Situationeel Situationeel begeleiden begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders
Situationeel Situationeel begeleidenbegeleiden
Raad weten met de situatie…
opleiders
V&VN opleiders
Carol TimmerCarol Timmer
Opleidingskundige/CoördinatorOpleidingskundige/Coördinator
Onderwijscentrum Zorgopleidingen AMCOnderwijscentrum Zorgopleidingen AMC
(020 – 56) 64331(020 – 56) 64331
[email protected]@amc.uva.nl
Meteen maar even een test:Meteen maar even een test:Wat zegt de praktijkopleider Wat zegt de praktijkopleider hier tegen de stagiaire die leert hier tegen de stagiaire die leert bloeddruk meten?bloeddruk meten?
opleiders
Meteen maar even een test:Meteen maar even een test:Wat zegt de praktijkopleider Wat zegt de praktijkopleider hier tegen de stagiaire die leert hier tegen de stagiaire die leert bloeddruk meten?bloeddruk meten?
opleiders
V&VN opleiders
Wij voldoen graag aan uw Wij voldoen graag aan uw wensen… wensen…
Wat brengt u hier?Wat brengt u hier?
Wanneer gaat u tevreden naar huis?Wanneer gaat u tevreden naar huis?
V&VN opleiders
Inhoud van de Inhoud van de workshop:workshop: Intro Situationeel begeleiden
Taakvolwassenheid vaststellen Kiezen voor een begeleidingsstijl Uitvoeren van een begeleidingsstijl
Evaluatie
V&VN opleiders
Eerst kijken we naar het Eerst kijken we naar het gedrag van de begeleider…gedrag van de begeleider…
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Gedrag van de begeleider:Gedrag van de begeleider:
1. Taakgericht gedrag (sturing geven): activiteiten die leiden tot concrete resultaten
2. Relatiegericht gedrag (ondersteuning bieden): activiteiten gericht op het onderhouden en
ondersteunen van de relatie met de student
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Op assenstelsel
weinig veel
TAAKGERICHT GEDRAG
STURING GEVEN
V&VN opleiders
Gedrag van de begeleider:Gedrag van de begeleider:
1. Taakgericht gedrag (sturing geven): activiteiten die leiden tot concrete resultaten
2. Relatiegericht gedrag (ondersteuning bieden): activiteiten gericht op het onderhouden en
ondersteunen van de relatie met de student
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
RELATIE
GERICHT
GEDRAG
ONDER-
STEUNING
BIEDEN
veel
weinig
Op assenstelsel
V&VN opleiders
Gedrag van de begeleider:Gedrag van de begeleider:
Taakgericht gedrag (sturing geven)
EN/OF
Relatiegericht gedrag (ondersteuning bieden)
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Op assenstelsel
RELATIE
GERICHT
GEDRAG
veel
weinig veel
TAAKGERICHT GEDRAG
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
RELATIE
GERICHT
veel
weinig veel
TAAKGERICHT
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
RELATIE
GERICHT
veel
Stijl 1Veel taak
Weinig relatie
Instrueren
weinig veel
TAAKGERICHT
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
RELATIE
GERICHT
veel Stijl 2Veel taak
Veel relatie
Overtuigen
Stijl 1Veel taak
Weinig relatie
Instrueren
weinig veel
TAAKGERICHT
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
RELATIE
GERICHT
veel Stijl 3Weinig taak
Veel relatie
Ondersteunen
Stijl 2Veel taak
Veel relatie
Overtuigen
Stijl 1Veel taak
Weinig relatie
Instrueren
weinig veel
TAAKGERICHT
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
RELATIE
GERICHT
veel Stijl 3Weinig taak
Veel relatie
Ondersteunen
Stijl 2Veel taak
Veel relatie
Overtuigen
Stijl 4Weinig taak
Weinig relatie
Delegeren
Stijl 1Veel taak
Weinig relatie
Instrueren
weinig veel
TAAKGERICHT
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
RELATIE
GERICHT
veel Stijl 3Weinig taak
Veel relatie
Ondersteunen
Stijl 2Veel taak
Veel relatie
Overtuigen
Stijl 4Weinig taak
Weinig relatie
Delegeren
Stijl 1Veel taak
Weinig relatie
Instrueren
weinig veel
TAAKGERICHT
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Nu kijken we naar het gedrag Nu kijken we naar het gedrag van de student…van de student…
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Welke begeleidingsstijl kies ik?Welke begeleidingsstijl kies ik?
Wordt bepaald door de taakvolwassen-heid van de student:
• taakbekwaamheid (kan zij het?)
• leerbereidheid (wil zij het?)
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Kan zij het?Kan zij het?
Wordt bepaald door de taak-bekwaamheid van de student, de mate waarin zij:• ervaring heeft met leren in de praktijk• relevante theoretische voorkennis heeft• relevante vaardigheden heeft verworven• vaardig is in probleemoplossen
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Wil zij het?Wil zij het?
Wordt bepaald door de leerbereidheid van de student, de mate waarin zij:• gemotiveerd is• verantwoording (kan) nemen• zelfvertrouwen heeft
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Taakvolwassenheid studentTaakvolwassenheid studentBegeleidingsstijl Begeleidingsstijl
begeleiderbegeleiderLeerbereidheid
‘willen’Taakbekwaamheid
‘kunnen’
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Taakvolwassenheid studentTaakvolwassenheid studentBegeleidingsstijl Begeleidingsstijl
begeleiderbegeleiderLeerbereidheid
‘willen’Taakbekwaamheid
‘kunnen’
- - InstruerenInstrueren
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Taakvolwassenheid studentTaakvolwassenheid studentBegeleidingsstijl Begeleidingsstijl
begeleiderbegeleiderLeerbereidheid
‘willen’Taakbekwaamheid
‘kunnen’
- - Instrueren
+ - OvertuigenOvertuigen
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Taakvolwassenheid studentTaakvolwassenheid studentBegeleidingsstijl Begeleidingsstijl
begeleiderbegeleiderLeerbereidheid
‘willen’Taakbekwaamheid
‘kunnen’
- - Instrueren
+ - Overtuigen
- + OndersteunenOndersteunen
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Taakvolwassenheid studentTaakvolwassenheid studentBegeleidingsstijl Begeleidingsstijl
begeleiderbegeleiderLeerbereidheid
‘willen’Taakbekwaamheid
‘kunnen’
- - Instrueren
+ - Overtuigen
- + Ondersteunen
+ + DelegerenDelegeren
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Taakvolwassenheid studentTaakvolwassenheid studentBegeleidingsstijl Begeleidingsstijl
begeleiderbegeleiderLeerbereidheid
‘willen’Taakbekwaamheid
‘kunnen’
- - InstruerenInstrueren
+ - OvertuigenOvertuigen
- + OndersteunenOndersteunen
+ + DelegerenDelegeren
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Even een ‘uitstapje’ naar Even een ‘uitstapje’ naar
leren en begeleiden…leren en begeleiden…
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
Fasen in het leerprocesFasen in het leerproces
V&VN opleiders
onbewust - onbekwaam
Fasen in het leerprocesFasen in het leerproces
V&VN opleiders
bewust - onbekwaam
onbewust - onbekwaam
Fasen in het leerprocesFasen in het leerproces
V&VN opleiders
bewust - onbekwaam
bewust - bekwaam
onbewust - onbekwaam
Fasen in het leerprocesFasen in het leerproces
V&VN opleiders
bewust - onbekwaam
bewust - bekwaam
onbewust - bekwaam
onbewust - onbekwaam
Fasen in het leerprocesFasen in het leerproces
V&VN opleiders
Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider
V&VN opleiders
UnfreezingVeranderbaar maken
Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider
V&VN opleiders
UnfreezingVeranderbaar maken
MovingVerandering inzetten
Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider
V&VN opleiders
(Re)freezingAfronden van de verandering
UnfreezingVeranderbaar maken
MovingVerandering inzetten
Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider
V&VN opleiders
V&VN opleiders
Fasen en gedragFasen en gedrag
Student: onbewust - onbekwaam
Werkbegeleider: Unfreezing
V&VN opleiders
Fasen en gedragFasen en gedrag
Student: bewust - onbekwaam
Student: onbewust - onbekwaam
Werkbegeleider: Unfreezing
V&VN opleiders
Fasen en gedragFasen en gedrag
Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider
V&VN opleiders
Welke gedrag van de werkbegeleider(s) hoort hier bij?
Met uw buurman/buurvrouw: hoe doet u dat?
Werkbegeleider: Unfreezing
Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider
V&VN opleiders
• zorgdragen voor fysieke en psychische veiligheid
• zekere mate van controle geven over haar leer- en werksituatie (voorkomen van fight- of flight-reaktie)
• identiteit benadrukken: je bent stagiaire, maar je hoort bij de organisatie en bij de afdeling…
• pull-methoden, omstandigheden creëren waardoor de stagiaire de noodzaak ziet/ervaart om te ‘veranderen’
• push-methoden, dwingen te handelen: je gaat het doen of je het nu leuk vindt of niet…
Werkbegeleider: Unfreezing
Student: bewust - onbekwaam
Student: onbewust - onbekwaam
Werkbegeleider: Unfreezing
Werkbegeleider: Moving
V&VN opleiders
Fasen en gedragFasen en gedrag
Student: bewust - onbekwaam
Student: bewust - bekwaam
Student: onbewust - onbekwaam
Werkbegeleider: Unfreezing
Werkbegeleider: Moving
V&VN opleiders
Fasen en gedragFasen en gedrag
Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider
V&VN opleiders
Welke gedrag van de werkbegeleider(s) hoort hier bij?Met uw buurman/buurvrouw: hoe doet u dat?
Werkbegeleider: Moving
Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider
V&VN opleiders
• situationeel begeleiden• stagewerkplan maken • doelen bepalen en visualiseren van doelen• laten zien dat het leren van het beroep een proces is• ‘kikker koken’: langzaam opvoeren van complexiteit• inspireren/voorbeeldgedrag• uitdagen op ambities en kwaliteiten• feedback geven• laten reflecteren en samen evalueren• het leren faciliteren
Werkbegeleider: Moving
Student: bewust - onbekwaam
Student: bewust - bekwaam
Student: onbewust - onbekwaam
Werkbegeleider: Unfreezing
Werkbegeleider: Moving
Werkbegeleider: (Re)freezing
V&VN opleiders
Fasen en gedragFasen en gedrag
Student: bewust - onbekwaam
Student: bewust - bekwaam
Student: onbewust - bekwaam
Student: onbewust - onbekwaam
Werkbegeleider: Unfreezing
Werkbegeleider: Moving
Werkbegeleider: (Re)freezing
V&VN opleiders
Fasen en gedragFasen en gedrag
Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider
V&VN opleiders
Welke gedrag van de werkbegeleider(s) hoort hier bij? Met uw buurman/buurvrouw: hoe doet u dat?
Werkbegeleider: Re-freezing
Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider
V&VN opleiders
• taken delegeren
• blijven belonen van gewenst gedrag
• vieren van successen
• toepassen van het geleerde in andere situaties
• complexiteit opvoeren
• kwantiteit opvoeren
• eisen aan kwaliteit opvoeren
• bevorderen
Werkbegeleider: Re-freezing
V&VN opleiders
Weer terug naar situationeel begeleiden…Weer terug naar situationeel begeleiden…
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
student:
Onbewust onbekwaamZwak zelfvertrouwenWeinig gemotiveerdWeinig zelfstandig
S1
In opdracht uitvoeren
INSTRUEREN
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
BEGELEIDER:
“Ik vertel aan jou wat
en hoe je dat moet gaan leren.”
‘UNFREEZING’
S1
In opdracht uitvoeren
INSTRUEREN
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Kenmerken van het gedrag van een begeleider die ‘instrueert’‘instrueert’ zijn:
“éénrichtingsverkeer” leerdoel duidelijk aangeven duidelijke aanwijzingen (instructies) geven aanwezige protocollen en richtlijnen gebruiken concrete afspraken maken over de uitvoering voortgangsbewaking van de resultaten
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
student:
Bewust onbekwaamVoldoende zelfvertrouwen
GemotiveerdWeinig zelfstandig
S2OVERTUIGEN
Met inspraak uitvoeren
S1
Uitvoeren in opdracht
INSTRUEREN
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
BEGELEIDER:
“Ik geef je inspraak op wat
en hoe je moet gaan leren.”
‘MOVING’
S2OVERTUIGEN
Met inspraak uitvoeren
S1
Uitvoeren in opdracht
INSTRUEREN
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Kenmerken van het gedrag van een begeleider die ‘overtuigt’‘overtuigt’ zijn:
wel bepalen maar inspraak geven begrip kweken voor de taak juiste uitvoering benadrukken lacunes in kennis of vaardigheid achterhalen ingaan op ideeën/suggesties van de student inzicht verschaffen in werkproblemen en gekozen methode concrete afspraken maken over de uitvoering van de taak angsten en weerstand reduceren
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
student:
Bewust bekwaamWeinig zelfvertrouwenWeinig gemotiveerd
Zelfstandig
S3ONDERSTEUNEN
In samenspraak uitvoeren
S2OVERTUIGEN
Uitvoeren met samenspraak
S1
Uitvoeren in opdracht
INSTRUEREN
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
BEGELEIDER:
“We bepalen samen wat
en hoe je dat moet gaan leren.”
‘MOVING’
S3ONDERSTEUNEN
In samenspraak uitvoeren
S2OVERTUIGEN
Uitvoeren met samenspraak
S1
Uitvoeren in opdracht
INSTRUEREN
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Kenmerken van het gedrag van een begeleider die ‘ondersteunt’‘ondersteunt’ zijn:
student zoveel mogelijk zelf verantwoordelijk laten zijn naar oplossingen vragen leer- en werkproblemen van de student helpen oplossen stimuleren, aanmoedigen en waarderen begrip voor gevoelens van de student hebben en dit tonen
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
student:
(On)bewust bekwaamGoed zelfvertrouwen
GemotiveerdZelfstandig
S3ONDERSTEUNEN
Uitvoeren met inspraak
S2OVERTUIGEN
Uitvoeren met samenspraak
S4
Zelfstandig uitvoeren
DELEGEREN
S1
Uitvoeren in opdracht
INSTRUEREN
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
BEGELEIDER:
“Je mag dat van mij zelf doen, graag hoor ik hoe het gaat
en als je me nodig hebt,
dan kun je me daar vinden.”
‘(RE)FREEZING’
S3ONDERSTEUNEN
Uitvoeren met inspraak
S2OVERTUIGEN
Uitvoeren met samenspraak
S4
Zelfstandig uitvoeren
DELEGEREN
S1
Uitvoeren in opdracht
INSTRUEREN
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Kenmerken van het gedrag van een begeleider die ‘delegeert’‘delegeert’ zijn:
de student vrijheid geven vertrouwen uitspreken voorwaarden scheppen belangstelling tonen voor de voortgang leerresultaten checken vaardigheden laten inzetten in andere (werk)situaties tempo en complexiteit van het werk en leren opvoeren
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
RELATIE
GERICHT
GEDRAG
veel S3
OndersteunenWe bepalen samen wat en hoe je dat moet gaan
leren.
S2
OvertuigenIk geef je inspraak op wat en hoe je moet
gaan leren.
S4
DelegerenJe mag dat van mij zelf doen, graag hoor ik hoe
het gaat en als je me nodig hebt, dan kun je
me daar vinden.
S1
InstruerenIk vertel aan jou wat en hoe je dat moet
gaan leren.
weinig veel
TAAKGERICHT GEDRAG
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Toepassen:Toepassen:
• als globale stijl bij het geven van begeleiding• bij een werksituatie in de organisatie• bij een individuele begeleidingssituatie• bij een bespreking over de studenten
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Is alles aan bod Is alles aan bod geweest?geweest?Voldeed het aan uw Voldeed het aan uw wensen?wensen?
Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden
V&VN opleiders
Dank u voor uw komst Dank u voor uw komst
en aandacht…en aandacht…