so-5-nam-2004

Nghin cu Lp php s 5(5/2004)

nclpTr s

27A Vng Th - Ty HH Ni

T: 080-48486 / 48487Fax: 080-48486

E-mail: [email protected]

Ban c vnV Mo

TS. V c KhinTS. Trn Ngc -ng

Trn Quc Thun

Tng bin tpNguyn Ch Dng

Pht hnhTi H Ni:

T: 080-43364Ti TP. H Ch Minh:

T: 080-83771

Giy php xut bnS 117/GP ngy 30/3/2001

ca B Vn ho - Thng tin

Ti khon0011000467735

Tp ch Nghin cu Lp php

Ngn hng ngoi th-ng Vit Nam

In ti Nh in Bo Thanh Ho

Tp ch ra hng thng - s 5 (40) thng 5 nm 2004

Mc lcThi s - Trao i

Thng tin k hp th 5, Quc hi kho XI NCLP 3B phiu tn nhim: Bn v th tc kh thi

V Vn Nhim 4Lut t ai nm 2003 v cc vn t ra trong vic thc hin o Xun Tin 8Bn v mt bng bnh ng i vi ng-i nhim HIV/AIDS

Minh c 11Th- k to n phi l mt ngh Xun Anh - H Th Ho 13

Nghin cu nh n-cNhn din nh n-c php quyn Hong Th Kim Qu 16X hi php quyn Bi Ngc Sn 24

Nghin cu php lutLut doanh nghip chung: cn hay khng cn ban hnh?

D-ng ng Hu 29Nhu cu hon thin php lut v nh cng v gii quytnh cng n-c ta Trn Thu Thu 36Gp vo D n Lut in lc L Th Thu Thu 43Nhp khu song song d-c phm: Mt s vn php l

L Th Bch Th - Nguyn Thanh T 47

Nghin cu chnh schLng ghp gii trong xy dng v p dng php lut bo v quyn bnh ng ca ph n

Chu Th Trang Vn 56Bo h phn mm my tnh pht trin cng nghipphn mm

Trn Vit Dng - L Th Nam Giang - Mai Hng Qu 63

Tham kho n-c ngoiMt s kinh nghim ca Trung Quc trong qu trnh hon thinphp lut p ng cc yu cu ca WTO

Nguyn Khnh Ngc 69Trang a ph-ng

Bn v thm quyn ban hnh vn bn quy phm php lutca Ch tch U ban nhn dn

Hong Yn 76Chnh sch tri thm thu ht u t- ca cc a ph-ng- nhng nguy c tim n V Hng C 81

nh ba: Bc H (Nh sch VN, NXB Vn ho Thng tin, HN:1986)

english summary

2 Nghin cu Lp php s 5 T52004

LegiS 5/2004

P3. Information about the 5th Session of the 11th National Assembly, LegiS

P4. Confidence voting: feasible procedure, Vu Van Nhiem, HCMC Law College: Although this measure is like asword hanging over the cabinet members, but the National Assembly needs detailed procedure in exercising thismeasure, such as the right of MPs in gathering signatures to get the 20% quorum.

P8. The 2003 Land Law and issues of implementation, Dao Xuan Tien: The 2003 Land Law will be in effect fromJuly, 2004. Five Implementing Guidance Decrees of the Government shall be issued on time to provide detailed reg-ulatory framework. A picture of preparation for implementation of this Law was discussed in the Seminar of 8th Mayorganized by LegiS and the Faculty of Economic Laws, Hanoi Law College.

P11. Legal Equality of the HIV/AIDS patients, Minh Duc: An international Seminar in the Center for Humanrights of the Ho Chi Minh Political academy (May 2004) agreed with the necessity of searching for both legal andsocial measures to enable the right to life of the HIV/Aids patients.

P13. Court clerk should be professional, Xuan Anh, Ho The Hoe: In Vietnam court clerk do not want this job alife-time one, but considered it as a probation step towards judge position. The author tackles with this conflict andproposed that court clerk should be a long-term profession.

P16. Identification of State under the Rule of Laws, Hoang Thi Kim Que, Ph.D., Law Faculty, Hanoi NationalUniversity: The author discussed mile stones of building the State under the Rule of Laws in Viet Nam. State -Citizen relationship bound by laws with active public participation needs reconsideration for social harmony.

P24. Toward a Society under the Rule of Laws, Bui Ngoc Son, Law Faculty, Hanoi National University: Fromthe analysis the German version and Anglo-American version of The Rule of Laws, the author discussed the con-tent of the State under the Rule of Laws in Viet Nam and toward building a civil society with its more active role inusing laws to protect their members rights.

P29. Do we need an unified Company Law?, Duong Dang Hue, Ph.D, Ministry of Justice: The government pro-posed a draft of unified company law as an attempt for legal equality of companies. The author analyzed the currenteffects of the various company legislation on Viet Nam and proposed a Law on Business Registration in stead of theunified company law.

P36. Need for completion of law on strike and settlement of strike dispute, Tran Thu Thuy,LLM, College onSocial and Labour Issues: The author discussed about necessary amendments to the current regulations on settle-ment of the collective labour disputes in case of strike.

P43. Opinion to the Law on Electric Power, Le thi Thu Thuy .PHD, Law Faculty, Hanoi National University: Thedraft of this law was put for initial discussion by the 5th session of the National Assembly. The author discussedshortcomings of this draft in various aspects: competition regulation, electricity in rural and remote areas.

P47. Parallel Import of pharmaceutical products: some legal issues, Le thi Bich Tho (PhD.), Nguyen Thanh Tu(LLM): The authors discussed legal nature of Parallel Import in international trade and the neighboring legal issuesbetween competition law and intellectual Property law and suggested solution in completing legal regulation on VietNam on parallel Import of pharmaceutical products.

P56.. Gender analysis in process of making and implementing laws in Viet Nam, Chu Thi Trang Van, LLM,Starting with common understanding of gender equality in social and political life, the author addressed need of gen-der analysis in law-making process in Viet Nam and also in implementing laws.

P63. Software Intellectual Property Protection, by Tran Viet Dung, Le Thi Nam Giang, Mai Hong Quy, HCMCLaw College: This article is Policy Research towards establishment of legal environment for software industry inVit Nam.P69. Chinese Experiences in the process of legal completion to meet the requirements of WTO, Nguyen KhanhNgoc: The author described the efforts of China in amending its legal system to meet requirement of WTO.P76. Competence of issuance of legal document by Chairman of the Peoples Committee, Do Hoang Yen, LLM.The author discussed the reasons of For and Against Opinion surrounding this competence in the course of draftingthe Law on issuance of legal documents of Peoples Councils and Peoples Committees. P81. Preparing Read carpets to marketing locations a potential danger, Vo Hong Co, Tax reduction, reduc-tion of land use fees and additional economic benefit offered by different locations in a fierce competition situationmay imply danger. The author put question: shall we continue with this situation?

Nghin cu Lp php s 5 T52004

Thng tin k hp

3

Thng tin k hp th 5, Quc hi kho XI (11/5/2004 - 16/6/2004)

1. V cng tc xy dng php lut

Ti k hp ny Quc hi tip tc tp trung cho hot ng xy dng php lut. Quc hi tho lun

thng qua 9 d n Lut, B lut v Ngh quyt: B lut t tng dn s; Lut ph sn; Lut sa i, b

sung mt s iu ca Lut cc t chc tn dng; Lut thanh tra; Lut giao thng -ng thu ni a; Lut

sa i, b sung mt s iu ca Lut bo v, chm sc v gio dc tr em; Lut sa i, b sung mt

s iu ca Lut khiu ni, t co; Ngh quyt ca Quc hi ban hnh Quy ch hot ng ca U ban

th-ng v Quc hi (sa i); Ngh quyt ca Quc hi ban hnh Quy ch hot ng ca Hi ng dn

tc v cc U ban ca Quc hi.

Ngh quyt v vic iu chnh ch-ng trnh xy dng lut, php lnh nm 2004 v c nhim k kho

XI s -c Quc hi thng qua ti k hp ny.

Thc hin quy trnh lm lut 2 b-c, ti k hp ln ny Quc hi s cho kin i vi cc d n Lut

cnh tranh; Lut an ninh quc gia; Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut xut bn; Lut in lc;

Lut ban hnh vn bn quy phm php lut ca Hi ng nhn dn v U ban nhn dn; Lut sa i,

b sung mt s iu ca Lut bo v v pht trin rng.

2. V nhim v kinh t - x hi, ngn sch nh n-c

Quc hi xem xt bo co b sung v kt qu thc hin nhim v kinh t - x hi v ngn sch nh

n-c nm 2003; tnh hnh trin khai thc hin nhim v kinh t - x hi v ngn sch nh n-c nhng

thng u nm 2004; ph chun tng quyt ton ngn sch nh n-c nm 2002; thng qua Ngh quyt

v quy hoch s dng t n nm 2010 v k hoch s dng t n nm 2005.

3. Thc hin Ch-ng trnh hot ng gim st ca Quc hi nm 2004

Quc hi s xem xt bo co v tnh hnh gii quyt khiu ni, t co ca cng dn; xem xt bo co

ca Chnh ph, bo co ca cc c quan ca Quc hi v nu xt thy cn thit, Quc hi s ra Ngh

quyt chuyn v vn ny.

Quc hi s xem xt cc bo co cng tc ca U ban th-ng v Quc hi, Hi ng dn tc, cc

U ban ca Quc hi, Chnh n To n nhn dn ti cao; Vin tr-ng Vin kim st nhn dn ti cao;

Bo co ca U ban trung -ng Mt trn t quc Vit Nam v tng hp kin, kin ngh ca c tri; Bo

co tnh hnh gii quyt kin, kin ngh ca c tri v tr li cht vn ca i biu Quc hi; tin hnh

cht vn v tr li cht vn ca i biu Quc hi.

4. Mt s vic khc. Quc hi ph chun ngh nhn s ca Chnh ph v xem xt, tho lun, thngqua Ngh quyt v ph chun Hip nh phn nh Vnh Bc b gia Vit Nam v Trung Quc.

5. Nt mi. l vic Quc hi thc hin rt bt thi gian c ti liu v nghe bo co, tp trung votho lun. Thi gian k hp s rt ngn ng k so vi cc k hp tr-c. K hp ny s c dp bn v

trch nhim c nhn ca ng-i lnh o v trch nhim i biu trong k hp. tp trung lm vic,

sng in thoi di ng s b chn i vi khu vc Hi tr-ng Ba nh.

Thi s - Trao i

4

Nhm nng cao trch nhim ca ccchc danh do Quc hi bu hoc phchun cng nh- v tr, vai tr ca cquan i biu quyn lc cao nht ca nhn dn

trong b my nh n-c, c ch b phiu tn

nhim ca Quc hi -c quy nh c th

trong Hin php, lut v cc vn d-i lut ca

Vit Nam. Tuy nhin, theo chng ti, cn tn ti

mt s vn cn -c xem xt nh- sau:

Th nht, cn phi bn thm v th tc i

vi tr-ng hp U ban th-ng v Quc hi

ngh Quc hi xem xt vic b phiu tn nhim khi

c kin ngh ca t nht hai m-i phn trm tng

s i biu Quc hi hoc kin ngh ca Hi ng

dn tc, U ban ca Quc hi gi n U ban

th-ng v Quc hi. Bi v chng ta kh trng ch

trong mt k hp li c trn mt trm kin

(>=20% trong s 498 i biu Quc hi) ngu

nhin cng kin ngh v vic b phiu tn nhim

i vi cng mt i t-ng m khng c mt u

mi ng ra pht ng theo mt th tc hp

php. Khi Quc hi khng hp th li cng kh

hn, bi l cc i biu Quc hi ch yu l hot

ng kim nhim, th-ng lm vic cc c quan


BB PPHHIIUU TTNN NNHHIIMM::

BBnn vv tthh ttcc kkhh tthhii

V Vn Nhim*

1 Xem im 7 iu 84 ca Hin php nm 1992; iu 12, on 3 iu 21, iu 50 v iu 88 ca Lut T chcQuc hi nm 2001; iu 13 ca Lut hot ng gim st ca Quc hi nm 2003.

Theo quy nh ca Hin php 1992 (-c sa i, b sung nm 2001), caLut t chc Quc hi nm 2001, ca

Lut hot ng gim st ca Quc hiv mt s vn bn c lin quan, Quc

hi c quyn b phiu tn nhim ivi nhng ng-i gi cc chc v do

Quc hi bu hoc ph chun, U banth-ng v Quc hi (t mnh hoc khic kin ngh ca t nht hai m-i phn

trm tng s i biu Quc hi hockin ngh ca Hi ng dn tc, U

ban ca Quc hi) trnh Quc hi bphiu tn nhim i vi nhng ng-i

ny. Trong tr-ng hp ng-i -c -ara b phiu tn nhim khng -c qu

na tng s i biu Quc hi tnnhim th c quan hoc ng-i giithiu bu hoc ngh ph chun

ng-i c trch nhim trnh Quchi xem xt, quyt nh vic min

nhim, bi nhim hoc ph chun vicmin nhim, cch chc ng-i 1. Bivit nu ra mt s kin ngh nhm bom hiu lc v hiu qu thc thi ca

c ch ny.


B phiu tn nhim

5

v cc a ph-ng khc nhau

v quan trng nht l ch-a r

quy nh v nhng u my

pht ng. Do , nu khng

c nhng quy nh c th ha

v trnh t, th tc, th chc

chn cc quy nh b phiu tn

nhim ch tn ti trn vn bn.

Khng nhng trong vic b

phiu tn nhim m trong cc

loi vic khc c quy nh t-ng

t, chng hn iu 86 Hin

php 1992 c quy nh khi c t

nht mt phn ba tng s i

biu Quc hi yu cu th U

ban th-ng v Quc hi triu

tp Quc hi hp bt th-ng

cng cn c nhng quy nh c

th v th tc. Theo chng ti,

tt nht l trong Quy ch hot

ng ca U ban th-ng v

Quc hi, Quy ch hot ng

ca i biu Quc hi v on

i biu Quc hi, Quy ch hot

ng ca Hi ng dn tc v

ca cc U ban ca Quc hi)

nn quy nh v vn ny.

Chng hn, i biu Quc hi

c quyn thu thp ch k ca

cc i biu khc v vic kin

ngh b phiu tn nhim i vi

nhng ng-i gi cc chc v do

Quc hi bu hoc ph chun,

nu s l-ng (t nht l 20%

tng s i biu Quc hi) th

i biu c quyn kin ngh n

U ban th-ng v Quc hi v

vn b phiu tn nhim, Cng

c th thng qua c ch Tr-ng

on cc on i biu Quc

hi i thu thp s phiu kin

ngh v vic b phiu tn nhim.

Ngoi ra, cng nn quy nh

s phi hp gia cc on i

biu Quc hi vi cc c quan

ca Quc hi v vn ny. V

d, khi c kin ngh b phiu tn

nhim t mt on i biu

Quc hi ti Hi ng dn tc,

U ban ca Quc hi th cc c

quan ny phi xem xt quyt

nh c kin ngh n U ban

th-ng v Quc hi v vn

ny hay khng.

Mt khc, khng nn quy

nh trong mi tr-ng hp u

phi nu r l do b phiu tn

nhim2, bi l mi i biu c

th c nhng cn c, nhng

cm nhn khc nhau v vn

ny. Cng c th cc i t-ng

b b phiu tn nhim khng c

vi phm g, nh-ng nng lc

qun l v lnh o cn hn

ch nn s tn nhim ca cc

i biu Quc hi i vi h b

gim st. V vy, khng nn quy

nh cng nhc v l do b

phiu tn nhim.

Th hai, xt v h qu, vn

t ra l khi Quc hi xem

xt, quyt nh vic min nhim,

bi nhim hoc ph chun vic

min nhim, cch chc ng-i

khng -c Quc hi tn nhim

nh-ng kt qu c th xy ra l

ng-i khng b min nhim,

bi nhim hoc khng b ph

chun vic min nhim, cch

chc (v khng -c qu na

tng s i biu Quc hi biu

2 iu 11 ca Quy ch hot ng ca i biu Quc hi v on i biu Quc hi (ban hnh km theo Ngh quyts 08/2002/QH 11 ca Quc hi kho XI, k hp th hai c quy nh: ...Kin ngh ca i biu Quc hi -c gin U ban th-ng v Quc hi bng vn bn v nu r l do b phiu tn nhim.

C th phn tch im 2 iu

88 Lut T chc Quc hi thnh hai

quy nh sau: Trong tr-ng hp

khng -c qu na tng s i

biu Quc hi tn nhim th c quan

hoc ng-i gii thiu Quc

hi bu ng-i c trch nhim

trnh Quc hi xem xt, quyt nh

vic min nhim, bi nhim (i

vi cc chc danh Ch tch n-c,

Ph Ch tch n-c, Th t-ng

Chnh ph, Chnh n Ta n nhn

dn ti cao, Vin tr-ng Vin kim

st nhn dn ti cao, Ch tch

Quc hi, cc Ph Ch tch Quc

hi , cc U vin U ban th-ng v

Quc hi). V Trong tr-ng hp

khng -c qu na tng s i

biu Quc hi tn nhim th ng-i

gii thiu Quc hi ph

chun c trch nhim trnh Quc

hi ph chun vic min nhim,

cch chc ng-i (i vi cc

Ph Th t-ng, B tr-ng v cc

thnh vin khc ca Chnh ph,

thnh vin Hi ng quc phng v

an ninh)

Thi s - Trao i

6

quyt tn thnh). Nh- vy, tc

dng ca b phiu tn nhim ch

mang tnh rn e hoc na vi.

Nhng ng-i b Quc hi b

phiu tn nhim mc d khng

-c qu na tng s i biu

Quc hi tn nhim (ngha l

khng -c Quc hi tn nhim)

ri sau li khng h g.

iu ny khng hp l tr-c

cng lun.

V vn ny, chng ti cho

rng, ng-i khng -c Quc

hi tn nhim khng nht thit

phi b min nhim, bi nhim

hoc cch chc. i t-ng b b

phiu tn nhim u l cc chc

danh cao cp trong b my nh

n-c. Do , vic min nhim,

bi nhim hoc cch chc i

vi h c th ni l bin php

cui cng, nht l n-c ta -

mt t n-c mang nhng c

im truyn thng ca ph-ng

ng, li ch-a c nhiu kinh

nghim thc hin v vn

ny. Do vy, chng ta nn quy

nh c nhiu hnh thc, nhiu

mc khng -c Quc hi tn

nhim. c th l cc hnh

thc nh- khin trch, cnh co,

min nhim, bi nhim (i vi

cc chc danh do Quc hi bu

nh- ni trn) hoc khin

trch, cnh co, ph chun vic

min nhim, cch chc (i vi

cc chc danh do Quc hi ph

chun vic b nhim nh- ni

trn). Trong tr-ng hp mc

khng tn nhim ch-a n

mc phi min nhim, bi

nhim hoc cch chc th s

chuyn sang xem xt p

dng cc bin php nh hn.

Khi Quc hi xem xt v vic

p dng hnh thc cnh co

m biu quyt khng -c qu

na tng s i biu Quc hi

tn thnh th s p dng hnh

thc khin trch i vi h, c

ngha l khi b Quc hi

khng tn nhim th h s b p

dng hnh thc ch ti nh

nht l khin trch.

Th ba, chng ti cho rng

nn thay thut ng b phiu tn

nhim bng thut ng b

phiu bt tn nhim (hoc l b

phiu khng tn nhim). Bi v:

Mt l, khi cc chc sc do

Quc hi bu hoc ph chun

m nhim cng vic ca h

mt cch trn tru, sun s, th

c ngha l h vn ang -c tn

nhim. Ch khi c s kin xy

ra chng hn nh- tham nhng,

nhn hi l, thiu trch

nhim, hoc c hnh vi bt

hp php khc th c th ko

theo h qu l nim tin ca

nhn dn v ca Quc hi i

vi h khng cn -c nh-

tr-c na. Nh- vy, vi lgc

thng th-ng th khi phi b

phiu bt tn nhim. Hai l,

theo chng ti, quy nh ti

im 2 iu 883 liu c ph

hp vi quy nh ti iu 914

khng hay y l tr-ng hp

c bit? Nu l c bit th ti

sao khng -a vo iu 91

(trong khi ti iu ny quy

nh nhng tr-ng hp c

bit khc5). Ba l, theo hiu

bit ca chng ti, cc n-c

trn th gii c quy nh vn

t-ng t hoc c tnh cht

t-ng t nh- vn ny

n-c ta, th hu ht u s

dng thut ng b phiu bt

tn nhim.

* ThS, Ging vin KhoaLut Hnh chnh - Tr-ng HLut TP. HCM


3 im 2 iu 88 ca Lut T chc Quc hi nm 2001 quy nh: Trong tr-ng hp khng -c qu na tngs i biu Quc hi tn nhim th c quan hoc ng-i gii thiu bu hoc ngh ph chun ng-i ctrch nhim trnh Quc hi xem xt, quyt nh vic min nhim, bi nhim hoc ph chun vic min nhim,cch chc ng-i khng -c Quc hi tn nhim.4 iu 91 ca Lut T chc Quc hi nm 2001 quy nh: Lut, ngh quyt ca Quc hi phi -c qu natng s i biu Quc hi biu quyt tn thnh....5 iu 91 ca Lut T chc Quc hi nm 2001 quy nh: i vi cc Ngh quyt v vic bi nhim i biuQuc hi, rt ngn hoc ko di nhim k ca Quc hi, sa i Hin php th phi - c t nht hai phn batng s i biu Quc hi biu quyt tn thnh...


B phiu tn nhim

7

Min nhim, cch chc hay l bphiu tn nhim?

Ti k hp th nm, Quc hi kho XI s nghe Chnh ph trnh v tin hnh b phiu tn nhim v

nhn s ca B Nng nghip v pht trin nng thn, c th l tr-ng hp B tr-ng L Huy Ng. Thng

tin ny -c ng ti trn hu ht cc bo ln ca n-c nh (Si gn gii phng 9/5/2004 v Bo

Lao ng cng ngy) v coi y l tin l u tin ca b phiu tn nhim. Vy y l min nhim,

cch chc hay l b phiu tn nhim? hiu theo thm quyn ca Quc hi ti iu 84, khon 7, Hin

php 1992 sa i d-i y:

7- Bu, min nhim, bi nhim Ch tch n-c, Ph Ch tch n-c, Ch tch Quc hi, cc Ph Ch

tch Quc hi v cc y vin U ban th-ng v Quc hi, Th t-ng Chnh ph, Chnh n To n nhn

dn ti cao, Vin tr-ng Vin kim st nhn dn ti cao; ph chun ngh ca Th t-ng Chnh ph

v vic b nhim, min nhim, cch chc Ph Th t-ng, B tr-ng v cc thnh vin khc ca Chnh

ph; ph chun ngh ca Ch tch n-c v danh sch thnh vin Hi ng quc phng v an ninh;

b phiu tn nhim i vi nhng ng-i gi cc chc v do Quc hi bu hoc ph chun;

Nhng on trch vit nghing trn y cho thy nu coi vic ph chun ngh ca Th t-ng v

min nhim hoc cch chc mt thnh vin Chnh ph l b phiu tn nhim, th hnh vi ph chun

nhn s no ca Quc hi i vi Chnh ph cng l b phiu tn nhim. Ch-a hn tn ng vi cch

gi b phiu bt tn nhim trong v ny, ng Trng A Pao trong phng vn ca bo VnExpress ngy

13 thng 5 cho rng vic B tr-ng L Huy Ng t chc l s dng cm t rt lui khi c khuyt im,

khi khng hon thnh nhim v. ng Pao cng xc nhn rng cho n nay ch-a c mt ngh no

ca Hi ng dn tc, U ban ca Quc hi hoc cc i biu Quc hi v xut b phiu tn nhim

i vi cc b tr-ng, khng phi l khng dm m ch-a ti mc cn thit phi b phiu tn nhim

(hiu theo im 7 iu 84, Hin php 1992 sa i). Vic trnh thay i nhn s ln ny l bt ngun t

sng kin ca Chnh ph.

(Minh c)

Thi s - Trao i

8 Nghin cu Lp php s 5 T52004

Hi tho khoa hc

Lut t ai nm 2003 v cc vn t ratrong vic thc hin

o Xun Tin

Lut t ai -c Quc hi kho XI, k hp th

4 thng qua ngy 26 thng 11 nm 2003 s c hiu

lc thi hnh t ngy 01 thng 7 nm 2004. Lut ny

c nhng ni dung sa i c bn nhng hn ch

trong thc tin qun l v s dng t t nm 1993.

Nhm gp phn chun b vic thc thi v gim st

thi hnh Lut t ai mi, ngy 08 thng 5 nm 2004,

Tp ch Nghin cu lp php phi hp vi Khoa php

lut kinh t ca tr-ng i hc Lut H Ni t chc

hi tho khoa hc Lut t ai nm 2003 v cc vn

t ra trong vic thc hin. Tham d hi tho c

cc i biu Quc hi chuyn trch ca U ban Php

lut, U ban Kinh t v Ngn sch, U ban Vn ho,

Gio dc thanh nin, thiu nin v nhi ng, U ban

v cc vn x hi ca Quc hi, cc chuyn gia v

cc nh nghin cu ca cc v chuyn mn B Ti

nguyn v Mi tr-ng, Ban nghin cu ca Th

t-ng, tr-ng i hc Lut H Ni, Khoa Lut i

hc Quc gia, cc chuyn gia ca cc v phc v Hi

ng dn tc, cc U ban ca Quc hi v cc Ban

ca U ban th-ng v Quc hi.

Tp ch Nghin cu lp php xin gii thiu tng

qut mt s ni dung ch yu qua cc tham lun

-c trnh by ti hi tho.

V s hu t ai

Cc kin pht biu ti hi

tho u tm c rng khi

nim s hu ton dn i vi

t ai khng cn chung

chung, tru t-ng nh- tr-c

y m ch ra mt cch c

th hn thng qua quy nh ti

iu 5, khon 1 t ai thuc

s hu ton dn do Nh n-c

i din ch s hu v cc

quy nh c th v quyn nh

ot, quyn thng nht qun

l ca Nh n-c i vi t

ai ti cc khon khc ca

iu ny.

Qun l Nh n-c v t

ai - Giy chng nhn

quyn s dng t

Qun l nh n-c v t

ai l mt hnh vi qun l c


lut t ai

9

yu cu cao v cng ngh qun

l hnh chnh ng thi l mt

cng c qun l k hoch v m

v kinh t. Trong iu kin xy

dng Nh n-c php quyn v

ci cch hnh chnh th qun l

nh n-c v t ai cng phi

i mi theo h-ng qun l tt

vi t nht l bn yu t song

hnh: mt l, qun l bng php

lut, hai l trch nhim cao ca

c quan c thm quyn qun l

nh n-c tr-c nhn dn, ba l

tnh minh bch, cng khai trong

thc thi php lut, bn l s

tham gia v gim st kim tra

rng ri ca cng chng.

Nhiu tham lun cp

n vic cp Giy chng nhn

quyn s dng t (GCNQSD)

phi -c gp rt trin khai

rng khp v phi n gin hn

v th tc c th hon tt

vic cp GCNQSD vo nm

2005. y khng nhng l hnh

thc php l xc lp quyn s

dng hp php ca ng-i s

dng t m cn l ngha v

ca Nh n-c. GCNQSD

-c quy nh theo mt mu

thng nht v do B Ti nguyn

v Mi tr-ng pht hnh (iu

48). Lut nm 2003 th hin

vic phn quyn mt cch rnh

mch gia cp tnh v cp

huyn trong thm quyn cp

GCNQSD1.

Nhiu i biu nht tr rng

cp GCNQSD l phc v mc

ch qun l, do cc th tc

hnh chnh phi -c quy nh

n gin v tin li cho ng-i

dn, khng nn quan nim theo

cch Nh n-c ban n cho

ng-i s dng t. V vy, cn

cp GCNQSD cho tt c cc

tr-ng hp s dng t tr-c

ngy 15/10/1993 mang tnh n

nh, lu di v khng c tranh

chp m khng km theo bt c

mt iu kin no, pht hin kp

thi v x l nghim minh cc

hnh vi sch nhiu, tham

nhng, hi l trong vic cp

GCNQSD ca cn b a

chnh cc cp.

t ai l ngun lc pht

trin

Mt s i biu tham d hi

tho cp n nhng hn

ch trong chnh sch giao t,

cho thu t hin nay, ng thi

nu ra h-ng i mi c bn

pht huy ngun lc cc k to ln

t t ai, l cn phn bit

rnh mch gia qun l hnh

chnh v qun l kinh doanh i

vi t ai. Lut t ai nm

2003 cho thnh lp t chc pht

trin qu t (iu 41) l loi

hnh t chc mi, ln u tin

xut hin n-c ta, v th trong

cc vn bn c th ho Lut t

ai nm 2003 cn lm r quy

ch, t chc v hot ng ca

t chc ny. Nu -c t chc

tt, t chc ny c th h tr rt

hiu qu trong vic n b, gii

phng mt bng.

Thc hin ch tr-ng ca

Hi ngh TW 9 v p dng

nhng bin php mnh m,

ng b xo bao cp v t,

cn quan tm gii quyt hai vn

cn ch-a nht qun hin

nay, th nht, l vic giao t

khng thu tin xy dng nh

phc v ti nh c- i vi t

chc s dng t xy dng

nh phc v ti nh c- theo

cc d n ca Nh n-c (iu

33, khon 4) trong khi t chc

kinh t -c giao t s dng

vo mc ch xy dng nh

bn, hoc cho thu th vn phi

1 iu 52 quy nh v thm quyn cp GCNQSD nh- sau: 1. UBND tnh, Thnh ph trc thuc Trung -ng cpGCNQSD cho t chc, c s tn gio, ng-i Vit Nam nh c- n-c ngoi, t chc, c nhn n-c ngoi, trtr-ng hp quy nh ti khon 2 iu ny. 2. UBND huyn, qun, th x, thnh ph thuc tnh cp GCNQSD choh gia nh, c nhn, cng ng dn c-, ng-i Vit Nam nh c- n-c ngoi mua nh gn lin vi quyn s dngt . 3. C quan c thm quyn cp GCNQSD quy nh ti khon 1 iu ny -c u quyn cho c qun qunl t ai cng cp. Chnh ph quy nh iu kin -c u quyn cp GCNQSD.

Thi s - Trao i

10

np tin s dng t (iu 34,

khon 2). Vn th hai, l

chnh sch t ai i vi cc

doanh nghip nh n-c (DNNN)

vn ch-a -c x l mt cch r

rng dt khot dn n vic

nhiu DNNN -c h-ng li t

vic x ch quyn s dng t

hn l t kinh doanh.

Thc hin chnh sch iu

tit bo m li ch ca Nh

n-c vi t- cch l ng-i i

din ch s hu v l nh u

t- ln nht pht trin h tng,

lm tng gi tr ca t, cn tp

trung 3 vic: Qun l cht khu

chuyn i mc ch s dng

t; thu hi c din tch hai bn

l -ng; m rng din u gi

quyn s dng t.

i biu V t ai ca B

Ti nguyn v Mi tr-ng nu

ra vn nhng rc ri pht

sinh trong n b thu hi t,

gii phng mt bng chnh l do

gi n b qu thp so vi gi

th tr-ng. V th, va qua B

Ti chnh trnh Chnh ph d

tho Ngh nh v ph-ng php

xc nh gi t v khung gi

t mi st gi th tr-ng v

Ngh nh v bi th-ng, h tr

v ti nh c- khi Nh n-c thu

hi t vi nguyn tc n b

st vi gi th tr-ng.

V cng tc chun b iu

kin thc thi Lut t ai

nm 2003

Vn -c quan tm trong

hi tho l cho n nay, vic

chun b cc iu kin n

ngy 01/7/2003 Lut t ai

nm 2003 s -c thi hnh mt

cch hiu qu. Theo kin ca

i biu V t ai ca B Ti

nguyn v Mi tr-ng th Chnh

ph s c 5 Ngh nh h-ng

dn thi hnh Lut t ai nm

2003, l Ngh nh h-ng

dn thi hnh Lut t ai; Ngh

nh x pht vi phm hnh chnh

trong qun l v s dng t

ai; Ngh nh v ph-ng php

xc nh gi t v khung gi

cc loi t; Ngh nh v thu

tin s dng t; Ngh nh v

bi th-ng thit hi, h tr v ti

nh c- khi Nh n-c thu hi

t. Ngoi ra, B Ti nguyn v

Mi tr-ng s ban hnh mt s

vn bn h-ng dn v quy

hoch s dng t, v ng k

t ai, lp h s a chnh,...

ng thi tip tc trin khai cng

tc ph bin gio dc php lut

v t ai, tp trung kin ton t

chc b my v y mnh ci

cch hnh chnh trong qun l

t ai. Vic t chc thi hnh

Lut t ai phi -c trin khai

ton din, nhim v tr-c mt

trong 2 nm (2004-2005) l phi

to ra chuyn bin trn 5 lnh

vc: Cng tc quy hoch, k

hoch s dng t; cng tc giao

t, cho thu t, thu hi t;

hon thnh vic cp GCNQSD

vo nm 2005; i mi cng tc

qun l gi t; khc phc yu

km trong cng tc bi th-ng,

gii phng mt bng, ti nh

c-. Bn cnh , cn ch trng

cng tc kim tra, thanh tra vic

chp hnh php lut v t ai

v gii quyt khiu ni, t co

v qun l v s dng t. Nm

Ngh nh ny s khng chp

li Lut t ai, nh-ng chc

chn s iu ca 5 Ngh nh

s ln hn s iu ca Lut t

ai nm 2003. Cc i biu k

vng rng h thng vn bn

quy phm php lut d-i Lut

t ai 2003 (k c quy nh

thuc thm quyn a ph-ng)

s khng qu phc tp nh- hin

nay./.



Php lut i vi ng-i nhim HIV/AIDs

11

M-a khng khp: Nhn-c php quyn c mt ni

dung quan trng l tnh ti

th-ng ca php lut; trong

mt nguyn tc quan trng l s

bnh ng ca php lut v

tr-c php lut. Ti sao php

lut ghi nhn s bnh ng

nh-ng vn c s bt bnh ng

trong thc tin thi hnh? Lm g

khc phc? Cuc to m

tm cu tr li.

Php lut l mt mt bng

chung, tiu chun chung cho

mi ng-i; nh-ng x hi li a

dng, c nhiu loi ng-i khc

nhau, mi ng-i c nhng

khim khuyt ring, nhng hn

ch ring do nhiu l do. Do

mt bng php lut (bnh ng

co u) p vo cuc sng y

ry s g gh, li tr thnh bt

bnh ng trong thi hnh, nu

s g gh trn y khng -c

nhn bit trong khi xy dng

lut v c bit trong thi hnh

lut. Bi iu th hai mi c

bit quan trng.

S g gh: Ly v d vquyn lao ng. Hin php v

php lut u khng nh khng

phn bit i x do v th, gii

l mt bng bnh ng,

nh-ng p vo nhng i t-ng

c th trong x hi li c nhng

i t-ng khng th tip cn s

bnh ng php l -c do

s khc bit ring ca nhm

ny, v d khc bit v gii, v

dn tc, trnh , vng, khuyt

tt hoc bnh tt Mt bng

bnh ng khng thc hin -c

v nhng l do khng phi do

php lut m l nhng l do

khc nhnh kin x hi, nh

kin gii, li nhun. V th phi

xem xt kh nng thc thi ca

php lut trn c s thc tin

i vi nhng i t-ng c

bit, th-ng gi l cc i t-ng

thua thit, d b tn th-ng.

Phn tch gii trong lp php v

Hi tho

Bn v mt bng bnh ng i vi

ng-i nhim HIV/Aids

Minh c

1 Ti liu v trao i xin lin h qua Trung tm nhn quyn hoc Tp ch Nghin cu lp php.

Ngy 28 thng 4 nm 2004, Trung tm Nhn

quyn, Hc vin Chnh tr quc gia H Ch Minh

v Care International t chc to m v php

lut quc t, php lut Vit Nam, nhn quyn i

vi ng-i nhim HIV/AIDS1

Thi s - Trao i

12

hoch nh chnh sch lm v

d. Mt v d khc l phn tch

bnh ng trong thc thi php

lut i vi nhng nhm x hi

yu th thuc i t-ng chnh

sch x hi, v d cng ng

ng-i nhim HIV/AIDS. S

phn tch ny nhm hai mc

ch: thc hin phng nga tch

cc v hiu qu s ly nhim

trn lan (bo v x hi). Php

lnh Phng chng nhim vi rt

gy ra hi chng suy gim min

dch mc phi ng-i (1995) l

nhm mc ch th nht v mc

ch th hai l v l do nhn o

v cng bng, to iu kin

nhng ng-i nhim HIV/AIDS

thc hin cc quyn cng dn,

quyn con ng-i mt cch bnh

thung khng b k th. Mc

ch th hai c l tu trung cng

h tr mc ch th nht v c

th x hi ch ng kim sot

qua s minh bch, cng khai.

To m ca Trung tm

Nhn quyn Hc vin Chnh tr

quc gia H Ch Minh ngy 28

thng 4 nm 2004 bn v phn

tch chnh sch bnh ng php

lut i vi nhm ng-i nhim

HIV/AIDS l theo h-ng phn

tch kt hp hai mc ch ny.

Hi ngh -c bit tuy hin nay

ch-a c mt cng -c quc t

c th v ng-i sng chung vi

HIV/AIDS nh-ng c nhiu

h-ng dn ca Lin Hp Quc

v cch tip cn con ng-i i

vi nn nhn ca HIV/AIDS, coi

h l nhng bnh nhn c

nhng cn bnh khng cha

-c, ging nh- cch tip cn

coi nhng ng-i nghin ma tu

nh- nhng ng-i bnh (m

Vit Nam khng phi x hi

chp nhn cch tip cn ny).

C hi mc HIV c th xy ra

i vi bt k ai, khng phi ch

i vi nhng ng-i ly nhim

qua nhng con -ng bn thu

nh- mt s hc gi quan st. H

c th l cng chc, nhng

ng-i tha hnh cng v, bc s

nhn vin y t b ly nhim hoc

qua con -ng tnh dc chnh

ng khng an ton m c hai

bn u khng bit (khc vi ti

phm ch ly nhim HIV cho

ng-i khc) Con ci h

th-ng chu s gh lnh, phn

bit i x, v khng phi v ph

huynh no cng chp nhn cho

con mnh c s o to c hc

sinh bit chc nhim HIV/AIDS.

S bnh ng php lut v lao

ng, o to, quyn sng, t

do, nhn phm, trong danh

sch hng lot cc quyn m

Hin php v php lut

cao v c c ch thi hnh

v-ng phi s g gh i

t-ng ny. Cng c ng-i

ngh hy ban hnh thm lut

cm k th ng-i nhim

HIV/AIDS, hoc b sung vo

Lut gio dc cm t chi hc

sinh b nhim HIV/AIDS. Cng

c kin khc bn khon phi

chng lnh cm lun em li

hiu qu nh- ? L do khng

phi php lut m thi hnh

(hnh chnh) v gio dc cng

ng, x hi. Th mi bit trong

phn tch chnh sch, khng

phi mi vn pht hin

-c cng u c th gii

quyt bng bin php a thn

php lut.

To m kt thc bng

nhng kt qu nhn bit vn ,

nhng kh khn ca bnh nhn

HIV/AIDS v mt s gii php

xut cn nghin cu nh-:

ch-ng trnh gim hi, quyn

lao ng ca ng-i nhim

HIV/AIDS. Pht biu cm nhn

ti to m ca mt s thanh

nin tr mc HIV/AIDS v

nhng k th bnh vin, tr-ng

hc, ni lm vic li

nhng suy t- day dt ca nhng

i biu tham d.

Ri trong bi cnh ton cu,

s c nhiu i dch t-ng t.

Nh-ng con ng-i vn phi

sng vn minh, v tha v c

trch nhim vi cng ng v

ca cng ng i vi c nhn.

Con -ng no, gii php no

ang l nhng bi ton cn t

ra phn tch i vi nhng

i t-ng t-ng t. l thi

hnh lut. Lut l barem kh,

nh-ng khi i vo thi hnh n

i hi s uyn chuyn ca

nh hnh php v gim st.

Nhng vn t-ng t nh-

cuc to m ny nu ra l

cch i ng tham kho./.



Th- k to n

13

Quy nh ca php lut vchc danh th- k to n vthc trng

Lut t chc To n nhn

dn nm 2002 quy nh v

thnh phn ca to n cc cp

u c th- k to n theo ngch

l-ng v ph cp ring. Nh-

vy, th- k to n l mt trong

cc chc danh t- php -c

php lut ghi nhn. So vi cc

chc danh chnh n, ph chnh

n, thm phn, hi thm -c

quy nh r rng trong Lut t

chc TAND, th chc danh th-

k to n li ch-a -c quy nh

c th v tiu chun, thi hn

m nhn chc danh, mi quan

h vi cc chc danh khc;

chc nng, nhim v, quyn

hn ca th- k... Php lut t

tng cng ch quy nh nhim

v, quyn hn ca Th- k trong

phin to m ch-a quy nh

tr-c v sau phin to hoc

trong cc hot ng t tng

khc nm ln trong nhim v,

quyn hn chung ca To n

mt cch khng r rng1.

Chnh v vy, trong cc hot

ng t tng, c bit l trong t

tng dn s, th cng vic ca

th- k to n nhiu khi ln sang

thm quyn ca thm phn. V

d, theo Php lnh th tc gii

quyt cc v n dn s hin

hnh, iu 38, khon 1 quy nh

to n thc hin cc cng vic

iu tra tr-c khi ho gii v xt

x nh- sau: a) Ly li khai ca

cc -ng s, ng-i lm chng

v nhng vn cn thit; b)

Yu cu c quan Nh n-c, t

chc x hi hu quan hoc cng

dn cung cp bng chng c

ngha cho vic gii quyt v n;

c) Xem xt ti ch; d) Tr-ng cu

gim nh; ) Yu cu c quan

chuyn mn nh gi hoc lp

Hi ng nh gi ti sn c

tranh chp. Do quy nh chung

nh- vy nn dn n thc t

hin nay l c to n ch c

mnh thm phn ly li khai

ca cc -ng s, c To n

giao cho th- k to n, nh-ng

cng c to n cho php c

thm phn v th- k to n

cng ly li khai ca cc

-ng s Hoc nh- quy nh

thm phn v th- k to n

cng tin hnh vic xem xt ti

ch, xc minh hay nhiu khi

ch c mt mnh thm phn

hoc mt mnh th- k to n

thc hin cng vic ny.

Th- k to n phi l mt ngh

Xun Anh - H Th Ho*

Vit Nam hin nay, rt t ng-i coi th- k to n l mt ngh nghip lu di, m hu ht chcoi nh- mt b-c m tr thnh thm phn. iu ny khng khi tc ng ti cht l-ng cai ng th- k trong cc to n hin nay. Thc t ny t ra i hi phi c s iu chnh trongchnh sch v php lut v th- k to n, nhm xy dng khng nhng ngun thm phn m cnl mt ngh n nh lu di, gp phn nng cao cht l-ng xt x ca to n

1 V d nh- ti iu 41 B lut t tng hnh s (nm 2003) quy nh nhim v, quyn hn v trch nhim ca th-k to n nh- sau: a) Ph bin ni quy phin to; b) Bo co vi HXX danh sch nhng ng-i -c triu tp nphin to; c) Ghi bin bn phin to; Tin hnh cc hot ng t tng khc thuc thm quyn ca to n theo sphn cng ca Chnh n.

Thi s - Trao i

14

Khng c quy nh c th v

tiu chun th- k to n nn dn

n trnh chuyn mn ca

cc th- k to n rt khc nhau.

C ng-i c trnh i hc lut,

nh-ng cng c ng-i ch c trnh

s cp, trung cp lut, thm

ch mt s to n cn c tnh

trng -a con em trong ngnh t

v tr nhn vin bo v, phc v,

li xe, nh my, k ton vo

lm th- k to n sau khi cho i

hc i hc ti chc lut nh-ng

thc cht nng lc vn rt hn

ch. T dn n tnh trng

hu ht cc thm phn u -c

pht trin t th- k to n nn

khng trnh khi hn ch v trnh

v nng lc ca i ng ny.

Thc t nh h-ng n

cht l-ng xt x ca to n.

Hin nay, ngnh to n ang c

nhng c gng tiu chun ho

trnh thm phn, tuy nhin

nu khng ng thi ch xy

dng sm cc quy nh c th v

tiu chun chc danh th- k to

n th vic nng cao cht l-ng

thm phn, cht l-ng xt x ca

to n cng kh c hiu qu.

Lm th- k to n trthnh thm phn

Lut t chc To n nhn

dn, Php lnh Thm phn v

Hi thm nhn dn nm 2002

khng ni r vic tr thnh thm

phn phi tri qua thi gian lm

th- k to n, nh-ng trn thc t

iu ny hu nh- tr thnh

mt lut l bt thnh vn.

Thc t, hu nh- tt c cc

th- k to n, nht l th- k to

n cp huyn u cho rng

cng vic ny ch l b-c m

ch thi gian theo quy

nh (t nht l 4 nm) -c lm

thm phn. Nguyn vng l

chnh ng v ch phn u

v-n ln ca cc th- k to n

cn -c khuyn khch. Tuy

nhin, khng phi tt c cc th-

k to n sau thi gian quy nh

u c th -c b nhim tt c

lm thm phn. Hn na, nu

th- k to n sau mt thi gian

lm vic mi bt u thnh tho

cng vic v c kinh nghim v

nghip v th- k li -c la

chn v b nhim lm thm

phn dn n tnh trng l to

n lun thiu th- k to n gii.

Cng chnh v th nn c rt t

th- k to n no yn tm gn

b vi ngh sut i. Vy, vn

t ra l: vic o to chc

danh th- k to n nhm gp

phn nng cao cht l-ng xt

x ca to n hay l ch nhm

pht trin ngun thm phn?

Vic quan tm bo m quyn

li cho chc danh th- k to n

-c tho ng ch-a?

Mc d php lut xc nh

th- k to n l mt trong nhng

chc danh t- php, l mt trong

nhng ng-i tin hnh t tng

ti phin to, nh-ng khc vi

cc chc danh khc (nh-: iu

tra vin, kim st vin, thm

phn) -c b nhim v -c

quy nh nhim v c th, r

rng, n nh, lu di, th th- k

to n hin nay khng phi l

chc danh -c b nhim v

ch -c hiu l cng vic c

thi hn, l thi gian th thch

la chn, b nhim lm thm

phn. Chnh v vy m khng c

nhiu ng-i thc s say m,

gn b lu di. Thm ch, c

nhng quan im nh gi

rng: nu mt ng-i lm th- k

to n vi thi gian qu lu m

khng -c b nhim thm

phn th l ng-i km tin

b, khng c trnh , nng lc.

n lc chng ta cn

quan tm hn n cng vic

ca nhng ng-i lm th- k to

n hin nay, nng cao v tr, cng

nh- bo m thch ng quyn

li i vi chc danh ny h

khng nhng yn tm vi cng

vic lu di m cn t ho, coi

l mt ngh mang tnh chuyn

nghip. C nh- vy, mi p ng

-c yu cu trong cng cuc

ci cch t- php hin nay.

Th- k to n l mt ngh

Khi ni n hot ng xt x

ca to n, chng ta th-ng ch

ch n vai tr ca thm phn

m ch-a thc s quan tm

nhiu n cng vic ca th- k

to n. Thc t, trong tt c cc

giai on xt x mt v n, nht

l mt v n dn s, u c lin

quan n cng vic v s tham

gia ca th- k to n. c bit,

cht l-ng xt x mt v n ph

thuc khng nh vo th- k to



Th- k to n

15

n. C rt nhiu th- k to n

gii gip cho thm phn

hon thnh tt nhim v v

cng c nhng th- k to n

khng p ng -c yu cu

ca cng vic, gy cho thm

phn nhiu kh khn trong qu

trnh gii quyt v n, thm ch

nhiu khi mc sai lm.

Lut t chc TAND v Php

lnh Thm phn v Hi thm

to n nhn dn nm 2002

khng c iu no quy nh

thm phn nht thit phi tri

qua thi gian lm th- k to n,

nh-ng cng khng ph nhn

vic th- k to n l mt ngun

tin cy la chn, b nhim

lm thm phn. Theo tiu

chun mi i vi thm phn

trong Php lnh Thm phn v

Hi thm nhn dn, ch c thm

phn to n cp qun, huyn,

th x thuc tnh v thm phn

to n qun s khu vc l ch

yu da vo ngun th- k to

n2, cn Thm phn to n cp

tnh v thm phn To n ti

cao hin nay -c la chn, b

nhim t hai ngun: thm phn

ca to n cp d-i mt cp v

ng-i c thi gian lm cng tc

php lut t nht 10 nm (i vi

thm phn to n cp tnh, cp

qun khu) v 15 nm (i vi

thm phn To n ti cao, To

n qun s Trung -ng). Ngay

c i vi ngun th hai, Php

lnh cng khng quy nh r

nht thit tiu chun phi tri

qua thi gian lm th- k to n.

iu ny ph hp vi thc t t

chc ca cc To n cp tnh v

cc to chuyn trch TANDTC:

nhng ng-i lm cng tc

chuyn mn -c gi l thm

tra vin mi chnh l lc l-ng

ch yu pht trin lm thm

phn. Nh- vy, s c mt s th-

k to n vn lm vic lu di,

l iu kin thun li cho

vic xy dng, cng c v pht

trin ngh nghip th- k to n.

thc hin -c h-ng pht

trin Th- k to n, theo chng

ti, cn ch mt s vic sau:

- Php lut cn quy nh c

th tiu chun, quy trnh tuyn

chn v b nhim ng-i lm th-

k to n nhm khc phc

nhng tu tin hin nay cc

to n, nht l to n cp huyn

l bt k ng-i no vo lm

vic ti to n th u c th b

nhim lm th- k to n.

- Ch trng vic o to

ngh th- k to n. Hin nay,

Hc vin T- php -c hnh

thnh, vic o to thm phn

phi i i vi vic o to th-

k to n ngay t u c th

gip cho ng-i vo Hc vin

xc nh -c ngh nghip theo

ng nguyn vng, s tr-ng

ca h. Cn tin ti vic nhng

ng-i c trnh i hc lut

vn cn phi qua o to mt

kho hc chung v ngh th- k

to n, sau mi -c tuyn

chn vo lm vic trong ngnh

to n v b nhim lm th- k

to n.

- Lut t chc To n nhn

dn cn quy nh c th v chc

nng, nhim v, quyn hn

chung ca chc danh th- k to

n lm c s cho php lut t

tng c th ho thm trong tng

lnh vc t tng. Quy nh v ch

, quyn li khc, trong c

mc l-ng th- k to n cn

-c sa i theo h-ng nng

ln gn vi mc l-ng ca thm

phn v c cc bc l-ng lu di

to iu kin cho th- k to n

c th lm vic n khi ngh h-u.

C nh- vy th ng-i -c

b nhim chc danh th- k to

n s cm thy vinh d v yn

tm lm vic lu di, coi l

mt ngh chuyn nghip

gn b, pht huy ht kh nng

cho ngh./.

* Hc vin an ninh nhndn

2iu 20 Php lnh Thm phn v Hi thm To n nhn dn nm 2002 quy nh: Ng-i c tiu chun quynh ti khon 1 iu 5 ca Php lnh ny, c thi gian lm cng tc php lut t 4 nm tr ln. c nng lc xtx nhng v n v gii quyt nhng vic khc thuc thm quyn ca To n nhn dn cp huyn, To n qun skhu vc, th c th -c tuyn chn v b nhim lm thm phn TAND cp huyn, nu ng-i l s quan quni ti ngh th c th -c tuyn chn v b nhim lm thm phn To n qun s khu vc.

Nghin cu nh n-c

16

t vn

Cng nh- nhn din cc s vt, hint-ng khc, tr-c ht cn tr li ni hm khinim nh n-c php quyn (NNPQ). Trong llun, cn nhiu cch tip cn khc nhau vNNPQ: tnh ti cao ca lut, ngha v tun thphp lut ca chnh nh n-c1; nguyn tcphn cng rnh mch gia cc nhnh quynlc lp php, hnh php v t- php2. C kin coi iu ct li nht ca nh n-c phpquyn l ph-ng din kinh t, quyn t do vt ch kinh doanh trong lnh vc sn xut vtiu dng3. Theo cc nh lut hc Lin bang

Nga th c ba du hiu c bn nht caNNPQ: t chc quyn lc nh n-c khoahc, phn nh gia cc quyn lp php,hnh php, t- php trong c ch kim sotln nhau, t do dn ch ca cng dn, bov quyn con ng-i; tnh ti cao ca lut, sthng tr ca php lut, nh n-c phi t tmnh d-i php lut4. Mc d -c tip cnt nhiu bnh din khc nhau, nh-ng tuchung li, khi nim v NNPQ c th -cth hin trn nhng im c bn sau. NNPQt bn thn s ra i v s hin din trnthc t cho thy y l nhng m thc tchc nh n-c5, l ph-ng thc t chc


Nhn din nh n-c php quyn

Hong Th Kim Qu*

Xy dng nh n-c php quyn l con -ng pht trin tt yu ca t n-c ta, phhp vi xu th chung ca thi i, khng ch l nguyn vng m v ang tr thnhnhu cu hin thc v kh nng hin thc (Xem, Nguyn Duy Qu, bi vit trn bo Nhn dn s29/11/2001). Th nh-ng, mun xy dng nh n-c php quyn, tr-c ht cn nhn bitnhng tiu ch m n h-ng ti. Bi vit b-c u cp mt s tiu ch nh- th nhndin nh n-c php quyn

1 Vin nghin cu khoa hc php l, B T- php, Xy dng nh n-c php quyn Vit Nam, K yu Hi tho ti KX. 05. 07, ti H Ni, thng 6 nm 1992, tr 72.2 Vin nghin cu khoa hc php l, B T- php, Xy dng nh n-c php quyn Vit Nam, K yu Hi tho ti KX. 05. 07 ti Thnh ph H Ch Minh, thng 4 nm 1993, tr 9 - 20, 34.3 Vin nghin cu khoa hc php l, B T- php, Xy dng nh n-c php quyn Vit Nam, H Ni, sd, tr. 1024 Xem, Manp G. N. Nhng c s v nguyn tc hin nh ca nh n-c php quyn, Matxcva, 1995, Bn tingNga, tr 245, Ladep V. V L lun nh n-c php quyn, Nxb Lut hc, Matxcva, 1994, bn ting Nga, tr 2935 o Tr c, bi ng trn Tp ch Cng sn s 23, thng 12/2001, tr 40 42.


nh n-c php quyn

17

quyn lc nh n-c khoa hc, hp l, kimsot ln nhau gia cc loi c quan lp php,hnh php v t- php, hot ng trn c sphp lut, vai tr t-ng xng vi nng lc, chiu qu. Php lut l ph-ng tin iu chnhquan trng hng u, php lut mang tnhphp l cao: tnh khch quan, nhn o,cng bng, tt c v li ch ca con ng-i.NNPQ, do vy, khc vi nh n-c php tr,nh n-c c ti, nh n-c c tr, NNPQ lhin t-ng chnh tr - php l phc tp, -cbiu hin trn nhiu cp , do vy kh cth c mt nh ngha bao qut ht ni hmkhi nim NNPQ.

nhn din NNPQ phi da vo nhngtiu ch nht nh. Cc tiu ch ny xut phtt nhng yu cu c bn nht ca NNPQ,-c nh gi trn nhng cp , bnh dinnht nh, ph thuc vo nhng iu kin cth ca mi quc gia. Cng khng nn sosnh gin n v cng mt tiu ch NNPQca quc gia ny vi cc quc gia khc cnhng iu kin khch quan rt khc nhau.Khng c mt khun mu chung, khng cmt nh n-c php quyn siu hnh, chungchung, nhp khu t bn ngoi vo6. Yu thin i, nhn loi v dn tc lun lun l cs, l nh h-ng ca xy dng NNPQ. Bil, tch ri nhng iu kin khch quan cat n-c, tch ri cc yu t ni sinh ca dntc cng nh- yu t thi i, xu th hi nhpquc t th khng th c mt nh n-c phpquyn no c th tn ti -c. Ngay nh-Nht Bn, mt in hnh v vic tip nhnlut php ph-ng Ty t mt th k ctha song sau khi tip nhn v sut c qutrnh t n nay cng phi -a nhng yu

t dn tc vo h thng lut php v cc thitch nh n-c ca mnh.

Nhn din t gc tng th

NNPQ l kiu t chc x hi trnh cao v tnh php quyn trong mi lnh vcquan h x hi. Tnh php quyn nykhng ch thun tu l php lut, bi v nhn-c no cng c php lut song iu khng c ngha l nh n-c l NNPQ,c php lut khng phi l tiu ch duy nht xc nh NNPQ.

Tnh cht php quyn ny cng khng chn thun l php ch - s tun th nghimminh php lut. Tnh php quyn y cni dung c bn l s ng tr ca mt nnphp lut p ng cc yu cu cng bng,nhn o, dn ch, minh bch, ph hp oc v tt c v con ng-i.

c th thc hin mt cch tt nht mctiu cao c , cn phi c mt nh n-c cnng lc, hiu qu v mt x hi cng dnlnh mnh, pht trin. NNPQ cn -c nhnnhn t gc c cu, t chc nh n-c, gc php lut, gc x hi, con ng-i.

Nhn din t gc t chc nh n-c

D-i gc c cu t chc, NNPQ i his phn nh, phn cng r rng gia cc cquan nh n-c c theo chiu dc, chiungang. Tnh cht php quyn phi -c thhin trong hot ng ca cc thit ch nhn-c v trong x hi cng dn. Nguyn tcqun l x hi bng php lut l mt trongnhng tiu ch nhn din nh n-c phpquyn nh-ng ch-a . Khi thy ca t-t-ng nh n-c php quyn l s phn nh

6 Hong Th Lin, Xy dng nh n-c php quyn t l lun n thc tin, Tp ch Dn ch v php lut, s 1/2004,tr. 4

nghin cu nh n-c

18

rch ri, s sp xp v phi hp gia ccthit ch quyn lp php, hnh php v t-php. Nh-ng c ch phn nh, phn cngtrong t chc quyn lc nh n-c khng cmc ch t thn m nhm hn ch n mcthp nht s c on, chuyn quyn v viphm quyn con ng-i. C ch ny s toiu kin cho s m bo t do chnh tr tronghot ng nh n-c v x hi. TheoMngttxki, mun c t do chnh tr th phic c ch t chc thc hin quyn lc nhn-c bo m khng c s lm quyn.

Cng cuc ci cch b my nh n-c n-c ta t -c nhng thnh tu to lntrong vic xc lp c ch phn cng, phihp gia cc c quan nh n-c trong victhc hin cc quyn lp php, hnh php vt- php trn nguyn tc thng nht caquyn lc nh n-c. Tuy nhin, c ch phnnh trong t chc quyn lc nh n-c cngxc nh tnh c lp t-ng i v s t-ngtc tt yu gia cc quyn lp php, hnhphp v t- php trong s thng nht caquyn lc nh n-c7.

Nhn din NNPQ t ph-ng din lpphp -c th hin tp trung cht l-ng,tnh khoa hc, nhn vn ca cc sn phmlp php - cc o lut php quyn v hiulc, hiu qu ca hot ng gim st ti caoca Quc hi.

Cn nhn din NNPQ t ph-ng dinca nn hnh chnh quc gia. y l lnhvc hot ng lin quan trc tip, th-ngxuyn nht n mi c nhn, t chc v x

hi, din ra lin tc trong mi khng gian vthi gian, si ng hn rt nhiu so vi hotng lp php v t- php. Nng lc, tinhnhu, tit kim, hp php; hp l v hiu qu,gii quyt, phn ng mt cch kp thi, nhanhchng cc vn ny sinh trong x hi - l nhng tiu ch, t cht c bn nht ca nnhnh chnh trong NNPQ. Mc d c nhngdu hiu kh quan nh-ng nhn chung, tintrnh ci cch hnh chnh ca chng ta ch-ac nhng b-c pht trin t ph8. B myhnh chnh nh n-c cn cng knh, th tchnh chnh vn ch-a ht r-m r, nhiu quynh v hot ng cng v ch-a r rng, y. NNPQ tn ti trong mt x hi cng dnnng ng v pht trin. S phc tp, r-mr v c cu t chc s l mt trong nhngyu t quan trng to nn sc , km hiuqu hot ng ca nn hnh chnh, nn hnhchnh khng thng sut, chm chp v khkhn, cn tr li c iu kin ln ung-i dn, cc nh doanh nghip.

Trong NNPQ, t- php c v tr, vai tr cbit quan trng bi ni l s th hin r ntnht nn cng l v s bnh ng tr-c phplut. Nn t- php XHCN ca chng ta phithc s v dn, xng ng vi s tin cy cang-i dn gi gm vic gii quyt nhng vn thit thc ca mnh v ti sn, danh d,nhn phm cho cc c quan i din chocng l9. Bo m xt x ng ng-i, ngti, ng php lut, bo m khng coan, sai trong cc khu iu tra, truy t v xtx tr thnh mt trong nhng yu cuquan trng ca vic ci cch h thng t-


7 Xem, L Minh Tm, bn v tnh thng nht ca quyn lc nh n-c v s phn cng, phi hp trong vic thchin cc quyn lp php, hnh php v t- php, Tp ch Lut hc, s 5/2003, tr. 40 - 458 Xem, Vn kin i hi i biu ton quc ln th VIII, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni 1996, tr. 1319 o Tr c, bi ng trn Tp ch Cng sn s 23, thng 12/2001, tr 40 - 43


nh n-c php quyn

19

php n-c ta. Ci cch t- php c nhim vtrng tm l xy dng, vn hnh mt nn t-php gi gn cng l, cng bng x hi, tnhkhch quan, c lp ch tun theo phplut10, thc hin li dy qu gi ca Ch tchH Ch Minh: ngh cho cng, vn t- phpcng nh- mi vn khc, l vn i v

lm ng-i v cc phn quyt ca to nphi thu tnh t l. Tuy c nhiu imi, song nn t- php ca ta cn nhiu btcp, ch-a sc bnh vc quyn v lich hp php, chnh ng cho ng-i dn, ccnh doanh nghip11.

Nhn din t ph-ng din php lut

Trong NNPQ, php lut c v tr, vai trhng u trong vic iu chnh cc quan hx hi c bn. Vai tr hng u ca php lut-c m bo bng nhiu cch trong cvic xc lp v thc hin s kim sot tnh ticao ca cc o lut. Trong h thng phplut, cc o lut phi chim -u th. Sthng tr (ng tr) ca php lut i hi nhn-c phi xut pht t nhng yu cu khchquan ca x hi m nh ra php lut vchnh bn thn cng phi phc tng phplut. S thng tr ca php lut khc vi sthng tr c ti ca c nhn, tu tin duy ch, i lp vi s cai tr thot ly hin thckhch quan x hi. S thng tr ca nhngo lut php quyn lm cho x hi n nh,hn ch s lm quyn, lm cho quyn lcmang tnh php quyn ph hp vi php lutv o c x hi.

Trong NNPQ cn phn bit lut v phplut. Lut ch l hnh thc tn ti ca php

lut v n s mt i tnh php quyn nu nkhng ph hp vi cc nguyn tc c bnca php lut, nhng nguyn tc phi thhin -c cc gi tr cao c: t do, bnh ng,cng bng, nhn o. NNPQ khng ththng qua bt k o lut no m ch c ththng qua nhng o lut ph hp vi tin bx hi v cc gi tr nhn vn chung, ch khi, o lut mi mang tnh php quyn.Trong h thng cc vn bn php lut, nhn din NNPQ, quc gia cn phi trnhlng - cng ng quc t hai loi vn bnquan trng bc nht l Hin php v Blut Dn s ( y lut dn s -c hiu theongha rng). Trong NNPQ khng tn ti mtth quyn lc v gii hn m khng c srng buc ca hin php v php lut. Phplut trong NNPQ phi xc nh cho cc cnhn, t chc mt phm vi t do ca hotng, phm vi xc nh khng ch nhnghnh vi cn thit m cn l nhng hnh vi cth. Php lut trong NNPQ cn quy nh cch m bo thc hin nguyn tc: -c lmtt c tr nhng g lut cm - i vi khu vct- v: ch -c lm nhng g m php lutcho php - i vi cng quyn. Mt h thngphp lut ng, tt s l h thng php lutnu -c nhng ph-ng n cho s la chncc hnh x ph hp quy lut, li ch c nhnv trt t x hi.

Thi gian qua, h thng php lut ca nhn-c ta tng b-c -c hon thin, png nhng yu cu, nhng tiu ch, t chtca nh n-c php quyn. Php lut quynh rng ri hn nhng thit ch dn ch v

10 L Minh Tm, H thng c quan t- php Vit nam t sau cch mng thng Tm n nay, Tp ch Lut hc, s1/2003, tr. 50 - 5511 Thng tin khoa hc php l, chuyn v cc gii php chng hnh s ho cc giao dch dn s, kinh t, Vinnghin cu khoa hc php l - B T- php, s 9/2001, tr 17

nghin cu nh n-c

20

nhng hnh thc dn ch ca i sng x hi,m rng cc quyn t do dn ch ca cngdn, dn ch ho hot ng t- php. Vi shin din ca to hnh chnh, ng-i dn cthm mt ph-ng thc mi bo v quynca mnh tr-c nhng hnh vi, quyt nhhnh chnh khng hp php ca cc c quannh n-c. Cc vn bn v quy ch dn chc s vi ph-ng chm dn bit, dn bn,dn lm, dn kim tra, gp phn lm trongsch b my nh n-c, m bo cc quynv li ch hp php ca cng dn. Php lutghi nhn bo v cc quyn v li ch hpphp ca con ng-i va vi t- cch l thcth x hi v thc th t nhin. Bn cnhnhng thnh tu trn, vn cn nhiu yukm, bt cp trong h thng php lut. Tnsut sa i php lut qu cao v vic thiucc quy nh c th phi ch h-ng dn thihnh, cng tc gii thch php lut cn nhiuyu km dn n gim hiu lc php lutv tm l chp hnh php lut khngnghim, -a tu nghi vn dng php lut.Tnh trng mu thun, chng cho, khng rrng, thiu c th ca cc quy nh vn cnkh ph bin.

NNPQ cn -c nhn din t ph-ngdin t do v trch nhim - trch nhimphp l v trch nhim o c. Trong iukin NNPQ, t do -c m rng i vi mic nhn, t do -c lm tt c nhng g phplut khng cm. Trong x hi hin i, t docng rng th trch nhim cng cao v chtch. S can thip su, c th ca nh n-cvo hot ng ca x hi v i sng cnhn -c hn ch li, song vai tr v trchnhim x hi ca nh n-c li cng ngy giatng vi t- cch l t chc cng quyn. Tronglnh vc kinh t, t do kinh doanh em li

nhng hiu qu to ln v i sng x hi vmi c nhn. Nh-ng t do kinh doanh li cnn nhng khun kh php lut m bot do, an ton cho mi ch th kinh doanh vs pht trin bn vng ca t n-c. Mihnh vi ca c nhn v c quan nh n-cu -c t d-i s kim sot th-ngxuyn ca d- lun x hi.

Nhn o l mt trong nhng nguyn tc,tiu ch nhn din ca NNPQ, l xu thchung ca nhn loi tin b. Trong lnh vckinh t, nhn o l s ci tri cho cc cnhn -c lm giu hp php, l s tntrng v bo v li ch ca ng-i sn xut,ng-i tiu dng, s thay th cc bin phpphp l cng nhc bng cc bin php nhno hn v mang tnh gio dc. Trong phplut hnh s, c nhng hnh vi t nguy himcho x hi trong iu kin mi khng bcoi l ti phm v chuyn sang x l hnhchnh. Trong B lut Hnh s nm 1999 th hin xu h-ng gim cc bin php x lhnh s va m bo s nghim minh va ctnh gio dc m -ng cho ng-i phm tihon l-ng. Xu h-ng nhn o ho s gipcho php lut i su vo i sng, php lut-c ng-i dn thc hin t gic.

Nhn din NNPQ t ph-ng din miquan h bin chng ca php lut v oc nh- mt quy lut tt yu ca s sinh tnquc gia, dn tc, nh- mt phn thit yuca cuc sng c nhn. Php lut ch c ththc hin -c vai tr l ph-ng tin iuchnh hng u nu c s h tr ca cc quyphm x hi khc, c bit l o c truynthng v o c tin b. NNPQ caophp lut nh-ng khng loi tr o c. Nuch sng theo php lut khng thi th ch-a



nh n-c php quyn

21

v khng bao gi c th xy dng -c mtx hi c k c-ng, trt t, n nh v phttrin bn vng. Hnh nh-, tr thnh mthin t-ng ph bin, ngy nay, tr-c mi mtvic lm, ng-i ta th-ng bao gi cng nhgi, bnh xt c v ph-ng din php l vo c: Ph hp hay l tri. Phi chng cng l nhng tn hiu ng mng xt v mt thc php lut v thc o c, vn hophp l v vn ho o c? Php lut cmi quan h mt thit vi cc loi quy tc xhi khc nh- phong tc, tp qun, truynthng, khi p dng php lut, mun -ccng bng v y , cn phi -c b sungbng tc l, tp qun12. Nhng nm gn y,nhng quan im, chun mc o c truynthng v o c tin b ca nhn loi -c chuyn ho vo ni dung v hot ngp dng php lut. Vn ti phm ho vphi ti phm ho cng phi ng trn c so c thng qua c ch d- lun x hi mxem xt. Vic sa i, b sung B lut Hnhs nm 1999 v Lut Hn nhn v gia nhnm 2000 l mt nhng dn chng sinhng. ng thi cc yu cu ca php lutcng -c chuyn ti vo cc quan nim,chun mc o c, thc v hnh vi oc ca con ng-i.

Minh bch, cng khai l thuc tnh bsung cho s nhn din NNPQ, php lut cnd hiu, thng nht, d vn dng, d dngtruy cp, c tin cy cao13. Nh n-c phip ng nhu cu thng tin v php lut, vcc hot ng thc tin php l cho c nhnv t chc. Thng tin php lut khng chdng li bn thn cc vn bn php lut m

cn bao gm c vic -a thng tin v thctin p dng php lut, v cc hnh vi phplut v cc hnh vi vi phm php lut. Lutphp mun c hiu lc, hiu qu th ngoisc mnh ca cng quyn, cn phi huyng c sc mnh ca t- t-ng, tinh thn,nu khng php lut s c nguy c tr thnhv hiu. tc ng c hiu qu n isng x hi, php lut phi -c con ng-inhn thc, thc v s cn thit, s ngn, hp l, ph hp li ch ca h v x hi.

Tnh th bc v hiu lc php l cn -ccoi trng trong NNPQ. Trn thc t, cnnhiu cc quy nh ca vn bn d-i lut li-c v t- p dng mc d tri vi quy nhca vn bn lut. Tuy nhin, trch ng-i vtrch c ta, nhiu tr-ng hp do vn bnlut quy nh qu chung, khng p dng-c hoc hiu theo cch no cng ung c. Nu cng thm s sa st v oc ngh nghip hay s bt cn, non yu vnng lc chuyn mn th s quy nh khngr rng, minh bch ca cc quy nh phplut s l iu kin thun li cho vic lnglch lut, s p dng thiu cn trng m vnhp php, vn trong hnh lang php lut!

Nhn din nh n-c php quyn t miquan h gia nh n-c v php lut.Tr-c y, do nhiu l do, nh n-c d-ngnh- -c xc nh l ng trn, cao hn, -uth hn, tri hn so vi php lut; nh n-ccoi php lut ch nh- cng c cai tr caring mnh. Tun th php lut, bnh ngtr-c php lut trong mi quan h gia nhn-c v c nhn trong NNPQ khng cnch ng cho t- duy chnh tr - php l ni

12 o Tr c, Nhng vn l lun c bn v php lut, NXB Khoa hc x hi, H Ni, 1993, tr. 64 13 Phm Duy Ngha, Tnh minh bch ca php lut- mt thuc tnh ca NNPQ, Tp ch Dn ch v php lut s1/2002, tr. 6

nghin cu nh n-c

22

trn. NNPQ khc nh n-c cc quyn vicnh n-c tha nhn gi tr x hi, tnh phbin bt buc chung ca php lut, s ng trca php lut trong cc quan h x hi: chkhi no nh n-c -c thit lp nh- mt tchc php l hot ng trn c s php lutth khi t- t-ng NNPQ mi thc s trthnh hin thc14.

NNPQ nhn t gc con ng-i

Mc ch cao c, nhim v th-ng trcca nh n-c php quyn khng g khc hnl v CON Ng-i. Nhn t con ng-i, hthng cc quyn v t do ca con ng-i phi-c quy nh trong php lut, c c ch huhiu m bo thc hin trn nguyn tcthng nht quyn v ngha v, t do v trchnhim, pht huy tnh tch cc, sng to cacon ng-i. Khi ban hnh vn bn hay mthnh vi php l no u phi t cu hi: cphc v quyn li v c thun li nht chong-i dn khng. Cn kt hp hi ho nhngphm cht t nhin ca c nhn vi t- cchl mt thc th t nhin v x hi trong xydng v p dng php lut. Tt c v conng-i, theo h-ng c li cho con ng-icn -c tr thnh hin thc - y cng lmt trong nhng tiu ch nhn din NNPQ.Nguyn tc ny d-ng nh- mi ch quan tmtrong lnh vc t- php hnh s. Cn bit baonhiu lnh vc khc, nht l qun l hnhchnh, ni hng ngy hng gi lin quan,ng chm n i sng ca con ng-i,nguyn tc trn cn ch-a -c quan tmthc hin v cn thiu nhng quy nh c thlm c s php l cho s vn dng. y llnh vc bt gp nhiu nht n tnh hp php

v hp l, n nguyn tc v ngoi l trongvic xy dng, ban hnh v p dng quy nhphp lut. Mi y, Chnh ph c quy nhcho ngnh y t v cc ngnh c lin quannhng gii php cp bch nhm lp li trt ttrong th tr-ng thuc cha bnh theo h-ngc li cho ng-i tiu dng -c d- lun xhi hoan nghnh. Mt trong nhng ph-ngtin bo m thc hin cc quyn v li chchnh ng ca con ng-i l ch trchnhim php l v bi th-ng thit hi do hnhvi ca c quan nh n-c gy ra. Tuy nhin,hin ti cn nhiu quy nh v bi th-ng mich dng li nhng nguyn tc chung, thiutnh kh thi.

NNPQ -c hiu l s i lp vi nhn-c cc quyn, chuyn ch, c ti, do vyxy dng NNPQ khng th thiu -c qutrnh dn ch ho. Dn ch l mt trongnhng c im ca php lut trong nhn-c php quyn, mt trong nhng yu t cbn nhn din nh n-c php quyn vtrnh pht trin ca x hi. Trong mit-ng quan gia php lut v dn ch, phplut xc lp nhng khun kh cho vic thchin dn ch, bn thn php lut cng phiphn nh trong mnh cc gi tr dn ch. Mtvn bn lut tt l thu ht -c s tham giaca nhn dn, m bo cho ng-i dn tgic tun th php lut, v dn chng tuntheo lut phi l ng-i lm ra lut.

NNPQ nhn t gc thc cng dn, thc php lut v nn vn ho php l. Kiut chc x hi trnh cao nh- cp-c c tr-ng nng lc, trnh , k nng,bn lnh v ngh thut s dng php lut ca


14 o Tr c, X hi v php lut - nhn t gc nh n-c php quyn bi vit trong sch X hi v php lut,Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 1994, tr. 19


nh n-c php quyn

23

cc cng dn. Thay v s lnh lng, d ng,mc cm, e ngi vi php lut nh- tr-c kia,cng dn trong NNPQ -c tip xc vi ccquy nh php lut mt cch thun tin, thc v quyn v ngha v php l cng -cnng cao. Php lut l hin t-ng vn ho, lcng c gi gn vn ho. i sng kinh t thtr-ng, hi nhp quc t tc ng n thcphp lut ca mi c nhn, mi b phn c-dn trong x hi, thc php lut trongNNPQ tt yu s mang bn sc ca NNPQ,bn sc ca mt x hi -c t chc trnh cao. c -c NNPQ v x hicng dn, ng-i dn trong x hi y khngth khng c hiu bit v php lut v thctun th php lut. Mt khc, trong mt xhi hin i, khng th ni ti mt NNPQ vx hi cng dn nu thiu vng cc dch vphp l cho cng chng -c cung cp bilut s- v cc cng ty t- vn php lut.Khng c c nhn -c pht trin t do skhng c mt x hi t do. Khng c trnh cao ca dn c- v vn ho php lut th khc hin thc ca NNPQ.

Cn nhn din NNPQ t tnh cht phpquyn ca mi lin h gia c nhn, nhn-c v x hi. S bnh ng php l, oc, ng trch nhim gia nh n-c, cnhn va l yu cu, va l tiu ch nhndin NNPQ. Trong x hi php quyn, vai trca nh n-c v dch v cng cng cc nhucu v bo m an ton, an ninh khngngng tng ln15. Nhu cu v cng l, vhot ng xt x cng tng ln rt mnh.Nhu cu ny, ng-i dn ch i khng ngoi

ai khc l t chnh nh n-c. Xu h-ngchung hin nay trn th gii l nh n-c dndn thu hp phm vi hot ng ca mnh tp trung nhiu hn vo chc nng hochnh chnh sch kinh t v m, xy dng mitr-ng php l cho cc thnh phn kinh t x hi hot ng.

NNPQ cn -c nhn din t gc cng bng x hi. Ghi nhn, bo v v bom thc hin cng bng l mt trong nhnggi tr x hi ca php lut NNPQ. Vic pdng cc bin php x l phi ph hp vitnh cht mc ca hnh vi vi phm phplut16, quy nh mc h-ng th phi t-ngxng vi s ng gp, cng hin. Cng bngkhng ch trong bn thn cc quy nh phplut m cn c trong p dng php lut, nhtl khi khng c quy nh php lut t-ng ngth ng-i vn dng php lut phi da trncng bng, l phi m gii quyt ch khngda vo ch ch quan, tu tin. p dngphp lut sai s dn n nhng quyt nhthiu cng bng trong x l. Mi th trn i,xem ra u c th chu ng -c: thiu n,thiu ng, nh ca ngho nn... nh-ng rings khng cng bng th lun lun l iu gyphn ng, kh chu nht i vi con ng-i./.

* PGS,TS, Khoa Lut - i hc Quc giaH Ni

15 Tin n xy dng mt nh n-c vi vai tr l nh hoch nh chin l-c, ng-i bo m cho li ch chung, Boco ca U ban nh n-c, nn hnh chnh nh n-c v hot ng dch v cng tr-c ng-ng ca nm 2000, NxbCTQG, 200016L Cm (ch bin) Gio trnh lut hnh s Vit Nam (phn chung), Nxb i hc quc gia H Ni, 2001, tr. 68

nghin cu nh n-c

24

im ny, Barry Hager thuc Trung tm

Mansfield v cc vn Thi Bnh D-ng

-a ra mt s tiu ch xc nh nh n-c

php quyn nh- sau:

1. Khi c quan lp php ban hnh mt o

lut, cng dn c quyn t cu hi v tnh

hp hin ca o lut .

2. Khi c quan hnh php thc hin mt

hnh ng, cng dn phi c quyn t cu

hi v tnh hp hin, hp php ca hnh

ng ; v

3. Khi c quan t- php thc hin xt x th

cng dn phi -c quyn khng co; nu

quyn khng co n cp cao nht ht,

phi c mt c ch no c th c mt


Ch php quyn hay nh n-cphp quyn ph-ng Ty

Chu u, thut ng Rechtstaat - nhn-c php quyn khi ngun t nhng nh

hin php hc v nhng nh trit hc php

quyn ca c vo th k XIX. Thut ng

ny c yu t nh n-c, cp n mt

thuc tnh c th ca nh n-c- tnh php

quyn. Nh n-c php quyn bn cnh

t-ng v mt chnh quyn -c t d-i

quyn lc ca php lut cn l mt m hnh

gii hn cng quyn bi php lut bo v

cc quyn v t do ca cng dn. Kim sot

cng quyn bng php lut l ni dung ct

li ca nh n-c php quyn. Theo quan

X hi php quyn

Bi Ngc Sn*

im qua khi nim php quyn v Nh n-c php quyn c v Anh - M, tc gi so snh v cp ti ni hm rnghn ca Nh n-c php quyn Vit Nam, phn tch yu cuxy dng mt x hi php quyn Vit Nam trong c kinngh ch-ng trnh lp php v tuyn truyn php lut nnnghing nhiu hn vo mng lut t-.


x hi php quyn

25

lut mi c hiu lc cao hn lut hin c theo

cch gii thch v p dng ca to n1.

Vi nhng tiu ch ti thiu ny, c th

nhn thy rng trong mt nh n-c php

quyn, quyn lc nh n-c -c gii hn bi

cc chun mc php l, v do hnh vi ca

cng quyn c th d on tr-c -c. S

gii hn cng quyn trong khun kh php

lut, t quyn lc ca php lut ln cng

quyn l ni dung ca mt nh n-c php

quyn. T ni dung ct yu ny l thuyt v

nh n-c php quyn Chu u t ra

nhng yu cu cho mt nh n-c -c gi l

nh n-c php quyn: chnh quyn hp hin,

ch quyn nhn dn, phn cng quyn lc,

t- php c lp, tn trng v bo v cc

quyn ca con ng-i...

Ti sao ng-i Chu u khi xy dng hc

thuyt nh n-c php quyn ch nhn mnh

vn nh n-c theo php lut m khng

phi l tt c cc ch th trong x hi? Tn

trng php lut l mt truyn thng ca

ng-i ph-ng Ty. ph-ng Ty, php lut-c quan nim khng ch l cng c cai tr

ca nh n-c m cn l i l-ng ca cng

l m ng-i dn c th s dng bo v

mnh. Cc nh n-c t- sn Chu u u c

mt h thng t-ng i y cc quy

phm php lut -c k tha v pht trin

th-ng xuyn, -c x hi mc nhin cng

nhn. Quyn li ca cng dn -c th hin

trong php lut. Mun tho mn nhu cu

ca mnh, ng-i dn phi sng theo php

lut, cng tt yu nh- sng phi th. l

tt yu nh- vy, ng-i ta khng cn t ra

yu cu i vi mi ng-i l sng phi n v

th. Hn na, l do ca iu ny cng nm

ch, thut ng nh n-c php quyn sinh

ra c trong tnh cnh ca mt nh n-c

cc quyn. Do chng li trng thi cc

quyn ny, cc nh l lun v nh n-c

php quyn t ra yu cu kim sot ca

php lut i vi cng quyn.

Trong khi , ng-i Anh, M li pht trin

mt ch m h gi l Rule of law - ch

php quyn. Thut ng ny v ng ngha

khng c yu t nh n-c. L gii v iu

ny, D.Neil Cormick2 cho rng t nh n-c

khng -c Hin php Anh dng nh- mt

thut ng. Khi cc nh hin php hc ng-i

c ni v nh n-c, th ng-i Anh ni v

Ngi vua hoc Chnh ph, i khi v

Quc hi, hay To n. D.Neil Cormick

quan nim Rechtstaat ca c v Rule of

law ca Anh- M ch khc nhau v thut ng

cn ni dung th ging nhau. Nh n-c php

quyn hay ch php quyn u cha

ng nhng nguyn tc kim sot cng

quyn bng php lut. Ti cho rng hai thut

ng trn c nt khc nhau. im chung ca

hai khi nim l s kim sot ca php lut

i vi cng quyn nh-ng thut ng ch

php quyn (Rule of law) c ni dung rng

hn. Trong khi nh n-c php quyn

1 Dn theo: GS. Umbach, i hc tng hp Posdam- Cng ho lin bang c. Nghin cu so snh v qu trnhpht trin ca Nh n-c php quyn ng Nam . Bi vit trong Hi tho quc t v Nh n-c php quyn cc n-c ng Nam , t chc ti Thnh ph H Ch Minh, 11-13/9/2003. 2 D.Neil Cormick. Nh n-c php quyn v ch php tr. In trong Nh n-c php quyn, NXB Chnh tr qucgia, 2002, tr. 148.

nghin cu nh n-c

26

cp r n tinh thn php quyn ca quyn

lc nh n-c th ch php quyn li ni

n mt tinh thn php quyn ni chung -

mt tinh thn php quyn c-ng to ton x

hi trong trng yu l cng quyn.

S tip bin ca Vit Nam

Vit Nam chp nhn thut ng nh

n-c php quyn. Tuy nhin nhng g chng

ta ang ngh v ang lm xy dng mt

nh n-c php quyn rng hn rt nhiu so

vi vi t-ng ct li ca nh n-c php

quyn theo ngha ph-ng Ty ni trn. V

mt khoa hc, cc nh lut hc ca chng ta

cp n tiu ch ca nh n-c php quyn

Vit Nam khng n thun ch l s kim

sot cng quyn bng php lut.

Theo GS Hong Vn Ho, mt trong

nhng c tr-ng ca m hnh tng th nh

n-c php quyn x hi ch ngha Vit

Nam l qun l x hi bng php lut, tng

c-ng php ch x hi ch ngha. Gio s-

din gii: cao tnh hp hin, hp php

ca hot ng nh n-c v tnh nhn vn ca

php lut l mt trong nhng c im c

bn ca nh n-c php quyn x hi ch

ngha. Php lut phi thng tr trong mi lnh

vc ca i sng x hi, iu chnh nhng

quan h x hi c bn gia cng dn vi nh

n-c, gia cng dn vi nhau, gia nh n-c

vi t chc kinh t, chnh tr x hi. Cc ch

th c ngha v tun th php lut v -c

bnh ng tr-c php lut. V ngay c nh

n-c cng -c t chc v hot ng trong

khun kh Hin php v php lut3. R rng

l nh n-c php quyn -c hiu rng hn.

V mt thc tin, chng ta ang lm rt

nhiu vic thuc ni dung ca vic xy dng

nh n-c php quyn nh- tuyn tuyn ph

bin gio dc php lut to mt li sng

tun theo php lut trong mi tng lp nhn

dn; nhng bin php khc tng c-ng s

tun th php lut ca mi ch th trong x

hi...

Vn t ra l to sao li c s tip bin

nh- vy i vi hc thuyt nh n-c php

quyn Vit Nam? Khi ch-a tha nhn hc

thuyt nh n-c php quyn th nguyn tc

php ch x hi ch ngha l mt nguyn tc

quan trng ca chng ta qun tr t n-c.

Php ch l yu cu mi ch th phi thc

hin php lut mt cch nghim minh, cng

bng. V pha cng dn, php ch x hi ch

ngha yu cu mi cng dn phi tun th

php lut. Ni cch khc, php ch x hi

ch ngha yu cu mt trng thi x hi m

mi ng-i u tun th nghim chnh php

lut. Khi hc thuyt nh n-c php quyn

-c tha nhn n-c ta th v mt l thuyt

cng nh- thc tin chng ta an xen l

thuyt php ch vo l thuyt php quyn,

yu cu ca php ch -c chuyn thnh

yu cu ca php quyn. Vi s chi phi ca

l thuyt php ch, nh n-c php quyn

Vit Nam -c b sung nguyn tc qun

l x hi bng php lut, tng c-ng php

ch x hi ch ngha.


3 Gio s- Hong Vn Ho. Vn dn ch v cc c tr-ng ca m hnh tng th nh n-c php quyn x hi chngha Vit Nam. Tp ch Nh n-c v php lut, s 2/2003, tr.17-18.


x hi php quyn

27

-a l thuyt php ch vo ni dung ca

nh n-c php quyn yu cu qun l x

hi bng php lut, tng c-ng php ch x

hi ch ngha th c l khng hp l lm.

Hc thuyt nh n-c php quyn khng

phi l mt cy a thn c th gii quyt

mi vn nh n-c v php lut. Vy, chi

bng, chng ta c thc thi hc thuyt php

quyn vi thc cht ni dung ca n, v

ng thi vn thc hin php ch m khng

cn phi lng l thuyt php ch vo l

thuyt php quyn.

X hi php quyn

Tinh thn php quyn c th -c ng

dng i vi c cng quyn ln trong x hi

cng dn. Php quyn trong x hi cng dn

c th hiu l quyn lc ca php lut trong

x hi cng dn. i vi php quyn ca

cng quyn th cng quyn l i t-ng chu

s kim sot ca php lut, cn i vi php

quyn ca x hi cng dn th cng dn l

ch th s dng quyn lc ca php lut

bo v cc quyn v t do ca mnh. Mt x

hi m trong cng quyn phi chu s

kim sot ca quyn lc php lut v cng

dn c th s dng quyn lc ca php lut

bo v cc quyn v t do ca mnh l

mt x hi php quyn. L thuyt php

quyn ca ph-ng Ty ch yu t ra tinh

thn php quyn i vi cng quyn, cn

tinh thn php quyn ca x hi cng dn

-c tha nhn mc nhin nh- phn tch.

Nh-ng trong bi cnh ca x hi Vit Nam,

tinh thn php quyn i vi x hi cng dn

cn phi t thnh mt yu cu v iu ny

ch-a -c s tha nhn t nhin ca x hi.

Vi nhng truyn thng lch s c th,

ng-i Vit khng c thi quen s dng php

lut bo v mnh m nhn php lut nh-

chng i li vi mnh. Tm thc ny cn

ng li trong con ng-i Vit Nam hin i.

V vy, ng-i dn ta hin nay vn ch-a c

thi quen s dng php lut bo v

mnh4. Do , yu cu mi cng dn ch

ng s dng php lut bo v mnh l

cn thit i vi n-c ta.

to dng mt x hi php quyn Vit

Nam, chng ta phi lm g ?

Nh n-c l mt b phn ca x hi. Mt

x hi php quyn cn phi c mt c ch

kim sot quyn lc cng. Ng-i ta bn

nhiu v vn gim st quyn lc Vit

Nam. Ti ch xin c mt kin nh lin quan

n vn ny. chnh quyn hnh x

theo php lut khng n thun ch c cc

cng c php l. Cng quyn vi phm php

lut nhiu khi li khng phi ti php lut.

Nn tham nhng l mt in hnh. Chng ta

c rt nhiu cc cng c php l chng

tham nhng nh-ng kt qu khng -c nh-

mong mun. Tham nhng lin quan n o

c trong khu vc cng quyn. Do , ti cho

rng ngoi cc cng c php l ra cn phi

dng o c kim sot cng quyn.

Bt c u c quyn lc l xut hin xu

h-ng lm quyn. Do vy, nhn loi mi

4 Xem thm bi Mt s yu t vn ho Vit Nam vi vic xy dng nh n-c php quyn, Tp ch Nghin culp php, s 6, nm 2003.

nghin cu nh n-c

28

ni, vo mi thi i u quan tm tm kim

nhng ph-ng thc kim sot quyn lc.

Phn quyn, v km ch i trng l nhng

cch thc m ng-i ph-ng Ty ngh ra

kim sot cng quyn. Nh-ng cch thc ny

khng -c chp nhn hon ton Vit

Nam. Ng-i ph-ng ng trong truyn thng

cng c nhng cch thc kim sot cng

quyn, m mt trong nhng cch thc hu

hiu l o c. Cc chun mc o c

ca nh Nho rt c ngha trong vic

kim sot cng quyn Trung Hoa v Vit

Nam trong truyn thng. Nn chng ta khng

chp nhn tam quyn phn lp v km ch i

trng th o c c th rt cn kim sot

cng quyn. Nhng chun mc ca o c

ph-ng ng nh-: nhn, th, trung, tn, ngha,

l, khim, mn, hu... nu -c s dng hp

thi trong khu vc cng quyn th s rt c

ngha kim sot quyn lc n-c ta.

Trong mt x hi php quyn, php lut

phi phc v ng-i dn. Mun nh- vy, php

lut phi l php lut t nhin. l php

lut tha nhn v to lp nhng c ch bo

m cc quyn t nhin ca con ng-i, do

-c ng-i dn ch ng s dng bo

v mnh.

Tr-c yu cu ca mt x hi php quyn,

vn t ra i vi nh n-c l phi ban

hnh nhng o lut phc v nhn dn, pht

trin x hi dn s. Trong khi lut t- Vit

Nam pht trin chm hn so vi lut cng. T -

duy lp k hoch lp php ca chng ta

d-ng nh- -u tin php lut t chc v hot

ng ca nh n-c hn. Hin nay, nhu cu

v php lut t- ca ng-i dn v s p ng

ca nh n-c vn cn cch xa nhau. Hng

lot nhng vn bn php lut rt cn thit vi

ng-i dn ch-a -c ban hnh nh- Lut

cnh tranh v chng c quyn, Lut tr-ng

cu dn , Lut v lut s-... Mt s vn bn

php lut phc v ng-i dn c v t ra

nhiu bt cp nh-ng chm -c sa i nh-

B lut Dn s, Lut th-ng mi, Lut ph

sn...Ti cho rng t- duy lp k hoch lp

php nn -u tin lut phc v ng-i dn.

Nh n-c cng phi c nhng c ch

to iu kin cho ng-i dn hiu bit v ch

ng s dng php lut bo v mnh. Nh

n-c cn u t- nhiu cho vic t chc -a

php lut vo cuc sng. Vic lm ny nhiu

khi cn quan trng hn l lm lut. Nh n-c

ta cng quan tm n vic tuyn truyn,

ph bin, gio dc php lut trong nhn dn.

Tuy nhin -a php lut n ng-i dn cn

mt t- duy phc v hn l t- duy cai tr. Nhn

vo hot ng tuyn truyn, ph bin, gio

dc php lut ca nh n-c ta c th nhn

thy chng ta -u tin tuyn truyn, ph bin,

gio dc php lut phc v cho vic qun l

nh n-c nh- B lut Hnh s, Lut giao

thng, Lut phng chng ma tu... Nh n-c

cn h-ng hot ng -a php lut vo cuc

sng i vi nhng lnh vc php lut phc v

ng-i dn. Mt t- duy tuyn truyn ng-i

ta s dng cn hn t- duy tuyn truyn

ng-i ta tun theo./.

* Khoa Lut- i hc quc gia H Ni



Lut doanh nghip chung

29

Nhng nm gn y, nhiu nhhoch nh chnh sch th-nghay ni v vic son tho v banhnh sm mt o lut c tn gi l LutDoanh nghip chung. Trong thu tmton b cc loi hnh doanh nghip ang-c quy nh ri rc trong cc lut hin nayl Lut Doanh nghip nm 1999, Lut Doanhnghip nh n-c nm 2003, Lut Hp tc xnm 2003 v Lut u t- n-c ngoi ti VitNam nm 2000.

Hin nay, t-ng v vic ban hnh smLut Doanh nghip chung ang tr nn bcxc hn. Ngy 12/01/2004, B tr-ng B Khoch v u t- ban hnh Quyt nh s30/Q - BKH, theo , mt Ban son thovi nhim v gip B tr-ng trong vicnghin cu, xc nh cc t- t-ng ch o vnhng ni dung c bn ca Lut ny chnh thc -c thnh lp. Cc c quan nhn-c c thm quyn khc cng ang thchin nhiu bin php thc y nhanh vicson tho v ban hnh sm Lut ny.

Tuy nhin, vic ban hnh hay khng ban

hnh, ban hnh sm hay mun o lut ny

ang -c tho lun si ni trong gii hc

gi, c bit l trong gii lut gia v hu nh-

ch-a c -c s thng nht. Nhiu lut gia

th hin s bn khon i vi vic ban hnh

o Lut ny. Vi t- cch l mt lut gia, ti

cng xin gp mt vi kin sau y:

Cn hay khng cn ban hnh?

Theo ti, tr-c khi tr li cho cc cu hi

Cn hay khng cn ban hnh Lut Doanh

nghip chung? Thi im thch hp ban

hnh Lut ny?, chng ta phi xem xt mt

cch nghim tc mt lot vn nh-: chc

nng ca Lut Doanh nghip chung; tnh

hiu qu ca vic ban hnh Lut ny v c

bit l thc trng php lut v cc loi hnh

doanh nghip hin nay cng nh- trong mt

vi nm ti. Ch trn c s nghin cu k cc

vn nu trn chng ta mi c cn c

khoa hc v thc tin -a ra quan im

ng n v vn phc tp ny.

Lut Doanh nghip chung:

cn hay khng cn ban hnh?

D-ng ng Hu*

nghin cu php lut

30

Chc nng ca Lut Doanh nghipchung

Cc ch th kinh doanh, trong ch yu

l cc doanh nghip mun hot ng mt

cch hiu qu cn c mt mi tr-ng php l

y v hp l. Mi tr-ng php l ny bao

gm mt h thng vn bn quy phm php

lut thng nht nh-ng xt v chc nng th c

th -c chia thnh 3 b phn c mi quan

h cht ch vi nhau.

B phn th nht c vai tr to lp (lm

cho hnh thnh -c) cc ch th kinh doanh

v v vy cn -c gi l php lut u vo.

l tng th cc vn bn quy phm php

lut c tc dng to lp cho nh u t- mt

t- cch php l h c th hot ng sn

xut, kinh doanh hp php trn th-ng

tr-ng.

n-c ta, r-ng ct ca b phn thnht ny chnh l cc o lut v cc loi

hnh doanh nghip nh- Lut Doanh nghip

nm 1999, Lut Doanh nghip Nh n-c

nm 2003, Lut Hp tc x nm 2003, Lut

u t- n-c ngoi ti Vit Nam nm 2000.

Cc o lut ny quy nh v cc m hnh

php l ca cc ch th kinh doanh nh-

doanh nghip t- nhn, cng ty c phn, cng

ty trch nhim hu hn (TNHH) 2 thnh vin

tr ln, cng ty TNHH mt thnh vin, cng ty

hp danh, doanh nghip nh n-c, hp tc

x, doanh nghip lin doanh v doanh

nghip 100% vn n-c ngoi. Trong cc lut

v doanh nghip va nu trn, nh lp php

quy nh khi nim v cc doanh nghip, c

im php l, cch thc thnh lp, b my

qun l, iu hnh doanh nghip, c ch

qun l ni b, quyn hn, ngha v v trch

nhim ca tng b phn trong b my qun

l iu hnh doanh nghip. B phn php

lut th nht ny khng quy nh v cc

quan h th tr-ng m doanh nghip s tham

gia m ch quy nh v cc vn lin quan

n vic hnh thnh ra chng vi t- cch l

nhng ch th php l. Chnh v vy, c mt

s kin cho rng, Lut v doanh nghip l

Lut v t chc ch khng phi l Lut v

hot ng ca cc doanh nghip.

B phn th hai ca h thng php lut

v doanh nghip l php lut quy nh v

cch thc x s, quyn v ngha v ca cc

ch th kinh doanh khi tham gia vo quan h

th tr-ng. C th, quyn v ngha v ca

cc doanh nghip trong lnh vc t ai s

do Lut t ai quy nh; vic cc doanh

nghip k kt v thc hin hp ng nh- th

no, chng c nhng quyn v ngha v g

v phi chu trch nhim ti sn ra sao khi c

hnh vi vi phm hp ng k kt... s

-c php lut v hp ng quy nh. Cc

doanh nghip kinh doanh phi ng thu

cho Nh n-c v ngha v ny n u, cch

thc thc hin ngha v ny nh- th no s

-c quy nh trong cc vn bn php lut

v thu. Khi tham gia cc quan h th tr-ng,

cc doanh nghip -c Nh n-c -u tin, -u

i, h tr nhng g v nh- th no, tt c

v s -c quy nh trong Lut Khuyn khch

u t- trong n-c v Lut u t- n-c ngoi

ti Vit Nam. Trong qu trnh kinh doanh, khi

tranh chp xy ra, nu mun gii quyt bng

con -ng to n th cc doanh nghip cn




31

phi khi kin ra To kinh t hoc To Dn

s, tu theo tnh cht ca v tranh chp. Vic

gii quyt cc tranh chp ny bng con

-ng To n -c quy nh rt c th

trong cc vn bn php lut t tng t-ng

ng l Php lnh th tc gii quyt cc v n

dn s nm 1989 v Php lnh th tc gii

quyt cc v n kinh t nm 1993. Ngoi ra,

nu h mun gii quyt tranh chp ca mnh

bng con -ng trng ti th th tc, trnh t

v nhng quyn, ngha v m cc doanh

nghip c -c trong vic gii quyt tranh

chp -c ghi nhn trong Php lnh

Trng ti Th-ng mi nm 2003. Ni mt

cch khi qut, y l b phn php lut iu

chnh cc quan h th tr-ng m doanh

nghip tham gia vo vi t- cch l ch th

kinh doanh. Chnh b phn php lut ny

quy nh quyn, ngha v ca cc doanh

nghip trong tng lnh vc hot ng m

chng tham gia v v vy, y l tm g-ng

phn nh tt nht, y nht v vic cc

doanh nghip c -c Nh n-c i x bnh

ng hay khng.

B phn th ba l b phn php lut v

gii th v ph sn doanh nghip. y l b

phn khng th thiu ca php lut kinh t v

doanh nghip vi t- cch l mt ch th

php l, c s ra i, tn ti v tiu vong.

c s tiu vong nh- mt tt yu th Nh n-c

phi ban hnh php lut iu chnh qu

trnh ny. Chnh v vy, ng-i ta vn th-ng

gi b phn php lut ny l php lut u

ra, v n c chc nng ch yu l to c s

php l cho vic -a mt doanh nghip ra

khi th tr-ng d-i hnh thc gii th hoc

tuyn b ph sn.

Tm li, xt v chc nng th php lut v

cc loi hnh doanh nghip d tn ti ring r

hay nhp vo mt vn bn th bn cht, chc

nng ca n vn khng thay i: l php

lut lin quan n cc vn t chc ch

khng phi l php lut lin quan n hot

ng ca doanh nghip. Chnh trn quan

im ny m tc gi thc s bn khon v

kin ca mt s ng-i cho rng, cn phi

ban hnh sm Lut Doanh nghip chung

xo b tnh trng khng bnh ng hin nay

gia cc loi hnh doanh nghip ang hot

ng trong nn kinh t n-c ta. Theo tc gi,

hy vng ny l khng t-ng v s ra i ca

Lut Doanh nghip chung khng th c kh

nng mang li iu k diu . Ti sao li

khng th? L do tht n gin. Nh-

phn tch trn, xt v bn cht, cc Lut v

doanh nghip ni chung v Lut Doanh

nghip chung ni ring l Lut quy nh v

vic thnh lp, ng k kinh doanh, v b

my qun l ni b, v mi quan h qua li

gia cc b phn cu thnh ca b my ,

tm li l quy nh v din mo ca mt ch

th kinh doanh m khng quy nh g nhiu

v cc quyn v ngha v ca cc doanh

nghip trong cc hot ng c th trn

th-ng tr-ng. Cng vic c tnh cht i

ngoi ny thuc v nhim v, chc nng

ca cc o lut khc (xem dn chng

phn trn). V vy, mun to lp mt mi

tr-ng kinh doanh bnh ng th vn

khng phi l xy dng mt Lut Doanh

nghip chung m l phi sa i, b sung,

hon thin cc lut c lin quan.

nghin cu php lut

32

Tnh hiu qu ca vic ban hnh LutDoanh nghip chung

tr li cho cu hi nn hay khng nn

ban hnh Lut Doanh nghip chung?, vic

th hai cn lm l phi xem xt liu chng ta

s -c g v mt g khi ban hnh Lut

ny.

Nh- mi ng-i bit, hot ng lp php

l mt hot ng rt quan trng ca Nh

n-c, do , rt cn phi coi trng tnh hiu

qu ca n. Mt o lut phi u t- nhiu

thi gian, cng sc v tin bc ban hnh

m sau li khng em li iu g thit thc

th chc chn khng -c ai ng h. Theo tc

gi, Lut Doanh nghip chung, nu -c ban

hnh th ci -c s khng c l bao.

Ci -c th nht l vic chng ta s

khng cn 4 o lut nh- hin hnh v

doanh nghip m s ch c mt o lut duy

nht, trong , qui nh ton b cc loi hnh

doanh nghip ang hot ng trong nn kinh

t n-c ta. T vic hp nht ny, cc nh u

t- s c thun li l khi mun la chn mt

hnh thc php l ca doanh nghip m mnh

mun thnh lp hoc tham gia th khng phi

tm trong nhiu vn bn.

Ci -c th hai l, vi vic ban hnh mt

Lut Doanh nghip chung th chng ta s c

iu kin lut ho cc quy nh hin hnh

v ng k kinh doanh vn ang nm ri rc,

khng thng nht trong cc o lut v

doanh nghip. Hin nay, trong php lut v

doanh nghip, vn ng k kinh doanh l

vn yu nht, th hin hai im: mt l,

hnh thc vn bn c gi tr php l thp

(Ngh nh ca Chnh ph) v th hai l

khng thng nht cho tt c cc loi hnh

doanh nghip. S khng thng nht ny th

hin ch, vic ng k kinh doanh cho 5

loi hnh doanh nghip thuc i t-ng p

dng ca Lut Doanh nghip nm 1999 th

-c c th ho trong Ngh nh s

02/2000/N-CP ngy 03/02/2000; vic ng

k kinh doanh i vi doanh nghip Nh

n-c li -c quy nh trong Lut Doanh

nghip Nh n-c nm 2003 v s -c c

th ho trong cc vn bn ca Chnh ph

h-ng dn thi hnh Lut ny; vic ng k

kinh doanh i vi hp tc x cng nm

trong mt tnh trng t-ng t nh- vy, ngha

l mt phn -c quy nh trong Lut Hp

tc x nm 2003 v mt phn khc s -c

quy nh c th trong cc vn bn ca Chnh

ph h-ng dn thi hnh Lut ny. Hu qu

l, vn ng k kinh doanh ng l cn

phi -c quy nh mt cch thng nht i

vi mi loi hnh doanh nghip trong mt vn

bn php lut chung th hin nay li -c

iu chnh mt cch ring r, phn tn, thiu

tnh ng b, thiu tnh thng nht. Nhiu

vn v ng k kinh doanh i vi doanh

nghip nh n-c, hp tc x cng ch-a -c

quy nh c th v iu gy khng t

kh khn cho cc doanh nghip trong qu

trnh thc thi quyn t do kinh doanh ca

mnh. V vy, nu ban hnh Lut Doanh

nghip chung th ci -c th hai l chng

ta s c c hi -a cc quy nh v ng

k kinh doanh vo mt u mi, khc phc

-c cc nh-c im nu trn. Tuy nhin,

nh- phn sau s ni, gii quyt vn




33

ny, chng ta cn c cch lm khc ch

khng nht thit ch bng con -ng ban

hnh Lut Doanh nghip chung.

Trn y l mt vi ci -c m vic ban

hnh Lut Doanh nghip chung c th -a

li cho chng ta. Tuy nhin, vic ban hnh

Lut ny cng em n khng t iu bt li.

Th nht, vic ban hnh Lut chung ny

khng ph hp vi tro l-u chung trn th

gii hin nay v hot ng lp php ni

chung v hot ng lp php v doanh

nghip ni ring. Vic ban hnh Lut Doanh

nghip chung m thc cht l vic ban hnh

mt B lut v cc loi hnh doanh nghip

bao gm c doanh nghip nh n-c v hp

tc x l iu ch-a n-c no trn th gii

lm. Thc ra cch y gn 200 nm, vo

nm 1807, Php l n-c u tin ban hnh

B lut Th-ng mi, trong quy nh v tt

c cc loi hnh th-ng nhn (doanh nghip)

thi by gi. Vit Nam, nm 1943 v Min Nam thi M - Ngy (nm 1972) cng

ban hnh B lut Th-ng mi c ni dung

t-ng t nh- B lut Th-ng mi Php nm

1807. Nh- vy, trong thc tin lp php ca

loi ng-i, mt thi tng c vic quy tp

cc loi hnh ch th kinh doanh vo mt o

lut. Tuy nhin, cn phi nhn mnh rng,

B lut Th-ng mi ch quy nh v cc

doanh nghip dn doanh m khng quy tp

vo cc loi hnh ch th kinh doanh khc

nh- doanh nghip nh n-c v hp tc x.

Cch lm nh- tr-c y l c th chp nhn

-c v trnh pht trin kinh t lc cc B

lut ra i ni chung l cn thp; cc quan

h x hi pht sinh trong qu trnh thnh lp,

ng k kinh doanh ca cc doanh nghip

nhn chung cn n gin. Ngy nay, cc

quan h x hi lin quan n vic t chc

ca cc doanh nghip, nht l cc loi hnh

cng ty tr nn phc tp hn nhiu v

iu ny cho thy, vic tch cc loi hnh

cng ty iu chnh mt cch y , n

ni n chn l iu rt cn thit. V vy, xu

h-ng chung hin nay ca cc n-c trn th

gii l phi tp trung ho, phi B lut ho

php lut v doanh nghip, khng ban hnh

mt B lut v cc loi hnh doanh nghip,

m ban hnh tng o lut ring nh-: Lut

Cng ty C phn, Lut Cng ty TNHH, Lut

Hp tc x, Lut Doanh nghip Nh n-c.

Vit Nam ta cng ang i theo xu th ny

ca th gii v v vy, vic ban hnh mt lut

chung v doanh nghip, trong khng ch

bao gm cc doanh nghip dn doanh m

cn c doanh nghip nh n-c v hp tc x

xem ra khng my ph hp vi truyn thng

cng nh- thc tin lp php trn phm vi

ton th gii.

Th hai, vic ban hnh Lut Doanh

nghip chung khng cho php chng ta thc

hin -c ch tr-ng ca ng v Nh n-c

ta hin nay l: cc vn bn php lut do

Quc hi ban hnh cn phi quy nh c th,

chi tit, y cc vn x hi c lin

quan, trnh tnh trng cc o lut ch quy

nh mt cch chung chung, cn cc vn

c th th li do cc vn bn d-i lut quy

nh. Tnh trng chung chung ca lut, theo

tc gi, l mt nguyn nhn lm suy gim vai

tr ca Quc hi vi t- cch l c quan

quyn lc nh n-c cao nht trong vic gii

nghin cu php lut

34

quyt cc vn ca t n-c. Mun cc

o lut tho mn -c yu cu trn th vic

ban hnh Lut Doanh nghip chung (m thc

cht l B lut v doanh nghip) khng phi

l cch lm hp l i vi chng ta hin nay.

Thc trng php lut v doanh nghip

Vic ban hnh sm Lut Doanh nghip

chung nh- mt s ng-i xut xem ra l

khng c c s thc t, t tnh kh thi. C

nhiu l do c th khng nh nh- vy.

Tr-c ht, l thc trng ang hot ng tt

ca php lut v doanh nghip hin nay. Nh-

chng ta bit, ci m cc nh u t- thc

s cn n khng phi l vic ban hnh mt

o lut cha ng cc quy nh v mi loi

hnh doanh nghip m l mt o lut vi

nhiu quy nh mi, tin b hn so vi cc

quy nh hin hnh. Tuy nhin, cc quy nh

mi ny chc chn l ch-a th c -c trong

mt vi nm ti v Lut Doanh nghip nm

1999 vn ang chy tt, thc tin thi hnh

n trong 4 nm qua ch-a thy vn g ni

cm cn gii quyt ngay; Lut Doanh nghip

Nh n-c v Lut Hp tc x th mi -c

ban hnh, th ch ho -c rt nhiu

quan im i mi ca ng v Nh n-c ta

i vi kinh t quc doanh v kinh t tp th.

c bit, hin nay, hai Lut ny vn ch-a c

hiu lc thi hnh nn cng kh c th bn

so-5-nam-2004

Documents

mt s vn php

v c khints

th bch th nguyn thanh

nhng nguy c tim n v

dng ng hu

bn v th tc kh thiv vn

bn v mt bng bnh ng

bc h nh sch vn