SHKOLLA FILLORE BIOLOGJI testovi...2020/02/04  · Zhvillimi i fshikëzave të mëdha në organet e ndryshme të njeriut mund të ndodhë si rezultat i ndonjë infeksioni: a) shiritit

SHKOLLA FILLORE

BIOLOGJI

Të dashur garues,

Testi nga biologjia është paraparë të punohet 120 minuta.

Testi detyrimisht të punohet me laps kimik (lapsin grafit mund ta

përdorni gjatë punës, mirëpo përgjigjja përfundimtare duhet të

jetë e shkruar me laps kimik).

Përgjigjet të cilat nuk janë të shkruara qartë ose që janë

përmirësuar nuk do të vlerësohen me pikë, prandaj mendohuni

mirë para se të jepni përgjigjen përfundimtare.

Ju dëshirojmë punë të mbarë!

1) Cili nga vargjet e dhëna më poshtë e përshkruan saktë radhitjen në rritjet të nivelit të

organizimit ekologjik? a) ekosistemi, biomi, popullsia, organizmi, bashkësia b) organizmi, popullsia, bashkësia, ekosistemi, biomi c) biomi, bashkësia, ekosistemi, popullsia, organizmi d) popullsia, organizmi, ekosistemi, bashkësia, biomi

2) Çfarë nga më poshtë nuk paraqet tipin e biomit:

a) tajga

b) planktonët

c) krastike

d) pyjet tropikale me shi e) shkretëtirat

3) Çfarë nga më poshtë është ndërtuar nga qelizat të cilat kanë murin qelizorë dhe

vakuolën, por nuk kanë kloroplastet? (2 dy përgjigje janë të sakta) a) kërcelli i brubullit b) rizoma e fierorëve c) talusi i algave të kuqe d) gjethja e dredhëzës e) zhardhoku i luleborës (Galanthus nivalis)

4) Pamje karakteristike te kaktusit, me prezencë të gjembave dhe një sasie të

konsiderueshme të ujit të magazionuar në indet e kaktusit, paraqet shembull për: a) nishën ekologjike b) mutacionin c) formën e jetesës d) organizim hapësinor e) periodizimin

5) Nëse organizmi është eukariot njëqelizorë, deri tek ushqimi vjen me procesin e

fotosintezës, por ka në pjesën e përparme të trupit edhe vend të veçantë për hyrjen e materieve organike (të cilat mund t’i përdor për ushqim në kushtet e errësirës), organizmi i përshkruar mund t’i përkas grupit të:

a) amebave b) kamxhikorëve c) cianobakterëve d) qerpikorëve e) algave të kuqe

1

1

1

2

1

6) Sistemin nervor të shkallëzuar e kanë:

a) qelizadjegësit (Knidarët) b) lëkurëgjemborët c) kordatët d) insektet e) krimbat e shtypur

7) Cili nga organizmat e poshtë përmendura jeton me ndarjen e qelizës?

a) laktobacilusi b) euglena c) majat d) kërpudhat e) plazmodiumi

8) Çfarë nga ajo që është dhëna më poshtë është veti e cila i karakterizon të gjitha llojet e

kërpudhave? a) miceliumi fiezor b) formimi i trupit frytdhënës c) mënyra e jetese saprofite d) të ushqyerit heterotrof e) shumëzimi me anë të sporeve

9) Zhvillimi i fshikëzave të mëdha në organet e ndryshme të njeriut mund të ndodhë si

rezultat i ndonjë infeksioni: a) shiritit të derrit b) termatodit të madh c) trihinës d) shiritit të qenit e) krimbit të fëmijëve

10) Ashtërimi i plotë i shtyllës kurrizore paraqitet tek:

a) amfioksi b) peshkaqeni c) amfibet d) gojërrumbullakët

11) Sistemi i hapur i gjakut është tek:

a) turbelaret b) krimbat unazorë c) lëkurëgjemborët d) butakët e) shiritoret

1

1

1

1

1

1

12) Tek peshku shtizë (amfioksi) verëzat paraqiten në formë të çarjeve në:

а) sipërfaqe të trupi b) faring c) zorrë d) enët e gjakut e) asnjë nga të lartë përmendurat

13) Çfarë nga ajo që është dhëna më poshtë është shembull për procesin e osmozës:

a) hyrja e dioksidit të karboni përmes stomeve të gjethes gjatë fotosintezës b) apsorbimi (hyrja) e materieve ushqyese në gjak përmes tubave epitelial c) dalja e ujit nga eritrocitet tek i sëmuri me diabet, pas ushqimit, nëse nuk ka marrë insulinë

d) kalimi i oksigjenit nga alveola në kapilarë përmes membranës qelizore e) asnjë nga përgjigjet e dhëna 14) Roli themelor i lizozomeve është:

a) në ndarjen e qelizave

b) në prodhimin e hormoneve

c) për të krijuar komponime të pasura me energji d) zbërthim i lëndëve organike

e) sinteza e sheqerit

15) Në qoftë se babi dhe nëna kanë grupin e gjakut A, cilën nga grupet e dhëna mund ta

ketë foshnja e tyre? a) B b) 0 c) AB d) asnjë nga të lartë përmendurat

16) Njolla e verbër gjendet:

a) menjëherë pas irisit të syrit b) në pjesën e fundit të bardhemes c) në mes të cipës enëzore dhe rrjetëzës d) në rrjetëz e) në pjesën e përparme të konjunktivit

17) Mes nocioneve të ofruara (a-f) rrethoni të ndërfuturin, dhe pastaj mbi vijë poshtë

argumentoni përgjigjen tuaj. a) zhardhoku i patates b) dredha e hardhisë c) gjembi i kaktusit d) qepujka e tulipanit e) gjembi i trëndafilit f) rizoma e fieroreve

___________________________________________________________________

1

1

1

1

1

1

18) Me shënimin e shkronjave përkatëse (A – I) në katrorë, renditni enët e gjakut të

dhëna më poshtë duke përfituar qarkullimin e duhur të gjakut . A – venat e trupit B - aorta C – vena e mushkërisë D – veshi i djathtë E – arteriet e trupit F – vena zgavër e sipërme dhe e poshtme G - kapilarët H – barkushja e majtë I – arteria e mushkërisë

HH

BB EEI GG AA IFF DD IIIII CC

19) Me shënimin e shkronjave përkatëse (A – G) në katrorë, renditni nivelet e dhëna të

organizimit të trupit të njeriut nga më i thjeshti deri tek më i ndërlikuari. A – ribozomi, B – glikogjeni, C – gjaku, D – fibrat muskulore, E – stomaku, F –karboni, G – sistemi nervor

FIH

BB AEI DG CA IEF GD

20) Përgjigjuni në pyetje të cilat kanë të bëjnë me lulëzimin e ujit.

I. Çfarë nga ajo që është dhëna më poshtë mund të jetë shkak i lulëzimit të ujit në

ndonjë liqe? a) rritja e fondit të peshqve në liqe

b)reshja e shirave acide c) përdorimi i pesticideve rreth liqenit d) rritja e plehërimit të hapësirave bujqësore rreth liqenit e) derdhja e ujërave të zeza të pasura me metale të rënda

II. Pas veprimit të shkaqeve nga pyetja A, ndodhin procese të caktuara të cilat çojnë

deri tek lulëzimi i liqenit. Radhitni këto procese sipas rendit të saktë duke shënuar shkronjat përkatës (A – F) në katror.

A –Shpenzimi i kripërave minerale B –Shpërbërja e mbetjeve të algave të ngordhura C – Shumëzimi i tepruar i algave D – Shpenzimi i oksigjenit në ujë E –Ngordhja e peshqve F – Rritja e sasisë së mineraleve në ujë

F H

CB AEI BG DA IEF

3

3

1

3

21) I prekuri nga diabeti ka marrë ushqimin, por ka harruar të marrë edhe dozën e

detyrueshme të insulinës. Me shënimin e shkronjave përkatëse në katror (A – E), radhitni sipas rendit të saktë proceset të cilat ndodhin me atë rast në trupin e të prekurit nga diabeti.

A – në rastin e rritjes së nivelit të sheqerit në gjake, gjaku është hipertonik në raport me eritrocitet, dhe nga ato dhe qelizat tjera trupore uji me osmozë kalon në gjak B – për shkak të humbjes së shtuar të ujit nga organizmi paraqitet ndjenja e përhershme për etje C – në zorrë vjen deri tek thithja e serishme e glukozës D – rritja e sasisë së gjakut nxit veshkat në tajitje të ujit nga trupi E – glukoza grumbullohet në gjak, sepse nuk mund të hyjë në qeliza për shkak të mungesës së insulinës

CIH

EB AEI DG BA

22) Marku një kohë të gjatë priste maratonën, sepse dëshironte të shikonte se çfarë

rezultatesh mund të arrinte në këtë garë të mundimshme në vrapim. Gjatë vrapimit, kanë ndodhur disa procese në organizmin tij.

I. Me shënimin e shkronjave përkatëse (A – F) në katror, riradhitni sipas rendit të saktë

dukuritë e dhëna të cilat paraqiten në muskuj të këmbëve të Markut gjatë vrapimit. A – në muskuj paraqitet ngacmimi në formë të djegies së muskujve dhe dhimbja B – në qelizat muskulore rritet frymëmarrja qelizore C – fillon shpërbërja anaerobe e sheqerit D – zvogëlohet sasia e oksigjenit në muskuj E – grumbullohet acidi laktik në muskuj F – me shpërbërjen e glikogjenit deri tek glukoza, harxhohen rezervat e tij në muskuj

BIH

FB DEI CG EA IAF

II. Zgjidhni cili nga pohimet e mëposhtme është i saktë, përkatësish i pasaktë, duke

rrethuar shkronjat përkatëse S ose P:

a) Në grumbullimin e acidit laktik në muskuj gjatë vrapimit ndikon edhe puna e ngadalësuar e zorrëve

S P

b) Gjatë vrapimit, është e mundshme të shënohet rritja e punës së pankreasit dhe gjëndrës mbiveshkore

S P

c) Veprimtaria e parasimpatikusit rritet gjatë vrapimit S P

d) Në rritjen e numrit të rrahurave të zemrës gjatë vrapimit, përveç sforcimit fizik, ndikon edhe tajitja e adrenalinës

S P

e) Frymëmarrja e shpejtuar gjatë vrapimit ndikon në rritje e sasisë së dioksidit të karbonit në gjak

S P

3

3

3

5

23) Në tabelën e mëposhtme, janë dhënë 6 organizma të shënuar me numrat 1-6 dhe

shenjen + është shënuar prania e vetive përkatëse të secilit prej tyre. Tabela 1.

klorofil fara sporet fryti

1. + +

2.

3. + +

4. +

5. +

6. + + +

A. Në fushën e zbrazët nën çdo organizëm të dhënë në tabelën 2. Shënoni numrin përkatës (1-6) ashtu që të bashkoni këta organizma me përshkrimin përkatës nga tabela 1:

Tabela 2.

euglena fieri i artë gruri ameba qiparisi myshku kërpudha

B. Çfarë është e përbashkët për të gjithë organizmat e dhënë në tabelën 2: a) mënyra e të ushqyerit b) të gjithë janë eukariot c) të gjithë u përkasin prodhuesve d) të gjithë kanë mënyrën e shumëzimit seksual e) tek të gjithë rritja realizohet me ndarjen e qelizës

24) Lexoni me kujdes tekstin, dhe pastaj përgjigjuni në pyetjet e shtruara.

„Koralet e sprudeve të cilët jetojnë në zonën e ngushtë të oqeanit rreth ekuatorit, ku temperatura e ujit nuk ulet nën 20°C, luhatja vjetore e temperaturës është 2 – 3°C. Në kreshtat korale në mes të pipave helmues të anemonave të detit fshehën peshqit e klounit të cilët janë të mbrojtur nga pipat e rrezikshëm të anemonave duke e falënderuar shtresën jargëzore e cila e mbulon trupin e tyre. Peshqit kloun të ngjyrosur me ngjyra të ndezura i tërheqin peshqit më të mëdhenj të llojeve tjera. Peshku më i madh grabitqar, duke u ngutur që ta peshkojë peshkun kloun, papritmas gjendet në grackën vdekjeprurëse. Kur anemona e detit ngopet, mbetjet e peshkut të peshkuar do të shërbejnë për peshkun kloun.“

A. Në bazë të tekstit të lexuar, çfarë nga ajo që është dhënë më poshtë nuk vlen për anemonet e detit dhe peshkun-kloun:

a) të dy janë heterotrof b) të dy janë shpërbërës c) të dy janë konsumator të rendit III d) të dy janë konsumator të rendit II e) të dy janë predatorë

4

1

2

B. Lidhni saktë përshkrimet e dhëna në anën e majtë me nocionet në anën e djathtë, duke shënuar një nga shkronjat përkatëse (a-h) në kllapat e dhëna raporti i peshkut dhe anemonës së detit [ ] zhvillimi i koraleve të sprudeve në shtrirjen e ngushtë temperaturës së ujit [ ] të gjithë organizmat e kreshtave të koraleve [ ] raporti i anemoneve të detit dhe peshqve grabitqarë [ ]

a) konkurrenca b) parazitizmi c) bashkësia d) simbioza e) biotopi f) predatorët g) nisha ekologjike h) popullata

C. Çfarë nga ajo që është dhënë më poshtë nuk është e përbashkët për koralet dhe anemonën e detit:

a) tipi i simetrisë b) formimi i kolonive c) tipi i sistemit nervor d) përkatësia e qelizëdjegësve e) prania e pipave f) prania e skeletit gëlqeror g) kanë vetëm stadin e polipit

D. Anemonet e detit dhe koralet i përkasin bashkësisë së:

a) planktonit b) nektonit c) bentosit d) neustonit

E. Cilave nga bashkësitë e dhëna (a-d), në pyetjen e sipërme, i përket peshku kloun?

____

25) Lidhni strukturat analoge ndërmjet vetës (të cilat kanë të njëjtin rol), duke shënuar

një shkronjë përkatëse në kllapat bosh.

a) stigma e euglenës b) hoanocitet e sfungjerorëve c) vakuola kontraktuese e protozove d) traketë e fluturës e) qerpikët tek papuçorët

[ ] veshkat e elefantit [ ] rrjetëza e syrit të luanit [ ] penda e peshqve [ ] mukoza e zorrës së hollë [ ] traketë e bishtfulteres

2

4

3

1

1

26) Klasifikoni vetitë e dhëna varësisht nga ajo nëse i karakterizojnë qerpikorët bakteret

patogjene ose viruset, duke shënuar shkronjat përkatëse (A – I) në diagramin e Venit duke marrë parasysh edhe zonat e përputhjes (vetitë e përbashkëta).

A – përmbajnë vakuolën kontraktuese B – funksionale janë vetëm në qelizën nikoqire C – bërthama e pranishme D – materiali trashëgues mund të jetë ARN E – janë organizma prokariot F – shkëmbimin e materieve e kryejnë përmes membranës qelizore G – kanë mur qelizor H – kanë material gjenetik I – janë organizma njëqelizorë

27) Klasifikoni vetitë e dhëna në varësi nga ajo nëse janë karakteristike për

parasimpatikusin, simpatikusin ose një pjesë të sistemit nervor qendror, duke shënuar shkronjat përkatëse (A – I) në diagramin e Venit, duke marrë parasysh zonat e përputhjes (vetitë e përbashkëta).

A. është pjesë e sistemit nervor vegjetativ B. merr pjesë në veprimet refleksive C. ngushton bebëzat D. ngushton enët e gjakut E. përmban fibrat nervore ngjitëse dhe ulëse F. në përbërjen e tij hyjnë nervat e trurit dhe palcës G. e përbëjnë kryesisht ganglionet e vendosura pran organeve të brendshme H. kontrollon temperaturën e trupit dhe frymëmarrjen I. ngadalëson punën e veshkave

Bakteret patogjene

Virusët

Qerpikorëtt

5

Simpatikusi

Sistemi nervor qendror

Parasimpatikusi

6

Keni kujdes se në mes të nocioneve të ofruara (A-I) ekziston i ndërfuturi, sepse një nga vetitë e dhëna më sipër nuk i përket asnjërit nga tipat e ofruar të sistemit nervor. Me çfarë shkronje është shënuar i ndërfuturi dhe për cilën pjesë (tip) të sistemit nervor është karakteristike? _________________________________________________

28) Vërtetoni cilat nga pohimet e dhëna janë të sakta (S), përkatësisht të pasakta (P)

duke rrethuar shkronjën përkatëse.

a) Në mitokondritë e qelizave autotrofe kryhet frymëmarrja qelizore S P

b) Myqet janë parazitë sporet e të cilave shpërndahen me ajër S P

c) Fshikëza e peshkut ka rolin e organit shqisorë S P

d) Të gjithë rruazorët kanë sistemin të mbyllur të gjakut S P

e) Për zvarranikët është karakteristik fekondimi i brendshëm S P

f) Trombocitet janë element të gjakut të cilët kanë rol transportues S P

g) Kapaku i gurmazit gjendet në hyrje të gabzherrit S P

h) Irisi është pjesë e syrit i cili përmban pjesën më të madhe të melaninës

S P

i) qendra primare për shikim ndollet në trurin e mesëm S P

29) Shikoni figurën e paraqitur dhe përgjigjuni në pyetjet e shtruara.

6

A. Gjatë trajnimit intensiv, molekulat e dioksidit të karbonit nga qelizat muskulore dalin

me difuzion në gjak. Përmes të cilave pjesë të trupit molekulat e dioksidit të kabonit nuk do të kalojnë me rastin e daljes së tyre nga organizmi?

a) bronket b) alveolat e mushkërive c) barkushja e djathë d) vena e mushkërisë e) vena e zgavrës së sipërme f) veshi i majtë

B. Ato pjesë në figurë janë shënuar me numra: _____________ C. Molekulat e dioksidit të karbonit janë krijuar në qelizat muskulore si rezultat i procesit

qelizor? _________________________________

D. I njëjti lloj i gjakut (sipas përmbajtjes së gazrave) ndollet në enët e gjakut të cilat në figurë janë shënuar me numrat:

a) 2 dhe 5 b) 3 dhe 4 c) 2 dhe 11 d) 7 dhe 10 e) 1 dhe 8

30) Shikoni figurën e paraqitur, dhe pastaj vërtetoni cila nga pohimet e dhëna janë të

sakta (S), përkatësisht të pasakta (P) duke rrethuar shkronjën përkatëse.

5

a) Fibrat nervore të shënuara në figurë me shkronjën I, dalin nga briri i përparmë të masës gri të palcës kurrizore

S P

b) Për vënien në lëvizje të harkut refleksiv mjafton që të afrojmë pak gishtin afër flakës së qiririt, nuk është e nevojshme nxitja e dhimbjes që të aktivizohet transmetimi i impulsit përmes pjesës së shënuar me shkronjën B

S P

c) Personat të cilët kanë lëndim në vendin e shënuar me shkronjën J, mund të ndjejnë nxehtësinë e flakës së qiririt, por nuk do të vijë deri tek lëvizja refleksive

S P

d) Përgjigjja e dorës në nxitjen e dhimbjes bëhet pasi që të arrijë sinjali nervor në tru

S P

e) Personat të cilët kanë lëndim në vendin e shënuar me shkronjën I, nuk mund të ndjejnë nxehtësinë e flakës së qiririt, dhe mund të pësojnë lëndime serioze në formë të djegies

S P

f) Trupi i neuronit i cili pranon nxitje nga qeliza shqisore (receptori),në figurë është shënuar me shkronjën D

S P

g) Nëse në vendin e pllakës motorike nuk ka neurotransmetues të mjaftueshëm, mund të vijë deri tek lëvizja refleksive, por refleksi do të jetë më i dobët

S P

31) Shikoni figurat e paraqitura (1 – 8) dhe përgjigjuni në pyetjet e shtruara.

1. 2. 3. 4.

7

5. 6. 7. 8. Mbi vijë pranë çdo vetie të dhënë më poshtë, shënoni numrin përkatës (ose numrat), me të cilët është shënuar lloji i cili posedon atë veti.

a) Formon sporet gjatë shumëzimit_____________

b) Ka rrënjë fijezore _____________

c) Muri qelizore është i ndërtuar nga kitina _____________

d) Lulet e mbledhura në lulesë _____________

e) I përket familjes së bishtajorëve ____________

f) Të gjitha llojet të cilat i përkasin këtij grupi janë drunorë ___________

g) Ka organe vegjetative, por nuk është lule ___________

h) Formon frytin _____________

i) Nuk ka organe të vërteta vegjetative _____________

32) Deri sa vogëlushi ngiste biçikletën, papritmas para tij vrapoi macja, dhe ai frenoi

shpejt. Arriti që ta shmangte macen, por megjithatë zemra filloi t’i rrihte shpejt, dhe ju shpejtua edhe frymëmarrja. Vërtetoni nëse pohimet e mëposhtme janë të sakta (S) ose të pasakta (P) duke rrethuar shkronjën përkatëse.

a) Duke marrë parasysh shpejtësinë e madhe të reagimit të vogëlushit, lëvizja e tij me këmbë me rasti e frenimit paraqet veprimin refleksiv.

S P

b) Kur vogëlushi e vërejti macen, ai informacion me nervin e syrit është transmetuar nga syri në pjesën pykore të cipës së trurit të madh.

S P

c) Në situatën e përshkruar, për shpejtimin e frymëmarrjes së vogëlushit ka qene përgjegjëse qendra për frymëmarrja në palcën e zgjatur.

S P

e) Impulsi nervor për vënien në lëvizje të këmbës së vogëlushit (gjatë frenimit) ka ardhur nga pjesa e majës së cipës së truri të madh.

S P

d) Rrahja e shpejtuar e zemrës është paraqitur me tajitjen e hormonit të cipës së gjëndrës mbiveshkore.

S P

9

5