Sermaye Yapısı Konular: • Sermaye yapısı nedir? • Neden önemlidir? • Faaliyet ve Finansal Risk nedir? • Sermaye Yapısının temel yaklaşımları nelerdir? • Optimal sermaye yapısı varmıdır?
Sermaye Yapısı
Konular:
• Sermaye yapısı nedir?
• Neden önemlidir?
• Faaliyet ve Finansal Risk nedir?
• Sermaye Yapısının temel yaklaşımları nelerdir?
• Optimal sermaye yapısı varmıdır?
Finansal Yapı nedir?
• Tanım
İşletmenin faaliyetlerini sürdürebilmek için kullandığı çeşitli finansman kaynaklarının karmasıdır.
Finansal Yapı
Sermaye Yapısı nedir?
Bilanço
Dönen Kısa Vadeli
Varlıklar Borçlar
Uzun
Sabit Vadeli
Varlıklar Borçlar
Özkaynaklar
Sermaye Yapısı
Sermaye Yapısı Nedir?
Bilanço
Dönen Kısa Vadeli
Varlıklar Borçlar
Uzun
Sabit Vadeli
Varlıklar Borçlar
Özkaynaklar
Sermaye yapısı sorunu ve Pasta teorisi
• Bir firmanın değeri, firmanın toplam BORÇ miktarı ile firmanın toplam SERMAYE miktarından oluşur.
• V = B + SEğer firma yöneticilerinin amacı, firma değerini mümkün olduğu kadar maksimize etmekse BORÇ-SERMAYE oranı olabildiği kadar yüksek tutulmaya çalışılmalıdır. Firma Değeri
S BS BS BS B
Sermaye Yapısı İşletme Değerini Nasıl Etkiler?
1 )1(tt
t
AOSM
FCFV
AOSM = wb (1-T) rb + wö rö
Faaliyet riski ve Finansal risk
• Sabit maliyetler
• Yabancı kaynakla finansman
Risk ve gelir tablosu Satışlar
Faaliyet – değişken giderler
kaldıracı – Sabit giderler
FVÖK
– faiz giderleri
Finansal Vergi öncesi kar
kaldıraç – vergi
Net Kar
HBK = Net kar
Hisse senedi sayısı
Gelecekte elde edilecek FVÖK’daki belirsizlik.
Faaliyet riski gelir üzerine odaklanmakta ve finansman etkisini gözardı etmektedir.
Faaliyet Riski?
Olasılık
FVÖKE(FVÖK)0
düşük risk
yüksek risk
Firma U Firma L
Borç yok 10,000 TL % 12 borç
20,000TL varlık 20,000 TL varlık
% 40 vergi % 40 vergi
İki işletme ele alınsın
İki işletmede aynı faaliyet kaldıracına (faaliyet riskine) sahiptir ve FVÖK 3,000 TL. Farklılık sadece borç kullanımından kaynaklanmaktadır.
Kaldıracın Getiri Üzerindeki Etkisi
FVÖK 3,000 3,000Faiz 0 1,200VÖK 3,000 1,800Vergi (40%) 1 ,200 720Net Kar 1,800 1,080
ROE(ÖSK) 9.0% 10.8%
Firma U Firma L
Belirsizlik durumunda ortakların karlılığı ve riski ne olur?
Firma U: Kaldıraçsız
Ol. 0.25 0.50 0.25FVÖK 2,000 3,000 4,000Faiz 0 0 0VÖK 2,000 3,000 4,000Vergi (40%) 800 1,200 1,600Net kar 1,200 1,800 2,400
Ekonomi
Kötü Nor. İyi
Firma L: Kaldıraçlı
Ol.* 0.25 0.50 0.25FVÖK* 2,000 3,000 4,000Faiz 1,200 1,200 1,200VÖK 800 1,800 2,800Vergi (40%) 320 720 1,120Net kar 480 1,080 1,680
*Firma U ile aynı.
Ekonomi
Kötü Nor. İyi
Sermaye yapısı neden önemlidir?
• Alternatif sermaye yapıları işletmelerin sermaye maliyetlerini değiştirmektedir – dolayısıyla – işletmenin piyasa değerini de
Optimal sermaye yapısı nedir?
• Optimal sermaye yapısı işletmenin değerinin maksimize eden ve ortalama sermaye maliyetinin minimum olduğu yapıdır.
Sermaye Yapısı Teorileri
• Temel Soru– Alternatif sermaye yapıları oluşturarak firma
değeri artırılabilir mi?
• Ana yaklaşımlar– Modigliani and Miller teorisi– Net Gelir Yaklaşımı– Net Faaliyet Geliri Yaklaşımı– Geleneksel Yaklaşım– Trade-off Teori– Finansal Hiyerarşi Teorisi
Modigliani ve Miller (MM)
• Teori: Modigliani ve Miller (MM) 1958 ve 1963 döneminde geliştirilmiştir.
• Neden hala tartışıyoruz?– MM’de önce borç finansmanı
analiz edilememekteydi – AOSM ve sermaye yapısını bir
arada ilk defa analiz edilmiştir– 1990 yılında nobel kazanmışlardır
Modigliani ve Miller (MM)
• Bir işletmenin sermaye yapısı, sermaye maliyetini etkilememektedir. Bu duruma göre bir işletmenin kaldıraç derecesi ne olursa olsun sermaye maliyeti değişmez.
• Temel varsayımları:• Sermaye piyasasında tam rekabet koşulları
vardır• İşletmeler aynı risk grupları içerisinde
sınıflandırılabilir
Sonuç
• İşletmenin sermaye maliyeti ve piyasa değeri onun sermaye yapısından bağımsızdır
• İşletme borçlandıkça finansal riski artmakta, dolayısıyla özsermaye maliyetide yükselmektedir
NET GELİR YAKLAŞIMI
• İşletmenin piyasa değeri ve sermaye maliyeti kaldıraç oranından etkilenir.
• Optimum sermaye yapısı maksimum borçlanmayla olur.
NET GELİR YAKLAŞIMI
• Net gelir yaklaşımında; firma değerinin,
sermaye yapısı içinde borcun payının artmasına
bağlı olarak artacağı söylenmektedir.
• Borcun ve özsermayenin maliyetlerinin sermaye
yapısından etkilenmediği ve sürekli sabit kaldığı
kabul edilmektedir.
NET GELİR YAKLAŞIMI
ka = Ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti
ke = Özsermaye maliyeti
kd = Borcun maliyeti
• ka; 1. 0 borç düzeyinde özsermaye maliyetine,2. %100 borç düzeyinde borç maliyetine eşitolmaktadır.
ÖRNEK
Bir firmanın borçlanma maliyeti %15, özsermayeden beklenen minimum getiri düzeyi %20, firmanınFVÖK’ı 2.000.000 TL, borçları ise 3.000.000 TL olsun;
FVÖK 2.000.000 TLFaiz ( 450.000 TL ) (3.000.000 x 0,15 )
VÖK 1.550.000 TL
Özsermayeden beklenen getiri oranı %20 olduğuna
göre, %20’si 1.550.000 TL olan tutar firmanın özsermayesi
olacaktır. 1.550.000Özsermaye Tutarı(S) = ---------------- = 7.750.000 TL 0,20
Firma Değeri(V) = Toplam Borç(B) + Toplam Özsermaye(S)
V = 3.000.000 + 7.750.000 10.750.000 TL
• Ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti;
FVÖK ka = --------- V
2.000.000 ka = ------------------ = % 18.6 10.750.000
NET FAALİYET GELİRİ YAKLAŞIMI
• Kar kaldıraç derecesinden etkilenmeyerek sabit kalır. Dolayısıyla optimal sermaye yapısı yoktur.
NET FAALİYET GELİRİ YAKLAŞIMI
• Burada, firmanın değerinin sermaye yapısındakideğişikliğe bağlı olarak değişmeyeceği, firmanınsermaye bileşimi ne olursa olsun, firma değerininsabit kalacağı ifade edilir.
• NFGY’da, borcun maliyeti(kd)’nin ve ağırlıklı ort.
sermaye maliyeti(ka)’nin değişmediği, sermaye
yapısı içinde borcun artmasına bağlı olarak (ke)’ninyükseldiği görülmektedir.
ÖRNEK (AYNI)• Ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti %20 ise ve
sabit kabul edilirse firmanın değeri;
2.000.000 0.20 = --------------- V = 10.000.000 TL V
• Mevcut durumda firmanın 3.000.000 TL borcu olduğundan firmanın özsermayesi(S);
S = V – B = 10.000.000 – 3.000.000 = 7.000.000 TL
• Burada, firmanın özsermaye maliyeti (ke);
1.550.000-------------- = % 22.1 olur.7.000.000
• Firmanın bu yaklaşıma göre, her bir hisse senedinin
piyasa değeri;
7.000.000-------------- = 1.400 TL olur. 5.000 (adet hisse senedi olduğu varsayılırsa)
GELENEKSEL YAKLAŞIM
• İşletme için optimal bir sermaye yapısı vardır. Kaldıraç etkisiyle piyasa değeri artabilir.
GELENEKSEL YAKLAŞIM
• Bu yaklaşımda da, firmanın sermaye yapısı içerisinde
borcun artması belli bir noktaya kadar firmanın değerini
arttırmaktadır.
• Bu noktadan itibaren borç düzeyinin artması ile firmanın
değeri azalmaktadır.
• Firma değerinin en yüksek, dolayısıyla ke’nin en düşük
olduğu sermaye yapısı, firmanın opsitimum sermaye
düzeyidir.
GELENEKSEL YAKLAŞIM
• Bu yaklaşımda, firmanın ortakları sermaye yapısı içerisinde borç düzeyinin artması ilebeklentilerini, dolayısıyla firmanın özsermaye maliyetini yükseltmektedir.
• Aynı şekilde firmaya kredi sağlayanlarda firmanın borç düzeyinin yükselmesine bağlı olarakfirmayı daha riskli görmekte ve kredi maliyetleriniyükseltmektedirler.
ÖRNEK (AYNI)
Firma 3.000.000 TL borç düzeyindeyken % 20
özsermaye kazancı ile yetinen hissedarlar ve % 15
faiz ile yetinen kredi verenlerin, firmanın 6.100.000
TL borçlanmaya gitmesi ile birlikte; hissedarlar
beklentilerini % 24’e, kredi verenlerde ortalama
faizlerini % 18’e çıkartmışlardır.
• 3.000.000 TL borç düzeyindeyken;
FVÖK 2.000.000 TLFaiz ( 450.000 TL )
VÖK 1.550.000 TL
• Firmanın toplam değeri;
V = 3.000.000 + 7.750.000V = 10.750.000 TL
Özsermaye Tutarı(S) = 1.550.000 / 0.20
= 7.750.000 TL
Ağırlıklı Ort. Sermaye Maliyeti;
2.000.000 ka = ------------------ = % 18.6 10.750.000
• Bu değerler daha önceden bulunmuştu.
• Geleneksel yaklaşımdaki yeni verilere göre;
FVÖK 2.000.000 TLFaiz (1.098.000 TL)
VÖK 902.000 TL
• Firmanın toplam değeri;
V = 6.100.000 + 3.758.000V = 9.858.000 TL
Özsermaye Tutarı(S) = 902.000 / 0.24
= 3.758.000 TL
Ağırlıklı Ort. Sermaye Maliyeti;
2.000.000 ka = ------------------ = % 20.2 9.858.000
6.100.000*0.18
• Borç ve Özkaynak
– Bir işletmede borçlanma maliyeti her zaman özkaynak maliyetinden düşüktür.
• Borcun sabit bir yükü vardır • Ödenen faiz vergi matrahından düşülebilir.
– İşletme daha fazla borç ve daha az özkaynak kullanarak sermaye maliyetini düşürülebilir, ancak bu durumda da borçlanmanın getireceği potansiyel problemler gözardı edilmiş olacaktır.
Temel Yaklaşım
Trade Off (Denge)Teori
• Bu teori fayda/maliyet dengesinin kurulabilmesi için işletmenin ne kadar borç ve ne kadar özkaynak kullanması gerektiği üzerinde durmaktadır. – Borç kullanılması ödenen faizler nedeniyle bir
borç kalkanı oluşturmaktadır..
– Bununla birlikte borç kullanımının artması vekalet ve iflas maliyetlerini artırmaktadır.
Finansal Hiyerarşi Modeli
• Teorinin temeli iç ve dış kaynaklar arasında bir sıralamaya dayanmaktadır.
• Teoriye göre işletmeler önce iç kaynaklara sonra dış kaynaklara yönelmelidirler ve en son hisse senedi ihraç etmelidirler.