S57 L!B. DE EXCLLLLNTIAB. MUti/E, 5SS ejusriem … · abbatem ecclesioeBeata?MarioeEhoium, et Willi I-mum piiorem Norwicensem, necnon thleelos ct fideles noslros Henncum Broumflele,

S57 L!B. DE EXCLLLLNTIAB. MUti/E, 5SS

1,10papa quarlo, ^os eidem eo.u il.o, ncdum cx pai teejusriem COPCIIIIpcr suos oialoies nobis ev l.accausa speciahtpr desiinatos.vertnn etiam apostoiiciset imperiahbiis ae ahorum quamplurimoitim sanct.ematris EcclesioePatrum et piintipum ssecultriuiiiIitteris ciebemme instigali, ad Dei laudem, sanctjemalris Ecclesieeprospeiliatem optatam et houoreni,pt pra3serlimob fidei catbolica? ev iliationem mipr-esse cupienlcs, variis et diversis causis rationabili-ter prscpediliquo mmus personahter eidem iuteressepoteirmus, ut \ellemus, venerabiles Patres Robpr-tuni Londonlensem, Pbilippum Lexovieiisem, Joan-nem Roffensem,Joannem Bajocensem, et Bcrnar 'uinAquensemepiscopos,ac chariSsinmmconsinguineninnostrum Edmundtim comitem Moiiloiiii, thlcciosnobis NicolaumabbatemGlastoniPnsem, Willitlmumabbatem ecclesioe Beata?MarioeEhoium, et Willi I-mum piiorem Norwicensem, necnon thleelos ctfideles noslros Henncum Broumflele, niihteni, ma-gisirum Thomam Broun, iitriiisque jtuis docloiem,Sarum deeamim, Joannem Coliuelle, nuhteni, ma-gistrum PeirumMauiicii, doctorem 111theologia, etinagistiuni NicolaumDavid,archidiacouum Ctmslanuenseni et liceniiaium ui ulioqiie jnre, nostios fliii-basstaloies, oratoies \eros, et mdubiiaios piocura-iores, actores, factores et nunlios speciales consti-tnimtis, facimus et depulanms per prsesentes, danttsel uamus eis el ipsoium inajon paiti potcstatem etmandatuin lam generale quam speciale nomine no-stio el pro nobis m eodem concilio interes^eudi,tractandi, communicandi el concludendi tam de hisqueereformalioiiem Ecclesiseumversahs jn capite etin membris, quam in Ins qusefidci 01thodoxee iulti-meiilum regumqiie ac pnncipuMipacificaiione.ii cou-

4 cernere potcrunt, necnon de et supei pacc p^rpetuaguerraiiimve dbsttneiuia intcr nos et Caiolum ad-\ersaiium nosliuin deFuncia, ac eliam luctandi,commuuicandi, et appiinttuantli, coiisentieiuli insu-

per, et si opus luent, tlissenllendi Ins quoe juviadeltberaiionem dicli concilu inihi sldtui ct ordmari

conl'gent. Pronulieiiles et proiuittimus boua fidenos ldlum, gr.ttum et fiimum perpetuo babiUiruintotum, ct quidquitl per dictos ambassiatoies, ora-tores et procuratores noslios, aut majoie.n "paileiueorunidem, acttini, facium seu geslum fueiu m pi.umissis et m .singulispuemissorum, et boc ldem tmude et supcr Ius ceitiouti ftteiinius, quaulum ad noselCliiisiunum pnncipem attinet, exsecittioni debita*.curabiiuus demandJie. In cujus rci lestiinoiiiuin lushlteias noslus fieii letimus ^alenles. Dal. sub

magni sigilh nostii lestimoiiio m palalio noslroYVestm.x die Juln. >,t'Per eonsiiium. t

o Litierarum autem ponlificiarum quibus ad conci-lu generalia oiihnes vocanlur, foimulas habes apudBiinuin lom. III, pdrt. u, pag. 674, in appar.tlu d.iconcilium Laterancnse sub lnnocentiO 111celebu-lunu apud Muih. Paris. aimo 1245, pag. 886 edi-lioms Lonihnensis, ad abbates scihcei cl pnoiesEtclesise Anglitana3 Lngdtmo datjs ui Halend. Fe-biuarn, aniio Innoceulii quaiti secundo, quas ta-inen reperio eliam vetustis Aiuuhbjis ms. Builo-nensis ccenobii, ubi.syllabis dlioqum VJVdistrepdii-ttbus, v ldtts JUIIII substituitur; apud Bmium lteitichcta lomi teitii pag. 768 el sequentibus in contiliiViennensissub ClementeVprjepaiatione, et tom. IV,part. II, pag. 276.

EADUERI BIONACRI

DE EXCELLENTIA VIRGINIS MARLE

LIBER \

CVPLT PRIiIUJl.

Qdod Maua exceliil omnescitatuias.

Snpereniinentein omni qtiod post hominem Deuincrealumest evcellentiam beata? matris Dei quomo-docunque et saltemhppienlioculo cordis eontemp au

anhelaiiSj-el,coiilemplando, quod inde mihi capereconceditur ad communem noliliam proferre deside-

rans, borreo peccalorum quibus piemor enormila-

tem, et valde limeo ne niihi lam alla petenli moxs

olyicialur illudsacrae Scnptuise diclum : Tollatui im-

ptus, ne vtdealglotium Dei (Isa. xxvi,10).Verecuma

tecogito sanclum Fihum ejus, ob boe ut peccaiishoniiiiuniinederetur,factumesse filiumejus,rionniliiI

spei concipio quod \el parum percipiendi de subli

niiute lanlec matiis, sciens * videlicel illani magis

C psopler pecealoies qiiam proplcr j'usiosiactam esseDei maliem. Dicit en.m ipse bonus Filius ej'usse noiivenissevocatejuslos, sed peccatotes (Mallh. ix, 13).Apostoius quoque le=lalur qttod Chus'us leneitl wmundum peccaloies salvos faceie, quorum se faleiurprimum esse (/ lim. i, 2, 15). Si igitur ipsa proj ter

peccatores, stiliceiproplei me meique similes, factaest Donuni matei, quomodo immaniias peceatorunimeorum eogere me poteiit* despeiare veniam eo-

mm, cum l.tm iueffdbiledonum c sit factum ex eaob turationem eoium' At ipsa cuiatio ad quos efb-cacius piogiedieiiu, aut tn quibus niiseiicortiids

operabilur quam in illis a quiLus laniuin boi.uui

amalui, amplectilui el \eneratur. Extilemus eiguD menleninoslram, fnliesmei, et enitamur, quaniuni

VARLE LECTIONES.1 Collalusesl cummssCoib. E. 10. el S. 132.tns E. 10. Scriplum Eadmeri Monacliidiscipuii beati An

telmi Cantuanensis Arcluepiscopi De jiiissima et dulcissima Matre Doinini Mana. ms S. 62. Incipit SermodeSancta Maria. Hoc ms. non dislingutt Capituia. s Petenti mov wisS. peienti misero 3Terumcum mss.-vere cum l Ojiodvelpdrum concipiendi de sublimitale lanije matris , Dei scilicel Genilncis, omniuniqiietim Angeloruniquam hominum Reginee,sciens wss quid vel-parum peitipicndi de subhmildlt' lanla?nulus,sciens ° Cos;eieDoteut mss. cogeiti mc poieiil "lneffabile bonum mss ineffabile donum

J>53 LADMLUIMOINACMCANTLARIENSIS bUi

possumus, ut in telsiiuriinem tanlse Virgiriis atten- jtl.imus ; et, quoe nobis nuseratioi filii ejus revelji.e

dignala fueiil, pro laude ejus profeiamus, prolataHlminemus'. Eiil einm foitasais hoc ipstim oplaUenobjs 11cjusa non parva salutis, et sauciatisex \iiio-

/iim punct.onibus aniinis medicina salubris. Qui

namque fieri potest ut ex memoi ia laudis ejus salusoon ptovenlai peecalorj.icujus uleitts Jjctusest \u

ipsi, ad sanandum peccatorem venienli 9 Salvatori'

Q'iid dixi, via, ciini idem uterus llialdmus J)ei, aula

Dei, in qua liahiiarel, sit factus? \ere etenim habi-ta\ii in eo, qiionum seipsum ipse in eq, et ex eo

quod prjus 11011eral fetit. 0 Iiabilaculum niira-

bile 10! 0 liabitare ineffabile! quem cceli ccelortim,

<|uemomiips ier'im ciealaium macbinse capcre ne-

quetint, \irginalis titerus beatoeMarije cepit, quandoeumdem ipsum de se veium et perfeclum Deum et

liominem in una persona concepil el generavil, valamen ipseuteius cvstitit,quiaperilhim.Deus homo

laclus in mundum visib.lis venit.

CAPUT II.

De oiigine Vtigims Mariw.

Quamvis igilur boc solum de sanela Virgine pra?-

dicaii, quotipei "mater est, evcedatomnem altilti-

jtiinemquee posl Detim dici \el cogilan poiest, et

allissimum quitl habeal in hocatl conlemplanduin et

iiiminandtim mens bumana quoe ao eam anhelal",tamen quoniam mihi venit 13in cor ut de ea aliquiddicam primo de u

ejus origine, ac deinceps, si quidlenuitas sensus mei de ipsa tjuod digmlati ilhusexj-,slimem non achersaii capere polueiil, in medium

piofene libel. Adsis igitur, domina, et non mea,

quae exseeror, sed tua, qnje precor lB, menta lllis

digiiens altendere, quae \eneror ,6. Tu quidemnostinienlPnmieani in hoc esse quod me omnino inrii-

gnum judico de le loqui, ant quidquam scribeie ".

Sed, quoniam insilje luee 1S pielalis oculo superinultos mei similes scio le respexisse, ahquo, Iicel

dignilati tu.e indigno, mese de\otionis obsequiovellem agere

,9 erga te, qualenus ipso consuetoc

misericordise tuee oculo quandoque digneris cl me

lespicere. Tacitis ltaque illis quoe ab inilio soomnis

creaiurje, usque dd sancium filn siiiratlventiim !1,

tlehac Yugine propliclala sunt tam per eos "qui

ante legem quam et per eos qui sub lege jttsti

fuerunt, illud conjicio apud me, nalmlatem pjus

(quam ijjjidem ex linea generationis bumanse non

A nescio descenJisse), magna queedafUfi"?ue miiaiida

divinoruin signorum inditia preecurrisse. (jueetJinenllla luennl, solus ipse sine scrupulo novit, qui eamsibi aiitequain" nasceieiur, in matrem elegit; quodea re **,ut aulumo.^t non incongrue aetum " credi

polest, quatenus eo major yeneralio fidehum wrca

ejus ortum exisleret, quo sublimilatem " laiitse reialtiori secielo celaii quisque perpenderet. Nec onimEcclesia Dei inconcussee auclontalis ducit ipsam

Sciipturam,qjiee orlum illiusab aiigeloprseiiunliatumlefert. .Nam licet beatus Hieronymus, juxtaalteuuscujusdam Scriptuise maleiiam, quam Sn adolescenliasua Ieglsse_,el ctijus aucloreni se fatelur ignorare,eam feceiil *' ; dicit tamen non eo pacto se scii-

psisse quod scnpsit, ut .iliqujm descnpt.e rei cer-iiluriinem Ecclesiis veliel inferre, sed boc solo

ut roganiibus amicis siniphciier morem S8geierel.

XJnde,quemadmodum dixi, seriplum illtid in auctorltatem Ecclesu suscipere noluil, ^idehcet

indecens esse reputans de heata matie Dei quid•dubilabile in laudem ejus recilaii, cum ea quaeincunctanler de llla vera existunt lanta Iaudis ma-

leria sint refei ta ut, quitunque in iaudando eammorari desideial, necesse sit ut facultas ejus uu-

gnitudiiii *9et veritati succumbat. Sicut enim sola

prse cunctis meriti singulans eniluit, iia quidquideam altinet, speciali quadam verilaus firnutaie di-

gnum est enileie.

CAPUT III.

r, De annunltaaotte angelica.Nala igilur, et infsmtiies annos exuta, quam casle

qjiam sancle, <[uam Deo digne vilam insiilueril, et

instiiuiam egent, quis \el cogitatu, non tlico dictu,

queal conjectare 30? Nulh denique dubium castissi-

inum corpus el sanclissinum ammam ejus iiindilus

ab omni iuisse iracula peecati, jugi angelorum cu-

stodia proteclam 31, ulpote aulam, quam suus et

omiiium creaior Deus coipoiabier iiihabitatuius, et

e\ qua bominem in suse personoeunitatem 3! ineT-

fabili fueiat opeiatione «iimpturns. Et quid mirum '

Kam el inter 3S homines usus oblinuit {si tamen a

coeleslibus ad terrena potesl esse eomparatio ulld)

ul, eum prseponens aliquis et persona di\es abquo

vadiyliospilaturus chenles Sl>percurrant ut locum

f) mutiianl, mundent, ornenl et ^ustodiant quo \e-

nienli domino suo aptus ad lnhabiiandum el fcongruusrfut. Quod si tahs apparalus fit pro adveutu lenem

VARliE LECTIONES.

7 Laiideejusproialaromiiiemusmsslatideej'usproferamiis,prolalariiroinemus 8Optarcnobismssoplatseno-bis 9Peccatorum, cujusuleriisfdclusest viaadsanandtimpeccatoresvepientiinsspeccaiori.cujusuierusestfa-clusvia ipsiad*anandtinipeccatorem venienti 10Ohahilacuhim mirjbilemssottutt. S1QiiteDeimssqtiod Dei" Ad Dominum anhelal mss ad eam anhelat ls Quoniam modo \enii mss tamen quoniam mibi ventl u

Primojiarum de mss omilt. parum *• Tua quse preeor nis B. tua, precor16Queevereor »iss qtise veneror

"Ahquid scribere niss qtiicqnam scribere 18Insitap libi ms B. uisilee luse 1SVelim agere mss vellem

agere" Hlis ab initio mss ilhs quse ab inilio sl Sanctum sui adventum ntss sanclum filii sui aiiveniiim

**Sicut tam per IJISSomitt. sicut M Eam antequam niss eam sibi antequam *4Quod in ea re mss quod eare Mincongrue actitm mss omilt. acltim t6 Quod enim alio modo -subhmilatem »iss quo sublimitatem ^

s7

•^EamrefeceritiJisSieani fecerit S8Similem morem Edtt. Ptc. bumilem morem «iss slmphciter morem" "

:Magnitudini rel tnss ej'us magnitudini

so l\on dicam... conjecluiare mss non dico... eonjectare *lPioleclatuss proleciam

ss UnUale #iss unitatem i3 3Naminter mssnam cl inter st Hospiialurus ut clientes mssotniu. ut

5fil LIB DEEXCELLCNTU B. IURIJE. 563

iionunis et momenlaneeppoteslajis, qu .lis apparatus Jomnis boni putamus fiebat pro adventu eoelestis

Regis et oelerni in eorde sacralissimee Yirginis, quseilltim nonsolum eral in semet transilive hospiialura,se letiam ev stibsianliasuafactiim bominem pariliira?Siqtndem ubi veniiplenitudo tempoiis(Gal.tv, i), quodsuo advenlui3t ipse Deus anle lempora pieedestina-\ii, misit angelum Gabrielem, unum de priinis prin-cipibus regni

B6sui, nuntiare libi , o bealissima

feminarum, inslare salutem generis Immaiii, et seeamdem salulem operaturum, el ex le casiissima,

jei Spintus sancti opeiationem, verum liominem 37

iiastilurum. Audis, domina, quoe ferunlur, cl a<lrcm omni seeculoinauditam paves et miraris Nullaiamen incredulitale mo\eris; vertim induhitantertenes apud le omnimodis impossihile fore non fien '

jjuod angelus dixit ftiiurum esse. Credidit eigo elwriissi.pe intellexit Deum tam bonum, lam pmm,tam omnis misericordia; viscei ibus plenum ut adlcrras de coslesli sede descenriere, el homo faclus,per indebitam sibi morlem, genus bumanum a pei-petua velei moiteqtia lenpbaliir enpeie. Respon-dens ergo nuntio ait: Ecce ancilla Domini, fiat mtltisecundum verbum tuum (Luc. i, 58). 0 Jides Deoaccepta ! 0 bumilitas grata! 0 obedieniia omnisatrificio jucundius Deo oblala! Quid ergo quodvenientis Dei oculosoffenderetin illa poterat resi-

dere, in qua tantarum viilutum insignia veniensinvenil reriolere' Cerle sola fide Abraham ferlurDeo placuisse ; et boc sojtim quia Deo ciedidit ad <jusiiliam tlli repulaium fuisse (Gal. iu, C). Supeiimmites aulem el qttielos, ac vetba sua liementes

(Isai. LXVI,2). Spintum suum icquiescere, et obe"-dientiam se proesacrificiis S8 malle asseiit Deus

(I Reg. xv, 22). Cum igilur inJiis quee tantopereDeo placent sancta \irgo Maiia tam evcellenler illijilacuit, ut nequaquam credideiim ipsam ulla 3Sra-lione excellentius placere potuisse, nimirttm lene-mus fide, ah omni, si quid adhuc m illa originalisshe aclualis peccati supererat, ita mundatum 'eorillius ut\eresuper 40eain SpiritusDei, scilicet superhumilem et quietam ettremenlem veiba sua lolusH

requiesceret, ipsam volnnlati Domiiiicse caslissimo?c simplici corde obedienlem omni holocausto sua-vius acceplaret, virtuteqiie Altissimi obumliratam,Filiuni Dei ex illa incorporaret. Ilic se suberigatinientiomentis bumanee, et, pro posse, paucis inten-dat quanii penderit omnipotens Deus mcrita htijusbeatissima? Wginis. Intendat, inquam, et conlem-

plelur, videat et admirelur unum Filium sibi con-

A subslanlialem, cojetenium, coomnipotenlem, ex sua

natura sine initio Deus Pater genuil, et per eurn

omnes crealuras visibiies el nnisibiles ev nibilofecit. Huncigitur sibi lam nnicum quam dilectissi-

mum, ctin omnibus omnino oequalem, non passuscst remanere solummodo.suum, sed eumdem ipsum\oluil in rei verilale esse beatee Miriae ttnicum, et

dilectissimum, et naturalem filium, nec ita ut duo

essent, unus videlicet Fihus Dei,'ahus filius Marise,sed idem ipse qui Filius Dei, in una persona essetfilius Maria;, et qui filius Marioe,unus cl itlem essei

in una peisona Films Dei. Quis heec audiens non

obstupescat el quod Deus lale quid velle potuent,non ultra omne quoil dici potest admirabile ducal?

Puella de piopagine Adam nala, de peccatiice pro-"

genie orta, subilo \eisa vice maledietionis Evsebenedicta prsedicatur super omnes muheres, ei

concipit, el parturit, et parit bfliiiinem Deum, om-nes pra3\aricationes pb Ads? filiis prppulsatuiiim,iMsque in coplesli 4t

regno suo sibi cobxredes con--siiiiruuim.

CAPUT IV.De amore VvTginisad filittm.

Quam iuii jbilis itaqueelineffabilisamoris affeplns43considerari queat inter liunc lalem lanloe nuiiis

filmtn, elhanc talem lanli fihi malrem, peipendanlhi sallem quoquo modo qui unieo difeclionie fenoiesese altiinsecus amant, mater scilicetfilium et fihfsmairem Perpendal, inquam, aliqua bona roater 4*

j-, quo affeciu lenealur ergi unicum et honum filittni,ei bnnus filius siimli modo perpendat qua pielatemo\eaiur eiga bonain ac dulcissimam suam ma-

trem, et aliquaienus tentenl 45, si quomoio in se

coigectarevaleant, amorem bujus honse matris ergavereljonum et unicum filitim suum, et istius bonifflii erga \erebonam et dulcissimam matiem stiam.Et qtiidem omnes homines ev conjtinctione duarura

personai'um, hoc est, mans ct feminns procieanlur,et amorem snum utrique personse, id est patri et>malri naturaliter debent qui sic generantiir, ipsis-que nihilominus suumparentes 46 ambo, qui eo»

genuerunt. Cum ailteni^*7 amorem,qttem paler etmaler singuli debent filio suo, debet hoec felieis-sima matrum sola fiho suo, amorem eliam, quem

D debet, quihbet filius simul suo pairi et matri, illefilius vere Yirginis debetsuoesoli malri. Nam sicuialii filii nascunlur ex palre et malre, ita filius ejusnalus esl ex ea sola malre. Excedit itaque omnesamores parenlum in filios, aut fihorum in parentesamor islius maliis in filium suum et istius iiiii

VARLE LECTIONES.

38 Suo adventu ntss sno advenlui 36Principibus snis scilicet regni mss principibus regni 3TVP-

rumDeum etbominem mss Verum hominem ss Pro sacrificiis tnss prae sacnficiis 3S Crederet qitisjllam aliqua mss crediderim ipsam tilla 40Utnec super ms» ut Tere super4l Sua ortus mss sua loms 4*

Et pant liominemDeumomnes prsevaricaliones piopulsaturum, eosque qui sibi «biPtnporarent in cft')estitnss ac pant Deum onines pra»vaiicaliones ab Adse fihis propulsurum, eosqtie in ccelesli *3Mirabiiisnatura<4 ineffabilis affectus amoris mss mirabilis liaqueetineffdbilis arnons affectus 44Abqtia Lona nialer ins S,aliqna maier 4STeniet wss tentcnt 4e

Ipsiimque niliilomintisamoicm suum pareiues mss ipsisqtie nilnlo-iiiiiiussuum jiaieiites *~'Cum amem wss eum atilcm

663 E4B3IER1 MOXACIHCANTUARIEiNSiS SGi

in mairem snam. El hsec quidtin ita se habeiii,iuxia ratlonem filialionis quoe facta probalur extia

legem humanoepiocieationis. Ali» qtioque modo si

placet, amorcm buj'us fihi cl hnjus matris perscrnle-ninr, el, quantum inde nobis concessum fuenl,

proul 4Spossumus, speculemur. Cerle queegenerjt\iigo esi49tcmporaiiler nata; qui generalus Deus est

per quem omnia te.upora suiit, et ipsamet \iigocieala. O^tendit ergo ipse piimus 80amorem, quemIubebat erga Virginem, el amorem, quo nullum

putamus esse majoiemcl; matrem suain fecit il-

lam, cl virginilatem illi non ademit. Et quidem ba?cduo Ipsa jiicundius amabat, scilicel virginitatem et

fecundilatem; \irginitalem, quia Iianc placere Deo

per omnid intclligebal; fecunditalem, qtiia sine baciiialeriiclum legis, quse adhuc earnaliter custodie-

Latur, incuriere meluebal. Vicil tamen amor in easervandse virginilatis, cl evclusil ab ea timoremlncurrendse maledictionis Viigo ilaque tenera etdelicata . regali siirpe progenita, et speciosissimalot.tm intentionem suam, tolum amorem suum, to-tum sttidium suum ad hoc intendil ut coipus elaniroam suam DeovirginitJte

t2peipetna consecra-

let. Sciebatenim quod quanlo snnclins eam eonser-varet, tanto sublimius ei qtii onuuum eastissimus,imo qui ipsa caslitas esl, appropuiqtiarel. Ample-tlentlo igiuir quodaccepiabiiius esse cogno\ il Domino

Ipgis, speravii et creditiit se plene evasuram male-diclum daloelcgis, repulans secum illum tanLeboni-talis et lanlse sapienlie ut, dum se nullalenus, juxta (conscienlhm siu'n , melitis scire ant posse faccre

ijuam faciebai adverlciel, certum consihum ", ne

quidpcccati inislis suhirel,iii\eniiet;necdeccptaest.Quis enim speravit in Domino, el derelicltis est abeo? (Psat. vvx, 2.) Deinque nbi tam sanctam ii.len-

lionemejus, tam casittm ptopositiim pjtis, tam firmam

fitlem, constaniem spem, el intleficientem vidit clia-litalem ejus.eo misericoulia;'" suoeiutuiiu egit ciica

illam, ut nec sanclitas inlciuionis ejns frustraretur,neccaslitJS pioposili ejtis \iolaretur, ne aul fil'Initasti,,fidci inJirroata a spei conslanlia lilubaiel, aul cha-liiaiis In ea pleniludo dcficcict. Detlit ergo illi ut

et\irgo, quod magis optabat. permanercl, ei, utnemo illam a maledieto legis hbertinam dubitaret,fecunda fieret. Et unJc fecunda''Fecunda Spiritu *

saiiclo, qui omnia fecuntbt, omnid \i\ifual, omnia

1'iiliit; fccunila, inquam, illo, sine quo omnis fc-cundi'as fti slerihtalcm \ertitur 56,et ignl consu-

, A uienila succidiim. Ci ic\er.i tlignum fuil ul, co ni Yirginem '"

supervenienle, illa fectindaielur, qu.ei paiiluia eial Dcum per quem tolus mundus stha-

retur. Quid ergo hrc ilicerrnis? Estne, pulalis, ull.i, mens bominis, quoemodum Iitijus dilectionis, quamt Deiis ad lianc Virginem habuit, qneat penetrarc,t quantlo et illi, quod cb.uius amabat, sic iiitegrpj servavit 68,ac eam tam digne et caste fecundaif.iu,i stti ipsius matrem fecit. Poiesine^, quoeso, ullusl bominum aul angeloi um islius amoris immensitali,

autB9digniiati hoiioiis illius qiiidqiiain vel cogit itir

; petcipere comparahile? Engite, obsecro, ^fiaiicsi mei, erigiie aciem meniis veslise ad contemplandnni) lam miram dmiis? dignationis operalionem , tam> ineffabilem 60 et stupendam omni sseculo lnijtis

muheiis gratiam et exallationem. Ei lu, o be.ttis-i sima femjiiarum , in qtiain Jluvlt tam copiosa tti supereminens gralia omnia gratiaium, quid animl,l quasso, gerebas ad eum, qui libi hsec magna fecil,i unde, sicut ipsa tlivisli, j'atn ab omni generatione

beata dici meruisti/ (Luc. i, 48.) Vere magnilleavftl atttma tna Dominum; et spittius tttus exsultavil m

Deo salutati tuo (tbtd. iii, 47). 0 salulare mirabUe!qitotl non soltim, domina, te inoBslimabilisalule su-

p blimavit, sed el tolum mun.Ium, ipeccatoriim vt.lnc-ribus putridtim, e\ te piodieris inira 61

dispensjlinnesana\ii. Yeium, dum Ilftim, qui sibi hoecmirandafecit, panulum inler manus snas versai i, et a<tul)eia °2S"a pendeie atqne ad parvas par\iGs cor-

i Q poris leesiones par\uIornm more vagire conspierret,qno, precor, aff-clu piissimus <ejtisanimus mo\e-

. hatur, quo\e sttidio ad otcurrendnm cunclis, qua'incommoda illi fore timebal, parabatur caslissisiium

> corpus ejus. Deus Fih hujus felicissimoe niatiis,qui es \h lus el \era sapienlia summi Patrrs, eranm*

[ te quaienus ipst misei icordia, qua factus es houo

j)io nobis, insiiuiare dignens cordibus nostrfs quci animo, qua cogrtalione

64tenebatur heec dulcissinulua mater cum le, inquam , laiem ac lanlillum ii>biach is suis evsultaiis et kela tenerel, eum tibi u1

infantulogeslienli dultibus 6Boseulis atque frequen; tibuscongauderet, cum te lacrymantem stiper gentip

sua quihus poterat moduhs consolaretui, i?um deni

qtte ahis el aliis Sludns, ad quoe Ips.tm matern?D pietas informabat, tibi pro quahtalum \Icissiludiiii-

bus sedula blaiidireltu ? Doce , inquam, nos ve

paululum mente pcreipere affettum ipsum qucipplebalui coi illius, ui, si eum T>eccalorumnostro

"VARLE LECTiO^ES.

48Goncessum,proul mss concessnm fuerit. prout49General, esl mss generat \iign, est 60Ipse piius

jnss ipse primus 61Pntemus esse posse majorem mss putemus essc maj'orem S2Deo \irginiiaie m\s Deopro vnginitate "*Qtiodacceptabilitis Dominocsse cognovit, iegem superavit, sprevitque maleihctum dai.e

legis, et credldit repulans secum lllum ctti placere qtieerebat, taulse boniialis et laiitse sapienliee ui ariU;seveide se lutum consilium mss quo 1 accepiabihus esse cognovil Domino legis, ,eic. eiEjus mineii<oi-disewissejus, eo misericordne "b Aut s^niias mss aut firmitas 56Uiide fojcunda? De lllo sme quo... tou-verlitur wss nnde (cecnnda?Foecunda Spirilu sancto, elc. " Eo m Virgine mss eo m Vnginem

*s Sei-vibainlmss Servavit, ac 63Amoris lmmensitatem penelrare vei jnssamoris immensitali aut 60Coiitpm-

jilandum lam nieffabilem rass conieinplandiim tam muam dhinoe dignationis operaltoitem, tam iueiT.thilP'.!61Protbens miubili mss proliens mira 6! Et ad \crbi mss et ad ubera °3 Ad par\i ac lenen iiiss .'d

pauasparvi64lnteniione fciebatur nii,s rogiuiioiie ferebalur eBTjbi inf.intulo dulubus mss libi i.i i<i

L.iiltiio gcstieiHi dukibus "

SSS L|B. LE EXCELLENTIv B. M\RIM. 5' S

ruzii sq".aioiibus oLrjii, quantus fuent plene non .,aieremur contingere, sjllem paucj de 1II0 inteili-

-gendo meieamur 66In nostiis serumnis al.qualenusrespirare; nec putetur °7 ab aliquo contemnendumrel paruro qnid sentiie queml.hct in se 4e affecttiisihis matris in filium suum. Nnllo siquidem modo«redideiim quod is cjuiaj eum inielhgendum pro\ehiiseruerit ab amoris ipsius dulcedine evtr.inptis

iisqiieqtiaqueevislerfrposs.t. Qui autemin drlecliomssua\itatem transit, nullo paclo diffirieiidumqtiin elin reliibutionis ejtis pailicipiuin transiltiius sil.

-Qiiam vcioretiiLuiioiiem sui amorjs sii adepla totaChiistianitas no\it, quee illam sttper omnes coelosexaltalam et angehcis choiis pra&ljlani ceriiss^mecredit. Eia, fralres, quantum possumus, enitamur

alit,uo niodo affeclum istius lam boncematris agno- *

-seere, et in nobis saliem rei magniludini succuin-bendo degustare, quo ipsius meiilis atljuti6S, cttbleclionis cjus suaviUte 69lecreati et aliqua fuluroconsolationis ineieamur remuneralione siibhmari.

"Qnicunque igilur aliquem sii.ceio el dulci dileclionisaffeclu diligit eique omni.i commotla et jucundj eis.iccedce cnpil illius iiicommodis,si qiue acciteih.l,mcF-stus ingeiiiil, \oIval et ie\olvat hunc suumatTecluii)apnii se, el cogilet quid sibi essei, si adhuc

ntimero, quem 70fingeie hbet, inultiplicalus in sc

ideni affeclus maj'oi cxislerel". Quod cum feceiit,et liuncsuum Jinoiem, quaiitiimcuiiqiie m intellectusuo magmficaium, amoii istius piissimse dommaeinatfis in Deum Filmni suum aliqiiatenus comparaii ,

josse pula\erit, nescio utium audienUiis in hac suatestimaiione sit.Noc mirum, ipse enim Splrilus Dei,ipse anior omnipcenlis Paliis et FiJu, ipse pcrq>iemet in quo amatur- omne-quod bene amalur,ipse, inquam, corjjoraliler, ut ita dixerim 72,YcnitIJI e.tm, siigiilaiique gralia pra; ommbus quoetreata sunl, sne 111coslo she in teria, requie\il 111

ta, et leginam ac imperatricem cceli, et tense elomriium qtiaein eis sunl fecit eam el aliuii, bonoatl len.pus affeclu debrialo7S, in aniniuin cadet se

quiuquam amoris babere, quod illis amoris queal

eomparabile a?siimari,quem h ec beatissi.iia matuimad id ipsum habebat a quo se lam ineffabili digni-tate subliinaiam iutelhgebat. Superat ergo omnesomuiiim rerum creatauun amores et dultedines D

inagnitudo amoiis istius Virginis in filuuii '*suuiii,

et dulcedinis iinmensitas qua exsultabal et hque-fiebat anima ejus in eumdem Domiiium Deum stium.

j A Itaque cui saltem ili concessiim f.iciit s.r>pexliihi- sludio posse cogilare de illa, magnum piomercnd.-js salutis indicium esse conjeclo. Sed quid dic.it.J? -si

i lanlus fuit amor ejus erga75 Imnc dileciissimum

i filium suum , quo vel quali gaudio leplebatui lol s

) subsianlia cjtts, quantlo enm, qtiem lanlopere dih-

i gebat, quem Ciealorem ac Dominatorpm omnitini

s rerum esse sciebat, secum degenlem 76, sccti.a

s edenlem , se qiia'cunque nes<-e\olebai dulci jfijtu

l docenlem habeict, quis capiet 77?

CAPUT V.

i DecompassionebeatmMaiiw pro filio cmcifixo.3 Tanta dilectioi.e, lanla exsuliatione cv pioeseiiti>

» illius et comersatione jucundata'*, peipendal qui

potest, quibus doloubus, quibus gemilibus, qi>iL'is. B suspiriis crucubalur, quantlo eutn a se crudtli lm

mambus a\elli, qtiando ad ccnriemtiandtini li.'Ji,

t quando ad subeundam mortein judicio jujiru iuiqiii> liihunali conspiceiet sisti. Foitc lamen inlcr h.ro

ei polerat esse, ul more loquar bumano, aliqua spei3 tonsolatio de evasione illius, dum senieutiam mor-

i lis ejns pendere audirel sub altercalione pieesiih';"

, ipsum libeiare quserenliss 0, et Juclacoriim pessiuei plebis, ne Iiberareiur, legnum Cses.triscontra pi.tR -

; de-msl appelljntis. Verum ubi, prolala ceita fi2"SCP-> tenlia morlis ilhus, omnis cam spes evadeiuh de*e-

icrei eunique crucein, in qua suspendi dcSebat,i biimens aJ. 6Slocum suje passiotus sub\ehere gemes bunda conspieerel, eslne, precor, ahquis, qiu que.ui percipere qualitaiem pettoiis ejus? Atljecttis esi h-,

i doloiibus ejus, tloloi alius : Pelius el ahi discip'ih,ah 8l eo de nihilo in aposlolijtum clecli, et jai i ii

tanioe celsiiuihnem \iilutis, tit elia.n d.emoiiiiuis'"

impeiareut, eiecli, nec non setielorum iliuis contcn

el familiares in cuncl>seffccti, iustanle hoia tutl-

lionis ejus fugani ineunt el eum pro quo se moitPiit

paulo anle stibiluios piomiberaui, obliti tantoitu.t

bonorum sponsionisque suse, solum ipsa consido-

lante relinquunl. Unde ipsum 80, a.i jiassioncnomnibus amicis deslilutum leii^cnlem, Iiac voce

sequebatur gemens : Yadis propitulor ad immoldii

dum pro oniiiibus; non tibi occmrit Pelius cjnitlixii. Pio te mouai (Matth \wi, 38); ltliquit u>

Tbomas qui ail: Eamus, el moriamui cum eo omnee

D (Joan. xi, 16), el nullus ex his, nisi tu solus duLeus,

qui me easlam conservasti, filius meus cl Deiis

meus. Veium Iucc \crba, ev magiiee pieiaus f.Jnle

pioducta, ila paircis ad hoc memorasse 87suffitul,

VARLE LECTIONES.66

Paucamereamurjnsspauca de iliointelligendomereamur 67Necputel mss necpuletur 6SMeritisa^jinai sussmeiitisadjuti 6SSalutaiis jjisssuaviiate 70Adbucqupminssadlnicnumero ciuem 7I

Fipgeiemulliplicatu,iiisesedemmajoiexisieret inssiingerelibeimiililpbciiusinseideniafleclusnujorexisleret 72Ulbene dicammssutita dixenm "Tempusdebijalomss leinpusaffectiidebriato '*In finem mss infilium 7tFuenl amor ejusetvere majoi erga ?nssfuit amoi ejus eiga 76Secu.n pgentem mss secum degentem 77Qtiid caperet wss qtnstapiet 7SCum ergo lanta dilectione lanta exullalione beala Dei genitnx ev pircsenlia illius el con\cisa-tione ioret joeundata mss tanta ergo dileclione, lanid evultalione ex pij*senlia illius et conveisalione j'ocun-dala 79Pentlere conspiceret audiielqtie subalteiraliones prsesidns mss pendero audnel sub allercationapioesidus 80Qiioerentis: cornpiam ergo eum ei dimillam; el Jutijeoruni mss qujpreutis, et Jtidseoruiii siCoiilra pra?sidei'lem mss contra proesidem *2Prolata cerla mss piolala certe 8S Humcris usque ari msshuineiisad 8V

Discipuli ejus ah mss discipuli ab "6Ut jam dscmonibusmss ut etiam djemombus 86'i. eipsuin IHSJ5l'ndc ipsniii 87A'i h-rc commeniorasse mssad hoc incuiyrasse

587 EVD.MERJMONACIIICiNTU\RIlT\SlS Sf)8til ea ociiius pie.aiis attendens, dum ianlse malns .

gpmebiindus affeclibus compaiitur, pii amoris ilhusfiuctu remtinerari aliquando mereaiur. Sed, cum

adipsam 3juspassionem \entum fuisset, el ipse cruciaffixus binc ipsam malrem suam, hinc diseipulum,quem dihgebat, prope aslanles-intuilus esset, nematrem penitus orbalam rehnquerel, ei prsesentpmdiscipuium 8Ssuo loco in filium subrogavit : Mu-

lier, inqiiit, ecce filius tuus (loan. xiv, 26). 0 com-mutatio! pro a3lerno et incommutabili Deo puruinel corruptibilem hominem, pro nalurali et unitofilio servum accepit in filitim. 0 domina, qui, pre-cor, cogltnius in te^" sibi succedebant, cum tamjneeslimabilem commuialioiiem ab ipso*quem superomnia chhgebas, tibi fieri audiebas? Vere pertrans-j\it animam tuam gladius uoloris, qui tilii amariorexstiiit omnilus doloiibus cnj'tis\is passionis cor-

poreae; quidquid enim crudelitatis inflictumest cor-

poribus mailyrum leve fuit, aut potius nihjl, com^

paraiione ipsius tnae passionis, quoe nimirum suaimmensilale transfixit cuncta penelralia tui Ijenignis-siml cordis. Et utique, pia domina, non credideiimle poluisse ullo piclo slimulos lanli criiciatus, qmn\itam amitleres, suslinere, nisi ipse spiiitus \1t03,spr.lns lotius consolaiioiiis, spirilus scilitefdulcis-sirni lui filii, pro quo morienle lantopere torqueba-lisS 0, le conforlaret, le consolaretur, te inlus do-ceret non esse jnoriem eum absumenlem, sed magisliiumphum omnia ei subjicientem, quod in ipsofieri coram moribunda 91videbas. Moriuus est la- <men, et ab oculis luis te inspectanle sepulcro reclu-sus. Cseteia silentio premo, penilus ignorans ubi*el unde ahquid dicpiidtim assnmam ex*quo lucluslui modum, o pudicissima Wgo, considerandumalicui °2

proponere queam. Siquidem cum illum,quem tevirginem conccpisse, virginem peperisse,et posl partitm yirginem noveras permansisse , nec-uon per quem te mtelligebas ab omni generaiionelieatam dici mcruisse, videres* 3

iiiiquoium sa?\Uiatam crudeli nece peremplum , lam subilo tuis as-

pectibus abstractum, et sepulcri anlro teclnsttm,

quid ego nescio qms haberem, ubi vel unde accipe-rem quod in consideralionem lui status animi qiiem

gerebaseolemporecuihbetpanderem; sed acerbitasmcerons post resurreclionem ej'ustlem fiiu tui inheiiiiam versa esi. Et in quam qualeime loeiiliam

intendamus, fralres mei.

CAPUT VIDe gaudto lesuitectionis.

Supra, dum gaudii ejus exsultationem, qua reple-

A balur in ronveisatione seciim atlliuc in carne mor-

tahdegenlis istiiis" fihi sui, considerare nitere-mnr ln ipso nostro adnisu 98 defecimus, et eamnitra omnem bumanum intelleclum magnam et nu-landam esse -ad\erlimus. Si ergo tam magna fuittum, cum ipsum bene scirel paulo post monturum,quoe vel qu.inta putatis, fuilnunc, cum ipsum vi-derel j'am 96 calcalis mortis legibus lesurrevisse,non solum in SPternum \icturum, sed et ccelo etierrse omnique creaturse perenni jtire dominaUiruni?Nolo banc immensilatem gaudii ej'uspenetrare quislaborei, quoniam, quse ipsis angelis Dei est admi-randa -et impeneirabilis, non facile crediderim quolcuivis homini mortali possit esse penetrabihs. At si

aliquis qiusrit cur evangelistoe non referant ipsumJ* pii simum Domtnum a morte resurgentem, huie sua?

ditlcissimsematri 97,ul ejus dolores niitigarel,piimoac preecipue apparnisse, djcimus quod a quodamsapiente dehoc ipsosciscilantesjiudnimus.Aileigotanta esse scilur auclorilas S8narrat onis evangeiiceeut nibil in ea dependens, uilnl inane, nibil super-fluum repeiiaiur, Itaque si 99malri Domini, si do-minse mundi ipse filius pjns ab inferno resurgensscuberetur, sicut ahi cmlibet, apparuisse, eamquede sua resurrectione doruisse, quis non tale scii-

ptum superlliium ducerel? reginam \idehcel cceh cl

lerra, omnisque crealurse, cooequaret ilh, vel^lllj,

quibus 10°apparuit, viro anl mulieri. Spintns ejusin illa plene el perfecte qniescebat, qui sibi et esse

f. illms etfacta ejus omnia luce clarius reselabal; et

e\angeIistoe scnberent lunc vel luiic ilh talem ac

lalem semet 101exlubuisse. His ila 102paucis alt-

cujns forsilan inquisiiioni , protit accepimus, re-

sponsis, adhucahquid gtudii Imjus bealissimoe Vn-

gims malris speculando prse oculis conslituamu«,non ea spe ul modum jlhtis nos in hac moiialitaie

viventes perfecle intellectuios fore opinemnr, sed

ut inde aliquanlulum deguslando qua possitmusllluJ de\olione veneremur. Sic enim inspectum el

degustatum magmim in ejus amoiem anhelantibus

solet generare profectum 103.Eia, si gatidium 1)3-

buit jpso hlio suo secum in carne degente, si gau-dium habuit eodem suo filio calcala morte ab nife-

lis resuigenle, niun minori gaudio evstillavit ipsoD suo filio in ea carne, quam de se assumpiam no-

verat, coram oculis suis CCPIOSpenetiante 10*?quishoc dixerit, imo quisgaudium ejus ommbiis, quoeillud prsecesseiuut, gattdiis non crediderit emi-

nere? Bonoemalres soleut magmfice in bocmundo

exhilaran, tum \ident filios suos terrenis hono-

VARI/E LECTIONES.

/> 88Praesenlem diseipulorum mss praesenlem thscipulum*9Quse precor in te ms qui, precor, rogilaliis in te

*">Morjenie conquerebans lanlopere lorquebans mss monente tantopere toiquebaiis 91 Coiam mon-bundo mss coram monbunda 9a Virgo, aljcui inss \irgo, considerandum ahcui 9SVidebas mss wdeiasih Degenlibus lstius mss degcnlis lstms 95Noslri ammi nisu mss nostrse annisu 96

Ipsim. j.tin wss ipsuni^MeretjaiK s' Sna3 dulcissimse dileciissimseque malri mss ^lnlcissimje susejualri ss Audi\imtis sic . laiuaest suscitata auctonlas mss audi\imus. Aii eigo, tanta esse sciitir aucloritas 99 Ila quod s>wss itaque si100Coaequare illis quibus mss cosequarel llli vel 1111qmbus

101Talem semet niss tdlem ac idiem semet "«

His ita mss his ltaquelo9 Profeclum mss proficuum

"* Non Winori... peiielrare... wss num iiiinori..penelrante?

5fS LIB. DE EXCCLLENTIA B. MARl^. §7i'

ribus suoiimarl; et isla maier, piocul dul.io liona,DOII ineffjbili gaudio loetarelnr, quando Fthum

iiitnn unigenilum omncs ccelos dominandi jure pe-

netrare, ac in Dei Patris omnipolentis vidit con-

cessum aseendendo pertingere' Imo quid huic gaudio

u-vqnam fuil auditum simile106"?qtiid in medium

prolatum, saliem per illud aliquo modo possit mens

hnmanain istud aciem snam-dirigeie ? Sed et baec

gaudiorum suorum magniludo nonnihil incremenli

accepit, cum, advenienle* super discipulos Spinlus mcto, mox ad preedicationem iliorum fidcm filu sui

lanla,siculsciiis,]iominiini100mulliliic3osuscepil.Necniirum alicui videalur quod dico giuditim ejtts in

credenlium conversionecrevisse 107.Ibi enim excepto

gaudio qitoJ de salute genei is humani -in istoriun

conversioue concipielut, filium sutim non fuisse

graiis mortuum, com tam eilicaciter operarl viriebat

fidem moilis ejns eliam in eis qtti ancloreslos ejuscvstilerant. Gaudium ilaque ei erat m eoelo. g.m-dium in lerra; gaudium insuper in omni creatura.

Gaudium in coelo, quia fruclus venlris sui jam vi-

ctor morlis el orbis in ccelo regnabal, suaque viclo-

ria Deum Patrcm omnipoipntein glonficabal , et

euncta 109cceleslis curue agmina in.cstimabili ma-

gnifipentialaslilicabal; gatidium in teira, quoniaineos, pro quoiitm saluie matrem Dei se factam scie-

bat, abjeclojugo duboh, a'qtio capti\i lenebantur »liberos li0 in ipsam salutem cuneie conspiciebal ;in omni qudqne cre.itura gauriium habtiil, eo cjuodillam a pristina oppiessinne ciui, alque in ilhim ad

qtiem facta fueral sUiuin letlire vidit. Poslqtiamciiim homo Deum contempsit, ct ej'us mandalis tu-niidns conliaire non liifiuit, in nulla crealura, quamDeus ad subsldium ejus instiiuit, justo j'udicio ali-

quitl juris amplius habere debuit. Cum igilur etr in

contumacia sua eonira Deum oinniu 11rertiin Domi-

num perstitil, et Umen usum leiiini Jn subsidinmsiiiini reiorquere non destilit, Donino Deo injusti-

tiam, et Dei ciealura? \io1enliam iiitulil et oppres-sionem. At niine, cum jam rcconcihaius homo permoitetn filii lu Iiujtis Ijealissimee maltis reJit ii

giatiam Dei, redjTetiam 111jura libertatis, ad quamlacta itiit crealura Dei, fdmul.indi lls scihcet ei proquo se mstittiidm esse cognovil.

Il.rc, sacralissima domma, vidisti, hoecintellexi-

sii, luec pei te tah modo impleta esse magnifice

ga\isa es. lsta, fratres, dicimus dulce babenles, ei

\os dulce hahere cttpientes sa?pe re\ol\ere alqtte-re-colere in 113memona arooi em et gauditim lnijus

dmiiina?,quibus jttgi exundaiitu in Dtum ct de Deo

A jncundalnltir lota illius substanlid'. Nihil enlm uti-

litis post Deum memoria matris I*ei, nibil salula-

rius mediatione pii amoris quo fervebat in roemoria

el conlemplalione filii sui, nihil iuciindius saporeproclraetaii beati gaudiicjus, qno muliiphcilcr pa-sceb'utilr in eoderii el per enmdem lilitimsuum. Ss>pequippe vidimus elaudi\imus plurimosliominum insuis periculis recordari nominis islius bonoeMarise,el "* omnis periculimalum illico evasisse. Velocior-

que est nonnunquam salus il" memorato nomine

ejus quam invocato nomme Domini Jesu unici fihi

ejtis. Et id quidem non ideo fit qiiori ipsa major

autpolenlioreosit, nec enim ipse magnus aut po-lens est per eam, seJ illa pcr ipsutn. ^Juare ergo»piomplior salus in recordaiione ejns qtiam filii sui

B sepe percipilttr ? Dicam quid senlio, filius ej'us Do-

miniiscsteljudev omnium, discernensmerila singu-lortim, <lumigitur ipse a quovis suo nomine invo-calus non stalim evaudit, prolecto id justo judiciofacilllG. Invocalo aiitem Ttomine matris suoe, etsimerila invocanlis non mprelilur, merita lamen roa-

tris iiueiGeriuni ul evandiatur. IIoc_denique usus

limnaiius quoudiC piobat, ciim-quis, pioposiloamicjsui noniine, pfficatiter ab 117illo aliqmd impplrtt

qttod simpliciier sua preee neqitaquam impcirarevalebat. llaqtie ^i tam ulili<sest in sub\enieiido 118

memorid noinims matiis Dcj, non mirum si magnoe-salulis affeiel fructum frequens mediiaiio saiicli

amoris ejus , si plenaiii jucunditaiem dabii dulti

slutno cogitala et recogilala immensitas gandii"

ejtis.

CAPUT VII-

De gaudio beatm Matiwin fihi a*censione.

Quapropter adhuc in speeulalionem gaudii ej'us

verba veriamus, et utenlcs nostras ipsitis dulcedine

nhquantisper enutriamus. Peipendamus itaque, cum

tanla 119gaudiiuiagi.ittitlo jmpleveril intima pnssi-

vfiv Dominje hitjus, ex his qu.e jam paululiiiii in-

ttiendo, ut potutmus, proelibavimus, utrum ei stipe.-

illa adhuc aliqtrid gaudii adjicere potueiit, id <[uod

re\el.inle Spirilu sancio, remota omni ambignilate ,

sciebat se dectirso \itse labeniis 120spat.o in beati-

lutiineni legni coeleslis ascensuiam , hhum stiiun

n omnipolenli Deo Patri in sua deilaie eospquaiem ,

sicul esl, ndeficienii eonlemplaiione \isuram, seque

post eum omni-crealiira; ccelesiium, terresninm el

'iifernprum perenni jure dominaluram. Al immens -

lalcm 121gaudii liujus quis considerabit, -qui non in

ipsa consideraiione peuitus ab ea oppiipiamr 1 Et

VARI^E LECTIONES.105Fuit simiie mss fuit audilum simile 106Tdnla bominum mss tanla, sicut scilis, homr-

ntim 107intrementuin stnnpsisse mss cie\isse 108Fidem amoris ejus m eis qui amaiotes mts fitlem moiiis

cjus etiam m eis qm auclores 109Ventris ejus benedictus |am eiat \jctor moi tis et^orbis in coelq regiubut,ei ctiticianiss \entns sui jam victor moilis et orhis, etc. M0Quoniam eorum... hheram mss qtionuro cos, .Iiberos lu Moriem iihoeniss niorlpmiihi 112Gr.ttiam Det lanmlandi mss graliam Dei: leriit eiuiii in jushuertaiis, a I quam faeia fuit creatura Dei fjmiilandi, !13Ssepe\ohere ui mss soeperevohere atque rcto-leiem 1I4Recordari ltonun et uiss recordarl nominis islius bouee Manoc et "" Propilior salus niss

prompiior salus "6 Id juste fatil mss iri jtisto j'udicio facii 117Oommico nomine ab mss amici nontiiieefiitatuer ab lls Utihs ahquando mss utilis est m subvememlo lls Cum i.inii mss cum t.uila ^0 llabentis\ilj3 inss \itoe labenlis 1!1 Ad imiiicnsiijteai mss al immcnsit.Uetn

Scl EADVERJMONACHlCANTUAIUENSIS 67i

si causa giudii ialis ac ta la esl, guiJuim ipsumqtialc et quantum est ? Sed, o bone Jesu, istius tu e

dukissimse maliis piissime filijquomoJopo^uisti paiiui, te in regnum luoegiorieeremeanle, iliam qutsiorbatam in miseriis mundi relinqueres, et non ppm

slaliin lecum regnaturam assumeres ? FortasMS, D'j-

mine, ne luse ecelesfi curioe vcniiel in dubium , qulpotius occurreret, ttbi, yidelicet Domino suo lu n

pnmo m regnum tuum in asstimpla earne pelenti .an ipsi domiiue suee in ipsnm legmim jam siiummalcrno j'ure effectum ascendenti. Nam ut in parlessuo occursu dtvideretur, quateniis pars tibi el paisiili in primo ad\entu obsequeretur, non oYcero

evistimo, prsesertim cum lua sit lua, tota quoq'iesitper le eadem cceleslis curia sua. Prudentiori cigoet digniori consilio usus prrccedere ill.tm volebas, 1

ipiatenu. ei lotum immorlalitjtis in regno luoproe-

paraies, ac sic comitatus toia curia tua festivitts ei

Oceurreres, eamque sublimius, sicut decebat luam

malrem, ad leipsum evaltarcs. Et quidem non estabs reciedeie ipsum liis ile eausis malrem suam

praecessisse, cum ipse idem Unigenitus bujus bealis--simeeVirginis promiseril stiis discipulis se, si ab-

iret, eis locum in ccelesti sede prjeparaturum , ac

t!eirictps eos ati seipsum accepttuiim. Sim ergo lo-

cns ab eo parabatur ad gloriam et honorem discip'i-

lorum, quomodo non pararetur ad bonorem et glo-riamMaliis suoe,dominse scilicet el reginoe angelorum ? Erat proeterea, ut mihi quideni 124\ide;ur ,ulilis et necessaria Jidei nostrai conversalio sua ,

post asrensionem Domini, inler aposlolos ejus, quialicet ipsi jjer revelationem Spirilus sancti edocli fue-

lint omnem veiitatcm, Incomparabililei lamen emi-

npiitius ac manifeslius ipsa, per eumdem Spiritum,

ipsius \erilalis 12Spiofundilatem intelhgebat, ncperhoc nmlia eis perbanc revelabaniur, quse in se nonsolum simplici scientia, sed ipso effcctu, ipso expe-iimenlo dithceial de mysteriis ejttsdem Domini no-

slii Jesu Cliristi. Nec diiatio suss ass lmptionis quo-

q.io modo jacluram aliquam inferre valebat immen-

sitjii an.ous el gatidii sui, qtioniam ipsa peifect o126

amoiis efgautlii lta illam reficiebJt plenitutline stti

ut hoc ipsum ei ad amoris et gaudti augmenlum

magnopere lierel quod se lllic esse vulebal, ubi

Deum, quem pree 'cunclis'amabat, magis \eile scie- jbai. Igflur ubicunquc erat, et ipsa in Deo, el Deusin ipsaj"iiciindabatur, qtia lpsa jucunditaie febx, iioe

prse ceeieris ublque fieri ciijiiebal, quod «apienliseDei potissimum placere inlelligebat. Hac iuoeslima"

bilils 7amoris et gautlii immensilaleproedila fuil hoec

Yngo sanctissima, quandiu eam in omni mortali

caine nianeie placuic sapieiitissnno128Filio suo.

t A tKvn Y:H.: De assumplione beatw Da gentlricis Mutije.

Verum cum ipse in regiium suum eam assnmeie,el ei inagnificeniiain glori.e sire 129decre\issel oster-

dcie, cujtis, pfecor, digtiitaiis el bonons appauii-ius intendebal tota curia angelorum, quibus\e \o-

cibus evsulutionis et salulis 13°resonabjnl numc-rosa tabernaculd aniiquoinm Patrum ipsi cuiioe

nuper131associaloi um5 Cerie credi 'prim omnes il-

Iius beatae paiiije civcs fesliviori solilo ac subh-niioii niioie decoris ad athenium malris Dominis.ii proeparari, ac no\a qtiadam el ineffabili jticiin-

diiatisgralia pro tanlserei exspeclajioneconjubil.ue.Et quid minim ? Ipse Jesus, Dous elDominus om-

i.iiim, filius hujus'3ScaslissimeeVirgiuis et dominoe

" rerum, ipse ei sicul suoeunicse malri totus fesiivu';

otcurrere volebal, et aliquis de familiaiibus suis ce

a tanli 133gaudii immensilale stibtrahei el' Uiitiiie

inter homines moris scitur esse unumquemqiic Lo-

num servum cujus\is proepolenlis domini eo in.tj'oiigaudio in amici domini~suiadvenlu evsuhare , quoipsum m dominum suum cogno\erit ad\entan»em

amicum magis amare. Cum vero dead\entu paicn-luni dornini suiagitur, de quorum speciali dilectione

nullus ulla dtibiiafione tenelur, ille nimirum magxfelicem se sesliinal qui majori jubilo et fesihion

occursu Ijetitije frena relaxal. Siergo hsec ita selia-

bent apud homines , qtiibus si qua Lomlas inesi,

longe lamen superrorum ci\ium bonilati13B impar

cst,coiilempletur animo, qui potcsl, quo gaudio,J

qua festivltale, quibus concenlibus jubil.ibanl om-

nes bealorum spiiiluum ordines , quantlo et unicam

Domini sui maliem adxentire, et ipsum Doniirinm

Deum suum ei Mtlebanl omni stu gloua <leeoalrm

velle occuneie. Slipalus itaque mille iiilhbus, imo

innumerabihbus angelorum agminibusDeus ipse buic

piissimse Matri suse de hoc rnundo migranli occui

i it, eamque super omnes ccelos exaltalam , ciinctae

secum cre.ilurse Bercnni jure doininalnram inihio-iio 136colloca\it. 0 dies tanli occursus gloriosa eife-

lix ! Dies tam praeclar.c exaliaiionis beaia etcelebns!

Dies tam sulilimis glDiific.ilionisfesiiva el omni soe-

culo adinirabihs ' Dics enim iila non solum ie, do-

niina, intff.ibiriler subbmavil , seJ toelum ipsum,

TJquod peuetrasti, necnon ctintla qttee in eo suni,no\a cl ineffablh gloiia decoravil. Novaquidem glo-lia cceltimdoeora\ii, qtiia imorem gloriam ej"us ev

prjcseulia lui, uliia quam dici possil aut cogilaru

magnificavit. Nam cum lu, domiua, illuc ascenths,

'nova illud etpreepellenli \irtutum luarum dignitate

irradias , immensaque miseratiomim et gialiariimluce perluslras. EaJem qtioque dies jscensus lui

VARI^E LECTiONES.122 Cum -post mss lum primo

la3 Prseparalnnim. Si «tss pr.rjwiurnm. ac deinceps eos atlse ipsum acceplurum. Si • 124Ul bic quidein niss tu mihi quidem 126 Spniinni venialis ipsms \e-r.talis mss spirilum ipsius veritalis 126Ipse perfectio niss ipsa pei fectio m Hac xslimahiii mss b iciucslimabih 128Quandiu etiam in omni uioitah cai.ie pi.iceiet sapieniisMino mss qiundm in moruli caineeam manere placuit sipientissiino

• 129Magtiilicenli.imtegni gloriopmss onntt. ngin

IJ°J5t salutis mss etsjlniationis 131Curioeuuper mss curioe lunc n2 Fdius ejus beneriictus lmjtis mss fihus 1i'i)us s 133Ta-nnlia sua se lanli manuscupt. fjmihaiibus sms Sc a tanti m QUQlpse mss quo iostim ,s" Srpe-iioium!>o*ii'atimss supemorum ci\i'im bonitati 136In ilnoiio gloiue ms onvtt. g'."iu3

573 LIB. DE LXCELLENI'iA4L MVKl^T. S.7'

eos™7quiche=ej'usabiiiiiioeroaiujj3essemeiuerant,solilo festiviori exsultationis gattdio induil, qui per

gloiiosum fecunda3\irginitatis tusefruclum semirtt-

lam vident ci\iiatem suam retlinlegrari. Vere inluo

atlvenlu, per quam tanlum bomim meruerunt, gau-dii sui magnitudo jure debuit augmentari. Terrametiamdies exaltationis luoe, o bealissimafeminarum,mira gratia irrigavit, quia, dum le, qnam de se et

in se^Iiorum hominum lege progenitam cognovit,usque ad Creatoris omnitim llironum evallari ro-

gnoscit, antiqusemalediclionispcenam, quam in pec-cato pr.morum suorum filioiuin sese menlo evce-

pisse sciehat, jam per tanlaebenedictionis luee abun-danliam sese evadere indubitanter crcdebat. Quid

amplius dicere possum , domina ? imniensilatem

quippe gratioe et gloriw tuse considerare cupienlisensus deficit, lingua fatiscit. QttemaJmoduin enim

omnia, quae in ccelo sunt per glorificationem luani

inr-slimabihler decorantur, ila, per eamdem gloii-fieationem, cuncla qusein terra subsistunt, ineffabi-liter subl.maniui. Stngula nempe in immensoedig.ii-latis decus profecerunt, cum per luam bealam el

integerrimam virginitatem Dominum Deum suiim

quem non cognoverant, agnocere, et agnitum colereel amaro meriierunt. Quam super omnes ccelos as-cendere ac in dextera Domini Dei sui filii lui bcnedicti exallaii cognoverunt, in eo eliam didiceiuutse eidem Deo suo lolum debere quod sunt, quandotu, queeinter illa et de illis ttna fuisti, lantam 13S

dignilatis eminentiam meruisli. Nihiligituraut ido-Hshomines, aut ullje alise i erum species intellexe-runl idolorum cultoribus se debere, ubi et singtila-rem Auclorem sui, ex tuo caslissimo utero ad resti-lutionem pnmse creationis suoe progenitum, susce-

perunt, el le, per quam amissam dignitatem suamiecupera\ ere, oinui crealuroe lam sublimiter prje-poni accepere.

CAPUT ix.

Quanlumptofuil beala Vugo Maria naluiw humana?.

Quas ilaque laudes quasve graliarum acliones,tion solum humana nalura, sed omniscreaturahuicsanctissimoeYirgini debet?Pura enim sanctitas etsanctissima puntas piissimi pectoiis139ejus, omnemomms crealursepmilalem sivesanctitalemjranscen-o"ens, incomparabili sublimitale boc promeruit ut

leparatnx perditi orbis dignissime fieret Unde quidl.iudispro lamineffabih bono ipse per eam repara-tus mundus ei jure debeatcor alicujus sub mcrta

A carne \i\eutis oeslimaie nullalenus suiTicit.Nt*tumpn

aliquis eorum qusedicimus, nimis ii" insolens aulii-

mel nos magis more indiscrete latidantium lsla di-

cere quam rem, sicut est, considerationi fidelium 1U

quocunque modo commemorando velle prsefigerc,

plenius ea quaehumanse naturoeper eam bona pro-vcnere commemorarejuvat, ac sicqualiler u* omncs

aliarum rerum formaeper ipsam sint reformatse1*3,mTiilominus, piout polerimus, 5n medium proferredeiectat. Qttodea quidem re facere placet ul prspoctilis, aliquatcnos deforraatis singulaiihusbeneficiisejtis, uemo rel.nqtialm cujus consideralio immensi-

tale promeriiee laudis iliius non ohiuaHir. Nota igi-lui ; omni seecnloloqnar, eldequoad qttnl proveetisjnuis hujus dominse merilis, pro posse, edita ".

B Ilaque naluia noslra 14*ad siniili'udiiiem Pei in

principio ereaia fuit, qiiatenus indesinenler ipso Deo

frueielur, et PJ'IISgloria sine omni coiruptione ct

uiutabilitale aliqtiando potiretur. Hoc tam grandeboimm natura slalim in primis hominibus perdidrt,el ui huj'us mundi miseiias infeliv et proecepSriiit, dehine in jpternas 14Smiserias decttrsovi a?

Iabenlis aiticulo muito infelicius iuilura. Trans-icrunt muha sseeula, et damnalionis istius im-Kunitas supcr omnes fihos hominum semper cstin deterius roborala. Nec enim summi Dei sapien-jiia tillam in massa ereaiionis bumanse viam co.i-

stiittii 146,per quam, ut disposuerat, in munJuni

veniens lam lucluosje perdilioni sub\enirc'., do-

isec ad islaiti, de qua loquimur , Yiiginem \eulum^ esset. Scd beec mox , ubi u" in mundum per lut-

manoegeneralionis lineam venit, tanta omnis bo-

ni virtute atque conslantia ***pcrfecte resplenduit

uleam ipsa sapientia Dei, uli a ssecuhs pieedestina-

\eral, vere 149tlignamjudicaiel, perquam in bomi-

ncra veniens , non modo realum primorum homi-

num, sed el totius mundi peccata deleret, et diabo-

lum suis operis uiimicum cum suis elideret1B0; nec

non damna eceleslis patrise, illuc hominem deducen-

do, redintegrarel161.Qu1sigilur istaperpendenssesli-mare quealqua laude digna sit, qtia?tantorum bono-lum sola prsecunclisefiici meruil mediatnx?Libeiati

eigo a lege mortis qua detinebamur, resuigimus in

gloiiam quam in piimo parenle perdidimus, imo in

I) ampliorem, qtiam \el ipse in se, vel nos ni ipsoamisimus. Qui etenim adbuc etiam in carne mortali

per fidem ad amissam gratiam seu paliiain leildi-

mus, m filiatioiiem Dei per benedicliim fihum ba-

YARljE LECTKLNES.137Tui eorummss tuieos 13sQuiaigitursuperomnes coelosindevtra Domiiii...^xaIlari digne, cognoverun!,eo

eiiam...quandoeaqujeiiileriIla etde tlhsuiulatiiammssQuamomnes coelosascenrieie,ac indexteidDeistiibt;-iipdiclifiln luiexaltaii cognoverunt. In eoetiam didicernniseeidem Deostiololumdebeie quod suiit, qii.mdo iuInter illa Stde ilhs una fuisu, tanlam 139Pnssimi pastons mss piissinupectoris

'*° Et jure debe.il oesli-nure ntillatenus sullicil: ne lamen aliquis eortim mmis mss ei jure tlebeal, cor alicujus sub moilali carne\i\entis sestimarenullatenussiifflcil. Ne tamen ahquisooiumquje dicimus ninus 1,1Sicut est consideiaie.Ne igitur \ideatur cuiqtiam qtiid considerationi -fideliummss situl esl, consideralioni fnlelium 14sAm siquahler ms ac si qnahter

i43Sunt leparalse sive reformatee manuscrtpt. sinl reforinaUe 144Natura meamsbnatura nostra 145Dehinc seternas mss dehincina3lernas 146Vum constituil niss viam in\eml ,*r

Sed heeemox ubi nis E. sed hsec mo\ ut ms S. sed mox ut UBViriulc el suhsunli.i mss viilule el con-sianlia 149

Sapieniia Dei vetemss sapienlia Dei, uli a fscculispr.eilestiiuverat, veie 1S0 Suis elu'L'ietmsssuis clideret ^1

Redmlegraict ms*iethntcgret.

1,73 I EADMERlMONACIHCANTUARIENSIS S~$

nedictoe matris MaiiaeIransimus, eumdemque filium

ejus nobis fratrem ipso auctore ascissimus l". Amorle enim resurgens nos fraires suos appellavil, et

quod ad Patrem suuin et Patrem noslrum, Detimstium el Deum nostrum loret ascensurus, fanuliariaffdtu m nobis intimari praecepil (Joatt. xx, 17).Quod igitur tantum patrem et tanlum fratrem sor-titi snmus, ulique beaUe Marioeascribere debemus,«ijus iniegerrima fecunditale in tantam dignitalemsuireximus; qnam quidem -dlgtiiialem noslra oalura

nequaqnam adepta fuisset, si illius fecundavirgmiiasDeum de sua stibslantia non genuisset. Cum igilurtam insestimabili dignitatis honore, etiam in Iiujusmundi squalonbus degefis, per pia; malris Dei Maiisenierita humana natura sit evaliata, vel advertaf, quipolesl, qua quali gloria m

decorabitur, cuni liuncipsum frairem suum, omnipoienli Patri ejus co,e-qualem, in sua maj'eslate regnjntem acceperit,cjtisque regni cohseres exislens, perpelua el incom-iiiulabili glorificalioiie -vuliui ipsius prsesens astite-rit 1B5? Advertat, inquam, ad\erlat quse gloria,quod gaudium, vel quoejtibilatio ent omnibus illisqtti, in regnum oeternoebealiiudinis assumpii, Deum

Dominumque reium omnium in susecarnis subslan-tia silji similem viderint, et cuncta, quse slve incoelo, sive In terra, seu in inferno subsistunt, adnutum illius pendere, eumque fraterno affectu, imoukra omnem fratenii amoris affectum, seipsosamare et qusecunque velle lsopolerunt, sine mora,sine contradictione, sine defeclu sibi auernahlersubministrarc. Super lia3ceum ipsam dominam, perquam lanta bona eis provcnere, pra?oculis liabaerintjuxta Deum, quem desuo utcio Virgo Ftlium pepe-reral resideniem lh", elj'tire malemoccelo lemequecum eodem suo filio proesidentem, considercmus quaevsullatione exsiilljbuni pro lanta gloria ejns, ijtiohonore sublevabunliir in lanta poleniia ejus? Omnis

uiique cieatura defenet eis honorem, non soljmquia \idebil naturse ipsorum consorlenr esse suumCrealorem, sed etiam quia donuiiairicem suam unamex eis esse consjiiciel factam lfiginam 1B*

angelorum.His igitur ita consideratis, tu tpiicunque ex humana

stiijje progenilus es, quomodo poles el quanlumpoles, erige ac>emmcntis tuee el quas grates, quaslaudes, quse obsequia ei perpeluo debeas, per cujusbeatam etintegeirimim fecundilatem de lantomaload lantum bonum., ut bre\i oslendimus, sis pio\e-clus, gnarus altcnde. Nttlla te ab borum eonsidei a-uoiie Sd3culidelectalio mo\eat, nulla cuj'us\is \ani

A amoris desidia a debiia laudum exliibilione retar-del.

CAPUT X.

Quanlum piofuit omni cieatuta, eliam prwterhumanam.

erum quoniam aliquantisper animad\ertiimis

quid boni per excelleniissiina m beatoe matris DelMaiiee meiila adepli sumus, paucis etiam, ut pro-posuimus, pro pos&e, quid aliarum species rerum,per eadem ejusdem merita sint adeplee, advertamus.Scio quidem superjus me -qusedam inde commenio-

rasse, sed ad commendandam piis auribus tantaedominse eminentiam non \idetur fore supeiQuuineamdem proesentare sententiara. Omnem ilaque

crealuram, tam ccelestem quani terresliem, a<lsui" Ctealoris laudem et gloriam instilulajn, nemo sa-

num sapiens 160ambigit, nemo sapiens silel Qna-

propter m, si aliquid ejus laudi atu gloiiee, sivulionori derogat in -quoquam, bene intuenlibus liquetquod idem ipsum cselera, suse sulyeclionis inlegri-latem 162ei senaniia, quodam oxinde confusionisverbere saucial. Nec enim ad Domini sui fidelitaiem

iniegre sese lenerenl, si \erecundiam sui auctons 165

oequanimiterelinconcussatranquilhtateleneient164-Homo igitur, gui a Deo inter coeleras creaturassubiimis natuia? crealus Deum l6Sper inobedientieesuse realtim inbonoravit, omnia quse sui juiis jiriuseiant amisil; omniaque, quoe sui stams integrita-tem servaverunt, ipsa rpatus sui immanitale, quan-

r lum in ipso fuit, quadam conftisione vulneravit;

adjecla est eis super bac confusione et aha confusio,

jquia huic, quem a suo Condilore per maLe vilas

jneiiia evorbitare videbant, per suse condiiionis

legem ministerii stti obsequium nullo lempore abne-

gaie valebanl. Ingerebatur igilur openbus Dei

contumehosa qusedam oppressio, ei fiebat de eis gra-vis et injuriosa abttsio. Jus siqtiidem nulhim iulns

quoe Dei snnl jusle debeiet habere qui volunlaii

ejns non veretur pravis actibus coniralre. in eo

ilaqne quod lumine cceli et siderum motu in suis

usibus homo retus poliebalur idem ciElumet sidera

ipsa magni bonoris delrimenla patiebaniur. Nempeilli serviebant piopter quem se nequaquam instituta

sciehant. Ad senilium quippe j'usti16°homii.ls, non

D injusli, qui Uincerai, condita fuerani. Hoc ipsum de

aere, de lerra, et quse proiert, de mari, et omnibus

. aquis ac de lns quos contmenl dicere licel et sen-

tire. Omnes igitur rerum formse informi quadam et

conlumehosa obfuscaiione legebantur, eo quod ipsi,

VARLE LECTIONES.m Areessimus manuscript. asciscimus ,MFamiliari affectu niss jaroiliari affatn 16iExallata quahs

quali mss exallata adverut, qui poiesl, qua \el quali gloria165Yultum ipsius piasseiis <onstiluerii mss

vultui ipsitis prsesens astitent "6 Amare, \elle mss amaie, et queecnnque velle Pepenl resideniemmss pepererat lesiclentem 168QuiaDonunamsummam etumcamdominalncem eo?lii;t lenffi Manam ex ins

conspicient esse fjetam reginam mss quia dominatncem suam tmam ex eis esse conspiciet lactam iieginani*09Per excellenliam manuscrtpt. per excellenlissima 16°Sanoe mentis mss isanumsapiens _ Ainm

git. Qiupropter inss ambigu, nemo sapiens silei. Quapropter162Susesubiniegrualem mss sueesnbjeictioj s

integiitatem 163Domini sui -el auctoris mss omtil. Domini sui 164Tenerenl mss sustineient _ Lrea u>

est, dum Deum mss creafus, Deum 166Ad obscqiinim qtrppesive sei\iiium justimss ad seivitium jpiipptjusti

hTi LSB. DE EXCELLENTIA B. MVRI^ JJ78

=qmDeum suum iiicessanter offendebat167,ministrarcac subdisme inlermibslone cogebanlur. Duravil au

iein bsecin reium substanliis mjuna quotisque venii* itifiarnem iila, de qua loquimur, heala Virgo Mana,

At libi venit ipsa, et in se^Filmm Dei incorpora-

vit, ei pristinam digniiatem in Deo, qui nascebatur,liumaua nalura recuperavit, nilnl ultia conTusioifis,

nui injuriam a'icui rerum speciei resedit, imo hbei-

latem primee«reationis 16Ssuee confestim recipercmeruii. Nam ipsa, cui jux-ta legem suse xonditioms

jns libertatis maximum erat, obsequendi \idclicel

ilh quem ad Dei imaginem conthtuiu noverat, cum

ipsum in Creatoris sui simihludinem, quam pec-cando in se corruperat, per bona opera redne con-

spexit, non mirum si deinceps obsequendo dominaliii

ejus.^ontumeliosse^ugum seivitulis excussit.

CAPUT XI.

J5<;eodem.

Alio ilem modo, si placet, consideremus qualileromnis creatura ad utilitalem bumiuis sit -creala, ef,

quemadmodum eadem utihtas ob peccaitim prliniliomiius quoilamniodo e\aimerit, quove pacto perbealam Dei matiem virginem Manam, primam suoe

utilitatis dignitatem recupei a\ ei it. Cerlc homo quimenlis ralione subsislens carnis fragilitate depri-mitur ad hoc conditus erat ut coniemplaiionis oculo

formoesui Greatoris jtigilerintenderet. Sed qula lpse

Conditorejusincircumsctiptus spiritus est, elnemo

unquam carnis corruplibilitale vallalus in 169uiagnl-

tudinis ejus notiliam, vel admirdndee divinitatis il-

hus m, speculationem 17*,situti est, pertmgere po-test, proposila illi aliarum rerum existenlla esi,quaienus earum ronsideraijone siiblimitas ej'us, quseper se neqtnl \ideri 17J,ab ipso iniellecta oenspice-retur. Verum ubi posl primorum hominum pecca-tum generalionis hunianee pippago in desideriacordis sui prolapsa per vilia sortluil, nnn soluinGiealoris coiilemplatio, sed et reium creataiuniminficse dispositionis salutifera mpditalio ab ea

^rocul evanttit. Yides ergo qtiah modo ln lapsuhominis ruit dignitas rerum. In -consideraiione ennnillarum homo resurgere debuitinagnitionem-Dei, etsic qiusi quiddm ei gradus iieri debuerunl perjtin-gcndi ad Creatoiem ipsitts et sui; sed hsec in eis

dignilas periit, quando qui ea digne uterelur nullusevslitit. Nec ullatenus, ex quo prinmsiiomo coiruit,leceperunt amissam eminentiam lanti hnni, donecille Agnus qui peccata mundi lollerel in persona Deieihomims piodiitmundo "3 perMariam. Verum, in

cognitionem Dei bomine per hunc Agnum revoeato,omnis eiiam alid creatura in stalum susecondilioniset honore proprii congenilique decoris est revo-

A cata 17i. "Hujus igitur tam magni boni effectum illi

piofeclo censemus imptitandum, perctqus virgineumuterumis venit in mundum, qui et liumariam nalu-

ram in tanlam,sicutdiximus,dignitaiisexcellent'umsua sapienlia revocavit, et omnem simul creaiuram

prhilegio nmissi honoris mira dispensalione ledona-

Tit. Quid ergo huie sacralissimse domlnajomnis lam

ratlonahs quam eliam irraiionalis ereaiura j'ure de-

beat, qui \dlct, ex hls quse paucis persliiiixinuisrlilalato sensu ad\erlat. Utique cuncta, qiue Deus

bona el uliliter fecii, in eo siatu quo condita fueruni,sicui osiendimus , esse clesiilerunl, et per hanc

beatissimam Vnginem in s'atum pristinttm levocata

suiil el restitula. Sicut ergo Deus sua poientia pa-rando -cuncla Pater esl ei Dominus omnium, lla

" beala Maiia suis meriiis cuncta reparando maier

est el domlna rerum; Deus enim esl Dominus om-

nium, singula in sua natuia piopiia jussione con-

sliiuendo; et Maria eslidomina rerum, singnla con-

genil.e dignitati per illam quam meruit gralumrestituendo. Et quemachnodumDeusexsua substantu

genuil eum per quem cunciis oiiginetu detlii, iia

Maria de sua carne "s peperit illum qui in dctoiem

pnmse creaiionis omnium euncta restituit 176,Item,

sicut nulla rerum species, nisiper Dei Filium fdcta,

subsislit, ita lex clebiloedamnaiionis neminem dese-

rit, nisi quem .ibea filius Manoenbsohii.Cnns ig lur,

ista reclo sensu el corde sincero perpemlens, plene

percipere queal extelleiiliam dominse bujus, per

quam lam ineffabili gralia, a tam eestiinabili deje-C ctione "' eiectus esl inundus? Quis, inquam, taui

nuram, el omni prorsus rci piseter lunc uuudilani

graiiam lmjus muhens oculo menlis aspiciens, nou

obslupesca^, et non modo elinguis, veium etiani a

lanlse iei contprehonsione prorsus linmunis fut ?

CAPUT XII.

Otatio ad beattsstmam Ytigmem Matium. x

Quapropter ea quoenolns sunl impenelrdbiba in-

termiilenies, precibus nnpeiraie mlamur ul, quod

intellectu capere nequimus, salulari saltem affectu

obtinere meieamur. Rogamus eigo te, dounna, per

ipsam gialiam qua te ptus et oinnipotens Deus sic

exallavil, et omnia Ubi secum possibilu esse dona-

vit, qualenus id apud ipsum nobis obtineas, ul ple-

niludor gratis? quam meruisti in nobis sic operetur

quo participium beati prsemii ejus nobis misei itor-

diler quandoque donetur 17s. Ad hoc quippe Deus

nosler per le faclus est fraler noster ut, queraad-

modum ipse dignalus est consors fieii noslrse huma-

nitalis, sic nos mereamur consortes fieri suoedivi-

nitatis. Inlende ergo, domina piissima, ut nobis ad

effectum 179proveniat, propterquodDeus nosler ex

VARWELECTIONES.167Ostenderal mss ostendebat «» Pairise creationis mss prima; creationis m Carius incorropliJjiliiate

presstis ullatenus inmssearnis corruptibililate ulldteuus 17°Dignilatis jllius mss diumlatis illius 17<Spe-

culaiionem mss specuhnn 172Neque videri ms S. nequit viden ms E. omiilil. \ideri "3 Prodnt modo

mss piodul niundo mln«talu.,.-revocatamss in slatu... reno\ata* 17£Carne mtindissima mss omillunt.

nuindissima 176Decorem... cunctisrestitiiil mss m decoiemcuncta... resliluit 177Perqqam lam iiujslima-bilia boiiahabet rerumualiiia.perqtiain lam inseslimabilisgrauaa lam ineff.ibilidejecnone mss per 0,11.1111lainmcff bilis gialia a tam iiieff.tbilidejeclione *"8Condonelui mss bene donelur ''"Adefleelummss adaffecluiu

o73 EAOMCRl MONACIIIC\MUAR1ENS1S 5^0

tuo castissimo utero faclus bomo inier bomines

\eiiil, ncc sis, qusesumus, exoialu difiScihs, quia

procul dubio iiieia benignissiinus lihus tuus eril ad

concedendum quidquid voJes promplus et exaudihi-

lis. Tantumniodo ilaque velis salutem nostram, et

vere nequaquam salvi es e non poiei imus. Qtndigittir

slringct laiga misericordia; iuse viscera, domina,contra nos, ut nolis sahaii nos? Ceite Deus noster

(leste Ptopbela) miseritordia nostra est tPsal.

LVIII,18), et tu ejusdem Domini nosln absque dubio\era iualer es. Si lu ergo, qua*Dei mater es, et ealevera misericordiee mater 180denegas nohis effe-elum miserieorriiae, cujus lam miiaLIhier facta es

mater, qnid faciemus, cum idem filitis iuus ad\eneril«ir.clos sequojudicattirus j'udicio? Sijuidem licel

ipse filius luus sii per te faclus frater noster, utiqtietamen ubi 1(" volunlatem luam sic\iJelicet^8Sclul-

cissimoe malris magis poireclam ad\erleiit, illue,servata sequitalis ratione, a qua le nullalenus dis-

ercpare \elle videbit 183,et judicii sui senienliam,sive ad miserieoidiam inflectendo, seu ad jusliliamlntendendo, promulgabil. Subveni ergo nobis, do-

Kiina, ei non considerala peccalorum ncstiorum

multitudine, velle tuurn ad miserendum iiobis infle-cte. Cogita, qua?So,et recogila apmi te quid non ad

damnandum, sedud salvandumpeccatorem Comhlornosler ex te factus est Iiomo. Cur itaque non ju\a-bis nos peccatorcs, quando propler nos in lantamcelsiludinem es elevata nl le dominam 18t lubeatel jenerelur omnis pariter creatui a ? An ideo ulrum

pereamus, amphus non curahis, quia quidquid de

A nobis inriseiis tiltia e\emat, gioiue turx jacluia milu

inde per\CIllet, El boc qtudem fortassis aliqimmodo, bona otjmina, dici posset, si pio tui sohus

exaliaiione et saltite 18Smaler Dci facia fuisses, si

uiique lsS Deus, qui JiominenJ ass.imps,t ex lua ca-stissima caine, hoc fetil pio lua et nostra comnnuu

salute 187.Si eigo, quse plena sahue es poiitJ,-tionintendis ul eadem salus pro liiodulo nostro etiam ad

nos usque pei ling U, jam tuoj um sufijciens commo-

(lornm, nostroium negfigens esse udebens, el qujepro totius munJi salvatione meruisli fieii maier AI-

lissimi, cum nos proposneils lss, quos obvohil fiius

sa3cuh, qtud, quseso, prodeiit nobis lua glonosa et

fehx exaliatio, et qtiam intle 18shabcmus, dulcis et

allecluosa cxsultalio' Ut eigo filium tuum totius

g mundi Salvdlorem, et te ej'us reconcilialiicem csseveraciler sentiamus, eo nos propensioti studio ji.\a,precamur, el fo\e, quo in fsecibus mundi na'os etahtos 190

potioii le\amine prospiris indigere. Abiiimo deinque ieno\ationis humanse, ominhus sni)luum prjesiditim confiigientibus hucusque succurri-sti, et lJcirco proeomni eiealuia,omni laude dignis-sima dici et essemeiuisii. Eia, succune uobis, oia-

nius,ut laus,qudin per tot sjecula digne po^sedisliisi,conlmua libi duiet ingraiia ipsa qt,a mundo per-dito 192subvemsti. Tibi ergo nos commcndamus,lujprocura ne peieamus, eflice potius ut salus noslrade die in -diem multiplicetur, et fiho luo Dominnnoslro Jesu Cluislo viia noslra jugi de\oiioneJanui-lelur. Qui cum Deo Patie, el Sjiiiitu sanclo \hii,

C dominalnr ei rcgnalper Infmila-sjecula Deus 1S3

__ VARLE LECTIONES.ls0Materel gralia?mssemiM.elgralise lslNosler:Ubiinssnosler-uliquelamenubi 8i Sueevideheel mss sic

videheet 183Discrepare\idebilmssdiscrepare\ellevidebil 18*TenominamssteDominam lsl!EiiUihlalemss

et salute 186Sed utiqne tnss si uliqiie lsv Nosliiomninm sahuemss noslta salute 1R8Postposueiismssproposueiis 189Ei qujd mde mss el quam Inde l 90Ahlos mss altos 191

Digne posseriisti mss omtti.digne 19sMttndo perdilo mss omtll. pertblo 193Ms Corb. E. 10. Explicil Scnplum Eddmeii Mouatln depiissima Matre Dei Maria ms S. 62. Exphcit Sermo de sancla Mana.

©E QUATUOR VIRTUTIBUS

QUJE FUERUNT IN BEATAMARIA,

EJUSOUE SUBLIMITATE

CAPUT PRLMUM.

t De lus vtitulibus geneiattm.Multi, dominse sancue Marioe laudes stylo for-

mai e conatl, lihenler humano generi pro Yiribus

proposuere quanla olim in eam confluxit copia vii-

tiilxmi,et quanla nune facilitdle necessiialibus suc-

tuiral morlalium, quanla lunc fuerit donorum gra-tia sublimis ei mirabilis, quanla nunc pietate sit

potenter singulaiis, singulariier dulcis. Kam cum

D qualuor \iitutcs esse philosojihi 11011tacuennt, j'u-slitiam, prudcnliam, forlitnduicm, temperaniiam,ox quibus, quasi ex gaudio [foije leg. quadrmo] li-mite, onine \irlutum agmen emicel, qula majoiesnoslri quatuor primas m ea regnasse docuerunl.,cei tas appendices in ejus animo conquaJiasse per-leve fuil ut ostenderenl.

El juslitiam quidem ej'us sic asseruerunt, quoJipsa tanta lenacjlate Dei prasceplis per legem inhse-