sổ tay tuyên truyền viên dự án

1

HỘI LIÊN HIỆP PHỤ NỮ

VIỆT NAM

NGÂN HÀNG THẾ GIỚI CHƯƠNG TRÌNH NƯỚC VÀ

VỆ SINH

SỔ TAY TUYÊN TRUYỀN VIÊN

DỰ ÁN “TRUYỀN THÔNG RỬA TAY VỚI XÀ PHÒNG MỞ RỘNG”

Tháng 5 năm 2008

2

MỤC LỤC

NỘI DUNG Trang

Phần 1: GIỚI THIỆU 3

Tầm quan trọng của việc Rửa tay với Xà phòng

Mục tiêu của dự án “Sáng kiến rửa tay với xà phòng” ở Việt Nam

Giới thiệu cuốn sổ tay “Truyền thông trực tiếp rửa tay với xà phòng”

Nội dung tập tranh minh hoạ

Phần 2: ĐẨY MẠNH VIỆC RỬA TAY VỚI XÀ PHÒNG Ở CỘNG ĐỒNG

Tiêu chí lựa chon TTV

Nhiệm vụ của TTV; Quyền lợi của TTV

Tổng quan về các chủ đề truyền thông trực tiếp

phần 3: HƯỚNG DẪN TỔ CHỨC CUỘC HỌP VỚI CÁC MẸ CÓ CON

DƯỚI 5 TUỔI

Cuộc họp thứ nhất: Rửa tay sạch vì sức khoẻ và sự phát triển của trẻ

Cuộc họp thứ 2: Bốn thời điểm quan trọng phải rửa tay bằng xà phòng

Cuộc họp thứ 3: Nên đặt nước và xà phòng ở chỗ nào để dễ dàng tạo thành

thói quen về rửa tay với xà phòng

Buổi họ thứ 4: đánh giá tình hình thực hiện rửa tay với xà phòng

Phần 4: HƯỚNG DẪN THĂM HỘ GIA ĐÌNH

Phần 5: HƯỚNG DẪN TỔ CHỨC CUỘC HỌP VỚI ÔNG/BÀ/NGƯỜI

CHĂM SÓC TRẺ DƯỚI 5 TUỔI

Buổi họp thứ nhất: Bàn tay sạch là sức khoẻ và sự phát triển cho cháu của ông/bà

Buổi họp 2: Chu trình nhiễm bẩn và 4 thời điểm quan trọng cần rửa tay với xà

phòng

Phần 6: HƯỚNG DẪN TỔ CHỨC CUỘC HỌP CHO GIÁO VIÊN

Phần 7: HƯỚNG DẪN TỔ CHỨC BUỔI TRUYỀN THÔNG Ở CHỢ

Phần 8: PHỤ LỤC

Cam kết rửa tay bằng xà phòng

Câu hỏi và trả lời

Một số thông điệp của dự án

3

Phần 1: GIỚI THIỆU Tầm quan trọng của việc rửa tay với xà phòng: Những nghiên cứu mới đây đã chứng minh rằng; rửa tay thường xuyên với nước sạch và xà phòng sẽ hạn chế được khoang 47% nguy cơ mắc bệnh tiêu chảy và khoảng 30% các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp cấp. Ở Việt Nam, viêm nhiễm đường hô hấp cấp như cảm cúm, ho, cảm lạnh… và tiêu chảy là hai nguyên nhân phổ biến nhất gây bệnh tật vả tử vong cho trẻ nhỏ dưới 5 tuổi. Hầu trẻ em đều bị viêm nhiễm đường hô hấp ít nhất là 2 lần trong một năm. Trong mấy năm gần đây, Việt Nam đã hứng chịu nhiều trận dịch bùng phát lặp đi lặp lại như Hội chứng suy hô hấp cấp (SARS); Cúm gia cầm và tiêu chảy cấp. Các vụ dịch này đã gây nguy hiểm cho nhiều gia đình, đặc biệt là những gia đình có trẻ nhỏ. Viêm nhiễm đường hô hấp cấp và tiêu chảy không những sẽ gây những hậu quả nghiêm trọng tới sức khoẻ của trẻ em đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi, mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài của trẻ như suy dinh dưỡng, kém phát triển về thể chất và tinh thần của trẻ. Vi trùng gây bệnh có thể xâm nhập vào cơ thể trẻ theo nhiều cách: - Người chăm sóc trẻ có thể vô tình mang mầm bệnh trên tay họ do không rửa tay sau khi đi

vệ sinh hoặc làm vệ sinh cho trẻ. Những vi trùng này từ tay họ sẽ truyền sang miệng hay đường hô hấp cho trẻ khi họ đút thức ăn hoặc tiếp xúc với trẻ.

- Trẻ nhỏ khám phá môi trường chung quanh thông qua việc dùng tay sờ mó, đưa tay và đồ vật vào miệng nên các vi trùng gây bệnh có thể thông qua bàn tay mà xâm nhập vào cơ thể gây bệnh.

Ngoài ra các yếu tố khác cũng có thể gây nhiễm bệnh dẫn tới bệnh tiêu chảy như chất lượng nước kém và thức ăn không bảo đảm an toàn vệ sinh. Rất may là việc rửa tay với xà phòng có thế dễ dàng cắt đứt con đường lây lan mầm bệnh có trong phân, môi trường, dịch mũi … qua bàn tay đến với cơ thể con người. Hiện nay rửa tay với xà phòng chưa phải là thói quen của các mẹ và những người chăm sóc trẻ. Một nghiên cứu của Bộ Y tế cho thấy chỉ khoảng 15% số người rửa tay với xà phòng sau khi đi vệ sinh. Một nghiên cứu khác của Ngân hàng Thế giới đã chỉ ra rằng: - Chỉ khoảng 5% những người chăm sóc trẻ rửa tay với xà phòng trước khi cho trẻ ăn. - 100% các hộ gia đình đều có ít nhất một loại xà phòng - Lý do khiến họ không rửa tay với xà phòng không phải là họ không có xà phòng - Trong số 60% các mẹ nói có rửa tay trước khi cho trẻ ăn cho rằng rửa tay với xà phòng là

không cần thiết. Qua nghiên cứu cũng cho thấy rằng: các bà mẹ quan tâm nhất tới sức khoẻ và sự phát triển của con mình. Điều này cho thấy rằng họ sẽ thay đổi hành vi vì lợi ích của trẻ. Để làm được điều này, các bà mẹ cần biết về lợi ích của việc rửa tay với xà phòng và về sự thoải mái dễ chịu mà do hành vi này mang lại.

4

MỤC TIÊU CỦA DỰ ÁN “TRUYỀN THÔNG RỬA TAY VỚI XÀ PHÒNG” Ở VIỆT NAM

Dự án “Truyền Thông Rửa Tay Với Xà Phòng” ở Việt Nam với mục đích góp phần làm giảm các bệnh tiêu chảy và viêm đường hô hấp cấp ở trẻ dưới 10 tuổi thông qua các họat động truyền thông cấp quốc gia về thay đổi hành vi. Những họat động truyền thông này sẽ được thực hiện thông qua Cục Y Tế Dự Phòng/Bộ Y Tê, Hội LHPN Việt Nam cùng với sự phối hợp chặt chẽ với các tổ chức trong nước và quốc tế. Mục tiêu cụ thể của dự án là thúc đẩy hành vi rửa tay với xà phòng cho các bà mẹ và người chăm sóc trẻ dưới 5 tuổi (ông bà và cô mẫu giáo/cô giữ trẻ) vào những thời điểm quan trọng sau:

o SAU KHI đi vệ sinh o SAU KHI làm vệ cho trẻ o TRƯỚC KHI chuẩn bị bữa ăn o TRƯỚC KHI ăn, cho trẻ ăn, cho trẻ bú

Và đối với trẻ từ 6 đến 10 tuổi: o SAU KHI đi vệ sinh o TRƯỚC KHI ăn

Dự án này sẽ tập trung vào:

- Truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng như truyền hình, truyền thanh, báo

chí… - Truyền thông trực tiếp đến các đối tượng đích là những người trực tiếp chăm sóc trẻ dưới

5 tuổi và trẻ em từ 6 – 10 tuổi do Hội Phụ nữ và hệ thống y tế thực hiện thông qua các cuộc họp, các buổi đến thăm hộ gia đình.

GIỚI THIỆU “SỔ TAY TTV VỀ TRUYỀN THÔNG RỬA TAY VỚI XÀ PHÒNG” Cuốn sổ tay này sẽ cung cấp cho TTV:

• Những kiến thức cơ bản về tầm quan trọng của việc rửa tay với xà phòng. • Các kỹ năng khi tổ chức các cuộc họp (với các mẹ, ông, bà hay người chăm sóc trẻ

dưới 5 tuổi, các cô mẫu giáo, nhà trẻ và trường tiểu học trên địa bàn phụ trách) • Các công cụ đơn giản, dễ sử dụng để TTV có thể áp dụng trong những cuộc họp nhóm

và đi thăm nhà hộ gia đình • Những thông điệp chính khi truyền thông.

Các TTV sẽ sử dụng các công cụ truyền thông như bộ tranh minh hoạ, tờ rơi, dụng cụ rửa tay…để hỗ trợ cho những buổi họp nhóm, để tạo được sự chủ động tham gia, vui chơi và sáng tạo của người tham gia trong quá trình thay đổi hành vi, tạo thói quen rửa tay với xà phòng. Những nội dung trong cuốn sổ tay này là những hướng dẫn và có thể điều chỉnh cho phù hợp với hoàn cảnh của từng địa phương (nơi các TTV làm việc).

5

NỘI DUNG TẬP TRANH MINH HOẠ

Tranh

số Tranh Nội dung

1

Mắt thường không thể nhìn thấy vi trùng có trên bàn tay

2

Trẻ dễ bị nguy cơ nhiễm vi trùng gây bệnh

3

Đứa trẻ ốm yếu

4

Bàn tay mẹ dễ đưa vi trùng gây bệnh cho trẻ nếu không rửa tay với xà phòng

5

Đường lây truyền vi trùng từ phân qua bàn tay đến miệng

6

6

Đường lây truyền vi trùng gây bệnh viêm đường hô hấp qua bàn tay

7

So sánh rửa tay với nước không và với xà phòng

8

Bốn thời điểm quan trọng rửa tay với xà phòng

9

Các bước rửa tay với xà phòng

10

Bố trí nơi rửa tay và xà phòng nơi tiện lợi

7

11

Đứa trẻ quên rửa tay sau khi đi vệ sinh

12

Mẹ hướng dẫn con rửa tay với xà phòng

13

Các loại xà phòng có thể dung để rửa tay

14

Cô giáo hướng dẫn học sinh rửa tay với xà phòng

15

Bà hướng dẫn cho cháu rửa tay với xà phòng

8

Phần 2: THÚC ĐẨY HÀNH VI RỬA TAY VỚI XÀ PHÒNG Ở CỘNG ĐỒNG TTV dự án Truyên Thông Rửa Tay Với Xà Phòng đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các họat động truyền thông thay đổi hành vi rửa tay với xà phòng. Nên cần chú trọng việc lực chọn đội ngũ TTV để đảm bảo các họat động đạt được những mục tiêu đã đề ra. Tiêu chí lựa chon TTV:

• Là các bà mẹ có con dưới 10 tuổi • Giáo viên trường mầm non • Gia đình họ được cộng đồng xem là mô hình về giữ gìn sạch sẽ, vệ sinh • Tinh nguyện làm TTV dự án rửa tay xà phòng

Ở mỗi xã sẽ lực chọn 26 người làm TTV, trong đó: 4 TTV thuộc Ban Truyền Thông cấp xã, là những cán bộ hiện đang làm việc cho các cơ quan, đoàn thể của xã như Hội phụ nữ xã, đại diện y tế xã, đại diện ban văn hoá xã … 22 TTV sẽ là những TTV nòng cốt tại thôn xóm, bao gồm Mỗi TTV phụ trách khoảng từ 20 đến 25 hộ gia đình có con dưới 5 tuổi. Mỗi xã nên lựa chọn khoảng 2 - 3 giáo viên trường mẫu giáo, trường tiểu học để phụ trách các hoạt động trong nhà trường. Số lượng TTV nam chiểm khoảng 30 - 40% Nhiệm vụ của TTV: Nhiệm vụ chung: Tuyên truyền vận động những người chăm sóc trẻ và trẻ em từ 6-10 tuổi, và những người trong cộng đồng thường xuyên rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước sạch. Nhiệm vụ cụ thể:

- Thống nhất với Ban Truyền Thông xã để lên danh sách các hộ gia đình có con dưới 5 tuổi do mình phụ trách

- Với TTV ở cộng đồng: Tổ chức 4 cuộc họp với các mẹ có cón dưới 5 tuổi; 2 cuộc họp với ông/bà hoặc người chăm sóc trẻ và thăm các hộ gia đình có trẻ dưới 5 tuổi, mỗi thàng thăm khoảng 10 hộ gia đình có con dưới 5 tuổi .

- Đối với TTV ở trường mẫu giáo, nhà trẻ và trường tiểu học: Tổ chức 2 cuộc họp cho các giáo viên trong các trường học để thực hiện họat động truyền thông trong trường học và phối kết hợp các họat động giữa nhà trường và phụ huynh học sinh ở cộng đồng.

- Ngoài ra các TTV còn tham gia các hoạt động khác như truyền thông khuyến khích rửa tay với xà phòng ở chợ, lồng ghép hoạt động rửa tay với xà phòng với các hoạt động khác như cuộc thi nấu ăn, sinh hoạt các câu lạc bộ, viết bài để phát trên hệ thống truyền thanh xã, thôn .v.v…

- Hàng tháng báo cáo hoạt động cho Ban Truyền Thông dự án xã. Quyền lợi của TTV:

- Được tham gia tập huấn nâng cao kiến thức và kỹ năng do dự án tổ chức - Để trợ giúp bạn khi tham gia dự án này, Hội Liên Hiệp Phụ Nữ sẽ hỗ trợ bạn 20.000

đồng/ tháng trong thời gian 8 tháng hoạt động dự án. - Hội Liên Hiệp Phụ Nữ sẽ phát động một chương trình khuyến khích, ghi nhận những

đóng góp của các TTV xuất sắc trong việc thực hiện tốt các họat động truyền thông ở cộng đồng.

9

Chi tiết về các hoạt động truyền thông tại công đồng như sau: Hoạt động 1: Tổ chức họp nhóm các mẹ có con dưới 5 tuổi TTV sẽ tổ chức ít nhất 4 cuộc họp nhóm các mẹ có con dưới 5 tuổi. Trong đó 3 buổi đầu mỗi buổi sẽ đề cập một chủ đề và cuộc họp cuối cùng là buổi tổng kết đánh giá. Hoạt động 2: Họp với nhóm ông bà hoặc người chăm sóc trẻ dưới 5 tuổi Mỗi TTV sẽ hỗ trợ 2 cuộc họp nhóm cho các ông, bà hoặc người chăm sóc trẻ dưới 5 tuổi để củng cố và và hỗ trợ cho các cuộc họp nhóm được thực hiện với các mẹ. Mỗi cuộc họp sẽ đề cập đến một chủ đề khác nhau có liên quan đến việc thúc đẩy hành vi rửa tay với xà phòng Hoạt động 3: Thăm hộ gia đình có trẻ dưới 5 tuổi Họat động này nên triển khai sau khi tổ chức cuộc họp thứ nhất với các mẹ, các đối tuợng bạn cần đến thăm là:

- Những hộ gia đình có bà mẹ đã tham gia các cuộc họp nhóm: Họat động này với mục đích củng cố thông tin cho họ và theo dõi những thay đổi về giữ gìn vệ sinh, thực hiện hành vi rửa tay bằng xà phòng trong gia đình họ kể từ khi họ tham gia vào họat động dự án.

- Những hộ gia đình có bà mẹ không tham gia vào cuộc họp nhóm và những người đang còn lưỡng lự thay đổi hành vi rửa tay bằng xà phòng. Mỗi TTV nên tổ chức thăm 10 hộ gia đình trong mỗi tháng. Hoạt động 4: Trưng bày và phân phát tài liệu thúc đẩy rửa tay với xà phòng TTV chịu trách nhiệm trưng bày các tài liệu truyền thông khuyến khích rửa tay với xà phòng tại những nơi công cộng ở thôn, xóm. Cụ thể là trưng bày tại nhà văn hoá, văn phòng uỷ ban nhân dân, trường học, cửa hàng, nhà vệ sinh công cộng, trạm bơm nước của xã Trạm y tế xã hoặc trung tâm y tế, hoặc bất cứ địa điểm nào mà người dân thường hay đến. TTV cần chú ý kịp thời thay các tài liệu đó khi chúng quá cũ hoặc không còn nguyên vẹn Hoạt động 5: Tư vấn trực tiếp TTV có thể tuyên truyền cho người dân về rửa tay bằng xà phòn qua các cuộc nói chuyện, thảo luận. Đây sẽ là họat động hữu ích để tư vấn cho những bà mẹ có con dưới 5 tuổi khi họ có những điều khó nói, hoặc muốn chia sẽ riêng với TTV. Hoạt động 6: Báo cáo các hoạt động truyền thông Các họat động truyền thông do TTV thực hiện cần được ghi lại đầy đủ, chi tiết vào Cuốn Sổ tay theo dõi dành cho TTV. Đây là cơ sở để TTV theo dõi được các họat động và báo cáo kết quả họat động hàng tháng cho Ban Truyền thông xã. Cam kết của TTV Mỗi TTV là tấm gương về thực hiện hành vi rửa tay với xà phòng tại 4 thời điểm quan trọng. Sau khóa tập huấn cho TTV, bạn sẽ ký vào Bản cam kết rằng Bạn sẽ thực hiện các họat động truyền thông như the kế hoạch và bản thân và gia đình bạn sẽ thực hiện hành rửa tay bằng xà phòng.. Bản cam kết được kèm theo ngay phần phụ lục ở trong cuốn sách này.

10

TỔNG QUAN VỀ CÁC CHỦ ĐỀ TRUYỀN THÔNG TRỰC TIẾP

1. Các chủ đề Chủ đề1: Rửa tay sạch vì sức khoẻ và sự phát triển của trẻ Chủ đề 2: Bốn thời điểm quan trọng phải rửa tay với xà phòng Chủ đề 3: Bố trí nguồn nước và xà phòng nơi tiện lợi để tạo lập một thói quen. 2. Bố cục của mỗi chủ đề: Mỗi chủ đề gồm có 6 mục nhỏ:

• MỤC TIÊU: Mô tả các chủ đề sẽ được thảo luận giữa những người tham gia trong mỗi buổi họp nhóm.

• CHUẨN BỊ TRƯỚC: Gợi ý những thứ cần chuẩn bị cho cuộc họp. • THỜI GIAN YÊU CẨU: Nêu ra khoảng thời gian cần thiết để thực hiện mỗi phần trong

cuộc họp • THÔNG TIN CHÍNH: Tổng kết nội dung của mỗi phần và cung cấp các thông tin cần

thiết cho người tham gia về mỗi nội dung được thảo luận • NỘI DUNG CUỘC HỌP: Mô tả chi tiết các nội dung cần thảo luận để đạt được các

mục tiêu cuộc họp đặt ra Mỗi nội dung đã được lên chương trình để thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định, Các bước tổ chức một buổi họp:

• Xác định danh sách các bà mẹ sẽ tham gia cuộc họp. • Lên thời gian cho buổi họp. • Thông báo, mời các bà mẹ trong nhóm đến buổi họp. TTV cần báo cho bà mẹ về mục

đích của buổi họp, tầm quan trọng, thời gian và địa điểm tổ chức cuộc họp. • Chọn địa điểm phù hợp cho các buổi họp. Địa điểm có thế là nhà của bạn hoặc một nơi

nào đó có thể sử dụng cho một cuộc họp kéo dài khoảng 1 tiếng đồng hồ. Địa điểm đó cần có chỗ rửa tay.

• Chuẩn bị những vật dụng, tài liệu cần thiết cho một buổi họp như chậu, xô đựng nước, xà phòng, hình tranh minh hoạ, tờ rơi, tờ dính nhắc nhở, và xà phòng

Trong buổi họp:

• Đến sớm để chuẩn bị cho cuộc họp • Đón tiếp các bà mẹ • Tổ chức cuộc họp theo đúng trình tự hướng dẫn trong tài liệu (xem chi tiết ở phần sau) • Khuyến khích tất cả những người tham gia đóng góp ý kiến trao đổi • Động viên và khen ngợi kết quả của từng cá nhân và của cả nhóm

Sau mỗi buổi họp:

• Lên danh sách những người tham gia, yêu cầu mọi người ký vào sổ theo dõi TTV • Sắp xếp một số cuộc thăm hộ gia đình để đánh giá sự thay đổi của các hộ gia đình đó

trong thời gian tổ chức các buổi họp. • Xác định địa điểm và thới gian của buổi họp tiếp theo và nhắc lại lời mời (nếu cần

thiết)

11

12

Phần 3: HƯỚNG DẪN TỔ CHỨC CUỘC HỌP VỚI CÁC MẸ CÓ CON DƯỚI 5 TUỔI CUỘC HỌP THỨ NHẤT: Rửa tay sạch vì sức khoẻ và sự phát triển của trẻ Mục tiêu của cuộc họp: Sau buổi họp, các mẹ có thể

• Nêu được những điểm khác biệt chính giữa cảm giác “trước” và “sau” khi rửa tay với xà phòng

• Biết được vi trùng gây các bệnh tiêu chảy, viêm đường hô hấp cấp có nhiều trong phân, trong dịch mũi đặc biệt ở người bệnh và chúng lan truyền từ người này sang người khác chủ yếu qua bàn tay con người.

• Biết được tầm quan trọng của việc rửa tay với xà phòng • Biết các bước rửa tay với xà phòng đúng cách • Cam kết rằng họ và con họ sẽ rửa tay với xà phòng và chia sẽ thông điệp này với các

thành viên trong gia đình và hàng xóm Thời gian cần thiết: 15 phút để chuẩn bị và 45 phút cho buổi họp Những thông tin chính chia sẽ với các bà mẹ Rửa tay với xà phòng có ngăn ngừa được bệnh tật không? Các nghiên cứu mới đây đã chứng minh rằng: chỉ cần rửa tay thường xuyên với xà phòng sẽ giảm được khoảng 47% nguy cơ mắc các bệnh tiêu chảy và khoảng 30% nguy cơ mắc các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp cấp. Làm sao biết trên tay có vi trùng gây bệnh? Nó có nhiều ở đâu? Vi trùng không thể nhìn thấy bằng mắt thường mà chỉ thấy qua kính hiển vi. Vi trùng gây bệnh có nhiều ở phân con người, đặc biệt là phân người bệnh. Phân trẻ em cũng chứa vi trùng gây bệnh như phân người lớn. Trung bình có khoảng 20 nghìn con vi trùng ở trên mỗi centimet vuông da con người, và 40 nghìn con vi trùng ở mỗi centimet vuong trên da bàn tay. Vi trùng gây bệnh viêm đường hô hấp có nhiều ở đâu?

1/2 bệnh tiêu chảy 1/3 viêm đường hô hấp cấp

Giảm

13

Vi trùng gây bệnh viêm đường hô hấp cấp như cảm cúm, viêm phế quản có nhiều ở các dịch tiết như nước mũi, đờm, nước mắt. Đặc biệt là các dịch tiết của người đang bị bệnh Các vi trùng gây bệnh tiêu chảy và viêm đường hô hấp cấp lây lan từ người này sang người khác bằng cách nào? Các vi trùng gây các bệnh lây truyền từ người này sang người khác qua nhiều con đường nhưng chủ yếu thông qua sự tiếp xúc của bàn tay con người. Vì sao trẻ nhỏ dễ bị bệnh tiêu chảy hay viêm đường hô hấp cấp hơn người lớn? Trẻ nhỏ là đối tượng dễ bị nhiễm vi trùng gây bệnh nhất do:

- Hệ thống miễn dịch của trẻ chưa đầy đủ. - Trẻ thường dùng tay sờ mó đồ vật, những nơi bẩn chứa vi trùng gây bệnh như hậu

môn… và đưa vào miệng, vào mũi. - Người lớn khi tiếp xúc với trẻ (cho trẻ ăn, bồng bế trẻ) thường không rửa tay với xà

phòng trước nên dễ đưa vi trùng gây bệnh đến cho trẻ. Xà phòng có tác dụng gì? Xà phòng có tác dụng tẩy rửa các chất nhờn, chất bẩn và tiêu diệt vi trùng có trên da. Do đó rửa tay với xà phòng sẽ hạn chế sự lây truyền vi trùng gây bệnh. Rửa tay với xà phòng lúc nào thì phòng ngừa được các bệnh viêm đường hô hấp và tiêu chảy? Rửa tay với xà phòng và nước sạch thường xuyên là việc luôn luôn phải làm đặc biệt vào 4 thời điểm quan trọng sau:

- Sau khi đi vệ sinh - Sau khi vệ sinh cho trẻ - Trước khi ăn hay cho trẻ ăn/ trẻ bú - Trước khi chuẩn bị thức ăn

Làm thế nào để nhớ rửa tay với xà phòng? Cần phải sắp xếp nơi rửa tay tiện lợi như:

- Trong nhà vệ sinh nếu là nhà vệ sinh sử dụng nước (Tự hoại) - Trên đường đi vào nhà đối với nhà vệ sinh khô (2 ngăn). - Gần chỗ ăn cơm hàng ngày. - Gần chổ chế biến thức ăn

Chi tiết các bước thực hiện thảo luận

Hoạt động

Hướng dẫn Thời gian cần thiết

Vật dụng cần thiết

Mở đầu Chào đón những người tham dự và giới thiệu vắn tắt mục đích của buổi họp hôm nay là vì sức khoẻ của trẻ

5 phút Không

Cảm giác bàn tay “bẩn” bàn

1. Mời những người tham gia ngồi thành vòng tròn 2. Hỏi những người tham gia: cảm giác thế nào khi bàn tay mình không sạch?, sau khi mọi người

15 phút

14

tay “sạch”.

trả lời xong thì mời mọi người: 3. Rửa tay với xà phòng. 4. Sau khi mọi người rửa tay với xà phòng xong thì lại hỏi: Bây giờ mọi người cảm giác thế nào? có khác với trước khi chưa rửa không?. Ghi nhận ý kiến của mọi người về sự khác nhau đó. 5. Sử dụng tranh minh hoạ: so sánh rửa tay với nước và rửa tay với xà phòng để giải thích tác dụng của xà phòng: tẩy rửa các chất nhờn, chất bẩn trên da. Xà phòng không những có tác dụng rửa trôi, tiêu diệt vi trùng mà còn mang đến cho chúng ta mùi thơm dễ chịu và sự sảng khoái.

Chậu, gáo Xà phòng

Vi trùng gây bệnh

1. Sử dụng tranh minh hoạ đứa trẻ gầy ốm để hỏi: Theo các chị, đứa trẻ này bị bệnh gì? Để cho mọi người phát biểu, sau đó lại hỏi: Con của các chị thường mắc bệnh gì? Để cho mọi người phát biểu sau đó nhóm các bệnh lại theo nhóm và nhấn mạnh 2 nhóm bệnh mà trẻ thường mắc đó là viêm nhiễm đường hô hấp và tiêu chảy. 2. Đặt câu hỏi: Theo các chị vì sao trẻ lại mắc bệnh? Sau khi các thành viên tranh luận, sử dụng 2 tranh minh hoạ đường lây truyền để giải thích: vi trùng có từ phân, dịch tiết sẽ lây lan từ người này sang người khác thông qua bàn tay. 3 Sau khi mọi người hiểu về đuờng lây truyền bệnh thì hỏi: thế bạn cần làm gì để ngăn chặn đường lây truyền đó? Sử dụng tranh minh hoạ để giải thích rửa tay với xà phòng sẽ góp phần ngăn chặn bệnh.

15 phút

Tranh số 3

Bàn tay an toàn nhờ rửa tay với xà phòng

1. Sử dụng hình ảnh minh hoạ để chia sẻ thông tin: Rửa tay bằng xà phòng loại bỏ vi trùng

• Cho mẹ • Cho trẻ

5 phút

(số 15)

Thực hiện 1. Nhắc lại cho mọi người nhớ rằng: việc rửa tay thường xuyên với xà phòng sẽ làm sạch vi trùng có trên tay mình và tạo cảm giác an toàn khi tiếp xúc với trẻ như bồng bế, cho trẻ ăn…

2 phút

Kết luận 1. Cảm ơn những người tham gia đã tham dự vào cuộc họp. Hỏi xem họ có câu hỏi gì không? 2. Yêu cầu những người tham gia ký vào sổ theo dõi TTV và nhắc nhở họ về chia sẻ thông tin với các thành viên trong gia đình và những người xung quanh.

5 phút Tờ rơi

15

3. Xác định thời gian và địa điểm cho cuộc họp tiếp theo 4. Phân phát tờ rơi.

Cuộc họp thứ 2: Bốn thời điểm quan trọng phải rửa tay bằng xà phòng Mục tiêu: Sau mỗi cuộc họp, các mẹ sẽ:

• Biết được vi trùng gây bệnh lây lan thông qua sự tiếp xúc của bàn tay con người • Nhận thức được phân trẻ em cũng chứa nhiều mầm bệnh như phân người lớn • Có thể chỉ ra được các thời điểm quan trọng cần rửa tay với xà phòng • Cam kết sẽ dạy trẻ nhỏ thói quen rửa tay với xà phòng

Thời gian cần thiết: 10-15 phút chuẩn bị, 45-50 phút cho cuộc họp Những thông tin chính cần chia sẻ với các bà mẹ

Bốn thời điểm quan trọng cần rửa tay với xà phòng để phá vỡ chu kỳ nhiễm bệnh

Ở Việt Nam, những bệnh lây lan phổ biến nhất ở trẻ nhỏ là viêm nhiễm đường hô hấp và tiêu chảy. Trẻ càng nhỏ, sức đề kháng của cơ thể càng thấp nên càng có nguy cơ nhiễm bệnh cao. Bệnh cảm cúm có thể dẫn đến viêm tai giữa, viêm phế quản phổi. Bệnh tiêu chảy có thể dẫn đến mất nước cấp rất nguy hiểm. Những bệnh này khiến trẻ bị ốm và yếu, không ăn uống được, không đi học được, dẫn đến sự phát triển không toàn diện về thể chất và trí tuệ của trẻ. Nhiều gia đình đã phải dành rất nhiều tiền để mua thuốc, điều trị, chữa bệnh cho trẻ nên sẽ gây tốn kém về tài chính cho gia đình. Vi trùng có thể xâm nhập vào cơ thể trẻ qua đường không khí khi ai đó đang bị bệnh viêm nhiễm đường hô hấp ho hoặc hắt hơi. Vi trùng có thể xâm nhập vào cơ thể qua bàn tay khi chúng ta không rửa sạch tay, mang những vi trùng cảm cúm chạm vào mắt, mũi hoặc miệng, xâm nhập vào cơ thể. Sau đó chúng sinh sôi ở mũi, tai hoặc họng khiến trẻ khó chịu, mệt mỏi, quấy khóc và ốm. Bàn tay là vùng ấm và ẩm ướt của cơ thể. Vi trùng có thể tồn tại và phát triển ở đó trong một thời gian dài. Mặt khác bàn tay thưòng xuyên tiếp xúc với những nơi, những đồ vật có thể có chứa các vi trùng gây bệnh như phân (sau khi đi vệ sinh, làm vệ sinh cho trẻ) dịch mũi ( dung tay lau dịch mũi, che tay khi hắt hơi ....) và từ đó lại tiếp xúc với đồ vật khác (như nắm đấm cửa, tay cầm xe máy xe đạp, điện thoại, bàn phím máy tính, đồ chơi của trẻ, thức ăn…) hay trực tiếp lên cơ thể người khác (như bồng bế trẻ, bắt tay, cho trẻ ăn…). Do vậy bàn tay làm lây lan vi trùng sang người khác mà nhiều khi chúng ta không biết. Rửa tay với xà phòng là cách tốt nhất để loại bỏ vi trùng gây những bệnh nguy hiểm cho trẻ như ho, cảm cúm (viêm đường hô hấp cấp) và tiêu chảy. Biết được về các con đường vi trùng có thể xâm nhập vào cơ thể có thể, giúp chúng ta dễ dàng lập nên hàng rào bảo vệ để ngăn chặn vi trùng di chuyển từ tay đến miệng đến mũi….

16

Bốn thời điểm quan trọng cần rửa tay với xà phòng là: 1: SAU KHI đi vệ sinh: Những người chăm sóc trẻ và trẻ nhỏ phải rửa tay bằng xà phòng sau khi đi vệ sinh để tránh nhiễm bẩn vào thức ăn hoặc vào trẻ nhỏ khi chạm tay vào trẻ hoặc đồ ăn. 2: SAU KHI làm vệ sinh cho trẻ: Tất cả phân đều có vi trùng, kể cả phân trẻ. Những người chăm sóc trẻ có thể ngăn chặn việc truyền vi trùng bằng cách rửa tay với xà phòng sau khi rửa cho trẻ và đổ phân cho trẻ. Cũng phải nhắc nhở để trẻ rửa tay với xà phòng sau khi tự đi vệ sinh. 3: TRƯỚC KHI chuẩn bị thức ăn: Khi chưa rửa tay bằng xà phòng, vi trùng trên tay sẽ di chuyển sang thức ăn và sau đó trẻ ăn phải đồ ăn có vi trùng. 4: TRƯỚC KHI cho trẻ ăn hoặc trước khi trẻ tự ăn: Rửa tay với xà phòng trước khi người chăm sóc trẻ cho trẻ ăn hoặc trước khi trẻ tự ăn sẽ loại bỏ vi trùng, nếu không rửa tay bằng xà phòng vi trùng có thể xâm nhập vào cơ thể trẻ qua đường miệng. Chi tiêt các bước thực hiện thảo luận Hoạt động Hướng dẫn Thời

gian cần thiết

Vật dụng cần thiết

Mở đầu 1. Chào mừng những người tham dự và giới thiệu vắn tắt chủ đề và mục đích của buổi họp. 2. Hỏi xem họ đã thực hiện rửa tay như thế nào?. Hỏi xem họ nhớ được thông điệp chính gì từ buổi gặp lần trước? 3. Cho những người tham gia xem hình ảnh minh hoạ của một đứa trẻ bị ốm, suy dinh dưỡng và yêu cầu họ chia sẻ suy nghĩ của họ về những câu hỏi sau:

• Con của các bạn thường mắc bệnh gì?

8 phút

(số 3)

(số 8)

17

• Bạn nghĩ lý do tại sao con bạn lại mắc bệnh như vậy?

Dùng tranh minh hoạ để nhắc lại trẻ mắc bệnh là do bị nhiễm vi trùng mà chúng lây lan chủ yếu qua bàn tay không không rửa với xà phòng.

(số 5)

(số 6)

Hậu quả của bệnh tiêu chảy và viêm đường hô hấp cấp.

1. Thảo luận: với câu hỏi: • Hậu quả tức thì khi đứa trẻ bị viêm đường

hô hấp? hoặc bệnh tiêu chảy là gì? • Hậu quả lâu dài khi trẻ bị mắc bệnh là gì?

2. Sử dụng thông tin đã chia sẻ cho những người tham dự để đưa ra một số thông tin chính về những hậu quả của các bệnh hô hấp và tiêu chảy ở trẻ

10 phút

Phân trẻ em cũng nguy hiểm như phân người lớn.

1. Hỏi những người tham gia: Theo bạn phân trẻ em có chứa vi trùng gây bệnh không? Giải thích cho mọi người là phân trẻ em cũng chứa vi trùng như phân người lớn đặc biệt là trẻ đang bị bệnh. Do vậy sau khi làm vệ sinh cho trẻ phải rửa tay với xà phòng.

10 phút

Bốn thời điểm quan trọng cần rửa tay bằng xà phòng

1. Khẳng định lại tầm quan trọng của hành vi rửa tay với xà phòng trong việc phá vỡ quá trình lan truyền vi trùng. 2. Yêu cầu những người tham gia: “Với thông tin chúng ta thảo luận trong ngày hôm nay, theo bạn, thời điểm nào là quan trọng nhất cần phải rửa tay với xà phòng để bảo vệ trẻ khỏi bệnh tật?” 3. Sử dụng hình minh hoạ mô tả bốn thời điểm quan trọng cần rửa tay bằng xà phòng để giải thích.

15 phút

(số 8)

Thực hiện 1. Nhắc lại rằng rửa tay với xà phòng không chỉ làm tay sạch mà còn an toàn bởi vì đã diệt hết các vi trùng gây bệnh trên bàn tay . Rửa tay với xà phòng tại 4 thời điểm quan trọng giúp ngăn chặn quá trình di chuyển của vi trùng từ tay vào miệng, vào mũi.

2 phút

(tranh số 12, 15)

Hướng dẫn người tham gia các bước rửa tay đúng cách và thực hành rửa tay

Kết thúc 1. Cảm ơn những người đã đến tham dự. Hỏi xem họ có câu hỏi gì không.

5 phút Tời rơi

18

2. Yêu cầu những người tham dự cam kết rửa tay với xà phòng, rửa tay cho con họ và chia sẽ thông tin này với những thành viên trong gia đình. 3. Thông báo thời gian, địa điểm cho buổi họp tiếp theo 4. Phân phát tờ rơi (nếu có)

Cuộc họp thứ 3: Nên đặt nước và xà phòng ở chỗ nào để dễ dàng tạo thành thói quen về rửa tay với xà phòng Mục tiêu: Sau buổi họp này, các bà mẹ có thể:

• Biết rằng xà phòng quan trọng vì xà phòng rửa sạch được vi trùng ở trong chất nhờn trên tay

• Xác định vị trí rửa tay trong nhà của họ để có thể dễ dàng rửa tay với xà phòng tại 4 thời điểm quan trọng

• Biết rằng loại xà phòng nào cũng có thể dùng để rửa tay • Cam kết sẽ có nước và xà phòng, và đặt chúng ở những nơi phù hợp trong nhà để thúc

đấy việc rửa tay với xà phòng. • Cam kết sẽ chia sẽ thông tin về tầm quan trọng của hành vi rửa tay với xà phòng cho

con họ. Thời gian cần thiết: 10-15 phút chuẩn bị, 45-50 phút cho cuộc họp Những thông tin chính chia sẻ với các bà mẹ Người mẹ thường chịu trách nhiệm giữ cho con cái và nhà cửa sạch sẽ. Trên thực tế, các bà mẹ thường ít rửa tay hơn so với những gì họ kể, và trong nhiều trường hợp, họ chỉ rửa tay với nước mà không dùng xà phòng. Các bà mẹ phải làm rất nhiều công việc như làm nông, trông coi nhà cửa, và chăm sóc con nhỏ nên họ thường rất bận rộn. Qua kết quả nghiên cứu, nhiều bà mẹ cho rằng họ cảm thấy rửa tay và rửa sạch bọt xà phòng khi rửa tay mất quá nhiều thời gian. Trên thực tế, rửa tay với xà phòng không tốn nhiều thời gian hơn so với rửa tay không có xà phòng. Để thêm phần vui vẻ, bạn có thể hát trong khi bạn rửa tay. Tạo lập thói quen này có nhiều lợi ích cho mẹ và trẻ: cảm giác sạch sẽ an toàn, thức ăn sạch sẽ vệ sinh, và cải thiện được sức khoẻ cho con bạn. Có xà phòng và nước là những vật nhắc nhở tốt nhất cho việc rửa tay với xà phòng. Nghiên cứu cho thấy rằng để xà phòng ở nơi rửa tay và gần những nơi cần phải rửa tay (như nhà vệ sinh hoặc nơi chuẩn bị thức ăn) sẽ thúc đẩy thực hiện rửa tay với xà phòng. Bất cứ loại chất làm sạch nào cũng có thể dùng để rửa sạch chất nhờn và vi trùng ở bàn tay như các loại xà phòng bột, xà phòng bánh, nước rửa chén, quả bồ kết, bồ hòn. Ở Việt Nam, một nghiên cứu gần đây cho thấy rằng tất cả các gia đình có ít nhất một loại chất làm sạch nào đó, mà bột giặt là thứ phổ biến nhất.

19

Trên thực tế, trẻ 5 tuổi và dưới 5 tuổi có những nhu cầu khác nhau. Người chăm sóc trẻ phải đảm bảo sạch sẽ cho trẻ. Nhưng khi trẻ 4-5 tuổi, trẻ nhận thức được sự khác biệt giữa sạch và bẩn, trẻ độc lập hơn và có thể tự rửa tay với xà phòng. Trong trường hợp này, người chăm sóc trẻ có thể dạy trẻ cách rửa tay với xà phòng và nhắc trẻ rửa tay với xà phòng tại những thời điểm quan trọng. Mỗi ngày nên hỏi trẻ vài lần câu “Con đã rửa tay với xà phòng chưa? Cùng với quan tâm và thái độ vui vẻ, ân cần sẽ giúp trẻ tiếp nhận một hành vi lành mạnh. Hoạt động Hướng dẫn Thời

gian cần thiết

Vật dụng cần thiết

Mở đầu 1. Chào mừng những người tham dự và giới thiệu vắn tắt chủ đề và mục đích của buổi họp. 2. Câu hỏi: Yêu cầu những người chia nhóm 2 người để trả lời câu hỏi. Mỗi nhóm phải trả lời những câu hỏi sau cùng lúc.

• Nguyên nhân gây các bệnh thông thưòng ỏ trẻ: ho, cảm lạnh và tiêu chảy?

• Vi trùng ở đâu? • Tại sao cần xà phòng khi rửa tay? • Vi trùng xâm nhập vào cơ thể theo cách

nào? • Bốn thời điểm quan trọng cần rửa tay với

xà phòng? 3. Chọn các câu trả lời đúng cho mỗi câu hỏi và giải thích thêm cho các thành viên được rõ

10 phút

Sử dụng tranh 6 bước rửa tay và yêu cầu mọi người thực hành rửa tay với xà phòng đúng cách

Xô, chậu, nước, xà phòng

(Số 9)

Vẽ nơi để xà phòng

1. Yêu cầu các mẹ thảo luận 2 người với nhau hỏi về việc bố trí nơi rửa tay trong gia đình họ đã hợp lý chưa? Đã tiện lợi chưa? Sau đó TTV có thể hỏi một số mẹ về việc bố trí nơi rửa tay trong gia đình họ và xin mọi người tham gia đóng góp ý kiến. 2. Yêu cầu mỗi người sau cuộc họp này sẽ lập cho gia đình mình một kế hoạch bố trí chỗ rửa tay một cách hợp lý để việc rửa tay với xà phòng duy trì và trở thành thói quen tốt cho bản thân và cho con cái họ.

15 phút

(số 10)

20

Xà phòng 1. Hỏi các thành viên tham gia: Hiện nay gia đình đang sử dụng loại xà phòng nào và gia đình dùng loại xà phòng nào để rửa tay?. 2. Dùng hình ảnh minh hoạ các loại xà phòng và giải thích là họ có thể sử dụng bất cứ loại xà phòng, bột giặt hay nước rửa bát để rửa tay. Các laọi này đều có tác dụng đánh tan chất nhờn, chất bẩn và rửa trôi vi trùng trên da. ..

10 phút

(số 13)

Tạo thói quen cho trẻ

1. Hỏi những người tham gia: Bạn có thể làm gì để có thể nhắc nhở bản thân và mọi người trong gia đình rửa tay với xà phòng một cách thường xuyên và đặc biệt là vào 4 thời điểm quan trọng? Cho mọi người thảo luận và tổng hợp ý kiến chung: Một số gợi ý sau: Để rửa tay trở thành thói quen thì: - Nước và xà phòng phải sẵn có ở gần nhà ăn, cạnh giếng, gần nhà bếp và nhà vệ sinh,... - Dính tờ dính của chương trình trong nhà để mọi người cùng dễ nhìn thấy và nhớ rửa tay. - Người lớn nhắc nhở trẻ em và trẻ em nhắc nhở người lớn về rửa tay

15 phút Tờ rơi dính vào nơi rửa tay

Kết thúc 1. Yêu cầu những người tham gia ký vào sổ theo dõi 2. Hỏi những người tham gia bạn có thể đến thăm nhà họ trong tương lai gần và ghi lại thời điểm thích hợp nhất cho chuyến viếng thăm này. 3. Cảm ơn những người tham gia và chúc họ sức khoẻ

10 phút Vở ghi chép của TTV

Cuộc họp thứ 4: Trao đổi về việc thực hiện rửa tay với xà phòng trong thời gian qua Mục tiêu: Đến cuối buổi trao đổi, các bà mẹ có thể:

• Nhớ được thông điệp chính về hành vi rửa tay với xà phòng đã được chia sẻ trong ba buổi họp nhóm trước.

• Khẳng định mức độ sẵn sàng thực hiện hành vi rửa tay với xà phòng tại 4 thời điểm quan trọng của họ.

• Xác định được những thay đổi về vật dụng cho hành vi rửa tay cần thực hiện ở nhà của họ.

• Diễn tả được những thay đổi trong hành vi rửa tay của họ. • Xác định được những khó khăn đối với việc rửa tay với xà phòng ở nhà của họ.

21

Thời gian cần thiết: 10-15 phút để chuẩn bị, 60 phút cho buổi họp Chi tiết các bước

Hoạt động Hướng dẫn Thời gian cần thiết

Vật dụng cần thiết

Mở đầu 1. Chào mừng những người tham dự và giới thiệu chủ đề và mục đích của buổi họp 2. Khuấy động không khí buổi họp bằng các bài hát

5 phút

Đánh giá thay đổi hành vi rửa tay

1. Mời những người tham gia ngồi thành vòng tròn, hỏi mọi người xem họ nhớ những thông điệp gì của dự án. Nếu ai không trả lời đầy đủ thì hỏi những người khác “ có ai nhớ các thông điệp không”? 2. Hỏi những người tham gia: A) Sau những buổi họp truớc, các bạn có thay đổi gì về rửa tay với xà phòng không? B) Thời điểm nào các bạn thích rửa tay với xà phòng nhất? 3. Mời mọi người tham gia trao đổi theo nhóm. Hỏi họ:

• Động cơ nào thúc đẩy họ rửa tay với xà phòng?

• Họ có nhận thấy những thay đổi ở nhà của họ kể từ khi họ rửa tay với xà phòng không?

• Họ có thay đổi các nơi rửa tay trong nhà của họ không?

• Khó khăn nào cản trở hành vi rửa tay với xà phòng của họ? và của trẻ không?

4. Dùng hình ảnh minh hoạ (vui vẻ rửa tay và đặt xà phòng đúng chỗ), trao đổi với những người tham gia về các lợi ích của hành vi rửa tay với xà phòng, và việc để xà phòng đúng chỗ có thể khuyến khích các thành viên trong gia đình nhớ rửa tay với xà phòng.

15 phút

(tranh số 12)

Câu hỏi về kiến 2. TTV chuẩn bị ghi sẵn các câu hỏi sau 20 phút

22

thức liên quan đến hành vi rửa tay

vào các mảnh giấy và xếp lại treo lên các nhánh cây hoa hoặc bỏ vào hộp giấy để mọi người tham gia bóc và trả lời câu hỏi đó.

Sau đây là gợi ý một số câu hỏi • Nguyên nhân nào gây các bệnh tiêu

chảy và viêm đường hô hấp cấp ở trẻ em là gì?

• Ba lợi ích của hành vi rửa tay với xà phòng là gì?

• Bốn thời điểm quan trọng cần rửa tay với xà phòng?

• Vi trùng xâm nhập vào cơ thể bằng cách nào?

• Xà phòng có tác dụng gì khi rửa tay? • Sắp xếp chổ rửa tay nơi nào cho tiện

lợi? 2. Lần lượt đi qua từng câu hỏi. Với mỗi câu hỏi, để kiểm tra câu trả lời, yêu cầu một mỗi người trả lời ít nhất một câu. Sau đó kiểm tra câu trả lời bằng cách sử dụng hình minh hoạ. Khen ngợi người tham gia vào trò chơi và có các câu trả lời đúng.

Ghi nhớ thực hiện hành vi rửa tay với xà phòng

1. Mời những người tham gia xung phong kể về những thay đổi ở chính tại nhà họ 2. Yêu cầu người tham gia mô tả cách họ đã làm để nhắc nhở bản thân rửa tay với xà phòng.

5-10 phút

Tờ rơi gián

Kết luận 1. Hỏi những người tham gia xem liệu họ có câu hỏi hay có điều gì muốn chia sẻ bởi vì đây là buổi họp nhóm cuối cùng. 2. Nhắc lại các bước rửa tay với xà phòng 3. Hỏi những người tham gia xem liệu có thể đến thăm nhà họ trong tương lai gần và thời điểm nào thuận tiện nhất. 4. Cảm ơn và chúc sức khoẻ.

10 phút

(tranh số 9)

23

24

Phần 4: HƯỚNG DẪN THĂM HỘ GIA ĐÌNH Mục tiêu: Mục tiêu chung của việc thăm hộ gia đình là khuyến khích các mẹ, các trẻ và các thành viên khác trong gia đình chấp nhận việc rửa tay với xà phòng vào các thời điểm quan trọng và sẵn sàng thực hiện hành vi này. Mục tiêu cụ thể:

• Hiểu được thực tế điều kiện của mỗi gia đình liên quan đến việc rửa tay với xà phòng thông qua việc quan sát và nói chuyện với các thành viên trong gia đình.

• Thảo luận với các mẹ và các thành viên khác về những khó khăn cho việc rửa tay với xà phòng và tìm cách khắc phục.

• Tuyên truyền các thông điệp chính về rửa tay với xà phòng, trả lời các câu hỏi và đưa ra các lời khuyên cho họ

• Khuyến khích và hỗ trợ họ thực hiện rửa tay với xà phòng ở các thời điểm quan trọng. • Thu nhận các thông tin về chấp nhận những hành vi mới về rửa tay với xà phòng.

Khi nào thì đi thăm hộ gia đình Việc thăm hộ gia đình có thể được tiến hành vào các thời điểm sau:

� Vào sau cuộc họp thứ nhất với các mẹ. TTV sẽ đi thăm mỗi hộ gia đình có con dưới 5 tuổi ít nhất 1 đến 2 lần để hỗ trợ thay đổi hành vi mới, củng cố các thông điệp và theo dõi sự thay đổi hành vi đó.

� Trong trường hợp các bà mẹ không sàng chấp nhận rửa tay với xà phòng thì TTV sẽ đến ít nhất 2 lần. Sự đến thăm này sẽ hiểu về các cản trở hay khó khăn và khi đó các bà mẹ tích cực khác hay các thành viên gia đình khác sẽ tạo lập giúp cho họ thay đổi.

� Các hộ gia đình không thể đến tham gia các cuộc họp thì TTV có thể đến thăm ít nhất 2 lần để giúp đỡ họ hiểu hơn và thực hiện thay đổi hành vi.

Mong muốn của dự án là mỗi TTV mỗi tháng đến thăm khoảng 10 hộ gia đình. Tài liệu cần thiết khi thăm hộ gia đình Tập tranh minh hoạ Tờ rơi Thời gian cần thiết cho mỗi hộ Khoảng 15 phút đến 30 phút tuỳ thuộc vào từng trường hợp cụ thể. Các thông tin cần chia sẽ với hộ gia đình TTV sử dụng các thông điệp truyền thông, các tờ rơi, các hình ảnh minh hoạ, và các bài tập có sự tham gia đã sử dụng trong các cuộc họp nhóm cho các mẹ. Tuỳ thuộc vào từng tình trạng cụ thể của hộ gia đình. Chuẩn bị trước:

1. Đọc tài liệu để có kiến thức để trả lời các câu hỏi mà người dân có thể hỏi. 2. Sắp xếp cuộc đến thăm vào thời gian thuận lợi cho bà mẹ 3. Tài liệu cần thiết mang theo 4. Xem lại hướng dẫn thăm hộ gia đình.

25

Tiến hành cuộc thăm hộ gia đình 1. Chào các thành viên trong gia đình, tạo bầu không khí thân mật và cởi mở 2. Nói với các thành viên trong gia đình về mục đích cuộc đến thăm này, bao gồm dự án

mà bạn đang làm. 3. Tập trung vào nói chuyện với bà mẹ. Khi nói chuyện với bà mẹ chú ý quan tâm với các

thành viên khác trong gia đình. 4. Đặt các câu hỏi mở về thực hành rửa tay trong gia đình như: họ rửa tay như thế nào?,

rửa tay vào lúc nào? Có xà phòng không? Bà mẹ nghĩ gì về các cuộc họp về rửa tay với xà phòng? Có sự thay đổi nào không kể từ khi bà mẹ tham gia các cuộc họp?

5. Hỏi bà mẹ xem có vấn đề ngăn cản việc rửa tay với xà phòng vào các thời điểm quan trọng không. Thảo luận với chị về các rào cản và cách vượt qua rào cản đó. Khi cần thiết thì chia sẻ những đề xuất để hỗ trợ bà mẹ giải quyết khó khăn đó. Điều quan trọng là để bà mẹ và các thành viên trong gia đình tự đưa ra quyết định.

6. Quan sát ngôi nhà khi bạn đến thăm. Yêu cầu bà mẹ chỉ chỗ rửa tay từ đó bạn có thể thấy có xà phòng có sẵn ở đó không và xà phòng có ở những chổ quan trọng như gần nhà vệ sinh, gần nơi nấu ăn.

7. Tăng cường rửa tay với xà phòng, nhắc lại các bước cơ bản của rửa tay với xà phòng với tất cả các thành khác trong gia đình kể cả với trẻ em. Trong khi rửa tay. Chia sẻ các tranh, tờ rơi và các hình minh hoạ với gia đình.

8. Trước khi ra về nhớ xin chữ ký bà mẹ. Cảm ơn bà mẹ và các thành viên khác trọng gia đình đã giành thời gian và tạm biệt.

9. Ghi lại các thông tin mà bạn thu nhận đuợc khi đến thăm gia đình. Một vài nguyên tắc cần lưu ý

• Nhớ rằng bạn được mời như một người khách của gia đình nên thăm dò các giải pháp hơn là bảo các thành viên trong gia đình những việc cần làm.

• Tạo nên bầu không khí thân thiện cởi mở bằng việc chào hỏi phù hợp, có thứ bậc • Thời điểm tế nhị. Cả nhà đang bận rộn và không có nhiều thời gian giành cho bạn. Bạn

hãy ở lại và tập trung vào nhiệm vụ của bạn. • Có kế hoạch vế chuẩn bị có tài liệu trước khi đi thăm hộ gia đình.

26

27

Phần 5: HƯỚNG DẪN TỔ CHỨC CUỘC HỌP VỚI ÔNG BÀ/ NGƯỜI CHĂM SÓC TRẺ DƯỚI 5 TUỔI Cuộc họp thứ nhất: Rửa tay sạch đồng nghĩa với sức khoẻ và sự phát triển của trẻ Mục tiêu của cuộc họp: Sau buổi họp, ông/bà có thể

• Nêu được những điểm khác biệt chính giữa cảm giác “sạch” và “bẩn” với hành vi rửa tay với xà phòng

• Biết được lý do vì sao xà phòng lại quan trọng cho việc rửa tay • Biết được các loại xà phòng • Thiết lập mối liên hệ giữa việc rửa tay với xà phòng với sự sạch sẽ, sức khoẻ và sự phát

triển của trẻ • Khẳng định cam kết rằng họ và con họ sẽ rửa tay với xà phòng và chia sẻ thông điệp

này ở nhà của mình Thời gian cần thiết: 15 phút để chuẩn bị, 60 phút cho buổi họp Những thông tin chính chia sẽ với Ông/Bà Những thông tin chính chia sẽ với các bà mẹ Rửa tay với xà phòng có ngăn ngừa được bệnh tật không? Các nghiên cứu mới đây đã chứng minh rằng: chỉ cần rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước sạch sẽ giảm được khoảng 1/2 nguy cơ mắc các bệnh tiêu chảy và khoảng 1/3 nguy cơ mắc các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp cấp. Làm sao biết trên tay có vi trùng gây bệnh? Nó có nhiều ở đâu? Vi trùng không thể nhìn thấy bằng mắt thường mà chỉ thấy qua kính hiển vi. Vi trùng gây bệnh có nhiều ở phân con người, đặc biệt là phân người bệnh. Phân trẻ em cũng chứa vi trùng gây bệnh như phân người lớn. Trung bình mỗi centimet vuông da con người có khoảng 20 nghìn vi trùng, số lượng này sẽ lớn hơn nhiều ở da bàn tay. Vi trùng gây bệnh viêm đường hô hấp có nhiều ở đâu?

1/2 bệnh tiêu chảy 1/3 viêm đường hô hấp cấp

Giảm

28

Nước mũi, đờm, nước măt và đặc biệt là các dịch tiết của người đang bị bệnh là chỗ trú ấn tốt nhất cho những vi trùng gây bệnh viêm đường hô hấp cấp như cảm cúm, viêm phế quản. Các vi trùng gây bệnh tiêu chảy và viêm đường hô hấp cấp lây lan từ người này sang người khác bằng cách nào? Vi trùng gây các bệnh lây truyền từ người này sang người khác qua nhiều con đường nhưng chủ yếu thông qua sự tiếp xúc của bàn tay con người. Vì sao trẻ nhỏ dễ bị bệnh tiêu chảy hay viêm đường hô hấp cấp tính hơn người lớn? Trẻ nhỏ là đối tượng dễ bị nhiễm vi trùng gây bệnh nhất do:

- Hệ thống miễn dịch của trẻ chưa đầy đủ. - Trẻ thường dùng tay sờ mó đồ vật, những nơi bẩn chứa vi trùng gây bệnh như hậu

môn… và đưa vào miệng, vào mũi. - Người lớn khi tiếp xúc với trẻ (cho trẻ ăn, bồng bế trẻ) thường không rửa tay với xà

phòng trước nên dễ đưa vi trùng gây bệnh đến cho trẻ. Xà phòng có tác dụng gì? Xà phòng có tác dụng tẩy rửa các chất nhờn, chất bẩn và có tác dụng tiêu diệt vi trùng có trên da, do đó rửa tay với xà phòng sẽ hạn chế sự lây truyền vi trùng gây bệnh. Rửa tay với xà phòng lúc nào thì ngăn chặn được bệnh? Rửa tay với xà phòng và nước sạch thường xuyên là việc luôn luôn phải làm đặc biệt vào 4 thời điểm quan trọng sau:

- Sau khi đi vệ sinh - Sauk hi vệ sinh cho trẻ - Trước khi ăn hay cho trẻ ăn/ trẻ bú - Trước khi chuẩn bị thức ăn

Làm thế nào để nhớ rửa tay với xà phòng? Cần phải sắp xếp nơi rửa tay tiện lợi như:

- Trong nhà vệ sinh nếu là nhà vệ sinh sử dụng nước (Tự hoại) - Trên đường đi vào nhà đối với nhà vệ sinh khô (2 ngăn). - Gần chổ ăn cơm hàng ngày. - Gần chổ chế biến thức ăn trong bếp

Chi tiết các bước cần thực hiện

Hoạt động

Hướng dẫn Thời gian cần thiết

Vật dụng cần thiết

Mở đầu Chào mừng những người tham dự và giới thiệu 5 phút Không

29

vắn tắt mục đích của buổi họp hôm nay là vì sức khoẻ của trẻ

Cảm giác bàn tay “bẩn” bàn tay “sạch”.

1. Mời những người tham gia ngồi thành vòng tròn 2. Hỏi những người tham gia: cảm giác thế nào khi bàn tay mình không sạch?, sau khi mọi người trả lời xong thì mời mọi người: 3. Rửa tay với xà phòng. 4. Sau khi mọi người rửa tay với xà phòng xong thì lại hỏi: Bây giờ mọi người cảm giác thế nào? có khác với trước khi chưa rửa không?. Ghi nhận ý kiến của mọi người về sự khác nhau đó. 5. Sử dụng tranh minh hoạ: so sánh rửa tay với nước và rửa tay với xà phòng để giải thích tác dụng của xà phòng: tẩy rửa các chất nhờn, chất bẩn trên da. Xà phòng không những có tác dụng rửa trôi, tiêu diệt vi trùng mà còn mạng đến cho chúng ta mùi thơm dễ chụi và sự sảng khoái.

15 phút Chậu nhựa

Xà phòng

(Tranh số 7)

Vi trùng gây bệnh

1. Sử dụng tranh minh hoạ đứa trẻ gầy ốm để hỏi:Theo ông/bà đứa trẻ này bị bệnh gì? Để cho mọi người phát biểu rồi sau đó lại hỏi Cháu của các Ông/bà thường mắc bệnh gì? Để cho mọi người phát biểu sau đó nhóm các bệnh lại với nhau và tập trung vào 2 nhóm bệnh mà trẻ thường mắc đó là viêm nhiễm đường hô hấp cấp và tiêu chảy. 2. Đặt câu hỏi: Theo các Ông/bà vì sao trẻ lại mắc bệnh? Sau khi các thành viên tranh luận, sử dụng 2 tranh minh hoạ đường lây truyền để giải thích: vi trùng có từ phân, dịch tiết sẽ lây lan từ người này sang người khác thông qua bàn tay. 3 Sau khi mọi người hiểu về đuờng lây truyền thì hỏi: thế Ông/Bà cần làm gì để ngăn chặn đường lây truyền đó? Sử dụng tranh minh hoạ để giải thích rửa tay với xà phòng sẽ góp phần ngăn chặn bệnh.

15 phút

(Số 3)

(số 2)

(số 5)

(số 6)

Bàn tay an toàn nhờ rửa

1. Sử dụng hình ảnh minh hoạ để chia sẻ thông tin: Rửa tay bằng xà phòng loại bỏ vi trùng

• Cho mẹ

5 phút

30

tay với xà phòng

• Cho trẻ

(số 12).

Thực hiện 1. Nhắc lại cho mọi người nhớ rằng: việc rửa tay thường xuyên với xà phòng không chỉ làm sạch vi trùng có trên tay mình mà còn an toàn khi tiếp xúc với trẻ như bồng bế, cho trẻ ăn…

2 phút

Thực hành ở nhà

Hỏi các ông bà xem để nhắc nhở các cháu rửa tay vào các thời điểm quan trọng thì các Ông các bà sẽ làm như thế nào? Tổng hợp ý kiến của các ông, bà và thảo luận xem ý kiến nào là hợp lý nhất. Sau đây là một số gợi ý giành cho Ông/bà: Trước bữa ăn hoặc trước khi đưa quà cho cháu. Ông/bà cần rửa tay với xà phòng và nhắc: “Cháu đã rửa tay với xà phòng chưa?” Sau khi cháu đi vệ sinh thì nhắc cháu: “ Cháu đã rửa tay với xà phòng chưa?” Ông / bà có thể hỏi các cháu xem ở trường các cô giáo có hướng dẫn cháu cách rửa tay với xà phòng không

Kết luận 1. Cảm ơn những người tham gia đã tham dự vào cuộc gặp. Hỏi xem họ có câu hỏi gì không? 2. Yêu cầu những người tham gia ký vào sổ theo dõi TTV và nhắc nhở họ về chia sẻ thông tin với mọi người trong gia đình và chung quanh. 3. Thống nhất thời gian và địa điểm cho cuộc họp tiếp theo 4. Phân phát tờ rơi.

5 phút Tờ rơi

Cuộc họp thứ 2: Bốn thời điểm quan trọng phải rửa tay bằng xà phòng Mục tiêu: Sau mỗi cuộc họp, các thành viên sẽ:

• Biết được vi trùng gây bệnh lây lan thông qua sự tiếp xúc của bàn tay con người • Nhận thức được phân trẻ em cũng chứa nhiều mầm bệnh như phân người lớn • Có thể chỉ ra được các thời điểm quan trọng cần rửa tay với xà phòng • Cam kết sẽ dạy trẻ nhỏ thói quen rửa tay với xà phòng

Thời gian cần thiết: 10-15 phút chuẩn bị, 45-50 phút cho cuộc họp Những thông tin chính cần chia sẻ với các Ông/bà/người chăm sóc trẻ

31

Bốn thời điểm quan trọng cần rửa tay bằng xà phòng để phá vỡ chu kỳ nhiễm bệnh

Ở Việt Nam, những bệnh lây lan phổ biến nhất ở trẻ nhỏ là viêm nhiễm đường hô hấp cấp tính và tiêu chảy. Trẻ càng nhỏ, cơ thể trẻ càng ít có khả năng chống lại bệnh, và trẻ càng có nguy cơ nhiễm bệnh cao. Bệnh cảm cúm có thể dẫn đến viêm tai giữa, viêm phế quản phổi. Bệnh tiêu chảy có thể dẫn đến mất nước cấp rất nguy hiểm. Những bệnh này khiến trẻ bị ốm và yếu, không ăn uống được, không đi học được và gây tốn kém về tài chính cho bố mẹ trẻ. Với bệnh ho và cảm cúm vi trùng có thể xâm nhập vào cơ thể trẻ qua đường bàn tay và không khí khi ai đó bị ho hoặc hắt hơi. Chúng có thể xâm nhập vào cơ thể khi bàn tay không rửa mang vi trùng chạm vào mắt, mũi hoặc miệng. Một khi vi trùng đã xâm nhập vào cơ thể, chúng sinh sôi ở mũi, tai hoặc họng khiến trẻ khó chịu, mệt mỏi, quấy khóc và ốm. Bàn tay là vùng ấm và ẩm ướt của cơ thể nên vi trùng có thể tồn tại và phát triển ở đó trong thời gian dài. Mặt khác bàn tay thưòng xuyên tiếp xúc với những nơi, những đồ vật có thể có chứa các vi trùng gây bệnh như phân (sau khi đi vệ sinh, làm vệ sinh cho trẻ) dịch mũi ( dung tay lau dịch mũi, che tay khi hắt hơi ....) và từ đó lại tiếp xúc với đồ vật khác (như nắm đấm cửa, tay cầm xe máy xe đạp, điện thoại, bàn phím máy tính, đồ chơi của trẻ, thức ăn…) hay trực tiếp lên cơ thể người khác (như bồng bế trẻ, bắt tay, cho trẻ ăn…). Do vậy bàn tay làm lây lan vi trùng sang người khác mà nhiều khi chúng ta không biết. Rửa tay với xà phòng là cách tốt nhất để loại bỏ vi trùng gây những bệnh nguy hiểm cho trẻ như ho, cảm cúm (viêm đường hô hấp cấp) và tiêu chảy. Biết được về các con đường vi trùng xâm nhập vào cơ thể có thể giúp chúng ta dễ dàng lập nên hàng rào bảo vệ để ngăn chặn vi trùng di chuyển từ tay đến miệng đến mũi…. Bốn thời điểm quan trọng cần rửa tay với xà phòng là: 1: SAU KHI đi vệ sinh: Những người chăm sóc trẻ và trẻ nhỏ phải rửa tay bằng xà phòng sau khi đi vệ sinh để tránh nhiễm bẩn vào thức ăn hoặc vào trẻ nhỏ khi chạm tay vào trẻ hoặc đồ ăn. 2: SAU KHI làm vệ sinh cho trẻ: Tất cả phân đều có vi trùng, kể cả phân trẻ. Những người chăm sóc trẻ có thể ngăn chặn việc truyền vi trùng bằng cách rửa tay với xà phòng sau khi rửa cho trẻ và đổ phân cho trẻ. Cũng phải nhắc nhở để trẻ rửa tay với xà phòng sau khi tự đi vệ sinh. 3: TRƯỚC KHI chuẩn bị thức ăn: Khi chưa rửa tay bằng xà phòng, vi trùng trên tay sẽ di chuyển sang thức ăn và sau đó trẻ ăn phải đồ ăn có vi trùng. 4: TRƯỚC KHI cho trẻ ăn hoặc trước khi trẻ tự ăn: Rửa tay với xà phòng trước khi người chăm sóc trẻ cho trẻ ăn hoặc trước khi trẻ tự ăn sẽ loại bỏ vi trùng, mà nếu không rửa tay bằng xà phòng vi trùng có thể xâm nhập vào cơ thể trẻ qua đường miệng.

32

Chi tiết các bước thực hiện Hoạt động Hướng dẫn Thời

gian cần thiết

Vật dụng cần thiết

Mở đầu 1. Chào mừng những người tham dự và giới thiệu vắn tắt chủ đề và mục đích của buổi họp. 2. Hỏi xem họ đã thực hiện rửa tay như thế nào?. Hỏi xem họ nhớ được thông điệp chính gì từ buổi gặp lần trước? 3. Cho những người tham gia xem hình ảnh minh hoạ của một đứa trẻ bị ốm, suy dinh dưỡng và yêu cầu họ chia sẻ suy nghĩ của họ về những câu hỏi sau:

• Cháu của các Ông/Bà thường mắc bệnh gì?

• Ông/Bà nghĩ lý do tại sao các cháu lại mắc bệnh như vậy?

Dùng tranh minh hoạ để nhắc lại trẻ mắc bệnh là do bị nhiễm vi trùng mà chúng lây lan chủ yếu qua bàn tay không rửa với xà phòng.

8 phút

(số 3)

(số 5)

(số 6) Yêu cầu mọi người thực hành rửa tay với xà

phòng Xô, chậu, nước, xà

phòng Hậu quả của bệnh tiêu chảy và viêm đường hô hấp cấp.

1. Thảo luận: với câu hỏi: • Hậu quả trước mắt khi đứa trẻ bị viêm đường hô hấp? hoặc bệnh tiêu chảy là gì?

• Hậu quả lâu dài khi trẻ bị mắc bệnh là gì?

2. Sử dụng thông tin đã chia sẻ cho những người tham dự để đưa ra một số thông tin chính về những hậu quả của các bệnh hô hấp và tiêu chảy ở trẻ

10 phút

Phân trẻ em cũng nguy hiểm như phân người lớn.

1. Hỏi những người tham gia: Theo Ông/bà phân trẻ em có chứa vi trùng gây bệnh không? Giải thích cho mọi người là phân trẻ em cũng chứa vi trùng như phân người lớn đặc biệt là trẻ đang bị bệnh. Do vậy sau khi làm vệ sinh cho trẻ phải rửa tay với xà phòng.

10 phút

Bốn thời điểm quan

1. Khẳng định lại tầm quan trọng của hành vi rửa tay với xà phòng trong việc phá vỡ quá trình lan

15 phút

33

trọng cần rửa tay với xà phòng

truyền vi trùng.. 2. Yêu cầu những người tham gia: “Với thông tin họ thảo luận được ngày hôm nay, theo Ông/Bà, thời điểm nào là quan trọng nhất cần phải rửa tay với xà phòng để bảo vệ trẻ khỏi bệnh tật?” 3. Sử dụng hình minh hoạ mô tả bốn thời điểm quan trọng cần rửa tay bằng xà phòng để giải thích.

(số 7)

(số 8)

Thực hiện 1. Nhắc lại rằng rửa tay với xà phòng không chỉ làm tay sạch mà còn an toàn bởi vì các vi trùng gây bệnh bị rửa sạch. Rửa tay với xà phòng tại 4 thời điểm quan trọng giúp ngăn chặn quá trình di chuyển của vi trùng từ tay vào miệng, vào mũi và giữ cho trẻ an toàn.

2 phút

Thực hành ở nhà

TTV hỏi các Ông/bà xem trong thời gian từ cuộc họp trước đến này, Ông Bà có nhắc nhở các cháu rửa tay với xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh không? Có nhắc nhở các mẹ và các thành viên khác trong gia đình không về việc rửa tay với xà phòng không.. Thảo luận xem các cách nhắc nhở vừa qua có hiệu quả không và chia sẽ ý kiến của các thanh viên khác.

5 phút (số 15)

Kết thúc 1. Cảm ơn những người đã đến tham dự. Hỏi xem họ có câu hỏi gì không. 2. Yêu cầu những người tham dự cam kết rửa tay với xà phòng, rửa tay cho con họ và chia xẻ thông tin này với những người lớn khác trong gia đình. 3. Phân phát tờ rơi

5 phút Tời rơi

34

Phần 6: HƯỚNG DẪN TỔ CHỨC CUỘC HỌP VỚI GIÁO VIÊN MẦM NON/ NHÀ TRẺ Rửa tay với xà phòng tại 4 thời điềm quan trọng vì Sức khoẻ và Sự phát triển của trẻ Mục tiêu: Đến cuối buổi họp các giáo viên có thể:

• Biết được sự khác biệt giữa cảm giác “trước” và “sau” khi rửa tay với xà phòng. • Biết vi trùng là nguyên nhân gây bệnh tiêu chảy và viêm đường hô hấp cấp ở trẻ em và

chúng xâm nhập vào cơ thể trẻ thông qua sự tiếp xúc của bàn tay. • Nhận thức được phân của trẻ nhỏ cũng chứa nhiều vi trùng gây bệnh như phân người

lớn • Xác định được 4 thời điểm quan trọng cần rửa tay với xà phòng • Giải thích lý do tại sao xà phòng quan trọng cho việc rửa tay. • Nhất trí phải có xà phòng và nước ở trường học để thúc đẩy hành vi rửa tay với xà

phòng cho giáo viên và học sinh. • Khẳng định cam kết sẽ rửa tay với xà phòng và dạy trẻ rửa tay với xà phòng vào 4 thời

điểm quan trọng. Bước chuẩn bị Xem lại kế hoạch của cuộc họp Đảm bảo rằng địa điểm tổ chức cuộc họp phải sạch sẽ. Sắp xếp ghế để những người tham gia có thể ngồi theo vòng tròn Dán 04 tờ giấy bản lớn lên tường bằng băng dính và viết các tít trên mỗi tờ giấy:

• Tay sạch • Tay bẩn • Bảo vệ khỏi vi trùng • 4 thời điểm quan trọng cần rửa tay với xà phòng

Sắp xếp chậu và xô nhựa để những người tham gia có thể rửa tay của họ với xà phòng Để bút đánh dấu và những hình ảnh minh hoạ ở gần mình Có sẵn tờ rơi để phát cho những người tham gia vào cuối buổi. Thời gian cần thiết: 10-15 phút để chuẩn bị, 120 phút cho buổi họp Những thông tin chính chia sẽ với các cô giáo mầm non

Lợi ích của việc rửa tay với xà phòng

Rửa tay với xà phòng loại bỏ bụi bẩn, cáu ghét và những mùi khó chịu, cho bạn cảm giác một bàn tay sạch sẽ thơm tho. Cảm giác sạch đồng nghĩa với cảm giác khoẻ mạnh, sảng khoái, vui vẻ và tràn đầy sinh lực. Những cảm giác này giúp trẻ có cảm nhận tốt với bản thân chúng, khoẻ mạnh và phát triển thành người khoẻ mạnh. Các nghiên cứu nhận thấy rằng những người chăm sóc trẻ, những người dạy và làm mẫu cho hành vi rửa tay có thể giảm nguy cơ tiêu chảy 50% và các bệnh hô hấp 30%. Những người chăm sóc trẻ, trẻ và gia đình họ, những người thực hiện thói quen cá nhân lành mạnh này sẽ phát triển sức khoẻ tốt.

35

Những thói quen có lợi cho sức khoẻ hình thành sớm có thể kéo dài cả đời Tai sao rửa tay với xà phòng là quan trọng? Nhiều trẻ ở và chơi cùng với nhóm trẻ trong một khoảng thời gian nhất định trong ngày, như nhà trẻ, trường mẫu giáo, truờng tiểu học. Những đứa trẻ này, đặc biệt là những trẻ bị bệnh hoặc ốm dai dẳng là những trẻ có nguy cơ mắc những bệnh lây nhiễm cao hơn vì những lý do sau: 1. Khi trẻ ở chung với nhau và tiếp xúc với nhau và có thể truyền cho nhau nhiều loại vi trùng mới. 2. Hệ miễn dịch của trẻ chưa phát triển, chưa hoàn thiện để chống lại được vi trùng. 3. Trẻ chưa hiểu được những thói quen cá nhân có hại cho sức khoẻ, chúng thường mút ngón tay, cho các vật vào miệng và dụi mắt. Những thói quen này sẽ làm cho chúng dễ bị nhiễm vi trùng gây bệnh qua bàn tay. Những bệnh tiêu chảy, viêm nhiễm đường hô hấp cấp do vi trùng gây nên có thể dễ dàng truyền từ người này sang người. Trẻ càng nhỏ, càng dễ bị ốm khi bị vi trùng xâm nhập và nguy cơ bị các bệnh nguy hiểm càng cao. Bệnh cảm cúm có thể dẫn đến viêm tai, bệnh hen suyễn và viêm phổi. Những bệnh này khiến trẻ bị ốm yếu, không ăn uống được, không đi học được và gây tốn kém về tài chính cho bố mẹ trẻ. Rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước sạch là cách tốt nhất để loại bỏ vi trùng ra khỏi bàn tay. Vi trùng là gì? Vi trùng là những sinh vật rất nhỏ, không thể nhìn thấy bằng mắt thường, chúng có mặt ở khắp mọi nơi, và có thể xâm nhập vào cơ thể con người và gây bệnh. Vi trùng nhỏ đến mức để nhìn thấy chúng bạn cần có một thiết bị đặc biệt là kính hiển vi, và vì như vậy chúng ta thường không biết rằng vi trùng đã xâm nhập vào cơ thể chúng ta cho đến khi chúng ta bị ốm. Vi trùng xâm nhập vào cơ thể như thế nào? Vi trùng gây bệnh có thể dễ dàng truyền từ người này sang người khác. Với những bệnh viêm đường hô hấp cấp (như ho, cảm cúm…): Vi trùng từ dịch mũi, nước bọt… có thể xâm nhập vào cơ thể trẻ qua bàn tay và không khí khi ai đó bị ho hoặc hắt hơi. Bàn tay mang vi trùng chạm vào mắt, mũi hoặc miệng. Một khi vi trùng đã xâm nhập vào cơ thể, chúng sinh sôi ở mũi, họng, đường hô hấp khiến trẻ khó chịu, mệt mỏi, quấy khóc và ốm. Với các bệnh tiêu chảy: Vi trùng thường ở trong phân và dễ bám vào tay khi ta đi vệ sinh hoặc khi làm vệ sinh cho trẻ. Từ bàn tay khi ta chuẩn bị thức ăn hoặc khi ăn, nếu chúng ta không rửa tay với xà phòng thì vi trùng sẽ nhiễm vào thức ăn và gây bệnh tiêu chảy. . Bàn tay là vùng ấm và ẩm ướt của cơ thể. Vi trùng có thể tồn tại và phát triển ở đó lâu dài. Mặt khác bàn tay thưòng xuyên tiếp xúc với những nơi, những đồ vật có thể có chứa các vi trùng gây bệnh như phân (sau khi đi vệ sinh, làm vệ sinh cho trẻ) dịch mũi ( dung tay lau dịch mũi, che tay khi hắt hơi ....) và từ đó lại tiếp xúc với đồ vật khác (như nắm đấm cửa, tay cầm xe máy xe đạp, điện thoại, bàn phím máy tính, đồ chơi của trẻ, thức ăn…) hay trực tiếp lên cơ thể người khác (như bồng bế trẻ, bắt tay, cho trẻ ăn…). Do vậy bàn tay làm lây lan vi trùng sang người khác mà nhiều khi chúng ta không biết.

36

Rửa tay với xà phòng có ngăn được vi trùng xâm nhập vào cơ thể trẻ không? Rửa tay với xà phòng là cách tốt nhất để loại bỏ vi trùng gây những bệnh nguy hiểm cho trẻ như viêm đường hô hấp cấp (ho, cảm cúm) và các bệnh tiêu chảy. Các bác sỹ nói rằng rửa tay với xà phòng có thể làm giảm số lần trẻ bị các bệnh truyền nhiễm. Rửa tay với xà phòng cho bản thân và cho trẻ là một cách đơn giản, dễ thực hiện và hiệu quả, vừa có tác dụng ngăn chặn vi trùng gây bệnh vừa mạng lại sự yên tâm thoải mái. Bốn thời điểm quan trọng cần rửa tay với xà phòng là: 1: SAU KHI đi vệ sinh: Những người chăm sóc trẻ và trẻ nhỏ phải rửa tay bằng xà phòng sau khi đi vệ sinh để tránh nhiễm bẩn vào thức ăn hoặc vào trẻ nhỏ khi chạm tay vào trẻ hoặc đồ ăn. 2: SAU KHI làm vệ sinh cho trẻ: Tất cả phân đều có vi trùng, kể cả phân trẻ. Những người chăm sóc trẻ có thể ngăn chặn việc truyền vi trùng bằng cách rửa tay với xà phòng sau khi rửa cho trẻ và đổ phân cho trẻ. Cũng phải nhắc nhở để trẻ rửa tay với xà phòng sau khi tự đi vệ sinh. 3: TRƯỚC KHI chuẩn bị thức ăn: Khi chưa rửa tay bằng xà phòng, vi trùng trên tay sẽ di chuyển sang thức ăn và sau đó trẻ ăn phải đồ ăn có vi trùng. 4: TRƯỚC KHI cho trẻ ăn hoặc trước khi trẻ tự ăn: Rửa tay với xà phòng trước khi người chăm sóc trẻ cho trẻ ăn hoặc trước khi trẻ tự ăn sẽ loại bỏ vi trùng, mà nếu không rửa tay bằng xà phòng vi trùng có thể xâm nhập vào cơ thể trẻ qua đường miệng. Rửa tay với nước và xà phòng có mất nhiều thời gian hơn rửa tay chỉ với nước không? Trên thực tế, rửa tay với xà phòng không tốn nhiều thời gian hơn so với rửa tay chỉ với nước không. Rửa tay với nước không thể tẩy sạch được chất nhờn, chất bẩn, vi trùng có trên da mà phải rửa với xà phòng. Làm thế nào để nhớ rửa tay với xà phòng? Có xà phòng và nước là những vật nhắc nhở tốt nhất cho việc rửa tay với xà phòng. Nghiên cứu cho thấy rằng để xà phòng ở nơi rửa tay và gần những nơi cần phải rửa tay (như nhà vệ sinh hoặc nơi chuẩn bị thức ăn nơi nấu nướng) sẽ làm tăng hành vi rửa tay với xà phòng tại 4 thời điểm quan trọng. Phải làm gì nếu bạn không có sẵn xà phòng? Bất cứ loại chất làm sạch nào cũng có thể dùng để rửa sạch chất nhờn, chất bẩn và vi trùng ở tay. Các loại đó là: bột giặt, nước rửa bát, nước rửa tay hoặc xà phòng. Qua một nghiên cứu gần đây cho thấy rằng tất cả các gia đình đều có ít nhất một loại chất làm sạch nào đó. Phổ biến nhất là bột giặt, tiếp đến là nước rửa bát và sau là xà phòng bánh. Xà phòng cần có hộp nắp đậy, có nơi bảo quản, để tiện khi lấy và không bị lãng phí hay bị chuột

37

tha. ở trường học nên sử dụng nước rửa tay đựng trong thiết bị (bán trên thị trường) gắn lên tường để dễ sử dụng và không lãnh phí, người phụ trách chỉ cần bổ sung dung dịch rửa tay khi thấy cạn. Trẻ em có cần rửa tay với xà phòng không? TRẺ CẦN RỬA TAY VỚI XÀ PHÒNG. Trên thực tế, trẻ 5 tuổi và dưới 5 tuổi có những nhu cầu khác nhau. Người chăm sóc trẻ phải đảm bảo sự sạch sẽ cho trẻ. Nhưng khi trẻ 4 đến 5 tuổi, trẻ nhận thức được sự khác biệt giữa sạch và bẩn, trẻ độc lập hơn và có thể tự rửa tay với xà phòng. Trong trường hợp này, người chăm sóc trẻ có thể dạy trẻ cách rửa tay với xà phòng và nhắc trẻ rửa tay với xà phòng tại 4 thời điểm quan trọng. Mỗi ngày nên lặp lại vài lần câu hỏi “Con đã rửa tay với xà phòng chưa?” Gắn nó với sự vui vẻ sẽ giúp trẻ tiếp nhận một hành vi lành mạnh. Kế hoạch chi tiết của buổi họp:

Hoạt động Hướng dẫn Thời gian cần thiết

Vật dụng cần thiết

A. Mở đầu Chào mừng những người tham dự và giới thiệu chủ đề và mục đích của buổi họp

10 phút Không

B. Cảm giác tay sạch và tay bẩn

1. Treo hình tranh minh hoạ 6 bước rửa tay với xà phòng và vừa giới thiệu vừa thực hành mẫu 6 bước rửa tay với xà phòng cho mọi người cùng xem. Sau đó chia thành nhiều nhóm, mỗi nhóm khoảng 7 đến 8 người thực hành. 2. Sau khi rửa tay với xà phòng, mời mọi người tham gia ngồi thành vòng tròn và cho biết về cảm giác khác nhau “trước” và “sau” khi rửa tay. 3. Ghi lại tất cả những ý kiến của mọi người vào 2 cột của tờ giấy A0:

Trước khi rửa tay Sau khi rửa tay

Trong số tất cả các cảm giác khi bàn tay bẩn, cảm giác nào khó chịu nhất ? Khoanh tròn câu trả lời bằng bút đánh dấu màu đỏ. Trong số tất cả các cảm giác khi bàn tay sạch, cảm giác nào dễ chịu nhất? Khoanh tròn câu trả lời bằng bút đánh dấu màu xanh.

15 phút 2 tờ giấy lớn Băng dính

Bút đánh dấu Xô và chậu nhựa Xà phòng

38

4. Tập trung sự trao đổi của những người tham gia vào trẻ nhỏ: Tay sạch có lợi cho trẻ nhỏ như thế nào? Hậu quả của việc để tay bẩn đối với trẻ nhỏ? 5. Nhắc lại những ý kiến mà những người tham gia đã chia sẻ về lợi ích của việc rửa tay sạch đối với trẻ và những rủi ro nếu để tay bẩn

C. Con đường lây lan và hậu quả của bệnh tiêu chảy và viêm đường hô hấp cấp ở trẻ

1. Nói để những người tham gia biết rằng thảo luận sẽ tập trung vào các bệnh của trẻ. 2. Cho những người tham gia xem hình ảnh minh hoạ của một đứa trẻ bị ốm, suy dinh dưỡng và hỏi các thành viên: Trẻ em thường mắc bệnh gì? Và ghi các câu trả lời lên tờ giấy Ao. Giải thích cho mọi người vào 2 nhóm bệnh trẻ thường mắc nhất là viêm đường hô hấp cấp và tiêu chảy. 3. Đặt câu hỏi tiếp cho mọi người: theo mọi người vì sao trẻ lại mắc các bệnh đó? Sử dụng 2 tranh minh hoạ về đường lây truyền để giải thích cho mọi người về con đường lây lan bệnh. 4 Hỏi: Hậu quả nếu trẻ bị bệnh tiêu chảy và viên đường hô hấp cấp là gì? Yêu cầu mỗi người ghi câu trả lời lên tờ giấy màu: màu đỏ là hậu quả trước mắt, màu xanh là hậu quả lâu dài và lần lượt dính lên bảng

Hậu quả trước mắt Hậu quả lâu dài

Giải thích cho mọi người biết: hậu quả trước mắt rất nguy hiểm và lâu dài là ốm yếu, suy dinh dưỡng và kém phát triển về thể chất và tinh thần

15 phút 1 tờ giấy lớn Băng dính Bút màu

(số 3)

(số 5)

(số 6)

D. Khi nào cần rửa tay

Hỏi mọi người: theo mọi người khi nào cần rửa tay với xà phòng để phòng bệnh? Sau đó sử dụng tranh 4 thời điểm để giải thích cho mọi người

E. Tác dụng của xà phòng

1. Đặt câu hỏi: Rửa tay với xà phòng có tác dụng gì? Ghi các câu trả lời lên bảng và sử dụng tranh minh hoạ so sánh rửa tay với nước và rửa tay với xà phòng để giải thích cho mọi

10 phút

39

người về tác dụng của xà phòng. Nhấn mạnh với mọi người là các loại xà phòng, bột giặt hay nước rửa bát đều có thể dung để rửa tay. 2. Hỏi mọi người ở trường học nên sử dụng loại xà phòng nào thì thích hợp? ghi ý kiến mọi người lên bảng để mọi người cùng thảo luận

(số 7)

(số 13)

F. Để nguồn nước và xà phòng ở đâu để nhắc cô và trò cùng nhớ?

1. Chia nhóm theo từng trường và thảo luận vấn đề: ở trường mẫu giáo/ nhà trẻ của bạn nên để nguồn nước và xà phòng ở đâu cho tiện lợi? Yêu cầu các nhóm vẽ sơ đồ nhà trường rồi đánh dấu những vị trí để nguồn nước và xà phòng và trình bày phương án của trường mình cho mọi người cùng tham gia ý kiến.

20 phút Giấy A0 Bút màu

(số 10)

H. Thực hành hướng dẫn trẻ rửa tay với xà phòng:

Giới thiệu và thực hành mẫu trước lớp cho tất cả các thành viên lần lượt 4 hoạt động để áp dụng khi hướng dẫn cho trẻ (chi tiết mỗi

hoạt động đước mô tả ở phần sau)

Sau đó chia ra 2-3 nhóm và yêu cầu các giáo viên đóng vai thực hành. Sau khi các nhóm thực hành ở nhóm, yêu cầu tất cả thành viên quay lại lớp và thảo luân: Làm thế nào để triển khai hoạt động hướng dẫn RTVXP cho các cháu ở trường. Tổng hợp ý kiến của các thành viên.

20 phút

I. Lập kế hoạch và kết thúc

1. Yêu cầu mỗi thành viên viết một kế hoạch thực hiện trong thời gian tới theo mẫu sau:

Tháng Hoạt động 6 7 8 9

Thảo luận với lãnh đạo x Hướng dẫn học sinh x x x Theo dõi và hỗ trợ x x x

Yêu cầu các thành viên giữ sơ đồ ở phần F và bản kế hoạch về trường để thảo luận với lãnh đạo nhà trường về giải pháp làm sao có chổ rửa tay và xà phòng tiện lợi ở trường mình. 2. Phân phát tài liệu (tờ rơi) 3. Kết thúc cuộc họp (nên để lãnh đạo nhà trường phát biểu)

15 phút Bản kế hoạch, tờ rơi

40

CÁC HOẠT ĐỘNG HƯỚNG DẪN RỬA TAY VỚI XÀ PHÒNG

CHO TRẺ MẪU GIÁO Hoạt động 1: Cô giáo hướng dẫn 6 bước rửa tay với xà phòng cho các cháu: Vật dụng: xô, chậu nước và xà phòng bánh (nên chon xà phòng có mùi thơm) Thực hành: Yêu cầu các cháu ngồi thành vòng tròn. Treo tranh minh hoạ 6 bước rửa tay lên tường gần chổ rửa tay và cô vừa làm mẫu vừa nói các bước cho các cháu biết, sau đó mời mỗi cháu lên để cô cầm tay hướng dẫn cháu trong khi đó các cháu khác quan sát để chờ đến lượt cháu được vào rửa tay. Hoạt động 2: Vừa rửa tay vừa hát: (áp dụng khi các cháu đã biết 6 bước rửa tay với xà phòng) Vật dụng Gáo, xô, chậu, nước và xà phòng. (nên chọn xà phòng có mùi thơm) Thực hành:

Yêu cầu cứ 2 cháu thực hành rửa tay theo 6 bước. Trong khi 2 cháu rửa tay thì cả lớp vừa quan sát vừa hát bài 5 ngón tay sạch đều:

Một với một là hai

Hai thêm hai là bốn

Bốn với một là năm

Năm ngón tay sạch đều

Cô giáo xem và khen ngợi cháu nào rửa tay đúng nhất. Hoạt động 3: Vừa rửa tay vừa đếm Vật dụng Gáo, xô, chậu, nước và xà phòng. (nên chọn xà phòng có mùi thơm) Thực hành:

Cô giáo mời 2 học sinh rửa tay và yêu cầu các cháu khác vừa xem vừa đếm đến 20, sau đó mời 2 cháu khác rửa tay để các cháu khác đếm. Cô giáo xem và khen ngợi cháu nào rửa tay đúng nhất Hoạt động 4: Thổi bong bóng xà phòng trên tay Vật dụng

Bồn rửa, xà phòng nước, và nước Mô tả

Pha xà phòng vào nước, yêu cầu các cháu tẩm tay với nước và xà phòng và xát bàn tay với nhau để tạo bong bóng trên tay. Khi có bong bóng trên tay, yêu cầu các cháu ngửa bàn tay và thổi cho bong bóng bay ra khỏi bàn tay. Sau đó yêu cầu các em dùng nước rửa trôi xà phòng. Hoạt động 5: Liên hệ việc rửa tay với xà phòng ở gia đình trẻ. Cô giáo căn dặn các cháu về nhà nhớ rửa tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và yêu cầu các cháu về nhắc nhở mọi người trong nhà nhớ rửa tay với xà phòng

41

42

Phần 7: HƯỚNG DẪN TỔ CHỨC BUỔI TRUYỀN THÔNG RTVXP Ở CHỢ Mục tiêu: Mục tiêu của các buổi truyền thông ở chợ là để nâng cao nhận thức cho cộng đồng về tầm quan trọng của hành vi rửa tay với xà phòng tại 4 thời điểm quan trọng thông qua các hoạt động giáo dục và giải trí. Các mục tiêu của cụ thể là:

• Tuyên truyền tại sao rửa tay với xà phòng là một việc làm rất quan trọng • Giải thích cần có xà phòng khi rửa tay để bảo vệ trẻ khỏi bệnh tật • Nhấn mạnh các thời điểm quan trọng cần rửa tay với xà phòng (4 thời điểm) • Truyền đạt các bước thực hiện đúng khi rửa tay với xà phòng • Nâng cao nhận thức về chiến dịch toàn quốc về thay đổi hành vi rửa tay qua các hoạt

động giao lưu. Trách nhiệm: Các thành viên Ban Truyền Thông xã có trách nhiệm tổ chức và thực hiện các buổi truyền thong ở chợ. Các TTV dự án ở thôn được mời tới để hỗ trợ các thành viên Ban Truyền Thông xã nếu cần. Trong thời gian thực hiện dự án, ở mỗi xã sẽ tiến hành 2 cuộc truyền thông ở chợ. Các yêu cầu tổ chức một buổi truyền thông ở chợ: Các buổi truyền thông ở chợ được tiến hành tại nơi mà các thành viên Ban Truyền Thông lựa chọn và tổ chức. Tại mỗi điểm truyền thông phải đảm bảo có chỗ treo tài liệu và tiến hành các hoạt động giáo dục giải trí. Không gian cần đủ rộng để người xem có thể nhìn thấy các đồ trưng bày và tham gia vào các hoạt động. Vật dụng cần thiết: Điểm truyền thông ở chợ tối thiểu cần có những vật dụng sau:

Xô và chậu Mẫu xà phòng Giấy lau Nước Hình ảnh minh hoạ Áp phích, tờ rơi về rửa tay với xà phòng Quà tặng/Phần thưởng Bảng treo các tài liệu Bàn và ghế (nếu có) Thời gian cần thiết Các buổi truyền thông ở chợ có thể được tiến hành trong 120 – 150 phút Thông tin chia sẻ Các TTV sử dụng các thông điệp và hình ảnh minh hoạ có trong cuốn sổ tay Hướng dẫn TTV. Chuẩn bị tiếp theo

1. Chọn người chịu trách nhiệm tổ chức và thực hiện buổi truyền thông tại chợ 2. Sắp xếp thời gian và địa điểm cho buổi truyền thông tại chợ 3. Mời TTV chương trình rửa tay đến hỗ trợ buổi truyền thông 4. Chuẩn bị các tài liệu và vật dụng cần thiết

43

5. Xem lại kế hoạch các mục và hình ảnh minh hoạ 6. Xem lại những chỉ dẫn cho các buổi tiếp xúc tại chợ

Phương pháp tiếp cận

1. Chợ là nơi thuận tiện để truyền đạt thông điệp rửa tay bằng xà phòng vì đó là nơi các bà mẹ và các gia đình tụ họp thường xuyên. Đó cũng là nơi mua bán thức ăn và do đó TTV có thể nhân cơ hội này trao đổi về tầm quan trọng của hành vi rửa tay bằng xà phòng với việc chuẩn bị thức ăn cho gia đình và thức ăn cho trẻ.

2. Các TTV nên tập trung vài nhóm nhỏ sử dụng các trò giải trí như trò chơi, câu đố, cuộc thi nhỏ và thuyết trình.

3. Nên nói rõ các yếu tố tác động đến sức khoẻ và sự phát triển của trẻ để thu hút những người chăm sóc trẻ tới tham gia và giữ họ ở lại để có thể trao đổi các thông điệp về rửa tay với xà phòng.

4. TTV hỗ trợ các buổi truyền thông ở chợ nên sử dụng những chỉ dẫn trong cuốn sổ tay hướng dẫn TTV mà TTV sử dụng cho các buổi họp nhóm và đi thăm hộ gia đình. Mục tiêu không phải yêu cầu ai làm gì mà là đặt các câu hỏi, khuyến khích trao đổi và hỗ trợ những người tham gia tạo lập một thói quen có lợi cho sức khoẻ thông qua việc chia sẽ các thông điệp.

5. Các hoạt động được liệt kê dưới đây là một cách đặt câu hỏi và chia sẻ thông điệp rửa tay với xà phòng thông qua hình ảnh minh hoạ, áp phích và các tài liệu có tại điểm truyền thông.

Các hoạt động có thể thực hiện trong buổi cuộc truyền thông ở chợ 1. Trưng bày áp phích và các vật dụng thúc đẩy Vật dụng cần thiết: Áp phích và các tài liệu trưng bày trên tường hoặc bảng. Các điểm truyền thông phải có chỗ để trưng bày các áp phích và vật dụng thúc đẩy hành vi rửa tay bằng xà phòng và thuận tiện cho người xem. Các áp phích và vật dụng thúc đẩy hành vi rửa tay phải sạch và được sắp xếp hợp lý. Cách trưng bày càng sáng tạo càng thu hút được người tham gia. 2. Phát mẫu xà phòng và tài liệu Vật dụng cần thiết: Bánh xà phòng và tài liệu TTV có trách nhiệm phát các bánh xà phòng và tài liệu truyền thông như tờ rơi… . Hoạt động C: Thổi bong bóng Vật dụng cần thiết: Bồn rửa, nước, xà phòng nước (như nước rửa bát), dụng cụ thổi bóng (có thể dùng tay) Thu hút trẻ em và cha mẹ trẻ đến tham gia buổi truyền thông. 3. Câu hỏi về rửa tay với xà phòng Vật dụng cần thiết: cành hoa, và các câu hỏi được ghi sẵn trên giấy gập lại treo trên cành hoa để chơi trò chơi “Hái Hoa Dân Chủ”. Mời mọi người lên bóc thăm câu hỏi và trả lời. nếu trả lời đúng sẽ trao một phần thưởng, nếu trả lời chưa đúng thì đề nghị người khác trả lời hộ. (Các câu hỏi do TTV soạn và ghi sẵn) (Phần phụ lục 2 có các câu hỏi và câu trả lời mẫu) 4. Bài tập về rửa tay: (Trò chơi tìm bàn tay bẩn)

44

Vật dụng cần thiết: Bảng đánh giá kết quả, Bảng ghi kết quả, Bột màu (có thể thay thế bằng sử

dụng nhọ nồi trộn với ít dầu ăn thay bột màu), xô và chậu, nước, bịt mắt. tạp dề, bút, đồng hồ. 1. Giải thích cho những người tham gia rằng bạn muốn tiến hành một thí nghiệm về rửa

tay. 2. Mời hai người tình nguyện tham gia vào thí nghiệm. Một người sẽ rửa tay và người kia

sẽ bấm giờ. 3. Yêu cầu người rửa tay đổ một thìa bột màu (hoặc nhọ nồi) lên tay mình và bôi đều bột

màu lên cả mu bàn tay và dưới móng tay. Đưa người rửa tay đến nơi rửa tay và bịt mặt anh hoặc cô ta lại

4. Giải thích cho người xem rằng người này sẽ chỉ rửa tay với nước trong một khoảng thời gian nhất định. Cho mọi người xem một bảng đánh giá kết quả sau thời gian: 1 giây, 5 giây, và 20 giây và khoảng thời gian để tay sạch hoàn toàn, Tay rất bẩn lúc đầu được ký hiệu ++++, tay vẫn bẩn sau đó là +++ và ký hiệu – là khi tay sạch hoàn toàn.

5. Ở chỗ rửa tay, để người rửa tay chỉ rửa tay trong 1 giây. Sau 1 giây, không để người rửa tay thấy được tay anh ta/cô ta hoặc cho anh ta/cô ta biết bất cứ điều gì về mức độ sạch/bẩn của tay anh ta/cô ta. Dùng bảng giấy đánh giá kết quả để ghi lại mức độ sạch của tay sau 1 giây.

6. Để người rửa tiếp tục chỉ rửa tay bằng nước thêm 4 giây nữa. Ghi kết quả. 7. Để người rửa tay tiếp tục rửa tay chỉ bằng nước thêm 15 giây nữa. Ghi lại mức độ sạch

của tay. 8. Tháo bỏ bịt mắt và để người rửa tay có thể nhìn thấy tay mình. Bịt lại mắt người rửa tay

và làm lại các bước từ 3 đến 7, lần này anh ta/cô ta rửa tay với xà phòng. Sử dụng bảng đánh giá kết quả có tên “Nước và xà phòng”.

9. Cho mọi người xem kết quả của hai bảng đánh giá kết quả. Mẫu đánh giá kết quả

Họ và tên………………………………….

Thời gian 0 giây 1 giây 5 giây 20 giây

Nước ++++

++++ ++ +

Nước và xà phòng

++++ ++ + -

Lưu ý: Nếu không có đồng hồ để bấm giây thì yêu cầu mọi người cùng điếm từ 1 đến 20

trong quá trình rửa tay.

10. Hỏi người xem những câu hỏi sau: • Xà phòng tạo ra sự khác biệt nào? • Theo bạn, cách nào tốt hơn: Rửa tay với xà phòng hay chỉ rửa tay với nước? Tại

sao? • Các lợi ích của việc rửa tay với xà phòng là gì?

11. Dùng hình ảnh minh hoạ để trình bày với người xem lý do tại sao xà phòng quan trọng và những lợi ích của hành vi rửa tay với xà phòng.

12. Cảm ơn hai người tình nguyện và tặng quà cho họ

45

5. Minh hoạ hành vi rửa tay (có bài hát) Vật dụng cần thiết: Bồn, chậu rửa, nước, xà phòng, khăn. Dùng hành động để minh hoạ chính xác các bước rửa tay với xà phòng, trong khi minh hoạ, hát bài hát “Năm ngón tay sạch đều”. Có thể dùng bài hát này (hát trong khoảng 15 giây) để xác định khoảng thời gian cần thiết cho rửa tay với xà phòng. 6. Rửa tay theo 6 bước Vật dụng cần thiết: Bìa mỏng, mỗi tấm mô tả một bước của hành vi rửa tay với xà phòng, bảng , băng dính hoặc ghim Sắp xếp đúng 6 bước của hành vi rửa tay với xà phòng theo thứ tự và nhận giải thưởng. TTV nên nhắc lại các bước đúng của hành vi rửa tay với xà phòng cho người xem, trao đổi về những lợi ích của việc rửa tay với xà phòng đúng cách. 7. Cắt dán ảnh bàn tay Vật dụng cần thiết: Tờ giấy lớn, hộp màu (loại có thể rửa được), bút màu, xô hoặc chậu, nước xà phòng và khăn mặt. Để biết được số người đến tham gia và xem buổi truyền thông, hãy mời họ in hình bàn tay lên một tờ giấy hoặc vẽ theo hình bàn tay bằng bút màu lên tờ giấy và ký tên vào ngay chỗ vẽ bàn tay (sau đó treo lên cho mọi người xem). Sau khi in hình bàn tay xong, mời họ rửa tay với xà phòng.

46

Phần 8: PHỤ LỤC Phụ lục 1: Bản cam kết

HỘI LIÊN HIÊP PHỤ NỮ VIỆT NAM

NGÂN HÀNG THẾ GIỚI CHƯƠNG TRÌNH NƯỚC VÀ VỆ SINH

Dự Án “Truyền Thông Rửa Tay Với Xà Phòng Mở Rộng”

GIẤY CAM KẾT THỰC HIỆN RỬA TAY VỚI XÀ PHÒNG Tên tôi là:……………………………………………………….. Địa chỉ:………………………………………………………….. Đã tham gia khoá tập huấn “Kỹ năng truyền thông rửa tay với xà phòng” từ ngày ….. đến ngày…. tháng …. Năm 200… Từ khóa học, tôi đã hiểu được những lợi ích và hiệu quả vô cùng thiết thực của việc rửa tay với xà phòng cho sức khoẻ của bản thân và của mọi người trong cộng đồng. Tôi cam kết sẽ trở thành một Tuyên Truyên Viên tích cực, tuyên truyền vận động mọi người trong cộng đồng đặc biệt là các mẹ và các em học sinh thực hiện tốt hành vi rửa tay với xà phòng. Với bản thân, là một tuyên truyền viên cho dự án này, tôi hứa sẽ trở thành một điển hình tốt trong việc thực hiện rửa tay với xà phòng, nhất là rửa tay vào 4 thời điểm quan trọng:

• SAU KHI đi vệ sinh

• SAU KHI làm vệ sinh cho trẻ

• TRƯỚC KHI chuẩn bị thức ăn

• TRƯỚC KHI ăn, cho trẻ ăn, cho trẻ bú

Ngày …. Tháng ….. năm 200….

NGƯỜI THAM GIA

(ký tên)

47

Phụ lục 2: CÁC CÂU HỎI VÀ TRẢ LỜI:

TT Câu hỏi Trả lời 1 Nguyên nhân gây

bệnh tiêu chảy và viêm đường hô hấp cấp ở trẻ em là gì?

Vi trùng là nguyên nhân gây bệnh tiêu chảy và viêm đường hô hấp cấp chứ không phải do thay đổi thời tiết. Vi trùng gây bệnh có kích thước rất nhỏ, chúng chỉ có thể chỉ nhìn thấy dưới kính hiển vi. Trên 1 centimet da chúng ta có khoảng 20 nghìn con vi trùng. Nhưng ở da bàn tay chúng ta có khoảng 40 nghìn con. Vì vậy có thể ta nhìn bàn tay trông sạch nhưng có thể có vi trùng gây bệnh trên đó.

2 Vi trùng gây bệnh có ở đâu?

Vi trùng gây bệnh tiêu chảy có nhiều trong phân. Đặc biệt là phân người bệnh. Phân trẻ em cũng chứa nhiều vi trùng gây bệnh như phân người lớn. Vi trùng gây viêm đường hô hấp cấp có nhiều trong dịch mũi, đờm, nước bọt…. đặc biệt là ở người đang bị bệnh.

3 Vì sao bàn tay dễ bị

nhiễm bẩn?

Bàn tay người lớn khi làm việc luôn phải tiếp xúc với nhiều đồ vật, với môi trường mà ở đó có thể chứa các vi trùng gây bệnh Trẻ em thường hiếu động, thích khám phá môi trường xung quanh, dùng tay sờ mó và đưa các đồ vật vào miệng nên chúng rất dễ bị nhiễm vi trùng gây bệnh từ môi trường.

4 Vì sao phải RTVXP?,

RTVXP có mất nhiều

thời gian không?

Bàn tay chúng ta luôn ấm và ẩm nên vi trùng có thể tồn tại và phát triển trên đó mà mắt thường chúng ta không thể nhìn thấy được. Nếu rửa tay với nước không thì chưa đủ, RTVXP sẽ làm sạch vết bẩn và loại trừ vi trùng ra khỏi bàn tay. RTVXP không mất nhiều thời gian. Chỉ cần thêm vài giây để RTVXP mà bạn không những phòng được bệnh tật cho bản thân và cho trẻ mà còn bảo vệ hạnh phúc cho cả gia đình.

5 Lợi ích của RTVXP là gì?

Rửa tay thường xuyên với xà phòng có thể ngăn chặn được khoảng 47% các bệnh tiêu chảy và 30% các bệnh viêm đường hô hấp cấp. RTVXP là biện pháp giúp bạn bảo vệ sức khoẻ và còn tăng cường sự phát triển cho trẻ. Chỉ mất một vài giây để RTVXP bạn không những phòng được bệnh tật cho con cái bạn mà còn mang lại một cảm giác thoải mái và tự tin hơn.

6 Khi nào cần rửa tay với xà phòng?

Mọi người nên rửa tay với xà phòng thường xuyên nhưng ít nhất hãy nhớ RTVXP và 4 thời điểm quan trọng sau:

- Trước khi ăn, trước khi cho trẻ ăn hoặc cho trẻ bú. - Trưứoc khi chuẩn bị thức ăn - Sauk hi đi vệ sinh - Sau khi làm vệ sinh cho trẻ.

7 Để giúp mọi người

nhớ RTVXP, nơi rửa tay nên đặt ở đâu?

Cần bố trí nơi rửa tay và xà phòng ở nơi tiện lợi như: gần nhà vệ sinh, gần nơi ăn cơm của gia đình, trong nhà bếp, hoặc cạnh sân trước nhà. Cần nhắc nhở trẻ rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Dính tờ rơi nhắc nhở vào các vị trí thích hợp để luôn nhớ RTVXP.

48

Phụ lục 3:

MỘT SỐ THÔNG ĐIỆP CỦA DỰ ÁN

• HÃY RỬA TAY VỚI XÀ PHÒNG VÌ SỨC KHOẺ VÀ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ. • HÃY NHỚ RỬA TAY VỚI XÀ PHÒNG VÀO 4 THỜI ĐIỂM QUAN TRỌNG SAU:

o Trước khi ăn o Trước khi chuẩn bị thức ăn o Sau khi đi vệ sinh o Sau khi làm vệ sinh cho trẻ

• RỬA TAY VỚI NƯỚC KHÔNG LÀ CHƯA ĐỦ, VÌ NƯỚC KHÔNG RỬA SẠCH ĐƯỢC CÁC VI KHUẨN GÂY BỆNH MÀ MẮT THƯỜNG KHÔNG NHÌN THẤY, CHỈ MẤT THÊM VÀI GIÂY, CÁC BÀ MẸ HÃY NHỚ RỬA TAY VỚI XÀ PHÒNG.

• ĐỂ BẢO VỆ SỨC VÀ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ, HÃY DÀNH THÊM VÀI GIÂY

ĐỂ RỬA TAY VỚI XÀ PHÒNG

• RỬA TAY THƯỜNG XUYÊN VỚI XÀ PHÒNG, CÓ THỂ GIÚP BẠN TRÁNH

ĐƯỢC 47% CÁC BỆNH TIÊU CHẢY VÀ 30% VIÊM ĐƯỜNG HÔ HẤP CẤP. • RỬA TAY VỚI XÀ PHÒNG KHÔNG NHỮNG GIÚP CHÚNG TA NGĂN NGỪA

BỆNH TẬT MÀ CON CHO TAY CẢM GIÁC THƠM THO VỚI HƯƠNG THƠM CỦA XÀ PHÒNG, CẢM GIÁC THOẢI MÁI YÊN TÂM KHI TIẾP XÚC VỚI TRẺ.