Skuteczna interwencja wobec agresji i przemocy w szkole Szkolenie rady pedagogicznej 1
Jan 20, 2016
Skuteczna interwencja wobec agresji i przemocy w szkole
Szkolenie rady pedagogicznej
1
Cele szkolenia• zapoznanie nauczycieli z rodzajami interwencji
wobec sprawców aktów agresji i przemocy• przedstawienie możliwości prawnych postępowania
w sytuacjach kryzysowych• pokazanie sposobów pracy wychowawczej (i
częściowo również terapeutycznej) z uczestnikami aktów agresji i przemocy
• zachęcenie zespołu do doskonalenia kompetencji i umiejętności psychopedagogicznych
2
Przyczyny agresji i przemocy w szkole
• szkoły są słabo strzeżone – brak dorosłych (nauczycieli) w „miejscach przemocy” (szatniach, toaletach, przy wejściu do szkoły)
• szkoły są często otwarte dla obcych – brak ochrony czy monitoringu przy drzwiach wejściowych
• nauczyciele bywają lekkomyślni – pozostawianie uczniów bez opieki w salach lekcyjnych i na korytarzach
• istnieje przyzwolenie na agresywne zachowania – brak reakcji dorosłych na przejawy agresji, stosowanie przez nich agresji wobec uczniów
• przemoc jest dostrzegana, ale nauczyciele i uczniowie nie wiedzą, jak się wobec niej zachować (brak strategii)
• zachowania destrukcyjne pozostają nieujawnione – strach uczestników zdarzeń
• system sankcji jest zbyt pobłażliwy lub stosowany niekonsekwentnie – brak lub zbyt niskie kary dla sprawców
3
Co zapewnia skuteczną interwencję wobec zachowań agresywnych
i przemocowych?
• system norm szkolnych i sankcji za ich naruszanie • kodeks postępowania wobec sprawców• odpowiednie przygotowanie kadry• współpraca z instytucjami pozaszkolnymi
4
Agresja i przemoc – rodzaje interwencji
• interwencja w szkole – np. rozmowa wyjaśniająca, sankcje, rozmowa z rodzicami uczniów, praca z grupą klasową
• powiadomienie policji lub innych instytucji
5
Postępowanie wobec uczestników aktów agresji i przemocy
• przerwanie aktu agresji lub przemocy• zatrzymanie sprawcy• udzielenie pomocy ofierze• przeprowadzenie rozmowy wyjaśniającej • zastosowanie wobec sprawcy sankcji• naprawienie szkody przez sprawcę• zdiagnozowanie sprawcy i ofiary• zaplanowanie z nimi pracy indywidualnej• przeprowadzenie zajęć warsztatowych z grupą klasową • podjęcie współpracy z rodzinami sprawcy i ofiary
6
Ćwiczenie sprawdzające
– Jak radzicie sobie w sytuacjach ryzykownych?
7
Różnice między agresją a przemocą
Agresja• zachowanie jest jednorazowe• układ sił sprawcy i ofiary jest
zbliżony• ofiara jest często przypadkowa• zachowanie ustaje, gdy
emocje zostaną rozładowane lub cel osiągnięty
• sprawca może stać się ofiarą innego sprawcy
Przemoc• zachowanie stale się powtarza• sprawca ma przewagę nad
ofiarą• ofiara jest starannie wybrana,
zawsze ta sama• zachowanie utrwala się• sprawca i ofiara są
usztywnione w swoich rolach i ciągle je odgrywają
8
Cechy ofiar przemocyOfiara pasywna• wrażliwa• nieśmiała• niepopularna wśród
rówieśników• bez przyjaciół• niepewna siebie• o odmiennym wyglądzie lub
cechach• blisko dorosłych
Ofiara prowokująca• rozkojarzona• niespokojna• nadaktywna• irytująca otoczenie• konfliktowa
9
Cechy sprawców Agresja instrumentalna
• jest pozbawiony skrupułów • ma zablokowane emocje• ma niskie poczucie własnej
wartości • wierzy, że dzięki stosowaniu
agresji osiągnie sukces• nie zna innych sposobów
samorealizacji
Agresja emocjonalna
• ma niskie poczucie własnej wartości
• przeżywa głębokie frustracje i silny stres
• nie potrafi się sprawnie komunikować z otoczeniem, rozładowywać negatywnych emocji ani konstruktywnie rozwiązywać problemów
10
Ćwiczenie
– Jak dokonać poprawnej diagnozy ucznia-ofiary lub ucznia-sprawcy
11
Przerwa15 minut
12
Postępowanie wobec sprawcy
Agresja instrumentalna• konsekwentne karanie
przejawów agresji • konsekwentne
wynagradzanie prospołecznych zachowań,
• trening umiejętności społecznych (grupy, które się tworzy, aby uwrażliwiać na innych)
Agresja emocjonalna• trening kontrolowania złości• ćwiczenie empatii• uczenie społecznie
akceptowanych form radzenia sobie z napięciem
13
Jak pracować z uczniem-ofiarą?• skonfrontować go ze sprawcami i doprowadzić
do zadośćuczynienia z ich strony• uświadomić mu, że przyjął rolę ofiary i pomóc
przełamać schematy myślowe sprzyjające tej postawie• pomóc mu wzmocnić poczucie własnej
wartości oraz poczucie bezpieczeństwa• uczyć go zaspokajania własnych potrzeb• uczyć go, jak powinien zachowywać się
w sytuacjach zagrożenia, bronić przed aktami przemocy i gdzie może szukać pomocy
• rozwijać u niego asertywność
14
Umiejętności pomagające przeciwstawiać się przejawom
agresji i przemocy • komunikacja interpersonalna• asertywność• odpowiedzialność• wrażliwość• empatia• radzenie sobie z trudnymi emocjami• odporność na stres• odwaga• współpraca
15
Zawieranie kontraktów z uczniem-sprawcą – wskazówki
Określ i zapisz w kontrakcie:• jakie zachowania ucznia-sprawcy są
niedozwolone• do czego zobowiązuje się uczeń (forma
zadośćuczynienia, zmiana postępowania, praca nad wybranymi aspektami swojej osobowości)
• jak ma wyglądać jego relacja z uczniem-ofiarą• do czego zobowiązują się rodzice ucznia-sprawcy
(poświęcenie mu większej ilości czasu, rozmawianie z nim o jego problemach, systematyczny kontakt z wychowawcą)
16
Działania interwencyjne wobec sprawców
– instytucje pozaszkolne
• powiadomienie policji (lub sądu rodzinnego)• ustalenie okoliczności zdarzenia• decyzja sądu o zastosowaniu
działań korekcyjnych
17
Działania korekcyjne wobec sprawców – instytucje pozaszkolne• upomnienie• zobowiązanie do określonego postępowania (np. przeproszenia
ofiary)- uczestnictwo w zajęciach wychowawczych lub terapeutycznych, - powstrzymanie się od przebywania w pewnych środowiskach/miejscach
• ustanowienie nadzoru odpowiedzialnego rodziców/opiekunów lub kuratora
• skierowanie do instytucji o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym
• umieszczenie w rodzinie zastępczej, ośrodku (np. wychowawczym, socjoterapii) lub zakładzie poprawczym
• zastosowanie innych środków, np. przewidzianych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym
18
Jakie umiejętności i kompetencje powinni posiadać nauczyciele, aby skutecznie interweniować wobec
przejawów agresji i przemocy?
19
Kompetencje i umiejętności psychopedagogiczne nauczycieli
• umiejętność identyfikacji problemu i uczestników aktu agresji lub przemocy
• znajomość przepisów (norm szkolnych, statutu szkoły, przepisów oświatowych i karnych)
• podstawowa wiedza z zakresu psychologii• odporność na stres• opanowanie• umiejętności interpersonalne• konsekwencja w postępowaniu• samokształcenie (obserwacja, analiza, zmiana)• dokształcanie (warsztaty, kursy, studia podyplomowe)
20
Podsumowanie
– Czy wszystkie cele szkolenia zostały osiągnięte? (Które nie?)
– Co dały wam zajęcia? Dlaczego?
– Czego w nich zabrakło?
21