Şiirsel Gerçeklikten Tarihi Gerçekliğe Balkan Uluslarının Bağımsızlık Çözümlemesi: Hakkın Sesleri

ULUSLARARASİMEHMET Axir ERsoy

SEMPOZYUMUSanatı , Kişiliğl - Mllli Mücadeledeki Yeri

ULUSLARARASİ

MEHMET AKİF ERSOY SEMPOZYUMU

Yayına HazırlayanlarDoç,Dr. Mehmet Narlı

Doç,Dr. Ertan Örgen

Okut. Ruhi İnan

Araş, Cör, Fatma Sönmez

Numan Özel

Katkılarından dolayı

Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve

Yayımlar Cenel Müdürlüğü'ne

ve Balıkesir İl Özel İdaresi'ne'tesekkür ederiz,

lSBN: 978-605 -359-497 -O

TC. Ba'lıkesir Valiliği

İl l<ultur ve Turizm Müdürlüğü

- 2011 -

Grafik - Tasarım - Baskı ve Ci]t

Dileksan Kağıtçılık San, Tic, Ltd. Şti, - Balıkesir

(0266) 2B1 13 03

ULUSLARARASİa

MEHMET AKİF ERSOYSEMPOZYUMU

Mehmet{kif'inBalıkesir'e Gelişi,nin

91. Yıldönümü Anısına

SEMPOZYUM KURULLAR|

Düzenleyen KuruluşiarBalıkesir ValiIiği

Balıkesir Belediyesi Başkanlığı

Balıkesir Üniversitesi

Mehmet Akif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı

Balıkesir Kültür Sanat Araştırma ve Celiştirme Derneği

Onursal Başkanlar

Yılmaz Arslan (Balıkesir Valisi)

İsmaiI Ok (Balıkesir Belediyesi Başkanı)

Prof,Dr, Mahir A|kan (Balıkesir Üniversitesi Rektörü)

M.Cemal Ciftçigüzeli (Mehmet Akif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı Mütevelli Heyeti Bşk)

Sempozyum Düzenleme Kuru]u

Mustafa Çaltı (Balıkesir il Kültür ve Turizm Müdürü)

Mustafa Karakaya (Mehmet Akif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı Cenel Sekreteri)

Alpet İkiz 1Balılesir Belediyesi Kültür İşleri Müdürü)

Doç,Dr, Zübeyde Yağcı (Balıkesir Üni, Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü)

Doç. Dr, Mehmet Narlı (Balıkesir Üni, Fen Edebiyat Fak, Öğretim Üyesi)

Doç,Dr, Ettan Orgen (Balıkesir Üni, Necatibey Eğitim Fak, Öğretim Üyesi)

Yard,Doç, Dr. Zeki Çevik (Balıkesir Üni, Fen Edebiyat Fak, Öğretim Üyesi)

Yard, Doç, Dr, Yücel Yiğit (Balıkesir Üni. Fen Edebiyat Fak. Öğretim Üyesi)

Mine Ayık (Balıkesir Kültür 5anat Araştırma ve Celiştirme Derneği Başkanı)

uLU§LARARA§ıMEHMET AKİF ERSOY

Mehmet Akif'inBalıkesir'e Gelişinin

91. Yıldöniimü Anışrıas U

Sempozyum Bilim Kurulu

Prof, Dr. Abide Doğan (Hacettepe Uni,)

Prof, Dr, Ali Duymaz (Balıkesiı Uni,)

Prof, Dr. Bilge Ercilasun (Hacettepe Üni.)

Prof. Dr, Bülent Özdemir (Balıkesir Üni.)

Prof, Dr, Fatih Andı (Fatih Sultan Mehmet Üni.)

Prof. Dr, Fazıl Cökçek (Ege Üni.)

Prof, Dr, Hasan Akay (Fatih Sultan Mehmet Uni.) -

Prof, Dr, Hülya Argunşah (Erciyes Üni,)

Prof, Dr, İbrahim Şahin (Kırıkkale Üni.)

Prof, Dr Kazım Yetiş (İstanbu| Üni.)

Prof. Dr. Mehmet Aça (Balıkesir Üni.)

Prof, Dr, Mehmet Ali Ünal (Pamukkale Üni,)

Prof, Dr, Mehmet Öz (Cazi Uni,)

Prof. Dr, Mehmet Tekin (Marmara Üni.)

Prof, Dr. Metin Ayışığı (Balıkesir Üni,)

Prof. Dr, Metin İzeti (Makedonya)Prof, Dr. Nazım Hikmet Polat (Cazi Üni.)

Prof. Dr, Nimetullah Hafız (Kosova Priştina Üni,)

Prof. Dr, Nurullah Çetin (Ankara Üni,)

Prof, Dr, Ramazan Kaplan (Ankara Üni,)

Prof Dr, Recep Duymaz (Trakya Uni,)

Prof. Dr. Sadık Erdem (Balıkesir Üni.)

Prof. Dr. Süleyman Hayri Bolay (Emekli Öğretim Üyesi)ProfrEr. Tacide Hafız(Kosova Priştina Üni,)

Doç, Dr. Kadir Canatan (Balıkesir Üni,)

Doç, Dr, Mehmet Narlı (Balıkesir Üni.)

Doç, Dr, Osman Köse (Ondokuz Mayıs Üni.)

Doç, Dr, Salim Çonoğlu (Balıkesir Üni,)

Doç, Dr, Şenol Çelik (Balıkesir Üni,)

Doç. Dr. Vehbi Başer (Balıkesir Üni.)

Doç, Dr. Yunus Koç (Hacettepe Üni,)

Doç, Dr, Zübeyde Yağcı (Balıkesir Üni,)

içiııOexiı-en

TakdimErtuğruJ!_ÜNAY (Kultür ve Turizm Bakanı)Yılmaz ARSLAN (Balıkesir Valisi)

Açılış Konuşmalarılsmail 0K (Balıkesir Belediye Başkanı)Prof, Dr, Mahir ALKAN (Balıkesir'Üniveı-sitesi Rektörü) *-M Cemal çirrçicÜzeıi 1ıverımet nkiİ Ersoy Fikir ve ğanat Vakfı Baskanı)Mustafa ÇALT| 1İl «ultur ve Turizm MüdürüjDoç Dr, Mehmet NARL| (Düzenleme Kurulu)

Bildiriler & Konuşmalar

Devrinin Siyasi ve Ku|türel Ortamında Mehmet AkifKadir CANATAN..,iitti.ı ü.İ;İ;;;;,iı iiilği ö;ğ;;i., ü,;;i;; ö'i;;;;i,"i.,l "" 31

Mehmet NARLll.tiki;iü;;;'V;;i;;;ç;;;;;;i,J.'iir.ili;; ö;;ü,,;;;;,

';;; " 39

Safahat'ta İş ve Ekonomi MeseleleriMehmet Ali ÜNAL

İstiklal Marşı'na Arap Cözüyle Bakış

Bir Şimdikj Zaman Şairi:Akif """"""""""'75

Milli Mücadele'nin Ayrılmaz ikilisi: Mehmet Akif Ersoy -Hasan Basri Cantay

Mehmet Akif Ersoy'un Hastalığı ve Olümü

Mehmet Akif Ersoy'u Algılamak veya Safahat Şairini Anlamak

saf ahat'in celecek Tasavvuru

M Akif Ersoy'un Siirlerindeki Sosyal Mesajların XX, Yüzyılın BaşlarındaAzerbaycan Sairlerine Tesiri

Safahat'ta Kadın ve Çocuk

Mehmet Al<it'e Cöre Kavmiyetçilik ve Milliyetçilik Meselesi

Mehmet Akif'te Eğitimin Temel Unsuru Olarak Öğretmenlik

Mehmet Akif'ın Ahlak ve Ahiaksızlık Anlayışı

MehmetAkif'te Ölürn

Mısır Dönüşu Mehmet Akif Ersoy'a Yapılan İll< Rgır Eleştirive Bu Eleştiriye Cevaptar

Mehmet Akıf'in Milli Mucadeledeki Seyahatleri

Safahat'ta Üslüp Teknikleri

Hatıralar lşığında Mehmet Akıf Ersoy'un Karakteri

KarşılaştırmalıSosyo-KülturelBir Mek6n Poetiği:Akif'in Mahalle Kahvesive Es6fil-iŞark

Mehmet Akif'in Küfe Ve Seyfi Baba Adlı Sosyal HayatıAnlatanManzum Hiköyelerinde Tahkiye

Mehmet Akif'in Siirlerinde Doğu-Batı, Celenek ve Modernlik

Mehmet Akif Ersoy'un Yaşantısında Müziğin ve Ney'in Önemi

Mehmet Akif Buna Ne DerdiTürk'ün İyiniyeti rni, Yunan'ın Tiyneti mi?

Mehmet Akif'in Birinci Dünya Savaşıve MillTMücadele DönemlerindekiDini ve Siyasi Propaganda Faaliyetleri

Mehmet Akif'in Medeniyet Anlayışı

Kur'an ve Safahat'ta Firavun

Şiirsel Cerçeklikten TarihiCerçekliğe Balkan Uluslarının Bağımsızlık Çözümlemesı:Hakkın seslerıZöhre gİı-cecİı-

Mehmet Akif'te Realizm

365

379Ayça OKURLARHİsan Basri Çantay'in Akifnamesi'nde Mehmet Akif Eısoy

MeHuer Axır Ensoysanaı l xişiıl6l l Nill llİİoİİell|İi

şiinse ı GERçEKLiKTENULUSLAR|N| N BAĞ l MSl ZLIK

TARiHi cERçEı(LiĞe enLKAN,

ÇOZU M LEM ESİ: HAKK|N §€SLERİ

Abjdjn TEMjZER-

ÖzetMehmet Akif'in, Balkan savaslarının yaşandığı günlerde yazdığı siir|eri ,,Hokkın

Sesleri" adı altında toplanmış tır, "İokkın Sesİerl",y"e#met Akif,in SafJhat,ını oluşturankitaPlardan ÜcÜncÜsÜdÜr Kitap 1O şiirden oluşmaktadır Bu şiirlerJen sekizi bireraYetten, birisi bir hadisten ilhamta yazılmıstır, Mehmet Akif bu siirlerinde Baikanuluslarının aYrllıkÇı hareketlerine değinmiş ve bu ayrılıklarİBuıİun ,ırİİuİ uç,r,noan birfeiakete giden Yol olarak görmüjtür kavmiyeİi İenkit eden biİ yaklaşımla da,Balkanlarln MÜslüman topluluklarİnın ayrılık hareketlerini şeriatta yeri olmadığıgerekçesiyle eleştirmiştir, Mehmet Akiı Balkanlardaki milliyetçilik hareketlerinintemelinde Batı'nın olduğunu düsünmektedir. ittihatcı liderlerl, gaİı yanlisı aydınları,tePkisiz kalan MÜslümanları da Batı'nın bu oyununa alet olmakla suclamaktadır.Mehmet Akif'e gÖre bu durumdan kurtulmanın tÖt çaresi, Osmanlı,da olduğu gibi ortakbir harÇ olan islam dini etrafında birleşerek, ayrılıkçı hareketlerin pesinden koşmayıbırakmaktır.

Giriş

Osmanlı Devletj, gerek kurulduğu, gerekse yayıldığı coğrafyanın beşeri özellik|erinedeniYle Çok uluslu, Çok dilli, çok dinli bir toplum yapıs,nJsarıip olmujtur, OsmanlıDev|eti'nin h6kimiYeti altına aldığı coğrafyada, Türk, Arap, Sırp, yunan, Buügar, Ermenigibi farklı dine, mezhebe, dile, kültüre sahip milletler yasamaktadır, Bu milletleriSo[UnsUZ bir sekilde yüzlerce yıl bir çatı altında barındırmak elbette kolay değildir.Ancak Osmanlı Devleti 500 yılı aşkın bir süre bu milletleri Osmanlı kimliği alİndamuhafaza etmeyi basarmıstır, Osmanlı'nın bu başarısında, sahip olduğu güçlüekonomi, askeri ve siyasi güç, uyguladığı millet sistemi gibi birçok değişken etkiılolmustur, Osmanlı'nın uyguladığı "miiiet sistemi" bu faktörlerin belki de en etkiliolanıdır

0smanlı Devleti'nin h6kimiyeti altında bulunan toplulukları, din ya da mezhepesasına göre ÖrgÜtlemesine ve yÖnetmesine "millet sistemi" denilmektedir, Milletsistemi genel olarak Osmanlı Devleti'nin h6kimiyeti altında bulundurduğug_ayrırnüslim

' 0kut., Balıkesir Üniversite5i Rektörlüğü Atatürk İlkelerive İnkılap Tarihi Bölümü

_353-

[ı.*§ffiunsurlar iÇin korunaklı bir çerçeve oluşturmak amacıy|a kullanılmış tır, Milletkelimesi dedini toPluluğu ifade eden bir anlam taşımaktadıİ Osmanlı Devleti bu çerçevedeMüslümanlarıtek millet, gayrimüslimleride inandıklarıdin veya mezhebe göre ayrıayrımilletler olarak tanımlamış, siyasal ve sosyaI organizasyonları, bu ayrımı hareketnoktası alarak geliŞtiımistir, Osman|ı Devleti'nin uyguladığı bu sistem sayesinde,SırPlaı Yunanlılar, Ermenileı Bulgarlar, Müslüman topıuıuı[ar vs yüzlerce yıl kendikÜ|tÜr YaPılarınl koruyarak barış içinde birlikte yaşamışlardır, Her mill.t, ölü;, miras,evlilikgibikonulardakendihukukunat6bioimuştur(cürkaynak,ZOO3,?75?76)

Osmanlı'nın hÜkÜm sÜrdüğÜ coğrafyada yaşayan miIletleri barıs icinde bir aradatutan mlllet sistemi, Osmanlı'nın sosyal, siyasal, ekonomik geriieme(ine paralel olaraketkisinj kaYbetmeYe başlamıştır, Bu sistemin çöküşünü hız-İandıran gelismelerin belkide en önemIisi Fransız İhtilali'dir.

Fransız ihtilali'nin ortaya çıkardığı milliyetcilik fikri 19, yüzyılın hemen başındaOsmanlı Devleti'ne de sirayet etmeye baştamıştır Milliyetçllik fikri, ilkin Batılıdevletlerin Çıkarlari gereği yabancı propagandasıyİa ve siya!i maksatlarla Hıristiyanhalka aŞılanmıstır, Sıcak denizlere inmek isteyen Rusya, Adriyatik Denizi,ne inmekisteYen AvusturYa, 0smanlı Devleti'ndeki milletIer arasında istiklal duygularınınuVanmaSlna sebeP olmustur, Bu politika en cok Balkan ülkeleri arasında etkiliolmuŞtur, Özellikle yurtdışında eğitim gören Balkanlı gençler, memleketlerine Fransızihtilaıi'nden sonra ortaya .clkan yönifikirlerle dönmüşĞrcii Aydın|arın, kiliselerin, Batılıdevletlerin Yoğun cabaIarı sonucunda Balkan devIetleri birer bireı, ayrılıkçıdÜŞüncelerle Osmanlı'ya karşı isyan bayrağını acmışlardır. ilı< olarak, Sırplar 1B04Yılında isYana baslamıştır, Devamında diğer Hıristiyan Balkan nıilletleri isyan etmeyebaŞlamıŞlardır.l829 yılında Yunanlılar ilk bağımsızlığını kazanan millet olmuştur. ıalaBerlin Antlasması'Yla Karadağ, Romanya ve Sırbistan, 19OB yılında da BulgaristanbağımsızlıkIarını kazandılar, Balkanlardaki bu kopmalara İağmen 1912 yılınagİrildiğinde, 0smanlı Devleti Balkanlarda hala hatırı sayılır bİr toprağu ,uhiptiı.Arnavutluk, Makedonya, Kosova ve Batı Trakya Osmanlı hakimiyetinin sürcürdüğüBalkan topraklarıdır,

0smanlı'dan ayrılan devletler artık gözlerini Osmanlı'nın Balkanlardaki kalantopraklarına dikmişlerdir, 1912 yılında Sırbistan, Bulgaristan, Yunanistan ve Karadağ,Osmanlı Devleti'ne ortak bir saldırı düzenlemek ve bu devletin Balkanlardaki kalantopraklarını paylaşmak amacıyla bazı antlaşmaIar yapmışlardır, 3 Mart 191Z'deSırbistan- Bulgaristan, 29 Mayıs 191Z'de Bulgaristan- Yunaıistan, Mayıs I9I2'deKaradağ-Yuıan jstan ve Ağustos 1912'de Bulgaıistan-Karadağ birer ittif akantlasması imzalamışiardır (Troçki,1995: 3; Akman, 2006: 84)

İttifak antlaşmalarından son[a, Karadağ'ın 8 Ekim 191Z tarihindeki savaş ilanı ilebaşlayan Birjnci Balkan Savaşı, iki ay içinde Osmanlı'yı askeri açıdan çökertmiştir,Arnavutluk, Epir ve Makedonya, Osmanlı Devleti'ne karşı kurulan Balkan ittifakınıneline geçmiştir, Osmanlı Devleti, CataIca hattına kadar geri çekilmek zorunda kalmıştır,Bu geri çekilme karşısında Osmanlı Devleti ateskes ilan etmiş ve istenen ateskes 4

354

- aaa ffc

,Jı}9uJJluJP

Pp Pt_lPp lUlSl]P U!,}!ıV iauL]ah llaIauj}3 }a)alPL| aUlS)P UlU,lluPLuS0 UlUlJaIaılnup)|pg uauıŞp] eŞıluıleA la.Jı"ü}lnı nq ai§; ,ııpı|)jp+ uppuıJp|)p}}nu eı\ınlsnny an eAle11

'eAsnş ue1o uılel\ upptııı)pq JuIp op ıuaq ı,te.ıŞo] ual] auıJa|ıpua>1 'ıŞe,ılnı-ı.ı uıuı.]ala)lnup)|pB ııpa})auı.ıa}so3 )ıuazuaq elAı.ıe;lellnu uıuıJala)l|_ı nŞoC uııp^ ıŞelınuı up)|p8auı1 ,ııl(ıru.ıelıı eAeyo ıuı.ıaln)Jn} )lpL] 'ıJalJasa lqapa }ıe aAa8|oq ıe;§enes ııppuıspıeJpIupunIsnL{ elıelueı\ılsı.ııg 'ı]alL]ı}aJ ı|uptlısO ,.ıı}§ııı.ı.ıı8 aujı|a) ail.ın1 1o1 )adauı]al|ıp uııp|snIn ı)pppJnq p|asah ,ııp.ıel(ııııeıı.ıelııAe uppuıspııtl.ı |^aupuı uıu,ı|uptlsoPp JP|PsIo §ııı..ı1l.ıı\e UPp,llUPlljso alı\ı.ıeqı}t JIUlS JPpP) au JaL] lJa|}al^ap UP)|PB

'ııl(ııı.ıeuı1o ı\a(.ııq ua(ıŞap ap 1ad uıiı ı.ıalal;n up)|pB )p]up.ııl§ııı.ılı.ıe>lıi uep.ıelue>l1eg

l}aUEC llUPı.J.JSO '.ınüSnu-ıio |şlpoısI uıuıJa|a)|n up)|pB ppuı|sV ,.ııpelleıu§n1o

Uapunu]n|çq ılq uıu,eAleı1 a^ lnqup}s1 'ı3eıdo1 ı|upL]JsO ı)ppıplup)leg apuıŞıpuılaŞeuıJıA ET6T |ş|üütq uıu,ııel§enps up)|pE 'uepu,ıueı\s1 d.ıı5 ueıiel(eq epuılıA togr

(z O ro :90O Z'u eı-uly) ı ıü§ııı-ıip ;oA eu,ı(ene5 e{un6l]Ul]lB PItıJı]|ı^ı) ııq ueı\el§eq apa8loq 1aı\eqıu eu.ı§eldnln1 nq ,(ıuılı eı\eıı(e;dnln>1J!q luaA lUl]aIa)|n up)|p8 t!nJnp nB ,.ııp.ıal(nıı_ınAnq ppup.ıo ı|uJauo eı\ueuıoşa^ up}sıupun^ 'up}sıqııS ,.ıı}sııı.ıuaIa]ı}au

e;ıııılıA .ııq uıiı uelsı-ıe8;n8 a|| ısptlı§elluy(a.ı;ng upupIpzulı opuıı.]ırp} ET6T solsn8y 31 ı§ene5 up)|pB ı]u|)| ııp]pl§ıııı.ıe(eğıAeule ı.ıa8 ıA,au.ııp] ııa|}a^^n) )]n1 |)ppuısp}nıııo1 e(e6 J3^uJ ap,Ersr znu]Luaj77 'ua>1,ıı§P^PS PPul]Plpıp lpua) JpluO ,ınl(nııı1o uapau eu,ı§ene5 up)|pB ı]uı)| a|ılSPuJJlP|PS e,uelsı-ıe8ln8 a^ up}sıupun^ apuit]ıJp} ET6T upıızpH 0E6Z uı,uelsue§lnğ'>1ı;uı8-ıa8 nq upupğeı{ ppJpIup)|pg ,jıpa})auJunsnp ıAeu.ılü-,lİeı ',lıuelıe.leİUePLUPUo nq OsI eı\ueı-ııo5 uaAauıı3 eu,ı§ene5 up)|pB ı]uı]ıB ,.ııp..ıa;§nıuun§np

ıuıŞıPle >1e.ıdo1 eV?+ pL]pp uapuıŞılla )pL] u,,upliı-ıö8jng :nunşnp1o ı|+pJp}an zısla;ePP uıuııul§PlAed >1e.ıdo} '.Ja|}a|^ap nq nıunj ılı(ıırıaıııJa unulraıu ıuıJıqiıqUlu|Ja|a)|n uP)|PB ı-ıe;ıı.ıılı8eP 1eıdo1 ue;ıdeA ppun]nuos ı§ene5 up)|pB ıJuıJıB

(161 uıse) BZ).ıı}(ııı}a uelı ıuıŞılzısıııŞeq pp )in|}n^pu.JvPpUlSPUSO (ene5 (og :gooz 'ueıuly) ,lıl§ıu-ılı.ıan

eı\,eAueıuo5 .sı allslllS lP,UP}slqjlSP^oSo) 'eAuopa>le6 P}.Jo 3^ fazn1 :P,UP}SluPUn^ }uID a^ )lUPIaS

,eı\uopalefiAaun3 lsıtı.ılı-ıan e,uelsı.ie8ln6 eAle-i1 lsnLı]|o ıJıuıs uelsı.,e§lng-[urrr3 ıupt]zau3-a{pıhl,(r-E :9O0Z'ılioı1 :v}I-Z}I1gooz'qıınela[ ııisııi.ıİpİ ppun]oz )au}aFqPüt +üli$)ai UlU,lSUP.Ja+Uo> EjpUol l}aLl]u|_1H llUPI].JSO aUlJazn UnUnB ,.ııl§ııulıpaLjjl|Sa} ısajnai a^ au.Jlp] uapauııaS >1oi 1eıuy,.ııl§ıııel(eq uapıuaı\ apu,qı.,ei ET6I)P]O

'Z §PnPs aUlJaZn UnUnB ınü§nıı_ılo uapau euıserıılıŞep uıu,ısupıa+uo) p]puol

'Ae1o ng '-lıPlal§ıu.ıııa8 ala ıuılauoA an (nuı.ınpIo pp ıu,ı]ıze( az{ıqıep1 ,<,r.,,n.p a|ı aq1pp

ııq ıA,e§e4 llLjıp> uıpzpıpps uplo ıJpup]p} au*Ja^ zıne} '§ıu.ılıi ı(ıe>1 pu]n Jnp nq ıileı]ltl|dn"ı8 -ııq ı>laPuıŞıllaPı1 e§e6 ]a^u] ')p]uV ,npıoAıla8 puıı]Jplup ıtıJılsa} ap uıu,au.Jıp]uP|o PPUI]|P eıı]}Pğn) 'nB 'npıoAıl-ııuıs alAnı-un;oq Jlq )ljn) uıu,eAle.ıl ]pppı euQ}eL+zau3-aı{Pı6 a^ |nquP}Sl 'ıuı.ıe;le.ıdo1 ı>lep,ednJ^V uıu,,l}al^a0 ı|upt]JsO ,ıJaILun)nqıseı-u(e;lue (ı-ıeq ueuelŞe5 '.ııl§ıu-ıue;§eq arı_,aJjiıı§n.ıç8 SıJeq ,pgİ, ıı_uılazo3uı.ıal5n3 )n^nq 'pp,p]puol pıuos uppunB ı11(1tıı18 aŞnl.ınınf apuıt]ıJp} Z16T )ılejv

HffiHg^*1§'*b*

qHakkın seslerj ve Balkanlardaki Milliyetçi Hareketler

Mehmet Akif'in, Balkanlarda faciaların yaşandığı günlerde yazdığı şiirleri "HokkınSes/eri "adı altında toplanmıs tır, "Hokkın Sesleri",Mehmet Akif,in Safa-hat,ını oluşturankitaPlardan uÇÜncüsüdür, Kitap 1O şiirden oluşmaktadır, Bu şiirlerden sekizi birerayetten, birisi bir hadisten ilhamla yazılmıştır,

Mehmet Akil Hakkın sesleri'nde ayetleri bir çıkış noktası o|arak almıs ve bununılhamıYla mevcut toplumsal-siyasal meselelerle ilgili duygu ve düşüncelerini dilegetirmiŞtir (CÖkÇek, ?007',7), Hakkın Sesleıi kitabındaki ğiirlerini yukarıda bahsiniettiğimiz kaYgılarla yazmıştır, Onu bu endişe[ere iten nederr,*ıeçısıc_6469çıT6eBalkan Savaşları'nın getirdiğiyıkımdan etkilenmesidir. Zira 191Zl9f3 yı|Lrı arasındaCereVan eden Balkan SavaŞları, Osmanlı Devleti'nin BalkanIardaki varlığının sona erdiği,Yüz binlerce MÜslÜman'ın katledildiği bir gelişmedir, Bu durumdan et*kilenen MehmetAkil şiirlerinde Balkan faciasının nedenlerini dile getirmis, sorumlularını siddetleelestirmiŞ ve kurtuIuş careleri aramıştır. Ayrıca ğalkan ulkelerinin, özellikle deÇoğunluğu MÜslÜman olan Arnavut|uk'un Osmanlı Devleti'nden ayrılmasına çokhayıflanmıŞ ve Arnavutları bu konuda siddetle eleştirmistir, Akif bu şiirlerinde özellikleBalkanlardaki MÜslÜman halkları bilgilendirecek, harekete geçirecek konulara yerverm işti r(Cökçek, ?O07 : 7 -9),

Mehmet Akil Hakkın Sesleri'ndeki iIk siirinde Balkan Savaş|arı yıllarında yaşananMüslüman soykırımına söyle dikkat çeker:

İlarıi altıyüz bin Mus|üman birden boğazlandı,,.Yanan can, yırtılan ismet, akan seller bütun kandı|

_ Ne ma'süm ihtiyarlar süngüler altında kıvrandılNe bikes hanümanlar işte, yangın verdiler, yandılŞu kÜllenmiş yığınlar hep birer insan, birer candı|(Ersoy, 1gB7,,I7B)

Mehmet Akif yukarıdaki bqpttü600 bin Müslüman'ın katliama tabi tutulduğunuifade etmektedir, Balkan Savaş|arı baslamadan önce 1911 yılı verilerine göreBalkanlardaki Türk ve Müslüman nüfusun sayısı ?,3L5,?93 kişidir, Yunan, Bulgar veSırp kaynaklarında, Balkan Savaşları'ndan sonra Balkanlardaki Müslüman nufusuB7OLI4 olarak gosteffiistir, Aradaki fark L445,179 kisidir, Savaş esnasında vehemen sonrasında Anadolu'ya 8öç eden Müs|uman sayısı BL?.77L kişdıı ve bu sayıL445,I7g'dan cıkarıldığında geriye 632 4O8 kig*|ır ki bu da Mehmet Akif'in bahsiniettiği soykırıma tabi tutulan Müslüman nüf usudur (Ağanoğlu, 2001: 307),

Mehmet Akif'e göre Müslümanların İslam dinini gerektiği gibi anlayamamış olmasıyaşanan felaketlerin asıl nedenidir (Uğurcan, 1986: 139). Ayrıca Mehmet Akil"Başkolorının hesobını sızden sormozlor, siz kendinize bokın" demek suretiyle, bıreyselsorumluluğu ön plana çıkarmış ve toplumdaki yaşanan felaketlerin bir diğer nedeninikişilerin üzeriıe düşen vazifeyi yapmamalarına bağlamıştıı (Meliha, 2006: 32), Bu

düşüncede olan Akit Balkan Savaşları'ndakifacianın sorumlularınıaramış ve onlarıağırbiı dille eleştirmiştir:

Mtnı,ırr Arır Ensovsaıalı / (,ş l,ğ: / Mi'lı |4ü(ade,ede(ı Yeri

-]56-

qÜc beyinsiz kafanın derdine, üc milyon halk,Bak nası|doğranıyor7 Kaik, baba, kabrinden kalklDiriler koşmadı imd6dına, sen b6ri yetiş.,Arnavutlık yanıyor,,, Hem bu sefer pek müdhişl (Ersoy, 19B7: 1B4)

Mehmet Akif'in "ÜÇ beyinsiz" olarak nitelendirdiği kişiler Balkan faciasınınsoıumlularındandlr, Ancak Akif'in bununla kimleri kasĞttiği tartısılmaktadır, BazıaraŞtırmacılara gÖre "Üç beyinsiz"denkasıt Osmanlı'ya karsı alrılıkcı hareket|er güdenArnavut-Baskim (ittıhad)Teşkilatı'dır, Başkim Teşkilİtı Bulrej,te r9O6 yılı sonlarında"DitUria", "Drita", ve "Speresia" isimli uc Arnavut cemiyetinin biİleşmesi ile kurulmustır.(Çelik, 2010: B5-86) Bu teskilat bir yıl içinde İstjnbul, Korça Ürı.rp, işt.j,. sbisehirlerde toPlam 21 Şube açmıstır, (Bartl, 199B: 276) Başklm reşı<iıaİı baslangıİtalttihat ve Terakki'nin programına uygun bir calısma yöntemi benimsemistir, Aynızamanda BaŞkim 1ittltıa4 ismi hem Aİnavutların biİiiğlniİem de 190B itİİıuıi sırasındalttihatÇılarla Yapılan işbirliği anlamında Osmanlı uırılgini de kapsamat]ao,r Ancak,lttihat ve Terakki'nin merkezileşme politikasuıın bir soıucu olarak bu teşkilat, cıkarilan_telVetler ve Çeteler .Kanunu" gereğince 1910 yılında ı<apatıim,İİır, (Sönmez,?0O7',734-135)Akif'in "Üç beyinsiz"den Başkim'i kastettiğini iodia ecenlerin dayanaknoktası bu teŞkilatın, yukarıda değindiğimiz üç cemiyetin birleşmesi iIe ortaya çıkmasıolabilir. Zira bu teŞkilatın nam yapmıs üc liderİnin olmadığı bilinmektedir (Bartl, 199B:?60 - ZB4; Urt a,201 0: 60-6 Z)

Akif'in siirinde bahsini ettiği "Üç beyinsiz"den kastın ittihatcı liderlerden Enver,Ta|at ve Cemal Beyler olduğu iddiası ile ilgili çok daha ciddi deliller bulunmaktadır, Zirabu üc liderin 1913191B yılları arasında yönetimi ellerinde bulundurduğu dönem ,,.1ç

PaŞalor iktidorı" olarakda bilinmektedir,(Yaver Suphi Bey,?oO7:Z5l)Aslİnda ittinat veTerakkifemiYeti,190B Devrimi ile ülkede etkilio|maya-baslamıştır. İ6 Kasım 19OB,deYaPılan seÇimlerde 289 sandalyenin ZBB'|ni İttihat ve Terakki Fırkası almıştır, AncaklttihatÇı liderler Ülkeyi perde arkasından yönetmeye calısmışlardır, Bu nedenleiler|eyen dÖnemlerde İttihat ve Terakki Fırkasıbircok parçaya ayrılmıştır (Okyaı 19BO:3?, 46', Dündar, 2001: 23-?4; Zürcher, 2OO3: 139-135) Balkan Savaşları'nınortalarında İttihat ve Terakki Cemiyeti Talat, Enver ve Cemal Beylerin lider|iğinde 23Ocak 1913 tarihinde yapılan Babı6li Baskını ile iktidara gelerek savaşa devam kararıalmıŞ ve orduda bir ikilik yaratarak Balkan Savaşları'ndan ağır bir yenilgi alınmasındaPay sahibi olmuşlardır. (Turhan, : 1994: 172173; Dündaı 2001: 18, Z3- ?4,, Zürcher,2003: 139-154) Bu dönemde Osmanlı Devleti Balkanları kaybetmiştir, Bu nedenleMehmet Akif'in bu ayrılıklardan ve faciadan üç |ideri sorumlu tuttuğu iddiası dahadoğruduf,

Mehmet Akif'in bu dönemde İttihatçılara karşı tepkiliolması "lJç beyinsiz"denkastınınİttihatçı liderler olduğu yönündeki tahminlerırnizi güçlu kılmaktadır, Kald+ ki Akif'in

' Söz konusu iddia için bkz. İsmailAcar, Mehmet Akif ve Safahat'ta Seyahat, Lıva Yayınevi, İstanbul 20O5, s.66

' MdlnüijitHin "Üç beyinsiz" olarak nitelendirdiği kişilerin İttihatçı liderlerden Enveı Talat ve Cemal Beyleroiduğunu belirten birçok calısma bulunmaktadır. Mustafa Müftüoğlu'nun, Üç Beyinsiz Kafa, Risale Yayınları,1 994, isimli kitabı bu çalışmalardan biridir.

Meııırr A<lr EnsovSanatl / Kişiliği / Mjl]i I\4ü.adeıedek] Yeri

357

-aa, ğ).:

iPZlLllljt _jlla3 n3^np ZP]lq l)|a8:Unjn)nli PZ lt]] l J Pp] n uJ l - Ol L] 3 j U l_]] l] ) n } uje L]'U l^P uJ) PB

jıp^ up] (nu.ı>1o1 pt]pp'zıssıt] pt]pp ual(a1 apzlg" ]p^ up) ııq ue(oı ol}apgl]oğ ı-lna§:uıAeı_uue5

,]|pa})aul}a 1aAglı§ puıJpIp}p ıuı)lpt] upLu nIsnh

uıJpIup)|pB a^ p})pLu}eIJı}pt] IıpI)ılu?tLıp.]t_]p) ılal(ıuıia8')aJa}]ı|aq ıuıŞıpeıule>1

uıŞıluaıue.ıqe1 ıŞıp.ıalsoS ppuıspJıs lL]}o+ ııpIuE)|pB uıu,ı|upLusO ]l)V pppJnB

(ggr-5BT:/B6T'ı\os.ı3)1qlıe9 ",epuepAaiu ı(ı1 .ılq )a}'lğ|) J!q uJıpau]oD

i qjrau ı-tij^p) ueAn1o uepfaııı aJal}o||ıL!'ıupH

i ıup)i plLıJpp in ılı uı,peın[^ apuos _Jnpnlu )o^:ıuıŞeıdo1 dıpa apıas ııııAado'paq§a6'al^çS

i p^lo aplaN 2un3nq ap"]au ]a+ezı-ugqln) o L]V

cpJqas |-|.]9( ue}pA apuıqlP) luPH ila)SP luPH

i uı,, Lı_Jı]ıplı^,, 1ol\ ıŞılia8 dııpA apuauJs ıupH

i Ulti]lpP Jaq ulUaS lpl|t]t+au_l a].ja|Ulq lUPH

ip^oso) zısp}an 2ıııı uıleAeq esloı\'uısıtl.j uas -

,"ıılSııuıalso8

PP lUI-JP|LUn}n} UllPl)n;nldo1 upun|snhj unsloA up})ı|uptılprqp) lŞ|pıalso8 uIu|]plp}pa}(ıuia3 'uaŞa unAoq auı.Ja|ıapp4 dıle>1 zIssos epuısıSıe>1 ı§ıAal.ıalı uıuı.ıalla;napUP)|PB ueılılsı.ıı1-1 ')PJPlO nSnlujn-jOS uı"ıa;aıı§ıla3 ılep.ıeluP)lPE +l)V }otı]tjON

,ıe;ı5 ei\el_ıo ı | ptl;ı}t]|ıŞaıallqe|o §ıuılelue a|ı ısapp+ı ,,zısuıAaq in,, ıuı.ıallıllai uıuesuı uoı\lıru in uağunzn6uıuı§ı1 §aq in 'u!,+!)V ppunJnp nB ıı|ıqaInunğnp apuılla( ıŞıııa app+l >1ı;ze ap.ıııSan nŞnP|o ıAes ııq |auJo+ pppjnq uıuısıAps (aq-i1 ,jı||qa|ıJa^

a|}o)aıpli uapuııa|zos

(zgr ,.LB6I'Aos,ı3) |}a+ı.J,p[rı uı3ıle §aq ın uapa )ı]ı.]p} ıuas

l9l|._l!tıJzI uJıla nq'ueılsı |-.]nsun ı\a a1(1

:ı)p}dpül) ıuAe uı,lıly'ası denaı .ııq nıunin )a]allqaIua^ PunSnlos üŞüıraıSP) |ull) Uap,,ZlSuıAaq ın,,

"

Gztvzv : / B 6 T'Ao s.ı3) 1 epı nA |) ap l a uıAııe'ıa1 u ap ı 8 ı p] a^l]

2ep.ınŞn nq )ı}ıp )|pau]}a gpan ep..inA ie;1i)|pulpIp ııu ze dıAap;aı\98 ]p)p+'aups+J,,

:)ıpuıpa 0ugs+a _ııq alı\ıiugu ,,!|| up.Jnl,,,ıllıA ıuıueıJa uı}aIlıLı] ualı ıue;Şesde5

lı ll ı i e>l ı.ıla}') l pap p)J ı +

j ı q alaAı{ı,uı a3

,.ı ı pelleuı{o1 eı{epo ei1 ıie ı u ısılda1

eıelıileqılül'u!l§ ılLıJısı,,)puJ§nŞog ıı.ıı pIpH,, ıŞıpzeA ap,BT6T )ı|pJV,ppuıqp}ı),,-]a;a8109,,

lJ6^ lıapalape]nL,,| ıllıL^J ı lŞılı§|) / ıleue5

- 65E

(E o ı :zgo 1'Aosı3) 1zeıı.ı 1 ı ueı\1 : jn puJn lo n>lı\n .ıalas nq'9J I Z

izeıulıueAep )ı}]p aAauıpes .ııq ıuaA'9.ıı7

1"ı ı 1>1 aıa p ı 3'}o l l l LüJ a u ı p u a) ıaŞ a asza uı 1 a g

:_Jı})3ı,!ap nğ 2.ııpauıap au,,}a)9la} ı-sjap uoS,,

1uapunzo8 ıpJpIuJpp ıqı8 §eA dıı\ı.ıa uıuAag:uasun§n6 i nplo ;gırı aı{au }a)tıa} |-sJapuos

i}a)gla} l-Slap UOS nq es>loı{ llŞap lu] !}9),}ailu e(pquelğpq ı

|au.J}a[!ze eı\eıu1 n1 ny'u pp u ı sp] p) zn^ UaJıuap,,}a1eqa],,'asılalı\ 3

1uenAeq ıj!q'upsuı |J|8 ",lJqpl ",eA zetıı13

,.ııpp})ptı]pldenaı

alAos nAn.ıos nq unSua§ ıaııı3 o|ia)aJp[.] uapuı_ııı( ııq e>lSeq u|,+|)V }auıL]ah

.ııl§ıtı_ıue;ln1ıuı}p+ıs 1npı\eq uapau eıe;ılŞepeıp)'ua)ııualsas e|Aı}elıs uenAeq Jıq p,upun^ e,.ıeSlng'p,dJı5'+l)V lau_ıt]aN Zıpıp|joAı(pl ıtıJ ıuııal)ı||azo uıJp|upnAeq ı.ıa1>1ıpll}azuaq ı.ıa|}a|^ap

up)|pB esloA 'ıplıdeıi ıu ala3lse] Jalau]}azuaq nB ,ı}ı upun^ 'ıuelıA .ıe3lng ,ıŞa§Sa

d.ıı5 :.ııl(ıtı_ıue e;uenApl] JaJıq ı_ıellnlnldo} ıa8ıp 'apuı]ıJpı] Şepe.ıe; pppınq +|)V

(ggı :u go1 'l\osı3) ",nznunpJnA >1e.ıele uapzıı.ıJı|a'uns^o) ız|8nznu]np.Jo uı}aul o uısıınai np.ıo 1ılas i1

'nznLunpıo uı_]}nq ap uısıanıAalAa .ıgun.ıgİ",ıuplp^ uısleSn>1 aınaıdai'I}| upun^ p]uoS

'ı ue1 ıA .ı e3 1n g'ıŞa§(a d.: ı 5'npn pı\eq Şepe_ıe;

:.ınl§n uu u n 1 nq a1( ı uaz.ıas-Jıq punsnpıo ı|uptllsO upIo zısı.]p(eq ı(_ıe1 auı]a|}a|^ap up)|pB a|ı ı|pL]p upt_unlsnL{uplp) zıssas uapuıJazn Jp|unq;a.ıauıŞap eıellnlnldol ueAılsııı;-1 ua)lp zo8 euı.ıellp_ıdo}upIp) ppıplupı|pB uıu,ılupı.tjso p]uos p|.-lpp

)p]ue'ue;ı.ıı\e upp,ı|uptıJsO'}|)V }aulL]ahl

,.ııp.ıalı§ı1 ısılueA ıleg uauııa8 uıpAe !p|upt!nIsnhl

znsLiJn-Jos ]pIunB ,-ııpıalı(ı>1 up|o ppzıtlıpJp ı]pInIu]n]os ununınp ı]p|)npunInqapuılı uı.JpIupujnlsnh a^ uıqAe1 upupğeı{ ppJpIup)|pB aıo8 pu,O ,.ııp.ıalualaıa3

,,lSaUIn.Jn)n} aUnZnA,, l]PInIU.Jn]oS UlulSPl]P+ UP)|PB alo3 O,}!)V lau]Llah]

(Ear :zgo1 'Aosı3) iunın)|i'uıısp puIupp]ı^ ı|a)sptJ un]n)u; u n_ı o8 n ) ı l t] p Lu p_] p) s ptl-ı u a |

ı u ap 1aAA ı u a pa 6iaunzos zaLu|ıua^n3 else uıjpluo'unjı)ıl

1aunznA zısgAeq o uı,qJ|pS 1-1u] uı.Jn)niiaJa|oql{p) uelıŞap §ılle eıeluo uı_ü]n)nl

iaja|Oq]Pp UP jn^ eı>leıle lialllLu UÇJı)nli u n.J ı_ı ) [,ı ü' u ı

) |

p q ! ıa.ı ı\ e 8'ıı..ı ı 1 a.i o 8' u ı s u e 1 n 1 ( ny

i u nı n) |,,ıü'u ı,l.ı e( eu ı pAe>1 ç; ı -allqa] uı"ıJ ı) nt

^t#ffiil.#ff-:§'"?i

-09E-

||u.ıauo ı)ppuıse^+pıŞo] ı|uptı]so )aja}a|(|u38 pp pt]pp ı^uı}(a|a nq iŞıpel(eq uapuıJaznJP|}n^PUJV ,.ılü§ıtı.ıla apP+| nun8np1o .ıaŞap(a all ,,-ı}Ç),, UnUnq P}}PLI an ıuıŞıpeuı1ouıuı.ıaıl a1,,1pı]a(,, uııe1>1ılııAe 1ıiaA1l1ıııı Jlly uaAauJo.]ıpuıs auıjı ıuıseu..ılı;Ae uep,ılupL]JsOa^ lUlSPu]uelleAe uııp|}n^puıy ,.ııl§ıuı.ııl(ala ıuııel§ıue.ınep ıilaAıl;ıııı uııpl}n^pu]V'ğııııı{e uapuı]ıqJıq ıuı]plLlıpı^p) ,,}aı{ı\ııı-ınp),, al! ,,ılaAıllıu til9ls!, ,+ı)V

iaLuL]Jl^

(u a r ./86 T'ılosı3) .ı aq ıue8Aa6 ıoAı pa u |,I a} |üe^^ıu]^p) ı-J) ıJ1.ı azaS a ş 2( n u.ı n I o l Lll,,J l S P u P,, P},ı l

I U PtfJ n ı s n L{

iap.JaN 1Sııuıen ıu ıueqin.ıaAıluıj Ulula]Vlap] n) ünqt^'aza>1,ıa j u ı zpl :a).jn1 u ıqp.ıV

lıal| )auıns ıuıLu^p)'l!Şap el§eq'ın;o ıln;2ı.ıaA alleııa§ ıırı .ıe4 a)au.]ap au,,)nl}n^pu]V,,

auılaAıllıu"ı e uıpi\esınp ı)ısuJıs dılı.ıe5

1 au 1aı{A ı ıu ^p)

", l p l Lu 9 l s

l u ı 1aı\ı 1 ;

ı ıı.ı'I u p H

.l}aqİ)P IlZaJ nq unp.ıoı[ıuıe|)aq UapaU P^

i|}aJu,puJ uıŞıle §aq in uapa )ıJt]p} ıuas|9lt]ltxz! uJa nq'ueAsı ı-.Jnsun Aa'al§1

,_ı ı}§ı uıı ı[(a;a a;Aı saila.ıa8

ısaıı.ı§nP sle} a,}aAluJPIS| |uıJaIauJ}o ueAsı eı\,ılueıus3 1e.ıe;ıde>1 pJpItrıı)p 1ilaıi111;ıuUljP|}n^PUlV ap ol)l||azo 'uı.ıelln;nldo} UPuJnISnh l)PpJPlUP)|P8 ,}l)V

}au.JL]ai/{

1ı|ıqp|o §ııuuel;n>1 ıuıJıqp} }npAeqe,Şepe_ıe;1 ıAelop uppunq i|)V }aLüjL]aL{ (16OTE60T:666I ,!pua+]

J}}ç-1 1oLu|.1V).ııP-ıel(nıı§o1 aPuı§ad 1nllnpAeq ıl)eıns 'uppuııpl)nplo }axlııı ıığ ıı<en{ .ııpıelsnııiodıqes eılıdPA llq l]azo an.ıal§ıtıauı}a |nqp) 1ullaıllıu1l9l] uıu,ı|upı.lıso a^.ıel§ıtı.ıuelleı\eı§.ıe1 e{,ılueu.ısg ua.Jpqı}ı upp]pIupu]pz )ll |Şuıaqta+ ı,Şepö.ıe; uıu,ı|upı.tJsOas1 -ıeJılŞePe.ıe; '(gg6S :900Z 'ueu4yJ .ııp.ıe;(ııuel§eq e.ıe;euıue1>1eAe İııa,ııııİuı ısıp!eA,ılueusg an.ıal§nu(np auıpıap 1ılı.ıAe uaJpqıU ueplıAznA 6T )pruv (Esot :9OOz'ueu-ıly) lıp-ıal(ıuıla apP+|}Sl UPpJP|ug)Llll l]P|)npUnS aUUa|lpua) ulu,l}al^ac lIUPL].ISO'-ııP-ıal(ıiula8 uePeırıe§Pı{ un.ıos e;ze1loi pp ]ppp) elıı\znA]61 an.ıals jıu1. jnqr1 uaJpqı}|uePuı(eq ıuıŞıJuaıua8a ı;ueıusg ıe;d.ıı5 an ıel.ıe3;nğ ,.ıelılueun^ pjiZ ,ıılıqeue;>1ıie

a|Ansn}p}s ı)pp,ılupı.lıs6 uı-ıelılŞpppjp) 3sı ıuapau uıu|sauıap npnpneq Şepe.ıe;'

ll}SIuJll}azuaq euenApL| Jaııq )p.ıplo lpŞop pppJnq |}a||ıtıJ d.ıı5 an.ıe8lng'UPUn^ Zl]P uaDaıı-ılıg lul§ıuiia8 'uallaıuıo3 nu.JnJnp ng ,ııpıel§nuı1o

ı.ıila8.ınıuoi>1ıie uıu,eA|P}l a^ eAınlsnny'eAsnş j3l}a|^ap nq ılesı{3 ,ııpİl§nuıun§np ıuİ.ıel)ıpupzp)ıuıle;lı;zısıuıŞeq )aJapa upı{sı ı§.ıe1 eA,ı;ueus6 uaJPql}i ueplınzn,ı 6T

,ljala)lıUP)IP8 ueı\e;in>1 apuıiı ısp^pt] tı.ıeıı\eq 1ul§llaS ulu,|}al^a6 uuptlıso {zot {oT ILooZ 'unSua§) jlPa})aujıç3 >1e-ıe1o ıse.ıe>lznA .ıığ ua>la.ıa8 ı.ıe;eıuln}Jn) uı]p|upsuı ı}aleqa]]!)V tı)Unj '.ııPelleıuı§e1 l8ılalıu ııpAn ıJpIuo 'dıAeıı-ı;o ı|}ps)ptıJ }oJp)pL.] e.ıpIuesuıası ısau.J|ıpa 1a.ıe§ı aŞaiıaS n8 ,.ılüıaıeqı ualqıq§a} ı|q uapa }a)aJel] uapuıŞai.ıa3|JP|)|PP[]J|o dıqes aUlsa)alaul auıl|q ui.ıe;uenı{eL] :ası ısauıjıpua|a}|u )p.1plo ,,upAApq,,ı,ıaJı(ı1 uaAaıı-.ı;ıq PPPJnB '.ııl(ıueln8.ınn nunŞnpIo a)aIaı.! jlq }lp pupsuı uıuılı 1a.ıaAıp,,1uenAeq l.]lq uPSUl |J|B ",[qPl ",eı1 zeıu16,, epuıle.ie1 §eq uaıııaq uılıı( Jı>ly }aUL]aN

ila^ ı)ape|ape)nh ı|||ıı ı |Ş!ı!(» /,ıeues

^OsU] Jl)V 1],.lH]L{

r

- IgE

(os r-ogr :/86T'Aos.ı3) eıulıde1 aşaA uı)ps'aunl.uauı 1-1allıııı ı\3

1eu:;ıA'au]ap ,,1.ın1loA nuos uı}gqaS ",!u!q Sl,,,alurnlQ nq zauJ.]aqa8 asuıı>1 ue1o ıugırı1

: a 1 uırızo8 a p ıue sıo8'| up ı1'!ue u] u e u ı e p el\ u n İiıp]u p Jı-ıpRq'uı ı uJu a'psı p^ t]Jı"ı l ç J l q ) p j

l V",)ptıı)pJıq ıu.ızp )aıajo8 ;ılue_ıe1 ıAıly

,ıı}sıı.ıJ}a 0pp}l ıuısa.ıpı §nlnyn1

)aıauı|aq ıuıŞılla.ıa8 1eıueı_ılıde>1 aŞılzlslluın uauıŞpı aAa( ıaL] +l)V iaujL]ahl

,zau.ıo811e eAe-ıo'aPlPq nŞnp|o apuıiı ıtlı^p) }n^pu]V'ıuısıpua) ııpppuı)ıp1 uıuışaıapı8 n.ışopaı\a-ıau Ul]a]nS '.ııpıel(niudo) uapu,ı}a1^a6 ı|uptıJso .Jp|}n^puJV ppplıs ı§ıplızeA.ııı('n5 'ıil§ııu-ııla8

1ı1>1ıie a|}a>|a]pLl uopuı.jazn |ş||Lü]|) lpuar'eıellılı.ıi\e ,1.p-,rlröllpB ,+l)V

(eeı :zgş1'{osı3) ,,,iıunp.ını{ ueğ!ad a}ğl ,.,iuaıuaAıp

Aa§ ııq el§eg",uJnpn^puıV }o^a |) uaq'znunı\np uapuaq nunB

iznun^o) )|}Jp npnpAeq uapa )ı|Jaqqa.]azıS", z n u n Ş o ı'uJ ı u u pz'n ; oıi ( ı

; u ei{ ı Ş ı ıı ı 8 .ı oı{ n ı.ı_i ı o g

i p^,gp p|s9} nq au'lasgAıs apı_ıç( nq aN'9l9t_] ,Ua))P]PIo

}a.Jql aZlS JP|}n^PUJV,ıoAı

1 ı p 1eu.ılnA pp p] uos'1 eıue1 eı.ı ed glann3

l.ı oı\ ı 1

ı q § ı p _ı ı p ı ı a q u e1 1 o i az ı s,, 1 1aı{ı\ | u a p a [^,,

(9=pı2dqd,elıi.ın ıoAlııa]ı/J} tlıo],ınnsı|lıL]_J,ıvınnnn77:dllt] :OTOZ '1esleg) .ıılğ|tıia ).ıpJ nunŞnP1o uIu|}a^lUt]lZ ı}pB opuı|auıa} uıuıJa|}a)a.ıeq 1ılıilJı\ılrrtıı al,ıisapelı unun8ng ']lJP^ PUl),ıe1 uıŞeznı ıŞıPlı(ılei aı\aııılılaj auıjı uıuı}aIlıt]ı t]J9lsl ,1a.ıaıınaı en,ılpğıuIıOlzoD ,.ıı.ııpualıaŞap

)pıplo nfrnJos 4qüfrunsn8ıo,,üaAluapaı^l,, .p ,_,alarral}a)iajpqJLı]^p) elı\ısıı\e1o6 ,-ınıoS

§apzo alAısaıunSnp |}pB u.ıapoı,-, pp ıuıt!pJ^e1,,1aAıuapay1

(u a r,, L11l'do s.ı 3 ) ; n u n zç s Jt.1 g l l u ı u g ( ı 7

ı -.ı a q iu e8ı\ad a I u ı C

1nunzo3 ie 1eıele>l)nl)Jn-L ap au'lılde.iy aşauei nq nu] uns}o a{ıp'"ıelueza.ıpla8 zp pups

1uedn npIo t_]pgps'auJnLljauj |-}aIlıLıı ı\a )ıi;Vc|apar lpLUlğ JnpnuJ n.ıŞop ualı §ııııualAos eue5

:JnunIng epı.ıeıln ]lg auıia| | ı LlJ

t]JP|S| )aja}-Jl|aq ıuıŞeıe.ınŞop leljnuos ZnSuJnlO ,uılellılıjAe Z-JP} n8 ,jl)V laLüJL]ah]

(s = p ı 2 d q d, e 1 u.ı n.ı oA -1 ı.ı o}Al:u.ı oı ı n n s ı

| | ı Lu, M nn nn1: d 1 1 q

:0TOZ'lPS)PH) -ıı}ğııuijlIaq lulş|pal}aupl ııal.ıılı1 ııl.ıı ,İ,.,aqıue8ı\a6 ')PJPUP PpP]P -Jlq l]a|}]n> an zalıe3'ZP-] ,)jnl,de-ıy .]nUnlnq apjalaLU-J3pUç3 .,.1*,nn!

ü€^ l)aDalapEJr !^j ıl|ıl,,J / lŞll!(ı) / ,ıeueS

^OsU] J!)V l]l,JH]N

ğ

MeıvEr Aı<ır EnsovSanatl / Kişiliğj / M]l] ı4ÜCadeledeki Yeri

Sonuç

Mehmet Akit Hakkın Sesleri'nde, Balkan uluslarının ayrılıklarını kendiIeri açısındanbir felakete giden yol olarak gömüştür, Kavmiyeti tenkit eden bir yaklaşımla da,Balkanların Müslüman topluluklarının ayrılık hareketlerini şeriatte yeri olmadığıgerekÇesiyle eleştirmiştir, Ona göre Balkantarda yaşanan gefimeler, Batı'nıngelistirdiğisözde "millibağımsızlık" olgusunun bir sonucudur. Dolayısıyla Balkanlardakimilliyetçilik hareketlerinin temelinde Batı'nın olduğunu düşünmektedir, ittihatcıliderleri, Batı yanlısı aydınları, tepkisiz kalan Müslümanları da Batı'nın bu oyununa aletolmakla suçlamaktadır. Mehmet Akif'e göre bu dururndan kurtulmanın tek çaresi,Osmanlı'da olduğu gibi ortak bir harc olan lslam dini etrafında birleşerek, ayrılıkcıhareketlerin peşinden koşmayı bırakmaktır, Şiir her ne kadar tarihi olaylarıdeğerlendirmede resmi bir belge kadar kabul görmese de netice olarak Akif'inşiirlerindeki Balkanlarla ilgili bağımsızlık çözümlemesi dönemin tarihi gerçekliğininpano[amasını görmede farklı bir yol gösterici kabul edilebilir,

KAYNAKçA

Ağanoğlu, Yıldırım H (2001), Osmanlı'dan Cumhuriyete Balkanlar'ın MaküsTarihi, Göç. İstanbu|: Kum SaatiYayınları,

Ahmed LütfT Efendi, (1999) .Vak'anüvTs Ahmed Litfi Efendi Tarihi. C,67B,İstanbul: Tarih Vakf ı-Yapı Kredi Yayınları,

Akman, Halil (2006). Paylaşılamayan Balkanlar. İstanbul: lQ Kültür SanatYayıncılık,

Celik, Bilgin, (Z010), "Uc Kimlikli Bir Jön Türk Aydını: Dr, İbrahim (Ethem) Temo(18651945)", Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.CJZ,S.1. ss,77-9B,

Dündar, Fuat. (Z0O1) İttihat ve Terakki'nin Müslüman]arı İsk6n Po]itikası(191 319]-8). İstanbui: İletisim Yayınları,

Ersoy, Mehmet Akif. (1987), Safahat. Hazırlayan: M, Eruğrul Düzdağ. İstanbul:Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

Cokçek, Fazıl (2007). "Hakkın Sesleıine Dair". Mehmet Akif Ersoy, HokkınSes/erl. lstanbu l: Derg3h Yayı n ları,

Cürkaynak, Muharrem (2003), "Osmanlı Devleti'nde Millet Sistemi ve YahudiM i l l et i

". S ü ley m a n D e m i re l Ü n i ve rs itesi i ktisadi w L*ul8ilide§,5ıkiilıeslDergisi, C,9, S,2, ss.27 5290,

Haksa|, Ali Haydar (2010), "Mehmet Akif'te Milliyetçilik, lrk ve Kavim Kavı-amlaı-ı",

M i lli Şuur Dergls i, ffirp ://www, m i l l i s u u r, co m.trli ce r i k_yo ru m l a, p h p i i d = 6

Jelavich, Barbara, (Z006) ,Balkan Tarihi, Z0. Yüzyıl. İstar$ır[Küre Yayırıları,Meliha, Macit, (Z006) Mehmet Akif Ersoy'un Geteneksel Dini Anlayış Eleştirisi.

(Yayımlanmamıs Yuksek Lisans Tezi) Ankara, Ankara Üniversitesi Sosyal BilimlerEnstitüsü, Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı

Ckyar, Fethi, (19B0) Üç Devir Bir Adam. Hazırlayan: Cemal Kutay, İstanbul:Tercüman Yayınları,

36? -

--2

MrıNer A<ir Ensov53natl / Kisıl]ği / Milli Mücadeledeki Yeri

Şengün, Ömer, (2007) Mehmet Akif Ersoy'un Tefsirciliği ve Kur'ön Yorumu,(YayımIan,mamış Yüksek Lisans Tezi), Danışman: Prof Dr. Davut Aydüz, SakaryaSakarya Üniversitesi SosyaI Bilinıler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri AnabilimDalı.

Troçki, Leon. (1995) Balkan Savaşları. Istanbul:Arba Yayınları,

Tuıftffr, Mtımraz (1994) ftiifriir Oeğşmeleri, Sosyal Psikolojik Bakımdan BirTetkik, İsta ıbul : Marmara Ü niversitesi İ la h iyat Fakü Itesi Yayınları.

Uğurcan, Sema, (1986) "Mehmet Akif'in Şiirlerinde Sav.aş", 7. MillT TürkolojiKongresinde (1_5-Z1_ Eylül 1986) Sunulan Tebliğ./ Ölümünün 50. YılındaMehmet Akif Ersoy, lstanbul: Marmara Üniversitesi Yayııları ss,l35166,

Yaveı Suphi Bey (2007). Enver Paş'nın Son Cünleri, Yayına Hazırlaya: MehmetKuzu İstanbul: Çatı Yayıncıhk,

Zürcher, Erik Jan. (Z003) Modernleşen Türkiye'nin Tarihi, lstanbul; lletişim

Yayınları,

Jca- JLJJ -