This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Sociale activering, tussen actief burgerschap en betaalde arbeidEen verkennend onderzoek naar de praktijk van sociale activering bij de Belgische OCMW’s
Onderzoekers: Greet Van Dooren, Janne Kuppens, Julie Druetz, Ludo Struyven & Abraham Franssen (HIVA – CES)
Opdrachtgever: POD MI
Algemeen overzicht
1. Inleiding: wat is sociale activering?
2. Onderzoeksvragen
3. Resultaten websurvey
4. Voorstelling case studies
5. Aanbevelingen op lokaal niveau (OCMW)
6. Aanbevelingen op federaal niveau
09-04-2023 2
1. Inleiding: wat is ‘sociale activering’?
“Het verhogen van de maatschappelijke participatie en het doorbreken van sociaal isolement door maatschappelijk zinvolle activiteiten te ondernemen, 1) ofwel als een doel op zich; 2) ofwel als een eerste stap in een traject voor socio-professionele inschakeling; 3) ofwel als een eerste stap in een (latere) betaalde tewerkstelling.”
09-04-2023 3
2. Onderzoeksvragen
09-04-2023 4
1. Hoe geven Belgische OCMW’s invulling aan sociale activering?
2. Welke goede praktijken kunnen worden opgespoord en beschreven?
3. Welke beleidsmaatregelen zijn nodig om een beleid inzake sociale activering verder uit te bouwen en te optimaliseren?
4 - Resultaten websurvey
09-04-2023 6
Welke variëteit aan doelen beogen OCMW’s met sociale activering?
Concrete doelen van sociale activering* % (N=224)
Cliënten uit hun sociaal isolement halen 92,0Cliënten het gevoel geven er opnieuw bij te horen in de samenleving 90,2Cliënten zelfredzamer laten worden 75,9Cliënten voorbereiden op een professioneel traject, een sociale tewerkstelling of een tewerkstelling op de reguliere arbeidsmarkt
73,7
De persoonlijke ontwikkeling van de cliënt bevorderen 70,5Cliënten zich beter laten voelen 63,8De dienstverlening van het OCMW verbeteren i.f.v. de noden van de cliënten
51,8
* Respondenten konden verschillende doelen aanvinken
Beleidsvisie gebaseerd op 2 dimensies:
1) ‘breed’ begrip van wederkerigheid
2) ‘strak’ begrip van wederkerigheid (verplichtend)
09-04-2023 7
Hoe wordt sociale activering ingepast binnen de algemene visie op activering? (2)
“Is de bereidheid om sociaal geactiveerd te worden een criterium dat kan meespelen om de OCMW-uitkering al dan niet te behouden?”
Algemeen%
(N=224)
BR%
(N=8)
VL%
(N=135)
WL%
(N=81)
Ja 42,4 37,5 57,0 18,5
09-04-2023 8
Welke types van activiteiten worden ingezet voor SA? Wat is de rol van SA als voortraject?
Type activiteiten ingezet voor sociale activering % (N=234)
Socio-culturele en recreatieve activiteiten 79,5Vrijetijdstoelages 52,1*Vrijwilligerswerk 45,7Vorming of opleidingen zonder dat het doel professionele inschakeling is 43,6Kennismaking met sport(clubs)/jeugdbeweging 42,7*Workshops 35,0Praatgroepen om uit sociaal isolement te raken 25,6Cliënt participatiegroepen 17,5Wijkgerichte groepswerking 9,8Tewerkstelling (i.k.v. art.60, sociale tewerkstelling, stage, arbeidszorg) 7,3*Trajectbegeleiding 2,1Andere 13,3Geen enkele activiteit 4,3
* Opvallende regionale verschillen
09-04-2023 9
Is sociale activering gericht op specifieke doelgroepen en zo ja, welke?
Doelgroepen die in aanmerking komen voor sociale activering % (N=225)
Iedereen 56,0Welomschreven categorieën, nl: 44,4
- Clienteel OCMW in het algemeen 12,9- Leeflooncliënten & cliënten in schuldbemiddeling/budgetbeheer/met een laag inkomen
8,0
- Clienteel van de sociale dienst 6,7- Kansarmen 6,7- Mensen met laag inkomen 3,1- Enkel leeflooncliënten 3,1- Anderen (ouders met kleine kinderen,…) 3,6
09-04-2023 10
Hoeveel en welke personen worden er bereikt met sociale activering?
Totaal Gem. aantal BR VL WL
N OCMW’s die vraag ingevuld hebben
113 2 66 45
(1) N (eq.) leefloners in 2010
72 127 638,3 11 035 33 952 27 140
(2) N personen in soc. act. in 2010
25 756 227,9 7245 13 156 5 355
(3) pers. tewerkgesteld in art.60§7 in 2010
8043 71,2 1182 4846 2015
% (2)/(1) 35,7 65,7 38,8 19,7
% (3)/(1) 11,2 10,7 14,3 7,4
Þ van alle (eq.) leefloners in 2010 heeft 11.2 % deelgenomen aan een art.60 traject
Þ van alle (eq) leefloners in 2010 heeft er 35,7% deelgenomen aan een traject sociale activering
09-04-2023 11
Wat zijn de meest voorkomende knelpunten inzake sociale activering?
Knelpunten % (N=234)
Gebrek aan voldoende personeel (tijdsdruk) 56,8
Deelnemers haken gemakkelijk af 48,7
Gebrek aan financiële middelen 44,0
OCMW is te kleinschalig om initiatieven inzake sociale activering te nemen
40,2
5. Case studies
OCMW Project Doelgroep Thema / doel
Asse Vrouwengroep PARLEEke Vrouwen OCMW & anderen Taal, sociale integratie
Dessel Buurtgerichte jongerenwerking
Jongeren OCMW & anderen uit de sociale woonwijk
Vorming, vrije tijd
Gent Extra Time (ESF) groepswerking
Jongeren OCMW & VDAB Competenties voor therapie/opleiding /werk
Bièvre Espace détente Ouderen OCMW & anderen Sociaal isolement
Braine-l’Alleud
Atelier de cuisine OCMW & anderen Sociaal isolement
Charleroi Créa d’âmes toneelvereniging
OCMW & anderen Sociaal Isolement
Bruxelles Comité des spectateurs OCMW & anderen uit de Marollen Sociaal isolement
Uccle Voortraject voor activering (ESF)
OCMW-cliënten Socio-professionele integratie
09-04-2023 12
Case studie: “Extra time” – OCMW Gent
09-04-2023 13
• Doelgroep: moeilijk activeerbare jongeren (18-25jr) die leefloon ontvangen of door VDAB worden begeleid
• Outreachende en aanklampende benadering (huisbezoeken, sms-jes, telefoontjes, facebook)
• Groepsmomenten: organiseren fietstocht/eigen voetbaltornooi, deelname aan Belgian Homeless Cup, voetbaluitstap voor rusthuisbewoners, vorming tot hulpmonitor om daarna zelf leiding te geven tijdens vakantiewerking,…
• Individuele intensieve opvolging: evaluatie ahv scoringssysteem met gedragsindicatoren => vooruitgang wordt zichtbaar gemaakt, ontwikkelpunten gedefinieerd
• 1x/mnd “Kookworkshop”• 1 vd deelnemers stelt menu voor om samen
te bereiden en te eten• Taken worden verdeeld: koken, tafels
dekken, afruimen, afwas,…• Aandacht voor gezonde voeding• “Via deze activiteit kan ik eens iets anders zien dan mijn 4
muren en vergeet ik mijn financiële en familiale problemen” (Deelneemster, 56jr, mutualiteit)
09-04-2023 14
Case-studie: “Comité des spectateurs” - OCMW Brussel
• Partnerschap OCMW met theatergezelschap in Marollen “Théatre Les Tanneurs”
• Opzet: – voorstelling bijwonen– samen met de acteurs eten voor de
voorstelling– Na de voorstelling workshops
09-04-2023 15
6. Aanbevelingen op lokaal, OCMW-niveau (1): inbedding, doelgroep en inhoud
Kies voor lange termijn projecten Formuleer zowel lange als korte termijndoelstellingen voor het
initiatief Laat flexibiliteit toe in de projectaflijning (doelgroep, inhoud, tempo,
organisatie, …) Werk samen Geen eenzijdige nadruk op kwantitatieve indicatoren bij evaluatie Kies voor een gemengde doelgroep, met zowel OCMW als niet-
OCMW cliënten Stem de inhoud en organisatie af op de doelgroep, werk vraaggericht
09-04-2023 16
6. Aanbevelingen op lokaal, OCMW-niveau (2): toeleiding, laagdrempeligheid en personeel
Zorg voor toeleiding via diverse kanalen en vindplaatsgerichte technieken
Hou de drempel voor deelname laag Zorg voor de continuïteit en regelmaat Hanteer een outreachende en aanklampende aanpak Zorg voor enthousiaste, gemotiveerde en geëngageerde
medewerkers Zorg voor een teamwerking Laat medewerkers hun taak combineren met andere taken die
aansluiten bij de problematiek van de doelgroep
09-04-2023 17
7. Aanbevelingen op federaal niveau
Versterk de legitimiteit van, en het draagvlak voor sociale activering
Veranker sociale activering wettelijk en structureel Voorzie permanente financiering van sociale
activering Stimuleer samenwerking (tussen OCMW’s) en