Sn. Ersin Arıoğlu’nun 26 Temmuz 2011’de Sabancı ... · Konuşmamınaksında üniversiteler ve mühendisler olduğuiçin sözlerime üniversiteler hakkında bazı görüşler

E. Arıoğlu1

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Sayın Rektör Prof. Dr. Berker,Değerli Gençler,

Bugün burada sizlerle birlikte bulunmaktan büyük mutlulukduyuyorum.

Bana bu fırsatı sunan değerli Rektör Prof. Dr. Nihat Berker’e çokteşekkür ederim. Sabancı Üniversitesi’nin temel değerleri arasındaöğrencilerini yaşama en iyi şekilde hazırlamak olduğunu biliyorum.Yine Sabancı Üniversitesi’nin endüstri ile özlenen seviyede ilişkikurma gayretlerini takdirle izliyorum.

Bu bağlamda Liseliler için düzenlenen Yaz Okulunun olağanüstüprogramı içinde Dr. Berker, verdiği “Üniversiteler ve Meslekler”adını taşıyan derslerinde öğrencilerini girişim yapmış tecrübeli,başarılı meslek mensupları ile tanıştırmak istiyor. Amaç sanırım,öğrencilerine gerçek hayattan örnekler sunmak. Bu aradamühendislik disiplininde beni de düşündüğü için mutlu oldum. Amaben ne kadar başarılıyım, emin olun hiç bilmiyorum. Önümüzdeki90 dakika içinde, yaptığım bazı işleri ve tecrübelerimden süzülüpgelen fikirlerimi belki biraz da dağınık biçimde sizlerlepaylaşacağım. Anlatacaklarım üç bölüm. Birinci bölümde,kurduğum şirketler neler yaptı, onları sunacağım. “Nasıl kurulduk”hikayesini de anlatacağım. İkinci bölümde tecrübelerimiözetleyeceğim. Üçüncü bölüm ise karşılıklı soru/cevap bölümüolacak. 90 dakikanın sonunda, başarım hakkında sizlerin zatenyeteri kadar kanaatiniz oluşur. Bu arada, dilerim ki, mühendisliğibirçok heyecanlı boyutuyla sizlere yeterince tanıtmış olabilirim.

177

Sn. Ersin Arıoğlu’nun 26 Temmuz 2011’de Sabancı Üniversitesi’nde “Üniversiteler ve Meslekler” dersinde yaptığı konuşmanın metnidir.

Sabancı Üniversitesi, Tuzla/İstanbul

E. Arıoğlu2

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Değerli Gençler;

Konuşmamın aksında üniversiteler ve mühendisler olduğu içinsözlerime üniversiteler hakkında bazı görüşler sunarakbaşlayacağım. Günümüzde üniversitelerin, toplumları için yaşamsalönemde görevleri ve sorumlulukları vardır. Çağdaş toplumlardaüniversitelere meslek insanı yetiştirme ve ar-ge görevlerinin yanısıra; toplumsal kalkınmanın, fiziksel kalkınmanın ve uygarlığınmotoru olma gibi yeni bir görev daha yüklenmektedir.

Üniversitelerimizi birer Bilim Fabrikası gibi düşleyebilirsek; altyapısı(hard-ware) binalar, derslikler, öğretim araçları, laboratuarlar,arşivler, kütüphaneler vb. tesislerdir. Üstyapısı (soft-ware) ise;yönetim sistemi, öğretim üyeleri, eğitim ve ar-ge teknikleridir.Girdiler; bilgi, öğrenci, fon, kağıt, kalemdir. Fabrikanın üretimi ise;meslek ve bilim insanları ile raporlar, makaleler, kitaplar, yazımlar,tezler ve doktoralardır. Çıktılar, bir başka şekilde; bilgigenişletmesi, bilime katkılar, teknolojiler ve patentler olarak daözetlenebilir.

Bu fabrikada, altyapıların amaçlar için yeterli seviyede; üstyapınınise dinamik ve çağdaş formasyonda olması gereklidir. Fabrikanınhür bir akademik ortamda çalışması şarttır. Böyle bir fabrikadanelde edilen ürünün verimi’ni, yeryüzünde bilinen hiçbir fabrikadanveya üretimden elde etmek mümkün değildir.

153

Universitas – Universite (Latince - MS 1200) Bilgi Öğreten ile Öğrenenin bir arada olması

E. Arıoğlu3

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Sevgili Gençler;

Üniversite mezunu olmak, uygarlığımızı ilerletmek için bir mesleksahibi olmaktır. Bana “meslek sahipleri ne yapar” diye sorarsanız,‘değer üretirler’ derim. Meslek sahiplerinin amaçları; çeşitli insangereksinimlerini karşılamak üzere değer yaratmaktır. Bu amaçlardoğrultusunda faaliyet gösteren organizasyonların, çeşitlikademelerinde görev alırlar. Hatta bazıları, bu organizasyonlarıgirişimci olarak bizzat kurarlar. Bazıları tasarımcı, bazıları üretici,bazıları karar veren - yöneten, bazıları da araştırman veya öğretenolurlar. Tabii, bir grup mezunun da politikacı olmasında birmahzur yok.

Çağdaş anlamda meslek sahiplerini tanımlarsam: “Düşünerek,hesap ederek, sistem kurarak ve yaratıcılık sergileyerek;mevcut bilgi ve öğeleri, bir ‘etik kurallar zinciri’ içindeilintilendirip, daha üst düzeyde değer yaratan bir ‘takımoyuncusudur” demeliyim.

106

E. Arıoğlu4

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Değerli Gençler,

Tek hücrelilerden insanlara kadar tüm canlılar, durumlarını dahaiyiye götürmek için sürekli çaba harcar ve sorunlarını çözmeyeçalışırlar. Sorunlar, birbirleri ile ilişkilerinden, canlıların kendidurumlarını hemcinsleri ile kıyas yaparak değerlendirmelerinden veiyileştirmek istedikleri çevrelerinden doğar.

Canlıların sorun çözme stratejileri her zaman ilginçtir. Bazen,izlenen strateji tutmaz, durum daha da kötüye gider. Hemen yenibir stratejiye geçebilen canlılar olduğu gibi, atalet içinde kalanlar daolur. Ataletini yenemeyenler yaşam sahnesinden çekilirler. Amagenellikle canlılar sorunlarını deneye-yanıla, başarı ile çözerler.

Her canlı gibi insan da, mümkün olan en uzun süre ve mutlulukiçinde yaşamak ister. Mutlu olmak sorunsuz olmak değildir;sorunlarla başa çıkabilme becerisine sahip olmaktır. İnsanlar bunedenlerle toplum halinde yaşar ve bilgi üretirler. İnsanlık,sorunlarını çözmek için topluca gayret gösterdiğinde başarıya dahahızlı ulaştığını keşfetmiştir.

Başarı için çok gayret gerekir, ama ödülü de muhteşem olur:Değişir ve gelişirler. Toplumların bütün gayretleri gelişmehedeflidir. Gelişme süreci boyunca elde ettiklerinin toplamınauygarlık denir.

152

Sanatçı: Xia Dachuan - Çin Sanatçı: Murat Top

E. Arıoğlu5

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Tarihsel süreçte önceleri uygarlık kavramı kültür (cultura animi)kelimesi içinde ifade ediliyordu. Uygarlık kavramı Batıda ilk defa1720’den sonra civilization olarak, civility kelimesindentüretilerek yazıldı ve kültür kavramından ayrıldı. Bazı düşünürleruygarlığı bir ara yalnız “yollar, köprüler, limanlar ve büyükyapılar” olarak ifade ettiler. Zaman içinde uygarlık tarifine“insanlığın hiç unutamadıkları” veya “yaşamı iyileştireniyiliklerin toplamı” gibi tarifler de eklendi. Karl Marx, uygarlığınaltyapıları (maddi) ve üst-yapıları (manevi) olduğunu ayırt etti.

Uygarlığın manevi boyutu (bugünkü dijital uygarlıkta softwaredeniliyor) toplumsal bilinç veya ortak akıl veya zihniyetkavramları ile ifade edilmektedir. Zihniyetler; toplumsal tercihleri,davranışları yönlendiren, sosyal tutumları eğip büken veyagelişmeye sevk eden; önyargılara kök saldıran veya geçitvermeyen değerler sistemidir. Zihniyetler aynı zamanda uygarlığınaltyapısını (fiziksel maddi değerleri - hard ware) üretir veşekillendirir. Günümüzde uygarlıkların altyapısı, üstyapı ile sıkıca içiçe geçmiştir ve birbirini durmadan etkileyerek, yeni biçim veuygarlık dokuları yaratıyorlar. Bu tariflerden anlaşılacağı gibimühendisler uygarlığımızın altyapısını (hard-ware) düzenler, kurarveya inşa ederler.

Yakın gelecekte ise insanlık, uygarlığı “doğa kanunları ileuyumlaşma seviyesi olarak” algılayıp betimleyecektir. Doğakelimesi tabiat anlamındaki doğa olduğu kadar, insan ve toplumdoğasını da içerecektir.

187

Sanatcı: Hasan Ayçın

E. Arıoğlu6

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Değerli Arkadaşlar,

Uygarlığımızın bilgi düzeyi, bugüne kadar insanlığın hiç şahitolmadığı ve hatta düne kadar hayal bile edemediği bir hızdaartmaktadır. Başta bilgisayar teknolojileri ve paralelinde ulaşımteknolojileri olmak üzere, hızlı gelişim ve değişimler, bir yandaninsanlığın refah seviyesini ve yaşam kalitesini artırıyor; diğertaraftan insanları, ülkeleri ve ekonomileri birbirine sıkıca bağlıyor.Dünyanın gidişatından anlayabildiğimiz odur ki, dünya gittikçegörece olarak küçülüyor ve yepyeni bir uygarlık aşamasınageçmeye hazırlanıyor.

Mevcut değerlerimiz, uygarlığımızın önündeki, adil olmayan gelirdağılımı, nüfus artışları, irrasyonel mal ve enerji tüketimleri,doğanın tüketilmesi ve hepsinin toplamı olan iklim değişimi gibiçetrefil sorunlara çözüm bulmamıza olanak sağlamak üzereevriliyor. İnsanlığın görevi artık, önümüzdeki on yıllarda doğacakuygarlığın niteliklerini iyi kavramak ve gelişmesini önleyeceksorunlarla mücadeleye hazırlanmaktır. Bugün dünyayı sarmışbulunan global kriz, hiç şüphesiz, ölçü kavramını öne çıkaranyeni bir uygarlığın doğum sancısıdır.

129

DEĞERLERDE DEĞİŞİM EĞİLİMLERİ

İnsan potansiyeli

Üretimde yenilikçi, yaratıcı esnek yöntemler

[ Doğa + Fazilet ] kanunları ve sorumluluk

Doğa çözüm yolları gösteren ilham kaynağıdır.

Gerekeni yapma

Gelişme / kalkınma / öğrenme

Maddi kaynaklar

Yığınsal üretim yöntemleri

Doğa kanunları ve teknoloji

Doğa insanlık için kaynaktır

Sadece görevini yapma

Büyüme

Dün önemliydi Yarın daha çok önemli olacak

Y E N İ D OĞA N U Y G A R L I K(Ölçü içinde sürdürülebilir gelişme)

En Büyük Tehdit : İklim Değişimi

E. Arıoğlu7

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Değerli Gençler;

Mühendis kelimesini, Arapçadan bugün kullandığımız gibi aynenaldık. Kelimenin anlamı, hendese bilen, hesap eden demektir veMS 700’lerde kullanılmaya başlamıştır. Batı kültüründe akıl eden,makina yapan anlamına gelen engineer kelimesi Latincekökenlidir ve MS 1700’den sonra kullanılmaya başlanmıştır. Gerekdoğu, gerekse batı kültüründeki, mühendis ve mühendisliğiifadelendiren kelimeler tek başlarına, hatta bir arada bile bugünkümühendislik kavramı için yetersizdir. Mühendisler toplumda vebireyde mutluluk yaratmak üzere mal ve hizmet üreterektoplumsal değişim sağlarlar ve uygarlık kurarlar. Bu nedenle, birtoplum için, mühendis yetiştirmenin özel bir önemi olmalıdır.

90

Sanatçı: Ivana Steigera

E. Arıoğlu8

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Mühendislik eğitimlerinde, mühendislere çok iyi hazırlanmış birzihinsel alet kutusu verilmelidir. İyi bir mühendislik formasyonunuüst-üste sarılmış beş katmanlı bir yapıda düşünebiliriz. İlk katmanve işin özü temel bilimlerdir. Temel bilimler mühendislik bilimleriile sıkıca sarılmalıdır. Mühendisler üretimlerinde insanların zihin vebeden güçlerini harekete geçirip organize edeceklerdir. Ayrıcabütün üretimler hukuk çerçevesinde yapılmalıdır. Mühendis sadeceülkesinin hukuk kaideleri değil, ekonomik hinterland içindekiülkelerin hukukları hakkında da bilgi edinebilme yetisine sahipolmalıdır. Günümüzde pazar sadece ülke değil, bütün dünyadır.

Mühendislere öğretilecek bilgilerin 4üncü ve son katmanı sosyalbilimlerdir. Mesleği ile yakın ilgisi olan felsefeleri, tarihi gelişmelerimühendisler bilmek zorundadırlar. Her kararları maliyet unsuru olanve azalan kaynakları kullanan mühendisler için, özellikle ekonomiönemlidir. Bütün bu bilgilerin ucu açıktır ve zaman içindedeğiştiğinden, ömür boyu geliştirilmesi gereklidir. En az bu nedenleMühendislik karakteri ile 4 katman sıkıca sarıp sarmalanmalıdır.

136

E. Arıoğlu9

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Değerli Arkadaşlar;

Sorun çözmenin en çok çeşitlendiği alanlardan birisi mühendislikalanıdır. Mühendisler bilgiyi en kısa yoldan bilime ve teknolojiyeçevirerek mal ve hizmet üretirler.

Mühendisler çağlarına ve toplumlarına karşı sorumludurlar.Mühendisler hedef belirlemede ve tolerans sınırları içinde ve uygunmaliyetle hedeflere ulaşmada mahirdirler. Gözlem ve deney yapmakabiliyetleri gelişmiştir. Kıt kaynakları verimli kullanırlar. Bu özelkarakterleri ile mühendisler insanlığın refahını durmadanyükselterek zenginlik yaratmayı ve uygarlığımızı geliştirmeyibaşarmışlardır. Bu başarıda, mühendislerin bilgi işleme becerileriözellikle önem taşır.

67

MÜHENDİSLERİN BASKIN ÖZELLİKLERİ

Bilgiyi en kısa yoldan bilime ve teknolojiye çevirirler

Hedef belirlemede, karar vermede mahirdirler

Hedeflere bütçesinde ve tolerans sınırları içinde ulaşırlar

Gözlem ve deney yapma yetenekleri yüksektir

Kıt kaynakları verimli kullanırlar

ÖZETLE : MÜHENDİS BİLGİ İŞLERYARATICILIK SERGİLER‘GÜZEL’İN PEŞİNDE KOŞAR

E. Arıoğlu10

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Sevgili Gençler,

Nedir bilgi işlemek?

Bilgiler, duyularımıza olgular ve olaylar halinde ulaşır. Olgular veolayların içerdiği bilgiler tek tek atomik yapıda değil, olguların içinesaklanmış bilgi yumakları halindedir. Olgulardaki bilgiyi ayırmakiçin, gözlem yapmak gerekir. Gözlem tek başına yeterli değildir.Bilgilerin ayrıştırılması, sınıflandırılması ve önceden doğrulanmışbilgilerle sınanması gerekir. Gözlem dahil, bu sürece; bilgi işlemeveya saklı bilgiyi ortaya çıkarma -veya daha genel konuşursakbilim yapma denir.

Diğer kelimelerle söylersek, bilgi işlemek, bilgileri birbiri ileilişkilendirerek yeni, daha faydalı bilgileri üretme tekniğidir. Nasılkimyada değişik elementler bir araya getirilerek işleniyor ve farklıözellikte yeni maddeler elde ediliyorsa, değişik bilgiler deilişkilendirilip yepyeni bir desende ifadelendirilerek, daha faydalıbilgilere dönüştürülür.

Günümüzde toplumlar arası uygarlık yarışı; yeni bilgileri üretme,öğrenme ve uygulama yarışı haline dönüşmüştür. Bilgi işleyennesiller yetiştirmek, bugün eğitim sisteminin birincil sorumluluğudur.Ancak bu yetmiyor; özellikle siyaset dahil, toplumun tümkatmanlarında da bilgi işlemek refleks haline dönüştürülmelidir.Bilgi işlemek değişimdir. Özün özü söylenirse: Öğrenmeyiöğrenmek, bilgi işlemeyi öğrenmektir.

158

E. Arıoğlu11

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Bilgi işleme süreci; ister siyasette, isterse günlük hayatta olsun,yaşanan sorunlara yöneltilirse sonuçlar, sorunun çözümleridir;ticari ürünlere yöneltilirse sonuçlar, know–how veya yeniürünlerdir; Araştırma – Geliştirme olarak yürütülürse, yeniteknolojiler elde edilir ve bilim yapma süreçleri olarak yönetilirse,bilimsel kuramlara ulaşılır.

Bilgi işleme en az 4 nedenden dolayı çok değerlidir.

Toplumsal yoksulluğu yok eden biricik altın yoldur. Teknoloji üretir. Varsa, teknolojinin zararlarını giderir. İnsanlığı bireysel ve toplumsal değerlerle donatır. Toplumsal

zihniyetlerin değişimini sağlar. Demokrasileri olgunlaştırır; barışı kalıcı kılar; yaşam

kalitesini, toplumun güvenliğini ve en önemlisi insanmutluluğunu artırır.

92

Sanatçı: Tolga Çakır

E. Arıoğlu12

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Değerli Gençler,

Bugün Türkiye’nin ve dünyanın içinde bulunduğu durum, yenidüşünce yapılanmalarını gerektiriyor. Yapılacak iş, öğrenmeyiyeniden tanımlamaktır. Her tür öğrenme, düşünceyi uygulama ilebirleştirir. Öğrenme, dünya ile nasıl etkileştiğimiz ile ilgilidir ve buetkileşimden ortaya çıkan farklı bilgi ve becerileri içerir. Farkları ise,bilincimizin derinliği ve genişliği ile biz yaratırız. Bilinç düzeyimizyüzeysel olaylara ve anlık koşullara odaklanırsa, eylemlerimiztepkisel olur. Tepkisel davranışlar çok az bilgi üretir ve çok azöğrenme sağlarlar. Diğer taraftan, daha derin düşünerek, daha çokfikir üreterek olguların içindeki büyük örüntüleri ve saklı bilgileriöğrenmeye sıvanmak, daha az kaynakla daha çok iş yapmabecerisini kazandırır. Bu beceri ise insanlığın üretim ve evrimpotansiyelini misli ile katlar.

Yaşam “bilinmezliğin” toprağında yeşerir. Anlaşılmıştır ki hiçbirşeyi kesin olarak bilemeyiz. Hiçbir bilimsel deneyimiz, olgularıdoğrudur diye ispatlayamaz, sadece “doğru” olarakyanlışlayabilir. Diğer kelimelerle, olguları yanlış değerlendirdiğimizibir deney sonucu ile anlayabiliriz. Olgu yanlışlanırsa hâlâ doğruyubilmiyor olacağız. Milyon kere doğrulanan bir olgudan bile, hâlâ,doğru olup olmadığı konusunda “kuşku duyma” hakkımız vardır.Durumdan emin olmadığımızı biliyorsak, durumu değiştirmek içininancımız ve yeterli nedenimiz var demektir. Bu inanç bize,düşüncelerden eyleme giden enerjiyi sağlar ve bizi daha iyiyeulaştırır. Öğrenme, bu enerjinin açığa çıkması ile gerçekleşir.

197

E. Arıoğlu13

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Değerli Gençler,

Artık biliyoruz ki; evrenle ilgili bilgilerimiz hiçbir zaman tam vemükemmel olamaz. Eldeki bilgilerin eksikliği nedeniyle, insanlariçin, hatasız bir karar vermek veya iş yapmak mümkün değildir.Ancak verdiğimiz kararların veya yaptığımız işlerin ‘daha verimli’veya ‘daha az verimli’ olduğundan bahsedebiliriz. Kararlarımızdatam bir mükemmelliğe ulaşmak mümkün olmadığından, o zamanikinci sıradaki en iyiyi amaçlamalıyız: “gelişmeye açık” bir sistemkurmak. Ancak böyle bir ortamda, teorilerimizi, politikalarımızı,kararlarımızı, tasarımlarımızı, diğer bir deyişle, insanların tümetkinliklerini inceleyebilir ve onları herkes için verimli olanayöneltebiliriz. Sözün özü; gelişmeye açık olmak demek, hatalarınortadan kaldırılabildiği bir ortamı veya sistemi oluşturmak, kurmakdemektir.

Hataları ve yanlışları bulmak için insanoğlu sihirli bir yöntemgeliştirmiştir; bilgi işlemek. Eğer bilgi işleme, bir açık sistemdesürekli olarak uygulanırsa, hatalar sürekli düzeltileceğinden,sürdürülebilir sistemleri oluşturmak da mümkün olacaktır.

130

E. Arıoğlu14

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Değerli Arkadaşlar,

İnsan yapımı bütün işler ve sistemler belli bir süre için uygun vefaydalı bir çözüm olabilirler. Verim süresinin uzatılması, sistemdekiyanlış ve eksiklerin giderilmesi sadece bilgi işlemekle mümkündür.Sürdürülebilir gelişmenin yakalanması için tek çözüm budur.

Verim süresini uzatmak, hataları, yanlışları ve eksiklikleri bulmanınmaliyet ve sürelerine bağlıdır. Bununla beraber, bir sistem her nekadar hatalardan arındırılırsa ve geliştirilse de belli bir süre sonra,kesinlikle miadı dolar ve etkisiz, verimsiz, sürdürülemez hale gelir.Bu devrimsel bir değişimin zamanının geldiğinin ve daha yüksek birdüzeyin hedeflenmesi gerektiğinin kesin bir göstergesidir.

Albert Einstein’dan öğrendik ki; “Bir sorun, oluştuğu zamanındüşünce düzeyi ile çözülemez.” Bu çok bilinen özdeyiş, sorunçözmenin neden bir sanat haline dönüştüğünü anlatır. Sorunçözmek üzere bir üst düzeye çıkabilme, organizasyonlarınkatmanlarında refleks haline dönüştürülmüş bilgi işleme yeteneği,yanında yaratıcılık sergileme ve estetik tutum gerektirir.

136

“Bir sorun, oluştuğu zamanın düşünce

düzeyi ile çözülemez...”Albert Einstein

E. Arıoğlu15

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Sevgili Gençler,

İnsanlık, yaratıcı düşünceyi uzun süre, dâhi veya doğuştanüstün yetenekli kimselerin ürünleri olarak algılamıştır. Oysayapılan araştırmalar, her insanın yaratıcı olabileceğini ve günlükhayatın her sorunu için yaratıcılık sergileyebileceğini gösteriyor.

Marlow, yaratıcılığın, kendini adayarak işini yapmak olduğunusöyler. Carl Rogers, “İyi veya kötü yaratıcılık yoktur. Acıyıdindiren ilacı bulan da, işkence aleti icat eden de yaratıcılıksergilemiştir” der. Bruner, yaratıcı düşünceyi, gözlemcide sürprizyaratan, yanıtın tümüyle yeni ve uygun olduğunun farkına varmaşoku olarak tarif eder ve hoş bir duygu olduğunu söyler. Kısacaevet oldu’yu söyleten durumdur diye ekler.

Bu tanımlar objektif değildir. Yaratıcı düşünce ölçülebilir kılınmakistenirse; en az kaynakla mevcut bilgilerden en yüksek verimielde eden; bilgi çevrimi olarak tarif edilebilir. Kısaca, yaratıcılıkbilgi işleme çevrimi içinde gizlidir. Bilgiler işlendikçe yaratıcılık,süreçlerde ve çevrimin öznesinde ortaya çıkar. Yaratıcı kişilerkarşıt form ve desenleri, uyuşmayan fikirleri, çelişik ve birbiri ileilgisiz duran düşünceleri, ustalıkla ilintilendirirler. Onlar, ayrıkduranları birlik, uyum, sinerji oluşturan düzeylere taşırlar.

Yaratıcılık her insanda vardır. Yaratıcılıkta, zihindeki fikirlerinçokluğu ve fikirlerle ilinti kurma becerisi, hayal gücü ve sorusorma becerisi önemlidir. Bu beceriler eğitim ve öğretimle ortayaçıkarılabilir, öğrenilebilir ve geliştirilebilir.

190

Sanatcı: Andy GoldsworthYaratıcılık : En az kaynakla, mevcut bilgilerden en yüksek verimi

elde eden bilgi işleme tekniğidir.

E. Arıoğlu16

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Değerli Gençler,

Estetik tutum olmadan, bir üst düzeye geçmek kolay değildir.Kant’a göre estetik tutum, düşünce ile gerçeklik arasında bir“yargı” köprüsüdür. Estetik akıl, verimli kavramının, güzelkararıyla, iyi uygulandığını kabul eder. Kısaca, verimli fikirler iyiuygulanırsa “güzel” ortaya çıkacaktır. Şüphesiz, bunun söylenmesikolay, ancak yapılması zordur.

Eserler, ancak tasarımları kadar güzel olabilir. Güzellik ortayaçıkarılırken mekânlarla ilgili, sağlamlık, dayanıklılık, kalite gibi klasikkriterler derinden etkilenebilir. Estetiğin temel unsurları; harmonive kontrast, orantı, simetri, dizilim, ritim, renkler, doku ve çevredir.

Tüm insani eylemler ve davranışlar ‘estetik tutum’un çeşitliseviyelerini yansıtırlar. Çünkü insanî eylemler, güzelliğin hoşlantısıve çirkinliğin ürküntüsü ile yönlenir. Bu nedenle diyebiliriz ki,estetik, “toplumları değiştiren” ve “dünyayı şekillendiren”süreçleri yönlendirir.

Örneğin; zamana direnip günümüze gelebilen tarihî eserler,verimli fikirlerin “iyi” uygulanmasına örnek oluştururlar. Bunedenle, inşa edildikleri zamanda ve çok ötesinde bile “güzel”olarak kabul görme şansları çok yüksektir.

141

E. Arıoğlu17

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Sevgili Gençler,

Seçme ile ilgili bazı fikirlerimi aktarmak istiyorum. Seçme birkarardır. Kararlarımızı çoğu kere tecrübelerimize, öncekideneyimlerimize ve elimizdeki bilgilere dayandırabileceğimiziöğrendik. Önceki tecrübelerimizden elde ettiğimiz bilgilerin tamdoğru olamayacağını da tespit ettik. Çünkü elimizde hiçbir zamantam deney sonuçları yok. Bilgiyi üretebiliyoruz ama mutlak doğru-gerçek bilgiyi bir kerede ve hemen hiç üretemiyoruz. O zaman,yapacağımız eylem eldeki bilgilerle yeterli seviyede bilgi üretmekve onlara dayanarak karar vermek. Diğer kelimelerle, maliyetinekatlanabileceğimiz sürede bilgi işleyerek mevcut bilgilerdekihataları temizleyip, en verimli karara ulaşmak.

Bu konuda temel olarak söylenecek en faydalı tavsiye; seçimyapmak, karar vermektir. Karar, gerektiği yerde elden gelenin eniyisi yapılarak en uygun zaman diliminde mutlaka verilmelidir.

Kararın sıhhatli olması için;1. Hür bir düşünce ortamının ve2. Hataların sürekli giderilebileceği açık bir sisteminvarlığı gereklidir. Bu şartlar sürekli sağlanırsa, kararlarımızın verimiartacaktır. Mühendislerin karar vermekte, diğer kelimelerle seçimyapmakta mahir oldukları söylenir.

146

K A R A RDoğru Dedik Yanlış Dedik

ÖN

ERM

E v

eya

HİP

OTE

Z

Doğ

ru

VERİMLİ KARARNÖTR KARARTip I Hata

Risk Yok ‐ Fırsat Kaçtı

Yanlış VERİMSİZ KARAR

Tip II HataRisk Yaratıldı

VERİMLİ KARAR

Kararlarımızla verim yaratma olasılığı çok daha fazla Karar varsa, %75 olasılıkla, ilerleme, %25 olasılıkla risk yaratma Karar yoksa, %100 olasılıkla, “bekleme”nin maliyetini yüklenme

E. Arıoğlu18

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Değerli Arkadaşlar,

Hayat maratonunda sizi en çok etkileyecek iki temel seçiminizolacak. Yakın gelecekte mesleğinizi; ve zamanı gelince, eşiniziseçeceksiniz. Bu konularda, müsaadeniz olursa, birkaç cümlesöylemek istiyorum: Günlük modalara, gösterişlere sakınkapılmayın. Herkesi dinleyin, ölçün, biçin; ama sonunda ‘iç sesinizi’dinleyerek, kararı siz verin. Bütün seçimlerin sevgi’yle olan yakınilgisini sakın unutmayın. Sevgi, gönül kaymasıdır; her seçimde işekarışır ve sonucu etkiler. Etkisi de olumludur. Severek yapacağınızbir mesleğiniz ve işiniz varsa, en yüksek ücreti siz alıyorolacaksınız. Mesleki başarınızın da çok kolaylaştığını göreceksiniz.Mesleğinizi uygularken adeta tatil hayatı yaşayacaksınız.

Bir de karşılıklı sevgi içinde kurulmuş aileniz olursa; bu sefer,cennet hayatı yaşayacaksınız. Tabii, tatilin de, cennetin de birbedeli var. Nasıl mı? O halde dinleyin:

“Adamın biri, tarlasında çalışan yaşlı köylüye sordu: “Tarlan nekadar ekin veriyor?’ Cevap geldi: “Oğul, hiçbir tarla ekinvermez. Ekini ondan sen alırsın; ilgini ve sevgini vererek.” İlgive sevginizi hem işinize, hem ailenize, hem ülkenize, hem de içindeyaşadığımız ilginç dünyamıza, adalet içinde verin; bu sevgi veilgileri hep canlı ve renkli tutun. İlgi ve sevginiz size mutlulukolarak geri dönecektir.

sevgi, sevgi, sevgi, sevgi sevgi, sevgi, sevgi, sevgieşine işine

179

E. Arıoğlu19

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Sevgili Gençler;

Tabii ki, gelecekte mesleğinizde başarılı olmak isteyeceksiniz.Ama ‘başarı’ kavramının neler içerdiğini ve hangi ölçütlerle biryaşamı “başarılı” sayacağınızı önceden düşünmenizde yarar var.Hemen söylemeliyim ki; her yaşamın başarısı, kendi değerleri veşartları içinde değerlendirilmelidir. Bu nedenle, hayat başarısının birnormu yoktur. Başarı ilkelerinizi, siz, kendi değerlerinizlesaptayacaksınız... Kişisel görüşümü sorarsanız: “Kim sevilerekyaşadıysa; kim akıllı insanların saygısını kazandıysa; kim mutlu biraile kurup, topluma faydalı çocuklar yetiştirdiyse; kim insanlığaörnek ve yararlı eserler verdiyse; kim başkalarındaki güzellikleriortaya çıkarabildiyse; kim sahip olduklarının en iyileriniçevresindekilerle paylaşabildiyse; kim insanlara ilham kaynağıolabildiyse; kim öğretileri ile izleyenlerini ardından şükranlayürütebiliyorsa…” İşte burada sıraladığım güzelliklerden hepsiniveya birkaçını veya bazen birini bile sergileyen kişilere“yaşamında başarılı oldu” denildiğine şahit oldum.

Sanatçı: Hasan Ayçın

120

E. Arıoğlu20

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Sevgili Gençler,

Şimdi de, ‘başarı stratejileri’ni soracaksınız. Bakın, ThomasJeferson, ne diyor: “Ben şansa çok inanırım; ne kadar çokçalışırsam, şansımın o kadar çok arttığını gördüm.”

Filozof ve devlet adamı Benjamin Franklin; “Birleşmekbaşlangıçtır, birliği sürdürmek gelişmedir, aynı tempodabirlikte çalışmak başarıdır” diyor.

Büyük Atatürk ise; kendi karakterini yansıtan çok ilginç ve öğreticibir yöntem öneriyor: “Ben bir işte nasıl başarılı olacağımı hiçdüşünmem. O işin akışına mani olan engelleri düşünür, tespitederim. Engeller ortadan kaldırıldığında, iş kendi kendineyürür gider...”

“ Fikirlerde birleşmek ilk adımdır; birliği sürdürmek gelişmedir, birlikte aynı doğrultuda ve aynı tempoda çalışmak başarıdır. ”

Benjamin Fraklin

81

E. Arıoğlu21

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Ben de; çalışma hayatımda, dört çeşit davranış sergilendiğinigözlemledim. Görevini yaptığını sananlar vardı; durmadan işdeğiştirdiler. Görevini titizlikle tamamlayanlar, hep takdir edildiler.Hatta, görevini yaptıktan sonra, biraz daha fazlasını yaparak eniyiler arasına girenleri gördüm. Ama çok farklı bir grup dahagördüm. Onlar yalnız görevlerini değil, her zaman gerekeniyapıyorlardı ve bunun için daha fazlasını yapanlardan biraz dahafazlası için, takım olarak iş birliği içinde ter atıyorlardı. Onlarprojelere, tasarımlara, olaylara yön veren liderlerdi. Mesleklerinde,toplumlarında, düşünce sistemlerini değiştiriyor, devrimlergerçekleştiriyorlardı.

Bana sorabilirsiniz, “Bu konuda başka bir diyeceğin var mı?”.Ben bir girişime kalkışırken herkesin temel ilkesinin : “en az dokuzkere düşünmek, üç kere ölçmek ve bir kerede yapmak”olmasını tavsiye ederim.

Sanatçı: Erdoğan Başol

İŞBİRLİĞİ

113

E. Arıoğlu22

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Robert Fulton’un buharlı gemisi - 1807

Sevgili Gençler;

Yaşamınızda en çok gerek duyacağınız bir karakter özelliğinikulağınıza fısıldamak istiyorum. Her yerde, her şart altındaKendinize Güvenin. Çünkü bu öğreti size muhtemelen aileniziçinde ve okullarınızda adeta gizli müfredat olarak öğretiliyor (Onedenle bu yaz okulunda dünyayı öğreniyorsunuz). Gizli müfredatlaöğretildiği için kulağınıza fısıldadım. Sizler, karakterinize eğitimyıllarınızda kazandırılan bu özellikle farklısınız, gelecekte de buyeteneğinizle fark yaratacaksınız. Unutmayın, kendine güvenereknereye gittiğini bilene, bütün dünya yol verecektir. Yaşayıpgöreceksiniz. Olduğunda beni hatırlayın.

Şimdi sizlerle bir anekdot paylaşmak istiyorum. Robert Fulton 1807yılında ilk buharlı gemiyi başarı ile yapan ve işleten bir mühendistir.Buharlı gemi projesi üzerinde çalışırken, yakın mesai arkadaşlarıve meslektaşları “Acaba buharlı gemi yerine, mevcut yelkenligemilerin daha hızlı gitmesi üzerinde çalışsak daha başarılı olmazmıyız? Buhar makinesi, su deposu ve kömürlerin ağırlığı gemininsınırlı taşıma kapasitesini aşacak. Taşınacak yükler için kapasitekalmayacak” diye Fulton’u zaman zaman uyarırlarmış. Fulton’unbu tavsiyelere cevabı çok net olmuş: “Hayır. Kapasite yaratılır.Gitmesi için dış kuvvete muhtaç olan bir proje beniilgilendirmez. Gerekli güç, o şeyin kendi içinden gelmeli”.Ulaşmak istediğiniz hedefler için gerekli gücün size dışarıdangelmesine gerek yok. O güç sizin içinizde.

Artık elinizde yeteri kadar başarı anahtarı var sanırım. Size enuygun gelecek anahtarı ise, yine siz, kendiniz hazırlayacaksınız.Gün gelir, Üniversitenizin öğrencilerine veya mezunlarına, başarıanahtarınızın sırlarını anlatırsınız.

214

E. Arıoğlu23

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Değerli Konuklar;

Sözlerimi bir “gül – düşün” ile bitirmek istiyorum.

“Farz edelim ki, Mars gezegeninden akıllı yaratıklar, dünyamızıziyaret etmekte olsunlar. Görüşmelerin sosyal programında, heyet,bir dünya futbol turnuvasının final maçına, insanlığın kültürünütanıtmak üzere götürülür. Ancak Marslıların bir özürü vardır. Siyah–beyaz renkleri görememektedirler. Heyet oyunu seyreder, siyahbeyaz renkli topu göremediğinden, hiçbir şey anlayamaz. Heyetbaşkanı - usta bir bilim ve devlet adamıdır - olaya el koyar.“Anlamalıyız, bir şey eksik duruyor” der. Heyet üyelerinegörevler verir. “Sen şuna bak, “Sen şundan sorumlusun” gibi.Üyeler şemalar çizerler, notlar tutarlar. Ama oyunumanalandıramazlar. Aniden, tribünler ayağa kalkar, seyircilerin birbölümü sevinçle birbirine sarılır. Sonra taraflar tekrar simetrik dizilir,skor levhası değişir. Bu sırada genç bir Marslı, çığlıklar atılmadanhemen önce, kale ağının hareket ettiğini ve ağda yarım küreyebenzer bir tümseğin çok kısa bir süre için belirdiğini gözler. Birçokşemaların çizilmesine rağmen, her şeyin anlamsız görünmeyedevam ettiği bir anda; genç Marslı gözlemine dayalı bir tahmindebulunur. “Farz edelim ki, oyunda göremediğimiz bir yuvarlaktop olsun” der. Başkan, şemaları, bulduğu kuramları kontrol eder,Şimdi her şey yerine oturdu, der. Konuyu çözmenin sevinci ileheyet tekiler birbirine sarılır.”

186

E. Arıoğlu24

“Bilgilenmek, Seçmek ve Başarmak”

26 T

emm

uz 2

011

/ Sab

ancı

Üni

vers

itesi

Yaz

Oku

lu /

E.A

/ oa

Değerli Öğrenciler,

Üniversitede okuma başarısı gösterenler toplumlarınaarmağandırlar. Çünkü uygarlık inşa ederler. Bu nedenle siz,yalnız ailenizin değil, Türkiye’nin de gözbebeklerisiniz. Sizler,Türkiye’yi ve Dünyayı daha uygar kılacaksınız.

Sizlere son bir öğüdüm var : “Kendinizi adayarak, elinizdengelenin en iyisini yapma” ilkesini, diğer kelimelerle “evrenselanlamda kaliteye adanmayı” hayatınız boyunca hiç mi hiçunutmayın ve “Başladığınız her işi, pahası ne olursa olsunmutlaka bitirin.” Lütfen.

Sevgili gençler, yolunuz açık olsun. Sizlere, ailelerinizle birlikte;nice nice uzun, sağlıklı, başarılı ve mutlu bir üniversite ve meslekyaşamı diliyorum.

Ersin Arıoğlu26 Temmuz 2011

3,367 kelime 87

Sanatçı: Nizamettin Mollasalihoğlu

KENDİNE GÜVEN, VERİMLİ FİKİRLERİ ARA, BİLGİ İŞLE.YARATICILIK, SORUMLULUK VE ESTETİK TUTUM SERGİLE.TAKIM ARKADAŞLIĞINA ÖNEM VER, DEĞERLERİNE SAHİP ÇIK.İŞİNE, AİLENE ÖZEN GÖSTER.ÇEVRENİ KORU; ADALET, BARIŞ ve BİRLİK İÇİN ÇALIŞ.