Sıvı ve Elektrolit Tedavisi

Sıvı ve Elektrolit

TedavisiDr. Öğr. Üyesi Soner METE

Sunum Akışı• Vücut Sıvıları

• Vücut Sıvılarının Dağılımı

• Vücudun Sıvı Dengesi

• Vücut Sıvılarındaki Elektrolitler

• Sıvı ve Elektrolit Tedavisi

• Asit – Baz Dengesi

• Plazma yerine kullanılan maddeler

• İlaç Bağımlılığı ve Tipleri

Vücut Sıvıları Yetişkin bir insanın vücut ağırlığının % 60-70’i (3/2’si)

sudur

Yeni doğan bebeklerin vücudundaki su oranı %75’dir

Yetişkin bir insanın günlük su ihtiyacı 2500-2600 mlkadardır

Suyun vücuttaki görevleri

Hücrelerin ihtiyacı olan maddeleri hücreye taşımak

Hücrelerde metabolik faaliyetler sonucu oluşan atık

maddeleri boşaltım organlarına (böbrek, akciğer, deri,

sindirim kanalı) taşıyarak vücut dışına atılımını sağlamak

Vücut ısısını dengede tutmak

Kanın hacmini dengelemek

Beyin, omurilik gibi bazı organları dış etkenlerden korumak

Besinlerin sindirimine yardımcı olmak

Vücut Sıvıları • Vücuda alınan ve kaybedilen su miktarı birbirine eşittir

ALINAN

Sıvı içecekler 1200 ml

Besinlerdeki gizli su 1000 ml

Metabolizma oluşan su 300 ml

VERİLEN

İdrarla 1500 ml

Solunumla 400 ml

Terle 500 ml

Dışkıyla 100 ml

Vücut Sıvıları • Vücut Sıvılarının Dağılımı

Hücre içi (intrasellüler) sıvılar Toplam vücut sıvısının 2/3’ünü (% 70) hücre içi (intrasellüler) sıvılar

Hücrenin sitoplazma ve çekirdek kısımlarında

En önemli elektrolitleri; potasyum (K), magnezyum (Mg), fosfat (P),sülfat ve bikarbonat (HCO3)

Az miktarda da sodyum (Na) ve klor (Cl)

Hücre dışı (ekstrasellüler) sıvılar Toplam vücut sıvısının 1/3’ünü (% 30) hücre dışı (ekstrasellüler)

sıvılar

En önemli elektrolitleri; sodyum (Na), klor (Cl) ve bikarbonat(HCO3)

Damar içi (intravazal -plazma) sıvısı

Doku aralığı (hücreler arası-interstisyel) sıvıları

Boşluklardaki sıvılar (transsellüler sıvı)

Beyin omurilik sıvısı (BOS), eklem sıvısı (sinovia), göz içisıvısı, gözyaşı, plevra, periton

Vücut Sıvıları Vücudun Sıvı Dengesi

Vücutta, su miktarında gerçekleşen en ufak değişiklikleri hemenalgılayan sistemlerin başında hipotalamus gelir

Vücut Sıvılarındaki Elektrolitler Vücut sıvıları içinde erimiş hâlde bulunan ve elektrik

iletebilme özelliğine sahip olan madensel tuz çözeltilerine“elektrolit” denir Pozitif yüklü iyonlar katyon

Negatif yüklü iyonlar anyon

Sıvı ve elektrolitler hücre zarından osmoz ve aktif taşınmayoluyla geçerler

Hücre zarından sıvı geçişini hücre içi ve dışındakielektrolit yoğunluğu (osmolarite) belirler

Osmolarite; bir litre suda çözünmüş partikül sayısıdır

Ekivalan; molarite x elektriksel yük

Elektrolitlerin görevleri

Vücut sıvılarına gerekli olan yoğunluğu kazandırarak

osmotik basıncı ayarlar

Vücut sıvılarının hücre içine ve hücre dışına dağılımını sağlar

Hidrojen (H+) iyonunun dengesini ve böylece asit baz

dengesini (pH) sağlar

Elektrolitler sinir uyarılarının iletilmesinde rol oynarlar

Vücut Sıvılarındaki Elektrolitler Hiponatremi: Plazmadaki sodyumun normal değerin

altında olması

aşırı kusma, ağır ishaller, yanıklar

Hipernatremi: Plazmadaki sodyumun normal değerinüzerinde olması

böbrek hastalıkları ve aşırı tuz tüketilmesi

Hipokalemi: Plazma potasyum düzeyinin azalması

aşırı kusma, ishal

Hiperkalemi: Plazma potasyum düzeyinin artması

kalpte ritm bozukluklarına ve ani kalp durmasınaneden olur

Hipokalsemi: Kandaki kalsiyum miktarının normaldeğerin altına düşmesi

Hiperkalsemi: Kandaki kalsiyum miktarının normaldeğerin üzerine çıkması

Kalsiyum:

Kas ve sinirlerde uyarıların iletilmesinde

Kas kontraksiyonlarında (kasılmalarında)

Kanın pıhtılaşmasında önemli rol oynar.

Sıvı ve Elektrolit Tedavisi Na (sodyum) Dengesi Bozulması ve Dehidratasyon

Su kaybının su alınışından daha fazla olması,dehidratasyon oluşturur

1. İzotonik Dehidratasyonlar: Su ve tuz kaybının eşdeğer

oranda olma durumudur.

• Kusma,diyare halinde

2. Hipertonik Dehidratasyon: Elektrolit kaybı olmadan su

kaybının olduğu durumlarda görülür.

• Su içmeyen veya fazla terleyen kimselerde

3. Hipotonik Dehidratasyon: Elektrolit kaybının su

kaybından fazla olma durumunda oluşur.

• Böbrek yetmezliği ve adrenokortikal yetmezlikte

Sıvı ve Elektrolit TedavisiDehidratasyon Durumunda Kullanılan Sıvılar

%0.9'luk NaCl Solüsyonu : İzotonik dehidratasyonun tedavisinde

uzun süre verilirse hiperkloremi ve buna bağlı asidoz gelişir

%5'lik Dekstroz Solüsyonu : Hipertonik dehidratasyonhallerinde

%3 veya 5'lik NaCl Solüsyonu : Hipotonik dehidratasyonhallerinde

Dengeli Solüsyonlar : Vücut sıvılarının elektrolit bileşimini

taklit edecek şekilde hazırlanmış solüsyonlardır.

Ringer solüsyonu (NaCl + KCI + CaCI2 )

Laktatlı Ringer solüsyonu (NaCl + KCl + CaCl2 + Na-laktat)

Isolyte ve benzerleri (NaCl + KCl + CaCl2 + MgCl2 + Sodyum

asetat + Sodyum sitrat)

Dekstroz ve NaCl Solüsyonu : Dekstrozun %0.9 NaCl içindeki

%5 lik solüsyonudur. Elektrolit + Kalori vermek amaçlıdır

Oral Rehidratasyon Sıvıları : Bebeklerde akut diyareye bağlı

dehidratasyon durumlarında kullanılırlar. (NaCl + NaHCO3 +

KCl + glukoz)

Sıvı ve Elektrolit Tedavisi

Elektrolit Tedavisi

K+ (Potasyum) Tedavisi

• Hipokalemi

• KCl solüsyonu

• Hiperkalemi

• Hipertonik glikoz + insülin

• NaHCO3 solüsyonu

Ca++ (Kalsiyum) Tedavisi

• Hipokalsemi

• Ca-glükonat: Ağızdan, i.m. ve i.v.

Mg++ (Magnezyum) Tedavisi

• Hipomagnezemi

• MgSO4 'un %20-25lik solüsyonundan10 ml i.v.

• Hipermagnezemi

• Kalsiyum tuzları

Asit – Baz Dengesi

Vücutta metabolik olaylar sonucu oluşan asid maddelerden

CO2 akciğerlerden

katı organik ve inorganik asidler böbrekler tarafından

elimine edilir

Vücut sıvılarındaki tampon sistemler sayesinde de bu sıvıların

pH'sı 7.35-7.45 arasında tutulur

• Asidoz: Ekstrasellüler sıvıda H+ iyonu konsantrasyonunun

artması yani pH değerinin düşmesi hâlinde ortaya çıkan

tablodur.

• Alkaloz: Ekstrasellüler sıvıda H+ iyonu konsantrasyonunun

azalması yani pH değerinin yükselmesi hâlinde ortaya çıkan

tablodur.


Asidoz gelişmesine neden olan durumlar < pH: 7.35 -7.45

Akciğerlerden CO2 in atılmasının azalması sonucu

respiratuvar asidoz gelişir

Metabolizma bozukluklarında asid metabolitlerin birikmesi

sonucu metabolik asidoz olur

Böbreklerden H+ atılmasının azaldığı durumlarda renal

asidoz gelişir

Tedavisi

NaHCO3 solüsyonu: NaCl ile birlikte kombine kullanılır.

İzotonik Na-laktat solüsyonu

Hipertonik Na-Laktat solüsyonu

Na-sitrat ve disodyum hidrojen sitrat

Trometamin solüsyonu (THAM)


Alkaloz gelişmesine neden olan durumlar > pH: 7.35 -7.45

Akciğerlerden aşırı miktarda CO2 atılmasına bağlı olarak

respiratuvar alkaloz oluşur.

Gastrointestinal kanaldan H+ (asid) kaybı, böbreklerden

H+ kaybı ve fazla miktarda NaHCO3 alınması sonucu

metabolik alkaloz meydana gelir.

Tedavisi

İzotonik NH4Cl solüsyonu

Arginin hidroklorür solüsyonu

Lizin hidroklorür solüsyonu

Plazma yerine kullanılan maddeler

Ağır kanama ve buna bağlı olarak şok hallerinde kan hacmini

yeterli düzeye döndürmek için kan verilmesi gerekir

Bulma zorluğu

Uzun süre saklanamaması

Tiplendirme (matching) yapılması sorunu

Hepatit yapma riskleri

NaCl ve glukoz solüsyonları süratle damar dışına

kaçtıklarından etkileri kısa sürer

Plazma yerine kullanılan maddeler, genellikle makromoleküllü

kolloidlerdir:

Kanda uzun süre kalmalıdır

Toksik etki oluşturmamalı, yavaş olarak metabolize ve

itrah edilmelidir

Viskozitesi (akışkanlığı) plazmanınkine benzemelidir

Antijenik olmamalıdır

Kan grubu testlerini, pıhtılaşmayı ve sedimantasyon hızını

bozmamalıdır


• Kanama, cerrahi, işlemler, travma, yanık, septik ve nörojenik şok

hallerinde i.v. infüzyon suretiyle kullanılırlar

Plazma yerini tutan solüsyonlar

Dekstran

• Sakkaroz'unfermentasyonusonucu oluşankompleks birpolisakkariddir

• Dekstran 70(Macrodex):Molekül ağırlığı70.000 dir

• ■ Dekstran 40 (Rheomacrodex): Molekül ağırlığı 40.000

• i.v. yoldan 500-1000 ml

• 5 Günden fazla kullanılmamalıdır

Polijelin

• Jelatinden elde edilir

• İ.v. infüzyonla hipovolemi tedavisinde kullanılır

Hidroksietil Nişasta

• Volüm replasmanı için

• HES 450/0,7

• HES 200/0,5 (Isohes)

• HES 130/0,4

Plazma

Hipovolemik şok ve ağır yanıklarda

Normal İnsan Serum Albumini

Yanık şoku, septik şok, hipovolemi

Tam Kan

Total kan hacminin %20 sinden fazlasının kaybolduğu ağır kanamalarda


İlaç Bağımlılığı

• Bağımlılık yapan ilaçlar santral sinir sisteminde (SSS)

önemli psişik stimülasyon veya depresyon oluştururlar

Algılama

Mizaç

Mental parametreler

Davranış ve motor fonksiyonlarda bozukluk yaparlar

İlaç olarak kullanılmayan esrar, eroin gibi bazı

maddeler de bağımlılık oluştururlar

İlaca bağımlılık iki türlü oluşur.

Psişik bağımlılık: Maddenin pozitif pekiştiri yapmasına bağlıdır

huzursuzluk, keyifsizlik ve sinirlilik

Fiziksel bağımlılık: nöronların maddeye bir süre devamlı maruz

kalması sonucu oluşan ve madde kesilmediği sürece belirtileri

bastırılmış olarak kalan ve bu nedenle farkedilmeyen, fakat

madde kesilince yoksunluk sendromu ile kendini belli eden bir

nöroadaptasyon durumudur

Beraberinde psişik bağımlılık da gelişir

Bağımlılık tipleri

Bağımlılık Tipleri

Morfin tipi

Alkol tipi

Barbitürat tipi

Uçucu solvent tipi

Tütün tipi

Amfetamin tipi

Kokain tipi

Khat tipi

Halusinojen (LSD) tipi

Esrar (Marihuana) tipi

Santral

Sinir

Sisteminde

Depresyon

Santral Sinir

Sisteminde

Stimülasyon

Halüsinasyon

Sıvı ve Elektrolit Tedavisi

Documents