1 Układ pokarmowy Cz. II Cewa pokarmowa Warstwy cewy pokarmowej: 1. Blona śluzowa • nablonek • blaszka wlaściwa • muscularis mucosae 2. Blona podśluzowa 3. Blona mięśniowa • warstwa okrężna • warstwa podlużna 4. Blona surowicza lub wlóknista naczynia bl. wlaściwa nablonek gruczol musc. grudka chlonna mucosae blona podśluzowa gruczol blona surowicza blona mięśniowa warstwa podlużna warstwa okrężna nablonek blaszka wlaściwa z gruczolami muscularis mucosae blona podśluzowa blona mięśniowa Przelyk: • nablonek wielowarstwowy plaski • blaszka wlaściwa bogata w wlókna sprężyste • gruczoly śluzowe (przelykowe gr. wpustowe) w blaszce wlaściwej • szeroka, nieregularna muscularis mucosae o ukladzie podlużnym • gruczoly śluzowe (gr. wlaściwe) w bl. podśluzowej (wydzielająśluz, lizozym, jony wodorowęglanowe) • w blonie mięśniowej mięśnie szkieletowe i gladkie • zewnętrzna blona wlóknista Żolądek • wpust • trzon i dno • odźwiernik Ogólne cechy budowy ściany: • nabl. jednowarstwowy walcowaty pokrywający powierzchnię i tworzący wpuklenia (doleczki żol.) • w blaszce wlaściwej ciasno ulożone gruczoly cewkowe (wpustowe, wlaściwe, odźwiernikowe) • dodatkowa wewnętrzna warstwa mięśniowa o ukladzie spiralnym blona śluzowa blona podśluzowa mięśniówka przelyk wpust Nablonek powierzchniowy • wysokie walcowate komórki • aparat Golgiego • siateczka szorstka • śluzowe ziarna wydzielnicze • mikrokosmki na powierzchni • polączenia międzykomórkowe HCO3 HCl HCO 3 Nierozpuszczalny śluz produkowany przez komórki nablonka powierzchniowego, alkalizowany przez jony wodorowęglanowe przechodzące z podnablonkowych naczyń tworzy warstwę ochronną na wewnętrznej powierzchni żolądka
7
Embed
ś Układ ś ęś pokarmowy - Katedra Histologii CM UJhistologia.cm-uj.krakow.pl/Lekarski/Materialy/Pokarm_2.pdf · 1 Układ pokarmowy Cz. II Cewa pokarmowa Warstwy cewy pokarmowej:
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Nierozpuszczalny śluz produkowany przez komórkinabłonka powierzchniowego,alkalizowany przez jonywodorow ęglanowe przechodz ącez podnabłonkowych naczy ńtworzy warstw ę ochronn ąna wewn ętrznej powierzchniżołądka
2
Miejscowe uszkodzenie ochronnej warstwy śluzoweji komórek nabłonka powierzchniowego prowadzi dopogł ębiaj ącego si ę ubytku błony śluzowej (wrzód żołądka).Uszkodzenia takie spowodowane s ą zazwyczaj przez bakteri ęHelicobacter pylori .
Trzon i dno żołądkaGruczoły żołądkowe wła ściwe: proste gruczoły cewkowe uło żonerównolegle w blaszce wła ściwej, pomi ędzy nimi niewielka ilo śćtkanki ł ącznej z licznymi komórkami i naczyniami włosowatymi
Gruczoł żołądkowy wła ściwyma trzy odcinki:• cieśń• szyjk ę• trzon z dnem
Buduje go pi ęć typów komórek:
• komórki niezró żnicowane - macierzyste (cieśń)
• komórki śluzowe szyjki (szyjka)• komórki główne (trzon)• komórki okładzinowe (wszystkie odcinki)• komórki dokrewne (wszystkie odcinki)
Komórkamacierzysta
Komórki macierzyste żołądkaodpowiadaj ą za odnow ę i regeneracj ęnabłonka powierzchniowego oraz gruczołów
Nisza (cie śń gruczołu żołądkowegoi jej otoczenie):• fibroblasty podnabłonkowe• perycyty kapilarów• komórki okładzinowe
(wszystkie te komórki wydzielaj ączynniki sygnałowe/wzrostowe reguluj ące aktywno ść komórekmacierzystych)
• duże, piramidowe/owalne• kwasochłonne• niekiedy dwuj ądrzaste• system tubularno-p ęcherzykowy/
kanaliki wewn ątrzkomórkowe z licznymimikrokosmkami
• bardzo liczne mitochondria
B
B
Komórki okładzinowe produkuj ą HCli czynnik wewn ętrzny Castle’a.
System tubularno-p ęcherzykowy tocytoplazmatyczny magazyn błonbogatych w transportery jonowe.Po stymulacji p ęcherzyki i rurki wbudowuj ą się w błon ę kanalików wewn ątrzkomórkowych.
„Produkcja” HCl polega na transporciejonów H + and Cl - do światła kanalików wewn ątrzkomórkowych, sk ąd dostaj ąsię do światła gruczołu.
- komórki śluzowe (podobne do kom. nabłonka powierzchniowego)- komórki śluzowe (identyczne jak kom. szyjki) - pojedyncze komórki okładzinowe i dokrewne (kom. G, produkuj ące gastryn ę)
dołeczki
gruczoły
Odźwiernik:• głębokie dołeczki• rozgał ęzione cewkowe gruczoły od źwiernikowe• gruba warstwa okr ężna mi ęśniówki (zwieracz)
Gruczoły od źwiernikowe:
• komórki śluzowe(identyczne jak k. szyjki)produkuj ące też lizozym
• liczne komórki dokrewne (G)produkuj ące gastryn ę
• pojedyncze komórkiokładzinowe
4
Jelito cienkie
zwiększenie powierzchnichłonnej:• fałdy okr ężne: x 2-3• kosmki jelitowe: x 10• brzeżek szczoteczkowy
na powierzchni nabłonka: x 20
Dwa pi ętra błony śluzowej jelita cienkiego:• górne: kosmki jelitowe• dolne: gruczoły (krypty) jelitowe
Nabłonek jelitowy (jednowarstwowy walcowaty) pokrywa kosmki i wy ściela krypty:
Typy komórek:• enterocyty• komórki kubkowe• komórki niezró żnicowane (tylko w kryptach)• komórki Panetha (tylko w kryptach)• komórki dokrewne• komórki szczoteczkowe• komórki M
Enterocyty
• wysokie, walcowate• brzeżek szczoteczkowy
(z ektoenzymami)• liczne organelle• poł ączenia mi ędzy-
komórkowe
Funkcje:
• resorbcja substancji prostych(produktów trawienia)
• pod nabłonkiem ci ągła warstwa miofibroblastów(uczestnicz ą w regulacji odnowy nabłonkai procesów obronnych)
• wewnątrz zr ąb:bogatokomórkowa tkanka ł ączna wiotka(komórki tk. ł ącznej wła ściwej i leukocyty)
Zrąb zawiera:- kapilary o ścianie
okienkowej- pojedyncze ślepe
naczynie chłonne- 1-3 pęczków komórek
mięśniowych gładkich(„pompowanie”chłonki)
Krypta jelitowa
• dno: komórki Panetha i komórkimacierzyste
• ponad dnem: komórki namna żające si ę(progenitorowe)
• górna 1/2: ró żnicuj ące si ę komórki(głównie enterocyty i kubkowe)przesuwaj ące si ę stopniowo ku górze
enterocyty
kom. kubkowe
kom. dokrewne
kom. progenitorowe
kom. macierzyste
kom. Panetha
Dwunastnica
• duże, szerokie kosmki• mało kom. kubkowych• w błonie pod śluzowej
gruczoły dwunastnicze(Brunnera)
Gruczoły dwunastnicze produkuj ą:• zasadowy płyn bogaty w wodorow ęglany (neutralizacja kwa śnej tre ści
przechodz ącej z żołądka)• urogastron (hamuje wydzielanie kwasu solnego w żołądku)• EGF• lizozym
Jelito czcze
• węższe i krótsze kosmki• więcej komórek kubkowych
Jelito kr ęte
• krótkie, w ąskie kosmki• więcej komórek kubkowych• duże skupiska grudek chłonnych
(kępki Peyera) w błonie pod śluzowej
Jelito grube
• brak kosmków - obecne tylkogłębokie, regularne krypty
• bardzo liczne komórki kubkowe• brak komórek Panetha• fałdy półksi ężycowate• zewnętrzna warstwa mi ęśniówki
podzielona na trzy odr ębne„ta śmy”
Funkcje:• wchłanianie wody• transport jonów• produkcja śluzu
(formowanie mas kałowych)
6
Łagodny rozrost krypt jelitowych powoduje powstanieuwypukle ń błony śluzowej – polipów jelita grubego, któremogą ulega ć zezłośliwieniu i dawa ć początek rakowi
Komórki dokrewne cewy pokarmowej(enteroendokrynowe)
• należą do systemu komórek DNES (APUD)• zlokalizowane w nabłonku gruczołów, krypt
i (rzadziej) w nabłonku powierzchniowym• mogą być „otwarte” lub „zamkni ęte”• mają ziarna wydzielnicze w cz ęści podstawnej• produkuj ą hormony peptydowe zazwyczaj
o lokalnym działaniu (wpływaj ą na przepływ krwi,wydzielanie gruczołów i kurczliwo ść mięśniówki),niekiedy równie ż o działaniu odległym
otwarta
zamkni ętaotwarta zamkni ęta
Komórki dokrewne cewy pokarmowej (przykłady)
pobudza łaknieniegrelinaEpsilon
pobudza wydzielanie wodorow ęglanów w trzustce
sekretynaS
pobudza wydzielanieinsuliny, hamuje perystaltyk ę
GLPL
pobudza wydzielanie w trzustce, obkurcza pęcherzyk żółciowy