- 1. stanbul Sanayi Odas Kalite ve Teknoloji htisas Kurulu
(SO-KATEK) SANAYDE KAIZEN DNCE TARZI VE KAIZEN KAIZEN KAIZEN ETLER-
TREVLER KAIZEN YNETM KAIZEN SEMNERLERNDE SORULAN SORULAR
FABRKALARDAK 16 BYK KAYIP SANAYDE SREKL GELME N KAZEN SANAYDE SREKL
GELME N KAZEN 1111
2. Sanayide Srekli Gelime iin: KAZEN Hazrlayan: stanbul Sanayi
Odas Kalite ve Teknoloji htisas Kurulu (SO-KATEK) Merih Eskin,
Darka Makina Uran Tiryakiolu, SO-KATEK H.Deha Yceil, SO KOB
Hizmetleri ubesi 3. SO Yayn No: 2011/24 Sanayide Srekli Gelime in:
KAZEN, stanbul Sanayi Odas, stanbul 2011 Tasarm ve Uygulama,
Mrettebat Reklamclk Her hakk sakldr. stanbul Sanayi Odas kaynak
gsterilmek suretiyle alnt yaplabilir. Gncelletirilmi kinci Bask 4.
nsz 12 Sanayide Srekli Gelime iin: KAZEN 11 1. Giri 2. Sanayide
Kaizen Dnce Tarz ve Kaizen 5 7 8 3. Kaizen 3.1. evremizdeki
Kaizenler 13 3.2. Kaizen rnekleri 15 3.3. Kaizen Nasl Yaplr? 19 12
stanbul Sanayi Odas Kalite ve Teknoloji htisas Kurulu (SO-KATEK) 5.
5. Kaizen Ynetimi 4. Kaizen eitleri ve Trevleri 4.1. Yenilik ve
Kaizen Kombinasyonlar 29 4.2. 5S Kaizen 32 4.3. Kobetsu Kaizen 40
6. Kaizen Seminerlerinde Sorulan Sorular 28 45 51 7. Fabrikalardaki
16 Byk Kayp (Muda) 53 8. Referanslar 55 Sanayide Srekli Gelime in
Kaizen 6. 5 nsz KOlay Blgi Seti'ne, KOB'lerimizin ilgi duyaca ve
bavuru kayna olarak istifade edecei yeni klavuzlar eklenmesine
ynelik almalarmz devam etmektedir. Bu almalar sonucu Sanayide
novasyon Ynetimi (16), 5S Klavuzu (17), Stratejik Ynetim Klavuzu
(18) ve nsan Kaynaklar Ynetimi (19) adl kitapklar seriye
eklenmitir. stanbul Sanayi Odas olarak, sanayimizin rekabet gcnn
artrlmasna ynelik almalar iin KOlay Blgi Seti'nde yer alan
klavuzlarn hazrlnda emei geen SO-KATEK yelerine teekkr ediyoruz.
Kolay Blgi Seti ierisinde yer alan kitapklarmzn yelerimize ve tm
sanayi kurulularmza yararl olmasn diliyoruz. Sayglarmzla, C.Tanl KK
stanbul Sanayi Odas Ynetim Kurulu Bakan stanbul Sanayi Odas Kalite
ve htisas Kurulu (SO-KATEK), bata stanbul Sanayi Odas yeleri olmak
zere Trk sanayiinin, kalite ve teknoloji konularnda ihtiya
duyduklar bilgiye, abuk, etkin ve verimli bir ekilde
ulaabilmelerine katkda bulunmak amacyla 1999 ylnda kurulmutur ve o
tarihten bu yana almalarn aralksz olarak devam ettirmektedir. Trk
sanayiinin yksek ve srdrlebilir bir rekabet gc kazanmas misyonu
dorultusunda, sanayi, niversite ve kamu temsilcilerinin gnll
katlmyla oluan SO-KATEK bnyesinde, getiimiz dnemde, KOB'lere ynelik
kolay anlalr ve uygulanabilir baz temel kavram ve teknikleri ieren
rehber kitapklardan oluan Kolay Bilgi Seti hazrlanmtr. lk basks
2004 ylnda gerekletirilen Kolay Bilgi Setine her yl yeni kitapklar
ilave edilmektedir. Hlihazrda Set ierisinde, KOB Ynetim Yaklam (1),
Endstriyel Tasarm (2), rn Gelitirme (3), Yeni Gelitirme (4), Fikr
Haklar (5), Sanayiye Salanan Devlet Destekleri (6), Sanayide
zdeerlendirme (7), AB ereve Programlar El Kitab (8), Proje Ynetimi
(9), Yenilikilik ve Ar- Ge Destekleri (10), Sanayide Srekli Gelime
iin Kaizen (11), Markalama (12), Toplam Verimli Ynetim (13), Alt
Sigma (14) ve Yeni rn ve Tesis Yatrmlarnda Fizibilite (15) kitaplar
kitapklar yer almaktadr. 7. 7 1. GR Sanayi kurulularmzn rekabet
glerini artrarak gerek ulusal, gerekse uluslararas pazarlarda baarl
olabilmeleri iin topyekn ve hzl gelimeleri gereklidir. Bu geliimde
ynetimin nemli katksnn yansra, tm alanlarn yaratclnn teviki ile
yaplan ok sayda iyilemenin (Kaizenlerin) rnlerimize, retim
srelerimize, dolays ile rekabet gcmze nemli katk salayaca aktr.
Birok iletme, rekabeti piyasa koullarnda maliyetlerin azaltlmas ve
verimliliin artrlmasna ynelik deiik sistemler uygulamaktadr.
Uygulamalarn iinde ad ok duyulan bir kavram da Kaizendir.
Fabrikalarda mavi yakal personel saysnn ynetim kadrosundan 7-15 kat
fazla olduu dnlrse, mavi yakal alanlarn srekli i yap tarzn ve/veya
rn iyiletirmesinin toplam iyilemeye ne kadar byk etkisi olaca
tartlmaz bir gerektir. Kaizen Nedir? Ne deildir? Japonca Kai:
deiim, Zen: iyi, daha iyi anlamna gelen szcklerdir. Btnnde Kaizen
SREKL YLETRME anlamn tayan Japonca bir szcktr. Kaizenlerin ana
fikri ekip veya bireysel olarak, insann evresinde, sorumlu olduu
alanlarda srekli kk iyilemeleri bulmas ve uygulamasdr. yiletirme,
Kaizen ve inovasyon (yenilik) olarak ikiye ayrlabilir. Kaizen
srekli abalarn sonucunda mevcut durumda grlen kk aptaki ok sayda
iyiletirmeleri anlatr. Yenilik (inovasyon) tamamen farkl ekilde,
yeni teknoloji ve/veya aralarda yaplan byk deiiklikler ve/veya
yatrmlar sonucu mevcut durumun kkl biimde srayarak deitirilmesidir
ve bu konu Kaizen deildir. Kaizenler iin mevcut koullarla, zaten
ulalm olan standardlar ile yetinilmemesi, yeniliklerin aranmas,
yaplan iyiletirmelerle gurur duyulmas ve takdir edilmesi arttr.
yiletirme iin balang, iyiletirmeye olan ihtiyacn fark edilmesidir.
htiya bir problemin ya da yetersiz standardn fark edilmesiyle
ortaya kar. Bu problemleri farketmesi gerekenler bizzat ii
yapanlardr. Fark edilen bir problem yoksa, iyiletirmeye ihtiya
domaz, dolays ile Kaizen yaplmas iin gerekli atmosfer oluamaz.
Kaizenler Kimler Tarafndan Yaplr? Kaizen bir fabrikadaki tm alanlar
kapsar. zellikle mavi yakal alanlarn zendirilmesi ile bireyler
tarafndan birok Kaizen yaplmas, etkin sonular alnmas mmkn olur ve
bu ok nemlidir. Dier taraftan orta lek ve zeri boyuttaki
fabrikalarda i blm nedeniyle deiik sorumluluklardaki kiiler
tarafndan problem zme tekniklerinin de kullanm ile ekip almalar da
yaplabilir. Bu ekip almalarnda problem zme teknikleri de youn
olarak kullanlr. Ekipler tarafndan yaplan metodik iyiletirme
almalarna Kobetsu Kaizen denir. Kaizenler Hangi Alanlarda
Yaplabilir? Kaizen iyerlerinde rnlere ve retim proseslerine ynelik
olarak, ofisde, evde, hastanede, ksaca her yerde ve her zaman
uygulanabilir. zellikle Japonyada Kaizen yaamn her alannda
uygulanmaktadr. Fabrikalarda Japonca Muda denilen 16 byk kaybn sfra
indirilmesi hedefi dorultusunda yaplacak Kaizenler ile verimliliin
arttrlabilecei gibi rn ve retim maliyetlerinde de kayda deer dler
salayabiliriz. Kaizen yapmak Japonyada alanlar iin grevin bir paras
gibidir. Bu nedenle srekli iyileme 1. Giri 8. 8 araynn ve anlaynn
kltrel olduu; baka kltrlerde uygulanmasnn zor olduu ileri srlmtr.
Ancak sonradan bu savn yanl olduu; Kaizenin bir ynetim anlay olarak
ele alnp canl tutulduunda kltr farknn bir nemi olmad ve ok baarl
olunaca grlmtr. Nitekim, KAZEN uygulamalar yaplan bir ok fabrikada
alanlarn motivasyonu artm; alma alanlar iyileen bir ok
fabrika/firma dier firmalar tarafndan izlenen nc konumuna
ykselmitir. Fabrika alanlar tarafndan yaplan sunulara katlan
izleyicilerin olumlu izlenimleri bu geliimin gstergesi olmutur.
Trkiyede de bir ok yerde gerekletirilen baarl
uygulamalar,KAZENlerintetiklenebilir,kazanlabilir ve
gelitirilebilir bir ynetim anlay ve uygulama olabileceini
gstermitir. Sanayi bir sreler btndr. Girdiler birtakm srelerle
rnlere dntrlr. ngilizce ba harfleri M harfi ile balayan ve 5M
kaynaklar olarak adlandrlan girdiler; malzeme, insan gc, makine,
ynetim ve finanstr. Gnmzde, bu girdilere ek olarak motivasyon da
bir kaynak olarak ele alnp, girdiler bazen 6M girdileri olarak da
adlandrlmaktadr. Gnmz rekabet ortamnda, girdilerin rn haline dnrken
hangi srecin ne kadar iyi yrtld ok nem tar. nk mteriler, sanayi rnn
tad Kalite, maliyet, teslim sresi olarak bilinen deer kriterlerini
rnn bedeli ile karlatrp satn alrlar. reticilerin, rnlerini daha ok
satabilmeleri iin ktlardaki deer kriterlerini artrmas gerekir. Bu
art rn tasarm, retim sreleri (prosesleri) ve 5M faktrleri gznne
alnarak mmkn olabilir. Mteri asndan yaratlan fark rekabeti
belirler. Bu sebeple, fark iyilemede, hzl iyilemede ve mterinin
deer kriterlerini daha ok tatmin ederek rekabet gc elde etmededir.
2. SANAYDE KAZEN DNCE TARZI VE KAZEN 2. Sanayide Kaizen Dnce Tarz
ve Kaizen ekil 1 9. 9 Japoncada Kai: deiim, Zen: iyi, daha iyi
kelimeleridir. Btnnde Kaizen SREKL YLETRME anlamn tayan Japonca bir
kelimedir. Kaizenlerin ana fikri ekip veya bireysel olarak, insann
evresinde, sorumlu olduu alanlarda srekli kk iyilemeleri bulmas ve
uygulamasdr. Japonlar getirdikleri bu anlay deiiklii sayesinde
retimde kendilerine nemli bir rekabet gc kazandrmlar ve daha
rekabeti rnler yaparak dnya piyasasnda uzun sre endstriyel
hakimiyetlerini srdrmler ve halen de srdrmektedirler. Biraz kaynak
kst, biraz da kltrel yaplar gerei, Kaizen metodolojileri Japon
sanayisinde ok kolay ve yaygn kullanlmtr. Japonlarn takm almasna
yatkn olmalar, srekli iyi niyetle Kaizen retmeleri, Kaizeni retimde
de, rnlerde de yapyor olmalar Japonlara ayr bir stnlk getirmitir.
Dolaysyla Japonlar bu iyilemeye ynelik deiim kltrn 1950lerden bu
yana sanayiye kazandrdklar iin srekli gelierek verimlerini
arttrmlardr. Sanayide, srelerin yan sra ktlar da fark yaratmada nem
tar. Bunlar, kalite-maliyet-teslim sresi de dikkate alnarak retilen
ktlardr. Her gn yaplan Kaizen faaliyetleri ile nemli lde endstri
srelerini iyiletirmek mmkndr. Dolaysyla, maliyetler der, kalite
artar ve teslim sresi ksalr. Bu nedenle, Kaizen, srelerdeki kk
iyilemeler ile ktlardaki deer kriterlerini gelitiren
faaliyetlerdir. Japon Human Resources tarafndan tanmlanan ekliyle
Kaizen, bir ama dorultusunda iyilemeler btn veya kullanlan bir
metodun deitirilmesidir. Dier bir tanm, kk ekil 2 ekil 4 QCD:
kalite, maliyet ve teslim sresi kelimelerinin ngilizce ba
harfleridir. ekil 3 10. 10 deiikliklerin birikimiyle yaplan
iyilemelerdir. Dolaysyla Kaizen herkesin yapabilecei, o gn
yapabilecei ii en iyi bilen ve tezgahn banda alan kii tarafndan
yaplabilecek iyilemeler ve bunlarn ok sayda yaplarak srekli
klnmasdr. Sanayi asndan Kaizen, bir ama dorultusunda retim
metodunda sre ya da srelerinde rn zelliklerinde kk deiiklikler
yaplarak ktlarda salanan iyilemelerdir. rnein, konfeksiyon
sanayiinde alan bir operatrn yapt bir iyileme bir zaman tasarrufu
salayabilir. Operatrn kendi srecinde, srelerinde, yani retim
metodunda yapt bu kk iyileme bir Kaizendir. Kaizenler rn
zelliklerinde de yaplabilir. Arlkl olarak, srelere yaplan Kaizenler
daha etkilidir. Sreler bir retimde ok tekrarlandnda yzlerce,
binlerce defa tekrar edilen bir ilemde kk iyilemelerin toplam ile
yksek bir iyileme seviyesi elde edilebilir. rnein bir operatrn yapt
Kaizen ile kendi srecinde %7lik bir iyiletirme yaptn varsayalm. Bu
durumda 1000 adetlik bir retim partisinde 70 paralk fazla rn elde
edebilir. Kaizenlerin mtevazi, mevcut bteyle, mevcut personelle,
mevcut donanm ve makinelerle yapld gz nnde bulundurulmaldr. te
Kaizenler, bu atmosferde yaplan iyilemelerdir. ekil 5 ekil 6 ekil 7
Yerleri paspasla temizlemek. pleri toplamak ve p kovasna atmak.
Pencereleri silmek ve temizlik yapmak. Bunlar Kaizen deildir... nk
bir metod, proses veya rnde iyiletirme deildir. Her zaman yapmakta
olduumuz iyiletirmeler ile Kaizen arasndaki fark nedir? 11. Kaizen
kavramn daha iyi tarif edebilmek iin ne olmadn da anlatmak
yararldr. Kaizen ve Yenilik farkl iki kavramdr. Yenilik ya da
inovasyon, ksa vadeli srama eklinde yaplan ve byk admlarla
gerekleen deiikliklerdir. Yenilik (inovasyon) bir ok durumda farkl
bilgiler, teknoloji, ciddi bir yatrm ve n alma gerektirir. 11
Halbuki Kaizenler; daha mtevazi ve kktr. Yaplan deiiklikler kk
admlarla ve uzun srede toplanarak nemli bir sonuca varr. alanlar
veya kk ekipler tarafndan kk yatrmlar ile yaplabilirler. Sonuta
Kaizen basit, pratik, ok fazla kaynak ayrlmadan ve genelde eldeki
kaynaklarla gerekletirilebilen iyilemelerdir. ekil 9 ekil 10 ekil 8
KA ZEN kstlama altnda yaplan bir dzenlemedir. Her iin kstlar,
snrlar vardr. Bte, personel, zaman, yetenek, donanm, irket kltr
Yneticilerin anlay ekli gibi... Herkes bu snrlamalar dahilinde iini
yapmaya alr. Dolays ile Kaizenler de bu kstlamalar iinde yaplmak
zorundadr 12. 12 Fabrikalarda rekabet gcnn artmas iin retim
srelerinin, retim aralarnn ve retilen rnlerin srekli iyilemesi
gereklidir. Bu iyilemelerle kalite, maliyet ve teslim sresi dnlerek
mterilere satlan rne deer katlm olur. Ne kadar ok kk iyilemeler
(Kaizen) yaparsak, toplamda elde edilen iyileme dolays ile mteriye
yansyan deer artar. Yani fabrikalarda tm mhendislik blmlerini,
verim artrmalarn yneten kiileri, yneticileri, efleri, mdrleri, ofis
alanlarnn yansra tm retim sahas alanlar gibi geni bir alan
kitlesini bu iyilemelere katabilirsek, o zaman sanayide daha byk
bir verim art, ve rnlerde nemli gelimeler salamak mmkn olabilir. Bu
nedenle, sanayide srekli gelime asndan, geni alan kitlelerinin
yapaca Kaizenler nem tar. Kaizen iin gereklilik hissetmek, mevcut
durumu belirlemek, iyilemeyi yaratmak ve uygulamak, sonraki iyilemi
durumu da belirlemek gerekir. En basit Kaizenler nce-sonra
Kaizenleridir. ekil 11 3. Kaizen Kaizen birok alanda yaplabilir.
evremize bakarsak evde, ofiste, iyerlerinde, fabrikalarda srelerde,
aralarda ve rnlerde birok yaplm Kaizen grebiliriz, Kaizen frsat
yakalayabiliriz, Kaizen yapabiliriz. . 13. 3.1. evremizdeki
Kaizenler . 13 14. 14 ekil 13 ekil 14 Temizlik iin sopal paspas
yerine, terliin altna yerletirilen paspas bezleri de bir Kaizendir.
Bunun gibi daha birok pratik rnekleri bulmak mmkndr. rnein, bir
alan yerleri temizlerken sprgeyi arabann bir kenarna asarak kendi
temizlik srecini hzlandrabilir. Evde Kaizen: Mutfakta bulak makinas
ile her iki gnde bir ykanm tabak ve bardaklarn deiik dolaplara
datldn ve istiflendiini dnelim. Ev hanmnn yapabilecei bir Kaizen
ile tabak ve bardaklarn konulaca dolaplar, bulak makinasna en yakn
dolaplarla deitirilse; her iki gnde bir 3 dakika tasarruf
edilebilir ve bu kk yer deitirme operasyonu ile ylda 8 saat
kazanlabilir. Bylece kk bir deiiklikle byk bir tasarruf elde edilmi
olur. Gnlk Hayatta Kaizen: ki tarafa da alabilen yayl kaplarn
zerindeki kulplar aslnda fonksiyonsuzdur. nk bu kaplar sadece
itilmektedir. Bu nedenle kap zerine yalnzca kapnn el ile srekli
itildii blgesine kulp yerine bir alminyum levha
konulabilir.Alminyum levha temizlii salarken, kap kulbunun yksek
maliyeti tasarruf edilmi olur. Ayrca, bu tr kaplar her iki tarafa
da alabileceinden, dier taraf gsterenbir cam bulunmas da kk ama
kazalar azaltc nemli bir deiiklik olur. ekil 12 15. 15 3.2. Kaizen
rnekleri ekil 15 Bu rneklerde olduu gibi Kaizen srekli gelime,
srekli ve tekrar tekrar, durmakszn, ok sayda deiimi, geliimi
gerekletirmek anlamn tar. 16. 16 ekil 17 ekil 18 rnde Kaizen:
retilen rnler hergn fabrikalarn, atlyelerin sreleri iinde olumakta,
yzlerce, binlerce, on binlerce yaplmaktadr. Fabrika alanlar, her an
deiik bir retim aamasnda olan rn grrler. Bu rnlere mterinin deer
kriterleri (kalite, maliyet, teslim sresi) asndan baklrsa bu
kriterlerde birok alan birok iyileme yaparsa; toplamda kaliteyi
nemli lde artrmak, fonksiyonlar zenginletirmek, maliyeti ve teslim
sresini drmek mmkndr. Di fralarndan rnek verirsek: Diini fralayan
zaten fray ileri geri hareket ettirmiyor mu? ok sayda fra kl
gerekten gerekli mi? Yllar ncesi di fralarn hatrlayalm: ok sayda kl
dizileri vard. Youn olarak alan bir lokantada hem telefona cevap
veren hem de lokantadaki mteriler ile ilgilenen garson, aceleyle
siparileri alrken telefonu hzla kapatyor olabilir. Bu durumun
telefondaki mterileri rahatsz etmemesi iin, birka zm nerilebilir.
Bir elektronik devre yardmyla kapatma sesi kslabilir; ama bu yntem
pratik ve ucuz bir yntem olmadndan tercih edilmeyebilir. Daha
pratik ve ucuz bir yntem olarak, telefonda ahizenin mikrofonunun
temas ettii ksma bir snger konulabilir. Bylece, telefon hzl da
kapatlsa, mterilerce olumsuz alglanabilecek bir davran nlenebilir.
ekil 16 AZALTARAK KAZEN Di frasnn fra ksm gereksiz uzunlukta nce
Sonra imdiki di fralar daha az sayda kl dizinleri tayor. Mterilerin
kalite anlayn zedelemeyecek oranda birileri Kaizen yapm, maliyeti
drm... 17. 17 ekil 19 ekil 23 ekil 22ekil 21 Bylece, srece ynelik
bir iyileme salanr, iler daha kolay yaplabilir, sonuta da verim
artm olur. nce: Bir metal parann apaklarnn temizlendii alma ortamn
dnelim. Masann st metal tozlar ile dolu, zaman zaman tozlar yere
dklyor ve sonra temizleniyor. Ve bylece bir emek kayb oluuyor. ekil
20 yerinde Kaizen: rnein, bir tezgahta, biri ksa boylu, dieri uzun
boylu iki kiinin beraber altklarn varsayalm. Sonra: alan Kaizen
yapabilir: nce masasnn kenarna bir siperlik koyarak tozlarn yere
dklmesini nler; bylece yeri nce kirletip, sonra temizlemekten
kurtulur. kinci Kaizen: Bunu takiben, masaya bir delik delerek ,
altna tala kutusu koyabilir ve sk sk tala temizlemek zorunda
kalmaz. Tala kutusunu sadece dolunca dkmek yeterli olur. nc Kaizen:
alan, tala kutusunu masann altna eilip almak ve el ile tamak yerine
kutunun altna tekerlekli bir araba koyabilir ve dolunca istenilen
yere ekerek kolayca gtrebilir. Byle bir atmosferde i grmek her iki
alan iin de zordur. alanlardan biri, bir Kaizen yapabilir: Ksa
boylu olann ayann altna bir platform koyarak, kendini ykseltmesi
salanabilir. 18. 18 ekil 25 Kaizen sonras durum: Ofis cihazlarna
ait kablolarn basit bir plastik spiralle balanmas, dank kablolarn
ortaya kartabilecei sorunlarn nlenmesine ve ofisin temiz ve dzenli
grnmesine yardmc olabilir. ekil 24 Lastik balans makinasnda basit
koruma Ama kapama dmesi takviye edilerek srekli kirlenmekten
korunmutur. Lastik balans makinasnn ama-kapama dmesi ok
kullanldndan bozulmutur. Operatr yaptrd bir bant ile hem ama -
kapama dmesinin kopan parasn yerine tutturmu hem de srekli
kirlenmeyi nlemi olmaktadr. Zaman zaman kirlenen bant paras
deitirilmektedir. Ofiste Kaizen: nceki durum: Kablolar dank. irkin
grnmn haricinde yerlere sarkan kablolara taklnp kablolarn kopmas ,
filerin kmas mmkn. 19. 19 3.3. KAZEN NASIL YAPILIR? 20. 20 ekil 27
ekil 28 ekil 26 Kaizenleri gerekletirmek iin, ncelikle, problemin
tanmlanmas, Kaizen yapacak kiilerde problem uuru oluturulmas
gereklidir. rnein, ev eyalar retim sektrnde, fabrikalarn
ambalajlama blmnde alanlar, kullanclarn aldklar rnleri kullanmadan
nce temizlediklerini varsayabilirler. Bu yzden ambalaja koymadan
nce, rn temizlemeden kutuya koyabilir yada kt bir ekilde ambalaj
yapabilirler. yiletirmenin yaplabilmesi iin, bu durumun ncelikle,
bir sorun olduuna ilikin bilincin kazanlmas gerekir. Dolaysyla,
iyiletirme ihtiyac ve fikir retme sreci, aslnda bu problem
farkndalyla balar. yiletirme yapmak iin mantksal olarak bu kaplar
gemek gerekir. nce problem tanmlanr, sonra fikir retilir ve zm
nerileri belirlenir. Son olarak da neriler uygulanr. Uygulanmayan
fikir hibir anlam tamaz, yani iyileme gereklememi olur. Problem
bulma yntemleri Birinci metod; sorunlar, hatalar, yanllar ve sknt
gibi grlebilir problemleri farketmektir. rnein, bir alan bugn
makinelerin sesi daha farkl diye dnebilir. Sorunu tanmlama
aamasnda; Halen yaplmakta olan en iyidir diye dnlrse yaplan
iyiletirmek mmkn olmayabilir. Bu yzden alanlarda, ii daha hzl, daha
iyi ve daha verimli yapmann baka bir yolunun her zaman olduuna dair
bir bilin oluturulmaldr. ekil 26 21. 21 ekil 29 ekil 30 ekil 31 Bir
de grnmez sorunlar vardr. Srelerde sorun grnmese de, birtakm
kayplar olabilir. olsun, ister alanlar olsun, bu 16 kayba
odaklanlrsa, kayplar azaltacak birok Kaizen yaplabilir. Grnmeyen
sorunlarn arasnda, hareketlerin israf, 16 kaybn arasnda lojistik
olarak bulunur. Hat organizasyonunun hatalarnn iinde de ksmen geen
kayplar vardr. Ekipmanlar konusunda da, hz kayb benzer bir kayptr.
Bu problemleri bulmak, iin niin, neden, ne oldu gibi birtakm
anahtar kelimelerle dnmek gerekir. Her zaman bu yledir. Niin yle?
Ben onu yle istemiyorum, daha iyi olabilir. Burada birey ters
gidiyor gibi dncelerin herbiri, aslnda iyiletirmeler iin birer
veridir. Sadece belirli kiilerin iyiletirmeleri yapabileceini dnmek
yerine bu durumu sorgulamal ve iletmede gereken iyiletirmeyi
yapacak dier alanlarn da olabilecei hatrlanmaldr. O nedenle bu
anahtar kelimeler, bu dnce mantn tetikleyen kelimelerdir. kinci
aama: Fikir retme. Problemi zmek iin fikir retmek gerekir. Fikir
retilirken Kaizenler, eleme, azaltma ve deitirme yntemiyle
tetiklenir. Lzumsuz olan elenebilir. Gereinden fazla olan
azaltlarak Kaizen yaplabilir. Bunlar rnlerdeki ktlar azaltan
iyiletirmelerdir. Yada deitirerek de Kaizen yaplabilir. Dolaysyla,
bu alanda fikir retilebilir. Eer bir makinenin sesi deitiyse,
problem geliyor demektir. Problemi o alan hisseder, bu durumu
ustabana, efine, amirine, atlye efine ya da mdrne bildirir. Bu gibi
durumlar sezebilen alanlar Kaizenler sisteminin iinde liderlik
grevi de stlenebilirler. Kitabn sonunda, bu sorunlar tanmak iin
kullanabilen, Japonlarn 'muda' diye adlandrd 16 byk kayp
listelenmitir. Bunlar, ekipman verimsizletiren 8 kayp, igc verimini
dren 5 kayp, malzeme ve enerji kayplardr. Bu 16 kayp, fabrikalarda
oluan kayplardr. Dolaysyla, ister mhendislik ofisleri olsun, ister
yneticiler 22. 22 ekil 33 ekil 34 ekil 35 ekil 36 ekil 32 Ortak
kullanlan tuvaletlerin kapa olmal mdr? Evde gereklidir, ama
havalandrmas olan ortak kullanmdaki tuvaletlerde, tuvalet kapan
ortadan kaldrmak, hem kullanm kolayl asndan hem de maliyet asndan
bir avantaj salayabilir. Arabalarn park yerlerinde, park srasnda
geri giderken belirlenen alann dna kmasn nlemek iin bir takoz
kullanlr. Genellikle lkemizde bu amala araba eni kadar uzun bir
boru kullanlmaktadr. Fakat bu uzunlukta bir boru kullanlmadan da
ayn ilevi salamak mmkndr. Borunun maliyetinin yansra birok ek
malzemesinin de maliyetinden bylelikle tasarruf etmek mmkndr. 23.
23 ekil 37 ekil 38 ekil 39 Boru yerine iki beton takoz kullanarak
retilen zm iyi bir Kaizen rneidir. Fakat daha da dikkatli dnlrse,
arabann geri gitmesine mani olmak iin iki takoza gerek olmadnn
farkna varlr. Bir tane takoz koyarak da, arabann tekerlei takoza
taklacandan geri gitmesine engel olunabilir. Bu rnekte ilk durumda
arabalarn eni uzunluunda bir takoz maliyeti 40-50 lira (malzeme,
montaj vs) iken, yerine iki tane beton takoz kullanldnda maliyet
yaklak 30 liraya inecektir. Kaizenler sonras bir tane beton takoz
kullanldnda ise malzeme maliyeti 15 liraya inecek ve kullanlan
iilik maliyetinde ki d ile birlikte, toplam maliyet 12 lira
civarnda olacaktr. Mteri asndan deer, arabann geri gitmemesi ise
bunu 50 lira yerine 12 lira ile yapmak mteriye ayn deerin ok daha
ucuza maledilmesi anlamn tar.
Dierbirmetotda,AzaltarakKaizenyapmakolarak adlandrlabilir. 10 sral
ve 7 sral di fralarndan 7 sral olan retmek bir azaltarak Kaizendir.
Di fras hareket ettirilerek kullanldndan 7 sra fra da ayn ii grr,
dolaysyla 10 sra fra gerekli deildir. Dikkat edilirse, eskiden di
fralar ok uzun retilirken, gnmzde daha az sral retilmektedir. Di
fralama ynnden bir farklar da yoktur, mteriye bir deer katmadklar
iin zaman iinde azaltlmlardr. ekil 40 AZALTARAK KAZEN Di frasnn fra
ksm gereksiz uzunlukta nce Sonra 24. 24 ekil 44 Benzer mantkla
sahil yoluna bakalm: Arabalarn kaldrma park etmesini nlemek iin ok
sk beton engeller yaplm. Aralar kaldrma dik giremeyecei iin, Kaizen
yaplarak ayn i, %40 daha az engel kullanarak ok daha ucuza
maledebilirdi. Deitirerek Kaizen yapmay aklamak iin bir baka rnek,
fabrikalardaki stma-soutma fanlardr. Fabrikann elektrik panosundaki
fanlarn arzalanmas, ounlukla cihazlarn da arzalanmasna yol aar. Bu
yzden fanlarn altndan emin olmak gerekir. Tek yntem fan sesini
dinlemek deildir. Aada grlen metod birok fabrikada uygulanan pratik
bir metoddur. Fanlarn zgaralarna birer kurdele balanr, fanlar altka
kurdeleler dalgalanaca iin fanlarn alp almad uzaktan bile kolayca
anlalabilir. Kurdelelerin havalanmamas, fanlarn almadn ve
deitirilmesi gerektiini gsterir. Konik girili anahtar girileri rnde
Kaizen iin iyi bir rnektir. Konik giri ile anahtar kilide takmak
kolaylar, maliyet der ve rn daha kolay satlabilir. ekil 43ekil 42
ekil 41 Atlyenin kesinde duran kompresr atlye iindeki havay alarak
kendisini soutmakta ve oluan lk hava gkyzne bir kanal vastasyla
atlmaktadr. Civarda kap da aldnda kn alanlar bazen mekte ve bu
noktaya elektrikli stclar koyulmasn nermektedirler. Fabrikann
bakmcs bir Kaizen yaparak dar giden scak havann yolunu bir sac
parasyla kapatm, scak hava kanalnn yanndan atlyeye doru bir delik
amtr. Bylece boa giden scak hava atlyenin stmasnda kullanldndan
alanlarn snma ihtiyacn salar hale gelmitir. Yazn atlyeye alan delik
kapatlarak kanaln azn tkayan sac paras kartlacak ve scak hava yine
darya atlacaktr. Bylece iletmenin yaklak 3000 kcal/saat ekstra
enerji satnalmasna gerek kalmamtr. 25. 25 ekil 46 Kaizen
aktivitelerinde en nemli evre uygulamalardr. Uygulanmayan
fikirlerin doal olarak ne fabrikaya, ne Kaizen yapan kiiye ne de
Kaizenleri yapan gruba bir getirisi yoktur. Fayda uygulama ile elde
edilir. Uygulamalarn bir metod dahilinde yaplmalar salanmaldr.
Problemin, nerinin, uygulamann ve elde edilen iyilemenin anlatld
bir rapor ile alanlarn motivasyon kazanmalarna frsat verilmesi,
takdir edilmesi, gereinde dllendirilmesi ya da onurlandrlmas yaayan
bir Kaizen sistemi iin gereklidir. Hazrlanan formlar panolara
aslarak birok kiiye gsterilebilir.Kaizeni yapan kiinin problem ve
zmne ynelik sorulara yant veren bir dokman da daha sonra bavurulmak
zere saklanabilir. Bu dokmanlara Kaizen Formuveya nce-Sonra Kaizen
Formu denir. ekil 47 Yol, yn gsterme oklar Japonyada ok yaygn
olarak kullanlmaktadr. Oklar merdivenlerin baslan ksmlarna deil,
sadece alnlarna yerletirilerek yaya trafiinin doru ak ynn
gstermeleri salanr. izilerek yaplan bu yn gsterme oklar ile
istasyon, metro klarnda son derece pratik bir ekilde insanlar
ynlendirebilir, bu alanlardan geen binlerce yolcuya zaman
kazandrabilir. ekil 45 Sadettin Sara Sadettin Sara 26. 26 Kaizeni
yapann: 1. alt blm 2. Makina (veya proses) ad 3. Kaizenin ad,
tarifi 4. Balang tarihi Kaizen Aktivitesi: 5. Kaizen aktivitesine
verilen numara 6. Kaizen ncesi durumu gsterir izim veya fotoraf 7.
nceki durumun, problemin, kayplarn aklanmas, ltler 8. Kaizen sonras
durumu gsterir izim ve fotoraf 9. Sonraki durumun farknn aklamas
Sonular: 10. Kaizen maliyeti 11. Kaizen sonular, iyilemi ltler,
biti tarihi Notlar: 12. rnein fabrikalardaki 16 byk kaybn listesi
Kaizen Formu erii KAZENALANILELGLAIKLAMA,FOTORAF,ESKZvs. Kayplar:
1. Arza 2.Set-up/Ayar 3.Takm Deiimi 4. Balang Kayplar 5.Kk Durular
6. Hz Kayplar 7. Hata ve Tamir Kayplar 8. Kapatma Kayplar 9.Ynetim
Kayplar 10.retim Hareket 11. Hat Organizasyon 12. Lojistik 13. lme
ve Ayar Kayplar 14. Enerji Kayplar 15. rn Kayplar 16.Ekipman
Kayplar MALYET: KAIZEN NCES DURUM KAIZEN SONRASI DURUM: NCE-SONRA
KAZEN FORMU SM / BLM MAKNA / PROSES / RN KAZEN ADI / TANIMI NO ekil
48 Bu tr Kaizen formlarnn yaplmas, kiileri metodik dnmesi, llebilen
getirilere ynelmesi, yaplan Kaizenlerin ilan, ilan edilen
Kaizenlerin dier kiileri zendirmesi asndan faydal olmaktadr. Dier
taraftan Kaizen formlar dokmantasyon ve dl verilebilmesi asndan
deerlendirme arac olarak da faydaldr. HANG KAYIP NASIL YOKEDLECEK?
YAPILAN KAIZENIN AVANTAJ VE GETRS: KT DURUMUN AIKLAMASI, KAYIPLAR
GELNEN Y DURUMUN AIKLAMASI Tesbit Tarihi: Biti Tarihi: 27. 27 ekil
49 28. 28 4. Kaizen eitleri Trevleri 29. 29 ekil 52 4.1. Yenilik ve
Kaizen Kombinasyonlar Yenilik ve Kaizenler farkl kavramlar
olmalarna ramen srelerde, makinalarda ve rnlerde beraber
kullanlarak nemli gelimeler elde edilebilir. nce farkllklar
zetleyip, sonra nasl beraber kullanlabileceklerini bir rnek ile
aklayabiliriz. ekil 50 Yenilik (inovasyon) kaynak tahsisini yani,
yeni personel, yeni donanmlar, makinalar yeni bilgilerin teminini
gerektirir.Halbuki Kaizenler; daha mtevazi ve kktr. Yaplan
deiiklikler kk admlarla ve uzun srede toplanarak sonuca varlr.
alanlar veya kk ekipler tarafndan kk yatrmlar ile yaplabilirler.
Bylece, nemli gelimeler elde edilebilir. ekil 51 Fabrikalardaki
yneticiler, atlye efleri, ustabalar, mdrler, aslnda byk ve kk
iyilemeleri ayr kaynaklarda gerekletirip, bir takm almas ile
birletirebilir. Sonuta byk iyilemeler oluturabilirler; bir tasarmc
yardm ile, rnde nemli bir iyileme yapabilir veya retim metodunda
iyiletirmeler yapabilirler. Bir sre sonra, ikinci bir defa daha,
bir takm teknolojik yenilikleri kaynak artrarak, yatrmlar yaparak
gerekletirebilirler.Tm bu yenilikler yaplrken dier Kaizenlere devam
edilebilir. rnn evrimi iinde yenilik ve Kaizen kombinasyonlar
incelenip, baka alanlarda da kullanlabilir. rnek olarak otomobil
kapsnn anahtarlar ve alarm devresini aktif hale getiren uzaktan
kumandann evrimi dnldnde, bu geliim, rnde yaplan yenilik ve Kaizen
kombinasyonuna iyi bir rnek olabilir. 30. 30 ekil 53 ekil 54 ekil
56 ekil 55 Alarm uzaktan kumandalar ounlukla ceplerde tanr. Bu
yzden dmelerine istenmeyen zamanlarda baslma ihtimali vardr;
anahtarln zerine konulacak olan srgl bir kapak ile bu olasl nlemek
gayet kolaydr. Araba kapsn aan bir anahtar ile balayalm. Alarm
fonksiyonunu ap kapatmaya ynelik uzaktan kumanda ise yenilik
getiren faydal bir aratr. yiletirmeye baka ekillerde de devam
edilebilir. Alarm dmelerini anahtar kullanlmad zaman devre d brakan
srg anahtarl bir koruma kullanlabilir. Srgl anahtar bir yana
kaydrnca, alarm dmeleri alarm altrmyor; kontrol yanyor ancak
uzaktan kumanda almyor. Srg anahtar tekrar dier tarafa kaydrnca
dmeler tekrar alarm kontrol eder hale dnyor. 31. 31 Alarm ile
anahtar birletirilebilir. Bylelikle, aradaki balant zincirine, dme
kapana yada srgl kilide ihtiya ortadan kalkar. Dolaysyla, bu rnde
yaplan yaratclk ve Kaizenler sonucunda, toplam maliyet %15-20
ucuzlayabilir ve bu fark firmaya bir rekabet gc olarak geri dner.
Grld zere, srelerin yansra rnlerde de Kaizen yapma imkan vardr ve
yaplmas da firmalara nemli lde fayda salayabilir. ekil 57 Tm bu
rnekler tekrar dnldnde Kaizenlerin kendi ilerinde farkl eitleri
rahatlkla grlebilir. En basiti, kk kk iyilemeler, nce-sonra
Kaizenleri dir. Bu tip Kaizenler bireysel fikirler ve almalar ile
bir metodun ya da bir rnn iyiletirilmesini ierir. 5S Kaizenler ise,
kii ve / veya grup aktiviteleri ile alma ortamnn iyiletirilmesi,
alma ortamnda hzl srecidouracak iyilemenin salanmas demektir. ekil
58 GER EKLE EN TOPLAM Y LE ME KA ZENLER Yenilik ve KA ZEN KOMB
NASYONU YEN L K: ALARM U.K = KAPI A MA TU LARIN ST NE KAPAK K ELER
YUVARLAK KAPAK YER NE S RG ANAHTAR Yanda Tek Tu YEN L K U.KUMANDA
VE ANAHTAR B RLE K A-KAPAT U.KUMANDA ve ALARM ANAHTAR rnein, bir
boya atlyesinde alan 3 kii, alma ortamlarndaki olumsuzluklar
ortadan kaldrmak zere planl ekilde bir iyileme tasarlayabilir.Birim
zamanda retilen boya miktarn arttrmak ve retim srecinde daha az
hata iin bir plan gelitirip ynetimin de desteiyle bir 5S Kaizeni
yapabilirler. 32. 32 4.2. 5S KAZEN 33. 33 ekil 62 alma ortamnda
topyekn mkemmelleme isteniyorsa, fabrika ve atlye dzeni 5S
kaizenleri ile metodlu bir ekilde iyiletirilebilir. 5S Kaizen kii
ve / veya grup aktiviteleriyle alma ortamnn iyiletirilmesidir.
Dzenli fabrika ve atlyelerde, takmlar ve aletler yerlerinde durur,
aletlerin durduu yerin hemen yannda makina vardr. Yer demesi eski
olsa bile temizdir, krpntlarn, talalarn, hurdalarn biriktirildii
ayr kovalar, kutular vardr. Byle fabrikalarda verim yksektir,
maliyetler dktr, fireler az ve kontrol altndadr, rnlerdeki hatalar
azdr. Bazen de bylesi dzen fabrikalarn tm atlyelerinde de
olmayabilir. Bir atlye dierlerinden dzensiz, verimsiz olabilir ve i
akn bozacak, yavalatacak ekilde kalitesiz bir alma ortam olabilir.
Dzensiz ortam sebebiyle i aknda aksaklk yaamak yksek bir olaslktr.
Kayt tutulmayan ve llemeyen birok aksaklk, alma ortamnn ktlnden
kaynaklanr. Metodoloji Japonyadan yayld ve artk bu kelimeler sembol
halini ald iin, bu 5S de Japonca kelimelerin seiri, seiton, seiso,
seiketsu, shitsuke kelimelerinin ba harflerinden oluur. Toparlanma,
dzen, temizlik, standardizasyon ve disiplin ya da oto kontrol
kelimelerinden oluur. ekil 60 ekil 61 Burada, toparlanma, dzen,
temizlik, standardizasyon, disiplin konusunu aama aama iyiletirmek
yani Kaizen yapmak mmkndr. 5S Kaizenlerin ilk evresi seiri yani
toparlanmadr: alma blgesinde ilk yaplacak ey, 5S Kaizenlerde
toparlanmadr. ekil 59 34. 34 ekil 63 ekil 64 ekil 65 ncelikle
retimde gerekli ve gereksiz olanlar belirlemek, ayrt etmek ve
gereksizleri temizlemekten balanabilir. retim srelerinde
kullanlmayan bir malzeme alet veya aparat, alma ortamnda
bulundurulmamaldr. Toparlanma aamasnda, balangta dank yerin bir
fotorafn ekmek nerilir, bylece farkllk gzlemlenebilir ve farkndalk
yaratlabilir. nce ve sonras arasndaki fark gsterip, alanlar ile
yaplan iyiletirmenin gururunu paylamak, Kaizenin yaygnlamas iin
nemli bir motivasyon arac olarak kullanlabilir. Yine Japon
reticilerin kulland pratik bir yntem ile operatr, ayn birinde iba
yaptnda alt ortamdaki eliklerin, takmlarn, makinann, etraftaki btn
malzeme ve ekipmann zerine krmz bir etiket yaptrr. Ay iinde kulland
malzemenin, aletin, aparatn stndeki etiketi pe atar. Ay sonunda
zerinde hala krmz etiket olan malzemeleri, aletleri kontrol eder;
bylece bir ay sreyle hangi malzemeyi, kullanmadn belirler. ou zaman
alanlar, bu alet veya aparatlarn aslnda orada olduunun bile farknda
deillerdir. Bir ay boyunca kullanlmayan cihaz bir bakasna yada baka
bir operasyonda kullanlmak zere baka bir birime de verilebilir.
Atmak, yoketmek szkonusu olunca toparlanma aktivitesinin nnde baz
glkler belirebilir. alanlar ortamdan uzaklatrlmas dnlen eyann
atlmasna direnebilirler. Bu ekildeki lzumsuz ve az kullanlan
malzeme, alet veya aparatlar tespit edilmi olur. Bu tesbitten sonra
malzemenin depoya kaldrmas, iade edilmesi, satlmas yada hurdaya
atlmasna karar verilerek, alma ortamndan uzaklatrlr. Bylece alma
ortam geniler ve uzun vadeli bakldnda, ayn metrekarede daha ok
retim yaplabilir. Etrafta daha az malzeme olduu iin seim ve
malzemeye ulamak daha kolay olur. Sonu verim artdr, ancak
butriyilemeleratlyealanlarilebirlikteyaplmaldr. 35. kinci faaliyet
seiton; dzenli olmaktr. Takmlar dzenli bir ekilde istiflemek,
bunlarn kaybolmasna engel olmaktr. Toparlanma - seiri - ile (dzenli
olmak) -seiton- birbirini tamamlarlar. nce krmz etiket sreci ile
lzumsuzlar ayklanr, sonra dzenlenir ve bylece kolaylkla daha iyi
bir iyerine ulalabilir. 35 ekil 67 ekil 69Bir retim noktasnda lazm
olabilecek alet veya aparat en ge 30 saniyede bulabilmek, ii
aksatmadan verimli ekilde yapabilmenin gereidir. 30 saniye
prensibine gre kullanlacak olan malzemeyi bulmak iin 30 saniyeden
fazla zaman ayrmamak gerekir. rnein, kalp deitirme operasyonlarnda
bu sorun ok grlr. Bir yerde bir plastik enjeksiyon presi veya
eksantrik pres vardr ve ona kalp balanacaktr. Kalp getirilir. Kalb
tablaya balayan cvatalar iin nce 23 numara anahtar gerekir. 23
numara anahtar bulunup getirilir, civata balanr. Ama ayn i iin bir
de 18 numara anahtar gereklidir, fakat bu anahtar yerinde yoktur.
Bu yzden kalp balama dolays ile operasyonunun set-up sresi uzar;
pres daha uzun sre bloke olur, durur ve retim de kayp meydana
gelir. ekil 68 Bir anahtar kaypsa ya da eksikse, bunun en batan,
yani kalp balama operasyonundan nce farkedilmi olmas gerekir.
Resimde ki sistem sayesinde, aletler yerlerinde muhafaza edilerek
bu salanabilir. nemli olan, bir i iin kullanlacak olan gereci en
fazla 30 saniyede bulabilmesidir. Bu da 5S aktivitelerinin temel
hedeflerinden biridir. ekil 66 Toparlanma ve dzen aamalarnn
birbirini tamamlamas ekte gsterilmektedir. 36. Benzer durum ofisler
iin de geerlidir. rnein telefonda konuurken, gemi bir ayn
irsaliyesi gereksin; eer tm klasrler anlaml bir ekilde - mesela
1,2,3 gibi - sraya dizilmemise istenilen evraa ulamak zorlar ve
daha ok vakit alr. Klasr sralarn kartrmadan yerletirebilmek iin tm
klasrlerin zerine eimli bir bant yaptrlarak, ayrm yerlerinden
kesilebilir ve btn klasrler, zerinde yapk bandn pozisyonuna gre
srtlarn okumaya gerek kalmadan Ocak-ubat-Mart-Nisan olarak sral,
yanyana dizilebilir. Kullanldktan sonra, Mart klasrn yerine koymak
da bylece daha kolay olur nk srttaki bant pozisyonu dier 36 ekil 73
Dolaysyla, bu arama-bulma operasyonlarnn ok pratik bir ekilde
gereklemesi gerekir. rnek verecek olursak el aletlerinin asl olduu
panolarda her aletin yerinin belli ve izili olmas alma, geri koyma,
eksik aletlerin kaybolmadan belirlenip aranabilmesi iin nemli fayda
salar. ekil 72 Klasrleri kolayca yerletirmek iin pratik bir yntem:
Muntazam istifin getirdii, arand zaman aranan malzemelerin
bulunmasnn kolayl ve yarar yadsnamaz. Bu tr kayplar ortadan
kaldrmak iin seiton aktiviteleri ve malzemelere, hammaddelere zg,
etraf izgi ile belirlenmi yerler ok nemli ve gereklidir. 30 Saniye
Kural iin takmlarn dzeni ekil 71 klasrler yol gsterir. Benzer
ekilde i talimatlar ve benzeri dokman klasrleri de sralanabilir.
Sonuta, yerleim dizaynnda daha fonksiyonel davranarak ve tanml
paralar ile alarak iyileme salanabilir. 30 Saniye Kural iin mknatsl
anahtar, tornavida tutucu ekil 70 37. 37 ekil 74 ekil 77 Dzende,
prensip olarak, rafn zerindeki sembollerle paralarn zerindeki
sembollerin tutarl olmas nemli bir vakit kazandrc faktrdr.
Malzemelerin tiplerine gre tasnifi ve bu malzemelerin bulunduu
kutularn yerlerinin belli olmas gerekir. Bu adan faydal bir yntem
de bir malzeme kutusunun zerindeki yaz ile raf zerindeki yaznn ayn
olmasdr. Bylelikle yerletirme ve bulmada nemli kolaylklar
salanabilir. ekil 75 Tipik Seiton Aktiviteleri 1. Raftaki
malzemeleri srala. 2. lk giren ilk kar, yakna koy, 3. Hangi rafta
ne var listele. nce Sonra Belirli aamada bir srecin, mesela bir
kimya srecinin kontrol iin eitli iaretler kullanlabilir. 'nce
burada dur', 'u gstergeyi kontrol et', 'sonra burada dur', 'burada
u deeri kaydet', 'sonra burada dur' eklindeki komutlardan oluan
iaretler, bir kontrol listesi ile karlatrlarak, sre rahatlkla ve
hatasz olarak kontrol edilebilir. Sreci kontrol edenler bu
bilgileri dier kiilerle, dier vardiya alanlar ile kolaylkla
paylaabilir. nc aama faaliyetler seiso temizlemek anlamna gelir.
Toz, p ve yabanc maddeler alma ortamndan uzaklatrlmal, bu ilemler
pratik hale getirilmeli ve zenle yaplmaldr. Makina talalar, eelenen
krpntlar, ve dier artk maddeler, yerekimini de kullanlarak, pratik
bir ekilde temizlenir olmaldr. Kenarl olmayan bir masada yaplan
ilemler sonucu oluan kirliliin temizlii iin zaman ve para harcamak
gerekir. Oysa kenarl olan bir masaya bir delik alp, altna bir kutu
konulduunda temizlik iin yaplan harcamalar en aza indirilerek
avantaj elde edilebilir. ekil 76 38. 38 ekil 78 ekil 81 Drdnc aama
seiketsu yani standardizasyon, iin ncelikle ideal durum tanmlanr.
Bu deponun ideal durumu nedir? sorusunun cevab, u malzemeler urada
durur, byle istiflenir, u tr kutular vardr, bunlar burada durur,
iki taneden fazlas stste konulmamaldr gibi tanmlar ierebilir.
Standardizasyon ile amalanan, tanmlanan ideal durum ile mevcut
durum arasndaki fark kapatmaktr. Aadaki ekil dier bir 5S Kaizen
rneidir. Deiik amalar iin ortak olarak kullanlan sprge ve
paspaslar, boylarna gre aslabilir; bylece arandklar zaman rahatlkla
bulunabilirler. Arzalar kolay tamir etmek iin, bir kazan dairesinde
giden borular bir renge, dnen borular baka bir renge boyamak,
vanalarn ne yne aldn oklarla gstermek, gstergelerin limitlerini
iaretlemek gibi derinlemesine faaliyetleri tanmlayp dier alanlara
da retmek standardizasyonun temelini oluturur. ekil 79 ekil 80
Sei-ke-tsu = Standardizasyon 39. 39 ekil 83 ekil 82 Bir kazan
dairesinde yaplabilecek iyilemeleri inceleyelim: 1 . deale ynelik
kalite listesi yapn. 2. Borularda ak ynlerini iaretleyin. 3.
Borulara iindekilere gre renk kodu verin. 4. Pompalar filtreleri de
ilgili renklere boyayn. 5. En yksek ve en dk seviyeleri iaretleyin.
6. l aletlerinde alma aralklarn iaretleyin. 7. l, kontrol ve rapor
noktalarnda durulacak yerleri iaretleyin. Tipik Seiketsu
Aktiviteleri Beinci aama shitsuke yani disiplin (otokontrol) yaplan
iyiletirmelerin srdrlebilirliidir; 5S Kaizenler ile elde edilen
alma ortamnda ki dzelmelerin kalc olmas gerekir. Kalclk disiplin
kurallar ile paralel yrtlmeli ve kontrol edilmelidir. Oluturulan
disiplin, dzgn alkanlklar denetlenerek ve kontrol edilerek
korunabilir. Bu kurallar grubu i kazalarn nlemeye ynelik olarak,
sigara imemek, iirmemek gibi disiplin faktrleri, gvenlik kurallar
ve bu kurallara doal olarak uymak nem tar. ekil 84 Yukarda anlatld
gibi 5S Kaizenleri srarl takip sonucu iyerinde yer tasarrufu, nemli
verim art ve alanlar iin daha iyi bir alma ortam olumas salanr. 5S
ilk balad zamanlarda 3S uygulamalar (ilk 3S) ile popler olmutu.
Srekli iyileme yolunda devaml alldndan dolay sistemin
srdrlebilmesine ynelik anlaml yeni Sler de uygulamaya konulabilir.
rnek vermek gerekirse baz fabrikalarda Shukan Alkanlk altnc S
olarak kullanlmaktadr. Bu evrenin anlam tm kurulan sistemin
oturmas, ynetimin takibini gerektirmeden kurulmu dzenin ve iyileme
sistematiinin alkanlk haline gelerek srmesidir. 40. 40 4.3. Kobetsu
Kaizen 41. 41 ekil 88ekil 87 ekil 85 ekil 86 ekil 89 Kobetsu Kaizen
ekipler tarafndan yaplan Kaizenler dir. Sistematik ekilde nemli
iyilemeler salamak iin Kobetsu Kaizenler yaplr. Hedef hatalar
sfrlayp, kaliteyi iyiletirmek, retim ve teslim srelerini
ksaltmaktr. Kayplar azaltlp, fireler drlerek maliyeti drmek zere
younlalr. Kobetsu Kaizende daha bilinli bir Kaizen szkonusudur ve
daha fazla eitim gereklidir. Bir ok durumda, alanlarn, kayt ve
istatistik tutmalar, grafik izmeleri iin bir n eitim almalar
gerekebilir. Hedef bir grup alann alma blgelerindeki hatalar ekip
almas yaparak sfrlamalar, kaliteyi ykseltmeleridir. Yaplacak olan
iyiletirmelerde, Muda olarak adlandrlan 16 byk kayp referans
alnabilir. Salanacak olan tm bu iyilemeler iin bir hedef sre koymak
gerekir. Dier Kaizenlerde olduu gibi, bir retim birimindeki
problem, ilgili birimin kendisi tarafndan bulunabilir. rnein boya
blmnde %10luk bir kaybn nereden kaynaklandn bulmak iin, daha nce
hangi operasyonlarda bu hatalarn olutuunun birim yeleri tarafndan
analiz edilmesi gerekir. Yaplacak analizin yapc ve pozitif olmas,
sulama eklinde olmamas ok nemlidir. 42. 42 lem srasnda ters bask
hatas nedeniyle oluacak boya ve igc kaybn engellemek iin bir yntem
gelitirilebilir. Herhangi bir pozisyonda kan %10 hatay geriye dnk
iyiletirmelerle yoketmek, sfra indirmek iin ekip bir mddet alr;
ilgili aparat kullanm revize edilebilir, baka bir makina ile
deitirilebilir, dier dzenlemelerle metodoloji iyiletirilir ve
netice tekrar llr. Sonuta, %10 hata orannn %2ye indii gzlenebilir.
Bir sonraki Kaizen %2 hata orann sfra indirmek yada yaklatrmak
olabilir. ekil 90 Kaizen yapabilmek iin, model alma ekli belirlenir
ve Kobetsu Kaizen formlar hazrlanr. Kayplar, hatalar, hatalarn
olutuu yer, yaplan Kaizen ve sonular, hedefler bu formlarda yer
alr. Gelimeler iaretlenir, deitirilir, ekil 90da bir Kobetzu Kaizen
Formu ierii grlmektedir. ekil 91 ekil 92 Kabetsu Kaizen Formu eri i
1. Kaizeni yapan blm. 2. Kaizen sra numaras 3. Kaizenin konusu 4.
Kaizenin sebebi 5. Detay grafii Kaizen Plan 6. Sorumluluk 7. Kaizen
aktivitesine verilen numara 8. Sebepler 9. Kaizen ierii 10. Kii ad
11. Aktivite iin plaanlanan tarih 12 Aktivite sonucu 13. Kayp
izleme 43. 43 KONU/SEBEP: GenelKaypGrafiiVarsaDetaylarnGrafii
KAIZENPLANIEKPTEKKAZENSORUMLULARI NoSebeplerYaplacak Kaizenler 1 2
3 4 5 6 7 8 KiiBitiSonu Tarihi KayplarHEDEFKARILATIRMA
UlalanDeerHedefDeerSapma Kaypzleme(grafik,izelgevs.) Yaplan
Konulanstandardsays Yaygnlatrlanodaknoktas Yaplantoplantsays
MaliyetKazan Kalani/devOnayvetakip HEDEF MevcutHedefzmTarih
DeerDeerAral
KobetsuKaizenEkipyeleri:KullanlanproblemzmetekniiProbleminzmsonras
KOBETSUKAIZENFORMUBLM:NO: 44. 44 Tm yukarda bahsedilen Kaizen
trlerine ek olarak beyaz yakal ve mavi yakal alanlarn mtereken
yaptklar bir kaizen tr daha vardr.Kaizen Breakthrough. Kaizen
Breakthrough, dierlerinden farkl olarak ncelikle retim alannda
makina, iilik srelerinin lld, Kaizen sonras durumun modellendii,
ksa srede yerleimde, makinalarda, alma yntemi ve alan saysnda temel
deiikliklerin yapld bir Kaizendir. Bu Kaizeni yneticiler,
mhendislik ofisleri ve alanlar hep birlikte yaparlar. Bir atlyede
nemli bir iyileme planlanr, oradaki btn yerleim, i yap tarz, tm
alanlarn katlm ile ksa srede (2-3 gn) makina yerleimleri,
aparatlar, aletler, i ak tamamen deitirilebilir. Bu srenin sonunda
szkonusu atlyenin veriminde nemli gelimeler salanabilir. Ynetimin
de destei ile planl, veriye dayanan birok Kaizenler yaplr. PUK
(Planla, Uygula, Kontrol Et, nlem Al) dngs iinde sonular kontrol
edilir, yaygnlatrlr. Bir atlyede yaplan bir uygulama baka bir
atlyede de, uygulama yaplan atlyedeki almalar rnek gsterilerek
uygulama yaygnlatrlabilir. ekil 93 ekil 94 Ynetime den grevlerden
biri de Kobetsu Kaizende ulalabilir, ama zorlayc hedefler koymaktr.
Ancak zorlayc hedeflerin imkanlar dahilinde olmasna ve ayn zamanda
nemli avantajlar salamasna dikkat etmek gerekir. Kaizenler kk
aktivitelerdir ancak, Kaizenlerin toplamnn kuruma faydal ve byk
sonulara dnmesi mmkndr. 45. 45 5. Kaizen Ynetimi 46. 46
Fabrikalarda Kaizen Uygulamalar: KAZEN uygulamalar yaplan birok
fabrikada alanlarn motivasyonunun artt ve ynetim ile daha sk
ibirliine girdii grlm; alma alanlar iyileen birok fabrika/firma
dier firmalar tarafndan izlenen nc konumuna ykselmitir. Fabrika
alanlar tarafndan verilen konferanslara katlanlarn olumlu
izlenimleri, bu geliimin bir gstergesi ve ayn zamanda bir
motivasyon unsuru olmutur. Uygulamann salkl balatlmas iin ncelikle
st ynetimin Kaizen getirilerine inanarak n eitimlere zaman ayrmas;
alanlarn geliimine destek vermesi, alanlar yakndan izleyip motive
edecek bir lider bulmas, yaratmas veya desteklemesi; oluan
Kaizenleri dinleyerek dllendirmesi gerekir. Doal olarak nerilen
iyilemelerin aradan uzun zaman gemeden yapm iin de kaynak ayrmak
gerekir. Mantkl ve elverili Kaizenlerin seimini ara kademelere
brakmak yerinde olacaktr. Hazrlklar asndan dnlrse ncelikle alanlara
ksa bir eitim vermek ve eitimi lider olarak dnlen kiinin vermesi
yararl olacaktr. Buna paralel olarak belirlenen lider uygulamay
yrtmekten, takipten, eitimden sorumlu olmaldr. Bte tesbit edilip,
hedef ve zaman belirlenir ve bunlarn denetimi sz konusu lidere
verilir. Esas olan, tm alanlar motive ederek, herkesin kendi iinde,
retim metodu zerinde ve rnler zerinde dnerek birok iyileme nerisini
aa karmak ve bu nerileri uygulayarak hayata geirmektir. Firma orta
byklkte ise, birka departman ilgilendiren bir Kaizenin tek bir kii
tarafndan yaplmas olduka zordur. Bunun iin seilen proje iin gnll
bir Kaizen ekibi oluturmak gerekebilir. Bu ekibe, ilikili dier
departmanlardan uygun yeler tayin ettirmek de gerekebilecektir.
Belirli periyotlarla, taahht edilen uygulamann taahht edilen
zamanlarda ve kalitede geliip gelimedii kontrol edilmelidir.
Grevlendirilen kiiler konuyu benimsememi veya nemsememi veya gnlk
ilerinden dolay yeterince zaman ayrmam olabilirler. Dolaysyla,
sonuta, beklenilen iyilemeyi douracak sistem kurulamayacaktr. Bu
durumda, sorumlunun deitirilmesi veya d kaynaklarla destekleyerek
sistemin kurulmas yrtlmesi dnlebilir. Seilen iyileme alan
projelerinde mmknse iyileme ncesi bir analiz ile durum tespiti
yaplmaldr. Tercihen bu analiz iinde llebilir saysal gstergeler
bulunmaldr. Bylece, kurulan sistem ve iyilemeler sonras elde
edilecek gelime llebilir, gelimeler saysal olarak grlebilir. Dier
taraftan zaman getike ilk gnk heveslerin azalmas mmkndr. Durumu
zaman zaman canlandrmak iin Kaizen yapanlarn yaptklarn st ynetime
sunarak takdir edilmeleri, topluluk nnde kk dllerle
dllendirilmeleri, fabrikada mteri ve misafir ziyaretleri srasnda
yaplm olan Kaizenlerin vg ile anlatlmas veya anlattrlmas yararl
olacaktr. Kaizen Ynetimi: Kaizen Ynetimi, fabrikalarda Kaizen
aktivitelerinin balatlmas, gelitirilmesi, yaygnlatrlmas, srdrlmesi,
getirilerinin llmesi, dllendirilmesi gibi aktivitelerin ynetimidir.
Kaizenler gnll almalardr. alanlar ile beraber yaplan, alanlarn
Kaizen yaplacak olan alana ynlendirilebilecei bir aktivite olmas
gerekir. 47. 47 ekil 95 ekil 97 ekil 98 Temelde, Kaizen
aktiviteleri, en st kademeden en alt kademeye kadar alanlar ile
beraber yapld iin, fabrikay benimseme artar ve iletiim ortam
iyileir. lerin benimsenmesi kolaylar, dolaysyla aidiyet hissi
artar. Gerek ofis alanlar, gerek atlyelerde alanlar problem zme
konusunda gnll hale gelirler. Benim fabrikam, bizim fabrikamz
konsepti fabrika iinde yaylr. Kaizen ynetiminde u faktrler dikkate
alnmal, gerei ve zamanna gre uygulamaya konulmaldr: ekil 96 48. 48
ekil 100 ekil 99 ekil 101 ekil 102 Herhangi bir aktiviteyi
tetiklemek iin bir tarih ve zaman belirlemek, o tarihte
aktiiviteleri hzla girimek, uygulamaya balamak yararl olmaktadr.
Kaizen aktivitelerinin balangcnda alanlar nemli lde
desteklenmelidir. Akllarnda oluan fikirlerin hangilerinin Kaizen
tarifine uyabilecei anlatlmal, ihtiyalar olan malzeme ve aparatlarn
hazrlanmas ve kendilerine verilmesi iin yardm edilmelidir. Kaizenin
fabrikada balatlmas, gelitirilmesi ve ynetimi, ncelikle liderlik ve
Kaizenleri ynetecek bir ekip kurulmasna baldr. Eitimler sonrasnda
problemler ve kt alma ortam, kalitesizlikler, dk verim, uzun teslim
sreleri, maliyet arttran faktrlere ynelik farkndalk yaratmak
gerekir. Hergn allan ekilde allrsa iyileme ihtiyac
hissedilmeyebilir. Farkndal arttrmak iin eitli alma yerlerindeki
olumsuzluklar fotoraflarla ve istatistik bilgiler vastas ile
belirlemek ve iyileme ihtiyacnn ok gerekli olduunun st ynetim ve
yaygn bir alan kitlesince kabul grmesi gereklidir. 49. 49 ekil 103
ekil 104 Atlyeler, yaptklar almalar sergilemeli, kendi aralarnda
daha iyi olabilmek ve hzl geliebilmek iin, yaptklar Kaizen says
baznda birbirleri ile yarabilecekleri bir ortam hazr bulmaldrlar.
Yaplan almalarn ve en iyi Kaizen rneklerinin herkese ak olarak
sergilendii panolar nemli bir fonksiyona sahiptir. rndeki arzalarn
d, bu rndeki kalitenin ykselii, A kiisinin yapt hatalardaki azaltma
ya da genel devamllk oran gibi alma hayatn ilgilendiren konulara bu
panolarda yer verilmelidir. rnein, Ahmet iinde Kaizeni yapt, iini
eskiden 10 dakikada yaparken imdi yeni yntemle 7 dakikada yapyor
benzeri iyi bir rnein panoda sergilenmesi ve alanlar arasnda da o
kiinin onurlandrlmas salanabilir. Dolaysyla, pano bu onurlandrma
iin de nemli bir aratr. yeri bykse pano yeterli olmayacaktr; ilan,
afi gibi dier duyuru grsellerine de ihtiya duyulabilir. A
atlyesinde 5S balatyoruz, ilgili kiiler atlyede toplanacaklar
eklindeki aktiviteler bu afilerle ilan edilerek, duyurumu arttrmak
salanmaldr. Bir misafir fabrikada dolatrlrken, 5S yaplan yer
hakknda nce ve sonra Kaizene ait durumlar hakknda bilgi
verilebilir, sonulara ait grafikler paylalabilir. Sunular, yaylmlar
da ok nemlidir. Yemekhanede ya da toplant odas varsa orada
dzenlenecek kk toplantlarla alanlarn kendi deneyimlerini, kendi
anlatm dilleri ve yntemleriyle i arkadalarna anlatmalarna olanak
yaratlmaldr. Sunular bazen de alanlarn st kademeye yapmas gerekir.
Bu alana bir prestij de getirecektir. Kaizenler bir zaman sonra,
ilgi oda olmaktan kabilir O anda yava yava performans da der. Bu
nedenle, takdir ve dl Kaizen motivasyonu iin kullanlmaldr. rnein,
10 tane Kaizen yapana bir gn izin veya bir Cumhuriyet altn veya
Kaizen kupas yada rozeti v.s verilebilir. dllerin kk olmasna dikkat
edilmelidir. Byk dller zararl olabilir ve ama iyileme dna karak dl
avclna dnebilir. 50. 50 ekil 106 ekil 107 ekil 105 Sonu: Kaizen
aktivitelerinin alanlarn tmnn samimi katlm ile yaplmas, kalite art,
hatalarda ve firelerde azalma, verim art, daha az maliyet,
motivasyon, aidiyet kazanlmasn salayacaktr. 51. 51 6. Kaizen
Seminerlerinde Sorulan Sorular Soru: Kaizen yapmna ynelik alanlara
yneltilen talepler vermi olduunuz ek iler olarak alglanyor mu?
Bunlar ek i gibi alanlara zor geliyor mu? Biz bu ii yaparsak maamza
zam yapn gibi bir talep oldu mu? Olduysa bu problemleri nasl zdnz?
Uran Tiryakiolu: Kaizen yapanlara herhangi bir para verilmiyor.
Kaizen bir alma grubu iinde yaplsn yada yaplmasn, alanlarmzn bir
nerisi var ise, ok ksa srede neri deerlendirilmelidir. Onurlandrma,
ve kk dller ile takdir yeterlidir. Eer dller byk olursa, dl avcl
yaplabildii gibi, mesela mhendislik ofisinde bu tr konularda
bulular yapan kiiler bu bulularn alanlara devrederek oradan
grevlerinin bir paras olan bulular dle ve paraya evirebilirler.
Kaizen yapmann ek bir i deil gnll bir etkinlik olduu vurgulanarak,
zam, yksek paral dllerin szkonusu olamayaca faaliyetlerin tarifi
iinde olduu belirtilmelidir. Dolaysyla bu anlay ve davranlara engel
olabilmek iin paradan kanlmas, sembolik kk hediyelere ynelinmesi
faydal olacaktr. Zaten, menfaat karl yaplan almalar ok da faydal
olmuyor; Kaizen getirileri abartlyor ve fazla kiiler para odakl
olunabilir. Sonuta dllerin kk olmas arttr. Soru: Bir Kaizen almas
yapabilmek iin bir iletme ierisinde, mutlaka Kaizen almasndan
sorumlu olan bir ekibin bulunmas m gerekmektedir? Yoksa o bilincin
vurgulanp bireysel anlamda herkesin o almaya katlmas m
gerekmektedir? Bir ekip olduu takdirde, sanki insanlar Kaizen
yapmay kendi ileri gibi grmeyip, o bilinci tam olarak alglayamayp,
srekli olarak sorumlu ekipten bireyler bekleme duygusu ierisinde
bulunacaklardr. Sizin bak anz merak ediyorum Kaizen ynetimi
Trkiyedeki iletmelerde bu ekilde mi uygulanyor? Uran Tiryakiolu:
Fabrika bykse, bir ekip olmas art. Bu ekibin grevi sistemi ynetmek,
eitimi vermek, insanlar Kaizen, topyekn mkemmelleme felsefesi
dorultusuna ynlendirmek, pilot uygulamalar yaratmak, gelimeleri
izleyip raporlamaktr. Kaizen ofisi, elbette fabrikann bykl ve
kaldrabilecei kitleyle, kaldrabilecei endirekt kiilerle ilgili bir
konudur. Diyelim ki, birka bin kiilik fabrikada 2-3 kiilik Kaizen
ofisi kurup, ekibe yer tayin edip, eitim yaptrarak kiileri belirli
bir dnce seviyesine hzla ykselterek aktiviteleri artrrsnz. Daha kk,
rnein100 kiilik bir fabrikada da, bir eitim mahali tasarlayp, bir
kiinin liderliinde bu eitimleri verip, ondan sonra neticeleri takip
etmek, panolarda gelimeleri yaygnlatrmak, toplantlar organize edip
kazanlm tecrbeleri dier arkadalara motivasyon unsuru olarak
gstermek gerekli ve yine bu ileri organize edecek bir kii
grevlendirilmelidir. Kk bir fabrikada bu bir kiinin ii ya da iinin
iinde ayraca belli bir zaman da olabilir; yani, mesai saatinin gnde
1 saatini bu ie verebilir. Fakat temel konu liderlik, grnr
liderlik, ortada dolaarak grnr liderlikdir. yi iletiim arttr. Byle
aktiviteler ofisten idare edilemez anlamnda sylyorum. Grnr
liderlik, belli aktiviteleri alanlarla beraber yrtmek, bulularla
samimi olarak ilgilenmek, alanlara yol gstericilik yapmaktr. Temel
olan ise, kiilerin kendi zmlerini kendilerinin bulmalar ve
liderlerin sadece destek rol oynamalardr. 52. 52 Dier taraftan, bir
de yavalayan Kaizen aktivitelerini tekrar canlandrma konusu var.
Kaizenleri 6-7 ayda tekrar tetiklemek lazm; insann doal yaps gerei,
zaman iinde ilginin azalmas, srekli bir operasyonun geveme riski
vardr. O zaman, birtakm olaylarla bunlar tekrar aktive etmek
gerekli. rneklerde belirtildii gibi; belirli yerler seip, tamam,
burada Kaizen yapyoruz eklinde pilot uygulamalar, iyi emsaller
yaratp bunlar ilan ettirmek lazm. Fabrika iinde bir blgede Kaizen
workshop yapp o blgede alanlar bilinlendirmek, orada grnr, nemli
revizyonlar yapp, bunu da tm fabrikaya gstermek canlandrma iin iyi
bir vesiledir. Soru: Kaizen yapmak, yaratclk, oto kontrol gibi
insann doasnda esasen olan, olmas gereken bir deerler manzumesi
gibi grnyor. Bir sistem ve tabii bir de kltr olay var. Uran
Tiryakiolu: Evet, Kaizen yapmak dnmek ve yaratclk gerektirir. alma
ortamnn uygunluuna, irket kltrnn uygunluuna bal olarak hzl yada
yava geliebilir. Bir konuya aklk getirmek iin ilave edeyim. Kaizen
yaplabilmesi iin uygun kltrn olumu olmas gerekir. Japonlar kendi
kltrlerine has ekip almasna ok yatknlar, bu nedenle Kaizen
aktiviteleri Japonyadan kyor, orada ok yaygn olarak
uygulanabiliyor. Batllar daha bireysel. Biz iki deiik kltr yapsnn
ortasndayz. Kaizen aktivitelerinin iyi yrtlebilmesi iin biraz
avantajl konumumuz var, ama Kaizen aktivitelerini iyi yneterek
ynlendirebilirsek avantajmz artar. 53. 53 7. Fabrikalardaki 16 Byk
Kayp (Muda) Fabrikalardaki kayplar genellenmi ve tanmlanmtr. Aada
bu gruplanm kayp alanlar verilmitir. Japonlar bu kayplara Muda
demektedir. Bu kayp alanlar yokedildii, azaltld oranda fabrikalarn
verimi artmaktadr. Kaizen asndan bakldnda problem tehisi iin nceden
belirlenmi bu standart alanlarn kullanm
dnce,ynlendirmeveistatistiklerasndanyararldr. Ekipman
verimsizletiren 8 kayp: o Arza Makinann veya bir retim hattnn
durmasna neden olan ve 3 dakikadan uzun sren durulardr o balama,
ayar (set-up) Model deiiklii ve/veya tezgahlara para balama
srasndaoluan ve ilk kaliteli rn elde edilinceye kadar geen sredir.
o Takm, bak, aparat deiimi Uzun kullanm sonucu krlm veya anm bak, u
veya aparatlarn deitirilmesi esnasnda oluan durulardr. o Balang
almaya balamadan nce zellikle snmas yada rejime girmesi gereken
ekipmanlarda ekipman ilk retim iin hazr olana dek geen sredir. ba
saatlerinin balarnda oluan ve makinalardan ilk kaliteli rn elde
edinceye kadar geen tm durular da bu kapsamda deerlendirilebilir. o
Kk durular ve bota bekleme Makinann veya retim hattnn durmasna
neden olan ve 3 dakikaya kadar olan durulardr. o Hz Makinann
retimde olan rn iin tesbit edilen hz yerine daha yava altrlmas ile
oluan kayplardr. o Hatal retim ve tamir Hatal retilen rnn tamiri
iin harcanan sre, para ve malzemelerdir. o Makina kapatma nceden
bilinen tm makina kapatmalardr (ay- yemek molalar, periyodik bakm,
toplantlar, i yokluu v.s.). gcn verimsizletiren 5 kayp: o Ynetim
Geciken malzeme, takm, tamirve talimat bekleme kayplardr. Stok
fazlas nedeni ile oluan durular da ynetim kaybdr. o retim ii
hareketler Lzumsuz mal hareketi, istif, istiften tekrar alma,
operatrlerin yapt i ile ilgili beceri eksikliinden, hatal
malzemeden veya hatal el aleti ve ekipmandan kaynakl yavalamalardr.
o Hat organizasyon hatalar Hat dengesinin bozulmas nedeniyle tm
ilerin en yava tempoya dmesi ile oluan kayplardr. o Lojistik
Fabrika iinde yaplan malzeme tama (lojistik) ile ilgili kiinin
yapmas gereken ii operatrn yapmas nedeniyle oluan durulardr. o lme
ve ayar Hatal rn retimini nlemek amacyla sk tekrarlanan, lzumsuz
lme-ayar kayplardr. Malzeme ve enerji kayplar: o Bozuk retilmi rn
oran Hatal retim nedeniyle atlan malzemelerin (krk 54. 54 paralar,
hammadde ve malzemeler v.s.) maliyet kaybdr. o Enerji (lzumsuz ve
fazla kullanm) Makinann retim yapmad zaman fazladan harcanan s, k,
elektrik, hava ve suyun getirdii ekstra maliyettir. o Kalplar, el
aletleri, aparatlar Kullanm d olan, lzumsuz yedek para, kalp,
aparat v.s. maliyet kaybdr. 55. 55 1.Seiichi Fujita, Ph.D. Kaizen
and Kaizen Management, seminar August 26, 2005, DEK, stanbul 2.
Hatice Sava, seminer, Sektrlerde Kaizen Pratii, 4.5.2006, ISO,
istanbul 3. Tayfun Uta, Sektrlerde Kaizen Pratii, 4.5.2006 SO,
stanbul 8. Referanslar 56. 55 57. Merutiyet Caddesi No. 62 Tepeba
34430 - stanbul Tel: (0212) 252 29 00 Faks: (0212) 249 50 07
e-posta: [email protected] SO Yayn No: 2011/24 STANBUL SANAY
ODASI