Redakcja i korekta tekstu za pomocq znak6w korektorskichi w trybie Sledzenia zmian Z przepisami jqzykowymi jest po hosze tak, jak z normami prawa: nie spos6b objq6 nimi wszelkich mo2liwych qtuacji. Zyciejestzbyt bogate, zbyt r62norcdne, zeby do kazdej sytuacjidalo siQ stworzyi specjalny paragraf. Podobnie zjgzykiem: w tekscie spotykamy tak wieleform i problem6w, 2eniejest mozliwe uregulowanie ich wszystkich w osobnych przepisach. Prawnicyz przyporzqdkowaniem paragraf6w i sytuacji radz4sobiem)n. ptznz wykladniQ prawa: w specjalnych wydawnictwach wybitni specjalisci wskazuj4 jak nale2y rozumiei wolq prawodawcy i odnosi6 j4 do konlcetnych zdarze6. Gdy nie zrajdujemy zasady, kt6rqnaleZf' poslu2yisiQ przy rozwi4zaniu problemujqzykowego, najlepiej jest zastanowii si€, jak rozwi4zywane sqproblemy podobne zalecane jest postepowanie per analogiam. Gdy za6juzzdecydujemy siQ na okreSlone rozrvi4zanie, nalezy pamiQtai, abybyi konsekwentnym, zawsze stosowai je w dalszym tek6cie. Konsekwencja jest tez zelazn4zasadqedytorstwa w tych ptzypadkach, gdy norma pozostawia pisz4cemu swobod€. Przy niekt6rych formachjqzykowych nie wydaje sig zasadne nazucanie oke6lonego rozwi zania: zakaz;ywanie, nakaz)'wanie itd. W tej s)-tuacji jednak wolnoii autora czy redaktora takze nie jest absolutna: jest on zobligowany swymwlasnym wyborem, Praca z tekstem Przeczylajtrwetznie zamieszczony nizej tekst, a nastQpnie na podanejli(cie zaznaczte zwi4zane z brakiem konsekwencji - niedoskonalodci redakcyjne, kt6re mo2na mu przypisai: Rozw6i felietonistvki na Swiecie r-r 'A Historia felietonistyki liczyprawie trzy wieki.Pierwsze teksty-l{noszqce Slady 1{\A ,,stylu felietonowego't, jednak jeszcze nienazwane felietonami, znalazlysie w 1,, periodyku ,,SCectato(w latach '1711-'1714 - ichautorami bylit+lAddison jlRLsteelel.Ir FlloxPh,' rermtn felieton zacz4 byeuzywany w 1803roku,kiedyJulienLouis Geoffroy we '-rLKLmar francuskim czasopismie ,,Journal des d6bat+ przeprowadzil eksperyment, kt6ry f' polegal na przedluzeniu o dodatkowe kartke kolumny gazety, na kt6rej zamiescit dodatek literacko-rozrywkowy2. Tetmin felieton pochodzi od francuskiego feuitle, co 0 f | 9 tt4r oznaczalisdl feuilleton nalomiast to,,kartka zlozona na czworol. Nazwama zwiazek tr, I I z faktem, i2 6w dodatek byl oddzielony od g6rnej czescitekstu typograficznq kreskq i funkcjonowal jako odrebna graficznie i redakcyjnie caloSc3. Nazwa Elgggdotyczyla ,\/\^/vt zatempewnego fragmentu czasopisma, w kt6rym znale26 sig mogly okreslone tresci. t Mozdzonek A..,Misttzowie felietonu, Wa$zawa 1999, s.5. 'tbidern. 'Por. Chudzinski E.,F?lieton. Ceneza icwollrcja gatunku,l\|:\D.iennikarctua i lwiat nedi6w,rcd.Ba]U€r 2., Chudzifiski 8., Krak6w 2000, s. 197. BOt D
Tekst dotyczący rozwoju felietonistyki na świecie i w Polsce, z nanienionymi poprawkami korektorskimi oraz zaznaczonymi zmianami.
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Redakcja i korekta tekstu za pomocq znak6w korektorskich i w trybie Sledzenia zmian
Z przepisami jqzykowymi jest po hosze tak, jak z normami prawa: nie spos6b objq6nimi wszelkich mo2liwych qtuacji. Zyciejest zbyt bogate, zbyt r62norcdne, zeby do kazdejsytuacji dalo siQ stworzyi specjalny paragraf. Podobnie zjgzykiem: w tekscie spotykamy takwiele form i problem6w, 2e niejest mozliwe uregulowanie ich wszystkich w osobnychprzepisach.
Prawnicy z przyporzqdkowaniem paragraf6w i sytuacji radz4 sobie m)n. ptznzwykladniQ prawa: w specjalnych wydawnictwach wybitni specjalisci wskazuj4 jak nale2yrozumiei wolq prawodawcy i odnosi6 j4 do konlcetnych zdarze6. Gdy nie zrajdujemyzasady, kt6rqnaleZf' poslu2yi siQ przy rozwi4zaniu problemujqzykowego, najlepiej jestzastanowii si€, jak rozwi4zywane sq problemy podobne zalecane jest postepowanie peranalogiam. Gdy za6juz zdecydujemy siQ na okreSlone rozrvi4zanie, nalezy pamiQtai, aby byikonsekwentnym, zawsze stosowai je w dalszym tek6cie.
Konsekwencja jest tez zelazn4zasadqedytorstwa w tych ptzypadkach, gdy normapozostawia pisz4cemu swobod€. Przy niekt6rych formachjqzykowych nie wydaje sig zasadnenazucanie oke6lonego rozwi zania: zakaz;ywanie, nakaz)'wanie itd. W tej s)-tuacji jednakwolnoii autora czy redaktora takze nie jest absolutna: jest on zobligowany swym wlasnymwyborem,
Praca z tekstemPrzeczylaj trwetznie zamieszczony nizej tekst, a nastQpnie na podanej li(cie zaznacztezwi4zane z brakiem konsekwencji - niedoskonalodci redakcyjne, kt6re mo2na mu przypisai:
Rozw6i felietonistvki na Swiecie r-r 'AHistoria felietonistyki liczy prawie trzy wieki. Pierwsze teksty-l{noszqce Slady 1{\A
,,stylu felietonowego't, jednak jeszcze nienazwane felietonami, znalazly sie w 1,,periodyku ,,SCectato(w latach '1711-'1714 - ich autorami bylit+lAddison jlRLsteelel.Ir FlloxPh,'l
rermtn felieton zacz4 bye uzywany w 1803 roku, kiedy Julien Louis Geoffroy we '-rLKLmarY4
francuskim czasopismie ,,Journal des d6bat+ przeprowadzil eksperyment, kt6ry f'polegal na przedluzeniu o dodatkowe kartke kolumny gazety, na kt6rej zamiescit
dodatek literacko-rozrywkowy2. Tetmin felieton pochodzi od francuskiego feuitle, co0 f | 9 t t 4 r
oznaczalisdl feuilleton nalomiast to,,kartka zlozona na czworol. Nazwa ma zwiazek tr, I Iz faktem, i2 6w dodatek byl oddzielony od g6rnej czescitekstu typograficznq kreskq i
funkcjonowal jako odrebna graficznie i redakcyjnie caloSc3. Nazwa Elgggdotyczyla ,\/\^/vtzatem pewnego fragmentu czasopisma, w kt6rym znale26 sig mogly okreslone tresci.
t Mozdzonek A.., Misttzowie felietonu, W a$zawa 1999, s.5.' tb idern.'Por. Chudzinski E., F?lieton. Ceneza icwollrcja gatunku,l\|:\ D.iennikarctua i lwiat nedi6w, rcd. Ba]U€r 2.,Chudzifiski 8., Krak6w 2000, s. 197.
BOt D
Wkr6tce pojawily sie autonomiczne teksty, kt6re dalej funkcjonowaly w tej odcietej
kreskE przestrzeni gazety, ale juz same nazywane byly felietonami. Byly to przede
wszystkim relacje z podr6zy, opowiadania, recenzje, repertuar teatr6w, przeglEd
ten rodzaj
informacji.
przyciqgal
poruszana
mody, ogloszenia4.\Atasirist<i5 wspomina, ze na poczAtku XIX wieku felietony byry V Piotfstalym dzialem w gazecie codziennej, w kt6rym zamieszczano dla rozrywki
czytelnik6wrwiadomo6ci kulturalne[iF6d6filiE w GkkiTposdbl Zapotrzebowanie na]t8 r-Jrtekstu roslo, poniewaz w prasie stawal sie powoli odczuwalny nadmiar
Ponadto felieton, z racji swojego lekkiego, przyjemnego charakteru,
nowych czytelnik6w. tzaczela sie te2 lwkr6tce lzmienia6 tematyka flw felietonach - zaczal dominowa6 model mozaikowo6ci, co czynilo
l-fefietonf nieprzewidywalnyrif i 1p€zwalal€--€zestet dawat wrazenie nowosci,H3cfi,!1vt
byl dowolny i zalezny od autora. Felieton byl tez - jak pisze Stasifski - intrygujqcy
ptzez to, ze lamal linearno66 lektury * wymagal rozkladania cieg6w tekstowych
zgodnie z graficznymi sugestiami i ponownego ich skladania na nowych,
kontekstualnych zasadach, w celu zrozumienia calo6ci. Felieton pozwalal takze
zlama6 insMucjonalnos6 i sformalizowanie tekst6w zamieszczanych w prasie.
Odcigcie felietonu kreskE sugerowalo, Icharakter.
Rozw6j felietonistyki w Polsce
W Polsce, podobnie jak we Francji, stosowano tetmin felieton na okreslenie
zar6wno r62nych ,,drobiazg6wi zamieszczonych pod kreskqw czasopismach, jak tez filkonkretnych tekst6w, dajqcych sie wyodrebni6
specyficznych cech zewnetrznych i wewn?trznych6.
Zbigniew Mitzne/ podaje, ze pierwsze teksty,
nielwystgpujqce jeszcze pod tq nazw4 to utworyVKrasickiego i\rfEohomolca, 1y,o^o*0"drukowane na lamach ,,Monitor{L (1765-1784). Te zartobliwe utwory lqczyly w s66;e Gtin..tJ-
" Por. Wojtak M., Calrr,t i prusowe, Lrhlin 2004, s. 203. Wojtak pisze tu, ze forma i tematyka 6wczesnychfelieton6w odbiegaly znacznie od dzisiaj znanych. DziS zapewne tego typu teksty opatrzono by nagl6wkiem,.Rozmaitosci".) Stasi6ski P., opcr., s.6.6 Por Chudzihski E., ozcrl., s. I98.1 Mitzlner 2., Fetietan,lwl Teoria i pruktyka .Liennikarstwa, rcd. GolkaB., Kafel M., MitznerZ., warszawa1964, s. 130.
eso nieoficjalny]|-L vq
spoSr6d innych na podstawie
majAce charakter felieton6w, ale
tematyke rozrywkowq, anegdoty i przegl4dy m6d paryskich. Podobne formy
felietonowe znalazly sie w 'Kuznicytr pismie z okresu Sejmu Wielkiego. W;lrr
,,Wiadomo6ciach Brukowychf (Wilno , 1816-1822) zamieszczano teksty felietonowe,l "
kt6re dotyczyly juz nie temat6w rozrywkowych, ale politycznych, obyczajowych,
filozoficznych i o5wiatowychs.
W polrowie XIX wieku p!!g!gq Oyt iu| znanym terminem. Zostal tak2e stalym /v.\,1,1elementem prasy satyrycznej. Obecny byl w takich ltfd-HrJ jak ,,Pszonka" na 1-foro.opir^cd
. - l A , ^ - , . 1 ,emigracji. 'Wolne Zarty", 'MuchalI,,Sowizdtzaf' w Krdlestwia/ ,,Diabel w Krakowie'.1"1), liFelietony o tematyce niesatyryczneJ zamies_zczaty ,,Dziennik Literacki" (Wladyslaw _t-ozi6ski), 'Dziennik Poznaiski" (powieScifKraszewskiego w odcinkach. tef ietony f ff1i".Wladyslawa Rabskiego istanislawa Kozmiana), ,,Prawda", ,,coniec Polski"lo. Ten
ostatni zasluguje na szczeg6lnq uwage, jako 2e w nim w 1851 roku Cypriadr]"Nonivid f foril
opublikowal tekst pt.,lO felietonie felietoi, w kt6rym pr6bowal charakteryzowa6/-,"5-^.--..,--"^^,
gatunek. Do waznych pozycji nalezq lakze: ,,Kurier Warszawski", ,,Niwa", ,,KurierCodzienny" oraz ,,Tygodnik llustrowany", w kt6rych ptzez 37 lal publikowal swoje