Skredfarevurdering for ulike trasealternativ for vassledning€¦ · NOTAT Skredfarevurdering for ulike trasealternativ for vassledning 5 3.4 Klimaanalyse 3.4.1 Normalperiode Klimadata

NOTAT

Asplan Viak AS - asplanviak.no

Oppdragsgjevar: Nordic Rutile AS

Oppdrag: 601608-01 – Engebøprosjektet, VA Nordic Mining ASA

Del:

Dato: 2017-02-08

Skrive av: Birgit Rustad

Kvalitetskontroll: Steinar Nes

SKREDFAREVURDERING FOR ULIKE TRASEALTERNATIV FOR VASSLEDNING

INNHALD

2 Innleiing .......................................................................................................................... 2

3 Områdeskildring ............................................................................................................. 3

3.1 Topografi ................................................................................................................. 3

3.2 Vegetasjon, geologi og lausmassar ......................................................................... 3

3.3 Kotegrunnlag og terrengmodell ............................................................................... 4

3.4 Klimaanalyse ........................................................................................................... 5

3.5 Tidlegare skredhendingar ........................................................................................ 6

3.6 Observasjonar frå synfaring .................................................................................... 7

4 Risikovurdering .............................................................................................................12

5 Skredfarevurdering ........................................................................................................14

5.1 Skred frå sjødeponi (1) ...........................................................................................14

5.2 Snøskred (2) ..........................................................................................................16

5.3 Lausmasseskred (4) ...............................................................................................17

5.4 Steinsprang (5) .......................................................................................................19

6 Vurdering ......................................................................................................................28

6.1 Samla vurdering .....................................................................................................28

7 Tiltak for å redusera risiko .............................................................................................30

8 Konklusjon.....................................................................................................................32

9 Referansar ....................................................................................................................33

VEDLEGG:

1. Bilete av Engebøfjellet sett frå sjøen.

NOTAT

Skredfarevurdering for ulike trasealternativ for vassledning 2

2 INNLEIING

Det er foreslått 4 ulike trasealternativ for vassleidning frå sør til nordsida av Førdefjorden for

vassforsyning til gruvedrifta ved Engjabøen (Figur 2-1). Desse trasealternativa går gjennom

fleire aktsemdsområde for alle typar skred; jord- og flaumskred, steinsprang og snøskred.

Dei ulike alternativa foreslår at vassleidninga skal gå både over og under havnivå.

Oppdragsgjevar ønsker at faren for skred skal vurderast, både over og under havnivå.

Muleg skredfare for dei ulike alternativ for traseval av vassleidning har blitt vurdert, både over

fjordnivå og under. Vurderingane har blitt gjort ut ifrå synfaring, klimadata, terrenghelling,

tidligare registrerte hendingar og spor i terrenget etter tidligare skred, samt aktsemdskarta frå

Noregs vassdrag- og energidirektorat (www.atlas.nve.no). Plassering av sjødeponi og muleg

skredfare frå deponerte massar er også tatt med i vurderinga for dei ulike traseane.

Geologane Steinar Nes og Birgit K. Rustad var på synfaring i området fredag 27.01.17.

Sporlogg vises i Figur 2-1.

Figur 2-1. Ulike trasealternativane 1-4 for vassleidninga. Sporlogg frå synfaring vises også i figuren.

NOTAT


3 OMRÅDESKILDRING

3.1 Topografi

Mindre fjell med høgste punkt på ca. 300 moh omkransar fjorden. Terrenget over fjordnivå er

forholdsvis bratt med fleire vertikale skrentar.

Fjordbotn er forholdsvis flat, men terrenget frå fjordbotn stig raskt mot land, noko som

resultera i ein svært bratt terrenggradient.

Terrenghelling er vist i delkapittel 4 for kvart av dei vurderte områda.

3.2 Vegetasjon, geologi og lausmassar

Området for dei ulike trasealternativa er enten vegetert av relativ tett skog, er dyrka mark

eller bustadområde. Skoggrena i området variera frå 300 til 400 moh.

Dei foreslåtte alternativa for vassleidninga er lagt for det meste gjennom eklogitt, amfibolitt

og gabbro, mens Engebøfjellet er eklogitt (NGU, 2011), sjå Figur 3-1. Dette er harde

bergartar, men er ofte prega av stor grad av oppsprekking.

Figur 3-1 Gir ein oversikt over geologien i området.

NOTAT


Lausmassedekket i området er generelt tynt og mykje er bart fjell (Figur 3-2). Alternativ 1 og

2 er ved bygda Vevring lagt gjennom tynt morenedekke, og alternativ 3 og 4 gjennom

tjukkare morenedekke og breelvavsetningar.

Figur 3-2 gir ein oversikt over lausmassedekke i området.

3.3 Kotegrunnlag og terrengmodell

Kotegrunnlag med 1 meter ekvidistanse for terreng over og under havnivå for å generere ein

terrengmodell (raster), og frå denne er det utrekna terrenghelling og hillshade kart.

Operasjonane er utført ved hjelp av ArcGIS 10.4.

NOTAT


3.4 Klimaanalyse

3.4.1 Normalperiode

Klimadata er henta frå representative met.no sine målestasjonar. Til vurderingar av

månadnormalar (periode 1961-1990) for nedbør og temperatur har vi brukt stasjon Florø

Lufthamn 57710 (9 moh).

Området er nedbørsrikt med ein gjennomsnittleg årsnedbør med 2395 mm. Hovudmengda

av nedbør kjem i haustmånadene, september, oktober og november, samt tidleg vinter i

desember og januar (Figur 3-3).

0

2

4

6

8

10

12

14

16

0

50

100

150

200

250

300

350

jan feb mar apr mai jun jul aug sep okt nov des

Tem

pera

tur

Cº

nedbø

r (m

m)

Månedsnormalar

Figur 3-3 Månadsnormaler for nedbør og temperatur for normalperioden 1961-1990, ved

stasjon 57710 og 57610. Data frå eklima.met.no.

NOTAT


Frå senorge.no har det blitt henta ut normal årsmaksimum av snødjup (i cm) for

normalperioden 1971-2000, sjå Figur 3-4.

3.5 Tidlegare skredhendingar

Det er registrert fleire skredhendingar i området der dei ulike trasealternativane er lagt.

Informasjon om hendingane er henta frå skredatlas.nve.no, og visast i Figur 3-5. Det er

hovudsakleg steinsprang, fjellskred og lausmasseskred. I dette notatet vert følgande

hendingar nemnt då desse kan ha relevans for skredfare mot vassleidninga:

- Fjellskred (>10 000 m3), 15.07.1400 og 25.07.1650. To gonger skal delar av

Gjøringebøskolten ha rasa ut. Det er uvisst kor mykje skade det førte til, men det

seiest at det skal ha skapt flodbølgjer.

- Steinsprang på veg langs med tunnellinnslaget til Vevringtunnelen, vest for

Engjabøneset. Alle desse hendingane er frå 1997 og fram til i dag. I alt er det 19

registrerte hendingar.

- Steinsprang ved Apalset og Åset, begge frå 1998. Lite informasjon føreligg om

hendingane.

- Lausmasseskred. Eit lausmasseskred (2012) er registrert aust for Engjabøneset, og

eitt på sørsida av Førdefjorden, aust for Kamben. Lite informasjon føreligg om begge

hendingane.

- Det er nokre hendingar med isnedfall langs med vegen på nordsida av Førdefjorden.

Figur 3-4 Normal årsmaksimum av snødjup (i cm). Figur er henta frå senorge.no.

NOTAT


Figur 3-5 gir ein grov oversikt over registrerte skredhendingar i området. Merk at det er ingen registrerte hendingar under fjordnivå.

3.6 Observasjonar frå synfaring

Synfaring ble gjennomført med båt, bil og til fots, og observasjonar frå synfaringa er delt opp

i fire område, sjå Figur 3-6.

Skildringane er frå vest mot aust:

Område 1: Nokre bratte skrentar og bergskjering på oppsida av vegen, men ingen større

terrengformasjonar som utpeikar seg som muleg kjelde til skred. Ingen teikn til nyleg

skredaktivitet.

Område 2: Særs bratt og høg fjellvegg som stuper i sjøen. Fleire ferske brot (ca. 10) i form

av lyse parti kunne sjåast i fjellveggen (Figur 3-7 og vedlegg 1). Enkelte steinsprangblokker

blei også observert i fjellsida (Figur 3-8). På sjølve tunnelinnslaget på austsida låg det fleire

steinsprangblokker (Figur 3-9) og det er tydelege skadar som følgje av steinsprang i

tunnelportalen. Langs med vegen aust for tunnelen var det fleire skadar på betongkant (Figur

3-10). I alt ble det talt opp 10 synlege skadar på betongkanten langs ei strekning på 40

meter. Vevringtunnelen ble bygd i 1967. Vi forsøkte å gå langs med bergveggen, men

terrenget ble fort bratt og utsatt. Området består av harde bergartar. Bergarten sprekk

tydeleg opp gjennom eksfoliasjon og «skallar av». Ein stor grad av oppsprekking ble

Steinsprang

Steinsprang (19)

Historiske

Steinskred

/fjellskred

Lausmasseskred

Lausmasseskred

NOTAT


observert, og to sett med sprekkeretningar er å sjå: eit vest-aust og eit bakanforliggande

horisontalt (Figur 3-11).

Område 3: Nokre bratte skrentar og bergskjering på oppsida av vegen, men ingen større

terrengformasjonar som utpeika seg muleg kjelde til skred. Ingen teikn til nyleg skredaktivitet.

Område 4: Område ble synfart berre frå båt. Vest for Gjøringebøvika er det enkelte bratte

skrentar. Ingen oppsamling av steinsprangblokker blei observert, Langs med det særs bratte

Gjøringebøfjellet (Figur 3-12) var det lysare parti i bergveggen og ur utan vegetasjon under

bergveggen.

Figur 3-6 Gir ein oversikt over synfarte område. Observasjonar er delt inn i fire ulike område.

Område 1

Område 3

Område 2

Område 4

NOTAT


Figur 3-7 Engebøfjellet sett frå sjøen. Lysare felt i bergveggen er teikn på stein som har blitt utløyst frå berget. For større kart med detaljar, Sjå vedlegg 1.

Figur 3-8 Steinsprangblokk frå Engebøfjellet som har revet med seg trær (merka med raud sirkel). Blokka ligg ca.

på 15 moh og rett ved det austlege runnelinnslaget.

NOTAT


Figur 3-9 Det austlege tunnelinnslaget til Vevringtunnelen har fleire arr etter å ha blitt treffe av steinsprang (merka med raud sirkel).

Figur 3-10 Tydlege skadar i betongkant langs med vei(merka med raud sirkel) ble observert i eit bredt belte frå tunnelinnslaget og vidare austover.

NOTAT


Figur 3-11 Bergarten til Enegbøfjellet består av vekselvis gneis og eklogitt. Bergarten er i stor grad oppsprukken.

Tilsynelatande lause blokkar er merka med raud sirkel. Bilete er tatt vestover frå det austlege tunnelinnslaget.

NOTAT


Figur 3-12 Gjøringbøfjellet sett frå båt. Lyse parti i bergvegg og lite tilvekst av trær i ur tyder på eit aktiv steinsprangområde.

4 RISIKOVURDERING

Skredfarevurderinga er organisert som ein risikoanalyse for vassleidninga. I analysen blir

sannsynet for skredhendingar mot vassledninga vurdert. Som utgangspunkt for

risikovurderinga, og klassifisering av sannsyns- og konsekvenskategoriar, har det blitt tatt

utgangspunkt i forventa lengde på drift av gruva. Dette er opplyst til å vere mellom 50 til

100år.

Kategoriane er vist i Tabell 1 og Tabell 2.

NOTAT


Tabell 1. Sannsynskategoriar for skredhending

Tabell 2. Konsekvenskategoriar ved skredhending.

I vurderinga av sannsyn for skred legg vi til grunn samla sannsyn for alle skredtypar. Vi har

derfor vurdert følgande skredtypar:

* Skred frå sjødeponi

* Snøskred, inkludert sørpeskred

* Skred i lausmasser

* Steinsprang

* Steinskred/fjellskred

Vår vurdering av risiko for skred mot dei ulike alternativa til vassledninga blir definert

gjennom risikomatrisen i Tabell 3.

Nemning Frekvens (årleg)

Mindre sannsynleg

<1/100

Sannsynleg 1/50- 1/100

Meget sannsynleg

1/1 - 1/50

Svært sannsynleg

> 1/1

Nemning Materielle verdiar/økonomiske tap

Ikkje skade Ikkje skade på vassledninga

Liten skade Mindre lokal skade på vassleidning, reperasjon

kan vente.

Moderat

skade

Betydelege skadar på vassleidning, kan

reparerast.

Alvorleg

skade

Alvorlege skadar på vassleidning. Kan ikkje

reparerast.

NOTAT


Tabell 3 Risikomatrise basert på DSBs temablad "Samfunnssikkerhet i arealplanlegging; kartlegging av risiko og sårbarhet" (Revidert utgåve desember 2011).

Konsekvens

Sannsyn

Ikkje skade

Liten skade Moderat skade

Alvorleg skade

Svært sannsynleg

Meget sannsynleg

Sannsynleg

Mindre sannsynleg

Høg risiko Større tiltak bør bli satt i gang for å redusere denne ned til gul eller grøn

Middels risiko Kan/bør vurdere enkle tiltak for å redusere risiko til grøn

Lav risiko Akseptabel risiko

5 SKREDFAREVURDERING

5.1 Skred frå sjødeponi (1)

Alternativ 3 og 4 for vassleidninga kryssar område som, ifølgje reguleringsplanen, er merka

som deponi for gruveavgang i fjordbassenget (Figur 5-1). Det må vurderast om skred frå

deponiet er muleg og kan vere øydeleggande for vassleidning.

Reperasjon av vassleidning lagt i sjø er vanskeleg å gjennomføre. Ved øydelagt vassleidning

må ein enten få heva ledinga og reparere ho, eller å legge ny leidning og følgeleg vil dette

utgjere store økonomiske konsekvensar for gruvedrifta. Det er også foreslått å legge to

ledingar i sjø slik at ein har ei leding i reserve viss ein blir øydelagt.

I delrapporten «Deponering av gruveavgang i Førdefjorden – eksperimentelt arbeid med

rasvinkler i deponi» av Kvassenes (2011) er det føreslått å deponere gruveavgangen saman

med noko av finfraksjonen. Når finfraksjonen er til stades, skjer det hyppige utglidingar i

skråningane på vifta, og dette vil gi forutsigbare tilhøve for stabiliteten til deponiet. Slik vil ein

også få låge vinklar på deponiet, og vidare mange små skred, heller enn store skred. Ved

deponering av gruveavgang saman med finfraksjonen vil ein få eit flatare deponi som kan

bre seg som ein radiell halvkjegleforma vifte i fjordbassenget.

NOTAT


Figur 5-1 Alternativa 3 og 4 for vassleidninga er delvis lagt i område som, ifølgje reguleringsplanen, er merka som sjødeponi.

Det vert vurdert at det er svært sannsynleg (Tabell 1) for skred frå sjødeponi, basert på

følgjande:

- I motsetning til avsetningar på land vil ikkje sedimentavsetningar under vatn vere

stabile med særlig høge vinklar: Det berømte ”Storeggaraset” gjekk i eit område på

norsk sokkel som hadde ein generell overflate der vinkelen var mellom 0,5 og 1,5°

(Bryn et al., 2005). Det var midlertidig en relativ bratt front med 10-15° vinkel og et

bakanforliggande sediment med et internt høgt poretrykk.

- Poreovertrykk kan resultere i redusert skjærstyrke: I områder med stor tilførsel av

lausmassar kan den raske tilførsla av lausmassar føre til poreovertrykk. Dette

medfører at skjærstyrken til lausmassane ikkje blir utvikla i takt med pålastinga, og

skråningsstabiliteten reduserast gradvis til kritiske forhold oppstår, og området

avlastast ved skredutløysing.

- Turbiditetsstraumar kan resultera i skred: I område kor terrenget i fjordbotn har ei

helling kan det etter ei skredutløysing oppstå såkalla turbiditetsstraumar. Sjøvann

med oppvirvla sediment, og dermed med høgare tetthet enn omkringliggande masser

av vatn, flyt nedover langs med sjøbotnen dreve av tyngdekrafta. Desse massane

kan bli transportert over lange strekningar ut på djupt vann, Hastigheten kan bli stor

(>10m/s) og turbiditetsstraumar kan erodere sjøbotnen og danne undersjøiske dalar

(erosjonskanalar) med steile og skredfarlege dalsider i den øvre delen av kanalen.

NOTAT


Det vert forventa at gruveavgangen deponert i eit sjødeponi vil, viss deponert saman med

finfraksjonen, bre seg som ein radiell halvkjegleforma vifte i fjordbassenget. Vinkelen på

utglidingar/skred frå deponiet vil vere lågare enn på land, og glidebevegelsar og/eller skred

kan forventast alt ved ein vinkel høgare enn 10º. For å kunne seie noko meir eksakt om ytre

begrensingar av skred frå deponi anbefalast det nærare undersøkingar. For å unngå

øydeleggelsar på vassleidning på grunn av skred frå sjødeponiet anbefalast det å legge

leidninga utanfor område regulert for sjødeponi. Det er viktig å ta med usikkerheiten rundt det

med mulege skred frå deponi. Ein veit lite om omfanget av utglidingar/skred frå sjødeponiet

og kreftene som er i spel. I tillegg vil det ta mange år før deponiet når ytre grense av område

regulert for sjødeponi.

5.2 Snøskred (2)

Aktsemdskarta frå NVE (skredatlas.nve.no) viser at dei ulike vassleidningsalternativa på land

ligg i utløpsområde for snøskred.

Konsekvensen ved ein snøskredhending mot vassleidning er alvorleg skade (Tabell 2),

ettersom eit snøskred kan ha store krefter og øydelegge delar av vassleidninga på land.

Likevel vert det vurdert at det er mindre sannsynlig for større snøskred mot trasealternativa

for vassleidninga basert på følgande:

- Klimaanalysen viser at nedbørmengda i månadene november, desember og januar er

store. Men i desse månadene er normaltemperaturen over 0ºC eller høgare. Det vert

da forventa at nedbøren i den perioden kjem som regn i låglandet.

- Ifølgje Figur 3-4 som visar normal årsmaksimum av snødjup i området er det lågt

sannsyn for store mengder med snø. For siste normalperiode (1971-2000) er det eit

årsmaksimum på 25-50 cm i mulege utløsyingsområde for snøskred som kan true

vassleidninga.

- Våte, mindre, laussnøskred med liten eroderande kraft er meget sannsynleg, men da

røyret stort sett skal vere gravd ned forventast det ikkje å kunne gjere skade på

vassleidninga.

Det vert vurdert at sannsynet for snøskred mot alle alternativa til vassleidningar er mindre

sannsynleg (Tabell 1).

5.2.1 Sørpeskred (3)

Det er ingen registrerte sørpeskredhendingar i området, og normal årsmaksimum av snødjup

visar at det normalt sett ikkje er snødjup store nok for å kunne magasinere større mengder

med vatn. Konsekvensen av ei sørpeskredhending mot vassleidning er liten skade til alvorleg

(Tabell 2), ettersom eit snøskred kan ha store krefter og øydelegge delar av vassleidninga på

land.

Det vert vurdert at sannsynet for sørpeskred mot alternativa til vassleidningane er mindre

sannsynleg (Tabell 1).

NOTAT


5.3 Lausmasseskred (4)

Aktsemdskarta frå NVE (skredatlas.nve.no) viser at det delar av trasealternativane til

vassleidninga på land ligg innanfor aktsemdsone for jord- og flaumskred. Det er særleg to

område som utmerkar seg, sjå Figur 5-2 og Figur 5-3.

Figur 5-2 Aktsemdskartet for lausmasseskred visar at område for vassuttak kan vere utsatt for lausmasseskred.

NOTAT


Figur 5-3 Aktsemdskartet for lausmasseskred visar at alternativ 1 går gjennom fleire område som kan vere utsatt

for lausmasseskred.

Konsekvensen ved ein jord-/flaumskredhending mot vassleidning er liten skade til alvorleg

(Tabell 2). Eit jord-/flaumskred kan ha stor utbreiing, og gje store skadar på vassleidning.

Lausmassekart frå NGU (Figur 3-2) viser at lausmassedekket i området er generelt tynt og

mykje er bart fjell. Alternativ 1 og 2 er ved bygda Vevring lagt gjennom tynt morenedekke, og

alternativ 3 og 4 gjennom eit tjukkare morenedekke, samt breelvavsetningar. På bakgrunn av

dette vert det vurdert at det er eit mindre sannsynleg til sannsynleg (Tabell 4) for jord-

/flaumskred mot dei ulike alternativa til trase for vassleidning. Registrerte

lausmasseskredhendingar i området støttar også at forholda ligg til rette for nye

lausmasseskredhendingar. Det er ikkje oss kjend nokon større lausmasseskredhendingar i

området.

Røyret skal i størst muleg grad gravast ned til under telenivå. Røyret vil da i stor grad vere

trygg mot øydeleggelsar frå lausmasseskredhendingar av mindre storleik som har lite

eroderande kraft.

Tabell 4 Basert på registrerte lausmasseskredhendingar, terreng og lausmassedekke blir det gitt følgande sannsyn.

Vassleidning alternativ nr. Sannsyn for lausmasseskred 1 sannsynleg

2 mindre sannsynleg

3 sannsynleg

4 sannsynleg

NOTAT


Det anbefalast å legge vassleidninga vekk frå dreneringskanalar da vannmassar ved høg

vassføring kan rive laus og transportere store mengder lausmassar, stein, trær og anna

vegetasjon, og resultere i store øydeleggelsar på vassleidning. For alternativ 3 og 4 som er

lagt får Gjelsvika til Ålneset (Figur 5-6) ser ein på topografiske kart at det er fleire bratte

raviner på sørsida av elva, her bør ein legge vassledninga vekk frå desse.

5.4 Steinsprang (5)

Aktsemdskarta frå NVE (skredatlas.nve.no) viser at fleire delar av dei ulike alternativ til

vassleidninga på land ligg innanfor utløpsområde for steinsprang. Skredhendelsesdatabasen

og analysar av terrenget under fjordnivå visar også at vassleidninga ligg i område som kan

vere trua av steinskred/fjellskred.

Steinsprang utløysast som oftast i bratte fjellsider der terrenghellinga er større enn 40-45°. Vi

antar at denne terrenghellinga også gjeld under vatn. Ved steinsprangehendingar er det heilt

tilfeldig om ei steinsprangblokk treff punktet med vassleidninga eller ikkje. Sannsynet for

steinsprang avhenger også mykje om vassleidninalternativet går langs med ei bratt skråning

eller berre følg skråninga.

Konsekvensen ved ein steinspranghending mot vassleidninga er:

Moderat skade (Tabell 2), ettersom steinsprang, som skredhending i form av

enkeltblokkar, har liten samla utstrekning i forhold til for eksempel snøskred og

lausmasseskred.

Berre område som har, gjennom topografiske kart og synfaring, ein viss fare for steinsprang

blir nemnt og vurdert.

5.4.1 På land

Nordsida av fjorden, frå vest mot aust:

Rett aust for Årsetneset (Figur 5-4) er det registrerert ein steinspranghending. Vegskjering

og/eller nokre bratte skrentar kan vere kjelda til steinspranghendinga. Trasealternativ 1 er

lagt ved grensa til aktsemdsområde for steinsprang. Dei bratte skrentane, merka raudt i Figur

5-4 ligg eit godt stykke frå vegen og sannsynet for steinsprang blir vurdert til å vere mindre

sannsynleg. Vidare skal vassleidninga gravast ned, dette gjer at konsekvensen vil vere ikkje

skade (Tabell 2).

Ved Vevringtunnelen vil trase 1 og 2 ligge i dagen og i eit ca. 1300 meter bredt område som

er merka som aktsemdsområde for steinsprang, sjå Figur 5-5. Terrenghellinga i området er

også høg nok for utløysning av steinsprang. Vidare er det fleire registrerte skredhendingar i

form av steinsprang på vegen rett aust om tunnelinnslaget. Under synfaringa vart det

registrert fleire ferske steinspranghendingar; lyse brot i fjellveggen, samt lause blokkar som

låg i fjellsida, og blokker rett nedanfor vegen. Med antall steinspranghendingar lagt saman

for eit 40 meter langt strekke, i alt 19 registrerte steinspranghendingar i løpet av dei siste 20

åra, kan ein konkludera med at der er svært sannsynleg for steinsprang frå Engebøfjellet.

NOTAT


Fjellveggen er svært bratt, noko som gjer at nedfall vil ha ei bane så og sei rett ned i fjorden,

men det er vanskeleg å seie noko om bana ein stein tar ned fjellsida. Treff steinspranget

fjellvegg undervegs kan det ta ein heilt anna retning, og steinsprangblokka kan treffe

vassleidning i si bane. Det er svært sannsynleg for steinsprang (Tabell 1), men om steinen

treff vassledninga er heilt tilfeldig.

Vidare austover går alternativ 3 og 4. Her er det berre mindre skrentar. Viss vassleidninga

gravast ned vil mulege her utfall vere ufarleg for vassledninga (Tabell 2).

Figur 5-4 Alternativ 1 for vassleidninga er lagt med veg, på nedsida av aktsemdsområde for steinsprang, og bratte

skrentar som kan vere utløysingsområde for steinsprang (merka raudt).

Årsetneset

NOTAT


Figur 5-5 Delar av trasevalg for vassleidning alternativ 1 og 2 ligg i aktsemdsområde for stein. Registrerte steinspranghendingar visast som små grå firkantar.

Sørsida av fjorden, frå vest mot aust:

Dette området har ikkje blitt synfart.

Vassleidningalternativ 3 og 4 er lagt i eit dalføre frå Gjelsvika mot Ålaneset (Figur 5-6). I øvre

(og austleg) del av dalføret grensar den foreslåtte traseen til aktsemdssone for steinsprang.

Nærare undersøkingar må til for å kunne seie noko om sannsynet for steinsprang i dette

området. Det er ingen registrerte steinspranghendingar eller tydeleg ur å sjå på ortofoto. Ei

foreløpig vurdering er at det er mindre sannsynleg (Tabell 1) for steinsprang i området. Det, i

samband med at vassleidninga skal gravast ned, gjer at konsekvensen vil vere ikkje skade

(Tabell 2).

Sjå Tabell 5 for oppsummert sannsyn for steinsprang for alternativ for vassleidning på land.

Oppsummering steinsprang, på land:

Engebøfjellet utmerka seg klart som område med høgast sannsyn for steinsprang mot

vassledninga.

Engebøfjellet

NOTAT


Figur 5-6 Vassleidningalternativ 3 og 4 ligg nært aktsemdssone for steinsprang i dalsøkket frå Gjelsvika mot Ålanestet.

5.4.2 I fjorden:

Datagrunnlaget brukt for fjordbotn er skanna fjordbotn med 1 meter oppløysing, mens

fjordbotn og opp mot land er interpolerte dybdedata. Per dags dato har vi ikkje tilgang på god

data landnært, og visualiseringen og tolkingane under havnivå nært land blir deretter.

Ut i frå terrenghellinga og hillshade data kan det ein tolke avsetningar i botn av fjorden og ei

grov skredfarevurdering kan gjerast ut i frå dette. På land er det mindre sannsynlig (Tabell 1)

at steinsprangblokker vil gå vidare forbi ytre skredavsetning. Vi antar at forholda vil vere

tilsvarande i vatn. Ved å legge vassleidning utanfor ytre skredavsetning er det mindre

sannsynleg (Tabell 1) at vassleidninga blir treffe av steinsprang. Steinsprang har sjeldan eit

lengre utløp enn det som er observert tidligare ved same lokalitet. I tillegg vert det anbefalt å

legge vassleidning unna muleg utløysningområde for steinsprangblokkar (terreng >45°).

Figur 5-7 til Figur 5-14 er hillshade kart over ulike delar av Førdefjorden der det er foreslått å

legge vassleidninga. Terreng > 45° er merka raudt i figurane. Topografien ved fjordbotn er

tolka, og avsetningar i fjordbotn nært og langs med brattkanten er i stor grad vurdert til å vere

gamle skredvifter, og ytre del av desse er merka i figurane. Djupe hol sett i figurane er tolka

til å vere merker etter steinsprangblokker som har landa på fjordbotn og laga synkehol i

mjukt mudder eller tilsvarande. Det har ikkje vore muleg for oss å tidsfeste steinsprang og

Ålneset Gjelsvika

NOTAT


steinskred hendingar under vatn. Det er heller ikkje muleg for oss å bestemme kva som er

steinsprang- og gamle fjellskredavsetningar ved Gjøringebøfjellet (Figur 5-13).

Der vassleidninga går frå land til fjord, er det generelt bratt terreng ned til fjordbotnen. Her er

det foreslått å legge leidninga som ei «sveveleidning».

Sjå Tabell 5 for oppsummert sannsyn for steinsprang for dei ulike vassleidningalternativa

under havnivå.

Figur 5-7 Hillshade kart over fjordbotn frå vassuttaket og deler av Gjelsvika. Det som er tolka til å vere ytre skredavsetningar er merka med stipla gul linje. Blå heilstrek er vassleidning. Der vassledninga er lagt til å følgje skråninga er det lågare sannsyn for at den blir råka av steinsprang enn om leidninga er lagt langs med skråninga.

vassuttak

NOTAT


Figur 5-8 Hillshade kart over fjordbotn der alternativ 1 og 2 kryssar Førdefjordbotn. Det som er vurdert til å vere ytre skredavsetningar er merka med gul stipla linje. Blå heilstrek er vassleidning. Der vassledninga er lagt til å følgje skråninga er det lågare sannsyn for at den blir råka av steinsprang enn om leidninga er lagt langs med

skråninga.

1. og 2.

NOTAT


Figur 5-10 Hillshade kart over fjordbotn der alternativ 2 går opp på nordsida av Førdefjorden. Det som er vurdert

til å vere ytre skredavsetningar er merka med gul stipla linje.

1.

2.

2.

Figur 5-9 Hillshade kart over fjordbotn der alternativ 1 går opp på nordsida av Førdefjordbotn, og alternativ 2 går langs med fjorden. Det som er vurdert til å vere ytre skredavsetningar er merka med gul stipla linje. Blå heilstrek er vassleidning

NOTAT


Figur 5-11 Hillshade kart over fjordbotn der alternativ 3 går langs med Førdefjorden. Tolka ytre skredavsetningar er merka med gul stipla linje.

Figur 5-12 Hillshade kart over fjordbotn der alternativ 3 og 4 møtes i Førdefjorden. Tolka ytre skredavsetningar er merka med gul stipla linje. Mykje av desse skredavsetningane er vurdert til å vere avsetningar etter skred frå Gjøringebøfjellet.

4.

3.

3.

4.

NOTAT


Figur 5-13 Hillshade kart over fjordbotn sett austover mot Gjøringebøfjellet. Tolka ytre skredavsetningar av gamle fjellskred er merka med stipla gul linje. Blå strek som kryssar bilete er vassledning alternativ 3.

Figur 5-14 I dette område er det ikkje skannet havbotndata, berre eit fåtal interpolerte dybdedata. Terrengformasjonar kjem ikkje fram på bilete. Ut i frå djubdedataen kan ein sjå at alternativ 4 er lagt inntil ei bratt skråning som kan fungera som eit utløysningområde for steinsprang.

Gjøringebøfjellet

4.

3.

4.

NOTAT


Oppsummering steinsprang, under havnivå:

Sannsynet for at vassleidning skal bli råka av steinsprange er mykje høgare viss

vassledninga er lagt parallelt med ei bratt skråning (>45°), jamført med å berre følgje

skråninga ned. Ut i frå tolkingane gjort av terreng langs fjordbotn er det vassledningalternativ

2 som er mest utsatt for steinsprang, og alternativ 4 har lågast sannsyn.

Tabell 5 Basert på registrerte steinsprangskredhendingar, terreng og tolka skredavsetningar på fjordbotn oppgis følgande sannsyn.

Vassleidning alternativ Sannsyn for steinsprang på land / under fjordnivå

1 svært sannsynleg / sannsynleg

2 svært sannsynleg / meget sannsynleg

3 Mindre sannsynleg / meget sannsynleg

4 Mindre sannsynleg / sannsynleg

5.4.3 Steinskred/Fjellskred (6)

Det er registrert to fjellskredhendingar ved Gjøringebøfjellet. Hendingane er frå historisk tid

og lite informasjon førelegg om desse. I dag er det påvist ei sprekk i fjellveggen på

Gjøringebøfjellet som er ein halv meter bred og om lag 50 meter høg. Norges geologiske

undersøkelser (NGU) har vurdert denne, og ei blokk på 30 000 m3 kan vere ustabil, men den

har fått prioritert låg status med tanke på overvaking (Firda 2010).

Viss ein ser på terrengdata frå fjordbotn kan ein sjå spor etter tidligare hendingar og ut i frå

dette sette ei ytre grense for skredavsetningane, Figur 5-13. Vassleidningsalternativ 4 er lagt

i/nært avsetningar tolka til å vere historiske fjellskred.

Eit fjellskred vil gje alvorleg skade på vassleidninga, men ut i frå vurderingar gjort av NGU er

det mindre sannsynleg for at blokka skal rase ut.

6 VURDERING

6.1 Samla vurdering

Tabell 6 viser korleis dei ulike vassleidningalternativa plasserer seg i risikomatrisen. Vi

vurderer at steinsprang og utgjer den største risikoen for vassleidningane. Risikoen er satt

opp etter gitte alternativa (Figur 2-1).

På bakgrunn av risikomatrisen anbefaler vi at det blir etablert tiltak som skal redusere

risikoen før ein startar anleggsarbeidet. I kapittel 6 skisserer vi tiltak vi har vurdert som

aktuelle.

NOTAT


Tabell 6. Risikomatrise for skredfarevurderinga. Nummerering viser til skredtype: 1 skred frå deponi, 2 snøskred, 3 sørpeskred, 4 lausmasseskred, 5 steinsprang og 6 fjellskred. Det er i alt satt opp fire risikomatriser, ein for kvart alternativ for vassleidning.

Alternativ 1:

Konsekvens

Sannsyn

Ikkje skade


Alvorleg skade

Svært sannsynleg 5 (på land)

Meget sannsynleg

Sannsynleg 5 (under havnivå)

4

Mindre sannsynleg 2, 3

Alternativ 2:

Konsekvens

Sannsyn

Ikkje skade


Alvorleg skade

Svært sannsynleg 5 (på land) 1

Meget sannsynleg 5 (under havnivå)

Sannsynleg

Mindre sannsynleg 2, 3, 4

Høg risiko Større tiltak bør bli satt i gang for å redusere denne ned til gul eller grøn

Middels risiko Kan/bør vurdere enkle tiltak for å redusere risiko til grøn

Lav risiko Akseptabel risiko

NOTAT


Alternativ 3:

Konsekvens

Sannsyn

Ikkje

skade Liten skade

Moderat

skade

Alvorleg

skade

Svært sannsynleg 1

Meget sannsynleg 5 (under havnivå)

Sannsynleg 4

Mindre sannsynleg 5 (på land) 2, 3

Alternativ 4:

Konsekvens

Sannsyn

Ikkje

skade Liten skade

Moderat

skade

Alvorleg

skade

Svært sannsynleg

Meget sannsynleg

Sannsynleg 5 (under havnivå)

4

Mindre sannsynleg 5 (på land) 2, 3, 6

7 TILTAK FOR Å REDUSERA RISIKO

Alle dei fire ulike tiltaka er utsette for skred. Det er skred frå land og ned til fjordbotn, skred

frå sjødeponi og steinsprang frå Engebøfjellet som utgjer ein større risiko for vassleidninga.

Ulike tiltak kan gjennomførast for å redusera risikoen:

- Engebøfjellet:

o Reinsking kan fjerne dei mest ustabile blokkene.

o Vassleidninga kan bli lagt på strategiske plassar, som under overheng, tett

inntil bergvegg eller gjennom borehol i fjell for å redusera sannsyn for å bli

treft av steinsprang.

o Overbygg/tak kan bli lagt over leidninga for å beskytte den mot blokker. Det vil

nok berre vere muleg å beskytte leidninga mot steinsprangblokkar av ein viss

fallenergi.

NOTAT


- Steinsprang frå havnivå og ned til fjordbotn:

o Legge leidninga som ei «sveveleidning» for å unngå at leidninga ligg i, eller

nært, utløysningområde for steinsprang.

o Tolkingane av topografi og mulege skredavsetningar på fjordbotn landnært er

basert på interpolert dybdedata. Viss ein får brukt betre landnær data vil det

vere enklare å tolke skredavsetningar, stadfeste ytre grense av

skredavsetningane og ein trase med lågare sannsyn for steinsprang kan da i

større grad greiast ut.

o Det har blitt foreslått å legge to vassleidningar ved sia av kvarandre. Viss ein

blir øydelagt kan det fortsatt vere ein som er operasjonell. For at dette skal

vere eit godt tiltak må vassleidningane blir lagt med ein viss avstand seg

imellom. Jo lengre avstand, desto meir blir sannsynet redusert for at begge

vassleidningane skal bli råka av same steinsprang.

- Lausmasseskred, våte snøskred og steinsprang på land:

o Grave ned leidning til under telenivå slik at eventuelle hendingar ikkje

eroderer seg ned til vassleidninga. Ved mindre skredhendingar vil dette vere

eit godt tiltak. Større skredhendingar vil nok grave seg ned til nivået kor

vassleidninga er lagt.

o Unngå å legge leidninga i eller nært dreneringskanalar og raviner da

vannmassar ved høg vassføring kan rive laus og transportere store mengder

lausmassar, stein, trær og anna vegetasjon, og resultere i store øydeleggelsar

på vassleidning. Vassleidninga bør bli gravd ned eller følgje bruer. Til dømes

for trase 3 og 4 der vassledninga er lagt frå Gjelsvika til Ålneset bør ein følgje

vegen i størst muleg grad.

- Sjødeponi:

o Det anbefalst å legge vassleidning vekk frå område regulert for gruveavgang

da det er eit høgt sannsyn for skred frå gruveavgang. Viss det skal bli lagt to

vassleidningar, anbefalast det at dei blir lagt med ein viss avstand seg i

mellom slik for å redusere sannsynet for at begge blir råka av same

skredhending.

NOTAT


8 KONKLUSJON

Alternativ 4 peiker seg ut som det minst risikofylte vassledningalternativ.

Det anbefalast at ein utfører lokale tiltak i område som utpeikar seg med større sannsyn for

skred når trase for vassleidning har blitt valt. Dette gjeld særleg for område med ein viss fare

for lausmasseskred, våte snøskred og steinsprang. På land kan dette innebere reinsk av fjell,

nedgraving av leidninga, legge ledinga i borehol og å legge leidninga vekk frå

dreneringskanalar og raviner.

Under havnivå kan leidninga leggas som «sveveleidning» for å unngå at den ligg i

utløysningområde for steinsprang, mens på fjordbotn blir den lagt utanfor ytre

skredavsetning. Det anbefalast at vassleidning ikkje blir lagt i område regulert for

gruveavgang. Viss ein vel å legge to vassleidningar under havnivå bør desse bli lagt med

god avstand seg i mellom slik at både ikkje blir råka av same skredhending.

Risikoakseptet for vassledninga på land er høgare enn under vatn. Reperasjoner under vatn

er vanskelegare å få til.

Usikkerheit rundt steinsprang under havnivå og frå sjødeponi må tas med i vurderinga ved

val av vassledningalternativ.

NOTAT


9 REFERANSAR

Bryn, P., Berg, K., Forsberg, C., Solheim, A. & Kvalstad, T. (2005). Explaining the Storegga

Slide. Oslo. Marine and Petroleum Geology 22.

Direktorat for samfunnssikkerhet og beredskap (DSB). Samfunnssikkerhet i arealplanlegging

– kartlegging av risiko og sårbarhet. Vegleiar nr. 11. Tønsberg. 2011

Kvassnes, A. (2011). Deponering av gruveavgang i Førdefjorden. Eksperimentelt arbeid med

rasvinkler i deponi. Norsk institutt for vannforskning (NIVA).

Høeg, K., Kalsrud, K. & Lied, K. (2014). Skred – Skredfare og Sikringstiltak. Oslo,

Universitetsforlaget.

NGU. Rutilressurser i Sunnfjord-regionen, Sogn og Fjordane. Rapport 2001.102. Trondheim

2001.

Nettstader brukt:

https://www.nrk.no/sognogfjordane/usamde-om-fjellet-kan-rase-ut-1.7294946

https://www.allkunne.no/framside/fylkesleksikon/kommunar-i-sogn-og-

fjordane/naustdal/trugsmalet-fra-gjoringebofjellet/1919/82009/

https://www.nrk.no/sognogfjordane/usamde-om-fjellet-kan-rase-ut-1.7294946

https://www.allkunne.no/framside/fylkesleksikon/kommunar-i-sogn-og-fjordane/naustdal/trugsmalet-fra-gjoringebofjellet/1919/82009/

https://www.allkunne.no/framside/fylkesleksikon/kommunar-i-sogn-og-fjordane/naustdal/trugsmalet-fra-gjoringebofjellet/1919/82009/

Skredfarevurdering for ulike trasealternativ for vassledning€¦ · NOTAT Skredfarevurdering for ulike trasealternativ for vassledning 5 3.4 Klimaanalyse 3.4.1 Normalperiode Klimadata

Documents