Prof. Dr. Ali Osman Öncel İstanbul Üniversitesi, Jeofizik Mühendisliği Öğretim Üyesi Mimar Mühendisler Grubu Yönetim Kurulu Üyesi İÜ AUZEF Acil Durum ve Afet Yönetimi Bilim Alanı Uzmanı SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL 2/17/2015
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Prof. Dr. Ali Osman Öncel
İstanbul Üniversitesi, Jeofizik Mühendisliği Öğretim Üyesi Mimar Mühendisler Grubu Yönetim Kurulu Üyesi
İÜ AUZEF Acil Durum ve Afet Yönetimi Bilim Alanı Uzmanı
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL 2/17/2015
E-Posta: Güzel bir tonda GRUP olarak bir yazı hazırlamanız ve her sektöre ayrı bu yazıyı tasarlamanız gerekir. En az 48 saat dönüş için beklemeniz yeterlidir. E-mailler grup üyelerinin tamamına, ve danışman hocaya yollanması gerekir.
Telefon: Güzel bir tonda - dönüş olduysa veya olmadıysa - teşekkür ederek yerinde ziyaret için randevu istenir.
Ziyaret: Yapılan ziyaret sonrasında ANI fotoğrafı ve 200 kelimeyle sınırlı ziyaretin size kattıklarını ifade edecek bir rapor hazırlanır.
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
Potansiyel fay hatları F1 ve F2 ile gösterilmiştir. Fayların geometrik olarak detay özelliklerinin belirlenmesi için projelendirme teklif ve bedelini gösteren bir teklif yazılması. Birim fiyatlandırma JFMO’nın fiyatlarına göre yapılacak.
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
Potansiyel fay hatları F1 (486 m) ve F2 (410 m) ile gösterilmiştir. Fayların geometrik olarak detay özelliklerinin belirlenmesi için projelendirme teklif ve bedelini gösteren bir teklif yazılması. Birim fiyatlandırma JFMO’nın fiyatlarına göre yapılacak.
F(1)
F(2)
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
http://www.tubitak.gov.tr/tr/burslar/lisans/burs-
programlari/2209-a/icerik-basvuru-formlari
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
Sektör Ziyaret Raporlarından Oluşturulacak. Saha Sismolojisi dersini alan öğrencilerin E-KİTAP içinde basılı bir E-Makalesi olacak. Amacımız Öğrencilerimizi yazmaya ve emeklerinin yayına çevrilmesinde kapı açmaya çalışmak.
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
İletişim ve Ziyaretle İlgili İşlemlerin 18 Mart 2015 tarihine kadar bitirilmesi, 25 Mart tarihinde ise SEKTÖR ZİYARET İZLENİMLERİ başlıklı 500 kelimeyi geçmeyecek KISA bir raporun teslim edilmesi ve sonrasında ise kısa bir sunum yapılması gerekiyor. Ziyaret Esnasında Sektörün Sorunları, Jeofizik Mesleğinin Geleceği, Yeni Mezun Olacaklara İş Fırsatları, Fiyatlandırma Stratejileri, Proje Teklifi Verme Stratejileri, Saha Sismolojisi Deneyim Fırsatları gibi farklı konularda iletişim yapmaya, ve Jeofizik Mühendisliğinin Gittiği Yön hakkında bilgiyi direkt sektörden öğrenmeye çalışabilirsiniz. TOPLAMINDAN ise 500 kelimelik kısa bir rapor ve sunum hazırlamanız yeterli olacaktır.
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
Her Dersin Başında Mutlaka 8.30 – 8.45
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
Prof. Dr. Ali Osman Öncel
İstanbul Üniversitesi, Jeofizik Mühendisliği Öğretim Üyesi Mimar Mühendisler Grubu Yönetim Kurulu Üyesi
İÜ AUZEF Acil Durum ve Afet Yönetimi Bilim Alanı Uzmanı
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL 2/17/2015
Veri Özellikleri, Değerlendirme ve Yorumlama
Jeofizik Mühendisliği Bölümü İstanbul Üniversitesi
Doğrulukta ki bir birim artışın karşılığında yaklaşık maliyet artışı yaklaşık $1.7 milyon dolar.
SAHA POSTERLERİNİZİ HAZIRLAYIN
SAHA POSTERLERİNİZİ HAZIRLAYIN
SAHA POSTERLERİNİZİ HAZIRLAYIN
Jeofonların Markası Nedir? Firmalarda Kaç Tür Jeofon Var? En Az Sorun Hangisinde Yaşanıyor? Profil Yönleri ve Uzunlukları Hangi Kriterlere Göre
Seçildi? Kent İçinde (Gürültülü) ve Kent Dışında (Göreli
Gürültüsüz) Ortamlarda Veri Kalitesi Nasıl Değişti? Ortamın Gürültü (Natural Frequency) Frekansı Nedir? Data Acqusition Software (Veri Kayıt Yazılımları)
cihazlara göre nasıl değişiyor? Üstünlük ve Farklılıkları Var mı?
İçerik • Sismik Bilgi • Takım Çalışması • Sismik Kaynak • Sismik Kayıtçı • Sismik Dizilim
Kırılma Sismolojisi
Saha Çalışmasını bazı gruplar tamamlamış durumda. Saha çalışmasını tamamlayan gruplara TAVSİYEM, büro değerlendirme çalışmalarına KATILMALARI. Analiz ve Yorum Bölümleriyle devam ederek kendilerini geliştirmeleri. Sınıf Ortamında Verecekleri Seminerin İçeriği
Çok Boyutlu Olabilir: Saha - Analiz (Yazılım) - Değerlendirme – Yorumlama
Çalışmış olduğunuz profilleri GOOGLE EARTH üzerinde göstermeniz durumunda çalışma alanı gözümüzde daha iyi canlanır. Bu nedenle çalışma yapılan alanlarda Profillerin Uç ve Orta Noktalarının GPS koordinatları alarak GOOGLE earth üzerinde konumlandırma rahatlıkla yapabilirsiniz. MTA Yerbilimleri Portalını kullanarak Deprem, Kırık ve Jeoloji bilgilerini rahatlıkla aşağıda ki servisten derleyebilirsiniz. http://yerbilimleri.mta.gov.tr/
Potansiyel fay hatları F1 ve F2 ile gösterilmiştir. Fayların geometrik olarak detay özelliklerinin belirlenmesi için projelendirme teklif ve bedelini gösteren bir teklif yazılması. Birim fiyatlandırma JFMO’nın fiyatlarına göre yapılacak.
Sismik hız değişimleriyle tektonik model nasıl oluşturulur?
Fig 4.19 of Lillie
İçerik • Proje Teklifi • Sismik Kırılma • Sismik Hız • Sismik Eğitim
Kırılma Sismolojisi
1. Asgari Birim Fiyat Listesi Ne Demektir? 2. Sismik Kırılma Neden Olur? 3. Hızın Derinlikle Artmaması Sismik Kırılma Çalışmalarını Nasıl Etkiler? 4. Tabaka Süreksizliği Nedir ve Ölçülere Nasıl Etki Eder? 5. Veri Sayısının Artmasına Bağlı Olarak Tabaka Modeli Neden Değişir? 6. Levha Sınırlarında Ne Oluyor ve Nasıl Anlarız? 7. Okyanuslarda ki Levha Sınırlarının Topoğrafik Yapısı Nasıldır? 8. Tektonik özelliklerin Değişimiyle P-dalga Hız Değişimleri Nasıl
İlişkilidir? 9. P-dalga Hızı (km/s) Neden, Nerede ve Nasıl Değişiyor? 10. Tektonik özelliklerin Değişimiyle P-dalga Hız Değişimleri Nasıl
İlişkilidir? 11. Kabuk Nerede İncelir veya Kalınlaşır? 12. Sismik hız değişimleriyle tektonik model nasıl oluşturulur? 13. Sismik hız değişimlerine bağlı olarak tektonik özellikler nasıl açıklanır? 14. Moho derinliğinin tektonikle değiştiği yerler ve özellikleri nelerdir?
Genel Değerlendirme
Prof. Dr. Ali Osman Öncel
İstanbul Üniversitesi, Jeofizik Mühendisliği Öğretim Üyesi Mimar Mühendisler Grubu Yönetim Kurulu Üyesi
İÜ AUZEF Acil Durum ve Afet Yönetimi Bilim Alanı Uzmanı
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL 2/17/2015
2/17/2015 SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
2/17/2015 SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
İKİ TANESİNİ CEVAPLAYIN Sismik Hız ve Tektonik Yapı Arasında ki İlişkiyi Açıklayınız?
Jeofizik Birim Fiyatı ve Belirleyen Kurumun Adı Nedir?
Sismik Kaynak Sayısının Noktasal veya Profil Boyunca Artmasıyla Sismik Yer Modeli Nasıl Değişir?
2/17/2015 SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
İçerik • Sektörel Yazılar • Sektörel Seminer • Sektörel Sorunlar • Çok Boyutlu Uygulama • Düşük Hızın Etkisi
Kırılma Sismolojisi
İletişim ve Ziyaretle İlgili İşlemlerin 18 Mart 2015 tarihine kadar bitirilmesi, 25 Mart tarihinde ise SEKTÖR ZİYARET İZLENİMLERİ başlıklı 500 kelimeyi geçmeyecek KISA bir raporun teslim edilmesi ve sonrasında ise kısa bir sunum yapılması gerekiyor. Ziyaret Esnasında Sektörün Sorunları, Jeofizik Mesleğinin Geleceği, Yeni Mezun Olacaklara İş Fırsatları, Fiyatlandırma Stratejileri, Proje Teklifi Verme Stratejileri, Saha Sismolojisi Deneyim Fırsatları gibi farklı konularda iletişim yapmaya, ve Jeofizik Mühendisliğinin Gittiği Yön hakkında bilgiyi direkt sektörden öğrenmeye çalışabilirsiniz. TOPLAMINDAN ise 500 kelimelik kısa bir rapor ve sunum hazırlamanız yeterli olacaktır.
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
Sektör Ziyaret Raporlarından Oluşturulacak. Saha Sismolojisi dersini alan öğrencilerin E-KİTAP içinde basılı bir E-Makalesi olacak. Amacımız Öğrencilerimizi yazmaya ve emeklerinin yayına çevrilmesinde kapı açmaya çalışmak.
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
Saha sismolojisi için çıktığımız saha derslerinde mühendislerin doldurması gereken formu bulamadık. Facebook'ta saha sismolojisi grubunda ilk paylaşımlara kadar aradık ancak yine de formu bulamadık. Hocam rica etsek bu formu bize yollayabilir misiniz ?
İçerik • Sektörel Yazılar • Sektörel Seminer • Sektörel Sorunlar • Çok Boyutlu Uygulama • Düşük Hızın Etkisi
Kırılma Sismolojisi
İçerik • Sektörel Yazılar • Sektörel Seminer • Sektörel Sorunlar • Çok Boyutlu Uygulama • Düşük Hızın Etkisi
Kırılma Sismolojisi
ÖĞRENCİ SEMİNERİ
Jeofizik Mühendisliği Bölümü İstanbul Üniversitesi
".. The selection of seismic receivers is among the most critical of decisions. For high resolution shallow surveys, it is necessary to have receivers that are designed to detect high frequencies without distortion in the output signal. The first rule of thumb is to choose a receiver with a natural frequency that is at least 10 percent of the highest frequency likely to be commonly recorded. If the highest frequency likely to be recorded is 400 Hz, then 40 HZ geophones might be sufficient."
Saha Sismolojisi uygulamalarında ortamın doğal frekansının ne olduğunu, ve bu ortamda kullanılan jeofon frekansının ne olduğunu araştırın? Ortamın doğal frekansı nedir? Kullanılan jeofonun frekansı nedir?
İçerik • Sektörel Yazılar • Sektörel Seminer • Sektörel Sorunlar • Çok Boyutlu Uygulama • Düşük Hızın Etkisi
Kırılma Sismolojisi
Dikkat edilmesi gereken önemli hususlar:
Düşük Hız Tabakası: (V2<V1<V3): Sismik kırılma yönteminde incelenen tabakaların hızlarının derine gidildikçe giderek artması gerektiğini farz etmiştik. Eğer hızlarda tersine bir durum var ise, mesela ikinci tabakanın hızı olan V2 birinci (V1) ve üçüncü (V3) tabakaların hızından az ise ne olur?
İnce bir tabaka (V3>V2>V1 fakat h2 çok küçük): Burada yapmış olduğumuz diğer varsayım ise; üçüncü tabakanın en üstünde meydana gelecek kırılma kendini gösterecek, ve daha öncesinde başka yerde gömülü olan önceki kırılma ve yansımalar görülemeyecek. Bu ancak, ikinci tabaka çok ince olursa meydana gelir.
Altta yatan derinliğin daha fazla tahmin edilmesini sebep olur.
Fig. 4.10 of Lillie
Hızın azaldığı gizli tabakanın olduğu sınırlarda baş dalga oluşmaz.
Zaman-uzaklık grafiğinde yalnızca bir kritik kırılma gözükür.
Hız terslenmesi durumunda; 1. Ara yüzeyden gelen kırılma gecikir ve böylece derinliği de daha
fazla gözlenmiş olur. 2. Tabakanın varlığı tamamen gözden kaçar. 3. Tabakanın kalınlığını daha fazla gözlemleriz çünkü yanlış bir
varsayımla derinden yansıtıcıya gelen kırılmayı sadece 15000f/s’lik tek hız ile hesaplarız.
Gerçek
Sonuç
İnce tabakalar fark edilmeyebilir. Şöyle ki; Eğer V2-V3 hız kontrastı ve V2 tabakasının inceliği nedeniyle eğer derin tabakalardaki ışınlar önce geliyorsa ince tabaka gözlenmeyebilir.
Kırılma seyahat zamanı grafiği yandaki modele göre hazırlanmıştır.
h1=10 feet = 3m V1=4000f/s
h2=30feet= 9m V2 =8000f/s
V3=15000f/s
Not: 1ft = 0.30480m
h1=10 feet V1=4000f/s
h2=20feet V2 =8000f/s
V3=15000f/s
Kayıtta 0.0069 sn zaman aralığında sadece bir kırılma görülüyor. Bu kırılma için hangi derinlik hesaplanabilir?
itVV
VVh2
12
3
311
2 −=
Bu durumda; 15000 f/s hıza sahip yansıtıcıdan gelen dalgayı yaklaşık 14.4 (4.3 m) feet’lik derinden geliyormuş gibi tahmin ettik. Derinliği doğru tahmin edemedik çünkü sismik dalga harcadığı zamanı sadece 4000 f/s hız ile harcamış gibi hesapladık. Oysa zamanın bir kısmını ikinci tabakada 8000 f/s hız ile de harcamalıydı, bu yüzden zaman aralığımız azaldı ve tabaka kalınlığımız h ‘da azalmış oldu.
Hız terslenmesi durumunda da tüm tabakayı yine kaçırmış oluruz.
h1=10 feet V1=4000f/s
h2=10feet V2 =8000f/s
V3=15000f/s
Fig 4.13 of Lillie
t1d ≠ t1u
TAB = TBA
dd tVV
VVh 121
22
21
2 −= uu t
VVVVh 12
12
2
21
2 −=
TAB = A noktasındaki atıştan, B noktasındaki alıcıya kadar geçen zaman
TBA = B noktasındaki atıştan, A noktasındaki alıcıya kadar geçen zaman
T1d = Aşağı eğimli atışta T ekseni kestiği zaman (A’dan B’ye)
T1u = Yukarı eğimli atışta T ekseni kestiği zaman (B’den A’ya)
1. Yüksek Çözünürlüklü Saha Sismolojisi Çalışmalarında Jeofon Nasıl Seçilir?
2. Yurt Dışı Özel Sektöründe Uygulama Standartları Nasıl? 3. Sismolojik Çalışma Sahada Nasıl Oluyor? 4. Sismik Araştırma Nasıl Yapılır? 5. Düşük Hız Tabakası ve İnce Tabakadan Kaynaklı Olacak
Problemler Nelerdir? 6. Hız Terslenmesi veya Gizli Tabaka Nedir, ve bunlardan
kaynaklı sorunla ne olabilir? 7. Tabaka derinliklerinin DHT Durumunda Değişmesini Nasıl
Gösterebilirsiniz? 8. Düşük Hız Tabakası Zaman-Uzaklık Grafiğinde Nasıl
Görünür? 9. Gizli Tabaka veya İnce Tabaka
Problemi Nedir?
2/17/2015 SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
DERSE KATILDI/ DERSE KATILMADI Öğrenci 17
02 24 02
03 03
10 03
17 03
GÜLSÜM
FUSUN
ZAİM
MERİÇ
OZAN
TANSELİ
SERBEY
FURKAN
MÜBERRA
SERDAR
FATİH
HATİCE
AHMET
EMRE
PERİM
Prof. Dr. Ali Osman Öncel
İstanbul Üniversitesi, Jeofizik Mühendisliği Öğretim Üyesi Mimar Mühendisler Grubu Yönetim Kurulu Üyesi
İÜ AUZEF Acil Durum ve Afet Yönetimi Bilim Alanı Uzmanı
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL 2/17/2015
İçerik • Ara Sınav Öncesi • Sismik Ölçü ve Model • Sismik Hız ve Tektonik • Sismik Eğitim Videosu
Sismik hız değişimleriyle tektonik model nasıl oluşturulur?
Fig 4.19 of Lillie
İçerik • Ara Sınav Öncesi • Sismik Ölçü ve Model • Sismik Hız ve Tektonik • Sismik Eğitim Videosu
Kırılma Sismolojisi
1. Asgari Birim Fiyat Listesi Ne Demektir? 2. Sismik Kırılma Neden Olur? 3. Hızın Derinlikle Artmaması Sismik Kırılma Çalışmalarını Nasıl Etkiler? 4. Tabaka Süreksizliği Nedir ve Ölçülere Nasıl Etki Eder? 5. Veri Sayısının Artmasına Bağlı Olarak Tabaka Modeli Neden Değişir? 6. Levha Sınırlarında Ne Oluyor ve Nasıl Anlarız? 7. Okyanuslarda ki Levha Sınırlarının Topoğrafik Yapısı Nasıldır? 8. Tektonik özelliklerin Değişimiyle P-dalga Hız Değişimleri Nasıl
İlişkilidir? 9. P-dalga Hızı (km/s) Neden, Nerede ve Nasıl Değişiyor? 10. Tektonik özelliklerin Değişimiyle P-dalga Hız Değişimleri Nasıl
İlişkilidir? 11. Kabuk Nerede İncelir veya Kalınlaşır? 12. Sismik hız değişimleriyle tektonik model nasıl oluşturulur? 13. Sismik hız değişimlerine bağlı olarak tektonik özellikler nasıl açıklanır? 14. Moho derinliğinin tektonikle değiştiği yerler ve özellikleri nelerdir?
Genel Değerlendirme
Prof. Dr. Ali Osman Öncel
İstanbul Üniversitesi, Jeofizik Mühendisliği Öğretim Üyesi
Mimar Mühendisler Grubu Yönetim Kurulu Üyesi İÜ AUZEF Acil Durum ve Afet Yönetimi Bilim Alanı Uzmanı
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL 2/17/2015
Önceki
Ders
İçerik
• Saha Çalıştayları
• Saha Çalışmaları
Kırılma Sismolojisi
Beklenen Amaçlar: Organizasyon, Mesleki Tanıtım ve
Gelişim, Sunum Tecrübesi ve Özgüven, Networking, Sektör
Odaklı Öğretim, Sektör-Üniversite İşbirliği
Beklenen Amaçlar: Organizasyon, Mesleki Tanıtım ve
Gelişim, Sunum Tecrübesi ve Özgüven, Networking, Sektör
Her öğrencimizin bir dönem içerisinde 3 kez sahaya çalışmalarında izleyici olarak gitmesi ve dönüşünde Saha Uygulamalarını sınıfta anlatması beklenmektedir, aksi durumda devamsızlıktan sınıfta kalacaktır. Bu nedenle, öğrencilerimizin grubu iyi takip etmesi, saha sismolojisi uygulamalarına katıldıkları durumda; a) Sektör danışmanına direktiflerini uygun ve uyumlu pozisyon alması, b) Katılım ve destekleri ile katkı sağlamak için elinden geleni yapmaları; c) Sınıfta ki paylaşımları ile sahada gördüklerini paylaşması
Saha Sismolojisi Ders Grubunun Sektör danışmanlarından, sahada ki uygulama ve çalışma süresince katılımınız ile ilgili görüş alınacak, ve hedeflendiği gibi katılımcı ve disiplinli çalışıp çalışmadığınız sorularak, saha uygulama performansınız sene sonunda göz önünde bulundurulacaktır.
İçerik
• Saha Çalıştayları
• Saha Çalışmaları
Kırılma Sismolojisi
2/17/2015 SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
P ve S-dalga hızlarını etkileyen faktörler nedir? Yükselten etkenler .
mafik mineral içeriği (Nafe-Drake eğrisi), B) basınç (modul(katsayı) değişimi > yoğunluk değişimi)
Azaltan etkenler. Sıvının bulunması örnek gözenekli kum veya kısmen erime olması sıvılar içinde S dalgası ilerlemez. O yüzden S dalgası takibi önemli bir parametredir. Kireçtaşı ile suyun hız aralıkları birbiri içinde yer aldığı için ayırt etmek zordur. Buna “salina effect” denir.
Yükselten etkenler Mafik (magnezyum ve
demirce zengin mineraller) mineral içeriği (Nafe-Drake eğrisi) Basınç (modül değişimi > yoğunluk değişimi)
Azaltan etkenler Sıcaklık (modül değişimi > yoğunluk değişimi)
Nafe-Drake Eğrisi
Courtesy of Doug Schmitt
Ludwig, W.J., Nafe, J.E., & Drake, C.L., 1970, In A.E. Maxwell, Ed., The Sea, Vol4 Part1, Wiley-Interscience, New York, 53-84.
17
L=kireçtaşı; Q=kuvars; Sh=şeyl; Ss=kumtaşı
P dalga hızı ve yoğunluk arasında önemli bir ampirik ilişki mevcuttur.
Gardner, G.H.F., Gardner, L.W., & Gregory, A.R., 1974, Formation velocity and density: the diagnostic basics for stratigraphic maps, Geophysics, 39, 370-380.
Gardner’s Relation
V p
25.023.0=ρ
Courtesy of Doug Schmitt
Yoğunluk ve sismik hız arasında doğrusal bir ilişki vardır, a ve b sabitler. V = a ρ + b
2/17/2015 SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL
1. Saha Çalışması Hangi Problemlere Çözüm Getirmek İçin Kullanılır? 2. Fay ve süreksizlik nedir? Nasıl araştırılır? 3. Boşluk nedir, ve nerelerde görülür? Nasıl araştırılır? 4. Kaç türlü su kaynakları vardır? Nasıl araştırılır? 5. Yer incelemesinde aranan parametreler Yer Bilimi Mühendisliklerine göre nasıl
değişir? 6. Kayalarda ki Sismik Hızın Neden Değiştiğini örnek vererek açıklayabilir misiniz? 7. Kayaların Sismik Hızlarının Ölçümünde Kullanılan Deney Düzeneği Nasıldır? 8. Basıncın büyümesiyle sismik hız nasıl değişir? 9. Farklı sıcaklıklarda, basıncın büyümesine bağlı olarak sismik hız nasıl değişir? 10. Farklı basınçlar altında, sıcaklığın değişimine bağlı olarak hız nasıl değişir? 11. Sismik Hız ve Yoğunluk birbirleriyle nasıl ilişkilidir? 12. Hız ve Yoğunluk Arasında Matematiksel Olarak Bir İlişki Belirlenmiş midir? 13. Porozite nedir, ve Sismik Hız değişimini Nasıl Etkiler?
Prof. Dr. Ali Osman Öncel
İstanbul Üniversitesi, Jeofizik Mühendisliği Öğretim Üyesi
Mimar Mühendisler Grubu Yönetim Kurulu Üyesi İÜ AUZEF Acil Durum ve Afet Yönetimi Bilim Alanı Uzmanı
SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL 2/17/2015
Ödev: Proje Teklifi Yazılması
Potansiyel fay hatları F1 ve F2 ile gösterilmiştir. Fayların geometrik olarak detay özelliklerinin belirlenmesi için projelendirme teklif ve bedelini gösteren bir teklif yazılması. Birim fiyatlandırma JFMO’nın fiyatlarına göre yapılacak.
Teslim Tarihi: 1 Mayıs, 2013
1 km
Teslim Tarihi:
1 Mayıs 2015
İçerik
• Kaynak
• Sensör
• Kayıtçı
• Tomografi
Kırılma Sismolojisi
Görüntü kalitesi ve kapsamı kaynağa ve kayıtçıya bağlıdır.
Jeofizik Mühendisliği Bölümü İstanbul Üniversitesi
Sismik dalgalar farklı kaynak türleriyle üretilirler: Ağırlık-düşürmeli kaynaklar (örnek. Çelik plaka üzerine çekiçle vurarak)
Titreşimli ağırlık düşürme
Titreşimli kaynaklar (‘vibroseis’)
Patlayıcılar (dinamit, aşağı atışlı tabanca)
Titreşimli
Düşük hız tabakalı ortamda yer incelemesi
yapılırken, yarım tonluk yükün yere
düşürülmesi.
Darbeli kaynak kullanımı yüzlerce kg
ağırlığındaki malzemenin traktör yada vinç
türü araçlarla yere bırakılmasıdır.
.
S-dalgası üretilmesi
P-dalgası üretilmesi
İçerik
• Kaynak
• Sensör
• Kayıtçı
• Tomografi
Kırılma Sismolojisi
Jeofon Nedir,
ve Nelerden
Oluşur?
Hareketli
Bobin
Yay
Sivri Uç
Geophone carrying frame in use, Papua New Guinea.
İçerik
• Kaynak
• Sensör
• Kayıtçı
• Tomografi
Kırılma Sismolojisi
Yansıma Eğrisi
Neye Benzer?
Geometrics StrataView OYO Geospace DAS 1
İÜ Mühendislik Bilimleri Bölümü ve Seismic Source Şirketi Antlaşmalıdır.
Oncel, 2004
Acquisition (IVI Mini Vibroseis, 6000Ib)
March 2004
University of Alberta
Oncel, 2004
Oncel, 2004
İçerik
• Kaynak
• Sensör
• Kayıtçı
• Tomografi
Kırılma Sismolojisi
Tomografi Deprem sismolojisi ile Arama sismolojisi yöntem olarak aynıdır fakat kaynak bakımından biri doğal diğeri yapay kaynaklıdır. Yüzlerce depreme ait veriler analiz edilir. Bu yolla çalışılan alanın hız yapısı belirlenir. Sismik tomografi yöntemi sismik dalgaları üç boyutlu kayıtçı sistemi ile kayıt etmektedir.
Tomografi Yönteminin Amaçları
Tomografi kavramı yer içinin sıcaklık ve
kompozisyon değişimini ortaya koyar.
Tomografi yönteminin Sismolojideki amacı:
Mantonun en sıcak ve soğuk bölümlerini bulmak,
Manto içindeki konveksiyon akımlarının akış
yönünü belirlemek,
Çekirdek ve manto sınırındaki vadi dağ yapısını
belirlemektir.
Tomografi yöntemi lokal ve global olmak üzere ikiye
ayrılmaktadır. Lokal tomografiye örnek verecek olursak bir
bölgede deprem meydana geldikten hemen sonra bu bölgeye
yerleştirdiğimiz kayıtçı yardımı ile artçı depremler ve yer içindeki
hız değişimi belirlenebilir.
Lokal Tomografi: 3 boyutlu kabuk
çalışmalarında kaynak ve alıcı
birlikte bulunur.
Global Tomografi: Tüm dünyanın
değişik yerlerinden gelen kaynağın
yeri ve yönü belirli değildir.
Modified after from Dr. Stephan Husen’s lecture notes
Tomografi Deprem sismolojisi ile Arama sismolojisi yöntem olarak aynıdır fakat kaynak bakımından biri doğal diğeri yapay kaynaklıdır. Yüzlerce depreme ait veriler analiz edilir. Bu yolla çalışılan alanın hız yapısı belirlenir. Sismik tomografi yöntemi sismik dalgaları üç boyutlu kayıtçı sistemi ile kayıt etmektedir.
Küresel İstasyonların Gelişimi Nedir?
Sismik Görüntülemede hangi veriler kullanılır?
Seyahat zamanı tomografisi (P ve S), tele-sismik verilerin ilk
varış değerlerini kullanır.
Modified after from Dr. Stephan Husen’s lecture notes
M4 earthquake close to Brugg, Station DAVOX
1000 100 10 1 0.1
seconds
Global Tomografi Nedir? Telesismik dalgalar uzaktan gelen geniş periyotlu dalgalardır.Bunları kayıt etmek
için geniş periyotlu kayıtçılara ihtiyacımız vardır. Telesismik tomografi ile kaydedilen
yerin altı ile ilgili bilgi toplayabilmekteyiz. Hedefleri: Bulunulan alanın altındaki
mantonun alt ve üst yapısını belirlemek, dalan bir levhanın indiği derinliği bulmak,
kıtaların köklerinin nereye kadar gittiğinin tespiti vs.
Çalışma alanı istasyonlar
deprem
Yer: 2008, Batholith Projesi, BC Canada
Yer: 2008, Batholith Projesi, BC Canada
Bolt, 1976
Courtesy of B.
Romanowicz
Courtesy of Van
Heijst et al.
Modified from www.nanometrics.ca
Bolt, 1976
Field Trip: KFUPM BEACH Purpose: Refraction Seismology
Acknowledgement: I appreciate Dr.Al-Shaibani who provided a huge
support for us to make a field trip. Extend to my appreciation to
Dr.Korvin who made very good suggestion in the course of selecting
area, as well as Mr. Mohamed Ahmed who prepared timely things
which are needed for trip. Dr. Satish Pullammanappallil, from the
company of OptimSoftware in Reno City of USA, who helped me the
picking up the first arrivals of P-wave and 2D modeling field-
measured refraction data by SeisOpt @2D as well as the 1D model of
shear-wave velocities by SeisOpt ReMi and provided invaluable
continuous discussion for future work.
Kırılma Tomografisi İçin İdeal Saha Modeli Nedir?
Shot 2
16.9m
Shot 1 Shot 4 Shot 3 Shot 6 Shot 5 Shot 7
16.9m
15 m 15 m
Kırılma modellemesi için ideal açılım:
Jeofonlar sabit tutulur ve atış noktaları değiştirilir.
Çok-atışlı veriye bağlı olarak kırılma tomografisi
yapılır.
Uzaklık Pikler (m/s)
m Göz HesÖn
0 18,70 17,56
30 47,60 46,27
45 43,60 46,30
60 51,60 51,25
75 57,20 56,97
90 65,30 63,57
105 70,90 70,56
120 75,70 75,94
135 80,50 79,48
150 80,50 80,93
165 81,30 82,91
Uzaklık Pikler (m/s)
m Göz HesTers
165 17,20 14,38
135 34,00 33,88
120 38,80 40,27
105 45,20 44,99
90 50,80 49,38
75 52,40 53,69
60 57,20 58,65
45 64,50 63,22
30 71,70 70,69
15 78,10 80,63
0 80,10 80,60
Seyahat-Zamanı Eğrisi Neyi Gösteriyor?
Yü
ksekli
k (
m)
Used Software:
SeisOpt @2D software.
Hız Modeli
Uzaklık, m
Hız, m/s
Bazı Notlar
• Kırılma profillerinin sayısının artırılması ve vuruş sayısının
arttırılması ile 2D Sismik görüntüleme kalitesi arttırılabilir.
Sismik tomografi çalışmalarında kullanılan bir çok program
vardır, bu programlardan, SeisOpt @2D bu ders kapsamında
anlatılacaktır.
• Saha sismolojisi uygulamalarında, yüksek örnekleme aralığı
(0.125ms or 0.25ms) and 2 saniyelik kayıt uzunluğu gerekir.
1. Saha Çalışması Hangi Problemlere Çözüm Getirmek İçin Kullanılır?
2. Fay ve süreksizlik nedir? Nasıl araştırılır?
3. Boşluk nedir, ve nerelerde görülür? Nasıl araştırılır?
4. Kaç türlü su kaynakları vardır? Nasıl araştırılır?
5. Yer incelemesinde aranan parametreler Yer Bilimi Mühendisliklerine göre nasıl
değişir?
6. Kayalarda ki Sismik Hızın Neden Değiştiğini örnek vererek açıklayabilir misiniz?
7. Kayaların Sismik Hızlarının Ölçümünde Kullanılan Deney Düzeneği Nasıldır?
8. Basıncın büyümesiyle sismik hız nasıl değişir?
9. Farklı sıcaklıklarda, basıncın büyümesine bağlı olarak sismik hız nasıl değişir?
10. Farklı basınçlar altında, sıcaklığın değişimine bağlı olarak hız nasıl değişir?
11. Sismik Hız ve Yoğunluk birbirleriyle nasıl ilişkilidir?
12. Hız ve Yoğunluk Arasında Matematiksel Olarak Bir İlişki Belirlenmiş midir?
13. Porozite nedir, ve Sismik Hız değişimini Nasıl Etkiler?
2/17/2015 SAHA SİSMOLOJİSİ - JKMU469 - Prof. Dr. Ali Osman ÖNCEL