-
Minitab 15 for Windows
Portable
SAMOUCZEK
Przekad: Robert Winiewski
SPIS TRECI 1. Wprowadzenie 2. Rozpoczcie pracy 3. Analizowane
dane 4. Wprowadzanie danych 5. Edycja danych 6. Wywietlanie listy
danych 7. Zapisywanie danych 8. Statystyki opisowe 9. Obliczanie
10. Wykresy punktowe X-Y 11. Rozpoczcie osobnej analizy w tym samym
projekcie Minitab 12. Czytanie danych z osobnego pliku 13. Czytanie
blokw danych 14. Generowanie danych 15. Dzielenie arkusza na grupy
16. Wybieranie obserwacji 17. Sortowanie danych 18. Tablicowanie
19. Wykresy supkowe 20. Analiza regresji 21. Analiza wariancji 22.
Zapisywanie wykresw i import do MS Word 23. Korzystanie z pomocy
Minitab 24. Opuszczanie Minitab
-
- 2 -
1. Wprowadzenie Minitab oferuje szeroki zakres podstawowych i
zaawansowanych zagadnie z dziedziny statystyki, w tym analiz bada
danych, statystyki podstawowe, analiz regresji, analiz wariancji,
analiz wielu zmiennych, szeregi czasowe, tabulacj poprzeczn
symulacj i rozkady. Ma rwnie moliwo tworzenia wielu typw
wykresw.
2. Rozpoczcie pracy Niniejszy Samouczek zakada, e znacie
podstawy Windows. Suby ITS (Information Technology Services) oferuj
wprowadzajce kursy i dokumenty do tego celu. Niniejszy samouczek
opiera si na domylnej instalacji tego programu przez Czytelnika w
katalogu N:\ i wywietla wygld pulpitu w rodowisku Windows XP i
katalog Moje Dokumenty. Do pakietu mona dotrze z poziomu menu
Start, wybranie Statistic | Minitab 15 oraz kliknicie ikony Minitab
15 i poczeka a obraz pokazany na Rys. 1 ukae si na ekranie (dla
informacji: aby opuci Minitab, mona wybra polecenie menu File |
Exit i potwierdzi decyzj; w tej fazie pracy nie trzeba zapisywa
zmian projektu). Kombinacje tych skrtw klawiszowych polece bd dalej
w tym Samouczku pokazywane wanie w ten sposb. Rys. 1.
Pod paskiem menu Minitab znajduj si dwa podokna: Session i
Worksheet1. Okno Session jest miejscem w ktrym wywietlane s wyniki
inne ni graficzne. Podkrela si, e mona rwnie tu wpisywa polecenia
ale w tym Samouczku bdziemy w tym celu korzystali z rozwijalnego
menu. Natomiast okno sesji Worksheet1 jest arkuszem, w ktrym mona
wprowadza dane i je przeglda.
3. Analizowane dane Dane wykorzystane do ilustrowania prostego
korzystania z pakietu Minitab zawieraj trzy zmienne: Plot (kod
liczbowy sadu), Trees (liczba drzew w sadzie) oraz liczby jabek
danego drzewa Apples (wartoci w nieokrelonych jednostkach). Dane te
bd wykorzystane w pierwszym wiczeniu w celu ilustracji wprowadzania
danych i ich modyfikacji i do tworzenia statystyk opisowych oraz do
konstruowania wykresu punktowego X-Y.
-
- 3 -
4. Wprowadzanie danych wiczenie 1 Przesun kursor w obszar okna
arkusza Worksheet1 i klikn w szarym polu bezporednio pod nagwkiem
C1. Jest to miejsce nad wierszem 1 danych, w ktrym bdziemy
wpisywali nazwy trzech zmiennych: Plot, Trees oraz Apples w
komrkach pod C1, C2 i C3. Dane bdziemy wprowadzali w 7 wierszach
pod spodem. 11 110 223 15 129 250 104 9 195 168 102 177 60 145 297
125 86 186 111 109 188 Okno naszego arkusza Worksheet1 poowinno
wyglda jak na Rys. 2 Rys. 2.
5. Edycja danych Aby pokaza jak edytuje si dane, popenimy dwie
pomyki we wprowadzonych danych (moe by ich znacznie wicej !).
wiczenie 2 Bdn warto wprowadzilimy w trzeciej obserwacji dla
kolumny Trees. Warto ta powinna wynosi 90, a nie 9. Aby j poprawi,
skorzystamy z myszki przesuwajc kursor do waciwej komrki w oknie
arkusza Worksheet1 i wpisujemy poprawn warto 90. Ponadto, pominlimy
wiersz midzy wierszami 2 i 3, ktry teraz musimy wstawi. Przesuwamy
kursor do wiersza 3 w kolumnie C1 i wybieramy polecenie menu Editor
| Insert Rows. Pusty wiersz zostanie wstawiony nad wierszem
aktywnym, a wiersze pozostae zostan przesunite w d. Wpisujemy
wartoci: 88 122 266 aby zastpi wiersz z gwiazdkami *. Podkrela si,
e w Minitab gwiazdka * reprezentuje brakujc warto.
6. Wywietlanie listy danych Chocia mona oglda dane w oknie
arkusza Worksheet1 , lepiej je wywietla na licie danych wraz z
wynikami analiz. Wyniki bd wywietlane w oknie sesji Session.
-
- 4 -
wiczenie 3 W pasku menu na grze ekranu wybieramy polecenie Data
| Display. Otwiera si okienko dialogowe Display Data. Wybieramy
wszystkie trzy zmienne przez kolejne podwjne klikanie na kadej z
nich. Nasze okienko dialogowe powinno wyglda jak na rys. 3. Klikamy
przycisk OK i okno sesji Session przybiera posta pokazan na Rys. 4.
Rys. 3.
Rys. 4.
7. Zapisywanie danych Teraz moemy zapisa dane w pliku.
-
- 5 -
wiczenie 4 Wybieramy polecenie menu File | Save Current
Worksheet As. W otworzonym okienku dialogowym pokazanym na Rys. 5
przesuwamy kursor do stacji dyskw N:\ (lub innej) i do wybranego
katalogu, po czym w polu Nazwa pliku wpisujemy nazw pliku pod jak
chcemy zapisa dane, np. apples. Nie zmienia zawartoci pola Zapisz
jako typ z tekstem Minitab. Klikn przycisk Zapisz aby zapisa dane
do nazwanego pliku. Uwaga: Tylko dla informacji odpowiednie
polecenie pojawi si w okienku historii History, ktre
mona obejrze po klikniciu na jego ikonie . Zostanie wtedy
wywietlona pena lista wszystkich polece Minitab jakie wydawalimy w
aktualnej sesji i mona je zapisa podobnie jak zestawy danych. Rys.
5
8. Statystyki opisowe Istniej rne zestawy danych jakie chcemy
oglda w statystykach opisowych (np. rednie arytmetyczne i
odchylenia standardowe) dla drzew Trees i jabek Apples. wiczenie 5.
Wybra polecenie menu Stat | Basic Statistic | Display Descriptive.
W otworzonym okienku dialogowym wybra zmienne Trees i Apples przez
ich kolejne, podwjne klikanie. Gra tego okienka dialogowego
pokazana jest na Rys. 6. Klikn przycisk OK. Oczekiwany wynik
pokazany jest na Rys. 7. Rys. 6.
-
- 6 -
Rys. 7.
9. Obliczanie Teraz chcemy obliczy redni liczb jabek dla kadego
drzewa w kadym sadzie. wiczenie 6 Wybieramy polecenie menu Calc |
Calculator. W otworzonym okienku dialogowym wpisujemy w polu Store
Result in Variable nazw nowej zmiennej Average (rednia), przesuwamy
kursor w pole wyrae Expression, podwjnie klikamy na Apples,
nastpnie klikamy na symbolu dzielenia / , po czym podwjnie klikamy
na Trees. Nasz ekran powinien wyglda jak na Rys. 8 (program dodaje
automatycznie znaki cudzysoww (apostrofy) wok nazw kolumn. Klikn
przycisk OK. Wyniki oblicze uka si w oknie arkusza Worksheet1 w
nastpnej wolnej kolumnie (C4). Sprawdzi jedn lub dwie z tych
wartoci. Sprbujmy teraz obliczy w kolumnie C5 pierwiastek
kwadratowy z liczby drzew w kadym sadzie. Jak to naley zrobi ?
Wskazwka: wybra Square root na licie funkcji Functions. Rys. 8.
wiczenie 7 Gdy chcemy obliczy statystyki kolumn, np. czn liczb
jabek we wszystkich sadach (jedna liczba) w tym eksperymencie, mona
skorzysta z polecenia menu Calc | Column Statistic, co otwiera
okienko dialogowe pokazane na Rys. 9. Sprawdzi, czy czna liczba
jabek wynosi 1782,0 (w nieokrelonych jednostkach). Warto
przechowywana w zmiennej k1 moe by wykorzystana do dalszych oblicze
jeli to bdzie potrzebne.
-
- 7 -
Rys. 9
10. Wykresy punktowe X-Y Moemy utworzy wykres jabek w kadym
sadzie w funkcji liczby drzew w tym sadzie aby zobaczy czy istnieje
jaka zaleno miedzy tymi zmiennymi. Jest to rwnie przydatne do
wyznaczania dowolnych wartoci jakie mona wykorzysta w dalszych
obliczeniach i do sprawdzania. wiczenie 8 Wybra polecenie menu
Graph | Scatterplot | Simple. W otworzonym okienku dialogowym
wykresu Plot, wybra opcj Simple i klikn przycisk OK. W kolejnym
okienku dialogowym, wybra jako zmienne Y zmienn Apple, a jako
zmienne X wybra Trees. Gra tego okienka dialogowego pokazana jest
na Rys. 10. Klikn przycisk OK. Wykres pojawi si w oknie pokazanym
na Rys. 11.
Aby usun wykres, klikn przycisk w grnym lewym rogu tego okna i
wybra opcje Zamknij. Rys. 10.
Rys. 11.
-
- 8 -
11. Rozpoczcie osobnej analizy w tym samym projekcie Minitab
Poprzedni zestaw danych i jego analiz moe naley usun z Minitab
przed rozpoczciem dalszych wicze. Mona to wykona dwoma sposobami,
tak jak to pokazano w wiczeniu 9. wiczenie 9
1. Utworzy nowy arkusz Minitab za pomoc polecenia menu File |
New i w otworzonym okienku dialogowym (Rys. 12) wybranie opcji
Minitab Worksheet. Spowoduje to utworzenie nowej analizy w tym
samym projekcie Minitab i jest to przydatne gdy chcemy utrzyma
eksperymenty razem w jednej caoci.
2. Opuci Minitab poleceniem menu File | Exit i odpowiada
przeczco No na wszystkie inne pytania. Pozwala to na rozpoczcie z
zupenie osobnym projektem Minitab.
Teraz korzystajc z pierwszej metody usun poprzedni analiz. Rys.
12.
12. Czytanie danych z osobnego pliku
Zestaw danych jaki chcemy teraz analizowa mona wprowadzi
korzystajc z edytora, bazy danych lub z arkusza kalkulacyjnego.
Przykad ten zakada, e dane znajduj si w pliku tekstowym ASCII
utworzonym w dowolnym edytorze takim jak Notatnik lub Office 2000
przy zapisaniu w poprawnym formacie txt lub dat. Inne formaty
wprowadzania danych (np. z arkuszy Excela) mona otwiera bezporednio
poleceniem menu File | Open Worksheet. Samouczek ten nie omawia
takiego wariantu, ale pomoc na ten temat mona uzyska od sub
Computing Advisory Service lub przez skorzystanie z odpowiedniego
podrcznika albo dokumentacji. Istnieje kilka metod tworzenia
rodowiska wprowadzania danych do MInitab, ale dla potrzeb tego
Samouczka, wartoci danych s oddzielane jedn lub kilkoma spacjami.
Chocia jest to przykad trywialny, to pozwala na atwe
zademonstrowanie stosowanej metody. Dane nie musz by wartociami
liczbowymi. Przykadowo, pakiet ten zawiera zestaw danych w pliku o
nazwie school.dat, w ktrym istniej cztery wartoci danych, z ktrych
kada reprezentuje ponisze zmienne: School Nazwa szkoy (wartoci
znakowe) Quest Odpowiedzi na pytania tylko Yes (tak) lub No (nie)
Number Liczba odpowiedzi na okrelone pytanie Correct Liczba
odpowiedzi potwierdzajcych Yes na dane pytanie
Poniej pokazano grup danych (19 obserwacji):
-
- 9 -
Willink 1 10 7 Willink 2 15 8 .. Crossley 4 30 27 Crossley 5 30
29 Gdy nie korzysta si ze sformatowanych danych, rekordy o nazwie
Maiden E mog stwarza problem, poniewa istnieje spacje w nazwie
szkoy wiczenie 10 Wybra polecenie menu File | Other Files | Import
Special Text. Otworzy si okienko dialogowe pokazane na Rys. 13. W
polu Store data in Column(s) wpisa C1-C4, po czym klikn przycisk
Format aby otworzy okienko dialogowe pokazane na Rys. 14. Zaznaczy
pole User specified format, po czym wypeni towarzyszce pole wpisujc
poniszy zwrot: A10,1X,F1,2X,F3,2X,F2 Oznacza to, ze pierwsze 10
znakw w pliku danych s alfanumeryczne (A10), istnieje jedna lub
dwie spacje (1X lub 2X) oddzielajce kady element informacji oraz e
dane liczbowe podawane s za pomoc jednej, dwch lub trzech cyfr (F1,
F2 lub F3). Klikn przycisk OK w kadym z tych okienek dialogowych.
Ukae si okienko dialogowe pokazane na Rys. 15, w ktrym trzeba wybra
waciwy plik danych (N:\shool.dat.) Klikn przycisk Otwrz aby
wprowadzi zestaw danych do nowego okna arkusza Worksheet2. Nazwa
odpowiednio jego kolumny. wiczenie 11 Dla wprowadzonego zestawu
danych moe by potrzebny procent poprawnych odpowiedzi na kade
pytanie. Postpowa w tym celu zgodnie z instrukcjami podanymi w
wiczeniu 6 w celu obliczenia wartoci procentowych (nada kolumnie
etykiet Percent i sprawdzi wartoci dla losowych obserwacji).
Wskazwka: Wprowadzi wyraenie Correct/Number)*100 w okienku
dialogowym otwieranym poleceniem menu Calc | Calculator. Utworzy
wykres wartoci procentowej poprawnych odpowiedzi w funkcji numeru
pytania Quest zgodnie z wiczeniem 8. Rys. 13.
-
- 10 -
Rys. 14.
Rys. 15.
13. Czytanie blokw danych Czasem dane wprowadzane s do pliku lub
do bazy danych w postaci regularnego n bloku, tak jak to pokazuje
poniszy zestaw danych. Dane te znajduj si w pliku N:\cropyd.dat.
Jednym ze sposobw jest wprowadzania takich danych do Minitab jest
czytanie warto szeciu kolumn, po czym ukadanie ich w stosie jedne
na drugich. Wyprbujemy to w nastpnym wiczeniu w celu
zademonstrowania tej procedury.
-
- 11 -
wiczenie 12 Powtrzy wiczenie 10 i odczyta dane z pliku
N:\cropyd.dat do komrek C1-C6. Tym razem w okienku dialogowym
Format zaznaczmy pole Blank Delimited (tylko dane liczbowe), dziki
czemu poprzednio zdefiniowany format zostaje pominity. Minitab
zakada teraz, e kada kolumna danych jest rozdzielana spacj. Tak wic
teraz dane s ustawione w stosie w celu utworzenia jednej kolumny C7
za 6-ma kolumnami ju wstawionymi. W rozwijalnym menu wybieramy
polecenie Data | Stack | Stack Column, tak jak to pokazano na Rys.
16. Wybra wszystkie kolumny, ktre maj by ustawione w stosie, po
czym zaznaczy pole Column of current worksheet i wpisa C7 w
ssiednim polu. Klikn przycisk OK. W tym momencie moemy usun
pierwsze 6 kolumn, ale w niniejszym Samouczku bdziemy kontynuowali
prac bez ich usuwania. Rys. 16.
14. Generowanie danych
Tak jak opisano w poprzedniej sekcji, plik danych N:\cropyd.dat
zawiera wartoci danych reprezentujce, zbiory z pl. Dane te
gromadzono z eksperymentw o trzech nastpujcych czynnikach: wiato
Light (cie/brak cienia), dodatek wody Water Aded (0, 50 oraz 100)
oraz odywka Nutrient (poziomy: 1, 2 i 3). Istniej rwnie dwa
powtrzenia Replicates. Zamiast wpisywa wartoci przedstawiajce
kolejno danych, Minitab moe generowa te dane speniajce wczeniej
zdefiniowany wzr. W tym celu naley wykona wiczenia 13 i 14 aby
wygenerowa liczby i teksty dla tych czynnikw. wiczenie 13
Wygenerowa wartoci reprezentujce powtrzenia Replicate przez
wybranie polecenia menu Calc | Make Patterned Data | Simple Set of
Numbers. Wypeni odpowiednio otworzone okienko dialogowe pokazane na
Rys. 17 i klikn przycisk OK. Czy rozumiecie wprowadzane wartoci i
sposb ich obliczania ? Jeli nie, zapytajcie nauczyciela. Wypeni
kolumny C9 do C10 odpowiadajce zmiennym Water i Nutrient. Doda
nazwy tych kolumn jeli mamy takie yczenie. Spjrzmy teraz na okienko
History i jego polecenia: SET C8 3(1:2/1)6 SET C9 1(0:100/50)12 SET
C10 12(1:3/1)1 Jeli ich brak, zapewne dane wzoru zostay wprowadzone
niepoprawnie. Wyprbowa ponownie korzystajc z pomocy
nauczyciela.
-
- 12 -
Rys. 17.
wiczenie 14 Nie musimy si ogranicza tylko do danych liczbowych.
Minitab akceptuje rwnie wartoci tekstowe. Mona je wygenerowa
poleceniem menu Calc | Make Patterned Data | Text Values, po czym
wypeni otworzone okienko dialogowe w sposb pokazany na Rys. 18 i
klikn przycisk OK. Okienko History powinno zawiera ponisze dane:
TSET C11 6("Shaded" "Unshaded")3 Rys. 18.
15. Dzielenie arkusza na grupy Moliwe jest, e chcemy podzieli
nasze dane na grupy obserwacji korzystajc z polece, ktre nie
zawieraj opcji BY (wg). W poniszym wiczeniu podzielimy arkusz na
dwa dalsze arkusze, w zalenoci od iloci wprowadzanego wiata Light w
jednostce eksperymentalnej i wykonamy test normalnoci dla kadej z
utworzonych grup. Tak jak wczeniej stwierdzilimy w tym Samouczku,
nie jest on pomocnikiem statystyki i dlatego wiczenie to jest
doczone tylko w celu pokazania tej funkcji w odniesieniu do
podzielonych arkuszy. wiczenie 15 W gwnym menu wybra polecenie Data
| Split Worksheet w celu otworzenia okienka dialogowego pokazanego
na Rys. 19. Skorzysta ze zmiennej Light jako zmiennej grupowej.
Pracujemy na arkuszach, ktre zawieraj kolumny (zmienne) o nierwnych
dugociach, a wic moe ukaza si komunikat ostrzegawczy, e niektre
kolumny mog by wyczone z analizy. Mona to zignorowa (przez
kliknicie przyciski Cancel), ale ktre to s kolumny i jak je
zignorowa ? Moemy teraz wykona test normalnoci na tych dwch
arkuszach korzystajc z polecenie menu Basic Statistic | Normality
Test, ktry nie zawiera opcji BY.
-
- 13 -
Rys. 19.
16. Wybieranie obserwacji W kursie analizy moemy wyklucza pewne
informacje zakadajc, e nie speniaj one oglnej hipotezy. W danych
zbiorw z pl, wydajnoci z pl do ktrych nie wprowadzano wody nie s
reprezentatywne. Dlatego naley je wykluczy z nastpnego etapu
analizy. Nastpne wiczenie pokazuje jak to zrobi. wiczenie 16 Wrci
do arkusza zawierajcego kompletny zestaw danych (korzystajc w tym
celu z polecenia menu Window | Worksheet2). Nastpnie w gwnym menu
wybra polecenie Data | Subset Worksheet aby otworzy okienko
dialogowe pokazane na Rys. 20. Chcemy uwzgldni tylko te wiersze dla
ktrych zmienna Water (kolumna C9) jest wiksza od zera. W tym celu
zaznaczamy pole Rows that match i klikamy przycisk warunku
Condition. Na ekranie pojawia si okienko dialogowe podobne do
okienka dialogowego kalkulatora i w polu Condition wpisujemy C9
> 0 (patrz Rys. 21). Klikn przycisk OK w obu okienkach
dialogowych oraz obejrze zawarto nowego arkusza. Rys. 20.
-
- 14 -
Rys. 21.
17. Sortowanie danych Czasem zachodzi potrzeba zmiany kolejnoci
w zalenoci od wartoci okrelonej kolumny. W ten sposb mona zmienia
kolejno wielu kolumn i chroni inne kolumny, ale mona identyfikowa
do sortowania tylko maksimum 4 kolumny, chyba ze korzystamy z penej
skadni polece (ktr mona obejrze w okienku History). Wykona wiczenie
17 ilustrujce ta technik. Pamita przy tym aby uwzgldni sortowana
kolumn w kolumnach do sortowania (nie jest to wykonywane
automatycznie). wiczenie 17 Wybra polecenie menu Data | Sort aby
wywietli okienko dialogowe pokazane na Rys. 22. W tym przypadku
wybra C7 aby posortowa dane wg zmiennej Light (w kolejnoci malejcej
Descending) w kolumnie C17. Pamita aby doczy rwnie zmienn Light do
kolumny C21. Klikn przycisk OK oraz sprawdzi wynik w arkuszu. Czy
jest to poprawne ? Rys. 22.
-
- 15 -
18. Tablicowanie Tabulacja porzeczna Cross-Tabulation lub po
prostu tabele czstoci s czsto stosowane do kontroli danych, jak
rwnie do prezentowania podsumowania rnych zmiennych w raportach.
Poniszy przykad jest wykorzystany do prostego zademonstrowania
moliwoci Minitab w odniesieniu do oryginalnych danych z poprzednich
wicze w tabeli podobnej do pokazanej w rozdziale 13. wiczenie 18
Wrci ponownie do penego arkusz Worksheet2 i wybra polecenie menu
Stat | Tables | Descriptive Statistics aby otworzy okienko
dialogowe pokazane na Rys. 23. Wypeni list zmiennych jakociowych
Categorical variables tak jak na Rys. 23. Klikn przycisk Associated
Variables aby otworzy okienko dialogowe pokazane na Rys. 24 oraz
wybra zmienn C7. Zaznaczy pole Sums aby utworzy sum tej zmiennej i
klikn przycisk OK. Rys. 23.
Rys. 24.
-
- 16 -
19. Wykresy supkowe Tak jak objaniono w rozdziale 10, prosty
diagram moe bardzo dobrze ilustrowa dane sumaryczne w postaci
podstawowych wykresw supkowych. Wykona wiczenie 19 aby wywietli
rednie plony z pl (C7) dla kadego poziomu dodawanej odywki (C10).
wiczenie 19 Wybra polecenie menu Graph | Bar Chart. Nastpnie wypeni
otworzone okienko dialogowe tak jak na Rys. 25 i 26. Rysunek 26
pokazuje rednie Mean, ale mona to wyprbowa dla sumy Sum lub dla
odchylenia standardowego StDev. Czy wykresy te s zgodne z
odpowiednimi statystykami sumarycznymi ktre ju uzyskalimy ? Rys.
25.
Rys. 26.
-
- 17 -
W Minitab istnieje wiele polece dostpnych do analizy
statystycznej. Z wszystkich mona korzysta na pocztku pod nadzorem
nauczyciela-statystyka, poniewa istnieje wiele moliwoci wykonania
zej analizy i mona korzysta w wielu procedur dla rnych odmian
analizy, np. przy korzystaniu z polecenia menu Stat | ANOVA |
General Linear Model. Niniejszy Samouczek nie jest przeznaczony do
pokazywania jak analizuje si dane, ale do demonstrowania jak dziaa
rozwijalne menu oraz jak wybiera si zwizane z tym opcje. Stosowane
dane s bardzo proste i wiele z nich utworzono sztucznie wycznie dla
pokazania typowych moliwoci.
20. Analiza regresji Wykorzystane tu dane do ilustracji technik
analizy regresji w Minitab s form prb klinicznych obejmujcych 25
pacjentw cierpicych na torbiele wkniste. Dane te s zawarte w pliku
o nazwie N:\cystic.dat i stosowane zmienne zestawiono w poniszej
tabeli:
Poniej pokazano podzestaw tych danych
wiczenie 20 Korzystajc z metody opisanej w wiczeniach 9 i 12,
utworzy nowy arkusz i zaimportowa plik danych. N:\cystic.dat do
kolumn C1-C11. Nie trzeba przy tym specyfikowa adnego formatu,
poniewa wszystkie dane s liczbowe oraz oddzielane co najmniej jedn
spacj.. Nazwy kadej kolumny s zgodne z wyej podana tabel, np.
Subject, Age, itp.
Subject Numer pacjenta
Age Wiek
Sex Ple: 0=Male (mczyzna), 1=Female (kobieta)
Height Wzrost (cm)
Weight Waga (kg)
BMP Indeks masy ciaa Body Mass (Waga/Wzrost2
) w postaci procentowej wzgldem mediany wieku zwykych
osobnikw
FEV1 Wymuszona objto wydechu w cigu 1 sekundy
RV Objto resztkowa
FRV Funkcjonalna pojemno resztkowa
TLC czna pojemno puc
PEmax Maksymalne cinienie statyczne wydechu (cm H2O)
-
- 18 -
Utworzy wykres punktowy X-Y Scatterplot tak jak to pokazano w
wiczeniu 8 w celu
sprawdzenia zalenoci midzy maksymalnym cinieniem statycznym
wydechu (C11) oraz wag pacjentw (C5). Czy mona zasugerowa istnienie
zalenoci midzy tymi dwiema zmiennymi ?
Dopasowa regresj liniow miedzy tymi dwiema zmiennymi przez
wybranie polecenie menu Stat | Linear Regression | Regression w
celu otworzenia okienka dialogowego pokazanego na Rys. 27, w ktrym
zmienn odpowiedzi Response jest kolumna C11, a zmienn niezalen
prognozowania Predictor jest kolumna C5. Klikn przycisk OK i
obserwowa wynik. Zapisa rwnanie dopasowanej linii.
Powtarza to wiczenie z wieloma parami innych zmiennych, np.
Height i Weight.
Regresja wielokrotna Multiple regression jest rozszerzeniem tej
podstawowej analizy, gdzie mona korzysta z wicej ni jednej zmiennej
niezalenej Predictor. Rozszerzy list tych predykatorw w celu
analizy zmiennej PEmax w funkcji Weight i Age. Zapisa rwnanie
dopasowanej linii.
Rys. 27.
wiczenie 21 Gdy mamy troch czasu, powtarza analiz regresji dla
maksymalnego cinienia statycznego wydechu Pemax w funkcji zmiennej
wagi ciaa Weight. Tym razem klikn przycisk Graphs oraz wykreli
reszty Residuals w funkcji zmiennej dopasowanej Fits (wykres reszt)
Jest to bardzo przydatne narzdzie dla podjcia decyzji czy bardziej
zoony model regresji moe lepiej objania t zaleno.
21. Analiza wariancji Minitab ma klika polece do przeprowadzania
analizy wariancji zalenej w zbiorze danych, wiczenie to demonstruje
prost analiz wariancji zrwnowaonego planu eksperymentu.
-
- 19 -
wiczenie 22 Arkusz ten zosta utworzony na dyskietce Minitab w
pliku o nazwie N:\balaov.mtw. Utworzy nowe okno arkusza Worksheet
(patrz wiczenie 9) i skorzysta z polecenia menu File | Open
Worksheet, po czym wybra odpowiedni plik oraz obejrze dane. Obejmuj
one plonowanie pomidorw Yield na podstawie eksperymentw zoonych z 3
blokw Block przy dwch prbach Side (na dwch poziomach) i czterech
gatunkach Strain (na czterech poziomach klasyfikacji). Dane te mona
analizowa w opisany niej sposb przy zaoeniu, e zmienna Strain jest
losowa wzgldem wszystkich poletek w kadym bloku (losowo, zrwnowaony
blok planu eksperymentu). W rozwijalnym menu wybra polecenie Stat |
ANOVA | Balanced ANOVA w celu otworzenia okienka dialogowego
pokazanego na Rys. 28. Wypeni to okienko jak pokazano na tym
rysunku ze zmienn Yield polu Response i wyraeniem block side strain
side*strain w polu Model. Klikn przycisk OK aby uruchomi analiz.
Powtrzy t analiz po klikniciu przycisku Graphs i wybraniu zmiennych
Residual w funkcji Fits (tak jak w wiczeniu 21). Rys. 28.
22. Zapisywanie wykresw i import do MS Word Najszybszym i
najprostszym sposobem importu wykresu z Minitab do dokumentu MS
Word jest skopiowanie okna wykresu i wklejenie go do dokumentu.
Wyprbujemy to w nastpnym wiczeniu na utworzonym wykresie. wiczenie
23 Zminimalizowa sesje Minitab do ikony i otworzy nowy, pusty
dokument Worda. Wrci ponownie do okna Minitab przez jego
maksymalizacj. W rozwijalnym menu wybra polecenie Edit | Copy
Graph, po czym wrci do dokumenty MS Word i wklei wykres w
odpowiednim miejscu (za pomoc skrty CTRL + V) lub za pomoc
polecenia Edycja | Wklej specjalnie).
23. Korzystanie z pomocy Minitab Aby dowiedzie si wicej o
Minitab, mona skorzysta z menu Help | Help (opcja dostpna tylko
penej wersji programu). Jest to wygodne narzdzie gdy zapomnielimy
jakie okienko dialogowe wybra do okrelonego zadania. Jednak Minitab
zawiera rwnie przewodnik statystyczny StatGuide oraz samouczek
Tutorial (dostpne w Internecie) i zalecamy korzysta z tych
materiaw.
-
- 20 -
24. Opuszczanie Minitab Przed ostatecznym opuszczeniem Minitab,
naley najpierw zapisa swoj prac oraz dane w pliku na dysku N:\
(oznaczenie to moe by inne). W celu opuszczenia Minitab mona wybra
polecenie menu File | Exit. Otwiera si wtedy okienko dialogowe
pokazane na Rys. 29 pytajce czy zapisa wprowadzone zmiany przed
zamkniciem programu: Rys. 29.
Wybra odpowied twierdzc Yes gdy chcemy zapisa zmiany w pliku
projektu i nada mu odpowiedni nazw, np. Minitab_Tutorial. W
przeciwnym razie wybra odpowied przeczc No. UWAGA. Pliki do ktrych
odwouje si niniejszy Samouczek nie s doczone do pakietu Minitab
Portable 1.15 ani do jego wersji instalacyjnej (przypis
tumacza).