Sistemi Iskoristavanja Suma

Osnovni sistemi iskorištavanja šuma

Tehnologije i tehnološki procesi podjeljeni u dvije osnovne grupe (konvencionalne i procesorske) bile su predmet izlaganja u nastavnom predmetu Iskorištavanje šuma I. One su faktori planiranja i projektovanja u iskorištavanju šuma.Predmet Iskorišćavanje šuma – planiranje i projektovanje pruža znanja o metodama planiranja i projektiranja odredjenih tehnoloških rješenja, kao preduvjeta izmjenama postojećih i uvodjenja suvremenih tehnologija u iskorišćavanje šuma. Buduće magistre upoznava s vrstama planova, metodama planiranja i pripremom rada u iskorištavanju šuma. Znanja o tehničkom normiranju u iskorišćavanju šuma i funkcionalnim vezama izmedju utrošaka vremena i utjecajnih faktora rada u iskorištavanju šuma predstavljaju osnovu za racionalizaciju proizvodnje i ustanovljavanje objektivnih radnih učinaka na poslovima iskorišćavanja šuma u ovisnosti o brojnim faktorima.

Definicija: sistem iskorištavanja šuma je odgovarajuće tehničko-organizaciono rješenje svih faza i podfaza iskorištavanja šuma lančano povezanih u jedan cjeloviti

sistem (metod, radni postupak), koji u odnosu na postavljeni cilj i ograničenja obećava uspješnu proizvodnju( Kulušić, 2000).

Svrha definiranja sistema: svrstavanjei katalogiziranje tehnologija iskorištavanja šuma u manji broj grupa u cilju planiranja i sistematskog prikazaMogući kriteriji sistematizacije:- veličina radnih grupa/brigada- dominirajuće sredstvo rada- stupanj mehaniziranosti- mjesto i koncentracija izrade drvnemase- stupanj obradjenosti drvena mase ufazi transporta itd

Sistematika iskorištavanja šumaFAO sistematika razlikuje pet sistema i to:

1. Sortimentni (Cut-to-length system) s transportom drveta kraćih dužina

2. Deblovni sistem (Tree length system) s transportom neobradjenih debala

3. Stablovni sistem (Full tree system) s transportom cijelih okresanih stabala

4. Sistem cijelih stabala (Whole tree system) s transportom cijelih stabala sa krošnjom

5. Sistem kompletnih stabala (Complete tree system) – transport cijelih stabala sa krošnjom i korijenom

Po kriteriju koncentracije i izvodjenjaradnih operacija izrade, te stupnju i strukturi mehanizacije:1. Sistem sječe i izrade u sječini - motorno manuelni sistem - visoko mehanizirani sistem 2. Sistem izrade na šumskom stovarištu: - motorno manuelni sistem - visoko mehaniziran sistem3. Sistem izrade sortimenata na CMS: - na CMS u režiji šumarstva - na CMS u režiji prerade drva - na CMS u okviru poduzetništvaNapomena: gore navedena sistematika odnosi se uglavnom na zemlje srednje i južne Evrope (zemlje s ekološkim konceptom gospodarenja šumama)

Osnovni sistemi iskorištavanja šuma

Sortimentni metod (harvester – forvarder)

• potpuno mehanizirano iskorištavanje šuma (“no man on the ground, no hand on the wood”)• tehnologija primarno razvijena za iskorištavanje četinarskih šuma (prirodne sastojine i kulture)• ogranicenja: nagib terena <20(30) %, prsni prečnik <40 cm, distanca privlačenja <800 m)

Sortimentni metod (sjekač – forvarder)

• djelomično mehanizirano iskorištavanje šuma (lišćari i dimenzije stabala nisu ograničenje)• sustav značajan za nizinske šume

• kasne prorede i oplodne sječe prirodnih sastojina• čiste sječe topola i čiste sječe jasena na pruge

Sortimentni metod (sjekač – skider ili adaptirani traktor)

• djelimično mehanizirani sistem iskorištavanja šuma• sistem značajan za prorede nizinskih i brdskih šuma

• iako su skideri, prvenstveno namjenjeni privlačenju “dugog” drveta, sortimentnom se metodom prilagođava zapremina tereta vučnim mogućnostima skidera za prorede• privlačenjem kraćih sortimenata, manja su oštećenja preostalih stabala nakon sječe

Sortimentni metod (“steep terrain harvester” – stupna kamionska žicara)

• visoko mehanizirani sistem iskorištavanja šuma, • tehnologija primarno razvijena za iskorištavanje brdsko-planinskih šuma, pri čistim sječama smrče na pruge (Austrija, Švicarska)• ograničenja: nagib terena <50(60) %, prsni prečnik <40 cm, distanca privlačenja <800 m)

Sortimentni metod (sjekač – stupna kamionska žicara sa hvatalom)

• djelimično mehanizirani sistem iskorištavanja šuma• rad sa lišćarima, prsni prečnik stabla, kao i nagib terena nisu više ograničenje• primjena: brsko-planinske sastojine

Sortimentni metod (sjekač – žičara – bager sa dizalicom)

• djelimično mehanizirani sistem iskorištavanja šuma• ograničenje: nosivost i dohvat nosivog uža lake žičare (udaljenost privlačenja <400 m)• primjena: brsko-planinske šume• napomena: uhrpavanje i razvrstavanje drveta na stovarištu, može obaviti neko drugo sredstvo

Deblovni i metod (sjekač – žičara – skider sa vitlom)

• djelimično mehanizirani sistem iskorištavanja šuma značajan brdsko-planinske šume• ograničenje: nagib terena <30(40) %, udaljenost privlačenja <400 m

Deblovni i metod (sjekač – helikopter – procesor )

• djelimično mehanizirani sistem iskorištavanja šuma• značajan za neotvorene brdske i planinske šume, ali i situacije kada se mora odmah i brzo, te bez obzira na troškove intervenirati na velikim površinama (kalamiteti štetnika, sanacija vjetroizvala i sl.)

Stablovni metod (feller buncher – skider – procesor )

• visoko mehanizirano iskorištavanje šuma• čiste sječe četinara Sjeverne Amerike• ograničenje: prsni prečnik stabala <40(50) cm; nagib terena <30(40) %; dist. privlačenja <600 m

Stablovni metod (sjekač – skider – procesor )

• djelimično mehanizirani sistem iskorištavanja šuma• čiste sječe četinara Sjeverne Amerike• ograničenje: nagib terena <30(40) %; distan. privlačenja <600 m

Stablovni metod (sjekač – stupna kamionska žičara sa procesorom)

• djelimično mehanizirani sistem primarno razvijen za iskorištavanje gorskih šuma pri čistim sječama na pruge• ograničenje: distan. privlačenja <800 m• spajaje iznošenja i izrade drveta u jedan postupak, što u konačnici povećava produktivnost cijelog sistema