ÇÖZÜM MALİ EYLÜL - EKİM 2019 105 VERGİ VE MUHASEBE AÇISINDAN PAYLAŞIM EKONOMİSİ SHARING ECONOMY IN TERMS OF TAX AND ACCOUNTING Dr. Öğr. Üyesi Filiz YÜKSEL * ÖZ Globalleşme, teknolojik gelişmeler ve internet kullanımının yaygınlaşması ile birlikte artan rekabet kıt kaynakların etkin kullanımı sorununu daha da önemli hale getirmiştir. Kıt kaynakların etkin kullanılması gerekliliği, zaman ve maliyetten tasarruf etme isteği internet kullanımı ile birleşince gerçek veya tüzel kişiler için alternatif bir üretim veya tüketim platformu olarak paylaşım ekonomisi kavramı ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, paylaşım ekonomisi ve mevcut durumu, paylaşım ekonomisinin tarafları ve faydaları, paylaşım ekonomisinin vergi ve muhasebe boyutu hakkında bilgi verilmeye, paylaşım ekonomisinde gerçekleşen işlemler vergi düzenlemeleri açısından incelenmeye, tarafların muhasebe kayıtları incelenmeye çalışılmıştır. Anahtar Sözcükler: Paylaşım Ekonomisi, Vergi, Muhasebe ABSTRACT Globalization, technological developments and the increasing use of internet use have made more important issue that the problem of effective use of scarce resources. As a result of the necessity of effective use of scarce resources, the desire to save time and use of internet, the concept of sharing economy has emerged as an alternative production or consumption platform for real or legal persons. In this study, it is tried to give information about sharing economy and current situation, parties and benefits of sharing economy, tax and accounting dimension of sharing economy, processes in sharing economy to be examined in terms of tax regulations, and accounting records of parties are examined. Keywords: Sharing Economy, Tax, Accounting T.C.Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Domaniç Hayme Ana MYO, Bankacılık ve Sigortacılık Prog- ramı, fi[email protected]https://orcid.org/0000-0002-7654-7665 DERLEME MAKALE 29(155), 105-120 Makale Geliş Tarihi: 17.04.2019 Yayın Kurulu Kabul Tarihi: 27.08.2019 * *
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
ÇÖZÜMMAL
İ
EYLÜL - EKİM 2019105
VERGİ VE MUHASEBE AÇISINDAN PAYLAŞIM EKONOMİSİ
SHARING ECONOMY IN TERMS OF TAX AND ACCOUNTING
Dr. Öğr. Üyesi Filiz YÜKSEL33*
ÖZGloballeşme, teknolojik gelişmeler ve internet kullanımının yaygınlaşması
ile birlikte artan rekabet kıt kaynakların etkin kullanımı sorununu daha da önemli hale getirmiştir. Kıt kaynakların etkin kullanılması gerekliliği, zaman ve maliyetten tasarruf etme isteği internet kullanımı ile birleşince gerçek veya tüzel kişiler için alternatif bir üretim veya tüketim platformu olarak paylaşım ekonomisi kavramı ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, paylaşım ekonomisi ve mevcut durumu, paylaşım ekonomisinin tarafları ve faydaları, paylaşım ekonomisinin vergi ve muhasebe boyutu hakkında bilgi verilmeye, paylaşım ekonomisinde gerçekleşen işlemler vergi düzenlemeleri açısından incelenmeye, tarafların muhasebe kayıtları incelenmeye çalışılmıştır.
ABSTRACTGlobalization, technological developments and the increasing use of
internet use have made more important issue that the problem of effective use of scarce resources. As a result of the necessity of effective use of scarce resources, the desire to save time and use of internet, the concept of sharing economy has emerged as an alternative production or consumption platform for real or legal persons. In this study, it is tried to give information about sharing economy and current situation, parties and benefits of sharing economy, tax and accounting dimension of sharing economy, processes in sharing economy to be examined in terms of tax regulations, and accounting records of parties are examined.
Keywords: Sharing Economy, Tax, Accounting
33 T.C.Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Domaniç Hayme Ana MYO, Bankacılık ve Sigortacılık Prog-ramı, [email protected] https://orcid.org/0000-0002-7654-7665
DERLEME MAKALE
29(155), 105-120
Makale Geliş Tarihi: 17.04.2019Yayın Kurulu Kabul Tarihi: 27.08.2019
*
*
ÇÖZÜMMAL
İ
106EYLÜL - EKİM
1. GİRİŞGerçek veya tüzel kişiler kıt kaynakları etkin kullanarak ihtiyaçlarını
karşılamaya, amaçlarına ulaşmaya çalışırlar. İşletmeler kıt kaynakları etkin kullanarak ürettikleri mal veya hizmetler ile insan istek ve ihtiyaçlarını karşılayıp nihai amaçları olan kâr elde etme / değer yaratma amaçlarına ulaşırlar. Kâr elde etme / değer yaratma nihai amacına ulaşmada temel faaliyet üretim ve pazarlama faaliyetleridir. Teknolojik gelişmeler sayesinde kıt kaynakların etkin kullanımına yönelik üretim ve pazarlama yöntemleri gelişmiştir. Özellikle internet kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte geleneksel pazarlar yanında sanal pazarlarda pazarlama faaliyetlerinin yapıldığı gözlenmektedir. İşletmeler ürettikleri mal veya hizmetleri bu sanal pazarlar sayesinde tüm dünyaya sunabilmekte, insanlar da dünyanın herhangi bir yerinde sunulan mal veya hizmeti satın alabilmektedir. Bununla birlikte, insanlar internet üzerinden çevirim işi olarak mesleklerini icra edebilmekte (örneğin ders verebilmekte), herhangi bir varlığını kiralayabilmekte veya takas edebilmektedir.
Teknolojik gelişmeler insanoğlunun istek ve ihtiyaçlarını karşılayabilecek çok sayıda mal veya hizmeti kısa zamanda sunabilmeye imkan tanımaktadır. Bu durum bir taraftan insan hayatını kolaylaştırmakta, işletmelerin kâr elde etme amacına ulaşmasını sağlamaktadır. Diğer taraftan, toplum ve çevre üzerinde sürdürülebilirliğe ilişkin olumsuz etkileri olabilmekte, kıt kaynakların etkin kullanımı sorununu daha da önemli hale getirebilmektedir. Kıt kaynakların etkin kullanılması gerekliliği, zaman ve maliyetten tasarruf etme isteği internet kullanımı ile birleşince gerçek veya tüzel kişiler için alternatif bir üretim veya tüketim platformu olarak paylaşım ekonomisi kavramı ortaya çıkmıştır. Yapılan çalışmalar ve istatistikler, paylaşım ekonomisi platformlarının piyasa büyüklüklerinin yıllar itibariyle arttığını, gelecekte paylaşım ekonomisinin daha büyük bir paya sahip olacağını göstermektedir. Paylaşım ekonomisinin büyüklüğü ve bu büyüklükte artış yaşanacağı düşünüldüğünde, paylaşım ekonomisini kapsamında gerçekleştirilen işlemlerin muhasebe ve vergi boyutunu düşünmek ve gerekli düzenlemeleri yapmak da kaçınılmaz olacaktır. Bu çalışmada, paylaşım ekonomisi ve mevcut durumu, paylaşım ekonomisinin tarafları ve faydaları, paylaşım ekonomisinin vergi ve muhasebe boyutu hakkında bilgi verilmeye, paylaşım ekonomisinde tarafların muhasebe kayıtları incelenmeye çalışılacaktır.
ÇÖZÜMMAL
İ
EYLÜL - EKİM 2019107
2. PAYLAŞIM EKONOMİSİ 1.1. KavramıRinne (2013)’e göre, yaklaşık 15 yıl önce eBay ve Graigslist gibi ortak
tüketimin öncüleri olan ve internet üzerinden faaliyet gösteren platformlar kurulmuş, sonrasında bu internet üzerinden istek ve ihtiyaçları eşleştirerek karşılıklı veya karşılıksız değişime imkan veren birçok platform bu platformlara eklenmiştir. Gerçek veya tüzel kişiler bu platformlar üzerinden ihtiyaçlarını eşleştirebilmekte, eşleşen istek ve ihtiyaçlar bir bedel ödeyerek veya bedel ödemeksizin takas yoluyla karşılanabilmektedir. Özellikle internet ve diğer dijital teknolojilerdeki gelişmeye paralel olarak paylaşıma imkan veren bu platformlarda yapılan piyasa davranışları yeni bir ekonomik alan yaratmıştır. “Dijital gelişmelerle teşvik edilen bu yeni ekonomi formuyla ilgili literatür ve ekonomik analizler çok çeşitli adlar ve tanımlar kullanmaktadır. Paylaşım ekonomisi, işbirlikçi ekonomi (collaborative economy), dijital ekonomi, döngüsel ekonomi, eşler arası ekonomi (peer-to-peer economy) ve GİG ekonomisi ekonomik literatürde ve medyada düzenli olarak kullanılan adlardan birkaçıdır” (Basselier vd., 2018:58).
Paylaşım ekonomisinin sözlük anlamı “insanların internet üzerinden ücretli veya ücretsiz varlık ve hizmet paylaşımına dayalı bir ekonomik sistem (https://dictionary.cambridge.org/) olarak açıklanmıştır. Paylaşım ekonomisi, genel olarak üretim faktörlerinden “insan, fiziki ve/veya entelektüel sermayenin ortak kullanımına dayalı işleyen ortam” şeklinde tanımlanıyor (Kahraman, 2018:82). Paylaşım ekonomisi, dijital teknolojiler sayesinde, aracılar vasıtasıyla az kullanılan varlık veya becerilerin arz ve talebini karşılar ve bunu büyük bir hız ve verimlilikle büyük ölçekte yapar (Basselier vd., 2018:58). Paylaşım ekonomisi ihtiyaç fazlası varlıkların veya emeğin gerçek veya tüzel kişiler arasında aracılar vasıtasıyla kiralanması veya takas edilmesi esasına dayalı bir sistem olarak tanımlanabilir.
1.2. FaydalarıPaylaşım ekonomisinde kişiler mülkiyeti kendisine ait olan ancak
kullanmadıkları arabalarını, evlerindeki odalarını belli bir kira karşılığında belli bir süreliğine başka birinin kullanımına bırakabilir. Bir kişi okumuş olduğu bir kitabı, okumadığı ancak mülkiyeti başka birine ait bir kitap ile takas edebilir. Arabası ile çıktığı bir yolculukta ilgili platformlar aracılığıyla yol arkadaşı bulup maliyetlerini azaltabilir. Bu kişiler, kendine fayda sağlamanın yanında iki kişinin ayrı arabalarla yola çıkması durumunda tüketilecek akaryakıt
ÇÖZÜMMAL
İ
108EYLÜL - EKİM
miktarını yarıya indirecekler, daha az sera gazı emisyonuna sebep olacaklar, sonuçta çevrenin daha az kirletilmesini sağlayacaklardır. Dolayısıyla paylaşım ekonomisinde tüm tarafların fayda sağladığı söylenebilir. Biswas vd. (2015)’ne göre, paylaşım ekonomisi tüm paydaşlar için iş yaratma, sosyal hareketlilik, beceri geliştirme, kolaylık, şeffaflık ve hesap verilebilirlik, çevre ve altyapı, dijital okuryazarlık, kaynak kullanımı açısından faydalar sağlar.
Paylaşım ekonomisinin faydaları ekonomik, sosyal ve çevresel sürdürülebilirlik alanlarında kullanıcı ve sağlayıcılar açısından Şekil 1’deki gibi ifade edilebilir.
Ekonomik Sosyal Çevresel
Kul
lanı
cıla
r iç
in
Durgunluk finansal zorluk çeken insanları tüketim ka-lıplarını gözden geçirmek için zorluyor.
Sosyal çevrelerini benzer fi-kirlere sahip yeni bağlantılarla genişletmek
Sağlıklı bir yaşam tarzı sağ-lamak
Sahip olunamayacak kadar pahalı olan üstün kaliteli ürünlere erişim
Fedakar sebepler Çevre dostu, sürdürülebilir tüketim uygulamalarına girişme
Karşılıklı beklentilerin öngö-rülmesi
Sağl
ayıc
ılar
için
Boş kapasite veya kullanıl-mayan varlıklardan sağla-nan parasal fayda
Tekrar işlem yapabilmek için sadık müşteri ağı oluşturmak
Boş kapasiteyi kullanmamanın sürdürülebilirliğe zarar verici olarak algılandığı çevre bilinci-nin artması
Esnek çalışma saatleri ile bağımsız çalışma veya kendi işini kurma
Kullanıcı tavsiyesi vasıtasıyla yüksek işlem hacmi ile geniş Pazar oluşturmak
Yeni pazar sunuları oluş-tururken müşteri tabanına dokunma
Şekil 1: Farklı Taraflar Açısından Paylaşım MotivasyonlarıKaynak: WEF, 2017: 10
Paylaşım ekonomisinde, kaynak tasarrufu, bölgesel ve yerel toplulukların güçlendirilmesi, maliyet tasarrufu, düşük gelir gruplarının tüketimine imkan sağlama, yatırımları arttırma, yeni işler edinme, erişimi sağlama, nihayetinde daha fazla özgürlük sağlamalıdır (PWC, 2017:5).
1.3. Tarafları, Mevcut Büyüklüğü ve Gelecek DurumuRinne (2013), Petropoulos (2016), Basselier vd. (2015)’e göre paylaşım
ekonomisi tüketiciden tüketiciye (consumer to consumer-C2C) ve işletmeden
ÇÖZÜMMAL
İ
EYLÜL - EKİM 2019109
işletmeye (business to business-B2B) iş modellerinde uygulanabilir. Şekil 2’de görüldüğü gibi, C2C iş modelinde kullanıcı, sağlayıcı ve işlemin gerçekleşmesine aracılık eden platform olmak üzere üç taraf vardır. B2B iş modelinde paylaşım tüketiciler arasında değil işletmeler arasında yapılmaktadır. Ancak işletmeden tüketiciye (business to consumer – B2C) iş modelinde işletmeler kendi dijital platformlarını kurarak kendi mallarını müşterilerine kendileri sattıkları için paylaşım ekonomisinden bahsedilemeyeceği ifade edilmektedir. PWC (2015)’ye göre CouchSurfing, Airbnb, Uber, Getaround, Sidecar, SnapGoods, Amazon Family Library paylaşım ekonomisi platformlarına örnek verilebilir. Biz Paylaşıyoruz (2018)’e göre Türkiye’de ortakdolap.com, zumbara, birliktegit, biayda, kitaphane gibi paylaşım ekonomisi platformları mevcuttur.
Şekil 2: Paylaşım ekonomisinde Eşler Arası İş ModeliKaynak: Basselier vd., 2018:58
Yapılan araştırmalar, paylaşım ekonomisinin dünya çapında giderek artan bir paya sahip olduğu ve gelecekte de artış beklendiğini göstermektedir. “2014 yılında $14 milyar olan paylaşım ekonomisinin 2025 yılında $335 milyar olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir” (Yaraghi ve Ravi, 2017:3). PWC (2017), Avusturya, Belçika, Almanya, Hollanda, İsviçre ve Türkiye’den 4500 tüketici üzerinde bir araştırma yapmış olup araştırma sonuçlarını “Share Economy 2017 The New Business Model” başlıklı çalışma ile yayınlamıştır. Bu araştırma sonuçlarına göre Türkiye’den araştırmaya katılan tüketicilerin %68’i paylaşım ekonomisi kapsamında işlem yaptığını, %76’sı gelecek yıllarda paylaşım ekonomisi kapsamında işlem yapmayı planladığını ifade etmiştir. “Türkiye’de paylaşım ekonomisinin tahmini Pazar büyüklüğü €38,3 milyar, gelecek yıl Türkiye’de paylaşım ekonomisi pazarının %86,5 artacağı beklenmektedir” (PWC, 2017:34).
ÇÖZÜMMAL
İ
110EYLÜL - EKİM
Miller (2018)’e göre paylaşım ekonomisi hızla büyüyen bir eğilimde olup 2010 yılından beri paylaşım ekonomisi modelinde kurulan start-upların sağladığı fonların büyüklüğü $23 milyar’dan fazladır. Ayrıca paylaşım ekonomisinin toplum üzerindeki etkisine dair göstergeler de şunlardır (Miller, 2018):
• Airbnb ($31milyar) ve Uber ($72milyar) toplam $103 milyar piyasa değerine sahip olup, bu toplam onları dünyada en zengin 38 inci platform yapmaktadır.
• 2016 yılında ABD’de 44.8 milyon yetişkin paylaşım ekonomisi kullanmış olup, 2021 yılına kadar 86.5 milyon yetişkinin paylaşım ekonomisini kullanması beklenmektedir.
• McKinsey, sadece ABD ve Avrupa’da 162 milyon insanın veya iş gücünün %20-30’unun paylaşım platformları vasıtasıyla sağlandıklarını tahmin etmektedir.
White ve Mathur (2019) çalışmasında en değerli 25 paylaşım platformuna ilişkin bilgileri sunmuş olup, bu platformlardan mevcut piyasa değerine göre ilk 10’u Tablo 1’de verilmiştir. Milyar $ ile ölçülen piyasa değerine sahip olan platformların varlığı paylaşım ekonomisinin önemini ve büyüklüğünü gözler önüne sermektedir.
Tablo 1: En değerli 25 Platform
Şirket MerkeziKuruluş
Yılı
Son Anlaşma Büyüklüğü (latest
deal size)
Son Anlaş-ma Tarihi (latest deal
date)
Mevcut değeri
(Current Valuation)
1 Uber San Francisco 2009 October 2018 $2.0B $72.0B
2 The We Company New York 2010 January 2019 $5.0B $47.0B
3 JUUL San Francisco 2017 December 2018 $12.8B $38.0B
4 Airbnb San Francisco 2008 September 2017 $1.0B $31.0B
5 SpaceX Hawthorne, CA 2002 January 2019 $500M $30.5B
6 Stripe San Francisco 2010 January 2019 $100M $22.5B
7 Palantir Technologies Palo Alto 2004 November 2016 $20M $20.5B
8 Lyft San Francisco 2007 June 2018 $600M $15.1B
9 Epic Games Cary, NC 1991 October 2018 $1.3B $15.0B
10 Samumed San Diego 2008 August 2018 $438M $12.4B
Kaynak: White ve Mathur, 2019
ÇÖZÜMMAL
İ
EYLÜL - EKİM 2019111
Yaraghi ve Ravi (2017)’ye göre esnek olması, çalışanlar için giriş engellerinin az olması, akıllı telefon kullanımının yaygınlaşması, maliyetin düşük olması nedeniyle mülkiyete sahip olmak yerine kiralamanın tercih edilmesi, dijital dünyaya olan güven, düzenlemelerin belirsizliği ve operasyonel verimliliği nedeniyle paylaşım ekonomisi büyümeye devam edecektir.
2. VERGİ VE MUHASEBE AÇISINDAN PAYLAŞIM EKONOMİSİPaylaşım ekonomisi atıl varlıkların ve emeğin kullanımını etkin
kullanımına yardımcı olduğu için kullanıcı ve sağlayıcı açısından faydalar sağlamaktadır. Diğer taraftan, nispeten yeni bir sistem olduğu için güvenin sağlanabilmesi, hatanın önlenmesi, kişiler bilgilerin gizliliğinin sağlanması, yasal düzenlemelerin yapılması konusunda çalışmaların yapılması gerektiği de bir gerçektir.
C2C iş modelinde gerçekleşen paylaşım ekonomisi işlemlerinde kullanıcı ve sağlayıcı, diğer bir ifadeyle aralarında değişim veya kiralama ilişkisi kurulan taraflar gerçek kişiler olup, taraflar vergi mükellefiyeti olmayabilirler. B2B iş modelinde gerçekleşen paylaşım ekonomisi işleminde taraflar tüzel kişiler olup vergi mükellefidirler. Bu durumda belli bir bedel karşılığında kiralanan varlık için gelir / gider kaydetmelidirler.
Atıl durumda bulunan bir varlığın veya emeğin bir başka kişi ile paylaşılması belli bir bedel karşılığında veya karşılıksız olabilir. Paylaşımın karşılıklı olması durumunda kiralamadan, karşılıksız olması durumunda ise takas, hibe veya ödünç vermeden bahsedilir. Ülkemizde 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda 139 uncu madde ve 145 inci maddeler arasında takasa ilişkin düzenlemelere, 285 inci madde ve 298 inci maddeler arasında bağışlama sözleşmesine ilişkin düzenlemeler, 299 uncu ve 378 inci maddeleri arasında kiralamaya ilişkin düzenlemelere, 379 uncu madde ve 392 inci maddeler arasında ödünç sözleşmesine ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Buna göre - Kiralama, yapılan kira sözleşmesine dayalı olarak belli bir kira karşılığında
bir varlığın kullanım hakkının bir başkasına devredilmesi,- Bağışlama, yapılan sözleşme gereği mal varlığının karşılıksız olarak bir
başkasına devredilmesi,- Ödünç verme, yapılan sözleşme gereği bir kişinin herhangi bir varlığın
kullanım hakkını belli bir süreliğine herhangi bir bedel almaksızın bir başkasına bırakması, süre sonunda sözleşmeye konu varlığın sahibine iade edilmesi,
olarak tanımlanabilir.
ÇÖZÜMMAL
İ
112EYLÜL - EKİM
Kiralamada, kiraya veren kişi maddi bir kazanç sağlarken, bağışlama ve ödünç vermede kullanım hakkını devreden kişi maddi bir kazanç sağlamamaktadır. Bu durumda, paylaşım ekonomisinde paylaşılan varlık karşılığında kira geliri elde eden veya emeğini bir başka kişiyle belli bir bedel karşılığında paylaşan tarafın elde ettiği gelirin vergi kanunları açısından incelenmesi gerekmektedir.
Bilindiği gibi, gerçek kişilerin gelirleri ve bu gelirler üzerinden indirilecek veya indirilemeyecek giderler 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile düzenlenmiştir. Tüzel kişilerin gelirleri de 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nda sayılan gelir türleri esas alınarak 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu ile düzenlenmiştir. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun Madde 2’ye göre ticari kazanç, zirai kazanç, ücret, serbest meslek kazanı, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile değer artış kazançları ve arızi kazançlardan oluşan diğer kazanç ve iratlar geliri oluşturan kazanç ve iratlardır. Bununla birlikte, bağış, hibe, miras gibi karşılıksız intikaller üzerinden 7338 sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu hükümlerine göre veraset ve intikal vergisi alınmaktadır.
C2C ve B2B iş modellerinde gerçekleştirilen paylaşımların kullanıcı, sağlayıcı ve platform şirket açısından ülkemizdeki vergi boyutu Tablo 1’de özetlenmeye çalışılmıştır.
Tablo 2’de görüldüğü gibi, C2C iş modelinde takas, bağış veya ödünç olmak üzere üç edim olarak gerçekleştirilen paylaşımın vergisel boyutu şu şekilde özetlenebilir:- Takas ediminde herhangi bir varlık herhangi bir bedel ödemeden karşılıklı
değiştirilir. Değişime taraf olan kullanıcı ve sağlayıcı açısından herhangi bir gelir veya giderden bahsedilemeyeceği için vergisel bir boyut yoktur.
- Bağış ediminde sahip olduğu varlığı kullanıcıya karşılıksız devreden sağlayıcı herhangi bir gelir elde etmez. Kullanıcı da devraldığı varlık için bir ödeme yapmaz. Dolayısıyla sağlayıcı ve kullanıcı açısından gelir veya gider kaydedilecek bir tutar yoktur. Ancak, “2019/5 Veraset ve İntikal Vergisinde İstisna Tutarı ve Matrah Dilimi Sirküsü”ne göre 2019 yılında ivazsız intikal tutarı 5.760.- TL’yi aşıyorsa ivazsız intikal nedeniyle kullanıcı %10 veraset ve intikal vergisi öder.
- Ödünç ediminde taraflar bir varlığın kullanım hakkını bir başka kişiye bırakır. Kullanıcı ödeme yapmadığı, sağlayıcı tahsilat yapmadığı için gelir veya giderden bahsedilemez. Dolayısıyla ödünç ilişkisinin vergisel boyutu olmadığı söylenebilir.
- Varlık kiralama işinin sürekli olarak yapılması durumunda kullanıcı kiralama faaliyeti nedeniyle kira ödemesi yapar. Kira ödemeleri kullanıcı için giderdir. 31.12.2018 tarihli 305 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliğine göre sağlayıcı tarafından elde edilen mesken kira geliri yıllık 5.400 TL’yi aşıyor ise gayrimenkul sermaye iradı olarak gelir vergisine tabi tutulur.
ÇÖZÜMMAL
İ
EYLÜL - EKİM 2019113
Tabl
o 2:
C2C
ve
B2B
İş
Mod
elin
de P
ayla
şım
Eko
nom
isi İ
şlem
leri
ve
Tar
afla
rın
Ver
gi A
çısı
ndan
Dur
umu
Payl
aşım
Ek
onom
isi
İş M
odel
i Ey
lem
Ö
rnek
K
ulla
nıcı
Sa
ğlay
ıcı
Plat
form
C2C
(T
üket
icid
en
Tük
etic
iye)
Tak
as
Oku
muş
old
uğu
bir
kita
bı
okum
adığ
ı bir
baş
ka k
itap
ile
plat
form
üze
rind
en ta
kas
etm
e Pa
ra il
e öd
eme
yapm
az.
Para
sal g
elir
eld
e et
mez
Esa
s fa
aliy
et
konu
su a
racı
lık
oldu
ğu iç
in,
arac
ılık
için
ko
mis
yon
alır
ise
elde
etti
ği k
azan
ç tic
ari k
azan
ç ol
arak
kab
ul
edile
bilir
.
Bağ
ış
Oku
muş
old
uğu
kita
plar
ı pla
tfor
m
üzer
inde
n ba
şka
bir
kişi
ye/k
işile
re
bağı
şlam
a
Para
ile
ödem
e ya
pmaz
. Anc
ak,
ivaz
sız
intik
al tu
tarı
Bak
anlık
ça
belir
lene
n tu
tarı
aşı
yor
ise
ivaz
sız
intik
al iç
in v
eras
et v
e in
tikal
ve
rgis
i öde
r.
Para
sal g
elir
eld
e et
mez
Ödü
nç
Oku
muş
old
uğu
bir
kita
bı p
latf
orm
üz
erin
den
bir
başk
a ki
şiye
ödü
nç
verm
e Pa
ra il
e öd
eme
yapm
az.
Para
sal g
elir
eld
e et
mez
Süre
kli o
lara
k va
rlık
kir
alam
a
Evi
nin
bir
odas
ını s
ürek
li ol
arak
pl
atfo
rm ü
zeri
nden
bul
duğu
ki
şile
re k
iray
a ve
rme
Para
ile
ödem
e ya
par.
Para
sal g
elir
eld
e ed
er. S
ürek
li ol
arak
kir
alam
a iş
i ya
pıld
ığı i
çin
elde
edi
len
gelir
gay
rim
enku
l ser
may
e ir
adı o
lara
k de
ğerl
endi
rilir
. Bu
duru
mda
bir
yıl
için
de
elde
edi
len
mes
ken
kira
gel
iri B
akan
lıkça
bel
irle
nen
tuta
rı a
şıyo
r is
e ge
lir v
ergi
si ö
der.
Arı
zi o
lara
k va
rlık
kir
alam
a
Evi
nin
bir
odas
ını b
elir
li za
man
lard
a pl
atfo
rm ü
zeri
nden
bu
lduğ
u ki
şile
re k
iray
a ve
rme
Para
ile
ödem
e ya
par.
Para
sal g
elir
eld
e ed
er. A
rızi
ola
rak
kira
lam
a iş
i ya
pıld
ığın
da d
a el
de e
dile
n ge
lir g
ayri
men
kul
serm
aye
irad
ı ola
rak
değe
rlen
diri
lir. B
u du
rum
da b
ir
yıl i
çind
e el
de e
dile
n m
eske
n ki
rası
Bak
anlık
ça
belir
lene
n tu
tarı
aşı
yor
ise
bild
irim
de b
ulun
ur v
e ge
lir
verg
isi ö
der.
Süre
kli o
lara
k em
ek k
iral
ama
Plat
form
üze
rind
en e
şleş
tiği
kişi
lere
inte
rnet
üze
rind
en d
ers
verm
e Pa
ra il
e öd
eme
yapa
r.
Para
sal g
elir
eld
e ed
er. E
lde
edile
n ge
lir s
erbe
st
mes
lek
kaza
ncı o
lara
k de
ğerl
endi
rilir
. Bu
duru
mda
bir
yı
l içi
nde
elde
edi
len
serb
est m
esle
k ka
zanc
ı içi
n de
fter
tutm
a ve
ver
gi ö
dem
e yü
küm
lülü
ğü v
ardı
r.
Arı
zi o
lara
k em
ek k
iral
ama
Plat
form
üze
rind
en e
şleş
tiği
kişi
leri
n ev
leri
ni b
oyam
a Pa
ra il
e öd
eme
yapa
r.
Para
sal g
elir
eld
e ed
er.
Eld
e ed
ilen
gelir
arı
zi s
erbe
st
mes
lek
kaza
nç o
lara
k de
ğerl
endi
rilir
. Bu
duru
mda
bir
yı
l içi
nde
elde
edi
len
arız
i ser
best
mes
lek
kaz
ançı
B
akan
lıkça
bel
irle
nen
tuta
rı a
şıyo
r is
e bi
ldir
imde
bu
lunu
r ve
gel
ir v
ergi
si ö
der.
B2B
K
iral
ama
• V
eri d
epol
ama
için
yat
ırım
ya
pmak
yer
ine
bulu
t üze
rind
en
sakl
ama
alan
ı kir
alan
mas
ı •
Yap
ılaca
k to
plan
tılar
için
ko
nfer
ans
salo
nu k
iral
anm
ası
Para
ile
kira
öde
mes
i yap
ar.
Gel
ir e
lde
eder
. Esa
s fa
aliy
et k
onus
u ki
rala
ma
ise
elde
et
tiği g
elir
tica
ri k
azan
ç, e
sas
faal
iyet
kon
usu
kira
lam
a de
ğil i
se e
lde
ettiğ
i kaz
anç
diğe
r ka
zanç
ve
irat
ola
rak
değe
rlen
diri
lebi
lir.
Eşl
eştir
me
işin
den
kom
isyo
n al
ır is
e el
de e
ttiği
gel
ir
ticar
i kaz
anç
olar
ak
değe
rlen
diri
lebi
lir.
NO
T: L
itera
tür
tara
mas
ı son
ucu
elde
edi
len
bilg
iler
doğr
ultu
sund
a ha
zırl
anm
ıştır
.
ÇÖZÜMMAL
İ
114EYLÜL - EKİM
- Varlık kiralama işinin arızi olarak yapılması durumunda da kullanıcı tarafından sağlayıcıya ödenen kira gayrimenkul sermaye iradı kapsamına girer. Mesken kirasında 2019 yılında sağlayıcı tarafından elde edilen kira tutarının 5.400.- TL’yi aşan kısmı için bildiriminde bulunarak gelir vergisine tabi tutulur.
- Bu edimlerin hepsinde platform paylaşıma aracılık işinden bir komisyon alır ise elde ettiği komisyon gelir olarak vergiye tabi olur.
- Belli bir işverene bağlı olmaksızın emeğe ve yetkinliğe dayalı sürekli olarak iş yapılması durumunda sağlayıcı serbest meslek kazancı elde etmiş olur. Bu durumda defter tutmak, vergi ödemek zorundadır.
- Emeğe ve yetkinliğe dayalı bir işin arızi olarak yapılması durumunda sağlayıcı tarafından elde edilen kazanç arızi kazanç sayılır. 305 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliğine göre 2019 yılında sağlayıcı tarafından gelir yıllık 33.000 TL’yi aşıyor ise arızi serbest meslek kazanç bildiriminde bulunarak gelir vergisine tabi tutulur
B2B iş modelinde paylaşım işletmeler arasında yapılır. Brooks (2018)’a göre geniş bir hizmet yelpazesi sunmakta olup B2B iş mdelinde gerçekleştirilebilecek paylaşımlardan bazıları şunlardır:- Bulut tabanlı, kolay monte edilebilir ve daha düşük maliyetli telefon
sistemleri- Yeni ofis ve demirbaş yatırımı yapmak yerine ofis alanı ve demirbaşları
kiralamak- Yapılacak toplantı için konferans salonu yatırımı yapmak yerine konferans
salonu kiralamak,- Maliyeti çok yüksek olan yazılım sistemleri satın almak yerine bulut
bilişim tabanlı yazılım edinmek- Veri depolama için yatırım yapmak yerine bulut tabanlı saklama alanları
edinmek- Tüm çalışanların işletmenin maaşlı çalışanı olarak işe alınması yerine
belli projelerin yürütülmesi için dışardan hizmet almakVerilen bu paylaşım örnekleri doğrultusunda, B2B iş modelinde gerçekleşen
paylaşımlarda kullanıcı belli bir kira öder, sağlayıcı ise kira geliri elde eder.
ÇÖZÜMMAL
İ
EYLÜL - EKİM 2019115
Sağlayıcı firmanın,- Esas faaliyet konusu kiralama ise elde ettiği kira geliri ticari kazanç, - Sağlayıcı firmanın esas faaliyet konusu kiralama olsun olmasın, kiralamaya
konu varlığı sürekli olarak kiralaması veya sürekli olarak kiralamıyor olması durumunda da elde ettiği kira geliri gayrimenkul sermaye iradı olarak nitelendirilecektir.
Kahraman (2018)’a göre 26.8.2015 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Elektronik ticarette hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılar hakkında yönetmelik”, 11.8.17 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Elektronik ticaret bilgi sistemi ve bildirim yükümlülükleri hakkında tebliğ”, 24.12.2015 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “464 nolu Vergi Usul Tebliği” ülkemizde paylaşım ekonomisi konusunda yapılan düzenlemelerdir. Ülkemizde C2C ve B2B iş modelinde gerçekleştirilen paylaşım ekonomisi işlemleri GVK, KVK, VUK dahil olmak üzere tüm bu düzenlemeler, muhasebe ve finansal raporlama standartları doğrultusunda muhasebe kayıtlarına alınmaya çalışılmaktadır.
Çalışmanın bu bölümünde paylaşım ekonomisinde gerçekleşen paylaşımlara ilişkin örnekler ve bu örneklerin muhasebe kayıtları yapılmaya çalışılmıştır.
İlk örnekte, 250 ortağı ile genel kurul toplantısını fiili bir mekanda düzenlemek isteyen AB A.Ş. kendi bünyesindeki toplantı salonunun yetersizliği nedeniyle X Platformu aracılığıyla DE A.Ş.’ye ait konferans salonunu 5.000TL+%18KDV’ye kiralama konusunda 1.2.2019 tarihinde anlaşmıştır. Ödeme 1.2.2019 tarihinde banka havalesi yoluyla yapılmıştır. Ayrıca X Platformuna %10 komisyonu banka havalesi yoluyla ödenmiştir. Bu örnekte kullanıcı ve sağlayıcı tüzel kişiliğe sahip işletmeler olup paylaşım B2B iş modelinde gerçekleşmiştir. Kullanıcı AB A.Ş. konferans salonunu genel kurul toplantısı yapmak için kiraladığından DE A.Ş.’ye ödeyeceği kira giderini dönem içinde 770-Genel Yönetim Gideri hesabına kaydedebilir. Sağlayıcı DE A.Ş.’nin esas faaliyet konusunun kiralama olduğunu varsaydığımızda DE A.Ş.’nin elde edeceği kira gelirini 600-Yurt İçi Satışlar hesabında izlemesi uygun olacaktır. Kullanıcı AB A.Ş., sağlayıcı DE A.Ş. ve X Platformunun kayıtları şu şekilde olacaktır:
ÇÖZÜMMAL
İ
116EYLÜL - EKİM
Kullanıcı AB A.Ş. açısından
İkinci örnekte, AB A.Ş.’nin kiralamış olduğu konferans salonunun temizlenmesi için X Platformu aracılığıyla gerçek kişi Ahmet ile anlaşmıştır. AB A.Ş. gerçek kişi Ahmet’e ödeyeceği temizlik ücreti için gider pusulası düzenleyecek, Ahmet adına stopaj yoluyla %10 vergi ödeyecektir. X Platformunun alacağı komisyona ilişkin muhasebe kaydı aynı olacaktır.
/
770 GENEL YÖNETİM GİDERİ 5.000 191 İNDİRİLECEK KDV 900
İkinci örnekte, AB A.Ş.’nin kiralamış olduğu konferans salonunun temizlenmesi için X
Platformu aracılığıyla gerçek kişi Ahmet ile anlaşmıştır. AB A.Ş. gerçek kişi Ahmet’e ödeyeceği
temizlik ücreti için gider pusulası düzenleyecek, Ahmet adına stopaj yoluyla %10 vergi ödeyecektir. X
Platformunun alacağı komisyona ilişkin muhasebe kaydı aynı olacaktır.
/ 770 GENEL YÖNETİM GİDERİ 300 100 KASA 270 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 30 /
ÇÖZÜMMAL
İ
EYLÜL - EKİM 2019117
Son örnekte, FG Nakliye A.Ş.’nin X Platform şirketi aracılığıyla Bayan Ayşe ile eşyalarının Kütahya’dan Manisa’ya taşınması için 1700+%18KDV’ye anlaştıklarını, FG Nakliye A.Ş.’nin taşıma ücretini X Platformu aracılığıyla banka havalesi yoluyla tahsil edeceğini ve X Platformuna %10 komisyon ödeyeceğini varsayalım. Bu örnekte, FG Nakliye A.Ş. Bayan Ayşe’ye taşıma ücreti için fatura kesecek, taşıma faturası karşılığı Bayan Ayşe’den olan alacağını X Platformuna devredecek, X Platformu kendi komisyonuna ilişkin olarak kesmiş olduğu faturaya istinaden komisyonunu düşüp Bayan Ayşe’den tahsil ettiği tutarı FG Nakliye A.Ş.’ye havale edecektir. İpek (2018) ve Doğuş Planet (2018) tarafından açıklanan bilgiler ve kayıtlardan da yararlanarak FG Nakliye A.Ş.’nin muhasebe kayıtlarının şu şekilde olacağı ifade edilebilir:
/
770 GENEL YÖNETİM GİDERİ 5.000 191 İNDİRİLECEK KDV 900
İkinci örnekte, AB A.Ş.’nin kiralamış olduğu konferans salonunun temizlenmesi için X
Platformu aracılığıyla gerçek kişi Ahmet ile anlaşmıştır. AB A.Ş. gerçek kişi Ahmet’e ödeyeceği
temizlik ücreti için gider pusulası düzenleyecek, Ahmet adına stopaj yoluyla %10 vergi ödeyecektir. X
Platformunun alacağı komisyona ilişkin muhasebe kaydı aynı olacaktır.
/ 770 GENEL YÖNETİM GİDERİ 300 100 KASA 270 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 30 /
Son örnekte, FG Nakliye A.Ş.’nin X Platform şirketi aracılığıyla Bayan Ayşe ile eşyalarının
Kütahya’dan Manisa’ya taşınması için 1700+%18KDV’ye anlaştıklarını, FG Nakliye A.Ş.’nin taşıma
ücretini X Platformu aracılığıyla banka havalesi yoluyla tahsil edeceğini ve X Platformuna %10
komisyon ödeyeceğini varsayalım. Bu örnekte, FG Nakliye A.Ş. Bayan Ayşe’ye taşıma ücreti için fatura
kesecek, taşıma faturası karşılığı Bayan Ayşe’den olan alacağını X Platformuna devredecek, X
Platformu kendi komisyonuna ilişkin olarak kesmiş olduğu faturaya istinaden komisyonunu düşüp
Bayan Ayşe’den tahsil ettiği tutarı FG Nakliye A.Ş.’ye havale edecektir. İpek (2018) ve Doğuş Planet
(2018) tarafından açıklanan bilgiler ve kayıtlardan da yararlanarak FG Nakliye A.Ş.’nin muhasebe
kayıtlarının şu şekilde olacağı ifade edilebilir:
/ 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 2.000,60 X PLATFORMU
393 X PLATFORMU SATIŞLARI TORBA HESABI 2.000,60
Siparişin alınması, anlaşmanın yapılması / 120 ALICILAR 2.000,60 Bayan Ayşe 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 1.700,00 391 HESAPLANAN KDV 300,60 Taşıma faturasının kesilmesi / 393 X PLATFORMU SATIŞLARI TORBA HESABI 2.000,60 X PLATFORMU 120 ALICILAR 2.000,60 Bayan Ayşe Alacağın X Platformuna devri / 102 BANKALAR 1.800,00 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 1.800,00 X PLATFORMU
X Platformu tarafından ödemenin FG Nakliye A.Ş. Hesabına aktarılması
/ 760 PAZARLAMA, SATIŞ, DAĞITIM GİDER 200,60 X Platformu komisyonu 320 SATICILAR 200,60 X Platformu X Platformunun komisyonu / 320 SATICILAR 200,60 X Platformu 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 200,60 X PLATFORMU X Platformu komisyonunun mahsubu
/
5. SONUÇ
Kıt kaynakların etkin kullanımı tüm ekonomik faaliyetlerin temelini oluşturmaktadır. Özellikle,
globalleşme ile birlikte rekabetin arttığı günümüzde işletmeler rekabet avantajı elde edebilmek için
kaliteli mal veya hizmeti en kısa zamanda en düşük maliyetle sunmak durumundadırlar. Teknolojik
gelişmeler ve internetin kullanımı işletmelerin kısa zamanda en düşük maliyetle kaliteli mal veya
hizmeti üreterek sunmalarını sağlamaktadır. Diğer taraftan insanlar da işletmeler tarafından üretilen ve
pazara sunulan ürünlere ilişkin bilgilere dünyanın her yerinden kısa zamanda ulaşabilmekte ve satın
alma davranışı sergilemektedir. Rekabetin artması, daha kaliteli mal veya hizmet üretme zorunluluğu,
finansal sıkıntılar, maliyetleri minimuma indirme gerekliliği gerçek veya tüzel kişilerin atıl
kapasitelerini internet üzerinden değerlendirebilecekleri alternatiflere itmiştir. Böylece paylaşım
ekonomisi işlemleri yapılır hale gelmiştir.
Paylaşım ekonomisi, atıl durumdaki üretim faktörlerinin internet platformları vasıtasıyla kişiler
arasında ivazlı veya ivazsız paylaşımına dayanan sistem, olarak tanımlanabilir. İvazlı veya ivazsız
paylaşıma imkan vermesinden dolayı paylaşım ekonomisinin kaynakların etkin kullanımı, maliyetler
tasarrufu, imkanı olmayanların karşılıksız (ivazsız) bir biçimde kaynaklara erişimine imkan verme,
esnek çalışma saatleri sunma, sürdürülebilirliğe katkı sağlama gibi faydaları olduğu söylenebilir.
Yapılan çalışmalarda paylaşım ekonomisinin gelecek yıllarda daha da büyük bir pazar payına
sahip olacağı ifade edilmektedir. Dolayısıyla, sağladığı faydalar artacağı gibi paylaşım ekonomisi
birtakım zorlukları da beraberinde getirecektir. Bu zorluklardan birisi paylaşım ekonomisinde kullanıcı,
sağlayıcı ve platformlar tarafından yapılan işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve vergilendirilmesi
konusudur. Bu bağlamda, paylaşım ekonomisi işlemlerinin muhasebe kayıtlarının yapılmasına ve
vergilendirilmesine ilişkin düzenlemelerin ve standartların oluşturulmasının uygun olacağı ifade
edilebilir. Williamson (2018), Sharma (2018), Rustrum (2018) blokzincir ve dağıtılmış defter
teknolojisinin paylaşım ekonomisinde gerçekleştirilen işlemlerin güvenli bir şekilde kayıt altına
alınmasında etkili olacağını ifade etmişlerdir. bu doğrultuda, gelecekte paylaşım ekonomisi, dağıtılmış
defter teknolojisi ve üçlü giriş muhasebesi (triple entry accounting) konularında çalışılabilir.
ÇÖZÜMMAL
İ
118EYLÜL - EKİM
4. SONUÇKıt kaynakların etkin kullanımı tüm ekonomik faaliyetlerin temelini
oluşturmaktadır. Özellikle, globalleşme ile birlikte rekabetin arttığı günümüzde işletmeler rekabet avantajı elde edebilmek için kaliteli mal veya hizmeti en kısa zamanda en düşük maliyetle sunmak durumundadırlar. Teknolojik gelişmeler ve internetin kullanımı işletmelerin kısa zamanda en düşük maliyetle kaliteli mal veya hizmeti üreterek sunmalarını sağlamaktadır. Diğer taraftan insanlar da işletmeler tarafından üretilen ve pazara sunulan ürünlere ilişkin bilgilere dünyanın her yerinden kısa zamanda ulaşabilmekte ve satın alma davranışı sergilemektedir. Rekabetin artması, daha kaliteli mal veya hizmet üretme zorunluluğu, finansal sıkıntılar, maliyetleri minimuma indirme gerekliliği gerçek veya tüzel kişilerin atıl kapasitelerini internet üzerinden değerlendirebilecekleri alternatiflere itmiştir. Böylece paylaşım ekonomisi işlemleri yapılır hale gelmiştir.
Paylaşım ekonomisi, atıl durumdaki üretim faktörlerinin internet platformları vasıtasıyla kişiler arasında ivazlı veya ivazsız paylaşımına dayanan sistem, olarak tanımlanabilir. İvazlı veya ivazsız paylaşıma imkan vermesinden dolayı paylaşım ekonomisinin kaynakların etkin kullanımı, maliyetler tasarrufu, imkanı olmayanların karşılıksız (ivazsız) bir biçimde kaynaklara erişimine imkan verme, esnek çalışma saatleri sunma, sürdürülebilirliğe katkı sağlama gibi faydaları olduğu söylenebilir.
Yapılan çalışmalarda paylaşım ekonomisinin gelecek yıllarda daha da büyük bir pazar payına sahip olacağı ifade edilmektedir. Dolayısıyla, sağladığı faydalar artacağı gibi paylaşım ekonomisi birtakım zorlukları da beraberinde getirecektir. Bu zorluklardan birisi paylaşım ekonomisinde kullanıcı, sağlayıcı ve platformlar tarafından yapılan işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve vergilendirilmesi konusudur. Bu bağlamda, paylaşım ekonomisi işlemlerinin muhasebe kayıtlarının yapılmasına ve vergilendirilmesine ilişkin düzenlemelerin ve standartların oluşturulmasının uygun olacağı ifade edilebilir. Williamson (2018), Sharma (2018), Rustrum (2018) blokzincir ve dağıtılmış defter teknolojisinin paylaşım ekonomisinde gerçekleştirilen işlemlerin güvenli bir şekilde kayıt altına alınmasında etkili olacağını ifade etmişlerdir. bu doğrultuda, gelecekte paylaşım ekonomisi, dağıtılmış defter teknolojisi ve üçlü giriş muhasebesi (triple entry accounting) konularında çalışılabilir.
ÇÖZÜMMAL
İ
EYLÜL - EKİM 2019119
KAYNAKÇABasselier, R. Langenus, G. Walravens, L. (2018). The Rise Of The Sharing
Kahraman, A. (2018). Çevirimiçi Olmak ya da Olmamak. KPMG Gündem 32
Miller, D. (2018). What Is the Sharing Economy (and How Is it Changing Industries)?. Erişim Adresi: https://www.thebalancesmb.com/the-sharing-economy-and-how-it-changes-industries-4172234
Petropoulos, G. (2016). An Economic Review on the Collaborative Economy. Erişim Adresi: http://www.europarl.europa.eu/studies
PWC-PricewaterhouseCoopers. (2015). The Sharing Economy – Consumer Intelligence Series. https://www.pwc.fr/fr/assets/files/pdf/2015/05/pwc_etude_sharing_economy.pdf
PWC-PricewaterhouseCoopers. (2017). Share Economy 2017-The New Business Model. Erişim Adresi: https://www.pwc.de/de/digitale-transformation/share-economy-report-2017.pdf
Rinne, A. (2013). Young Global Leaders-Circular Economy Innovation &New Business Models Dialogue. Young Global Leaders Sharing Economy Dialogue Position Paper 2013
Rustrum, C. (2018). The Future of Blockchain — Bridging the Sharing Economy — a TEDx Talk. Erişim Adresi: https://hackernoon.com/the-future-
ÇÖZÜMMAL
İ
120EYLÜL - EKİM
of-blockchain-bridging-the-sharing-economy-a-tedx-talk-b46b897d27f8Sharma, T.K. (2018). What Does Blockchaın Means For A Sharing
T.C. Yasalar (06.01.1961). 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (10700 sayılı)
T.C. Yasalar (04.02.2011). 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu. Ankara : Resmi Gazete (27836 sayılı)
WEF-World Economic Forum. (2017). Collaboration in Cities: From Sharing to “Sharing Economy”. Erişim Adresi: http://www3.weforum.org/docs/White_Paper_Collaboration_in_Cities_report_2017.pdf
White, A. and Mathur, P. (2019). The 25 Most Valuable VC-Backed Companies in the US. Erişim Adresi: https://pitchbook.com/news/articles/the-25-most-valuable-vc-backed-companies-in-the-us
Williamson, S. (2018). Blockchain Solutions Are Changing the Sharing Economy. Erişim Adresi: https://www.nasdaq.com/article/blockchain-solutions-are-changing-the-sharing-economy-cm965635
Yaraghi, N. Ravi, S. (2017). The Current and Future State of the Sharing Economy. Brookings India Impact Series No.032017. March 2017