T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNİK EĞİTİM FAKÜLTESİ MAKİNA EĞİTİMİ BÖLÜMÜ MAKİNE RESİM VE KONSTRÜKSİYON ÖĞRETMENLİĞİ ANABİLİM DALI KONU : SİLİNDİRİK PARÇALARDA SÖKÜLEBİLİR BAĞLANTILAR VE KONUMLAYICILAR TEZ YÖNETİCİSİ Prof. Dr. H. Rıza BÖRKLÜ HAZIRLAYAN 031222005 Özkan ALTIOK Haziran 2008
38
Embed
Silindirik parçalarda sökülebilir bağlantılar ve konumlayıcı[1]
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
T.C.GAZİ ÜNİVERSİTESİ
TEKNİK EĞİTİM FAKÜLTESİ MAKİNA EĞİTİMİ BÖLÜMÜ
MAKİNE RESİM VE KONSTRÜKSİYON ÖĞRETMENLİĞİANABİLİM DALI
KONU :SİLİNDİRİK PARÇALARDA SÖKÜLEBİLİR
BAĞLANTILAR VE KONUMLAYICILAR
TEZ YÖNETİCİSİProf. Dr. H. Rıza BÖRKLÜ
HAZIRLAYAN031222005 Özkan ALTIOK
Haziran 2008
Silindirik Parçalarda
Sökülebilir Bağlantılar ve
Konumlayıcılar
KONULAR
Giriş
Kamalar
Pernolar
Pimler
Sıkma Kovanları
Kopilyalar
Giriş
TANIMMakine parçalarının Makine parçalarının eksenel yönde hareketini sınırlandırmak ve eksenel yönde hareketini sınırlandırmak ve
beraber hareket etmesini sağlamak beraber hareket etmesini sağlamak için sökülebilir veya sökülemeyen
birbirine bağlanıp de-montaj olanağı olmadan ve tek bir birbirine bağlanıp de-montaj olanağı olmadan ve tek bir
parça olarak hareket etmesi istenen yerlerde kullanılırparça olarak hareket etmesi istenen yerlerde kullanılır..
Silindirik parçaların üzerine bağlayacağımız
makine elemanlarının kolaylıkla de-
montajının yapılması ve beraber hareket
etmesine sağlamak.
AMAÇ
SİLİNDİRİK PARÇALARDA SÖKÜLEBİLİR BAĞLANTILAR VE KONUMLAYICILAR
KAMALAR
Kama: Dönme hareketi yapan kasnak,dişli çark,disk ve kavramaların sökülebilir şekilde birleştirme yapılarak millerin döndürme momentini ileten makine elemanlarıdır. Mil eksenine paralel yapılan montajlarda boyuna (eğimsiz) kamalar, mil eksenine dik yapılan montajlarda enine kamalar kullanılır. Enine kamalar gelen kuvvetleri karşılama ve ayar işlemlerinde kullanılır. Bu kamaların standardı yoktur.
KAMA ÇEŞİTLERİ
KAMALI BİRLEŞTİRMELER
KAMALI BİRLEŞTİRMELER
• Germe bileziğinde, milin üzerindeki bilezik dıştan konik, delikteki içten konik.• Germe bileziği, güç iletme ve konum belirleme yönüyle kama; şekil olarak kamayla ilgisiz.• Burunlu kama, çakma kamadan farksız. Sadece burun var. Burun, kamayı yerinden çıkarırken kolaylık sağlar.
KAMALI BİRLEŞTİRMELER
• Eğimsiz kama (UYGU KAMA, paralel kama): Yüzeyleri düz, kare veya dikdörtgen kesitli kama. Alından temas yok.Mile ve göbeğe yanlardan temaslı
• Teğet kama takıldığı mile teğet oturan düz kamadır. Değirmen tahrik mili gibi uygulamalarda, hareket veya durma anında milin boşa çıkması, zıt yönlü iki kama (teğet kama) ile önlenir. Saat yönünde biri, ters yönde diğeri aktif.
• Enine kama, lama şeklinde pim (pim silindirik veya koniktir!!!) olarak düşünülebilir. Mil eksenine dik takılır. Parçaları birleştirmeden çok, enine gelen kuvvetleri karşılamada ve ayar işlemlerinde kullanılır. Konik olduğu için sıkar.• Çakma kama = Eğimli düz kama: Mile oturan yüzey düz, üst yüzey eğimli. Çakma kamayı soldan ve sonradan takmaya mecburuz.
KAMALI BİRLEŞTİRMELER
KAMALI BİRLEŞTİRMELER
• Kamalı mil, çevresinde çok sayıda simetrik eğimsiz kama profilleri bulunan kamadır. Silindirik bir milin, düz dişli gibi işlenmesiyle elde edilir.• Kamalı miller, büyük döndürme momentinin iletilmesi gereken ve mil üzerinde eksenel kaymaların olabileceği durumlarda kullanılır . Mil üzerinde çok sayıdakama olacağından mil boyutları küçültülebilir. Vites kutusunda (şanzuman) araçlarda ve takım tezgahlarında (hız kutusunda (norton kutusu) yaygındır.
KAMALI BİRLEŞTİRMELER
• Kamalı miller kanal frezesi kullanılarak divizörle veya azdırma metoduyla, göbek kanalı ise özel tığ çekme (broş) tezgahlarında üretilir.•Yarım ay kama, eksenine dik doğrultuda kesilmiş silindir parçası biçimli kama.
• Kertik dişli kama, kamalı milin özel hali. Profil üçgen şeklinde, açı 60º dir.
KAMALI BİRLEŞTİRMELER
• Poligon profilli mil; kenarları yuvarlatılmış üçgen veya dörtgenlerden oluşan mil. Poligon profilli mil, göbeğe bütün yüzeyde oturur. Üretimi zor. CNC’lerde takım yerleştirme kafalarında.• Poligon profilli mil kullanıldığında, kama kanalı ve yuvası ile kama imalatından tasarruf söz konusudur.
EĞİMLİ KAMALARDA KUVVETLER
• Eğimli yüzeyleriyle parçaların kanal tabanlarına basınç uygulayan yanal yüzeyleriyle de kuvvet ileten kamalardır.• Eğim 1:100 (100 mm boyda, yükseklik farkı 1 mm).
EĞİMLİ KAMALARIN GÖSTERİLMESİ
EĞİMLİ KAMALARIN GÖSTERİLMESİ
EĞİMSİZ (PARALEL) KAMALARDA KUVVETLER
• Üst yüzeyle göbek kanalı arasında boşluk var. Hareket kamanın yan yüzeyi ile iletilir.• Aynı zamanda eksenel yönde kılavuzluk yapar.• Güvenlik için, bazı durumlarda pim veya silindirik başlı civatayla yuvaya bağlanır.
Yiv: Pimin sıkı oturması için yüzeyde, eksen doğrultusunda açılmış çentik (kertik)
PİMLERİN GÖREVLERİ
1) Konum: Parçaların karşılıklı durumlarını sabit olarakmerkezlemek.2) Birleştirme: Birbirine geçen parçaları birleştirmek.3) Moment iletme: Eksenine dik olmak şartıyla bağladığıparçaların etkilendiği kuvvetleri karşılamak veya iletmek.
PİMLERİN MALZEMESİ
▪ Pim yüzeyleri temiz, düzgün pürüzsüz olmalıdır.▪ Her pimin sertlik değeri ve diğer özellikleri standartlardabelirtilmiştir.▪ Pim yüzeyleri fosfatlanır veya krom nikel kaplanabilir.
Silindirik pimler: TS 2337/1'de standart şekli ve ölçüleri verilen silindirik pimlerin Şekil 2.20'de standart gösterilişi ve ölçüleri gösterilmiştir. Tablo 2.6'da ise silindirik pimlere ait ölçüler verilmiştir.
Konik pimler: TS 2337/12'de standart şekil ve ölçüleri verilen konik pimler 1:50 koniktik ölçüsünde yapılırlar. Şekil 2.21'de bir konik pim resmi ile bu pimin sembollerle gösterilişi, Tablo 2.3'de ise standart ölçüleri verilmiştir
Vidalı konik pimler: TS 2337'de standart şekil ve ölçüleri verilen vidalı konik pimlerin ölçüleri ve sembollerle gösterilmesi, Şekil 2.22'de gösterilişi, Tablo 2.4'de ise standart ölçüleri verilmiştir
ÇEŞİTLİ PİMLER
SİLİNDİRİK PİMİN MONTAJI
Demontaj durumu dikkate alınarak, pim seçimleridoğru yapılmalıdır.Kör deliğe silindirik pim takılması gibi (İç vidalı pimgerekli).
• Parçalar birlikte delinir.Matkapla denilen delik pimanma çapından küçüktür.• Boyutsal tamlık ve yüzeykalitesi için raybalama.• Parmakla pimi bir miktarbastırma + plastik çeiçleyerleştirme.• Monajda ön görünüş tamkesit. Pim TARANMAZ.• Kullanıldığı yere göre,pim uçları delik içinde veyabombeli uçlar dışarıdakalabilir.
KOPİLYA(MAŞALI/ÇATAL PİM)
Kopilya yerine takıldıktan sonra uçlar kıvrılır.
PERNOLAR
• Silindirik pime benzerler.• Hareketli birleştirme yapmaya yarayan pernolar, mafsallıbirleştirmelerde çok kullanılır.• Römork, vagon vb. birleştirmelerde çok kullanılır. Kapımenteşesine de perno denebilir.• Daha büyük çapta olup, daha fazla yük taşıyabilirler.• Hareket 360º değil. Perno dönebilir de, dönmeyebilir de.• Yaptıkları işe göre sıkı veya döner geçme takılabilir.
ÇEŞİTLİ PERNOLAR
ÇEŞİTLİ PERNOLAR
PERNO MONTAJI
EMNİYET SEGMANLARI
Emniyet segmanı; Segmanlar mil üzerine veya deliğe geçen makine elemanlarının (Rulman, dişli vb.) eksenel yönde kaymalarını önlemek için kullanılırlar. Şekil 2.26' da makinecilikte en çok kullanılan segmanlar gösterilmiştir. Segmanlar sembollerle gösterilirler. Örneğin 50 mm çapındaki bir mile takılacak segmanın gösterilişi "Emniyet segmanı 50x2 DİN 47" şeklindedir