Sina Aksin - Kisa Türkiye Tarihi

8/14/2019 Sina Aksin - Kisa Türkiye Tarihi

http://slidepdf.com/reader/full/sina-aksin-kisa-tuerkiye-tarihi 1/13

S İ N A A K S İ N

KIS TÜRKİYET RİHİ



İÇİNDEKİLER

Giriş

I

Osm an l ı Dev le t i ne Ka da r Tür k le r 3

T ü r k l e r i n Üç Yu r du 3

Tar ih Çağ lar ı Üzer ine Bir Not 6

I I

Klas ik Os ma nl ı To p l um Düze n i 9

I I I

Klas i k Os ma nl ı Düze nin in Değiş i mi 13

I V

O s m a n l ı - T ü r k K ü l t ü r H a y a t ı n ı n B a z ı Sor un la rı 19

Hasta Bir İmparatorluk

V

Tan z ima t a Do ğr u 23

Sencd- i İ t t i fak 25

Y u n a n İ h t i l a l i , M ı s ı r So r unu 27

1838 An t l aş mas ı 28

Tan z im at Fe rm an ı 30

V I

Is lahat Fe rm an ı ve Yen i Os man l ı la r 33

Yeni Osma nl ı la r 34

V I I

Bi r inc i Meşru t i ye t vc Bü yü k Bu na l ı m 39



V I I I

A b d ü l h a m i t Dö ne mi 45

İ t t i had - ı Os ma ni Cemi yet i 47

Er men i Hare ke t i 47

Ah me t Rı za vc Pozi t iv izm 48

P r e n s Sabah at t in 49

J a p o n - R u s S a v a ş ı 51

Ma k ed on ya Sor unu -52

H ü r r i y e t i n İl an ı 53

I X

İ t t ihat vc Tera kk i n in Yap ı ö z e l l i k l e r i , 31 M a r t O l ay ı 55

31 M a r t Aya k l anm ası 58

İsyan ın Bast ırı lmas ı 61

İ l n i n B a z ı Öze l l i k l e r i 6 5

X

İ t t ihat ve Tera kk i n in Denet leme İ k t i da r ı 69

Trab lusga rp S a v a ş ı 7 1

Sopa l ı Seç im le r 73

I . Ba lkan S a v a ş ı 75

Babıâ l i Bas kı nı 77

Dene t leme İ k t i da r ı Dö nem in in Bi l anço su 80

X I

İ k inc i Meşru t i ye t Dön emi nd e Baş l ıca Düşün ce Akı mla r ı 83

İslamcı l ık 83

Garpçı l ık 84

T ü r k ç ü l ü k 85

Sosyal izm 88

X I I

İ t t ihat ve Terakki n in T a m İ k t i da r ı ve B i r inc i Dünya S a v a ş ı n a Gi r i ş 89

I I . B a l k a n S a v a ş ı 89

Os ma nl ı Ü lkes in i n Payl aşı l ması 90

I . D ü n y a S a v a ş ı 93



VII

X I I I

T a m Bağ ıms ız l ı k Mücad e les i 97

Kapi t a l is t leş mcni n Gel iş t i r i l mesi 98

X I V

Bi r i nc i Dünya S a v a ş ı n d a Yaş ana n la r 101

S a v a ş ı n A n a O l a y l a r ı 101

Ermen i Tehc i r i 106

S a v a ş S ı rasınd a Top lu msa l Değişmeler 107

Atatürk Dönemi

X V

S a v a ş ı n Son u ve Mü ta re ke 113

Cephede Yen i lg i 113

İzzet P a ş a

H ü k ü m e t i 115

S a r a y ı n Hes apl ar ı 116

M o n d r o s M ü t a r e k e s i ( B ı r a k ı ş m a s ı ) 118

Mus ta fa K em al İs tanbu l da 119

İ z m i r i n İşgali 12 2

X V I

Samsun a Ç ı k ı ş tan Da ma t Fe r i t H ü k ü m e t i n i n Düşmes ine 127

Ama sy a Ta mi mi 128

Damat Fe r i t B a r ı ş K o n f e r a n s ı n d a 130

Erzu rum Kongres i 131

S i v a s K o n g r e s i 136

X V I I

Üçüncü Meşru t i ye t 141

M i s a k - ı M i l l i 143

İs tanbul İşgal in in Şiddet lendir i lmesi 146

X V I I I

T B M M n i n K u r u l m a s ı , İ ç S a v a ş v e S e v r An t l aşmas ı 149

İ ç S a v a ş 150





I X

Tar i h Çal ışma lar ı 206

Di l De vr im i 207

Üniversi te 210

X X V

S i y a s e t ve İ k t i sa t ta Gel işme ler 21 3

Derg i ler ve İdeolo j i 21 3

D ı ş S i y a s e t 216

İkt isat Siyaset i 218

X X V I

At at ür k ü ve Dev r im in i Değer len d i rmek 22 1

Felsefi Ba k ı md an A ta t ü rk Dev r im i 222

Ka l k ı nma Mo de l i O l a r ak A ta tü r kçü lü k 223

İdeo lo j i k Ba k ı md an Ata t ürkç ü lük (6 O k ) 224

İnön ü vc Çok - Par t i l i Dö ne m

X X V I I

İ k i n c i D üny a S a v a ş ı Önces i vc S a v a ş Y ı l l a r ı 231

İnönü nün Cumh urba şka n l ı ğ ı 23 1

I I . D ü n y a S a v a ş ı 232

İkt isat Siyaset i 236

K ö y Enst i t ü ler i 237

X X V I I I

İ nön ü Çok -Pa r t i l i D i zgey i Ku ru yo r 239

Ulus la ra ras ı O r t a m 239

Ç ok - P a r t i l i D i z g ey e G e ç i ş 240

Dem okr a t Par t i n i n Kur u l u şu 243

1946 Seç iml er i nde n So nr a 245

G ü n a l t a y H ü k ü m e t i 246

İnön ü Dö ne mi Değer lend i r mes i 247

X X I X

De mok ra t Par t i Dö ne mi 249



X

27 M a y ı s Darbesi ne Do ğr u 257

M i l l i B i r l i k Komi t es i vc B a z ı Değe rlen dir meler 259

1960 Sonrası

X X X

27 M a y ı s 1960 ve Sonra sı 265

X X X I

8 li Y ı l la r 27 5

12 Ey lü l Dar besi 27 5

Par t i Yaşamına İz in 280

1980 ler in Ek on omi s i 285

D ı ş Siyas et 28 7

X X X I I

90*lı Y ı l l ar 289

Kör fez S a v a ş ı 289

20 E k i m 199 1 Seçiml er i 29 1

Demi re l i n Cumhur başkan l ığ ı , Ç i l l e r i n Başbak anl ı ğı 29 2

E r b ak an - Ç i l l e r H ü k ü m e t i 297

Or du Mü da ha le Ed i yo r 301Y ı l m a z H ü k ü m e t i n i n S onu - E c c v i t H ü k ü m e t i 304

X X X I I I

20001 i Yı l l ar 309

Y e n i B i r Cumh urba şka n ı ve İ k t isad i Y ı k ı m 309

E c c v i t H ü k ü m e t i n i n So nu 311

I l ım l ı S iyas etin So n u mu ? 313

A t a t ü r k ç ü l ü ğ ü n İdeoloj iye Dö nü şme si 314

Tü rk iy e ve A B 316

X X X I V

Sonsöz 3 2 1



Yararlı Olabilecek azı Kaynaklar

Osmanlı Dönemi ve Öncesi

Adnan Adı var, Osmanlı Türklerinde İlim.

Feroz Ah mad, İttihat ve Terakki.

Turgut Akpınar, Türk Tarihinde İslamiyet,

Sina Aksin, Jön Türkler ve İttihat ve Terakki.

31 Mart Olayı.

Osmanlı-Türk Toplumundaki Sınıf Yapısı Üzerine Bir

Deneme , Toplum ve Bilim, Yaz 1977, sayı 2.(yay. yön.), Türkiye Tarihi, c. I-III.

Yahya Akyüz, Türk Eğitim Tarihi.

Doğan Avcıoğlu, Türklerin Tarihi (5 e.).

Şevket Süreyya Aydemir, Enver Paşa.

Erdoğan Aydın, Nasıl Müslüman Olduk?.

Celal Bayar, Ben de Yazdım (8 a) .Yusuf Hikmet Bayur, Türk İnkılabı Tarihi (3 c) .

Niyazi Berkes, Türkiye'de Çağdaşlaşma.

Neşet Çağatay, İslam Tarihi.

İsmail Hami Danişmend, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi (4 c) .

Roderic H. Davison, Reform in the Ottoman Empire, 1856-1876.

Ebüzziya Tevfik, Yeni Osmanlılar Tarihi (3 c) .



KISA TÜRKİYE TARİHİ

O s m a n N u r i E r g i n , Türkiye Maarif Tarihi (5 e.).

N i h a t E r i m , Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri.O r h a n Ş. G ö k y a y , Kâtip Çelebi.

K â m uran G ü r ü n , Ermeni Dosyası.

Şükrü Hanioğ lu , Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cev

det ve Dönemi.

Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türkler.

J C . H urevv i tz , Diplomacy in the Near and Middle East: A Documen-

tary Record (2 c) .İ b n ü l e m i n M a h m u t K e m a l İ n a l , Osmanlı Devrinde Son Sadrazamlar.

Ha l i l İna l c ık , The Ottoman Empire: The Clasical Age (1300-1600).

Tanzimat ve Bulgar Meselesi.

Osmanlı İmparatorluğu: Toplum ve Ekonomi.

E n v e r Z i y a K a r a l , Osmanlı Tarihi, c . V-VI I I .

Reşat Kaynar, Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat,R e ş a d E k r e m K o ç u , Osmanlı Padişahları.

Dağ Padişahları.

Bernard Levvis, The Emergence of Modern Turkey (Modern Türki

ye'nin Doğuşu).

Rober t Mantran (yay. yön) , Histoire de l'Empire Ottoman (Osmanlı

İmparatorluğu Tarihi).

Şeri f Mardin, The Genesis of Young Ottoman Thought.

Jön Türklerin Siyasi Fikirleri,

M e h m e d Z i l l i o ğ l u E v l i y a Ç e l e b i , Evliya Çelebi Seyahatnamesi.

M u s t a f a R a g ı p ( E s a t l ı ) , İttihat ve Terakki.

M u s t a f a N u r i P a ş a , Netayicül Vukuat (4 c).

H e l m u t h v o n M o l t k e, Türkiye Mektupları.

A h m e t M u m c u , Osmanlı Devletinde Siyaseten Katil.

Recai G . O k a n d a n , Amme Hukukumuzun Ana Hatları.

İ lber Ortayl ı , İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı.Tanzimattan Sonra Mahalli İdareler.

Alman Nüfuzu.

Y ü c e l Ö z k a y a , Osmanlı İmparatorluğunda Ayanlık.



YARARLI OLABİLECEK BAZI KAYNAKLAR 327

Maliye Teşkilâtı Tarihi.

Şevket Pamuk, Osmanh-Türkiye İktisadi Tarihi, 1500-1914.Ernest E. Ramsaur Jr., The Young Turks (JÖn Türkler).

Necdet Sakaoğlu, Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Tarih Sözlüğü.

Köse Paşa Hanedanı.

Midhat Sertoğlu, Resimli Osmanlı Tarihi Ansiklopedisi.

Stanford J. Shaw ve Ezel K. Shaw, History of the Ottoman Empire

and Modern Turkey (Osmanlı İmparatorluğu ve Modern

Türkiye) (2 c) .

L.S. Stavrianos, The Balkans Since 1453.

Enver Behnan Şapolyo, Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat Devri Tarihi.

Bilal N. Şimşir, Fransız Belgelerine Göre Mithat Paşa'nın Sonu.

Ermeni Meselesi.

T a h s i n P a ş a , Abdülhamit Yıldız Hatıraları.

Server Tan illi An ayasalar ve Siyasal Belgeler.

Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi.

Zafer Toprak, Türkiye'de Milli İktisat , 1908-1918.

İttihad-Terakki ve Cihan Harbi. Savaş Ekonomisi ve

Türkiye'de Devletçilik 1914-1918.

Tarık Zafer Tunaya, Türkiye'de Siyasal Partiler (3 a) .

Türkiye'nin Siyasî Gelişmeleri.

Çağatay Uluçay, Harem.Padişahların Kadınları ve Kızları.

Hakkı Tarık Us, Meclis-i Meb'usan Zabıt Ceridesi.

İ, Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, c. I-IV.

Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı.

Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları.

Midhat Paşa ve Yıldız Mahkemesi.

Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Dönemi

H. Edip Adıvar, Türk'ün Ateşle İmtihanı,

Afetinan, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler.

Samet Ağaoğlu, Siyasi Günlük.

Feroz Ahmad, The Turkish Experiment in Democracy 1950-1975



K I S A T Ü R K İ Y E T A R İ H İ

Açıklamalı Kronolojisi 1945-1971.

Aptü laha t Akş ın , Atatürk'ün Dış Politika İlkeleri ve Diplomasisi.

Sina Aksin, İstanbul Hükümetleri ve M illi Mücadele, c. I : Mutlakıye

te Dönüş (1918-1919), c. I I : Son Meşrutiyet (1919-1920).

(yay. yön.) , Türkiye Tarihî, c . IV, V.M.K. A ta türk , Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri.

Nutuk.

F a l i h R ı f k ı A t a y , Atatürk ün Hatıraları.

Çankaya.Doğan Avc ıoğ lu , Milli Kurtuluş Tarihi ( 4 c ) .

Türkiye'nin Düzeni.

Ergün Aybars, İstiklal Mahkemeleri (2 c ) .

Şevket S. Aydem ir, İkinci Adam (3 c ) .

Tek Adam (3 c ) .Menderes'in Dramı.

Suyu Arayan Adam.Y . H i k m e t B a y u r , Atatürk.

Fahri Belen, Türk Kurtuluş Savaşı.

Cemi l B i lse l , Lozan (2 c).

Tanı l Bora, K. C a n , Devlet, Ocak, Dergâh.

K o r k u t B o r a t a v , Türkiye'de Devletçilik.

Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (15 c ) .Çağdaş Düşüncenin Işığında Atatürk.

H a l d u n D e r in , Çankaya Özel Kalemini Anımsarken (1933-1951).

Sel im Der ingi l , Denge Oyunu.

Cem Krogı ı l , Demokrat Parti.

Anatüzeye Gir iş .

Fethi Naci, Türkiye'de Roman ve Toplumsal Değişme.

Ali Gevgili l i , Yükseliş ve Düşüş.Fahir Gir i t l ioği ı ı , Türk Siyasi Tarihinde Cumhuriyet Halk Partisinin

Mevkii (2 e.}.M a h m u t G o l o ğ l u , Erzurum Kongresi.

Sivas Kongresi.

Üçüncü Meşrutiyet

Cumhuriyete Doğru.



Y R RLI OL BİLECEK B ZI K YN KL R 329

Devrimler ve Tepkileri.

— Tek Partili Cumhuriyet.

Milli Şef Dönemi.

Demokrasiye Geçiş.

Bozkurt Güvenç, Türk Kimliği.

İsmet İnönü, Hatıralar (2 c) .

G. Jaeschke, Kurtuluş Savaşı Kronolojisi.

K . Karabekir, İstiklal Harbimiz.Abdullah Kaygı, Türk Düşüncesinde Çağdaşlaşma.

Lord Kinross, Atatürk: Bir Milletin Yeniden Doğuşu.

Utkan Kocatürk, Atatürk ve Türk Devrimi Kronolojisi.

Cemil Koçak, Türkiye'de Milli Şef Denemi (1938-1945).

Bilsay Kuruç, Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi.

Andrevv Mango, Atatürk.

Olaylarla Türk Dış Politikası (2 c) .Baskın Oran, Türk Dış Politikası (2 a) .

Gündüz Ökçün, Türkiye İktisat Kongresi, 1923-İzmir.

Zeki Sarınan, Kurtuluş Savaşı Günlüğü (4 e.).

Sabahattin Selek, Anadolu İhtilali.

Metin Sever, C. Dizdar, 2. Cumhuriyet Tartışmaları.

Suat Sinanoğlu, Türk Hümanizmi.

Hasan Rıza Soyak, Atatürk'ten Hatıralar.

Kurt Steinhaus, Atatürk Devrimi Sosyolojisi.

Bilal Şimşir, Sakarya'dan İzmir'e (1921-1922).

Bülent Tanör, Türkiye'de Yerel Kongre İktidarları (1918-1920).

İlhan Tekeli - Selim İlkin, Ege'deki Sivil Direnişten Kurtuluş Savaşı'na

Geçerken Uşak Heyet-i Merkeziyesi ve İbrahim (Tahtakı-

Uç) Bey.Taner Timur, Türk Devrimi ve Sonrası.

Mete Tuncay, Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek-Parti Yönetiminin

Kurulması (1923-1931).

Türkiye'de Sol Akımlar.

Âli Türkgeldi, Mondros ve Mudanya Mütarekelerinin Tarihi.

Hilmi Ziya Ülken, Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi.



Osmanlı İmparator luğunda değişim rüzgârları 19. yüzyıl baş ındanitibaren güçlenmiş, çağdaş laşm a gereksinimi giderek v azgeçilmez

bir hal almıştır. Su ltan I I I . S el im le baş layan bu süreçte Önemlikilometre taşlarını oluşturan Islah at v e Tanzimat ferman ları; onların

peşinden gelen J ö n Türk h areketi ve I I . Meşrutiyet devrimi, son

noktada Kurtuluş S a v a ş ı ve Cumh uriyet devrimleriyle ta çlanırkenaltı yüzyıllık bir im parato rluktan mo dern bir devletin doğuş öyküsüde şekillenmiştir. Ama bu öykünün içinde ileriye doğru her adım

büyük mücadeleler ve acı lar pahasına at ı lmış, reform ve hü rriyetco şk ularını istibdat dönemleri, g örec e istikrar v e huzur u m utlarınıbitmek bilmeyen yıkıc ı savaşlar izlemiş, devrimler v e karşı-devrimlerpeşpeşe sıralanm ıştır: Türkiye Cum hu riyeti'nin tarihi de gelgitlerle

i lerleyen bu çağdaş laşm a serüveninin parçası o lmuştur.Yakın tarihimiz v e İttihat v e Terakki üz erine değerli çalış m alarıylatanıdığımız Prof. Dr.,Sina Aksin, Kısa Türkiye Tarihi ndıe,19. yüzyılbaşındaki ilk reform çabalarından 2000 İi yıl lar Tü rkiye'sine kadar

uzanan bu çalkantı l ı sü reci son derec e ko lay okun an v e akıldakalan bir özet hal inde oku yucu ya sunuyo r.

Tarihini okuyarak bugününü anlamak İsteyenler içinbir başucu kitabı...

r* r * _ O : l l l . . : ̂ « n n ^ l ı n r p ı . . - n ı j _ ı / _ ı i _ ı ı n r n ı ı I ı ı

r ı u ı . ur. oma H K Ş I Ü I Î M / J ısoo re norjerı rvoıej aen, ısos aa ısıanDUi

Hukuk Fakültesinden mezun oldu. ÂBD'de Fletcher School of Lavv andDîplomacy'de yüksek lisans çalışmalarını yaptı. 1961-67 yıllarında R obertKolej Yüksek Okulu İnsan B ilimleri B ölümü'nde Uygarlık T arihi dersleri

verdi. 1969da Ankara Üniversitesi Siyasal B ilgiler Fakültesi'ndeTürkSiyasal Hayatı Kürsüsü'ne girdi, 1975 te doçent,

1989 da profesör unvanlarını aldı.Bugüne kadar yayımlanmış kitaplarından bazıları: Şeriatçı B ir Ayaklanma

31 Mart Oiayı; İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele; Jön Türkler veİttihat ve Terakki; Yakın Tarihimizi Sorgulamak;

, Türkiye Tarihi, 5 c. (yay. yön.)

K ü t ü p h a n e s i

200806818

Sina Aksin - Kisa Türkiye Tarihi

Documents