktır.
Şekil-1.23. Sıvı deposu basınç düzenleyicinin devrede gösterilmesi
1.1.1.4.5. SU REGÜLATÖR VALFLERİ
Su regülatör valfleri,su soğutmalı yoğuşturucuya sahip bir
soğutma sisteminde yoğuşma basınç ve sıcaklığının muhafazası
amacıyla kullanılır.Su regülatör valfleri,su debisine ve musaade edilen
basınç kaybına,kullanılacak soğutucu akışkan cinsine göre seçilir.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 21 -
Valf büyüklüğünün gerekenden çok daha büyük seçilmesi ile
avlanma (hunting) olayının meydana geleceği unutulmamalıdır.
Halojen esaslı soğutucu akışkan devresinde bakır alaşımları
kullanılabilmekte, amonyak uygulamasında ise çelik türleri
kullanılmaktadır.Su regülatör valfleri basınç ve sıcaklık kontrollü
olmak üzere ikiye ayrılırlar.
1.1.1.4.5.1. BASINÇ KONTROLLÜ SU REGÜLATÖR VALFLERİ
Şekil-1.24. Diferansiyel alçak basınç regülatörü
Soğutucu akışkan basıncı kumandasıyla açılıp kapanan basınç
kontrollü su regülatör valfleri,su soğutmalı yoğuşturucuya sahip
soğutma tesislerinde su akışını ayarlamak suretiyle,yoğuşturucu
basıncının muhafazasında sık sık kullanılırlar sıcaklık kontrollü su
regülatör valflerine tercih edilirler.Bir soğutma devresinde
yoğuşturucu basıncı düştüğünde,basınç kontrollü su regülatör Valfi
soğutma suyunun yolunu kısar ve daha az suyun yoğuşturucuya
girmesine müsaade ederek,basıncı yükseltir.Yoğuşturucu basıncı
artığında ise yoğuşturucuda dolaşan su miktarını artırarak,yoğuşturucu
basıncını düşürür.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 22 -
Şekil-1.25. Basınç kontrollü su regülatör valfinin soğutma
devresinde gösterilmesi
1.1.1.4.5.2. SICAKLIK KONTROLLÜ SU REGÜLATÖR VALFLERİ
Şekik-1.26. Sıcaklık kontrollü su regülatör valfleri
Sıcaklık kontrollü su regülatör valfleri,yoğuşma basıncını
düzenlemek amacıyla yoğuşturucuya olan su girişini kontrol eder.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 23 -
Bu valfler,belirtilen aralıklara uygun diğer uygulamalar ve
tuzlu su (salamura) içinde uygundurlar.Sıcaklık kontrollü su valfleri,
yoğuşturucudan çıkan su soğutucu akışkan sıcaklığını ölçen duyarga
sıcaklığı artığında açılarak,yoğuşturucuya daha fazla suyun girmesini
sağlarlar ve böylece artan yoğuşturucu sıcaklığını (basıncını)
düşürürler.Yoğuşturucudan çıkan soğutucu akışkan sıcaklığı
azaldığında ise yoğuşturucuya giden su miktarını azaltmak
suretiyle,yoğuşturucu sıcaklığını (basıncını) artırırlar.
Şekil-1.27. Sıcaklık kontrollü su regülatör valfinin montajı
1.1.1.5. SERVİS (KAPAMA) VAFLERİ (Shut-Off Valves)
Şekil-1.28. Çeşitli açma-kapama valfleri
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 24 -
Soğutma sisteminin bir kısmını gerektiğinde diğer kısımlardan
ayırmak üzere kullanılırlar.Soğutma,dondurma ve iklimlendirme
sistemlerinin sıvı,emme ve basma hatlarında kullanılan el ile kumanda
edilen membranlı servis (kapama) valflerdir.Servis valflerinin sayısı
mümkün olduğu kadar az tutulmalıdır,çünkü bu valfler hem basınç
kayıplarını arttıracak hem de soğutucu akışkan kaçakları ve diğer
arızalar için kaynak yaratacaktır.Genel konstrüksiyonları yönünden
salmastralı ve salmastrasız valfler diye sınıflandırıldıkları gibi;düz
veya dirsek tip;iki veya üç yollu;glob,tapa veya iğne tipi ve daha pek
çok değişik adlarla anılırlar.Servis valfleri tipleri üçüncü bölümde
ayrıntısıyla belirtilmektedir.
1.1.1.6. SOLENOİD VALFLER (Solenoid Valves)
Solenoid Valfler, elektrik enerjisi ile çalışır ve akışkanların
otomatik olarak kontrol edilmesi gerektiği her yerde kullanılır.
Şekil-1.29. Çeşitli solenoid valfler
Termostatik valflerde olduğu gibi,soğutucu akışkan kontrolü
yapamaz.Solenoid valfler çok geniş ve çeşitli uygulama sahaları
bulurlar.Solenoid valfler kullanılacağı yerin basınç ve sıcaklık
seviyelerine,açıp kapatacağı akışkanın cinsine (viskozite,kimyasal
bileşeni) ve daha pek çok etkenlere bağlı olarak değişik şekillerde
yapılırlar.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 25 -
Şekil-1.30. Solenoid valfin iç yapısı
Solenoid Valfi meydana getiren iki ana kısım vardır.Solenoid
bobini ve valf gövdesi.Solenoid bobini basit bir sargıdan meydana
gelir ve bu sargıya elektrik akımı gönderildiğinde elektrikli bir
mıknatıs gibi çalışır.Solenoid bobinin ortasında meydana gelen
kuvvetten Valfi açmak veya kapamak üzere yararlanılır.Bobinin
ortasında bırakılan boşluğa konulan çelik çekirdek bobin tahrik
edilince yukarı doğru çekilir.Valfin miline bağlı olan bu çekirdek valfi
açar veya kapatır.Bobin tahrik edilmediği zaman çekirdek ve ona bağlı
olan valf kapama mili kendi ağırlığı veya yay baskısı ile aşağı hareket
eder.
Şekil-1.31. Solenoid valfin çalışma prensibi
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 26 -
Soğutma uygulamalarında en sık kullanıldığı yer sıvı soğutucu
akışkanın akışını otomatik olarak açılıp kapatılmasıdır.Yaptığı işlem
normal bir el vanasının yaptığı işlemden farksızdır;ancak uzak
mesafeden ve otomatik kontrollerin verdiği sinyallerle (termostat,akış
kontrol şalteri,alçak ve yüksek basınç otomatiği,el anahtarı vs.
kumandasıyla) açılıp kapanır.
Şekil-1.32. Solenoid valfin kullanıldığı soğutma devresi
Soğutma tekniğinde,sıvı hattı ve emme hattı solenoid valfleri
olmak üzere iki tip solenoid valf vardır.Sıvı hattı solenoid valfi,
soğutma tesisatında,sıvı hattı üzerine bağlandığı için bu ismi almıştır.
Sıvı hattı solenoid valfleri,termostatik genleşme valfleri kullanılan ve
buharlaştırıcıları arasındaki sıcaklık farkı az olan birden fazla
buharlaştırıcılı soğutma sistemlerinde kullanılır.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 27 -
Şekil-1.33. Emme hattı solenoid valfi kullanılan soğutma
devresi
Emme hattı solenoid valfleri,termostatik genleşme valfleri
kullanılan ve buharlaştırıcıları arasındaki sıcaklık farkı 12 oC’den
fazla olan birden fazla buharlaştırıcılı soğutma sistemlerinde
kullanılır.Emme hattı solenoid valfi,durma sırasında düşük basınçta
çalışan buharlaştırıcı içerisindeki soğutucunun yoğuşmasını
engeller.Aynı zamanda yüksek emme basıncında buharlaştırıcı
çalışırken, düşük basınçta çalışan buharlaştırıcı içinde yoğuşma
meydana gelir. Bunu önlemek için düşük basınçta çalışan
buharlaştırıcı çıkışına bir çek valf konulmalıdır.
Solenoid valfler,direkt etkili veya pilot kontrollü çalışacak
tarzda yapılırlar.Direkt etkili valfler daha ziyade küçük kapasiteler
için ve akış yuvasının küçük olduğu konstrüksiyonlar için
uygundur.Pilot kontrollü valfler ise,büyük bobin gerektiren ve geniş
çaplı bir akış yuvası olan valfler için uygulanır.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 28 -
Şekil-1.34. İki,üç ve dört yollu solenoid valfler
Solenoid valfler iki,üç ve dört yollu şekilde bulunurlar.En sık
kullanılan tipi iki yollu olanıdır ve bir boru hattındaki akışı açıp
kapatmak için kullanılır.Üç yollu solenoid valfler ise, genellikle ticari
tip soğutma uygulamalarında sıcak gaz ile defrost, kompresöre ısının
geri kazanılması (heat recovery) gibi amaçlarla kullanılmaktadır.Dört
yollu solenoid valfler ki bunlar ters çavirme valfleri diye de
tanımlanır.Ayrıca,dört borulu sıcak/soğuk sulu ısıtma ve klima
sistemlerinde fan-coil üniteleri,indüksiyon üniteleri gibi terminal
ısıtıcı-soğutucuların dönüş suyunu yönlendirmek amacıyla
kullanılmaktadır.
1.1.1.7. ÇEK VALFLER (Check Valves)
Şekil-1.35. Çeşitli çek valfler
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 29 -
Çek valfler,sıvının veya gazın yalnızca tek bir yönde
akmasını sağlamak amacıyla tasarlanmışlardır.Çek valf,normal
yöndeki akış sırasında valfin giriş ve çıkış ağızları arasında meydana
gelen basınç farkı ile açılır.Bu basınç azaldığında veya çıkış
tarafındaki basınç giriş tarafına nazaran arttığında kapanır.
Şekil-1.36. Küresel ve manyetik çek valflerin çalışma
prensipleri
1.1.1.8. EMNİYET VALFLERİ ve TAPALARI (Safety Valves)
Soğutma sisteminde,basınç seviyelerinin emniyet sınırlarını
aşmasını önlemek amacıyla kullanılır.Basıncın artması halinde,
basınca sebep olan akışkanı atmosfere veya basıncı daha alçak
seviyede olan tarafa sevk etmek suretiyle bunu önler.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 30 -
Şekil-1.37. Çeşitli emniyet valfleri
Basınç farkıyla oransal olarak açılan bu tür emniyet valfleri
genellikle diyaframlı tipte yapılırlar.Diyafram,bir tarafında sistem
basıncı,diğer tarafından yay ve alçak basınç/atmosfer basıncı ile kapalı
vaziyette bulunur.Sistem,basıncı yükseldiğinde diyaframı etkileyerek
kapama yuvasını açar ve sistemdeki akışkanı alçak basınç tarafına
veya atmosfere bırakır.
Şekil-1.38. Ani açılan düz tip emniyet valfi
Emniyet tapaları ise belirli bir basınç farkında yüksek basınç
ile alçak basınç/atmosfer tarafını irtibatlandıracak şekilde yapılmış
basit bir parçadır. Basınç farkının artmasıyla tapanın içindeki dolgu
veya disk patlayarak basıncın düşürülmesini sağlar.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 31 -
Emniyet valfleri ve tapalarının seçiminde özellikle hizmet
edeceği sistemin gerektirdiği tahliye kapasitesi ile açma basıncı ve
sistemde bulunan soğutma akışkanın cinsi göz önünde
bulundurulmalı, imalatçı firma seçim tablolarından en uygun eleman
seçilmelidir
Şekil-1.39. Emniyet tapası
1.1.1.8. SOĞUTUCU AKIŞKAN DİSTRİBÜTÖRÜ (Refrigerant
Distributor)
Şekil-1.40. Çeşitli soğutucu akışkan distribütörleri
Soğutucu akışkan distribütörü,termostatik genleşme valfi
çıkışında hızı arttırır.Soğutucu akışkanı buharlaştırıcı devresinin her
birisine ayrı ayrı dağıtır.Distribütör,farklı soğutucu akışkan devrelerini
eşit miktarlarda sıvı soğutucu akışkan ile besler.Bu ise kolay bir iş
değildir.Çünkü soğutucu akışkan ne tam olarak sıvı ne de tam olarak
buhar halindedir.Soğutucu akışkan sıvı-buhar karışımı (ıslak buhar)
halinde bulunur.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 32 -
Şekil-1.41. Distribütörün sistemdeki yeri
Yer çekiminin etkisiyle boruların alt kısmında toplanıp yavaş
hareket eden sıvı ile üst tarafta bulunan ve daha hızlı hareket edebilen
buhar halindeki soğutucu akışkan,çok devreli bir buharlaştırıcının ayrı
ayrı devrelerine verilirken,iyi bir şekilde karıştırılıp düzgün bir şekilde
verilmez ise bazı devreler yalnız sıvı soğutucu akışkan alırken,bazıları
ise buhar halindeki soğutucu akışkanı alarak soğutma yapamayacaktır.
Bu ise buharlaştırıcı yüzeyinin tam olarak faydalanamaması demektir.
Bu durumu önlemek için,sıvı-buhar karışımının soğutucu akışkanın iyi
dağıtılması için doğru seçilmiş bir soğutucu akışkan distribütörü
gereklidir.Soğutucu akışkan distribütörü kullanılan soğutma
devrelerinde dıştan dengelemeli tip termostatik genleşme valfi
kullanılmalıdır.Distribütör için en iyi ve etkin yer TGV çıkışıdır.
1.1.2. YAĞ AYIRICILAR (Oil Separators)
Yağ ayırıcının görevi sistemde dolaşmakta olan yağ miktarını
azalmak ve dolayısıyla sistemin verimini arttırmaktır.Gerek pistonlu
ve gerekse döner tip soğutma kompresörlerinde yağlama amacıyla
kullanılan yağlar,soğutucu akışkan ile sitem içinde dolaşmaktadır.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 33 -
Şekil-1.42. Yağ ayırıcı
Yağlama yağının bu şekilde soğutma sistemine dağılmasını
tamamıyla önlemek mümkün değildir.Ancak sisteme giden yağlama
yağının miktarını asgari seviyede tutmak çok yararlı
olacaktır.Soğutma kompresöründen çıkan sıcak soğutucu akışkandaki
yağı ayırmak ve kompresör karterine geri göndermek için kullanılan
yağ ayırıcıların genel çalışma prensibi;soğutucu akışkan hızının
düşürülmesi,akış yönünün değiştirilmesi ve perde,tel,süzgeç gibi
engellere çarptırılması esasına dayanır.
Şekil-1.43. Yağ ayırıcının sistemdeki konumu ve çalışması
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 34 -
Yağ ayırıcıların kullanılması sırasında karşılaşılan en önemli
sorun;kompresörün durduğu zaman süreci içerisinde,yağ ayrıcıda
yoğuşarak,kompresör karterine sıvı halde giren soğutucu
akışkanın,kompresörün tekrar ilk çalışmaya başlaması sırasında sıvı
basması,sıvı taşması gibi olaylara neden olabilmesidir.Bu durum,yağ
dönüşünün kompresör karteri yerine emiş borusuna yapılaması ile
engellenebilir.Bir diğer çözüm yolu ise,yağın önce bir yağ deposuna
alınarak oradan kompresör karterine ölçülü bir şekilde verilmesi
şeklinde gerçekleşmektedir.
1.1.3. SIVI AYIRICILAR (Liquid Separators)
Buharlaştırıcıdan kompresöre emilen
soğutucu akışkanın buhar fazında olması
beklenir fakat soğutucu akışkan ıslak buhar
fazında ise bu kompresörde ciddi arızalar
oluşmasına neden olur. Soğutucu akışkanın
kompresöre buhar fazında gitmesini sağlamak
amacı ile buharlaştırıcı ile kompresör arasına
bir sıvı soğutucu akışkan ayırıcı
konulur.Bu,küçük depo şeklinde olup sıvı
soğutucu akışkanı ölçülü bir şekilde kompre- Şekil-1.44. Likit tutucu
söre verilmesine yardım eder.
Bu elemanın dıştan çok iyi bir şekilde yalıtılması
gerekmektedir.Çünkü,kompresöre giden emiş gazı sıcaklığı ve
dolayısıyla süper kızgınlık arttıkça kompresör çıkış sıcaklığı da
artacaktır.Şekil-1.42.’de görmüş olduğunuz emiş hattı likit
tutucu,Heat-Pump ve soğutma sistemi uygulamaları için dizayn
edilmiştir.Bu likit tutucuların standart modellerinin kapasite aralığı
12,25 kW ila 42 kW’tır.Emiş hattı likit tutucularının likit soğutucu
tutma gereksinimi uygulamalara göre değişebilir.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 35 -
Şekil-1.45. Sıvı ayırıcının devredeki konumu
1.1.3. SIVI DEPOSU (Receiver)
Şekil-1.46. Yatık ve dik tip sıvı deposu
Yoğuşturucu borularında yoğuşma olurken yoğuşan soğutucu
akışkan yoğuşturucunun boru yüzeylerini kapsar.Yoğuşturucunun ısı
transfer yüzeyinin azalmasını önlemek için sisteme sıvı deposu
konulur.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 36 -
Şekil-1.47. Yatık tip sıvı deposu
Sıvı depoları,hava soğutmalı ve buharlaşmalı tip yoğuşturucu-
ların alt kısmına,bir soğutucu akışkan toplama haznesi olarak monte
edilir.Sıvı depoları,bakım işlemi aşamasında sistemdeki soğutucu
akışkanın tümünü alabilecek kapasitede olmalıdır.Sıvı depoları
sistemdeki gazın tamamını içine alabilecek ve üst kısmında %20
boşluk bulunabilecek şekilde dizayn edilirler.Ayrıca,su soğutmalı
sistemlerde,soğutma suyu sıvı deposu içinden geçirilerek,soğutucu
akışkanın aşırı soğutulması için de kullanılır.Sıvı depolarının,
içlerindeki yağ birikimlerinin alınmasından başka hiçbir bakım
gereksinimi yoktur.Yatık ve dik tip olmak üzere iki şekilde imal
edilirler.
Şekil-1.48. Sıvı deposunun sistemdeki yeri
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 37 -
1.1.4. FİLTRE-KURUTUCU (Filter-Drier)
Şekil-1.49. Sıvı ve emiş hattı filtre kurutucular
Soğutma sistemlerindeki arızaların %80’i doğrudan veya
dolaylı yoldan sisteme dahil olan nem veya sudan kaynaklanmaktadır.
Yani sistemde nemin olması sakıncalıdır.Sistemde dolaşan nem yada
su sisteme çeşitli zararlar verir.Bunları özetleyecek olursak;
1) Genleşme aparatında (TGV ve kılcal boru vs.) suyun donarak
akışı engellemesi,
2) Metal korozyonu,
3) Bakır kaplama olayı (hidroliz ile),
4) Kimyasal zincirleme reaksiyonları başlatıp devam ettirmesi.
Bu sebeple,önce nemin soğutma sistemine girmesi önlenmeli,
girmişse hızlıca atılmalıdır(vakum pompası ile).Sistemde kalan veya
çalışma esnasında sonradan giren nemde hemen tutulmalıdır.Bu
önlemlerin sağlanması filtre-kurutucu olarak tanımlanan elemanlarla
yapılmaktadır.Bir filtre-kurutucudan beklenen görevler şunlardır;
1- Su-nemi tutmak,
2- Asit’i tutmak,
3- Talaş,kaynak çapağı,tortu,vs. gibi pislikleri tutmaktır.
Kurutucular,kullanım yerlerine göre sıvı hattı ve emiş hattı
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 38 -
filtre-kurutucuları olmak üzere iki çeşittir.Kompresör emiş tarafına
konulan filtre-kurutucular yapılışları ve etki şekli yönünden sıvı hattı
filtre-kurutucularından farklıdır.Emiş hattı filtre kurutucuları,
geçenakışkanın gaz halde oluşu ve emiş borusu çaplarının büyük
olması sebebiyle,bağlantı elemanları daha büyük ve fakat kurutucu
madde hacmi daha küçük ve dolayısıyla dış boyutları daha küçüktür.
Sıvı hattı kurutucusundan istenen görev,sistemde dolaşan nemi
tutmak olup,emiş hattı kurutucularından istenen görev ise daha çok
asit ve pisliklerin tutulmasıdır.Bu nedenle filtre kartuşu,asit’i ve
soğutucu akışkandaki pislikleri tutacak tarzda yapılır ki bu da
filtreleme yüzeyini büyük ölçüde azaltır.
Şekil-1.50. Sıvı hattı kurutucusu ile emiş hattı kurutucusu
Ayrıca filtre-kurutucular yapısal olarak,değiştirilebilir ve
kapalı tip kurutucular olarak ikiye ayrılabilir.Değiştirilebilir filtre
kurutucularda,kurutucu madde alınabilir ve kurutucu gövdesi yeni bir
kurutucu madde ile tekrar doldurulabilir.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 39 -
Kapalı tip filtre kurutucularda ise içinde kurutucu madde
bulunan kapalı tip kovan gövdelidir.Bunlar kirlendiği zaman
sistemden sökülüp yedeği ile değiştirilir. Sistemden çıkarıldıktan
sonra genellikle atılır.
1.1.6. GÖZETLEME CAMLARI (Slight Glass)
Şekil-1.51. Gözetleme camı
Soğutma sistemindeki sıvı soğutucu akışkanın akışını veya
seviyesini görmek, soğutucu akışkanın içinde bulunabilecek nemi
kontrol etmek ve soğutucu akışkanın şarjı hakkında bilgi alma amacını
yerine getirmek üzere tasarlanmış elemandır.Gözetleme camı
kurutucudan hemen sonra ve sıvı kontrol elemanlarından önce
konulur.Sistemde içindeki nem miktarına göre değişik renk
oluşmaktadır.Orta renkler,sistem içindeki nemin zamanla
alınacağını,sarı renk ise,sistemde fazla nem olduğunu gösterir.Bazı
gözetleme camlarında ise sadece sıvı soğutucu akışkan geçişi
gözlenebilmektedir.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 40 -
Şekil-1.52. Gözetleme camının soğutma devresindeki yeri
Eğer gözetleme camında buharlaşma gözleniyorsa, devrede
soğutucu akışkan miktarı yetersizdir ve soğutucu akışkan ilavesi
gerekmektedir.Gözetleme camları soğutucu akışkan borusuna ¼”- ¾”
lik rakorlarla bağlanır.
1.1.7. ISI EŞANJÖRÜ (Heat Exchanger)
Şekil-1.53. Çeşitli ısı eşanjörleri
Isı eşanjörleri,freon tipi soğutucu akışkanlarla çalışan soğutma
tesisleri ile çok düşük buharlaşma sıcaklığı istenen tesislerde ve
zorunlu hava akımlı sistemlerde kullanılır.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 41 -
Soğutma tesislerinde ısı eşanjörünün konulması ile;
a) Aşırı soğutma işlemi yapılarak, buharlaştırıcı kapasitesinde
iyileşme meydana getirir,
b) Aşırı kızdırma yapılarak, buharlaş- tırıcıdan ayrılan
soğutucu akışkanın sıvı halde emme hattına ve kompresöre
gitmesini engeller,
c) TGV çok düşük derecelere ayarlanabilir,
d) Emme borusu üzerinde oluşması muhtemel olan terlemenin
ve donmanın önüne geçilir.
Isı eşanjörü,içerisinden emme hattı ve sıvı hattı borularının
geçtiği iç içe geçmeli borulardan oluşur.Bazı küçük kapasiteli
soğutma cihazlarında kılcal boru,emme hattına kaynak edilir.Bu
büyük kapasiteli ısı eşanjörleri içinde geçerlidir.
Şekil-1.54. Isı eşanjörü dizayn görünüm
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 42 -
Şekil-1.55. Bir soğutma devresinde ısı eşanjörünün yeri
1.1.8. TİTREŞİM YUTUCULAR (Vibration Absorbers)
Şekil-1.56. Titreşim yutucu
Bazı soğutma sistemlerinde,kompresör grubundaki titreşimler
borulara taşınır.Bu titreşimlerin,sistemdeki diğer cihazlara iletilmesini
engellemek amacıyla,kompresör emme ve basma borularına
yerleştirilen,titreşimi yutan (absorbe eden) esnek (flexible)
elemanlarıdır.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 43 -
Şekil-1.57.Titreşim sönümleyicinin yapısı
Titreşim sönümleyicileri, kolay kıvrılabilir şekilde dizayn
edilmiş olup, dışı yüksek gerilimli örgü ile kaplanarak güçlen-
dirilmiştir.İçerdeki kıvrılabilir boru ve dışındaki örgü paslanmaz
çelikten imal edilmiş olup, uçlardaki bakır boru yüksek sıcaklıkta
pirinçle bağlanmıştır.
Şekil-1.58. Titreşim yutucunun sistemdeki yeri
1.1.9. SUSTURUCULAR (Mufflers)
Kompresörlerin emme ve basma tarafında meydana gelen sesin
en az seviyeye indirilmesi için kullanılan elemanlardır.
Ticari soğutma sistemlerinin bir çoğunda kullanılan küçük
susturucular, özellikle konfor amaçlı iklimlendirme sistemlerinde
tercih edilmektedirler.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 44 -
Tam hermetik kompresörlerin
emme ve basma taraflarına
yerleştirilen susturucular, küçük bronz
silindirden ibaret olup,içinde delikli
reflektörler bulunmaktadır.
Şekil-1.59. Susturucu
Şekil-1.60. Basma/kompresyon tarafı susturucusu örneği
1.1.10. ARA SOĞUTUCULAR (Intercoolers)
Şekil-1.61. Çeşitli ara soğutucular
Kademeli soğutma tesislerinde,yüksek basınç kompresörünün
kapasitesini artırmak için alçak basınç kompresörünü terk eden kızgın
buhar halindeki soğutucu akışkan “Ara Soğutucu” adı verilen bir kap
içinde soğutularak,alçak basınç kompresörü tarafından verilen ısı geri
alınır.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 45 -
Bunun sonucunda yüksek basınç kompresörüne giren gazın
özgül hacmi azalır ve dolayısıyla daha düşük kapasiteli bir kompresör
gerekir.
Şekil-1.62. Ara soğutucu sistemdeki konumu
Ara soğutucular tek ve çift genleşmeli olmak üzere iki tipte
yapılırlar.Alçak basınç kompresöründen çıkan kızgın buhar halindeki
soğutucu akışkan,ara soğutucu içine basılır.Yüksek basınç hattının,sıvı
tankından gelen sıvının bir miktarı,genleşme valfi tarafından ara
soğutucu içine gönderilir.Yani alçak basınç ve yüksek basınç komp-
resörlerinden gelen gazlar aynı ara soğutucuda karışır ve böylece ara
soğutucuya gelen kızgın buharın,doymuş buhar haline gelmesi
sağlanır.
1.1.11. KARTER ISITICILARI (Crankcase Heaters)
Karter ısıtıcısı,kompresör karterindeki yağlama yağının
sıcaklığını diğer kısımlardan daha yüksek tutmak suretiyle,yağın
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 46 -
soğutucu akışkanı absorbe etmesini önlemek ve sıvı haldeki soğutucu
akışkanın tekrar buharlaştırılıp geri gönderilmesini sağlamak amacıyla
kullanılır.
Şekil-1.63. Çeşitli karter ısıtıcıları
Karter ısıtıcı seçilirken,ısıtma gücünün aşırı ısınmaya ve yağın
karbonlaşmasına neden olmayacak kapasitede seçilmesine dikkat
edilmelidir.Isıtıcının yüzey sıcaklığı maximum 175oC olmalıdır.
Şekil-1.64. Kompresörün karteri etrafına dışardan sarılı krater ısıtıcı
1.1.12. DİFERANSİYEL BASINÇ OTOMATİĞİ
Diferansiyel basınç otomatiği,basınçlı tip yağlama ile çalışan
soğutma kompresörlerinde,yağ basıncının emiş (veya karter) basıncı-
nın üstünde tutulması için kullanılır.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 47 -
Şekil-1.65. Diferansiyel basınç otomatiği
Böylece kompresörde yağ basıncı,tehlikeli bir noktaya
ulaştığında,hasar görmemesi için elektrik akımını keserek kompresörü
dururdur.Aynı zamanda kompresörün düşük yağ basıncı altında
çalışmasını temin eder.Sistemde daima yağlama yağı basıncı karter
basıncından büyük tutulur.Diferansiyel basınç otomatiği,düşük
basınçta 90 sn kaldığında kompresörü durdurur.
Şekil-1.66. Diferansiyel basınç otomatiğinin devrede gösterilmesi
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 48 -
1.1.13. YAĞ CEBİ (Oil Pocket)
Soğutucu akışkanın sıkıştırılması esnasında,kompresör
karterinde bulunan yağın bir kısmı soğutucu akışkan ile birlikte
sürüklenir.Sürüklenen yağın,buharlaştırıcıda ve borularda birikim
yapması,kompresörün yağsız kalarak hasara uğramasına neden olacağı
gibi,buharlaştırıcıdan yağın kolayca sızıp akamaması da buharlaştırıcı-
daki ısı transfer kapasitesini güçleştirecektir.Ayrıca buharlaştırıcıda ısı
transfer kapasitesinin düşmesi, soğutucu akışkanın tamamen buhar-
laşmamasına ve kompresöre sıvı halde girmesine neden olacaktır.Bu
sebeplerden dolayı,devrede dolaşan yağın kompresör karterine
emilmesini sağlamak amacıyla buharlaştırıcı çıkışına yağ cepleri
konulur.
Şekil-1.67. Yağ cebi olan soğutma devresi
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 49 -
1.1.14. GENLEŞME TANKI (Surge Tank)
İki odalı ve farklı sıcaklıkta olan bir soğutma tesisinde,birinci
oda soğuduğunda oda termostatı,kendisine ait olan solenoid valf
aracılığıyla sıvı geçişini durduracaktır.Kompresör daha soğuk olan
odayı soğutmaya devam edecektir.İki oda da soğuduğunda ikinci
odanın termostatı,kendisine ait olan solenoid valf aracılığıyla,sıvı
geçişini durduracaktır.Kompresör durur durmaz,ilk odanın termostatı
açıldığında,emme hattındaki basınç aniden yükselecek ve alçak basınç
otomatiği kompresöre yol verecektir.Fakat kompresör yeni
durduğundan,çalışmak istese de çalışamayacaktır.Böyle durumlarda,
kompresörün üst kısmına ve emme hattı üzerine büyük bir tank konur.
Bu tank’a “genleşme tankı” denir.
Şekil-1.68. Genleşme tankı
Genleşme tankının emme hattı üzerinde olması,kompresörün
çalışma süresi içinde,devamlı olarak vakum altında bulunması
demektir.Yukarıda açıklandığı gibi,sıcaklığı yüksek odanın termostatı
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 50 -
(kompresör durur durmaz) solenoid valfi açtığında,genleşme tankı
büyük miktarda gaz emeceğinden, çok kısa bir süre içinde denge
oluşacak ve kompresör rahatlıkla çalışmaya başlayacaktır.
Genleşme tanklarının devreye montajlarında,gaz ile birlikte
sürüklenen yağın,kartere dönebilmesi için,emme borusunun tankın
altında bağlanmasına dikkat etmek gerekir.
Şekil-1.69. Bir genleşme tankının sistemdeki yeri
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 51 -
BÖLÜM
FİLTRE KURUTUCU SEÇİMİNDEKİ FAKTÖRLER
AMAÇ
Bir filtre-kurutucuyu yakından tanıma ve seçiminde dikkate alınması
gereken faktörleri öğrenme
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 52 -
2. GİRİŞ
Şekil-2.1. Çeşitli filtre kurutucu örnekleri
Filtre- kurutucuların ideal yerleştirme yeri, rutubeti soğuk tarafa
geçmeden sistemden uzaklaştırmayı [tutma] mümkün kılacak bir yer
olmalıdır. Böylelikle filtre kurutucular sistemde normal olarak sıvı
hattına, genleşme valflerinden ve kılcal borulardan önce bağlanır.
Sıvı hattı filtre kurutucuları soğutma sistemine çoğunlukla daimi
olarak tesis edilirler ve doyduklarında ve fonksiyonları bittiğinde
değiştirilirler.
Kompresöre parçacıkların girmesini önlemek için emiş hattına
da filtre kurutucu tesis edebilirsiniz. Emme hattı fitre kurutucuları sıvı
hattındakilerden daha büyük boyutlu olmak zorundadır. Emiş
hattındaki akışkan hızı sıvı hattından altı kat fazladır, böylelikle büyük
bir filtre kurutucu aşırı basınç düşmesini önler.
Emme hattı filtre-kurutucuları çoğunlukla bir hermetik
kompresör yanığından sonra yeni kompresörü korumak amacıyla tesis
edilirler. Bu filtre kurutucular sisteme daimi veya geçici olarak tesis
edilebilirler.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 53 -
Geçici olanları çoğu kez sisteme haftada birkaç saat süre ile
takılır sonra sökülürler. Çünkü kirler üniteyi süratle tıkayıp, akış
kapasitesini sıklıkla değiştirebilirler. Bazı üreticiler geçici filtrelerin
katı pislikleri tutan daimi bir filtre ile değiştirilmesini tavsiye eder.
Sistemin filtre kurutucudaki basınç düşmesine uygun olup
olmadığına dikkat edilmelidir. Emiş hattı servis valfine bir şarj
manifoldu bağlanarak fitrenin basınç düşümünü ölçebilirsiniz.
Filtre kurutucular nadir olarak basma hattına da bağlanabilir.
[hermetik motor yanıklarında] bu filtre kurutucuları aynı sıvı
hattındakilerin ölçüsünde olurlar. Fakat basma hattı sıcaklığı yüksek
olduğundan nem tutma kapasiteleri sıvı filtre-kurutucularından azdır.
Sıvı filtreleri bir miktar soğutucu akışkanı alı koyar. Bu durum
büyük sistemlerde pek önemli değildir, ancak küçük sistemlerde göz
önüne alınmalıdır.
2.1. FİLTRE KURUTUCU SEÇİMİNDEKİ FAKTÖRLER
Şekil-2.2. Filtre kurutucu
Daima üretici firmaların tavsiye ettiği boyut ve tiplerde filtre
kullanın. Yeni tesis durumlarında, filtre-kurutucu üreticilerin boyut ve
tip olarak yayınladıkları tavsiyeler takip edilmelidir.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 54 -
Belirli bir sistem için filtre kurutucu özelliklerini etkileyen
faktörler şunlardır; 1) Nem (rutubet) tutma kapasitesi, 2) Soğutucu akışkanın akış seviyesi, 3) Süzme (filtrasyon) kapasitesi, 4) Asit tutma kapasitesi, 5) Güvenlik, 6) Mumlaşma absorbe kabiliyeti, 7) Fiyatı
2.2. İMALATÇI VERİLERİNDEN YENİ FİLTRE KURUTUCU-
LARIN SEÇİLMESİ
Şekil-2.3. Filtre kurutucular
Filtre kurutucuların rutubet emme kapasiteleri, kurutucu iç
hacmi (değişken iç hacmi) ile değişir.
Filtre-kurutucular sisteme bağlanıncaya kadar uçları
açılmamalıdır. Şayet kurutucu yeni olup ta, uçları uzun süre açık
kalmışsa, 12 saat bir zaman için 120 derecelik ventilasyonlu fırınlarda
kurutulur. Fırından çıkarıldıktan sonra, iki ucu da kapatılarak
soğumaya terk edilir. Soğuduktan sonra, giriş tarafından bir miktar
freon geçirilerek iç kısmında kalmış olan hava dışarı atılır ve her iki
tarafın kör tapaları iyice sıkılarak saklanır.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 55 -
BÖLÜM
SERVİS VANALARININ TEMEL TİPLERİ VE KONULDUĞU YERLER
AMAÇ
Servis vanalarının temel tiplerini ve konulduğu yerleri tanıma.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 56 -
3. SERVİS VANALARININ TEMEL TİPLERİ ve
KONULDUĞU YERLER
a) Glob valf- Dirsek tipler b) Glob valf- Düz tip
Şekil-3.1. Glob valfler (globe valves)
Soğutma sisteminin bir kısmını gerektiğinde diğer kısımlardan
tecrit etmek-ayırmak üzere kullanılırlar. Kapama valflerinin sayısı
mümkün olduğu kadar az tutulmalıdır, zira bu valfler hem basınç
kayıplarını arttıracak hem de soğutucu akışkan kaçakları ve diğer
arızalar için kaynak yaratacaktır. Genel kontrüksüyonları yönünden
salmastralı veya salmastrasız valfler diye sınıflandırıldıkları gibi düz
veya dirsek tipi iki veya üç yollu glob tapa veya iğne tipi ve daha pek
çok değişik adlarla anılırlar.
a) iki yollu vidalı b) Kaynaklı tip c) Dirsek tipi
düz tip glob glob valf kaynaklı glob valf
Şekil-3.2. Glob valflere örnekler
Kapama valfleri, gerek açıp kapattıkları akışta, gerekse
gövdelerinde ve hareket eden şaftta herhangi bir sızıntıya meydan
vermeyecek tarzda imal edilirler.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 57 -
Gövde genellikle gözeneksiz-sıkı dökme bronz, dökme pirinç,
pik veya ham çelik çubuktan işlenerek yapılır. Gövdenin, yalnız
çalışma basınçlarına değil ve fakat soğutucu akışkan devresindeki
basınç şoklarına, dış darbelere ve etkilere de dayanabilmesi gerekir.
Kapama volanı, dökme pirinç veya sert plastikten yapılır. Hareketli
açma-kapama şaftı bronz veya paslanmaz çelik çubuktan çekilir. Şaftı
tutan üst kapak dönme pirinçten preste basıldıktan sonra işlenir. Glob
tiplerde tapaya, sızdırmazlık için, ısıl işlem görmüş naylon veya
teflondan bir halka tespit edilir.Salmastrasız tiplerde fosforlu bronz
veya paslanmaz çelikten bir diyafram ile geriye açma yayı bulunur.
Soğuktan yoğuşan suyun valfin şaftından içeri sızarak donmasını
önlemek üzere kapama volanı tarafına, şaftı saracak şekilde neopren
0-ring veya benzeri bir conta yerleştirilmesi sık sık rastlanan bir
durumdur. Valf gövdesine akış yönünü gösteren ok veya giriş- çıkış
ibareleri konulur.
Şekil-3.3. Çeşitli tiplerde kapama valfleri örnekleri
Ana borulardaki kapama işlemlerinden başka özel maksatlar
için kullanılan valfler de mevcuttur. Bunlardan mevcut ve çalışmakta
olan bir sisteme dıştan bir bağlantı yapmak gerektiğinde kullanılmak
üzere yapılan dalma valfi farklıdır.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 58 -
Şekil-3.4. İğne valfleri
Örneğin sistemde hapsolmuş yoğuşmayan gazları atmak,
basınç ölçümü yapmak, soğutucu akışkan ve yağ ilaveleri yapmak gibi
işlemleri kolayca yerine getirmek bunlarla mümkün olabilmektedir.
Boruyu saracak şekilde bağlanan ve vidalarla sıkılan kelepçe valf
gövdesini de taşır. Kelepçe bağlandıktan sonra dış kısım anahtarla
çevrilip delici ucun boruya dalması sağlanır. Açıp-kapama şaftı
çevrilerek boru ile irtibat bağlanır veya kesilir.
Şekil-3.5. Boruya girme-dalma valfleri
Şekil-3.6. Bir servis vafinin devrede konulduğu yer
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 59 -
SONUÇ
Yardımcı bir eleman, temel sistem elemanları ile ulaşılması zor ya da hemen hemen imkansız olan bir performans seviyesine erişilebilmesine imkan vermektedir.Soğutma sistemlerinin performanslarını daha verimli kullanmak adına, hızla gelişmekte olan teknolojinin insanlığa sunduğu imkanların araştırma geliştirme çalışmalarına ışık tutmasıyla birçok,birbirinden farklı görevleri olan yardımcı elemanlar geliştirilecektir,geliştirilmelidir.
Okan
BUYUROka
n BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUR
Okan
BUYUROkan
BUYUR
Okan
BUYUR
- 60 -
KAYNAKLAR [1] ÖZKOL N. , Uygulamalı Soğutma Tekniği, MMO Yayını [2] SAYAR E.D. , Soğutma ve İklimlendirme Meslek Bilgisi,Temel Ders Kitabı Cilt-1,Cilt-2,Devlet Kitapları [3] HORUZ İ.,YAMANKARADENİZ R.,COŞKUN S. ,Soğutma Tekniği ve Uygulamaları, Vipaş A.Ş.,U.Ü. [4] Yarlanılan internet siteleri: www.ekoparteknik.com , www.elitweb.com,
www.kar-el.com.tr, www.frigo.info, www.flexelec.fr, www.britannica.co.uk, www.e-atolyr.com, www.meytek.com, www.teksomar.com, http//www.mmoistanbul.org/yayin-tesisat www.chlodnictwo.euro-media.pl, www.danfoss.com, www.gvn.com.tr , www.gokerteknik.com , Filters_ Great Selection of Air Compressors, Air Tools, & Air
Compressor Parts , www.alibaba.com , www.airmac.com , www.mellcon.com, www.ultraspin.com.au, www.sogutmaci.com, www.klimacı.com, www.gevax.com, www.yagmurteknik.com.tr, www.parker.com, www.sri.com.my, www.epluse.com, www.pokfire.com, www.noxon.nl, www.indanc.com, www.ref.or.kr, www.nichiden-kogyo.co.jp www.shanghaimetal.com
Related Documents
