Top Banner
Shiv Shrimant Kokate Shivaji Rajanche Khare Shatru Kon? àñVmdZm àñVmdZm àñVmdZm àñVmdZm NÌnVr [edmOr _hmamO ho OmJ[VH [HVuMo, Am[U HVw©ËdmMo amOo AmhoV. ^y[_nwÌm¨À`m ghHm`m©Zo amOm¨Zr ñdamÁ` [Z_m©U Hobo. nU amOm¨Mo [Z[d©dmX M[aÌ CnbãY Zmhr ho HQygË` Amho. H[ënVHWm, a¨OHVm ho [edM[aÌmVrb ASWio AmhoV. [edM[aÌ ho nwñVHmV Z _mdUmao OrdZHm`© Amho. [edM[aÌmda AZoH A¨JmZr [b[hUo JaOoMo Amho. [edM[aÌ ho Hodi SmoŠ`mda KoDZ [edM[aÌ ho Hodi SmoŠ`mda KoDZ [edM[aÌ ho Hodi SmoŠ`mda KoDZ [edM[aÌ ho Hodi SmoŠ`mda KoDZ [_adÊ`mMm [df` Zmhr, Va SmoŠ`mV KmbÊ`mMm [df` Amho. [_adÊ`mMm [df` Zmhr, Va SmoŠ`mV KmbÊ`mMm [df` Amho. [_adÊ`mMm [df` Zmhr, Va SmoŠ`mV KmbÊ`mMm [df` Amho. [_adÊ`mMm [df` Zmhr, Va SmoŠ`mV KmbÊ`mMm [df` Amho. [edM[aÌmda _m[bHm, ZmQHo, [MÌnQ, _hmZmQç [Z_m©U HaUo Am[U ì`m»`mZo XoUo hm AZoHm¨Zr Y¨Xm Hobm Amho. Aem HmimV HQwVoMm [dMma Z HaVm lr_¨V HmoHmQo `m¨Zr AË`¨V g¨emoYZnyU© Ago ""[edmOramOm¨Mo Iao eÌy HmoU?'' ho amOm¨À`m OrdZmVrb An[a[MV ~m~tda àHme QmHUmao nwñVH [b[hbo Amho. amOm¨Zm OmVr`- Ym[_©H Mm¡HQrV ASHdUo, am`aoœamÀ`m _¨[XamV enW KoVbr Hr Zmhr, _hmamUr nwVim~mB©Mo gVr OmUo, ^dmZr Vbdma, ~hwOZà[VnmbH åhUÊ`mEodOr Jm ~«m÷Uà[VnmbH åhUUo `mnmRr_mJMo fS`¨Ì, [OOmD_m°gmho~m¨Mo [ZYZ Hgo Pmbo? amOm¨Mm IyZ Hem àHmao HaÊ`mV Ambm? _ZwdmXr [edO`¨VrÀ`m VmaIobm [damoY Hm HaVmV? `m~m~V lr_¨VMo g¨emoYZ Zm[dÝ`nwU© Amho. `mgmRr lr_¨V HmoHmQo `m¨Zr ~aoM l_ KoVbo AmhoV. amOm¨Zr gd© OmVrY_m©À`m ^y[_nwÌm¨Zm gmo~V KoDZ ñdamÁ` [Z[_©Vr Hobr. Ë`m_Ü`o ~mOr nmgbHa, HmÝhmoOr OoYo, [edmOr Hm[eX, [Odm _hmbm, ~[hOu ZmB©H, [hamoOr \OªX, ZwaImU ~oJ, HmPr h¡Xa, bm` nmQrb, `ogmOr H¨H, [\a¨JmoOr, àVmnamd, Hmo¨SmOr \OªX, gw`©amd HmHSo, ZoVmOr nmbHa, [g[Õ [hbmb, [g[Õ B~«m[h_, \[HamMm Imna nUOmo~m, _wamaOr d ~mOrà^y, ho à^y B. gd© OmVr Y_m©Mo ghHmar amOm¨gmRr àmUnUmZo bTbo. `m àg¨Jr XmXmoOr Hmo¨SXod, H¥îUmOr HwbHUu, am_Xmg, _moamon¨V B. AZoH ^QOr AmSdo Ambo. AmSdo Amboë`m¨Zm amOm¨Zr nam^yV Hobo. A\ObImZ ^oQrÀ`m àg¨Jr amOm¨da dma HaUmè`m H¥îUmOr ^mñHa HwbHUubm amOm¨ZR Rma _mabo. amOm¨ Zm AmOÝ_ Ìmg XoUmè`m eÌyMr _m[hVr Va lr_¨VZo àñVwV nwñVHmV [XbrM, nU AmOÀ`m VmaIon`ªV [edM[aÌ, [edgyÌ Am[U [edZrVrbm
47

Shivaji Rajanche Shatru

Oct 27, 2014

Download

Documents

Sunny King

Read and Think about it who have ever loved the Chatrapti Shivaji Maharaj..!
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Shivaji Rajanche Shatru

Shiv Shrimant Kokate Shivaji Rajanche Khare Shatru Kon?

àñVmdZmàñVmdZmàñVmdZmàñVmdZm

NÌnVr [edmOr _hmamO ho OmJ[VH [HVuMo, Am[U HVw©ËdmMo amOo AmhoV. y[_nwÌm¨À`m ghHm`m©Zo amOm¨Zr ñdamÁ` [Z_m©U Hobo. nU amOm¨Mo [Z[d©dmX M[aÌ CnbãY Zmhr ho HQygË` Amho. H[ënVHWm, a¨OHVm ho [edM[aÌmVrb ASWio AmhoV. [edM[aÌ ho nwñVHmV Z _mdUmao OrdZHm © Amho. [edM[aÌmda AZoH A¨JmZr [b[hUo JaOoMo Amho. [edM[aÌ ho Hodi SmoŠ`mda KoDZ [edM[aÌ ho Hodi SmoŠ`mda KoDZ [edM[aÌ ho Hodi SmoŠ`mda KoDZ [edM[aÌ ho Hodi SmoŠ`mda KoDZ [_adÊ`mMm [df` Zmhr, Va SmoŠ`mV KmbÊ`mMm [df` Amho.[_adÊ`mMm [df` Zmhr, Va SmoŠ`mV KmbÊ`mMm [df` Amho.[_adÊ`mMm [df` Zmhr, Va SmoŠ`mV KmbÊ`mMm [df` Amho.[_adÊ`mMm [df` Zmhr, Va SmoŠ`mV KmbÊ`mMm [df` Amho. [edM[aÌmda _m[bHm, ZmQHo, [MÌnQ, _hmZmQç [Z_m©U HaUo Am[U ì`m»`mZo XoUo hm AZoHm¨Zr Y¨Xm Hobm Amho. Aem HmimV HQwVoMm [dMma Z HaVm lr_¨V HmoHmQo `m¨Zr AË ¨V g¨emoYZnyU© Ago ""[edmOramOm¨Mo Iao eÌy HmoU?'' ho amOm¨À`m OrdZmVrb An[a[MV ~m~tda àHme QmHUmao nwñVH [b[hbo Amho. amOm¨Zm OmVr`-Ym[_©H Mm¡HQrV ASHdUo, am`aoœamÀ`m _¨[XamV enW KoVbr Hr Zmhr, _hmamUr nwVim~mB©Mo gVr OmUo, ^dmZr Vbdma, ~hwOZà[VnmbH åhUÊ`mEodOr Jm ~«m÷Uà[VnmbH åhUUo `mnmRr_mJMo fS ¨Ì, [OOmD_m°gmho~m¨Mo [ZYZ Hgo Pmbo? amOm¨Mm IyZ Hem àHmao HaÊ`mV Ambm? _ZwdmXr [edO ¨VrÀ`m VmaIobm [damoY Hm HaVmV? `m~m~V lr_¨VMo g¨emoYZ Zm[dÝ`nwU© Amho. `mgmRr lr_¨V HmoHmQo `m¨Zr ~aoM l_ KoVbo AmhoV.

amOm¨Zr gd© OmVrY_m©À`m y[_nwÌm¨Zm gmo~V KoDZ ñdamÁ` [Z[_©Vr Hobr. Ë`m_Ü o ~mOr nmgbHa, HmÝhmoOr OoYo, [edmOr Hm[eX, [Odm _hmbm, ~[hOu ZmB©H, [hamoOr \OªX, ZwaImU ~oJ, HmPr h¡Xa, bm` nmQrb, ogmOr H¨H, [\a¨JmoOr, àVmnamd, Hmo¨SmOr \OªX, gw ©amd HmHSo, ZoVmOr nmbHa, [g[Õ [hbmb, [g[Õ B~«m[h_, \[HamMm Imna nUOmo~m, _wamaOr d ~mOrà y, ho à y B. gd© OmVr Y_m©Mo ghHmar amOm¨gmRr àmUnUmZo bTbo.

`m àg¨Jr XmXmoOr Hmo¨SXod, H¥îUmOr HwbHUu, am_Xmg, _moamon¨V B. AZoH ^QOr AmSdo Ambo. AmSdo Amboë`m¨Zm amOm¨Zr nam yV Hobo. A\ObImZ oQrÀ`m àg¨Jr amOm¨da dma HaUmè`m H¥îUmOr ^mñHa HwbHUubm amOm¨ZR Rma _mabo. amOmZm AmOÝ_ Ìmg XoUmè`m eÌyMr _m[hVr Va lr_¨VZo àñVwV nwñVHmV [XbrM, nU AmOÀ`m VmaIon ªV [edM[aÌ, [edgyÌ Am[U [edZrVrbm

Page 2: Shivaji Rajanche Shatru

OmUrdnyd©H ~XZm_ HaUmè`m [QiH, gmdaHa, nwa¨Xao, ~oSoHa Am[U `.[X. \SHo¨Mm XoIrb nXm©\me Hobm Amho.

_hmamOm¨Zm [Od¨VnUr Ìmg XoUmao Ogo eÌy AmhoV, VgoM Ë`m¨Mm ~XZm_rHmaH B[Vhmg [b[hUmao \SHo, _mQo, H¨QH XoIrb eÌy AmhoV. Ë`m¨Zr amOm¨Mm d _amRm [ñÌ`m¨Mm ~XZm_rHmaH B[Vhmg n[hë`m I¨SmV [b[hbm. lr_¨VZo `m ~m~VrV [b[hbo Amho. nU à[V[H«`m XoÊ`mV eºr IM© HaÊ`mojm Zd[Z[_©VrMr JaO Amho. ^md[ZH nmVirda boIZ Hmb~mhç RaVo. `mgmRr eÌy¨Mm CëboI HéZ Ë`m¨Zm _moRo HaÊ`mnojm [edmOramOm¨À`m [_Ìm¨da XoIrb [bhmdo. [edM[aÌmVrb AZoH ~m~r AZ[^kM AmhoV. Ë`m¨Mm emoY ¿`mdm.

lr_¨V hm g¥OZ[eb Aä`mgy Am[U naIS [dMmam¨Mm à^mdr dºm Amho. Ë`m_wio [dZ¨VrdOm gyMZm Amho Hr, g¨^mOramOm¨da XoIrb [bhmdo.

nwéfmoÎm_ IoSoHa

(amï—r` AÜ`j, _amRm godm g¨K)

Page 3: Shivaji Rajanche Shatru

boIHmMo _ZmoJV...boIHmMo _ZmoJV...boIHmMo _ZmoJV...boIHmMo _ZmoJV...

[edmOramOo ho [dœd¨Ú amOo AmhoV. amOm¨Mo HV©¥Ëd ho gwdUm©jam¨Zr KamKamV HmoéZ Rodmdo Ago Amho. amOm¨Zr \º 50 dfm©À`m Am wî`mV AeŠ` Hm © eŠ` HéZ XmI[dbo. g_mOì`dñWoV Am_wbmJ« n[adV©Z HaÊ`mgmRr amOm¨Zr [Z[ ©SnUo Pw¨O [Xbr. `mgmRr amOm¨Zm hmVmV eñÌ Yamdo bmJbo. nU amOm¨Zr eñÌmMo wÕ H_rVH_r Hobo. MmVw`m©Mm dmna HéZ amOm¨Zr naMH« [ZXm©ibo. `màg¨Jr Ë`m¨Zm Iwn [damoY Pmbm. Á`m¨Zm [damoY hmoV Zmhr Vo n[adV©Z Hé eHV ZgVmV. àg¨Jr amOm¨da àmUKmVH hëbo Pmbo, ZmC_oX HaÊ`mMm à`ËZ Pmbm. nU amOm¨Zr `m gd© g¨HQmda _mV Hobr. A\ObImZ, em[hñVoImZ, [gÕrOm¡ha, [XboaImZ, Am¡a¨JOo~ `m eÌy¨Zm [edam`m¨Zr nam yV Hobo. HmaU Vo CKS eÌy hmoVo, CKS eÌy[déÕ bTUo \ma gmono AgVo. Ë`m¨À`m[déÕ SmdnoM AmIVm oVmV. nU JwßVeÌy[déÕ SmdnoM AmIVm oV ZmhrV. Ë`m_wio CKS eÌynojm JwßV eÌy \ma

IVaZmH AgVmo. Am¡a¨JOo~ Vo A\ObImZ ho amOm¨Mo CKS eÌy hmoVo. Vo amOm¨Mo HÅa [damoYH hmoVo. `m~m~V Xw_V Zmhr. nU amOm¨À`m Aml`mbm amhUmao [_ÌËdmMo gmo¨J HaUmao Am[U g¨HQg_`r [edam`m¨Zm Rma _maÊ`mgmRr CKS eÌw¨À`m HinmV gh^mJr hmoUmao amOm¨Mo Iao eÌy AmhoV. nU njnmVr B[Vhmg boIZmHm¨Zr `m eÌyMm OmUrdnyd©H CëboI Qmibobm Amho. g_HmbrZ HmJXnÌ, dñVw[Zð nwamdo AgVmZmXoIrb amOm¨À`m eÌy¨Mo CXmÎmrHaU HaÊ`mMo nmVH Hmhr [edem[ham¨Zr Am[U HmX¨~arHmam¨Zr Hobobr Amho. na¨Vy B[VhmgmV H[dHënZm, a¨OHVm, ì`[ºJV_V, bm[bË`, ìXof, nwd©J«hXy[fVd¥Îmr `m ~m~tZm A[O~mV ñWmZ ZgVo.

[edmOr amOm¨À`m B[VhmgmMo VQñWnUo Am[U nmaXe©H d¥ÎmrZo boIZ Hobo Va [edmOr amOm¨Mo Iao eÌy XmXmoOr Hmo¨SXod, H¥îUmOr HwbHUu, am`~mKrU Xoe_wI, _waJwSZm¨XJm¨d oWrb Omoer, _moamon¨V qnJio, AmÊUmOr XÎmo, C_mOr n¨[SV, amhwOr gmo_ZmW, JmJm^Å, hUy_¨Vo, am_Xmg B. AmhoV. darb gdmªZr amOm¨Zm Hgm d [HVr Ìmg [Xbm. ñdamÁ`[Z[_©VrÀ`m Hm_mV Hgo ASWio AmUbo. àg¨Jr amOm¨À`m A¨Jmda dma Hobo. AIoa [edam`m¨Mm IyZ XoIrb amhwOr gmo_ZmWmZo Hgm Hobm. ho AmnUmbm àñVwV nwñVHmV dmMÊ`mg [_iobM na¨Vw AmnUmbm Hmhr ~m~r A[à` dmQVrb Am[U IQHVrbgwÕm. nU [_Ìhmo EHEHEHEH ImoQ¨ hOmamo doim gm¨[JVb¨ Hr Iao dmQV AgVo, Am[U EH ImoQ¨ hOmamo doim gm¨[JVb¨ Hr Iao dmQV AgVo, Am[U EH ImoQ¨ hOmamo doim gm¨[JVb¨ Hr Iao dmQV AgVo, Am[U EH ImoQ¨ hOmamo doim gm¨[JVb¨ Hr Iao dmQV AgVo, Am[U EH Iao Iao Iao Iao gwédmVrbm gm¨[JVbo Hr IQHV AgVo.gwédmVrbm gm¨[JVbo Hr IQHV AgVo.gwédmVrbm gm¨[JVbo Hr IQHV AgVo.gwédmVrbm gm¨[JVbo Hr IQHV AgVo. nU ho Iao gm¨JÊ`mMo YmSg Am[U Am[U EoHyZ, dmMyZ, g_OyZ KoÊ`mMo YmSg AmÎmm AmnU Hamdo. hr Z_« [dZ¨Vr HaVmo. Hmhr ~m~r IQHë`m Va [dMma ZmdmMr Iyn _moRr eºr Amnë`m nmRrer Amho. [H_mZ AmnU [dMma Var Hamdm. àñVwV nwñVHVrb EHhr eãX [ZamYma [b[hbobm Zmhr, àË oH [RHmUr g¨X¨ © [Xbobm AmhoM. VgoM nmRr_mJo g¨X © gyMr XoIrb [Xbobr Amho. KSboë`m KQZo_mJo Vm[H©H, _mZgemñÌr`, Vm[ËdH AmYma Amho.

Page 4: Shivaji Rajanche Shatru

amOm¨Mo eÌy Ë`m¨À`m IwZm~amo~a g¨nbo ZmhrV, Ë`m¨Mr g¨»`m nwTo PnmQçmZo dmTbr. w[_nyÌm¨Mo ñdamÁ` [Ji¨H¥V HaUmè`m noeì`m¨Zr amOm¨Zr ñdHV©¥Ëdmda gwé Hobobm [edeH ~¨X Hobm.

[QiHm¨Zr [edO ¨Vr ~¨X nmSÊ`mgmRr JUoemoËgd gwé Hobm. AÌo, gmdaHa, nwa¨Xao, ~oSoHa, \SHo `m¨Zr [edam`m¨Zm ~XZm_ Hobo. Va [dœ wfU ^maVaËZ Sm°. ~m~mgmho~ Am¨~oSHam¨Zr [edmOramOm¨Mo [M[HËgH boIZ Hobo. amï—[nVm Á`mo[Vamd \wbo `m¨Zr [edO ¨Vr gwé Hobr. H_©dra ^mDamd nmQrb `m¨Zr AmOÝ_ _hmamOm¨Mm O`O`Hma HaV y[_nwÌm¨Zm [ejU [Xbo. gm[hË`aËZ Wmoa g_mOgwYmaH AÊUm^mD gmRo `m¨À`m_wioM [edmOr_hmamO a[e`mbm g_Obo. Sm°.n¨Om~amd Xoe_wI, à~moYZHma Hoed RmHao, H_©dra Sm°._m_mgmho~ OJXmio, ZoVmOr gw^mfM¨X« ~mog, ^JVqgJ ho [edmOr amOm¨Mo [Zñgr_ ^º hmoVo `mgmRr AZoH dñVw[Zð g¨X © àñVwV nwñVHmV AmhoV. `m boIZm_mJo OmVr`ìXof qHdm ì`ºrXmof ZgyZ \º gË`g¨emoYZ Amho. gË`boIZ, gË`^mfm åhUOo . gË`boIZ, gË`^mfm åhUOo . gË`boIZ, gË`^mfm åhUOo . gË`boIZ, gË`^mfm åhUOo [eì`m ZìhoV.[eì`m ZìhoV.[eì`m ZìhoV.[eì`m ZìhoV. ^maVr` g_mOmda hOmamo dfm©nmgyZ HWm, HmX¨~ar, [MÌnQm¨Mm à^md Agë`m_wio Iè`m B[VhmgmnmgyZ g_mO d¨[MV am[hbm.

dmñVd B[Vhmg g¨emoYZmg d boIZmV Am[bHSo _hmamï—mV _moRr H«m¨Vr Pmbobr Amho. B[VhmgmMm © àm. _m. _. Xoe_wI ho Iè`m B[VhmgmMo OZH AmhoV. JVdfu [dœd¨Ú amOm [edmOr[dœd¨Ú amOm [edmOr[dœd¨Ú amOm [edmOr[dœd¨Ú amOm [edmOr `m _mÂ`m nwñVH àHmeZmZo _bm A[YH boIZmgmRr _hmamï—mVrb dmMHm¨Zr ào[aV Hobo. _hmamï—mVyZ à[V[H«`mË_H hOmamo nÌo _bm [_imbr. Ë`m nwñVHmZ¨Va [edmOramOm¨Mo Iao eÌy HmoU? ho nwñVH Amnë`m hmVr XoVmZm AmZ¨X hmoV Amho. _mPo [_Ì àdrU Jm`HdmS d em¨Vmam_ Hw¨Ora `m¨À`m_wio ho nwñVH dmMHm¨À`m hmVr XoVm Ambo. àñVwV nwñVHàñVwV nwñVHàñVwV nwñVHàñVwV nwñVH ho A[^é[Mnojm XoemÀ`m ho A[^é[Mnojm XoemÀ`m ho A[^é[Mnojm XoemÀ`m ho A[^é[Mnojm XoemÀ`m Amdí`HVogmRr Amho. HmaU Iam B[Vhmg g_Oë`m[edm` Iam B[Vhmg KSV ZgVmo.Amdí`HVogmRr Amho. HmaU Iam B[Vhmg g_Oë`m[edm` Iam B[Vhmg KSV ZgVmo.Amdí`HVogmRr Amho. HmaU Iam B[Vhmg g_Oë`m[edm` Iam B[Vhmg KSV ZgVmo.Amdí`HVogmRr Amho. HmaU Iam B[Vhmg g_Oë`m[edm` Iam B[Vhmg KSV ZgVmo. XoemVrb X¨Jbr, OmVr`Vm, A¨YlÕm g¨nmdr `mgmRrM ho nwñVH Amnë`m hmVr XoV Amho. `m nwñVHmMo AmnU EHmJ«VoZo dmMZ Hamdo d BVam¨Zm dmMÊ`mg àd¥Îm Hamdo hr [dZ¨Vr. Amnë`m A[^àm`mMr à[Vjm!

llrr__¨¨VV HHmm ooHHmmQQ

Page 5: Shivaji Rajanche Shatru

[edO ¨VrÀ`m VmarI[edO ¨VrÀ`m VmarI[edO ¨VrÀ`m VmarI[edO ¨VrÀ`m VmarI----[VWrMm dmX HmoUr [Z_m©U Hobm[VWrMm dmX HmoUr [Z_m©U Hobm[VWrMm dmX HmoUr [Z_m©U Hobm[VWrMm dmX HmoUr [Z_m©U Hobm

1869gmbr amï—[nVm OmoVramd \wbo `m¨Zr am`JSmdarb [edam`m¨Mr g_mYr emoYyZ HmTbr d [edam`m¨À`m OrdZmda OJmVrb n[hbm Am[U à[XK© Agm Iam nmodmSm [b[hbm. [edam`m¨Mo OJ[d»`mV Hm © KamKamV nmohMmdo `mgmRr OmoVramd \wbo `m¨Zr 1870 gmbr [edO ¨Vr gwé Hobr. [edO ¨VrMm n[hbm Hm ©H«_ nwUo oWo nma nSbm. Vo¨ìhm nmgyZ [edO ¨Vr _moRçm Yw_YSmŠ`mV gwé Pmbr. `màg¨Jr [QiH 12-13 dfm©Mo "~mi' hmoVo. [edO ¨VrMm dmTVm bmoHmoËgd noedmB©À`m g_W©Hm¨Zm IwnV hmoVm. HmaU noeì`m¨Zr [edeH ~¨X HéZ _w[ñb_m¨Mm \gbr eH gwé Hobm hmoVm. [edam`m¨Mm am`JS CÜdñV HéZ XßVaImZm Omibm hmoVm. Ë`m noedmB©Mo g_W©Z d ~«m÷Um¨Mo Ooð nwTmar ~mi J¨JmYa [QiH `m¨Zr [edO ¨Vr ~¨X nmSÊ`mgmRr JUoemoËgd gwé HéZ [ed^ºmV [edO ¨Vr~m~X g¨ «_ [Z_m©U HaUmao [QiH ho AmÚ ~«m÷U AmhoV. nwTo ~«m÷Um¨Zr [edO ¨Vr [ZpíMV hmoD Z o `mgmRr "dmX' Hm`_ Rodbm. HmaU [edO ¨VrÀ`m [Z[_ÎmmZo àOm EHÌ oB©b. Iè`m [edMarÌmVyZ h¸-A[YHmamMr _mJUr HaUmao [ed^º [Z_m©U hmoVrb, ho amoIÊ`mgmRr ~«m÷Um¨Zr [edO ¨VrMm dmX Mmby Rodbm.

hm dmX g¨nmdm `mgmRr _hmamï— emgZmZo 1966-67 gmbr dm.gr.~o¨X«o, Z.a.\mQH, J.h.Iao, X.dm. nmoVXma, Sm°.Amßnmgmmo. ndma, ~._.nwa¨Xao `m¨Mr EH g[_Vr ñWmnZ Hobr. dmXJ«ñV ~m~tgmRr emgZ g[_Vr ñWmnZ HaVo, CXm.lrH¥îU Am`moJ, Ý`m.gmd¨V Am`moJ B.Ë`mà_mUo [edO ¨VrMr VmarI [Z[íMV HaÊ`mgmRr emgZmZo [edM[aÌ g¨emoYHm¨Mr g[_Vr ñWmnZ Hobr. Á`m Hm_mbm 2 df© bmJVmV VoWo Ë`m¨Zm 30 Vo 33 dfo© bmJbo, åhUOoM hm doiHmTynUm hmoVm. `m g[_VrZo 19 \o~w«dmar 1630 hr OÝ_VmarI emgZmbm gmXa Hobr.

19\o~w«dmar hr [edO ¨VrMr VmarI Omhra Pmë`m~amo~a Hmb[ZU©` H°bo¨Sadmbo O ¨V gmiJm¨dHa `m¨Zr [V[Wà_mUo [edO ¨Vr gmOao Hamdr Ago AmìhmZ Hobo. Ë`mgmRr dV©_mZnÌmV OmhramVr [Xë`m. `m nmRr_mJo gmiJm¨dHam¨Mo [edam`m¨~m~V ào_ ZgyZ dmX [Z_m©U HaUo hr y[_Hm hmoVr. gmiJm¨dHam¨Zr [VWrMm AmJ«h YaVmM Ë`mgmRr nwa¨Xao, ~oSoHa, _oh¨Xio `m¨Zr [VWr g_W©ZmW© gmiJm¨dHam¨Zm nÌ [Xbr. emgZmÀ`m g[_VrV AgUmao nwa¨Xao [VWrÀ`m åhUOoM ~«m÷Um¨À`m HinmV Kwgbo. åhUOo nwa¨Xao ho [edmOr ào_r ZgyZ [QiH, gmiJm¨dHa B.~«m÷Uào_r d [d¿Zg¨Vmofr AmhoV ho [gÕ hmoVo. gmiJm¨dHa, nwa¨Xao, ~oSoHa Am[X ~«m÷Um¨Zr [edO ¨Vr [VWrà_mUo ìhmdr hm AmJ«h Yabm. [edO ¨VrÀ`m VmarI[edO ¨VrÀ`m VmarI[edO ¨VrÀ`m VmarI[edO ¨VrÀ`m VmarI----[VWrMm dmX HmoUË`mhr amOHr` njmZo [Z_m©U Hobobm ZgyZ nwa¨Xao, [VWrMm dmX HmoUË`mhr amOHr` njmZo [Z_m©U Hobobm ZgyZ nwa¨Xao, [VWrMm dmX HmoUË`mhr amOHr` njmZo [Z_m©U Hobobm ZgyZ nwa¨Xao, [VWrMm dmX HmoUË`mhr amOHr` njmZo [Z_m©U Hobobm ZgyZ nwa¨Xao, ~oSoHa Am[U gmiJm¨dHa `m¨Zr [Z_m©U Hobm.~oSoHa Am[U gmiJm¨dHa `m¨Zr [Z_m©U Hobm.~oSoHa Am[U gmiJm¨dHa `m¨Zr [Z_m©U Hobm.~oSoHa Am[U gmiJm¨dHa `m¨Zr [Z_m©U Hobm. nU hm dmX gd©Ì ìhmdm `mgmRr ~«m÷Um¨Zr `mbm

Page 6: Shivaji Rajanche Shatru

amOHr` ñdén [Xbo. AZoH amÁ`HVmªZm _m[hV Zmhr Hr hm dmX ~«m÷Um¨Zr [Z_m©U Hobobm Amho. `mgmRr ~«m÷Um¨Zr Zoh_rà_mUo Y_©-g¨ñH¥VrMo hË`ma nwTo Hobo. ~«m÷Um¨Zr [edO ¨VrÀ`m VmaIobm [damoY Va [VWrMm AmJ«h Yabm. `m _mJrb fS ¨Ì Hm`?

VmaIoà_mUo [edO ¨Vr gmOar Pmbr Va dmX g¨nyZ XoemV d OJmV [edO ¨Vr hmoB©b, HmaU XoemVrb J«m_n¨Mm`V, emim, Hm°boOog² nmgyZ Ý`m`mb`, g¨gX B.gd© Hma^ma VmaIoà_mUo MmbVmV. VmarI dfm©VyZ EHXmM Am[U EHmM _[hÝ`mV oVo. Ë`m_wio dmX g¨nVmo. gaHmar ~±Hm, Hm`m©b o, emim, _hm[dÚmb`mV [edM[aÌmda ^mfUo hmoVmV. Ë`m_wio [edam`m¨Mo Iao [edM[aÌ OZVobm g_OVo. Iao [edM[aÌ g_Obo Va ~hwOZg_mO ~«m÷Umbm _m\ HaUma Zmhr, hr ^rVr ~«m÷Um¨Zm Amho. åhUyZ ~«m÷U [edM[aÌmV, O ¨VrV dmX [Z_m©U HaVmV. åhUOo à[V[H«`m XoÊ`mVM ~hwOZ g_mOmMr eºr IM© ìhmdr hm ~«m÷Um¨Mm Smd Amho. B¨J«Or H°bo¨Sa åhUyZ VmaIobm [damoY HaUmao ~«m÷U _mÌ ñdV: B¨J«Or [eHVmV. B¨J«Or g¨JUH, _mo~mB©b dmnaVmV. O ¨V gmiJm¨dHa H°bo¨Sa OmZodmar EodOr M¡Ì _[hÝ`mV Hm ~mOmamV AmUrV ZmhrV? H°bo¨Sa _Ü o VmaIoMo AmHSo _moRo d [VWrMo bhmZ Hm QmHVmV? ~«m÷Um¨Zm AmO B¨J«Or Am[U nydu B¨J«Om¨[edm` Ha_V ZìhVo Vo AmO [edO ¨VrÀ`m VmaIobm [damoY HaVmV.

~«m÷U [edO ¨VrgmRr [VWrMm AmJ«h Hm YaVmV? [VWrà_mUo XoemVrb HmoUVmhr Hma^ma MmbV Zmhr. Amnbo Jm¨d, emim, Xoe [VWrà_mUo Zmhr Va VmaIoà_mUo MmbVmo. [VWr à_mUo dmX Hm`_ amhVmo. HmaU [VWr HYr _mM©_Ü o Va HYr E[àb-_o _Ü o oVo. [VWrà_mUo J«m_n¨Mm`V qHdm àmW[_H emim XoIrb MmbV Zmhr. [edmOramOo Va [dœd¨Ú Ago wJnwéf AmhoV. [VWrV ASH[dÊ`mBVHo amOo bhmZ ZmhrV. [edam`m¨Zm bhmZnU XoDZ amOo Hm`_ dmXmV ahmdoV `mgmRr gmiJm¨dHam¨Zr VmarI-[VWrMm dmX [Z_m©U Hobm. [VWr Ambr Hr n¨Mm¨J Ambo, n¨Mm¨J Ambo Hr ^QOr Ambm. ^QOrMr amoOJma h_r Mmbmdr Am[U dmXmVM [edam` d [ed^º g¨nmdoV `mgmRr ^QOr [VWrMm AmJ«h YaVmV.

VmarI [VWrMm dmX bmdyZ ~«m÷Um¨Zr [ed^ºmV XmoZ JQ nmSbo VmaIoMo Am[U [VWrMo [ed^º Agm g¨Kf© ~«m÷Um¨Zr [Z_m©U Hobm. [edam`m¨Mr XmoZ doim O ¨Vr HéZ ~«m÷Um¨Zr EH _hmZ amOmMr qQJb bmdbobr Amho. ~«m÷U HYr JwéZmZH, _hmdra, ~wÕ, ^maVaËZ Sm°.~m~mgmho~ Am¨~oSHa `m¨À`m O ¨VrgmRr [VWrMm AmJ«h YaVmV Hm? Vmo g_mO OmJm Agë`m_wio ~«m÷U ho YmSg HaV ZmhrV. ~«m÷Um¨Zr Sm°. ~m~mgmho~ Am¨~oSHam¨À`m O ¨VrgmRr [VWrMm AmJ«h Yamdm, Hm` hmoVo Vo nmhm.

Page 7: Shivaji Rajanche Shatru

[_Ìhmo, EHm [RHmUr [edM[aÌmd ì`m»`mZmgmRr Jobmo AgVmZm VmarI-[VWrÀ`m dmXmdéZ XmoZ njm¨À`m Hm ©HË`m©V àM¨S dmXmdmXr Mmby hmoVr hm àg¨J nmhyZ Iyn dmB©Q dmQbo. [edM[aÌmda [dMma HaÊ`mEodOr O ¨VrMm dmX Hm ©HVo© HaV hmoVo. `m_mJo ~hwOZm¨Mo AkmZ Va ~«m÷Um¨Mm Hw«anUm Amho. nU XmoÝhr njmÀ`m Hm ©HVmªZm [edO ¨VrÀ`m VmarI [VWrÀ`m dmXmMo _wi Ooìhm g_Obo Vo¨ìhm gd© _V oX [dgéZ gdmªZr 19 \o~w«dmarbm [edO ¨Vr OmoaXma gmOar Hobr.

[edmOramOm¨da dma HaUmam H¥îUm ^mñHa HwbHUu[edmOramOm¨da dma HaUmam H¥îUm ^mñHa HwbHUu[edmOramOm¨da dma HaUmam H¥îUm ^mñHa HwbHUu[edmOramOm¨da dma HaUmam H¥îUm ^mñHa HwbHUu

A\ObImZ hm amOm¨À`m oQrÀ`m [Z[_ÎmmZo Rma _maÊ`mgmRr Ambobm Amho. hr ImÌrbm`H ~mV_r éñVw_oO_mZZo amOm¨Zm gm¨[JVbr. A\ObImZ [dOmnwahyZ WoQ dmB©V Ambm. Vmo VwiOmnya qHdm n¨Tanyabm Jobm Zmhr. (g¨X ©-goVy _mYd nJSr [b[IV [edM[aÌ EH Aä`mg) ^mdZm ^S[dÊ`mgmRr ImZmZo _wVuMr [dQ¨~Zm Hobr, Agm OmUrdnyd©H ImoQm B[Vhmg [b[hbm Jobm. A\ObImZ dmB©V Amë`m~amo~a dVZmgmRr dmB©Mo ~«m÷U ImZmbm oQbo. d [edam`m¨Zm Rma _maÊ`mgmRr gd© àHmao ghHm © HaÊ`mMo Ë`mZr ImZmbm Z[^dMZ [Xbo, `m àg¨Jr ImZmMm dHrb _wgb_mZ ZìhVm, Va H¥îUm ^mñHa HwbHUu hm hmoVm. Ë`mZo amOm¨Mr AZoH Jw[nVo ImZmbm gm¨[JVbr. àË`j A\ObImZ oQrÀ`m àg¨Jr amOm¨À`m A¨Jmda [MbIV Agë`mZo amOm¨Mo àmU dmMbo. amOm¨Zr ImZmbm Rma _mabo. `màg¨Jr H¥îUm ^mñHa HwbHUuZo amOm¨À`m Hnmimda VbdmarMm dma Hobm. (g¨X © ~._mo nwa¨Xao [b[IV- amOm [edNÌnVr) amOm¨À`m A¨JmV [MbIV Amho, `mMr ImÌr HwbHUubm Pmbr hmoVr. åhUyZM HwbHUuZr amOm¨À`m Hnmimda dma Hobm. amOm¨À`m g¨nyU© Am wî`mV HmoUrhr amOm¨Zm OI_ Hé eHbm Zmhr. AmJ«m, nÝhmim, emB©ñVoImZ hëbm `m àg¨Jr amOm¨À`m Hogmbmhr Y¸m bmJbm Zmhr. A\ObImZ, [XboaImZ, Am¡a¨JOo~, [gÕr, g¡æ`X ~¨Sm `m¨ZmXoIrb amOm¨Zm OI_ HaÊ`mV `e Ambo Zmhr. Vo Hm_ H¥îUm HwbHUuZo Hobo. HwbHUubm ImÌr hmoVr Hr amOm AmnUmbm Rma _maUma Zmhr. HmaU ~«÷hË`m nmn Amho. ho J¨«WmV [b[hbobo Amho. nU amOm¨Zr Hnmimda dma HaUmè`m XheVdmXmMo _yi H¥îUm HwbHUuMo VwHSo-VwHSo Hobo. åhUOo amOm¨Zr J¨«Wàm_mÊ` ZmHmabo. y[_nwÌm¨Mo ñdamÁ` [Z_m©U HaUmè`m amOm¨da HwbHUuZo n[hbm dma Hobm hmoVm. `màg¨Jr [gÕr B~«m[h_ ho amOm¨Mo A¨JajH hmoVo. amOm¨da dma HaUmè`m gæ`X ~¨Smbm Rma _maUmao [OdmOr _hmbo ho amOm¨Mo [Zðmd¨V A¨JajH hmoVo, åhUOo [_Ì HmoU Am[U eÌy HmoU? [_Ì HmoU Am[U eÌy HmoU? [_Ì HmoU Am[U eÌy HmoU? [_Ì HmoU Am[U eÌy HmoU? `mMm [dMma dmMHm¨ZrM Hamdm. A\ObImZ H~ar~m~V Qmhmo \moSUmam¨Zr [dMma Hamdm Hr, A\ObImZmbm

Page 8: Shivaji Rajanche Shatru

àVmnJSmn ªV oÊ`mg HmoUr _XV Hobr? boIHm¨Zr amOmda dma HaUmè`m H¥îUm HwbHUuMm H¥îUmOr Hobm Va amOm¨Mo ajH HaUmè`m [OdmOr _hmbo¨Mm [Odm Hobm.

[edam`m[déÕ bTUmar am`~mKrU Xoe_wI[edam`m[déÕ bTUmar am`~mKrU Xoe_wI[edam`m[déÕ bTUmar am`~mKrU Xoe_wI[edam`m[déÕ bTUmar am`~mKrU Xoe_wI

[edmOramOo nÝhmiJSmda ASHë`mZ¨Va emB©ñVoImZ nwUo oWo Ambm. emB©ñVoImZbm [dO` [_i[dÊ`mgmRr am`~mKrU Xoe_wI(~«m÷U) hr HmaVb~ImZmÀ`m Im¨Úmbm Im¨Xm bmdyZ amOm¨À`m [déÕ bTbr. C_aqISrV amOm¨À`m g¡[ZHm¨Zr [VMm nam^d Hobm. VarXoIrb am`~mKrU _ on ªV amOm¨À`m [déÕ bTbr. `mMm AW© ~«m÷Um¨Zm amOm¨À`m ñdamÁ`mnojm Am¡a¨JOo~-AmXrbehmMo amÁ` hdo hmoVo.

am`~mKrUMm nVr CXmam_ Xoe_wI hm XoIrb _moKbm¨Mm gaXma hmoVm. Ë`mÀ`m AHmbr [ZYZm_wio am`~mKrUrbm _moKbm¨Zr gaXmaHr ~hmb Hobr hmoVr. åhUyZM am`~mKrU _moKbm¨Mr _Ou amIÊ`mgmRr amOm¨Zm [damoY HarV hmoVr. HmaVb~ImZmÀ`m Im§Úmbm Im¨Xm bmdyZ bTUmar am`~mKrU emB©ñVoImZmMr [hVqMVH hmoVr.

[XboaImZmÀ`m `emgmRr HmoQrM¨Sr`k HaUmao 400 ~«m÷U[XboaImZmÀ`m `emgmRr HmoQrM¨Sr`k HaUmao 400 ~«m÷U[XboaImZmÀ`m `emgmRr HmoQrM¨Sr`k HaUmao 400 ~«m÷U[XboaImZmÀ`m `emgmRr HmoQrM¨Sr`k HaUmao 400 ~«m÷U

[edmOramOm¨Mm nam^d HaÊ`mgmRr O`qgJgh [XboaImZ bmImo g¡[ZH KoDZ nwa¨Xabm Ambm. [XboaImZmbm `e [_imdo `mgmRr nwUo oWo 400 ~«m÷U [XboaImZmbm ^Qbo d HmoQrM¨Sr`k HaÊ`mMm gëbm [Xbm. amOm¨Mo ñdamÁ` g¨nmdo Am[U [XboaImZMm [dO` ìhmdm `mgmRr 400 ~«m÷U HmoQrM¨Sr `kmÀ`m AZwðmZmg ~gbo. `mdoir [XboaImZmHSyZ 2 HmoQr hmoZ (ghm HmoQr é.) `m ~«m÷Um¨Zr KoVbo. åhUOo [dO` HmoUmMm Hm hmoB©Zm Amnë`mbm n¡gm [_imdm d [edmOr-[XboaImZ `m¨Mo wÕ ìhmdo hr d¥Îmr AgUmao ~«m÷U hoM amOm¨Mo eÌy hmoVo. `m `km_wioM [XboaImZmbm àoaUm [_imbr d amOm¨Mm XméU nam^d Pmbm. (g¨X ©-g^mgX [b[IV lr.[edà w¨Mo M[aÌ)

`m [RHmUr [edam`m¨Mr AË ¨V _hËdmMr y[_Hm àHfm©Zo OmUdVo, Vr åhUOo amOm¨Zr HmoQrM¨Sr`k Hobm Zmhr. nwÊ`mVrb ~«m÷Um¨Zm [XboaImZmnojm amOm¨À`m amOJSmMo A¨Va Odi hmoVo, nU [XboaImZmMr oQ Ë`m¨Zr Hm KoVbr? `mMm AW© amOm¨Zr `k Hamdm Agm à`ËZ ~«m÷Um¨Zr Hobm

Page 9: Shivaji Rajanche Shatru

Agmdm. nU amOm¨Zr `k HaÊ`mg gm\ ZHma [Xbm. `mMm AW© amOm¨Mm `m IwiMQ [dYrda [dœmg ZìhVm, ho ñnï hmoVo. `k, A[^foH, gË`Zmam`U, nwOm-AMm©, J¨«W nRUmZo g_ñ`m gwQUma ZmhrV. `mMr nyU© OmUrd amOm¨Zm Pmbr hmoVr. Ë`m_wio amOm¨HSyZ n¡gm CHiÊ`mMm nwamo[hVm¨Mm Smd `eñdr Pmbm Zmhr. åhUOo ~«m÷Um¨Mo bj n¡gm, gÎmm Am[U g¨nÎmrda AgVo. Ë`mgmRr Vo HmoUmMrhr ~mOy KoVmV Am[U ^m¨SU bmdyZ ñdV:Mo [hV gmYVmV. åhUyZM [edmOramOm¨Zm g¨n[dÊ`mgmRr nwÊ`mVrb ~«m÷Um¨Zr [XboaImZmMr ~mOy KoVbr. HmaU Ë`m¨Zm dmQbo Agmdo Hr, [XboaImZ-O`qgJmÀ`m P¨PmdmVmnwTo amOm¨Mm [Z^md bmJUma Zmhr. åhUyZ `eñdr _moJbm¨ZmM ghHm © Hamdo. nU amOm¨Zr VhmÝd o [dO` [_idbm. Am[U nwTo Ooìhm amOm¨Mm `emMm AmboI dmTV Jobm. Voìhm ~«m÷Um¨Zr amOm¨Mr ~mOy KoVbr. nU `m ghHm`m©_mJo nyU© Tmo¨JrnUm hmoVm. ho amÁ`[^foHmÀ`m àHfm©Zo OmUdbo.

Am¡a¨JOo~mÀ`m nXar AgUmè`m O`qgJmMm g[Md CX`amOAm¡a¨JOo~mÀ`m nXar AgUmè`m O`qgJmMm g[Md CX`amOAm¡a¨JOo~mÀ`m nXar AgUmè`m O`qgJmMm g[Md CX`amOAm¡a¨JOo~mÀ`m nXar AgUmè`m O`qgJmMm g[Md CX`amO

CX`amO ZmdmMm ~«m÷U amOm O`qgJmMm g[Md hmoVm. Ë`mZo O`qgJmbm [df XoDZ _mabo. O`qgJmMo _hÎdmMo XßVa Ë`mZo nidbo. Vmo nwTo Am¡a¨JOo~mHSo Jobm Am[U _wgb_mZ Pmbm. CX`amOMm Vm[b`maImZ Pmbm. `mMmM _wbJm [hXm`VImZ nwTo _moJbm¨À`m nXar hmoVm. Imo~ao [VHSo Mm¨J^bo hr ~«m÷Um¨Mr g¨ñH¥Vr Amho.

Am¡a¨JOo~mMm àYmZ aKwZmWXmgAm¡a¨JOo~mMm àYmZ aKwZmWXmgAm¡a¨JOo~mMm àYmZ aKwZmWXmgAm¡a¨JOo~mMm àYmZ aKwZmWXmg

aKwZmWXmg ZmdmMm ~«m÷U Am¡a¨JOo~mMm àYmZ hmoVm. [edam`m¨Mo amÁ` g¨nmdo `mgmRr Vmo Zoh_r à`ËZ[eb hmoVm. Am¡a¨JOo~m~Ôb ào_ åhUyZ Vmo ~mXehmHSo ZìhVm. nX Am[U n¡gm [_imdm åhUyZ Vmo ~mXehmHSo hmoVm. ~«m÷Um¨Mo ào_ \º n¡gm Am[U ~«m÷Ur ì`dñWoda AgVo, Ë`mgmRr ~«m÷U dmQob Vr ZmQHo HaVmV. à[VJm_r ~amo~aM nwamoJm_rnUmMo XoIrb Vo ZmQH HaVmV, nU AmVyZ nwamoJm_r, à[VJm_r, [dkmZdmXr, X¡ddmXr Ago gd© ~«m÷U EHM AgVmV.

Am¡a¨JOo~mMm [edZoardarb [HëboXma Am~m^Q Am¡a¨JOo~mMm [edZoardarb [HëboXma Am~m^Q Am¡a¨JOo~mMm [edZoardarb [HëboXma Am~m^Q Am¡a¨JOo~mMm [edZoardarb [HëboXma Am~m^Q

Am~m^Q ZmdmMm ~«m÷U Am¡a¨JOo~mÀ`m nXar [edZoarMm [HëboXma hmoVm. [edam`m¨Zr [edZoar qOHÊ`mgmRr Am~m^Qmda hëbm Hobm. Vo¨ìhm àmU dmM[dÊ`mgmRr [Hëbm Vmã`mV XoVmo

Page 10: Shivaji Rajanche Shatru

Ago Vmo amOm¨Zm åhUmbm. Am~m^QmZo [Hëbm Va [Xbm ZmhrM `mCbQ Vmo Am¡a¨JOo~mHSo niyZ Jobm Am[U _wgb_mZ Pmbm. Am~m^QmMm AãXwb AOrP Pmbm nU AmOMo ~«m÷U àMma HaVmV Hr," AJa [edmOr Zhr hmoVo Vmo g~Hr gwÞV hmoVr'! _J gm¨Jm, [edmOramOo AgVmZm Am~m^QmZo gwÝVm Hm Hobr? [edmOramOm¨Mo Zmd KoDZ ^maVr`m¨Zm ^rVr XmIdm`Mr Am[U ñdV: AmVyZ _w[ñb_m¨er g¨~¨Y Rodm`Mm hr hOmamo dfm©nmgyZ ~«m÷Um¨Mr Mmb Amho. Ë`m_wio _w[ñb_, ~m¡Õ, [I«íMZ Amnbo eÌy ZgyZ ~«m÷U hoM ^maVr`m¨Mo Iao eÌy AmhoV.

[g[g[g[gÕrbm _XV HaUmao _waJwS Zm¨XJm¨d oWrb OmoerÕrbm _XV HaUmao _waJwS Zm¨XJm¨d oWrb OmoerÕrbm _XV HaUmao _waJwS Zm¨XJm¨d oWrb OmoerÕrbm _XV HaUmao _waJwS Zm¨XJm¨d oWrb Omoer

[edam`m¨À`m OrdZmVrb gdm©V _moRo eë` åhUOo amOm¨Zm O¨[Oam [Hëbm HYrM qOHVm Ambm Zmhr. amOm¨Zr AZoH doim à`ËZ Hobm. nU amOm¨Zm `e Ambo Zmhr. Varhr amOo ZmC_oX Pmbo ZmhrV. O¨[Oam [Hëbm amOmZm Hm qOHVm Ambm Zmhr? Ë`m_mJo Hm` HQHmañWmZ [eObo hmoVo? `mMm WmoSm emoY KoUo AË ¨V _hËdmMo Amho. _waJwS Zm¨XJm¨d oWrb Omoer hm [g[ÕÀ`m nmRrer hmoVm. åhUyZM amOm¨Zm O¨[Oam qOHVm Ambm Zmhr. Ë`m OmoerZo [gÕrbm [Hëbm ~m¨YÊ`mMm gëbm [Xbm hmoVm d Ë`mbm nm`m^aUrMm _whyV© gm¨[JVbm. Ë`mà_mUo [gÕrZo (h~erZo) Hobo. OmoerZo h~erbm gm¨[JVbo, Hr "Vy [Hëbm _whyVm©da ~m¨Ybm AmVm O¨[Oam 300 dfo© VwÂ`mHSoM amhrb. HmoUmbmhr Vmo "Vy [Hëbm _whyVm©da ~m¨Ybm AmVm O¨[Oam 300 dfo© VwÂ`mHSoM amhrb. HmoUmbmhr Vmo "Vy [Hëbm _whyVm©da ~m¨Ybm AmVm O¨[Oam 300 dfo© VwÂ`mHSoM amhrb. HmoUmbmhr Vmo "Vy [Hëbm _whyVm©da ~m¨Ybm AmVm O¨[Oam 300 dfo© VwÂ`mHSoM amhrb. HmoUmbmhr Vmo qOHVm oUma Zmhr!'qOHVm oUma Zmhr!'qOHVm oUma Zmhr!'qOHVm oUma Zmhr!' åhUOo X[jUoÀ`m énmZo A_mn n¡gm [_i[dUmè`m Omoerbm amOm¨nojm [gÕrMr OmñV HmiOr hmoVr. HmaU Ë`m OmoerZo [Xboë`m daXmZm_wioM O¨[Oè`mMm [gÕr [ZTm©dbm hmoVm. Ë`mZo g¨^mOramOm¨Zm XoIrb Iyn Ìmg [Xbm. OmoerÀ`m daXmZm_wioM [gÕrMm AmË_[dœmg dmTbm. Va ñdamÁ`mV [^Vr [Z_m©U Pmbr. HmaU Ë`m HmimV amOo [dkmZ[Zð hmoVo, nU gm_mÝ` OZVoda Xodm-Y_m©Mm nJSm hmoVm. åhUyZM O¨[Oam qOHVmZm _mdiçm¨À`m (g¡[ZHm¨À`m) _ZmV ^rVrMo dmVmdaU hmoVo. [^Vr AgUmao g¡[ZH OmñV g¨» oZo Am[U eñÌgÁO Agbo Varhr [dO` [_idy eHV ZgVmV. amOm¨Zm OmoerMr HQHmañWmZo _m[hVr hmoVr Var XoIrb amOm¨Zm `m WmoVm¨SmHSo Xwb©j Hobo. Am[U O¨[Oè`mda hëbm Hobm. nU amOm¨Zm O¨[Oam qOHVm Ambm Zmhr. O¨[Oè`mnojm [HVrVar HRrU [Hëbo amOm¨Zr qOHbo hmoVo. nÝhmbm Va Hmo¨SmOr \OªXZr \º 50 _mUgo KoDZ qOHbm hmoVm, nU O¨[Oam qOHÊ`mgmRr bmImo én o IM© Hobo, hOmamo g¡[ZH YmamVrWu nSbo, nU [Hëbm [gÕrHSoM am[hbm, `m An`emMo HmaU Amho _yaJwS Zm¨XJm¨dMm Omoer! [gÕrbm `e [_iÊ`mgmRr à`ËZ HaUmam d g_mO_Zmda ^rVrMo dmVmdaU [Z_m©U HéZ Ý yZJ¨S [Z_m©U HaUmam Omoer hmM ñdamÁ`mMm d [edmOramOm¨Mm Iam eÌy hmoVm.

Page 11: Shivaji Rajanche Shatru

_waJwS Zm¨XJm¨d oWrb OmoetMo Ogo amOm¨da ào_ ZìhVo, VgoM [gÕrda XoIrb ZìhVo. VarXoIrb [gÕrbm O¨[Oam ~m¨YÊ`mgmRr OmoeZo _whyV©-n¨Mm¨JmìXmao _XV Hobr. `m _mÜ`_mVyZ Omoerbm Iyn YZg¨nÎmr [_imbr, åhUyZM Ë`mZo [gÕrbm _XV Hobr. åhUOo ~«m÷U \º AW©gÎmm _O~yV HaUo hm CÔoe AgVmo. Ë`mgmRr OmoerZo n¨Mm¨JmìXmao ~«m÷Ur ì`dñWm KQQ² HaÊ`mMm à`ËZ Hob. 500 dfo© [Hëbm AqOŠ` amhrb Ago daXmZ XoUmè`m OmoerZo EHm AWm©Zo ^[dî`emñÌmMo _hËd nQdyZ XoÊ`mMm à`ËZ Hobm. ^[dî`emñÌ ho ~«m÷Um¨Zm OJÊ`mMo d ~hwOZ g_mOmbm Hm`_Mo Jwbm_ ~Z[dÊ`mMo emñÌ Amho. åhUOo OmoerZo [gÕrHSyZ A_mn g¨nÎmr Va CHirM, nU ~hwOZ g_mOmbm 500 dfmªMr [^Vr OmoerZo XmI[dbr. [edmOramOm¨ZmM Hm` nU Ë`m¨À`m HmoUË`mhr [nTrbm O¨[Oam qOHVm oUma Zmhr hm [dfmar ~«m÷Ur [dMma ~hwOZm¨À`m _mZJwQrda OmoerZo Hm`_Mm ~g[dbm.

nU `m [RHmUr AË ¨V _hËdmMr ~m~ åhUOo [Hëbm qOHÊ`mgmRr [edmOramOm¨Zr à`ËZ Hobo. Ë`mZ¨Va g¨^mOramOm¨ZrXoIrb O¨[Oè`mMr _hËdmHm¨jr `moOZm hmVr KoVbr. nU AMmZH Am¡a¨JOo~mMo _hmamï—da AmH«_U Pmë`m_wio g¨^mOramOm¨Zm hr _mohr_ AÜ`m©da gmoSmdr bmJbr. AWdm g¨^mOramOm¨Zr `m Hw«a ~«m÷Ur ì`dñW[déÕ bTm C^mabm AgVm.

_WwaoVrb ~«m÷Um¨Zm [edmOramOm¨Zr "X_' [Xë`m_wio_WwaoVrb ~«m÷Um¨Zm [edmOramOm¨Zr "X_' [Xë`m_wio_WwaoVrb ~«m÷Um¨Zm [edmOramOm¨Zr "X_' [Xë`m_wio_WwaoVrb ~«m÷Um¨Zm [edmOramOm¨Zr "X_' [Xë`m_wioM g¨^mOramOo gwa[jV M g¨^mOramOo gwa[jV M g¨^mOramOo gwa[jV M g¨^mOramOo gwa[jV

[edmOramOo AmJ«m H¡XoV ASHë`mZ¨Va _hmamï—mV Wm¨~bobo d [XboaImZ `m¨Zm ~«m÷Um¨Zr Iyn _XV Hobr. Var XoIrb Aem H[RU àg¨Jr [OOm_mVm¨Zr I¨~ranUo ñdamÁ`mMo ajU Hobo. EHhr [Hëbm O`qgJmbm qOHVm Ambm Zmhr. B¨M^a y[_XoIrb _moJb-AmXrbehm `m¨Zm qOHy Z XoUmè`m [OOmD _m°gmho~m¨gma»`m [Z^uS _mVm amOm¨À`m nmRrer hmoË`m åhUyZ amOo AmJ«m oWyZ dofm¨Va HéZ [ZgQbo. (amOo noQmè`mVyZ Zìho, Va dofm¨Va HéZ [ZgQbo.) `màg¨Jr amOm¨À`m _Zmda [HVr XSnU Agob? XyaMo A¨Va, àdmgmMr gmYZo ZmhrV, nmdbmonmdbr eÌy AmhoV, gmo~V ZD dfm©À`m gwnyÌ g¨^mOr Amho. Aem àg¨Jr g¨^mOrbm Rodm`Mo HmoRo? hm àíZ amOm¨nwTo hmoVm. Ë`mdoiog _moamon¨V qnJioMo ZmVodmB©H _WwaoV hmoVo. VoWo g¨^mOrbm RodÊ`mMm [ZU©` amOm¨Zr KoVbm. nU amOm¨Zm [^Vr hmoVr Hr n¡emÀ`m A[^bmfoZo ho ~«m÷U HXm[MV g¨^mOrbm eÌyÀ`m ñdmYrZ HaVrb. HmaU amOo ~«m÷Um¨Zm Mm¨JboM AmoiIyZ hmoVo. [HVrhr [OdbJ _¡Ìr Agbr Var ñdmWm©gmRr ~«m÷U Hgm Jim KmoQVmV hm Ë`m¨Mm àmMrZ HmimnmgyZMm B[Vhmg amOm¨Zm Mm¨JbmM _m[hV hmoVm. amOm¨Zr g¨^mOrbm [ÌH_bÀ`m ñdmYrZ Hobo. Ë`m àg¨Jr amOm¨Zm [Ì_b ~¨Y¨yZm "g¨^mOrÀ`m Ordmg "g¨^mOrÀ`m Ordmg "g¨^mOrÀ`m Ordmg "g¨^mOrÀ`m Ordmg YmoHm Pmë`mg Vw_Mm àmU KoB©Z'YmoHm Pmë`mg Vw_Mm àmU KoB©Z'YmoHm Pmë`mg Vw_Mm àmU KoB©Z'YmoHm Pmë`mg Vw_Mm àmU KoB©Z' Agm Bemam amOm¨Zr Ë`m¨Zm [Xbm. Ë`mMà_mUo g¨^mOrbm XoIrb

Page 12: Shivaji Rajanche Shatru

EHm¨VmV ~aoM _mJ©Xe©Z Hobo Am[U amOo naV Ambo. A\ObImZ, emB©ñVoImZ, O`qgJ Am[U Am¡a¨JOo~mMr \[OVr HaUmao [edmOramOo Amnbm d¨ehr [eëbH RodUma ZmhrV `mMr [^Vr [Ì_b ~¨Yy¨Zm dmQV hmoVr. åhUyZM g¨^mOramOm¨er Ë`m¨Zr XJm \SHm Hobm Zmhr. åhUOo [Ì_bm¨Zr g¨^mOramOm¨Zm ào_m_wio Zmhr Va [^Vr_wio gm¨^mibo hmoVo. (g¨X ©-N.g¨^mOr ñ_maH J«¨W, n¥.178-Sm°. O`qgJ ndma)

amOmam_mÀ`m OÝ_mdoir [edam`m¨Zm ^rVr XmI[dUmaoamOmam_mÀ`m OÝ_mdoir [edam`m¨Zm ^rVr XmI[dUmaoamOmam_mÀ`m OÝ_mdoir [edam`m¨Zm ^rVr XmI[dUmaoamOmam_mÀ`m OÝ_mdoir [edam`m¨Zm ^rVr XmI[dUmao Y_©_mVªS Y_©_mVªS Y_©_mVªS Y_©_mVªS

[edam`m¨Zm gmo`am~mB©À`mnmoQr 24/2/1670 amOmam_ ZmdmMm _wbJm Pmbm. _wbmMm OÝ_ nmbWm Pmbm hmoVm. Ë`màg¨Jr EHm n¨[SVmZo amOm¨Zm ^rVr KmVbr Hr, nmbWo OÝ_Uo Aew^ Amho. amOm¨Zm ^rVr KmbyZ `k, A[^foH, gË`Zmam`U, nyOm-AMm©, AZwðmZ Hamd`mg bmdm`Mo d amOm¨HSyZ n¡gm, gmoZo CHim`Mo hm Smd Ë`m n¨[SVmMm hmoVm. nU amOo ho IaoM OmUVo (OmUUmao) amOo hmoVo. Ë`m¨Zr Ë`m n¨[SVmMm Jw[nV Hmdm AmoiIbm. amOo Ë`m n¨[SVmbm åhUmbo, Á`mAWu _mPm Á`mAWu _mPm Á`mAWu _mPm Á`mAWu _mPm _wwbJm nmbWm OÝ_bm Ë`mAWu Vmo [XëbrMr nmVemhr nmbWr KmVë`m[edm` amhUma Zmhr._wwbJm nmbWm OÝ_bm Ë`mAWu Vmo [XëbrMr nmVemhr nmbWr KmVë`m[edm` amhUma Zmhr._wwbJm nmbWm OÝ_bm Ë`mAWu Vmo [XëbrMr nmVemhr nmbWr KmVë`m[edm` amhUma Zmhr._wwbJm nmbWm OÝ_bm Ë`mAWu Vmo [XëbrMr nmVemhr nmbWr KmVë`m[edm` amhUma Zmhr. Ago amOo åhQë`mda Vmo n¨[SV W¨SM nSbm. HmaU amOo Amnë`mbm de hmoV ZmhrV `mMr Ë`mbm ImÌr nQbr. nU amOm¨Zm nmdbmonmdbr ^rVr KmbÊ`mMm d ZmC_oX HaÊ`mMm à`ËZ ~«m÷Um¨Zr Hobm Amho. Am¡a¨JOo~, AmXrbehm, [gÕr, nmoV©wJrO, SM, A\ObImZ, [XboaImZ, emB©ñVoImZ ho amOm¨Mo CKS eÌy hmoVo, Vo amOHr` eÌy hmoVo (Ym[_©H Zìho). Ë`m¨À`m [déÕ amOo SmdnoM AmIV hmoVo. Ë`m¨Zm amOm¨Zr AZoHdoim nam yV Hobo. nU [_ÌmMo gmo¨J KoDZ ~hwOZà[VnmbH NÌnVr [edam`m¨Mm HmQm HmTUmao ~«m÷U hoM amOm¨Mo Iao eÌy AmhoV. HmaU Ë`m¨À`m[déÕ amOm¨Zm SmdnoM AmIVm oV ZìhVo. åhUyZM Ë`m¨Zr amOm¨Mm AdgmZKmV Hobm. åhUyZM amOm¨Zm nwa¨XaMm Vh Hamdm bmJbm d AmJ«m oWo Omdo bmJbo. Am[U H¡XoV ASHmdo bmJbo.

~mnyImZmbm _XV HaUmam ZmJmoOr n¨[SV~mnyImZmbm _XV HaUmam ZmJmoOr n¨[SV~mnyImZmbm _XV HaUmam ZmJmoOr n¨[SV~mnyImZmbm _XV HaUmam ZmJmoOr n¨[SV

~mnyImZ hm AmXrbehmMm nÝhmiçmdarb [HëboXma hmoVm. nÝhmim qOHÊ`mgmRr [edam`m¨Zr Hmo¨SmOr \OªX `m¨Zm nmR[dbo. Hmo¨SmOtZr ~mnyImZmda hëbm Hobm Ë`m àg¨Jr ZmJmoOr n¨[SV ZmdmMm ~«m÷U AmXrbehmÀ`m nXar ~mnyImZmMm _XVZrg åhUyZ Hm_ HaV hmoVm.

Page 13: Shivaji Rajanche Shatru

~mnyImZmMm nam^d Pmë`mMo g_Oë`m~amo~a ZmJmoOr n¨[SV nimbm. Mam`bm nwTo Am[U _am`bm _mJo Ë`mbm n¨[SV åhUVmV. n¡gm Am[U nXmgmRr ~«m÷U HmoUerhr VSOmoSr HaVmV d XoemV X¨Jbr KS[dVmV.

[edam`m¨À`m amÁ`m[^foHmbm qhXyY_m©Mm C[edam`m¨À`m amÁ`m[^foHmbm qhXyY_m©Mm C[edam`m¨À`m amÁ`m[^foHmbm qhXyY_m©Mm C[edam`m¨À`m amÁ`m[^foHmbm qhXyY_m©Mm C\\\\©©©© ~«m÷UY_m©Mm [damoY ~«m÷UY_m©Mm [damoY ~«m÷UY_m©Mm [damoY ~«m÷UY_m©Mm [damoY

_moJb, AmXrbehm, B¨J«O Am[U nmoVw©Jmb `m¨À`m OmoISmVyZ Xoe~m¨Ydm¨Zm _wº Hoë`mZ¨Va [edam`m¨Zr amÁ`m[^foHmMm [ZU©` KoVbm. naHr` gÎmm amOm¨Zm ehmOramOo `m OhmJraXmamMm ~¨SImoa nwÌ g_OV. Va ~«m÷U amOm¨Zm amOm _mZmd`mg V`ma ZìhVo. BVa amOm¨er Vh-dmQmKmQr HaVmZm ASMUr oV. `m ASMUr Xya HaÊ`mgmRr d ~hwOZ XoIrb ñdV:Mo ñdV¨Ì amÁ` d amOm [Z_m©U Hé eHVmV. hm AmË_[dœmg [Z_m©U HéZ hOmamo dfm©Mr Jwbm_[Jar g¨n[dÊ`mgmRr [edam`m¨Zr amÁ`m[^foHmMm [ZU©` KoVbm.

[edam`m¨Zr amÁ`m[^foHmMr KmofUm Hoë`m~amo~a amOm¨Zm qhXwY_m©Zo HSmSyZ [damoY Hobm. AmVm qhXyY_© åhUOo Hm`? ho g_OyZ KoUo _hËdmMo Amho. qhXyY_m©Mo _wiMo Zm¨d d¡[XH Y_© Amho. doX ho qhXyY_m©Mo Y_©J«¨W Amho. Oo doX ~«m÷U gmoSyZ BVam¨Zm dmMÊ`mg ~¨Xr hmoVr. d¡[XH Y_m©bmMm nwTo ~«m÷UY_© Ago hr åhQbo OmD bmJbo. g¨nwU© ~hwOZm¨Mo gd© joÌmVrb ZoV¥Ëd HaÊ`mgmRr ~«m÷Um¨Zr ~«m÷UY_© `m ZmdmMm Ë`mJ Hobm d qhXy ho Zm¨d YmaU Hobo. AmO Omo qhXyY_©. hm _wiMm ~«m÷UY_©-d¡[XH Y_© Amho. åhUyZM qhXyY_m©À`m HmoUË`mhr J¨«WmV qhXy `m eãXmMm CëboI Zmhr. nU doX, d¡[XH, ~«m÷U ho CëboI gd©Ì gmnSVmV. qhXwY_m©Vrb à_mU yV J¨«W ~«m÷Um¨Zr [b[hbobo AmhoV. Ë`m_wio Vo ~«m÷Um¨À`m \m`XmMo d ~hwOZm¨Mr ~XZm_r HaUmao AmhoV. qhXyËd åhUOo Iao ~«m÷UËd Amho. qhXyËdmgmRr Omoer, HwbHUu, Xoenm¨So, [^So, RmHao, EH~moQo HYrM _aV ZgVmV. nU qhXwËdmÀ`m Zmdm¨Imbr Oo¨ìhm gÎmm oVo Vo¨ìhm gd© _w»` OmJm ~«m÷U ~iHmdVmV. _am`bm _amRo Am[U Mam`bm _ZwdmXr gamQo åhUOoM qhXwËd hmo`. qhXy hr naHr`m¨Zr nam yV ^maVr`m¨Zm [Xbobr CnmYr Amho. qhXy `mMm AW© Xmg, Jwbm_ Am[U nam yV! åhUyZ Am¡a¨JOo~mZo Oo¨ìhm ^maVr`m¨Zm [O[P`m Ha gwé Hobm Voìhm ~«m÷Um¨Mo EH [eï_¨Si Am¡a¨JOo~mbm OmDZ oQbo Am[U åhUmbo, Amåhr [O[P`m Ha ^aUma ZmhrV Voìhm Am¡a¨JOo~mZo [dMmabo, Hm?> Voìhm ~«m÷U åhUmbo Amåhr ^maVr` Zmhr. Amåhr XoIrb Vw_À`mgmaIo naXoemVyZ Ambobmo AmhmoV. Ë`m_wio Amåhr ^maVr` åhUOoM qhXy Zmhr. \ma Va Amåhr Vwåhmbm [O[P`m Ha qhXyHSyZ dgyb HéZ XoVmo! åhUOo

Page 14: Shivaji Rajanche Shatru

nhm, Á`m ~«m÷Um¨Zr Amnë`m nyd©Om¨HSyZ [O[P`m Ha dgwb HéZ _moJbm¨Zm [Xbm. VoM ~«m÷U AmO qhXwËdmMo RoHoXma AmhoV. Vo Zoh_r Amnë`mnwTo oDZ åhUVmV Jd© go Hhmo h_ qhXy h¡! åhUOo Jd© go Hhmo h_ nam yV h¡& Xmg h¡& Jwbm_ h¡& ho Amnë`mbm åhUm`bm bmdVmV.

åhUyZM ~mimgmho~ RmHao `m¨Mo dSrb à~moYZHma RmHao åhUVmV. qhXyY_© ho [~ZåhUyZM ~mimgmho~ RmHao `m¨Mo dSrb à~moYZHma RmHao åhUVmV. qhXyY_© ho [~ZåhUyZM ~mimgmho~ RmHao `m¨Mo dSrb à~moYZHma RmHao åhUVmV. qhXyY_© ho [~ZåhUyZM ~mimgmho~ RmHao `m¨Mo dSrb à~moYZHma RmHao åhUVmV. qhXyY_© ho [~Z~wSmMo ~wSmMo ~wSmMo ~wSmMo [nMHo JmSJo Amho. qhXyY_© ho EH[nMHo JmSJo Amho. qhXyY_© ho EH[nMHo JmSJo Amho. qhXyY_© ho EH[nMHo JmSJo Amho. qhXyY_© ho EH ^Qr Jm¡S~¨Jmb Amho. ~hwOZm¨Zm ^Qr Jm¡S~¨Jmb Amho. ~hwOZm¨Zm ^Qr Jm¡S~¨Jmb Amho. ~hwOZm¨Zm ^Qr Jm¡S~¨Jmb Amho. ~hwOZm¨Zm \\\\g[dUmam Y_© åhUOo qhXyY_© g[dUmam Y_© åhUOo qhXyY_© g[dUmam Y_© åhUOo qhXyY_© g[dUmam Y_© åhUOo qhXyY_© Amho. ~hwOZm¨Zm bwQUmgmRr qhXyY_m©Vrb _¨Xram¨Mm Z¨~a n[hbm Amho. qhXyY_m©Vrb nwamU¨ åhUOo Amho. ~hwOZm¨Zm bwQUmgmRr qhXyY_m©Vrb _¨Xram¨Mm Z¨~a n[hbm Amho. qhXyY_m©Vrb nwamU¨ åhUOo Amho. ~hwOZm¨Zm bwQUmgmRr qhXyY_m©Vrb _¨Xram¨Mm Z¨~a n[hbm Amho. qhXyY_m©Vrb nwamU¨ åhUOo Amho. ~hwOZm¨Zm bwQUmgmRr qhXyY_m©Vrb _¨Xram¨Mm Z¨~a n[hbm Amho. qhXyY_m©Vrb nwamU¨ åhUOo em¡MHyn (g¨Smg) Amho. ~hwOZm¨Zm Jwbm_ HaÊ`mgmRr qhXyY_m©V ^Qm¨Zr AZoHem¡MHyn (g¨Smg) Amho. ~hwOZm¨Zm Jwbm_ HaÊ`mgmRr qhXyY_m©V ^Qm¨Zr AZoHem¡MHyn (g¨Smg) Amho. ~hwOZm¨Zm Jwbm_ HaÊ`mgmRr qhXyY_m©V ^Qm¨Zr AZoHem¡MHyn (g¨Smg) Amho. ~hwOZm¨Zm Jwbm_ HaÊ`mgmRr qhXyY_m©V ^Qm¨Zr AZoH J¨«W [b[hbo. J¨«W [b[hbo. J¨«W [b[hbo. J¨«W [b[hbo. (g¨X ©- XodimMm Y_© Am[U Y_m©Mr Xodio) VmËn © qhXyËd åhUOo ~«m÷UËd Amho. Á`mdoiog AmnU Iar gÎmm [_idVmo. Vo¨ìhm qhXyÎddmXr åhUOoM ~«m÷U Vr gÎmm dmnaÊ`mg [damoY HaVmV.

[edam`m¨Zr amÁ`m[^foHmMr KmofUm HaVmM gd© ~«m÷Um¨Zr [edam`m¨Zm eyX« åhUyZ [damoY Hobm. naeyam_ ZmdmÀ`m ~«m÷Um¨Zo n¥Ïdrdarb gd© j[Ì` 21 doim Rma _mabobo AmhoV. Ë`m_wio EHhr j[Ì` [eëbH Zmhr. ~«m÷U gmoSyZ gd©OU eyX« AmhoV. eyX«mbm amOm hmoÊ`mMm A[YHma Zmhr. Aer AmoaS ~«m÷Um¨Zo _w[ñb_ amOmbm [damoY Hobm Zmhr. `mCbQ _w[ñb_m¨À`m Xa~mamV ~«m÷U A[YHmè`m¨Mm ^aUm hmoVm. åhUOo _w[ñb_m¨Zm AmZ¨XmZo amÁ` Hé XoUmao ~«m÷U [edam`m¨À`m [déÕ EHOmV CRbo. Voìhm [edam`m¨Zm dmQbo, gd© ~«m÷Um¨Zr [damoY Hobm Var ghHmar [_Ì AgUmao _moamon¨V qnJio, AÊUmOr XÎmmo B. ~«m÷U [_Ì _¨Ìr ghHm © HaVrb. nU amOm¨Mm Anojm ¨J Pmbm. _moamon¨V qnJio ^a Xa~mamV amOm¨Zm åhUmbm, Vwåhm eyX« _amRçm¨À`m hmVmImbr Amåhr ~«m÷Um¨Zr Hgo Hm_ Hamdo? ghHmar AgUmè`m ~«m÷Um¨Zr XoIrb [edam`m¨Zm Vmo¨SmdaM [damoY Hobm. åhUOo ~«m÷U hm ~«m÷UM AgVmo. ho gd© n¨VmZo XmIdyZ [Xbo. ~«m÷U [_Ì Oar Agbm Var AmUr~mUrMm àg¨J oVmM ~«m÷U nmRrV I¨Ora IwngVmo. ho _moamon¨VmZo XmIdyZ [Xbo. gd© ~«m÷Um¨Zr [edam`m¨Zm Ìmg Úm`bm gwédmV Hobr. Á`m [edam`m¨Zr gd© ~«m÷U ghHmè`m¨Zm [OdmnmS Onbo, g¨HQg_`r àË oHmbm _XV Hobr. VoM ~«m÷U [edam`m¨er d¡è`mgmaIo dmJw bmJbo. ñdamÁ`mVrb d ~mhoarb gd© ~«m÷U EH Pmbo. åhUOo ~«m÷U HmoUË`mhr JQmV, njmV, g¨KQZoV, g¨ñWoV, n¨WmV Agbo Var AmVyZ gd© ~«m÷U EH AgVmV. ho amÁ`m[^foHàg¨Jr [gÕ Pmbo. naXoemVyZ Amboë`m ~«m÷Um¨Zr ñdV:À`m [hVmgmRr [b[hboë`m ~ZmdQ nmoÏ`m-nwamUm¨Mm AmYma KoDZ [edam`m¨À`m amÁ`m[^foHmbm [damoY Hobm. [edam`m¨À`m amÁ`m[^foHmbm Y_©g¨[hVm d nwamo[hVM [_iy Úm`Mm Zmhr Agm M¨J XoemVrb gd© ~«m÷Um¨Zr ~m¨Ybm. VarXoIrb amÁ`m[^foHmMm [ZU©` amOm¨Zr Rm_nUo KoVbm.

Page 15: Shivaji Rajanche Shatru

Aem àHmao [edam`m¨À`m amÁ`m[^foHmbm ~«m÷UY_m©Zo åhUOoM qhXyY_m©Zo HSmSyZ [damoY Hobm. Am[U déZ [edam`m¨Zm qhXyY_©ajH, qhXdr ñdamÁ` g¨ñWmnH åhQbo OmVo. hr [edam`m¨Mr Hy«a Moïm Amho. Á`m¨Zr [damoY Hobm. Ë`m¨Mo amÁ` amOm¨Zm Ano[jV Agob Hm? [edam`m¨Mm qhXw, qhXdr, [edam`m¨Mm qhXw, qhXdr, [edam`m¨Mm qhXw, qhXdr, [edam`m¨Mm qhXw, qhXdr, qhXwËd `mMoer A[O~mV g~¨Y Zmhr. [edM[aÌmV HmoRohr qhXy, qhXdr qhXwËd `mMoer A[O~mV g~¨Y Zmhr. [edM[aÌmV HmoRohr qhXy, qhXdr qhXwËd `mMoer A[O~mV g~¨Y Zmhr. [edM[aÌmV HmoRohr qhXy, qhXdr qhXwËd `mMoer A[O~mV g~¨Y Zmhr. [edM[aÌmV HmoRohr qhXy, qhXdr Am[U qhXwËd `mMm CëboI Am[U qhXwËd `mMm CëboI Am[U qhXwËd `mMm CëboI Am[U qhXwËd `mMm CëboI Zmhr. Zmhr. Zmhr. Zmhr. [edam`m¨Mm dmna HaÊ`mgmRr Z¨Va Vo [edM[aÌmV KwgSÊ`mV Ambo. [edam`m¨Zr ~hwOZm¨Mo ñdamÁ` [Z_m©U Hobo. [edmOramOo Oa qhXyËdmgmRr bTbo, Va _J qhXw¨Zr amÁ`m[^foHmbm [damoY Hm Hobm? amÁ`m[^foHmbm gd© ~«m÷Um¨Zr [damoY Hobm Vo¨ìhm gd© ~hwOZ g_mO [edam`m¨À`m nmRrer C^m am[hbm. gd© _amRo XoIrb [edam`m¨À`m nmRrer I¨~ranUo C o am[hbo. EHhr _amRm amOm¨À`m [damoYmV ZìhVm. åhUOo `mnwdu [edam`m¨Zm Á`m _amRçm¨Zr [damoY Hobm Vmo AkmZm_wio Hobm. am_XmgmMo EoHyZ Hobm.

amÁ`m[^foHàg¨Jr qhXyY_m©Zo [edamÁ`m[^foHàg¨Jr qhXyY_m©Zo [edamÁ`m[^foHàg¨Jr qhXyY_m©Zo [edamÁ`m[^foHàg¨Jr qhXyY_m©Zo [edam`m¨Mm Hobobm Niam`m¨Mm Hobobm Niam`m¨Mm Hobobm Niam`m¨Mm Hobobm Ni

1668 nmgyZ [edmOramOm¨Zr am`JSmda amOYmZr Hobr hmoVr. am`JS hm AË ¨V HRrU d gwa[jV Agm [Hëbm Amho. HSo Vmerd d C¨M AmhoV. JSmMr bm¨~r 4 [H. _r. d é¨X 1 [H. _r. Amho. JSm^modVr HRrU SmoJaam¨Jm AmhoV. HmoUË`mhr eÌybm am`JS qOHUo AeŠ` Amho. Agm am`JS [edam`m¨Zr amOYmZrgmRr [ZdSbm. JSmdarb ~m¨YHm_ [edam`m¨Zr ñdV: HéZ KoVbo. ñdamÁ`mVrb AZoH [Hëbo [edam`m¨Zr ñdV: ~m¨Ybo. [edmOramOo CÎm_ ñWmnË`Vk (B¨[O[ZAa) hmoVo.

Aem am`JSmda amÁ`m[^foH HaÊ`mMm amOm¨Zr [ZU©` KoVbm. amÁ`m[^foH[XZ Ogm Odi oD bmJbm. Ver ~«m÷Um¨Mr HQHmañWmZo gwé Pmbr. nU amO_mVm [OOmD_m±gmho~ [edam`m¨À`m

nmRrer I¨~ranUo Cä`m hmoË`m. `màg¨Jr [OOmD¨Mo d` 76 dfm©Mo hmoVo. `m d`mVhr [OOmD¨Mo Y¡ ©, HamarnUm VoOñdr hmoVm. amÁ`m[^foHmbm EHhr nwamo[hV [_iy Úm`Mm Zmhr. Agm M¨J XoemVrb gd© ~«m÷Um¨Zr ~m¨Ybm. `màg¨Jr Hm`ñW à y AgUmao ~mimOr AmdOr `m¨Zr nwamo[hVmMm emoY gwé Hobm. ~«m÷U-Hm`ñWm¨Mo hmSd¡a Agë`m_wio Hm`ñW amOm¨À`m ~mOwbm hmoVo. ~mimOr AmdOrZo _hmamï—mVrb gd© ^QOtZm nm¡amo[hË`mgmRr [dMmabo, gdmªZr [edmOr eyX« Amho. Amåhr oUma Zmhr Ago Hi[dbo. Vo¨ìhm ~mimOr AmdOrZo JmJm^Åmbm ~mobm[dÊ`mgmRr Hoed^Q, ^mbM¨X«^Q Am[U gmo_ZmW `m VrZ ~«m÷Um¨Zm Hmerbm nmR[dbo. JmJm^ÅmZo `m [VKm¨Odi [edmOr eyX« Agë`m_wio _r oUma Zmhr, Ago ñnï Hi[dbo. ([_Ìhmo, ~«m÷U Amnë`m XoemV oÊ`mnydu HmoUrhr hbHo ZìhVo, HmoUrhr gdU© ZìhVo, gd©OU g_mZ hmoVo. nU Amnë`mda amÁ` HaÊ`mgmRr ~«m÷Um¨Zr dU©, OmVr

Page 16: Shivaji Rajanche Shatru

[Z_m©U Hoë`m d ñdV:HSo loðËd KoVbo. `mMm àgma HaÊ`mgmRr ~«m÷Um¨Zr J¨«W [b[hbo. Ë`mbmM qhXyY_m©Mo J¨«W åhUVmV. `m J¨«WmZrM [edam`m¨Zm eyX« Ra[dbo. ~«m÷U, j[Ì` Am[U d¡í` ho [dXoer Am`mªMo dU© AmhoV. _wiMo ^maVr`m¨Zm Am`mªZr eyX« KmofrV Hobo.)

Hoed^Q, ^mbM¨X«^Q, gmo_ZmW^Q Am[U JmJm^Q `m Mma ^QmV JwßV HQ Pmbm Agë`m_wio ~mimOr AmdOrZo Amnë`m [dœmgmVrb Hm`ñW AgUmè`m [Zimo ogmOrbm nwÝhm: JmJm^ÅmHSo nmR[dbo. `màg¨Jr [edam`m¨Mo _yi KamUo CX`nyaMo Agë`mMr ~ZmdQ HmJXnÌo ~mimOrZo JmJm^ÅmHSo nmRdbr. [edmOramOm¨À`m ^mogbo KamÊ`mMm amOñWmZmer Hgbmhr g¨~¨Y ZgyZ ^mogbo KamUo _wiMo _hmamï—mVrb doéiMoM Amho. ho ~mimOrbm Am[U JmJm^Åmbm Mm¨Jbo _m[hV hmoVo. ~mimOrZo n¡emMo Am[_f XmI[dVmM JmJm^Å gd©J¨«W Jw¨SmiyZ am`JSmÀ`m nm`Ï`mOdirb nmMmSmV Ambm. ~«m÷U ho J¨«Wm¨Mo d Xodm¨Mo ~mn ([Z_m©Vo) Agë`m_wio JmJm^Åmbm J¨«Wàm_mÊ`mnojm n¡gm _hÎdmMm dmQbm.

JmJm^Å nmMmSmV Amë`m~amo~a _moamon¨V qnJioZo JmJm^ÅmMr oQ KoVbr d amÁ`m[^foH Pmbm Va ~«m÷Um¨Mo dM©ñd g¨nob d [edmOr loð Raob, Ë`m_wio amÁ`m[^foH Hé Z o. Agm gëbm JmJm^Åmbm [Xbm. JmJm^ÅmZo bJoM gaSçmgmaIm a¨J ~Xbbm. [edam`m¨Zm amÁ`[^foH HaÊ`mg ZHma [Xbm.

[edmOramOo ewX« Agë`m_wio Ë`m¨À`m EodOr ~mimOr AmdOrbm amÁ`m[^foH HaÊ`mMm JmJm^ÅmZo [ZU©` KoVbm. åhUOo amÁ` [Z_m©U Hobo [edam`m¨Zr d [ZU©` KoVmo ^QOr. Hm`ñWm¨Mr amOm¨da [ZVm¨V lÕm Agë`m_wio [edmOramOo Am[U Hm`ñWmV \yQ nmSÊ`mgmRr JmJm^ÅmZo hm Smd QmHbm. ~hwOZm¨Vrb HV¥©ÎdmZ ZoV¥Îd g¨n[dÊ`mgmRr [Z[îH«` _mUgmbm ZoVo nX XoUo d gyÌ hmVmV KoUo. hm EH ~«m÷Um¨Mm Zoh_rM Smd AgVmo. `mgmRr JmJm^ÅmZo ~mimOr AmdOrMo Zm¨d nwTo Hobo. nU _moamon¨V qnJio¨gh gd© ~«m÷Um¨Mo Am[U Hm`ñW ~mimOr AmdOrZo hmSd¡a Agë`m_wio ~mimOr AmdOrMohr Zm¨d _mJo nSbo. amÁ`m[^foHmgmRr ~mimOrAmdOrnojm [edmOramOm¨HSyZM A[YH n¡gm [_iob d ~mimOr AmdOrbm amÁ`m[^foH Hobm Va [edmOramOo d gd© àOm ~«m÷Umbm Hmnë`m[edm` amhUma ZmhrV `m [^Vr_wio d n¡emÀ`m A[^bmfoZo [edam`m¨Zm amÁ`m[^foH HaÊ`mMo [ZpíMV Pmbo. àW_ ~mimOr AmdOrbm j[Ì` åhUyZ amÁ`m[^foH HaÊ`mMm [ZU©` KoUmè`m JmJm^ÅmZo Hm`ñW Hgo hbHo AmhoV ho gm¨JÊ`mgmRr JmJm^År` Zm¨dmMm J§«W [b[hbm. åhUOo _moamon¨V qnJioÀ`m Vmbmda ZmMUmam JmJm^Å nXmonXr nJSr [\adyZ gaSçmgmaIm a¨J ~XbV hmoVm.

Page 17: Shivaji Rajanche Shatru

[edam`m¨Zr aºmMo nmUr HéZ ñdamÁ` [Z_m©U Hobo. nU amOo loð Hm H[Zð AmhoV. ho Ra[dÊ`mMo Hm_ ~«m÷U HaV hmoVo. amÁ`m[^foHmMm AmZ¨XXm`r gmohim nU ~«m÷Um¨Zr dmX CnpñWV Hoë`m_wio JSmda d ñdamÁ`mV AË ¨V qMVoMo d VUmdmMo dmVmdaU hmoVo. Á`m¨Zm AmnU Amnbo åhUVmo Aem ^Qm¨Zr [edam`m¨Zm àW_mnmgyZM [damoY Hobm hmoVm. AmVm Va Vo amOm¨À`m amÁ`m[^foHmÀ`m [damoYmV EHOmV gd©OU C o am[hbo.

~mimOr AmdOrZo n¡emMo Am[_f XmI[dVmM JmJm^Å amÁ`m[^foH HaÊ`mg V`ma Pmbm. Amnë`m~amo~a AZoH ^Qm¨Mm \m`Xm hmoB©b Aer ì`dñWm JmJm^ÅmZo Hobr. amÁ`m[^foHmMm [Xdg [ZpíMV Pmbm. [edam`m¨Mo gd© ~hwOZ ghHmar amÁ`m[^foHmÀ`m V`marbm bmJbo. [hamoOr \OªX, _Xmar _ohÎma, h¨[~aamd _mo[hVo, ZmJmoOr OoYo, ogmOr H¨H BË`mXr ghHmar Amboë`m nmhwÊ`m¨Mr ì`dñWm HaUo, gm[hË` AmUUo B. Hm_o Hé bmJbo. [OOmD ñdV:OmVrZo bj XoV hmoË`m. [edam`m¨Zr [OOmD¨Mo Xe©Z KoVbo. amÁ`m[^foHmgmRr gd© ~«m÷Um¨Zr KmVbobm Kmoi d Hobobm [damoY `m_wio [OOmD_m±gmho~ àM¨S [MSbobm hmoË`m. Y_©- g¨ñH¥VrÀ`m Zm¨dmImbr ^Qm¨Zr [edam`m¨Mm gwé Hobobm Ni `m_wio ~hwOZ g_mO AñdñW Pmbm hmoVm. ñdV:Mr ñdV¨Ì Y_©g¨[hVm Zgë`m_wio d¡[XHm¨À`m C\© ~«m÷Um¨À`m åhUOoM qhXyÀ`m Y_©J«¨Wmda amOm¨Zm Adb¨~yZ ahmdo bmJbo (åhUyZM AmO [edam`m¨À`m àoaUoVyZ [edY_mªMr ñWmnZm Pmbobr Amho. 17ì`m eVHmV [edY_© AgVm Va ^Qm¨Mm [damoY HaÊ`mMo HmaUM ZìhVo. (qhXy) Y_© hm ^Qm¨Mm Agë`m_wio amÁ`m[^foH àg¨Jr amOm¨Mm Ni Hobm d A_mn n¡gm bwQbm.)

amÁ`m[^foHàg¨Jr d«mË`mñVmo_ HaÊ`mgmRr JmJm^ÅmZo 7000 (gmV hOma) hmoZ KoVbo. Va BVa ~«m÷U nwamo[hVm¨gmRr 17000 hmoZ KoVbo. amOm¨À`m 5 OyZÀ`m ñZmZmÀ`m doir Cn[ñWV AgUmè`m àË oH ~«m÷Umbm 100 hmoZ XoÊ`mV Ambo. amÁ`m[^foHmbm 50,000 (nÞmg hOma) ~«m÷U Cn[ñWV hmoVo. Ago g^mgX [b[hVmo. åhUOo \wHQ AÞ d hmoZ [_iUma åhUyZ HmoUVrhr àdmgm¨Mr AmYw[ZH gmYZo ZgVmZm XoemVyZ nÞmg hOma ~«m÷U am`JSmgma»`m H[RU [RHmUr Ambo hmoVo. [edam`m¨Mr gwdU©Vwbm HaÊ`mV Ambr. amOm¨Mo dOZ 160 nm¡S åhUOo 17000 hmoZ Pmbo. Vo hmoZ, Vyn, bmoUr, gmIa, \io, gwnmar, éno, Vm¨~o, bmoI¨S ~«m÷Um¨Zr KoVbo. `mgmRr A¨XmOo 50000 hmoZ Jobo.

7 OyZ amÁ`m[^foHmÀ`m Xwgè`m [Xder àË oH ~«m÷Umbm 2 hmoZ d ~«m÷UñÌr d ~«m÷U _wbo `m¨Zm àË oHr 1 hmoZ KoVbm. (EH hmoZ åhUOo 3 én o) åhUOo Á`m¨Zr [edam`m¨À`m amÁ`m[^foHmbm [damoY Hobm. Ë`m¨ZrM ñdamÁ`mMr byQ Hobr. amÁ`m[^foHmg EHyU 4 HmoQr 26 bmI

Page 18: Shivaji Rajanche Shatru

én o IM© Pmbm. [edam`m¨À`m g¨nwU© Am wî`mV ñdamÁ`[Z_m©U HaÊ`mgmRr OodTm n¡gm IM© Pmbm Zmhr. Ë`mnojm A[YH n¡gm ~«m÷Um¨Zr bwQbm. [edam`m¨À`m _mdiçm¨Zr aºmMo nmUr HéZ H_mdbobo hmoZ _ZwdmXr Hmdiçm¨Zr Y_m©À`m ZmdmImbr amOamognUo ni[dbo.

[edam`m¨À`m amÁ`m[^foHmbm ew oÀNm XoÊ`mgmRr SM, \o«¨M, nmoVw©Jmb, B¨J«O, _moJb, AmXrbehm, HwVy~ehm `m¨Mo à[V[ZYr _m¡ë`dmZ oQdñVy d ZOamUo KoDZ Ambo hmoVo. Á`m B¨J«Om¨À`m gm_«mÁ`mdaMm gw © HYrhr _mdiV Zmhr Ago åhQbo OmVo Aem B¨J«Om¨Mm à[V[ZYr hoÝar Am°qŠPSoZ amÁ`m[^foHmbm ew oÀNm XoÊ`mgmRr C¨MrdñÌo d A_wë` oQdñVy KoDZ amOm¨nwTo ZV_ñVH hmoDZ Ambm. oQdñVy [Xë`m d amOm¨Zm _wOam HéZ _mJë`m nmdbmZo Xa~mamVyZ ~mhoa nSbm. amOm¨HSo Ë`mZo nmR Hobr Zmhr. nU Amnbo åhUyZ Amnë`m HinmV Kwgboë`m ~«m÷Um¨Zr [edam`m¨Mm Ni Hobm. [edam`m¨Zr hm [damoY _moSyZ amÁ`m[^foH nma nSbm. Amnë`m AmB©bm, gd© _hmamÊ`m¨Zm, Jmoa-Jar~m¨Zm amOm¨Zr Xa~mamVm gÝ_mZmZo ~g[dbo. ñdamÁ`mV amÁ`m[^foH gdmªZm nhmVm `mdm `mgmRr amOm¨Zr g¨H[ënV doiobm gd© JSmda Vmo\m¨Mm AmdmO Hobm. hm AmdmO a`VoÀ`m HU©nQbmda-_ZnQbmda d Z¨Va ZoÌnQbmda C_Qdbm. Hy«a [damoYmVyZ XoIrb amOm¨Zr amOm¨Zr amÁ`m[^foH Hobm d hmVmV Ý`m`X¨S d amOX¨S KoVbm. àOobm Iyn AmZ¨X Pmbm. ~«m÷Um¨Mo Ym~o XUmUbo.

amÁ`m[^foHmnmgyZ [edam`m¨Zr Zdm [edeH gwé Hobm. gd© Hma^ma [edeHmà_mUo gwé Pmbm. (hm [edeH nwTo noeì`m¨Zr ~¨X Hobm Am[U _wpñb_m¨Mm \gbr eH gwé Hobm. [edmOrnojm noeì`m¨Mo _w[ñb_g¨ñH¥Vrda OmñV ào_ hmoVo. åhUOo _wpñb_m¨Mm AZwZ` d Ë`m¨À`m XmTçm HwadmiÊ`mMo Hm_ ~«m÷Um¨Zr (noeì`m¨Zr) Hobo. Aem noeì`m¨Mm e[ZdmadmSm _hmoËgd gmOam HaUo åhUOo XoeX«moh Amho HmaU e[ZdmadmSm hm ^maVr`m¨À`m nam^dmMo d noeì`m¨À`m ì`[^MmamMo à[VH Amho.)

[edam`m¨À`m amÁ`m[^foHmZ¨Va JmJm^ÅmMm _¥Ë y Pmbm. Ë`mMo àoV EHm em¡MHynmV (g¨SmgmV) gmnSbo. Vo¨ìhm XoemVrb gd© ~«m÷Um¨Zr àMa gwé Hobm Hr, [edmOramOo eyX« AgVm¨Zm XoIrb JmJm^ÅmZo amÁ`m[^foH Hobm åhUyZM JmJm^ÅmMm em¡MHynmV nSyZ _¥Ë y Pmbm. [edam`m¨HSyZ [_imboë`m n¡em_wio JmJm^Å _mVbm d Ë`mZo ImUo d Xmé [nUo gwé Hobo. ZeoV Vmo _obm. Var XoIrb [edam`m¨Zm H_r boIÊ`mgmRr ~«m÷Um¨Zr darb àMma gwé Hobm.

Page 19: Shivaji Rajanche Shatru

[edmOramOo qhXyY_m©Mo Hr [edY_[edmOramOo qhXyY_m©Mo Hr [edY_[edmOramOo qhXyY_m©Mo Hr [edY_[edmOramOo qhXyY_m©Mo Hr [edY_m©Mo?m©Mo?m©Mo?m©Mo?

[edOramOm¨Zr AWH n[al_mZo ñdamÁ` [Z_m©U Hobo. OJmVrb HmoUË`mhr Y_m©À`m ì`ºrbm qHdm amOmbm Ë`mÀ`m Y_m©Mo [dYr HaÊ`mg [damoY Hobm OmV Zmhr. g_Vm ho Y_m©Mo _hÎdmMo _yë` Amho. EHmM Y_m©Vrb loð Am[U H[Zð ì`ºrbm Y_m©Mo AmMma, [dMma, AÜ``Z HaÊ`mMr nadmZJr AgVo. [edam`m¨Zr Va Amnbo HV¥©Ëd A[daV HïmZo, Mm[aÍ`mZo, [ZîHb¨H d¥ÎmrZo [gÕ Hobobo hmoVo. Var XoIrb Ë`mM Y_m©Vrb ~«m÷Um¨Zr [edam`m¨À`m amÁ`m[^foHmbm [damoY Hm Hobm? `mdéZ EH ~m~ [gÕ hmoVo Hr [edam`m¨Mm d ~«m÷Um¨Mm Y_© EH Zmhr. Y_© EH AgVm Va ~«m÷Um¨Zr AmZ¨XmZo Am[U \wHQ amÁ`m[^foH Hobm AgVm. `mDbQ Ë`m¨Zr amOm¨Zm Iyn Nibo. VoM qhXyËddmXr (~«m÷U) AmO [edam`m¨Mo ^m¨Sdb HéZ OJVmV.

[edmOramOo _hmZ namH«_r, ~wÕr_mZ, Mm[aÍ`g¨nÞ, àOm[hVXj Am[U Ý`m`r AgVmZm XoIrb HmoUË`m Y_m©Zo amOm¨Zm eyX« Ra[dbo? Ë`m¨Zm eyX« RadyZ Ë`m¨Mo HV©¥Ëd ZmHmaUmam d naXoemVyZ Amboë`m Am ©~«m÷Um¨Zm loð Ra[dUmam qhXyY_© amOm¨Mm Y_© Agy eHVmo Hm?

qhXyY_m©Zo ^maVr`m¨À`m g¥OZ[ebVoda HSH [Z~ªY KmVbo. g_wX« Amobm¨SUo, eñÌ YmaU HaUo, [ñÌ`m¨Zm ñdmV¨Í` XoUo, [ejU XoUo, g_Vm nmiUo `mda qhXyZr (~«m÷Um¨Zr) HSH ~¨YZo KmVbr. [edam`m¨Zr hr ~¨YZ VmoSbr. [edam`m¨Zr g_wX« Amobm¨Sbm, Ama_maXb C^mabo, ~hwOZm¨À`m hmVmV AÝ`m`m[déÕ bTÊ`mgmRr eñÌo [Xbr, [ñÌ`m¨Zm ñdmV¨Í` [Xbo, ñdV: AmB©HSyZ [ejU KoVbo, g¨^mOramOm¨Zm [ejU [Xbo. qhXyMo J¨«Wàm_mÊ` ZmHmabo d g_Voda AmYmabobo ñdamÁ` [Z_m©U Hobo. _J gm¨Jm [edmOramOo Hgo qhXy RaVmV?

qhXyËd åhUOo ~«m÷UÎd Amho ho AmoiIUmao O¡Z, ~m¡Õ, [eI hr Amnbr ^md¨S AmhoV. Ë`m¨Zr d¡[XHm¨Mm åhUOoM ~«m÷Um¨Mm Hw«anUm AmoiIbm d O¡Z, ~m¡Õ Am[U erI ho ~«m÷Ur Y_m©nmgyZ ñdV¨Ì Pmbo. O¡Z, ~m¡Õ, erI Y_m©V ~«m÷Um¨Zm ZmH IwngÊ`mMr g¨Yr Zmhr. åhUyZM `m XoemV O¡Z, ~m¡Õ Am[U [eIm¨Mr àJVr Pmbr. [edmOramOm¨Zr XoIrb ñdV¨Ì hmoÊ`mgmRr à`ËZ gwé Hobo hmoVo. amÁ`ì`dhma HmoemMr [Z[_©Vr Hobr. [edeH gwé Hobm, ñdV¨Ì [edamB© hmoZ hr MbZ nÕVr gwé Hobr. ñdV¨Ì amÁ`Hma^ma, Ý`m`nm[bHm gwé Hobr, [ednyÌ g¨^mOramOm¨Zr Y_©[M[HËgm gwé Hobr. ^Qm¨Mr gd© HQHmañWmZo bjmV Amë`m~amo~a amOm¨Zr ñdV¨Ì ì`dñWm[Z[_©Vr gwé Hobr. [edmOramOo OJbo AgVo Va Ë`mMdoir [edam`m¨Zr [edY_m©Mr ñWmnZm Hobr AgVr. Ë`m_wioM 3 E[àb 1680 amoOr _moamon¨V qnJio Am[U AÊUmOr XÎmmo `m¨Zr amOm¨Mm IyZ Hobm.

Page 20: Shivaji Rajanche Shatru

[edmOramOm¨Zm amÁ`m[^foH HaUo AË`mdí`H hmoVo. nU ñdV:Mr Y_©g¨[hVm Zgë`m_wio amOm¨Zm ~«m÷Um¨À`m åhUOoM qhXy Y_m©da Adb¨~yZ ahmdo bmJbo. [edam`m¨Zm ñdV:Mm Y_© AgVm Va ~«m÷Um¨Zr amÁ`m[^foH àg¨Jr Ni Hobm ZgVm. amOm¨À`m Hma^mamV ZmH Iwngbo ZgVo. [edam`m¨Mr Ym[_©H[edam`m¨Mr Ym[_©H[edam`m¨Mr Ym[_©H[edam`m¨Mr Ym[_©H ~mOy gm¨^miUmao g¨V VwHmam_ _hmamO `m¨Mm ~«m÷Um¨Zr [edam`m¨À`m ~mbnUr ~mOy gm¨^miUmao g¨V VwHmam_ _hmamO `m¨Mm ~«m÷Um¨Zr [edam`m¨À`m ~mbnUr ~mOy gm¨^miUmao g¨V VwHmam_ _hmamO `m¨Mm ~«m÷Um¨Zr [edam`m¨À`m ~mbnUr ~mOy gm¨^miUmao g¨V VwHmam_ _hmamO `m¨Mm ~«m÷Um¨Zr [edam`m¨À`m ~mbnUr IyZ Hobm. AÝ`Wm g¨V VwHmam_m¨Zr amÁ`m[^foHmn ªV ñdV¨ÌY_© ñWmnUo Hobm AgVm.IyZ Hobm. AÝ`Wm g¨V VwHmam_m¨Zr amÁ`m[^foHmn ªV ñdV¨ÌY_© ñWmnUo Hobm AgVm.IyZ Hobm. AÝ`Wm g¨V VwHmam_m¨Zr amÁ`m[^foHmn ªV ñdV¨ÌY_© ñWmnUo Hobm AgVm.IyZ Hobm. AÝ`Wm g¨V VwHmam_m¨Zr amÁ`m[^foHmn ªV ñdV¨ÌY_© ñWmnUo Hobm AgVm. Am[U ~«m÷Um¨Zr åhUOoM qhXyY_m©Zo [edam`m¨Mm Hobobm Ni, Hobobm [damoY, eyX« åhUyZ Hobobr AdhobZm `mMm ~Xbm KoVbm AgVm hr JaO AmoiIyZ XoemVrb AZoH Aä`mgHm¨Zr, g¨emoYHm¨Zr, [dMmad¨Vm¨Zr, Xoe^º g_mO gwYmaHm¨Zr [edam`m¨À`m [dMma àoaUoMm [edY_©[edY_©[edY_©[edY_© ñWmnZ Hobobm Amho.

[edY_© hm [edam`m¨Mm Y_© Amho. [ed åhUOo [edmOr! [ed åhUOo gË`, _¨Jb_` Am[U CXmÎm! [edY_m©V AgË` Hmhrhr Zmhr. g¨V VwHmam_ _hmamO, ehmOramOo, g¨^mOramOo, VmamamUr `m¨À`m HV©¥ËdmMm d [dMmam¨Mm A_yë` Rodm åhUOo [edY_©! ñdmV¨Í`mMr AmÚOZH amO_mVm [OOmD_m±gmho~ `m¨Zm àoaUm ñÌmoV _mZyZ EH_od Am[U n[hbmMm Y_© Amho. Á`m¨Zr Amnë`mgmRr g¨nwU© Am wî` Kmb[dbo. VoM [edY_m©Mo Xod AmhoV. ~«m÷U[Z[_©V ImoQo, Hmën[ZH Xod Am[U J¨«W `mbm [edY_m©V A[O~mV ñWmZ Zmhr. [edam`m¨Zm NiUmè`m ~«m÷Um¨Zm [edY_m©V A[O~mV àdoe Zmhr.

AmVm dmMHm¨Zr Radmdo hr [edam`m¨Zm eyX« Ra[dUmam, amÁ`m[^foH ZmHmaUmam, A_mn n¡gm KoDZ amÁ`m[^foH àg¨Jr NiUmam qhXyY_© [edam`m¨Mm Hm [edam`m¨À`m [dMma àoaUoVyZ [Z_m©U Pmbobm [edY_© [edam`m¨Mm?

[edmOramOo Y_©[ZðqhXy AgVo Va amOm¨Zr amÁ`m[^foH Hobm ZgVm, HmaU ~«m÷UoÎmam¨Zm amÁ`m[^foH HaÊ`mg ~¨Xr hmoVr. amOo Y_©[Zð qhXy åhUOoM ~«m÷U[Zð AgVo Va amOm¨Zr g_wX« Amobm¨Sbm ZgVm, H¥îUm HwbHUubm Rma _mabo ZgVo, eyX«m[VeyX«m¨Zm A[YHma nXmda Zo_bo ZgVo, amOo Y_©[Zð qhXy AgVo Va gË`Zmam`U, `k, A[^foH Hobm AgVm. _whyV© nm[hbm AgVm, amoO ^Q [Z[_©V J¨«Wm¨Mr nmam`Uo Hobr AgVr. `m CbQ amOm¨Zr ^Q[Z[_©V gd© qhXyJ«¨Wm¨Zm bmW _mabr. amOo Y_©[Zð qhXy AgVo Va Ë`m¨Zr amoO ~«m÷Um¨Mm gëbm KoVbm AgVm, `mCbQ amOm¨Zr AZoH ~«m÷U Hmnbo d åhUmbo ~«m÷U åhUyZ HmoU _wbm[hOm Hé nhmVmo? `mdéZ [gÕ hmoVo Hr [edmOramOo [edY_m©Mo AmhoV.

Page 21: Shivaji Rajanche Shatru

qhXyY_mqhXyY_mqhXyY_mqhXyY_m©À`m Nim_wio [OOmD_m±gmho~mMo Xw:IX [ZYZ©À`m Nim_wio [OOmD_m±gmho~mMo Xw:IX [ZYZ©À`m Nim_wio [OOmD_m±gmho~mMo Xw:IX [ZYZ©À`m Nim_wio [OOmD_m±gmho~mMo Xw:IX [ZYZ

[edmOramOm¨Zm eyX« åhUyZ amÁ`m[^foH ZmHmabm. Y_©-g¨ñH¥VrÀ`m ZmdmImbr JmJm^ÅmZo [damoY Hobm. `m An_mZm_wioM [OOmD _m±gmho~m¨gmaIm ñdamÁ`mMm AmYmadS 17 OyZ 1674 amoOr Hmogibm. amÁ`m[^foH Pmë`mZ¨Va bJoMM 10 [Xdgm¨Zr [OOmD¨Mo Z¡g[J©H [ZYZ hmoUo eŠ` Zmhr. åhUOo ~«m÷Ur ì`dñWoZo _m±gmho~m¨Mm XoIrb ~ir KoVbm. namH«_r, [dìXmZ, àOmdËgb AgUmè`m _m±gmho~m¨Mm ~ir KoUmam Y_© _m±gmho~m¨Mm Y_© hmoDM eHV Zmhr. `mgmRrM _amRçm¨Zm [edY_m©Mr JaO Amho.

[edam`m¨Mm Xwgam amÁ`m[^foH[edam`m¨Mm Xwgam amÁ`m[^foH[edam`m¨Mm Xwgam amÁ`m[^foH[edam`m¨Mm Xwgam amÁ`m[^foH----[edY[edY[edY[edY_m©Mr nm`m^aUr_m©Mr nm`m^aUr_m©Mr nm`m^aUr_m©Mr nm`m^aUr

[edam`m¨Mm 6 OyZ 1674Mm amÁ`m[^foH åhUOo `m XoemVrb ~«m÷Um¨Zr n¡gm [_idyZ amOm¨Mm d ~hwOZm¨Mm Hobobm \ma _moRm Ni hmoVm. nU Amnbm Y_© Zgë`m_wio ~«m÷Um¨À`m qhXyY_m©da [edam`m¨Zm Adb¨~yZ ahmdo bmJbo. ho eë` amOm¨Zm hmoVoM. åhUyZM [edam`m¨Zr 24 gßQo¨~a 1674 amoOr Xwgam amÁ`m[^foH Ad¡[XH nÕVrZo Hobm. `mgmRr [ZíMbnwar Jmogmdr `m¨Zr nm¡amo[hË` Hobo. `mgmRr A[YH à[gÕr qHdm IM© Ambm Zmhr. `m amÁ`m[^foHàg¨Jr EHhr An_mZmñnX KQZm KSbr Zmhr.

[edam`m¨Zr Hobobm Xwgam amÁ`m[^foH åhUOo Ë`m¨Zr ~«m÷UrY_© (qhXyY_©) ZmHmaë`mMo [gÕ hmoVo. qhXyY_m©Vrb J¨«W ~«m÷Um¨À`m [hVmMo d ~hwOZm¨À`m KmVmMo AmhoV ho amOm¨Zr hoabo. qhXwËd åhUOo ~«m÷UËd Amho ho amOm¨Zr AmoiIbo. åhUyZM amOm¨Zr Xwgam amÁ`m[^foH Hobm. [edam`m¨À`m OrdZmV Xwgè`m amÁ`m[^foHmbm \ma _moRo _hËd Amho. Xwgam amÁ`m[^foH Amnë`mbm Iam Y_© gm¨JVmo. åhUyZ ~«m÷U Xwgam amÁ`m[^foH gm¨JV ZmhrV. Xwgam amÁ`m[^foH åhUOo [edY_m©Mr nm`m^aUr Amho. Xwgam amÁ`m[^foH 24 gßQo¨~a hm [edY_©[XZ (~hwOZ_wºr[XZ) Amho.

[edam`m¨Mo _wi amOñWmZ Hr _hmamï[edam`m¨Mo _wi amOñWmZ Hr _hmamï[edam`m¨Mo _wi amOñWmZ Hr _hmamï[edam`m¨Mo _wi amOñWmZ Hr _hmamï————

[edmOr _hmamOm¨Mo nwd©O amOñWmZ _Yrb [ggmo[X`m d¨emVrb hmoVo. Agm J¡ag_O AZoH bmoHm¨Mm Amho. Á`mdoiog amOm¨À`m amÁ`[^foHmbm ~«m÷Um¨Zr eyX« åhUyZ [damoY Hobm. Voìhm ~mimOr AmdOr `m¨Zr ZHma XoUmè`m JmJm^Åmbm [Z_¨[ÌV HaÊ`mgmRr MmVw © dmnabo d ImoQr

Page 22: Shivaji Rajanche Shatru

d¨emdi [Xbr. Voìhm JmJm^Å n¡emÀ`m A[^bmfoZo amÁ`m[^foHmgmRr Ambm. åhUOo amÁ`m[^foHmÀ`m nwV©VogmRr ~mimOr AmdOr `m¨Zr [Xbobr [dg¨JV d¨emdi `mbm à_mU yV _mZyZ [edam`m¨Zm [ggmo[X`m d¨emVrb Ra[dbo. ho AZ¡[Vhm[gH Amho.

[edmOramOm¨Mo nyd©O _hmamï—mVrbM _yb [Zdmgr AmhoV. Ë`m¨Mm CXonyaÀ`m KamÊ`mer Hgbmhr g¨~¨Y Zmhr. Aer dñVwpñWVr AgVmZm amOm¨Zm amOñWmZ_Yrb Radm`Mo d _hmamï—mVM Ë`m¨Zm Cnao Radm`Mo ho ~«m÷Ur fS ¨Ì Amho.

[edmOr[edmOr[edmOr[edmOr----ì ¨HmoOr `m¨À`m_Ü o ^m¨SUo bmdUmam hZw_¨Voì ¨HmoOr `m¨À`m_Ü o ^m¨SUo bmdUmam hZw_¨Voì ¨HmoOr `m¨À`m_Ü o ^m¨SUo bmdUmam hZw_¨Voì ¨HmoOr `m¨À`m_Ü o ^m¨SUo bmdUmam hZw_¨Vo

aKwZmWn¨V hZw_¨Vo hm EH «ïmMmar d MhmSImoa A[YHmar V¨Omdabm ì ¨HmoOramOm¨À`m nXar hmoVm. Ë`mZo àemgZmV Hoboë`m J¨^ra MwHm¨_wio ì ¨HmoOramOm¨Zr Ë`mbm ~SV\© Hobo hmoVo. Vmo Vm[_iZmSwVyZ WoQ am`JSmda Ambm. Am[U ì ¨HmoOr amOm~m~V AZoH MhmSçm gm¨Jy bmJbm. nU amOo XyaX¥ïrMo Am[U MmUmj amOo hmoVo. amOm¨Zr hZw_¨VoMm Smd AmoiIbm. hZw_¨Vobm dmQbo ì ¨HmoOramOo amOm¨Mo gmdÌ ^mD AmhoV. Ë`m_wio amOo ì ¨HmoOrÀ`m [damoYmV y[_Hm KoVrb. nU amOm¨Zr `m gd© ~«m÷Um¨Mo gd© Hmdo AmoiIbobo hmoVo. amOm¨Zr X[jU _mo[h_ HmTbr. Vr ì ¨HmoOrda hëbm HaÊ`mgmRr Zìho, Va X[jUmË` amOHË`mªMr wVr Hamdr Am[U [XëbrMo qghmgZ qOHmdo `m [demb X¥ïrHmoZmVyZ HmTbr hmoVr. aKwZmW hZw_¨Vo `mZr amOm¨Mo ì ¨HmoOrer ^m¨SU bmdyZ nmoir ^mOÊ`mMm à`ËZ Hobm hmoVm. nU amOm¨À`m XyaX¥ïr_wio hZw_¨Vobm Ë`mV `e Ambo Zmhr.

[edam`m¨Mm AdgmZKmV HaUmam Hw_¨Ìr _moamon¨V[edam`m¨Mm AdgmZKmV HaUmam Hw_¨Ìr _moamon¨V[edam`m¨Mm AdgmZKmV HaUmam Hw_¨Ìr _moamon¨V[edam`m¨Mm AdgmZKmV HaUmam Hw_¨Ìr _moamon¨V

_moamon¨V qnJio `m¨Zr [edam`m¨Zm Iyn Ìmg [Xbm. JmJm^Åmbm [\Vdbo d amÁ`m[^foHmgmRr AZoH ASMUr [Z_m©U Hoë`m. åhUyZM _moamon¨Vm¨Mm CëboI AZoH [RHmUr _ wamXr Hw_¨Ìr HaÊ`mV Ambobm Amho. [edam`m¨Zr ñdamÁ`mV [Hëbo ~m¨YÊ`mg gwédmV Hobr. Voìhm _moamon¨V Am[U [Zimon¨VmZo [Hëbo ~m¨YÊ`mg [damoY Hobm. amOo Iyn n¡gm IM© HaVmV, Agm AnàMma _moamon¨VmZo gwé Hobm. ho Ooìhm amOm¨Zm g_Obo Voìhm amOm¨Zr _moamon¨Vm¨Mr Mm¨JbrM IaSnQ²Qr Hobr. amOo åhUmbo, _bm _m[hV Amho Vwåhr [HVr ehmUo AmhmV Vo? _r [Hëbo Hm ~m¨YVmo? Ogm eoVHar eoVmV _mim

Page 23: Shivaji Rajanche Shatru

~m¨YyZ eoVrMo ajU HaVmo. ZmdmSr Ogo [Iio _méZ Zmd _O~yV HaVmo. Ë`mà_mUo [Hëbo ~m¨YyZ y[_nwÌm¨Mo ñdamÁ` ^¸_ Hamd`mMo Amho. Am[U Vwåhr _bm ehmUnUm [eH[dVm? Ago amOo

_moamon¨Vmbm åhUVmM _moamon¨V Vmo¨S PmHyZ KamV [ZKyZ Jobm. HmaU Ë`mMm An_mZ AmOn ªV HmoUrhr Hobm ZìhVm. (g¨X ©- dm.gr. ~o¨X«o [b[IV NÌnVr g¨^mOr _hmamO- n¥ð-84)

[edmOramOm¨Zm amÁ`[^foHmÀ`m [Z[_ÎmmZo ~«m÷Um¨Mm Hy«anUm àHfm©Zo OmUdbm. [HVrhr ào_mZo dmJ[dbo, Odi Hobo, _XV Hobr Var ~«m÷U [HVr XJoImoa AgVmV. `mMm àË`j AZw^d amOm¨Zm Ambm. Voìhm amOo ~«m÷Um¨Zm CÔoeyZ åhUmbo, "" EdTr ham_Imoar Vwåhr Hamb. ~«m÷U åhUyZ , "" EdTr ham_Imoar Vwåhr Hamb. ~«m÷U åhUyZ , "" EdTr ham_Imoar Vwåhr Hamb. ~«m÷U åhUyZ , "" EdTr ham_Imoar Vwåhr Hamb. ~«m÷U åhUyZ HmoU _wbm[hOm Hé nmhVmo? Oo J[Z_m¨Mo, J[Z_ Vo VgmM Z[VOm nmdUma!''HmoU _wbm[hOm Hé nmhVmo? Oo J[Z_m¨Mo, J[Z_ Vo VgmM Z[VOm nmdUma!''HmoU _wbm[hOm Hé nmhVmo? Oo J[Z_m¨Mo, J[Z_ Vo VgmM Z[VOm nmdUma!''HmoU _wbm[hOm Hé nmhVmo? Oo J[Z_m¨Mo, J[Z_ Vo VgmM Z[VOm nmdUma!'' [edam`m¨gma»`m [dœd¨Ú amOmZo XoIrb eodQr ~«m÷Um¨Zm ham_Imoa åhQbo d ~«m÷U åhUyZ Vw_Mr J` Hobr OmUma Zmhr. Agm Bemam [Xbm `mMm AW© amOm¨Zm [HVr Ìmg [Xbm Agob? amÁ`m[^foHmZ¨Va [edmOramOm¨Mo ZoV¥Ëd [Z[d©dmX Pmbo. gdm©Zm g_mZ Ý`m`, h¸ àñWm[nV Pmbo. ~«m÷Um¨Mo dM©ñd g¨nbo.J¨«Wm¨Mo amÁ` g¨nbo. HV©~Jma HwidmSr yfU [edmOramOm¨Mo amÁ` Ambo. Ë`m_wio ~«m÷Um¨Mo [nÎm Idibo. amOm¨Zm Rma _maÊ`mMo à`ËZ ~«m÷Um¨Zr gwé Hobo. åhUyZ ~«m÷Um¨Zr amOm¨À`m KamV ^m¨SUo bmdÊ`mg gwédmV Hobr.

~«m÷Um¨Zr g¨^mOramOm¨Mr ~XZm_r gwé Hobr~«m÷Um¨Zr g¨^mOramOm¨Mr ~XZm_r gwé Hobr~«m÷Um¨Zr g¨^mOramOm¨Mr ~XZm_r gwé Hobr~«m÷Um¨Zr g¨^mOramOm¨Mr ~XZm_r gwé Hobr

[edmOramOo X[jUoV Joë`mZ¨Va [edmOramOo Am[U g¨^mOramOo `m¨À`m_Ü o [dVwï [Z_m©U HaÊ`mgmRr ~«m÷Um¨Zr AZoH HQHmañWmZo aMbr. `m àg¨Jr g¨^mOramOo e¨¥Jmanwa oWo gmgadmSrbm hmoVo. [edam`m¨À`m IyZmZ¨VaM g¨^mOramOo am`JSmda Jobo. nU _moamon¨V, AÊUmOr XÎmmo `m¨Zr [edmOramOo Am[U g¨^mOramOo `m¨À`m_Ü o \wQ nSmdr, `mgmRr g¨^mOramOo a`Vobm HamV gdbV XoVmV, g¨^mOramOo ì`gZr AmhoV, Vo ì`[^Mmar AmhoV Aem A\dm CRdm`bm gwédmV Hobr. g¨^mOramOm¨Mr ~XZm_r HaÊ`mgmRr C_mOr n¨[SV àMmaHmgmaIm g¨nwU© _hmamï—mV [\abm. [edam`m¨À`m HmZmda hm d¥Vm¨V Aer ì`dñWm amOm¨À`m ~«m÷U _¨Í`m¨Zr Hobr. g¨^mOr-[edmOr `m¨Mm ~o~Zmd Pmbm Hr, `m g¨Kfm©Mm \m`Xm ¿`mdm hm ~«m÷Um¨Mm Smd hmoVm. ~«m÷U WoQ HYrM ~«m÷U WoQ HYrM ~«m÷U WoQ HYrM ~«m÷U WoQ HYrM bTV ZmhrV Zo Zoh_r ~hwOZmV OrdKoUr ^m¨SUo bmdVmV. bTV ZmhrV Zo Zoh_r ~hwOZmV OrdKoUr ^m¨SUo bmdVmV. bTV ZmhrV Zo Zoh_r ~hwOZmV OrdKoUr ^m¨SUo bmdVmV. bTV ZmhrV Zo Zoh_r ~hwOZmV OrdKoUr ^m¨SUo bmdVmV. Vgm à`ËZ Ë`m¨Zr amOm¨À`m KamVM gwé Hobm nU amOm¨Zr ~«m÷Um¨Mm Smd AmoiIbm hmoVm. HmaU amOm¨Mm g¨^mOramOm¨À`m Mm¨JwbnUmda [dœmg hmoVm.

Page 24: Shivaji Rajanche Shatru

g¨^mOramOm¨Zr g¨nwU© Am wî`mV _Úmbm ñne© Hobm Zmhr. Ë`m¨Zm gwnmarMo gwÕm ì`gZ ZìhVo. Ë`m¨Zr ~wÕ wfU, gmVgVH, Zm[`Hm oX, ZI[eI ho Mma J¨«W [b[hbo. Vo HV©ì`Xj hmoVo åhUyZM Vo bmoH[à` hmoVo. Ë`m¨Zr EHmhr ~«m÷Umbm HYrhr _wOam Hobm Zmhr. åhUyZM ~«m÷U Ë`m¨À`mda [MSbobo hmoVo. Vo g¨ñH¥V [eHbo, Ë`m¨Zr J¨«W [b[hbo hm àñWm[nV ~«m÷Um¨da Ë`m HmimV _moRm hëbm hmoVm. åhUyZM ~«m÷Um¨Zr g¨^mOramOm¨gma»`m Ydb M[aÌmÀ`m amOnwÌmMr ~XZm_r HaÊ`mg gwédmV Hobr. gmo`am~mB©bm hmVmer YaÊ`mMm à`ËZ Hobm. amOmam_bm JmXrda ~g[dÊ`mMo Am[_f gmo`am~mB©bm XmI[dbo. [VMo gmdÌ _mV¥Ëd OmJo Hobo. nU gmo`am~mB©Mo g¨^mOramOm¨da amOmam_mà_mUoM ào_ hmoVo. gB©~mB©À`m AHmbr [ZYZmZ¨Va gmo`am~mBªZr g¨^mOramOm¨Zm OrdmnmS Onbo. [OOmD_m±gmho~m¨À`m Hweb _mJ©Xe©Zm_wio g¨nwU© HwQw¨~ ñdamÁ`àmßVrgmRr Ü o`doSo Pmbo hmoVo. Ü o`dmXr HwQw¨~mV jU ¨Jwa gwImgmRr HYrhr J¨«hHbh ZgVmo. Ë`m_wio gmo`am~mB© `m [ZîHb¨H d ñdamÁ`[Zð hmoË`m. åhUyZM Ë`m eodQn ªV ~«m÷Um¨À`m gÎmm¨VamÀ`m HQmV gh^mJr Pmë`m ZmhrV. Ë`m HQmV gh^mJr Pmë`m AgË`m Va gmo`am~mBªMo g»Io ^mD h¨~raamd `m¨Zr _mo[hVo `m¨Zr gmo`am~mB©Mr ~mOy KoVbr AgVr. nU h¨~raamd _mo[hVo _aon ªV g¨^mOramOm¨À`m nmRrer I¨~ranUo C o hmoVo. gmo`am~mBªMo g¨^mOrda gwnyÌm¨à_mUoM [ZVm¨V ào_ hmoVo. Va g¨^mOramOm¨Zr XoIrb amOmam_bm g»`m ^mdmà_mUo d gmo`am~mB©bm AmB©à_mUo gm¨^mibo hmoVo. amOmam_mMo VrZ [ddmh g¨^mOramOm¨Zr HéZ [Xbo. g¨ g¨ g¨ g¨^mOramOo gmo`am~mBªZm ñ^mOramOo gmo`am~mBªZm ñ^mOramOo gmo`am~mBªZm ñ^mOramOo gmo`am~mBªZm ñ\\\\[QHmgma»`m [Z_©i _ZmMr _mVm Ago åhUV.[QHmgma»`m [Z_©i _ZmMr _mVm Ago åhUV.[QHmgma»`m [Z_©i _ZmMr _mVm Ago åhUV.[QHmgma»`m [Z_©i _ZmMr _mVm Ago åhUV. `mMm AW© g¨^mOramOo Am[U gmo`am~mB© `m¨Mm Hgbmhr A¨JV©V Hbh ZìhVm. `mCbQ gmo`am~mB©, amOmam_, [edmOramOo `m¨Zm Ìmg XoUmè`m ~«m÷Um¨ZmM amOm¨Zr Rma _mabo. amOo [ZîHb¨H Am[U ñdamÁ`[Zð AgVmZmXoIrb amOm¨Mr gmVË`mZo ~XZm_r Hm HaÊ`mV Ambr? HmaU amOo ì`dñWoÀ`m ~¨YZmV amhUmao ZìhVo. Vo ñdV¨Ì [dMmagaUrMo hmoVo. na¨naoZo Jwbm_[Jar gmaIo qghmgZmda AméT hmoÊ`mMr ñdmWu d¥Îmr amOm¨Mr ZìhVr. Ë`m_wio g¨^mOramOm¨Mr C_oX Zï HaÊ`mgmRr Ë`m¨Mr ~XZm_r HéZ Ë`m¨Mm _mZ[gH Ni HaÊ`mV Ambm. Vo Mm[aÍ`g¨nÞ Am[U ñdamÁ`[Zï hmoVo `m~m~V Xw_V Zmhr. VarXoIrb g¨^mOramOm¨Mr _moamon¨V, AÊUmOr XÎmmo, àëhmXn¨V, C_mOr n¨[SV B. ~«m÷Um¨Zr ~XZm_r Hm Hobr? HmaU g¨^mOramOm¨Zr ~«m÷Ur ì`dñWobm O~aXñV hmXam [Xbm hmoVm. Ë`m¨Zr g¨ñH¥V ^mfoda à wËd [_i[dbo hmoVo, 4 J¨«W [b[hbo hmoVo. åhUOo g¨^mOramOm¨Zr gm[hË` joÌmVrb _ºoXmarda àhma Hobm. ~«m÷U _¨Í`m¨Mo g¨^mOramOm¨Zr HYrhr dM©ñd [ñdHmabo ZìhVo. Jmoa-Jar~ ~hwOZ OZVobm AZoH gdbVr [Xë`m. Ë`m¨Zr. ~«m÷Um¨Mr Aaoamdr Zï Hobr. Ë`m_wioM [edmOramOm¨À`m Aml`mbm AgUmè`m gd© ~«m÷Um¨Zr g¨^mOramOm¨Mr ~XZm_rbm gwédmV Hobr.

Page 25: Shivaji Rajanche Shatru

HV¥©Ëdg¨nÞ YmSgr, namH«_r, [dìXmZ ~hwOZm¨Zm g¨n[dÊ`mgmRr Ë`m¨Zr gd© ~mOy¨Zr ~XZm_r HaUo ho ~«m÷Um¨Mo [dfmar hË`ma Amho. EImÚm [ZîHb¨H [dìXmZ ~hwOZm¨Mr ~XZm_r gwé Hobr Va Vmo d¡\ë`J«ñV hmoVo. qMVmJ«ñV hmoVmo. AmnU Mm¨Jbo AgVmZm Amnbr ~XZm_r Her? `m [dMmamZo HVm© nwéf d¡\ë`J«ñV hmoVmo d Ë`mMr hiyhiy C_oX g¨nVo. amOm¨Zm ZmC_oX HaÊ`mgmRrM gd© _¨Í`m¨Zr Ë`m¨Mr ~XZm_r gwé Hobr hmoVr. g¨^mOramOm¨Zr gmo`am~mB©bm AmXamZo dmJ[dbo. VarXoIrb Aer A\dm CR[dbr Hr, am`JSmda g¨^mOr Amë`mda Ë`m¨Zr gmo`am~mB©bm [MUyZ _mabo. nU gmo`am~mB© Ë`mdoiog [Od¨V hmoË`m. Ë`mZ¨Va gìdm dfm©Zo åhUOo 27 Am°ŠQmo.1681bm gmo`am~mBªMo [ZYZ am`JSmda Pmbo. Ë`mdoir amOo nÝhmiçmda hmoVo. g¨^mOramOm¨Mr Á`m pñÌ`m¨er Zmdo OmoSbr OmVmV. Ë`m JmoXmdar, H_im, `m [ñÌ`m Va B[VhmgmV Pmë`mM ZmhrV. ~Ia, ZmQH d HmX¨~arHmam¨Zr `m [ñÌ`m¨Zm OÝ_ [Xbm. amOm¨Mr AemàHmao ~XZm_r HaUmao ho eÌy _moJbm¨nojm Hy«a AmhoV.

h¡X«m~mXÀ`m ~mXehmMo A[YHmar _mXÊUmh¡X«m~mXÀ`m ~mXehmMo A[YHmar _mXÊUmh¡X«m~mXÀ`m ~mXehmMo A[YHmar _mXÊUmh¡X«m~mXÀ`m ~mXehmMo A[YHmar _mXÊUm----AmHÊUmAmHÊUmAmHÊUmAmHÊUm

_mXÊUm Am[U AmHÊUm ho ~«m÷U h¡X«m~mXÀ`m nXar A[YHmar hmoVo. qhXyËddmXr ~«m÷U _w[ñb_ gÎmm[YemMo A[YHmar Hgo? n¡gm-gÎmm hmM ~«m÷Um¨Mm Iam Y_© Amho. Ë`mgmRr Vo Zoh_r à~i Y_©gÎmoV AgVmV. ~«m÷U naHr` Agë`m_wio Ë`m¨Zm Xoe Am[Y Y_© `m~m~V Hgbohr gmo`a-gwVH Zmhr. AmO ^maVmV ~hwOZ g_mO A[YH Amho. Ë`m¨Mo ZoV¥Ëd HaÊ`mgmRr Vo qhXyËdmMm O`O`Hma HaVmV. g_Om ^maVmV _w[ñb_ OmñV AgVo Va gJiçm ~«m÷Um¨Zr _w[ñb_m¨Mm O`O`Hma Hobm AgVm hm Ë`m¨Mm B{Vhmg Amho. AH~a, Am¡a¨JOo~, B¨J«Om¨À`m HmimV ~«m÷U Ë`m¨MoHSo hmoVo.

[edmOramOm¨Mm _¥Ë y Hr IyZ?[edmOramOm¨Mm _¥Ë y Hr IyZ?[edmOramOm¨Mm _¥Ë y Hr IyZ?[edmOramOm¨Mm _¥Ë y Hr IyZ?

An`e Ambo Var _moamon¨V, AÊUmOr, amhyOr gmo_ZmW Wm¨~bo ZmhrV. ZmZmàHmao [edam`m¨Zm g¨ndm`MoM hm n¸m [ZíM` Ë`m¨Zr Hobm hmoVm. Ë`m Xaå`mZ g¨^mOramOo _moJbm¨HSyZ odyZ nÝhmim oWo Wm¨~bo hmoVo. h¨~raamd _mo[hVohr am`JSmda ZìhVo. _moamon¨Vm¨Zm Í ¨~oHoœabm nmR[dbo hmoVo.

AÊUmOr XÎmmo am`JSmÀ`m nm`Ï`mer AgUmè`m nmMmSmV Wm¨~bm hmoVm. Va JSmda amhyOr gmo_ZmW hm ~«m÷U A[YHmar hmoVm. Vmohr `m hQmV gh^mJr hmoVm. amOm¨Zm Hgë`mhr n[apñWVrV Rma _mam`Mo hm HQ _moamon¨V, AÊUmOr XÎmmo, amhyOr gmo_ZmW `m¨Zr Hobm. am`JSmMr g¨nyU© ZmHo~¨Xr HaÊ`mV Ambr. Hgë`mhr àHmaMm gwJmdm bmJUma Zmhr, `mMr XjVm `m {VKm¨Zr KoVbr. åhUyZ `m HQmMm g¨e` oD Z o `mgmRr _moamon¨V Am[U AÊUmOr XÎmmo KQZmñWimnmgyZ Xya Wm¨~bo hmoVo. IyZ HaUmam

Page 26: Shivaji Rajanche Shatru

nmRr_mJo HmoUVmhr nwamdm amhUma Zmhr `mMr I~aXmar KoV AgVmo. `m àg¨Jr amÁ`mVrb AË ¨V _hËdmMr _mUgo am`JSmda ZìhVr. g¨^mOramOo nÝhmiJSmda hmoVo. g¨^mOramOm¨Zm [edmOramOm¨Zr nÝhmiJSmÀ`m gw oXmanXr Zo_bo hmoVo. goZmnVr h¨~raamd _mo[hVo Vi~rS `m [RHmUr hmoVo. Vi~rS ho nÝhmiJSmnmgyZ Odi Va am`JSmnmgyZ 250 [Hbmo_rQa Amho. [edmOramOm¨À`m HwQw¨~mVrb gd© ZmVodmB©H nmMmSmV hmoVr. am`JSmda amhyOr gmo_ZmW hmoVm. Vmo Hw«a, ñdmWu, nmVmi ¨Ìr hmoVm. Agm ñnï CëboI [ed^maVmV Amho. (g¨X ©- dm.gr. ~o¨X«o [b[IV- lr. N. g¨^mOr _hmamO) `m àg¨Jr gmo`am~mB©da àM¨S X~md hmoVm. nU Ë`m Aghmæ` Agë`m_wio Hgbmhr à[VHma Hé eHë`m ZmhrV. Ë`m doiog amOmam_ \º Xhm dfm©Mo hmoVo.

3 E[àbMm [Xdg COmSbm. amOm¨À`m ^modVr ~«m÷Um¨Mo db` hmoVo. amhyOr gmo_ZmWZo JSmdaMo gd© XadmOo ~¨X Hobo. JSmdaMr HmoUVrhr ~mV_r \wQy Z o `mMr XjVm amhyOr gmo_ZmWZo KoVbr hmoVr. HXm[MV [edmOramOm¨Zm `m HQmMm gwJmdm bmJë`m_wio [edmOramOm¨Zr AmßVñd[H`m¨Zm ~mobmdyZ KoÊ`mgmRr nÌ nmR[dbr. na¨Vy Vr nÌ HmoUmbmhr [_imbr ZmhrV. HmaU JSmMr gd© gwÌo gmo_ZmWÀ`m Vmã`mV hmoVr. Ë`m_wioM JSmda ~«m÷U _¨Í`m¨Zr [edmOramOm¨Mm IyZ HaÊ`mMm HQ aMbm. `màg¨Jr [edmOram`m¨Mo Ooð nwÌ g¨^mOramOm¨Zm hr ~mV_r g_OUma Zmhr, `mMr O~m~Xmar KoÊ`mV Ambr. gagoZmnVr Am[U [edam`m¨Mo _ohwUo h¨~raamd _mo[hVo ho XoIrb A¨Ë`[dYrbm Cn[ñWV ZìhVo. Odi HmoUrhr ZmVodmB©H ZìhVo ZmVodmB©H ZìhVo åhUyZM gmo`am~mBªZr à[VHma Hobm Zgmdm. Am[U hm IyZ gmo`am~mBªZr Hobm Aer A\dm ~«m÷Um¨Zr CR[dbr. gËVm àmßVrgmRr ho H¥Ë` gmo`am~mBªZr Hobo Agmdo AZo AZoHm¨Zm dmQbo. HmaU amOmam_mbm bJoMM gd© ~«m÷U _¨Í`m¨Zr qghmgZmda ~g[dbo. nU gmo`am~mBªZr amOmam_mbm JmXrda ~g[dÊ`mMm AmJ«h Hobm ZìhVm. amOmam_ Xhm dfm©Mo Agë`m_wio Amnë`m V¨ÌmZo amÁ`Hma^ma Hamdm Ago [Z`moOZ ~«m÷U _¨Í`m¨Mo hmoVo. [edmOramOm¨À`m IyZmZ¨Va g¨^mOramOm¨Mm IyZ Ham`Mm d Z¨Va bhmZ amOmam_Mm IyZ Ham`Mm d gd© gÎmm Vmã`mV ¿`m`Mr Agm HwQrb Smd ~«m÷U _¨Í`m¨Mm hmoVm. åhUyZM Vo g¨^mOramOm¨Zm AQH HaÊ`mgmRr Jobo hmoVo. nU h¨~raamd _mo[hVo `m¨À`m XyaX¥ïr_wio hm AZW© Qibm. h¨~raamd _mo[hVo ho amOmam_mMo g»Io _m_m hmoVo. Ë`m_wio Vo AmnUmbm nyU© ghHm © HaVrb Aer Amem ~«m÷Um¨Zm hmoVr. nU h¨~raamdm¨À`m ñdamÁ`[Zðo_wio XJm~mO ~«m÷U _¨Í`m¨ZmM AQH Pmbr.

Á`mdoiog _hmamOm¨Mm _¥Ë y Pmbm, Voìhm amOm¨Mo d` \º 50 dfmªMo hmoVo. amOm¨Zm HmoUVmhr AgmÜ` amoJ ZìhVm qHdm Vo àXrK© AmOmar ZìhVo. amOm¨Mr àH¥Vr [ZamoJr hmoVr. Agm ñnï CëboI

Page 27: Shivaji Rajanche Shatru

"Hm°ñ_m Xr JmSm©' hm naHr` B[VhmgHma HaVmo. d`mÀ`m 50ì`m dfu amOm¨Zm Z¡g[J©H _¥Ë y oUo HXm[nhr eŠ` Zmhr.

amOm¨Mo g_mOn[adV©ZmMo Hm ©, am`JSmdarb ~«m÷U _¨Í`m¨Mm A¨VJ©V [damoY, 3 E[àbMo JSmdarb g¨e`mñnX dmVmdaU, _hmamOm¨Zr nmR[dbobo nU Z [_imbobo nÌ, amOm¨Mm KmB©-KmB©Zo CaHyZ KoVbobm A¨Ë`[dYr, hr ~mV_r HmoUmbmhr g_OUma Zmhr `mMr AÊUmOr XÎmmo, amhyOr gmo_ZmW, _moamon¨V `m¨Zr KoVbobr XjVm. namH«_r, [dìXmZ, Mm[aÍ`g¨nÞ Am[U Ooð nwÌ g¨^mOramOm¨EodOr 10 dfm©À`m H[Zð nwÌ amOmam_mbm JmXrda ~g[dÊ`m_mJMr ~«m÷U _¨Í`m¨Mr

y[_Hm Am[U g¨^mOramOm¨Mo gm¨ËdZ HaÊ`mEodOr Ë`m¨Zm AQH HaÊ`mg Jobobo AÊUmOr XÎmmo, _moamon¨V `m gd©M ~m~t_wio [edmOramOm¨Mm ~«m÷U _¨Í`m¨Zr IyZ Hobm ho [gÕ hmoVo.

g¨^mOramOm¨Zm AQH (Rma) HaÊ`mg [ZKmboë`m _moamon¨V, AÊUmOr, àëhmXn¨V `m _¨Í`m¨Zm dmQoVM h¨~raamd _mo[hË`m¨Zr AQH Hobr. g¨^mOramOo am`JSmda Jobo. Ë`m¨Zr gd© _mVm¨Mo gm¨ËdZ Hobo. `màg¨Jr gmo`am~mBªZo [edam`m¨Zm [df [Xbo Aer A\dm hmoVr. `mMr OmUrd HXm[MV gmo`am~mBªZm gwédmVrbm Zgmdr, na¨Vw gmo`am~mB© [ZXmo©f hmoË`m ho [gÕ HaUmam EH ^¸_ nwamdm Amho. g¨^mOramOo g¨^mOramOo g¨^mOramOo g¨^mOramOo 24 Am°JñQ 1680 amoOr åhUVmV Hr, ""gmo`am~mB© ñ24 Am°JñQ 1680 amoOr åhUVmV Hr, ""gmo`am~mB© ñ24 Am°JñQ 1680 amoOr åhUVmV Hr, ""gmo`am~mB© ñ24 Am°JñQ 1680 amoOr åhUVmV Hr, ""gmo`am~mB© ñ\\\\[QHmgmaIr [Z_©i _ZmMr Amho''.[QHmgmaIr [Z_©i _ZmMr Amho''.[QHmgmaIr [Z_©i _ZmMr Amho''.[QHmgmaIr [Z_©i _ZmMr Amho''. `mMm AW© gmo`am~mB© [ZXmo©f Va hmoË`mM, nU g¨^mOramOm¨Zm gmo`am~mB© AmXañWmZr hmoË`m. Hw_¨Í`m¨ZrM gmo`am~mB©bm g¨^mOramOm¨[déÕ ^SHm[dÊ`mMm à`ËZ Hobm hmoVm. (g¨X ©-N. g¨^mOr-221 dm.gr.~o¨X« o) gmo`am~mB©-g¨^mOr _mVmnwÌm¨Mo g¨~¨Y Iwn ào_i hmoVoo. g¨^mOramOm¨Zr YmHQçm amOmam_ `m ^mdmbm [OdmnmS Onbo. g¨^mOramOm¨ZrM amOmam_mMr Z¨Va VrZ b¾o HéZ [Xbr. (Vmam~mB©-_mo[hVo, amOg~mB©-JmSJo, Am¨[~Hm~mB©-ImZ[dbHa) `mMm AW© g¨^mOr Am[U gmo`am~mB© `m¨À`m_Ü o gÎmogmRr Hgbmhr g¨Kf© ZìhVm. Ë`m¨Zm gÎmm[^bmfm ZìhVr. Ë`m_wio gmo`am~mBªZr [edmOramOm¨Zm [df [Xbobo Zmhr. gmo`am~mB© IyZ HQmV A[O~mV ZmhrV. `mMm gai AW© amOm¨Mm IyZ àëhmX [ZamOr, _moamon¨V, AÊUmOr XÎmmo `m ~«m÷U _¨Í`m¨Zr Hobm Amho, ho [Z[d©dmX gË` Amho. ho gd© _¨Ìr IyZ HQmMo gwÌYma AmhoV. àË`j IwZmMr A¨_b~OmdUr _mÌ amhyOr gmo_ZmW `m¨Zr Hobr.

AmVm AmnU [edmOramOm¨À`m _¥Î y~Ôb Xoer Am[U naXoer gmYZm¨Mm dmna Hé. nwTrb g¨X © gmYZm¨Mr [M[HËgm HaÊ`mnwdu Ë`m gmYZm¨Mm Hmi d HVm© `mMmhr [dMma HaUo AË ¨V _hËdmMo Amho. _amRr Am[U g¨ñH¥V gmYZm¨Mo boIH ho ~«m÷U Agë`m_wio ~è`mM gË` emoYÊ`mg ASMUr oVmV. VarXoIrb AnamYrnUmMr OmUrd g¨X © gmYZmV àHfm©Zo OmUdë`m_wio amOm¨À`m

Page 28: Shivaji Rajanche Shatru

IyZmMo _hmHmoSo gwQÊ`mg _moRr _XV Pmbr Amho. gwédmVrbm AmnU A_amRr g¨X © gmYZm¨Mm [dMma Hé.

� B¨J«Om¨Mo nÌ- ""[edmOr_hmamOm¨Mm _¥Ë y aºm[VgmamZo Pmbm''.

� nmaer HmJXnÌ (_m[gao Amb_[Jar-gmHr_wñVoXImZ)- "" [edmOr ho KmoSçmdéZ CVabo Ë`m¨Zm A[VCî_o_wio XmoZ doim aºmÀ`m CbQçm Pmë`m. Ë`m_wio Ë`m¨Mm _¥Ë y Pmbm.''

� [^_goZ gŠgoZm (Am¡a¨JOo~mMm A[YHmar)- ""[edmOramOo AmOmar nSbo Hmhr [XdgmÀ`m AmOmamZ¨Va Vo _¥Ë y nmdbo.''

� Im[\ImZ (_moJbgm_«mÁ`mMm B[Vhmg)- ""[edmOramOm¨Zr OmbÝ`mda ñdmar Hobr `mMdfu Vo AmOmar nSyZ Vo _¥Ë y nmdbo.''

� [ZHmobmAmo _ZwMr (Ago hmoVo _moJb)- "" [edmOramOo Zoh_r _mo[h_oda [\aV, `m XJXJrZo WHyZ Am[U aºmÀ`m CbQçm hmoDZ Ë`m¨Zm _aU Ambo''.

� XmK a[OñQa (SM HmJXnÌ)- ""[edmOramOm¨À`m Xwgè`m ~m`HmoZo amOm¨da [df à`moJ Hobm Agdm''. (XmK a[OñQa- 1680. n¥ð 724.29, g¨X ©-na[H`m¨À`m X¥ïr.)

darb gd© g¨X © gmYZo ~mVå`m qHdm A\dm EoHyZM amOm¨À`m _¥Ë y~Ôb [b[hVmV. darb gmYZm¨À`m boIHm¨n¡Hr HmoUrhr am`JSmda qHdm Amgnmg ZìhVm. Ë`m_wio darb gmYZm¨À`m boIHm¨Mr gmYZo g¨[X½Y, A[dœgZr` AmhoV. [edmOramOm¨Zr amOmam_mMm [ddmh 15 _mM© 1680 amoOr àVmnamd JwOa `m¨Mr HÝ`m OmZHr~mB©er bmdyZ [Xbm. Ë`mZ¨Va ARam [Xdgm¨ZrM [edmOramOm¨Mm IyZ Pmbm. 18 [XdgmV amOo AmOmar nSUo Am[U AmOma [dHmonmbm OmUo HXm[nhr eŠ` Zmhr. darb gmYZm¨n¡Hr Amb_[JarHma _wñVoXImZ, _ZwMr Am[U B¨J«O ho amOm¨Zm aºmÀ`m CbQçm Pmë`m Ë`m_wio Ë`m¨Mm _¥Ë y Pmbm, Vo gm¨JVmV. nU aºmÀ`m CbQçm Hm Pmë`m? ho Ë`m¨Zm _mhrV Zmhr. [df [Xë`mZoM CbQçm Pmë`m. [^_goZ gŠgoZm Am[U Im\rImZ ho amOo AmOmar nSyZ _obo gm¨JVmV. nU AmOmar Hm nSbo? ho Ë`m¨Zm _m[hV Zmhr. AmOmar Hm hmoVo?> ho XoIrb Ë`m¨Zm ImÌrbm`H _m[hVr

Page 29: Shivaji Rajanche Shatru

Zmhr. XmK a[OñQa_Ü o _mÌ [df à`moJmMm CëboI Amho. na¨Vw Ë`m¨Zrhr A\doda [dœmg Rodbobm Agë`m_wio ~«m÷U _¨Í`m¨ZrM amOm¨Zm [df à`moJmZo Rma _mabo Ë`mEodOr amOm¨À`m nËZrMm CëboI Hobobm Amho. gmo`am~mBªMr A\dm hmoVr. nU ~«m÷U _¨Í`m¨ZrM amOm¨Zm [df à`moJmZo Rma _mabo. ho XmK a[OñQa [Zg¨[X½YnUo [gÕ HaVo.

AmVm AmnU _amRr-g¨ñH¥V g¨X © gmYZm¨Mm Aä`mg Hé-

`m gmYZm_Ü o g_HmbrZ, CÎmaHmbrZ gmYZo Ago àHma AmhoV. gwédmVrbm AmnU CÎmaHmbrZ gmYZm¨Mr [M[HËgm Hé.

� 91 Hb_r ~Ia- ""amOm¨Zm ZdÁdamMr ì`Wm Pmbr Am[U amOo ñdm_rg H¡bmgdmg Pmbm''.

� [ed[X[½dO`- ""gmo`am~mB©HSyZ amOm¨Zm [dfà`moJ Pmbm''.

� [MQUrg ~Ia- ""gmo`am~mB©daM Amamon RodVo''.

� [ed^maV- (AnwU© Hmì`)

� OoYo eHmdbr- M¡Ì ewÕ nm¡[U©_m e[Zdmar (3 E[àb1680) [Xdgm XmoZ àhar am`JSmda [edmOramOm¨Mo [ZYZ Pmbo. h¨~raamd _mo[hVo `m¨Zr _moamon¨V noedo AÊUmOrn¨V Am[U àëhmXn¨Vm¨Zm H¡X HéZ nÝhmiJSmda g¨^mOramOm¨HSo Zobo.

� [edmnwa eHmdbr- M¡Ì nm¡[U©_og [edmOr amOo g_mßV Pmbo.

� [MQUrg ~Ia d [ed[X[½dO` 1818 gmbMr Agë`m_wio g_HmbrZ Zmhr. nU gmo`am~mBªZr [dfà`moJ Hobm hm CëboI Amho. `mMm AW© amhyOr gmo_ZmWmZo [dfà`moJ Hobm hmoVm. ~«m÷U _¨Í`m¨Zr amOm¨Mm [dfà`moJmZo IyZ Hobm. nU gd©Ì gmo`am~mB©Zo IyZ Hobm Aer A\dm ngadbr. åhUyZM gmo`am~mB©Zo [dfà`moJ Hobm Ago Xoer d naXoer boIHm¨Zr [b[hbo. Ë`m¨À`mn ªV A\dm ngabr hmoVr. Iar KQZm nmohmoMbr ZìhVr.

Page 30: Shivaji Rajanche Shatru

� [ed^maVHma HqdX« na_mZ¨XMo AHmbr [ZYZ Pmë`m_wio HmaVb~ImZmMo C_aqISrVrb wÕ oWn ªVMmM CëboI Amho.

� OoYo eHmdbr - hr eHmdbr åhUOo X¡Z¨[XZr Agë`m_wio ñnïrHaU Zmhr. Ë`m_wio \º [ZYZ Pmbo EdTmM CëboI OoYoeHmdbrV Amho. nU Ë`mZ¨Va bJoM h¨[~aamd _mo[hVo `m¨Zr _moamon¨V, AÊUmOr d àëhmX `m¨Zm H¡X Hoë`mMm CëboI Amho. Ë`m¨Zr IyZ Hobm åhUyZM Ë`m¨Zm AQH Hobr Agm ñnï AW© [ZKVmo. åhUOoM OoYo eHmdbrgwÕm _moamon¨V, AÊUmOr, àëhmX d amhyOr gmo_ZmW `m¨Zr IyZ Hobm Ago [gÕ HaVo.

� AmVm eodQMo d AË ¨V _hËdmMo gmYZ åhUOo g^mgX ~Ia.

`m ~IarMm HVm© H¥îUmOr AZ¨V g^mgX `m¨Zr amOm¨À`m Hma^mamV ñdV: ^mJ KoVbm hmoVm. Ë`m_wio Ë`m ~IarVrb A[Va¨[OV d lÕmiy ^mJ dOm Hobm Va ~arMer dñVw[ZðVm Amho. g^mgX _¥Ë y~Ôb nwTrbà_mUo dU©Z HaVmV.

"_J Hmhr [Xdgm¨Zr amOmg ì`Wm ÁdamMr Pmbr. amOm nwÊ`íbmoH Hmb-kmZ OmUo. [dMma nmhVm Am wî`mMr _`m©Xm Pmbr ho HiyZ Odirb HmaHyZ d hwOao bmoH hmoVo. Ë`m_Ü o gä`gä`gä`gä` bmoH ~mobmdyZ AmUbo ~mo[bbo Hr Vwåhr MwHya hmoD ZHm. hm Vmo _¥Ë ybmoHM Amho. `m_mJo [HVr CËnÞ Pmbo [HVr Jobo AmVm Vwåhr [Z_©i gwIén ~wÕrZo AgUo. AmVm AdKo ~mhoa n¡gm. AmnU ltMo ñ_aU H[aVmo åhUmoZ Ad[K`m¨g ~mhoa ~¡gdbo. Am[U am[O`m¨Zr lr ^m[JaWrMo CXH AmUyZ ñZmZ Hobo. ^ñ_ YmaU HéZ éX«mj YmaU Hobo. Am[U `moJmä`mg HéZ AmË_m ~«÷m¨Sm¨g ZoDZ XeìXmao \moSyZ àmUà`mU Hobo. em[bdmhZ eHo 1602 am¡X«_mZ g¨dËgao M¡Ì ewÕ nm¡[U©_m, e[Zdma XmoZ àhar Hmi am`JSr Pmbm. Ë`mZ¨Va [edXyV [d_mZ KoDZ Ambo. Am[U amOo [d_mZr ~gyZ H¡bmgmg Jobo. ho OS eara _¥Ë ybmoHr Ë`mJ Hobm. amOmMo XohmdgZ Ë`m [Xder n¥ÏdrH¨n Phmbm. JJZr Yw_HoVy CXobm CëHmnmV AmHmemhyZ Ambm. amÌr OmoS B¨X«YZwî` [ZKmbr. Aï[Xem [XJXmh hmoDZ Jobm. lre¨ y _hmXodr ViçmMo CXH aºm¨~a Ambo. nmÊ`mVrb _ÀN ~mhoa nSyZ A_mgdmUr CXH Pmbo. Eogr A[aïo Pmbr. _J amOo`m¨Mo Hboda MXZHmïoda d ~obHmïo AmUyZ X½Y Hobo. [ñÌ`m amÁ`nmb»`m HmaHyZ hyOar gd© bmoHm¨Zr gm¨[JVbo Hr, YmHQm nwÌ amOmam_ [H«`m Hamdr. gdmªZr IoX Hobm amOmam_ `m¨Zr AË ¨V emoH Hobm. Ë`mZ¨Va CÎmaHm © H[Zðm¨Zr Hamdo Ago [gÕ Hobo. d[Sb nwÌ

Page 31: Shivaji Rajanche Shatru

g¨^mOramOo doiog ZmhrV. `mOH[aVm YmHQçmZo [H«`m Hobr Ago amOm¨Mo M[aÌ Am»`mZ CËnÞ HmimnmgyZ XohmdgmZmn ªV Omhbo.'

qOOr oWo amOmam_mgmo~V AgVmZm g^mgXm¨Zr ~Ia [b[hbr. g^mgX ho amOmam_m¨À`m nXar Amë`m_wio gmo`am~mB©da Omo Ami Ambobm hmoVm Ë`mMm CëboI Ë`m¨Zr Hobobm Zmhr. VgoM g^mgX ho ñdV: ~«m÷U Agë`m_wio Ë`m¨Zr gË`HWZ HaÊ`mMo Qmibobo Amho. g^mgX ho Xod^moio Agë`m_wio àñVwV M[aÌmV AZoH [RHmUr A[Va¨[OV Am[U M_ËHm[aH dU©Z g^mgXm¨Zr Hobobo Amho. AnamYrnUmMr ^mdZm àIa Pmbr Hr, A[Va¨[OV ñnïrHaU Hobo OmVo.AnamYrnUmMr ^mdZm àIa Pmbr Hr, A[Va¨[OV ñnïrHaU Hobo OmVo.AnamYrnUmMr ^mdZm àIa Pmbr Hr, A[Va¨[OV ñnïrHaU Hobo OmVo.AnamYrnUmMr ^mdZm àIa Pmbr Hr, A[Va¨[OV ñnïrHaU Hobo OmVo. CXm. g¨V VwHmam_m¨Mm IyZ ~«m÷Um¨Zr Hobm ho bn[dÊ`mgmRr ~«m÷Um¨Zr VwHmam_ _hmamO gXoh d¡Hw¨Rmbm Jobo Ago [bhyZ Rodbo. AJXr VgmM àHma amOm¨À`m~m~V KSbobm Amho. g^mgXm¨Zr Hoboë`m dU©ZmMo AmnU AmVm ñnïrHaU Hé.

[edmOramOm¨Zm Áda Pmbm, Ago g^mgX gm¨JVmV. Áda Pmbm AgVmZm amOm¨Zr `moJmä`mg Hobm, ho HXm[n eŠ` Zmhr. amOm¨Zr Am wî`mV HYrhr `moJgmYZm Hobobr Zmhr. _J 3 E[àb 1680 `m [XderM amOm¨Zr AmË_m ~«÷m¨Smg bmdUo d XeìXmao \moSyZ àmUË`mJ HaUo Ago YmXm¨V ImoQo [b[hUo. åhUOoM amOm¨Mm IyZ Pmbm ho [gÕ hmoVo. `moJ gmYZoZo em[aarH d _mZ[gH g¨VwbZ amhVo. `m~m~V Xw_V Zmhr, nU `moJgmYZoZo _¥Ë y, A_aËd, [gÕr [_iVo `m ^mHS HWm AmhoV. [edmOramOo Hmhr Jm^mè`mV ~gyZ qHdm AaÊ`mV ~gyZ `moJgmYZm HaUmao ^mo¨Xy _hmamO ZìhVo. HwQw¨~ ñdamÁ`, g_mO dmè`mda gmoSyZ AmË_m ~«÷m¨Smbm bmdÊ`mMo XoeX«mohr CÚmoJ _hmamOm¨Zr Hobo ZmhrV. hmVmV Vcdma KoDZ ñdamÁ` [Z[_©Vr `m [Z`moOZmgmRr Am wî`mVrb àË oH jUmMm gXwn`moJ Hobm Am[U gdm©V _hËdmMo åhUOo `moJ gmYZm åhUOo \º EHm [XdgmV gmÜ` hmoUmar gmYZm Zìho. g^mgX åhUVmV Hr, amOm¨Zr gd© gä`© gä`© gä`© gä` OZmZm ~mhoa ~gÊ`mg gm¨[JVbo. `mMm AW© IyZ Pmbm. Ë`màg¨Jr amOm¨Odi EHhr gä`gä`gä`gä` qHdm OdiMm ZmVodmB©H ZìhVm. _hmamUr gmo`am~mB© amUr_hmbmVM hmoË`m. [edmOramOm¨Mo Ka åhUOo 10�10 Mr Imobr Zìho. [enmB©, A[YHmar, _¨Ìr, gaXma Am[U _hmamUr `m¨À`mgmRr ñdV¨Ì Hm`m©b o Am[U [ZdmgñWmZmMrhr ì`dñWm am`JSmda Amho. ([Okmgy¨Zr am`JS Adí` nhmdm) gmo`am~mB© ñ\[QHmà_mUo ñdÀN _ZmÀ`m AmhoV. Agm A[^àm` g¨^mOramOm¨Zr [edmOr_hmamOm¨À`m IyZmZ¨Va 5 _[hÝ`m¨Zr [Xbobm Amho. `mMm AW© gmo`am~mB© [ZXmo©f åhUOoM gä`gä`gä`gä` AmhoV Am[U g^mgX åhUVmV Ë`mà_mUo gmo`am~mB© (IyZ Pmbm Ë`màg¨Jr) gä` Agë`m_wio amOm¨Odi ZìhË`m. BVa gd© ZmVodmB©H Imbr nmMmSmV hmoVo. `m g¨YrMm \m`Xm KoDZM AÊUmOr XÎmmo, _moamon¨V `m¨Zr amhyOr gmo_ZmW _m\©V amOm¨Zm [df XoDZ IyZ Hobm. IyZm~m~V g¨e` oD Z`o `mgmRr doJdoJiçm A\dm CR[dë`m.

Page 32: Shivaji Rajanche Shatru

[edmOramOo [d_mZmV ~gyZ H¡bmgmg Jobo Ago g^mgX åhUVmV, Am[U bJoMM nwTrb n[aÀNoXmV amOm¨À`m àoVmMo XhZ amOmam_mZo Hobo Ago [b[hVmV. [d_mZmV ~gyZ H¡bmgmg Joë`mZ¨Va nwÝhm A¨Ë`[dYr HaÊ`mMr JaOM Hm`? åhUyZM ~«m÷Um¨Zr ~hwOZ g_mOmbm Hgbmhr g¨e` oD Z o `mgmRr \ma nwdu OSXoh, gwú_Xoh, AmË_m, na_mË_m, ñdJ©, ZaH `m HënZm [Z_m©U Hoë`m.

amOo [d_mZmV ~gyZ Jobo Ago g^mgXm[edm` HmoUrhr gm¨JV Zmhr, `mMm AW© VwHmam_ _hmamOmà_mUoM amOm¨Mm IyZ HéZ [d_mZmMr HWm Ë`m¨À`m M[aÌmV KwgSÊ`mV Ambr. n[adV©ZmMo Hm_ HaUmè`m ~hwOZ g_mOmVrb _hmnwéfm¨Zm AemàHmao g¨n[dÊ`mV Ambobo Amho. Aem àHmao amhyOr gmo_ZmWZo amOm¨Mm IyZ Hobm. amOm¨Mm IyZ Pmbm ZgVm Va OJmV amOm¨Zr ñdmV¨Í`, g_Vm, ~¨Yy^md àñWm[nV Hobr AgVr. Aem [dœd¨Ú amOm¨Mm IyZ HéZ ~«m÷Um¨Zr Hodi [edmOramOm¨MoM Zìho Va g¨nyU© OJmMo ZwHgmZ Hobobo Amho.

[edam`m¨À`m IyZm_wio am`JSmda nyU©V: VUmdmMo Am[U [^VrMo dmVmdaU hmoVo. hr ~mV_r \wQUma Zmhr `mMr nwU© XjVm ~«m÷Um¨Zr KoVbr hmoVr. amOm¨Mm IyZ Pmë`mMr ~mV_r g_Obr AgVr Va XoemV EHhr ~«m÷U Ë`mhr HmimV ~hwOZ g_mOmZo [Od¨V Rodbm ZgVm, nU Ë`m¨Zr OZVoMr [Xem yb Hobr. amOmMm _¥Ë y JwSKr amoJm_wio Pmbm, Aer A\dm ngadbr. hrM ~mV_r gd©Xya nmohMbr. nU [_Ìhmo, OJmÀ`m B[VhmgmV nwdu Am[U AmOXoIrb JwSKramoJ HmoUmbmhr Pmë`mMo CXmhaU gmnSbobo Zmhr. åhUOoM ~«m÷U SmdnoM ~XbVmV, CÔoe ~XbV ZmhrV. amOm¨Mm IyZ gmo`am~mBªZr Hobm Agmhr àMma ~«m÷Um¨Zr gwé Hobm. amOm¨Mm _¥Ë w A±W«°ŠgZo Pmbm Agmhr AnàMma AmOXoIrb [ZZmX ~oSoHagmaIo amOm¨Mo eÌy HaVmV (B¨[S`Z EŠgàog Zmoìho¨.2001) åhUOoM amOm¨Mm IyZ HaUmao Iao Amamonr [ZXmo©f gwQmdoV `mgmRr ~«m÷Um¨Zr AZoH A\dm nga[dë`m d AmOXoIrb ngadV AmhoV.OZVobm Iao JwÝhoJma g_Oy Z oV, `mgmRr bj doYyZ OZVoMr [Xem yb HaUo d AmnU Hgo [ZanamY AmhmoV `mMm Amd AmUÊ`mgmRr ~«m÷Ur àMma AmOXoIrb doJdoJiçm dmdSçm CSdV AmhoV. amOm¨Mm IyZ Hoë`m~amo~aM amOmam_mbm ~«m÷Um¨Zr qghmgZmda ~g[dbo, HmaU amOmam_ bhmZ hmoV, amOmam_mbm Zm_Ymar amOm Ham`Mo Am[U amÁ`Hma^mamMr gd© gwÌo hmVr ¿`md`mMr Am[U bdHaM amOmam_Mmhr HmQm HmTm`Mm Agm Smd `m _¨Í`m¨Mm hmoVm. Va g¨^mOr hwema, MmUmj, namH«_r, YmSgr hmoVo. åhUyZ g¨^mOramOm¨Zm _moamon¨V, AÊUmOr XÎmmo AQH HaÊ`mg nÝhmiJSmHSo [ZKmbo. dmQoVM h¨~raamd _mo[hVo `m¨Zr Ë`m¨Zm AQH Hobr, Am[U g¨^mOramOm¨Mm am`JSmda A[^foH Hobm. g¨^mOramOo JmXrda oVmM g¨^mOramOm¨Zm Rma _maÊ`mMm ~«m÷Um¨Zr Mma doim à`ËZ Hobm, nU VrZ doim g¨^mOramOm¨Zr Ë`m¨Zm _m\ Hobo hmoVo. Mm¡Ï`m doiog g¨^mOramOm¨Zr gd© ~«m÷U _¨Í`m¨Zm Rma _mabo, Am[U [edam`m¨À`m IyZmMm ~Xbm KoVbm.

Page 33: Shivaji Rajanche Shatru

_hmamUr nwVim~mB© gVr Hr IyZ?_hmamUr nwVim~mB© gVr Hr IyZ?_hmamUr nwVim~mB© gVr Hr IyZ?_hmamUr nwVim~mB© gVr Hr IyZ?

[edam`m¨Mm IyZ Hoë`mZ¨Va amOm¨Mm A¨Ë`[dYr KmB©-KmB©Zo CaHÊ`mV Ambm. amOm¨À`m IyZmZ¨Va EHhr nËZr gVr Jobr Zmhr. HmaU amOm¨Zr gVràWm ~¨X Hobr hmoVr. nU nwTo nwVim~mB© gVr Hm Joë`m? Ë`mZ¨Va ~«m÷Um¨Mo àñW dmTbo, Am[U Ë`m¨Zr amOm¨À`m g_mOgwYmaUobm Hb¨H bmdÊ`mgmRr nwVim~mBªZr gVr Omdo `mgmRr Xod-Y_© `m¨À`m Jmo¨Sg ZmdmImbr ~«m÷Um¨Zr nwVim~mB©Mm Ni Hobm. åhUyZM nwVim~mB© amOm¨À`m A¨Ë`[dYrZ¨Va 85 [Xdgm¨Zr gVr Joë`m. åhUOoM amOm¨Zr Hoboë`m H«m¨Vrbm Ë`m¨À`m KamVM Hmir_m \mgÊ`mMm ~«m÷Um¨Zr à`moJ Hobm.

^maVmVrb gVr àWobm àIa [damoY HaUmao [edmOramOo ho n[hbo amOo AmhoV. amOm¨Zr ehmOramOm¨À`m AnKmVr [ZYZmZ¨Va gVr Mmbboë`m ñdV:À`m _mVmolr [OOmD_m±gmho~ `m¨Zm gVr OmÊ`mg [damoY Hobm d `m Hy«a na¨naobm [Vbm¨Obr [Xbr. Aem amOm¨À`m _hmamOr nwVim~mB© gVr OmÊ`m_mJMr HmaU[__m¨gm ñnï hmoUo AË ¨V _hËdmMo Amho, Am[U nwVim~mB© amOm¨À`m IyZmZ¨Va 85 [Xdgm¨Zr gVr Joboë`m AmhoV `mMm AW© nwVim~mBªZm gVr OmÊ`mg àd¥Îm Hobo, `mgmRr g¨ñH¥Vr ho hË`ma ~«m÷Um¨Zr dmnabo. na¨Vw gVr OmUo hm g¨ñH¥VnUm Zmhr, Va A_mZwfnUm Amho. hm CKS-CKS IyZ Amho. nVr[ZYZmZ¨Va gVr OmÊ`mMr A[Zï àWm éT Pmbr. nU nËZr[ZYZmZ¨Va EHhr nwéf gVm Jobm Zmhr. `mMo HmaU Hm`? nwéfmbm gm¡^m½` gwdUm©b¨Hma ZgVmV. nU [ñÌ`m¨Zm gm¡^m½` Ab¨Hma AgVmV. nVr[ZYZmZ¨Va nËZrZo C¨Mr dñÌo n[aYmZ HéZ gmoÝ`mMo Ab¨Hma A¨Jmda KmbyZ nVrÀ`m àoVm~amo~a Omdo d [MVoOdi Joë`mda ~«m÷U nwamo[hV [dYrdV nËZrbm [MVoda ~gdV AgV. nU Ë`mnwdu gVr OmUmè`m ñÌrMo gd© Ab¨Hma Ë`m ~«m÷U nwamo[hVmbm XoUo ~¨YZHmaH Ago Am[U Z¨Va [MVm noQdbr OmV Ago. gVr OmUmar ñÌr àmU dmM[dÊ`mgmRr VS\SV Ago Am[U Ë`mZ¨Va [MVm noQdbr OmV Ago. nU [VZo ~mhoa ody Z o `mgmRr hmVmV bm¨~bm¨~ HmRçm KoDZ [Vbm THUmao nwéf [MVo^modVr C o AgV. [VÀ`m qHMmiÊ`mMm AmdmO oD Z o `mgmRr HU©HH©e dmÚm¨Mm AmdmO Hobm OmV Ago d ho gd© [ZX©`H¥Ë` Y_© d g¨ñH¥VrÀ`m ZmdmImbr Hobo OmV Ago. ho gd© HemgmRr? Va Ë`m ñÌrÀ`m A¨JmdaMo gmoZo ~«m÷Umbm [_imdo, `mgmRr ~«m÷Um¨Zr gVràWm gwé Hobr. åhUOo g¨nÎmrgmRr Xodm-Y_m©À`m ZmdmImbr amOamog IyZ HaÊ`mMr A[Zï na¨nam ~«m÷Um¨Zr gwé Hobr. `m àWobm nwVim~mB© ~ir nSë`m. nwVim~mB©HSyZ gmoZo-g¨nÎmr [_i[dÊ`mgmRr g¨ñH¥VrÀ`m ZmdmImbr nwVim~mB©Mm ~«m÷Um¨Zr ~ir KoVbm. ~hwOZ[ñÌ`mà_mUo ~«m÷U[ñÌ`mXoIrb ~ir nSboë`m AmhoV. dU©ì`dñWoV ^maVmVrb HmoUË`mhr [ñÌ`m¨Zm ñWmZ ZìhVo. ~«m÷U na[H` AmhoV Vo

Page 34: Shivaji Rajanche Shatru

\º nwéfM ^maVmV Ambo. ~«m÷U[ñÌ`m ~hwOZm¨À`m Agë`m_wio ~«m÷Um¨Zr Ë`m¨À`m [ñÌ`m¨Mm XoIrb Ni Hobm. åhUyZM nwÊ`mVrb [dYdm ~«m÷U _wbtZm Omoer, Xoenm¨So, Aä ¨Hamnojm amï—[nVm Omo[Vamd \wbo Amnbo dmQbo d Ë`m Omo[Vamdm¨À`m Aml`mbm Amë`m.

[edmOramOm¨À`m Ooð _hmamUr gB©~mB© `m¨Mo 5 gßQo¨. 1659 amoOr AmOmanUmV [ZYZ Pmbo hmoVo. [edmOr_hmamOm¨À`m IyZmZm¨Va \º nwVim~mB© gVr Joë`m. nwVim~mB©[edm` HmoUrhr gVr Jobo Zmhr. `m àg¨Jr ~«m÷Um¨Zr X~mdV¨ÌmMm dmna Hobm. `m gd© KQZm ~«m÷Um¨Zr g¨^mOramOo ZgVmZm Hoë`m. (_moR_moRçm KamÊ`mV [ñÌ`m¨À`m Mm¨JwbnUmMm J¡a\m`Xm KoDZ Ë`m¨Zm AZoH [dYr HaÊ`mg ~«m÷U àd¥Îm HaVmV. nwéfm¨À`m nañna [ñÌ`m JwnMwn `k-`mJ, A[^foH, gË`Zmam`U HéZ A_mn YZ XoVmV.) XodmY_m©À`m ZmdmImbr Hw«a d¡[XHm¨Zr nwVim~mB©gma»`m AmXe© _hmamUrMm IyZ Hobm ho _mÌ [Z[íMV. nwVim~mB© 27 OyZ 1680 amoOr amOmÀ`m IyZmZm¨Va 85 [Xdgm¨Zr gVr Joë`m, Zìho Va d¡[XHm¨Zr n¡emgmRr nwVim~mB©Mm IyZ Hobm. nwVim~mB©À`m g_mYrda OmUrdnyd©H Hw Ìm C^m HaÊ`mV Ambm Amho.

am_Xmam_Xmam_Xmam_Xmg g¨V Zìho Va ñdamÁ`mVrb O¨V hmoVmg g¨V Zìho Va ñdamÁ`mVrb O¨V hmoVmg g¨V Zìho Va ñdamÁ`mVrb O¨V hmoVmg g¨V Zìho Va ñdamÁ`mVrb O¨V hmoVm

[edmOramOm¨Mm gdm©V IVaZmH eÌy åhUOo am_Xmg. Ë`mbm amOm¨Mm Jwé HaÊ`mMm AZ¡[Vhm[gH à`ËZ OmVr`dmXr B[VhmgHmam¨Zr Hobm. Iao Va amOo Am[U am_Xmg `m¨Mr HYrM oQ Pmbr Zmhr. åhUyZ am_Xmg hm amOm¨Mm Jwé ZìhVm ho [gÕ hmoVo. nU am_Xmg amOm¨Mm eÌy hmoVm ho ~hwVm¨er bmoHm¨Zm _mhrV Zmhr.

am_Xmg hm AmXrbehm Am[U Am¡a¨JOo~mMm JwßVhoa hmoVm. A\ObImZmMm [_Ì ~mOr KmoanSo `mÀ`m Aml`mbm am_Xmg hmoVm. EHm ~mOybm amOo JS qOHVmV. [Hëbo ~m¨YVmV, Va am_Xmg g_mOmV ^moionUm nga[dÊ`mMo Hm_ HaV hmoVm. nwamo[hV ^Qm¨Zm OJÊ`mgmRr am_Xmgm¨Zr _¨[Xao C^mabr. am_ hm Am © åhUOoM ~«m÷U hmoVm. åhUyZM am_Xmgm¨Zr [edmOr_hmamOm¨EodOr am_mMm O`O`Hma Hobm. amOo [Hëbo ~m¨YV hmoVo. Á`mMo [Hëbo Ë`mMo amÁ` hm Vmo Hmi hmoVm. am_Xmg _mÌ _¨[Xa ~m¨YV hmoVm. HmaU OoWo _¨Xra VoWo ~«m÷Um¨Mo amÁ`. amOo Va à`ËZm¨Mr namHmïm HaUmao [dkmZ[Zð amOo hmoVo. amOm¨À`m `m H«m¨VrHm`m©bm [damoY HaÊ`mMo Hm_ `m am_XmgmZo Hobo.

am_Xmg hm ñdV:À`m b¾àg¨Jr gmdYmZ åhUVmM ~mohë`mdéZ nimbm. niÊ`mnydu Vmo ~mohë`mda ZdaXod åhUyZ C^m hmoVm. åhUOo Ë`mZo _wbJr ng¨V Hobr hmoVr. b¾ Rabo hmoVo. dèhmSr _¨Sir Ambr hmoVr. dYy Ë`mÀ`m g_moa C^r hmoVr. _¨JbmïHo gwé Pmbr. gd© _¨JbmïHo Pmbr Am[U

Page 35: Shivaji Rajanche Shatru

eodQMo _¨JbAïH åhUOo "AmVm gmdYmZ' åhUVmM am_Xmg ~mohë`mdéZ niyZ Jobm. ho EH Va _wI©nUmMo qHdm g_mOX«mohrnUmMo bjU Amho. HmaU Ë`m HmimV A¨Jmbm hiX bmJbr Am[U b¾ _moSbo Va _wbtZm nwÝhm AmOÝ_ A[ddm[hV ahmdo bmJV hmoVo. Ë`m HmimV dYyÀ`m ^[dVì`mMm Am[O~mV [dMma Z HaVm b¾ _¨SnmVyZ niyZ OmUmam am_Xmg [edmOramOm¨gma»`m gm_Ï ©embr g_«mQmMm Jwé hmoDM eHV Zmhr. Iao Va Vmo g_mOX«mohr hmoD eHVmo. HmaU Ë`m dYyÀ`m OmJr Amnbr ~hrU qHdm _wbJr AgVr Va Amnë`mbm Hm` dmQbo AgVo? nwTo am_Xmgmbm [dYdm VéUrer ì`m[^Mma HaÊ`mMr MQH bmJbr. doÊUm Am[U Am¸m `m¨À`mer am_XmgmMo AZ¡[VH g¨~¨Y hmoVo. . . . am_Xmg hm a¨Job Am[U ì`m[^Mmar hmoVm.am_Xmg hm a¨Job Am[U ì`m[^Mmar hmoVm.am_Xmg hm a¨Job Am[U ì`m[^Mmar hmoVm.am_Xmg hm a¨Job Am[U ì`m[^Mmar hmoVm. (g¨X ©-am_Xmg Am[U noedmB©) Aem ñÌrb¨nQ am_XmgmMm amOm¨Zr AZwJ«h KoVbm Aer HënZm HaUogwÕm Ajå` JwÝhm Amho. Agm ñÌrb¨nQ am_Xmg g_moa Oar Ambm AgVm Var Ë`mbm amOm¨Zr PmoSnboM AgVo åhUyZM Ë`mZo amOm¨Mr HYrM

oQ KoVbr Zmhr. amOm¨À`m OrdZmV Amboë`m HmoUË`mhr _hËdmÀ`m d amo_m¨MHmar àg¨JmModoir am_XmgmZo amOm¨Zm àË`j qHdm AàË`jnUo _XV Hoë`mMm HmoRohr B[VhmgmV CëboI Zmhr. A\ObImZ oQrÀ`màg¨Jr nÝhmimdoTm, emB©ñVoImZmda hëbm, AmJ«m H¡X, amÁ`m[^foH `m HmoUË`mhr àg¨Jr am_Xmg amOm¨Zm _XV HaÊ`mgmRr Ambobm ZìhVm. g_HmbrZ OoYo eHmdbr,OoYo eHmdbr,OoYo eHmdbr,OoYo eHmdbr, g^mgX ~Ia, [ed^maV BVa HmoUË`mhr J¨«WmV am_XmgmMm gmYm Zm_moëboI XoIrb Zmhr.g^mgX ~Ia, [ed^maV BVa HmoUË`mhr J¨«WmV am_XmgmMm gmYm Zm_moëboI XoIrb Zmhr.g^mgX ~Ia, [ed^maV BVa HmoUË`mhr J¨«WmV am_XmgmMm gmYm Zm_moëboI XoIrb Zmhr.g^mgX ~Ia, [ed^maV BVa HmoUË`mhr J¨«WmV am_XmgmMm gmYm Zm_moëboI XoIrb Zmhr. ([Okmgw¨Zr g¨X © J¨«W dmMmdoV hr [dZ¨Vr)

am_Xmg åhUVmo,

Xodr ~«m÷Ur gÎmm Har& Vmo EH _wI©&&68&& (Xmg~moY-2:1:68)

åhUOo Omo ~«m÷Umda amÁ` HaVmo Vmo _wI© AgVmo. Ago Ë`mMo _V Amho. åhUOo ~«m÷UoVamZo \º MmHarM Hamdr hm Ë`mMm AmJ«h hmoVm. [edmOramOo amÁ`m[^foHmZo amOo Pmbo. Ë`m_wio ~«m÷Um¨Zm XoIrb [ejm HaÊ`mMm A[YHma amOm¨Zm àmßV Pmbm. `m_wio Vmo AñdñW Pmbm Am[U amOm¨Zm _wI© åhUÊ`mn ªV Ë`mMr _Ob Jobr. nwTo Vmo åhUVmo

[ZM àmUr JwéËd nmdbm& VoWo AmMaMr ~wSmbm

doXemñÌ ~«m÷Umbm & HmoU nwgo && (Xmg~moY-14:7:29)

am_Xmgmbm ~hwOZ g_mOmV [ejUmMm àgma Pmë`mZo H_mbrMo Xw:I Pmbo. AÜ``Z ho \º ~«m÷Um¨ZrM Hamdo hm Ë`mMm AmJ«h Amho. g_mOmV AZmMma Hm dmTbm Va eyX«m¨Zr [eHÊ`mg

Page 36: Shivaji Rajanche Shatru

gwédmV Hobr åhUyZ. AmMma ~wSmbm Aer VH«ma Vmo HaVmo. ~hwOZ g_mO [ejU KoD bmJë`mZo doXemñÌmV nma¨JV Agboë`m ~«m÷Umg HmoUr [dMmaV Zmhr `mMoM Ë`mbm dmB©Q dmQVo. åhUOo Vmo Om[V`dmXr Va hmoVmM nU dU©ì`dñWoMm HÅa g_W©H hmoVm, HSdm ~«m÷Ê`dmXr hmoVm. åhUyZM eyX«m¨Zr [ejU KoVë`m_wio Ë`mÀ`m nmoQmV XwIw bmJbo. åhUyZ Vmo nwTo åhUVmo

amÁ` Zobo åbo¨ÀN joÌr & JwéËd Zobo HwnmÌr &&

AmnU AaÌr Zm naÌr & HmhrM Zmhr (Xmg~moY-14.7.36)

amÁ` _wgb_mZ Am[U j[Ì`m¨HSo Jobo. [edmOramOmMo JwéËd g¨V VwHmo~mam`m¨HSo Jobo Amnë`m ~«m÷Um¨À`m hmVr HmhrM am[hbo Zmhr åhUyZ Vmo AmaSm AmoaSm HaV hmoVm. ho Hmhr g¨VmMo bjU Zìho. g¨VmÀ`m Hm`m©bm OmV, nmV, Y_©, n¨W, àm¨V, ^mfm, Xoe Am[U Y_m©Mo ~¨YZ ZgVo. g¨V ho gd© g[Odm¨À`m Hë`mUmHaVm PQUmao AgVmV. nU Vmo \º ~«m÷Um¨gmRrM PJSV hmoVm åhUyZM am_Xmg hm g¨V Zìho Va ñdamÁ`mVrb O¨V hmoVm. Vmo ~«m÷Um¨À`m CÜXmamgmRr d ~hwOZm¨À`m èhmgmgmRr Hgm PQV hmoVm `mMo nwamdo Xmg~moYmVM AmTiVmV.

Jwé Vmo gHimgr ~«m÷U & Oar Vmo Pmbm [H«`mhrZ

am_Xmg åhUVmo ~«m÷U [Z[îH«`-[H«`mhrZ Agbm Var gd© Om[V Y_m©À`m OZVoZo ~«m÷UmbmM Jwé Hamdo. åhUOo ~«m÷Ur dM©ñd amhmdo d ~«m÷Um¨Zm [~Ja l_mMo YZ [_imdo. hr Ë`mMr AmoT hmoVr. [ejH ~«m÷Um¨[edm` HmoUr hmoD Z o hr Ë`mMr BÀNm hmoVr.

gHim¨er nyÁ` ~«m÷U & ho _w»` doXmkm à_mU

~«m÷U doX _w[V©_¨V & ~«m÷U Vmo[M ^Jd¨V

~«m÷Umbm gdmªZr Xod _mZmdo ho doX gm¨JVmV. ~«m÷U hmM doX Am[U Xod Amho Ago am_Xmg åhUVmo. åhUOo gdmªZr ~«m÷Um¨Mr nyOm Hamdr hm AmJ«h am_XmgmMm hmoVm/

bj^moOZr ~«m÷U & AmZ OmVrg nwgo HmoU

bj^moOZ hm ~«m÷Um¨Mm h¸M Amho. BVa OmVrbm [dMmaÊ`mMo HmaUM Zmhr. Ago Ë`mMo _V Amho. åhUOo ~«m÷Um¨Zm \wHQmV ^moOZ Úmdo Ago Vmo åhUVmo.

Page 37: Shivaji Rajanche Shatru

Agmo ~«m÷U gwada d¨[XVr & VoWo _mZd ~mnwSo {HVr

AmVmVa am_Xmg ~hwOZ g_mOmbm ^rVrM XmI[dVmo Hr ~«m÷Umbm Xod d¨XZ HaVmV, Va _mUgmMr Hm` JV Amho.

Oar ~«m÷U _wT_Vr & Var Vmo OJXd¨Ú

AmVm Va am_XmgmZo HhaM Hobm Vmo åhUVmo ~«m÷U _wI© Agbm Var Mmbob Vmo OJmbm d¨X[Z` AgVmo. (Sm°. Am¨~oSHam¨À`m KQZoZo ~ao Pmbo ZmhrVa gd© _yI© ~«m÷U gd© nXm¨da am[hbo AgVo.)

A¨Ë`O eãXkmVm ~adm & nar Vmo ZoDZ Hm` Hamdm

~«m÷U g¨[ÞY nyOmdm & ho Vmo Z KSo Hr &

X[bV hm eãX CÀMmam`bm ~am, nU ~«m÷Um¨Mr Vmo ~amo~ar Hé eHV ZgVmo. Ago åhUyZ Ë`mZo Om[V`dmXmMo QmoHM JmRbo Amho.

A¨Va EH Vmo Iao & nar gm¨JmVo KoD Z oVr _hmao

n¨[SV Am[U MmQo nmoao & EH H¡gr & &&3&&

_Zwî` Am[U JYSo & amOh¨g Am[U Hmo¨~So

amOo Am[U _mHSo & EH H¡gr& &&4&&

^mJraWrMo Oi Amn & _moar g¨dXUr Vmohr Amn&

Hw[íMi CXH Aën& goddoZm &&5&&

~«m÷U Am[U _hma `m¨Mm AmË_m EH Agbm Var Ë`m¨Mr Am[U ~«m÷Um¨Mr ~amo~ar hmoD eHV Zmhr. (`m [RHmUr am_XmgmZo `_HmgmRr _hma `m¨Mo CXmhaU KoVbo Agbo Var gd© OmVr ZrM AmhoV, \º ~«m÷UM loð AmhoV Ago Ë`mMo Rm_ _V Amho.) ~«m÷U gmoSyZ gd© OmVrbm Vmo JmTd, _mHSo, Hmo¨~Sçm, MmdQ, JQmarMo nmUr `m Cn_m XoVmo. Va ~«m÷Umbm Vmo amOm, h¨g, J¨JoMo nmUr `m Cn_m

Page 38: Shivaji Rajanche Shatru

XoVmo. Aem ~hwOZìXoïçm am_XmgmÀ`m Xmg~moYda _hmamï— emgZmZo ~¨Xr Kmbmdr. am_Xmg d am_Xmgr g¨àXm`mÀ`m gd© dmL_`mda ~hwOZ g_mOmZo ~[HîHma QmHmdm. OJmVrb gd© _mUgo g_mZ AmhoV. OJmVrb gd© OmVr, Y_©, n¨W, àm¨V, ^mfm, Xoe ho _mZd[Z[_©V AmhoV. Var XoIrb Om[V oX nga[dUmè`m am_Xmgr gm¨àXm`mda "A°Q"A°Q"A°Q"A°Q————m°[gQr A°ŠQ'm°[gQr A°ŠQ'm°[gQr A°ŠQ'm°[gQr A°ŠQ' Imbr IQbm ^amdm.

[edmOramOm¨Zr ~m~m `mHyV, _m¡Zr~m~m, g¨V VwHmam_ `m¨Mm gëbm KoVë`mMm AZoH [RHmUr CëboI Amho. HmaU Vo g¨V Mm[aÍ`g¨nÞ, [Z:ñdmWu Am[U ~hwOZ g_mOmMo CÜXmaH hmoVo, åhUwZM amOm¨Zm Ë`m¨À`m~Ôb [ZVm¨V AmXa hmoVm. nU amOo am_XmgmÀ`m oQrbm HYrM Jobobo ZmhrV. nU Ë`mMo [eî` AZoH doim _hmamOm¨HSo ^rH _mJÊ`mgmRr Ambo hmoVo. `màg¨Jr amOo Ë`m¨Zm [dMmaVmV "HmoU hm am_Xmg?'"HmoU hm am_Xmg?'"HmoU hm am_Xmg?'"HmoU hm am_Xmg?' `mM AW© amOo am_Xmgmbm AmoiIV ZìhVo. (A[YH _m[hVrgmRr ~mMm B[VhmgmMm © àm. _m._. Xoe_wI [b[IV am_Xmg Am[U noedmB©)

ha ha _hmXod hr amOm¨Mr qghJO©Zm hmoVr. HmaU _hmXod ~hwOZ g_mOmMm AmÚ H«m¨VrHmaH hmoVm. _hmXod hm Xod Zìho. d¡[XHm¨Zr _hmXodmMohr X¡dVrHaU Hobobo Amho. am_XmgmMr KmofUm O` O` aKwdra g_W© Aer hmoVr. am_Xmg Am[U [edmOramOo `m¨À`m KmofUoVhr gmå` ZìhVo. am_Xmg hm [hado HnSo n[aYmZ HarV hmoVm. am_Xmgmbm CÎm_ CXy© oV hmoVr. Am¡a¨JOo~mbm am_Xmg AZoHdoim oQbobm hmoVm. XmoKm¨Zr [_iyZ ^moOZ Hobo hmoVo. `mMm AW© am_Xmg Am[U Am¡a¨JOo~mMo K[Zð g¨~¨Y hmoVo. [Xëbr oWo am_XmgmZo Am¡a¨JOo~m~amo~a ^moOZ Hobo hmoVo hr dñVw[ñWVr Amho.

[edmOramOm¨Zm Hoear (^Jdo) [ZemU Am[U amO_wX«m ehmOr amOm¨Zm [Xbobr hmoVr. åhUOo Jwé åhUyZ am_XmgmMo amOmbm Hgbohr ghHm © Zmhr. [edam`m¨À`m AZoH JwßV `moOZm Ë`mZo Am¡a¨JOo~mbm-Am[Xbehmbm gm¨[JVë`m hmoË`m. ~mOr KmoanSo¨Zm [edam`m¨[déÕ [MWmdbo hmoVo. amOm¨À`m [déÕ _amRçm¨Zm ^SH[dÊ`mMo Hm_ am_XmgmZo Hobo. ~«m÷Um¨À`m CÕmamgmRr Vmo _aon`ªV [PObm `mV Hmhr J¡a Zmhr. nU ñdV:À`m OmVrgmRr Hm_ HarV AgVmZm ~hwOZg_mOmbm Am[U [edam`m¨Zm am_XmgmZo Iyn Ìmg [Xbm. eodQr Ë`mZo ~«m÷Um¨À`m ^[dVì`mgmRr Xmg~moY J¨«W [b[hbm.

EdTo _mÌ [Z[íMV Hr, g¨V VwHmam_mgma»`m Mm[aÍ`g¨nÞ, g_mOgwYmaH Jwébm g¨n[dÊ`mgmRrM d¡[XHm¨Zr am_Xmg hm [edM[aÌmV Kwgdbm. am_Xmgmbm amOm¨Mm Jwé Ra[dÊ`mgmRr ~«m÷Um¨Zr AZoH ImoQo nwamdo, XmIbo, ñWio, [MÌo [Z_m©U Hobr.

Page 39: Shivaji Rajanche Shatru

Am[XbehmMm _moHmer XmXy Hmo¨SXod HwbHUuAm[XbehmMm _moHmer XmXy Hmo¨SXod HwbHUuAm[XbehmMm _moHmer XmXy Hmo¨SXod HwbHUuAm[XbehmMm _moHmer XmXy Hmo¨SXod HwbHUu

XmXy Hmo¨SXodMo Iao Zm¨d XmXy Hmo¨SXod HwbHUu Ago Amho. XmXy HwbHUu hm AmXrbehmMm _moHmer åhUOoM ZmoHa hmoVm. VwHmo~mam`m¨Zm NiUmao ho XmXy HwbHUuMo g_W©H hmoVo. åhUOo XmXy HwbHUu `m [edam`m¨Mm eÌy hmoVm. eÌy AgUmè`m XoIrb ~«m÷Um¨Zr Jwé Hobo. XmXy HwbHUuMm [edM[aÌmer Hmhrhr g¨~¨Y Zmhr. XmXy HwbHUu hm wÕHboV AHweb hmoVm. [edam`m¨Zm wÕHboMo [ejU ehmOramOm¨Zr {Xbo, Ë`mMm gamd [OOmD_m±gmho~m¨Zr KoVbm. HmÝhmoOr OoYo, ogmOr H¨H, _w¨Tì`mMo Jm`HdmS, Vwno, _moPo, nm`JwSo B. ehmOramOm¨Mo n[hë`m \irVrb Hm ©HVo© AmhoV. dra ~mOr nmgbHam¨Zr ~mi [ed~m¨Zm nwUo d n[agamV _mobmMr _XV Hobr. ~«m÷U Jwé Agë`m[edm` HmoUrhr _moRo hmoV Zmhr ho q~~[dÊ`mgmRr ~«m÷Um¨Zr XmXy HwbHUu [edM[aÌmV Kwg[dbm. [edM[aÌmÀ`m HmoUË`mhr g¨X © gmYZmV XmXy HwbHUuMm gmYm CëboI XoIrb Zmhr.

[edmOramOm¨Mo Jwé g¨V VwHmo~mam`m¨Mm Ni[edmOramOm¨Mo Jwé g¨V VwHmo~mam`m¨Mm Ni[edmOramOm¨Mo Jwé g¨V VwHmo~mam`m¨Mm Ni[edmOramOm¨Mo Jwé g¨V VwHmo~mam`m¨Mm Ni

g¨V VwHmo~mam` ho [edmOramOm¨Mo Iao Jwé AmhoV `m~m~V HmoUmMohr Xw_V Zmhr, nU VwHmo~mam`m¨Mo JwénU g¨n[dÊ`mgmRr am_Xmg [edM[aÌmV Kwg[dbm. Ë`m¨À`m à~moYZm_wioM [edam`m¨Mo _mdio à^m[dV Pmbo. amOm¨Zr VwHmo~mam`m¨Mr AZoH [HV©Zo àË`j EoHbobr hmoVr. Ë`m¨À`m Iè`m [HV©Zm_wio ^Qemhr hmXabr. Ë`m_wio Ë`m¨Zr VwHmo~mam`m¨Zm Ìmg XoUo gwé Hobo. Ë`m¨Mr ~XZm_r _¨~mOr ^Q, am_oœa^Q `mZo Hobr. Ë`m¨À`m A ¨JmMr JmWm Ë`m¨Zr nmÊ`mV ~wSdbr. Ë`m¨Zm [ejm Hamdr Aer _mJUr Aer _mJUr XohyÀ`m XmoZ ~«m÷Um¨Zr Am[XbehmMm _moHmer XmXy Hmo¨SXod `mMoHSo Hobr. eodQr Ë`m¨Mr hË`m HéZ ~«m÷Um¨Zr gXoh d¡Hw¨RJ_Z Agm AnàMma gwé Hobm. (_hmnwéfm¨Mr hË`m Pmbr åhUyZ Ë`m¨À`m `mo½`Vobm VSm OmV Zmhr. OJmVrb AZoH _hmnwéfm¨À`m hË`m Pmboë`m AmhoV åhUyZ Ë`m¨Zm OZVoZo ZmHabo Zmhr.) amÁ`m[^foHàg¨Jr XoIrb ~«m÷U [edam`m¨er C_©QnUo dmJV hmoVo. VoWo VwHmo~mam`m¨À`m hË oàg¨Jr ~«m÷Um¨Mr H«waVm [eJobm nmohMbr hmoVr. [edam`-VwHmo~mam` `m¨Mo Am¨XmobZ g¨n[dÊ`mgmRr ~«m÷Um¨Zr _w[ñb_m¨Zm hmVmer Yabobo hmoVo.

VwHmo~mam`m¨À`m hË oZ¨Va noeì`m¨Zr JmWm Omibr. Ë`m¨Mo A ¨J åhUÊ`mda noeì`m¨Zr ~¨Xr KmVbr. [ZénUmgmRr Oa HmoUr A ¨J åhQbo Va noedmB©V [ejm Hobr OmV Ago. AmOXoIrb kmZoœam¨À`m nmbIrnwTo VwHmo~mam`m¨Mr AmaVr åhUÊ`mg [damoY Hobm OmVmo. Xohy Am[U Ami¨Xr `m¨À`m [dHmgmVrb \aH àHfm©Zo OmUdVmo. Ami¨XrMo CXmÎmrHaU Va Xohy Cno[jV RodÊ`m_mJrb

Page 40: Shivaji Rajanche Shatru

fS ¨Ì HmoUmMo? _hmamï—mV HmoUVmhr ZdrZ nmhyUm Ambm Hr Ë`m¨Zm Ami¨Xrbm Zobo OmVo nU Xohybm Zobo OmV Zmhr. åhUOo VwHmo~mam`m¨Zm d [edam`m¨Zm [damoY HaUma EHM AmhoV.

ZoVmOr nmbHam¨À`m Y_mªVambm [damoY HaUmao ~«m÷U J¨JmYa HwbHUuÀ`m Y_mªVa àg¨Jr Jßn Hm?ZoVmOr nmbHam¨À`m Y_mªVambm [damoY HaUmao ~«m÷U J¨JmYa HwbHUuÀ`m Y_mªVa àg¨Jr Jßn Hm?ZoVmOr nmbHam¨À`m Y_mªVambm [damoY HaUmao ~«m÷U J¨JmYa HwbHUuÀ`m Y_mªVa àg¨Jr Jßn Hm?ZoVmOr nmbHam¨À`m Y_mªVambm [damoY HaUmao ~«m÷U J¨JmYa HwbHUuÀ`m Y_mªVa àg¨Jr Jßn Hm?

ZoVmOr nmbHa ho [edmOramOo [Zðmd¨ goZmnVr hmoVo. nU Ë`m¨Mo gºrZo Y_mªVa HaÊ`mV Ambo. Vo _h¨_XHwbrImZ Pmbo. Am¡a¨JOo~mMo ZoVmOtZm A\Jm[UñVmZmV nmR[dbo. ZoVmOtMo Zmd ~Xbbo nU _Z ~Xbbo ZìhVo. Y_© ~Xbbm nU amOm¨darb [Zðm A ¨J hmoVr. amOmHSo `mdo `mgmRr ZoVmOtZr AZoH doim niyZ oÊ`mMm n«`ËZ Hobm. nU Ë`m¨Zm nmR \wQon ªV _mabo, nU EHo [Xder ZoVmOr nmbHa amOm¨HSo Ambo Am[U ào_mZo Vo amOm¨Zm HSmSyZ oQbo. Ë`m¨Zr ñdY_m©V oÊ`mMr BÀNm ì`º Hobr. Hobr ho ~«m÷Um¨g g_Obo Voìhm Ë`m¨Zr ZoOmOtZm ñdY_m©V oÊ`mg HSmSyZ [damoY Hobm. Voìhm amOo ^Qm¨Zm åhUmbo [ZamlrVm¨Zm Odi KoUo hmM Y_[ZamlrVm¨Zm Odi KoUo hmM Y_[ZamlrVm¨Zm Odi KoUo hmM Y_[ZamlrVm¨Zm Odi KoUo hmM Y_© Amho. Am[U Ë`m¨Zm Xya bmoQUo hm AY_© © Amho. Am[U Ë`m¨Zm Xya bmoQUo hm AY_© © Amho. Am[U Ë`m¨Zm Xya bmoQUo hm AY_© © Amho. Am[U Ë`m¨Zm Xya bmoQUo hm AY_© Amho. ZoVmOtZm _r Y_m©V KoUma. Y_m©À`m ZmdmImbr [damoY Hobm Var Vwåhr Am[U Vw_Mm Y_© Amho. ZoVmOtZm _r Y_m©V KoUma. Y_m©À`m ZmdmImbr [damoY Hobm Var Vwåhr Am[U Vw_Mm Y_© Amho. ZoVmOtZm _r Y_m©V KoUma. Y_m©À`m ZmdmImbr [damoY Hobm Var Vwåhr Am[U Vw_Mm Y_© Amho. ZoVmOtZm _r Y_m©V KoUma. Y_m©À`m ZmdmImbr [damoY Hobm Var Vwåhr Am[U Vw_Mm Y_© Jw¨SmiyZ Rodm.Jw¨SmiyZ Rodm.Jw¨SmiyZ Rodm.Jw¨SmiyZ Rodm. Agm gUgUrV Bemam amOm¨Zr [Xbm. amOm¨Zr Y_©_mVªS nwamo[hVm¨Mr hm¨Or-hm¨Or Hobr Zmhr. g¨ñH¥VrÀ`m ZmdmImbr Hobr OmUmar [nidUyH Wm¨~[dÊ`mgmRr amOm¨Zr d¡[XHm¨Mm [damoY PwJméZ [Xbm d ZoVmOr nmbHam¨Zm ñdY_m©V KoVbo.

AmVm Xwgar AË ¨V _hËdmMr KQZm åhUOo g¨^mOramOm¨À`m HmimV Am¡a¨Jm~mX àm¨VmVrb Hg~o hagwb oWrb J¨JmYa a¨JZmW HwbHUu `mZo Y_mªVa Hobo hmoVo. Ë`mZo ñdIwerZo _wgb_mZ Y_© pñdHmabm hmoVm. gºrZo Ë`mMo Y_mªVa Pmbo ZìhVo. nU nwTo J¨JmYa HwbHUubm naV Y_mªV oÊ`mMr BÀNm Pmbr. J¨JmYa^mB© HwbHUu g¨^mOramOm¨HSo Ambm d Ë`mZo amOm¨Odi ñdY_m©V oÊ`mMr BÀNm ì`º Hobr. (g¨X ©: N.g¨^mOr ñ_maH J¨«W. n¥.183) nU ZoVmOr nmbHam¨Zm ñdY_m©V KoVmZm Ogm [damoY Hobm hmoVm Vgm J¨JmYa HwbHUubm ~«m÷Um¨Zr [damoY Hobm Zmhr. `m àg¨Jr gd© ^Q-nwamo[hV _yJ [JiyZ Jßn ~gbo. ZoVmOtMo gºrZo Y_mªVa Hobo hmoVo Vgo J¨JmYaMo gºrMo Y_mªVa ZìhVo. Var ZoVmOr nmbHa d amOm¨Zm ~«m÷Um¨Zr d¡[XH Y_m©Vrb AZoH HmaUo gm¨JyZ àIa [damoY Hobm. _J J¨JmYa HwbHUuÀ`m doiog HwRo Jobm Y_© Am[U g¨ñH¥Vr?

ZoVmOr nmbHam¨À`m Y_mªVambm d¡[XH Y_©J¨«WmVrb à_mUmìXmao HSmSyZ [damoY Hobm `mnmRr_mJo ZoVmOr nmbHam¨HSyZ Y_mªVa [dYrgmRr YZ-g¨nÎmr [_i[dÊ`mÀ`m ~«m÷Um¨Mm hoVy Agmdm. åhUyZM ZoVmOr nmbHam¨À`m Y_mªVamg gd© ~«m÷Um¨Zr [damoY Hobm. åhUOo J¨«WmMm AmYma KoDZ [damoY HaÊ`m_mJo Y_©, g¨ñH¥Vr Am[U VËdkmZ `m~m~V ~«m÷Um¨Zm lÕm Va \º n¡gm-g¨nÎmr

Page 41: Shivaji Rajanche Shatru

[_imdr Am[U dU©ì`dñWoìXmao ~«m÷Um¨Mo dM©ñd gd© OmVtda ahmdo `mgmRrM Vo Y_©J¨«WmMm dmna HaVmV. `mMm AW© Y_©J¨«WmMo XmoZ ^mJ nSVmV. ~«m÷Um¨Mo Y_©J¨«W d ~hwOZm¨Mo Y_©J¨«W. `mdéZ [gÕ hmoVo Hr, ~«m÷Um¨Zm d«Vd¡Hë o d J¨«Wm¨Mo àm_mÊ` _mÝ` Zmhr. nU Ë`m¨Zr ~hwOZm¨Zm _mÌ nmn-nwÊ`mMr [^Vr XmIdyZ AW©gÎmm àñWm[nV Hobr Amho. Y_mªVa àg¨Jr ZoVmOr nmbHam¨À`m n¡emda ~«m÷Um¨Mm Smoim hmoVm nU J¨JmYa HwbHUuÀ`m HSyZ ~«m÷Um¨Zr n¡emMr Hm Anojm Rodbr Zmhr? `mMm AW© ~«m÷Um¨Mm Am[U ~hwOZg_mOmMm Y_© EH Zmhr. VgoM ~«m÷U ho Xod, Y_© Am[U g¨ñH¥Vrbm _mZV ZmhrV. ~«m÷U ho ñdV: Xod _mZV ZmhrV \º Xod _mZÊ`mMo ZmQH HaVm. gwg¨ñH¥VnUmMo ZmQH HaVmV. åhUOo ~hwOZg_mO XodmY_m©À`m ZmXr bmJmdm hm Ë`m¨Mm hoVy AgVmo. Xod hm ~«m÷Um¨Zr ~hwOZ g_mOmbm JmSÊ`mgmRrM [Z_m©U Hobm Amho. Ë`m_wio ~«m÷U XodmÀ`m Xa~mamV C_©QnUo n¡gm CHiVmV, ImoQo ~mobVmV, ^ºm¨Zm X_XmQr HaVmV, Xodmbm An©U Hoboë`m gd© dñVw Am[U n¡gm ñdV: KoVmV, _J `m [RHmUr Xod _yJ [JiyZ Hm Jßn ~gVmo? `mM AW© ~«m÷U X¡ddmXr ZmhrV. ^maVr` g¨ñH¥VrMo Vo nmbZ HarV ZmhrV. nU ~hwOZg_mOmZo Hamdo `mgmRr Vo ~hwOZm¨Zm Xodm-Y_mªMr [^Vr KmbVmV. åhUyZ ZoVmOr nmbHam¨À`m Y_mªVamg ~«m÷Um¨Zr [damoY Hobm nU J¨JmYa HwbHUubm Ë`m¨Zr [damoY Hobm Zmhr.

g¨^mOramOm¨Zm _moJbm¨À`m Vmã`mV XoUmam [dœmgKmVHr H[d Hwboe

[edmOramOo Am[U g¨^mOramOo `m [nVm nwÌmV ^m¨SU bmdÊ`mMm _moamon¨V, AÊUmOr XÎmmo `m¨Zr HgmoerZo à`ËZ Hobm. `mgmRr Ë`m¨Zr g¨^mOramOm¨[déÕ ImoQçm A\dm ngadë`m. "[edam`m¨Zm g¨^mOr~Ôb ào_ Zmhr, Vo amOmam_mbm dmagXma HaUma AmhoV' Aem àHmaÀ`m A\dm ngadyZ g¨^mOramOm¨Zm ^SH[dÊ`mMm à`ËZ Hobm. `m_Ü o ~«m÷U _¨Í`m¨Zm `e Ambo Zmhr. XmoKm [nVm nwÌm¨Zr ~«m÷Um¨Zm Mm¨JboM AmoiIbo hmoVo. [XboaImZmMr AmH«_HVm amoIÊ`mgmRr [edam`m¨Zr g¨^mOramOm¨Zm _moJbm¨HSo nmR[dbo hmoVo. nwTo ho [XboaImZmÀ`m bjmV oVmM [edam`m¨Zr g¨^mOrbm gmoSdyZ AmUbo. Am[U g¨^mOramOm¨Zm nÝhmiçmMo gw oXma Hobo. H[d Hwboe `m ~«m÷UmZo g¨^mOrer _¡Ìr g¨nmXZ Hobr. g¨^mOramOo Am[U gd© _amRo gaXma `m¨À`mV ^m¨SU bmdÊ`mMm HwboemZo à`ËZ Hobm. g¨nÎmr Am[U nXmÀ`m bmbgoZo Vmo amOm¨À`m Aml`mbm Ambm. ñdHV©¥ËdmZo _moRo Pmbobo ~hwOZ ZoVo qHdm amOmÀ`m Odi ~«m÷U oVmV. Jar~m¨Mr Vo HYrM hm¨Or-hm¨Or HaV ZmhrV. nU ZoVo Am[U amOo `m¨À`mOdi Vo nwU© ñdmW© gmYÊ`mgmRr amhVmV. nU OmñV g¨nÎmr Xwgè`m ~mOyHSyZ [_iVmM Vo Amnë`m ZoË`mMmhr KmV HaVmV. AJXr AgmM àg¨J g¨^mOramOm¨À`m OrdZmV KSbm. Am¡a¨JOo~mZo Hwboembm g¨nÎmr XoVmM Ë`mZo Am¡a¨JOo~mbm nwU© ghHm © Hobo. Am[U g¨^mOramOm¨Mm KmV Hobm. Á`m Hwboembm amOmZr N¨XmoJm_mË` (_w»` àYmZ) Hobo CÎma ^maVmVyZ Amboë`m Hwboembm

Page 42: Shivaji Rajanche Shatru

[OdmnmS Onbo. Ë`mZo amOm¨Mm Ord KoVbm. Hwboemda amOm¨Zr g¨nwU© [dœmg QmHbm. Ë`mZoM amOm¨Mm [dœmgKmV Hobm. Am¡a¨JOo~mZo Hwboembm n¡gm XoVmM Ë`mZo amOm¨er Vm~SVmo~ JÔmar Hobr. `mMo Hwboembm Hmhrhr dmQbo Zmhr. åhUOo X`m HaUmamer XoIrb [ZX©`nUo dmJUo hm `m¨Mm ñWm`r ^md Amho.

am`JSmda hëbm HaÊ`mMr Am¡a¨JOo~mMr _mohr_ hmoVr. nU Ë`mgmRr Am¡a¨JOo~mbm am`JS _m[hV Zgë`m_wio JSmMr à[VH¥Vr (_m°Sob) hdr hmoVr. hr à[VH¥Vr V`ma HaÊ`mMr OmoIr_ HwboemZo KoVbr. Ë`m ~Xë`mV Am¡a¨JOo~mZo Hwboembm Iyn n¡gm [Xbm. HwboemZo ho Hm_ Ë`mÀ`m _wbmHSo gmon[dbo. åhUOo Hwboe g¨^mOrgmo~V amhyZ Am¡a¨JOo~mbm _XV HarV hmoVm. amOm¨À`m [Z_©i Am[U ào_i _ZmMm HwboemZo J¡a\m`Xm KoVbm. åhUOo H[d Hwboe hm Am¡a¨JOo~mMm [hVqMVH hmoVm Am[U amOm¨Mm eÌy hmoVm. amOm¨Zm nHSyZ XoÊ`mMr O~m~Xmar H[d HwboemZoM [ñdHmabr. Am¡a¨JOo~mZo H[d Hwboembm Iyn n¡gm [Xbm. amOo am`JSmda OmÊ`mgmR [ZKmbo, dmQoV g¨J_oœa oWo Wm¨~bo. Voìhm amOo H[d Hwboembm åhUmbo, " AmnU bdHa am`JSmHSo OmD. `m [RHmUr YmoHm hmoÊ`mMr eŠ`Vm Amho.' Voìhm Hwboe åhUmbm, "" oWo HmoUrhr oUma Zmhr.' Am[U H[dHwboe AZwðmZmg ~gbm. Voìhm amOm¨Zr H[dHwboembm bdHa [ZKÊ`mMm AmJ«h Hobm na¨Vy H[dHwboemZoM AZwðmZmV OmUrdnwd©H dmT Hobr. g¨^mOramOm¨Zm H[dHwboemZo g¨J_oœa oWo amoIyZ Yaë`mMr ImÌrbm`H ~mV_r Am¡a¨JOo~mbm g_Obr. Am[U bJoM Am¡a¨JOo~mZo _wHa©~ImZ Am[U BIbmgImZmbm HmoëhmnwamdéZ g¨J_oœabm nmR[dbo. Ë`m¨Zr VmVSrZo oDZ g¨^mOramOo d Hwboembm nHSbo. nU `m àg¨Jr amOo KmoSçmda [ZgQbo hmoVo nU Hwboe AmoaSbm "_hmamO _¡ [Ja J`m'! [ZgQbobo amOo H[d Hwboembm dmMdÊ`mgmRr naV [\abo Am[U bJoM Ë`m¨Zm nHSÊ`mV Ambo (g¨X ©- [ZHmobmAmo _ZwMr [bIrV Ago hmoVo _moJb- n¥.288) Ooìhm amOm¨Zm nHSÊ`mV Ambo Voìhm Vo nwU© gmdY hmoVo. amOo HmoUË`mhr [dYrV _½Z ZìhVo. `m CbQ amOo bdHa [ZKÊ`mMm AmJ«h Hwboembm HaV hmoVo. åhUOo amOm¨Zm XwaX¥ïr hmoVr. nU HwboemZo AZwðmZmMo [Z[_Îm HéZ amOm¨Zm Am¡a¨JOo~mMo g¡Ý` oB©n ªV ASdyZ Yabo hmoVo. g¨^mOramOm¨gma»`m gai _ZmÀ`m amOmMm Aem àHmao H[dHwboemZo HmQm HmTbm d ~XZm_ Hob.o amOm¨À`m JUmoOr [eHo© d ZmJmoOr [eHo© `m _ohwÊ`m¨Zr. Hwboembm [ZXmo©e gmoSÊ`mgmRr ~«m÷Ur B[VhmgHmam¨Zr amOm¨Zm JUmoOr Am[U ZmJmoOr [eHo© `m¨Zr nHSyZ [Xbo Ago YmXm¨V ImoQo [b[hbo. amOHmaUmV [HVrhr ñdmW© Agbm Varhr Amnë`m ~[hUrMo Hw¨Hy nwgmdo Ago HmoUË`mhr ^mdmbm dmQV ZgVo. JUmoOr-ZmJmoOr ho ogw~mB©Mo ^mD hmoVo. Ë`m¨ZrM amOm¨Zm nHSyZ [Xbo Agm AnàMma ~«m÷Ur boIHm¨Zr Hobm. åhUOo Hw«a, ñdmWu, b~mS H[dHwboembm [ZXmo©f gmoSÊ`mgmRr ZmJmoOr-JUmoOrbm ~XZm_ HéZ ~[hU-^mdmMo n[dÌ ZmË`mbm XoIrb AZoH njnmVr boIHm¨Zr

Page 43: Shivaji Rajanche Shatru

Hb¨H bmdbm Amho. (H[dHwboe `mÀ`m [\Vwar_wioM g¨^mOramOm¨Zm Am¡a¨Jo~mZo nHSbo Agm ñnï CëboI B©œaXmg ZmJa, am°~Q© Am_©, [ZHmbmAmo _ZwMr `m naHr` boIHm¨Zr Hobobm Amho. g¨X ©- N. g¨^mOr ñ_maH J¨«W-n¥. 170, 194, 195, 171)

Am¡aJOo~mZo g¨^mOramOm¨Zm _Zwñ_¥Vrg¨[hVoà_mUo Rma _mabo

Am¡aJOo~mZo g¨^mOramOm¨à_mUo AmOnªV HmoUmbmhr Rma Hobo ZìhVo. amOm¨Zm EHm KmdmV Rma _maÊ`mEodOr doJir [ejm Hm XoÊ`mV Ambr Agmdr? àW_ amOm¨Mr Or^ HmnÊ`mV Ambr. `mdéZ Ago AZw_mZ [ZKVo Hr g¨^mOramOm¨Zr g¨ñH¥Vda à wËd [_i[dbo hmoVo. Ë`mZr Mma J¨«W [b[hbo hmoVo åhUyZM àW_ Ë`m¨Mr Or^ HmnÊ`mMm gëbm ~«m÷U gëbmJmam¨Zr [Xbm. Z¨Va amOm¨Mo H«_e: HmZ, Smoio, ËdMm HmTÊ`mV Ambr. hr [ZX©` [ejm _Zwñ_¥Vr g¨[hVoà_mUo XoÊ`mV Ambr. åhUOoM Am¡a¨JOo~mÀ`m _mÜ`_mVyZ amOm¨Zm hr [ejm ~«m÷Um¨Zr [Xbr. H[dHwboembm XoIrb Am¡a¨JOo~mZo [Od¨V Rodbo Zmhr. HmaU [OdmnmS ào_ HaUmè`m amOm¨gma»`m ñdm[^_mZr, ào_i, [Z_©i Am[U [OdbJ [_Ìmda CbQbobm Hwboe Amnbm HYr KmV Harb ho gm¨JVm oUma Zmhr. åhUyZM Am¡a¨JOo~mZo HwboembmXoIrb Rma _mabo. HmaU Am¡a¨JOo~mMm hm MmbVm ~mobVm B[VhmgM hmoVm. Am¡a¨JOo~mZo g»Io ^mD VgoM [OdbJ gaXma [XboaImZ, [_Pm©amOo, O`qgJ `m [dœmgy gaXmam¨Zmhr Rma _mabo hmoVo. Ë`m_wio _XV HaUmè`m H[dHwboembm Am¡a¨JOo~mZo [Od¨V RodUo eŠ` ZìhVo. HmaU Hwboembm Ë`mMm _mo~Xbm Am¡a¨JOo~mZo [Xbm hmoVm.

Am¡a¨JOo~mZo g¨^mOramOm¨Zm Y_© ìXofmZo Rma _mabo ZgwZ amOHr` g¨Kfm©_wio Rma _mabo. Am¡a¨JOo~mZo amOm¨Zm \ŠV XmoZM àíZ [dMmabo. Vw_À`m I[OÝ`mÀ`m Mmì`m HmoRo AmhoV?> Am[U _mÂ`m gaXmam¨n¡Hr Vwåhmbm HmoU [\Vya Amho? åhUOo Am¡a¨JOo~mZo amOm¨Zm Y_mªVamMm AmJ«h Yabm ZìhVm d g¨^mOramOm¨Zr Y_mªVamgmRr _wbrMr _mJUr Hobr ZìhVr. amOm¨Mr hË`m Pmë`mZ¨Va ~«m÷Um¨Zr AmZ¨XmoËgd åhUwZ JwTrnmSdm gwé Hobm.

[edeH ~¨X HéZ _moJbm¨Mr \gbreH gwé HaUmao noedo

[dœd¨Ú [edam`m¨À`m IwZmZ¨Va N. g¨^mOramOo, amOmam_, Vmam~mB© Am[U emhwamOm¨Zr y[_nwÌm¨À`m ñdamÁ`mMo g¨ajU d g¨dY©Z Hobo. 1713 gmbr emhwamOm¨Zr HmÝhmoOr Am¨J«o _mo[h_oda

~mimOr [dœZmW ^Q `mbm OmÊ`mg gm¨[JVbo. nU Ë`mZo _bm gdm©[YHma [Xë`m[edm` _r _mo[h_oda OmUma Zmhr Ago ~mimOr ^Q emhyamOm¨Zm C_©QnUo åhUmbm. emhyamOm¨Zm ASMUrV nHSyZ ~mimOr ^QmZo noedonX KoVbo. Am[U Aem àHmao [edmOr_hmamOm¨Zr HïmZo C^mabobo J[a~m¨Mo

Page 44: Shivaji Rajanche Shatru

ñdamÁ` aºrnmgy, AË`mMmar, OmV`dmXr, XoeX«mohr Am[U [edmOrX«mohr noeì`m¨À`m hmVmV Jobo. noeì`m¨À`m hmVmV gÎmm oVmM noeì`m¨Zr [edam`m¨Zr amÁ`m[^foHmnmgyZ gwé Hobobm [edeH ~¨X Hobm. g¨nwU© _hmamï—mMm Hma^ma [edeHmà_mUo MmbV hmoVm. Vmo [edeH noeì`m¨Zr ~¨X HéZ Ë`mEodOr _moJb ~mXehmMr \gbreH gwé HaUmao noedo `m¨Zr [edmOramOm¨À`m gd© nmDbIwUm Zï HaÊ`mg Ama¨^ Hobm. [edmOramOm¨Mo g¨nyU© Hm © nwgÊ`mMm gnmQm noeì`m¨Zr gwé Hobm. noeì`m¨Zr AÝ`m`mMm Hig JmRbm. dU© oX d OmVr oXmMr noeì`m¨Zr nwZ©ñWmnZm Hobr. QmoHmMm Y_©_mVªSnUm gwé Pmb. ho amï—[nVm Omo[Vamd \wbo `m¨Zr nm[hbo.

gd© OJmbm [edmOramOm¨À`m Hm`m©~Ôb H_mbrMm AmXa AgVmZm amOm¨À`m JmXrda A[VH«_U Hoboë`m noeì`m¨Zr _mÌ [ed[eH ~¨X HéZ _moJb ~mXehmMm \gbreH gwé HaÊ`m_mJo _wbb_mZm¨Mm AZwZ` HaÊ`mMm noeì`m¨Zr à`ËZ Hobm. [edmOramOm¨~Ôb noeì`m¨Zm AgUmar K¥Um `m [RHmUr ñnï OmUdVo. ^maVmgh gd© OJmVrb _wgb_mZm¨Zm Iwf HaÊ`mgmRr noeì`m¨Zr ñdamÁ`mda Zm¨Ja [\adbm. [OOmD_m±gmho~m¨Zr ~m¨Ybobm ^ì`-[Xì` bmb_hmb nmSyZ Ë`m [RHmUr e[ZdmadmSm ~m¨Ybm.

[edeH ~¨X HéZ \gbreH gwé HaÊ`m_mJo noeì`m¨Mm EH Smd hmoVm, Vmo åhUOo _wgb_mZm¨Mo amÁ` g¨nwU© ^maVmV oB©b Am[U Ë`m¨Mm daXhñV AmnUmda Hm`_Mm ahmdm `mgmRr noeì`m¨Zr \gbreH gwé Hobm. na¨Vw B¨J«Om¨Zr AmKmSr _mabr Am[U g¨nyU© ^maV B¨J«Om¨Zr qOHbm. Voìhm B¨J«Om¨Zr noeì`m¨Zm XoIrb nam yV Hobo. noeì`m¨Mm \gbreH gwé HaÊ`m_mJMm Smd \gbm. Ë`mZ¨Va ~«m÷Um¨Zr [J«Jo[a`Z H°bo¨Sa (OmZodmar- [Sgo¨~a) [ñdHmabo. HmaU ho nm[íM_mË`m¨Mo H°bo¨Sa Amho. åhUOo B¨J«Om¨Mr gÎmm ^maVmV Amë`m~amo~a gd© B¨J«Or ^mfm, H°bo¨Sa, [ejU, ZmoHar d B¨J«Om¨er _¡Ìr ~«m÷Um¨Zr [ñdHmabr. åhUOo YZ, g¨nÎmr Am[U gÎmogmRr [edmOramOm¨À`m ñdamÁ`mbm noeì`m¨Zr gwé¨J bmdbm. (g_wX« Amobm¨SUo nmn Amho, Ago q~~dUmè`m ~«m÷Um¨ZrM b¨SZ oWo OmDZ [ejU KoVbo. ~hwOZg_mOmbm OJmMo kmZ hmoD Z o `mgmRrM ~«m÷Um¨Zr qgYw~¨Xr gwé Hobr. B¨J«O[damoY `mnmRr_mJo ~«m÷Um¨Mm ñdmW© hmoVm. gmdaHam¨Mo [ejU b¨SZ oWo Pmbo. dmgwXod ~id¨V \SHo, _¨Jb nm¨So ho XoIrb B¨J«Om¨HSo ZmoHarbm hmoVo. ~«m÷U ñdV:Mr _wbo B¨J«Or emioV KmbVmV Varhr B¨J«Orbm [damoY HaVmV. HmaU ~hwOZg_mO B¨J«Or ^mfm [eHbm Va Ë`m¨Mr _wbo ~«m÷U _wbm¨Mr ñnY©H hmoVrb åhUyZ ~«m÷U B¨J«Or ^mfobm [damoY HaVmV. ~«m÷Um¨Mo _amRr ^mfodarb ào_mMo \º Tmo¨J Amho. OJmV ñnYo©V [QHÊ`mgmRr B¨J«Or ^mfm [eHmdr. HmaU B¨J«Or OJmVrb gdm©V gmonr ^mfm Amho. B¨J«Or hr kmZ, g¨nH©, d¡[œH ^mfm Amho.)

Page 45: Shivaji Rajanche Shatru

[edO ¨Vr ~¨X nmSÊ`mgmRr [QiHmZo JUoemoËgd gwé Hobm

noeì`m¨Zr am`JSmdarb XßVaImZm Omibm, amUrdgm nmSbm, amOXa~ma VmoSbm, g_mYr CÕñV Hobr, amOm¨Zr _wpñb_ g¡[ZHm¨gmRr ~m¨Ybobr _[eX nmSbr, nU OJ[XœamÀ`m _¨[Xambm hmV bmdbm Zmhr. åhUyZM AmO am`JSmdarb _¨[Xa Mm¨Jbo Amho nU amOXa~ma Zï Pmbobm Amho. amï—[nVm Omo[Vamd \wbo `m¨Zm [edam`m¨À`m ñdamÁ`mMr d¡[XHm¨Zr Mmbdbobr [dQ¨~Zm nmhdoZm, åhUyZ amï—[nVm \wbo 1869 gmbr am`JSmda Jobo. [edO ¨Vr gwé HaÊ`mgmRr Ë`m¨Zr amOm¨À`m g_mYrMm Vnmg Hobm, nU Ë`m¨Zm g_mYr gmnSoZm. VrZ [Xdg amï—[nVm OmoVramd \wbo VWm VmË`m `m¨Zr dobr VmoSyZ KmUoar HmTbr d g_mYrMm emoY KoVbm. VmË`mamdm¨Zr g_mYr YwdyZ ñdÀN Hobr. amOm¨À`m g_mYrg VmË`mamdm¨Zr ^ºr^mdmZo A[^dmXZ Hobo Am[U g_mYrda \wbo dm[hbr. VmË`m [edam`m¨À`m g_mYrMr nwOm Hoë`mMo J«m_Omoerg g_Obo Voìhm OmoetÀ`m Vinm`mMr AmJ _ñVHmbm Jobr. Vmo g_mYrOdi Ambm Am[U g_mYrdarb \wbo bmWoZo ~mOybm gmabr Am[U VmË`m¨Zm åhUmbm "Aao HwU~Qm! Ë`m eyX« [edmOrMr Vy nyOm HaVmog Hm`? Vmo Hm` amOm hmoVm hmo`'? Ago Adm©À` ^mfoV ^Q Omoer amï—[nVm \wbo Am[U [edam`m¨Zm ~moby bmJbm. VmË`m¨Zm Iyn Xw:I Pmbo. Ë`mZ¨Va VmË`m¨Zr [edam`m¨Mm Iyn Mm¨Jbm nmodmSm [b[hbm. VmË`m¨Zr [edO ¨Vrbm gwédmV Hobr. (1870) nwÊ`mgh g¨nyU© _hmamï—mV am. \wbo `m¨Zr [edO ¨Vr _moRçm CËgmhmZo gwé Hobr. noeì`m¨Zm `mMr MrS Ambr, nU Vo [edO ¨Vrbm WoQ [damoY Hé eHV ZìhVo. HmaU am.\wbo `m¨Zr 24 gßQo¨~a 1873 amoOr ñWmnZ Hoboë`m gË`emoYH g_mOmZo _hmamï—mV \ma _moRr OmJ¥Vr Hobr hmoVr. [edO ¨Vrbm WoQ [damoY HaUo AeŠ` Agë`mZo Ë`m¨Zr n`m©` [Xbm. Vmo n`m©` åhUOo JUmoËgd! JUnVr hm noeì`m¨Mm Xod Amho. ~hwOZg_mOmMm JUnVrer Hmhrhr g¨~¨Y Zmhr. nU noedo H¡dmar ~mi J¨JmYa [QiHmZo [edO ¨Vrbm amoIÊ`mgmRr noeì`m¨À`m ImOJr JUnVrMm gmd©O[ZH CËgd Hobm. åhUOo [QiHmZo [edO ¨Vr g¨nmdr `mgmRr 1893 gmbr JUmoËgd gwé Hobm.

bmbm bOnVam`m¨Zr [gdmoOr[gdmoOr[gdmoOr[gdmoOr ZmMmMo CXy©_YyZ [edM[aÌ [b[hbo. Ë`m_wio amOo nOm~-qgY (AmVmMo nm[HñVmZ) n ªV g_Obo. aqdX«ZmW QmJmoa, ZoVmOr gw^mfM¨X« ~mog `m¨Mo [edmOramOo ho AmamÜ` X¡dV hmoVo. H_©dra ^mDamd nmQrb åhUmbo Hr àg¨Jr OÝ_XmË`m ~mnmMo Zmd ~XboZ nU àg¨Jr OÝ_XmË`m ~mnmMo Zmd ~XboZ nU àg¨Jr OÝ_XmË`m ~mnmMo Zmd ~XboZ nU àg¨Jr OÝ_XmË`m ~mnmMo Zmd ~XboZ nU Hm°boObm [Xbobo [edmOramOm¨Mo Zmd _r HYrM ~XbUma Zmhr.Hm°boObm [Xbobo [edmOramOm¨Mo Zmd _r HYrM ~XbUma Zmhr.Hm°boObm [Xbobo [edmOramOm¨Mo Zmd _r HYrM ~XbUma Zmhr.Hm°boObm [Xbobo [edmOramOm¨Mo Zmd _r HYrM ~XbUma Zmhr. Vo ^mDamd nmQrb O¡Z hmoVo. Ë`m¨À`m_wio [edmOramOm¨À`m a`Vobm [ejU [_imbo. H_©dra Sm°._m_mgmho~ OJXmio, Sm°.n¨Om~amd Xoe_wI, amOfu emhy _hmamO, H«m¨Vrqgh ZmZm nmQrb, g¨V JmSJo~m~m, à~moYZHma Hoed gr. RmHao B. g_mOgwYmaHmMr [edam`m¨da AZÝ`[Zðm hmoVr. ^maVr` amÁ`KQZoMo [eënHma [dœ yfU ^maVaËZ Sm°.~m~mgmho~ `m¨Mm [edM[aÌmMm gImob Aä`mg hmoVm. Ë`m¨Zr ewX« nwdu HmoU hmoVo?ewX« nwdu HmoU hmoVo?ewX« nwdu HmoU hmoVo?ewX« nwdu HmoU hmoVo? `m J«¨WmV

Page 46: Shivaji Rajanche Shatru

[edmOramOm¨~m~V Iyn gImob _m[hbr [b[hbobr Amho. [edmOramOm¨À`m [ÌeVmãXr CËgdmÀ`m [Z[_ÎmmZo ~Xbmnwa oWo Am`mo[OV Hoboë`m g_ma¨^mÀ`m AÜ`jñWmZr Sm°.~m~mgmho~ Am¨~oSHa hmoVo. `m àg¨Jr amOm¨À`m OrdZmda Aä`mgnwU© Am[U à^mdr ^mfU Hobo. Ë`m_wio amOm¨Mo An[a[MV én OZVobm g_Obo. [edmOramOm¨À`m amÁ`m[^foHmbm ~«m÷Um¨Zr Hoboë`m [damoYmMm ~Xbm Sm°.Am¨~oSHamZr KoVbm. Sm°.Am¨~oSHam¨Zr ~hwOZ g_mOmbm amOm hmoÊ`mMo ñdV¨Ì [Xbo, Vwåhr eyX« AmhmV Ë`m_wio _w»`_¨Ìr hmoVm oUma Zmhr. Ago AmO HmoUrhr ~«m÷U åhUUma Zmhr. hm A[YHma gd© ~hwOZ g_mOmbm Sm°.Am¨~oSHam¨Zr [Xbm. amï—[nVm Á`mo[Vamd \wbo `m¨Zr [edO ¨Vr gwé Hobr. åhUOo \wbo, Am¨~oSHa `m Jwé [eî`m¨Zm [edmOramOm¨Mm gmW© A[^_mZ hmoVm. Ë`m¨Mo amOm¨da Smoig ào_ hmoVo. Am¨Yio ào_ ZìhVo.

[edmOramOm¨Mo ^m¨Sdb HéZ \wbo-Am¨~oSHam¨Zr g_mOm_Ü o Ym[_©H d OmVr` X¨Jo [Z_m©U Hobo ZmhrV. qHdm [edmOramOm¨À`mìXmao Ë`m¨Zr ~hwOZ g_mOmMo d¡[XHrHaU Hobo Zmhr. \wbo-Am¨~oSHam¨Zr [edmOramOm¨Mm Iam B[Vhmg Xoembm gm¨[JVbm. Sm°.Am¨~oSHa boQahoSda O` [edam`O` [edam`O` [edam`O` [edam` [bhm`Mo.

gm[hË`aËZ Wmoa Xoe^º Am[U g_mOgwYmaH AÊUm^mD gmRo `m¨Zr JUnVrbm d¨XZ AgUmam nma¨nm[aH JU ~Xbbm. JUmMm Ama¨^ [edNÌnVtZm d¨XZ HéZM gwé Hobm. AÊUm^mD¨Zr [edam`m¨da _hmamï—mMr na¨nam hm nmodmSm [b[hbm AmÊUm^mD a[e`mV Joë`mZ¨Va Ë`m[RHmUr [edM[aÌmda a[e`Z àm.Mo[b[ed AmÊUm¨Zm oQbo. AmÊUm¨Zr Ë`m¨Zm [edam`m¨À`m~m~V Iyn Xw[_©i _m[hVr gm¨[JVbr. åhUOoM AmÊUm^mD¨_wioM a[e`Z OZVobm [edam`m¨Mo Hm © _m[hV Pmbo.AmÊUm^mD¨_wioM a[e`Z OZVobm [edam`m¨Mo Hm © _m[hV Pmbo.AmÊUm^mD¨_wioM a[e`Z OZVobm [edam`m¨Mo Hm © _m[hV Pmbo.AmÊUm^mD¨_wioM a[e`Z OZVobm [edam`m¨Mo Hm © _m[hV Pmbo. [edam`m¨Mo Hm © Am¨Vaamï—r` d amï—r` ñVamda nmohM[dÊ`mgmRr ~hwOZ g_mOmVrb [dMmad¨Vm¨Zr _mobmMo Hm © Hobo Amho.

[edam`m¨Zm _`m©[XV HaUmao AÌo-_hmOZ

ñdmV¨Í`àmßVrZ¨Va [edmOramOm¨Mo OrdZ d Hm © amÁ`ñVamda d OmVrñVamda RodÊ`mgmRr ~«m÷U ZoË`m¨Zr OmUrdnwd©H à`ËZ Hobo. g¨ wº _hmamï—mÀ`m Am¨XmobZàg¨Jr à.Ho. AÌo `m¨Zr BVa amÁ`mda [QHm HaVmZm [edmOramOm¨Mm dmna Hobm. BVa amÁ`m¨Zm \ŠV yJmob Amho. nU _hmamï—mbm

yJmobmgh B[Vhmg Amho. Ago Qmo_Uo _maV amOm¨Mo Zmd KoVbo. Ë`m_wio [edam`m¨À`m à[V_obm _`m©Xm nSë`m amOHmaUmV [edam`m¨Mm dmna gwé Pmbm. amOHr` njm¨Mr ~m¨YUr [edam`m¨À`m ZmdmZo Pmbr. na¨Vw à~moYZHmam¨Mm [edmOr OZVobm gm¨[JVbmM Zmhr. à~moYZHma Hoed gr.RmHao ho

Page 47: Shivaji Rajanche Shatru

Wmoa B[Vhmg g¨emoYH d g_mOgwYmaH hmoVo. Ë`m¨Zr [edam`m¨Mm Iam B[Vhmg OZVobm gm¨[JVbm. . . . à~moYZHma RmHao åhUV Hr, [edmOramOo 33 HmoQr Xodm¨nojm _hmZ AmhoV. SmoŠ`mVyZ X¡ddmX HmTyZM à~moYZHma RmHao åhUV Hr, [edmOramOo 33 HmoQr Xodm¨nojm _hmZ AmhoV. SmoŠ`mVyZ X¡ddmX HmTyZM à~moYZHma RmHao åhUV Hr, [edmOramOo 33 HmoQr Xodm¨nojm _hmZ AmhoV. SmoŠ`mVyZ X¡ddmX HmTyZM à~moYZHma RmHao åhUV Hr, [edmOramOo 33 HmoQr Xodm¨nojm _hmZ AmhoV. SmoŠ`mVyZ X¡ddmX HmTyZM [edam`m¨Mm Aä`mg Hamdm.[edam`m¨Mm Aä`mg Hamdm.[edam`m¨Mm Aä`mg Hamdm.[edam`m¨Mm Aä`mg Hamdm.