-
SHQIPERIA ‐
REFORME TERRITORIALE PERKUNDREJT RAJONALIZIMIT
Përtej Decentralizimit
SHOQATA E KESHILLAVE TE QARQEVE TE SHQIPERISE
Mbështetur nga Ministria e Integrimit Europian dheInstituti për
Shoqerine e Hapur – OSI, Budapest
Rudina TotoCo‐PLAN, Instituti për Zhvillimin e
Habitatit
-
Organizimi Territorial i Republikës së Shqipërisë–
PSE një çështje për diskutim
• Prioritet politik• Rekomandim i Strategjisë së
Decentralizimit• Rrjedhojë e ecurisë së deritanishme të proçesit
tëdecentralizimit
• I diskutuar në kuadër të rajonalizimit
/ zhvillimitrajonal
• Mungesë e regjistrimit hartografik të kufijveaktualë
• Çështje e “nxehtë” e debateve kombëtare• “Hap” për integrim në
Bashkimin Europian
Rudina Toto, Co‐PLAN
-
Organizimi Territorial i Republikës së Shqipërisë–
PSE një çështje për diskutim
• Diskutimi publik dhe angazhimi politik– Çështjet
• Riorganizim Territorial?• Zhvillim Rajonal?
– Procesi• Tema të ndara – diskutime të ndara• Institucione të
ndryshme mbështetëse• Kuptimi mbi cështjet
erajonalizimit/rajonalizmit/zhvillimit rajonal/rajonevenuk ndahet
nga aktorët
– Produkti …………Rudina Toto, Co‐PLAN
-
Zhvillimi Rajonal – lidhja midis konceptitekonomik dhe
territorit
• Territori– Jo vetëm një linjë në hartë;– Bazament për
jetën politike dhe sociale, marrëdhënietekonomike dhe
identitetin
• Por, “..sa më sipërfaqësore është ndarja dhe
kufijtëterritoriale, aq më i avancuar është një popull…”
(Durkheim)
• Rajoni– Një tip specifik territori;– I patrajtshëm
dhe me kufij fleksibël;–
Gjeografik, funksional, homogjen, administrativ, historik, etj
…
» Nga pikëpamja hapësinore këto forma mund të
kontradiktojnë (BE)– Rajonalizëm i fortë: hapësira ku
përputhen gjeografia, kohezioni ekonomik, identiteti
kulturor dhe popullor, aparatiadministrativ, mobilizimi
territorial;
Rudina Toto, Co‐PLAN
-
Zhvillimi Rajonal – Marrëdhënia e rajoneve me tregjet dhe
regjimet botërore
Forma tradicionale e manaxhimittë territorit
Rajonalizmi i ri
Tregjet Ndërkombëtare
PushteteSovrane
Shteti
Tarifa, Mbrojtje, Subvencionim
Rajonet
Mbështetje politike, Perfaqësim
Tregjet Regjimet botërore
Shteti
Avantazhekonkuruese**
Lidhje edrejtpërdrejtë, influence
Rajonet
Burimi: Michael Keating
Rudina Toto, Co‐PLAN
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
EVOLUCIONI I RAJONIT
Avantazhikrahasues
Ekonomiae shkallës
Avantazhikonkurues
Qeverisje eshkallës
RajonemonocentrikeRajonemonocentrike
Rajonepolicentrike
Rajonepolicentrike“Komplementaritet”“Komplementaritet”
KONKURENCE E SHENDETSHME
SHKALLE E NDERMJETME
PERFITIME MJEDISORE
PERFAQESIM POLITIK
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
Rajonmonocentrik
-
Rudina Toto, Co‐PLANRajon policentrik
LUSHNJE
-
Debate ndërkombëtare përRAJONALIZMIN –
2 grupe
Ekonomia dhe territori
• Globalizimi• Distriktet industriale• Firmat• …
Territori dhe qeverisja
• Rishkallëzimi i shtetit• Qeverisje në shumë nivele• Qeverisje
e rrjetëzuar• ….
Rudina Toto, Co‐PLAN
Sfidë: natyra e dyfishtë e rajoneve, të pozicionuara
midis nivelit lokal dhe kombëtar
• `50‐`80te: zhvillim rajonal i balancuar dhe subvencionuar
nga shteti;• `80‐`90te: decentralizim dhe zhvillim lokal•
Pas `90te: rajonalizmi i ri
-
Politika rajonale e BE
• Instrumente politike dhe financiare për tëadresuar pabarazitë
ekonomike dhe sociale nëBE
Rudina Toto, Co‐PLAN
1957 2000‐`06Faza ezgjerimit
1986Politika ekohezionit
1994‐`99Fondi ikohezionit, subsidiariteti
2007‐`13KonvergjencaKonkurencaBashkëpunimi
-
Debate kombëtare
përDECENTRALIZIMIN/ZHVILLIMIN RAJONAL –
çfarë ka ndodhur
Rudina Toto, Co‐PLAN
FAZA 32008
Zbatimi i Instrumenteve
FAZA 11998
Decentralizimi Politik dhe Administrativ
1991
FAZA 21999 2005
Karta e Autonomisë
VendoreStrategjia dhe LegjislacioniDecentralizimi Fiskal
2003
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
Ministritëe Linjës
Prefekti Drejtoritë R.
RrethetInstitucionet
MB
Qarqet
Bashkitë dheKomunat
FinancatMETE, MF,
MI
Keshilli Komb. i Partneritetit
AKZHQ
AZHQ AZHQ
KeshillatRajonale tëPartneritetit
KeshillatRajonale tëPartneritetit
Burimi: Erika Schlappi & Dritan Shutina
INSTITUCIONET
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
Karta eAutonomisëVendore
Karta eAutonomisëVendore
Karta eAutonomisëRajonale
KUSHTETUTA
Ligji përPV
Ligji përndarjenAdministrative
Paketafiskale
Ligji përZhvilliminRajonal
Ligje tëtjera
Strategjia eDecentralizimit
Strategjia përZhvillimin Rajonal
SKZHI
NjV pushtet të plotëdhe eksluziv
Kuf. Administrativëme konsultim
Ekualizim fiskal
Bashkëveprimndërkomunor
E drejta epjesëmarrjesqytetare
Parimi iSubsidiaritetit
Ekualizimfinanciar
Kufijteadministrative me ligj
Parimet eAutonomiseVendore
Qarku Njesi e2te e QV
Konsolidimdecentraliz.
StimulimZh. Rajonal
Reformëterritoriale
Amalgamim & Bashkeveprim
Qartesim irolit Qarkut
Zgjedhjedrejtpërdrejt. Qarku
Zh. Rajonalnga poshtë
Zhvillim iqëndrueshem
Konkurencemidis qarqeve
Barazihapësinore
Kornizë ligjore, institucionale
Jo ndarjeterritoriale
4 struktura tëreja qendroredhe rajonale
Investime kapitalenë linjë me prioritete komb.
Financim ngaMinistritë e linjës
INSTRUMENTET
-
Probleme të Decentralizimit dhe jovetëm… aktualisht
• Parimi i subsidiaritetit jo i respektuar tërësisht;•
Kapacitete vendore jo në të njëjtin nivel me shkallën e
problemeve
për t`u përballur;• Shërbimet jo në standarde• Efiçenca e
shërbimeve e ulët• Pabarazi të theksuara hapësinore• Konflikte mbi
administrimin e territoreve kufitare të njësive
vendore• Ambiguitet në procesin e planifikimit si rezultat i
mungesës së
incentivave dhe platformave udhëzuese për
bashkëveprimndërkomunor
• Roli i qarqeve ende i paqartë• Mbivendosje përgjegjësish
midis qarqeve dhe prefekturave• Planifikimi hapësinor
me planifikimin strategjik jo të koordinuar• Paqartësi mbi
formën e rajonalizimit në Shqipëri
Rudina Toto, Co‐PLAN
-
Debate kombëtare per ZhvilliminRajonal ‐ Qarqet
• Roli i Donatorëve –
UNDP, NL/SNV, SDC, ADA, EU, GTZ•
Era parazgjedhore 2005• Prioritet politik• Çështje për t`u
trajtuar në kuadër të integrimit në BE
• NUTS 2 (sipas MSA) – niveli i duhur për të
analizuar marrëdhënietrajonale‐kombëtare
• IPA (kandidat potencial) – fonde të komponenteve të
aplikueshëmmund të përdoren edhe për zhvillimin rajonal
• Jo i detyrueshëm rajonalizimi për të marrë fonde por
kapacitetetinstitucionale per t`i thithur dhe manaxhuar
ato
• Jo politikë rishpërndarese, por mbështetje për
fuqizimin eavantazheve konkuruese
Rudina Toto, Co‐PLAN
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
Treguesit e varfërisësipas INSTATGrupimi i rretheve
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
Bashkohemi me tendencënbotërore ‐ Rajonalizmi
Korrigjojmë ecurinëe Decentralizimit
PERTEJ INTEGRIMIT, ZHVILLIM EKONOMIK SHERBIMEPERTEJ INTEGRIMIT, ZHVILLIM EKONOMIK SHERBIME
Integrim në BE
Kuptim i përbashkët
mbiRajonalizimin, Rajonalizmin, Zhvillimin
Rajonal, Rajonet,
Kuptim i përbashkët
mbiRajonalizimin, Rajonalizmin, Zhvillimin
Rajonal, Rajonet,
Sistem i Pandryshuar iQeverisjesInstrumente të
pandryshuaraForcim KapaciteteshThithje e Fondeve nga BE
STATUS QUOZHVILLIM RAJONAL
Sistem i Pandryshuar i QeverisjesInstrumente të
pandryshuaraForcim KapaciteteshThithje e Fondeve nga BEReformë
Territoriale/Administrative
PERSPEKTIVE TERRITORIALE
Sistem i Reformuar i QeverisjesInstrumente të RishikuaraForcim
KapaciteteshThithje e Fondeve nga BEReformë Territoriale
/ Administrative
RAJONALIZIM
Rajone
homogjene, funksionale, nyjore, mono/policentrike, statistike, administrative, analitike…?Rajone
të dekoncentruara apo të decentralizuara, apo të
dyja?Legjitimiteti apo efiçenca?Zhvillim sektorial apo
ndërsketorial?Bashkëveprim horizontal apo zbërthim
i interesave qendrore në territor?Barazi hapësinore lokale apo
rajonale?Marketim lokal apo rajonal?Rajone fizike por si?
Rajone
homogjene, funksionale, nyjore, mono/policentrike, statistike, administrative, analitike…?Rajone
të dekoncentruara apo të decentralizuara, apo të
dyja?Legjitimiteti apo efiçenca?Zhvillim sektorial apo
ndërsketorial?Bashkëveprim horizontal apo zbërthim
i interesave qendrore në territor?Barazi hapësinore lokale apo
rajonale?Marketim lokal apo rajonal?Rajone fizike por si?
KRITEREKRITERE KOSTOKOSTOVENDIMMARRJEVENDIMMARRJE
-
Analiza dhe diskutimi për reformëterritoriale – Struktura
Konceptuale
Rudina Toto, Co‐PLAN
ORGANIZIMI TERRITORIAL
ORGANIZIMI TERRITORIAL
LEGJISLACIONI
FAKTE DHE KRITERE MBI NDARJEN TERRITORIALE NE EJL
FAKTE DHE KRITERE MBI NDARJEN TERRITORIALE NE EJL
-
Kriteret për Organizim Territorial
Rudina Toto, Co‐PLAN
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
57% ‐ 100 b/km228% ‐ 300 b/km2
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
Mirditë
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
Kurvelesh
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
-
Rudina Toto, Co‐PLAN
-
Rajonalizim përkundrejt ReformëTerritoriale
• Kuptim i përbashkët i termave/koncepteve nga palët;• Analizë e
kritereve për çdo skenar;
• Përzgjedhja e kritereve• Efktet e cdo kriteri në territor
• Zbërthimi i skenareve në opsione reale;• Analiza e kostove dhe
përfitimeve për cdo opsion;• Vendimmarrje shumëpalëshe –
Vendimmarrje politike
Rudina Toto, Co‐PLAN