T.C. ARTVİN ÇORUH ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ SOSYOLOJİ BÖLÜMÜ LİSANS BİTİRME TEZİ SINIR SOSYOLOJİSİ SARP SINIR KAPISININ SARP KÖYÜNE SOSYO-KÜLTÜREL ETKİSİ HAZIRLAYAN Gü!"# AYDİN $%$&$'$() TEZ DANI*MANI Y+. D,. D. M/0"1" BAKIRCI ARTVİN 2 '$34 1
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Sınırda yaşamanın getirileri, sınırda yaşamın nasıl algılandığı, sınırın her iki
tarafının etkileşimde sarp köyünün sosyo-kültürel yapısı araştırılmış, bilimsel olarak
neden gerekli oldğ !e bilime olan katkısı belirtilmiştir" #ki farklı ülkenin kesiştiği yer
olan sınırın kültürel yapısı büyük önem ar$ etmektedir" Sınır merke$e olan $aklığın en%ok oldğ yeri ifade eder, dolayısıyla sarp köyü sınır köyüdür !e ülkeler arası kültürel
etkileşime en a%ık yerdir" & araştırma Sarp köyündeki sosyo-kültürel yapıyı etkileyen
dinamiklerinin ger%ekte ne oldğ, kim !e ne tarafından etkilendiğini tartışmak
hedeflemektedir" 'raştırma ($eydoğdaki )opa il%esinin Sarp sınırında !e sarp
köyünde ger%ekleştirilen bir alan %alışmasına dayanır" *ülakat tekniği kllanılarak
yapılan görüşmelerde Sarp köylülerinin !erdiği +e!apların samimi !erildiği
gö$lenmiştir"
A#"50" S678ü!9:; sınır sarp sınır kapısı sarp köyü pasaport sarpi köyü
Türkiye ile Sarp sınır kapısı arasında blnan Sarp köyü, geleneksel olaraka$lar Oın yaşadığı bir köydür" 2M52Ode Türkiye-So!yetler &irliği sınırı belirlenirken köy
ikiye bölündü" Türkiye tarafında kalan köyün adı Sarp, .ür+istan tarafında kalan köyün
adı Sarpi old" anda Sarp !e Sarpi köylerinde birbiri ile akraba olan insanlar yer
almaktadır"
Sarp Sınır (apısı, (aradeni$ kıyısında, Türkiye ile .ür+istan arasındaki sınır
kapısıdır " 'dını, Sarp köyünden alır" .ür+istan tarafındaki sınır köyünün adı da
SarpiOdir" & sınır kapısı, 2MHH yılında a%ılmıştır" Türkiye ile .ür+istan arasında iki ülke!atandaşlarının kimlik kartı ile ge%işlerini sağlayan protokol 23 'ralık 5322 tarihinde
yglamaya girdi" & alınan kararla beraber sınırdaki hareketlilik arttı"
3.3.KONU
TürkiyeOnin 0oğ (aradeni$ sınırında blnan Sarp sınır kapısı ü$erinde !e b
kapıyla bağlantılı olan Sarp köyünde sınırın kültürdeki değişme dinamiklerine etkisini
araştırmak b %alışmanın konsn olştrr" Sınır sosyolo<isi konsnn örnekleminiSarp (öyündeki köylüler olştrr" & köylülerin Sarp sınır kapısından-Sınırdan
%atışmalara sebep olabilir" &eşeri sınırların dikkate alınmadan %i$ilmesi her iki tarafında
yakınlarıyla olan sosyal ilişkilerinde kopklğa neden olmştr"
.ür+istanın sosyalist re<imininin sosyal yapılarıyla Türkiyenin
Bmhriyet re<iminin sosyal yapıları, dini örgütlenmelerinin farklı olş b toplmları
kendi +oğrafyasında !e b toplmsal yapıları olştran nsrlarla bağlantılı !e ttarlı
olmak $orndadır" 0olayısıyla sosyalist re<imi yansıtan bir toplmsal yapının
Bmhriyet re<imiyle yönetilen bir +oğrafyada barınabilmesi !e meşr görülmesi
$ordr" Siyasal re<imin kendine ö$gü dünya görüşü, $ihniyeti !e gelenek görenekleri
!ardır"
A"<0=>"#=# ?,@9:>9:
3 Sarp köyünün sınıra yakın olması sosyal yapısında bir farklılık olştrmakta mıdırP' Sarpi köyünde akrabaları blnan sarp köylüleri arasında sosyal !e kültürel farklılıklar
nelerdirP4 Sarp sınır kapısının a%ılmasıyla birlikte sarp köyündeki sosyal !e kültürel yapıda
değişiklik old mP& .ür+istanın siyasal re<imine ö$gü toplm yapısı sarp köyündeki sosyal !e kültürel
yapıyı etkilemiş b yapıları sosyalist toplmn yaşama bi%imine, dünya görüşüne !e
$ihniyetine dönüştürmüş müdürP
3.4.ARA*TIRMANIN ÖNEMİ
Sarp sınırını diğer sınırlardan ayıran en önemli ö$elliği .ür+ü kültürüyle a$
kültürünü i% i%e barındıran bir +oğrafya olşdr" .enellikle sınırda yaşamayan insanlar
başka bir ülkeye ge%erken sade+e bir ge%iş kapısı olarak gördükleri sınır kapıları birer
kritik !e dinamik bir öneme sahiptir" :lkelerin !atanlarını kesin olarak %i$diği sınırların
i%ine başka milletten insan almadığını ya da pasaport !e !i$elerdeki şartları
ağırlaştırdığını düşünü+ek olrsak b insanlık i%in büyük sıkıntılaryaratabilirdi".ünümü$de küreselleşmenin etkisi !e !i$esi$ ge%işlerin sağlanması ile
sınırlar daha esnek hale geldi dolayısıyla sınırlardaki toplmların etkileşimleri arttı"
:lkelerin sınırlarını belirlediği !e sınırın akrabalar, yakınlar gibi aynı kültürden olan
insanları sınırın her iki tarafına ayırdığı bölgelerde sınır kapısı aynı etnik kültürlerden
olan grpları ayrı ttan işle!dedir"
QTürkiye=nin bütün sınır bölgelerinde oldg gibi 'rt!in=in sınıra yakın
bölgelerinde bölünmüş aileler ger%eği !ardı !e b sorn yıllardır dryord" &
bölünmüşlük normal sayılabilirdi" ;akat sorn derinleştiren gidiş !e gelişlerin
olmamasıydı" Ö$ellikle yaşlı kesim, yakınlarını görebilmenin ar$s i%indeydiler" 'ynı
drm sınırın karşı tarafında da !ardı" Sarp sınır kapısının a%ılmasının insani bir
boyt!ardı" '%ılan b sınır kapısı bralarda yaşayan halkın yetmiş yıllık hasretini
bitirmiştir"0olayısıyla sarp sınır kapısının ön+elikli sosyal etkisi farklı ülkelerdeki
toplmn görüşmesi !e tanıması olmştr"Sarp sınır kapısının a%ılmasıyla 7'rt!inliler
her gün binler+e yaban+ıyla karşı karşıya gelmişlerdir" 'lışkanlıkları hayata bakışları,
yaşama bi%imleri, $ihniyetleri,inan%ları tamamen farklı binler+e yaban+ının girmesi
'rt!in=de her gün yaşanan birpanayır görünümü ka$anmış, sade+e şehirler değil,
köylerden gelen insanlar seyirlik alan blmşlardırQ R(ılı%, 5334> 23M, 223"
;arklı ülkelere ait toplmların etkileşimi kültürel değerlerin, inanışların,
yaşama tar$ının, dünya görüşünün, hayata bakışlarının tanımak, b nsrları
benimsemeye yol a%abilir" 0olayısıyla Sarp sınır kapısının ge%işliliğinin şiddeti b iki
ülkenin kültürlerinin etkileşimini belirleyen nsrdr" Sarp sınır kapısı .ür+istan !e
Türkiyenin toplmsal etkileşiminin şiddetini belirleyen !ana gibidir" Danayı ne kadar
a%arsanı$ yani pasaports$ ge%iş, ge%işlerin ü+retinin düşürülmesi, ge%iş i%in istenen
belgelerin a$alması gibi drmlar yaşanırsa etkileşim o kadar artar"
;arklı kültürlerden yapılan e!liliklerin sayısının fa$la olması, ülkeler
arasında kültürel yapısını !e toplmsal olglarının ben$erlik gösterdiği söylenebilir"
QSarp sınır kapısının a%ılmasıyla 'rt!in ilinin $ihniyet yapısında önemlidegişiklikler olmştr" )i% yrt dışına %ıkmamış olanlar akrabalarını $iyaret etmek !e
başka maksatlarla yrt dışına gitmiş !e brada gittiği ülkenin yaşama bi%imlerini !e
ekonomik hayatını gö$leme imkanı blmşlardır"'yrı+a sarp sınır kapısının a%ılmasıyla
'rt!in !e 0oğ (aradeni$ &ölgesinde fhş artırmış !e bna bağlı olarak
h$rs$lklar artmıştırQ R(ılı%, 5334> 23M, 223"
0aha ön+e *ehmet (@@9Oın 5334 yılında yaptığı %alışmada 'rt!in
ilinin Sarp sınır kapısının a%ılmasıyla sosyal !e kültürel yapısında değişime ğradığını belirtilmiştir"
' Sarpi köyünde akrabaları olan sarp köylüleri ile akrabaları arasında sosyal !e kültürel
bakımdan farklılıklar !ardır"4 Sarp sınır kapısının a%ılmasıyla birlikte sarp köyündeki sosyal !e kültürel yapıda
değişiklik olmştr"
& .ür+istan toplm sosyal !e kültürel gelenekler Türk toplmna göre daha esnek !eönemsi$dir" De b sarp sınır kapısının a%ılmasıyla sarp köyündeki kültürel yapıyıda
etkileyerek kendine ben$etmiştir"( .ür+istanın siyasal re<imine ö$gü toplm yapısı sarp köyündeki sosyal !e kültürel
yapıyı etkilemiş sosyalist toplmn yaşama bi%imini, dünya görüşünü !e $ihniyetini
etkilemiştir"
'.KAVRAMSAL ÇERÇEVE
'.3.A90 Kü90ü
(ültür üyeleri +oğrafyaya hakim olan egemen toplmn kültürüne bağlıdır" 'lt
kültür egemen kültürden etnik köken, dinsel bağlılıklar, !b" gibi toplmsal yapısı
bakımından farklıdır" 'lt kültür, bir ülkenin +oğrafyasında olp o lsn ö$ü olan milli
kimliğin dışında kalan etnikliklerin olştrdğ kültürdür"
'.'.E0#! ?9"
Etnik grpların üyelerinin ataları ortaktır !e birbirlerine yakın bölgelerde
otrrlar" Etniklikler genelde kendi grplarındaki insanlarla e!lenme eğilimindedirler"
& grplar lsal kimlikleriyle birlikte etnik kimliklerinide kaybetmemeye %alışırlar"
/aşadığı +oğrafyanın lsal kimliği tarafından nitelendirilen etnik grplar etnik
kimliklerine bağlılıkları şiddetinde kimliklerini olştrrlar" ;arklı etnik grplardan
olşan +oğrafyada bir arada yaşamak $ordr" /inede her etnik grp birbirlerinin ö$gün
yaşayış tar$ına saygılı olmalıdır"Türkiyede oldğ gibi Sarp köyünde de lsn ö$ünden farklı etnik grplar yer
almaktadır" &nların +oğnlğn geleneksel la$lar olştrmaktadır"
'.4.S=#= S,/,9,/
Sınır Sosyolo<isi iki ülkenin yasal sınırları %i$ilirken sosyal bağlantılara göre
değil resmi kararlara göre yapıldığında sınırın her iki tarafında kalmış sosyal yapıların!e grların ym süre%lerini araştıran sosyolo<inin bir alt dalıdır"
Gürcistana sosyalist re<imin gelmesiyle ister isteme$ dini örgütlenme sarpi
köyünde değişiyor" & değişim bi$i dinin yönde değil sosyal !e kültürel anlamda
etkilemiş !e dönüştürmüştür"
Görüşmeci-
.ür+ülerin )ristiyan !e Sosyalist toplmdan geldiği i%in +ena$e törenleri bi$den
farklı oldğn belirtmiş, düğünlerinde i%ki kültürünün aşırı oldğn söylemiştir" Sarp
köyünün eskiden köy düğünü !ardı şimdi asimile oldkalrını salon düğünleri yapıldığını
düğünlerde i%ki i%ildiğini !e sebebinin de .ür+istanın dünya görüşünün etkisi oldğn
belirtmiştir"
.ür+ülerin sosyalist kültürle yetişmiş bi$ kapitalist kültürle yetişmişi$ tabiki
bndan dolayı kültürlerimi$de farklılık oldğn belirtmiştir" (öyün gen%lerinin
.ür+istanda kötü alışkanlıklar edindiğini söylemiştir"
(.SONUÇ VE ÖNERİLER
(.3.SONUÇ
.örüşme+ilerin mülakat sorlarını +e!aplarken kendi köylerinin kültürleriyle
ilgili ha$ırlanmış mülakat sorlarını samimiyetle !e i%ten +e!aplar !erdikleri
gö$lenmiştir" & son% bölümü 'lan araştırması olarak !eriler elde edildi" &lglar !e
hipote$lerin karşılaştırılarak elde edilen bilgilerin görüşme+ilerin hal !e hareketlerinegöre !e bilgilerin literatür taramasından elde edilen bilgilerle karşılaştırılıp elde
%alışmaların sayısının artması gerekir" )ipote$ler olmadan sınırdaki b insanları asıl
derdini, sınırdaki toplmsal ger%ekliği, sınırın etkisini tam olarak anlayamayı$"
Son% olarak her iki ülkeninde sosyal !e kültürel gelenek görenek, toplmsal
değerler, dünya görüşü, $ihniyeti, dini, dili, gö$etmeden yakın +oğrafyayı paylaşanyml komş köyler olarak karşılıklı saygı dymaları b kültürlerin yaşamasına !e
kültürel bir $enginlikle son%lanmasına yol a%abilir"
& konyla ilgili başka bir araştırma olarak Q.ür+istan siyasal re<imlerinin Sarp
3. Sınırda yaşamanın si$e getirileri !e kayıpları ne old P'. Sarp sınır kapısının a%ılmasıdan sonraki süre%ten günümü$e kadar si$ !e
köyünü$deki dilde, gelenek !e göreneklerini$de, dünya görüşünü$de,
$ihniyetini$de farklılaşma old mP Nldysa sebebi nedir P4. (öyünü$ün sınıra yakın olması aileni$in !e si$in kültürel değişimindeki rolü ne
old P&. Sarpi köyünde akrabalarını$ ya da tanıdıklarını$ !ar mıP Nnlarla ilişkilerini$
nasıldır P(. Sarpi köyünden yapılan e!liliklerin bölgeni$e ym nasıl old P). Gasaports$ ge%işin başlamasıyla karşı taraftaki akrabalarını$la eskisi kadar sık