Page 1
การปกครองตามหลกนตธรรมการปกครองตามหลกนตธรรม(Rule of Law)(Rule of Law)
รฐสมยใหม(Modern State) -
Rule of Law / หลกนตธรรม
หลกการปกครองโดยใชกลไกของกฎหมายเปนสงสงสดหลกการปกครองโดยใชกลไกของกฎหมายเปนสงสงสด เพอเพอ กอใหเกดความเปนธรรมกอใหเกดความเปนธรรม โดยชอบธรรมโดยชอบธรรมทงตอบคคลแตละคนซงทงตอบคคลแตละคนซงเปนสมาชกของรฐทเรยกวาเปนสมาชกของรฐทเรยกวา ประโยชนสวนบคคลประโยชนสวนบคคล ( (individual individual interest) interest) และและ ตอประโยชนสวนรวมตอประโยชนสวนรวม ( (Public Interest)Public Interest)
Page 2
การดาเนนกจการของรฐ
-ตองคานงถงประโยชนสวนบคคลประโยชนสวนบคคล ( (individual individual interest) interest) และและ ประโยชนสวนรวมประโยชนสวนรวม ( (Public Public Interest) Interest)
--กรณทผลประโยชนขดกนกรณทผลประโยชนขดกน รฐตองจดการหารฐตองจดการหามาตรการมาตรการประสานผลประโยชนของทงสองฝายใหเกดดลยภาพใหเกดดลยภาพและความเปนธรรม
--เชนเชน การกาหนดกฎเกณฑการกาหนดกฎเกณฑ ระเบยบปฏบตตางๆระเบยบปฏบตตางๆ ในรปของกฎหมายในรปของกฎหมาย และนโยบายตางๆและนโยบายตางๆ
Page 3
- เปนเครองมอในการจดระบบการบรหารประเทศใหเกดความเปนธรรม ชอบธรรม-เปนกลไกในการวางระบบการประสานผลประโยชนของบคคลและประโยชนสาธารณะใหอยในสภาพทสมดล-เปนเครองมอในการใชอานาจของผปกครองรฐ
กฎหมายทด /Good Law
Page 4
แนวคดทางทฤษฎเกยวกบ Rule of Law
Plato ปราชญชาวกรก ไดเสนอ- รปแบบการปกครองทดทสดคอ “การปกครองโดยราชาปราชญ” “Philosopher-King”-โดยธรรมชาต มนษยมความไมเทาเทยมกนในความรความสามารถ ผทควรยกยองใหเปนชนชนปกครอง(Ruling Class) คอผเปน “ปราชญ”-ปราชญเปนผทมจตภาคปญญาท มงแสวงหาความร เคารพหลกเหตผล มงสรางความดเพอสวนรวม
Page 5
PlatoPlato ––เสนอแนวคดวาเสนอแนวคดวา
-- การปกครองดวยราชาปราชญไมจาเปนตองบรหารตามบทกฎหมาย เพราะเปนผมความร คณธรรม ศลธรรมสง
-- ถาทกคนเปนพลเมองดของรฐถาทกคนเปนพลเมองดของรฐ คอคอ เปนผมเหตผลเปนผมเหตผล(Rational) (Rational) มงมงสรางความดเพอสงคมสรางความดเพอสงคม เหนประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนเหนประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตนสวนตน รฐไมจาเปนตองมกฎหมายรฐไมจาเปนตองมกฎหมาย เพราะกฎหมายไมจาเปนเพราะกฎหมายไมจาเปนสาหรบคนดสาหรบคนด
Page 6
Aristotle(384-322B.C.) ศษยสานก Plato Academy มความเหนวา
มนษยเปนสตวการเมอง เพราะชวตคนสวนใหญตองผกพนกบการเมองตลอดเวลา
-มนษยมจตทมลกษณะมเหตมผลอยในตวตน ทาใหตางจากสตวเดรฉาน
-แตในขณะเดยวกนมนษยยงมลกษณะเฉพาะตวทไรจตสานกแฝงอย ทาใหบางคนทาในสงทไมถกตองได
Page 7
Aristotle(384-322B.C.) มความคดเหนแตกตางกบPlatoวา
- การปกครองดวยมนษยเปนสงไมด เพราะมนษยมกมอารมณ - แตการปกครองดวยกฎหมาย(Rule of Law)จะเปนไปโดยไม
มอารมณโดยมชอบ แตรฐตองมกฎหมายทด และถอกฎหมายเปนสงสงสด
- การปกครองโดยใชกฎหมายเปนสงสงสดจงเปนสงพงปรารถนามากกวาการปกครองโดยมนษย ไมวาจะเปนผใด เพอปองกนไมใหมการใชอานาจตามอาเภอใจ และทาใหสงคมมความมนคง
Page 8
หลกการปกครองหลกการปกครอง ดวยกฎหมายดวยกฎหมาย(Rule of Law)(Rule of Law)
-- การปกครองโดยใหกฎหมายเปนสงสงสดการปกครองโดยใหกฎหมายเปนสงสงสด เพอกอใหเกดความเปนธรรมเพอกอใหเกดความเปนธรรม โดยชอบธรรมโดยชอบธรรม-- เรมมอทธพลและนามาใชเปนหลกการเรมมอทธพลและนามาใชเปนหลกการปกครองประเทศตางๆในยโรปและอเมรกาปกครองประเทศตางๆในยโรปและอเมรกาเหนอเหนอ เมอปลายศตวรรษทเมอปลายศตวรรษท 1717-- ผปกครองรฐตองยอมอยภายใตกฎหมายผปกครองรฐตองยอมอยภายใตกฎหมาย
Page 9
สาเหตทกษตรยตองยอมอยภายใตกฎหมาย
-ความพยายามของนกวชาการ ทไดเผยแพรแนวคดเกยวกบการปกครองโดยกฎหมายออกสสงคมในชวงศตวรรษท16-17 เชน- James Harrington ไดเสนอแนวคดไวในหนงสอชอ “The Commonwealth of Oceana” เมอป ค.ศ. 1656
โดยเสนอหลกการวา “รฐตองปกครองดวยกฎหมายททกคนในสงคมรวมกนจดทาขน และไมมใครถกปกครองโดยผอน เวนแตดวยกฎหมายเพอประโยชนรวมกน”
Page 10
-John Locke ไดเสนอแนวคดเกยวกบการปกครองดวยกฎหมายไวในหนงสอ “Second Treatise of Civil Government” ในป 1690 วา
“รฐอสระทปกครองดวยกฎหมายนน กฎหมายตองเกดจากความยนยอมรวมกนของสมาชกในสงคม เพอใชเปนมาตรฐานในการจาแนกสงผดและสงถก และเปนหลกในการตดสนขอพพาทหรอกระทาสงตางๆทเปนประโยชนตอประชาชน”
Page 11
เกดการปฏวตเกดการปฏวต//The The Glorious Revolution)Glorious Revolution)ในองกฤษในองกฤษ
King William and Queen Mary King William and Queen Mary ขนขนครองราชยครองราชย รฐสภาองกฤษมอานาจเหนอรฐสภาองกฤษมอานาจเหนอกษตรยกษตรย
King WilliamKing William ไดลงนามในกฎหมาย “Bill of Rights ค.ศ.1689” ทคดลอกมาจาก Declaration of Rights ทรฐสภารางขนตงแต ค.ศ. 1258
Page 12
“Bill of Rights ค.ศ.1689”
1. หามกษตรยเกบภาษจากประชาชนโดยไมไดรบความเหนชอบจากรฐสภา
2. หามประกาศกฎอยการศกโดยไมผานความเหนชอบจากรฐสภา
3. ตองใหสทธและเสรภาพประชาชนในการแสดงความคดเหนดานการเมองและศาสนา
จากกฎหมายฉบบนสงผลใหกษตรยองกฤษตองอยใตบงคบของกฎหมายเชนประชาชน
Page 13
แนวคดของRule of Law ยงมอทธพลตอรฐในทวปอเมรกาเหนอ
- 4 ก.ค.1776 หลงจากท13รฐในทวปอเมรกาเหนอ ประกาศอสรภาพจากกษตรยองกฤษมการกลาวไวอยางชดเจนวา “ ในอเมรกามกฎหมายเปนกษตรย” ในรฐธรรมนญรฐแมสซาจเสทส ค.ศ.1980 ไดบญญตไววา “---เพอใหได ผลดทสดจะมการปกครองดวยกฎหมาย มใชปกครองโดยมนษย”- ประมาณ ค.ศ. 1813 ประเทศเยอรมนไดนาแนวคดหลกนตธรรมทวาการปกครองดวยกฎหมาย ทเนนการคมครองสทธเสรภาพของเอกชน มาใชเปนหลกในการปกครอง
Page 14
ความหมายและหลกการของหลกนตธรรม (Rule of Law)เรมตกผลกทางความคดเมอประมาณ ป ค.ศ.1980
หลกนตธรรม เปนหลกการปกครองโดยกฎหมายเพอกอ ใหเกดความเปนธรรมทงตอประโยชนของปจเจกชน และตอประโยชนสวนรวมของรฐ
รฐจงมหนาทตองปกปองทงผลประโยชนปจเจกชน(individual interest) และผลประโยชนมหาชน(Public interest) ในกรณทผลประโยชนขดกน (conflict of interest) รฐตองทาใหเกดดลยภาพทเปนธรรม โดยอาศยกลไกของกฎหมายทดและดาเนนการอยางชอบธรรม
Page 15
หลกนตธรรม (Rule of Law) ประกอบดวยหลกการทสาคญ ดงน
1. หลกรฐและการคมครองสทธและเสรภาพ (State and Protection of Rights and Freedom)2. หลกแหงการแบงแยกการใชอานาจ (Separation of Power)3. หลกแหงความชอบดวยกฎหมายของฝายปกครอง และ ฝายตลาการ (Administrative Legality and Judiciary legality) 4.หลกแหงการมกฎหมายทด (Good law)5.หลกแหงความรบผดชอบของรฐ (State Responsibility)
Page 16
1. หลกรฐและการคมครองสทธเสรภาพ
“รฐ” เปนสถาบนทางสงคมการเมองทเกดจากการรวมตวของกลมคนทมความตองการทจะอยรวมกน โดยมความผกพนทงทางวตถ จตใจ ความคด ความเชอ ธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม
การดารงอยและการดาเนนกจกรรมของรฐจงมเปาหมายเพอใหสมาชกรฐสามารถอยรวมกนไดอยางสงบสขมนษยจงเปนเปาหมายการดาเนนกจกรรมของรฐ เพราะการท
รฐจะดารงอยไดตองมราษฎรจานวนหนงทเปนสมาชก รฐจงตองดารงอยเพอพลเมองของรฐ
Page 17
ตามทฤษฎสญญาประชาคม/ Social Contract Theory
-รฐไมไดเกดจากพระผเปนเจา หรอสงศกดสทธใดๆ
-แตเกดจากการสรางขนของมนษย โดยการยอมสละสทธตามธรรมชาตทมอยใหกบองคอธปตย
-อดตการมอบอานาจใหผปกครองรฐทาแบบเบดเสรจเดดขาด ประชาชนตองเชอฟงรฐไมมสทธตอตาน
Page 18
การใชเสรภาพทสมบรณในสงคมทาใหเกดความขดแยงอยางมาก
มนษยจงมอบสทธใหองคอธปตย”ดวยการทาสญญาประชาคมวาจะรกษาเสรภาพของตนไว มการจดตงรฐบาลมาทาหนาทใชอานาจปกครอง ตราบเทาทยงไดรบความไววางใจจากประชาคม
รฐบาลตองรบผดชอบ สงเสรมและเคารพสทธและเสรภาพของประชาชน เพอปองกนการปกครองแบบเผดจการ
Page 19
ศกดศรของความเปนมนษยเปนสงทรฐตองใหความเคารพ
หลกนตธรรม จงมความเกยวพนกบสทธเสรภาพของบคคลและสทธในความเสมอภาค เพราะสทธทงสองถอเปนพนฐานของความเปนมนษย
ในสงคมประชาธปไตยรฐตองใหความเคารพในสทธและเสรภาพของปจเจกบคคล เพอความเปนอสระในการดารงชวต คด และกระทาการตางๆทตองการอยางเตมท
Page 20
- แมทกคนมสทธและเสรภาพแตการใชสทธอาจสงผลกระทบ หรอกอใหเกดความเสยหายตอผอนได
- แนวคดเกยวกบการกาหนดขอบเขตของสทธ และเสรภาพของบคคลจงเกดขน เพอความสงบสข ความเปนระเบยบเรยบรอยและความเปนธรรมในสงคม
- กรอบของการใชสทธเสรภาพทเปนทยอมรบในสงคมประชาธปไตย คอ
“สทธ” จะถกจากดไดกแตโดยกฎหมายเทานน”
Page 21
ตามหลก นตธรรม
กฎหมายทรฐออกมาเพอจากดขอบเขตการใชสทธและเสรภาพของบคคล ตองเปนกฎหมายทผานความเหนชอบจากตวแทนของประชาชน(รฐสภา) เทานน
Page 22
เพอเปนหลกประกนวาสทธและเสรภาพของบคคลจะไมถกละเมดจากผใชอานาจรฐ จงมการยดถอหลกการดงน
1. ใหมการระบถงสทธและเสรภาพของบคคลไวใน รฐธรรมนญแหงรฐ เพอปองกนไมใหรฐกระทาการใดๆทขดตอสทธเสรภาพทมอยตามรฐธรรมนญได เพราะรฐธรรมนญเปนกฎหมายทมฐานะสงสดของรฐ
2. การจากดสทธและเสรภาพของบคคลตองทาเทาทจาเปนและเปนการทวไป ไมมงเนนทจะใชบงคบกบคนใดหรอกรณใดเปนการเฉพาะ
Page 23
3. กฎหมายตองใหหลกประกนการใชสทธทางศาล เพอใหสทธแกบคคลในการโตแยงการกระทาของรฐทเหนวาไมถกตอง ทาใหไดรบความเสยหายหรอไมเปนธรรม โดยผานองคการศาลทถอวาเปนองคกรทมความเปนกลางและอสระ4. กฎหมายทออกมาใช อาจจาเปนตองเปดโอกาสใหเจาหนาทสามารถใชดลยพนจได แตตองมมาตรการในการจากดขอบเขตการใชดลยพนจและม
ระบบการตรวจสอบทดเพอใหการใชดลยพนจเปนไปอยางถกตอง ชอบธรรม
Page 24
ขอด-ขอเสยของการใชดลยพนจ
ขอด - ทาใหกฎหมาย ระเบยบ กฎเกณฑ และแนวทางปฏบต มความยดหยน สามารถนาไปปรบใชไดอยางเหมาะสมกบกรณ หรอสถานการณได และนามาซงความเปนธรรม ถามการใชอยาง ถกตอง เหมาะสม
ขอเสย - อาจทาใหเกดการเลอกปฏบต ถามการจงใจใชดลยพนจโดยมเจตนาอนแอบแฝง หรออาจมการใชดลยพนจผดพลาด
Page 25
เชน ในการใชดลยพนจพจารณาเพอตดสนใจ หรอวนจฉยสงการ ดาเนนการของเจาหนาทรฐแตละฝาย อาจมมาตรฐานหรอแนวทางในการวนจฉยทตางกนตามบทบาท อานาจและภาระหนาท
ตวอยางเชน ระบบการตรวจสอบการใชดลยพนจของผใชอานาจรฐในกระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทย ประกอบดวย เจาหนาทตารวจ(พนกงานสอบสวน)พนกงานอยการ ศาลยตธรรม (ผพพากษา)
Page 26
หลกแหงการเคารพสทธเสรภาพของประชาชน
การตรากฎหมายของรฐมาบงคบใช รฐตองเคารพในสทธเสรภาพของประชาชน และเอกชน โดยตองพยายามจากดสทธเสรภาพเทาทจาเปนเทานน
การกาหนดโครงสรางของกฎหมายจงตองตงอยบนหลกแหงการกอใหเกดการประสานประโยชนของกลมตางๆในสงคม โดยทกกลมสามารถยอมรบไดวา ไมมใครไดหมด หรอเสยหมด
Page 27
การออกกฎหมายอยางไรจงเปนการเคารพตอสทธเสรภาพของประชาชน จงขนอยกบปจจยหลายอยาง
1. ความคดเหนของประชาชนในแตละรฐ วา มความคดอยางไรกบสทธเสรภาพ ยอมรบในการใชอานาจรฐไดแคไหน
2. วธคด ความเชอ บคลกภาพ ลกษณะวธการตดสนใจและการใชดลยพนจของผใชอานาจรฐ หรอเจาหนาทรฐ
3. คานยม ขนบธรรมเนยมประเพณของสงคมแตละแหง
Page 31
2 หลกการแบงแยกการใชอานาจรฐ(Separation of Power)
ทมาของแนวคดเกยวกบการแบงแยกการใชอานาจอธปไตย
นกปราชญและนกคดหลายทาน เชน James Harrington, John Locke, Montesquier , Rousseau ไดนาเสนอแนวคด
- อานาจสงสดของรฐ 3 ดานคอ อานาจนตบญญต อานาจบรหาร และ อานาจตลาการ
- เมอใดถาอานาจนตบญญตและอานาจบรหารรวมอยทคนๆ เดยว หรอ องคกร หรอสภาเดยวกน อาจมการออกกฎหมายและใชกฎหมายตามความตองการของผมอานาจ
Page 32
แตถาอานาจบรหารกบตลาการถกใชโดยคนๆเดยวกน หรอองคกรเดยวกน ประชาชนอาจถกบบคน หรอมการพจารณาคดอยางไมเปนธรรม
แตทกสงทกอยางอาจสญสนไปหมด อสรภาพอาจไมเหลออย กฎหมายจะไมแนนอน สงคมจะสบสน ถาบคคลคนเดยว หรอกลมเดยวเปนผใชอานาจทง 3ดาน
“คนทกคนเมอมอานาจ มกมวเมาลมหลงในอานาจ และมกใชอานาจอยางสดโตงเสมอ”
Page 33
-ดงนน เพอปองกนไมใหมการใชอานาจเกนขอบเขตไมชอบธรรม
- ตองทาใหอานาจหยดยงอานาจตามวถทางของมน- โดยมการกระจายการใชอานาจอธปไตยไปใหองคกรหรอบคคลตางกน เพอใหมการคานและดลอานาจกนอยางเหมาะสม
Montesquieu
-เสนอใหแบงแยกอานาจการปกครองเปน 3 ฝายคอ นตบญญต บรหารและตลาการ ไวในหนงสอ “The Spirit of Laws (1748)
Page 34
ผใชอานาจผใชอานาจ รฐรฐ33ฝายฝาย
กระทาการทางนตบญญตการพจารณาอนมตกฎหมาย นโยบาย ตรวจสอบ การกระทาของรฐบาล
กระทาทางบรหาร ไดแก การออกคาสง อนมต อนญาต และการจดทาบรการสาธารณะ
กระทาการทางตลาการ ไดแก การพจารณาวนจฉย ชขาดขอพพาท คดความ การออกคาสงตางๆ
แนวคดเกยวกบการแบงแยกการใชอานาจ /Separations of Power
Page 35
“รฐสมยใหม” (modern state) ถกกาหนดใหเปนนตรฐ (Legal State)
ผปกครองรฐผปกครองรฐ
ถาไดรบมอบใหเปนผใชอานาจทง3แบบเบดเสรจสมบรณ (Absolute Monarchy) โดยไมมการจากดขอบเขตอานาจหรอการคานดลอานาจทด
- ทาใหเกดการใชอานาจตามอาเภอใจ มงรกษาอานาจตนมากกวาผลประโยชนของสวนรวม
Page 36
แตทกสงทกอยางอาจสญสนไปหมด อสรภาพอาจไมเหลออย กฎหมายจะไมแนนอน สงคมจะสบสน ถาบคคลคนเดยว หรอกลมเดยวเปนผใชอานาจทง 3ดานอยางเดดขาด(absolute power)
“คนทกคนเมอมอานาจ มกมวเมาลมหลงในอานาจ และมกใชอานาจอยางสดโตงเสมอ”
Page 37
ดงนนเพอเปนการคมครองสทธเสรภาพของประชาชนใหพนจากการใชอานาจตามอาเภอใจของผปกครองรฐตองทาใหอานาจหยดยงอานาจตามวถทางของมน
- โดยจดระเบยบการใชอานาจอธปไตยโดยคานงถงหลกการแบงแยกการใชอานาจ โดยมการกระจายการใชอานาจอธปไตยไปใหองคกรหรอบคคลทตางกน เพอไมใหฝายใดมอานาจมากเกนไป
RousseauJohn LockeMontesquieu
Page 38
คาวา “Separation of Power” หรอการแบงแยกอานาจ หมายถงการแบงแยกองคกรผใช
อานาจอธปไตยทง3ดาน เพอปองกนไมใหเกดการผกขาดการใชอานาจ และมการถวงดลการใชอานาจอยางเหมาะสม
แนวคดการแบงแยกการใชอานาจอธปไตยของรฐจงมอทธพลตอการจดระเบยบการใชอานาจอธปไตยในรฐธรรมนญของรฐตางๆเพอกาจดการใชอานาจเผดจการของผปกครองรฐโดยมกรอบคดใหมการกระจาย
การใชอานาจอธปไตยไปใหองคกรหรอบคคลทตางกน
Page 39
รฐธรรมนญของแตละประเทศ ซงอาจมหลกการทแตกตางกนไปตามสถานการณทางการเมอง วฒนธรรมทางการเมอง และอดมการณทางการเมองทแตละประเทศยดถอ
รฐธรรมนญรฐธรรมนญ หมายถงกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศหมายถงกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศ โดยกาหนดรปแบบโดยกาหนดรปแบบ หลกการหลกการ และวธการดาเนนการปกครองและวธการดาเนนการปกครอง รวมทงกาหนดหนาททประชาชนมตอรฐและอานาจหนาททรวมทงกาหนดหนาททประชาชนมตอรฐและอานาจหนาททรฐมตอปะชาชนไวรฐมตอปะชาชนไว
Page 40
รฐทกรฐตองมรฐธรรมนญเปนหลกกฎหมายในการจดระเบยบอานาจอธปไตย ตามอดมการณทางการเมอง
-อดมการณประชาธปไตย- มการแบงแยกการใชอานาจออกจากกน โดยมหลกประกนเสรภาพและความเสมอภาคใหบคคล
-อดมการณสงคมนยมคอมมวนสต- เนนการรวมอานาจไวทบคคลหรอองคกรเดยว มการจากดสทธเสรภาพทางการเมอง
Page 41
ประเภทของรฐธรรมนญประเภทของรฐธรรมนญ
1.1.รฐธรรมนญจารตประเพณรฐธรรมนญจารตประเพณ คอรฐธรรมนญทไมไดมการคอรฐธรรมนญทไมไดมการรวบรวมไวเปนลายลกษณอกษรในฉบบเดยวกนรวบรวมไวเปนลายลกษณอกษรในฉบบเดยวกน เชนรฐธรรมนญเชนรฐธรรมนญองกฤษองกฤษ มาจากมาจาก กฎหมายทออกโดยรฐสภากฎหมายทออกโดยรฐสภา คาพพากษาศาลคาพพากษาศาล จารตจารตประเพณประเพณ ธรรมเนยมปฏบตประจาชาตธรรมเนยมปฏบตประจาชาต
22.. รฐธรรมนญลายลกษณอกษรรฐธรรมนญลายลกษณอกษร เปนรฐธรรมนญทมการบญญตเปนรฐธรรมนญทมการบญญตจดทาหลกการปกครองประเทศขนเปนลายลกษณอกษรอยางจดทาหลกการปกครองประเทศขนเปนลายลกษณอกษรอยางชดเจนชดเจน
Page 42
วตถประสงคของการมรฐธรรมนญคอ
-การสรางระบบการบรหารบานเมองใหมประสทธภาพ เพอผลประโยชนสวนรวม ไมใชเพอผลประโยชนสวนบคคล
-เพอแสดงใหเหนถงขอจากดในการบรหารประเทศของผใชอานาจ ไมใชเปนหลกประกนสทธเสรภาพของบคคลวาสามารถมสวนรวมไดทกเรอง
Page 43
แนวคดเรอ”ความเปนประชาธปไตย”
-หลกการแยงแยกการใชอานาจรฐ และการมสวนรวมทเสนอโดยนกวชาการ เมอ300ปทผานมา
-เปนกลไกในการเปลยนแปลงระบอบการปกครองในระบอบสมบรณาญาสทธราช มาเปนระบอบประชาธปไตย
-เพอใหเกดการกระจายอานาจอธปไตยไมใหถกผกขาดหรอถกรวมศนยทชนชนนา
Page 44
หลกการพนฐานของหลกการพนฐานของกฎหมายกฎหมายรฐธรรมนญทรฐธรรมนญทตองมลาดบแรกคอตองมลาดบแรกคอ
-- ““รปแบบของการรปแบบของการปกครองปกครอง”” ““forms of forms of governmentgovernment”” หมายถงหมายถงการจดองคกรของการจดองคกรของสถาบนการเมองทเปนสถาบนการเมองทเปนองคกรสงสดทผใชองคกรสงสดทผใชอานาจรฐแทนประชาชนอานาจรฐแทนประชาชน
--การออกแบบรฐธรรมนญคอการออกแบบรฐธรรมนญคอ
การกาหนดรปแบบของการการกาหนดรปแบบของการปกครองประเทศทเรยกวาปกครองประเทศทเรยกวา ““System of Government/ System of Government/ Forms of governmentForms of government””
-แสดงใหเหนวาจะทาการปกครองในรปแบบใด เชน ประชาธปไตย เผดจการ สงคมนยม ฯลฯ
Page 45
““System of System of Government/ Government/ Forms of Forms of governmentgovernment””
-ยคแรกของการรวมตวเปน “รฐสมยใหม” (modern state) เปนนตรฐ (Legal State)
-ระบอบสมบรณาญาสทธราช /Monarchy /ราชาธปไตย
-ระบอบประชาธปไตย
- การแบงแยกการใชอานาจอธปไตยในรฐธรรมนญอาจแบงตาม Forms of Forms of governmentgovernment
Page 46
““System of Government/ System of Government/ Forms of governmentForms of government””
1ระบบประธานาธบด /Presidential System
2 ระบบรฐสภา/Parliamentary System
3 ระบบกงประธานาธบด /Semi-Presidential System
Page 47
ระบบประธานาธบด มการแบงแยกองคกรผใชอานาจบรหารและนตบญญตออกจากกนอยางเดดขาด
- ประธานาธบดเปนผใชอานาจบรหาร เปนผไดรบการเลอกตงจากประชาชน มอานาจแตงตงและถอดถอน รฐมนตร
-รฐสภาเปนผใชอานาจนตบญญต ม2สภา
- ประธานาธบด และร.ม.ต. ไมตองรบผดชอบทางการเมองตอรฐสภา ไมมอานาจยบสภา
- รฐสภาไมมอานาจลงมตไมไววางใจประธานาธบด
Page 48
ทมาของรฐธรรมนญของสหรฐอเมรกา
รฐ 13รฐในทวปอเมรกาประกาศอสรภาพจากการเปนอาณานคมของกษตรยองกฤษเมอวนท 4 ก.ค. 1776ระยะแรกตางมรฐธรรมนญมลรฐของตน
ค.ศ.1781 ไดตกลงกนวาจะทาการปกครองในรปแบบสมาพนธรฐ (Confederation of States)
ในปค.ศ.1787 มการจดตงสภาConventionขนโดยม George Washington เปนประธาน
สภาฯเสนอใหมการปกครองแบบรฐรวม(United States)ใชรฐธรรมนญฉบบเดยวกนในรปแบบสหพนธรฐ
Page 49
การปกครองแบบรฐการปกครองแบบรฐรวมมลกษณะรวมมลกษณะ
การกระจายอานาจการกระจายอานาจ โดยแลงอานาจโดยแลงอานาจอธปไตยออกเปนอธปไตยออกเปน 22 ระดบระดบ คอคอ ระดบชาตระดบชาต และระดบทองถนและระดบทองถน((มลรฐมลรฐ))
มลกษณะเปนรฐบาลซอนรฐบาลมลกษณะเปนรฐบาลซอนรฐบาล (dual government) (dual government) คอคอ
1.1.รฐบาลกลางรฐบาลกลาง (Central Government)(Central Government)
2.2. รฐบาลมลรฐรฐบาลมลรฐ((ทองถนทองถน))
Page 50
รปแบบการปกครองแบบรฐรวมทาไดรปแบบการปกครองแบบรฐรวมทาได 22 รปแบบรปแบบ
1.1. รปแบบสมาพนธรฐรปแบบสมาพนธรฐ(confederation) (confederation) ไมมฐานะเปนรฐตามไมมฐานะเปนรฐตามกฎหมายระหวางประเทศกฎหมายระหวางประเทศ เปนการรวมตวกนเพอดาเนนการอยางเปนการรวมตวกนเพอดาเนนการอยางใดอยางหนงรวมกนใดอยางหนงรวมกน เชนเชน สมาพนธรฐอเมรกาเหนอสมาพนธรฐอเมรกาเหนอ (Articles of (Articles of Confederation) Confederation) ชวงปชวงป คค..ศศ.. 17811781--17891789
2.2. สหพนธรฐสหพนธรฐ((federation)federation) เปนการรวมตวของรฐตงแตเปนการรวมตวของรฐตงแต 22รฐขนไปรฐขนไปแบบถาวรแบบถาวร มการจดตงรฐบาลกลางเพอบรหารสหพนธรฐมการจดตงรฐบาลกลางเพอบรหารสหพนธรฐ ทาใหมทาใหมฐานะเปนรฐตามกฎหมายระหวางประเทศฐานะเปนรฐตามกฎหมายระหวางประเทศ
Page 51
หลกการพนฐานของรฐธรรมนญสหรฐฯ
-ใหความสาคญกบการจดตงองคกรหลกทสาคญทเรยกวา “สถาบนการเมอง ไดแก รฐบาล รฐสภา และศาล
- เพอสรางระบบการบรหารประเทศทมประสทธภาพ สามารถสรางผลประโยชนและแกไขปญหาของประเทศได
Page 52
“Constitution of The United States of American ค.ศ.1787 ” ประกาศใชเมอ 17 ก.ย.1787
เปนรฐธรรมนญลายลกษณอกษรทมอายยาวทสดในโลก (222 ป)
สาระสาคญของรฐธรรมนญฉบบน
1. รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด เพราะประชาชนเขาไปมสวนรวม ดวยการเลอกผแทนเขาไปเปน “สภา Convention” เพอเปนผรางรฐธรรมนญ รฐธรรมนญจงเปน “สญญาประชาคม” ทประชาชนรวมกนกาหนดขนมา
Page 53
“Constitution of The United States of American ค.ศ. 1787 ” ประกาศใชเมอ 17 ก.ย.1787
-- จดทาโดยสภารางรฐธรรมนญจดทาโดยสภารางรฐธรรมนญ มาจากผแทนรฐมาจากผแทนรฐ 1313 รฐรฐ 5555คนคน มม George Washington George Washington เปนประธานเปนประธาน
--เปนรฐธรรมนญลายลกษณอกษรทเกาแกทสดในโลกเปนรฐธรรมนญลายลกษณอกษรทเกาแกทสดในโลก(218(218ปป)) มม 77หมวดหมวด 2626 มาตรามาตรา สนแตครอบคลมสาระสาคญทกเรองสนแตครอบคลมสาระสาคญทกเรอง
Page 54
2 ประชาชนมสทธทจะเปลยนแปลงรฐธรรมนญได เพราะรฐธรรมนญอาจลาสมย ไมทนตอเหตการณทเปลยนแปลงอยางรวดเรว มวธการ 2 วธคอ
2.1 รฐสภาเปนผเสนอขอแกไขโดยไดรบความเหนชอบจาก 2/3 ของจานวนสมาชกทงหมดของสองสภา
2.2 รฐสภามลรฐรวมกน 2/3ของจานวนมลรฐทงหมดประชมกนเพอขอแกไข
การแกไขรฐธรรมนญจะมความสมบรณตอเมอรฐสภามลรฐจานวน 3/4ใหสตยาบน
Page 55
รฐธรรมนญสหรฐฯ ม 7หมวด 26มาตรา สามารถครอบคลมหลกการปกครองประเทศไดอยางกวางขวาง โดยม หลกการพนฐานของรฐธรรมนญแหงสหรฐอเมรกาทสาคญมดงน
1. ประเทศสหรฐ มการปกครองแบบสาธารณะรฐ ประชาธปไตย
2. ประชาชนทกคนเสมอภาคกนภายใตกฎหมาย
3. มบทบญญตคมครองสทธเสรภาพตางๆของประชาชนไวอยางชดเจน
4 มการแบงแยกรฐออกจากศาสนา ไมมศาสนาทเปนทางการ
Page 56
4 มการแบงแยกการใชอานาจอธปไตย และระบบการคานและดลอานาจ (Check and Balance) ไวในรฐธรรมนญ
- ประธานาธบดเปนผไดรบมอบหมายใหเปนผใชอานาจบรหาร
- รฐสภาเปนผใชอานาจนตบญญต
- ศาลสงสหรฐเปนผใชอานาจตลาการ
- มระบบการคานและดลอานาจเพอปองกนไมใหฝายใดฝายหนงมอานาจมากเกนไปจนกลายเปนเผดจการ เชน
Page 57
- ประธานาธบด มอานาจแตงตงบคคลใดมาทางานในรฐบาล เชน ร.ม.ต. แตตองไดรบความเหนชอบจากวฒสภากอน
- ประธานาธบดจะทาสนธสญญากบตางประเทศ ประกาศสงครามตองไดรบความเหนชอบจาก2/3ของจานวนสมาชกวฒสภา
-ประธานาธบดมสทธยบยง(Veto)กฎหมายของรฐสภาได แตถาสภาฯยนยนดวยคะแนน2/3ของ2สภา สามารถประกาศใชได
Page 58
-- ศาลสงสหรฐมอานาจพจารณาวนจฉยวากฎหมายทออกโดยรฐสภาและผานการลงนามจากประธานาธบดเปนโมฆะได
-- ประธานาธบดเปนผเสนอชอผพพากษาศาลสงแตตองไดรบความเหนชอบจากวฒสภา 2/3
--ประธานาธบด รองประธานาธบด ผพพากษาศาล หวหนาหนวยรฐการ อาจถกปลดจากตาแหนงได ตามกระบวนการ Impeachment เมอมพฤตกรรม หรอการกระทาทไมถกตอง ไมเหมาะสม
Page 59
กระบวนการ impeachment เปนกระบวนการตรวจสอบ ประธานาธบด ผพพากษาศาลสง รฐมนตร นกการเมองฯลฯ ทรฐธรรมนญกาหนดไว
ใหสภาผแทนเปนผมสทธดาเนนการฟองรอง และวฒสภาเปนผทาหนาทตดสนชขาด
5. สรางระบบสหพนธรฐ ปกครองแบบรฐรวม มการจดองคกรและแบงอานาจระหวางรฐบาลกลางและมลรฐ
รฐบาลกลาง มอานาจออกเงนตรา ประกาศสงคราม กจการตางประเทศ
Page 60
ระบบรฐสภา/Parliamentary System
ทถกกาหนดไวในรฐธรรมนญของประเทศตางๆอาจแบงเปน 2รปแบบ
Page 61
1รปแบบทพระมหากษตรยทรงเปนผใชอานาจบรหารโดยตรง
-กษตรยเปนทงประมขของรฐและประมขของฝายบรหาร
-กษตรยเปนผใชอานาจบรหารในนามของประชาชน มอานาจแตงตงคณะรฐมนตร เรยกวา “รฐบาลของพระมหากษตรย”
-สภาผแทนราษฎรเปนผใชอานาจนตบญญต กษตรยมอานาจยบสภาได แตสภาไมมอานาจลงมตไมไววางใจรฐสภาได
Page 62
รปแบบท2 มหลกการสาคญ
1. พระมหากษตรยทรงเปนประมขแหงรฐในเชงสญญาลกษณ
2. ทรงแตงตงนายกรฐมนตรเปนหวหนาฝายบรหาร
3. รฐสภาประกอบดวยสภาผแทนฯและวฒสภาเปนผใชอานาจนตบญญต
4. ค.ร.มจะบรหารประเทศไดตอเมอไดรบความไววางใจจากสภาผแทนฯ
5. นายกร.ม.ต. มอานาจยบสภาได
Page 63
รปแบบท1พระมหากษตรยทรงเปนผใชอานาจบรหารโดยตรง
1. นยมใชในยโรป เชน Denmark Netherlands, Belgium, Norway, Sweden, Luxemburg
2. กษตรยยงเปนสถาบนททาหนาทในการถวงดลการใชอานาจของรฐสภาฯทมาจากการเลอกตง
3. สามารถเปนกลไกในการสนบสนนประชาธปไตยใหสามารถพฒนาไปไดอยางด
Page 64
ระบบรฐสภา การแบงแยกองคกรผใชอานาจนตบญญต และอานาจบรหารไมเครงครด
- รฐสภา เปนองคกรหลกในการใชอานาจอธปไตยกระทาทางนตบญญต
- ค.ร.ม. กระทาการทางการบรหาร- รฐบาล สามารถเขาไปรวมใชอานาจอธปไตยทางนต
บญญตกบรฐสภาได- สมาชกรฐสภาสามารถเปน ค.ร.ม. ได- สภาฯลงมตไมไววางใจรฐบาลได- นายกรฐมนตร ยบสภาได
Page 65
รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550
-มการแบงแยกองคกรผใชอานาจนตบญญตและบรหารออกจากกน(มาตรา 3)
-แตเปดโอกาสให ครม.เขารวมใชอานาจนตบญญตกบรฐสภาได
และใหรฐสภารวมใชอานาจบรหารรวมกบฝายบรหารได
- มการถวง ดลอานาจระหวางฝายนตบญญตแลฝายรหาร โดยให ส.ส.1/5 และ 1/6 คนมสทธยนอภปรายไมไววางใจ นายกรฐมนตร และ ร.ม.ต.ได
Page 66
หลกความชอบดวยกฎหมายPrinciple of Legality
- ตามหลก Rule of Law -กฎหมายคอสงสงสด
- การกระทาขององคกร/สถาบน/หนวยงาน/บคลากรทเปนผใชอานาจรฐตองกระทาการทกอยางอยางถกตองชอบธรรมตามกฎหมายทใหอานาจไวเสมอ
Page 67
รฐมฐานะเปน นตรฐ/Legal State
- รฐธรรมนญเปนสงสงสดแหงรฐ- ประมขและผใชอานาจรฐทกฝาย(นตบญญต บรหาร ตลาการ) ตองอยภายใตบงคบกฎหมาย
การกระทาทกอยางตองเปนไปอยางชอบธรรมตามกฎหมายเสมอ
Page 68
หลก Rule of Law
รฐธรรมนญ กาหนดองคกรและระเบยบการใชอานาจสงสดของรฐ 3 ดาน
-อานาจนตบญญต อานาจบรหาร อานาจตลาการ
หลกความชอบดวยกฎหมายแบงเปน
1.หลกความชอบดวยรฐธรรมนญและกฎหมายขององคกรตามรฐธรรมนญ (รฐสภา รฐบาล ศาล)
2.หลกความชอบดวยกฎหมายของฝายปกครอง
Page 69
1. หลกความชอบดวยรฐธรรมนญและกฎหมายของการกระทาขององคกรนตบญญต
รฐธรรมนญ- กอตงองคกรนตบญญต(รฐสภา)
- การกระทาขององคกรนตบญญตจงขดหรอแยงรฐธรรมนญไมไดเนองจากเปนองคกรตามรฐธรรมนญ
-การออกกฎหมายหรอกระทาการใดๆทขดหรอแยงกบบทบญญต หรอเจตนารมณของรฐธรรมนญไมได
ศาลรฐธรรมนญ
Page 70
องคกรฝายบรหารแบงเปน 2ประเภท- รฐบาล (Government)
- องคกรรฐฝายปกครองและเจาหนาทรฐฝายปกครอง (Administrative Organs)
2.หลกความชอบดวยกฎหมายของฝายบรหารและฝายปกครอง Legality Principle of Government/Administration
Page 71
สถาบนสถาบน ““รฐรฐ””ตามหลกกฎหมายมหาชนแบงเปนตามหลกกฎหมายมหาชนแบงเปน1)1)สถาบนทเกดตามสถาบนทเกดตามรฐธรรมนญรฐธรรมนญ เรยกวาเรยกวา สถาบนการเมองสถาบนการเมอง//องคกรตามองคกรตามรฐธรรมนญรฐธรรมนญ//Constitutional Constitutional OgansOgans เชนเชน รฐบาลรฐบาล รฐสภารฐสภา 2)2) สถาบนทเกดตามสถาบนทเกดตามกฎหมายปกครองกฎหมายปกครองเรยกวาเรยกวา สถาบนการปกครองสถาบนการปกครอง เชนเชน หนวยงานราชการหนวยงานราชการ กระทรวงกระทรวง ทบวงทบวง กรมกรม ในสวนกลางในสวนกลาง ภมภาคภมภาค องคกรองคกรปกครองสวนทองถนปกครองสวนทองถน
Page 72
รฐบาล (Government) -มสถานะเปน สถาบนทางการเมอง ทเกดจากรฐธรรมนญ - เปนองคกรตามรฐธรรมนญ- เปนผใชอานาจฝายบรหาร ทาหนาทในการบรหารและปกครองประเทศ โดยใชอานาจหนาทกระทาการตางๆตามทกฎหมายใหอานาจไว -โดยมองคกรฝายปกครองเปนกลไกหลกในการดาเนนการตางๆ
Page 73
อานาจหนาทของคณะรฐมนตร/รฐบาลม 2สถานะ
1. สถานะทเปนฝายบรหาร ค.ร.ม.จะทางานในลกษณะทเปนองคกรคอทางานรวมกนเปนคณะ เชน การลงมตเหนชอบในนโยบายตางๆ การกระทาของรฐบาลทเกยวของกบตางประเทศ เชน การทาขอตกลงกบตางประเทศการทาขอตกลงกบตางประเทศ
การใชอานาจในฐานะทเปนองคกรฝายบรหารและใชอานาจตามรฐธรรมนญการเสนอรางกฎหมายตอรฐสภาการเสนอรางกฎหมายตอรฐสภา การการประชมสภาประชมสภา ประชมคณะรฐมนตรประชมคณะรฐมนตร
รฐสภา /ศาลรฐธรรมนญ
ผตรวจสอบ
Page 74
การกระทาของรฐบาลในสถานะท2
2.2. ฐานะผบงคบบญชาระดบสงของฝายฐานะผบงคบบญชาระดบสงของฝายปกครองปกครอง ทตองรบผดชอบทตองรบผดชอบ กากบกากบ ดแลดแลภารกจรฐภารกจรฐ ทมอบหมายใหกระทรวงทมอบหมายใหกระทรวง และและ หนวยงานของรฐอนๆทไดรบมอบหมายใหหนวยงานของรฐอนๆทไดรบมอบหมายใหเปนผดาเนนการแทนเปนผดาเนนการแทนเชนรฐมนตรเชนรฐมนตร //นายกนายก รร..มม..ตต.. ทาหนาทในทาหนาทในฐานะหวหนาฝายปกครองฐานะหวหนาฝายปกครอง ลงนามแตงตงลงนามแตงตงขาราชการขาราชการ ลงนามในคาสงอนมตลงนามในคาสงอนมต อนญาตอนญาตตางๆตางๆ การออกการออก พพ..รร..ฎฎ.. กฎกระทรวงกฎกระทรวง ระเบยบระเบยบ มาใชในการบรหารราชการมาใชในการบรหารราชการ //การจดทาบรการสาธารณะการจดทาบรการสาธารณะ
Page 75
ภารกจของรฐ/function of state
1.ภารกจหลก/basic function ไดแกภารกจดานการรกษาความมนคง การรกษาความสงบเรยบรอยความปลอดภยของรฐ การตดตอสมพนธกบตางประเทศ การอานวยความยตธรรม ฯลฯ
2 ภารกจรอง/ secondary function ไดแกภารกจทเกยวกบการจดสงอานวยความสะดวก ในการดาเนนชวต การสรางคณภาพชวตทดใหประชาชน การพฒนาสงคมและประเทศชาตฯลฯ
Page 76
เพอใหรฐสามารถจดทาภารกจตางๆตอบสนองความตองการของประชาชน และสงคมรฐไดอยางทวถง ตอเนอง เปนธรรมและมคณภาพ
-รฐบาลจงมการจดตง และมอบหมายให หนวยงาน และเจาหนาทรฐทเรยกวาองคกรรฐฝายปกครอง/Administrative Organs ขนมาเปนผรบผดชอบ เชน กระทรวง กรม กอง สานก ฯลฯในสวนกลาง จงหวด อาเภอ องคการปกครองสวนทองถน ฯลฯ- ในแตละประเทศอาจมการจดตงองคกรฝายปกครองทมรปแบบทแตกตางกนไป ตามระเบยบบรหารราชการและรปแบบการปกครอง
Page 77
องคกรรฐฝายปกครอง (Administrative Organs)
-เปนสถาบนทเกดจากกฎหมายปกครอง เรยกวา “สถาบนทางปกครอง”
- การกระทาของ สถาบน หนวยงานองคกร และเจาหนาทในสถาบน เรยกวา “การกระทาทางปกครอง
- ผปฏบต เรยกวา “ฝายปกครอง”
Page 78
การกระทาขององคกรตลาการ(ศาล)ฝายปกครอง
Administration
หมายถง หนวยงานของรฐฝายปกครอง ทอยในบงคบบญชา หรอ กากบ ควบคม ดแล ของนายกรฐมนตร รฐมนตร เชน กระทรวง กรม กอง สานก ฯลฯในสวนกลาง จงหวด อาเภอ องคการปกครองสวนทองถน องคกรในกากบของรฐ เชน สานกงานคณะกรรมการเลอกตง สานกงานคณะกรรมการปองกนปราบรามการทจรตแหงชาตฯลฯ
Page 79
การกระทาทางปกครอง- การใชอานาจรฐในฐานะฝายปกครอง เพอจดวางระเบยบในทางปกครองของรฐ และการดาเนนกจกรรมตางๆเกยวกบการจดทาบรการสาธารณะ
-เพอตอบสนองตอความตองการของประชาชนและสงคมโดยรวม
-การกระทาของฝายปกครองตองอยในการควบคมของศาลปกครอง
Page 80
ฝายปกครองสามารถใชอานาจดลพนจไดอยางกวางขวางในการกาหนดและดาเนนมาตรการตางๆ ทจาเปน เพอใหสามารถปฏบตหนาทใหบรรลเปาหมาย
- การวางกฎเกณฑ ระเบยบ ขอบงคบ ใหประชาชนปฏบต
- ออกคาสง อนมต อนญาต ตางๆ
- ออกกฎหมายระดบรองๆ เชน พระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง ประกาศกระทรวง
- เพอใชเปนเครองมอในการดาเนนการตางๆได
Page 81
การกระทาของฝายปกครอง
ตองใชอานาจรฐ หรออานาจพเศษตามทกฎหมายกาหนดใหไว เชน การจดเกบภาษอากรจากประชาชน การเวนคนทรพยสนของเอกชน การจบกมคมขงบคคล ฯลฯ
การกระทาของฝายปกครองจงเปนการใชอานาจพเศษเหนอเอกชน/ประชาชน
-สามารถใชอานาจฝายเดยวบงคบใหประชาชน/เอกชนตองกระทาตามคาสงไดเอง
เชน การสงใหอายดทรพยสนของประชาชนทคางชาระภาษได
Page 82
ฝายปกครองมอานาจในการออกกฎหมายระดบรอง คาสง ระเบยบ หรอ กระทาการตางๆไดอยางกวางขวาง
- เพอปองกนไมใหเกดการใชอานาจตามอาเภอใจและเพอเปนหลกประกนสทธเสรภาพตามแนวคดเรองนตรฐ ทถอกฎหมายเปนสงสงสด
- การกระทาของผใชอานาจรฐตองอยภายใตหลกเกณฑของกฎหมายเสมอ เรยกวา “หลกความชอบดวยกฎหมาย” หรอ “ Principle of legality”
Page 83
ความผกพนตอกฎหมายหรอหลกแหงความชอบดวยกฎหมายของฝายปกครอง แบงไดเปน 2กรณ
1. หลกแหงความมากอนของกฎหมาย หมายถงการกระทาของรฐ หรอฝายปกครอง ไมอาจขดหรอแยงตอบทบญญตของกฎหมายได
ดงนน ถารฐจะออกมาตรการ หรอการกระทาใดๆทขดหรอแยงกบกฎหมายทมอยกอนหนานน ถอวาเปนการกระทาทไมชอบดวยกฎหมาย
Page 84
2.หลกเงอนไขของกฎหมาย หมายถงรฐหรอฝายปกครองจะกระทาการใดๆไดตอเมอมกฎหมายใหอานาจไวเทานน
ถารฐหรอฝายปกครองตองการกระทาการใดๆ แตไมมกฎหมายใหอานาจไว จะตองมการออกกฎหมายมารองรบการใชอานาจนน
โดยหลกการจะสามารถการกาหนดกฎเกณฑทางกฎหมายมาบงคบใช ตองเปนกฎหมายทออกโดยฝายนตบญญต หรอโดยรฐสภา“ทกคนเสมอภาคกนในกฎหมาย” ทกคนตองไดรบการปฏบตอยางเทาเทยมกน ไมมการเลอกปฏบต
Page 85
หลกความชอบดวยกฎหมายของฝายตลาการ
การกระทาขององคกรตลาการ(ศาล)
การกระทาทางตลาการ คอ การพจารณา วนจฉย ชขาด ขอพพาท และควบคมการกระทาของเอกชน ประชาชน และรฐใหชอบดวยกฎหมาย
Page 86
ความเปนอสระของฝายตลาการ
ศาลและองคกรตลาการ ตองทาหนาทในการตรวจสอบควบคมองคกรอนๆใหกระทาการตางๆโดยชอบดวยกฎหมาย
เชน ควบคมการกระทาของฝายปกครองในการออกคาสงใหชอบดวยกฎหมาย- เพอเปนการประกนความเปนธรรมและชอบธรรม องคกรตลาการตองเคารพหลกความชอบดวยกฎหมายดวย
Page 87
ความเปนอสระของฝายตลาการ
ศาลและองคกรตลาการ ตองทาหนาทในการตรวจสอบควบคมองคกรอนๆใหกระทาการตางๆโดยชอบดวยกฎหมาย
-เชน ควบคมการกระทาของฝายปกครองในการออกคาสงใหชอบดวยกฎหมาย
-เพอเปนการประกนความเปนธรรมและชอบธรรม องคกรตลาการตองเคารพหลกความชอบดวยกฎหมายดวย
Page 88
เพอเปนหลกประกนความเปนธรรม ชอบธรรม
องคกรตลาการ ตองเคารพหลกความชอบดวยกฎหมายดวย
-ระบบกฎหมายจงมกลไกการตรวจสอบควบคมการกระทาขององคกรตลาการ
-การจดระบบการตรวจสอบควบคมภายใน
-โดยใหศาลสงตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของคาพพากษาคาสง ของศาลระดบลาง
Page 89
ฝายตลาการตองมความผกพนในการใชกฎหมายใหเปนไปตามหลกแหงความเสมอภาคในการใชกฎหมาย และมความเปนอสระ
ความเสมอภาคของการใชกฎหมายของฝายตลาการ อาจพจารณาไดดงน
1)ตองไมพจารณา พพากษาทแตกตางไปจากบทบญญตของกฎหมาย ตองใชกฎหมายใหเปนไปตามองคประกอบและผลของกฎหมายนนๆ
Page 90
2 ตองใชกฎหมายอยางเทาเทยมกน นนคอ แมฝายตลาการมอานาจในการใชดลยพนจในการพจารณาตดสนใจโดยคานงถงขอเทจจรงทเกดขนในแตละกรณได แตตองทาอยาง เทยงตรง เทาเทยมกน
3 การใชดลยพนจของฝายตลาการตองทาโดยปราศจากขอบกพรอง และมความสจรต โปรงใส
หลกความเปนอสระของผพพากษาหรอคณะตลาการศาล
หมายถงผพพากษา ตลาการ ตองสามารถทาหนาทในทางตลาการไดโดยปราศจากการแทรกแซงใดๆ โดยเฉพาะจากฝายบรหาร ฝายนตบญญต หรอกระแสสงคม
Page 91
ความยตธรรมความยตธรรม จะปรากฏเปนจะปรากฏเปนรปธรรมรปธรรม หรอเปนเพยงหรอเปนเพยงนามธรรมนามธรรมขนอยกบการอานวยความยตธรรมและการบรหารจดการในขนอยกบการอานวยความยตธรรมและการบรหารจดการในกระบวนการยตธรรมของรฐกระบวนการยตธรรมของรฐ วาวา
สามารถสรางสามารถสรางความโปรงใสความโปรงใส นาเชอถอนาเชอถอ เปดโอกาสใหคนทกระดบเปดโอกาสใหคนทกระดบสามารถเขาถงบรการไดอยางสามารถเขาถงบรการไดอยางเทาเทยมกนเทาเทยมกนหรอไมหรอไม เพยงใดเพยงใด
ฝายตลาการฝายตลาการ มบทบาทอานาจหนาทหลกในการอานวยความมบทบาทอานาจหนาทหลกในการอานวยความยตธรรมยตธรรม ดงนนดงนน ความเปนอสระของฝายตลาการความเปนอสระของฝายตลาการจงมความสาคญจงมความสาคญมากตอการสรางความเปนธรรมและความยตธรรมมากตอการสรางความเปนธรรมและความยตธรรม
Page 92
4 หลกแหงการมกฎหมายทด( Good Law ) หมายถง
การมหลกเกณฑในการจดทากฎหมายทชดเจน ตงอยบนหลกแหงความสมเหตสมผล
มสาระของกฎหมายทตงอยบนหลการททาใหบคคลมความเสมอภาคกนในทางกฎหมาย
Page 93
หลกเกณฑในการจดทากฎหมายทด
4.1 ตองมการกาหนดไวอยางชดเจน วารฐสามารถออกกฎหมายใดมาใชบงคบเมอใดไดบาง
4.2 ตองมการศกษาถงเหตผล ความจาเปน ประโยชน และความเปนไปไดในการบงคบใชกฎหมายนน
การพจารณาออกกฎหมายมาบงคบใชตองมเปาหมาย (ends) ทชดเจนกอน
หลงจากนนจงจดทารางกฎหมาย โดยมงไปทการหามรรควธ(mean) ทสามารถนาไปสเปาหมายนนได
Page 94
4.3 กระบวนทศนในการเสนอการพจารณา และการบญญตกฎหมายตองถอหลกวา “ประโยชนสงสดแกคนจานวนมาก”
หลกแหงกฎหมายทด ตองเนนเรองความเสมอภาค และความเปนธรรมในสงคม สรางความเทาเทยมกนในทางกฎหมาย เปนกฎหมายทสามารถนามาใชเปนหนทางในการจดสรร “คณ” หรอ ประโยชนใหคนทกคนทกกลมทเกยวของอยางสมดล ไมเออประโยชนแกคนกลมใดโดยเฉพาะ
นนคอ ตองเปนกฎหมายทมคณธรรม นนเอง
Page 95
4.4 การพจารณาออกกฎหมายมาบงคบใช หรอแกไขกฎหมายเกา ตองมจดมงหมายหรอทราบวาตองการใชกฎหมายเพอดาเนนงานใด หรอแกปญหาอะไร
ตองมวธคดอยางสมเหตสมผล
การออกแบบกฎหมายตองทาโดยผเชยวชาญ
หลงจากนนจงจดทารางกฎหมายไปรบฟงความคดเหน
Page 96
5. หลกความรบผดชอบของรฐ (State Responsibilily)
-ประชาชนทกคนตองเสยสละ ทรพยสน แรงงาน ใหรฐเมอจาเปน เชน เสยภาษ ถกเวนคน ทรพยสน ถกเกณฑแรงงาน
-การกระทาของรฐ ตองตงอยบนฐานความเทาเทยมกบแหงความสามารถในการเสยสละ
- การกระทาทเจาหนาทหรอองคการของรฐ กอใหเกดความเสยหายรฐตองรบผดชอบชดใชความเสยหายดวย
Page 97
บทบาทของกฎหมายมหาชนในการปกครองบรหารประเทศ
อาจพจารณาไดเปน 2 ดาน คอ
1. ในดานของผมอานาจปกครอง
2. ในดานของประชาชนผอยใตปกครอง
Page 98
1. ในดานของผมอานาจปกครองประเทศอาจเปนไปไดใน 2 ลกษณะ
1.1 กฎหมายเปนเครองมอกากบการใชอานาจปกครองของผมอานาจใหอยในกรอบแหงความชอบธรรมทกฎหมายกาหนดไว
- กฎหมายจะเปนทงแหลงทมาของอานาจ และขอจากดของอานาจกระทาการตางๆ ขององคกรและเจาหนาทของรฐในขณะเดยวกน
Page 99
1.2 กฎหมายเปนเครองมอสนบสนนการใชอานาจปกครองใหมความสะดวกและมประสทธภาพ
- กฎหมายเปนขอบงคบททกคนตองรยอมรบ และปฏบตตาม
- กฎหมายเปนกลไกทชวยทาใหนโยบายหรอมาตราการ แผนงานตางๆ ทกาหนดไวสามารถถกนาไปปฏบตอยางเปนรปธรรม
Page 100
- นโยบายตางๆ ของรฐบาล กระทรวง ทบวง กรม กอง หนวยงานตางๆ ฯลฯ ตองมกฎหมายรองรบเสมอ เพอจะไดสามารถนาไปปฏบตได เชน
- นโยบายการกระจายอานาจการปกครองสทองถน
- นโยบายการปฏรประบบราชการ
Page 101
บทบาทของกฎหมายในแงของประชาชนผอยใตปกครอง- ประชาชนผอยใตปกครองมสทธและเสรภาพ และมหนาทตางๆ ทจะตองปฏบตตาม กฎเกณฑทกฎหมายกาหนดไว- ประชาชนตองไดรบโทษตามทกฎหมายกาหนดไว ถากระทาการฝาฝนกฎหมาย- ถามบคคลอนมากระทาการลวงละเมดสทธตางๆ ของบคคลนนกมสทธรองของตอศาลเพอใหเพกถอนการกระทานนได
Page 102
การควบคมความชอบดวยกฎหมายของฝายปกครองโดยศาล เปนกลไกททกประเทศยอมรบในปจจบน
แมในอดตมประเทศตางๆไมเหนดวยทจะใหมการจดตงศาลปกครอง ซงอาจแบงพจารณาออกเปน 3 กลม
1 กลมประเทศทใชกฎหมายจารตประเพณ ไดแก องกฤษ กลมประเทศคอมมอนเวล เดนมารก สหรฐอเมรกา ญปน อสราเอล ฯลฯ ในอดตไมเหนดวยกบการใหมศาลปกครองแตกลบมแนวคดใหศาลยตธรรมเปนผพจารณา
Page 103
แตปจจบนทกประเทศยอมรบวาการควบคมการกระทาของฝายปกครองโดยศาลปกครองแบบฝรงเศสมประสทธภาพมากกวาทาใหเกดการแยกกระบวนการพจารณาคดปกครองออกเปนเอกเทศ เชน
-- ค.ศ. 1994 องกฤษ ไดแยกกระบวนการพจารณาคดปกครองออกมาจากการพจารณาคดทวไป มผพพากษาทมความเชยวชาญเฉพาะดานแตยงเปนระบบศาลเดยว
---ค.ศ. 1982 สหรฐอเมรกาไดจดตงศาลอทธรณของสาธารณะรฐ เพอทาหนาทพจารณาคดปกครอง
Page 104
นวซแลนด ออสเตรเลย ญปน ตางมการจดตงระบบการพจารณาคดปกครอง มผเชยวชาญพเศษขนในศาลยตธรรม
2 กลมประเทศทไดรบอทธพลทางกฎหมายจากประเทศฝรงเศส เชน อยปต เลบานอน ไทย ประเทศในอาฟรกา เชน รวนดา เนกล ตนเซย เซเนกล ฯลฯ จะมการจดตงสภาทปรกษาแหงรฐ ขนเพอทาหนาททงเปนทปรกษากฎหมายของรฐบาล และการพจารณาการกระทาทางการปกครอง รบการรองทกขเกยวกบการกระทาทางการปกครอง
Page 105
3 กลมประเทศสงคมนยม ในอดต บางประเทศ เชนรสเซย ฮงการ เชคโกสโลวาเกย จะใหสทธเอกชนฟองรฐไดเฉพาะคดบางประเภท เทานน แตหลงจากระบบคอมมวนสตลมสลายระบบกฎหมายและกระบวนการยตธรรมของประเทศสงคมนยมกมการพฒนาไปแตกตางกน เชน
1 โปแลนด โรมาเนย บลกาเรย ฯลฯ มการจดตงศาลปกครองขนมา
2ฮงการ รสเซย มการจดตงแผนกคดปกครองขนในศาลสงยตธรรม