Sağlık kurumlarında kalite yönetimi unite 03-toplam kali̇te yöneti̇mi̇-prof.dr.halit hami öz

Salk Bakanl Hastane Otomasyonu ereve lkeleri

SALIK KURUMLARINDA KALTE YNETM

NTE 03/24: TOPLAM KALTE YNETM

Prof.Dr. Halit Hami Z

Kafkas niversitesiMhendislik Mimarlk FakltesiBilgisayar Mhendislii Blm BakanBilgisayar Yazlm Anabilim Dal Kars, Trkiye

Prof.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi1

1Kafkas niversitesi Mhendislik Mimarlk Fakltesi Bilgisayar Mhendislii BlmProf.Dr.Halit Hami Z

Bilgi:

SALIK KURUMLARINDA KALTE YNETM

Derslerinde yardmc renim materyali olarak hazrlanan bu sunum AIKRETM FAKLTES YAYINI NO: 1821ISBN 978-975-06-1530-6

dokmanndan yararlanlarak hazrlanmtr.


FeigenbaumA. V. Feigenbaum 1950li yllarda General Elektrik Firmasnda kalite yneticisi olarak almtr.

almalarn ve grlerini ilk kez 1957de Industrial Quality Control dergisinde bir makalede aklamtr.

1961 ylnda bir kitabn Toplam Kalite Kontrol ad ile yaymlayarak Toplam Kalite Kontroln isim babas olarak ynetim biliminde yerini almtr.Prof.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi3

FeigenbaumDr. Feigenbaum bu kitabnda Toplam Kalite Kontroln tanmn Bir organizasyonda deiik gruplarn kalite gelitirme, kaliteyi koruma ve iyiletirme abalarn, mteri tatminini de gz nnde tutarak retim ve hizmeti en ekonomik dzeyde gerekletirebilmek iin birletiren etkili bir sistemdir eklinde vermitir.Prof.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi4

FeigenbaumFeigenbaum, toplam kalite kontrol yannda kalite maliyetleri kavramnn da ncsdr.

Kaliteyi ilgilendiren maliyetleri iletim maliyetleri olarak drt blmde toplamtr:

nleme maliyetleri

Deerleme maliyetleri

Firma ii kalitesizlik maliyetleri

Firma d kalitesizlik maliyetleri


Feigenbaumnleme Maliyetleri: Kusur, hata ve uygunsuzluklar nlemeye ynelik maliyetlerdir. Kaliteyi planlama, kusurlar tespit etme, hatalarn kaynan aratrma maliyetlerini iine alr.

Deerleme Maliyetleri: nceden belirlenen ve tespit edilen kalite seviyelerinin korunmas ve sreklilii iin rn kalitesinin deerlendirilmesine ynelik maliyetlerdir.


FeigenbaumFirma i Kalitesizlik Maliyetleri: letmenin kalite spesifikasyonlarna uymayan kusur, hurda, fire, hasar, dkntlerin dzeltilemeyen fiziki uygunsuzluk maliyetlerini kapsar.

Firma D Kalitesizlik Maliyetleri: Tamamen mterinin memnuniyetsizlii ile ilgili maliyetlerdir. ikyet maliyetleri (zaman ve moral maliyetleri), rn ve hizmet kayb maliyetleri, rn deitirme maliyetleri, garanti maliyetleri, sorumluluktan kaynaklanan arza maliyetleri ve mteri kayb maliyetlerini kapsarProf.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi7

JuranJoseph M. Jurann Kalite Kontrol El Kitabnn birinci basks 1951 ylnda yaplmtr.

Kalite alannda byk etkisi olan ikinci kitab Ynetsel Atlm (Managerial Breakthrough) 1964te baslm ve 1995te gzden geirilmitir.

Birok kalite ynetimi kavram bu iki kitapta tartlmtr. Jurann gelitirdii Pareto prensibi bunlardan biridir.

Pareto diyagram bu kitabn 6. nitesinde aklanmtr.Prof.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi8

JuranJuran, kaliteyi mteriler tarafndan tanmlanan kullanma uygunluk olarak tanmlar.

Yazlarnda, ara sra meydana gelen ve kronik problemlerden bahseder.

Ara sra meydana gelen problemler, retim kabul edilebilir standartlarn altna dtnde olur;

kronik problemler, iyerinin doasnda vardr ve ynetimin mdahale etmesini gerektirir.


JuranJuran kalite planlamas, kalite kontrol ve kalite iyiletirme lsn de savunmutur.

Kalite planlama, mterilerin, mteri ihtiyalarnn ve rgtn buna cevabnn belirlenmesini iermektedir.

Kalite kontrol, performansn deerlendirilmesini ve performansn amalarla karlatrlmasn ieren bir geri bildirim halkasdr.

Juran a gre kalite iyiletirme; problemin belirlenmesi, sahiplik, neden(ler)in tehisi, tedavilerin (arelerin) gelitirilmesi ve operasyonel dzeyde deiimi ieren evrensel bir sral olaylar dizisidirProf.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi10

JuranJuran, kalite gelitirme almalar ve bu almalarn ynetimi konusunda u fikirlere sahiptir:

st ynetim, kalitenin gelitirilmesinde etkin bir ekilde rol almal ve bu tutumunu tm alanlara aka belli etmelidir.


JuranKalite ynetimi farkl evreden meydana gelir:Birinci evre. Karlalan ani problemlerin zmleri iin statistiksel Proses Kontrol kullanlmaldr.

Bu faaliyetler, kalite performansnn lm, standartlarla karlatrlmas ve fark zerinde allmas eklindedir.


Juran kinci evre, firmann uzun sreden beri iinde bulunduu kronik problemlerin zmdr.

Bu tip problemler sistemden kaynaklanr.

Sadece ynetim tarafndan zlebilecek kronik problemlerin zm, firmann kalite seviyesinde sramalar salar.

Problemlerin zm iin en uygun yol, firmann farkl blmlerinde bulunan elemanlarn bir araya gelerek oluturduklar kalite gelitirme gruplardr.

Kalite maliyetleri ve problem zld zaman ortaya kacak kazan dnlerek, sz geen gruplarn ele alacaklar problemler belirlenir.

Bu tip problemlerin zmlenmesi iin gerekli art, ynetimin gemiteki tutumunu bir kenara brakp, kesin destek vermesidir.


Juran nc evre ise, kalitenin, firmann dier tm yllk planlar ile paralel bir ekilde ele alnmas sonucunda ortaya kan kalite planlarnn oluturulmasdr. Dnem dnem belirlenen hedefler, alnan sonulara gre yeniden gzden geirilip gelitirilir ve bylece sistem devaml kontrol altnda tutulur.


JuranJuran tarafndan formle edilen veya popler hale getirilen prensiplerin ou, bugn bile salk kurulularnn kalite iyiletirme abalarnn bir parasn oluturmaktadr.

Jurann analitik, geerli ve gvenilir sre deerlendirme yntemleri, salk hizmetleri endstrisinde ok yararl olmutur.


CrosbyPhilip B. Crosby, kalite ncs olarak nn 1979 ylnda kaleme ald, yaymland yl best seller olan ve imdiye kadar 1 milyondan fazla satm olan Kalite Bedavadr (Quality is Free) adl kitapla yapmtr. Sfr hata, ilk defa yaparken doru yap ve beklentilere uygunluk (nceden belirlenmi rn standartlarna uygunluk) gibi toplam kalite literatrnde artk klie haline gelmi ve sloganlam ilke ve kurallar Crosby tarafndan gelitirilmitir.


CrosbyCrosbyye gre kalite ihtiyalara uygunluktur. Kusurlarn nlenmesi kabul edilebilir tek yaklamdr, tek performans standard sfr hatadr ve kalitenin maliyeti kalitenin tek lsdr.


CrosbyDeminge benzer ekilde Crosbynin de kalite ve kalite ynetimi konusunda 14 aamal ilkeleri ve nerileri vardr:

1.Ynetimin destek ve inanc. Kalite politikas gelitirme ve kalite ile ilgili tm srelerde ynetim balatc, srkleyici, yol gsterici ve destekleyici olmaldr.


Crosby2.Kalite iyiletirme ekibi. Crosbyye gre rgtsel gerekler en st dzey ynetici de dahil olmak zere kimsenin kalite konusuna tam zamanl olarak vakit ayramayacan gstermektedir. Bu durumda, ii 24 saat kalite olan bir kalite iyiletirme ekibinin varlna ihtiya vardr.


Crosby3.Kalite lmlemesi.

Kalite araynda lm bir zorunluluktur. Gereklemi ve gereklemesi olas beklentilere uygunsuzluk durumlar ve bunlarn dzeltilmesi konularnda veri retilmelidir.

Kararlarn verilmesinde bu tr veriler etkili bir ekilde kullanlmaldr.

zellikle israfn azaltlmas ve kontrol altna alnmasnda lmn byk rol vardr.


Crosby4.Kalitenin maliyeti. Crosbynin tanmlamasyla kalitenin maliyeti israf, hata ve defolarn dzeltilmesi, mal ve hizmetle sunulmas gereken sigorta ve garantiler, denetleme ve kalite kontrol iin ayrlan igc, tasarm ve mhendislik ilemleri ve kalite kontrol deerlendirmeleri (-ki i birimler veya dardan baka kurumlar tarafndan yerine getirilebilir) gibi konular ierir.

Bu konular, Crosby asndan, kalite iyiletirme ekibinin kalite konusuna hakim olmalarn salayabilecek katalizr srelerdir.


Crosby5.Kalite bilinci ve farkndal. rgt veya kurum genelinde bir kalite bilincinin ve farkndalnn olumas bir zorunluluktur, nk kalite herkesin iidir.

Bu amala ynetim ve alanlar arasnda periyodik dzenli toplantlar yaplmal ve kalite program ve alnan mesafeler hakknda dzenli bilgi ak salanmaldr.Prof.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi22

Crosby6.Dzeltici eylem ve giriim.

Crosby, problemlerin sistematik olarak tanmlanmas ve zlmesinin nemine inanr.

Tanmlanm sorunlar zlnceye kadar sorunla ilgili birey, birim, ekip, ynetici ve alanlarn gnlk, haftalk ve aylk toplantlar yoluyla sorunu bir an nce zmeleri konusunda aktif olunmaldr.Prof.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi23

Crosby7.Sfr hata planlamas. Crosbyye gre sfr hata planlamasnn aamalar unlardr:

a. Kavramn ve programn (sfr hata) tm birim ve ekip yneticilerine aklanmas.

b. htiya duyulacak malzemelerin saptanmas.

c. Sfr hata programnn nasl uygulanacann yntem ve srelerinin belirlenmesi.

d. Hata-hatann kayna-hatann giderilmesi (hata kaynann yok edilmesi) programnn belirlenmesi ve nasl uygulanacann planlarnn yaplmas.Prof.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi24

Crosby8.Birim ve ekip yneticilerinin eitimi. Kalite iyiletirme programnn baaryla uygulanmas birim ve ekip yneticilerinin bu konuda sahip olduklar bilin ve farkndaln derecesine baldr.Prof.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi25

Crosby9. Sfr hata gn. Kalite konusundaki yeni anlay vurgulamak, srecin bandan beri ortaya konmu olan sylemlerden artk eyleme geileceinin mesajnn verilmesi ve ynetimin kavram ve sre konusundaki inan ve desteinin bir gstergesi olarak bir sfr hata gn dzenlenebilir. lerin bugnden sonra farkl olacann da ilerleyen gnlerdeki pozitif uygulamalarla desteklenmesi gereklidir.


Crosby10. Ama/hedef belirleme: alanlarn yaptklar ilerle ilgili olarak ileriye ynelik 30, 60, 90 gnlk kalite iyiletirme hedefleri belirlemeleri ileminin balatlmas.


Crosby11. Hata kaynaklarnn yok edilmesi. Hatadan arnm bir i ortamnn yaratlabilmesi iin hata kaynaklarnn bulunmas ve yok edilmesi gereklidir.

Aslnda bu bir problem zme srecidir.

Bunu baarabilmek iin alanlar kalite problemlerini ve bunlara neden olabilecek olas nedenleri stleriyle rahata paylaabilmelidir.

alanlardan gelen her trl bilgi ve neri nemli olarak grlmeli ve dikkate alnmaldr.


Crosby12. Takdir. Crosbyye gre, insanlar sadece para iin almazlar.

alanlarn ihtiya ve beklentilerinin farkna varlmas, bunlarn giderilmesi konusunda gerekli nlemlerin alnmas, ak iletiim, maddi ve manevi taltif ve dller, alanlarn yaratlmaya allan kalite kltrn benimsemeleri ve bu kltre katkda bulunmalar zerinde nemli rol oynar.


Crosby13. Kalitekurullar.Kalitekonusundauzmanlamprofesyonellerden,ekipvebirim yneticilerinden ve kalite konusunda st dzey katkda bulunan alanlardan oluabilecek kalite kurullarnn kurulmas ve kurullarn dzenli olarak toplanmasnn salanmas, yaratlmaya allan kalite kltr ve srelerine olumlu katk yapar.


Crosby14. Tekrar batan bala. Kalitenin bir sre olduunu, bir kere yaplp bitirilen, sonlu bir ilem olmadn vurgulamak iin sylenmitir.

Sre batan tekrar devreye sokulmaldr ve srekli bir aka kavuturulmaldr.


CrosbyCrosby, kalite programnn iki ynde ilerlemesi gerektiine inanmaktadr.

Bir yandan, ynetim 14 adm ieren bir dizi beceriyi iyice renmeli, gerekli uygulama ve destek sistemlerini gelitirmelidir.

Dier yandan, bireyler istatistiksel teknikler, deneysel tasarm, problem zme ve hata nlemeyi ieren eitli aralar konusunda eitilmelidir.


CrosbyCrosby, uygunsuzluun maliyeti veya kalitenin maliyetini tahmin etmenin nemini vurgular.

Bu, i ilk defasnda doru olarak yaplmad zaman, israf ve boa harcanan aba ile ilgili btn gereksiz maliyetlerin deerinin belirlenmesini gerektirir.

Hatalar belirleme, dzeltme ve ortaya kan mteri memnuniyetsizliini telafi etme maliyetlerini ierir.


CrosbyEndstrideki kalite maliyeti tahminleri, toplam maliyetlerin %20si ile %40 arasnda deimektedir.

Bu tahminler, hastane yneticileri ve salk sektrndeki dier uzmanlar tarafndan da geni lde kabul edilmektedir.

Crosby, kalite programlar ile elde edilen tasarruflarn, programlarn maliyetlerinden fazla olduuna, bu yzden kalitenin doal olarak bedavaya geldiine inanr.Prof.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi34

IshikawaProfesr Kaoru Ishikawa, kalitenin geliimi tarihine adn kalite emberlerinin babas olarak yazdrmtr.

Japonyada firma apnda kalite kontrol kavramna da sahip karak, Juran, Deming ve Feigenbaumun kalite ynetimi grlerini Japon gr iinde btnletirmitir. Ishikawa yaklamnn en karakteristik zellii, temel hedefin mterinin tm ihtiyalarna cevap vermeye ynelik olmasdr. Prof.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi35

IshikawaAyrca, balk kl diyagramlarnn (neden-sonu diyagram veya Ishikawa diyagram da denir) problem zmede ara olarak kullanlmas da Ishikawaya aittir.

Ishikawa, Toplam Kalite Ynetimi (TKY) ve onun bir paras olarak kurulan kalite emberlerini bir formasyon gelitirme sistemi olarak ortaya koymutur.

Kalite emberleri bu kitabn 4. nitesi olan Kalite yiletirmede Ekip almas nitesinde anlatlmtr.


IshikawaIshikawann toplam kalite akmna nemli bir katks, basit problem zme yntem ve tekniklerini (neden-sonu diyagram, Pareto analizi, histogram, sre ak emalar, eteleler) her bilgi ve beceri dzeyindeki alanlarn anlayabilecei ve kullanabilecei tarzda i ortamlarna uyarlamasdr.

Bu problem zme yntem ve tekniklerine bu kitabn 6. nitesi olan Kalite yiletirmede Kullanlan Aralar nitesinde ayrntl olarak yer verilmitir.


IshikawaIshikawa toplam kalite kontrolnn baarsna ilikin yedi faktrn nemine deinmitir:

1.Toplam kalite kontrolnn kuruluun tamamn ve tm personeli kapsamas.

2.Kalite ynetimi konusunda kapsaml ve geniletilmi eitim ve renme programlarnn uygulanmas.

3.yiletirme gereken tm alanlarda kalite kontrol emberlerinin kullanm.


Ishikawa4.Kalite sisteminin kurulu ynetimince ylda iki kez denetlenmesi.

5.Sorunlarn nlenmesi amac ile istatistiksel tekniklerin yaygn kullanm.

6.Ulusal dzeyde kalite kontrol tantm ve bilinlendirme programlarnn gelitirilmesi.

7. Ynetim ve igrenlerin karlkl ilikileri ile mterilere bakta yeni bir anlay hakim klarak ikyetleri dikkatle incelemek, risk almay tevik etmek ve kontrol hakimiyetini gelitirmek.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELMSalk hizmetlerinde kalitenin bu yzyldan ok ncesine giden uzun bir tarihi vardr.

M.. beinci yzylda Hipokratn yazl mesleki davran kurallar,

M.. 2000de Msr papirslerinde belgelenen tbbi uygulama standartlar,

M.. 1100de Chou hanedannn, doktorlarn mesleini uygulamaya balamadan nce bir snav gemelerini istemesi ve doktorlara yaplan demeleri hasta sonularna gre belirlemesi,

M.S. 1000de randa tbbi uygulama yapan herkesin bilgisinin snavla deerlendirilmesinin istenmesi, uzak gemiteki nemli gelimelerden bazlardr.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELMBaz tarihiler, genellikle hemireler, kaliteyi anlatmaya modern profesyonel hemireliin kurucusu olan Florence Nightingale ile balar.

ngiliz hemire Nightingale (1820-1910), hastane istatistiklerini toplamak ve deerlendirmek iin tekdze bir sisteme gerek olduunu savunarak, kalite gvencesi programlarnn temelini atmaya yardm etmitir.

Hastane istatistiklerinin analizi, lm hzlarnn bir hastaneden dierine byk bir deiim gsterdiini ortaya koymutur.

1910 ylnda Dr. Abraham Flexner ABDdeki tp eitiminin kalitesinin dkln rapor etmitir. Bu almann sonucunda ABDdeki tp okullarnn nemli bir ksm kapanmtr.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELM1914 ylnda, Dr. Ernest A. Codman, kalite asndan ABDdeki salk hizmetlerinin sonularn incelemi, hastaneleri ve doktorlar hastalarnn sonular konusunda sorumluluk almaya davet etmitir.

Cerrahi sonularn derlenmesi ve analiz edilmesi gerektiini belirtmitir.

Cep boyutunda kartlara, ilgili verileri (hastann vaka numaras, ameliyat ncesi tanlar, ameliyat ekibinin yeleri, yaplan ilemler ve sonular) kaydetmi ve sonra sonular incelemek iin bunlar kullanmtr.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELMCodmann bu ilk abalarndan sonraki 60-70 yl esasen kt sonularn ve standartlardan sapmalarn deerlendirilmesine odaklanmtr- ki bu genellikle kalite gvencesi ya da kalite kontrol olarak anlmaktadr.

Bu yntem, yetersiz hizmet sunucularnn belirlenmesine ve iyiletirmelerin zorla dayatlmasna (rnein, negatif teviklere, deimeyi reddeden klinisyenlerin iten karlmasna) odaklanmtr.

Bu dar odak, kalite iyiletirmenin dier organizasyonel zelliklerinin (liderlik, kaynaklar, bilgi sistemleri, ekipler arasndaki iletiim ekilleri ya da hastalarn kalite alglar gibi) katksn kabul etmemektedir.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELM1960larda doktor Avedis Donabedian, salk hizmetlerinde kalitenin deerlendirilmesi iin yap, sre ve sonu paradigmasn oluturmutur.

Bunun yle byk bir etkisi olmutur ki Donabedian ounlukla kalite alannn modern kurucusu ve lideri olarak dnlmektedir.

Donabediann almalar, uygulayclarn; yapsal, politik, organizasyonel deiiklikler kadar sre deiiklikleri ve hasta tercihlerini de ieren geni bir alanda, hasta sonularn gelitirmek amacyla eitli metotlar belirlemesini etkilemitir.

almalar, salk hizmetlerinde kaliteye sistem yaklamn yerletirmeye de yardm etmitir.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELM1970lere kadar salk hizmetlerinde kalite ynetiminin temel felsefesi, Endstri Devrimi ncesi zanaat modeline dayal idi:

Zanaatkrlarn (doktorlar, hemireler, teknisyenler, vs.) eitilmesi, ruhsatlandrlmas veya belgelendirilmesi, ihtiyalar olan uygun yapnn (tesisler, donanm, vs.) salanmas ve ondan sonra salk hizmetleri sunmalarna imkn verilmesi.

1913 ylnda tp eitimindeki deikenlii ele almak zere American College of Surgeons (ACS) kurulmutur.

ACS birka yl sonra doktorlarn alt salk kurulularnn kalitesine ynelik olarak hastane standardizasyon programn gelitirmitir.

O sralarda hemirelik eitiminin kalitesi konusunda almalara da balanm ve 1917 ylnda Ulusal Hemirelik Eitim Dernei (National League for Nursing Education), hemirelik okullar iin ilk standart eitim programn duyurmutur.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELMShewhartn 1920lerdeki almalar srasnda, salk hizmeti sunucular iin ruhsatlandrma ve belgelendirme gereklilikleri ile birlikte salk kurulular, tehizat ve salk hizmetinin dier ynleri iin belirlenen standartlar ok daha sk hale gelmitir.

Deming ve Juran Japon reticilere nerilerde bulunduu sralarda, ACS hastane standardizasyonu program ABDnin en eski ve en byk akreditasyon kuruluu Birleik Komisyona (Joint Commission) dnmtr.

1970lerde salk hizmetlerindeki kalite gereklilikleri byk oranda yapsal ayrntlara ve yetersiz ya da kusurlu hastaneler ve hekimlerin disiplini konularna odaklanmtr.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELM1980lerde dier endstrileri etkileyen kalite devrimi, salk bakm hizmetlerini de etkilemitir.

1980de Birleik Komisyon, kabaca Deming ve Jurann almalarna dayanan bir kalite gvencesi standard eklemitir.

Bu kalite gvencesi standard, kurulularn aadaki amalarla btn organizasyonu kapsayan bir program uygulamalarn gerektirmitir:Prof.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi47

SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELMHasta bakmyla ilgili nemli ya da potansiyel problemlerin veya endielerin belirlenmesi.

Problemlerin ya da endielerin nedenlerinin ve kapsamnn nesnel olarak deerlendirilmesi.

Problemlerin ortadan kaldrlmas iin verilen kararlarn ya da tasarlanan faaliyetlerin uygulanmas.

stenilen sonulara ulalmasn ve bunlarn srdrlmesini salamak iin faaliyetlerin izlenmesi.

Hasta bakmnn gelitirilmesi ve gl klinik performansn salanmas iin btn programn etkililiinin belgelenmesi.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELMABDde 1980lerin balarnda, kamu salk bakm harcamalarnn hzla artndan sonra, hkmet, hastanelerde ve ayakta bakm kurulularnda sunulan hizmetlerin maliyetini ve kalitesini izlemek amacyla d (haric) gruplar (peer review organizations) kurmutur.

Bu gruplar, Birleik Komisyonun 1980 kalite gvencesi standardndaki ilkelerin ounu kullanmtr.Prof.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi49

SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELM1980ler ve 1990lar boyunca, salk hizmetlerinde kalite ynetimi, endstriyel srekli iyiletirme ve istatistiksel kalite kontrol kavramlarndan gittike daha fazla etkilenmitir.

Bunun en byk nedeni, salk bakm harcamalar art hznn azaltlmas konusunda satn alclardan gelen baskdr.

Salk hizmetlerinin kalitesini artrmak ve maliyetleri azaltmak iin alternatif yntemler ararken, dzenleyici ve akredite eden kurulular, zm iin dier endstrilere ynelmilerdir.

ok gemeden dier endstrilerdeki kalite uygulamalar salk hizmetlerinde de uygulanmtr.Prof.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi50

SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELM1980ler ve 1990larda, ayn zamanda, eitli paydalar (rnein, satn alclar, dzenleyiciler, hastalar) bakm kalitesinin daha ak olarak incelenmesini talep etmeye balamlardr.

Bu yllarda, salk bakm profesyonellerinin zerk kalite kontrol abalar yava yava erozyona uramtr.

Akreditasyon kurulular ve dier baz kurulular, ABDde kalite verilerinin toplanmasna ve deerlendirilmesine gittike daha fazla karmaya balamtr.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELM1998de tpta fazla kullanm, yetersiz kullanm ve yanl kullanm problemlerine, uygulamadaki deikenlie ve bununla ilgili olarak optimalden dk hasta sonularna dikkat ekilmitir.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELM Yetersiz kullanm: Hastann lehinde bir sonu retebilecek salk bakm hizmetini salamada baarszlktr.

Kzamk ya da ocuk felci baklamasnn eksiklii, yetersiz kullanma bir rnektir.

Fazla kullanm: Bir salk bakm hizmeti, potansiyel zarar, olas faydasn aan durumlarda sunulduunda, fazla kullanm meydana gelir.

Souk algnl gibi bir viral enfeksiyon iin antibiyotik verme etkisizdir ve fazla kullanm oluturur.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELMYanl kullanm: Uygun bir hizmet seildiinde fakat nlenebilir bir komplikasyon meydana geldiinde ve hasta hizmetin tm potansiyel faydasn grmediinde, yanl kullanm meydana gelir.

Cerrahinin ya da ilala tedavinin nlenebilir komplikasyonlar, nemli yanl kullanm problemleridir.

Penisiline alerjisi olduu bilindii halde, streptokoksik boaz enfeksiyonu iin penisilin aldktan sonra dknts olan bir hasta, yanl kullanma rnektir.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELM2000 ylnda ABD Tp Enstitsnn yaymlad bir raporda tbbi hatalarn boyutlarna dikkat ekilmi ve 2001 ylnda ayn Enstit tarafndan yaymlanan bir baka raporda da salk sisteminin iyiletirilmesi iin nerilerde bulunulmutur.

2001 raporunda ABD salk bakm sisteminde iyiletirilmesi gerektii belirtilen alt boyut, ayn zamanda kalitenin alt boyutu olarak da grlmektedir. Sz konusu boyutlar bu nitede ABD Tp Enstitsnn Tanm bal altnda aklanmtr. Ayrca, tbbi hatalar ve hasta gvenliine bu kitabn 8. nitesi olan Hasta Gvenlii nitesinde ayrntl olarak yer verilmitir.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELMGnmzde, retim ve hizmet endstrisindeki kalite iyiletirmenin arkasndaki temel fikirlerin birou, salk hizmetlerindeki kalite abalarn da ekillendirmektedir.

rnein, Birleik Komisyon liderlik standartlar Baldrige Ulusal Kalite dl Kriterlerinden kavramlar iermektedir, performans iyiletirme standartlar ise veri analizi ve gsterimi iin istatistiksel aralar ve tekniklerin kullanmn gerektirmektedir. Prof.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi56

SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELMBaz profesyonel gruplar (Medical Group Management Association gibi) uygun olmayan ve planlanmam sre deikenliini (varyasyonunu) anlamak ve azaltmak iin, yelerine istatistiksel dncenin salk hizmetlerine uygulanmasn retmektedir.

ABDdeki Salk Hizmetleri yiletirmeEnstits(InstituteforHealthcareImprovement),hastabakmuygulamalarn standartlatrmay ve uygunsuz deikenlii en aza indirmeyi amalayan iyiletirme projelerini desteklemektedir.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELMBaz endstriyel kalite iyiletirme teknikleri, salk hizmetlerine transfer edilebilir deildir.

rnein, retim endstrisi, titizlikle llmek ve kontrol edilmek zere tasarlanm makineler ve srelerle urar.

Salk hizmetlerinin tam ortasnda ise, davranlar ve durumlar farkl olan ve zamanla deien hastalar bulunur.

Bu faktrler bir derece nceden tahmin edilememe durumu yaratr ve bu da salk hizmetleri sunucular iin dier endstrilerde bulunmayan bir mesele oluturur.


SALIK HZMETLERNDE KALTENN GELMDier endstrilerdeki israf ve deikenlii azaltmaya odakl kalite uygulamalarn benimsemeye ilaveten, salk kurulular, kalite ynetiminde hl Endstri Devrimi ncesi zanaat modelinin baz gelerini kullanmaktadr.

Uygun eitim ve srekli izleme, iinin ehli salk personelinin yetitirilmesi ve yeterliliinin srdrlmesi iin hl temel zorunluluktur.

Yapsal ayrntlar da hl nemlidir; uygun tesisler ve tehizatn korunmasna ve bakmnn yaplmasna byk ilgi gsterilmektedir.


Salk Kurumlarnda Kalite YnetimiProf.Dr.Halit HAmi Z Kafkas niversitesi60Salk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 01-Salk Hizmetlerinde Kalite Kavram-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 02-SALIK HZMETLERNDE KALTE-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 03-TOPLAM KALTE YNETM-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 04-Trkiyede Durum-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 05-Salk Kurumlarnda Mteri Memnuniyeti-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 06-Hasta Tatmininin nemi-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 07-Mteri Memnuniyeti lm-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 08-Salk Hizmetlerinde Kalitenin llmesi-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 09-LLERN OLUTURULMASI-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 10-SALIK HZMETLER KALTESNN LM-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 11-Kalite yiletirmede Ekip almas-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 12-Ekiplerin Temel zellikleri-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 13-KALTE YLETRMEDE EKP-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 14-Srekli yiletirme-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 15-PUK -Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 16-Alt Sigma-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 17-Kalite yiletirme Aralar-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 18-Kontrol Grafikleri-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 19-Salk Hizmetlerinde Akreditasyon-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 20-Hasta Merkezli Standartlar-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 21-Hizmet Kalitesinin Deerlendirilmesi-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 22-KALTE DLLER-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 23-Hasta Gvenlii-Prof.Dr.Halit Hami ZSalk Kurumlarnda Kalite Ynetimi-Unite 24-HASTA GVENLN ETKLEYEN FAKTRLER-Prof.Dr.Halit Hami Z