Siyaset Biliminin Siyaseti

7/23/2019 Siyaset Biliminin Siyaseti

1/32

Amme daresi Dergisi, Cilt 44, Say 4, Aralk 2011, s.1-32.

Siyaset BilimininSiyaseti

rsan . Akbulut*

zet: Siyaset bilimi, siyasetin incelenen nesne olarak konumlandrlarak, somutlatrl-d bir bilimleme srecinin bilim siyasetini yanstr. Bilimletirilerek konumlandrlan

siyaset, kapitalist-modern toplumda, siyasal olann siyasal alanda snrlandrlmasylayaplandrlm ve bu, bilimleme sreciyle ayn tarihsellik kapsamnda olumutur. Si-yasal olann, siyasal alan kapsamnda snrlandrlmas ve buna bal olarak dnt-rlmesi, siyasetin formel bir konumlan temelinde yaplandrldn gstermektedir.

Formel bir iliki olarak siyaset, siyasal olandan farkllatrlarak, farkl tarihsel dnem-

lerde farkl form grnmleri elde etmitir. Formlardaki farkllama, siyaset bilimininoluma ve gelimesinde etkili olmu, zellikle de davransal akm ile birlikte, formdaniteliksel bir farkllama olmadan, incelenen nesne olarak siyaset somutlatrlarak s-nrlar belirginletirilmitir. Bu srecin temel karakteristii, bilimsel meruluk tartma-larnn tesinde, siyasal kuramn bilim etiketi dna itilmesi olmutur. Yeni formalizmrnei olarak yorumcu yaklamlarla yeniden siyasal kuramn bilim etiketine dayan-makszn merulama aray ise, srecin formel ieriinin srekliliinin korunduunu

gstermektedir. Siyaset bilimi, siyasal olann siyaset olarak tanmlanp, snrlandrldbir siyasalln bilimleme siyaseti olarak yine bu siyasalla yapsal- isel bir konumlan-drmann unsuru olarak belirginlemektedir.

Anahtar Szckler: Siyaset bilimi, siyaset, siyasal olan, davranlk, formalizm, yo-rumcu yaklam.

The Political, Political Science

Abstract:Political science reflects a scientification process, where politics is positionedand concretized as an object of examination. In the capitalist modern society, the scien-tified and thus, concretized politics has been structured by restricting the political onein the political sphere, and this has occurred within the scope of same historicity withthe scientification process. The restriction and thus the transformation of the politicalone in the political scope denotes that the politics is structured based on a formal posi-tioning. The politics, as a formal relationship, has been differentiated from the politicalone and has appeared in different forms in different historical periods. The differentia-tion in forms has been influential in the emergence and development of the political sci-ence, formation and development of political science, and the politics, as an object ofinvestigation, has been concretized and its boundaries have been made clear particular-ly with behavioralism, without being any qualitative formal difference. The basic char-acteristic of this process, beyond the debates on scientific legitimacy, is that the politi-cal theory has been excluded from the label of science. The political theorys search forlegitimacy via interpretive approaches as an example of new formalism without being

based on the label of science indicates that the continuity of the formal content of the

Do. Dr., Trkiye ve Orta Dou Amme daresi Enstits (TODAE) retim yesi.


2/32

2 Amme daresi Dergisi, Cilt 44 Say 4

process is still preserved. The political science, as the scientification policy of a politici-zation, where the political one is defined and limited as politics, becomes apparent asthe element of a structural-internal positioning again with this politic.

Key Words: Political science, politics, the political, behaviouralism, formalism, inter-pretive theory.

Kapitalist-modern toplumsal gereklikte, insann kendi doall, doaylailikisi ve toplumsallna ilikin bilginin retilmesi, bir baka ifadeyle insanntrsel ve toplumsal bir varlk olarak kendini yeniden retmesinin bilgisi, sadece

bilime indirgenerek, sistematik bilgi biimine dntrlp, uzmanlk alan ha-line getirilerek; daraltlm ve snrlandrlmtr. Bylece, insann tikel olaraktrsel varl zerindeki bilgi tekeli byk lde yklmtr. Bu ayn zamanda,insann toplumsallna ilikin bilginin de daraltlmas ve uzmanlatrlmas so-nucunu dourmutur. Bylelikle, insann varoluuna ilikin, gerek trsel gerektoplumsal olarak bilgi retmesi ve bu bilgiyi kullanmas snrlandrlmtr. Bi-limin modern toplumsal yaamdaki bu ayrcalkl konumu, sosyal bilimler ala-nnda dorudan olmasa da dolayl bir biimde geerlilik kazanmtr. Bu dolaylgeerlilik konumu, sosyal bilimlerin genel olarak, varolan toplumsall veriolarak kabul eden ve bu kapsamda bilgi reten nitelii ile balantldr. Bir ba-ka ifadeyle, sosyal bilimlerin, insann toplumsallna ilikin bilgi retme ko-numu, insann trsel ve toplumsal varlna ilikin bir bilgi tekeli oluturmaktanok, kan oluturma, varolan deer sistemlerini yeniden retme ya da sorgula-mama zerine yaplandrlmtr. Bunun tipik rnei, ilevselci bilim yaklamve bu temele dayal genel sosyal bilim paradigmasdr. Bu paradigmada, toplumve topluma ilikin olan tm kurumlar, ilevsel btnn btnl temelinde de-erlendirme zeminine oturtulmaktadr. Bu zemin, toplumsal olann, ilevselcimantk kalplar iinde eritilmesi kapsamnda yapsallk kazanmtr. Bu yny-le, genel sosyal bilim paradigmasnn, insann toplumsalln basklayan ve biradm teye trsel niteliini toplumsallna indirgeyen bir boyutu olduu ak-tr.

Genel olarak siyaset biliminin de, bu sosyal bilim paradigmas dnda oldu-u sylenemez. stelik ilgili literatrde, siyasetin bir toplumsal eylem olduu(Heywood, 2004: 2; Stoker ve Marsh, 2002: 9), gle ilgili olduu (Leca, 2010:525), toplumsal tavrn-conduct- bir blmn oluturduu (Lipson, 1981: 4) be-lirtilmekte ve yaptmz her eyde siyasal bir boyut olup olmad sorulmakta-dr (McAuley, 2003: 4; MacKenzie, 2009: 3, 7). Buradan hareket edildiinde,toplumsal olann aslnda siyasal olduu gibi kestirme bir sonuca varlarak, sos-yal bilim paradigmasnn ayn zamanda siyasal-ideolojik ieriine szde vurguyaplm olunur. nsann trsel ve toplumsal bir varlk olmas onun nelii ile il-

gili olduundan, siyasal varlk nitelii, kimlii ile ilgilidir. Dolaysyla, enazndan bu yaz kapsamnda, insann siyasal varlk olma niteliinin, trsel vetoplumsal varlk olmasnn bir trevi olduu iddia edilebilir. Nitekim insann


3/32

Siyaset Biliminin Siyaseti 3

nelii, toplumsalln da kapsayan varlk olarak insann trsel-toplumsal ko-numunu ifade etmekte iken, kimlii, trsel-toplumsallk zerine ina edilmiolana denk dmektedir. Bu yazda, insann siyasal varlk olma nitelii tartl-

mayacaktr.Bu yaznn temel sorunsal, siyaset bilimi olarak adlandrlan disiplinin, ince-

leme nesnesi yani siyasetle olan ilikisini tartmaktr. Bu tartma, siyasetin in-celenen nesne olarak konumlandrlnn ortaya konulmasn kapsamaktadr.Tartma dzlemde yaplacaktr: Siyaset biliminin bilimi, siyaset bilimininsiyaseti ve siyasetin bilimi. Bu tartmann temel sorusu, bir disiplin olaraksiyaset biliminde, siyasetin konumlandrl disiplinin bilimsel ieriini siyasaltemelde yaplandrmakta mdr? Bu sorudan hareketle yaznn temel iddias-sav, siyaset biliminin siyaseti ve biliminin niteliini, toplumsal gereklik zemi-ninde yaplandrlm ve tanmlanm bir siyasetin oluturduudur. Bu siyaset,

bir yandan, siyasetin incelenen nesne olarak konumlandrlmasna ilikin bir bi-lim siyasetini dier yandan ise, incelenen siyasetin belli bir siyasal olan ierme-sini kapsamaktadr. Dolaysyla, yazda nce, siyasetin incelenen nesne olarakkonumlandrlndaki bilim siyasetinin bir rn olarak siyaset biliminin bilim-leme sreci daha sonra ise, incelenen nesne olarak siyasetin, siyasal olan ieri-inin saptanmas ve tartmas yaplacaktr. Ayrca belirtmek gerekir ki, siyasalkuram bu yaznn kapsam dndadr. Siyasal kuram baka bir almada elealnacaktr.

Siyaset Biliminin Bilimi

Klasik siyaset bilimi kitaplarnda sorulan klasik soru, siyasetin bilim veyasanat olup olmaddr (Dillon vd., 1958: 2). Bu soru, siyasetin bir yandan re-nilebilen bir bilgi; dier yandan ise, elde edilebilen veya doutan edinilmi bir

beceri olduu n-kabulne dayanmaktadr. Dolaysyla soru, Eski Yunandakisiyaset etkinlii temel ve hatta model alnarak sorulmutur. Bu yn itibariyle,kapitalist-modern dnemdeki siyasetin incelenmesi etkinliinden somut dz-

lemde farkllamaktadr. Nitekim soru, siyasetin renilme-retilme ya da edi-nilme-edinmi olma boyutlarnn dnda, bir inceleme konusu olma niteliinevurgu yapmamaktadr. Bilim nitelii belirtilmi olsa da, bu, bir olgu veyanesnenin incelenmesini kapsamamakta, sadece renme-retme etkinlii kap-samnda bir ierii yanstmaktadr.1 Buna karlk, Eski Yunanda gerek sofist

biimde gerekse de Platoncu anlamda siyaset etkinlii ile kapitalist-modern top-lumlarda siyasetin bilimsel incelenmesi, siyaset biliminin belli bir siyaseti n-grmesi ya da belli bir siyasal zemin zerinde yaplandrlm olduu varsaymdoru kabul edildiinde, soyut-niteliksel dzlemde farkllamaz. Bunun tart-

masn aadaki son balkta yapacaz. Ancak, burada belirtmek gerekir ki, il-1Nitekim Haas, Eski Yunanda siyasetin, zerk bir incelemenin znesi olarak tanmlanmasna ihtiya olmad-

n belirtir (Haas, 1970: 9).


4/32


gili literatrde hatta gndelik yaantda, siyaset biliminin ortaya k ya da k-keni Eski Yunana kadar gtrlmektedir. Bununla birlikte, Bat literatrndeyaplan, siyaset bilimi ve siyaset kuram ayrln temel aldmzda, siyaset bi-

liminin, akademik bir disiplin olarak, ABDde ortaya kt ve kinci DnyaSavandan sonra Avrupada yayld kabul edilmektedir (Berndtson,2009: 1).Bu kabuldeki ana unsur, siyasetin bilim ile birlikte anlmaya balanmas ve si-yasetin bilim ile olan birlikteliinin, onun incelenen bir nesne olarak konumlan-drlmas anlamna geldiidir. Bu da yukarda ksaca yapmaya altmz tar-tma kapsamnda, siyasetin, renme-retme etkinlii olarak bilim (bilgi) ni-teliinden ok, incelenen nesne niteliine ilikindir. Siyasetin, kapitalist-moderndneme zg niteliklerinden birini de bu boyut oluturmaktadr. Nitekim siyaset

bilimi, iktidarn zn oluturan zne ile nesne ayrlnda aktif rol oynamakta-

dr (Holloway, 2003: 61). Siyasetin incelenen nesne olarak konumlandrlmas,zne-nesne ayrlnn yeniden retilmesi bakmndan, siyaset biliminin dayan-d bilim siyasetinin toplumsal gereklik iindeki yaplannn bir sonucudur.Kapitalist-modern toplum yapsnda, ekonomik alan ile siyasal alan arasndakiformel ayrlk, sosyal bilimler kapsamnda ve zel olarak da siyaset bilimininrettii bilgi ile yeniden retilmektedir. Genel olarak bilimin ve sosyal bilimle-rin, kapitalist-modern toplumdaki konumlan, belirtilen formel ayrlk kapsa-mnda bilgi retmek olarak karakterize edilmektedir. zne-nesne ayrl da, buformel niteliin srekliliinin salanmas zerine kurulmutur. Siyaset bilimi-

nin ABD merkezli olarak bilimletirilmesi sreci, siyasetin bir form olarak, in-celenen nesne konumuna dntrlmesidir. Bu ise, siyasal olann siyasal ala-nn snrlar iinde siyaset olarak snrlandrlp, yaplandrldr. Bu yaplan-drma, siyasetin incelenen nesne olarak konumlandrlmas ile isel ilikilidir.Ksacas, kapitalist-modern toplumda, siyasal olann siyaset formunda yaplanile siyaset biliminin bilimselletirilerek konumlandrlmas birbirinden tamamenkopuk sreler deildir. Bu balamda, siyaset biliminin bilimi, veri-siyasetiinceleyen bir bilim disiplini olarak, belli bir bilim siyasetine dayanldn ifadeetmektedir.

Siyasetin incelenen nesne olarak konumlan, bamsz/akademik bir disip-lin olma ile bilimselliine ilikin meruluk elde etmenin tarihsellii kapsamndaekillenmitir. Literatrde, disiplinin bamsz ve bilimsel olma niteliklerininABD patentli olmasndan dolay, siyaset biliminin ABD bilimi olduu da iddiaedilmektedir (Berndtson, 2009: 1,2).2Ancak, aadaki satrlarda da grlebile-cei gibi, disiplinin Avrupadaki geliimi, ABDdekinden ok farkl deildir.

2Kimi yazarlara gre de, siyaset bilimi zerinde ABDlilerin etkisi byktr (Stoker ve Marsh, 2002: 2). Bu

iddiay dorulayc ynde aratrmalar da bulunmaktadr. Goodin ve Klingemannn bibliyografik aratrma-sna gre, alanda en fazla referans verilen yazarlar ile en fazla referans verilen kitaplarda ABD kkenli yazarve yaynlarn baskn olduu ortaya konulmutur (Goodin ve Klingemann, 1996: 29-43; Marsh ve Savigny,2004: 159,160).


5/32


Bir baka ifadeyle, disiplinin bamsz ve bilim olma sreleri benzer gelimeyaplarna dayanmaktadr. Hatta, literatrde, 19.yzylda Alman niversitelerin-deki Wissencshaftgeleneinin, ABDye siyaset bilimi olarak ithal edildii belir-

tilmektedir (Goodin ve Klingemann, 1996: 9). Ayrca, Alman-Yahudi gmen-lerin siyaset biliminin gelimesine katk yaptklar (Ball, 2007: 16); Avrupadang eden bilim adamlarnn3yeni bilimsel yntemler kullanarak, siyaset bilimi-nin bilim olma srecinde etkili olduklar da kabul edilmektedir (Johnson veReynolds, 2005: 41). Dolaysyla, siyaset biliminin oluumunda ABD ve Avru-

pa kart iki gelenei genel olarak oluturmaz ancak, siyasal kuram ve siyasetbilimi ayrl veya kartlndan yola kldnda byle bir sonuca varmakolanakldr. Ancak tm bunlar, siyaset biliminin, ABD merkezli olutuu ve ge-litii ile yaygnlk kazand gereini ortadan kaldrmaya yetmemektedir.

Genel olarak siyaset biliminin bilim olarak geliim sreci ya da tarihininbe aamaya ayrlarak incelenmesi, ayn zamanda, incelenen nesne olarak nite-liinin belirginlemesini de tarihsel olarak ortaya koymaktadr. Buna gre: Ap-riorive tmdengelimsel boyutun baskn olduu, tarih, hukuk ve felsefeyle iieolunan, 1850 ve sonras dnem; karlatrmal incelemelerin baskn olduu,19.yzyln ikinci yars; psikoloji ve sosyoloji ile ilikinin kurulduu 1920 son-ras dnem; lme ve gzlemin baskn olduu ve davransal devrim olarakda adlandrlan, kinci Dnya Sava sonras dnem ile matematiksel yntemle-rin kullanlmaya baland 1970 sonras dnem (Dryzek ve Leonard, 1988:1252,1253; Almond, 1996: 50).4 Bunlara altnc bir dnem olarak, yorumcuyaklamlarn baskn olduu 1990 sonras dnemi de eklemek gerekir. Bu d-nemlerin btnl temelinde, aada, siyasetin incelenen nesne olarak ko-numlandrlmasn tartmaya alacaz.

Yasac- Formalizmden Davran- Formalizme Gei

Ana akm paradigmada bilimsel dnmek btn toplumsal olgular bt-nyle toplumsal ilikilerin formlar/biimleri olarak alglamaktr. Toplumsal

ilikiler formlarn iinde katlamaktadr. Bu formlar verili olarak kabul edildi-inden kapitalist toplumun deimezliine katkda bulunurlar. Bilimsel dn-me ise, onlarn form olduunu kavramaktr (Holloway, 2003: 130). Siyasetinincelenen nesne olarak konumlandrlmas da, siyasal olann siyaset biimi iin-de katlatrlmas ve belli bir bilim siyaseti erevesinde konumlandrlmasdr.

3Paul Lazersfeld, Kurt Lewin, Wolfang Kohler, Hans Speier, Karl Deutsch, Leo Strauss, Herbert Marcuse,Franz Neumann, Otto Kirchheiner bunlardan bazlardr (Almond, 1996: 76).

4Literatrde, siyasal kuram kapsayan ve Comteun Haller Yasasn anmsatan bir baka dnemlendirme deyaplmaktadr. Buna gre ana kabul, siyaset biliminin geliimiyle, siyasal dncenin gelime aamalarnda

rtme olduu ve bu kapsamda: Devletin, Tanrnn hukuku ile dzen ve adaletinin bir uygulaycs olduudin aamas. Bu aamada, siyasal olgu, doast nedenlere dayandrlr. Devletin insan kurumlarnn en m-kemmeli olarak grld, metafizik aama ve devletin, grgl gzlem ve deneyin gelimesine bal olarak,insani bir kurum olarak deerlendirildii, pozitif aama (Jacobsen ve Lipman, 1965: 13,14).


6/32


Dolaysyla bu sre, tarihsel olarak, formalizmin farkl grnmleri eklindeolumu ve gelimitir. Bu anlamda, siyaset biliminin bilimi, amprisist-

pozitivist epistemoloji ekseninde bir bilim siyasetine dayanr.5Bu bilim siyaseti

ise, toplumsal olan biimlerin aklanmas ve kuralsallatrlmasdr.Siyasetin incelenen nesne olarak konumlandrlma sreci, belli tarihsel zo-

runluluklar kapsamnda, farkl formlar eklinde gelimitir. Bu kapsamda olmakzere, 1800-1870 aras dnem ile literatrde devrim olarak nitelendirilen dav-ran dnem arasnda, form asndan nemli farkllklar olmakla birlikte, nite-liksel farkllama ok byk deildir. nk, toplumsal kurum ve oluumlarn,inceleme nesnesi olarak konumlandrlnn formel boyutu, belli bir siyasal ie-rie hatta siyasete denk dmektedir. Davran yaklamda, siyaset felsefesi veyasac yaklamn reddedilmesinin en nemli gerekesi, deer ykl nitelik ta-nd iddiasdr. Oysa ki, yasac ve davran formalizmler, deer-olgu ayrl- temelinde birbirinden formel olarak farkllamaktadr. Bu formel farklla-mann belli bir tarihsel zorunlulua denk dt ayrca aklanacaktr. Sreciniki boyutu vardr. lki, incelenen nesne olarak siyasetin, yasac-formalizmden,davran-formalizme gei kapsamnda formel farkllamas; ikincisi, bu fark-llamann olgu-deer ayrl temelinde yeniden yaplamas anlamnda, siyasalkuramn bilim etiketi dna itilmesidir.

1800ler sonrasnda, ABD ve Avrupada devlet ve onunla ilgili yasal ve ku-

rumsal boyutlarn, tarih, hukuk ve felsefe balamnda ele alnd grlmekte-dir. Bu dnem kimi yazarlarca, geleneksel siyaset biliminin baskn olduu d-nem olarak da adlandrlr ve temel karakteristii, yasac-legalist- ve kurumsal-formel- konular zerine younlalma olarak belirlenmitir6 (Johnson ve Rey-nolds, 2005: 40,41). Yasac-formalizm, temel olarak devlet ve devlet kurumla-rnn, yasal nitelikleriyle snrl olarak incelenmesidir. Nitekim devlet toplumsalilikilerin katlam ya da fetilemi bir biimidir (Holloway, 2003: 130). An-cak bu dnemin belirgin bir baka zellii de, siyaset bilimi ile siyasal kuramarasndaki ayrmn davran devrime gelinceye kadar, ok net i-

zil(e)memesinden (Ball, 2007: 2,10) dolay, siyaset biliminin tarih ve felse-feyle zellikle de felsefeyle i ie olmas oluturmaktadr. Klasik siyaset metin-lerinin incelenmesi, hem felsefe hem de tarihle ilikili grlmtr. Ayrca be-lirtmek gerekir ki, disiplinin alma konularnn biimlenmesinde literatrn butip kendi iindeki ksmen otonom geliimi nemli olmakla birlikte, ulus-devletlerin ortaya kmas ve bununla birlikte, egemenlik, haklar, grevlerinnem kazanmasyla, siyasetle ilgili dncenin yasal bir ereve ekseninde vehukukla da balantl olarak ekillendii aktr (Haas, 1970: 10).

5Nitekim siyaset biliminin temelleri 17.yzyl amprizmine kadar geri gtrlmektedir (Heywood, 2004: 6).6Kamu hukukunun, ABDde siyaset biliminin geliiminde nemli role sahip olduu kabul edilmektedir. Bun-

da, disiplinin nclerinin hukuk eitimi alm olmalar etkili olmutur (Berndtson, 2009: 18).


7/32


Siyasetin incelenen nesne olarak konumlandrlma srecinin olgusal olarak temel boyutu vardr. Bunlar, akademik eitime konu olma, yayn olarak su-nulma ve dernekleerek rgtlenme. Bu sreler, birbirinden farkl tarihlerde

olusa da, ABD ve Avrupada benzer biimde gelimitir. Nitekim 1800l yl-larn banda, ABD kolejlerinde, siyaset, etik felsefesi kapsamnda ele alnm;South Carolina Collegeda, 1825dePolitik Ekonomibamsz bir eitim konu-su olmutur.7 1800lerin bandan itibaren gelien srete, siyasetin incelenennesne olarak dorudan konumlandrlmad grlmektedir. Konumlandrmaasndan nemli olan, nesne belirleme ve nesne belirleme yntemlerini olu-turma, 1870lerden itibaren biimlenmeye balamtr. Bu sadece siyaset bili-mine zg bir gelime olmam, 1870 sonrasnda, ABD niversitelerinde ya-anan yapsal dnm, siyaset bilimini de etkilemitir. Byk aratrma ni-

versitelerinin ortaya kmasn ifade eden bu yapsal dnmle birlikte, disiplinbamsz nitelik kazanmtr (Berndtson, 2009: 7,8).8 Chicago niversitesi,siyaset biliminde ilk grgl incelemelerin balad yer olmas bakmndannemlidir (Almond, 1996: 66; Parsons, 1968: 13). ABDde siyasetin incelenennesne olarak konumlandrl srecinin dier ayan dergiler oluturmaktadr.ABDdeki ilk siyaset bilimi dergilerinden biri, 1882 ylnda yaynlanmaya ba-layan, John Hopkins University Studies in History and Political Sciencedr.Daha sonra, 1906da,American Political Science Review (APSR)yaynlanmaya

balamtr (Berndtson, 2009: 5, 6).9Konumlann son aya ise, dernekleme-

dir. Bu kapsamda, 1903 ylnda American Political Science Association(APSA)kurulmutur (Almond, 1996: 72).10

Siyasetin incelenen nesne olarak Avrupada konumlannda zellikle Al-manya farkl bir yer tutar. Literatrde, Avrupada siyaset retimi, 14.yzylakadar gtrlp, Viyana ve Prag niversiteleri ile 15. yzylda Leipzig ve Er-furt niversitelerine dayandrlmaktadr. Bu gelenek ya da kk arama abasnnya da siyasal kuram ile siyaset biliminin birlikte deerlendirilmesinden kaynak-

7Francis LieberinHistory and Political Economyprofesr olarak, ilk Amerikan siyaset bilimcisi olduu ka-bul edilir. Lieber, South Carolinadan Columbia niversitesine getiinde unvan, History and PoliticalScienceolmutur (Berndtson, 2009: 3).

8Siyaset biliminin kurumsallamasnda, John Hopkins ve Columbia niversitelerinin etkisi byk olmutur.1880de, Columbia niversitesinde, ilk siyaset bilimi lisans programFaculty of Political Science; 1881deJohn Hopkins niversitesinde,Department of Historical and Political Sciencekurulmutur. Columbiadakiokulda 3 blm vardr:Economics and Social Science,History and Political PhilosophyvePublic Law andComparative Jurisprudence. Cornel ve Michiganda yine 1881de, Yalede 1886 ylnda siyaset bilimi b-lmleri kurulmutur. ABDde 1914 ylna kadar, 38 siyaset bilimi blm kurulmutur (Berndtson, 2009: 6).

91886da ise, Columbia niversitesi, Political Science Quarterlyyi; 1890da, Pensilvania niversitesi, An-nals of the American Academy of Political and Social Science yaynlamaya balamtr (Berndtson, 2009:13).

10APSAnn kuruluunda 200 olan ye says, kinci Dnya Savandan sonra 3.000e, 1960larn ortasnda

10.000e ulamtr. imdi ise, 13.000den fazla yesi vardr (Almond, 1996: 72). Yine, 1990 ylnda olutu-rulan,International Political Science Associationise, uluslararas bir st yaplama olarak dikkat ekmekte-dir (Almond, 1996: 78).Political Studies Association of the UKise, 1950de kurulmutur (Stoker ve Marsh,2002: 2).


8/32


lanan yorumlar bir yana, 17 ve 18. yzyllarda, Alman niversitelerindekiPoli-tikwissenschaft krss, siyasal topluluun refahn artrmay hedefleyen birierikle ne kmtr. Bu kapsamda olmak zere, Staat Swissenschaftliche Fa-

kultoten, 1814te Mnih, 1817de Tbingen ve 1822de Wrzburg niversitele-rinde kurulmutur. Kurumsal deime, ABDde olduu gibi, 19.yzylda ba-lamtr. Avrupadaki eitim ideolojilerinden biri olan,11Humbolditionism, Al-manyada gelimitir ve aratrma ile retimin birlikteliini kapsamaktadr. Bir

baka ifadeyle, aratrma olgusu srece dahil edilmitir. 20. yzylda da, siyasetbilimi enstitleri kurulmutur; 1871de Ecole Libres des Science Politiques inParis, 1895deLondon School of Economics and Political Science.12Avrupadazellikle,Ecole Libresiyasetin bamsz incelenmesinin ya da incelenen nes-ne olarak konumlandrlnn ncs olmutur. ABD de siyaset bilimi sosyal

bilim alannda, Avrupada ise, hukuk alannda gelimi olsa da, konu asndanbirbirlerinden farklarnn olmad grlmektedir. Bu yllarda ABDde olduugibi, Avrupada da siyaset, hukuk, tarih ve felsefeyle birlikte incelenmitir(Berndtson, 2009: 7,13-15). Siyasetin incelenen nesne olarak konumlandrl-nda ana unsuru, hem ABD hem de Avrupa bakmndan, aratrmann ne k-mas oluturmutur. Bu, yasac-formalizmin inceleme nesnesi olan, devlet vekurumlarnn, yasac-kurumsal bak asndan deil de, grgl olarak incelen-mesi anlamna gelmektedir. Bylece, siyaset, kurumsal/biimsel ierii ile ta-nmlanmaya devam edilmekle birlikte, nesne grgl aratrma yoluyla somutla-

trlmtr. Davran akmn ortaya kna kadar, siyasetin somutlatrlarak,incelenen nesne olarak konumlandrld bir srecin gelitii iddia edilebilir.Yine bu srete, retimin ve yaynlarn kurumsallamas da, nesnenin somut-lamasn salayan unsurlardandr.

Devrim olarak da nitelendirilen, davran akm,13 siyasetin incelenennesne olarak konumlandrl srecinin tamamlanma aamasdr. Bu srete, si-yaset biliminin siyasal kuramdan kopuu kesinlemi ve disiplinin bilim olmanitelii tartlmaya balanmtr. Hatta kimi yazarlar, 1950lerde davransaldevrimin ortaya kn, siyasal kuramn k olarak deerlendirmitir(Ball, 2007: 10). Davran akmn bir baka zellii ise, siyaset bilimi zerin-

11Avrupadaki yksek retim ideolojisinden dier ikisi unlardr: Toplum iin iyi yeler yetitirmek ama-

cna dayanan, liberaleitim dncesi. Bu dnce daha ok ngilterede gelimitir. apoleonic ideolojiise, retim ve aratrmay birbirinden ayrmtr. Aratrmalar, niversite-d kurumlar tarafndan yrtl-mtr (Berndtson, 2009: 7).

12London School of Economicsin ilk siyaset bilimi profesr, Graham Wallasdr. Wallasn, 1908 tarihli ki-

tab, The Human ature in Politicsdir (Berndtson, 2009: 14).13Davransal devrimin temeli, 1908 tarihli, Arthur Bentleyin The Process of Government adl kitabna da-

yandrlr ve bu kitapta siyasal aratrmalarda davrann gzlemlenebilecei tartmasnn yapld belirtilir(Ethridge ve Handelman, 2004: 21).


9/32


de ABD hegemonyasnn artk tamamen kurulmu olmasn simgelemektedir.14nk, hem sava sonras dnemin koullar hem de aratrma olanaklar bak-mndan bu olgu tarihsellik kazanmtr. Bu srete pek ok faktr etkili olmu-

tur. Nitekim davranln geleneksel siyaset biliminden ani kopmasnn ne-denlerinden biri olarak, sava sonras dnemde ABDde kt olan aratrma fon-larndan yararlanma istei gsterilmektedir. Bu kapsamda davranlarn siya-sal kurama dorudan kar olmadklar, doa bilimleri ile sosyal bilimlerin foniin yarmasnn, bu sonucun ortaya kmasnda etkili olduu belirtilmektedir(Ball, 2007: 19). Bu balamda srecin geliiminde ve kurumsallamasnda,ABDde kurulan aratrma fonlar ile ABD kkenli sermayenin desteklediiaratrma fonlar etkili olmutur. Nitekim ABDde 1961 ylnda,InteruniversityConsortium for Political and Social Research (ICPSR); 1970 ylnda ise, Ford

Vakfnn destei ile,European Consortium for Political Research (ECPR)15

ku-rulmutur (Almond, 1996: 70, 78). Yine, ABDnin, souk sava dneminde,Sovyetlere kar stnlk elde etme yarnda, savala ilgili sosyal bilim ara-trmalarn desteklemesi (Johnson ve Reynolds, 2005: 41) ile ABD bilim yaa-mndaki profesyonelleme dinamiklerinin etkili olduu da ileri srlmektedir(Ball, 2007: 17). Ayrca, Marshall Plan ile birlikte, Amerikan bilim adamlar,Avrupa biliminin yenilenmesinde misyoner rol oynayarak, Amerikan grglve niteliksel aratrma yntemleriyle, Avrupa bilimini asimile etmitir. Yine, busrete Amerikan vakflar da etkin rol oynam ancak sre tek tarafl bir ba-

mllk ilikisi temelinde gelimemi, Nazi ynetimi altnda Avrupann ulusalkltrleri byk zarar grdnden, 1960lara kadar, eski niversiteler de yeni-den yaplanm ve yenileri kurulmutur (Almond, 1996: 78).

Davran akmn, siyasetin incelenen nesne olarak konumlandrlmasndason aama olmasnn en temel zellii, daha nce de belirtildii gibi, siyasal ku-ramdan kesin ayrln gereklemesidir. Aslnda ilgili literatrde, davranakm ile ilgili tm yaz ve tartmalarda ne kan boyut, siyaset biliminin bi-limsellii sorunudur.16Oysa ki, bu tartma kendi iinde belli bir sonuca vardr-lamamakla birlikte en nemli somut sonu, siyasal kuramn bilim etiketi d-na atlmasdr. Bylece siyaset bilimi, ABD merkezli, bamsz bir incelemealan olmak niteliini kazanmtr. Bu sre, siyaset biliminin bilimsellii ekse-nindeki tartmalar odanda gelimitir.

Daha nce de belirtildii gibi, siyaset biliminin bilimsellii sorunu, 1950liyllarda ABDde ortaya kmtr (Heywood, 2004: 10). Doa bilimcilerine g-re, siyaset bilim deildir nk, siyaset biliminde kullanlan deikenler lme-14Almond, Amerikan siyaset biliminin, Avrupa ve uluslararas siyaset bilimi zerindeki etkisinin kant ola-

rak,American Political Science Associationn yabanc yeleri veAmerican Political Science Reviewda ya-

ynlanan makalelerdeki yabanc yazarlarn saysn gstermektedir (Almond, 1996: 78).151989a kadar, 140 siyaset bilimi blm,ECPRnin yesidir (Almond, 1996: 70, 78).16 Nitekim Easton iin, 20.yzyln ilk yarsnda ABDde siyaset biliminin temel sorunu, bilimsel itibardr

(Dryzek ve Leonard: 1988: 1251).


10/32


ye uygun deildir, tamam zneldir ve siyaset bilimciler deney yapamazlar, aslakesin tahminler yrtemezler (Bealey, vd., 1999: 12). Yine siyaset biliminin bi-lim olmad ynndeki bir baka gereke ise, konularnn deer ykl-

normative- olmas ve siyasal olgular arasndaki ilikinin bir yer ve zamandandierine deimesi gsterilmektedir (Godwin ve Wahlke, 1997: 5). Siyaset bi-liminin, doa bilimlerinden ok felsefeye benzedii nk siyaset biliminin ku-ramlarnn tarihsel olduu (Dryzek ve Leonard: 1988: 1251, 1257) bir baka ge-reke olarak ileri srlmektedir. Sonu olarak, siyaset biliminde insan eylemle-rinin tahmin edilememesi ya da genel yasalara gre betimlenememesi duru-munda bir lme probleminin ortaya ktndan sz edilmektedir. nk, siya-set biliminde kullanlan kavramlar, rnek olarak kar kavram, soyut ve deerykldr (Johnson ve Reynolds, 2005: 27, 38).17Bu bak asndan, siyaset bi-

liminin bilim olabilmesi iin, olgu ve deer birbirinden ayrlmal, deer yklaklamalar yerine, grgl aklayc yntem gelitirilmeli; fiziin de tarihi ol-mad saptamas temel alnarak tarihte meruluk aranmamal ve bu kapsamdaolmak zere Locke veya Platonun incelenmesine gerek olmamaldr (Ball,2007: 6,7). Bu kriterler kapsamnda, davranln, modern siyaset bilimininkuruluunda anahtar bir gelime olarak grlmesinin (Stoker ve Marsh, 2002: 4)zemini de ortaya konulmu olmaktadr. Bu zemin, siyasal kuramn bilim ala-nndan dlanmasdr. Tm bunlarn sonucunda, ilgili literatrde; geleneksel si-yasal kuramn pozitivist18kriterlerle uyumlu olmad (Ball, 2007: 7); davran

akmn, siyasal kurama ak bir tepki olduu nk siyasal kuramn, deer yk-l konularla ilgili olduu (Marsh ve Furlong, 2002: 23) ve siyasal kuramn bi-limsel olmamas tartmas sonucunda kuramcnn, gerek dnyadan veri -kartmayan ya da niceliksel veya istatistiki yntem analizlerini kullanmayan kiiolduu belirtilmektedir. Kuramclar, siyasal dnceler tarihini incelerler. Dola-ysyla tarih blmne aittirler. Pratik siyasal felsefe konularn incelemelerin-den dolay da, felsefeye aittirler (Ball, 2007: 1). Tm bu tartmalar, bir yandanyntem arlkl olmakla birlikte, olgu-deer ayrl eksen alnd iin ve amp-risist-pozitivist gelenein tanmlad olgunun, deer ykl bir baka ifadeyle,

kapitalist-modern toplumsal gerekliin yaplannn ideolojik formu olduun-dan, bilim olup olmama sorunu, belli bir bilim siyasetini yanstmaktadr. Dola-ysyla, bu tartmalar, siyasetin incelenen nesne olarak konumlandrl sre-cinde, somutlamay salayc niteliktedir. Buna karlk, ilgili literatrde, siya-setin bilim olup olmamasnn, bilim tanmna yklenen anlama bal olduu id-dia edilmektedir (Goodin ve Klingemann, 1996: 9). Kimi yazarlara gre ise, si-yaset biliminin bilimsellii, bilim eer, sistematik incelemeye dayal dzenli

bilgi olarak kabul edildiinde bir bilimdir nk siyaset bilimi siyasetle ilgili

17Nitekim kimi yazarlara gre, ordu, siyasal parti, monari, kapitalist ekonomi, demokrasi belli inan veya ku-ramlar tarafndan oluturulmutur (Dryzek ve Leonard: 1988: 1250).

18Davran yaklamn felsefi kkeninin pozitivizm olduu kabul edilmektedir (Sanders, 2002: 46, 47).


11/32


sistematik bilgi retimidir (Stoker ve Marsh, 2002: 11). Bu kapsamda, siyasetbiliminin, toplumsal tercihleri anlamak iin ve gelecek tercihlerini tahmin etme-de insanlara yardm etmesi gerektii dolaysyla da, siyaset biliminin rettii

grgl bilginin, siyasa tercihlerini deitirebileceine vurgu yaplarak (Godwinve Wahlke, 1997: 4, 5) hem bir yandan siyaset biliminin siyasa yapm srecindeilevsel konumunun olduu ya da olabilecei hem de bu konumun gerei ve so-nucu olarak uygulamaya ynelik bilgi retebilecei ve bu nitelie sahip olduutemenni boyutunda olsa da ileri srlmektedir. Baz yazarlara gre ise, siyaset

bilimciler her eyin genel kuramnn olmas gerektiini dnme eiliminde ol-duklar (Shapiro, 2002: 609) bir baka ifadeyle, siyaset bilimi, evrensel olarakuygulanabilir genel kuram araynda olduundan, bilimcidir-scientist- (Adcockve Bevir, 2005: 1). zellikle, ABD siyaset bilimi, tarihsel balam ve ulusal kl-

trden bamsz nesnel bilim19

olma iddiasndadr (Adcock ve Bevir, 2005: 11).Tm bunlarn sonucunda siyasal kuram, ABD siyaset biliminde, siyaset bi-

liminin bir alt alan20haline getirilmitir. Kimi yazarlara gre, siyasal kuram, fi-kir ve doktrinlerin analitik incelenmesi (Heywood, 2004: 10) kimilerine gre de,toplumsal yaamn boyutlarndan birini, devlet- birey ilikileri oluturduundan,toplumda birlikte nasl yaanldnn incelenmesidir (McKinnon, 2008: 2). Buniteliklerinden dolay, siyasal kuramn, normatif bir ieriinin olduu ska dilegetirilmektedir (McKinnon, 2008: 4). Kimi yazarlar siyaset felsefesini siyasalkuram olarak da adlandrmakta ve siyasal yaamn incelenmesinin, felsefenin

bir alt alan (Ethridge ve Handelman, 2004: 21) ve bu incelemeyi yapan, siyasetfelsefesinin de, ortak insan hareketleriyle ilgili ilk doktrinleri formle etme a-

bas olduu kabul edilmektedir (Jacobsen ve Lipman, 1965: 6). Kimi yazarlaragre de, siyaset felsefecileri, siyasetin felsefi doasn incelemelidirler (Mac-Kenzie, 2009: 3). Siyasal kuramn deer alanna itilmesi, kapitalist toplumun si-yasal olannn, siyaset formunda konumlandrlp, somutlamasna katk sala-mtr. Bylece, geleneksel-normative- siyasal kuram ile sistem kuram yer de-itirmi; devlet kavram bilimsel kullanm iin uygun bulunmam ve siyasalsistem kavramyla yer deitirmitir (Ball, 2007: 10). Bu kapsamda olmak ze-re, davran yaklamda,21deerlerin deil olgularn incelenmesine odaklanl-mtr. nk deerler zneldir ve bilimsel olarak kantlanamaz (Magstadat,2006: 11,12). Dolaysyla, siyasetin incelenmesinde, bilimsel olan, gerei bil-mek, olgular kefetmek ve neden-sonu ilikilerini kurmay bilmektir (Lipson,1981: 26). Bu kapsamda, siyasal kuramclar, normatif siyaset bilimci olarak ni-telendirilmi (Shapiro, 2002: 597) ve grgl siyaset bilimi yntem-ynelimli -

19Pozitivizmin ABDde ngiltereden daha baskn olduu iddia edilmektedir (Marsh ve Savigny, 2004: 159).20Kimi yazarlara gre ise, siyasal kuram, siyaset biliminin ilk-alt ve alt alandr (Haas, 1970: 9; Jacobsohn,

1998: 6). Dier alt alanlar ise, karlatrmal siyaset, siyasal ekonomi, kamu siyasalar ve kamu ynetimidir(Goodin ve Klingemann, 1996: 25, 26).

21Birinci kuak davranlar, Robert Dahl, David Easton, David Truman ve Heinz Eulau siyasal kuram ei-timi almlardr (Ball, 2007: 3).


12/32


method-driven-, kuramsal aratrmalar ise, sorun-ynelimli -problem-driven-olarak tanmlanmtr (Shapiro, 2002: 597-599). Bylece, siyaset, davranlkakmnn katksyla, incelenen nesne olarak konumlandrlmtr.

Davran yaklamla birlikte, yasac-tarihselci yaklam krlarak; kargruplar, seimler, kamuoyu, iletiim konularnn allmaya balanmas (Al-mond, 1996: 78); siyasal kurumlar ve anayasalarn, formel-yasac incelenme-sinden uzaklalmasnn salanmas (Stoker ve Marsh, 2002: 4); davran ara-trmalarda, oy verme incelemeleri ile temel olarak, semenlerin toplumsal pro-filleri, partizan kimlikleri, ideolojik konumlar, siyasa tercihleri ve ekonomikalglar zerine younlalmas (Sanders, 2002: 53), davran yaklamda, ge-leneksel siyaset kuram gibi gemile deil imdi ile ilgilenilmesi (Ball, 2007:4), hatta davransal devrimin devletin etkinliini gelitirmeyi amalamanntesinde bir anlam tadnn belirtilmesi (Haas,1970: 14), formalizmin ald-n gstermektedir. Oysa ki, tamamen grgl aratrmalara dayanlmas, davra-nlk odakl olarak siyaset bilimini formalist niteliinden kurtarmaz. nk,siyasal olann niteliinde bir deime olmakszn ve siyasal alan snrlar iindeyani veri bir siyaset tanm temelinde siyasal olan davranlarda aranmaya

balanmtr. Davran, tanml bir hareket biimi olarak deer-ykl bir niteliktamaktadr. Sz konusu deer, siyasal davrann, verili-tanml siyasal ieri-idir. Dolaysyla, davranlk, bu siyasal ieriin grnmleri olan davranele alr, dolaysyla da formalisttir. Daha nce de belirttiimiz gibi, davranakm siyaset biliminin bilimsel meruluu tartmalar kapsamnda, bir bilimselmerulama araynn sonucu olarak deerlendirilmitir. Oysa ki, bu tartmala-rn balang amac ve varlan sonu, siyasal kurama dayal bir siyaset biliminin

bilimsel meruluunun, siyasal kuramn deer-ynelimli boyutunun baskn ol-masndan dolay geersiz olduu ve siyasal kuramn dlanmasyla bu sorununzlecei, zlddr. Ayrca, siyasal ve ekonomik eitli makro deiken-leri kullanarak seim sonularn tahmin etmeye dayal almalarn, bir genel-lemeden ok, siyaset biliminde bir sanayi yaratt hakl olarak belirtilmitir(Shapiro, 2002: 610). Bununla birlikte, gnmzdeki davran yaklamlarda,tanmlar ve grgl olarak snanabilen hipotezlerden oluan soyut aklamalararasnda bir balant kurularak, olgu ve olgu gruplarnn nesnel bir aklamas-nn yaplabileceini kabul edilir (Sanders, 2002: 46, 47). Dolaysyla, yeni dav-ranlar, kuramsal analizin, grgl aratrma iin, balang noktas olmas ge-rektiini reddetmezler. Kuram, post-davran grgl analizde kanlmaz birrol oynar nk farkl kuramsal bak alar farkl gzlemler retir (Sanders,2002: 62, 63). Yine bu kapsamda, mantksal pozitivizmin, siyasal incelemede,normatif ve grgl arasnda yapm olduu ayrmn almas gerektii nk si-yasal deerlerin, evredeki siyasal gerekliin anlalmasndan ayrtrlmaya-ca iddia edilmektedir (Bellamy, 1993: 13). Yeni-davranln, yeni konu-mu, eski konumdaki n-kabul veya varsaymlarla niteliksel bir farkllk gster-


13/32


mediinden, yeni olmak form deiikliinin tesinde bir anlam tamamaktadr.nk, olgu-deer ayrl kendi iinde bir ztlk varsaymn barndrmaktadr.Yeni-davranlkta ise, bu ztlk, almaktan ya da yeni bir btnlk temelinde

yeniden kurulmaktan ok, ztln taraflar ya yer deitirilmekte ya da dengedeolduklar varsaymna dayandrlmaya allmaktadr.

Siyaset biliminde, davranlktan sonra ikinci devrim, rasyonel tercih ku-ram olarak kabul edilir (Goodin ve Klingemann, 1996: 24, 25). Rasyonel tercihkuram, kolektif eylemle ilgili ve genellemelere dayal bak asna dayanmak-tadr. Davranlkla pek ok benzer kabulleri vardr. Bunlardan en nemlisi,deer-yanszl value-free- benimsemeleri ve siyasal kuram normatif olarakgrmeleridir (Ward, 2002: 68). Ekonomik kuramdan beslenen rasyonel tercihkuram, ar-basitletirmeci olmakla eletirilir (Ethridge ve Handelman, 2004:23). Ancak bu kuramn konumuz asndan en nemli zellii, davranlk ile

birlikte bu kuramla disiplinde profesyonellemenin artmasdr (Marsh ve Sa-vigny, 2004: 156). Dolaysyla, rasyonel tercih kuramnn, siyasetin incelenennesne olarak konumlandrlmasn glendiren ve somutlamay grgl olarak

pekitiren bir nitelii vardr.

Formalizm Eletirisi Olarak Yeni-Formalizm

Hermeneuticgelenekten beslenen ve kimi alardan da farkllaan (Bevir ve

Rhodes, 2002: 138) yorumcu yaklamlar, davran yaklam bata olmak ze-re, amprisist- pozitivist temelli siyaset biliminin eletirisi olarak ne kmtr.nceki balkta, davranlk ve rasyonel tercih kuram ile siyasetin incelenennesne olma niteliini kazand ve artk siyaset biliminin bu temelde bir bilimsiyaseti ekseninde olutuunu ortaya koymutuk. Yorumcu yaklamlarla, alter-natif ve hatta bir adm teye muhalif bir paradigma kurulmaya allsa da, yeni

bir formalizm olmaktan teye geilememitir. nk, bu kez toplumsal olandaha dorusu kltrel olan otonom bir btnlk olarak tanmlanm ve kendiiinde nedensellikten ok anlam balamnda yorumlanlmas gerektii iddia

edilmitir. Burada, kltrel olan, yasac ve davran formalizmdeki, siyasalolann yeni formu olarak grnm kazanmtr. Bylece, yorumcu yaklamlarlabirlikte siyaset biliminin incelenen nesne nitelii yeniden-konumlandrlmtr.Kltr, otonom grnm ve indirgenemez boyutu ile yeni-siyasetin zeminiolarak sunulsa da, kresel kapitalist ilikilerin tarihsellii ve olgusallnn yeniformu olarak ina edilmitir. Dolaysyla, kltrel olan formel olarak, bir yan-dan nesnel tarihsel koullarn bir gerei olarak, dier yandan znenin bilinli birtasarm olarak yeni-formalizmin grnm olmutur. Bu yeniden-konumlandrmann eski konumlandrltan epistemolojik ve yntemsel olarak

farkl pek ok yn bulunmaktadr. Bunlardan en belirgin olan, incelenen nesneolarak siyasete, yorumlanan bir deer niteliinin kazandrlmasdr. Ancak bu,incelenen nesne olarak siyasetin btncl dntrlmesinden ok, siyasete


14/32


ilikin ve ikin olduu iddia edilen deer unsurunun, siyasal kuram etike-tinde baskn konuma gelmesinden te bir anlam tamamaktadr. Nitekim yo-rumlayc yaklamlarn, ana akm siyaset biliminin geliim ve oluum srecin-

deki asl konumu, davran akm ile birlikte, bilim alanndan ve siyaset bi-limi kapsamndan dlanan siyasal kurama yeniden meruluk kazandrlmas-dr. Bylece, siyaset biliminin pozitivist aklama ynne kar, yorumsamacyaklamlarn ne kt ve bunun sonucunda siyasal kuramn siyaset bilimin-den bamszlat belirtilmektedir (Ball, 2007: 3). 22Dolaysyla, konu ve so-run, siyasal alann, siyasal olann nesnel antagonistik konumunda bir deiiklikolmakszn, formel deiiminin bir sonucu olarak, paradigmasal bir deime veeitlenmedir.

Yeni yorumlayc yntemlerin, bir yandan siyaset biliminin bir kurgu oldu-unu ortaya koyduklar (Carver, 1997: 15) dier yandan ise, siyasal metodoloji-de, postmodern bir aamaya girildii; genelden zele, tikele bir yneli olduukabul edilmektedir (Goodin ve Klingemann, 1996: 22). Dolaysyla, gnmzdesiyasal analizin merkezi konularn, siyasal yaamn znel ynleri, siyasal aktr-lerin inan, niyet ve deerlerden oluan isel yaamlar oluturmaktadr (Goodinve Klingemann, 1996: 22 ). Sosyal bilimcilerin bir gelenek ve sylem iinde ha-reket ettikleri (Marsh ve Furlong, 2002: 26) ve siyasal kuramlarn, moral, felsefive ideolojik olduu kabulnden yola klarak, yani moral ilke ve ideallerdentemellenen bir deer kalbna dayanld, insan haklar, zgrlk, eitlik gibisiyasal deer rnekleri temelinde deer ve olgularn birbiriyle balantl olduu(Heywood, 2004: 4); grgl sorunlar ve kavramsal tartmalarn tarihsel ve sos-yal olarak ina edildii; siyaset biliminin nesnelerinin de, toplumsal aktrlerinkendi kendilerini anlamlandrmalar tarafndan oluturulduu iddia edilmektedir(Dryzek ve Leonard: 1988: 1250). Yine benzer kapsamda olmak zere, tarihselkurumsalclar, davranln formalistliine kar, tarihsel duyarll ne -kartmaktadrlar. Bunlara gre siyasal aktrler, tarihsel olarak olumu uygula-malar temelinde hareket ederler.23Siyaset bilimi bunlarn eylemlerini yorumlar(Adcock ve Bevir, 2005: 2). Literatrde, yeni yorumsamaclarn, davran verasyonel tercih kuramlarna kar gl bir meydan okuma salad kabuledilmektedir (Bevir ve Rhodes, 2002: 138).

Davran yaklam, yeni-davranlk biiminde varln korurken yeni-yorumsamacln siyasal kuram destekli alternatif bir paradigma olarak nekmasyla birlikte gnmzde siyasetin nasl inceleneceiyle ilgili bir uzla-

22zellikle de, Rawlsun, siyasal kuram yeniden canlandrd kabul edilmektedir (Ball, 2007: 13).23Literatrde, siyaset biliminin tarihsel bir bilim olduu da iddia edilmektedir. nk siyaset biliminin tarihi

toplumun tarihi ile snrldr. Siyaset biliminde, sorun tanmlama, dsal toplumsal glerden otonom olarak

yaplamaz. Bu sadece siyaset bilimine zg bir nitelik olarak da kabul edilmez. Sosyal bilimlerde grgl so-runlar, dsal olarak tanmlanm, toplumsal olarak dolaymlanm ve tarihsel olarak konumlandrlmtr(Dryzek, 1986: 315, 318). Hatta kimi yazarlara gre, tarih siyaset bilimi olmadan beslenemez, siyaset bili-mi tarih olmadan temelsizdir(Lipson, 1981: 18 ).


15/32


mann olmad kabul edilmektedir (Magstadat, 2006: 9). Bu kapsamda olmakzere, siyaset biliminin disiplin olarak geliiminde, bir yandan farkllamannartmasndan bir baka ifadeyle alt disiplinlerin saysnn oalmasna bal ola-

rak uzmanlamann belirginlemesi dier yandan ise, alt disiplinler arasnda b-tnleme sorununun ortaya kmasndan sz edilmektedir (Goodin ve Klinge-mann, 1996: 3; Stoker ve Marsh, 2002: 3, 4). Siyaset bilimindeki bu, yntem veyaklam oulculuu,24 eklektik ve interaktif olarak nitelendirilir (Almond,1996: 89; Parsons, 1968: 5). Kimi yazarlar ise bu durumu, siyaset biliminin ge-ni bir alan-broad church- olmasna balamaktadrlar (Marsh ve Savigny, 2004:166). Tm bunlar, siyaset biliminde baskn bir bak as var mdr? sorusunugndeme getirmektedir (Marsh ve Savigny, 2004: 159). Soruyu gndeme geti-ren yazarlar, siyaset biliminde pozitivist yaklamn baskn olmakla birlikte, di-

siplininpluralistbir nitelik tad sonucuna varmlardr (Marsh ve Savigny,2004: 164). Bunu saptamak iin pek ok aratrma yaplmtr. Bu aratrmala-rn birinde, siyaset bilimi literatrnde sklkla kullanlan kelimelerden yola -klarak, 1950 ve 1960larda, nedensel dnmede art varken, 1980lerden son-ra, anlatsal narrative-ve yorumcuinterpretive-terim kullanmnda art g-rld saptanmtr (Steffensmeier, vd., 2008: 11). Marsh ve Savigny ise, ikisiABD (American Political Science Review-APSR-,American Journal Of Politi-cal Science-AJPS-) ikisi ngiliz (British Journal of Political Science-BJPS-, Po-litical Studies-PS-) olmak zere alann nde gelen drt dergisinde yapm ol-

duklar aratrmada, davran akmn alanda baskn konumunu giderek yitirdi-i ve yorumcu yaklamlarn nemli bir gelime sergilediklerini ortaya koymu-lardr. 1975-1979 dnemi arasnda, AJPSde yaynlanan makalelerin % 73davran yaklam temel almken, normatif kuram temelli makalelerin oran% 4; APSRde, davran yaklam temel alan makalelerin oran % 61 iken,normatif kuram temelli makalelerinin oran %11; BJPSde, davran yaklamtemel alan makale oran % 64, normatif yaklam temelli makale oran % 6 vePSde davran yaklam temel alan makalelerin oran % 73 ve normatif ku-ram temelli makalelerinin oran %4tr. 1997-2002 dneminde ise, AJPSdeki

davran yaklam temel alan makalelerin oran % 56ya inmi, normatif yak-lam temel alan makale oran % 6, dier-pozitivist olmayan kategorideki ma-kale oran % 23 olmu; APSRde davran yaklam temel alan makale oran% 46ya dm, normatif yaklam temel alan makale oran % 20ye km,dier-pozitivist olmayan kategorideki makale oran ise %13 olmu; BJPSde,davran yaklam temel alan makale oran % 63 olurken, normatif yaklamtemel alan makale oran % 11, dier-pozitivist olmayan kategorisindeki makaleoran % 17 olmu ve PSdeki davran yaklam temel alan makale oran

24Siyaset biliminde, davranlk ve rasyonel tercih kuramnn dnda, kurumsalclk institutionalism-, fe-minizm, yorumcu kuram interpretive theory-, Marxism ve normatif kuram dier yaklamlar olarak sayl-makta ve kabul edilmektedir (Stoker ve Marsh, 2002: 6).


16/32


%38e derken, normatif yaklam temel alan makale oran % 31, dier-pozitivist olmayan kategorideki makale oran ise % 25 olmutur (Marsh ve Sa-vigny, 2004: 162, 163). Tm bunlar, siyaset biliminde bir paradigma deiimi

yaandn ortaya koymaktadr. Ancak bu deiim, siyaset biliminin incelenennesne olarak konumlannda kkl bir deiiklik yaratmam, 1950li yllardadlanan siyasal kuramn yeniden, siyaset bilimi alanna geri dnmesi salan-mtr. Ancak, bu dn yorumcu yaklam odakl siyaset kuram ekseninde ol-mutur. Yorumcu paradigma beraberinde, varolan siyaset tanmnn eletirisiyle

birlikte reddini de gndeme tamtr. Fakat bu ret, siyasal olana ynelik ol-maktan ok, siyasal alann formlar odakl olmutur. Dolaysyla bu ret, bir yan-dan nesnel bir deime zorlamasnn sonucu iken dier yandan bu zorunluluailikin farkl ve eitli znelliklerin ina abalarn da ifade etmektedir. Para-

digmasal farkllama, nesnel zorunluluk eksenindeki znel ina konumlarngstermekte olduundan, siyasal olann kapitalizm balamndaki nesnel anta-gonistik nitelii kapsam d tutulmu, tutulmaktadr. Bu balk altnda sonuolarak u sylenebilir; siyaset biliminin bilimi, kapitalist-modern toplum eksenli

bir bilim siyaseti kapsamnda bir bilimselleme srecini iermi, yorumcu para-digmalar, bilim siyaseti anlamnda bir deiiklikten ok sadece bir paradigmadeiimi olarak farkllamlardr.

Siyaset Biliminin Siyaseti

Siyasetin incelenen nesne olarak konumlandrlma sreci, siyasetin disiplinerolarak yaplandrlmasn kapsamaktadr. Bu srete belirginleen iki boyut var-dr. Bunlardan biri yukarda ele alnan, siyaset biliminin belli bir bilim paradig-mas, hatta daha basit ifadeyle, belli bir bilim tanm ya da yaklamndan hare-ketle bilimletirilmesidir. Dieri ise, bu bilimletirme srecinde incelenen nesneolarak konumlandrlan siyasetin niteliidir. ki boyut, siyasetin belli bir bilimsiyaseti ve siyasetin de belli bir ideolojik konumlan temelinde yaplandrldsonucunu dourmaktadr. Bu sonu, siyasetin ierii ve siyasete ilikin bilgininniteliine ilikin ipular sunmaktadr. Bu kapsamda olmak zere, siyaset bili-minin rettii bilginin niteliksel olarak belli bir siyaseti yanstt iddia edilebi-lir.

Siyaset biliminin inceleme nesnesi olan siyaset, gnmzde, hem post-modern hem de post-Marxist yaklamlarda eletirilmekte ve yerine farkl birsiyaset nerilmektedir. Aslnda, gnmzdeki bu eletirilerden nce, genel ola-rak Marxismde, siyasetin kapitalizm iinde konumlandrl saptanarak, hem

bir reddiye ortaya konulmu hem de sosyalizmin snrlar kapsamnda olmakzere, eletirel bir alternatif siyasi strateji retilmitir. Ancak gnmzde,

Marxism de, eletirilen bu siyaset kapsamnda belli bir yere oturtulmakta hattabu siyasetin yapsal konumlan ile ontolojik benzerlikleri kurulmaktadr. Szkonusu siyasetin, iddia edildii gibi, siyasetin inceleme nesnesi olarak bilimsel-


17/32


leme srecinin bir sylemi mi olduu yoksa kapitalizmin yapsal ayrmasnnbir unsuru olarak, bu unsurla ayn tarihsellik kapsamnda konumlandrlp m,somutlatrldnn tartlmas gerekmektedir.

Siyasetin Siyasal() -Olan-

Siyaset bilimi, siyaset kavramn ynde25amlam ve gelitirmitir. Bun-lardan, ilki, siyasal kamunun kurumsal dzeni, toplumun kendini rgtlemesiolarak siyaset-polity- (Beck, 1999: 160). Bu siyaset, siyasetin biimsel unsuru-nu oluturmakta ve odanda da devlet bulunmaktadr. Nitekim ana akm litera-trn, siyaset biliminin devleti ve insanlarn hkmetle olan ilikilerini incele-dii ynnde genel kabul vardr (Jacobsohn, 1998: 4). Ana akmn nde gelenisimleri, siyasetin temel olarak deerler arasnda bir seim olmasndan dolay

devleti gerektirdiini nk bu yaplarn tercih ettiimiz deerlerle ilerlik ka-zandn savunmaktadrlar (Lipson, 1981: 13). Lipson, bu siyaset kabulndenhareketle, siyasetin zn be temel konunun oluturduunu belirtir: 1. Eitlik-eitsizlik temelinde, yurttaln dlayc m yoksa kapsayc m olduu? 2. o-ulcu-monist devlet ikilemi temelinde, devletin eylem alannn snrnn ne ol-duu? 3. zgrlk-diktatrlk kartlnda, otoritenin hkmet veya halktanm kaynakland? 4. Otoritenin yapsndan hareketle, gcn younlatrlmasya da datlmasnn gerektii? 5. Devletler yn ve evrensel devlet ikileminde,

bir devletin optimum byklnn ne olmas gerektiidir? (Lipson, 1981: 14-

18). Lipson her ne kadar, otorite ve zgrlk sorunlarna vurgu yapm olsa da,tm siyasal etkinlii devlet ekseninde yorumlayp, kavrad aktr. Siyaset bi-liminin siyaset kavramn gelitirdii ikinci yn, toplumsal ilikilerin biimlen-dirilmesine ynelik siyasal programlarn ieriklerinin belirlenmesi anlamndasiyaset-policy-(Beck, 1999: 160). Bu siyaset ise, ilkinden ok da farkl olmayan

biimde, siyasetin bir baka biimsel yn olan, karar alma srelerine ilikin-dir. nc ve son yn ise, iktidardan pay almaya ve iktidar konumlarna yne-lik, siyasal tartma sreci olarak siyaset-politics-(Beck, 1999: 160). Aslnda,dier iki unsur temel olarak bu son unsur zerinde ykselmektedir. Siyaset bi-liminde, iktidar daha ok devleti ve iktidar mcadelesi de devletteki konumlarseim yoluyla ele geirmeyi iermekte ve bu konumlar yoluyla bir pay datmetkinlii yrtlmektedir. Nitekim siyasal kararlarn ou kaynak tahsisiyle ilgi-lidir (Ethridge ve Handelman, 2004: 10).26 Burada, siyaset-devlet zdelii biryandan olgusal bir durum iken dier yandan bu olgusallk temelinde znel bir

25lgili literatrde, farkl snflandrmalar da yaplmaktadr. Bunlardan birinde, siyasetin drt farkl boyutunavurgu yaplr: Siyasetilerin ii anlamnda bir aktivite olarak siyaset; gncel iler -current affairs- olarak si-yaset; hkmetin eylemleri olarak siyaset ve atma ve atmalarn zm olarak siyaset (Bealey, vd.,

1999: 4, 6). Siyasal kararlarn etki ve g iermesinden dolay, siyaset, negatif ve ktleyici anlamda da kul-lanlmaktadr (Ethridge ve Handelman, 2004: 4).

261896 tarihliIntroduction to Political Sciencekitabnda, siyaset biliminin sadece medeni devletlerle ilgili ol-duu vahi ve barbarlarn oluturduu birliklerin kapsam d olduu belirtilmitir (Ford, 1905: 204).


18/32


ierii de barndrmaktadr. Yasac-formalist siyaset bilimi, hem siyasetin bukonumlandrln somutlatrmakta hem de yeniden retilmesini salayc nite-likte bilgi reten bir siyasalllk iermektedir. Davran formalizmde, devletle

zdelik alm olsa da, siyasal olan davrana indirgenerek, siyasal alan iindesomut bir nesne konumu zerinde yaplandrlmtr.

Siyasetin bu aklan biimleri, siyasetin devlet ile zde olduu sonucunudourmaktadr.27Bu ayn zamanda, siyasetin incelenen nesne olarak konumlan-drln belli bir somutu referans almasndan dolay kolaylatran bir kavram-latrmadr. Ancak, Carl Schmittin, bu kavramlatrmann snrlarn amayaynelik olarak kulland siyasal (olan) kavram- the political-siyasetin siyasa-ln ortaya koymak bakmndan snrl da olsa yol gstericidir. Schmitte gre,siyasal kavramn aklamak iin iktidar esas alan tanmlarda, iktidar devlet ik-tidar olarak anlalmakta bylece devlet siyasal bir ey, siyasal olan da devleteilikin bir ey olarak grlmektedir. Siyaset- devlet zdeliinin sonucunda,devlete ilikin olmayan her ey apolitik kabul edilir (Schmitt, 2006: 40, 41).Schmittin temel tezi, siyasal kavramnn, devlet kavramndan nce geldiidir(Schmitt, 2006: 39). Siyaset biliminin inceleme nesnesi olan ve pratik yaantdada eylemliliin konusu olan siyaseti, Mouffe, ncelikle liberal siyaset olarak ad-landrmakta ve rasyonel, evrenselci, bireyci niteliklerinden dolay eletirmekte-dir (Mouffe, 2008: 14). Mouffeun liberal siyasetin niteliini saptamaya ilikinen nemli katks, bu siyaseti toplumsal yaamdaki antagonizmalarn yerini kav-rayamamak olarak aklamasdr. Mouffea gre, liberalizmde siyaset, bireylerarasndaki rasyonel bir mcadele olarak tanmlandndan, siyasetin antagoniz-ma ve iktidar boyutu ortadan kalkmaktadr. Dolaysyla, liberal dncede anta-gonizmasz bir oulculuk vardr (Mouffe, 2008: 14, 190, 209). Mouffea grede, siyaset belirli bir kurum tipiyle snrlandrlamaz. Toplumun belirli bir ala-nnn ya da dzeyinin ina edicisi olarak dnlemez. Siyaset, her insan top-lumuna ikin olan ontolojik koulu belirleyen bir boyut olarak alglanmak zo-rundadr (Mouffe, 2008: 15). Bylece, Mouffe, liberalizmin siyaseti arasal biretkinlie indirgedii sonucuna ular (Mouffe, 2008: 57). Bu arasal nitelik,Mouffea gre, liberal demokrasinin gcn oluturur. nk, husumet potan-siyelini zararsz hale getiren bir yntemle dmanlk esini biimlendirebilenkurumlar salar. Bu kurumlardan en nemlisi, yurttalktr. Modern kamusalyurttalk alan, blnme ve antagonizmann tannmasn engelleyerek btnznellikleri ve farkllklar zel alana indirgeyen evrenselci ve rasyonel tarzdaina edilmitir. Modern yurttalk, kamusal homojen ve evrensel alanna soka-rak, farkll zele tamaktadr (Mouffe, 2008: 18, 126, 129). Giddens da, tem-sili demokrasinin liberal demokrasi olduunu vurgulayarak, bunun karakteristi-

27Nitekim ana akm kitaplarda, siyaset biliminin devlet bilimi olduu ve temel amacnn devletle ilgili olgular

toplamak ve snflandrmak olduu belirtilmektedir (Jacobsen ve Lipman, 1965: 2).


19/32


inin, demokrasinin siyasal alana hapsedilmesi olduunu kabul eder. Liberaldemokrasilerde parlamentolarn siyasal konularda uzlamann saland kamualanlar olmalar beklenir (Giddens, 2002: 65, 117). Tm bu tartmalar, siyase-

tin, siyasal alann devlet olarak somutlatrlmasnn olgusalln dolayl da olsaonaylamaktadr. Bu olgusallk, siyasal olann siyaset biiminde arasallatrl-mas ile znel bir konumlanta yaplandrlp, ina edilerek ideolojik bir ieriede brndrlmtr. Dolaysyla, Schmitt, Mouffe ve Giddensn saptamalar,eletirellik ve reddiye ierse de, belli bir olgusall ihmal etmemekte ya daedememektedir. Bununla birlikte, zellikle Schmitt ve Mouffeun varolan so-mutluk dnda ve bu somutluu aklamaya ynelik olarak siyasal (olan) kav-ramn kullanmalar, siyasetin konumlann kavrama olana salamaktadr.Ancak, siyasal (olan)a verilen ierik tartmaya aktr.

Schmitt ve Mouffeda siyasal kavramnn ieriini, antagonizma ya da dost-dman ayrl oluturmaktadr. Schmitte gre, siyasal eylem ve saikleri ak-lamakta kullanlabilecek zgl siyasal ayrm, dost-dman ayrldr. Dost-dman ayrmnn ilevi, bir ban ya da ayrln bir birleme ya da ayrmannen u younluk derecesini ifade etmesidir. Bu ayrmda siyasal dmann, ahla-ken kt, ekonomik olarak rakip olmas gerekmez. nemli olan, siyasal dma-nn teki, yabanc olmasdr. Dmanlk tekinin varolusal olumsuzlanmasdr(Schmitt, 2006: 47, 53). Benzer biimde Mouffe da, antagonizmalarn kurucudsal rol oynayacak tekinin belirlenmesiyle ortaya ktn; onlarn snrlan-drmasnn bizi yarattn belirtir. Onlar boyutu, antagonizmann ina edici y-ndr. Biz boyutu da, dostun kurulu cephesidir (Mouffe, 2008: 15, 21). Mouf-fea gre, siyasal yaam, kollektif kamusal eylemle ilgili olduundan, bir farkl-lk ve atma balamnda bizin inasn amalar. Ancak bizin kurulmas iinonlardan ayrt edilmesi gerekir. Bu da bir snr kurmak bir dman tanmlamakanlamna gelir (Mouffe, 2008: 106 ). Mouffe iki tr antagonizma ortaya koyar.Tam anlamyla antagonizma diye adlandrd, ortak paylalan bir sembolikalann olmad, dmanlar arasndaki antagonizma ve paylalan bir ortak sem-

bolik alann olduu muarzlar arasnda bir ekime-agonism- olarak antagoniz-madr (stner, 2007: 322). Schmitt, dost-dman ayrmn, dini, ahlaki, hukukive ekonomik alanlara dayandrmaz. Siyasal kavramnn zerk bir kavram oldu-unu ve siyasal olann kendine zg bir alan olmadn vurgular. Yine, Sch-mitte gre, dost-dman ayrl ortadan kalkarsa siyasal yaam da ortadan kal-kar (Schmitt, 2006: 48, 56, 58, 71).28Dolaysyla, Schmitt, tm dier toplumsalkategorileri-boyutlar zerk siyasal kavram ekseninde ina etmektedir. Ni-tekim dinsel, ekonomik kartlklar insanlar dost-dman olarak ayrtracakkadar gl olmalar halinde, siyasal bir kartla dneceklerdir ve bir snfn

28Becke gre ise, her eyin siyaset olduu dncesi, ayn zamanda her eyin iktisat ya da kltr olduu d-ncesiyle tamamlanmadka bizi yanl yola gtrr (Beck, 1999: 199).


20/32


bir baka snfsal kartn gerek bir dman olarak grdnde, salt ekonomikbir kategori olmaktan kp, siyasal bir birime dnecektir (Schmitt, 2006: 57).Ayrca, Schmitt her ne kadar, siyaset-devlet zdeliini eletirse de, en youn

ve u kartlk olarak nitelendirdii siyasal kartlkta; dost ve dmann kim ol-duuna karar verenin yine devlet olduunu belirtir. Bunu ise, bir bireyin siyasaldman olamayacana dayandrr (Schmitt, 2006: 50, 71). Siyasal birlik d-mana ilikin gerek bir olasl yani varolan baka bir siyasal birlii gerektirir.Siyasal olan her durumda daima kriz anna odaklanm gruplamadr. Kriz annaodaklanm bir gruplama daima tayin edici, insani bir gruplama yani siyasal

birliktir (Schmitt, 2006: 58, 74). Siyasi birliin tayin edici ve kriz annda belir-leyici olan birlik olmas (Schmitt, 2006: 62, 63), Schmittin, siyaset-devlet z-deliine ynelik eletirisinde, siyasi birlie tayin edici konum bierek, bir an-

lamda devleti, totalite olarak siyasal olana ikin ve liberal olmayan bir nitelikteyeniden ina etmektedir. Bu aamada, Schmittin siyasal kavramnn siyasal or-taya kmaktadr. Nitekim Schmitt, sava en u siyasal ara olarak nitelendirirve her trden siyasi tasavvurun temelinde yatan dost-dman ayrl olaslnaa vurduunu vurgular (Schmitt, 2006: 55). Mouffe da, liberal demokraside,siyasetin, ekonomiye indirgenmi olduunu, btn etik bileenlerinden soyul-duunu vurgulayarak zel ahlak alan ile kamusal siyaset alan arasndaki b-lnmenin, tm normatif ynleri bireysel ahlaki alana indirgediini saptar (Mo-uffe, 2008: 167). Oysa ki Mouffe, ekonomik eitsizlikleri siyasaln oluturucu-

luuna havale ederek, kapitalizmi grnmez klmaktadr (stner, 2007: 335).Geleneksel olarak adlandrlan siyaset eletirilirken kullanlan siyasal (olan)kavram, antagonistik ilikiler temelinde tanmlandnda, siyasetin formalistliiortaya konulmaktadr. Nitekim antagonizmann tanmlan, siyasal olann nite-liini grnr klar. Ancak, Schmitt ve Mouffeun antagonizmay ieriklendir-mesinin, siyasal olann yine, siyasal alann olgusallnn snrlar kapsamndafarkllatrldn gstermektedir. Bunun en nemli kant, Mouffeun, dostane-dman tanmlamasyla, siyasaln ieriini oluturduunu iddia ettii antago-nizmay, demokrasinin gerekleecei alan olarak ngrd siyasette varln

koruduunu ileri srerek, silikletirmesidir (stner, 2007: 322).Siyasetin arasal niteliine farkl bir siyasal ve yntemsel konumdan,

Marxismden yaklaan Holloway, devrimci mcadelenin devleti ele geirmekzere kurgulanm siyasetinin, ontolojik anlamda Marxismle elitiini iddiaetmektedir. Hollowaye gre, dnyay devlet araclyla deitirmek, devrimcidnce zerinde yzyl boyunca baskn olmu bir paradigmadr. Bu paradigmaerevesinde, reform seim kazanarak deiimi parlamenter yntemlerle kabulettirmek iken, devrim, devlet iktidarn ele geirerek radikal deiiklikleri anigerekletirmek anlamna gelmektedir (Holloway, 2003: 25, 26). Oysa ki Hol-lowaye gre, devlet, iktidar ilikiler anda bir dm, para ve sermaye gibitoplumsal ilikilerin eylemi bir biimi, dolaysyla da, kendi iinde bir ey


21/32


deil, toplumsal bir form, kapitalist toplumun toplumsal iliki btnlnn biresi olduundan, sadece kapitalist toplumun devleti deil, kapitalist devlet ni-teliinden dolay, devlet iktidarn ele geirmek amac, devletin kapitalist doa-

sna kar arasal bir bak yanstr (Holloway, 2003: 28, 36, 115, 130-132).Ara ifadesi ise, devlet ile kapitalist snfn ilikisinin dsal olduu anlamn ta-r. Bu devletin kendi toplumsal koullarndan izolasyonu ve otonomizasyonuanlamna gelir. Nitekim eyleyii blmeye kar mcadeleyi devlet araclylagerekletirmek devletin kendi varlnn bu eyleyii ayrma srecinin bir top-lumsal iliki biimi olmasndan tr anlamszdr. Tm bunlar, iktidar ele ge-irmek iin alnan grevleri, doal olarak iktidarn kendisi iin alnan grevlerhaline getirir (Holloway, 2003: 29, 31, 286). Devletin kapitalist niteliinden ha-reket eden Holloway, iktidar olarak, iktidar-d ilikiler zerine kurulu bir top-

lum yaratlamayaca sonucuna varr (Holloway, 2003: 33).Beck de, siyaset kavram yerine siyasal olandan hareket ederek, siyasal ola-

nn insani varoluun evrensel temel koulu olduunu iddia eder. Siyasi olan, bi-imsel yetki alanlarn ve hiyerarileri paralayp geer ve onlarn tesine taar.Becke gre, basit modernliin ulusal devlet demokrasisi anlay iinde siyasalolan, yalnzca partilerin iktidar arpalklar ve kumanda mevkileri uruna bellikurallara uygun olarak yrttkleri bir mcadeleden ibarettir. Basit modernliinsiyaset kavram, bir yn sa-sol kutuplarnn, dier yn kamusal-zel kutup-lar dorultusunda uzanan bir eksen sistemine dayanr. Siyasal olu, insanlarnzel alan terk edip kamusalla doru ilerlemesi ya da tersine partilerin hk-metin yrtt siyasay zel alann her tarafna yayma talebidir. Yurtta siya-sete gelmezse siyaset yurttaa gider (Beck, 1999: 66, 154, 203, 227, 228). Bau-man da siyaset ile siyasal olan zde olarak kullanmayan dnrlerdendir.Ona gre de, siyaset salt siyasi olandan, yani iktidarn uygulanmasyla ilgiliolandan farkldr. Siyaset fiili geerlilii ile vnen kurumlar meru geerliliksnavna tabi tutmaya alan etkin ve pratik bir abadr (Bauman, 2000: 94).

ncelenen nesne olarak siyasetin niteliini yine bu siyasetten yola karak or-

taya koymak olanakl deildir. nk, varolan veri-siyasette, kendine dnk birinceleme ve sorgulama, devlet veya davrann tanml snrlar ile snrlandrl-mtr. Dolaysyla bu nesneye dardan bak ya da inceleme, nesnenin konum-lann belirlemek deil, nesnenin yeniden retimini kapsamaktadr. Dolaysy-la, siyasal (olan) kavram, siyasetin niteliini ondan yola kmadan, onun ko-numunu saptamak olana vermektedir. Siyasetin incelenen nesne olarak ko-numlandrlmas, siyasal olandan hareketle ortaya konulabilir. Ancak burada,hem olgusal referans olan hem de siyaset ve siyasal olan arasnda farkl anta-gonizma tanmlamalarnn znel nitelii dnda nesnel antagonistik konumu or-

taya karan bir ara kavram olarak siyasal alana gereksinim vardr. Siyasal alan,siyasal olann tarihsel somutluu olarak, bu somutluk temelinde, formlarn inaedildii gerekliktir. Siyaset biliminin siyaseti, siyasal alan kapsamnda ina


22/32


edilmitir. Siyasal olan da bu alanla snrlandrlmtr. Siyasal alan, kapitaliz-min karakteristiklerindendir. Ancak, mutlak olarak devletle zde bir nitelik ta-maz. Kapitalizmde, siyasal olan, siyasal alan ile snrlandrlm nesnel anta-

gonistik konumdur. Ancak, bu konum, siyasal alan kapsamnda deil, onun d-nda snrlandrlmtr.

Siyasal ve Olan

Gnmzde, post-modern ve post-Marxist yaklamlarda, siyaset kavramnnve olgusunun eletirildiinden bahsetmitik. Bu eletirilerde, Schmittin siyasalolan kavramnn yeniden gndeme getirildiini ve geleneksel olarak adlandr-lan siyaset kavram ve olgusunun konumunu sorgulamada elverili bir ara ola-rak kullanldn ele aldk. Tm bu tartmalarda, yeni bir siyasal olan da ne-

rilmektedir. Nitekim post-modernizm, yeni bir siyaset projesine temel olutur-makta, siyasetin temel rgtlerinin ya da znelerinin yeniden tanmlanmasnngrmektedir (iti, 2008: 4). Ancak bu siyasaln, olan ile ilikisinin nasl ku-rulduu, bu balamda siyaset kavramndan farkllamann hangi dzey ve ie-rikte olutuu ok fazla ele alnmamtr. Yaznn genel amac kapsamnda, si-yasetin incelenen nesne olarak konumlandrlmasnda, siyasal olana ilikin ele-tiri ve nerilerden yola klarak, siyaset biliminin siyasetinin niteliinin ortayakonulmas gerekmektedir.

Kresel dnemin siyasetinin niteliini saptamak ok kolay deildir. Bununen nemli nedeni, bu siyasetin nesnel koullar kapsamndaki konumu ile bu si-yaseti ina etmeye dnk nerilerin znel niteliinin izofrenik dzeyde birbiri-ne kartrlm olmasdr. Nitekim literatrde, siyasal kurumlarn hkmetle s-nrl olmad, toplumda g uygulamasnn sadece devlet tarafndan yaplma-d, geleneksel siyaset tanmlarnda, kadnlar, etnik aznlklar gibi belli grup-larn dlanarak, onlarn iyi tanmlanm bir zel alanla snrlandrld, dolay-syla da geleneksel siyasal incelemenin, yurtta ile devlet arasndaki ilikininsorunlar zerine younlatna vurgu yaplr (McAuley, 2003: 4, 12, 13). Bu

aklama biiminde, gnmzde olumaya balayan siyasetin n-kabullerindenyola klarak, mevcut siyasetin yetersizlikleri vurgulanmaktadr. Kadn veyaetnik aznlklarn siyasetten dlanmasnn neden imdilerde gndeme geldii,gndeme gelmesinin koullarnn ne olduuna ilikin bir soru sorulmamaktadr.Bir baka aklama biiminde ise, souk sava sonrasnda dman imgesininson bulmad, dman imgelerinin baka dman imgeleriyle ikame edildii,dman imgelerinin da deil ie dnk olduu ve yeni-milliyetiliin ie d-nk dman imgesine dayand belirtilir (Beck, 1999: 220, 222). Bu aklama

biiminde ise, somut bir duruma/olguya referansla, etnik kimlikler sorunu ak-

lanmaya allmaktadr. Siyasetin dnmesi veya yeniden yaplandrlmaskonusu da, siyasala verilen anlam ve siyasaln olan ile ilikisi kapsamnda orta-ya konulmaldr.


23/32


Siyasetin niteliine ynelik bu eletiriler tek bana sylemsel bir ierik ta-maz hatta tersine olandan yola klarak aklanmaya bir bakma da merula-trlmaya allr. Baumana gre, zamanmzn en belirgin zellii iktidarn si-

yasetten kopuudur. Bu kopu, kreselleme ile ilikilendirilmekte; iktidar vesiyaset farkl meknlarda ikamet etmeye balayarak, siyasetin evi fiziksel cora-fi mekn olarak kalrken, sermaye, fiziksel meknn ntralize edildii siber-meknda ikamet etmeye balamtr. Bir baka ifadeyle, sermaye mekn-dkalmtr. Sreci iktidarn akmas olarak yorumlayan Baumana gre, iktidar,zerindeki kstlamalarn azalmas nedeniyle mekn-dlamtr (Bauman,2000: 83, 84, 129, 130). Ayn sreci Beck, birletirici dman imgesinin yokolmasna balayarak, sa-sol ayrmnda kesinliklerin bulanklamasn belirsiz-liin geri dn anlamna geldiinden; byk partileri, snf, ulusu, sona eren

bir sanayi ann dinazorlar grntsnde, iktidardaki mzeler olarak tanmlar(Beck, 1999: 217). Yine Becke gre, artk seimler onaylayc bir ounluklayani daha iyi aday ve programlar sunmasndan dolay deil, bir partinin kendineoy vermeyecek semen potansiyelini dk tutmas sayesinde, baarszlklar-nn dier partilerden daha az olmasyla kazanlmaktadr. Yerleik rakip partile-rin sfr toplaml oyunu artk yrmemektedir. Hem iktidar hem muhalefet oykaybna uramtr (Beck, 1999: 213, 214). Mouffea gre de, komnizminkmesiyle birlikte, bununla oluan dost-dman snr, eski etnik, ulusal, dinselantagonizmalarn yeniden canlanmasna neden olmaktadr (Mouffe, 2008: 16).

Giddensa gre ise, sa ve solun anlamlarn yitirmesi29

ve her trl siyasal bak-n tkenmesinin nedeni, modern toplumun deimesiyle ilikimizin deimiolmasdr (Giddens, 2002: 82).

Tm bu srele birlikte artk, sanayi ann siyasal dizilimi bir yandan siya-sal olmaktan karken dier yandan sanayi ideolojisinde siyasal bir nitelik ta-mam olanlar siyasallar. Siyasal olann kategorileri deiime urar. Sanayikapitalizminde siyasal olann menzili dnda kalan karar verme alanlar, zelyaam, siyasal tartmalarn hcumuna urar. Bir anlamda, siyasallk zel alannortasnda yuvasn kurmu, kulukaya yatmtr (Beck, 1999: 154, 229 ). Bu de-iimin en nemli zellii, mahremiyet hakkna dayal zel alann imdi ale-niyet hakkna sahip alan haline gelmi olmasdr. Bylece kamusaln tanm dadeimi, zel meselelerin ve tek bir kiiye ait mlklerin sergilendii alan halinegelmitir. Kamusal olann kendi ayr ieriinden boaltlmas ona ait bir gn-demin olmad anlamna gelmektedir. Kamusal alan, artk zel dertler, kayglarve sorunlardan oluan bir yndan ibarettir. Sre, kamusal daraltp, yenidenyaplandrrken, zel hayat, siyasi alann gr, grme ve uzlama ilevinegre ekillendirilerek kamusallatrlmaktadr. Gndem ve kod belirleme ilevi,siyasi kurumlar dndaki glere devredilmitir. Piyasa basklar balca gn-

29Ayni ynde; sa-sol ayrm artk anlamszlayor (McAuley, 2003: 2).


24/32


dem belirleyicileri olarak siyasi yasamann yerlerini almaktadr (Bauman, 2000:74, 75, 77, 83, 84). Bu sre bir olan olarak ortaya kmtr. Bir baka ifadeyle,kapitalizmin, refah devleti kapitalizmi aamasnn sona ermesi ile birlikte siya-

setin biim deitirmesi bir zorunluluk olarak kendini dayatmtr. Dolaysyla,kresel kapitalizm aamasnda, siyasal olann dntnden sz etmek olanak-l deildir. Daha ok siyasetin formu deimitir. Bu erevede bir yeniden ya-

plandrlmadan sz edilebilir. Bu aamada, nesnel deiime yn vermeye yne-lik deiik siyaset nerileri de ortaya atlmtr. Bunlardan en dikkat ekenler-den biri, radikal demokrasi nerisidir. Radikal demokraside siyasetin varlk ne-deni, okluk, oulculuk ve atma olarak aklanr. Bu kapsamda olmak zere,iilerin karlarnn, kadnlarn, gmenlerin haklar pahasna savunulmas ye-rine, bunlarn birlikte eklemlenmesini salayacak yeni zne pozisyonlarnn ya-

ratlmas nerilmektedir (Mouffe, 2008: 37). Bu nerinin iki temel gerekesivardr. lki, niter zne fikrinin sorun kabul edilmesi ve zc toplumsal btn-lk kavramn reddedi (Mouffe, 2008: 40, 41). Bu gerekeler temelinde, radikaldemokraside, farkl mcadeleler arasnda edeerlilik zinciri oluturmak ama-lanarak, zne konumlar arasnda, nsel ve zorunlu bir ban varln reddet-mek yoluyla aralarnda tarihsel, olumsal ve deiken balar kurmaya ynelikabalar oluturulmaya allr. Yurttaln yasal bir stat olarak deil, bir siya-sal kimlik biimi olarak yeniden yaplandrlmas nerilmektedir (Mouffe, 2008:118, 101). Beck ise siyasalln icad kavramyla, kurallar uygulayan deil, ku-

rallar deitiren bir siyaset, sadece siyaseti siyaseti deil, toplum siyaseti veiktidar siyaseti deil, biimlendirici siyaset nermektedir (Beck, 1999: 17). Yi-ne Becke gre, kurallar tarafndan ynlendirilen siyaset ile kurallar deitirensiyaset arasnda fark vardr. Kurallar tarafndan ynlendirilen siyaset, ulusaldevleti sanayi ile refah toplumunun, yani basit modernliin kapsamndadr.Kurallar deitiren siyaset ise, siyasetin siyasetine yneliktir. Gnmzde siya-setin ekirdei kendi kendini rgtleyebilme yetisidir. Kendi kendini rgtle-mek, zgr glerin toplumun en derin katmanlarnda yani iktisadi, yerel ve si-yasal eylemsellik iinde yeniden birlemesidir. Statko siyasetinin koyduu

erevenin dna kmak, bunu geniletme deiik biimde yeniden yaplan-drma zorunluluu vardr. Siyasal olann icad bunu hedefler (Beck, 1999: 201,203, 209, 210). Lecaya gre ise, tm bu sre kosmopolitikin yeniden can-lanmasdr (Leca, 2011: 95). Holloway farkl bir konumdan konuya yaklaarak,yapma-gcn zgrletirme ve insan eyleyiini sermayeden serbestletirmenin

bir siyaset deil, anti-siyaset olduunu belirtir. Tek yol, iktidarn fethi deil -zlp yok edilmesidir (Holloway, 2003: 37, 285).

Siyasetin incelenen nesne olarak konumu, nesnel-yapsal sreler ve antago-nizmalarn nitelii ve fail sorunu ekseninde ortaya konularak, siyaset bilimininsiyasetinin nitelii tartlabilir. Bu kapsamda olmak zere, siyaset, siyasal alanve siyasal olan kavramlarnn ayrtrlmas ve ierik snrlarnn aklanmas ge-


25/32


rekmektedir. Siyasetin ve siyasal olann ne olduuna ilikin yukarda konuylailgili birok tartmaya yer verdik. Ancak burada unu yeniden belirtmek gere-kir ki, siyasal alan, kapitalizmin tamamlayc bir unsuru olarak tarihsel zeminde

olumutur. Bu oluum, farkl tarihsel dnemlerde farkl formlara brnmtr.Dolaysyla, siyasal alan, ekonomik alann yannda biimsel olarak ayrm an-cak yansma ya da belirlenmi bir kategori deil, tersine ekonomik alanla isel

balants olan bir gereklik niteliindedir. Bu ynyle de kapitalizme zgdrve bu nitelii ayn zamanda kapitalizmin zgnln oluturur ve yeniden re-tir. Kapitalizmde, siyasal alan, modern/ulus-devlet eklinde somutlamtr. Do-laysyla, belli tarihsel snrllklar kapsamnda olmak zere, kapitalist toplum-da, siyasal alan ile devlet arasnda ksmi bir zdelik olduundan sz edilebilir.Siyasetin incelenen nesne olarak konumlandrlmasnda, konumlandrlan siya-

set siyasal alan kapsamnda formlamtr. Siyaset bilimi ise, bu ynyle, birform olan siyaseti siyasal alan snrlar iinde incelemektedir. Bir baka ifadey-le, siyaset biliminin, siyaset bilimsel nitelii, inceledii nesnenin niteliindenayrmaz. Tm bunlara karlk siyasal olan kavram, dorudan doruya ne siya-sete ne de siyasal alan kavramna denk der. Bunu aada ele alacaz. Bura-da, yeni post-modern siyasetin, devlet merkezli siyasete ilikin eletiri ve retle-rinin, siyasetin incelenen nesne konumunu temelde deitirmedii sylenebilir.nk, siyasal alan, devlet biiminde somutlaabilecei gibi baka bir somutlukzemininde de eylemlilik kazanabilir. Dolaysyla, yeni siyaset ya da post-

modern siyaset, siyasal alann devletle zde tanmlamas yerine baka bir alter-natif nermesi bakmndan, siyasetin incelenen nesne niteliini deitirmemi-tir. Bu yaklamlar, siyasal alann ieriini oluturan siyasal olann konumunaynelik bir alternatif ya da eletiri iermezler. Nitekim Mouffe, siyaseti, siyasal

bir cemaati ina etmeyi ve bir birlik yaratmay amalad; antagonistik glerinhibir zaman ortadan kalkmayacak olmasndan dolay atma ve blnme ola-rak tanmlar. Anlama olsa da ksmi ve geicidir. nk, konsenss zorunluolarak dlama eylemine dayanr (Mouffe, 2008: 106). Mouffe, ieriini antago-nizmalarn oluturduu bir siyasal olan tanm yapmakla birlikte, antagonizma-

larn oulluunu, bir baka ifadeyle, siyasal olann sadece snfa dayal antago-nizmalardan deil, din, etnik kimlik gibi kltrel antagonizmalar da kapsad-n iddia etmektedir. Mouffe, snfa dayal antagonistik siyaseti eletirirken, siya-sal alandan hareket ederek siyasal olan tanmlamaktadr. Bir baka ifadeyle,soyutlama dzeylerindeki farkllamay gz ard etmektedir. Kapitalizm koul-larnda, snf siyasetinin, siyasal alan ekseninde yaplandrlmas kanlmazdr.Bu yaplandrma, snf olgusunun, siyasal olan niteliini, siyasal alann nitelik-leri kapsamnda snrlandrmaktadr. Mouffe bunu gz ard ederek, snf siyase-tini siyasal alandaki snrllklaryla birlikte, kltrel antagonizmalarla edeer-

letirmektedir.


26/32


Baumana gre ise, siyasi srecin gnmzdeki krizi, herhangi bir deerlerkmesini ya da tutarl ve btnlkl herhangi bir seenekler gndemini meru-latracak, yerletirecek ve ona hizmet edecek kadar etkili bir failin olmaydr.

Nitekim Bauman, modernliin en byk yeniliinin, dzenin yaratlmas, ko-runmas ve srekliliinin salanmasn bir grev, hedefin bilincinde hep birlikteve kararl bir biimde hareket eden insan eylemi olmakszn gerekletirileme-yecek bir ama olarak sunmas olduunu belirtir. Dzen kurmak artk bir grevolarak grlmediinden, btnln varlnn srdrlmesi artk bir grev ol-maktan kmtr. Byk grevler yoktur demek ki byk fikirlere de gerekyoktur. Geleneksel failler etkili eylemlerde bulunmaya muktedir deillerdir(Bauman, 2000: 84, 109, 110). Bauman, fail sorunundan hareketle, siyasalolandaki deimeyi aklamaktadr. Ancak, Baumann da temel ald siyaset,

siyasal alann snrlarn aamayan ancak bu alann yeniden yaplanmasn veyaform deitirmesini ieren bir siyaset nerisi olmaktan teye gidememektedir.

Nitekim Bauman, siyaset, siyasi olarak denetlenemeyen meknda serbeste do-laabilmek iin kendini ondan koparm glere yetiebilmelidir diyerek (Bau-man, 2000: 201), siyasal alann, ekonomik alanla tamamlayclk ilikisinin yeni

bir formda kurulmasn istemektedir. Giddensn srekli vurgulad, artk birsa ve solun olmad (Giddens, 2002: 54, 55) saptamas da, benzer kabulleriiermektedir. Beck, siyasal olan hem kutuplatrc hem de biimlendirici topikniteliini yitirdii eklindeki saptamann bir kategori hatasndan kaynakland-

n, dolaysyla da siyaset ve devlet ile siyasetin ve siyasal sistemin eit sayld-n; siyasetin bunun iin ngrlen arenalarda, buna yetkin klnan aktrler(parlamento, siyasal partiler) tarafndan yaplacana dair bir beklenti kapsa-mnda olduunu belirtir (Beck, 1999: 153). Bylece, siyasal alan, devletle z-de grmediini ortaya koymakla birlikte, eski siyaset anlayyla ilgili mutaba-katn bittii ve siyasetten zel alana kald (Beck, 1999: 157) eklindeki sap-tamasyla, tpk Bauman gibi, Bat siyaset geleneinin tarih-stletirilmi kate-gorileri olan, oikos-polis, imperium-dominium ve piyasa-devlet veya ekonomikalan-siyasal alann dna kamadan ve bu alanla snrl bir siyasal olan kavra-

y olduunu gstermektedir.Buraya kadar olan tartmalarda, siyasetin bir form olduundan ve yasac,

davran, yorumcu formalizmler olarak farkllaabildiinden sz ettik. lgili li-teratrde de, siyaseti form olarak inceleme nesnesi olarak alan yaklamlardan

bahsedilmektedir. Nitekim siyaseti bir arena veya belli kurumlar referans alarakincelediklerinden dolay, davranlk, rasyonel tercih okulu ve kurumsalcla-rn, siyasetin formel yn zerinden younlatklar belirtilir (Stoker ve Marsh,2002: 9, 10). Temel hareket noktamz ayn olmamakla birlikte ve yorumculukhari olmak zere, bu yaklamn siyaseti formel olarak ele aldklar konu-sunda benzer sonulara varmaktayz. Buna karlk, siyaseti toplumsal bir sreolarak kavrayan yaklamlar da, siyasetin devletin neyi tercih edip etmediinden


27/32


daha fazla bir anlam tad, dorusal olmayan bir iktidar tanmndan hareketedildii ve kaynak datm ile buna ilikin iktidar zerindeki mcadele ile ilgiliolduklar iddia edilir. Bunlara rnek olarak ise, kadn ve erkek arasndaki g

ilikilerini inceleyen feminizm, toplumsal gruplar arasndaki mcadeleye yo-unlaan Marxism30ve anlatlar arasndaki mcadeleyi ele alan yorumcu yakla-mlar verilmektedir (Stoker ve Marsh, 2002: 9, 10). Bu saptamalarda, siyasettoplumsal bir sre olarak nitelendirilip, formun kart olarak toplumsal olangrldnden, yorumcu yaklamlar da bu kapsamda deerlendirilebilmitir.Ayrca, Marxismde, siyaset bilimi-kuram ayrmn nemsemeksizin, ana akmsiyasal felsefe, siyasal normlarn ekonomik temelleri zerine younlamayarak,gerei grmemizi engelleyen ideolojik aracn bir paras olarak yorumlanma-sndan dolay (MacKenzie, 2009: 15), Marxismin yorumcu yaklamla sadece

toplumsal srelere odaklanmak bakmndan ayn kategoride deerlendirilme-si tartmaldr.31Hem form hem de toplumsal kavramlarnn, veri-siyaset, veri-toplum ve veri-ekonominin nesnel tarihsellikleri kapsamnda znel ina nitelik-leriyle birlikte tartmas yaplmadan, farkl yaklamlar ayn kategoride snf-landrmak sorunludur.

Siyasetin Bilimi

Shapiro, siyaset bilimcilerin, kabul edilmi bir gereklii ortaya koyma vearatrma gndeminde bulunan yeni sorunlarn yeniden yorumlanmas sz ko-

nusu olduunda srekli bir role sahip olduklarn (Shapiro, 2002: 616); Laswellise, siyaset bilimi literatrnn, byk lde, uygulama grevinde bulunanla-rn mesleki karlarn yansttn belirtir (Lasswell, 1963: 24). Johnson veReynolds ise, siyaset biliminde yoksullarn grlerinin ihmal edildiini, varo-lan kurumlar glendirmeye ynelik bir ama tandn iddia etmilerdir(Johnson ve Reynolds, 2005: 44). Bu saptamalar, siyaset biliminin siyasetininincelenen nesne olarak konumlann yanstmaktadr. Dolaysyla, siyasetin bi-limselletirilerek, siyaset bilimi olarak oluturulma ve ina edilme srelerinegndermede bulunulur. Siyasetin bilimleme sreci, olgu-deer ayrl teme-linde, siyasetin tanml-veri bir olgu olarak konumlandrlmasdr. Buna karlk,Mouffe, siyasetin normatif ynnn geri getirilmesini talep etmektedir (Mouffe,2008:167). Bundan da grlebilecei gibi, Mouffe, olgu-deer ayrl temelin-de ve pozitivizmde tanml haliyle olguyu temel alarak, en batan onun poziti-vizm dahilindeki yansz nitelendirilmesinin veriliinde, deerin geri getirilme-

30Bilindii gibi, ana akm literatrde Marxism, aratrma geleneinden ok ideoloji olarak kabul edilir. An-

cak, Marxism, bir aratrma geleneinde olmas gereken unsura da sahiptir: Toplumsal ve siyasal ilikile-rin retim biimleri tarafndan oluturulmas yani ayr bir ontolojiye sahip olmak. Eletiri bal altnda s-

nflandrlabilecek, yani bir metodolojisinin olmas. Emperyalizm, yabanclama, devrim gibi belli kuramlar-la iliki kurulmas (Dryzek, 1986: 315).

31Buna karlk, modern Marxistlerin dncelerin bamsz bir rol olduunu kabul ettikleri ve agentlarnanahtar rolne vurgu yaptklar belirtilir (Marsh, 2002: 161, 162).


28/32


sini talep etmektedir. Oysa ki, olgu, kapitalist toplumsal gereklik zemininde birdeersellie ikindir. Bauman ise, zelin kamusala tercmesi olarak tanmlayp

bilimden ok sanat sfatn verdii siyaseti yeniden oluturmak gerektiinden

bahsetmektedir. nk, zel dertleri toplumsal meselelere dntrme sanatkullanlmaz olma tehlikesiyle kar karyadr. Kresel dnemde, zel dertler biraraya toplanmalarn ve bylece younlap siyasi bir g haline gelmelerinigletiren bir biimde tanmlanmaktadr. Baumana gre, siyaset sanat, yurt-talar bireysel ve kollektif olarak kendi bireysel ve kolektif snrlarn koymayatevik edebilmek iin zgr klmakla ilgilidir. Bireysel zgrlk ancak kolektifalmann rn olabilir. Bugn bireysel zgrl garanti/ emniyet altna ala-cak aralarn zelletirilmesi yaplmaktadr. u anki zgrlk, bireysel seimle-rin zorla snrlanmasnn dayatt kstlamalardan kurtulma yani negatif zgr-

lktr (Bauman, 2000: 13, 15, 82, 117).Tm bu tanmlamalar, siyaset ve siyasal alan ekseninde siyasallk olgusuna

yaklamaktadr. Siyasal olan da yukardaki tartmalarda da grld gibi, si-yasal alann snrlar kapsamnda ieriklendirilmektedir. Bu srelerin incelen-mesi, sanat olarak nitelense dahi, siyaset biliminin bilimi dahilinde olacaktr.Bunun ise, siyasal alan merkezli ve formel bir zmleme olduu sonucunavarmtk. Bu kapsamda olmak zere, siyasetin bilimi sorunu ortaya kmakta-dr. Bunu tartabilmek iin, siyasetin, norm-ynelimli insan etkinlii olduunu,tm insan eylemlerinin siyasal olmayp ancak insann siyasal bir varlk olduu-nu (MacKenzie: 2009: 7) kabul etmek ya da insan tercihlerini konumlarnn ras-yonel bir ilevi olarak aklamak (Parsons, 2007: 18) veya siyasetin, siyasal ku-rumlarn, deimez doa yasalarndan tretilmi deil, icat edilmi olduklarn(Beck, 1999: 18) ya da Lipsonun sorduu, insan doasyla ilgili bir dncemizolmadan nasl siyasetin doasn anlayabiliriz? (Lipson, 1981: 2) sorusununhaklln kabul etmek yetmez. Nitekim siyasal olan, insann retim etkinliin-deki konum farkllamasna dayal bir antagonistik ilikidir. Bu iliki, feodalite-de, btnleik siyasal eylem formunda, kapitalist toplumda ise, siyasal alaniinde ortaya kmakta, dntrlmektedir. nk, siyasal olann retim etkin-liine dayal nesnel ierii, farkl formlarda dntrlerek ina edilmektedir.Bir baka ifadeyle, siyasal olann her bir konumlandrl bir ideolojik ynlen-dirmeyi barndrr. Bundan dolay, siyasetin biliminin bilimi sz konusu olabilir.Siyasetin bilimi ise, bir ynyle, siyaset biliminin bilimselleme srecinin sap-tanmas iken dier ynyle, insann kimliine ilikin inalarn nesnel ieriininsaptanmasdr.32

32Goodin ve Klingemann, siyaseti toplumsal g kullanlmasnn snrlandrlmas olarak tanmlamakta ve si-yasetin incelenmesini de, bu snrllklarn kayna ve doasnn ile bu snrllklarn kapsad toplumsal gkullanm tekniklerinin incelenmesi olarak saptamaktadrlar (Goodin ve Klingemann, 1996: 7).


29/32


Sonu Yerine

Siyasetin incelenen nesne olarak konumlandrlp somutlatrlmas, insann

trsel-toplumsal varlk olarak, toplumsala indirgenmi varoluunun, veri-toplumsallk balamnda yeniden, ama bu kez toplumsal zerinden tanmlan-mas, snrlandrlmasdr. Siyasetin bilim olarak bilimletirilme sreci ayn za-manda siyasetin biim olarak yaplandrlmasnn tarihselliini paylamaktadr.Bu kapsamda siyaset bilimi, olgusal olann mutlaklna dayal ve varolan top-lumsal ilikilerin veri kabul edilerek incelendii bir bilim siyaseti temelinde ya-

plandrlmtr. Bu yaplandrma, salt sylemsel dzlemde ve znelerin tesadfiya da keyfi tercihleri balamnda olmaktan ok, belli bir tarihsellik zemininde,nesnel antagonistik konumlarn zorunluluklar ve bu zorunluluklar kapsamnda-

ki eitli inalarn farkllamas ile, bu zorunlulua direnen znelliklerin karklaryla olumaktadr. Dolaysyla, kapitalist-modern toplumsal gereklikte,siyasetin ve siyaset biliminin konumlan birbirini kapsar. Bir baka ifadeyle,incelenen nesne olarak siyaset ile siyaset biliminin siyaseti, kapitalist-moderntoplumun formel yaplarnn olumas ve biimlendirilerek, yeniden retilmesiniiermektedir. Bu balamda olmak zere, siyaset biliminin bilim siyaseti, siyase-tin siyasal alan kapsamndaki konumlannn siyasetiyle rtmektedir. Ancak

bu rtme, siyaset biliminin rettii bilginin greli olduu anlamna gelmektenok, belli bir tarihsellik kapsamnda, varolan yapnn yeniden retilmesine d-

nk bir nitelik tamaktadr. Yorumcu paradigmada, her ne kadar, varolan siya-set, oklu antagonizmalar temelinde ieriklenen bir siyasal (olan) kapsamndaeletirilip yine bu kapsamda yaplandrlsa da, olduu varsaylan greli zemin,kamu-zel, sivil-siyasal ayrlnn st rtk olarak veri konumunun benim-sendiini saklayamamaktadr. nk, kamusal olan ya da siyasal olan, zel ve-ya sivil olana gre red ya da kabul edilmekte ve bu kutbun herhangi bir tarafn-daki konumlana gre ve bu kutbun veri alnmasyla snrl olarak, yeni siya-set nerilmektedir. Eski forma gre nerilenin yeni olduu kukusuzdur. Bunakarlk, yeni olann, bir form olarak yaplandrld da belli bir tarihselliin so-

nucudur. stelik, bu form konumu, otonom dahi olsa ya da yle olduu iddiaedilse bile, kendiliindenlik olarak holistik bir merulatrmay aamaz.

Tm toplumsal hatta kltr bilimleri iinde, siyasete ve yine bu belirtilen pa-radigmalarn ieriklendirmesiyle snrl olarak siyasal olana ve bir toplumsallk

biimi olarak siyasala, farkl bir konum bimek veya varolan farkll kutsama-nn tesinde, siyaset, insann neliine, trselliine ramen ve onu aarak katksalayamaz.


30/32


31/32


Godwin, Kenneth R. - Wahlke, John C. (1997),Introduction to Political Science Rea-sons, Reflection and Analysis,Harcourt Brace College, Orlando.

Goodin, Robert E. - Klingemann, Hans Dieter (1996), Political Science: The Discipli-

ne,A ew Handbook of Political Science,Ed. Robert E. Goodin ve Hans-DieterKlingemann, Oxford University Press, Oxford.

Haas, Michael (1970), The Rise of a Science of Politics,Approaches to the Study ofPolitical Science,Ed. Michael Haas, Henry S. Kariel, Chandler Publishing, Scran-ton.

Heywood, Andrew (2004),Political Theory, Palgrave-Macmillan, New York.

Holloway, John (2003),ktidar Olmadan Dnyay Deitirmek, (ev. P. Siral), letiimYaynlar, stanbul.

Jacobsen, G.A. - Lipman, M. H. (1965),Political Science, Barnes-Noble Books, New

York.Jacobsohn, John A. (1998),An Introduction to Political Science, West/Wadsworth,

London.

Johnson, Janet Buttolph - Reynolds, H.T. (2005),Political Science Research Methods,CQ Press, Washington.

Lasswell, Harold D. (2006), The Future of Political Science, Aldine Transaction NewBrunswick, Second Printing (Original published 1963, Prentice-Hall).

Leca, Jean (2010), Political Philosophy in Political Science: Sixty Years On,Interna-tional Politica

Siyaset Biliminin Siyaseti

Documents