THORNaeth sem eacuteg ta ld i mig hafa ei t thvert v i t aacute fyr i r fram var II h lut i Soumlgu
Akraness I sem hei t i r bdquoFraacute landnaacutemi t i l loka thornrettaacutendu aldarldquo En af thornviacute
sagnari tara er svo iacute mun aeth sanna aacutegaeligti aeligttgoumlfg i frumkvaeligethi og
Um textann almennt maacute segja svipaeth og oumlrnefnakaf lann thorne st iacute l l inn er
st i rethur og vi tnaeth er iacute heimi ldi r haeliggri v instri (sem l iacute tur aacutegaeligtlega uacutet
thornangaeth t i l maethur aacutettar s ig aacute aeth aethalheimildir eru Iacuteslenskur soumlgu-
fornrita endurstafsettra) Oft er er f i t t aeth aacutetta s ig aacute hvernig Gunn-
laugur hefur hraeligrt saman umfjoumll lun uacuter yacutemsum aacutettum en thornetta daeligmi aacute s
68 held eacuteg aeth seacute a lveg oumlrugglega aethal lega eft i r hann og syacuteni st iacute l hans pryacuteethi lega meeth skyldubundinni foacutetnoacutetu sparslaeth iacute
Enn um sinn veretha thornoacute tilgaacutetur um landnaacutem og elstu byggeth iacute einstoumlkum heacuteruethum
landsins einungis smiacuteethaethar uacuter tiltaeligkum efniviethi Verethur thornviacute meeth engu moacuteti tekieth
undir thornaacute staethhaeligfingu sem oft er viethrueth aeth Iacuteslendingar thornekki soumlgu siacutena bdquotiltoumllu-
lega vel allt fraacute upphafildquo8 Naeligr er aeth aeligtla aeth thornviacute marki verethi seint naacuteeth thornar sem
engar viacutesindalegar aethferethir hafa reynst faeligrar um aeth greina meeth vissu thornau for-
soumlgulegu fyrirbaeligri sem leiddu til landnaacutems Iacuteslands thornar meeth talieth hvaetha foacutelk og fraacute hvaetha loumlndum thornaeth lagethi upp iacute thornaacute foumlr
Af thornviacute Gunnlaugur Haraldsson hefur svo l iacute t ieth aacutel i t aacute fyrr i soumlguthornekkingu
heimi ldi r sem nefna Thule f ja l lar um iacute rska munka auk thorness aeth gera
aacute Bret landseyjum og upphaf i viacutekingaferetha Fraeligethslan er sumstaethar svo
a lgerlega aacute byrjendast igi aeth fu l lorethnum lesanda fa l last hendur t d
bdquoKel tar voru indoacuteevroacutepskur thornjoacuteethastofn upprunninn iacute Mieth-Evroacutepu thornar
sem thornei r voru mjoumlg aacuteberandi og aacutehri famikl i r fram yf i r Kr i sts burethldquo (s
167) Althornyacuteethukona e ins og eacuteg vel t i r thornviacute fyr i r seacuter hvort Kel tar skeri s ig uacuter
aeth thornessu leyt i Eru f lest i r thornjoacuteetharstofnar iacute Evroacutepu ekki af indoacuteevroacutepskum
uppruna Oftar er get ieth undantekninganna f innsk-uacutegriacuteskra thornjoacuteetha og Baska ef indoacuteevroacutepskt upplag ber aacute goacutema
atburethaannaacutel aftan vieth einstaka hluta soumlgunnar Iacute bdquoAtburethaannaaacutel fraacute
landnaacutemst iacuteeth t i l 1300ldquo aacute s 267 seacutest nokkurn veginn hvaeth fyr i r honum vaki r
82050 Norskur maethur Bersi Helgason leggst iacute viacuteking eetha flytur vestur um haf
Hann sest aeth aacute eyjunni Ljoacuteethhuacutesum iacute Suethureyjum og kvaelignist geliacuteskri konu Meethal barna thorneirra eru THORNormoacuteethur og Ketill sem einnig kvaelignast geliacuteskum konum [hellip]
880890 Ketill og THORNormoacuteethur Bresasynir bregetha buacutei aacute Ljoacuteethhuacutesum vegna land-
thornrengsla og innanlandsoacutefriethar og aacutekveetha aeth freista landnaacutems aacute Iacuteslandi THORNeir nema
sameiginlega land aacute Akranesi og skipta meeth seacuter landnaacuteminu vestan Urriethaaacuter og
Kalmansaacuter THORNormoacuteethur byggir seacuter baelig sunnan Akrafjalls og nefnir Hoacutelm en Ketill
vestan fjalls og nefnir Holt eetha Garetha Skyldfoacutelki og fylgdarliethi thorneirra er uacutethlutaeth
104
Aukieth aethstreymi foacutelks og vaxandi eftirspurn eftir jarethnaeligethi Skipting landnaacutema og
myndun stoacuterjaretha hefst Bresasynir uacutethluta joumlrethum naeligst landnaacutemssetrum siacutenum
og siacuteethan norethan og austan fjalls Meethal nyacutebyacutelinga eru suethureyskir menn Bekan Kalman Kjaran og Katan
Fyrst er aeth gera thornaacute Keti l og THORNormoacuteeth aeth einhverju leyt i merki lega
eetha saeligmilega aeligttaetha Gunnlaugur roumlkstyethur konunglegan uppruna
thornei rra meeth t i lvi tnun iacute orethsi f jar sem yacutemist benda t i l aeth Bresi seacute a f
gel iacute skum roacutetum runnieth eetha seacute tv iacutemynd af norraeligna orethinu Bersi bdquoen svo
er faethi r thornei rra nefndur iacute fornum sagnathornaeligtt i um upphaf byggethar iacute
Noregi ldquo (s 183) Gunnlaugur viacutesar thornarna iacute stuttan thornaacutett iacute FORNALDAR-
SOumlGUM NORETHURLANDA bdquoFraacute n iethjum Fornjoacutetsldquo sem er upphaf ieth aacute Hversu
Noregr byggethist THORNar segi r bdquoJoumltunbjoumlrn inn gaml i var faethi r Raums kon-
ungs foumlethur Hrossbjarnar foumlethur Orms skel jamola foumlethur Knattar foumlethur
thornei ra THORNoacuteroacutel fs haacutelma ok Ket i l s raums Syni r THORNoacuteroacutel fs vaacuteru thornei r Helg i faethi r
Bersa foumlethur THORNormoacuteeths foumlethur THORNoacuterlaugar moacuteethur Tungu -Oddsldquo os fr Af
thornviacute sagnari tarinn tekur thornessa klausu sem sannleika er ekki uacuter vegi aeth
geta thorness aeth iacute soumlmu efn isgrein kemur fram aeth iacute thornessu s lekt i sem
tengdist Raumi konungi var Eysteinn konungur i l l raacuteethi sem bdquosett i Inn -
THORNraeligndum hund s inn fyr i r konung er Saurr heacutetldquo Maeligtti ekki draga
einhverja aacutelyktun um konunglegan uppruna buacutert iacuteka Bresasona af soumlmu efnisgrein
Fornaldarsoumlgur Norethurlanda hafa h ingaeth t i l ekki thornoacutett aacutereiethanlega r
heimi ldi r en Gunnlaugur heldur oacutetrauethur s iacutenu str ik i og vi tnar einnig iacute
Guethbrand Vigfuacutesson sem staethfest i r aeth Bresasyni r bdquovoru komnir af Joumltna -
Bi rni og iacute forneskju aeligttaethi r uacuter Raumsdal og kemur thornar saman aeligtt
thornei rra og Ingimundar gamla svo aeth menn sjaacute af thorn essu hvernig ski l ja aacute
thornaeth thornegar menn eru kal laethi r iacute rski r og thornviacuteuml iacutekt aeth thornei r eru Norethmenn
sem eru borni r og barnfaeligddi r aacute Iacuter landi ldquo Guethbrandur Vigfuacutesson var barn
siacutens t iacutema og truacuteethi thornviacute aeth Iacutes lendingasoumlgurnar og oumlnnur forn fraeligethi vaeligru
hei lagur sannleikur Text inn sem thornessi k lausa er uacuter hei t i r bdquoUm t iacutematal iacute
iacute s lendingasoumlgum iacute fornoumlldldquo og b i rt i st iacute Safn t i l soumlgu Iacutes lands og iacute s lenskra
boacutekmennta aeth fornu og nyacuteju aacuter ieth 1856 Satt best aeth segja er oacutetaeligkt aeth
nota Guethbrand Vigfuacutesson sem heimi ld iacute roumlkstuethningi fyr i r konunglegum
norraelignum uppruna Bresasona (Raunar hugsa eacuteg aeth Gunnlaugur
Haraldsson haf i ekk i hugmynd um hver Guethbrandur Vigfuacutesson var eetha
hvenaeligr hann skri faethi thornetta Naacutekvaeligmlega thornessa t i lvi tnun er nefn i lega aeth
f inna iacute Soumlgu Akraness I eft i r Oacutelaf B Bjoumlrnsson uacute tg 1957 s 16 Gunn-
laugur hefur aacuteethur sei l st t i l oretha Guethbrands um aeth Bresasyni r haf i ver ieth
bdquoborni r og barnfaeligddi r aacute Iacuter landi ldquo iacute stuttu textunum sem hann skri faethi iacute
tvaeligr l joacutesmyndabaeligkur um Akranes og komu uacutet 1987 og 1998 Text inn
um thornaacute bornu og barnfaeligddu aacute Iacute r landi gengur svo aftur aacute upplyacutesingasiacuteethu
baeligjarins enda forsenda Iacuterskra daga )
THORNoacutett a l l i r sem ei t thvaeth thornekkja t i l iacute s lenskra forn-
boacutekmennta vi t i aeth Fornaldarsoumlgur Norethurlanda
seacuteu almennt taldar lygisoumlgur og aeth Gu ethbrandur
Vigfuacutesson var barn siacutens t iacutema og truacuteethi thornviacute aeth
fornboacutekmenntir okkar vaeligru heilagur sannleikur
notar Gunnlaugur thornetta bul l ma t i l aeth kasta
ryacutereth aacute Joacuten Boumlethvarsson iacute neethanmaacutelsgrein bdquoMegi
ei t thvaeth marka thornessi aeligttartengsl stenst vart thornessi
umsoumlgn bdquoNiethu rstoumlethur af framanskraacuteethu eru Upp-
runi Bresasona er oacutekunnur og aeligttsmaacutei r hafa thornei r
ta l i st ldquo Joacuten Boumlethvarsson 1992 s 93ldquo Gunnlaugur
105
getur thorness ekki aeth skoumlmmu siacuteethar baeligti r Joacuten vieth bdquoHvorki maacute af ofa n-
skraacuteethu neacute heimi ldafaacutetaeligkt thornaacute aacute lyktun draga aeth Bresasyni r haf i ver ieth l i t l i r
boacutegarldquo (s 94 iacute boacutek Joacutens)
[Ti l t i lbreyt ingar er heacuter t i l v instr i bi rt mynd af Luacuteethviacutek XVI Frakkland s-
konungi sem toacutek vieth buacutei iacute Versoumllum af afa s iacutenum THORNaeth foacuter i l l a fyr i r honum]
Sem sagt Meeth t i lviacutesun t i l Fornaldarsagna Norethurlanda og tuacute lkunar Gueth-
brands Vigfuacutessonar eru THORNormoacuteethur og Ket i l l Bresasyni r af konunglegum
norraelignum aeligttum En thornaacute er aeth gera thornaacute suethureyska einnig og komast
framhjaacute tengingunni vieth Iacuter land (sem var inni fal in iacute roumlkum Guethbrands Vigfuacutessonar fyr i r konunglega aeligttern inu)
THORNetta geri r Gunnlaugur meeth thornviacute aeth vi tna iacute kenningar Hermanns Paacutel s-
sonar og Helga Guethmundssonar um samsvarani r mi l l i oumlrnefna iacute Ljoacute eth-
huacutesum (Lewis) aacute Suethureyjun og oumlrnefna heacuter aacute suethvesturhorninu He r-
mann Paacutelsson bent i aacute thornessa samsvoumlrun 1955 og Helgi Guethmundsson
hefur margiacute trekaeth hana (Svo minni r mig aeth Guethbrandur gaml i Vigfuacutes-
son haf i e i t thvaeth orethaeth hana l iacuteka en eacuteg er ekki v iss) Magne Oftedal
b i rt i kort y f i r norraelign oumlrnefn i iacute Ljoacuteethhuacutesum iacute t iacutemari tsgrein 1954 THORNoacutett
Gunnlaugur vi tni iacute Hermann og Helga gaeligti r hann thorness aeth nefna ekki grundvoumlll kenninga thorneirra sem byggir aacute samsvarandi roumleth oumlrnefna
Ruacutesiacutenan iacute pylsuendanum er kort ieth aacute s 173 thornar sem syacutendar eru sa m-
svarani r norraelignna oumlrnefna aacute Ljoacuteethhuacutesum og oumlrnefna aacute svaeligethinu fraacute Mel a-
svei t t i l Lei rvogsaacuter iacute Mosfel l ssvei t Gunnlaugur vakt i seacuterstaka athygl i aacute
kort inu iacute opnuviethtal i iacute Skessuhorninu ekki a l l s fyr i r loumlngu og maacutett i
naacutenast af thornviacute v iethtal i sk i l ja aeth Gunnlaugur hefeth i sjaacute l fur uppgoumltvaeth thornessar
samsvarani r thornannig vi reth ist hann hafa kynnt efn ieth fyr i r baeligjarst joacuterna r-
moumlnnum heacuter aacute Akranesi ef marka maacute oreth Guethmundar Paacutels Joacutenssonar aacute
baeligjarst joacuternarfundi (thornau oreth eru rakin iacute Soumlgu Soumlgu Akraness XI en
einnig maacute hlusta aacute baeligjarst joacuternarfund 13 oktoacuteber 2009 umraeligethuna aacute
45-55 miacutenuacutetu hl joacuteethupptoumlkunnar)
Kort ieth er mynd 268 og um hana segi r iacute Mynda - og myndri taskraacute s 567
bdquoLjoacuteethhuacutes iacute Suethureyjum og Akranes - Kja larnes (oumlrnefnakort) Gunn-
l augur Haraldsson Hans H Hansen Heimi ld Oftedal Magne 1954ldquo
Gunnlaugur nefn i r ekki einu orethi aeth svona kort sem syacutendi samsvoumlrun
oumlrnefna aacute Lewis og aacute svaeligethinu fraacute Melasvei t suethur iacute Mosfel l ssvei t (et v
hafa thornoacute oumlr l iacute t ieth faeligrr i oumlrnefn i ver ieth merkt inn aacute thornaeth og oumlrugglega ekki ouml r-
nefn i aacute soumlmu stoumlethum og Gunnlaugur merki r aacute s i t t kort) heacutekk uppi aacute
Landafundasyacuteningu iacute THORNjoacuteethmenningarhuacutesinu fraacute aacuter inu 2000 f ram yf i r mi tt
aacuter 2002 THORNaeth kort var unnieth af Giacutes la Sigurethssyni iacute slenskufraeligethingi og
syacutendi hina aacutehugaverethu oumlrnefnaroumleth sem f inna maacute baeligethi aacute Lewis og aetha l -
lega iacute Kjoacutes og Kja larnesi Eacuteg man ekki naeliggi lega vel eft i r thornviacute kort i (sem
aeligtla maacute aeth f lest i r skoacutelakrakkar og margi r fu l lorethni r aacute Skaganum haf i
barieth augum aacute s iacutenum t iacutema) t i l aeth staethhaeligfa aeth eft i r l iacute king Gunnlaugs seacute
r i tthornjoacutefnaethur En oacutetviacuteraeligethur hugmyndastuldur er thornetta uacuter thornviacute Giacutes la er
aeth engu get ieth iacute sambandi vieth kort ieth
Fraeligethimenn sem hafa f ja l laeth um thornessa oumlrnefnasamsvoumlrun hafa vakieth
athygl i aacute aeth oumlrnefnin eru iacute soumlmu roumleth ( iacute uthornb 20 km loft l iacutenu) fraacute
Melum og yf i r Kja larnes og Kjoacutes annars vegar og h ins vegar iacute Ljoacuteeth-
huacutesum og ta l ieth hugsanlegt aeth thornetta tengist Helga bjoacutelan landnaacutem s-
manni aacute Kjalarnesi sem var sonur Ket i l s f latnefs en saeligmi lega oumlruggt er
106
ta l ieth aeth Keti l l hafi dval ieth aacute Suethureyjum (yacutemist herma heimi ldi r aeth hann
haf i r iacutekt thornar iacute umboethi Haralds haacuterfagra eetha hann haf i f luacute ieth t i l Suethureyja
undan ofr iacutek i Haralds haacuterfagra oacuteviacutest er h ins vegar hvort Helgi bjoacutelan bjoacute
sjaacute l fur einhvern t iacutema aacute Suethureyjum) Skv thornessari hugsanlegu kenn-
ingu sem varethar oumlrnefni aacute Kjalarnesi og iacute Kjoacutes er einungis bdquoAkra-
nesldquo inni thornviacute kenningin byggir aacute samsvarandi roumleth oumlrnefnanna en
ekki hinum algengu oumlrnefnum sjaacutelfum (thornau f innast v iacuteetha t d aacute Hjal t-
landi iacute Skot landi og iacute Noregi ) Kort Gunnlaugs syacuteni r thornviacute ekki nokkurn
skapaethan h lut sem ekki var loumlngu vi taeth um og merking a lgengu oumlrnef n-
anna inn aacute landnaacutem Bresasona er iacute engu samraeligmi vieth oumlrnefnakenningu
Hermanns Paacutelssonar og Helga Guethmundssonar thornviacute thornau eru ekki iacute sa m-
svoumlrunarroumlethinni sem er grundvoumll lur kenningarinnar fyr i r utan thornetta
eina oumlrnefn i bdquoAkranesldquo Aeth draga thornaacute aacutelyktun af thornessu korti aeth
Bresasynir haf i verieth fraacute Ljoacuteethhuacutesum er algert rugl eiginlega sa m-
svarandi thornviacute og aeth draga thornaacute aacutelyktun af oumlrnefnunum bdquoSubwayldquo og
bdquoKentucky Friedldquo iacute Mosfellsbaelig aeth iacutebuacutear thornar seacuteu komnir af ameriacuteskum landnemum
Moumlgulegan annan hugmyndastuld maacute f inna
aacute s 211 iacute thornetta s inn fraacute sjaacute l fr i meacuter
Sumrin 2003-2004 vann eacuteg vef sem hei t i r
Fornar soumlgur og foacutelk ieth iacute landinu Daglegt l iacute f aacute
thornjoacuteethveld isoumlld Einn undi rkaf l i vefjar ins f ja l lar
um verethgi ldi sem loumlngum hefur vaf i st fyr i r
nemendum miacutenum og thorness vegna aacutekvaeth eacuteg aeth
syacutena verethgi ldi thornessa t iacutema aacute myndraelignan haacutett
sjaacute undi rs iacuteethu af bdquoVerethlagldquo Meacuter datt fyrst iacute hug hve merki legt thornaeth vaeligri
aeth Gunnlaugur Haraldsson hefeth i fengieth akkuacuterat soumlmu hugmynd sem sjaacute
maacute aacute mynd 305 bdquoKuacutegi ldi Gunnlaugur HaraldssonEgi l l Baldurssonldquo segi r
iacute myndaskraacute Aacute myndinni er Kyacuter ( l joacutesmynd) = 6 aeligr ( l joacutesmynd) =20
kubbar (bruacutenlei t teikning sem aacute l iacuteklega aeth taacutekna 120 aacuteln ir voumlruva eth-
maacutels) = s iacute ldarbeinsmynstur (b laacute lei t teikning sem aacute aeth syacutena 240 f i ska iacute
staf la en thornaeth er ekki augl joacutest) Svo aacutet taethi eacuteg mig aacute thornviacute aeth thornetta er
sama kyacuterin og aacute myndinni sem eacuteg nota aacute annarr i s iacuteethu thornar hreinsaetha og
svarthviacute ta en Gunnlaugur og Egi l l hafa ekki haft fyr i r neinni myn d-
vinnslu Heacuter t i l hl iethar er upphaf lega myndin suacute sem er fremst iacute myn d-
raelignu daeligmi Gunnlaugs K indurnar eru l iacuteka teknar af vefnum kannski uacuter
freacutett Sunnlenska freacutettablaethsins en eacuteg aacutetta mig ekki aacute hvaethan hraeligethi lega
l joacutetu teikningarnar eru aeligttaethar Eacuteg man sjaacute l f ekki hvaethan myndin af kuacutenni kemur
THORNannig aeth seacute thornetta ekki stu ldur thornaacute hefur Gunnlaugur Haraldsson
oacutevart fengieth soumlmu hugmynd og eacuteg um myndraeligna uacutetskyacuteringu vereth-
gildis aacute thornjoacuteethveldisoumlld og s iacuteethan fyrir t i lvi ljun valieth naacutekvaeligmlega
soumlmu myndina ti l aeth taacutekna kuacutegildi
Eft i r aeth hafa t i leinkaeth seacuter hugmyndi r Hermanns Paacutelssonar og Helga
Guethmundssonar og kastaeth eigu s inni aacute kortahugmynd Giacutes la Sigureth ssonar
og rangtuacutelkaeth hvort tveggja setur Gunnlaugur nuacute al l t s i t t t raust aacute
Hauksboacutek LANDNAacuteMU t i l thorness aeth geta teiknaeth upp mynd af n iethjum Ket i l s
Bresasonar (s 188 myntugraelign aeligttartaf la naacutenast sama taf la og er iacute
boacutek Joacutens Boumlethvarssonar s 95 og ef laust v iacuteethar) thornar sem Eethna Ket i l sdoacutett i r
og sonur hennar Aacutesoacutel fur a lskik faacute inni Aacute h inn boacuteginn segist Gunnlaugur
ekki t ruacutea Hauksboacutek um Eethnu og Aacutesoacutel f enda viethtekin skoethun fraeligethimanna
107
bdquoAl l t mun thornetta vera t i lbuacuteningur Hauksldquo (s 188) Samt er haldieth iacute Eethnu og Aacutesoacutel f og s leg ieth uacuter og iacute
Hafa thornaeligr [eiginkonur Bresasona] thornoacute aeth liacutekindum verieth geliacuteskar eins og Hauksboacutek
gefur viacutesbendingu um meeth noumlfnum thornriggja barna Bresasona thorne KJOumlLVARAR
THORNorethmoacuteethsdoacutettur EETHNU (iacuter EITHNE eetha ETHNE) og GUFA [svo] (iacuter GUBA GUBAacuteN) Ketilsbarna (s 184)
Sturluboacutek getur Eethnu ekki og syacutenir thornaeth hversu Haukur var froacuteethari oumlethrum Land-naacutemuhoumlfundum um geliacuteska landnema (s 188)
Eethna Ketilsdoacutettir var eins og fyrr segir gift kona aacute Iacuterlandi aacuteethur en faethir hennar aacute-
kvaeth aeth flytjast buacuteferlum til Iacuteslands og vareth honum thornviacute ekki samferetha Eigin-
maethur hennar var sagethur iacuterskur aeth kyni [hellip] en thorneirra hjoacutena er hvergi getieth iacute
oumlethrum miethaldaritum en iacute Hauksboacutek Flest bendir til thorness aeth tilvist thorneirra beggja seacute laeligrethur samsetningur Hauks (s 188)
THORNetta vesen meeth t i lv i st Eethnu Ket i l sdoacutettur og hennar sonar Aacutesoacutel fs
kemur ekki iacute veg fyr i r aeth Aacutesoacutel fur a lskik faacute i veglega umfjoumll lun og er text i
um hann myndskreyttur meeth glansmynd af iacute rska munkinum Aidan
fyrsta aacuteboacuteta aacute L indisfarne (d 651) Aacute soumlmu siacuteethu er g lansmynd af doumlk k-
lei tum hei loumlgum Finan sem toacutek vieth af A idan aacute Lindisfarne en myndatex t-
inn f ja l lar aeth stoacuterum hluta um Joumlrund Ket i l sson h inn kr i stna Aacute s iacuteethu 255 er Aacutesoacutelfur orethinn fyrst i iacutes lenski dyacuterlingurinn
Jafn liacuteklegt er [og aeth Joumlrundur hafi gerst einsetumaethur og munkur] aeth Aacutesoacutelfur
alskik systursonur hans hafi gert tilraun til hins sama aacute Innra-Hoacutelmi svo framar-
lega sem hann hafi verieth annaeth en thornjoacuteethsagnapersoacutena Verethur hann aeth teljast
fyrsti innlendi dyacuterlingurinn en helgi hans mun hafa horfieth smaacutem saman thornegar
upp kom helgi biskupanna THORNorlaacuteks THORNoacuterhallssonar og Joacutens Oumlgmundssonar
[Iacute lok maacutelsgreinarinnar viacutesar Gunnlaugur iacute Bjoumlrn THORNorsteinsson 1980 s 109 sem
sjaacutelfsagt hefur haldieth thornessu fram iacute IacuteSLENZKRI MIETHALDASOumlGU]
Nuacute er svo komieth roumlkfaeligrslu aeth Bresasynir eru af norsku konung a-
kyni samt oumlrugglega faeligddir og uppaldir iacute Suethureyjum oumlrugglega
kvaeligntir geliacuteskum konum og uacutet af oumlethrum er kominn fyrsti iacutes lenski
dyacuterl ingurinn Naeligsta skref er aeth gera thornaacute aeth aethalmoumlnnunum aacute
svaeligethinu og losna vieth thornaacute Bekan og Kalman sem fengu skika uacuter land-
naacutemi thornei rra Kalman er ekki svo mikieth vandamaacutel thornviacute hann f lutt i hvort eeth
er annaeth og Gunnlaugur geri r seacuter l iacute t inn mat uacuter honum Aftur aacute moacutet i
verethur Bekan staeligrra vandamaacutel og naeligstu t i lvi tnani r eru l iacuteka gott daeligmi
um oacutehoacutef legar endurtekningar iacute boacutekinni
Iacute fyrsta lagi maeligtti stroka Bekan uacutet halda thornviacute fram aeth hann hefethi aldrei verieth t i l
Hennar [jaretharinnar Bekansstaetha] getur iacute Landnaacutemaboacutek sem buacutestaethar Bekans og
er naacutelgaeliggt miethju thorness landsvaeligethis sem sagnaritarar 13 aldar aacuteaeligtluethu aeth hann
hefethi fengieth til umraacuteetha uacuter landnaacutemi Ketils Bresasonar fyrir norethan Berjadalsaacute
THORNoacutett fullviacutest megi telja aeth suacute fraacutesoumlgn seacute hreinn tilbuacuteningur thornarf ekki aeth efast um
aeth baeligjarnafnieth sjaacutelft er aeligvafornt og liacuteklega fraacute oumlndverethri landnaacutemstiacuteeth [hellip] (s 127)
Aacute hinn boacuteginn er Bekan iacuterskt nafn og styrki r gel iacute skan uppruna
Bresasona (thornviacute miethur ekki suethureyskan thornoacutett sagnari tar i gef i thornaeth iacute skyn)
THORNetta verethur Bekan ti l l iacutefs
108
THORNaacute eru iacute Sturluboacutek og Hauksboacutek naeligr samhljoacuteetha fraacutesagnir af BEKAN nokkrum bdquoer
nam land inn fraacute Berjadalsaacute til Aurriethaaacuter og bjoacute aacute Bekansstoumlethum iacute landnaacutemi
Ketilsldquo (viacutesaeth iacute IacuteSLENZK FORNRIT I s 67) Sturluboacutek nafngreinir hann raunar
BEIGAN en reacutettari nafnmyndin er eflaust BEKAN (aacute iacutersku BECCAacuteN) THORNoacutett uppruna
Bekans seacute ekki getieth leikur naumast vafi aacute aeth hann var annaeth hvort iacuterskur eetha
suethureyskur Athyglisvert er samt aeth thornessa skuli ekki getieth iacute Hauksboacutek jafn
augljoacuteslega sem houmlfundur hennar lagethi sig fram um aeth tilgreina uppruna allra vestraelignna manna (s 174)
Fyrst nauethsynlegt er aeth halda iacute Bekan er reacutett aeth hamra enn einu s inni aacute
gel iacute skum roacutetum hans en gera hann aeth nokkurs konar undir -
landnaacutemsmanni gefa jafnframt t i l oumlryggis iacute skyn aeth kannski haf i hann
samt ekki ver ieth t i l
THORNess er fyrr getieth aeth skv Sturluboacutek og Hauksboacutek bdquonamldquo BEKAN allt land iacute land-
naacutemi Ketils fraacute Berjadalsaacute aeth Urriethaaacute og bjoacute aacute Bekansstoumlethum [hellip] Engin gereth
Landnaacutemaboacutekar getur um uppruna Bekans en tviacutemaeliglalaust er mannsnafnieth af
iacuterskum eetha geliacuteskum roacutetum Mannsnafnieth BECCAacuteN var algengt aacute Iacuterlandi til forna
Ekki verethur vefengt aeth einhver Bekan eetha Beccaacuten hafi verieth meethal thorneirra manna
sem thornaacuteethu jarethnaeligethi af Katli Saacute maethur toacutek seacuter vaeligntanlega snemma boacutelfestu thornar
sem siacuteethar heacutet aacute Bekansstoumlethum Hins vegar er afar oacutesennilegt aeth saacute maethur hafi
verieth nafngreindur iacute frumgereth Landnaacutemu Bekan getur thornviacute varla hafa talist land-
naacutemsmaethur iacute eiginlegri merkingu thorness oreths thornar sem hann helgaethi seacuter ekki land
meeth sama reacutetti og thorneir menn sem houmlfundar Frum-Landnaacutemu leituethust vieth aeth
skraacutesetja Um Bekan gaacutetu hafa geymst munnmaeligli fram aacute 13 oumlld eetha nafn hans
staethieth iacute rituethum aacutebuacuteendaskraacutem [svo] Liacuteklega houmlfethu sagnaritarar thornoacute eingoumlngu
baeligjarnafnieth Bekansstaethi vieth aeth styethjast thornegar rekja thornurfti landnaacutemssoumlgu Skil-
mannahrepps Fraacutesoumlgnina af bdquolandnaacutemildquo Bekans ber thornviacute aeth skoetha sem daeligmigeretha
oumlrnefnaskyacuteringu og laeligrethan tilbuacutening sagnaritara Meeth thornviacute aeth eigna Bekani allt
land milli Berjadalsaacuter og Urriethaaacuter (Djuacutepaacuter) feacutekkst einfaldlega pryacuteethileg skyacutering aacute bdquolandnaacutemildquo thorness hluta Skilmannahrepps (s 187)
Eacuteg reikna meeth aeth h inar fornu r i tuethu aacutebuacuteendaskraacuter fraacute thornviacute um 1200 eetha
fyrr h l joacutet i aeth vera iacute voumlrs lu sagnari tara thornviacute eacuteg hef a ldrei heyrt um t i lvi st
thornei rra aacuteethur L iacutek lega g leethja thornessar upplyacutesingar fraeligethimenn sem hingaeth t i l
hafa staethieth aacute thornviacute fastar en foacutetunum aeth einungis oumlrfaacute iacutes lensk rit seacuteu
thornekkt fyrir 1200 og ekkert thorneirra er aacutebuacuteendaskraacute (thornoacutett auethvi taeth seacute
moumlgulegt aeth tel ja IacuteSLENDINGABOacuteK Ara froacuteetha eetha LANDNAacuteMU sem viacutes i aeth
aacutebuacuteendaskraacute - en miethaeth vieth umfjoumll lun Gunnlaugs t i l thornessa er hann vaeligntanlega aeth meina oumlnnur r i t oacuteuppgoumltvueth af oumlethrum)
Annaeth iacute kaf lanum um landnaacutem og iacutebuacutea svaeligethis ins fram und i r 1300 er
nokkueth iacute sama duacuter s iacute fe l ldar endurtekningar s legieth uacuter og iacute t i l sk ipt i s
tekieth mark aacute Hauksboacutek Sturluboacutek eetha Melaboacutek Landnaacutemu eft i r thornviacute hvaeth
hentar sagnarari tara hverju s inni os f r Aacute endanum er hann buacuteinn aeth
faeligra landnaacutem Bresasona aftur t i l 880 -90 iacute staeth 900 (meeth afar haeligpnum
roumlkum og algeru skilningsleysi aacute hvernig t iacutemi l iacuteethur iacute Iacuteslending a-
soumlgunum thornaeligr eru nefn i lega ekki sagethar eins og aacutersr i t eetha annaacutel l )
hefur laacutet ieth Keti l set jast aeth iacute Hol t i sem seinna heacutet Joumlrundarhol t eetha iacute
Goumlrethum (meeth t i lviacute sun iacute Melaboacutek og thorness aeth setn ingabuacutetur haf i fa l l ieth
n iethur iacute Sturluboacutek Hauksboacutek ekki ta l in meeth heacuter thornviacute thornaeth myndi ruacutesta
t i lgaacutetunni) og gert thornaacute braeligethur Bresasyni baeligethi kristna og kirkju-raeligkna
109
Mjoumlg liacuteklega reistu hinir kristnu frumbyggjar Ketill og Joumlrundur seacuter kirkju eetha liacutetieth
guethshuacutes iacute naacutemunda vieth landnaacutemsbaeliginn og hlutu thornar jafnvel sjaacutelfir leg um siacuteethir
(s 221)
Bresasynir reisa kirkjur aacute landnaacutemssetrum siacutenum og helga thornaeligr heiloumlgum
Koacutelumkilla (St Columba) einum daacuteethasta dyacuterlingi aacute Suethureyjum (s 267)
Vieth thornetta s iacuteethasttalda maeligtt i gera thornaacute athugasemd aeth baeligethi Hauksboacutek og
Sturluboacutek Landnaacutemu te l ja upp sex landnaacutemsmenn sem voru thornegar
skiacute reth i r v ieth komuna t i l landsins thornei rra aacute meethal Joumlrund Ket i l sson Konum
bregethur l iacute t t fyr i r iacute sagnari tun Gunnlaugs en er oacutemoumlgulegt aeth iacutemynda seacuter aeth h in meinta gel iacute ska mamma Joumlrundar haf i kannski kr i stnaeth hann
Engar heimildir eru fyrir thornviacute aeth Bresasynir hafi verieth kristnir og
naacutettuacuterlega ekki heldur fyrir thornviacute aeth thorneir haf i laacutet ieth reisa kirkjur
Skv Sturluboacutek Landnaacutemu var k i rkjan aacute Innra-Hoacutemi (baelig THORNormoacuteeths) reist
eft i r dauetha Aacutesoacutel fs a lskik og er oacutemoumlgulegt aeth vi ta hversu loumlngu seinna
thornaeth var ( IacuteF I s 64) Skv Hauksboacutek var k i rkjan reist af Hal ldoacuteri syni
I l luga rauetha eft i r laacutet Aacutesoacutel fs og helgueth Kolumki l la Engar oumlruggar
heimi ldi r eru um ki rkju iacute Goumlrethum fyrr en um 1200 Suacute ki rkja var helgueth
Laacuterent iacuteusi og Sebast ian
Heacuter hefur thornviacute sagnaritari baeligjarins spunnieth oacutetruacutelegan thornraacuteeth uacuter al lr a
handa heimildum og gert thornaacute aacuteethur l iacute tt thornekktu Bresasyni aeth glaeligs i-
mennum mestum THORNeir eru orethnir af norsku konungakyni faeligddir
og uppvaxnir iacute Ljoacuteethhuacutesum aacute Suethureyjum meirihaacutettar landnaacutem s-
menn iacute fjoacuterethungnum kristnir k irkjubyggjendur og annar er meira aeth segja af i fyrsta iacutes lenska dyacuterl ingsins THORNaeth munar um minna
Nuacute er ekki svo aeth eacuteg haf i nei tt aacute moacutet i soumlgulegum skaacuteldskap - en eacuteg kann betur v ieth aeth hann seacute thornokkalega laeligsi legur
Er ekki uacuter vegi aeth b i rta iacute b laacutelokin lungann uacuter nyacutejustu fundargereth r i t -nefndar um soumlgu Akraness f raacute 18 maiacute sl
THORNeir Kristjaacuten og Gunnlaugur kynntu hieth nyacuteja ritverk Ljoacutest er aeth thornetta verk er
glaeligsilegt og efnistoumlk og allur fraacutegangur er til fyrirmyndarEftirfarandi samthornykkt
var gereth
Ritnefnd fer thorness aacute leit vieth baeligjarraacuteeth Akraness aeth gengieth veriethi til samninga vieth
soumlguritara um aeth buacutea til prentunar fyrirliggjandi handrit sett aeth thornriethja bindi Soumlgu
Akraness THORNe tiacutemabilieth 1801 - 1900 Nefndin telur nauethsynlegt aeth taka thornessa
aacutekvoumlrethun fljoacutett iacute ljoacutesi aethstaeligethna houmlfundar og vaeligntingar thorneirra sem keypt hafa fyrstu bindin
Maacute og upplyacutesa lesendur thornessarar faeligrslu um aeth baeligjarraacuteeth toacutek strax jaacute-
kvaeligtt iacute er indieth thornann 265 2011 (sjaacute 5 l ieth fundargerethar sem kraeligkt er iacute )
110
K ouml r l u n u m s v a r a eth
24 juacuteniacute 2011 k l 1935
Iacute thornessari faeligrslu verethur brugethist v ieth aacutesoumlkunum og harmi nokkurra karla
vegna Fjoacuterethungsdoacutems um 18 marka boacutek (heacuter eft i r kal laethur Fjoacuterethungs-
doacutemur) Uacutetdraacutettur uacuter honum bi rt i st iacute Skessuhorni 1 juacuteniacute s l en lengri
uacutetgaacutefan aacute thornessu b loggi 112 Eacuteg reikna meeth aeth al l i r seacuteu karlarn ir ne t-
tengdi r og thornviacute oacutethornarft aeth leggja Skessuhorn undi r svoumlr miacuten Myndin heacuter
aeth neethan er teiknueth af Bjarna THORNoacuter Bjarnasyni og b i rt i st iacute sama Skessu-
horni s 6 Huacuten er b i rt meeth leyf i Bjarna THORNoacuters og r i tst joacutera Skessuhorns
Smel l tu aacute myndina t i l aeth sjaacute staeligrri uacutetgaacutefu
Aeth sjaacute l fsoumlgethu byrja eacuteg aacute aeth svara baeligjarst joacuteranum sjaacute l fum sem t jaacute i r s ig
undi r fyr i rsoumlgninni bdquoStoacuter furethuleg at laga aeth f raeligethimannsheiethr i Aacutern i Muacutel i
Joacutenasson baeligjarst joacuter i um framkomna gagnryacuteni aacute soumlgu Akranessldquo (s 2) Greinin byrjar svona
bdquoMeacuter finnst thornetta vera furethulegur sparethatiacuteningur og algerlega tilefnislaus atlaga aeth
fraeligethimannsheiethri houmlfundar Soumlgu Akraness Meeth thornessari oacutemaklegu gagnryacuteni eru iacute
raun einnig settir undir sama hatt thorneir sem houmlfethu thornaeth hlutverk aeth fylgjast meeth
ritun soumlgunnar thorne thorneir sem setieth hafa iacute ritnefnd um soumlguna og fleiri sem unnieth
hafa meeth houmlfundinumldquo segir Aacuterni Muacuteli
Joacutenasson baeligjarstjoacuteri hellip
THORNaeth er misski lningur Aacuterna Muacutela
aeth Fjoacuterethungsdoacutemurinn seacute
sparethatiacuteningur THORNvert aacute moacutet i er iacute
honum aeth f inna mjoumlg alvarlegar
aacutesakanir um grundvallarmistoumlk
iacute heimildanotkun THORNau eru t d aeth
vi tna rangt iacute heimi ld i r (thorne ekki
stafreacutett og jafnvel ekki orethreacutett)
aeth misski l ja og mistuacutelka heimi ldi r
aeth stela myndum og oumlethrum froacuteeth-
leik aeth viacutesa rangt t i l heimi lda
(einkum mynda) og aeth enginn
greinarmunur er gerethur aacute hvaeth seacuteu
taeligkar heimi ldi r iacute sagnfraeligethi r i t og hvaeth ekki (sem seacutest t d iacute notkun
bdquohttpwwwwikipediaorgldquo og Iacutes lensks soumlguat lass sem fu l lgi ldra heimi lda)
THORNaeth er l iacuteka misski lningur hjaacute Aacuterna Muacutela aeth um fraeligethimannsheiethur
seacute aeth tefla (Sjaacute siacuteethari hluta faeligrslu XV iacute Soumlgu Soumlgu Akraness Heacuter
eft i r verethur v iacutesaeth t i l e instakra faeligrsla meeth skammstoumlfuninni SSA og
toumllusetn ingu) Saacute fraeligethimannsheiethur h lotnast Gunnlaugi Haraldssyni ekki
fyrr en thornessi b indi veretha met in aacutesaeligttanlegur sagnfraeligethi te xt i af fraeligethi-moumlnnum iacute sagnfraeligethi
Eacuteg er alveg sammaacutela Aacuterna Muacutela um aacutebyrgeth Ritnefndarinnar En meacuter
f innst ekki aeth draga eig i proacutefarkalesara kortageretharmann l joacutesmyndara
112 Greinar karlanna er allar aeth finna iacute Skessuhorni 8 juacuteniacute 2011 og er einungis viacutesaeth til blaethsiacuteethutala iacute thornessari faeligrslu
111
umbrotsmann eetha umsjoacutenarmann myndvinnslu t i l aacutebyrgethar fyr i r fuacuteskinu
sem eacuteg bent i aacute nema thornaacute kannski helst aeth saacute s iacuteethastta ldi haf i ekki unnieth
a lmenni lega upp gamlar myndi r af Skaganum og umbrotsmaethur haf i ekki
goacuteethan smekk THORNaeth eru smaacuteatr ieth i Iacute F joacuterethungsdoacuteminum miacutenum kemur
einmitt fram hroacutes fyr i r g laeligsi leg kort Hans H Hansen fa l legar l joacute s-
myndi r teknar a f Fr ieththornjoacutef i Helgasyni og aacutegaeligtan proacutefarkalestur Svoleiethis
aeth eacuteg held aeth thornarna haf i baeligjarst joacuter inn kannski ei t thvaeth misski l ieth eetha mislesieth
Fjoacuterethungsdoacutemurinn var naacutettuacuterlega alls ekki t i lefnislaus faeligrsla
e ins og Aacuterni Muacutel i laeligtur l iggja aeth Eacuteg var thornega r ta lsvert komin aacute veg meeth
aeth skr i fa faeligrsluf lokkinn Soumlgu Soumlgu Akraness thornegar eacuteg kiacutekt i iacute baeligkurnar
hans Gunnlaugs Og eacuteg kiacutekt i ekki aacute thornessar baeligkur fyrr en eacuteg aacutettaethi mig aacute
thornviacute meeth lestr i fundargeretha aeth Aacuterni Muacutel i formaethur Ri tnefndarinnar fo r-
set i baeligjarst joacuternar og formaethur baeligjarraacuteeths aeligtluethu aeth hunsa algerlega
breacutef sem eacuteg sendi thorneim viku aacuteethur 113 Fer i l l sagnari tara og sagnari tunar
oacutetruacute legt lof um thornetta bdquostoacutervi rk i ldquo thornar sem Aacuterni Muacutel i Joacutenasson baeligjarst joacuter i
nefndi Njaacutelu og Eglu t i l h l iethsjoacutenar handri tunum aeth verkum Gunnlaugs og
Sveinn Krist insson forset i baeligjarst joacuternar nefndi Versal i og Koumllnardoacute m-
ki rkju thornegar thornessi verk voru uacutetgef in (sjaacute SSA XIII) og a lger hunsun aacute
thornei rr i oacutesk aeth b iacuteetha doacutems sagnfraeligethinga var t i lefni thorness aeth eacuteg feacutekk Soumlgu
Akraness I og Soumlgu Akraness II laacutenaethar t i l aeth l iacute ta aacute gr ipina Eacuteg opnaethi
thornaeligr ekki meeth jaacutekvaeligethum hug en mig grunaethi samt a ldrei aeth thornaeth sem eacuteg
saeligi vaeligri jafnhoumlrmulegt og raun bar v i tn i
Enn einn misski lningur Aacuterna Muacutela er aeth eacuteg hafi
leitaeth meeth logandi l joacutesi aeth vi l lum THORNess gerethist
engin thornoumlrf thornviacute thornaeligr eru svo margar og augl joacutesar Auk
thorness thornoacutett i meacuter b indi I svo le iethinlegt aeth eacuteg gafst f l joacute t-
lega upp aacute aeth reyna aeth lesa thornaeth eins og eacuteg nefndi
einmitt iacute Fjoacuterethungsdoacutemnum og datt ekki iacute hug aeth eyetha
t iacutema miacutenum aeth oacutethornoumlrfu Eacuteg geri nefn i lega thornaacute kroumlfu t i l
texta aeth hann seacute saeligmilega st iacute laethur en ekki samhengis-
113 Maacutenudaginn 23 maiacute 2011 sendi eacuteg breacutef iacute toumllvupoacutesti til allra helstu karlanna iacute baeligjarapparatinu sem houmlndlaeth hafa samningagereth vieth Gunnlaug og samthornykkt feacute honum til handa einhvern tiacutemann siacuteethustu fjoacutertaacuten aacuterin thorne Aacuterna Muacutela Joacutenassonar baeligjarstjoacutera Akraneskaupstaethar Joacutens Gunnlaugssonar formanns ritnefndar um soumlgu Akraness Sveins Kristinssonar forseta baeligjarstjoacuternar Guethmundar Paacutels Joacutensonar formanns baeligjarraacuteeths og Joacutens Paacutelma Paacutelssonar baeligjarritara Iacute breacutefinu foacuter eacuteg fram aacute aeth frekari samningsgereth vieth Gunnlaug Haraldsson yrethi frestaeth uns Saga Akraness I og II hefethi verieth ritdaeligmd iacute fraeligethilegu tiacutemariti Eacuteg benti aacute aeth iacute ljoacutesi hins langa tiacutema sagnaritunar til thornessa laeliggi taeligplega mikieth aacute aeth gera nyacutejan samning Einnig benti eacuteg aacute aeth flestir iacutebuacutear Akraness vaeligru liacuteklega buacutenir aeth faacute sig fullsadda af kostnaethi vieth vinnuna til thornessa
THORNessu breacutefi svaraethi baeligjarstjoacuterinn Aacuterni Muacuteli Joacutenasson undir eins og sagethi aeth erindi mitt yrethi bdquoaeth sjaacutelfsoumlgethu tekieth til umfjoumlllunar meeth vietheigandi haeligtti hjaacute Akraneskaupstaethldquo THORNaacute eacuteg hvaacuteethi uacutetskyacuterethi hann iacute oumlethru breacutefi bdquoMeeth vietheig-andi haeligtti thornyacuteethir heacuter aeth erindieth fari til kynningar og umfjoumlllunar hjaacute vietheigandi nefndum og raacuteethum thorne miethaeth
vieth efni thorness og verkaskiptingu nefnda og raacuteetha hjaacute kaupstaethnum Iacute thornessu tilviki reikna eacuteg helst meeth aeth erindieth fari til baeligjarraacuteeths ogeetha Akranesstofu til umfjoumlllunarldquo Svoumlr Aacuterna Muacutela eru fraacute 23 maiacute 2011
Lesendum til upplyacutesingar thornaacute fer Akranesstofa meeth stjoacutern menningar- og safnamaacutela markaeths- og kynningar-maacutela og verkefna aacute sviethi ferethathornjoacutenustu Ritnefndin heyrir ekki undir hana thornviacute skv skipuriti Akraneskaupstaethar heyrir Ritnefndin ekki undir neinn seacuterstakan aethila og hefur aldrei fengieth erindisbreacutef Iacute aacuteranna raacutes hefur huacuten stundum verieth seacuterstakt verkefni baeligjarstjoacuterans sjaacutelfs oftast heyrt aeth einhverju leyti undir baeligjarraacuteeth og einstaka sinnum thornurft aeth luacuteta vilja baeligjarstjoacuternar Eacuteg veit ekki hvaethan baeligjarstjoacuterinn feacutekk thornaacute flugu iacute houmlfuethieth aeth breacutef um ritun soumlgu Akraness hefethi eitthvaeth meeth Akranesstofu aeth gera en honum er aeth thornviacute leytinu vorkunn aeth thornessi Ritnefnd er naacutetttroumlll fraacute siacuteethustu oumlld og vareth uacutetundan thornegar stjoacuternssyacutesla baeligjarins var einfoumlldueth 2009 THORNess vegna er Ritnefndin meira eetha minna sjaacutelfraacuteeth eftirlitslaus og liacutetieth tengd stjoacuternsyacuteslu baeligjarins nema thornegar huacuten thornarf aeth fara fram aacute aukieth feacute handa sagnaritaranum
Af fundargereth baeligjarraacuteeths vareth svo strax ljoacutest aeth ekki yrethi minnsta mark tekieth aacute breacutefi miacutenu Sama saacutest iacute fundar-gereth ritnefndar um soumlgu Akraness thornegar suacute fundargereth rataethi loks aacute vefinn raunar oacutevenju snemma (en thornaeth hefur verieth talsvert algengt aeth fundargerethir Ritnefndar rati ekki aacute Vefinn fyrr en nokkrum vikum jafnvel maacutenuethum eftir aeth fundir eru haldnir iacute thorneirri nefnd)
112
l aus roumlkleysa og hef l iacute t inn aacutehuga aacute l i tskruacuteethugum glan spappiacute r einum
saman (Hefethi eacuteg aethal lega aacutehuga aacute thornviacute s iacuteetharnefnda laeligsi eacuteg auethvi taeth
frekar Soumlguna al la Skakka turn inn og Huacutes og h iacutebyacutel i og vaeligri ekkert aeth soumlkkva meacuter ofan iacute baeligkur t i l aeth lesa goacuteethan texta)
Aacuterni Muacutel i er menntaethur loumlgfraeligethingur Honum aeligtt i thornviacute aeth vera kunnugt
um houmlfundaloumlg og stafraelignan houmlfundareacutet t THORNaeth vekur furethu miacutena aeth
hann kal l i thornaeth sparethatiacutening aeth finna aeth thornviacute aeth efni seacute stolieth og
gefieth uacutet undir merkjum Akraneskaupstaethar Aacutern i Muacutel i er l iacute ka meeth BA
proacutef iacute iacute s lensku THORNess vegna er eacuteg einnig mjoumlg h issa aacute aeth honum f innist
al lt iacute lagi aeth vitna ekki stafreacutett iacute heimildir og taka
bdquohttpwwwwikipediaorgldquo gi lda sem heimild Soumlmuleiethis reikna
eacuteg meeth aeth hann haf i naeligga undi rstoumlethu t i l aeth meta hvernig er far ieth meeth
heimi ldi r varethandi Bresasyni og kenningar thornei rra Hermanns Paacutelssonar og
Helga Guethmundssonar Er maethur meeth BA proacutef iacute iacutes lensku virki lega aeth
halda thornviacute fram aeth efnistoumlk Gunnlaugs hvaeth thornetta varethar seacuteu goacuteeth
og gild Iacute grein Skessuhorns kemur fram aeth Aacuterni Muacutel i hafi menntun iacute
soumlgu og eacuteg g iska thornviacute aacute aeth sagnfraeligethi seacute aukagrein hans t i l BA proacutefs
F innst honum iacute l joacutes i thornei rrar menntunar a l l t iacute lagi aeth nota Iacutes lenskan
Soumlguat las sem heimi ld hvaeth eft i r annaeth Og aeth rangfeethra myndi r Og
taka upplyacutesingar fraacute oumlethrum (sjaacute svar mi tt vieth langloku Gunnlaugs
Haraldssonar heacuter aeth neethan) um aacuteteiknueth huacutes aacute kort f raacute 1901 aacuten thorness aeth geta thorness seacuterstaklega
Eacuteg er iacute rauninni ennthornaacute meira hissa en Aacuterni Muacuteli Joacutenasson baeligjar s-
tjoacuteri sjaacutelfur Hvernig getur menntaethur maethur haldieth thornviacute fram aeth thornessi
v innubroumlgeth seacuteu bara a l l t iacute lagi Er kannski a l l t iacute lagi aeth stela svo lengi
sem enginn kaeligri r Suacute meethfereth heimi lda sem eacuteg lyacutest i iacute Fjoacuterethungs-
doacutemnum vaeligri ekki tekin g i ld iacute heimi ldari tgereth aacute fyrsta aacuter i iacute f ramhald s-skoacutela
Iacute rauninni er ekki haeliggt aeth svara Aacuterna Muacutela mei r en thornetta thornviacute hann hefur
svo upp svipaetha lofrol lu og lyacutest var iacute SSA XIII Honum f innst eacuteg l iacuteklega
heldur vond kona aeth skr i fa svona bdquon iethurr i fskennda og t i lefn islausa
gagnryacuteni ldquo eins og hann kal lar Fjoacuterethungsdoacuteminn um baeligkurnar Gun n-
laugs og baeligjarsins iacute staeth thorness aeth taka thornaacutett iacute haleluacutejakoacuternum Aacute eft i r
lofrol lunni bi rt i st aeligvintyacuteraleg draumsyacuten baeligjarst joacuteran s um hlutverk
thornessa f ramuacuterskarandi goacuteetha fraeligethi lega og skemmti lega r i ts aeth hans
mat i Af thornviacute ekki eru a l l i r lesendur b loggsins miacutens aacuteskri fendur Skessu-
horns laeligt eacuteg draumsyacutenina um maacutett og megin Soumlgu Akraness I og II fy lgja
THORNetta flotta og skemmtilega verk gefur okkur Skagamoumlnnum og thorneim sem buacutea
heacuter iacute naacutegrenni vieth okkur fullt af taeligkifaeligrum til aeth styrkja menninguna soumlguthornekk-
inguna raeligturnar og sjaacutelfsmyndina hjaacute okkur oumlllum ekki siacutest hjaacute unga foacutelkinu og
veretha okkur til aacutenaeliggju og skemmtunar meeth yacutemsum haeligtti Iacute thornessu felast liacuteka
margviacuteslegir moumlguleikar til aeth gera baeliginn okkar aacutehugaverethari og eftirsoacuteknar-
verethari sem buacutesetukost og til aeth draga til okkar innlenda og erlenda ferethamenn
THORNaeth er undir okkur sjaacutelfum komieth aeth nyacuteta thornessi taeligkifaeligri og ef okkur tekst thornaeth vel
mun ekki veretha deilt um thornann kostnaeth sem soumlgurituninni fylgdi
bdquoYf i r lyacutes ingu fraacute Ri tnefnd um Soumlgu Akraness ldquo (s 2 iacute fyrrnefndu Skessu-
horni) er aeth f inna aacute Vefnum Iacute yf i r lyacutes ingunni kemur ma f ram aeth
nefndin fagni oumll lum vinsamlegum aacutebendingum og uppbyggi legri gagnryacuteni
113
en aeth nefndin bdquoharmar h ins vegar thornau stoacuteryrethi sem viethhoumlfeth voru um
houmlfundinn og verk hans iacute blaethagrein iacute Skessuhorni thornann 1 juacuteniacute 2011 og
viacutesar t i l foumlethurhuacutesaldquo Inn aacute mi l l i er skot ieth bdquoHafa skal thornaeth sem sannara reynist ldquo
Eacuteg tek undi r oreth sr Ara a lveg eins og Ri tnefndin en
bendi aacute aeth oumll l er maacutelgreinin svona bdquoEn hvatki er
missagt er iacute fraeligethum thornessum thornaacute er skylt at hafa
thornat heldr er sannara reynist ldquo 114 AEligttu thornessi oreth
aeth vera Ri tnefndinni hvatning t i l aeth faacute oacutehaacuteethan ve l -
menntan sagnfraeligething t i l aeth taka uacutet bindi I og II af
Soumlgu Akraness aacuteethur en gengieth verethur t i l f rekara
samninga vieth Gunnlaug Haraldsson thornviacute sjaacute l f hefur
nefndin al l s ekki ax laeth eft i r l i tshlutverk s i t t og eru
nefndarmenn i l la iacute stakk buacuteni r t i l aeth meta hvaeth mi s-
sagt kann aeth vera iacute Soumlgu Akraness 115 Eacuteg raacuteethlegg Ri tnefndinni vinsam-
lega og iacute uppbyggi legum bl iacuteethlegum toacuteni aeth fara yf i r yfir l itstoumlflur
unnar uacuter fundargerethum ritnefndar um soumlgu Akraness aacute aacuterunum
1997-2011 skoetha hverju sagnari tar i hefur ski laeth bera saman vieth thornaeth
sem sagnari tar i hefur sagst vera buacuteinn aeth vinna og skoetha s iacutena eigin
v innu Ri tnefndin aeligtt i sem sagt aeth l iacute ta iacute e igin barm og haeligtta aeth haga
seacuter eins og meethvi rkur aethstandandi Hennar hlutverk er eftir l it meeth
verkinu en ekki aeth beita seacuter aethal lega fyrir aeth auknu feacute uacuter sjoacuteethum
baeligjarins seacute veitt t i l uppihalds Gunn laugi Haraldssyni 116
Einnig er r i tnefndinni goacuteethfuacuteslega bent aacute aeth faacute aeth skoetha handri t ieth aeth
thornr iethja bindinu vel og thorn iggja raacuteethgjoumlf seacuter froacuteethra iacute mat i aacute thornviacute aacuteethur en huacuten
laeligtur hvarf la aeth seacuter aeth ganga t i l f rekari samninga vieth Gunnlaug Loks
bendi eacuteg aacute aeth thornessi yf i r l yacutes ing Ri tnefndarinnar kostaethi ruacutemar 64000
kroacutenur sem foacutelk eins og eacuteg borgar meeth uacutetsvarinu s iacutenu Meacuter f innst thornviacute feacute
i l l a varieth 117
Gunnlaugur Haraldsson houmlfundur thornei rrar Soumlgu Akraness I og II sem
Fjoacuterethungsdoacutemurinn f ja l lar um skri far aeliggi lega langa grein (eina og
haacutel fa opnu) sem hei t i r bdquoKvittaeth fyr i r f joacuterethungsdoacutem ldquo s 34 -35 iacute Skessu-
114 Ari froacuteethi THORNorgilsson Formaacuteli aeth Iacuteslendingasoumlgu Tekieth uacuter uacutetgaacutefu Guethna Joacutenssonar Iacuteslendingasoumlgur I Iacuteslend-ingasagnauacutetgaacutefan 1978 s 1
115 Iacute ritnefnd um soumlgu Akraness sitja thornriacuter Sjaacutelfstaeligethismenn Joacuten Gunnlaugsson formaethur nefndarinnar og umdaeligmisstjoacuteri VIacuteS aacute Akranesi Guethjoacuten Guethmundsson framkvaeligmdarstjoacuteri Dvalarheimilisins Houmlfetha og Bergthornoacuter Oacutelason fjaacutermaacutelastjoacuteri Loftorku iacute Borgarnesi fulltruacutei Vinstri hreyfingarinnar-graeligns framboeths er Bjoumlrn Gunnars-son svaeligfingalaeligknir aacute HVE og loks situr Leoacute Joacutehannesson framhaldsskoacutelakennari fyrir Samfylkinguna Flestir thorneirra hafa setieth moumlrg aacuter iacute Ritnefndinni Leoacute aacute metieth en hann hefur setieth iacute ritnefnd um soumlgu Akraness siacuteethan 1990 Hann er jafnframt saacute eini nefndarmanna sem hefur einhverja menntun iacute soumlgu samsvarandi iacuteslenskri BA graacuteethu iacute faginu Iacute fundargerethum ritnefndar kemur hvergi fram aeth nefndin hafi kallaeth sagnfraeligething til raacuteethuneytis (Gunnlaugur Haraldsson virethist hafa fengieth sagnfraeligething til aeth lesa yfir hluta handrits af I bindinu (iacute oktoacuteber 2007) Oacuteljoacutest er aacute hvaetha stigi thornaeth handrit var Einnig thornakkar Gunnlaugur tveimur sagnfraeligethingum veitta aethstoeth
iacute formaacutela aeth fyrsta bindinu Annar thorneirra var jafnframt proacutefarkalesari verksins)
116 Seacute verieth aeth hugsa um framfaeligrslu eingoumlngu er thornaeth vaeligntanlega Reykjaviacutekurborg sem ber aacutebyrgeth aacute fram-faeligrslu Gunnlaugs Haraldssonar thornviacute thornar hefur hann verieth buacutesettur fraacute 2003
117 Hver oacutebreyttur nefndarmaethur faeligr greiddar 9269 kr fyrir fundarsetu og formaethur nefndarinnar faeligr 17509 kr fyrir fundarsetuna Ofan aacute thornessar greiethslur baeligtast vieth 1735 launatengd gjoumlld sem Akraneskaupstaethur greiethir Meacuter finnst aeth feacute Akraneskaupstaethar hefethi maacutett verja betur en iacute aeth semja thornessa yfirlyacutesingu THORNetta var 81 fundur ritnefndar um soumlgu Akraness Meacuter finnst einnig aeth verja maeligtti feacute okkar uacutetsvarsgreiethenda betur en aeth reka thornessa fimm manna nefnd sem ekki sinnir neinu eftirlitshlutverki heldur minnir meir aacute klappstyacuterur iacute meir en aacuteratug (raunar allt fraacute aacuterinu 1997 thornegar Gunnlaugur Haraldsson toacutek vieth sem sagnaritari aacuteratuginn aacute undan var ritnefndin meir iacute hlutverki noumlldurskjoacuteetha)
114
horni [Viethboacutet 27 juacuteniacute Eacuteg toacutek eft i r thornviacute nuacutena aacuteethan aeth langhundur
Gunnlaugs er kominn aacute vef SKESSUHORNS dagsettur 20 juacuteniacute og kraeligki
heacuter meeth iacute hann svo menn get i les ieth um bdquoraeligtni og meinbaeliggnildquo blog g-
ynju iacute thornessum bdquofaacuteu l iacutenumldquo sem hann kveethst hafa hr ipaeth Venju lega geri r
SKESSUHORN thornaacute kroumlfu aeth menn skri f i iacute haeligsta lagi eina og haacutel fa s iacuteethu
meeth 12 p letr i aacute A-4 s iacuteethu iacute aethsenda grein en sagnari tar inn hefur fengieth
undanthornaacutegu] Mun eacuteg reyna aeth t iacutena uacutet aethalatriethin iacute maacutel i Gunnlaugs og svara thorneim
THORNaeth er l joacutest aeth Gunnlaugur kann engin ski l aacute houmlfundareacutett i mynda aacute
Vefnum Soumlmuleiethis v i reth ist hann ekki gera seacuter neina grein fyr i r reglum
um t i lviacute sani r iacute efn i aacute Vefnum neacute vera faeligr um aeth meta heimi ldagi ldi s l iacuteks
efn is Hann skri far
Taldi eacuteg fullnaeliggjandi aeth greina tryggilega fraacute uppruna thorneirra [mynda af Vefnum]
meeth viacutesan til vefsiacuteethna td meeth httpwwwvalhsorg iacute Mynda og myndritaskraacute (sjaacute s 567-568) aacute sama haacutett og eacuteg viacutesaethi iacute veftexta iacute faacuteein skipti (s 34)
Iacute Fjoacuterethungsdoacutemnum eru nefnd naeliggi lega moumlrg daeligmi sem syacutena aeth Gunn-
laugur viacutesar a l l s ekki aacute fu l lnaeliggjandi haacutett t i l mynda og jafnframt gereth
nokkur grein fyr i r houmlfundareacutett i stafraeligns efn is aacute Vefnum Eacuteg reikna meeth
aeth bdquoveftext innldquo sem Gunnlaugur nefn i r seacute heimi ldin
bdquohttpwwwwikipediaorgldquo thornviacute aethrar vefheimi ldi r saacute eacuteg ekki v iacutesaeth iacute uacuter
texta iacute thorneim hluta I b indisins sem eacuteg skoethaethi
Um oacutefeethraethar og rangfeethraethar myndi r segi r Gunnlaugur bdquoMyndi rnar ta la
s iacutenu maacutel i svo aeth meacuter thornoacutett i oacutethornarf i aeth rekja myndefn ieth ei t thvaeth frekar en
gert er iacute myndatextaldquo Siacuteethan ta lar hann um oacutevissu iacute houmlfundum gamal la
mynda og telur roumlk fyr i r thornviacute aeth l joacutesmynd sem hann eignaethi Auethi S aelig-
mundsdoacutettur en er tekin af THORNorsteini Joacute sepssyni vera aeth myndin seacute
eignueth Aacuterna Boumlethvarssyni iacute grein um Auethi Saeligmundsdoacutettur iacute Aacuterboacutek Akur-
nesinga 2006 s 122 118 Jafnframt nefn i r Gunnlaugur s iacutena s iacuteg i ldu a f-soumlkun t iacutemaskort 119
Ti l aeth spara Gunnlaugi dyacutermaeligtar miacutenuacutetur bendi eacuteg vingjarn lega aacute thornaeth
er al lt rangt sem hann rekur um mynd 133 sem hann segist hafa
fengieth af Ljoacutesmyndasafn i Akraness en er thornar ekki Huacuten er ekki tekin
af Aacuterna Boumlethvarssyni eins og Gunnlaugur segi r iacute myndaskraacute heldur
Hansiacutenu Guethmundsdoacutettur Myndatexti v ieth thornaacute mynd er heldur ekki
reacutettur thornviacute huacutesieth sem seacutest aacute myndinni er Skagabraut 40 en ekki Suethu r-
gata 40 eins og seg i r iacute boacutek Gunnlaugs 120
118 Vissulega er skemmtileg grein eftir Auethi Saeligmundsdoacutettur iacute thornessari Aacuterboacutek Akurnesinga bdquoDagur iacute liacutefi sveita-konuldquo Og undir ljoacutesmyndinni af kuacutenum aacute Jaetharsbakka stendur AacuteB Hins vegar gaeligti suacute merking allt eins verieth ritstjoacuterans Kristjaacutens Kristjaacutenssonar sem hefur kannski fundist thornessi mynd eiga vel vieth efni greinarinnar Hvaeth sem thornviacute liacuteethur tel eacuteg nuacute oumlllu traustara aeth byggja aacute upplyacutesingum Ljoacutesmyndasafns Akraness og afsoumlkun skyacutering Gunnlaugs er afar langsoacutett svo ekki seacute meira sagt
119 Gunnlaugur skrifar bdquoHugsanlega hefethu meacuter naeliggt 20 miacutenuacutetur til viethboacutetar vieth aeth sannreyna uppruna thorneirra fjoumlgurra mynda sem Harpa tiltekur iacute grein sinni Aacute thornaeth reyndi hins vegar aldrei Og viacutest er um thornaeth aeth mikieth hefethi eacuteg fagnaeth hverjum fimm miacutenuacutetum sem meacuter hefethu gefist til viethboacutetar til aeth thornrautkanna seacuterhvert thorneirra fjoumllmoumlrgu atrietha sem eacuteg var iacute vafa um vieth samningu thornessa ritsldquo (s 34) Iacute ljoacutesi thorness aeth thornaeth toacutek Gunnlaug Haraldsson 14 aacuter aeth koma saman handritum aeth fyrri tveimur bindunum um soumlgu Akraness er thornessi yfirlyacutesing auethvitaeth sprenghlaeliggileg
120 Sjaacute bdquoUacuter myndasafni Helga Danldquo Aacuterboacutek Akurnesinga 1 aacuterg 2001 s 160 Ritstjoacuteri Kristjaacuten Kristjaacutensson THORNessar upplyacutesingar koma liacuteka fram iacute Aacutesmundur Oacutelafsson 2006 bdquosbquoNuacute er bjart um Skipaskaga - skiacuten aacute nes og voumlrbdquo
115
Um kort sem eacuteg minnist aacute iacute F joacuterethungsdoacutemnum hefur Gunnlaugur langt maacutel en aethalatriethin eru vaeligntanlega
Vieth thornaacute kortagereth [vinnukort yacutemis sem Gunnlaugur segist hafa unnieth aacute aacuterunum
1999-2004] lagethi eacuteg ma til grundvallar aacuteethurnefndan uppdraacutett Oacutelafs og Knuds og
endurgereth hans sem eacuteg vann aacute fyrsta starfsaacuteri miacutenu vieth Byggethasafnieth iacute Goumlrethum
(1979-1980) meeth thornviacute aeth nafngreina og merkja inn oumlll iacutebuacuteetharhuacutes sem voru iacute
byggeth 1901 THORNessi endurgerethi uppdraacutettur hefur siacuteethan hangieth uppi iacute syacuteningarsal
safnsins en ekki uppdraacutettur THORNorsteins Joacutenssonar eins og Harpa staethhaeligfir Vieth
vinnslu thornessa uppdraacutettar leitaethi eacuteg fyrir meacuter iacute yacutemsum heimildum THORNar troacutenaethi efst
hliethstaeligeth endurgereth sem Oacutelafur B Bjoumlrnsson vann 1958 og birti iacute tiacutemariti siacutenu
Akranesi XVII aacuterg 2 hefti apriacutel-juacuteniacute 1958 (s 102-103) Af oumlethrum heimildum
get eacuteg nefnt veacutelritaeth og oacuteaacutersett handrit THORNorsteins Joacutenssonar Huacutes og byacuteli aacute Akra-
nesi sem hann toacutek truacutelega saman 1978 [hellip] Til gloumlggvunar joacutek eacuteg einnig vieth
nokkrum eldri baeligja- og verbuacuteethaheitum td Vestra- og Syethra-Sandgerethis (sem
loumlgethust af vegna landbrots aacute 18 oumlld) Hestbuacuteeth og Leiraacuterbuacuteeth (s 34)
Gunnlaugur hefur e i t thvaeth mislesieth Fjoacuterethungsdoacuteminn thornviacute eacuteg staethhaeligfethi
ekki aeth uppdraacutettur THORNorsteins Joacutenssonar heacutengi uppi aacute Byggethasafn inu
einungis aeth uppdraacutettur inn vaeligri aacute Byggethasafn inu og hafeth i fyr i r thornviacute oreth
Joacutens Al lanssonar forstoumlethumanns Byggethasafnsins og arftaka Gunnlaugs iacute
thornviacute starf i
Eacuteg skoethaethi treacutel i taetha kort ieth hans Gunnlaugs uppi aacute Byggethasafn i thornann 17
juacuteniacute (af thornviacute eacuteg var stoumldd thornar hvort sem var af oumlethru t i lefn i ) skrapp svo aacute
boacutekasafn ieth og bar saman kort ieth iacute Soumlgu Akraness I v ieth kort ieth iacute Huacutes og
byacutel i aacute Akranesi og kort ieth hans Oacutelafs B Bjoumlrnssonar Niethurstaethan er suacute
aeth treacutel i taetha kort ieth aacute Byggethasafn inu sem syacutena aacute byggethina aacuter ieth 1901
vi reth ist byggt aacute uppdraeligtt i THORNorsteins Joacutenssonar af Akranesi 1898 en
kort ieth iacute Soumlgu Akraness I er byggt aacute kort i Oacutelafs B Bjoumlrnssonar a f Akra-nesi 1901121
Eacuteg bieth thornviacute Gunnlaug Haraldsson afsoumlkunar aacute thornviacute aeth hafa haldieth thornviacute fram
aeth hann hefeth i stol ieth upplyacutesingum fraacute THORNorsteini Joacutenssyni Hieth reacutetta er aeth
hann sta l thornessum upplyacutesingum fraacute Oacutelaf i B Bjoumlrnssyni thornviacute Oacutelafs er aeth
engu get ieth iacute myndaskraacute og thornetta heft i Akraness meeth kort i Oacutelafs B
Bjoumlrnssonar er ekki einu s inni aeth f inna iacute heimi ldaskraacute Soumlgu Akraness I
Svo bendi eacuteg aacute aeth inn aacute kort ieth iacute boacutekinni hefur Gunnlaugur einnig baeligtt
huacutesinu Braeligethratungu sem var ekki byggt fyrr en 1905 122
Oumlrnefni vieth Akranes - Goumlngufereth meeth sjoacutenumldquo Lionskluacutebbur Akraness 40 aacutera s 12 Siacuteetharnefndu heimildina er aeth finna iacute heimildaskraacute Soumlgu Akraness I bindi en thornaacute fyrrnefndu ekki
Lesendur sem ekki hafa skoethaeth Soumlgu Akraness I hefethu kannski gaman af aeth kiacutekja aacute l j oacute smynd Hans iacute nu
Guethmundsdoacutet tu r iacute L j oacute smyndasa fn i Akraness sem tekin er nokkrum miacutenuacutetum siacuteethar en myndin sem birtist iacute boacutek Gunnlaugs (en aacute myndinni iacute Ljoacutesmyndasafninu eru konurnar tvaeligr fremst aacute myndinni iacute boacutekinni komnar niethur aacute Langasand) Eacuteg raacuteethlegg Gunnlaugi (vingjarnlega) aeth fara nuacute raeligkilega yfir skraacuteningu gamalla mynda af Akranesi iacute thornessu bindi og thorneim sem hann hyggst skrifa einhvern tiacutema iacute framtiacuteethinni sem og annaeth
efni Eiginlega er thornaeth svo aeth um leieth og maethur fer aeth skoetha efnieth eitthvaeth naacutenar (iacute thornessu tilviki hluta I bindis) kemur iacute ljoacutes urmull af villum til viethboacutetar thorneim sem sjaacutest gloumlggt vieth fyrstu syacuten
121 THORNetta seacutest greinilega seacuteu borin saman baeligjarheitin Brekkukot og Brekkubaeligr THORNorsteinn hefur Brekkukot norethar en Brekkubaelig sama seacutest aacute korti thornviacute sem Gunnlaugur segist hafa gert og hangir uppi aacute Byggethasafninu en Oacutelafur B Bjoumlrnsson snyacuter thornessu oumlfugt thorne Brekkubaeligr er nyrethra huacutesieth og sama seacutest aacute korti Gunnlaugs iacute
Soumlgu Akraness I
122 Aacute yfirliti sem skyacuterir toumllusetningar aacute treacutelitaetha kortinu aacute Byggethasafninu er svo merkt bdquo89 Haacutebaeligr Ildquo og bdquo90 Haacutebaeligr II (Braeligethratunga)ldquo THORNorsteinn Joacutensson segir iacute fjoumllritinu Huacutes og byacuteli aacute Akranesi bdquo1905 byggir Eyjoacutelfur timburhuacutes aacute gamla Haacutebaeligjarstaeligethinu og nefnir hann Braeligethratunguldquo Aacutertal og blaethsiacuteethutal vantar Oacutelafur B
116
Svoleiethis aeth thornegar al lt kemur ti l al ls er myndkort Gunnlaugs
Haraldssonar nr 6 sem aacute aeth syacutena Skipaskaga og hluta Garethalands
aacuterieth 1901 byggt aacute korti Oacutelafs B Bjoumlrnssonar aacuten thorness aeth geta hans
aeth neinu og splaeligst thornar iacute nokkrum huacutesum fraacute 18 oumlld aacuten thorness thornau
seacuteu seacuterstaklega auethkennd fraacute oumlethrum huacutesum aacute kortinu og amk
einu huacutesi sem var ekki byggt fyrr en 1905 Hversu marktaeligkt er
svona kort fyr ir thornaacute sem vi lja leita seacuter upplyacutesinga siacuteetharmeir Aacute
h inn boacuteginn l iacute tur kort ieth sjaacute l f t gul l fal lega uacutet sem er Hans H Hansen aeth
thornakka
Gunnlaugi Haraldssyni f innst le i t t aeth eacuteg skul i bdquoekki hafa huacutemorldquo fyr i r
efn istoumlkum hans t d roumlkum soacutettum iacute Fornaldarsoumlgur Norethurlanda og
Guethbrand Vigfuacutesson
THORNviacute kryddi fannst meacuter oacutemoumlgulegt aeth aeth sneietha hjaacute enda thornarf vart bdquosaeligmilega
froacuteethan mannldquo til aeth sjaacute hversu vonliacutetieth thornaeth er iacute byrjun 21 aldar aeth faacute vissu fyrir
faeligethingarstaeth og uppruna Bresasona (s 35)
THORNaeth er a lveg reacutett hjaacute Gunnlaugi aeth eacuteg kom ekki auga aacute huacutemorinn iacute thornessu
enda bruacutekar hann e inmitt thornessi roumlk t i l aeth kasta ryacutereth aacute fraeligethimanninn Joacuten
Boumlethvarsson (sjaacute Fjoacuterethungsdoacuteminn) sem meacuter fannst einstaklega oacutefyndieth
Af thornviacute oumlnnur meginuppgoumltvun suacute sem Gunnlaugur Haraldsson
thornykist hafa gert er einmitt uppruni Bresasona hvarf laethi ekki aeth
meacuter aeth l iacuteta baeligri aacute thornaacute uppgoumltvun sem brandara (Sjaacute t d oreth Gueth-
mundar Paacutels Joacutenssonar iacute SSA XI og aug lyacutesingar Uppheima um I b indi
Soumlgu Akraness ) Er thornaacute h in meginuppgoumltvunin thornessi um miklu mei ri
f i skneyslu Iacutes lendinga aacute landnaacutemsoumlld t i l thornrettaacutendu aldar en fraeligethimenn
hafa a lmennt tal ieth sem varpa ku nyacuteju l joacutesi aacute soumlgu al l rar thornjoacuteetharinnar (sjaacute
SSA XV) l iacute ka brandari Er Saga Akraness I thornaacute fyrst og fremst duglega
myndskreytt brandaraboacutek aacute g lanspappiacute r
Gunnlaugur segi r aacutesakani r miacutenar um hugmyndastu ld og vera leacutettvaeliggar
(aeth viacutesu skautar hann snyrt i lega fram hjaacute l iacuteklegum svoleieth is stuldi fraacute
sjaacute l fr i meacuter) Iacute roumlkum hans maacute lesa aeth Gunnlaugur er afar einangraethur maethur eiginlega svo vorkunn er aeth
Vafalaust hefethi maacutett baeligta fleirum iacute thornann hoacutep fraeligethimanna sem fjallaeth hafa um
thornetta efni [samsvoumlrun oumlrnefnaraethar aacute Lewis og Kjalarnesi og Kjoacutes] thornoacutett eacuteg thornekki
ekki til thorneirra rannsoacutekna Er thornaacute meethtalin suacute Landafundasyacutening sem Harpa nefnir
Um hana hafethi eacuteg hvorki vitneskju neacute saacute aacute siacutenum tiacutema Meacuter er thornviacute oacuteskiljanlegt
hvernig eacuteg aacutetti aeth vitna til thorness korts Giacutesla Sigurethssonar proacutefessors sem pryacuteddi
syacuteninguna Yfir slikri skyggnigaacutefu byacute eacuteg hreint ekki Hins vegar dreg eacuteg ekki iacute efa
aeth thornaeth kort var vel unnieth og aacutereiethanlega aeth einhverju marki byggt aacute rannsoacuteknum Magne Oftedal (s 35)
Eacuteg heacutel t satt aeth segja aeth thornuacutesund aacutera afmaeligli V iacutenlandslandsfundar hefeth i
ekki far ieth fram hjaacute nokkrum manni s l iacutek var umraeligethan aacuterieth 2000 Stoacuter
Bjoumlrnsson merkir thornetta huacutes (vaeligntanlega torfbaelig) sem Haacutebaelig II aacute sitt kort en Gunnlaugur hefur auethkennt Haacutebaelig II sem iacutebuacuteetharhuacutes en ekki bdquotorfhuacutesldquo (hann kallar torfbaeligi bdquotorfhuacutesldquo iacute skyacuteringum vieth litataacutekn) aacute treacutelitaetha kortieth sitt aacute Byggethasafninu og er oacutemoumlgulegt aeth vita hvort eetha hvaeth hann hefur fyrir seacuter iacute thornviacute Iacute thornessu sambandi maeligtti einnig raeligetha aldur iacutebuacuteethar aacute Hoacuteli II oumlethru nafni Hjaretharhoacuteli miethaeth vieth upplyacutesingar Oacutelafs B Bjoumlrnssonar iacute bdquoHversu Akranes byggethist 5 kafli Vorhugur og veacutelaoumlld gengur iacute garethldquo Akranes 1959 1 hefti (jan-mars) s 50 en eacuteg
laeligt heacuter staethar numieth iacute oacutekeypis yfirfereth yfir kort Gunnlaugs Haraldssonar
117
thornaacutettur iacute haacutetiacuteethahoumlldum vegna thornessa afmaeliglis var Landafundasyacuteningin iacute THORNjoacuteethminjahuacutesinu Huacuten feacutekk svo aeth standa naeligstu tvouml aacuter in 123
Houmlrmuleg meethfereth heimi lda sem get ieth er iacute F joacutereth-
ungsdoacutemnum telur Gunnlaugur aeth eig i v ieth aeth hann
haf i bdquobersyacuteni lega fyr i r misgaacuteningldquo baeligtt inn orethi iacute
beina t i lvi tnun iacute Iacutes lensk fornri t Eacuteg tek undi r meeth
honum aeth vonandi seacute svoleiethis oacutenaacutekvaeligmni ekki
bdquobeinl iacutenis daeligmigereth fyr i r heimi ldameethferethldquo hans en
um thornaeth vei t eacuteg ekki thornviacute eacuteg f lett i e inungis upp thornremur
t i lvi tnunum iacute Iacutes lenskum fornri tum THORNaeth er houmlrmu-
legra f innst meacuter aeth geta haft eina einus tu beina t i l -
v i tnun iacute Iacutes lensk fornri t stafreacutett eft i r en thornaeth er myacute-
gruacutetur af s l iacutekum daeligmum THORNaeth er a lgerlega oacuteafsakanlegt enda kyacutes Gun n-
laugur aeth nefna thornet ta ekki iacute s iacutenum langhundi Soumlmuleiethis svarar hann
thornviacute ekki hvers vegna hann vi tnar ekki iacute f rumheimi ld fyr i r t i l vi tnun iacute
fyr i r lestur Hal lgr iacutems Joacutenssonar heldur iacute Borgf i rska b loumlndu
Iacute lok h innar loumlngu greinar Gunnlaugs kemur svo aacute daginn aeth vieth erum hjartanlega sammaacutela um ei t t atr iethi Gunnlaugur skr i far
Eacuteg tek heilshugar undir thornessa raacuteethleggingu Houmlrpu [um aeth Akraneskaupstaethur faacute
saeligmilega froacuteethan mann til aeth taka uacutet thornessi tvouml bindi Gunnlaugs og meta vinnu-
broumlgeth hans aacuteethur en frekari samningar verethi gerethir vieth hann] thornviacute eigi doacutemar
hennar vieth roumlk aeth styethjast maacute thornaeth sannarlega vera aacutehyggjuefni og haeligttuspil fyrir
ritnefnd og baeligjarstjoacutern aeth fela meacuter aeth buacutea meira af samsetningi miacutenum til
prentunar [hellip] THORNviacute syacutenist meacuter hyggilegt aeth aacuteethur en iacute thornaeth verk verethur raacuteethist [aeth
semja um thornriethja bindieth] leggi bdquosaeligmilega froacuteethur maethurldquo mat aacute thornaeth sem uacutet er
gefieth og ekki verethur afturkallaeth (s 35)
Eacuteg fagna thornessari n iethurstoumlethu Gunnlaugs enda er um langthornraacuteeth taeligki faeligri
hans t i l aeth geta kal laeth s ig fraeligethimann aeth tef la Nuacute treyst i eacuteg thornviacute aeth
Gunnlaugur sannfaeligri R i tnefndina og baeligjarraacuteeth sem hvor tveggju hafa
aeligvinlega reynst honum t i l thornjoacutenustu re iethubuacute in um aeth faacute oacutehaacuteethan fraeligeth i-
mann iacute thornetta mat thornea s sagnfraeligething sem er hvorki tengdur thorneim
f lokksforkoacutel fum aeligttum neacute nefndum sem hingaeth t i l hafa skipaeth hi reth
sagnari tans ausieth iacute hann feacute og maeligrt hann mei r en mestu smjaethrarar iacute
hoacutepi hi rethskaacutelda kunnu vieth iacute s iacute nu konungalof i forethum t iacuteeth
123 Eiginlega minnir thornessi einangrun Gunnlaugs mig mest aacute Muacutemiacutenpabba iacute vitanum Gunnlaugur hefur sjaacutelfur lyacutest hversu einmanalegt og einangraeth starf hins mikla sagnaritara er og thornaeth aeth hafa ekki orethieth var vieth Landa-fundasyacuteninguna er bara angi af thorneirri myacutetu bdquomega thorneir [sagnaritarar] saeligta thornviacute hlutskipti aeth sitja einmana og aflokaethir vieth iethju siacutena og eru oftast naeligr einir til fraacutesagnar um thornaeth tiacutemafreka pueth sem liggur aeth baki thorneim texta sem um siacuteethir maeligtir lesendanumldquo Gunnlaugur Haraldsson 25 februacutear 2005 bdquoMein t r i t s t iacute f l a b re s tu r ldquo aacute spjallthornraeligethi Akraneskaupstaethar
Til aeth spara Gunnlaugi oumlrliacutetinn tiacutema iacute aeth setja sig inn iacute kenningar fleiri fraeligethimanna bendi eacuteg honum goacuteethfuacuteslega aacute ritieth F rom S ta ra f j a l l t o S ta r l ing H i l l An inve s t i ga t i on o f t he f o rma t i on and deve lopmen t o f
O ld Norse p l a ce -names in Orkney sem unnieth er upp uacuter doktorsritgereth Berit Sandnes fraacute 2003 og gefieth uacutet af Scottish Place-Name Society 2010 THORNar kemur fram aeth oumlrnefnin Akranes (Aikerness) Gareth og Garetha (Garth Garith ofl) Kviacutear (Quoys Curqoy Fealquoy ofl) Mela (The Mello) Bakka (Croo Back) og moumlrg fleiri meira aeth segja tvo hoacutelma (Aikerness Holmies) maacute einnig finna aacute litlu svaeligethi aacute Vesturey iacute Orkneyjum (Evie heacuteraethinu aacute Westray) Vaeligri kannski haeliggt aeth teikna kort af thorneim liacuteka thornoacute ekki vaeligri nema til aeth undirstrika brandarann um uppruna Bresasona Myndir af svaeligethinu maacute sjaacute heacuter Soumlmu oumlrnefni finnast viacuteethar aacute Bretlandseyjum og naacutettuacuterlega
iacute Noregi Faeligreyjum og viacuteethar um Norethurloumlnd
118
Jafnframt skora eacuteg aacute Gunnlaug Haraldsson aeth a fhenda s l iacutekum oacutehaacuteethum
fraeligethimanni handri t ieth aeth thornr iethja b indinu (sem hann segi r t i lbuacute ieth) t i l yf i r-
lestrar mats og raacuteethgjafar aacuteethur aacuteethur en hann svo mikieth sem l jaacutei r maacutels aacute
thornviacute aeth skr i fa undi r samning um uacutetgaacutefu thorness b indis v ieth Akraneskaupstaeth
119
N uacute s k a l t u r ouml k s t y eth j a e eth a b i eth j a s t a f -
s ouml k u n a r
20 juacute l iacute 2011 k l 2047
Eacuteg er oreth in thornreyt t aacute aeth s i t ja und i r oacute roumlkstuddum b lammer ingum Aacuterna Muacutela
Joacutenassonar baeligjarst joacutera Akraneskaupstaethar og f innst engan veg inn v ieth haeligf i hvaeth hann seg i r iacute nafn i s iacutens embaeligtt i s THORNess i gre in miacuten b i r t i st iacute Skessuhorni iacute dag
Aacuterni Muacutel i Joacutenasson baeligjarstjoacuteri Bentu aacute thornrugl ieth eetha biethstu afsoumlkunar
Iacute Skessuhorn i 13 juacute l iacute s l f ja l lar Aacutern i Muacutel i Joacutenasson baeligjarst joacuter i Akraneskau p-
staethar um r i tdoacutem Paacute ls Ba ldv ins Ba ldv inssonar um Soumlgu Akraness Orethreacutet t er thornar haft e f t i r baeligjarst joacuteranum bdquoMeacuter syacutenis t Paacute l l a f e inhver jum oacuteuacutetskyacuterethum aacute-staeligethum hafa aacutekveeth ieth aeth eacuteta gagnryacutenis laus t upp thornrug l ieth sem b loggar i e inn heacuter iacute kaupstaethnum hefur s taeth ieth fyr i r l i nnul iacute t ieth undanfarnar v ikur ldquo
Eacuteg ger i raacuteeth fyr i r aeth umraeligddur b loggar i seacute eacuteg s jaacute l f thornv iacute eacuteg hef rak ieth soumlgu sagnar i tunar um Akranes aetha l lega f raacute 1956 t i l dagsins iacute dag iacute 15 touml luset tum b loggfaeligrs lum og byggt aacute r i tuethum he imi ldum sem f lestar eru op inber goumlgn Akraneskaupstaethar E innig hef eacuteg skr i faeth yf i r l i t s faeligrs lu yf i r sagnar i tunina 1987-2011 skr i faeth e ina faeligrs lu um hluta Soumlgu Akraness I e f t i r Gunnlaug
Hara ldsson og e ina faeligrs lu t i l aeth svara houmlrethum viethbroumlgethum vieth thorne i r r i faeligrs lu thorn aacutem orethum Aacuterna Muacutela Joacutenassonar baelig jarst joacutera sem voru a lger lega oacuterouml k-studd THORNessar 18 faeligrs lur iacute faeligrs luf lokknum Saga Soumlgu Akraness b i r tust f raacute apr iacute l lokum t i l juacuten iacute loka nuacute iacute aacuter
Fundargereth i r r i tne fndar baeligjarst joacuternar og baeligjarraacuteeths eru v i ssu lega o f t i l l a orethaethar og maacute stundum f inna iacute thorne im maacutel - og stafsetn ingarv i l lur en meacuter f innst nokkueth langt geng ieth aeth ka l la thornaeligr thornrug l Sama g i ld i r um aethrar be inar t i l -v i tnani r iacute faeligrs luf lokknum Saga Soumlgu Akraness aacute harpab logg i s t d iacute baeligja r-
st joacuternarmenn og Aacuterna Muacutela s jaacute l fan Eacuteg re ikna meeth aeth Aacuterni Muacutel i baeligjarst joacuter i e ig i vieth faeligrs luf lokk inn iacute he i ld uacuter thornv iacute hann ta lar um bdquothornrug l ieth hellip l innul iacute t ieth unda n-farnar v ikur ldquo
Baeligjarst joacuter i Akraneskaupstaethar getur ekk i ver ieth thornekktur fyr i r aeth fara meeth f le ipur og vega aeth mannoreth i miacutenu
THORNess vegna aacute Aacutern i Muacute l i Joacutenasson baeligjarst joacuter i aeth roumlkstyethj a meeth daeligmum aeth b loggfaeligrs lur miacutenar seacuteu thornrug l Get i hann ekki gert thornaeth aeligtt i hann aeth b ieth ja mig afsoumlkunar aacute orethum s iacutenum aacute s iacuteethum Skessuhorns sem er mieth i l l inn sem hann hefur s jaacute l fur kos ieth aeth t jaacute s ig iacute
THORNegar thornessu pdf-skja l i e r lok ieth 4 aacuteguacutest 2011 hafeth i eng in afsoumlkunarbe iethni seacutest f raacute baeligjarst joacuteranum
120
Upplyacutesingar uacuter fundargerethum Ritnefndar um Soumlgu Akraness fraacute upphafi til
starfsloka Joacutens Boumlethvarssonar sagnaritara (skammstafaeth JB)
Tiacutemabilieth 14 10 1987 - 23 2 1997 Skammstafanir ritnefndarmanna GG= Giacutesli Giacuteslason baeligjarstjoacuteri GH = Gunnlaugur
Haraldsson HR= Hroumlnn Riacutekarethsdoacutettir HJ= Halldoacuter Joumlrgensson VI = Valdimar Indrietha-
son OacuteJTHORN= Oacutelafur J THORNoacuteretharson LJ = Leoacute Joacutehannesson JHTHORN= Joacutesef H THORNorgeirsson
Dags nr fundar og fundarmenn
Hvaeth er tilbuacuteieth
Skilaeth Aacuteform Annaeth
1410 1987 1 GG GH HR HJ
VI + JB
GH lagethi til aeth iacute tengslum v ritun verethi kerfisbundieth safnaeth skjoumllum og komieth upp skjalasafni Fundarmenn
sammaacutela
Farieth yfir samning Joacutens Boumlethvarssonar og Akranes-kaupstaethar 31 aacuteguacutest 1987
JB gerethi grein fyrir hug-myndum siacutenum Umraeligethur um efnistoumlk og umfang
1611 1987 2 GG GH HJ VI + JB
Uacutetbuacutea lista yfir feacuteloumlg fyrr og nuacute aacute Akranesi og senda til thorneirra sem gefa getieth upp-lyacutesingar
GH uacutetbuacutei lista yfir thornau
skriflegu goumlgn sem til eru aacute Byggethasafninu
JB falieth aeth bdquouacutetbuacutea greinldquo fyrir dagbloumleth til aeth kynna vinnuna
712 1987 3 GG GH HR HJ VI + JB
JB hefur kannaeth fjoumllda proacutefrit-geretha KHIacute og HIacute (um 70 stk) sem fjalla um Akranes
JB hefur raeligtt vieth THORNorvald Bragason um infrarauetha loft-mynd af Akra-nesi sem syacuteni ummerki sem ekki sjaacutest aacute yfirborethinu
GH hefur ekki naacuteeth aeth uacutetbuacutea lista yfir heimildir Sthorn aeth hann og JB vinni verkieth sameiginlega siacuteethar
Farieth yfir droumlg aeth spurn-ingalista til feacutelaga og sam-taka
Farieth yfir droumlg aeth viethtali []
105 1988 4 GG GH HR OacuteJTHORN + JB
JB gerir grein f vinnu-aacuteaeligtlun Fyrst gagnasoumlfnun f at-vinnu- og menningarsoumlgu 1600-1800
Halldoacuters Joumlrgensonar sem leacutest um sumarieth minnst Saeligti hans tekur Oacutelafur J THORNoacuteretharson
Ekki hefur tekist aeth
senda uacutet upplyacutesingalista til feacutelaga iacute baelignum og ljoacutest aeth JB verethur aeth taka thornaeth aeth seacuter
Raeligtt um skjoumll aacute Byggetha-safninu GH minnir aacute skjoumll iacute eigu Oacutelafs B Bjoumlrnssonar - um thornau viti VI
121
1010 1988 5 GG OacuteJTHORN VI + JB
JB gerir grein fyrir gagnaoumlflun
Gagnaoumlflun gengur betur en aacuteaeligtlaeth var og thornviacute raeligddar breytingar aacute bdquoniethur-roumlethun verkaacutefangaldquo
236 1989 6
GG GH HR OacuteJTHORN VI + JB
JB gerir grein fyrir gagnaoumlflun sem hann telur
vera komna vel aacute veg
JB syacutenir myndir teknar meeth infrarauethum
geislum af Goumlrethum Rein og Gaethskaga LMIacute annaethist mynda-toumlku THORNorvaldur Bragason aacutetti drjuacutegan thornaacutett iacute henni Landsbanki Iacuteslands styrkti verkieth [Engin viethbroumlgeth nefndarmanna boacutekueth]
Raeligtt um breytt fyrirkomu-lag aacute vinnutilhoumlgun sbr 2 gr samnings um ritun soumlgu
Akraness Umraeligethur um efnistoumlk iacute ritun bdquoSyacutendist moumlnnum sitt hvaeth iacute thornviacute efni ldquo
238 1990 7 GG OacuteJTHORN VI LJ + JB
JB gerir grein fyrir gagnaoumlflun og telur lokieth aeth afla gagna til 1900
Aacute naeligsta fundi verethi lagethur fram atburethaannaacutell fraacute land-naacutemi til 1885
Nefndin er sammaacutela um aeth ganga uacutet fraacute eftirfar-andi skiptingu 1 bindi Landnaacutem - 1885 2 bindi 1885-1941 3 bindi fraacute 1941 Raeligtt um uacutetgaacutefutilhoumlgun
3010 1990 8 GG OacuteJTHORN VI LJ + JB
Lagethur fram atburethaannaacutell fraacute 1178-1885 og getieth heimilda uacuter fornritum
Raeligtt um gereth oumlrnefnakorts JB faeligr vinnukort fraacute LMIacute Verethur hugaeth aeth siacuteethar THORNB hjaacute LMIacute mun aethstoetha
Raeligtt um nauethsyn thorness aeth gera kort thornar sem fram kaeligmi nafn + staeths jaretha og baeligja aacute Akranesi aacute fyrri tiacuteeth
Naeligsti fundur iacute des bdquo en Joacuten mun thornaacute eiga aeth vera buacuteinn aeth senda nefndar-moumlnnum fyrstu kaflana til yfirlestrarldquo
Nefndin var sammaacutela um eftirfarandi framhald vinnu vieth verkefni sitt
JB falieth aeth hefja ritun 1
bindis sem eigi aeth vera lokieth mars 1991
1 bindi uacutetg jan 1992
Ritun 2 bindis hefjist 1991
2 bindi uacutetg 1992
208 1991 9 GG VI HR LJ + JB Auk thorness Bragi THORNoacutereth-arson uacutetgef-andi hluta fundar
JB Iacute boacutekinni yrethu um 10 kaflar hver 15-30 siacuteethur daeligmi 1 Lyacutesing aacute svaeligethinu (15 s) (Landfrl jarethfrl um-fjoumlllun og um-fjoumlllun um oumlr-nefni) 2 Landnaacutema [svo iacute fgr - vaeligntanlega aacutett vieth landnaacutem] (25 s) 3 Sturlunga-oumlldin (25 s) 6 Stephensenar (30-40 s) 9 Landbuacutenaethur (10 s)
Oacuteljoacutest bdquoJoacuten sagethist myndu afhenda 60 bls 1 sept THORNaacute eru 90 bls komnar iacute hendur nefndar-mannaldquo [Ekkert hefur verieth boacutekaeth aacuteethur um skil]
Saga Akraness aacute aeth vera komin uacutet 20 januacutear 1992 og handriti thornarf aeth skila iacute siacuteethasta lagi 15 okt 1991
bdquoJoacuten vill ennfremur faacute aeth
vita hvaetha myndefni megi laacuteta ljoacutesmynda aacute THORNjoacuteethskjala-safni Hver ljoacutesmynd kostar um 3000- kroacutenur Nefndin er einhuga um aeth ekkert verethi ljoacutesmyndaeth fyrr en efni og innihald liggi fyrir [] Naeliggilegt seacute aeth ljoacutesrita myndefni og var Joacuten beethinn aeth ljoacutesrita hugsanlegt myndefni svo nefndin viti til hvers thornarf aeth taka afstoumlethuldquo
Umraeligethur um efni og innihald VI Hlutur forna heimilda of viethamikill aacute aeth fjalla um soumlgu Akra-ness sem landnaacutems-baeligjar eetha Akranes sem baelig
LJ vill faacute aeth vita um
kaflaskiptingu og hve margar blaethsiacuteethur verethi iacute hverjum kafla
Raeligtt vieth Braga THORNoacuteretharson um uacutetgaacutefumaacutel
Nefndin iacutetrekar aacuteherslu um aeth vinnu verethi hraethaeth sem mest
122
119 1991 10 GG OacuteJTHORN VI LJ HR + JB
GG afhenti fundarmoumlnnum goumlgn sem voru aeth koma fraacute JB [Ekkert boacutekaeth um hver thornau goumlgn voru]
JB afhenti GG fjoumllda ljoacutesrita af myndum sem eiga aeth fara iacute boacutekina
GG aeligtlar aeth laacuteta ljoacutesrita efnieth (ljoacutesritaethar myndir JB) fyrir nefndarmenn
Raeligtt um uacutetgaacutefumaacutel og GG og VI falieth aeth buacutea undir afgreiethslu
169 1991 11 GG OacuteJTHORN VI HR LJ
Farieth yfir mynd-efni iacute 1 bindi Aacutekv aeth bdquotak-marka myndefni uacuter goumlmlum fundagerethar-boacutekum og af goumlmlu [svo] skjoumllum Raeligtt um texta 1 bindis almenntldquo [Er thornaacute buacuteieth aeth skila texta 1 bindis]
GG lagethi til aeth Leoacute og Hroumlnn yrethu tenglar nefndarinnar vieth houmlfundinn sem var samthornykkt
1510 1991 12 GG OacuteJTHORN
VI HR LJ
bdquoRaeligtt um efni og uacutetgaacutefumaacutel 1 bindis Enn vantar heildasyacuten yfir verkieth[] Fleira ekki gertldquo
1811 1991 13 GG OacuteJTHORN VI LJ + JB
JB gerethi grein fyrir stoumlethu maacutela
JB hefur sent droumlg aeth handriti []
Aacutekv aeth Joacuten myndi baeligta vieth koumlflum um uacutetgereth Brynjoacutelfs biskups og skiptingu Akra-neshrepps og ljuacuteka vinnu vieth handritieth fyrir joacutel
[Skv samningi Akranes-
kaupstaethar vieth Joacuten Boumlethvarsson aacutetti fyrsta bindieth einungis aeth naacute til 1602 en Ritnefndin baeligtti 283 aacuterum vieth thornaeth aacute fundi thornann 23 aacuteguacutest 1990 aeth thornviacute er virethist var thornaeth einhlietha aacutekvoumlrethun Rit-nefndarinnar]
Nefndinni finnst verkieth ganga of haeliggt Uacutetgdagur iacute januacutear stenst ekki
Nefndinni finnst naueth-
synlegt aeth hafa kafla um uacutetgereth Brynjoacutelfs biskups iacute 1 bindi og um skipt-ingu Akraneshrepps
Nauethsynlegt er aeth stytta yacutemsa kafla verulega og lagfaeligra aethra kafla For-manni falieth aeth fylgja maacutelinu eftir
81 1992 14 GG OacuteJTHORN VI
[Handriti aeth fyrsta bindi hefur greini-lega verieth skilaeth]
Raeligtt um framlagt hand-rit I bindis aeth Soumlgu Akraness Aacutekveethieth aeth halda naeligsta fund thornegar nefndarmenn hafa yfirfarieth handritieth
211 1992 15 GG VI HR LJ + JB
Raeligtt um handrit 1 bindis Nefndarmenn komu aacute framfaeligri athugasemdum sem Joacuten mun skoetha fyrir naeligsta fund Umraeligethur um efni og efnistoumlk iacute 1 bindi
123
72 1992 16 GG OacuteJTHORN VI HR LJ + JB
[Endurbaeligttu handriti thornar sem farieth var aeth oacuteskum nefndar hefur greinilega verieth skilaeth]
Naeligsti fundur aacutekv eftir 3 vikur og nefndarmenn eiga aeth faacute handrit viku fyrr
Raeligtt um endurbaeligttan hluta handrits thornar sem aths siacuteethasta fundar houmlfethu verieth teknar til greina Farieth yfir kafla-skiptingu fyrsta hluta [fyrri hluta] I bindis Nefndin gerir aths vieth seinni hluta I bindis og bdquoJoacuten mun taka thornaeligr til greina vieth endurskoethun thornessa hluta handritsldquo
133 1992 17 GG OacuteJTHORN VI LJ + JB
Joacuten mun senda siacuteethustu 35 siacuteethur handritsins naeligsta maacutenudag
bdquoKaflann um Loumlg-mannsaeligttina maacute stytta og kveetha skyacuterar aeth orethi um yacutemis atriethi svo sem um Akranes aacute upplyacutes-ingaoumlld Guethnyacuteju Boumlethvarsdoacutettur oflldquo Aacutekv aeth setja handritieth og hafa fyrstu proacutefoumlrk tilbuacutena foumlstudaginn 3 apriacutel Raeligtt um uacutetgaacutefumaacutel
278 1992 18 GG OacuteJTHORN VI LJ HR + JB
JB sagethi fraacute stoumlethu 1 bindis
Hluti kominn uacuter prentsmiethju tilbuacuteinn til upp-setningar og
fraacutegangs af hendi houmlfundar
Paacutell V Bjarnason les proacutef-oumlrk GG mun skrifa formaacutela aeth boacutekinni fyrir houmlnd nefndar-innar
Samningsdroumlg vieth Prentverk
Akraness 1 bindi komi uacutet 20 noacutev 1992 2 bindi komieth iacute prentsmiethju 24 apr 1993 og komi uacutet 1 okt 1993 3 bindi skilaeth iacute prsmiethju 1 maiacute 1994 og gefieth uacutet 1 okt 1994 JB leggur til aeth leitaeth verethi tilboetha iacute houmlnnun aacute kaacutepu og kili og er nefndin samthornykk thornviacute
Nefndin og soumlguritari myndueth iacute gamla safnahuacutes-inu iacute Goumlrethum
Nefndarmenn gerethu athugasemdir vieth upp-setningu og innihald
Leoacute lagethi fram minnisbloumleth meeth athugasemdum
Nefndarmenn voru sammaacutela um aeth nafn verksins yrethi AKRANES og aeth undirtitill yrethi iacute sam-raeligmi vieth innihald hvers bindis
GG lagethi fram droumlg aeth uacutetgaacutefusamningi vieth Prent-verk Akraness [VI sat hjaacute aacutetti sennilega hluta iacute Pr Akraness]
159 1992 19 GG OacuteJTHORN VI HR
Droumlg aeth formaacutela loumlgeth fram [eftir GG]
Umraeligethur um tilboeth iacute houmlnnun kaacutepu og kjalar
179 1992 20 GG OacuteJTHORN VI LJ HR
GG lagethi fram hugm Magnuacutesar H Oacutelafssonar um kaacutepu og kjoumll aacute Soumlgu Akraness Nefndin var sam-maacutela um aeth ganga til samn-inga vieth Magnuacutes um verkieth
Ath aeth Joacuten Boumlethvarsson var fjarverandi aacute fundinum og einnig aacute fundinum tveimur doumlgum aacuteethur Hann hefur thornviacute ekki haft neitt aeth segja um uacutetlit thornessa fyrsta bindi
124
910 1992 21 GG OacuteJTHORN VI LJ HR + JB + Magnuacutes H Oacutelafs-son hluta fundar
Magnuacutes sagethi fraacute hugmyndum siacutenum um houmlnnun kaacutepu og kjalar
JB greindi fraacute
hugm siacutenum um efni II bindis (fraeligethslumaacutel verslun sjaacutevar-uacutetveg ofl) Umraeligethur um thornessi maacutel
Heimildaskraacute er tilbuacutein
Nafnaskraacute + myndaskraacute koma eftir helgi Tilviacutesana-skraacute eftir naeligstu viku JB Nokkrar rammagreinar myndatexta og spaacutessiacuteu-greinar vantar
JB telur aeth buacutea thornurfi til braacuteethabirgethakort meeth oumlr-nefnum og leita athuga-semda vinna siacuteethan heildarkort Bendir aacute aeth deilur seacuteu um yacutemis oumlrnefni og viethbuacuteieth aeth aths verethi gerethar vieth oumlrnefnakafla I bindis
Boacutekin er komin i siacuteethuproacutef-oumlrk allir nefndarmenn vel saacutettir en athugasemdir koma fram um einstakar rammagreinar othornh
Nefndin samthornykkti aeth handritieth faeligri iacute prentun bdquomeeth thorneim athuga-semdum sem gerethar voruldquo
GG spurethi um oumlrnefnakort
157 1993 22 GG OacuteJTHORN VI LJ HR
Breacutef fraacute JB dags 57
Leggur til aeth
meginhluti handrits verethi lagethur til nefndarinnar iacute sept og okt tillaga aeth loka-gereth texta og myndefni f aacuteramoacutet Skoethanaskipti um efni og efnistoumlk verethi iacute jan-apriacutel 1994 og siacuteethan prentaeth
GG og VI segja fraacute fundi meeth JB thornann 18 juacuteniacute sl Joacuten aacutetti aeth skila efni til lestrar iacute byrjun juacuteliacute [hefur hvergi verieth boacutekaeth] bdquoog er thornaacute orethinn verulegur draacutettur af hendi Joacutens aacute skilum efnisldquo Afhenda aacutetti handrit til prentunar iacute apriacutel sl bdquoSoumlgunefndin lyacutesir yfir mikill oacuteaacutenaeliggju meeth framgang verksins hjaacute soumlguritara og felur for-manni aeth gera baeligjarraacuteethi grein fyrir stoumlethu maacutela ritnefndin leggur til aeth soumlguritara verethi skrifaeth og thornaeth skilyrethi sett aeth kaflaskiptingu 2 bindis og fyrsta hluta efnis verethi skilaeth til nefndar-innar fyrir 10
september nk Ritnefndin getur ekki fallist aacute thornaeth sjoacutenarmieth soumlguritara aeth uacutetgaacutefu 2 bindis verethi seinkaethldquo [Hugsanlega var thornessi yfirlyacutesing Ritnefndar-innar gereth opinber]
65 1994 23 GG VI LJ HR + JB
[Hvaetha efni hefur verieth skilaeth uacuter thornviacute talaeth er um vieth-boacutetarefni]
Aacutekv aeth soumlguritari sendi nefndinni efni innan thornriggja vikna Berist viethboacutetarefni [] ekki innan thorness tiacutema er ljoacutest aeth endurskoetha thornarf raacuteethningu soumlguritara
bdquoSaga vinnu vieth 2 bindi Formaethurinn lyacutesti oacute-aacutenaeliggju nefndarmanna meeth thornau vinnubroumlgeth sem viethhoumlfeth hafa verieth Aethrir nefndarmenn toacuteku undir oreth formannsldquo [Giacutesli Giacuteslason baeligjarstjoacuteri hefur verieth formaethur nefndarinnar fraacute upphafi]
125
66 1994 24 GG VI LJ + JB
Lagethur fram kafl-inn bdquoUacuter thornorpi iacute baeligldquo (hluti 1920-1938) hafnar-gereth rafvaeligething feacutelagsmaacutel heil-brigethismaacutel ofl en vantar nokkueth af efni iacute thornessa kafla
Soumlguritari mun senda innan tveggja vikna endur-skoethaethan kafla fraacute 1900-1930 THORNaacute verethur komin meginuppistaetha 2 bindis
Raeligtt um efnistoumlk og framsetningu einstakra kafla
911 1994 25 GG OacuteJTHORN VI LJ HR
Soumlguritari hefur aacute liethnum vikum sent taeligpar 70 s iacute 2 bindi
Ljoacutest aeth boacutekin verethur ekki gefin uacutet aacute thornessu aacuteri
Soumlguritari mun ekki ljuacuteka vieth gereth 2 og 3 bindis soumlgunnar eins og um hefur verieth samieth
GG falieth aeth gera baeligjarraacuteethi grein fyrir stoumlethunni og oacuteska eftir heimild til aeth gera breytingar aacute samningi vieth ritun soumlgunnar
Breacutef formanns menn-ingar-og safnanefndar dags 911 varethandi soumlfnun yacutemissa heimilda iacute tengslum vieth ritun soumlgu Akraness Nefndin tekur undir aacuteskorun menn-ingar- og safnanefndar [Formaethur menningar- og safnanefndar er vaeligntan-lega Guethruacuten Geirsdoacutettir fyrir Althornyacuteethubandalagieth]
59 1995 26 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ HR + JB
Handrit aeth oumlethru bindi liggur fyrir fundinum Breacutef soumlguritara til nefndarmanna dags 21 juacuteliacute sl [Efni breacutefsins ekki boacutekaeth]
Nefndin og soumlguritari eru sammaacutela um aeth handritieth seacute ekki tilbuacuteieth til uacutetgaacutefu og vinna thornurfi talsvert iacute ein-stoumlkum atriethum
Aacutekv aeth soumlguritari vinni aeth breytingum og endur-boacutetum ma aacute inngangi boacutekarinnar
Aacutekv aeth hittast fljoacutetlega og raeligetha um einstaka kafla
Valdimars Indriethasonar minnst sem leacutest fyrr aacute aacuterinu
Raeligtt um stoumlethu maacutela og handritieth Nefndarmenn lyacutestu skoethun sinni aacute handritinu og einstoumlkum atriethum Soumlguritari greindi fraacute sinni hlieth maacutela
149 1995 27 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ HR
Farieth fyrir hluta 2 bindis Soumlgu Akraness Lagethar voru fram athugasemdir um einstoumlk atriethi og mun Leoacute ganga fraacute samantekt thorneirra
126
49 1996 28 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ HR + JB
Aacutekv aeth stefna aeth uacutetgaacutefu boacutekarinnar iacute noacutevember Handrit iacute thornarf aeth vera tilbuacuteieth iacute heild iacute oktoacuteber Aacutekv aeth JB laacuteti safna myndum iacute bindieth
Farieth var yfir yacutemis atriethi varethandi fyrirliggjandi handrit [thornetta sem laacute fyrir aacuteri aacuteethur] og gerethar yacutemsar athugasemdir vieth thornaeth Raeligtt um uacutetgaacutefu
1011 1996 29 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ HR
Sthorn aeth fela GG aeth raeligetha vieth soumlguritara bdquoaacute grundvelli umraeligethanna aacute fundinumldquo Naeligst fundaeth bdquothornegar thornaeligr viethraeligethur hafa aacutett seacuter staethldquo
Soumlguritari hefur ekki skilaeth fullbuacutenu handriti
Ekki verethur af uacutetgaacutefu 2 bindis aacute thornessu aacuteri
bdquoIacutetarleg umraeligetha vareth meethal nefndarmanna um stoumlethu maacutela og kom enn fram almenn oacuteaacutenaeliggja meeth framgang maacutelaldquo
2321997 30 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ HR
GG gerir grein fyrir bdquostoumlethu maacutela gagnvart Joacuteni Boumlethvarssyni og aeth honum hafi verieth send samningsdroumlg um starfslokldquo Aacute fundinn maeligtti Gunn-laugur Haraldsson
Sjaacute naacutenar um thornennan
fund iacute Toumlflu yfir fundi Ritnefndar fraacute 1997-2011
127
Upplyacutesingar uacuter fundargerethum Ritnefndar um Soumlgu Akraness fraacute liacuteklegri raacuteethn-
ingu Gunnlaugs Haraldssonar sagnaritara (skammst GH) til loka fyrsta samn-
ings Gunnlaugs og Akraneskaupstaethar
Tiacutemabilieth 23 2 1997 - 19 11 2001 Skammstafanir ritnefndarmanna GG = Giacutesli Giacuteslason baeligjarstjoacuteri (formaethur nefndarinnar) OacuteJTHORN = Oacutelafur J THORNoacuteretharson
JHTHORN = Joacutesef H THORNorgeirsson LJ = Leoacute Joacutehannesson HR = Hroumlnn Riacutekharethsdoacutettir
Dags nr fundar og fundar-menn
Hvaeth er tilbuacuteieth (Oreth GH nema annaeth seacute tekieth fram)
Skilaeth Aacuteform Annaeth
2321997 30 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ HR + GH
GH lagethi fram yfirlit yfir umfang og tiacutema 18 soumlgu-rita sveitarfeacutelaga Droumlg aeth efnis-skraacute fyrir 3 bindi af Soumlgu Akraness
Raeligtt hefur verieth vieth GH um aeth halda aacutefram vinnu vieth ritun Soumlgu Akraness
GG tilkynnir aeth Joacuteni Boumlethvars-syni hafi verieth send samnings-droumlg um starfslok Farieth fyrir droumlg aeth verkaacuteaeligtlun og raeligtt um uacutetgaacutefu
45 1997 31 GG JHTHORN LJ + GH
Hittast reglulega meethan aacute heimoumlflun stendur GH leggi fram aacuteaeligtlun um skjoumll og myndefni sem thornarf aeth afla GH leggi fram skraacute yfir helstu heimildir sem thornarf
bdquoFormaethur [GG] hefur aflaeth soumlguritara yacutemissa gagna fraacute Joacuteni Boumlethvarssyni thornmt droumlg aeth handriti 2 bindisldquo
258 1997 32 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ HR + GH
GH hefur skoethaeth talsvert af goumlgnum sem nauethsynlegt er aeth ljoacutesrita
GH mun uacutetbuacutea heimildaskraacute GH telur nauethsynlegt aeth setja oumlrnefni upp aacute gott kort og ljoacutes-mynda Aacutekv aeth GH leggi fram droumlg aeth verk-aacuteaeligtlun naeligstu missera aacute naeligsta fundi
2791997 33 GG OacuteJTHORN LJ HR + GH
GH hefur raeligtt vieth THORNorvald Bragason hjaacute LMIacute um kort fyrir oumlrnefni
Lagethur fram listi yfir oacute-prentaethar heimildir og skjoumll aacute Heacuteraeths-skjalasafninu og THORNjoacuteethskjala-safninu
Listi yfir 83 einstaklinga sem thornarf aeth raeligetha vieth
GH syacutenir uacutetgaacutefur aacute Soumlgu Akur-eyrar sem gaeligti hentaeth sem fyrirmynd [Vaeligntanlega er aacutett vieth Soumlgu Akureyrar I bindi eftir Joacuten Hjaltason sem hefst aacute taeligplega 14 siacuteethna kafla um tiacutemabilieth fraacute landnaacutemi til 1786 uacutetg 1990]
128
15111997 34 GG OacuteJTHORN JTHORNH LJ HR + GH
bdquoHugleiethingarldquo [greinargereth] GH um vinnu siacutena Soumlfnun skjal-legra heimilda Soumlfnun munn-legra heimilda Skraacutening oumlr-nefna og soumlgu-minja Samantekt GH um vinnutil-houmlgun iacute thornviacute snefnda
GH aacuteformar aeth ljuacuteka heimildasoumlfnun aacute skjalasoumlfnum sept-okt 1998
Ritnefnd samthornykkir tilloumlgu GH um oumlrnefnarit sem hluta og verkefni nefndarinnar Sam-thornykkt aeth mietha vieth Akranes hieth forna [] Siacuteethar verethi oacuteskaeth samstarfs vieth oddvita naacute-grannasveitarfeacutelaga
951998 35 GG JHTHORN OacuteJTHORN + GH
Minnisatriethi sem GH hefur tekieth saman varethandi vinnu siacutena og vinnu framundan vieth oumlflun gagna Aacutehersla aacute goumlgn fraacute 1650 til aldamoacuteta [1700]
Raeligtt um viethtoumll og munnlegar heimildir Raeligtt um oumlrnefnasoumlfnun og framsetningu thorness froacuteethleiks
7111998 36 GG JHTHORN LJ HR + GH
GH foacuter yfir vinnu siacuteethustu maacutenaetha (yfirfereth syacuteslu-skjala amtskjala og breacutefaboacuteka Brynjoacutelfs biskups)
Heimildaoumlflun fyrir tiacutemabilieth ljuacuteki meeth vori og ritun ein-stakra kafla hefjist
GH segir aeth heimildaoumlflun hafi verieth tiacutemafrekari en aeligtlaeth var iacute upphafi THORNoacute thornarf sliacutekt ekki aeth raska tiacutemarammanum sem settur var verkinu
1310 1999 37 GG JHTHORN LJ + GH
Buacuteieth aeth vinna drjuacutegt uacuter soumlfnuethum goumlgnum en yacutemsu
oacutelokieth enn GH bdquogerethi grein fyrir thorneirri aeth-ferethafraeligethi sem hann viethhefurldquo
Droumlg aeth efnis-yfirliti 1 bindis
[Skila aacutetti 1
bindi fyrir 110 1999 skv samningi]
GH gerir raacuteeth fyrir aeth droumlg aeth 1 bindi verethi tilbuacutein naeligsta sumar Aacutehersla aacute aeth ritun
gangi eins hratt og haeliggt er
86 2000 38 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ HR + GH
Iacute januacutear hoacutef GH aeth rita 1 bindi og er nuacute aeth rita 5 kafla (um 19 oumlld) Hefur samhlietha safnaeth heimildum iacute 2 (siacuteethara) bindieth
Handrit aeth 1 bindi verethur lagt fram aacute haustdoumlgum eetha iacute vetrarbyrjun
Verkieth er aacuteri aacute eftir aacuteaeligtlun skv tiacutemaaacuteaeligtlun en stefnt aeth thornviacute aeth vinna upp thornann tiacutema
2211 2000 39 GG OacuteJTHORN
JHTHORN HR + GH
GH hefur safnaeth goumlgnum iacute fyrir 4070 (oacutelaeligsilegt iacute
fg) moumlppur GH metur aeth komieth seacute um 70 af fyrsta bindi
GH lagethi fram efnisyfirlit uacuter breacutefaboacutekum
(syacuteslumanna og sveitarfeacutelaga) GH lagethi fram syacutenishorn af efni iacute 1 bindi GH lagethi fram bdquotilloumlgu aeth framsetningu aacute thornviacute sem gert verethurldquo [Skila aacutetti 2 bindi fyrir 110 2000 skv samningi]
1 bindi aeligtti aeth vera lokieth aacute fyrstu vikum naeligsta aacuters Siacuteethan
verethur aflaeth gagna iacute seinni bindi og thornau ritueth
bdquoNefndarmenn lyacutestu almennt yfir jaacutekvaeligethu viethhorfi til thorneirrar framsetningar aacute efni sem
Gunnlaugur kynntildquo Aths um aeth nauethsynlegt vaeligri aeth ljuacuteka vinnu vieth 1 bindi sem fyrst og hefja vinnu vieth 2 og 3 bindi
129
152 2001 40 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ HR + GH
Groacutef droumlg aeth 1 bindi - 800 siacuteethur
150 s syacutenis-horn
Form+ GH tali vieth LMIacute um kort
[THORNessi fundargereth og allar nyacuterri liggja frammi aacute vef Akranes-kaupstaethar Fundarnuacutemer kraeligkir iacute fundargerethir aacute vefnum heacuter eftir]
3052001 41 GG LJ OacuteJTHORN
+ GH
302 s (aacuteethur sent) af 1 bindi
Aacutekveethnum mark-miethum vaeligri aeligskilegt aeth naacute fyrir naeligsta
fund bdquoGunnlaugur mun halda aeth nefndar-moumlnnum upplyacutes-ingum eftir thornviacute sem efni standa tilldquo
Samn vieth LMIacute um korta-gereth liggur fyrir
15102001 42 GG JHTHORN OacuteJTHORN LJ
Efni v 19 aldar (5-600 s) verethi skipt iacute 2 bindi miethaeth vieth 1850
112 s lok 18 aldar 70 s efni fraacute 19 oumlld
[Skila aacutetti 3
bindi fyrir 110 2001 skv samningi]
bdquoInnan nokkurra viknaldquo liggi droumlg aeth handriti til 1850 fyrir
bdquoSaacute tiacutemi sem gert var raacuteeth fyrir aeth faeligri iacute ritunina er aeth liacuteetha og var ma raeligtt um yacutemislegt thornviacute tengtldquo
1911 2001 43 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ HR + GH
Iacute breacutefi GH kemur fram aeth um 24-30 maacutenuethi taki aeth buacutea annaeth efni til prentunar [Vaeligntanlega er aacutett vieth alla soumlguna sem eftir er enda var GH buacuteinn aeth safna miklum heimildum iacute thornau bindi aeth soumlgn]
Efnisyfirlit 1 bindis 598 s fraacute 1700 - 1850
GH riti forsoumlgu fraacute landnaacutemi til 1700 sem kunni aeth taka 3 maacutenuethi aeth skrifa (aeth soumlgn GH)
Ritnefndin staethfestir skil aacute 1 bindi verksins sbr gild-andi samningi Iacute breacutefi GH kemur fram aeth bdquonuacute seacute foumlstum greiethslum til hans lokieth en aacuterangurstengdar greiethslur oacutegreiddar Verethi thornviacute aeth taka aacutekvoumlrethun sem fyrst meeth hvaetha haeligtti vinnunni verethi haldieth aacuteframldquo Ritn leggur til v baeligjarraacuteeth aeth samningur verethi fram-lengdur
130
Upplyacutesingar uacuter fundargerethum ritnefndar um Soumlgu Akraness eftir bdquoViethaukasamn-
ing um ritun soumlgu Akranessldquo vieth Gunnlaug Haraldsson
Tiacutemabilieth 63 2002 - 238 2004 Skammstafanir ritnefndarmanna GG = Giacutesli Giacuteslason baeligjarstjoacuteri (formaethur nefndar-
innar) OacuteJTHORN = Oacutelafur J THORNoacuteretharson JHTHORN = Joacutesef H THORNorgeirsson LJ = Leoacute Joacutehannesson
HR = Hroumlnn Riacutekharethsdoacutettir SS = Sigurethur Sverrisson JG = Joacuten Gunnlaugsson GPJ =
Guethmundur Paacutell Joacutensson
Dags nr fundar og fundar-menn
Hvaeth er tilbuacuteieth (Oreth GH nema annaeth seacute tekieth fram)
Skilaeth Aacuteform Annaeth
63 2002 44 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ HR + GH
bdquoGoacuteethur gangur er iacute ritun 2 bindisldquo (vaeligntanlega haft eftir Gunnlaugi)
21 kafli 1 bindis (47 s) sem hafethi vantaeth [Ath aeth ritnefndin hafethi staeth-fest skil aacute 1 bindi verksins sbr gildandi samningi iacute
noacutev 2001 og Gunnlaugur fengieth greitt fyrir thornaeth]
Droumlg aeth efnisyfirliti 2 bindis 1851-1900 og 1900-1941
2 bindi fjalli um 1851-1941 3 bindi fraacute 1942 Ljuacuteka 2 bindi aacute seinni hluta aacutersins(GH)
Viethaukasamningur sem felur iacute seacuter starfslok 1 aacuteg 2004
[Skila aacute fullbuacutenu handriti af
2 bindi fyrir 1 mars 2003 og 3 bindi eigi siacuteethar en 1 maiacute 2004 THORNriggja maacutenaetha laun taka thornaacute vieth fyrir aeth skrifa inngangskafla sem naeligr yfir landnaacutem til 1700 aeth 1 bindi]
1410 2002 45 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ SS + GH
Komieth efni aacute 400 s (liacuteklega iacute 2 bindi)
Vinnuplan aeth efnisskipan 2 bindis (1851-1941)
Vinnufundur laugard 26okt um fyrstu 150 siacuteethur verksins [Aacutett er vieth 1 bindieth sem ritnefndin staethfesti skil aacute fyrir taeligpu aacuteri]
Hroumlnn Riacutekarethsdoacutettir hefur yfir-gefieth ritnefndina iacute kjoumllfar baeligjarstjoacuternarkosninga Sig-urethur Sverrisson Sjaacutelfstaeligethis-flokki kemur inn
2610 2002 46 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ SS + GH
GH greinir fraacute vinnu vieth kort og segir fraacute bdquoverk-efnum sem hann vinnur nuacute aeth iacute ritun soumlgunnarldquo
Aacutekv aeth taka naeligsta skammt fyrir aacute naeligsta fundi Nefndarmenn eru aacutenaeliggethir meeth efnieth en etv megi stytta suma kafla eitthvaeth
6 fyrstu kaflar 1 bindis yfir-farnir (1700-1706) Goumlgn fraacute THORNjsks aetheins afhent aacute geisladiskum (GH) [Hver mynd thorne opna eetha bls iacute skjali hefur kostaeth 1000 kr siacuteethan en fyrir skoumlmmu hoacutef THORNjskjsafnieth aeth leyfa moumlnnum aeth ljoacutesmynda sjaacutelfir skjoumll] Kemur fram er aeth enn er samningur vieth LMIacute iacute gildi um kortagereth
1611 2002 47 GG OacuteJTHORN LJ + GH
Aacutekv aeth ljuacuteka yfirfereth aacute efni 19 aldar naeligst GH stefnir aacute aeth efni til 1941 verethi tilb apriacutelmaiacute [2003] Forspjall fraacute landnaacutemi verethi skrifaeth eftir aeth 2 og 3 bindi eru tilbuacutein fraacute maiacute 2004
Farieth yfir handrit 1 bindis (1706-1800) - farieth yfir bdquonokkra thornaeligtti efnisinsldquo
131
3011 2002 48 GG LJ +GH
GH segr fraacute bdquostoumlethu maacutelaldquo iacute vinnu vieth efni e 1900
Farieth yfir bdquothornaacute kafla sem thornegar hafa verieth lagethir framldquo [Nefndin er enn aeth fara yfir 1 bindieth sem huacuten mat fullunnieth iacute aacuteri aacuteethur Gunnlaugur hefur ekki skilaeth oumlethru]
102 2003 49 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ SS + GH
GH segir aeth styttist iacute aeth 2 bindi verethi af-hent Buacuteinn aeth skrifa alla aethalkafla til 1941 Mun koma ein-stoumlkum koumlflum til nefndarmanna iacute naeligsta maacutenuethi
Endurskoethueth efnisskipan fyrir 2 bindi
THORNarf aeth stytta og endurraeligetha 1 bindi
Farieth yfir umraeligethur um 1 bindi
Aacutekveethieth aeth halda naeligsta fund um miethjan mars
26 2003 50 (rangltls49) GG JHTHORN LJ + GH)
GH segir aeth kafla sem vanti inn aacute milli iacute upphaf 2 bindis seacute buacuteieth aeth skrifa iacute megin-atriethum Kafla fraacute 1900-1941 seacute buacuteieth aeth skrifa iacute megin-atriethum Lagt fram breacutef GH bdquothornar sem farieth er yfir nokkur atriethi varethandi gang maacutelaldquo [Engin fylgiskjoumll eru iacute fundageretharboacutek Ritnefndar utan
eitt efnisyfirlit oacuteviacutest fraacute hvaetha tiacutema]
Fyrir fundinn voru sendar 250 s af upphafi 2 bindis [1851-1900 bindieth allt aacute aeth dekka 1851-1941]
Verkieth (2 bindi 1851-1941) verethi tilbuacuteieth iacute lok sumars Gunnlaugur mun senda uacutet einstaka kafla jafn-oacuteethum og thorneir eru tilbuacutenir
bdquoGunnlaugur greindi fraacute thornviacute aeth ljuacuteka thornurfi ritun alls efnisins iacute heild en fara siacuteethan yfir verkieth iacute heild og samraeligma hlutildquo
2 bindi aacutetti aeth vera tilbuacuteieth iacute
maiacute en ljoacutest er aeth thornaeth verethur ekki tilbuacuteieth fyrr en iacute lok sumars
110 2003 51 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ + GH
Verkstaetha 2 bindis [yfirlit] 853 s tilbuacutenar af efni um 1851-1941 Flestir aethalkaflar eru naacutenast tilbuacutenir Vantar bdquofreacutettapistlaldquo thornarf aeth stytta suma kafla
Yfirlit yfir verkstoumlethu
GH aeligtlar aeth ljuacuteka 2 bindi iacute desembermaacutenuethi GH mun byrja aacute 3 bindi (1942-2000) iacute aacutersbyrjun 2004
bdquoYfirlitieth syacutenir aeth fyrir liggur thornokkalega heilleg samantekt flestra aethalkafla II bindis thornoacutett lokafraacutegang vanti viacuteetha ldquo [Skv thornessu hefur Ritnefndin ekki seacuteeth efnieth sjaacutelft einungis efnisyfirlit eetha aacutemoacuteta]
92 2004 52 GG OacuteJTHORN JHTHORN LJ JG + GH
GH foacuter yfir gang maacutela bdquoAEligtlunin var aeth ljuacuteka ritun II bindis iacute desember en thornaeth hefur af yacutemsum aacutestaeligethum ekki tekist aeth fulluldquo
167 s um soumlgu verslunar aacute Akranesi fraacute seinni til hluta 19 aldar fram aacute fyrri hluta 20 aldar
GH hyggst nuacute hefja soumlfnun gagna iacute 3 bindi Handrit aeth 3 bindi verethi tilbuacuteieth iacute aacuterslok Mun senda formanni thornaeth efni sem komieth er iacute toumllvutaeligku formi
Toacutekst ekki aeth ljuacuteka 2 bindi iacute des Raeligtt um tiacutemasetningu ofl
[Joacuten Gunnlaugsson Sjaacutelf-
staeligethisflokki kemur nyacuter iacute rit-nefnd]
132
238 2004 53 GG JHTHORN LJ JG GPJ + GH
GH Ekki unnist tiacutemi til aeth klaacutera kafla iacute 2 bindi Heimildaoumlflun 3 bindis oacutelokieth og ritun ekki hafin Hefur safnaeth aacute annaeth hundraeth moumlppum meeth afritum og ljoacutes-ritum heimilda
Minnisblaeth og verkaacuteaeligtlun til september 2005
Tilloumlgur GH
Aacuteguacutest 2004-januacutear
2005 Lokafraacutegangur 2 bindis + klaacutera heimildaoumlflun f 3 bindi
Januacutear 2005 - september 2005 Ritun 3 bindis og ritun 1 og 2 kafla 1 bindis (fraacute landnaacutemi til 1700)
[Nuacute eru taeligp thornrjuacute aacuter liethin fraacute thornviacute ritnefndin staethfesti fullnaeliggjandi skil aacute 1 bindi skv
samningi Skv vieth-aukasamningi aacutetti aeth skila thornessari forsoumlgu fyrir 1 aacuteguacutest 2004]
2 bindi er enn oacutelokieth Ritun 3 bindis er ekki hafin Raeligdd suacute tillaga aeth dreifa thorneim greiethslum sem eftir eru samkvaeligmt gildandi samningi aacute aacuteguacutest 2004- september 2005 [Skv gild-andi samningi voru engar greiethslur oacutegreiddar nema aacuterangurstengdar greiethslur sem greietha aacutetti vieth skil handrits aeth 2 bindi 1 mars 2003 og handrits aeth 3 bindi 1 maiacute 2004]
Nefndin er sammaacutela um aeth
fjalla frekar um maacutelieth aacute naeligsta fundi
[Oacutelafur J THORNoacuteretharson leacutest fyrr aacute aacuterinu Iacute hans staeth kemur Gueth-mundur Paacutell Joacutensson iacute rit-nefndina]
2582004 54
GG JHTHORN LJ JG GPJ
Droumlg GH aeth verkaacuteaeligtlun og tillaga hans um greiethslur raeligtt
Sthorn aeth leggja til aeth baeligjarraacuteeth hagi greiethslum iacute samraeligmi vieth thornaacute verkaacuteaeligtlun Maacutelieth verethi endurskoethaeth iacute jan 2005
133
Upplyacutesingar uacuter fundargerethum ritnefndar um Soumlgu Akraness um stoumlrf Gunnlaugs
Haraldssonar sagnaritara (skammst GH)
Tiacutemabilieth 2005 - noacutevember 2006 Skammstafanir ritnefndarmanna GG = Giacutesli Giacuteslason baeligjarstjoacuteri (formaethur nefndarinnar
til siacuteethla aacuters 2005) LJ = Leoacute Joacutehannesson JG = Joacuten Gunnlaugsson (formaethur nefndar-
innar fraacute 2006) GPJ = Guethmundur Paacutell Joacutensson MTHORNH = Magnuacutes THORNoacuter Hafsteinsson BG
= Bjoumlrn Gunnarsson BOacute = Bergthornoacuter Oacutelason
Dags nrfundar og fundarmenn
Hvaeth er tilbuacuteieth (Oreth GH nema annaeth seacute tekieth fram)
Skilaeth Aacuteform Annaeth
23 2005 55 GG LJ JG GPJ + GH
GH hefur aflaeth heimilda iacute 3 bindi en skrif geta ekki hafist fyrr en siacuteethar
Tillaga GH Hefja undir-buacutening aeth forsoumlgunni og 1 bindi og 2 bindi Ritn samthornykkir Fullbuacutea 1bindi (landnaacutem - 1850) og 2b (1850-1900) og buacutea undir prentun vorieth 2005 Fresta heimildaoumlflun og ritun 3 bindis til naeligsta hausts [vaeligntanlega hausts 2005]
Raeligtt um brot og uacutetgaacutefu Fyrstu 2 bindin yrethu um 100 s iacute ritmaacuteli og 100 siacuteethur meeth myndefni Stefnt aeth uacutetgaacutefu 1 og 2 bindis vorieth 2006
Eyetha iacute eitt og haacutelft aacuter
9102006 56 JG LJ MTHORNH BOacute BG Ath breyt aacute ritnefnd
Nefndin sammaacutela um aeth saga Akraness verethi tilbuacutein meeth aacuteherslu aacute fyrstu 2 bindin
Nefndin hvetur baeligjar-yfirvoumlld til aeth leita eftir samningi vieth houmlfundinn [Gunnlaugur sendi bdquogreinargereth sagnaritara um maacuteliethldquo dags 4 okt 2006 oacuteviacutest hvert en liacuteklega dreif Joacuten Gunn-laugsson formaethur Ritnefndarinnar iacute aeth kalla saman fund af tilefni thorness breacutefs]
1410 2006 57 - vantar aacute netieth JG Giacutesli S Einarsson baeligjarstjoacuteri Joacutehannes K Sveinsson loumlg-maethur baeligjarins
bdquo fundur um samn-ingsgereth um ritun soumlgu Akranessldquo Fela Joacutehannesi Karli Sveinssyni aeth semja droumlg aeth samningi vieth GH til kynningar fyrir rit-nefndina
2011 2006 58 JG MTHORNH BG + GH + Joacutehannes Karl Sveinsson
Farieth yfir droumlg aeth nyacutejum verksamningi vieth GH og skyacuterethi Joacutehannes fyrir nefndinni efnisinnihald samningins Raeligtt vieth Gunnlaug um samningsdroumlgin bdquoviacutett og breitt og gerethar athuga-semdir vieth yacutemsa thornaeligttildquo
134
Upplyacutesingar uacuter fundargerethum ritnefndar um Soumlgu Akraness eftir annan aethal-
samning vieth Gunnlaug Haraldssonar sagnaritara (skammst GH) og viethboacutetar-
samning vieth aethalsamninginn
Tiacutemabilieth 1212 2006 - 2012 2007 Skammstafanir ritnefndarmanna JG = Joacuten Gunnlaugsson formaethur nefndarinnar MTHORNH
= Magnuacutes THORNoacuter Hafsteinsson BG = Bjoumlrn Gunnarsson BOacute = Bergthornoacuter Oacutelason LJ = Leoacute
Joacutehannesson
Dags nrfundar og fundarmenn
Hvaeth er tilbuacuteieth (Oreth GH nema annaeth seacute tekieth fram)
Skilaeth Aacuteform Annaeth
12122006 59 JG MTHORNH BG BOacute LJ
Farieth yfir nyacutejan samn-ing um ritun Soumlgu Akraness
20122006 60 JG MTHORNH BG
BOacute LJ + GH
GH leggur fram verkaacuteaeligtlun v I bindis (landnaacutem
til 1700) fraacute des 2006-juacuteniacute 2007
Fylgt uacutethlutaethri dagskraacute [nyacutemaeligli] Raeligtt um oumlrnefnalyacutes-
ingar jarethsoumlgu og soumlgu landsins ss droumlg aeth efnisthornaacutettum fyrri hluta I bindis fraacute landnaacutemi ndash 1700 Raeligtt um verktaka sem kann myndskreytingu kortagereth ofl Raeligtt hvernig hugsanlega yrethi staethieth aeth uacutetgaacutefu
62 2007 61 JG BG LJ + GH + Kristjaacuten Krist-jaacutensson uacutet-gefandi
Kristjaacuten kynnti hug-myndir siacutenar um uacutetgaacutefu soumlgunnar Raeligtt um kortagereth ofl v uacutetgaacutefu
bdquoVerkieth er iacute eethlilegum farvegildquo
Engar aacutekvarethanir teknar
1742007 62 JG MTHORNH BG BOacute LJ + GH
Buacuteieth aeth skrifa texta fram aacute sautjaacutendu oumlld
GH lagethi fram uppkast af vinnu um oumlrnefni aacute svaeligethinu
Fara thornarf iacute gereth korta og oumlrnefnagrunn Fundarmenn fara yfir texta um oumlrnefni fyrir naeligsta fund Aacuteaeligtlaeth aeth texti verksins verethi endan-legur iacute groacutefu formi innan maacutenaethar
bdquoAlmenn umraeligetha um framgang verksinsldquo
[Handriti I bindis aacutetti
skv samningi aeth skila 30 mars Ritnefndin virethist ekki hafa seacuterstakar aacutehyggjur af draeligtti aacute skilum Raunar staethfesti Ritnefndin fyrst fullnaeliggjandi skil aacute I bindi verksins 1911 2001 THORNaacute dekkaethi I bindieth 1700-1850 Einn kaflann vantaethi og var hann afhentur 63 2002 Ritnefndin eyddi svo aacuterinu 2002 og fram aacute aacuterieth 2003 aeth fara yfir thornetta fyrsta bindi og virtist hafa lokieth thornviacute]
135
2252007 63 JG MTHORNH BG BOacute LJ + GH
Textagereth er aacute lokastigi
GH dreifethi minnisblaethi meeth yfirliti um stoumlethu verksins
Raeligtt um kortagereth ljoacutesmyndun ofl Ritnefndin faeligr kafla III afhentan fyrir naeligsta fund
Naeligsti fundur verethi
haldinn iacute byrjun juacuteliacute
bdquoUmraeligetha um framgang verksinsldquo
[1 bindi aacute aeth vera
tilbuacuteieth til prentvinnslu fyrir 15 september]
2102007 64 JG MTHORNH BG BOacute LJ + GH + Joacuten Paacutelmi Paacutelsson baeligjar-ritari iacute byrjun fundar
GH gerethi grein fyrir kortunum sem fyrirhugueth eru iacute verkinu
Kaflar II (Oumlrnefni og buacutesetuminjar iacute landnaacutemi Bresasona 91 s) og III (fraacute landnaacutemi til loka 13 aldar 135 s) hafa verieth afhentir ritnefnd
Nefndarmenn faacute iacute hendur kafla um 18 og 19 oumlld iacute vikunni
Nefndin sammaacutela um
aeth funda innan faacuterra daga
Joacuten Paacutelmi gerethir grein fyrir tilboethi iacute gereth korta fyrir verkieth Nefndin maeliglir meeth thornviacute aeth gerethur verethi samningur um kortagerethina
Leitaeth verethi samninga um umbrotsvinnu
6112007
65 JG MTHORNH LJ + Joacuten Paacutelmi Paacutelsson baeligjar-ritari
Droumlg aeth samkomlagi
viethauka vieth fyrri samning vieth GH thornar sem honum er falin verkstjoacutern meeth fullnaetharfraacutegangi aacute 1 bindi (yfirlestur gereth korta mynda houmlnnun umbrot ofl) Nefndin maeliglir meeth thornviacute aeth samkomulagieth verethi samthornykkt
Droumlg aeth samkomulagi vieth umbrotsmann sem nefndin maeliglir einnig meeth aeth verethi samthornykkt
20122007 66 JG MTHORNH LJ BG + GH
Hafin er vinna vieth kortagereth og umbrot
GH gerethi grein
fyrir vinnu og uacutetliti korta og oumlrnefnamynda
Gengieth hefur verieth fraacute samkomulagi vieth GH um verkstjoacutern vieth fraacutegang verksins Einnig samningum um kortagereth og umbrot
JG MTHORNH og GH upp-lyacutestu baeligjarraacuteeth um gang verksins og horfur iacute framhaldi thorness fyrr um daginn
136
Upplyacutesingar uacuter fundargerethum ritnefndar um Soumlgu Akraness
Tiacutemabilieth 232 2008 - 812 2008
Skammstafanir ritnefndarmanna JG = Joacuten Gunnlaugsson formaethur nefndarinnar MTHORNH = Magnuacutes THORNoacuter Hafsteinsson BG
= Bjoumlrn Gunnarsson BOacute = Bergthornoacuter Oacutelason LJ = Leoacute Joacutehannesson JHTHORN = Joacutesef THORNor-
geirsson GuG = Guethjoacuten Guethmundsson
Dags nrfundar og fundarmenn
Hvaeth er tilbuacuteieth (Oreth GH nema annaeth seacute tekieth fram)
Skilaeth Aacuteform Annaeth
282 2008 67 JG MTHORNH LJ BG + GH + Bragi THORNoacuteretharson Giacutesli Sigureths-son Bjarn-
friacuteethur Leoacutes-doacutettir Aacutes-mundur Oacutelafsson
GH foacuter yfir stoumlethu verksins seacuterstaklega hvaeth varethar oumlrnefni
Farieth yfir landa-kort og raeligdd oumlrnefni og rifjueth upp bdquoeinstoumlk atriethildquo
bdquoMikieth gagn var af fund-inum og gestum thornoumlkkueth aethstoethldquo
24 2008 68 JG MTHORNH LJ BG + GH
GH lagethi fram iacutetarlegt minnisblaeth um stoumlethuna THORNarf aeth skipta iacute tvouml bindi og yrethu helstu verkthornaeligttir
1 bindi 1 Jarethsagan (15 s) oacutefraacute-gengieth
2 (115 s) iacute spaltaproacutefoumlrk
3 Landsnaacutemstiacuteeth til loka 13 aldar iacute vinnslu
41300-1700 (215 s) iacute vinnslu
2 bindi
5 1701-1800 (390 s) biacuteethur prentvinnslu
6 1800-1850 (215 s) biacuteethur prv 7 Samantekt (4-5 s) oacutesamieth
Kortagereth aacute lokastigi Vinna vieth prentvinnslu myndefni og grafiacuteska houmlnnun hafin Proacutefarkalestur hafinn en raacuteetha thornarf proacutefarka-lesara[]
GH foacuter yfir oumlr-nefnakort og bdquoer ljoacutest aeth thornar hefur verieth unnin griacuteetharlega mikil vinna sem gefur heildarmynd verksins fraacutebaeligrt yfirbrageth Fundarmenn lyacutestu aacutenaeliggju meeth kortinldquo
Formaethur mun raeligetha um raacuteethningu tveggja proacutef-arkalesara sem GH leggur til vieth baeligjaryfir-voumlld
AEligtla maacute aeth I bindi geti
orethieth um 260 siacuteethur og II bindi um 315 s Aeth auki yrethu myndefni ramma-greinar skraacuter efnisyfirlit ofl
Uacuter thornviacute sem komieth er geta verklok ekki orethieth fyrr en iacute lok sumars iacute aacuter
137
256 2008 69 JG JHTHORN LJ BG BOacute + GH Joacutesef H THORNor-geirsson hefur tekieth saeligti MTHORNH
GH syacutendi nefnd-inni einstakar blaethsiacuteethur og hvernig thornaeligr munu liacuteta uacutet
bdquoLjoacutest er aeth heacuter er aeth veretha til glaeligsilegt rit og lyacutestu nefndarmenn aacutenaeliggju sinni meeth thornaeth sem fyrir augum [svo] barldquo
229 2008 70 JG LJ BG BOacute + GH
bdquoVerieth er aeth brjoacuteta inn [svo] 4 kaflaldquo Gert hefur verieth vinnuplagg fyrir sept-noacutev og gert raacuteeth fyrir aeth 4 kafla seacute lokieth thornaacute 5- 6 kafli aeligtti aeth taka maacutenueth hvor Verkieth spannar tiacutemabilieth fraacute landnaacutemsoumlld til 1850 iacute tveimur bindum
GH syacutendi meeth glaeligrum hvernig verkieth liacutetur uacutet thorne 2 og 3 kafli verksins (sem eru 250 s- vaeligntan-lega er aacutett vieth I bindi)
Verklok gaeligtu verieth iacute januacutear-maacutenuethi 2009
bdquoSagan er aeth taka aacute sig mynd og er afar glaeligsileg aacute aeth liacutetaldquo
812 2008 71 (JG LJ BG BOacute GuG + GH) Guethjoacuten Guethmundsson toacutek saeligti Joacutesefs H THORNorgeirssonar aeth honum laacutetnum
GH kynnti stoumlethu verksins Verieth er aeth proacutefarkalesa 5 kafla
GH foacuter yfir 4 kafla Nefndin feacutekk 4 kafla til yfir-lestrar (vaeligntanlega efni um tiacutemabilieth 1300-1700 sem tilheyrir I bindi)
Formanni falieth aeth kanna moumlguleika aacute fjaacuterstuethningi fraacute sjoacuteethum eetha aethilum
Verkieth hefur tafist vegna annriacutekis undir-verktaka [thorneirra sem sinna proacutefarkalestri og umbroti] Raeligtt um hvort haeliggt seacute aeth saeligkja um fjaacuterhags-stuethning vieth verkieth uacuter einstoumlkum sjoacuteethum eetha fraacute aethilum
138
Upplyacutesingar uacuter fundargerethum ritnefndar um Soumlgu Akraness
Tiacutemabilieth 53 2009 - 185 2011
Skammstafanir ritnefndarmanna JG = Joacuten Gunnlaugsson formaethur nefndarinnar BG = Bjoumlrn Gunnarsson BOacute = Bergthornoacuter
Oacutelason LJ = Leoacute Joacutehannesson GuG = Guethjoacuten Guethmundsson
Dags nrfundar og fundar-menn
Hvaeth er tilbuacuteieth (Oreth GH nema annaeth seacute tekieth fram)
Skilaeth Aacuteform Annaeth
53 2009 72 JG LJ BG BOacute GuG + GH
GH lagethi fram verks-toumlethu vegna 2 bindis (1701-1850)
Farieth var yfir 1 kaflann (jareth-fraeligethikaflann iacute I bindi Eetha 1 kafla II bindis) og bdquoleist nefndarmoumlnnum vel aacute thornaeth sem fyrir augum [svo] bar
bdquoLjoacutest er aeth verkinu miethar frekar haeliggt og eru orsakir thorness margviacuteslegarldquo Umraeligethur um stoumlethu verksins Umraeligethur um vaeligntanlega uacutetgaacutefu
166 2009 73 JG LJ BG BOacute GuG + GH
bdquoGH foacuter yfir stoumlethu verksins og hefur verkum miethaeth nokkueth fraacute siacuteethasta funid [svo]ldquo
GH leggur fram minnisblaeth um einstaka kafla og hver verks-taetha thorneirra er
Nefndin mun aacute naeligstu doumlgum kynna baeligjarraacuteethi stoumlethu verksins og aacuteaeligtlun um lok thorness
GH og nefndin gengu aacute baeligjarstjoacutera thornar sem GH kynnti stoumlethu verksins bdquoog urethu miklar umraeligethur um thornaethldquo
2611 2009 74 JG LJ BG GuG
Formaethur (JG) greindi fraacute stoumlethu verksins bdquo[] biethstaetha hafi varaeth undanfarieth og suacute aacuteaeligtlun sem gereth hafi verieth og kynnt baeligjar-
raacuteethi hafi ekki gengieth eftirldquo
Fraacute siacuteethasta fundi hafa 150 s verieth hannaethar og umbrotnar
bdquoNyacutett samkomulag hefur verieth gert vieth soumlguritara um framgang verksins og var huacuten [svo] kynnt og samthornykkt sam-hljoacuteethaldquo
74 2010 75 JG LJ BOacute + GH
GH Lokieth er aeth skrifa texta boacutekarinnar [II bindis] og nuacute unnieth bdquovieth aeth hreinsa tilldquo [] Aacute eftir aeth vinna mynda- og myndrita-skraacute staetha- og mannanafnaskraacute Aacute eftir aeth brjoacuteta um ca 100 s Aacute eftir aeth lesa nokkueth af proacutefoumlrk
Loumlgeth fram verkaacuteaeligtlun thornar sem kemur fram aeth verkieth verethi afhent Rit-nefndinni full-buacuteieth [iacute prent-smiethju] thornann 15 juacuteliacute 2010
Raeligtt um undir-buacutening aeth uacutetgaacutefu Hugsanlegur kostnaethur og moumlguleikar iacute uacutet-gaacutefu hafa verieth kannaethir Maacutelieth verethi skoethaeth frekar aacute naeligsta fundi
Vegna fraacutefalls Joacutens Boumlethvarssonar vill rit-nefnd bdquominnast hans meeth thornakklaeligti fyrir aacutenaeliggjulegt samstarf og vel unnin stoumlrf vieth ritun soumlgu Akraness og fram-lag hans til varethveislu aacute sagnaarfinumldquo
139
48 2010 76 JG LJ BOacute GuG
JG og BOacute falieth aeth bdquovinna hugmyndirldquo um uacutetgaacutefumaacutel fyrir naeligsta fund
Raeligtt um hugmyndir vareth-andi uacutetgaacutefu soumlgunnar
239 2010 77 JG LJ BOacute BG
GuG
bdquoFormanni (JG) falieth aeth taka naeligstu skrefldquo
Farieth yfir hugm um uacutet-gaacutefu JG og BOacute gera grein fyrir
viethraeligethum vieth hugsanlega uacutetgaacutefuaethila bdquoMaacutelin raeligdd viacutett og breytt [svo]ldquo
1410 2010 78 JG GuG BG + GH + Kristjaacuten Krist-jaacutensson uacutet-gefandi
GH Eftir er aeth ganga fraacute ca 30 s iacute I bindi og 15 s iacute II bindi (aethallega kirkjukafla) Eftir aeth brjoacuteta um atburethaannaacutel heimildaskraacute ofl skraacuter Eftir er proacutefarka-lestur aacute manna-nafnaskraacute og bdquohrein-lesturldquo aacute II bindi Buacuteieth aeth brjoacuteta um 509 s af I bindi (aacuteaeligtl 560 s) og 405 s af II bindi (aacuteaeligtl 440 s)
Formanni (JG) falieth aeth bdquofylgja eftir yacutemsum hugmyndumldquo [vaeligntanlega um uacutetgaacutefu] og ganga fraacute til-loumlgu til baeligjar-raacuteeths
Viethraeligethur vieth Kristjaacuten Kristjaacutensson bdquouacutetgefanda iacute Uppsoumllum ehfldquo [svo] Raeligtt almennt um uacutetgaacutefu og komu fram bdquoyacutemsar gagnlegar hugmyndirldquo
171 2011 79 JG LJ BG BOacute GuG + GH + Joacuten Paacutelmi Paacutelsson baeligjar-
ritari
GH bdquofoacuter yfir stoumlethu verksins sem nuacute er aacute lokastigildquo
Farieth yfir samning vareth-andi uacutetgaacutefu soumlgu Akra-ness tvouml fyrstu bindi Joacuten Paacutelmi kynnti samning-inn fyrir nefnd-inni[Vaeligntanlega er thornetta samningur Akraneskaup-
staethar vieth uacutetgaacutefufyrirtaeligkieth Uppheima ehf]
Aacutekveethieth er aeth afhenda vieth formlega athoumlfn tvouml fyrstu bindi til prentunar og verethur suacute athoumlfn thornriethjudaginn 181 2010 kl 17
140
185 2011 80 JG LJ BG BOacute GuG + GH + Kristjaacuten Krist-jaacutensson uacutet-gefandi
THORNeir Kristjaacuten og Gunnlaugur kynntu hieth nyacuteja ritverk
Samthornykkt aeth Ritnefndin biethji baeligjarraacuteeth aeth ganga til samn-inga vieth GH um aeth buacutea handrit III bindis (1801-1900) til prentunar
bdquoLjoacutest er aeth thornetta verk er glaeligsilegt og efnistoumlk og allur fraacutegangur er til fyrir-myndarldquo
Ritnefndin telur nauethsyn-
legt aeth semja sem fyrst vieth GH bdquoiacute ljoacutesi aethstaeligethna houmlfundar og vaeligntingar [svo] thorneirra sem keypt hafa fyrstu bindinldquo
76 2011 81 JG LJ BG BOacute GuG + Aacuterni Muacuteli baeligjarstjoacuteri + Sveinn Kr forseti baeligjar-stjoacuternar
Raeligtt um uacutetgaacutefu thorneirra tveggja binda sem komin eru uacutet og thorneirri gagnryacuteni sem birtist iacute grein iacute Skessuhorni 1 juacuteniacute sl
Samin yfirlyacutesing thornar sem Ritnefndin harmar gagn-ryacutenina og bdquolyacutesir yfir fullu trausti aacute verethleika houmlfundar til fraeligethistarfa og hvetur baeligethi hann og
baeligjaryfirvoumlld til aeth halda verki aacutefram