!" # !$% & $""% # $""’ () * ( +* , * - .* /* * 0+1 2 -3 ( 4 5+* 5 6 / - 784( 9: 7 ’;
سالنماي
��١٣٨٧ل � ا�ا)خورشيديجريهمبدأ (
گاهشماري ايرانيگيري مبدأ اندازه3733 هجري قمري1430-1429
ميالدي2009-2008
رضا مرادي غياث آباديwww.ghiasabadi.com
همراه با
��� ز��ن ��ن���ا��ر ا�ان �� ��� ��: كتابباره بنگريد بهاين براي آگاهي بيشتر در
هاي ملي ايران باستانو گردهماييها جشن1386، چاپ دوم، از همين نگارنده
ارمغان باد سالي خوش و خرم به همة
� �ز�� ��� ا�ااوستا، تشتر يشت
1386پاسارگاد، بهار
*
!"#$% &' () & ا�ا � ��ل * ثانيه بامداد12قيقه و د15 و 9ساعت
1387ماه يكم فروردين،شنبهروز پنج هجري قمري و1429االول ربيع12برابر با
ميالدي2008 مارس 20بر مبناي طول سال اعتدالي گاهشماري ايراني
)بنگريد به پيوست پايان سالنما(
مؤسسه ژئوفيزيك در تقويم رسمي كشور،مركز تقويمشوراي را بر مبناي طول سال متغيرلحظه تحويل سال
ثانيه بامداد19 دقيقه و 18 و 9عت سا. اعالم كرده است1387ماه يكم فروردين،شنبهروز پنج
.-ورد� 1421421421429999March 2008االولاالولاالولاالولربيعربيعربيعربيع1387/
11220Thursdayشنبهپنج
تـعـطـيـل جشن سال نو/جشن نوروز
.
21321Fridayهآدين
تـعـطـيـل
.نوروز
.-ورد� 1429142914291429March 2008االول االول االول االول ربيعربيعربيعربيع1387/
31422Saturdayشنبه
تـعـطـيـلجشن نخستين شنبه سال
زنورو
41523Sundayشنبهيك
تـعـطـيـل
زنورو
51624Mondayدوشنبه
.
61725Tuesdayشنبهسه
تـعـطـيـلويسين روز شادباش/روز اميد
امام جعفر صادق وزادروز پيامبر اسالم
71826Wednesdayچهارشنبه
جشن نخستين چارشنبه سال
.
81927Thursdayشنبهپنج
.
92028Fridayآدينه
.
.-ورد� 1429142914291429Marchاالول االول االول االول ربيعربيعربيعربيع1387/ 2008
102129Saturdayشنبه
جشن آبانگاه
.
112230Sundayشنبهيك
.
122331Mondayدوشنبه
تـعـطـيـل
روز جمهوري اسالمي ايران
1324AprilTuesdayشنبهسه
تـعـطـيـلبدرجشن سيزده
.
14252Wednesdayچهارشنبه
.
15263Thursdayشنبهجپن
.
16274Fridayآدينه
.
.-ورد� 1429142914291429Aprilاالول االول االول االول ربيعربيعربيعربيع1387/ 2008
17285Saturdayشنبه
جشن سروشگانروز، سروش
18296Sundayشنبهيك
.
19307Mondayدوشنبه
روز، جشن فروردينگانفروردين
.
8Tuesdayالثانيربيع20شنبهسه
.
2129Wednesdayچهارشنبه
.
22310Thursdayشنبهپنج
.
23411Fridayآدينه
.
.-ورد� 1429142914291429Aprilالثانيالثانيالثانيالثانيربيعربيعربيعربيع1387/ 2008
24512Saturdayشنبه
.
25613Sundayشنبهيك
.
26714Mondayدوشنبه
.
27815Tuesdayشنبهسه
.
28916Wednesdayچهارشنبه
.
291017Thursdayشنبهپنج
.
301118Fridayآدينه
.
.-ورد� 1429142914291429Aprilثانيثانيثانيثانيالالالالربيعربيعربيعربيع1387/ 2008
311219Saturdayشنبه
1320Sundayارد0شنبهيك
.
21421Mondayدوشنبه
آوريجشن گياه
.
31522Tuesdayشنبهسه
روز، جشن ارديبهشتگانارديبهشت
.
41623Wednesdayچهارشنبه
.
51724Thursdayشنبهپنج
.
61825Fridayآدينه
.
1429142914291429Aprilثانيثانيثانيثانيالالالالربيعربيعربيعربيع1387ارد0 2008
71926Saturdayشنبه
82027Sundayشنبهيك
.
92128Mondayدوشنبه
.
102229Tuesdayشنبهسه
جشن چهلم نوروز
.
112330Wednesdayچهارشنبه
.
1224MayThursdayشنبهپنج
روز جهاني كار و كارگر
13252Fridayآدينه
.
1429142914291429Mayثانيثانيثانيثانيالالالالربيعربيعربيعربيع1387ارد0 2008
14263Saturdayشنبه
.
15274Sundayشنبهيك
آوري زرتشتروز پيام/ ، جشن بهاربد جشن ميانه بهاروزرِم،گاهنبار ميدي
.
16285Mondayدوشنبه
.
17296Tuesdayشنبهسه
.
7Wednesdayاالولجمادي18چهارشنبه
.
1928Thursdayشنبهپنج
.
2039Fridayآدينه
.
1429142914291429Mayاالول االول االول االول جماديجماديجماديجمادي1387ارد0 2008
21410Saturdayشنبه
.
22511Sundayشنبهيك
.
23612Mondayدوشنبه
.
24713Tuesdayشنبهسه
.
25814Wednesdayچهارشنبه
.
26915Thursdayشنبهپنج
.
16Friday 2710آدينه
.
1429142914291429Mayاالول االول االول االول جماديجماديجماديجمادي1387ارد0 2008
281117Saturdayشنبه
.
291218Sundayشنبهيك
.
301319Mondayدوشنبه
.
311420Tuesdayشنبهسه
.
دچهارشنبه ا1د 21521Wednesday
، جشن گرماارغاسوان
.
21622Thursdayشنبهپنج
.
31723Fridayآدينه
.
د ا1د 1429142914291429Mayاالول االول االول االول جماديجماديجماديجمادي21387 2008
41824Saturdayشنبه
.
51925Sundayشنبهيك
.
62026Mondayدوشنبه
خردادروز، جشن خردادگان
.
72127Tuesdayشنبهسه
.
82228Wednesdayچهارشنبه
.
92329Thursdayشنبهپنج
.
102430Fridayآدينه
.
د ا1د 1429142914291429Mayاالول االول االول االول جماديجماديجماديجمادي21387 2008
112531Saturdayشنبه
.
1226JuneSundayشنبهيك
.
13272Mondayدوشنبه
.
14283Tuesdayشنبهسه
تـعـطـيـل
اسالمي رهبر انقالب خميني،الهدرگذشت آيت
15294Wednesdayچهارشنبه
تـعـطـيـل
قيام پانزده خرداد
5Thursdayالثانيجمادي16شنبهپنج
.
1726Fridayآدينه
.
د ا1د 1429142914291429Juneالثانيالثانيالثانيالثانيجماديجماديجماديجمادي21387 2008
1837Saturdayشنبه
تـعـطـيـل
شهادت حضرت فاطمه زهرا
1948Sundayشنبهيك
.
2059Mondayدوشنبه
.
21610Tuesdayشنبهسه
.
22711Wednesdayچهارشنبه
.
23812Thursdayشنبهپنج
.
24913Fridayآدينه
.
د ا1د 1429142914291429Juneالثانيالثانيالثانيالثانيجماديجماديجماديجمادي21387 2008
251014Saturdayشنبه
.
261115Sundayشنبهيك
.
271216Mondayنبهدوش
.
281317Tuesdayشنبهسه
.
291418Wednesdayچهارشنبه
.
301519Thursdayشنبهپنج
.
311620Fridayآدينه
ديدار طلوع خورشيد در تقويم آفتابي چارتاقي نياسر
.
�1429142914291429Juneالثانيالثانيالثانيالثانيجماديجماديجماديجمادي341387 2008
11721Saturdayشنبه
پاشونك، جشن آغاز تابستان و سال نو گاهنباريآب
.
21822Sundayشنبهيك
.
31923Mondayدوشنبه
.
42024Tuesdayشنبهسه
.
52125Wednesdayچهارشنبه
.
62226Thursdayشنبهپنج
جشن نيلوفر
.
72327Fridayآدينه
.
�1429142914291429Juneييييالثانالثانالثانالثانجماديجماديجماديجمادي341387 2008
82428Saturdayشنبه
.
92529Sundayشنبهيك
.
102630Mondayدوشنبه
.
1127JulyTuesdayشنبهسه
.
2Wednesday 1228چهارشنبه
.
13293Thursdayشنبهپنج
تيرروز، جشن تيرگان
.
4Fridayرجب14آدينه
.
�1429142914291429Julyجبجبجبجبرررر341387 2008
1525Saturdayشنبه
خواريجشن خام
.
1636Sundayشنبهيك
.
1747Mondayدوشنبه
.
1858Tuesdayشنبهسه
.
1969Wednesdayچهارشنبه
.
20710Thursdayشنبهپنج
.
21811Fridayآدينه
.
�1429142914291429Julyجبجبجبجبرررر341387 2008
22912Saturdayشنبه
.
13Sunday 2310شنبهيك
.
14Monday 2411دوشنبه
.
15Tuesday 2512شنبهسه
.
16Wednesday 2613چهارشنبه
تـعـطـيـل
امام عليزادروز
271417Thursdayشنبهپنج
.
281518Fridayآدينه
.
�1429142914291429Julyجبجبجبجبرررر341387 2008
291619Saturdayشنبه
20Sunday 3017شنبهيك
.
311821Mondayدوشنبه
.
دشنبهسه ا5د 61922Tuesday
.
22023Wednesdayچهارشنبه
.
32124Thursdayشنبهپنج
.
42225Fridayآدينه
.
د ا5د 1429142914291429Julyجبجبجبجبرررر61387 2008
52326Saturdayشنبه
.
62427Sundayشنبهيك
.
72528Mondayدوشنبه
مردادروز، جشن مردادگان
.
82629Tuesdayشنبهسه
.
92730Wednesdayچهارشنبه
تـعـطـيـل
پيامبر اسالممبعث
102831Thursdayشنبهپنج
جشن چله تابستان
.
1129AugustFridayآدينه
.
د ا5د 1429142914291429Augustجبجبجبجبرررر61387 2008
12302Saturdayشنبه
3Sundayشعبان13شنبهيك
.
1424Mondayدوشنبه
.
1535Tuesdayشنبهسه
جشن ميانه تابستانديوشِم،گاهنبار مي
.
1646Wednesdayچهارشنبه
.
1757Thursdayشنبهپنج
.
1868Fridayآدينه
خوارهجشن مي
.
د ا5د 1429142914291429Augustشعبانشعبانشعبانشعبان61387 2008
1979Saturdayشنبه
20810Sundayشنبهيك
.
21911Mondayدوشنبه
.
221012Tuesdayشنبهسه
.
231113Wednesdayچهارشنبه
.
241214Thursdayشنبهپنج
.
251315Fridayآدينه
.
د ا5د 1429142914291429Augustشعبانشعبانشعبانشعبان61387 2008
261416Saturdayشنبه
.
271517Sundayشنبهكي
تـعـطـيـل
زادروز امام قائم
281618Mondayدوشنبه
.
291719Tuesdayشنبهسه
.
301820Wednesdayچهارشنبه
.
311921Thursdayشنبهپنج
.
&رآدينه -7 892022Friday
، جشن خنكي هوا فغديه
.
&ر -7 1429142914291429Augustشعبانشعبانشعبانشعبان891387 2008
22123Saturdayشنبه
.
32224Sundayشنبهيك
جشن كشمين
.
42325Mondayدوشنبه
عروج ماني/ )كورش(ب زادروز دارا/جشن شهريورگانشهريورروز،
.
52426Tuesdayشنبهسه
.
62527Wednesdayچهارشنبه
.
72628Thursdayشنبهپنج
.
82729Fridayآدينه
جشنخزان
.
&ر -7 1429142914291429Augustشعبانشعبانشعبانشعبان891387 2008
92830Saturdayشنبه
102931Sundayشنبهيك
.
1130SeptemberMondayشنبهدو
.
2Tuesdayرمضان12شنبهسه
.
1323Wednesdayچهارشنبه
.
1434Thursdayشنبهپنج
.
1545Fridayآدينه
جشنبازار
.
&ر -7 1429142914291429Septemberمضانمضانمضانمضانرررر891387 2008
1656Saturdayشنبه
1767Sundayشنبهيك
.
1878Mondayدوشنبه
.
1989Tuesdayشنبهسه
.
20910Wednesdayچهارشنبه
.
211011Thursdayشنبهپنج
.
221112Fridayآدينه
.
1429142914291429Septemberمضانمضانمضانمضانرررر71387&ر-89 2008
231213Saturdayشنبه
241314Sundayشنبهيك
.
251415Mondayدوشنبه
.
261516Tuesdayشنبهسه
.
271617Wednesdayچهارشنبه
.
281718Thursdayشنبهپنج
.
291819Fridayآدينه
.
1429142914291429Septemberمضانمضانمضانمضانرررر71387&ر-89 2008
301920Saturdayشنبه
.
312021Sundayشنبهيك
جشن پايان تابستان،شَهيمگاهنبار پتيه
.
82122Monday-:دوشنبه
تـعـطـيـل سال نو هخامنشي/جشن ميتراكانا
عليشهادت امام
22223Tuesdayشنبهسه
.
32324Wednesdayچهارشنبه
.
42425Thursdayشنبهپنج
.
52526Fridayآدينه
.
1429142914291429Septemberمضانمضانمضانمضانرررر1387-:8 2008
62627Saturdayشنبه
.
72728Sundayشنبهيك
.
82829Mondayدوشنبه
.
92930Tuesdayشنبهسه
.
OctoberWednesdayشوال10چهارشنبه
تـعـطـيـل
فطرعيد
1122Thursdayشنبهپنج
.
1233Fridayآدينه
آيين قاليشويان اردهال، بازماندي از تيرگان
.
1429142914291429Octoberشوالشوالشوالشوال1387-:8 2008
1344Saturdayشنبه
تيرروز، جشن تيرروزي
.
1455Sundayبهشنيك
.
1566Mondayدوشنبه
.
1677Tuesdayشنبهسه
مهرروز، جشن مهرگان
.
1788Wednesdayچهارشنبه
.
1899Thursdayشنبهپنج
.
191010Fridayآدينه
.
1429142914291429Octoberل ل ل ل شواشواشواشوا1387-:8 2008
201111Saturdayشنبه
.
211212Sundayشنبهيك
جشن پيروزي كاوه و فريدون/روزيروز، جشن رامرام
.
221313Mondayدوشنبه
.
231414Tuesdayشنبهسه
.
241515Wednesdayچهارشنبه
.
251616Thursdayشنبهپنج
.
261717Fridayآدينه
.
1429142914291429Octoberل ل ل ل شواشواشواشوا1387-:8 2008
271818Saturdayشنبه
281919Sundayشنبهيك
.
292020Mondayدوشنبه
.
302121Tuesdayشنبهسه
.
2222Wednesday;��نچهارشنبه
.
22323Thursdayشنبهپنج
.
32424Fridayآدينه
.
1429142914291429Octoberل ل ل ل شواشواشواشوا1387;��ن 2008
42525Saturdayشنبه
تـعـطـيـل
شهادت امام جعفر صادق
52626Sundayشنبهيك
.
62727Mondayوشنبهد
.
72828Tuesdayشنبهسه
.
82929Wednesdayچهارشنبه
.
93030Thursdayشنبهپنج
.
31Fridayذيقعده10آدينه
، جشن آبانگانروزآبان
.
1429142914291429Novemberذيقعدهذيقعدهذيقعدهذيقعده1387;��ن 2008
1121Saturdayشنبه
1232Sundayشنبهيك
.
1343Mondayدوشنبه
.
1454Tuesdayشنبهسه
.
1565Wednesdayچهارشنبه
رَم، جشن ميانه پاييزنبار اَياثگاه
.
1676Thursdayشنبهپنج
.
1787Fridayآدينه
.
1429142914291429Novemberذيقعدهذيقعدهذيقعدهذيقعده1387;��ن 2008
1898Saturdayشنبه
.
19109Sundayشنبهيك
.
201110Mondayدوشنبه
.
211211Tuesdayشنبهسه
.
221312Wednesdayچهارشنبه
.
231413Thursdayشنبهپنج
.
241514Fridayآدينه
.
1429142914291429Novemberذيقعدهذيقعدهذيقعدهذيقعده1387;��ن 2008
251615Saturdayشنبه
261716Sundayشنبهيك
.
271817Mondayدوشنبه
.
281918Tuesdayشنبهسه
.
292019Wednesdayچهارشنبه
.
302120Thursdayشنبهپنج
.
2221Friday;>آدينه
آذرجشن
.
1429142914291429Novemberذيقعدهذيقعدهذيقعدهذيقعده1387;> 2008
22322Saturdayشنبه
32423Sundayشنبهيك
.
42524Mondayدوشنبه
.
52625Tuesdayشنبهسه
.
62726Wednesdayچهارشنبه
.
72827Thursdayشنبهپنج
.
82928Fridayآدينه
.
1429142914291429Novemberذيقعدهذيقعدهذيقعدهذيقعده1387;> 2008
93029Saturdayشنبه
آذرروز، جشن آذرگان
.
30Sundayذيحجه10شنبهيك
.
112DecemberMondayدوشنبه
.
1232Tuesdayشنبهسه
.
1343Wednesdayچهارشنبه
.
1454Thursdayشنبهپنج
.
1565Fridayآدينه
.
1429142914291429Decemberذيحجهذيحجهذيحجهذيحجه1387;> 2008
1676Saturdayشنبه
.
1787Sundayشنبهيك
.
1898Mondayشنبهدو
.
19109Tuesdayشنبهسه
تـعـطـيـل
قربانيدع
201110Wednesdayچهارشنبه
.روز جهاني حقوق بشر
211211Thursdayشنبهپنج
.
221312Fridayآدينه
.
1429142914291429Decemberذيحجهذيحجهذيحجهذيحجه1387;> 2008
231413Saturdayشنبه
241514Sundayشنبهيك
.
251615Mondayدوشنبه
.
261716Tuesdayشنبهسه
.
271817Wednesdayچهارشنبه
تـعـطـيـل
غديرعيد
281918Thursdayشنبهپنج
.
292019Fridayآدينه
ديدار طلوع خورشيد در تقويم آفتابي چارتاقي نياسر
.
1429142914291429Decemberذيحجهذيحجهذيحجهذيحجه1387;> 2008
302120Saturdayشنبه
ميديارِم، جشن ميانه سال و پايان پاييزگاهنبار)/چله(جشن شب يلدا
2221Sundayد�شنبهيك
، نخستين جشن ديگان/جشن ميالد خورشيد، روزخرمجشن
.
22322Mondayدوشنبه
.
32423Tuesdayشنبهسه
.
42524Wednesdayچهارشنبه
..
52625Thursdayشنبهپنج
بازار جشن
.
62726Fridayآدينه
.
1429142914291429Decemberذيحجهذيحجهذيحجهذيحجه1387د� 2008
72827Saturdayشنبه
.
82928Sundayشنبهيك
آذرروز، دومين جشن ديگانبهدي
.
143029Mondayمحرم 9دوشنبه
هجري قمري1430آغاز سال
10230Tuesdayشنبهسه
.
11331Wednesdayچهارشنبه
.
124January 2009Thursdayشنبهپنج
ميالدي2009آغاز سال
1352Fridayآدينه
.
1414141430303030Januaryمحرممحرممحرممحرم1387د� 2009
1463Saturdayشنبه
خواري، جشن گياهسيرسور
1574Sundayشنبهيك
مهرروز، سومين جشن ديگان بهدي/ جشن پيكرتراشي
.
1685Mondayدوشنبه
هاجشن درامزينان، جشن درفش
.
1796Tuesdayشنبهسه
تـعـطـيـل
تاسوعا
18107Wednesdayچهارشنبه
تـعـطـيـل
عاشورا
19118Thursdayشنبهپنج
.
20129Fridayآدينه
.
1430143014301430Januaryمحرم محرم محرم محرم 1387د� 2009
211310Saturdayشنبه
221411Sundayشنبهيك
.
231512Mondayدوشنبه
روز، چهارمين جشن ديگاندينبهدي
.
241613Tuesdayشنبهسه
.
251714Wednesdayچهارشنبه
.
261815Thursdayشنبهپنج
.
271916Fridayآدينه
.
1430143014301430Januaryمحرم محرم محرم محرم 1387د� 2009
282017Saturdayشنبه
292118Sundayشنبهيك
.
302219Mondayدوشنبه
.
2320Tuesday?<=�شنبهسه
زادروز فردوسي
.
22421Wednesdayبهچهارشن
، جشن بهمنگانروزبهمن
.
32522Thursdayشنبهپنج
.
42623Fridayآدينه
.
1431431431430000Januaryمحرم محرم محرم محرم 1387?<=� 2009
52724Saturdayشنبه
ن نوسرهجش
62825Sundayشنبهيك
.
72926Mondayدوشنبه
.
83027Tuesdayشنبهسه
.
28Wednesdayصفر9چهارشنبه
.
10229Thursdayشنبهپنج
همگانيبازينمايش/ هاافروزي بر بام، آتشجشن سدهروز، آبان
.
11330Fridayآدينه
.
1430143014301430Januaryصفر صفر صفر صفر 1387?<=� 2009
12431Saturdayشنبه
.
135FebruarySundayشنبهيك
.
1462Mondayدوشنبه
.
1573Tuesdayشنبهسه
جشن ميانه زمستان
.
1684Wednesdayچهارشنبه
.
1795Thursdayشنبهپنج
.
18106Fridayآدينه
.
1430143014301430February 2009صفر صفر صفر صفر 1387?<=�
19117Saturdayشنبه
.
20128Sundayهشنبيك
.
21139Mondayدوشنبه
.
221410Tuesdayشنبهسه
تـعـطـيـلدروز، جشن بادروزيبا
وزي انقالب اسالميپير
231511Wednesdayچهارشنبه
.
241612Thursdayشنبهپنج
.
251713Fridayآدينه
.
1430143014301430Februaryصفر صفر صفر صفر 1387?<=� 2009
261814Saturdayشنبه
271915Sundayشنبهيك
.
282016Mondayدوشنبه
تـعـطـيـل
اربعين
292117Tuesdayشنبهسه
.
302218Wednesdayچهارشنبه
.
A@شنبهپنج BC2319Thursdayا
همگانيبازينمايش/ جشن آبساالن، بهارجشن/ جشن اسفندي
.
22420Fridayآدينه
.
@A 1430143014301430February 2009صفر صفر صفر صفر BC1387ا
32521Saturdayشنبه
42622Sundayشنبهيك
.
52723Mondayدوشنبه
جشن برزگران/،گراميداشت زمين و بانواناسفندگاناسفندروز، جشن
.
62824Tuesdayشنبهسه
تـعـطـيـل
شهادت امام حسن مجتبي/ درگذشت پيامبر اسالم
72925Wednesdayچهارشنبه
.
83026Thursdayشنبهپنج
تـعـطـيـل
امام رضاشهادت
27Fridayاالولربيع9آدينه
.
@A 1414141430303030February 2009االول االول االول االول ربيعربيعربيعربيعBC1387ا
10228Saturdayشنبه
جشن وخشنكام
113MarchSundayشنبهيك
.
1242Mondayدوشنبه
.
1353Tuesdayشنبهسه
.
1464Wednesdayچهارشنبه
.
1575Thursdayشنبهپنج
.
1686Fridayآدينه
.
@A 1414141430303030March 2009االول االول االول االول ربيعربيعربيعربيعBC1387ا
1797Saturdayشنبه
18108Sundayشنبهيك
.روز جهاني زن
19119Mondayدوشنبه
جشن نوروز رودها
.
201210Tuesdayشنبهسه
جشن گلدان
.
211311Wednesdayچهارشنبه
.
221412Thursdayشنبهپنج
.
231513Fridayآدينه
.
@A 1414141430303030March 2009االول االول االول االول ربيعربيعربيعربيعBC1387ا
241614Saturdayشنبه
251715Sundayشنبهيك
تـعـطـيـلپايان سرايش شاهنامه
امام جعفر صادق وزادروز پيامبر اسالم
261816Mondayدوشنبه
روردگانف
.
271917Tuesdayشنبهسه
آخرارشنبه، جشن شب چسوريچارشنبه
.
282018Wednesdayچهارشنبه
آخرچارشنبه
.
292119Thursdayشنبهپنج
تـعـطـيـل
ملي شدن صنعت نفت ايران
302220Fridayآدينه
)در آخرين روز سال( همسپتمدم، جشن پايان زمستان گاهنبار
.
پيوست
اي در بارهاي در بارهاي در بارهاي در بارهچكيدهچكيدهچكيدهچكيدهگاهشماري جالليگاهشماري جالليگاهشماري جالليگاهشماري جاللي
رضا مرادي غياث آبادي
اين گفتار در اصل به خواست آقاي دكتر پرويز رجبي و براي مجموعـه نوشـته » هاي گمشده سده«ده جلدي تاريخ دوره اسالمي ايران به نام
.استشده
و » سـلطاني «، »شاهيملك«هاي گاهشماري جاللي كه به نام شود، يك نظام گاهشماري خورشـيديِ نيز ناميده مي » محدث«
شـاه الـدين ملـك اعتدالي اسـت كـه در زمـان سـلطان جـالل آغاز بـه تنظـيم شـده و ) هجري قمري 465 تا 485(سلجوقي
ه شـاه برگرفتـ هـاي ملـك هاي گوناگون آن نيز از نام و لقب نام. شده است
هـاي ديـرين ساختار بنيادين اين گاهشماري بر مبناي سنت هاي ايراني و با تأكيد خاص بر انطباق نوروز يـا روز گاهشماري
. نخست سال با نقطه اعتدال بهاري بوده استتـوان نتيجـه و محـصول نهـايي گاهشماري جاللـي را مـي
سـتيابي بـه ايرانيان براي دهاي بسيار ديرينه و پرسابقه كوششتقويمي اعتدالي كه حداكثر دقت و انطباق بـا تقـويم طبيعـي را
و اصـالح اين گاهـشماري، شـكل نهـايي . داشته باشد، دانست و » خراجـي «، »فارسـيه «، »معتـضدي «هـاي شده گاهشماري
هاي سوم تا پـنجم هجـري هايي است كه در سده ديگر سامانه انـد و فاقـد رفتـه مي براي تثبيت نوروز در اعتدال بهاري به كار
هـاي دقت كافي، و يا بدون قابليت محاسباتي نظري براي سال ) يعني در اواخر سده پنجم (در آن زمان . اندپيشين و پسين بوده
هاي يـك مـاه گيريتقويم يزدگردي نيز به دليل فقدان كبيسه در هر صد و بيست سال، عمالً از قاعده محاسباتي خـود خـارج
در نظام اصلي خود نيز بدون دقت كافي بوده و شده؛ در حاليكه . شـده اسـت تا يك ماه بـا تقـويم طبيعـي دچـار اخـتالف مـي
گاهشماري هجري خورشـيدي فعلـي ايـران نيـز ادامـه همـان تـر از آن در جهـان بـه گاهشماري جاللي است و تاكنون دقيق
.وجود نيامده استكـه فرايند تنظيم گاهشماري جاللي و زيـج پيوسـته بـه آن
شـاه شده اسـت، در زمـان ملـك ناميده مي » زيج ملك شاهي «الملك در سلجوقي و به احتمال تحت تأثير وزيرش خواجه نظام
شناسان و با شركت گروهي از تقويم ) يا شهر ري (شهر اصفهان ابوعبـاس «، »ابـومظفر اسـفزاري «مشهور آن زمـان همچـون
ميمـون بـن نجيـب «، »محمد بن احمـد معمـوري «، »لوكريعمـر «بـه سرپرسـتي » ابن كوشك بيهقي مباهي «و » واسطي
خــدمتكار (ن خــازني اآغــاز شــد؛ در حاليكــه عبــدالرحم» امخيــاي بـه كه بنا بـه عاليـق شخـصي و غيـر حرفـه ) دار مروخزانه
پرداخت، بطـور مـستقل در شـهر مـرو بـه مطالعه در تقويم مي محاسباتي جداگانه پرداخت و نتيجـه پـژوهش خـود و از جملـه
مـشهور اسـت . شيوه سنجش نوروز را براي گروه خيام فرسـتاد كه بخشي از محاسبات خازني از سوي اين گروه پذيرفته شـده
.و به رسميت شناخته شد
هجـري 471مبدأ تأسيس تقويم جاللي برابر است با سـال . مـيالدي ژولـي 1079 خراجـي و 468 يزدگردي، 448قمري،
جاللي با مبدأ هجـري قمـري التاريخين مبدأ تقويم فاصله بين روز، بـا مبـدأ 163173 روز، با مبدأ تقـويم يزدگـردي 166797ــيالدي ژ 170933خراجــي ــدأ گاهــشماري م ــا مب ــي روز، ب ول. روز است507497) سلوكي ( روز و با مبدأ393813
نـوروز / نـوروز جاللـي «تطبيق روز نخست ايـن تقـويم يـا اس تعريفـي مـشخص از با نقطه اعتدال بهاري بر اس » سلطاني
طول سال متوسط اعتدالي، اصل ثابت و نهادين در گاهشماري بنـا بـه . جاللي و يكـي از اهـداف بنيـادگزاران آن بـوده اسـت
شـرح سـي «گزارش عبدالعلي محمد بـن حـسن بيرجنـدي در ، خواجه نصير طوسـي در » شرح زيج جديد سلطاني «و » فصل
و الـغ » المنجمـين بيـع ر« ناشناس در ، نويسنده »زيج ايلخاني «، در اين گاهشماري نه تنها طول سال »زيج الغ بيك «بيك در
با تقويم طبيعي برابري دارد، بلكه طول هر فصل نيز بـه دليـل كوشش براي انطباق روزهاي هر ماه خورشيدي با مـدت زمـان
هـاي هاي همزمـان آن، بـا طـول فـصل توقف خورشيد در برج اعتـدال و انقالبـين درسـت در طبيعي برابـري داشـته و نقـاط
در نتيجه مجمـوع . شوندابتداي هر فصل تقويم جاللي واقع مي بهـار و (هـاي نخـست و دوم سـال مـاه روزهاي هر يك از سه
) پـاييز (ماهه سوم روز، مجموع روزهاي سه 93برابر با ) تابستان روز 89) زمـستان (ماهـه سـوم روز و مجموع روزهـاي سـه 90
تقويم طبيعي برابري دارد و اين ويژگي بسيار است كه كامالً با هـا ديـده نظير تقويم جاللي است كه در ديگر تقـويم مهم و بي
. شودنمي
تـوان بنـا بـه در تعريف نوروز جاللي يا مبدأ آغاز سال نو مي تعريف كامل و كوتاه خواجه نصير طوسي، الغ بيك و مال مظفر
روزي اسـت كـه گنابادي گفت كه نوروز جاللـي يـا سـلطاني، النهـار محـل بـه نقطـه اعتـدال خورشيد تا زمان عبور از نـصف
. بهاري رسيده باشد19(گروه خيام، روز اعتدال بهاريِ شش ماه پيش از هجرت
را بــه عنــوان نقطــه آغــاز ) مــيالدي ژولــي622مــارس ســال هاي ايراني براي نامگذاري برابرهاي سالشماري برگزيد و از نام
. برج ساليانه بهره بردماهي دوازده گيـري در گاهـشماري جاللـي بـراي در زمينه نظام كبيـسه
روزه، منابع موجـود 366هاي افزودن كسر سال و گزينش سال گيـري هاي گوناگوني از تعريف طول سال و قاعده كبيـسه شيوه
هاي پيشنهادي يـا گزارشـي خواجـه شيوه. دهندرا به دست مي ازني، حسن بـن حـسين شاهنـشاه نصير طوسي، عبدالرحمان خ
الدين شيرازي تا سمناني، عبدالعلي بيرجندي، ميرم چلبي وقطب امـا همگـي آنهـا بـر وجـود . اي با يكديگر تفـاوت دارنـد اندازههـاي هاي خماسي كه يكـي ديگـر از مهمتـرين ويژگـي كبيسه
به گمان اين نگارنده و بـا . گاهشماري جاللي است، تأكيد دارند هاي بنيادين ايـن گاهـشماري در تطبيـق ن فرض در نظر داشت
هـا بـا تقـويم طبيعـي و دارا بـودن قابليـت طول سال و فـصل گذشـته و آينـده، هر سـال مفـروض در محاسبات نظري براي
كبيسه در يـك 683(شيوه يكسان ذبيح بهروز و احمد بيرشك ــاره ) ســاله2820دوره ــرغم وجــود پ ــرين و ب ــا، بهت اي انتقاده
هاي جاللي و هجـري خورشـيدي وه اجراي كبيسه كاراترين شي .است
::::دو يادداشت ديگردو يادداشت ديگردو يادداشت ديگردو يادداشت ديگر بنيـاد محاســباتي در هـر نظــام گاهـشماري خورشــيدي، -
هاي برجي كه همه تعـداد سال (x)عبارت است از يافتن تعداد ضـريب . گيـرد را با دقتي معين در بر مـي (y)روزهاي متوسط
ــي روز 242199/0مفــروض ايــن مقــدار، در گاهــشماري ايران. دانسته شده است
همانگونه كـه . طول سال، مانند طول شبانروز متغير است -اسـتفاده ) ساعت كامـل 24(در تقسيم شبانروز، از زمان متوسط
شود، در محاسبات تقويمي نيـز طـول سـال متوسـط بكـار ميهر نظام گاهشماري خورشيدي، تعريفي خـاص . گرفته مي شود
ــال و قا ــسهاز طــول متوســط س ــده كبي ــه در ع ــري دارد ك گي48 سـاعت و 5 روز و 365: گاهشماري ايراني عبـارت اسـت از
آنگونه كه در تقويم رسـمي (طول متغير سال . ثانيه 46دقيقه و هاي جهان تعريف در هيچيك از گاهشماري ) رودايران بكار مي
نشده و اصوالً تقويم، محصول تعريف يك نظام گاهـشماري از طـول متغيـر، . گيري آن است و شيوه كبيسه طول متوسط سال
ــي در ــشماري ايران ــدارد و ارزش گاه ــويم ن ــاربردي در تق ك.شده آن استگيري دقيق طول سال متوسطِ تعريفاندازه
::::براي آگاهي بيشتر بنگريد بهبراي آگاهي بيشتر بنگريد بهبراي آگاهي بيشتر بنگريد بهبراي آگاهي بيشتر بنگريد بهــاه ــي، گــ ــي، موســ ــر اكرمــ ــي، تهــ ــماري ايرانــ ــر شــ ان، دفتــ
.1380هاي فرهنگي، پژوهش.1331تاريخ در ايران، تهران، بهروز، ذبيح، تقويم و
بيرشك، احمد، گاهشماري ايراني، تهران، بنياد دانـشنامه .1379، فارسي
، نگـاهي نـو بـه گاهـشماري ايرانـي حيدري ماليري، محمد، از ايشان براي انجام چندين گفتگو (سايت شخصي وب
ــتالف ــه اخــ ــا در زمينــ ــا در نظــ ــسهنظرهــ ــري م كبيــ گيــ.)اسگزارم ايراني سپگاهشماري
ــي ــد تقـ ــران قـ ــشماري در ايـ ــسن، گاهـ ــران، زاده، حـ يم، تهـ.1316كتابخانه طهران،
چـاپ دوم، تهـران، عبدالهي، رضا، تاريخِ تاريخ در ايران، .1375اميركبير،
ــاث ــان جـــــشن مـــــرادي غيـــ ــاي زمـــ ــادي، راهنمـــ ــا و آبـــ هـــ.1384هاي ملي ايران باستان، ماييهگرد
ــاث ــادي، نوروزنامــه مــرادي غي ــه ار پنجــاه گفتــ -آب در زمين.1386هاي ايراني، پژوهش
نبئـــي، ابوالفـــضل، گاهـــشماري در تـــاريخ، تهـــران، ســـمت، 1381.
Richards, E. G., Mapping Time- the Calendar and its History, Oxford, 1998.
Youschkevitch, A. P. & Rosenfeld, B. A., al-Khayyami, Dictionary of Scientific Biography, VIII, 1973.