Sasakala Lembur

SASAKALA LEMBUR KURING

FEBBY YANUARY DINNAH

6

SASAKALA KARAWANG

Asal ngaran Karawang dicandak tina

bahasa Sunda nyaéta ‘karawaan’ nu hartina

tempat rawa. Ngaran éta saluyu sareng kaayaan

géograpis Karawang.

Ngaran-ngaran kampung di daérah

Karawang réa nu maké awalan “rawa”, misalna :

Rawasari,

Rawajati,

Rawagedé,

Rawamerta.

Daérah éta, kaayaan taneuhna leuwih

handap tibatan daérah nu séjénna. Jadi, kecap

Karawang asalna tina rawa.

Kamandang nu séjén nyaritakeun yén

Karawang éta asalna tina kecap “karancang”

hartina liangan. Kamandang ieu dumasar kana

kanyataan yén muara walungan éta cabangna

lima, nepi ka cabang muara éta taneuh di muara

7

walungan Citarum ngajadikeun ngabeulah-beulah

ku aliran walungan Citarum, sahingga kusabab

kitu taneuh nu didinya siga anu ngaliang.

Ngaran Karawang geus kawéntar ti nalika

ti masa Pajajaran, kusabab Karawang jadi kota

lalu-lintas pameuntasan nu penting, nu

ngahubungkeun Pakuan Pajajaran sareng pusat

kerajaan Galuh Pakuan di sabuderen Ciamis.

Sawatara kitu numutkeun sumber Portugis

nyebutkeun yén “Pelabuhan-pelabuhan penting

dari Pajajaran, seperti yang diberitakan oleh

sumber-sumber Portugis ialah …, Caravan

(Karawang) pada sungai Citarum,….” Ku kituna

masarakat nyebut Karawang téh ku kecap

Caravan.

Nalika jaman Mataram diparéntah ku

Sultan Agung, Karawang disebat “Siti Nagara

Agung”. Hal ieu tiasa ditingal ku ayana piagam ti

Sultan Agung ka Ki Rangga Gedé nu dititipkeun

8

ka Astrawardana, ku aya maksud sangkan

hubungan sareng Nagara Agung tiasa kajaga.

Kamandang P.A.A Jayadin naon nu

dimaksud sareng Siti Nagara Agung téh nyaéta

Karawang téa. Dina jahul kuburan Bupati

Singaperbangsa di Ciparagé, dituliskeun antarana

kecap-kecap “DI SITI BONGAS KILEN”.

Bongas klién hartina wewengkon belah kulon

(Bongas hartina bates), maksudnamah nyaéta

Karawang. Salian ti éta aya ogé nu nyebutkeun

yén Aria Surengrono di paréntah Sultan Agung

pikeun indit ka Rangkah Sumedang pikeun

ngusir tentara Banten. Nu dimaksud Rangkah

Sumedang nyaéta Karawang.

Urang Walanda nyebutkeun ngaran

Karawang ku sebutan “Cravangh” Jeung

masarakat umumna nyebut Karawang.

***

9

SASAKALA PASIRKALIKI

Jaman baheula aya hiji lembur nu teu

kacida gedéna daérahna baseuh da sakuriling

jeung satungtung deuleu téh katempona tegal

jeung tangkal kaliki hungkul. Tacan aya nu

nyicingan éta lembur, da émang can aya nu

wanieun. Ngan di lembur éta téh kasohor pisan

sumber minyakna ngan can aya nu wanieun

kadinya.

Dina hiji waktu aya urang Bandung nu

ngadangu éta lembur. Maranéhna datang ka éta

lembur, tidinya mimitian lembur éta téh di bukbak

jeung di babad tegal tangkal kalikina. Mimiti

tidinya lembur éta nu tadina tegal jeung tangkal

kaliki hungkul ayeuna jadi lembur anu pendatang

ti Bandung téa. Pendatang éta perenahna Bandung

na di Pasirkaliki, tidinya urang Bandung nu aya di

lembur éta ngaranan lembur anu di babad téh

lembur Pasirkaliki.

10

Ti saprak harita nu daratang ka lembur

Pasirkaliki téh tiap poéna nambahan waé malah

nu lolobana mah urang Bandung jeung Cianjur.

Urang Bandung jeung Cianjur éta téh ahli seni

sadaya mangkana basa harita mah Pasirkaliki téh

kasohor gudangna ahli seni. Taun 1915

Pasirkaliki nembé di anggap désa Pasirkaliki lebet

ka Kabupatén Karawang.

***

11

SASAKALA SEMPUR

Dina jaman baheula aya hii lembur.

Lembur éta pinuh ku tatangkalan kaliki. Ngan lain

éta nu ngasohorkeun éta lembur tapi kasohor ku

aya hiji wanoja anu gumeulis pisan.

Kacaritaken aya pamuda pangangguran

anu ngadangu yén aya hiji lembur anu ngabogaan

wanoja anu gumeulisna teu katulungan. Éta

pamuda téh panasaran pisan nepi ka dijugjug

néangan lembur nu rék di datangan. Poé ka poé,

jalan jeung jalan, totoang jeung totoang di liwatan

tapi lembur nu rék di jugjug téh can kapanggih

kénéh.

Hiji mangsa keur ditotoang pamuda éta

téh ngasoh nyalandé di tangkal kaliki da émang

karasa capé pisan. Keur ngeungeunahna ngasoh

pamuda éta ningali ti kajauhan tangkal kaliki téh

sérab, manéhna panasaran naha tangkal kaliki téh

bet katingali sérab. Bakating ku panasaran éta

12

disampeurkeun tangkal kaliki éta téh, pas

katingali deukeut, sihoreng téh tangkal kaliki éta

kena cahaya mojang nu keur di deukeutna. Cahay

mojang éta ngempur nepi ka nyérabkeun tangkal

kaliki éta. Pamuda éta nyadar yén mojang nu di

omongkeun téh ayeuna aya di hareupeun

manéhna.

Ti saprak harita lembur éta téh katelah jadi

lembur sempur anu asalna ti kata ngempur.

***

13

SASAKALA RAWACULA

Aya hiji lembur nu sakurilingna téh pinuh

ku rawa sareng hutan geledegan. Datang Mbah

Éyang Aksan ulama ti Jawa lebet ka lembur éta

terus ngabukbak éta hutan nepi ka jadi lembur,

ngan aya hiji nu teu di bukbak nyaéta rawa nu aya

didinya, kusabab éta rawa téh pinuh ku oray jadi

teu wani ngabukbak éta rawa. Sabérésna éta hutan

di bukbak téh Mbah Éyang Akung ngaranan éta

lembur Rawaula. Rawa téh asal muasalna ti

ningali didinya aya rawa ari ula téh dina bahasa

wewengkon didinya hartina oray jadi rawaula téh

rawaoray.

Teu lami tidinya datang deui ulama ti

Jawa nu jenenganna Mbah Éyang Apra, datangna

mbah Éyang Apra ka rawaula téh teu nyicingan

tempat anu di tempatan ku Mbah Éyang Aksan

tapi ngabukbak deui sésa lahan nu teu di bukbak

ku Mbah Éyang Aksan. Sanajan ngan sésa bari

14

jeung saeutik éta lahan téh hak Mbah Éyang Apra.

Lembur éta téh di ngaranan babakan leupeut.

Akibat kajadian éta lembur rawacula téh

kabagi dua rawacula anu dicicingan ku Mbah

Éyang Akung lebet ka desa pasirkaliki, hiji deui

rawacula nu dicicingan ku Mbah Éyang Apra

lebet ka desa pasirawi.

***

15

SASAKALA RAWACULA HUJAN

Dina hiji waktu Pa Artalim asli turunan

urang rawacula ngayakeun hajatan dibumina, réa

pisan nu daratang ka éta hajatan téh da émang pa

Artalim téh salah sahiji tokoh masarakat pas

jamanna.

Harita aya musafir nu keur aus milarian

cai. Ngjugjug lembur ka lembur nepi mangihhan

teu kahaja lembur rawacula nu kaparengan

didinya aya nu keur hajat nyaéta pa Artalim.

Musafir éta ngadatangan ka nu hajat éta

tujuanamah ngan ménta cai hungkul, tapi saprak

rék ngadeukeutan Pa Artalim nyampeurkeun bari

ngomélan éta musafir bari pok ngomong “Tong

kadieu bisi tamu urang geuluheun, mangkat

kaditu jig mangkat” carék pa Artalim. Teu lili

tidinya musafir éta indit ka kalér perbatasan bari

susumbar gugupay ka langit, pok ngomong “Hey

saturunan si Artalim bakal diturunkeun hujan mun

16

boga niatan hajat, méong turun” saprak tidinya

langit jadi poék, hujan turun.

Dugi ka ayeuna mitos éta masih aya yén

saha mun urang rawacula ngagaduhan hajat pasti

turun hujan.

***

17

SASAKALA SUMURBATU

Jaman baheula Karawang téh kasohor ku

lumbung padi sareng jalur perlintasan nu kalintar

raména. Nu timamana mun rék indit ka wétan

atawa ka kulon milari bahan pidahreun téh

nyimpang heula ka karawang.

Dina hiji mangsa musafir musafir téh

kakurangan cai, maranéhna bingung kamana kudu

meunangkeun cai. Hampir sakarawang téh usum

halodo atuh cai ogé hésé.

Dihiji lembur aya pamuda nu keur

bingung milari cai, manéhna geus kukurilingan

néangan hulu cai api teu kapanggih-panggih.

Manéhna kapikiran rék nyieun sumur suganwéh

aya caian. Teu lila tidinya ngagali sumur, ngan

can gé nepi ka jero pacul téh mentog pas di tingall

téh batu nu ngahalangan di jero taneuh, atuh jadi

hésé rék ngagali ogé. Manéhna pindah tempat

ngagalina rada jauh ti tempat nu tadi, macul deui

18

waé terus teu lila tidinya deui pacul téh asa

mentog deui waé pas ditingali téh batu deui waé

anu ngahalangan. Atuh manéhna téh aral pisan,

pindah deui waé tah tempatna ayeunamah

tukangeun imah deukeut tatangkalan anu gédé.

Ayeunamah diniatan mun sakali deui mentog ku

batu pkonamah rék padu lanjutkeun waé, teu

paduli. Maju deui tah macul manéhna téh, bener

tah sangkaan manéh téh yén bakal aya batuan

deui, ah da émang geus niat mun aya batuan gé

rék lanjut waé macul. Aya ku lilana macul rarasan

geus jero karak kapanggih cai tah, atuh kacida

bungahna. Ngan hanjakal dihandap téh aya batuan

kénéh. Tapi pas di siuk mah cai na téh hérang.

Ti saprak harita kasohor tah sumur éta téh

sumur batu, réa pisan nu datang ka sumur éta

pikeun ngala caina atawa rék ningali hungkul.

Sanajan halodo, sanajan di lembur batur cai geus

19

teu kapanggih tapi di sumur éta mah cai téh aya

waé.

***

20

SASAKALA MALANGSARI

Hiji mangsa aya lembur babakan anu

perenahna di tengah sawah. Lembur étatéh

sabenernamah teu jauh teuing kaditu kadieuna,

ngan dipisahkeun ku totoang jeung sawah

hungkul. Nu ngajadikeun lembur éta jarang aya

nu datang téh da didinya téh baheulana di

tungtung totoang aya patok nu malang

ngahalangan jalan nu rék asup ka lembur éta.

Dugi ka ayeuna katelah éta lembur téh

lembur Malangsari.

***

21

SASAKALA TELUKJAMBÉ

Dina hiji mangsa aya pamuda nu keur

milari dukun pikeun ngajampékeun bapan nu keur

teu damang. Dilembur manéhna gé aya dukun nu

bisa ngjampékeun bapana ngan sababaraha kali

ogé bapana téh teu cageur-cageur malah nambah

parna.

Nalika pamuda éta pegat harepan lantaran

bapana can cageur-cageur mnaéhna meunang béja

yén aya lembur nu ngabogaan dukun nu bisa

ngubaran, lembur éta perenahna aya di belah

kidul Karawang. Teu lila tidinya langsung waé

pamuda éta mawa bapana ka lembur anu

dibéjakeun tadi. Kukurilingan maranaéhna

néangan lembur éta ngan teu kapanggih waé.

Basa nanyakeun kanu liwat dijalan, dibéjaan tah

tempatna téh ceunah mah teu jauh tidinya.

Langsung dijugjug deui tah éta lembur téh,

didinya aya imah nu pinuh ku jalma. Kapanggih

22

ogé tah éta lembur nu ditéangan téh. Ngan nu

matak bingung éta lembur téh ngabogaan

sababaraha dukun malahmah réa pisan dukun,

atuh kacida bungahna manéhna téh da jadi loba

piliheun pikeun ngobatan bapana. Sanajan teu

cageur di dukun nu hiji aya deui dukun nu

séjénna.

Tidinya katelah lembur éta téh

Telukjampé, da didinya réa pisan dukun nu bisa

ngajampékeun pasén. Ngan kadieu kadieu

Telukjampé jadi disebut Telukjambé.

***

23

SASAKALA CURUG SANTRI

Kacaturkeun aya hiji pasantren anu ayana

di pakidulan Karawang. Santri-santri éta

pasantrén téh keur meunang kabingung nu teu

manggih tungtung, lantaran di éta pasantrén keur

hésé cai, anu sababna keur usum katiga. Sumur-

sumur jadi saat, ragasi garing. Padahal cai téh

apan sakitu diperlukeuna. Tuda katiga téh mani

euweuh tungtungna.

Ajengan éta pasantrén nitah sababaraha

urang santrina pikeun néangan cai ka gunung.

Malah mun bisa kudu kapanggih hulu caina,

sangkan lamun sakalina butuh deui ku cai kari

néang kadinya.

“Ieu téh cocoba pangéran. Urang kudu

tetep ihtiar, ulah aral. Jig, maranéh ka gunung,

sugan manggihan cai keur kaperluan urang

sapopoé didieu!” ceuk Ajengan.

24

Narima paréntah ti ajengan kitu téh, para

santri kacida bungaheunana.

Sanggeus nyiapkeun dirina masing-

masing, para santri téh bring marangkat ka

gunung. Mangkatna nyusur-nyusur walungan anu

caina geus saat ngolétrak. Ngan kari batu-batuna

baé nu katingal. Beuki jauh beuki nanjak, beuki

asup ka leuweung.

Sanggeus lila apruk-aprukan ditengah

leuweung, kadéngé sora cai. Tapi barang

didéngékeun, éta sora cai téh teu puguh dimana-

dimanana. Sakapaeung asa kadéngé ti kalér, tapi

sakapeung asa kadéngé ti kidul. Sakapeung deui

mah asa teu kadéngé.

Ngan anu pasti mah, éta sora téh datangna

ti tonggoh. Rombongan santri bring deui mapay-

mapau walungan nu beuki nanjak. Disisi

walungan katingal tatangkalan anu sakitu gedéna.

Sakapeung kadéngé sora lutung silih témbalan.

25

Beuki ka luhur jalan téh beuki lésang.

Hiji- hijina anu matak ngabungahkeun haté para

santri téh di walungan tos mimitian katingal cai,

beuki luhur deui cai téh ngocorna beuki gedé sarta

batu-batuna mimiti loba nu kakeueum.

Sanggeus leumpang sakitu jauhna santri

téh nepi ka hiji tempat anu lalega. Kaayana matak

pibetaheun, kacida segerna. Ngan lain éta nu

matak pibungaheun téh tapi asalna sora cai nu

matak pibungaheun, apan éta nu diténgan nu jadi

tujuan maranéhna mangkat ti pondok téh.

Bari ngareureuhkeun kacapé jeung

nuuskeun késang, santri-santri barungah didinya.

Ngadon madi kokojayan dina leuwi jeung madi

dina curug nu caina sakitu segerna. Malah tuluy

ngadon sarolat di dinya, kusabab loba batu anu

cukup dipaké keur ruku atawa sujud.

Geus manggih hlu cai mah santri-santri

téh marulang deui, ngan teu poho ngeusian

26

wadah-wadah cai anu ngahaj meunang mekel ti

pasantrén. Bring balik deui mapay-mapay jalan

urut tadi datang.

Nepi ka pasantrén santri-santri étatéh

dipapag kalawan bungah. Ku ajengan dinuhun-

nuhunkeun lantaran geus manggihan hulu caina.

Béja yén aya santri nu manggihan curug

téh kadéngé ku lembur-lembur séjén. Loba jalma

nu ngahaja datang kadinya pikeun ngala cai bari

sakalian hayang apal kacurugna. Teu anéh lamun

dina waktu anu sakeudeung éta curug kawéntar.

Lain ku anu butuh cai hungkul tapi ku anu

ngahaja hayang uling kadinya.

Nepi ka ayeuna éta curug ngaranna

katelah Curug Santri.

***

27

SASAKALA SAMPORA

Kacaturkeun aya hiji hutan geledegan anu

hieum pisan. Datang hiji jalma ngababad éta

hutan téh, hutan éta téh lolobana ku tangkal

sampora. Di babad wéh tah hutan téh, ngan aya

hiji tangkl sampora anu béda, anu ngabédakeun

tangkal sampora éta téh nyaéta gedé jangkung

béda jeung nu séjénna. Ku jalma éta tangkal anu

béda téh teu di babad di antepkeun waé.

Ti saprak dibabad harita, hutan éta

dijadikeun lembur. Kusabab aya tangkal sampora

lembur éta katelah nepi ka ayeuna ngaranna

lembur Sampora.

Sampora asup ka désa Sukamerta, ngan

saprak kaping 3 januari 1978 Sampora misah ti

Sukamerta jadi asup desa Sukapura, ngaran

Sukapura nyaéta Suka téh tina kecap Sukamerta

ari Pura nyaéta tina Sampora.

***

28

SASAKALA RAWAGEDÉ

Basa harita Walanda datang ka Indonésia,

niatnamah rék ngajajah. Perenahna kacaritakeun

datang ka lembur Rawamerta rék néangan salah

sahiji pajoang nyaéta Kaptén Lukas Kustario.

Anjeunna téh Komandan Batalyon Tajimaléla,

Brigade II/Siliwangi. Walanda téh kacida

geuleuheunana ka anjeunna téh, lantaran Kaptén

Lukas Kustario téh sok nyerang pos-pos Walanda.

Tentara Walanda tuluy nyieun bewara, sing saha

anu bisa néwak Kaptén Lukas anu keur jadi

buronan, bakal dibéré hadiah 10.000 gulden.

Walanda datang ku nanya-nanya ka

masarakat, dimana Kaptén Lukas?? Dijawab ku

masarakat téh Kaptén Lukas aya dihiji lembur di

belah kalér,da sieun di dérédéd téa

Dina hiji mangsa, lembur anu rék

didatangan ku Walanda téh meunang béja yén

Walanda rék datang ka éta lembur. Atuh

29

pamingpin éta lembur téh teu ngeunah cicing

kumaha sangkan Walanda teu datang ka éta

tempat. Kacaritakeun dilembur éta aya hiji dukun

anu kawéntar pisan kamana-mana. Pamingpin

lembur ngadatangan éta dukun, rék ménta

pitulung. Ku dukun di sanggupan, béjana yén

Walanda moal datang ka lembur ieu.

Basa Walanda geus deukeut ka éta lembur,

anu dituduhkeun ku masarakat. Anu katingal téh

lain lembur tapi rawa jeung tatangkalan anu masih

geledegan. Atuh Walanda téh kacida adatna,

langsung teu jadi ngadatangan lembur éta téh

balik deui ka pos. Sihoréng teuaya nu salah ka

lembur éta mah, ngan mata batin Walanda anu

ditutupan ku dukun jadi rarasaan manéhnamah

anu katingal satungtung deuleu téh rawa lain

lembur.

Ti saprak harita kabéja-béjakeun yén

walanda teu jadi ngadatangan lembur anu

30

dicicingan ku Kaptén Lukas lantaran nu katingal

ku maranéhnamah katingalna rawa geledegan.

Tidinya éta lembur katelah dugi ka ayeuna

ngaranna lembur Rawagedé.

***

31

SASAKALA KOBAK KENDAL

Kacaritakeun aya hiji lembur anu keur

nyorang usum halodo panjang, atuh jadi hésé cai.

Pamingpin lembur éta maréntahkeun ka

masarakat yén ayeuna urang kedah sabar pikeun

nyanghareupan ieu halodo, ieu téh cobaan ti nu

Pangéran.

Aya pamuda nu ngagaduhan ideu pikeun

nyieun sumur, dibéjakeun éta ideu téh ka

pamingpin lembur. Pamingpin lembur éta

nyatujuan pisan.

Teu lila tidinya masarakat téh nyarieun

sumur, ngan sumur nu dijieun téh teu daékeun aya

caina. Nepe kahiji mangsa aya sumur nu aya

caian, tapi saking masarakalt loba pangabutuhna

éta sumur téh di legaan nepi ka jadi kobak. Kobak

éta caina hérang, dipaké nginum, mandi nepi ka di

paké nyeuseuh ogé.

32

Tidinya lembur éta katelah nepi ka ayeuna

ngaranna lembur Kobak Kendal. Ari kobak asalna

tina kobak anu dijieun ka masarakat, mun kendal

asalna tina kata ‘kendali’ nyaéta kobak nu

ngendalikeun kahirupan lembur éta nu

ngamangpaatkeun caina.

***

33

SASAKALA KEDUNG

Lembur ieu perenahna aya dipakidulan

Karawang. Aya di dataran luhur, taneuh na pinuh

ku rawa. Hutan geledegan, sato-sato kasada siga

nu patémbal-témbal.

Lembur éta ngaranna babakan, ngan ti

saprak aya jalma nu ngumbara datang ka lembur

éta ningal lembur didataran pangluhurna katingal

lembur éta téh bentukna Letter U, tidinya lembur

éta katelah nepi ka ayeuna ngaranna lembur

Kedung.

***

34

SASAKALA ASTANA PANJANG

Jaman baheula nu ngeusian lembur

Pasirkaliki téh nyaéta pindahan urang Bandung

sareng Cianjur. Nu ahli seni didinya ngarumpul.

Basa harita taun 1915 Pasirkaliki jadi désa, nu

ngeusian lembur éta téh nambahan lain urang

Bandung sareng Cianjur hungkul tapi ti daérah nu

séjénna ogé daratang ka Pasirkaliki. Beuki dieu

lembur éta téh beuki nambahan legana. Anu

tadina kaasup ka désa Pasirawi ayeuna misahkeun

jadi désa Pasirkaliki.

Ti saprak harita nu ngeusian penduduk téh

nambahan, duka urang Bandung sareng urang

Cianjur na kamarana, ngan anu pasti mah titinggal

perkakas seni na mah araya kénéh, nyaéta nu

ayeuna dikuburkeun nu eusina alat gamelan,

bedog, keris jeung sajabana. Kuburan éta téh

kacida panjangna aya kana dua meterna langkung.

35

Tah saprak harita lembur anu aya kuburan éta téh

katelah ngaranna lembur Astana Panjang.

***

36

SASAKALA TEGALSAWAH

Kacaritakeun hiji wewengkon nu

sakurilingna pinuh ku sawah, tegal jeung

tatangkalan. Hawana masih kénéh harieum, sora

manuk kasada siga anu patémbal-témbal. Tempat

éta biasa dijadikeun tempat ngangon sapi, da

émang can aya nu nyicingan.

Aya pendatang nu ningali éta tempat,

anjeunna nu ngamimitian nyicingan éta tegal. Ti

harita kabéjakeun yén aya lembur anyar anu

dicicingan ku pendatang, teu lila tidinya beuki

dieu beuki réa nu nyicingan téh. Nepi ka ayeuna

éta lembur katelahna lembur Tegalsawah da

émang mimitna tegal sareng sawah hungkul.

***

37

SASAKALA LADANG HUMA

Aya hiji lembur anu perenahna di desa

Sukapura. Lembur éta tiasa disebut babakan

kumargi kaayaan lemburna aya di tengah-tengah

sawah. Ka lembur séjén téh kahalang ku totoang

jeung walungan.

Lembur éta téh tapina jadi tempat

jugjugan pikeun anu ngadon nyawah jeung

ngarambét, atawa mun keur usum panén mah para

paderep téh sok ngadon ngingu bébék dilembur

éta téh sabari nyieun ténda di sisi-sisi walungan.

Ti saprak tidinya lembur éta téh katelah ku

ngaran lembur Ladang Huma nepi ka ayeuna.

***

38

NARASUMBER

Wasta : Didi Iskandar

Tempat tgl lahir :Karawang, 24 Oktober

Alamat : Dusun Kedung Mulya

Kampung Rawacula

Rt.28/08 Pasirkaliki

Karawang

Wasta : Acum

Tempat tgl lahir :Karawang, 1952

Alamat : Dusun Kobak Kendal

Desa Sukapura Rawamerta

Karawang

Wasta : Wiryadi

Alamat : Dusun Sampora Desa

Sukapura Rawamerta

Karawang

Wasta : Ahon Sukarya

39

Alamat :Dusun Krajan Desa

Pasirkaliki Rawamerta

Karawang

40

DAPTAR PABUKON

Danadibrata,R.A. 2006. Kamus Basa

Sunda.Bandung. Kiblat

Buku Utama

Sugiana, Uus, spk. 2004.Babasa. Karawang. CV

Pamulang. Pustaka

Suhaeny, Eny, K.S Tugiyono. 1986. Sejarah

Terbentuknya Kabupaten

Karawang. Jakarta. Pustaka

Dian

41