Top Banner
2009 /10 /13 ﺸﺔﻣﻤﺔ ﺳﻴ551 ﺫﻣﺎﺭﺓ ﺩﻳﻨﺎﺭ750 ﻧﺮﺥNo.551 Tue 13/ 10/ 2009 ﺭﺅﺫﻧﺎﻣﺔ ﺳﺎﻣﺎﻧﺔ ﻭﺓﺯﻳــﺮﻯ ﻫﺔﻭﺭﺍﻣﻰ ﺩ.ﺋﺎﺷﺘﻰ ﻢ، ﺩﺓﺭﺑﺎﺭﺓﻯ ﺳﺮﻭﺷﺘﻴﻴﺔﻛﺎﻧﻰ ﺣﻜﻮﻣﺔﺗﻰ ﻫﺔﺭﻳ ﻟﺔﺑﺎﺭﺓﻯ ﻰ، ﺩﺭﺍﻭﻧﺔﺗﺔﺛﺎﻟ ﺗﺆﻣﺔﺗﺎﻧﺔﻯ ﺋﺔﻭ ﻛﺆﻣﺜﺎﻧﻴﺎﻯ ﻟﺔﻃﺔﻝ ﻛﺎﺭﺓﻛﺎﻧﻰ ﻨﻴﺒﻮﻭﻧﻰ ﻧﻬﻴ ﺭﺍﻳﻄﺔﻳﺎﻧﺪ: ﻧﺔﺭﻭﻳﺠﻰ( ﺋــﺆ ﻦ. ﺋﻴﺩﻯ.) ﻨﻰ ﻛﺮﺩ ﻟﺔ ﺗﺮﺳﻰ ﺋﺔﻭﺓﻯ ﻛﺎﺭﺓﻛﺎﻧﻤﺎﻥ ﺑﺔﻧﻬﻴ ﻧﺔﺭﻭﻳﺠﻰﺀ ﻣﻴﺪﻳﺎﻯ ﻟﺔﻻﻳﺔﻥ ﺔﻛﺔﻣﺎﻥ ﻣﺎﻣﺔﻟ ﺘﺔﻭﺓ، ﺋﺎﺷﺘﻰ ﻜﺔﻭﺓ ﻧﺔﻗﺆﺳﺘﺮﻳ ﻧﺎﺣﺔﺯﻳ ﺿﺔﻧﺪﺖ؛ ﺯﺅﺭ ﻟﺔﻭﺓ ﺩﺓﺗﺮﺳﺎﻳﻦ ﻫﺔﻭﺭﺍﻣﻰ ﺩﺓﻧﻮﻭﺳﻴ ﺘﺔﻭﺓ ﻧﺔﻣﺰﺍﻧﻰ ﻚ ﺑﻶﻭﺑﻜﺮﻳ ﺔﻛﺔ ﺑﺆ ﺧﺔﻟ ﻣﺎﻣﺔﻟ ﺔﻛﺔﻳﺔ، ﻛﺔ ﺑﺆﺭﺳﺔﻯ ﺋﺆﺳﻠﺆ ﺋﺎﻃﺎﻯ ﻟﺔ ﻣﺎﻣﺔﻟﺸﺔﻛﺔ ﺔﻛﺔﻡ ﻧﺔﺩﺓﻛﺮﺩ، ﺿﻮﻧﻜﺔ ﻛﻴ ﺋﺔﻃﻴﻨﺎ ﻣﺎﻣﺔﻟ ﺑﺔ ﺳﻴﺎﺳﻴﻰ ﻛﺮﺍ. ﻟﺔﺳﺔﺭ ـﺬﺩﺍ ﺩﺭﻳ ﺭﻭﻭﻧﻜﺮﺩﻧﺔﻭﺓﻳﺔﻛﻰ ﻟﺔ ﻢﺀ ﺋﺔﻭ ﻭ ﺣﻜﻮﻣﺔﺗﻰ ﻫﺔﺭﻳ( ﻦ.ﺋﺆ ﺩﻯ.ﺋﻴ) ﺸﺔﻯ ﻛﻴ ﻰ ﻛﺔ ﻟﺔ ﺳﺎﻳﺘﻰ ﺍﻧﺔﻯ ﺩﺭﺍﻭﻧﺔﺗﺔ ﺛﺎﻟ«ﺗﺆﻣﺔﺕ» ﻤﺪﺍ ﺑﻶﻭﻳﻜﺮﺩﻭﻭﺓﺗﺔﻭﺓ، ﻓﺔﺭﻣﻰ ﺣﻜﻮﻣﺔﺗﻰ ﻫﺔﺭﻳ ﻢ ﺑﺎﺱ ﻭﺓﺯﻳﺮﻯ ﺳﺎﻣﺎﻧﺔ ﺳﺮﻭﺷﺘﻴﻴﺔﻛﺎﻧﻰ ﻫﺔﺭﻳ ﻰ ﻛﺆﻣﺜﺎﻧﻴﺎﻛﺎﻧﻰ ﺸﺔﻛﺔﻭ ﺭﺅﻟ ﻟﺔ ﺑﺎﻛﻄﺮﺍﻭﻧﺪﻯ ﻛﻴ ﺩﺓﻛﺎﺕﺀ( ﺮﺟﻰ ﺋﻴﻨﻴﻃﺔﻧﺔﻝ) ( ﻦ.ﺋﺆ ﺩﻯ.ﺋﻴ) ﻛﺎﺭﺓﻛﺔﻯ ﻛﺔ ﺘﺔﻭﺓ ﻨﻴ ﺩﺓﻫﻴ ﺋﺔﻭﺓ ﺛﺎﺳﺎﻭﻯ ﻛﺆﻣﺜﺎﻧﻴﺎﻛﺔﺀ ﻫــﺔﺭﺩﻭﻭ ﺑﺔﺭﺫﺓﻭﺓﻧﺪﻳﻰ ﺑﺆ ﺩﺓﻧﻮﻭﺳﻴ ﻛــﺮﺩﻭﻭﺓﺀ ﻫﺔﺭﻳ ﺣﻜﻮﻣﺔﺗﻰﺋﺔﻭ ﻛﺎﺭﺓﻡ ﺑﺆ ﺳﻮﻭﺩﻯ ﻫﺔﺭﺩﻭﻭ ﻛﺆﻣﺜﺎﻧﻴﺎﻛﺔ» ﺀ ﺣﻜﻮﻣﺔﺗﻰ( ﺮﺟﻰ ﻃﺔﻧﺔﻝ ﺋﻴﻨﻴ) ( ﻦ.ﺋﺆ ﺩﻯ.ﺋﻴ) ﻢ ﺑﻮﻭﺓ ﻫﺔﺭﻳ٢ ﺑﺆ ﻝ ﺋـﺎﺷﺘﻰ ﻫﺔﻭﺭﺍﻣـﻰ ﺋﻴﻌﺘﻴﺮﺍﻑ ﺩﺓﻛـﺎﺕl^“ÏÇËÖÏÅ ÌçÊ Ô^Èfi^n⁄ˆ“ Ìfi^j Ì‚ ]Å^jä ˇ ÈÒ Ì÷ ﺦ ﻣﺴﺘﺔﻓﺎ: ﺩ. ﻟﺔﺗﻴﻒ ﺷﻴ ﻨﺎﻧﻰ ﺣﻜﻮﻣﺔﺗﻰ ﺗﺔﻭﺍﻓﻮﻗﻰ ﺧﺮﺍﺛﺘﺮﻳﻦ ﻜﻬﻴ ﺛﻴ ﺟﺆﺭﻯ ﻛﺎﺑﻴﻨﺔﻳﺔﺀ ﺑﺆ ﺩﺓﻣﻜﻮﺗﻜﺮﺩﻧﻰ ﻻﻳﺔﻧﺔﻛﺎﻧﺔ٧ - ٦ ﺘﻰ ﺿﺔﻧﺪ ﻛﺔﺳﻴ ﻳﺔﻛﻴ ﻟﺔ ﻧﺎﻧﺒﺄﺍﻭﺍﻥ ﺩﺓﺧﺎﺗﺔﻭﺓ ﺳﺔﺭ ﻛﺎﺭﺓﻛﺎﻧﻴﺎﻥ٢ ﺭﺅﺫﻧﺎﻣﺔ ﺈﻭﺍﻧﻴﻨﻰ ﺗﻴ ﻃــﺆﺇﺍﻥ ﺑﺰﻭﻭﺗﻨﺔﻭﺓﻯ ﺧﺴﺘﻮﻭﺓﺗﺔ ﺭﻭﻭ ﺑﺆ ﺟﺆﺭﻯ ﺳﻴﺴﺘﻤﻰ ـﺮﺍﻕﺀ ﻋـﻴ ﺛﺔﺭﻟﺔﻣﺎﻧﻰ ـﺒـﺬﺍﺭﺩﻧـﻰ ﻫـﺔﻟ ﺩﺍﻭﺍﻳﻜﺮﺩﻭﻭﺓ، ﻛﺔ ﻟﺔ ﺑﺔﺭﺫﺓﻭﺓﻧﺪﻳﻰ ﻣﻴﻠﻠﺔﺗﻰ ﻛﻮﺭﺩﺳﺘﺎﻧﻴﺸﺔﻭﺓ ﻤﻰ ﻫﺔﺭﻳ ﺑﺔ ﺮﺍﻗﺔ ﻋﻴ ﺮﺍﻕ ﻋﻴ ﺛﺔﺭﻟﺔﻣﺎﻧﻰ ﺒﺬﺍﺭﺩﻧﻰ ﻫﺔﻟ ﺑﺆ ﺛﺔﻳﺈﺓﻭﻯ ﻟﺔ ﺳﻴﺴﺘﻤﻰ ﻓﺮﺓﺑﺎﺯﻧﺔﻳﻰ ﺑﺆﺖ. ﺒﺬﺍﺭﺩﻧﺔﻛﺔﻭ ﻟﻴﺴﺘﻰ ﻛﺮﺍﻭﺓ ﺑﻜﺮﻳ ﻫﺔﻟ ﺪﻭﺍﻧﻰ ﺳﺔﺭﺿﺎﻭﺓﻳﺔﻛﻰ ﺮﺓﻯ ﻟﻴ ﺑﺔ ﻃﻮﻳ ﺑﺔﺭﺛﺮﺱ ﻟﺔ ﺑﺰﻭﻭﺗﻨﺔﻭﺓﻯ ﻃﺆﺇﺍﻥ ﻟﺔﻣﺎﻭﺓﻯ ﺑﺆﺿﻮﻭﻧﻰ ﺭﻭﻭﺓﻭﺓ ﻟﺔﻭ ﺭﺍﺑـــﺮﺩﻭﻭﺩﺍ ﻃﺔﻳﺎﻧﺪﻭﻭﺓﺗﺔﻭﺓ ﺑﺰﻭﻭﺗﻨﺔﻭﺓﻛﺔﻳﺎﻥ ﻟﺔ ﻫﺔﻧﺪﻳ ﺛﺔﻳﻮﺓﻧﺪﻳﺪﺍﺭﺓﻛﺎﻥﺀ ﺩﺓﺯﻃﺎ ﻫﺎﻭﺛﺔﻳﻤﺎﻧﻰﺀ ﻟﻴﺴﺘﻰ ﺛﺔﺭﻟﺔﻣﺎﻧﺘﺎﺭﺍﻧﻰ ﻟﺔ ﺑﺔﺭﻳﺘﺎﻧﻴﻴﺔﻛﺎﻧﻴﺶ ﺋﺔﻣﺮﻳﻜﻴﻴﺔﻛﺎﻥﺀ ﺮﺍﻕ. ﻋﻴ ﻴﻮﺍﻳﺔ؛ ﺛﻴ ﻃــﺆﺇﺍﻥ ﺑـﺰﻭﻭﺗـﻨـﺔﻭﺓﻯ ﺳﻴﺴﺘﻤﻰ ﻟﻴﺴﺘﻰ ﻛﺮﺍﻭﺓﻭ ﻓﺮﺓﺑﺎﺯﻧﺔﻳﻰ ﻣﻴﻜﺎﻧﻴﺰﻣﺔ ﻃﻮﻧﺠﺎﻭﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﺷﺘﺮﻳﻦﺀ(١٨) ﺮﺍﻕ ﻋﻴ ﻛﻮﺭﺩﺳﺘﺎﻥﺀ ﻜﻰ ﺧﺔﻟ ﺑﺆ ﺑﺒﻨﺔ ﻫﺔﺭﻳﺔﻛﺔﻳﺎﻥ ﺮﺍﻕ ﻋﻴ ﺰﻃﺎﻛﺔﻯ ﺛﺎﺭﻳ ﺳﺔﺭﺑﺔﺧﺆﻭ ﺒﺬﺍﺭﺩﻧﻰ ﻫﺔﻟ ﺑﺎﺯﻧﺔﻳﺔﻛﻰ ﻫــﺔﺭﻭﺓﻙ ﻛــﺮﺍﻭﺓﺑــﻦﺀ ﺑﺎﺯﻧﺔﻛﺎﻧﻴﺶ ﻴﻮﺍﻳﺔ، ﺋﺔﺯﻣﻮﻭﻧﻰ ﺳﻰ ﺑﺰﻭﻭﺗﻨﺔﻭﺓﻛﺔ ﺛﻴ ﻛﻮﺭﺩﺳﺘﺎﻥﺀ ﺛﺔﺭﻟﺔﻣﺎﻧﻰ ﺒﺬﺍﺭﺩﻧﻰ ﻫﺔﻟ ﻫﺔﺭﻳ ﺰﻃﺎﻛﺎﻧﻰ ﺛﺎﺭﻳ ﺋﺔﻧﺠﻮﻣﺔﻧﻰ ﻛﺔ ﻟﻴﺴﺘﻰ ﻛـﺮﺍﻭﺓ ﺯﻳﺎﺗﺮ ﺩﺓﺭﻳﺨﺴﺖ، ﻄﺔﻯ ﺑﺎﻳﺔﺧﻰ ﺩﺓﻧﻄﺪﺓﺭﺓ، ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻴﺔﻭ ﺟﻴ ﻧﺔﻙ ﻟﻴﺴﺘﻰ ﺩﺍﺧﺮﺍﻭ، ﻛﺔ ﺩﺓﻧﻂ ﺑﺔ ﺣﻴﺰﺏ ــﺖ، ﺑـﺔﻵﻡ ﻟﺔ ﻟﻴﺴﺘﻰ ﻛــﺮﺍﻭﺓﺩﺍ ﺩﺓﺩﺭﻳ ﺑﺔﺭﺩﺓﻣﺪﺍ ﻟﺔ ﺑــﺬﺍﺭﺓﻯ ﺩﻭﻭ ﺩﺓﻧﻄﺪﺓﺭﺖ ﺩﺓﻧﻂ ﺑﺔ ﻟﻴﺴﺘﺔﻛﺔﻭ ﺖ، ﻛﺔ ﺩﺓﺗﻮﺍﻧﻴ ﺩﺓﺑﻴ ﻛﺔﺳﺔ ﺑﺔﻭ ﺩﺓﻧﻂ ﻟﻴﺴﺘﺔﻛﺔﺷﺪﺍ ﻟﺔﻧﺎﻭ ﻨﺔﺭﺍﻳﺔﺗﻰ ﺩﺓﺩﺍﺕ، ﻛﺔ ﺑﺔ ﺷﺎﻳﺴﺘﺔﻯ ﻧﻮﻳﺖ. ﻜﻰ ﺩﺓﺯﺍﻧﻴ ﺧﺔﻟ٢ ﺑﺆ ﻝ ﺍﻥ ﺩﺍﻭﺍﻯ ﻟﻴﺴﺘﻰ ﺑﺰﻭﻭﺗﻨﺔﻭﺓﻯ ﻃﺆﺭ ﻛﺮﺍﻭﺓﻭ ﻓﺮﺓﺑﺎﺯﻧﺔﻳﻲ ﺩﺓﻛﺎﺕ ﺭﺅﺫﻧﺎﻣﺔ ـﺮﻯ ﺳـﺔﺭﺅﻛـﻰ ﺩﻳـﻮﺍﻧـﻰ ﺿـﺎﻭﺩﻳﺯﺅﺭﺑﺔﻯ» : ﺭﺍﻳﻄﺔﻳﺎﻧﺪ( ﻤﺎﻧﻰ ﺳﻠﻴ) ﺩﺍﺭﺍﻳﻰ ﺑﺔﺭﺛﺮﺳﺎﻧﻰﺣﻴﺰﺑﻲﺀﺣﻜﻮﻣﻴﻰﺧﺔﺭﻳﻜﻰ ﺩﺭﻭﺳﺘﻜﺮﺩﻧﻦﺀ ﺗــﺔﻻﺭ ﺧﺎﻧﻮﻭ ﻟﺔ ﻨﺮﺍﻭ ﻫﻴ ﺋﺔﺟﻨﺔﺑﻲ ﺋﺔﺳﺎﺳﻲ ﺑﺔ ﻨﻨﺔﻭﺓ، ﺟﻄﺔ ﺩﺓﺭﺓﻭﺓﻱ ﻭﻵﺗﺔﻭﺓ ﺩﺓﻳﺈﺍﺯﻳ ﻟﺔ ﺑﺎﺥﺀ ﺑﺎﺧﺎﺕﺀ ﻋﺔﺯﺑﺔﺀ ﻣﺔﺳﺒﺔﺡ، ﺩﺓﺭﺓﻭﺓﻯ ﺑﺆ ﺳﺔﻓﺔﺭﺍﺕ ﻫﺔﺭﻭﺓﻫﺎ ﻴﻰ ﻭﻵﺕ، ﺑﺆﻳﺔ ﻟﺔ ﺳﺔﺭﺓﻧﺠﺎﻣﺪﺍ ﻃﺔﻧﺪﺓﻟ ﻟﺔ ﻛﻮﺭﺩﺳﺘﺎﻧﺪﺍ ﺭﺓﻃﻰ ﺩﺍﻛﻮﺗﺎﻭﺓ، ﻛﺔ ﻄﺔﻯ ﺗﺎﻧﺔﺀ ﺗﻮﺍﻧﺞﺀ ﻧﺎﺇﺓﺯﺍﻳﻲ ﺑﻮﻭﺓﺗﺔ ﺟﻴ ﻣﻴﻠﻠﺔﺗﺔﻛﺔﻣﺎﻥ ﺟﺔﻻﻝ ﻋﻮﻣﺔﺭ ﺳﺎﻡ ﺋﺎﻏﺎ ﺳﺔﺭﺅﻛﻰ ﺩﻳﻮﺍﻧﻰ ﻧﺎﻭﺑﺮﺍﻭ ﺋﺔﻭ ﻗﺔﺳﺔﺀ ﺑﺎﺳﺎﻧﺔ ﺭﺓﺗﺪﺓﻛﺎﺗﺔﻭﺓ، ﻛﺔ ﻟﺔ ﺑﺎﺭﺓﻯ ﻧﺎﻛﺎﺭﺍﻳﻰ ــﺮﻯ ﺩﺍﺭﺍﻳــﻴــﺔﻭﺓ ﺩﻳــﻮﺍﻧــﻰ ﺿــﺎﻭﺩﻳ ﺮﺍﻧﺔﺀ ﺑﻮﻳ» ﻴﻮﺍﻳﺔ؛ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﻦﺀ ﺛﻴ ﺩﺓﻛﺮﻳ ﺋــﺔﺭﻛــﻰ ﺧﺆﻯ« ﺑــﺔ ﻭﻳـــﺬﺩﺍﻧـــﺔﻭﺓ، ﺑﺆ ﺋﺔﻭﺓﺵ ﺋﺎﻣﺎﺫﺓ« ﻜﺮﺩﻭﻭﺓ ﺒﺔﺟﻴ ﺟﻴ(٢٥٣٠) ﻟﺔ ﺯﻳﺎﺗﺮ ﺋﺎﻣﺎﺩﺓﻛﺮﺩﻧﻰ ﺑﺔ ﺭﺍﺛــﺆﺭﺕ ﺩﺓﻛــﺎﺕ ﻟﺔﻻﻳﺔﻥ ﺩﻳﻮﺍﻧﻰ ﻴﻰﺀ ﺮﻳﻴﺔﻭﺓ، ﻛﺔ ﻟﺔﺳﺔﺭ ﻃﺔﻧﺪﺓﻟ ﺿﺎﻭﺩﻳ ﻨﻤﺎﻳﻴﺔﻛﺎﻥ ﻟﺔ ﺩﺓﺯﻃﺎ ﻻﺩﺍﻥ ﻟﺔ ﻳﺎﺳﺎﺀ ﺭﻳ ﺣﻜﻮﻣﻴﻴﺔﻛﺎﻧﺪﺍ ﺋﺎﻣﺎﺩﺓﻛﺮﺍﻭﻥ. ﻰ ﻧﺔﺑﻮﻭﻧﻰ ﺑﺔﺩﻭﺍﺩﺍﺿﻮﻭﻥﺀ ﺋﺆﺑﺎﻟ ﺜﺮﺳﻴﻨﺔﻭﺓﺵ ﻟﺔﻭ ﻛﺎﺭﺓ ﻧﺎﻳﺎﺳﺎﻳﻴﺎﻧﺔ ﻟﻴ ﺩﺓﺧــﺎﺗــﺔ ﺋـﺔﺳـﺘـﺆﻯ ﺩﺓﺳــﺔﻵﺗــﻰ ﻜﺮﺩﻥﺀ ﻟﺔﻭ ﺭﻭﻭﺓﻭﺓ ﺋﺎﻣﺎﺫﺓ ﺒﺔﺟﻴ ﺟﻴ ﺮﻱ ﺩﻳﻮﺍﻧﻰ ﺿﺎﻭﺩﻳ» : ﺑﺆ ﺋﺔﻭﺓ ﺩﺓﻛﺎﺕ ﻬﺎﺗﻮﻭﺓﺀ ﻟﻴ ﻛﺎﺭﺍﺀ ﻜﻰ ﺩﻳﻮﺍﻧﻴ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﺗﺮﺱ ﻛﺎﺭﺓﻛﺎﻧﻰ ﺧﺆﻱ ﻫﺔﻣﻴﺸﺔ ﺑﻰ ﺋﺔﻧﺠﺎﻣﺪﺍﻭﺓﺀ ﻫﺔﺭ ﻛﺔﻣﻮﻛﻮﺇﻳﻴﺔﻙ ﻟﺔ ﻻﻳﺔﻧﻰ ﺋﺔﻭﺍﺖ، ﻫﺔﺑﻴ ﺜﺮﺳﻴﻨﺔﻭﺓﺩﺍ ﻟﻴﻰ، ﺑﺔﺭﺛﺮﺳﺔ ﻟﻴ(ﺗﻨﻔﻴﺰﻯ) ﻜﺎﺭ ﺒﺔﺟﻴ ﺟﻴ ﺮﻳﻰ ﻧﺔﻙ ﺩﻳﻮﺍﻧﻰ ﺿﺎﻭﺩﻳ ﻜﻲ ﺩﺍ ﻧﺎﻭﺑﺮﺍﻭ ﻭﺗﺎﺭﻳ(٢٢) ﻟﺔ ﻻﺛﺔﺇﺓ ﻟﺔﻭﺇﻭﻭﺓﻭﺓ ﺑﺆ ﺭﺅﺫﻧﺎﻣﺔ ﻧﻮﻭﺳﻴﻮﺓ. ﻴﻰ ﻰ ﻃﺔﻧﺪﺓﻟ ﺋﺆﺑﺎﻟ ﺟﺔﻻﻟﻰ ﺳﺎﻡ ﺋﺎﻏﺎ: ﻜﺮﺩﻧﺔ ﺒﺔﺟﻴ ﻟﺔ ﺋﺔﺳﺘﺆﻯ ﺩﺓﺳﺔﻵﺗﻰ ﺟﻴ٢٣ ﺶ ﻛﺔﺭﻛﻮﻙ ﺑﺒﻴﻨﻦ ﻤﺎﻧﻲ ﺋﺎﻣﺎﺩﺓﻧﻴﻦ ﺑﺔ ﺳﺔﺭﺓﺗﺎﺗﻜﻴ ﺮﻭ ﺳﻠﻴ ﺜﺮﺳﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﻫﺔﻭﻟﻴ ﺟﺔﻣﺎﻝ ﺷﻜﻮﺭ: ﻟﻴ ﻚ ﺯﺍﻧﻴﺎﺭﻳﻰ ﻟﺔﺑﺎﺭﺓﻯ ﺟﺆﺭﻯ ﻫﺔﻧﺪﻳ ﺩﺍﺑﺔﺷﻜﺮﺩﻧﻰ ﻭﺓﺯﺍﺭﺓﺗﺔﻛﺎﻧﻰ ﻮﺓ ﻛﺎﺑﻴﻨﺔﻯ ﻧﻮﻳ٣ ﺩﺓﺳﺘﺔﻯ ﻧﺔﺯﺍﻫﺔ ﻟﺔ ﺑﺔﻏﺪﺍﻭﺓ ﺑﺆ ﻛﻮﺭﺩﺳﺘﺎﻥ١٣ - ١٢ ﺩﻳﻤﻮﻛﺮﺍﺗﻴﻴﺔﺗﻰ ﺭﺍﺳﺘﺔﻗﻴﻨﺔ ﻳﺎﻥ ﺭﻭﻭﻛﺔﺵ١٩ ﺩ. ﺷﺆﺇﺵ ﺣﺔﺳﺔﻥﺪﺓﻧﻂﺀ ﺯﺅﺭﻳﻨﺔﻯ ﺑﻴ ﺋﺆﺛﺆﺯﺳﻴﺆﻧﻜﺮﺩﻥ...٢١ ﺿﻴﺎ ﻋﺔﺑﺎﺱ
24

Rozhnama 551

Mar 31, 2016

Download

Documents

Deyreen Salih

Rozhnama, zhmara 551
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Rozhnama 551

ذمارة 551 سَيشةممة 13/ 10/ 2009نرخ 750 دينار

No.551 Tue 13/ 10/ 2009

رؤذنامة

سامانة ــرى وةزي هةورامى د.ئاشتى سروشتييةكانى حكومةتى هةرَيم، دةربارةى لةبارةى دراونةتةثاَلى، تؤمةتانةى ئةو

كؤمثانياى لةطةَل كارةكانى نهَينيبوونى رايطةياند: نةرويجى ــؤ)ى ئ ئَين. (دى. ئةوةى ترسى لة كرد بةنهَينى كارةكانمان نةرويجىء ميدياى لةاليةن مامةَلةكةمان ئاشتى نةقؤسترَيتةوة، ناحةزَيكةوة ضةند هةورامى دةنووسَيت؛ زؤر لةوة دةترساين

نةمزانى بآلوبكرَيتةوة خةَلك بؤ مامةَلةكة مامةَلةكةية، لة ئاطاى ئؤسلؤ بؤرسةى كة نةدةكرد، ضونكة كَيشةكة مامةَلةكةم ئةطينا

بة سياسيى كرا.لةسةر درَيــذدا روونكردنةوةيةكى لة كَيشةى (دى.ئَين.ئؤ)و حكومةتى هةرَيمء ئةو

سايتى لة كة ثاَلى دراونةتة «تؤمةت»انةى فةرمى حكومةتى هةرَيمدا بآلويكردووةتةوة، وةزيرى سامانة سروشتييةكانى هةرَيم باس لة باكطراوندى كَيشةكةو رؤَلى كؤمثانياكانى دةكاتء ئينَيرجى) (طةنةل (دى.ئَين.ئؤ)و كارةكةى كة دةهَينَيتةوة ئةوة ثاساوى

كؤمثانياكةء هــةردوو بةرذةوةنديى بؤ دةنووسَيت ــردووةء ك هةرَيم حكومةتى «ئةو كارةم بؤ سوودى هةردوو كؤمثانياكة حكومةتى ئينَيرجى)ء (طةنةل (دى.ئَين.ئؤ)و

هةرَيم بووة».بؤ ل٢

ئـاشتى هةورامـى ئيعتيراف دةكـات

l^“ÏÇËÖÏÅ<ÌçÊ<Ô^Èfi^n⁄ˆ“<Ìfi^j Ì‚<]Å^jäÈ̌Ò<Ì÷

د. لةتيف شَيخ مستةفا:

ثَيكهيَنانى حكومةتى تةوافوقى خراثترين جؤرى كابينةيةء بؤ دةمكوتكردنى اليةنةكانة

٧ -٦

يةكيَتى ضةند كةسَيك لة نانبأاوان دةخاتةوة

سةر كارةكانيان

٢

رؤذنامة

تَيإوانينى ــؤإان ط بزووتنةوةى سيستمى جؤرى بؤ روو خستووةتة عــَيــراقء ثةرلةمانى هــةَلــبــذاردنــى داوايكردووة، كة لة بةرذةوةنديى ميللةتى كوردستانيشةوة هةرَيمى بة عَيراقة عَيراق ثةرلةمانى هةَلبذاردنى بؤ بؤ فرةبازنةيى سيستمى لة ثةيإةوى

هةَلبذاردنةكةو ليستى كراوة بكرَيت.بة طوَيرةى لَيدوانى سةرضاوةيةكى بةرثرس لة بزووتنةوةى طؤإان لةماوةى

بؤضوونى رووةوة لةو ـــردوودا رابطةياندووةتةوة بزووتنةوةكةيان لة هةندَيك ثةيوةنديدارةكانء دةزطا هاوثةيمانىء ليستى ثةرلةمانتارانى لة بةريتانييةكانيش ئةمريكييةكانء

عَيراق.ثَييواية؛ طـــؤإان بــزووتــنــةوةى فرةبازنةيى كراوةو ليستى سيستمى ميكانيزمة طونجاوترين باشترينء (١٨) عَيراق كوردستانء خةَلكى بؤ ببنة هةريةكةيان عَيراق ثارَيزطاكةى سةربةخؤو هةَلبذاردنى بازنةيةكى ــةروةك ه ــنء ــراوةب ك بازنةكانيش

سَى ئةزموونى ثَييواية، بزووتنةوةكة كوردستانء ثةرلةمانى هةَلبذاردنى هةرَيم ثارَيزطاكانى ئةنجومةنى زياتر كــراوة ليستى كة دةريخست، ديموكراتييةو جَيطةى بايةخى دةنطدةرة، نةك ليستى داخراو، كة دةنط بة حيزب ــراوةدا ك ليستى لة بــةآلم ـــت، دةدرَيبةردةمدا لة ــذارةى ب دوو دةنطدةر دةبَيت، كة دةتوانَيت دةنط بة ليستةكةو كةسة بةو دةنط ليستةكةشدا لةناو نوَينةرايةتى شايستةى بة كة دةدات،

خةَلكى دةزانَيت.بؤ ل٢

بزووتنةوةى طؤِران داواى ليستى كراوةو فرةبازنةيي دةكات

رؤذنامة

ســةرؤكــى ديــوانــى ضــاودَيــرى دارايى (سلَيمانى) رايطةياند: «زؤربةى بةرثرسانى حيزبيء حكوميى خةريكى دروستكردننء ــةالر ت ء خانوو لة هَينراو ئةجنةبي ئةساسي بة دةرةوةي وآلتةوة دةيإازَيننةوة، جطة مةسبةح، عةزبةء باخاتء باخء لة دةرةوةى بؤ سةفةرات هةروةها وآلت، بؤية لة سةرةنجامدا طةندةَليى كة داكوتاوة، رةطى كوردستاندا لة بووةتة جَيطةى تانةء توانجء ناإةزايي

ميللةتةكةمان». جةالل عومةر سام ئاغا سةرؤكى باسانة قةسةء ئةو ناوبراو ديوانى ناكارايى بارةى لة كة رةتدةكاتةوة، ــةوة ــي ــى ضـــاودَيـــرى داراي ــوان دي«بوَيرانةء ديوان ثَييواية؛ دةكرَينء ــى خؤى ــةرك ئ ـــةوة» ـــذدان ــة وي بئاماذة ئةوةش بؤ جَيبةجَيكردووة»، (٢٥٣٠) لة زياتر ئامادةكردنى بة ديوانى لةاليةن ــات دةك راثــؤرت طةندةَليىء لةسةر كة ضاودَيرييةوة، الدان لة ياساء رَينماييةكان لة دةزطا

حكومييةكاندا ئامادةكراون.

بةدواداضوونء نةبوونى ئؤباَلى ناياساييانة كارة لةو لَيثرسينةوةش ــى ــةآلت دةخــاتــة ئــةســتــؤى دةسئاماذة رووةوة لةو جَيبةجَيكردنء ضاودَيري «ديوانى دةكات: ئةوة بؤ لَيهاتووةء كاراء ديوانَيكى دارايي خؤي كارةكانى ترس بَى هةميشة لة كةموكوإييةك هةر ئةنجامداوةء اليةنى ئةوا هةبَيت، لَيثرسينةوةدا لَيى، بةرثرسة (تنفيزى) جَيبةجَيكار

نةك ديوانى ضاودَيريى».لة الثةإة (٢٢)دا ناوبراو وتارَيكي

لةوإووةوة بؤ رؤذنامة نووسيوة.

جةاللى سام ئاغا: ئؤباَلى طةندةلَيى لة ئةستؤى دةسةآلتى جيَبةجَيكردنة

جةمال شكور: ليَثرسراواني هةولَيرو سلَيماني ئامادةنين بة سةرةتاتكَيش كةركوك ببينن ل٢٣

هةندَيك زانياريى لةبارةى جؤرى دابةشكردنى وةزارةتةكانى

كابينةى نوَيوة

٣

دةستةى نةزاهة لة بةغداوة بؤ كوردستان

١ ٣ -١ ٢

ديموكراتييةتى

راستةقينة يان رووكةش

د. شؤإش حةسةن١٩

زؤرينةى بَيدةنطء

ئؤثؤزسيؤنكردن...

ضيا عةباس٢١

Page 2: Rozhnama 551

ذمــارة (551) سَيشةممة 22009/10/13 هةواألء سياسةت[email protected]

هةستيار قادر

ــةوةى فـــةرةج حــةيــدةرى ــان مكؤمسيؤندا سةرؤكى ثؤستى لة لةو دووتَيروانين و دةبَيت بَيهَيز هاوكات روو، دةخرَيتة بارةيةوة ــةى ــةزاه ــى لــيــذنــةى ن ــةرؤك سرؤذنامةى بؤ عَيراقيش ثةرلةمانى رؤذى بةهؤى كة روونــكــردةوة سةرؤكى لَيثرسينةوةكةى داواى لةسةر نةمانتوانى كؤمسيؤنةوة، هةرَيمى هةَلبذاردنى خروقاتةكانى

كوردستان قسة بكةين».دةست زانيارييانةى ئةو بةثَيى قةيرانى ــوون، ــةوت ك ــة ــام رؤذنمانةوةى فةرةج حةيدةرى سةرؤكى سةربةخؤى ــاآلى ب كؤمسيؤنى ثؤستةكةى لة هةَلبذاردنةكان يةعقوبى كةريم بووةتةوةو ضإتر نوَينةرانى ئةنجومةنى ئةندامى لَيثرسينةوةى ثرؤسةى كة عَيراق دانيشتنى لة كؤمسيؤنى سةرؤكى ــوورة ــشــوودا ئــةنــجــامــدا، س ــَي ثحةيدةرىء فةرةج الدانانى لةسةر ئةنجومةنى هةَلوةشاندنةوةى لةبةرامبةريشدا كؤمسيؤنةكةو

ثَيشنيازَيكى كؤمار سةرؤكايةتى تا كــردووة ثةرلةمان ئاراستةى سةرؤكةكةى كؤمسيؤنء ئةطةر تةنيا بة يان بمَيننةوة خؤى وةك ليذنةيةكى الببرَيت، سةرؤكةكةى كؤمارو سةرؤكايةتى لة هاوبةش وةزيرانء ئةنجومةنى ثةرلةمانء ئةنجومةنى دادى عَيراق ثَيكبهَينرَيت كارةكانى سةرثةرشتيكردنى بؤ ئةنجامدانى ميانةى لة كؤمسيؤن ئةنجومةنى داهاتووى هةَلبذاردنى لة بريارة كة عَيراقدا، نوَينةرانى

٢٠١٠/١/١٦دا ئةنجامبدرَيت.ــةوة ئـــازاد ضــاالك، ــارةي ــةوب لــةى ــةزاه ــةى ن ــذن ــي ــى ل ــدام ــةن ئعَيراق، نوَينةرانى ئةنجومةنى ئةو ثشتإاستكردنةوةى ــإاى وَيراطةياند رؤذنامةى بة زانيارييانة لةبةر «لة دانيشتنةكانى داهاتووداو سياسييةكان ليستة راى رؤشنايى

بإيار لةوبارةيةوة دةدرَيت».ساعيدى ــاح ــةب س ــات ــاوك هسةرؤكى ليذنةى نةزاهةش تايبةت «بةثَيى راطةياند رؤذنــامــةى بة هةية، كة تَيإوانينةى دوو ئــةو كؤمسيؤنء سةرؤكى دةبَيت يان لةو هةندَيك يان ئةنجومةنةكةى

ئةطةرى لَيسةندنةوةي متمانة لة فةرةج حةيدةرى

بةهَيزة

شارا عةبدوإلةحمان

سةرؤكايةتي ليذنةكةى كارةكانى كَيشةى بــةدواداضــوونــى بؤ هةرَيم يةكَيتى هاوكات بةردةوامة، نانبإاوان

نانبإاوان لة كةسَيكى ضةند خــؤى طةإاندووةتةوة سةر كارةكانى خؤيان.

ئةندامى طــوَلــة، رةشيد بــورهــان ــان لــةســةر ــت ــوردس ــى ك ــةمــان ــةرل ثرؤذنــامــةى بة ــؤإان ط فراكسيؤنى ليذنةكةى ــى ــان ــارةك ك ــد: ــان ــةي راط

بةدواداضوونى بؤ هةرَيم سةرؤكايةتي ــإاوان بــةردةوامــةو ــب ــان كــَيــشــةى نئَيمة ناوانةى ئةو ريزبةنديى بةثَيى ضاوثَيكةوتنيان ئاإاستةمانكردوون، روونكردنةوة داواى دةكرَيتء لةطةَلدا لةو اليةنة دةكرَيت كة دةريكردوون يان

طواستوونييةتةوة.رؤذنامة بؤ ئــةوةشــى هــاوكــات، ــتــى الى ــةكــَي ــرد، كــة ي ــراك ــك ــاش ئنانبإاوانةى لةو ذمارةيةك خؤيةوة كارةكانيان، ســةر طــةإانــدووةتــةوة دةركردنء هَيشتا كة لةكاتَيكداية ئةمة

لة دامودةزطاكاندا نانبإين طواستنةوةو رةشيد بورهان بةوتةى بةردةوامةو ليذنةكةو دةستبةكاربوونى «لةدواى ضةند لَيكؤَلينةوة، بة دةستكردن كةسَيكى ديكة لةدامودةزطاكاندا لةسةر

بيروإاى جياواز دةركراون».

تـى هـةندَيك لة نـانبأاوان دةخـاتةوة سـةر كارةكـانيان يـةكـيـَ

ساختةكاريى لة رؤَليان كةسانةى ئةنجومةنى ثَيشووى هةَلبذاردنى بةهةدةردانى عَيراقء ثارَيزطاكانى البدرَين هةبووة، طشتيدا سامانى سةرؤكايةتى ثَيشنيازةكةى يان ثَيكهَينانى بؤ بكرَيت قبووَل كؤمار سةرثةرشتيكردنى كة ليذنةيةك كارةكانى كؤمسيؤن بكات، بؤئةوةى دووربَيت لة دةستتَيوةردانى سياسى تا ئةو كاتةى هةَلبذاردنى ئةنجومةنى دواتر ئةنجامدةدرَيتء نوَينةران هةَلدةوةشَينرَيتةوةو كؤمسيؤن

ثَيكبهَينرَيتةوة». دةستةيةكى نوَي ــدى جــةخــتــى لــةســةر ــي ســاعوةآلمةكانى كة ئــةوةشــكــردةوة، بةو سةبارةت حةيدةرى فــةرةج لَيى ثةرلةماندا لة ثرسيارانةى دةريخست نينء «موقنيع كــراوة ــووة، ــةب ه زؤر ــى ــات ــروق خ ــة كسامانى بةهةدةردانى لة بةتايبةت ئيمتيازات ضنينةوةى طشتىء ضةند كؤمسيؤنء سةرؤكى بؤ ياريكردن كؤمسيؤنء بةرثرسَيكى هةَلبذاردنى دةرئةنجامةكانى بة ثارَيزطاكانى ئةنجومةنى ثَيشووى

عَيراقةوة».حةيدةرى فةرةج لةبةرامبةردا

كة ــردةوة ــك رةت تؤمةتانةى ئــةو جةختى ــوونء ــراب ك ئــاراســتــةى لةسةر ئةوةشكردةوة، كة ثةرلةمان بةَلكو اليببات، بةتةنيا ناتوانَيت بةيةكةوة كؤمسيؤن هةموو دةبَيت وتيشى: هةَلبووةشَينرَيتةوةو كةريم ثةرلةماندا دانيشتنةى «لةو كةشَيكى ثةرلةمانتار يةعقوبى وةآلمةكانيان كة دروستكرد واى ثةرلةمانتاران نةبَيتء روون ــان تــَيــنــةطــةن ــم ــان ــةك ــة وةآلم للة ئــةمــإؤ بــإيــارمــانــداوة بؤية وةآلمى رةسميدا بةياننامةيةكى

وردى ئةو ثرسيارانة رابطةيةنين».ـــة دؤســيــةى ســــةبــــارةت بخروقاتةكانى هةَلبذاردنى ثةرلةمانى هةرَيميش، سةرؤكى كوردستانء كة ئاشكرايكرد، ساعيدى سةباح جؤرة لةو داوايــةكــى تَيإوانينء لة باس دانيشتنةدا لةو كة هةبووة هةَلبذاردنى ثرؤسةى خروقاتةكانى ــانــيــش ــى كــوردســت ــان ــةم ــةرل ثداواى بةوثَييةى بــةآلم بكرَيت، ــى ــةرؤك ــثــرســيــنــةوةكــةى س ــَي لهةَلبذاردنة لــةو بــةر كؤمسيؤن لةوبارةيةوة نــةدةتــوانــرا ــووة، ب

لَيثرسينةوةى لةطةَلدا بكرَيت.

ئيبراهيم عةلى

هةولَير، لةشارى ضةكدارَيك ضةند ليستى سةرةكيى لةبارةطاى تةقة هيض تائَيستاش ـــةنء دةك طـــؤإان تةقةكردنة ئةو تؤمةتى بة كةسَيك ئةمنييةكانةوة دةستطير لةاليةن دةزطا

نةكراوة.

-١١ ــةوى ش (١٢:١٠) ســةعــات ضةكدارَيكى ضةند ،٢٠٠٩/١٠/١٢ــى زانــكــؤى ــةإةك ــة ط ــاســراو ل ــةن نطوللةيان دةستإَيذى هةولَير شارى طؤإان ليستى سةرةكى لةبارةطاى ــك لة ــَي ــةك ــة هـــــةروةك ي كـــرد. كطؤإان ليستى بارةطاى ثاسةوانةكانى لةكاتى ئةوان راطةياند، رؤذنامةى بة

بةجَيطةياندنى ئةركى خؤياندا بوون كة دوو طؤإانة، بارةطاى ثاسةوانيكردنى BMWجؤرى يةكَيكيان كة ئؤتؤمبَيل ئؤثَلَيكى هةروةها بوو، رةش رةنطى سآ ئؤتؤمبَيلةو هةر كة رةش رةنط كآلشينكؤف ضةكى بة تيابوو، كةسى دةستإَيذَيك طوللةيان بة رووى ئةواندا طيانى زيانَيكى هيض بةآلم تةقاندووة،

لَينةكةوتووةتةوة. ئةو ثاسةوانة زياتر وتى: «لةو كاتةدا هَيزَيكى ثؤليس هاتن بؤ الى ئَيمة، بةآلم ئةو ئؤتؤمبَيالنة زوو هةآلتنء نةتوانرا

دةستطيربكرَين».ئةوة ثَيكردنة ئــامــاذة جَيطةي بارةطاى ثةالمارى ــة دووةم جــارى يةكةم جارى دةدرَيت، طؤإان ليستى

بوو. تةمموزدا مانطى كؤتايي لة هةرضةندة نَيضيرظان بارزانى، سةرؤكى طَيرةشَيوَينان كة بةَلَينيدا حكومةت دةستطير بكاتء لَيكؤَلينةوةيان لةطةَلدا كةسَيك هيض تائَيستا بــةآلم بكات، ئةم ئةوانةى تةمموزو مانطى لةوانةى هيض دةستطيرنةكراونء هةفتةيةش

نةكراوة. لَيكؤَلينةوةيةكيش

لة هةولَير تةقة لة بارةطاى سةرةكيى ليستى طؤأان دةكرَيت

ئاشتى هةورامى

ئيعتراف دةكاتهةر لةو روونكردنةوةيةدا وةزيرةكةى هةرَيــم هةإةشــة لــةو كةســانة دةكات كــة تؤمةتباريانكردووة بــة تَيوةطالن لة مةســةلةى كِرينء فرؤش لةطةَل كؤمثانيا «لةوانــة دةنووســَيت: نةرويجييةكــةء خؤشنابين كة ئةو تؤمةتانةيان داينةثاأل».

هــاوكات كؤمثانيــاى (دى. ئَيــن. ئؤ) ســووربوونى خــؤى لةســةر راطرتنــى كوردســتان هةرَيمــى لــة كارةكانــى دووثاتكردةوة تــا ئةوكاتةى ميكانيزمَيك بؤ ثَيدانةوةى ئةو ثارانةى كؤمثانياكةيان دةستنيشــان دةكرَيت كة لــة ثرؤذةكانى نــةوت لة كوردســتاندا ســةرفيكردووة. ئةمةش ثاش ئــةوةى حكومةتى هةرَيمى بؤ ماوةى شــةش بإياريدا كوردســتان هةفتة كارةكانــى كؤمثانياى دى.ئَين.ئؤى

نةرويجى بوةســتَينَيت، بةآلم ئةم بإيارة تةنيــا بؤ مــاوةى دوو هةفتــة كاريكردو حكومةتــى هةرَيــم بإيــارى دووبــارة كاركردنــةوةى كؤمثانياكــةى دا، بــةآلم كؤمثانياكة رايطةياند: ئامادة نيية دةست بة هةناردةكردنى نةوت بكاتةوة تا رَيكةوتن لةســةر ميكانيزمى ثارةدان لةطةأل بةغدا داواى مؤرنةكرَيت. كؤمثانياى دى.ئَين.ئؤ ثارةى ئةو كارانةى دةكات كة كردوويانة، لةهةمانكاتيشــدا داواى ئــةوة دةكات كة

ميكانيزمى ثارةدان روونبكرَيتةوة.

بزووتنةوةى طؤأان ...لــة زؤر مشــتومإَيكى ماوةيةكــة ئةنجومةنــى نوَينةرانــى عَيــراقء اليةنة سياســييةكان دروســتبووة سةبارةت بة طؤإينــى سيســتمى هةَلبذاردنــى عَيراق لة ليســتى داخراوةوة بؤ كــراوةو طةورة حيزبــة عَيــراقء شــيعةى مةرجةعــى

طةورةكانى ئةنجومةنى باآلى ئيسالميىء تارق هاشمىء حيزبى ئيسالميى عَيراقيء اليةنَيكى ضةند ئيســالميىء يةكطرتووى ديكة لةطةأل ليســتى كراوةن، بةآلم ليستى هاوثةيمانى كوردستانى اليةنطرى ليستى داخراوة ســةربارى ئةوةى هةندَيكيش لة ئةندامانى ناو ليســتةكة اليةنطيرى ليستى كراوةن، بةآلم ثَييانوتراوة دةبَيت دةنط بؤ ليســتى داخراوو يةك بازنةى هةَلبذاردن

بدةن.

ثاشماوةى ل١

فةرةج حةيدةرىسةباح ساعيدي

Page 3: Rozhnama 551

3 هةواألء سياسةتذمــارة (551) سَيشةممة 2009/10/[email protected]

وتــارة، ئةم نووسينى تا تَيدةثةإَيت رؤذ ٥٢ نزيكةى بةسةر يةكةمين كؤبوونةوةى لةم ــة ــواي دةب ثةرلةمانداو ليذنة ســةرجــةم ــةدا ــاوةي مرَيكبخرانايةو هةميشةييةكان خؤيان كارةكانى سةرقاَلى ئةو تائَيستا بةآلم بووناية، لة ــراوة. ــةك ن طرنطة كــارة ثةرلةماندا دانيشتنى دووةم هــةمــواركــردنــى بــإطــةى ناوخؤ ثةيإةوى ليذنةكانى

خراية بةرنامةوة، كة تيايدا ضةند ليذنةيةك زيادكرا. بةسستيى لةسةرخؤو زؤر هةرضةندة كارة ئةم بةإَيوةضوو، بةآلم بةئةنجامطةيةندرا، بؤية ثَيويستبوو ناوخؤ ثةيإةوى بةطوَيرةى ئةندامةكان خَيرايى بة ئةو بةطوَيرةى ليذنانةدا. ئةو بةسةر دابةشبكرَين ئةم هاتووة، ناوخؤدا ثةيإةوى لة ميكانيزمةى بةآلم يةكالييدةكرَيتةوة، دانيشتنَيكدا لة هةنطاوة ئةوانى وةك ئةركةشى ئةم ثةرلةمان سةرؤكايةتي ثَيشةوة. بردة لةسةرخؤ و سستيى بة زؤر ديكة رَيذةى بةطوَيرةى ليذنةكان ئةندامانى سةرئةنجام فراكسيؤنةكانء بةدةر لة بةندةكانى ثةيإةو دياركران. لة راستيدا ئةطةر كار بة ثةيإةوى ناوخؤى ثةرلةمان ليذنةيةك دانيشتندا دووةم لة ثَيويستبوو بكرَيت، ثَيكبهَينرَيت، ئةندامان دروستى لة تانوتدان بؤ بةطوَيرةى بإطةى ٢ لة مادةى ٢٤، بةآلم ديارة هةر لة سةرةتاوة ئةم ثةيإةوة تةعتيلكراوةو لةكارخراوة، دةستةى سةرؤكايةتى هةَلبذاردنى لة شَيوازى هةر خستنة تانوتدانء ليذنةى ثَيكنةهَينانى دةطاتة تا

بةرنامةى هةمواركردنى ليذنةكان.ليذنةكان، ئــةنــدامــانــى ديــاريــكــردنــى ــاش ثلةم يةكَيك ثةرلةمان سةرؤكايةتى ثَيويستبوو بوونى بةهؤى يــان هةَلبذَيرَيت: ئةركة دوو ثَيناو لة ثةرلةمانداء لة ئؤثؤزسيؤن فراكسيؤنى رَيذةيان بةطوَيرةى فراكسيؤنةكان بة ــواردان بليذنةيةكيان ضةند سةرؤكايةتى ثةرلةماندا، لة لة ٣ بإطةى هةمواركردنى داواى بسثَيرَيت، ثَي سةرؤكى هةَلبذاردنى مةرجى بكردايةء ٣٩ مادةى دةبواية سةرثةرشتى يان لةكاربخستاية، ليذنةكانى بكرداية فراكسيؤنةكانى سةرؤكى كؤبوونةوةى سةرؤكء دانانى بؤ رَيطاضارةيةك دؤزينةوةى بؤ بةطوَيرةى يان هةَلبذاردن، بة ليذنةكان جَيطرى رَيذةى فراكسيؤنةكان لة ثةرلةماندا، يان بةِرَيطايةكى لةم خؤى ثةرلةمان سةرؤكايةتى بــةآلم ديكة، تةنيا ئَيستادا لة راطرتء دوور طرنطة ئةركة دوو ميوانةكانة بةإَيكردنى ثَيشوازيكردنء سةرقاَلى بةوةدا ئاماذةى دروستيى بة ضاودَيرَيك (تةنانةت دوو لةطةَل بةبةراورد ثةرلةمان سةرؤكايةتى كة سةرقاَلى زياتر زؤر ديكةدا سةرؤكايةتييةكةى

ميوان بينين بووة!!).ئيشء بة خَيراية ــوزةرة ط ئةم دواى ئَيستا كارةكانى، دةستثَينةكردنى ثةرلةمانء كارةكانى كؤتاييهاتنى لة نيو مانطء دوو لة زياتر دواى بكةينء هةَلوةستةيةك ثَيويستة هةَلبذاردنةكان، كَيشة بؤ دةطةإَيتةوة ئةمة هؤكارى ئايا بثرسين نيةتَيكى عةقَلييةتء يان ئيدارييةكان، رؤتينىء

سياسيى لة ثشتى ئةم خةمساردييةوة هةية؟بَيدةنطانةى لةكارخستنى ثاش لة دةكرا ثَيمواية زؤر ئيدارييةكان رؤتينيية ناوخؤ، ثــةيــإةوى هةموو ثَيبهَينرَيتء كؤتاييان بَيكَيشة بةخَيرايىء مامناوةنديى شَيوازَيكى لــةســةر اليــةنــةكــان رَيكبكةون. لةم حاَلةتةدا ئةطةر كَيشةكان لةسةر ئةو ئيشكاليةتانةبن، ئةوا نيشانةيةكى خراثة بؤ توانايىء بةآلم ثةرلةمان، سةرؤكايةتى ئيداريى لَيهاتوويى لةمة مةترسيدارتر ئةوةية ئةطةر نييةتء هؤكارَيكى سةرؤكايةتى هةبَيتء ئةمةوة ثشتى لة سياسيى بيةوَيت اليةن هةندَيك فشارى ذَير لة ثةرلةمان كؤتاييهاتنى تا دوابخات جدييةكان كؤبوونةوة تةنيا ئةمة هــيــوادارم عَيراق. هةَلبذاردنةكانى رووى لة ثةرلةمان سةرؤكايةتى بَيتء طومانَيك بةإَيوةبردنء راييكردنى كارةكانى ثةرلةماندا خؤى بَياليةنيى سياسييةكانء لةطةمة بطرَيت دوور بة طومانة ئةو تا بــةآلم بثارَيزَيت، خؤى ئيداريى جدييةتَيكى بة سةرؤكايةتى ثَيويستة دةإةوَيتةوة زؤرةوة خؤى سةرقاَلى كارةكانى ثةرلةمان بكاتء كَيشةو طفتوطؤكردنى ضارةسةركردنء سةنتةرى خاَليي شان ئَيستا وةك نةك بَيت، ئيشكاليةتةكان

بكةنةوة لةو كارانة.سةرؤكى بــةإَيــزان ئاراستةى قسةشم دوا رؤَلى ئَيوة نةهاتووة كاتى ئايا فراكسيؤنةكانة: خؤتان بطَيإن و فشار بخةنة سةر سةرؤكايةتى بؤ بة راستةقينة دةستكردنى ثةرلةمانء بةطةإخستنى

كارةكانى؟

بؤضى ثةرلةمان

بة سستيى كاردةكات؟

ئيبراهيم عةلى

كة زانياريى هةندَيك بةطوَيرةى سةرضاوةيةكى لةضةند رؤذنامة لة كــةوتــوون، دةستى ئــاطــادارةوة هةرَيمدا حكومةتى نوَيى كابينةى يةكَيتى ــىء ــارت ث ــة ل ــة ــةك هــةريبةردةكةوَيتء وةزارةتيان حةوت ثــارتــىء دةرةوةى حيزبةكانى

بةشداردةكرَين. يةكَيتيش سةرضاوة ئةو زانياريي بةثَيي وةزارةتانةى ئةم ثارتى ئاطادارة،

بةردةكةوَيت (وةزارةتى وزة، كة ئاشتى هةورامى نازناز ثــةروةردة، وةزارةتى وةزيرى، دةبَيتة ئةو وةرطرتنى بؤ كانديدة قادر مةال محةمةد عةبدولسةالم رؤشنبيريى، وةزارةتى وةزارةتة، ناوخؤ، وةزارةتــى دةكرَيت، كانديد بــةروارى كشتوكاألء ــــى وةزارةت ســنــجــارى، كــةريــم ئةحمةد هةية ئةوة دةنطؤى ئاو، سةرضاوةكانى ئةو بؤ ثارتى مةخمورى لقي بةرثرسي كانى، شةهيدانء ــى وةزارةت بكرَيت، كانديد ثؤستة ئةوقافء ــى وةزارةت كؤمةآليةتى، كاروبارى

كاروبارى ئايينيش بةر ثارتى دةكةون). كوردستانيش نيشتمانيى يةكَيتيي وةزارةتةكانى (داراييء ئابووريى، بايز تاَلةبانى، هَيرش طةشتوطوزار، وةبةرهَينانء وةزارةتى

ثَيشمةرطة، شَيخ جةعفةر، وةزارةتى موحةإةم، وةزارةتى طواستنةوةو طةياندن، بورهان سةعيد مةجيد دكتؤر تةندروستى، وةزارةتــى سؤفى، دكتؤر ئةطةر ثؤستة، ئةو بؤ دةكرَيت كانديد وةربطرَيتةوة، ثؤستة ئةو نةبَيت ئامادة زريان وةزارةتى داد، حاكم رزطار، وةزارةتى ثالندانان،

عوسمان شوانى).ئةو بؤ كة ــةش ــان وةزارةت لــةو هــةريــةك كابينةى لة بةشداريى دةبَيت ديكة حيزبانةى باآل، خوَيندنى (وةزارةتـــى ــةن، دةك شةشةم وةزارةتى وةرزشء الوان، وةزارةتى شارةوانى، نيشتةجَيكردن، ئاوةدانكردنةوةو ــى وةزارةت

وةزارةتى كارةبا)ن.ديكةى سةرضاوةيةكى ديكةوة، لةاليةكى

كابينةى ثَيكهَينانى لة ئاطادار هــةرَيــم حكومةتى شةشةمى لة ــة ك دا، ـــةوةى ئ ــى ــاري ــي زانفةرمانطةيةك ضةند نوَيدا كابينةى بةرثرسةكانيان كة ثَيكدةهَينرَيت، وةك دةبــَيــت، ــان ــري وةزي ثلةى ذنــانء كــاروبــارى فةرمانطةى كاروبارى فةرمانطةى ئافرةتانء رَيكخراوةكانى كؤمةَلطةى مةدةنيى، فةرمانطةى كة لةوةى جطة ئةمة هةرَيم دةرةوةى ثةيوةندييةكانى ثلةى بة بةرثرسةكةى هةيةو

وةزيرة.كابينةى واية بِريار ئةطةرضى شةشةم لة (١٩) وةزارةت ثَيكبَيت، بةآلم ستافى دةبن، كةس (٣٠) نزيكةى وةزيران ئةنجومةنى كابينةيةدا، لةو كاردةكةن وةزير ثلةى بة كة ديوانى سةرؤكى عوسمان، نوري دكتؤر وةك سةرؤكى حسَين، فوئاد وةزيرانء ئةنجومةنى ميرانى، دَلشاد هةرَيمء سةرؤكايةتى ديوانى حكومةتى نَيوان ثةيوةندييةكانى بةرثرسي ديندار بةغداو لة ناوةندى حكومةتى هةرَيمء زَيبارى، رَيكخةرى حكومةتى هةرَيم بؤ كاروبارى نةتةوةيةكطرتووةكان، ئةمانة ئةطةرضى لةبةردةم ناخؤن، ياسايي سوَيندى ثةرلةمان ئةندامانى وةزيريان دةسةآلتى ئيمتيازاتء مافء بةآلم بةشداريى هةمانكاتدا لة كاركردنء لة دةبَيت

كؤبوونةوةكانى ئةنجومةنى وةزيران دةكةن.

هةندَيك زانياريى لةبارةى جؤرى دابةشكردنى

وةزارةتةكانى كابينةى نوَيوة

عةدنان عوسمان

بةرهةم خاليد

نــةزاهــةى ليذنةى ئةندامَيكى ئةوة بؤ ئاماذة كوردستان ثةرلةمانى بة ليذنةيةوة ئةو رَيطةى لة دةكات؛ ضاودَيريي راثؤرتانةى ئةو سةرجةم لةسةر كاريان كة دةضنةوة، داراييدا «ضاودَيريى لةمةودواش نةكراوةو دامودةزطاكانى سةرجةم ورد»ى كةيسةكانى دةكــــةنء حــكــومــةت طةندةَليىء بةفيإؤدانى سامانى طشتيى

دةبةنة ناو هؤَلى ثةرلةمان.ــردوو راب ضوارشةممةى رؤذى ليذنةى (١٩) كوردستان ثةرلةمانى نوَييانةش ليذنة لةو يةكَيك ثَيكهَيناو بؤ كة نةزاهة، ليذنةى لة بوو بريتي كوردستان ثةرلةمانى لة يةكةمجارة ضاوةإواندةكرَيت ثَيكدةهَينرَيتء بةدواداضوونى لة ببينَيت خؤى رؤَلي خةرجيي لة لَيكؤَلينةوة طةندةَليىء

دامودةزطاكانى حكومةت.ــان، ئــةنــدامــى ــوســم عــةدنــان عثةرلةمانى لة ــؤإان ط فراكسيؤنى ئةندامى هــاوكــات كة كــوردســتــان، بة لَيدوانَيكدا لة نةزاهةية ليذنةى بةرنامةمانداية لة راطةياند: رؤذنامةى رَيكخراو شَيوةيةكى بة ليذنةيةدا لةو حكومةت دامودةزطاكانى ضاودَيريى ثةرلةمان لة وردةكارييةكانى بكةينء بؤئةو بكةين، ئاشكرا هاوآلتييان بؤ لةطةأل هةماهةنطى مةبةستةش دةكةين داراييدا ضاودَيرى ديوانى

ئةو لةسةر لَيكؤَلينةوة ــةوةى ئ بؤ كة بكةين، دؤسييانة راثــــؤرتء ئامادةكراون، ديوانةوة ئةو لةاليةن لةسةركراوةو كاريان ئــةوانــةى ض ئاشكرانةكراون، تائَيستا كة ئةوانةشي ضؤنَيتى دةربارةى ئةوانةى بةتايبةت بةإَيوةضوونى داهاتء خةرجكردنى ــــةرةإاى ثـــإؤذةكـــانـــن، ئـــةوة ســـى ســةرجــةم ئــةو ـــةدواداضـــوون بهاوآلتييانء لةاليةن كة سكاآليانةى، دةزطاكانى ــانء ــاوازةك جــي اليــةنــة وتيشي: خراونةتةإوو، راطةياندنةوة كةيسةكانى هةموو بؤ «بةدواضوون ساآلنى لة كة دةكــةيــن، طةندةَليى ثَيشوودا روويانداوةو لَيثَيضنةوة لةطةأل

نةكراوة». بةرثرسةكانيدا نةزاهة ليذنةى ئةندامةى ئــةو ناهَيَلين «لةمةودوا لةوةشكرد، باسي لةسةر تةنيا زانيارييانة راثؤرتء ئةو رووثةإى رؤذنامةكان بمَيننةوة، بةَلكو بةدواداضوون دةكةين ئةوة بؤ كار هؤَلى ناو لة بكةينء كةيسانة ئةو بؤ ثةرلةمان طفتوطؤيان لةسةر بكرَيت، بؤ

ئةوةى بؤ راي طشتيى ئاشكرابكرَين».ــة لة ــيــشــي: «جــط ــــةروةك وت هــان، ــاك ــودةزط ضــاودَيــريــكــرنــى دامئاشكرا كةيسانةش ئةو هةوَلدةدةين بكةين، كة لة ماوةى ساآلنى رابردوودا بكرَيتء لةسةر كاريان نةتوانراوة ئةوانةى تايبةت بة نةكراون، ئاشكرا كة ثةيوةندييان بة بةفيإؤداني سامانى

طشتييةوة هةية».

ليذنةى نةزاهةى ثةرلةمانى كوردستان لة طةندةلَيي

بةرثرسان دةثَيضيَتةوة

قؤناغى سَييةمى فرؤشتنى شوقةكانى كوردسيتى دةستى ثَيكرد

لة كوردسيتى دةتوانن بة ثَيشةكى تةنها (٣٤٠٠ $) ببنة خاوةنى شوقةيةكى (١١٠) مةتر دووجا.

شوقةكان سَى ذوورى نوستن و مةتبةخ و شوَينى نانخواردن و هؤَلَيكى طةورة و دوو باَلكؤن و حةمام و

تةوالَيت و طةنجينةى تياية.لةهةمووى طرنكتر ثَيويست ناكات ضةندةها ساَل

ضاوةِروانى تةواوبوونى بكةيت و لةماوةى شةش مانطدا دةضيتة ناو شوقةكةت.

ئَيستا دةتوانن بؤ وةرطرتنى فؤرمى دواين قؤناغى ثرؤذةى كورد سيتى سةردانى ئؤفيسى كؤمثانياى ناليا

لةناو طوندى ئةَلمانى بكةن و دوابةروار بؤ دابةشكردنى فؤرمةكان ٢٠٠٩/١١/١ ية.

٠٧٧٠١٥٧٤٨٨٠ ـ ٠٧٥٠١٥٧٤٨٨٠ سةنتةرى زانيارى: (٠٥٣)٥٧٠٠

www.naliagroup.com

Page 4: Rozhnama 551

42009/10/13 سَيشةممة (551) ذمــارة hewal. [email protected]سيــاســـــةت

رؤذنامة

طؤإان فراكسيؤنى ئةندامانىزؤرينةى لةفراكسيؤنى رةخنة

راطةياندنةكانى دةزطا ثةرلةمانىءلةوةدةكةن باس كة دةطرن، دةسةَالتخةريكى طؤإان فراكسيؤنى طوتارى

بارودؤخى دروستكردنى «ضةلةحانَيءرةخنانةى ئةو ثَييانواية فةوزةوين»و

لةو دةطيرَيت طؤإان لةفراكسيؤنىبَيبنةمان. تؤمةتى رووةوة

ئؤثؤزسيؤن دياردةى نةبوونى بةهؤىدةركةوتنى رابردووداو ١٨ساَلى لةماوةىئَيستا كة كاريطةر ئؤثؤزسيؤنى هَيزَيكى

هةَلبذاردنى لة ٣٥ كورسية نزيكةى خاوةنىكوردستان، ثةرلةمانى تةمموزى ٢٥ىطرذيىء لة جؤرَيك رابردوودا لةماوةى ئؤثؤزسيؤنء لةنَيوان توند طوتارىسةريهةَلداوةو لةكوردستان دةســةَالتلةم ضــاودَيــرانــةوة لة هةندَيك ــةالى بتةقةبولى دةسةَالت قورسة سةرةتايةوة

بكات. ئؤثؤزسيؤند.جةعفةرعةلى،بإياردةرىفراكسيؤنىكــوردســتــان، ـــؤإان لــة ثــةرلــةمــانــى طثةرلةمانتارانى ضــاالكــى دةربــــارةىباسى رؤذنامة بؤ ثةرلةمان لة طؤإان كارةكانى ثةرلةماندا لة تةواوى لةوةكرد،بنضينةيىء جديىء هَيندة كارى تائَيستاتاوةكو ثَيش نةهاتووةتة بنةإةتى داكؤكى دةرببإينء لةسةر بؤضوونى تائَيستا ئةوةى بكةين، بؤضوونةكان لةبووة ثةرلةمانتاران دابةشكردنى هةبووةثةرلةماندا، هةميشةييةكانى ليذنة بةسةربة طؤإان فراكسيؤنى مةسةلةيةشدا لةو طشتيى بةرذةوةنديى لةبةرضاوطرتنىكاتى لة وةك بينيوة، خؤى رؤَلى خةَلك،فراكسيؤنى ناوخؤدا، ليذنةى ناونانىــةوةكــردةوة ئ لةسةر جةختى ــؤإان طليذنةية ئــةو بؤ ئاسايش ــةى وش كة ئاسايشء ليذنةى ببَيتة بكرَيتء زياد«تائَيستا ضونكة نــاوخــؤ، ــارى كــاروببةسةر ضاودَيربَيت نةيتوانيوة ثةرلةمانلةمةودوا بؤ ئاسايشةوةء دةزطاكانى لَيكؤَلينةوة بكاتء ضاودَيرييان دةتوانَيت

بكات». كارةكانياندا بةإَيوةضوونى لةــىء ئــازادي ــة ل ــدة بـــاس ــةن ــةرض هلة تائَيستا بةآلم دةكرَيت، ديموكراسىئؤثؤزسيؤن قبووَلكردنى كوردستانثةرلةمانى لة هةربؤية قورسة، كارَيكىناوخؤى ثةيإةوى تائَيستا كة نوَيشدا دذايةتى هةموارنةكراوةتةوة، ثةرلةمانبوونةتة كة دةكرَيت فراكسيؤنانة ئةوبؤ ــار ك ثــةرلــةمــانء لــة ئؤثؤزسيؤن

سإينةوةى ضاكييةكانيان دةكرَيت.

كاروبارى ليذنةى ناونانى لةسةرفراكسيؤنى ئةندامانى ثَيشمةرطةش،ليذنةى بكرَيتة ثَيويستة وتيان، طؤإانكةضى (ثَيشمةرطة)، هةرَيم ثاسةوانىطؤإانيان لةسةر كوردستانى فراكسيؤنى طواية سياسيىء موزايةداتى بة كردثَيشمةرطةيةء ــةى وش دذى طــؤإاننةهَيَلن، وشةية ئةو ثيرؤزيى دةيانةوَيت «ئةوةى دةَلَين: طؤإان ثةرلةمانتارانىهَيشتنةوةى ثاراستنء بؤ داوايكرد طؤإانثَيشمةرطة وشةى ثيرؤزيى هةيبةتءلة ثَيشمةرطة ئةركةى ئةو ضونكة بوو،ئَيستادا لة كة نيية ئةوة شاخ ثَييهةَلدةسا،

دةكةن». ثَييان شارداجةعفةر لةوةىبةثَيىوتةىد. ئةمةجطةدةستوورى رةشنووسى لة «خؤيانزَيرةظانى نووسيويانة، هَيزةكانى هةرَيمدازَيرةظانى، ــةى وش كة (ثَيشمةرطة)،مانايةكى هيض نةبَيت، ثارتى زاراوةيةكىخستووةتة ثَيشمةرطةشيان نييةء ديكةى

كةوانةوة».ضــةنــديــن ــــؤإان فــراكــســيــؤنــى طبةشَيكيان ئامادةكردووةء ثإؤذةياسايانثإؤذةياساى وةك ثةرلةمان، دراوةتــةلة سياسيى ســـزاى قــةدةغــةكــردنــىمحةمةد، كاردؤ لةمبارةيةوة كوردستان،باسى طؤإان فراكسيؤنى ثةرلةمانتارىخةَلك كوردستان لة تائَيستا لةوةكرد،ــت، ســزادةدرَي بؤضوون بيرء لةسةرسروشتىء مافَيكى ئةمة كاتَيكدا لةاليةنةَيك ض بة سةر كة خةَلكة ئاسايىبؤية هةر دةدات، كآ بؤ دةنط دةبَيتءثةرلةمان بة ثَيشكةش ثإؤذةياسايةكمان

سزاى قةدةغةكردنى دةربارةى كردووةكوردستان. لة سياسيى

طؤإانةوة فراكسيؤنى لةاليةن هةروةكقةدةغةكردنى بؤ ديكةش ثإؤذةيةكىلةناو حيزبى سياسيىء رَيكخستنىثةرلةمان بة ثَيشكةش هَيزةضةكدارةكاندائاماذةى د.جةعفةر لةمبارةيةوة كراوة،وآلتَيك كة نيية ئةوة دنيادا «لة بةوةدا؛ مةدةنىء ديموكراسىء بَلَيت خؤى بةهَيزةضةكدارةكانى دامـــةزراوةيـــىءدنيادا لة وةربطرن، حيزبةوة لة فةرمانحيزب كة نادؤزيتةوة ديكةى نموونةيةكىسنوورى ثاسةوانى ثَيشمةرطةء ثؤليسء

كوردستان». لة جطة هةبَيت،هؤكارى ثةرلةمانتارة ئةو وتةى بةطؤإان فراكيسؤنى لة واى كة سةرةكى ثَيشكةش ثإؤذةياساية ئةو ــردووة، كبة ضةكدار هَيزى كة ئةوةبووة بكات،لةكوردستانء حيزبةكانةوةية دةستئاساييدا ئاسايشَيكى لة هةرَيم خةَلكىحاَلةتة لــةو يةكَيكة ئةمةش نــاذيــن،هاوآلتييانى ذيانى كة «ترسناكانة»ىهةإةشةى ذَير خستووةتة كوردستانى

جةنطةوة.فراكسيؤنى كة ثإؤذةياسايانةى لةو دةكـــات، ــةر ــةس ل ــــؤإان كـــاريـــان طبودجةى دياريكردنى ثــإؤذةيــاســاىفراكسيؤنى ثةرلةمانتارانى حيزبةكانة، هةيةء ثرسياريان خةَلك دةَلَين: طؤإانثرسيارمان ثةرلةمانتاران وةك ئَيمةشياسا كام بة حيزبانة ئةو بودجةى هةية، لة زياتر يةكَيتى ثارتىء كة دياريكراوةهةرَيم طشتيى بودجةى لة دؤالر ٣٠مليؤن

شةرعييةتةى ئةم كآ البدةن، بؤخؤيانكة بكرَيت ديارى ئةوة دةبَيت بؤية ثَيداون،حيزب بؤ لةسةر ض بنةمايةك بودجةية ئةوذمارةى لةسةر ئةطةر دياريدةكرَيت، ئاشكرابَيت دةبَيت ئةوا بَيت، كورسييةكانبةردةكةوَيت، ضةندى حيزبة هةر كةء رَيكخراو ئةو ثارةى دةبَيت لةمةشةوةوةردةطرنء بودجة كة ببإدرَيت كؤمةآلنةتةنيا نييةء ثةرلةمان لة كورسيشيانحيزبة دوو ئةو كة سَيبةرى لةبةرئةوةية

باآلدةستةن.بؤ ئةوةدةكات كار فراكسيؤنى طؤإانخةَلك بة داويــانــة بةَلَينانةى ئــةو كة ثإؤذةياسايةكيان بؤية بكةن، جَيبةجَيىمووضة دابينكردنى بؤ ثَيشكةشكردووة

ماأل. كابانى بؤبةَلَينةكانيان جَيبةجَيكردنى بؤ هةرسةردانى ضةندين طــؤإان فراكسيؤنىشوَينة خــةَلــكء ــاو ن بــؤ مةيدانيياننووسينطةشيان ئةنجامداوةء طشتييةكانطةرميانء سليمانىء هــةولــَيــرء لــة بؤئةوةى ــةوة، ــردووةت ك ـــارةزوور شبطرنء خةَلك سكاآلى لة طوآ لةنزيكةوة

ثةرلةمان. بيطةيةننةثةرلةمانتارى نورى، مةال عةبدوَلآلخستةإوو، ئةوةى طؤإان فراكسيؤنى بةَلَينةكان هَينانةدى بؤ كار فراكسيؤنةكةدةكات،بةآلمئةطةرحكومةتثَيكنةهاتووةءنةطةيشتووةتة ــك خــةَل كَيشةكانىاليةنانة ئةو ئاطادارى خةَلكيش ثةرلةمانءهؤَلى لة لَيدةكةن داكؤكييان كة نييةهؤكارةكةى دةسةآلتة، ثةرلةمان، ئةوةشنادات رَيطةش ناهَينَيتء ثَيك حكومةت كة

ضاالكييةكانى ثةرلةمانء دانيشتنةكانى بطاتة راستةوخؤ ئؤثؤزسيؤن هَيزىكة «مةرجةعى ببينن ئةوة تا خةَلك خةَلك،حيزب». نةك ميللةتة، طؤإان فراكسيؤنى

هةردوو راطةياندنى كةناَلةكانى لةلة ئةوة رةخنةى دةسةآلتدارةوة حيزبىدةطيرا، ثةرلةمانتارانى فراكسيؤنى طؤإان«ضةلةحانَيضىء بة دةكةنء زؤر طفتوطؤ كةئَيستاش ــردنء دةب ناويان ــةوزةوى» فثةرلةمانتارةكانى كة لةوةدةكةن باسشَيخ نةسرين بَيدةنطن، فراكسيؤنة ئةوطؤإان فراكسيؤنى ثةرلةمانتارى جةمال، ئَيمة ضةلةحانَيكانى وتى: رؤذنامة بؤبؤضوونانةى لةو بووة داكؤكيكردن بؤضةلةحانَييةى ئةو دةكةن، خةَلك خزمةتىناونانى كاتى لة باسيدةكةن ــةوان ئدةبوو، بؤضوونَيك كة بوو ليذنةكانداهةربؤية لَينةدةكردين، ثشطيرييان ئةوانكةناَلةكانى رَيطةى لة دةرةوة دةهاتينة كةدةطةياند، بؤضوونةكانمان راطةياندنةوةبؤ دانيشتنةكان كة لةبةرئةوةش بةتايبةت

نةدةطوَيزرانةوة. خةَلكئةندامى محةمةد، كــاردؤ هاوكات،ئةركى ثَييوابوو، كوردستان ثةرلةمانىثةرلةمانء هؤَلى هةم لة كة ثةرلةمانتارةراى طشتيى لة دةرةوة نيشانيبدات بؤ هةمثةرلةمانتارةكان ثةرلةمانء ئةداى كةلة ــن ــَي دةَل ئَيمة بــة ــةى ــةوان ئ ضــؤنــة، قسة دةكةن، ميديا بؤ دةرةوةى ثةرلةماندةَلَين ميدياكانةوة لة دَين خؤيان ئةوةتاطؤإان فراكسيؤنى ثةرلةمانتارةكانى بَيدةنطن، دةَلَين دواتر دةكةنء ضةلةحانآبؤ بَلَين، ئَيمة بة ثةرلةمان لة نايةن بؤئةو يان ــةن، دةك قسة ميدياكانةوة لة هَيرشكردنة لة ديكةية جؤرَيكى وتانةش

طؤإان. سةركة ـــةوةش ـــةرئ ـــةب ل ـــا ـــةروةه ه ثةرلةمان ناوخؤى ثةيإةوى تائَيستاثةيإةوةش ئةو هةموارنةكراوةتةوة،كة نــةبــووة ــت دروس سةردةمَيك بؤ هةبَيت، ثةرلةماندا لة ئؤثؤزسيؤنطؤإينى لةسةر جةخت زؤر هةربؤية كوردستان ثةرلةمانى ناوخؤى ثةيإةوىضاكسازييش فراكسيؤنى دةكــرَيــتءــان ــي ــةك ــإؤذةي ث ــة ــةســت ــةومــةب ــؤ ئ بطؤإانيش فراكسيؤنى ثَيشكةشكردووةءبة ضونكة ــردووة، ــك ــَي ل ثشطيرييان ثةيإةوة ئةو تا محةمةد كاردؤ وتةىثةرلةمانء ناتوانرَيت نــةطــؤإدرَيــت،ئةو كاراتربَيتء لةثةرلةمان ئؤثؤزسيؤنلةثةرلةمان جَيبةجَيى بةرنامةيةى هةيةتىضؤنَيتيى ثةيإةوة ئةو ضونكة بكات،بةآلم دياريدةكات، ثةرلةمان لة كاركردندةدات بإيار ثةرلةمان سةرؤكايةتي كةىئةوة كارةوة، بةرنامةى بخاتة ثإؤذةكةسةرةتاى ثَيويستة كة لةكاتَيكدا نيية، ديارئةو ثةيإةوة طؤإينى كاركردنى ثةرلةمان

بَيت.

رةتدةكاتةوة تؤمةتةكان طؤأان فراكسيؤنى

عةبدوإلةحمان شارا

ثةرلةمانى فراكسيؤنةكانىمتمانةدان بؤ مةرجيان كوردستانهةرَيم حكومةتى وةزيرةكانى بة

كة دةكةن بةوة ئاماذة هةيةءبَياليةنانةو وةزيرةكان ثَيويستةطشتيدا بةرذةوةنديى لةخزمةتى

كاربكةن.

ــةم ــةره د.ب مانطَيكة نــزيــكــةىليستى كانديدى وةك ساَلح ئةحمةد حكومةتى سةرؤكايةتى بؤ كوردستانىمتمانةى ثةرلةمانةوة لةاليةن هةرَيمرؤذيشة (١٥) نزيكةى ــدراءةو ــَي ثهةرَيمةوة سةرؤكايةتى لــةاليــةنراسثَيردراوة، مةبةست هةمان بؤ

ثَيكهَينانى كارةكانى تائَيستا بةآلمهةرَيم حكومةتى شةشةمى كابينةى ئةو ــى ــرةكــان وةزي ــووةو ــةب ــةواون تبةثَيى هاوكات حكومةتة ديارينةكراوة،ثَيويستة وةزيران، ئةنجومةنى ياساىلة هــةرَيــم حكومةتى وةزيــرةكــانــىدواتر ثَيبدرَيتء متمانةيان ثةرلةماندا

دةستبةكاربن. دةتواننفراكسيؤنى وتةبَيذى كةريم، ئاسؤ كوردستان، ثةرلةمانى لة كوردستانىوةزيرةكانى ثَيويستة بةوةكرد؛ ئاماذةىثسثؤإء كةسانى هةرَيم حكومةتى دةبنة تَييدا كة بوارةدا لةو شارةزابنئاست لة دةستثاكبنء هاوكات وةزير،لةئةستؤى كة بةرثرسيارَيتييةدابن ئةوكةسانى ثَيويستة «زؤر وتيشى: دةطرن،بةعسى وةزيــر ثؤستى بؤ ثاَلَيوراو

نةبَيت». فايلدار نةبووبَيتءكوردستانى ليستى كة ئةوةى بةهؤىثةرلةمانى كورسييةكانى زؤرينةى

بة ثَيدةضَيت بؤية بةدةستهَيناوة،وةزيرةكانيان لة هةركام دةنط زؤرينةى

ثَيببةخشن. متمانةى بوَيتحاجى عةبدوَلآلى بةوهؤيةشةوةكوردستان ثةرلةمانى ئةندامى مةحمود،ضاكسازيىء فراكسيؤنى لــةســةررةنطة كة ثَييواية خزمةتطوزاريى،كوردستانىء ليستى زؤرينةى دةنطىبةس ديكة ليستةكانى ئةندامَيكى ضةند «بةآلم متمانةدان بة وةزيرةكان، بؤ بَيتزؤر دةبَيتء خؤمانمان قسةى هةر ئَيمةخيبرةو بةثَيى كة دةزانين ثَيويستى بةوةزارةتــةكــان بؤ وةزيــر شارةزايىثَيويستة لةوةى جطة ئةمة دابنرَيت، رابردوو دةستثاكء دَلسؤزء كةسَيكى

بَيت». ثاكفراكسيؤنةكانى زؤربةى هةرضةندةئــامــاذة ــان ــت ــوردس ــةمــانــى ك ثــةرلكةسانى ثَيويستة كة ــةن، ــةوةدةك ببةعسى وةزيــر ثؤستى بؤ ثاَلَيوراو

نةبَيت، خاوةنى فايلى ناثاكيى نةبووَيتءبةثَيويستى طؤإان فراكسيؤنى هاوكاتسةردةمى لة هةر نةك كة دةزانَيت كةسانة ئةو رابردووى بةَلكو بةعسدا، هةذماربكرَيت. راثةإينيشةوة لةدواى

ئةندامىثةرلةمانى سيوةيلعوسمان،طؤإان، فراكسيؤنى لةسةر كوردستانلة شارةزايى راطةياند: رؤذنامةى بةطرنطة، زؤر بؤ وةزير خؤيدا بوارةكةىنةقؤستنةوةى دةستثاكىء هاوكاتخؤدةوَلةمةندكردن بؤ ثؤستةكةىئةمانة بطيرَيت، لةبةرضاو ثَيويستةــردوو راب ثَيويستة كة ــةوةى ل جطة ض بةعسء سةردةمى لة ض بَيت ثاكثَيويستة كة راثةإينيشةوة، لــةدواىهاوآلتييانء لة خيانةتى جؤرَيك بةهيضنةكردبَيتء ــؤى خ نيشتمانةكةىضةوساندنةوةو لة نةبووبَيت دةستىكةسَيكى خةَلكدا، ئةشكةنجةدانى

دَلسؤزبَيت.

ليستى ـــةوة ـــك دي لـــةاليـــةكـــىسةبارةت ئيسالميي بزووتنةوةىثَيويستة كة تايبةتمةندييانةى بةوهةرَيمدا حكومةتى لةوةزيرةكانىهةرَيمء لةسةرؤكى داوايــان هةبَيت،حكومةت راســثــَيــردراوى سةرؤكى تواناو خــاوةن كةسانى كة كــردووة

هةَلبذَيرن. ثرؤفيشناَلليستى سةرؤكى وةرتــآ، ئةحمةدلةثةرلةمانى ئيسالميى بزووتنةوةى«داوامان وت رؤذنامةى بة كوردستانســةرؤكــى ــمء ــةرَي ه ــى ــةرؤك ــة س لكة كردووة، حكومةت راسثَيردراوىدابنرَين ثسثؤإييان بةثَيى وةزيرةكان لة كة ئةوةى وةك حيزبايةتيى، نةك وتيشى: بينرا، ثَيشووتردا كابينةكانىثيشةكةى بوارى لة وةزير «ثَيويستةبَياليةنانة زؤر بَيتء ثرؤفيشناأل خؤيداحيزبَينة حيزب خةريكى نةك كاربكات،

بَيت».

ضين؟ وةزيرةكان، دانانى بؤ ثةرلةمان فراكسيؤنةكانى مةرجةكانى

رؤذنامة فؤتؤ:

Page 5: Rozhnama 551

5 2009/10/13 سَيشةممة (551) سيــاســـــةتذمــارة hewal. [email protected]

عةبدولخالق دلَير

ثةرلةمانتاري ضوار رابردوودا لةماوةىروونكردنةوةء بؤ طؤإان فراكسيؤنى

كَيشةيةك، ضةند بةدواداضوونىثرسيارَيكيان ضةند نووسراو بةشَيوةى

وةزيرى حكومةتى ئاراستةى ضوارتائَيستا هةرضةندة كردووة، هةرَيم

يةكَيك لة وةزيرةكانيان وةآلمي«جَيطةى ئةويش كة ثَيطةيشتووة،

نةبووة»، ثةرلةمانتارةكة قةناعةتىدابةشبوو ئةندامانى هةمانكاتيشدا لة

جياوازةكانى فراكسيؤنة بةسةردةكةن؛ بةوة ئاماذة ثةرلةمان

ثةرلةمانء ناوخؤى ثةيإةوى «كؤنيىلةبةردةم رؤتينات» رَيطرة هةبوونى

كة تواناى كارا هةبوونى ثةرلةمانَيكىكارةكانى لَيثرسينةوةى ضاودَيريكردنء

حكومةتى هةبَيت.

لَيثرسينةوة مافى

ناوخؤى ثةيإةوى لة (٦١ء٦٢) مادةكانىئةندامانى ثرسياركردنى مافى ثةرلةمانهاتووة تَييدا دةستةبةركردووةء ثةرلةمانىبة ثرسيارةكان هةية بؤى ئةندامَيك «هةرسةرؤكى رَيطةى لة زار بة يان نووسيندةسةآلتى رووبـــةإووى ثةرلةمانةوة بؤ ثرسياركردن كة بكات، جَيبةجَيكردننايزانَيت، كة كارَيك لة ئةندامة تَيطةيشتنىرووداوَيك بوونى لة هةية ئارةزووى يانثرسيارةكانى ثةرلةمانتار بكات». لَيكؤَلَينةوةدةكاتء ثةرلةمان سةرؤكايةتى ئاراستةىدةخرَيتة ثرسيارةكان ثوختةى ــر دواتوةزيرى ئاراستةى ثةرلةمانةوةء دانيشتنىدةكات ثَيويست كة دةكرَيت، ثةيوةنديداربــداتــةوة، وةآلم رؤذدا (١٥) لــةمــاوةىخؤى ياخود نووسراو بة يان بةشَيوةيةك ثةرلةمانتارةكة وةآلمى ثةرلةمانء دَيتةبة قةناعةت نةبوونى حاَلةتى لة دةداتةوة،وادةى لة ئةوةى يان وةزيرةكة وةآلمى دةطاتة نــةدايــةوة، وةآلمةكةى ياساييدابانطهَيشتكردنى لَيثرسينةوةء حاَلةتى

ثةرلةمان.

وةزيرةكة! ضوار

ثرسَيك ضةند لةسةر روونكردنةوة بؤثلةء دابــةزانــدنــى (طواستنةوةء لةوانة قوتابخانةكان، كَيشةى البردنى بةإَيوةبةرىكةمكردنةوةى طواستنةوةء نانبإاوةكان، بةدةر ناوخؤ وةزارةتــى ئةفسةرانى ثلةىــى وةزارةت تَيوةطالنى رَينماييةكان، لةكؤثانياى ثشكى لة سروشتييةكان سامانةثةرلةمانتارى ضوار نةرويجى) DNOىضةند نووسراو بةشَيوةي طؤإان فراكسيؤنىدَلشاد لة يةك هةر ئاراستةى ثرسيارَيكيانكةريم ثةروةردة، وةزيرى عةبدوإلةحمان،محةمةد، شوان ناوخؤ، وةزيرى سنجارى،هةورامى، ئاشتى مرؤظء مافى وةزيرىحكومةتى سروشتييةكانى سامانة وةزيرىتةنيا ئةوةى تائَيستا لةطةأل كردووة، هةرَيم،طةيشتووةتةوة ثةروةردة وةزيرى وةآلمىكة ثةرلةمانتارةى ئةو بةآلم ثةرلةمان،ثَييواية ــردووة ك ئاراستة ثرسيارةكانى بة ثَيويستى نيية»ء واقيعى «وةآلمةكانى

هةية. زياتر لَيثرسينةوةىفراكسيؤنى ئةندامى ــوف، رةئ ــا د.زانبة كــوردســتــان، ثةرلةمانى لــة طـــؤإان لةسةر ئةوةى دواي راطةياند: رؤذنامةىلة بةشَيك البردنى طواستنةوةء ثرسىخوَيندنطاكان قوتابخانةء بةإَيوةبةرةكانىوةزيرى ئاراستةى ثرسيارَيكمان ضةندثرسيارةكانى وةآلمى ناوبراو كرد، ثةروةردةبــةآلم ثــةرلــةمــان، بــؤ ــةوة ــدووةت ــةإان طقةناعةتى جَيطةى وةآلمةكان «بةداخةوةبةشَيك لةطةأل ئَيستا لةبةرئةوة نين، ئَيمةلة بؤئةوةى طفتوطؤدام لة مامؤستايانة لةو ئةو ضؤنَيتى لة لَيثرسينةوة داهاتوو قؤناغىبكرَيت». ثةروةردة وةزيرى لةطةأل حاَلةتانة

طــؤإان فراكسيؤنى ئــةنــدامــةى ــةو ئكوردستان ثةرلةمانى سةرؤكايةتى ثَييواية

ئةولةويةتى رَيكخستنى لة كةمتوانايةئةو دةكات بةوة ئاماذة خؤى»ء ئيشةكانىسةرؤكايةتى رَيى لة ثةرلةمانتار كاتةىيةكَيك ئاراستةى ثرسيار ثةرلةمانةوةــات، دةك حكومةت ــى ــان ــةك وةزارةت لــة ثرسيارةكان طةيشتنى كاتى بةرثرسيارَيتىلة ثرسيارةكان وةآلمى وةزارةتةكةء بؤ ثةرلةمانتار سةرؤكايةتيدايةء ئةستؤىهيض ناتوانَيت ناوخؤ ثــةيــإةوى بةثَيىثَيش نامانةوَيت هةرضةندة وتيشى: بكات، دوا ئةطةر بــةآلم بكةوين، ـــان رووداوةكبةسةر دابةشبوونيان ليذنةكانء ثَيكهَينانىئَيستا دؤخــةى ئةم ــةكــان وةزارةت كــارى درَيذةى كَيشاوة، ثةرلةماندا بةسةر باَلىئةداى لةسةر خراث كاريطةريى ثَيبدرَيت،

جَيدةهَيَلَيت». ثةرلةمان كارى

هةموارنةكرا؟ ناوخؤ ثةيِرةوى بؤ

سَييةمى خولى يةكةمى دانيشتنى لةمانطى ئةيلولى (٨)ى لة كة ثةرلةمانئةندامانىفراكسيؤنى بةإَيوةضوو، رابردووداضاكسازيى خزمةتطوزارييء طــؤإانءناوخؤى ثةيإةوى هةمواركردنةوةى داواىكوردستانى ليستى بةآلم كرد، ثةرلةمانيانهةمواركردنةكة كؤى لةسةر رةزامةنديىدواتر دانيشتنةكانى لة ئةوةبوو دةرنةبإى،ليذنة زيادكردنى تةنيا هةمواركردنةكةبةآلم طرتةوة، ثةرلةمانى هةميشةييةكانى ثةرلةمان ئةندامانى ــةى زؤرب لةئَيستاداهةمواركردنةوةى ثَيويستى لةسةر جةختوةك ضونكة دةكةنةوة، ناوخؤ ثةيإةوىهةرَيم ئةمإؤى دةَلَين «لةطةأل واقيعى ئةوانخراثى كاريطةريى هاوكاتيش ناطونجَيت،ضاودَيريكردنى ئةركى راثةإاندنى لةسةرثةرلةمان رؤَلى سستيى حكومةتء كارةكانى

دةبَيت».

فراكسيؤنى ثةلةمانتارى ئازاد، طؤرانبؤ كوردستان، ثةرلةمانى لة كوردستانىفراكسيؤنةكةيان ئاشكراكرد، رؤذنامةىثرسيارء ثرسَيك هيض لةسةر تائَيستا وةزارةتةكانى ئاراستةى لَيثرسينةوةىهةرَيم نةكردووة، هؤكارةكةشىبؤ حكومةتىليذنةكانن، كارى ضاوةإَيى طةإاندةوة ئةوةخؤيان كارى بةثَيى هةريةكةيان بؤئةوةىــان ــةك وةزارةت ــارى ك ئيشء ضاودَيريىهةرشتَيك لة بإواي واية «بةر طؤران بكةن.هةمواربكرَيتةوة» ناوخؤ ثةيإةوى ثَيويستةكارى سستيى لة باس كة زؤرجــار وتى:بؤ دةيطَيإَيتةوة خةَلك دةكرَيت ثةرلةمانراستيدا لة بــةآلم ثةرلةمانتاران، ئــةداىثةرلةمان كارى سستيى طةورةى «طرفتىئةو بؤ كة ناوخؤيةكةتى، ثةيإةوى رؤتينء

ئامادةكردووة». ثإؤذةيةكمان مةبةستةش

لةسةر كؤكن فراكسيؤنةكانهةمواركردنةوةى

فراكسيؤنى بؤضى ــةوةى ئ لــةبــارةىرَيطربووة يةكةمدا دانيشتنى لة كوردستانىثةيإةوى هةمواركردنى بإيارى لةبةردةم طؤران ــراوة، دان (١٩٩٢) ساَلى كة ناوخؤدانيشتنةدا لةو «ناحاَليبوونَيك ثَييواية ئازادهةموو بةوةكرد؛ ئاماذةى دروستبووة»ءئةوةى لةسةر كؤكبووين فراكسيؤنةكان بكرَيت، ناوخؤ ثةيإةوى لة طؤإانكاريىبؤ باشبوو ثَيمان سةرةتادا لة ئَيمة بةآلمسةرةتا ثةرلةمان ئيشةكانى راثةإاندنىدواتر هةمواربكرَيتء ليذنةكان ذمارةى بةوثَييةى هةمواربكرَيتةوة، ثةيإةوةكة

ثَيدةضَيت. زؤرى كاتَيكىضاكسازيىء ليستى ئــةنــدامــَيــكــى بة ئاماذة ئةوةى لةطةأل خزمةتطوزاريشناوخؤ ثةيإةوى هةمواركردنةوةى ثَيويستى

«ناكرَيت ثَييواية هةمانكاتيشدا لة دةكات،ثةرلةمانةكان ئةندام رؤَلى خراثى هؤكارىتةنيا حكومةت كارةكانى ضاودَيريكردنى لة

بطَيإدرَيتةوة». ناوخؤ ثةيإةوى كؤنيى بؤثةرلةمانى ئةندامى حــةســةن، ــازأل فضاكسازيىء ليستى ــة ل ــان كــوردســتراطةياند: رؤذنامةى بة خزمةتطوزاريىثةرلةمان، طرنطةكانى ئةركة لة يةكَيكحكومةتء كارةكانى ضاودَيريكردنىــان، ــةك وةزارةت ئيشى لة لَيثرسينةوةيةنوآ حكومةتى هَيشتا ئةوةى بةهؤى بةآلمضاودَيريكردنةكةمان ئَيمة دةستبةكارنةبووة،شةشةم كابينةى بؤ طشتيى بةشَيوةيةكىئةو ــى ــاوةإوان ض خةَلكيش كــة دةبــَيــت ناوخؤ «ثــةيــإةوى وتيشى: كابينةيةية.حكومةت كارةكانى ضاودَيريكردنى لةتائَيستا كة ئةوةى نييةو طةورة لةمثةرىبةآلم نةيكردووة، خؤى ثةلةمانتار نةكراوةكةموكورتيى ثةيإةوةكةش بنةإةتيشدا لةهةية». بة هةمواركردنةوة ثَيويستى تَيدايةء

فراكسيؤنى ثةلةمانتارى رةئوف، زاناثةيإةوى ــات؛ ــةوةدةك ب ئاماذة طــؤإان،وةآلم بآ ثرسى زؤر ثةرلةمان ناوخؤىئةوة بارةيةوة نموونةى هَيشتووةتةوة، لةويةكَيك وةك ئةوان ئةطةر كة دةهَينَيتةوةئاراستةى ياداشتَيك فراكسيؤنةكان لةوادة ئةو ئايا بكةن، ثةرلةمان سةرؤكايةتىوةآلمى سةرؤكايةتى كة ضةندة ياساييةنــةدرايــةوة وةآلم ئةطةر ــةوة؟ ــدةدات ــَي ثدةبَيت ئةندامةكانى فراكسيؤنةكةءثَيشيواية رةئوف زانا بَيت؟ ضى هةَلوَيستانكاريطةريى لةاليةكء ثةيإةوة ئةو هةبوونىحيزبيى دةستَيوةردانى سياسيىء ملمالنَيىئيفليجبوونى لة خراث رؤَلى ديكة لةاليةكىئةوةشى دةطَيإَيتء ثةرلةمان كارةكانىئاكام بؤ بة نةشاردةوة «هةوَلي ضإءثإ هةيةلة ئؤثؤزسيؤن ئةركةكانى هَيزى نةطةيشتنى

ثةرلةماندا».

عةلى ئيبراهيم

دةسةآلتدارةكان حيزبة ميدياىرةخنةى جياوازدا بؤنةى زؤر لةكوردستان ثةرلةمانى لة ئةوةيان

ثةسةندكردووة ياسايةكى كة طرتووةسانسؤر بةبآ ئةهلييةكان «ميديا

كؤمةآليةتييةكان كاية تةواوى لةسةرنةتوانَيت سزايان بنووسنء كةسيشرؤذنامةنووسانى ئَيستا بؤية بدات»،بةتايبةتيش كةناَلةحيزبييةكان، ناوديموكراتى راطةياندنى ثارتى لةناو

ئةوةدان هةوَلى لة كوردستاندا،بةمةبةستى ئامادةبكةن ثإؤذةيةك

رؤذنامةطةريىء ياساى هةمواركردنىئازاديى سنوورى بةرتةسككردنةوة

هةندَيك لةبةرامبةريشدا رؤذنامةوانى،ئةهلى، ميدياى رؤذنامةنووسانى لة

دةزاننء بة مافى خؤيان حاَلةتة ئةمحاَلةتَيكى بة سانسؤر سنوورء دانانى

لةقةَلةمدةدةن. ناتةندروستســةرنــووســةرى كــةمــال رةئـــوف،بةثَيويستى سةبارةت هاوآلتى رؤذنامةىرؤذنامةطةريى ياساي هةمواركردنةوةى

ئةو مةترسييةكانى ئــَيــســتــاداء ــة لوتى: رؤذنامة بؤ هةمواركردنةوةية، دوو ــاوازو جــي راى دوو «لةئَيستاداياساى لةسةر هةن جياواز تةواو ئاإاستةىئاإاستةيةكيان رؤذنامةطةريى، كارىدةسةآلتدارةكانى حيزبة حكومةتء كةكة ئــةوةدايــة هةوَلى لة لةثشتةوةية،طؤإانكاريى خؤيان بةقازانجى ياساكةرؤذنامةطةريى ئازاديى بكرَيتء تياداديكةش ئاإاستةكةى بكةنةوة، بةرتةسكياساكة واية الى كة رةنطةية دةنطء ئةوئةركء كؤمةَلَيك لة باسى هةرضةندةلة بةآلم كــردووة، رؤذنامةنووس مافى هيض زانياريدا، بةدةستهَينانى بإطةىئةو بؤ نةكردووة دةستنيشان سزايةكى نادةنة زانيارى كة دةزطايانةى بةرثرسء

رؤذنامةنووسان.«بة وتيشى هاوآلتى سةرنووسةرىدةستكارى لةئَيستادا ئةطةر من، راىنيية زةمانةتَيك هيض بكرَيت، ياساية ئةوثاشةكشة هةنطاوَيك ضةند كة ئةوةى بؤ

نةكرَيت».كةمال بؤضوونةكةى بةثَيضةوانةىدةزطاى بةرثرسى كةريم، ئاسؤ رةئوفةوة،فراكسيؤنى لة ثارتى ئةندامى موكريانىءكوردستان ثةرلةمانى لة كوردستانى رؤذنامةطةريى كارى ياساى ثَييواية،

هةية، هــةمــواركــردنــةوة بة ثَيويستى ياسايةكى ناوبراو، ياساى لةبةرئةوةىهةموو نييةو راطةياندن هةمةاليةنةىراديؤ، طؤظار، (رؤذنامة، ميديا كةناَلةكانىئةلكترؤنى)ء راطةياندنى تةلةفزيؤنءوةك دامــودةزطــاى ريكالمء هةروةها سةنتةرةكانى ــةواأل، ه (ئاذانسةكانىبــآلوكــردنــةوةو ــاثء ض لَيكؤَلينةوةوئةوانة، «ناكرَيت ناطرَيتةوة. ضاثخانة..)بةم شَيوة بَيسةروبةرةييةى قانوونء بةبآ

بةِرَيوةبضن». ئَيستاثةيمانطاى بةرثرسي ميرانى، هَيمنلة ثرسةسياسييةكان بؤ كوردستاننةيتوانيوة ياساية «ئةو ثَييواية، هةولَيرئةمانجةى ئــةو بؤ بكات خــؤى ــارى كبَيطومان ـــووة» دةرض لةثَيناويدا كــة بة عةين، فةرزى دةبَيتة هةمواركردنىثَيويستة، هةمواركردنى هَيمن بؤضوونىدةبينين، روونـــاك رؤذى بة ضونكةناو ضوونة تةنانةت سنوورَيك هةمووبةو كةس دةبةزَينرَيتء كةسيى ذيانىياساية ئةو ثَيويستة نادرَيت. سزا ياسايةدةستنيشان رؤذنامةوانى ئيتيكةكانى ثابةند دةزطاكانى رؤذنامةنووسء بكاتءلةسةر قسة دةتوانن كوآ تا كة بكات

بكةن. ثرسةكانكةمكردنةوةى بؤ ثَييواية، رةئوف كةمال

هةمواركردنةوةية، ئةم مةترسييةكانىئازاديخوازةكانى رؤذنامةنووسانء دةبَيتبة نةترسنء ملمالنَيية لةو كؤمةَلطة نَيوئارادايةء لة هةوَلَيك كة لةوةى ئاطابنبةرتةسك رؤذنامةطةريى ياساى خةريكة

دةكرَيتةوة.هةمواركردنى بة ثَييوانيية، كةريم، ئاسؤمةترسييةكى هيض رؤذنامةطةريى ياسايرؤذنامةنووسى كارى سةر بؤ ئةوتؤوتيشى، كوردستان، لة ببَيت دروســتبةرنامةى لة كوردستانى ليستى وةكوفراوانكردنى لةسةر جةختيان خؤياندابة ديموكراتييةكان ئازاديية ثانتايىبآلوكردنةوةشةوة رادةربإينء ئازاديىفراوانكردنى بة دةبن ثابةند كردووةتةوةو

ئازادييةكانةوة.ـــرةى زب ــة ــان زم ـــةو ـــارةت ب ســـةبراطةياندندا دةزطـــاى هةندَيك لة كة هاوآلتى ســةرنــووســةرى بــةكــاردَيــت،لةكارى زبر زمانى بةكارهَينانى دةَلَيت:دةطةإَيتةوة كورديدا رؤذنامةطةريى تةمةنى ناوخؤء شةإى سةردةمى بؤئةهلىء ميدياى ياساكةو تةمةنى لةكة ئةوانةى بــةداخــةوة كؤنترة، ــازاد ئزمانة ئــةو نــاوخــؤدا لةشةإى دوَينى هةندَيكيان ئَيستاش بةكاردةهَينا، زبرةياندةكةنء حيزبييةكان رؤذنامة سةروكارى

زمانيان هةمان نةيارةكانياندا لةبةرامبةرثةيوةندى زياتر ئةمة المواية بؤية هةية،ياساكة. خودى نةك هةية، كلتوورةوة بةوــةوةش ئ هــاوآلتــي ســةرنــووســةرىميدياكانى لة هةندَيك كة روو، دةخاتةئةو بة ئةنقةست دةيانةوَيت سَيبةر حيزبءبخةنة بةرامبةر اليةنى تا زمانة بةكاربهَيننرَيطةيةشةوة لةم هةروةها داوةوة، ئةولةكةدار رؤذنامةنووسى كارى سومعةىلةكومةَلطةدا كاريطةرييان بكرَيتء

كةمبكرَيتةوة.ميدياى ئيتهاماتى وتيشى: هةروةكلةطةأل ئةهلى ميدياى ــةدذى ل حيزبىميديايةدا ئــةمــجــؤرة لــةدايــكــبــوونــىدذى لة بَيثةروا شةإَيكى لةدايكبووة،«كَيشةكة ئــارادايــة، لة ئةهلى ميدياىئةوةندةى نيية ياساكةوة بة ثةيوةندىميدياى كة مؤدَيلى بةوةوة هةية ثةيوةندىشَيوازى ئــةو بــةســةرضــووةو حيزبى ذَير كــةوتــووةتــة ــةوان ئ كــاركــردنــةىحيزبدان ميدياى لة ئةوانةى ثرسيارةوة»وثإؤسةيةى ئــةو كة ــةوةى ئ اليانوايةشَيوازى دةركةوتنى خَيراتركردووةتةوة، «دةيانةوَيت بؤية ئةهليية، ميدياى مؤدَيرنىئةهلييةكانيش ميديا سانسؤر زةبرى بةدةستوثَييان لَيبكةنء خؤيان وةك

بكةن». كةلةثضة

دةدرَيت ياساى رؤذنامةطةريي هةموارى هةوَلى

دةكات وةزير ضوار لة روونكردنةوة داواى طؤأان فراكسيؤنىكوآ؟ وةزيرةكان دةطاتة لةطةأل ليَثرسينةوة

هةورامى عةبدولرةحمانئاشتى دَلشاد محةمةدكةريم سنجارى شوان

Page 6: Rozhnama 551

62009/10/13 سَيشةممة (551) ذمــارة hewal. [email protected]ضاوثَيكةوتن

رةشيد سيروان سازدانى:

جياوازء هَيزي (٧/٢٥) دواي لةلَيرةدا دروستبووةء ئؤثؤزسيؤن

ثرسيارةدا ئةو بيركردنةوةمان بةالىئةم ئؤثؤزسيؤنة، ئةم ئايا كة دةضَيت

بووة، دروست كة جياوازةى هَيزةبؤ زؤرينةوةو بةرةي ثاأل دةضَيتةتةشكيلكردني دةضَيتة ثلةوثاية

ئةو بإيار دةدات حكومةتةوة، يانهةية، ساَلة ضةند كة ناديارةي ئةَلقةي

تةمسيلكردني ئؤثؤزسيؤنء بوونيلة ثةرلةمانداو ئؤثؤزسيؤن

ناإةزاييةكان، دةنطة تةمسيلكردنيضاوثَيكةوتنةدا لةم دةكات؟ ئةوة ئاياياساي ثسثؤإي مستةفا شَيخ د.لةتيف

ياساى كؤليذي لة مامؤستا دةستوورييضةندين بة سةبارةت سلَيمانى، زانكؤى

طؤإانكارييةكاني بة ثةيوةست مةسةلةيثرسيارةكاني وةآلمي تةموز ٢٥ي دواي

دةداتةوة. رؤذنامة

تةمموز (٢٥)ي هةَلبذاردني رؤذنامة:سياسيي نوَيي رةوشَيكي كوردستان، لةمامؤستايةكي وةك ئَيوة ئاراوة، هَينايةرةوشى ضاودَيريى هةميشة كة زانكؤئةو بؤ روانينتان ــةن، دةك سياسيش

ضؤنة؟ نوَيية هةلومةرجةهيض بؤ اليةنطرييةك هيض بةبآ *ئةكاديمييانة، تةرحَيكي وةكو تةنيا اليةك،دروستبوونء سةرةتاي (٧/٢٥) دةَلَيملة ديموكراتييةتة دةستثَيكردنيلة كوردستاندا ثَيشتر كوردستاندا، راستةهةبووةو ثةرلةمان هةبووةو هةَلبذاردنئةمانة ثَيكهاتووة، وةزيران ئةنجومةنيهةَلبذاردن دةرهاويشتةي هةموويكاريطةريان لةمة شتي دوو بةآلم بوون،هيض نةبووني يةكةم كردبووةوة، كةمدةسةآلتة بةردةم ئةم فشارَيك لة جؤرةسيستمي لة هةميشة كة هةَلبذَيردراوانةدالةبةردةم لةمثةر دةبَيت ديموكراتيداطرنطترين هةبَيت، دةســةآلتــةكــانــدائؤثؤزسيؤنء لة بريتيية لةمثةريشراي زؤرجاريش طشتيي، راي هةروةهادةكات، ثَيشةوايةتي ئؤثؤزسيؤن طشتييدةسةآلتة ئةو بؤية نةبوو، ئةوةماندةسةآلتةكانيان زؤرجار هةَلبذَيردراوانةوايدةكرد رةهابوونةش ئةم بوو، رةهاجوانيي ـــذاردنء ـــب هـــةَل ــي ــي جــوانخاَلي ديموكراتييةتبوونةكةشيوايدةكرد زؤرجــاريــش ـــردةوةء دةكديموكراتيء ثإؤسةي خــودي هــةررةحمةتي ذَير دةخستةوة هةَلبذاردنيشةرعييةتي زؤرجار واتة براوة، هَيزيناديار، ماوةي بؤ بةكاردةهَينرا بردنةوةنةريتَيك بوو خةريك تةنانةت واتــاهةَلبذاردنَيك تؤ ئةوةي نةريتي دابَيت،بةدةستبهَينة، طةل شةرعييةتي بكةءدةكةيتةوة، هةَلبذاردن نيية طرنط ئيدي(١٥)ساأل هةَلبذاردن يةك بة بينيشمانئةو مةسةلةي ئةطةريش حوكمإاني كراونَيودةوَلةتيية وةزعة رذَيمء رووخاندنيبة تائَيستاش لةوانةبوو نةهاتايةتةكايةوةحوكمإاني بكراباية. شةرعييةتي يةكةم

ضاودَيران لة هةندَيك رؤذنــامــة:ئــةداي ســةرةتــايــةوة ــةم ل ثَييانواية دةسةآلتدا بةرامبةر لة ئؤثؤزسيؤن دةطرَيت، ناواقيعي رةخنةي توندةودةكةيت، رةوشةكة ضاودَيريي كة تؤ

وابَيت؟ ثَيتواية

ئَيمة بَلَيين لةوانةية واية، رادةيةك تا *

ئؤثؤزسيؤنييةكي ئؤثؤزسيؤنكةمان نةدروستة، دةسةآلتيشمان نة دروستةو

ـ ١٥) ئــةوا ــةآلت دةس يةكةم ضونكةبةردةمدا لة لةمثةرَيكي هيض ساَلة (٢٠ئةطةر سوَلتة هةميشة ــووةو ــةب نبة دةبَيت نةبَيت لةبةردةمدا لةمثةريشةرعييةتي بةرطي لة با جا ئيستيبداد، ئةمة لةبةرئةوة بَيت، ديموكراتيشدانةفسييةوة رووي لة ساَلة (٢٠ ـ ١٥)لة جؤرَيك هةستدةكةن دةسةآلتداران

كة دروستبووة بؤ بةدةستهَينان مافيدةسةآلتة ئةمجؤرة لةسةر خؤيان ذيانيملكةضيان كةس هةموو كة راهَيناوة

نا. نةَلَيت كةس بَيتء

سيستمة لة هةندَيك لة رؤذنامة:مةسةلةي دنيادا ديموكراتييةكاني تؤ بة راي ئاراداية، لة حكومةتي سَيبةردروستكردني سَيبةرء حكومةتي بوونيكوردستاندا لة ئؤثؤزسيؤنةوة لةاليةن

تةندروستة؟ حاَلةتَيكي طونجاوةو كارَيكىكوردستان هةرَيمي ئؤثؤزسيؤني ئايا

بكات؟ ئةمة هةية ئةوةي تواناىروونكردنةوة لة بةر دةمةوَيت *بؤ ئةوةبكةم ئاماذة ئةم مةسةلةية لةسةرناحاَليبووني هةندَيك بــةداخــةوة كة ئةم لةبةرامبةر هةية عةجيب زؤرنازانم جا كوردستان، لة مةسةلةيةدا وةزعة ئةم خةَلك يان ناحاَليبوونةشتَيكى وةكء يان بازرطانييةك وةكوئينسان ئةطةر دةكات، سةيري شةخسيئؤثؤزسيؤندا لة يان بَيت دةسةآلتدا لةثإؤسةي وةكو ثلةيةى ئةو ئةطةر بَيت،هةر شتَيك بكات، دةبَيت سياسيي سةيربةخَيرهاتني بَيت ثإؤسةكةدا قازانجي لةثإؤسةي وةكو كة كاتَيك بةآلم لَيبكات،دةكةيت، مةسةلةكة سةيري شةخسيشةخسي بؤ زةرةري شتَيك ئةطةرعام بةرذةوةنديي بؤ با هةبَيت خؤمدذايةتي دةكةم، هةر من قازانجي هةبَيتحكومةتي نةبَيت، روانطةيةوة لةو ئةطةرعاقآلنةكاني تةرحة لة يةكَيكة سَيبةرهيض بة نامةوَيت من ئؤثؤزسيؤن،شَيوةيةك وةك اليةنطيريىئةمبؤضوونةموةكو دةمةوَيت راستى بة لَيكبدرَيتةوة، بثارَيزم، بَياليةنيي زؤر ئةكاديميايةكئةوة مةبةستم دةَلَيم ئةمة كة ئَيستاطؤإان ئؤثؤزسيؤنيةي ئةم كة نييةدةكات، ئةمة ئيسالميي يان دةكات ئةمةكوردستان باسي ئةطةر جيهاندا لةسَيبةر حكومةتي تةرحكردني نةكةينئؤثؤزسيؤن عةقآلني تةرحي يةعنيئؤثؤزسيؤن سَيبةرء حكومةتي بؤضى؟نيية رةخنةطرتن خؤرئاوادا وآلتاني لةنيية رةخنةطرتنيش رةخنةطرتن، بؤلةثَيناوي رةخنةطرتنة روخاندن، بؤاالفضل)، (البديل باشتر بةديلي تةقديمي جوزئى رةخنة هةية: رةخنةي جؤر دوورةخنة ئــةو كوللي، رةخنةي لةطةألتةقديميان رؤذانة من دةشَيت جوزئييانةبكةم، ضاككردنيان داواي بــكــةمءهةيةء جديم رةخنةي كة كاتَيك بةآلمحكومةت بةرنامةي لةطةأل موتةعاريزةمن البضَيت، دةبــَيــت حكومةت ــة واتبةتايبةتي بطرم رةخنةيةك كة نامةوَيتدةخةنة كاريطةري كة رةخنةكانيحكومةتء سياسييةكاني بةرنامة سةرلة بةتايبةتي لة، دةكةم طؤإيني داوايسَيبةرة، حكومةتى دايكي كة بةريتانيادائؤثؤزسيؤن كة ئةخالقيية بآ دةَلَيتبكات، حكومةت رووخاندني داوايهةر فيعلةن يةعني نةبَيت، بةديلي بةآلم

ئةخالقيية. بآسَيبةر حكومةتي دروستكردني حكومةتَيك من بؤضى؟ بةديلة، ثَيشكةشهةموو بةرامبةر لة دةكةم ثَيشكةشخؤ دةكةم، دياري وةزيرَيك وةزيرَيكدا وةزيري ــرانء وةزي سةرؤكى ئةمانةدةنَيم، ــاوي ن خــؤم هــةر نين فيعليي حكومةت دةَلَيم ئاستةكان هةموو لةسةرثةرلةماندا لةناو توانيم كة خراثة. ئةمةي+٪٥٠) ذَير بهَينمة زؤرينة متمانةيحكومةتم كة دةإوخَيت حكومةت (١من تةكليفي دةوَلةت سةرؤكي روخانددةبَيت حكومةتء تةشكيلي بؤ دةكاتماناي نةبوو بةديلم كة هةبَيت، بةديلم بآ شتَيكي واتة ئةخالقم، بآ من وايةبة هةية بةديلم بةضي كردووة، ئةتيكمحكومةتي ثَيكهَيناني سَيبةر. حكومةتيلة ئؤثؤزسيؤن كة ــات وادةك سَيبةرثَيوةبَيت، عةقآلنيةتي تةرحةكانيداكة ناطرم رةخنةيةك ضونكة بؤضى؟ثَيم حوكم سةر هاتمة خؤم سبةينآ

نةكرَيت. جَيبةجآ

دروستكردنى حكومةتى رؤذنامة: واتةدةسةآلتيشة؟ قازانجي لة سَيبةر

سياسيداية، ثإؤسةي قازانجي لة *ئؤثؤزسيؤن كة وادةكــات واية مانايضونكة طرتووة، عةقآلني رةخنةيةكيئةطةر كة دةضَيت بؤ واى سبةينآ ثةرلةماندا، لة روخاند حكومةتي ئةودةشَيت كةمينة، بة كــرد زؤريــنــةيحيزبي ثةرلةماني ئةندام لة هةندَيكبسةننةوةء لَي متمانةى دةسةآلتيشبةآلم زؤرينة، بة ببَيت خؤي ئةوكاتةبين، ديموكراتيدا وآلتَيكي لة ئةطةرتؤزَيك كوردستاندا لة ئةوة هةرضةندة

ليستةكان ثةرلةمانتارى زةحمةتةئةوكاتة بةرامبةرةوة، ليستى ناو بضنةبة ــت ــرَي دةك تةكليف ئؤثؤزسيؤنمتمانةم ثةرلةماندا لة كة حكومةتماناي ئةوكاتة سةندةوة، زؤرينة بةكة ثَيشكةشكردووة، بةديلم ــة وايواية ماناي ئةوكاتة ثَيشكةشمكرد،بكرَيم تةكليف ئــةوةم ضاوةإَيي من تةكليف كة حكومةت، ثَيكهَينانى بؤدةبَيت حكومةت، ثَيكهَيناني بؤ كرامدةنطدةرانم الي سبةينآ كة بَلَيم شتَيك

دةستووريى: ياساى ثسثؤأى مستةفا شَيخ لةتيف د.

اليةنةكانة دةمكوتكردنى بؤ كابينةيةو جــؤرى خراثترين كوردستان لة تةوافوقى حكومةتى ثَيكهيَنانى

ئـؤثـؤزسـيـؤن لـة تـةرحـة عـاقــــــــآلنـةكـانـي كـة يةكـيـَ بـةر سـيـَ حـكـومـةتـي

ئؤثؤزسيؤنانةي ئةو

بة ناوي كة

ترةوة حيزبي

ثرؤسةي ضوونة

بة سياسييةوة

ضةند بة وةزيرَيكء

لة دينارَيك مليؤن

بَيدةنطكراون بودجة

بودجةكةي كة

بة كرا بؤ خؤشيان

مينحة، ثياوةتيء

يةكةم راستي بة

لة خيانةتيان

خؤيانء

كرد دةنطدةرانيان لة

Page 7: Rozhnama 551

7 2009/10/13 سَيشةممة (551) ضاوثَيكةوتنذمــارة hewal. [email protected]

دةستووريى: ياساى ثسثؤأى مستةفا شَيخ لةتيف د.

هةَلبذاردني لة نةكةومةوة درؤ بةمانطي سآ لةوانةية ضونكة داهاتوودا،ئةوكات من بكرَيت، هةَلبذاردن ديكةتةقديمي راستي بة ضونكة دةيدؤإَينم،ئةوةية ماناى سَيبةر، حكومةتي ثإؤذةيعةقَلي بةديلي دةيةوَيت ئؤثؤزسيؤنتوندوتيذ، بةديلَيكي نةك ثَيشكةشبكات،ئةوةبَيت مةبةستي تةنيا تةنياو نةكحكومةتةكةي بكات، سووك زؤرينةضونكة ــك، خــةَل الي بكات ســووكبَيتة خؤي دةكــات ــاوةإَي ض سبةينآحكومةتي سَيبةريش بةآلم حوكم، سةربؤ ئامادةكردووة خؤي ئةوةية بؤ هةر كة رةخنةيةي ئةو بؤ حوكمإانيكردن دةبَيت سبةينآ طرتووة دةسةآلتي لةجَيبةجَيي كة جَيبةجَيبكات، خؤي بؤلةالي دةبَيت ئيحراجيي تووشي نةكرد بة هؤكارةية، ئةو لةبةر دةنطدةرانلة يةكَيكة سَيبةر حكومةتي راستيئؤثؤزسيؤن، عةقآلنييةكاني ثإؤذةيثإؤسةي روانطةي لة من ئةطةر بةآلمسياسيي كة بدةمةوة لَيكي سياسييبة سةر يان بم دةسةآلت بة سةر بمءباش زؤر ثإؤسةيةكي بة ئؤثؤزسيؤنثلةوثاية ئةطةر بــةآلم ــةم، دةك سةيربــةرذةوةنــديــي ــو وةك سياسييةكةمثإؤسةية ئةم بكةم، تةماشا شةخسيحكومةتي راستي بؤية بة رةتدةكةمةوة،كةسَيك هةر دةسةآلت، جا سَيبةر دةبَيتةهةر كةسآ نيية حةقم من تةرحي بكاتدةكات تةرحي طؤإان كردووة، تةرحيجا دةكات، تةرحي ديكة يةكَيكي سبةي يابة دةسةآلتء دةبَيت يان طؤإان سبةيئؤثؤزسيؤنء بة دةبَيت ديكة ئــةويراستي بة دةبَيت كوردستاني ليستيثَيويست طرنطء بة سَيبةر حكومةتيواتة سَيبةر حكومةتي ضونكة دةزانم،بةديل ثَيشكةشكردنى بؤ خؤئامادةكردنحكومةتي لة من كة رةخنةيةي ئةو بؤ

دةإووخَينم. ثَيي دةطرمء ئَيستاى

كةبةالى مةسةلةيةك رؤذنــامــة:طرتن رةخنة جَيطةى ضاودَيرانةوةسةرؤكى ثةرلةمانء ثَيدانى متمانة بوو،د.بةرهةمء كةس دوو بة بوو هةرَيمحكومةت ثَيكهَينانى بؤ بةروارى ئازادئةم ثَييانوابوو ضاودَيرانة ئةو كةبةسيستمى دانةوةبوو شةرعيةت حاَلةتةثسثؤإَيكى وةك تؤ ئيدارةيى، دوومةسةلةية لةم ضؤن دةستووريى ياساى

دةإوانيت؟راستة، بؤضوونة زؤر تةئكيد ئةو بة *لة سيستمي رووي دةستوورييةوةو لةوةزيران سةرؤكي تةنها ثةرلةمانداحكومةت، ثَيكهَيناني بؤ دةكرَيت تةكليفنييةء هةر وةزيران سةرؤك جَيطري ئيدارييةء شتَيكي هةشبَيت ئةطةروةزيــران ســةرؤك دةست دةكةوَيتةتةنهاو وةزيران سةرؤك ضونكة خؤي،موتةمةيزي قانوني مةركةزَيكي تةنهاسةرؤك رؤَلي وةزيرةكان، لة جيا هةيةسيستمي لة طرنطه ئةوةندة وةزيران حكومةت هةموو تةنانةت ثةرلةمانيدادةوترَيت دةبرَين، ناو ئةوةوة بةناويماليكي، يان براون، يان بلَير حكومةتيئةطةر بارزاني، نَيضريظان حكومةتىوةزيرةكان هةموو لة متمانة ثةرلةماندةكاتء حكومةت ئيستيقالة بسةنَيتةوةوةزيراني سةرؤك لة تةنها بة ئةطةرئيستيقالة حكومةت دةبَيت بسةنَيتةوة قةدةر بة وةزيران سةرؤك كةواتة بكات،كةوابَيت طرنطة، وةزيران ئةنجومةني متمانة كة كاتَيك ثةرلةمان ئةطةرئةنجومةني هةموو لة دةكَيشَيتةوةـــران وةزي ئةنجومةني ــــران، وةزي

سةرؤكيشةوةء بة دةكات ئيستيقالةلة دةكَيشَيتةوة متمانةش كاتَيكهةموو دةبــَيــت ـــران، وةزي ــةرؤك سسةرؤك بة بكات ئيستيقالة حكومةت باس نيية شتَيكمان بةآلم وةزيرانيشةوة،بكات، جَيطر دةستلةكاركَيشانةوةى لةثةرلةمان ئةوةية ثرسيارةكة لَيرةداهــةردووكــيــانء بــة داوة متمانةي ثَيكهَينانى بؤ راسثاردووة هةردووكيانيد.بةرهةم لة متمانة ئةطةر حكومةت،هةمووي حكومةت دةبَيت سةنرايةوةئةطةر باشة بكات، ئيستيقالة لةطةَليداحكومةت سةنرايةوة ئازادييش كاك لةوا ئةطةر دةكات؟ ئيستيقالة لةطةَليدا بؤ رادةسثَيررَين هةردووكيان بؤ نييةراستي بة بؤية حكومةت؟ ثَيكهَينانيبَيت يةكَيتي حكومةت، سةرؤكى دةبوايةثَيكهَيناني بؤ بكراية تةكليف ثارتي يان

كةس. دوو نةك حكومةت

ثارتىء نييةتَيكى ض تؤ رؤذنامة:دةخوَينيتةوة؟ لةمة يةكَيتى

ــردووة راب باطراوندةكةي هةر *ئيداريي ناوضةى هةريةكةو ئةوان كةخؤيان هةيةو يةكَيتيء ثارتي تايبةت بةجَيبةجَيدةكةن، كارةكان ئيشء خؤيانسلَيماني ســنــووري لة نموونة بؤ شتةكاني خؤي ئةحمةد عيماد كاكئيدارةي سنووري لة جَيبةجَيكردووة، خؤي نَيضيرظان ــاك ك هةولَيريشبةإاستي جَيبةجَيكردووة، شتةكاني

نيية. خؤشيان قــازانــجــي لــة ئةمة ئةكاديمى كةسَيكى وةك من بةداخةوةنا يان لَيبطرن طوَيمان جا ثَيياندةَلَيم،كاركردنة شَيوة ئةم كة خؤيانة كةيفى

مةنتيقى ٢٠٠٥ ثاساوى ساَلى بؤ ئةطةرلةبةرئةوةى زؤرباشبووة، هةبووبَيتــوون، ب ــةك ي دوذمــنــى زؤر خؤيان يةك بة هةر خؤيان مادام ئَيستا بةآلمبةرامبةريان ليستى دابةزيونء ليستزؤر بةرامبةر ليستى دروستبووة، بؤزياتر بؤ دةبينَيت حاَلةتة لةم سوود

ئةوان. جةماوةرى دابةزاندنى

ئةو بةثَيي ثَيتواية ــة: ــام رؤذنبةإَيز ــةردوو ه كة بَيت راسثاردنة حكومةت، ثَيكهَيناني بؤ تةكليفكراونوةزيــرانء ــةرؤك س داهاتووشدا لة دةسةآلتيان يةك وةكــو جَيطرةكةي

هةبَيت. تةكليفكردنةكة راسثاردنةكةو بةَلَي *نةبَيت، وا هيوادارين ثَيدةَلَيت، وامانياساييةوة رووي لة بَيت وا ئةطةر بةآلمزةرةر ضةند كة دةبيننةوة يةكتري

دةكةن.

هةوَلي براوة ليستى ئَيستا رؤذنامة:لة دةداتء نوآ كابينةى ثَيكهَينانيحكومةتَيكي دووبارة ئةوةداية هةوَليبةشَيوةى ــراوان ف بنكة ئيئتيالفي

بكاتةوة، دووبارة ديموكراسي تةوافوقيتةوافوقي حكومةتي لةسةر بؤضوونتكوردستان، ثَيتواية لة ديموكراسي ضؤنةبؤ ديموكراسى تةوافوقى حكومةتى

ئَيمة ئيجابى بَيت؟كؤمةَلَيك ئَيمة خراثة، زؤر *زؤرينة، حكومةتى هةية حكومةتمانحكومةتي ئيئتيالفي، حكومةتي

حكومةتى نيشتمانىء يةكَيتيى حاَلةتة زؤرينة حكومةتي تةوافوقى،زؤرينةى اليةنَيك كة سروشتيةكةيةمافى ئيتر لةهةَلبذاردنةكةدا هَينا سةرئَيشة بةبآ حكومةت خؤيةتىكوردستاني ليستي ئَيستا دروستبكات، تةشكيل حكومةت هَيناوة زؤرينةي ديموكراتييةتة، ــةإي ــةوث ئ بــكــات،ئيئتيالفيمان حكومةتي ئــةوة دوايكة ئةوةية ئيئتيالفي حكومةتي هةية،(٥٠+١)ى بةتةنها نةبَيت حيزب يةكحيزبء هَينابَيت، بؤية ناضارة بإوا ئةممن نموونة بؤ بكات رازي حيزب ئةو (٥٦)ة بة ثَيويستم هةية كورسيم (٤٥)دَيم هةيةء كورسيت (١٥) حيزبَيكي تؤكاكة دةَلَيمن دةكةمء لةطةَلدا مامةَلةتضةند بة بةَلَي، حكومةتةكةمةوة دَييتةبؤ ــآ، دةدةم ــرت وةزي ــر، ضــوار وةزيرازيت نا ئةوة لةبةر نا تؤ لةبةر ضي؟ثةرلةمان متمانةي لةبةرئةوةي بكةم،يان وةزيــر سآ بؤية بةدةستبهَينم،دةكةوين، رَيك دةدةمآء وةزيرت ضوار(٤٥)ي ثةرلةمانةوة هاتمة كة ئةوكاتة

لةوة (٦٠) ئةوة تؤش (١٥)ي خؤمءكة ــادام م نابَيت، ــإوات ب زياتريش بطةإَيم نابَيت كرد تةواو ذمارةكةم حكومةتي بؤية تردا، خةَلكي بةدوايهةميشة نيية، ضةسثاو جَيطيرو ئيئتيالفيضونكة بطريت، ثآ بةهانةم دةتوانينييةء هةميشة خؤم حكومةتي زؤرينةيدةوَيــتء داواكارييانةم ئةو دةَلَييتكة دةكشَيمةوة نةبَيت ئةمانة ئةطةرئةمة دةرؤخَيت، حكومةت كشايتةوةضارم بــةآلم ئيئتيالفيية، حكومةتيوآلتانةدا لةو ئيئتيالفي حكومةتي نيية،نةبَيتء دووحيزبي سيستمي كة هةيةزؤرينة ناتوانَيت تةنها بة حيزبَيك كوردستاندا لة وتم من بؤية بهَينَيت،ضونكة دووحيزبي، بؤ زؤرة ئومَيدم

هَيناوة. زؤرينةي حيزبةكةمان

ئَيستا ئةمةي ــةآلم ب ــة: ــام رؤذنحكومةتي نة دةيكات زؤرينة ليستىئيئتالفيية، حكومةتي نة زؤرينةيةو

تةوافوقيية. حكومةتي

نيشتمانيمان يةكَيتيى حكومةتي *حاَلةتي لة حكومةتة جؤرة ئةم هةية،هةبَيت شــةإت كاتَيك بارطرذيدا ناوخؤت شــةإي جيهانيء شــةإيواتة تةوافوقي حكومةتي بةآلم هةبَيت،بؤ تر ليستةكاني رازيكردني رَيكةوتنء

سةنةدَيكي هيض كة بةشداربن ئةوةيجياواز نةتةوةيي ثَيكهاتني نة نةبَيتبارودؤخي نة نةتةوةيي بارودؤخي نةوا واقيعي ــي ــارودؤخ ب نة ئةتنيئةمة هةبَيت، خةتةريش نة هةبَيتءواتة بَيدةنطكردن، لةسةر رَيكةوتنةبآلوبوونةوةي لةسةر رَيكةوتنةرازي ليستَيك هةر ئةطةر طةندةَلي،بؤية كوردستاني، ليستي جا بَيت، ضونكة خاَلة، ئةو سةر دةطةإَيمةوةطؤإانء بَيتء ئةطةر نيية، بيانوومانواية ماناي بن رازي بةمة يةكطرتووشتَيك ئةوةي لةسةر بةوةي رازيبووندرَيذةدانة كةواتة بن، بَيدةنط بخؤنءهةر بة دووبارة ئةطةر ماوةيةء بةوهةموويان تةمةنيان هةمووشيان بضن

دةبَيت. كورتلة ثارتي يةكَيتيء ضؤن وةك دةبَيتنةوةدةوة سةدي لة (١٨)ساَلدا ماوةيئةمجارة ثَينج ثةنجاو سةدي بة بوونئةوانةش طــؤإانء ئةطةر راستي بة نيية، تةوافوقمان بيانووى هيض بضن

دةكــةم، بَيدةنطت يةعني تــةوافــوقواتة نيية، دةنطة بةو ثَيويستي ضونكة كة سبةينآ بةرهةم دكتؤر ئةطةرمنةت بةبآ تةشكيلكرد حكومةتةكةي لةطةأل دَيت بؤية هةية، خؤي كورسيرةخنةي ئةوةي دةكات بؤ تةوافوق تؤ

نةطريت. لَيرةخنةيةكي وةكو ئةوة راستي بةضؤن وةك دةيَلَيم، بَياليةن ئةكاديميقازانجيانة لة ثارتي يةكَيتيء دةمانوتئؤثؤزسيؤنء بة ببن جياببنةوةهةتاية هةتا يةكترن ــي ــةآلت دةسترء ساَلي تا سةد درَيذ دةبوو تةمةنيانراستي ئَيستا بة دووحيزبيش دةبووننبؤ نة باشةو خؤيان بؤ نة تةوافوقثَييانوابَيت ئةطةر باشة، ئؤثؤزسيؤنشدةكةن ئؤثؤزسيؤن دةمكوتي بةمةهيضي بؤ دةمكوتكردنيشة بؤ هةر كةطةل ئةي ئةنجامدا لة بةآلم نيية، ترطةل ضؤن وةكو دةمكوتدةكةن ضؤنناإازي بوو ئؤثؤزسيؤنيةكي ئةمجارة

ـ ٣٥) لة دةدات خؤي كة بةرهةمهَينادةبَيت ناإازي ئةمجارة كورسيء (٤٠

هةموويان. لةكردووة ضاوةإَيي كة ئةوةي ضونكةتينوَيتييةكةي تَيركات تينوَيتييةكةيدةرئةنجامي هةروةها ناكات، تَيرمحاسةبة ضونكة طةندةَليية، تةوافوقيشتةوافوقي حكومةتي نامَينَيتء

لَيدةكةوَيتةوةء طةندةَلي هةميشةنامَينَيت. رةخنةطرتن ضاودَيريكردنء

ئَيستا كة ئةوةى كةواتة رؤذنامة: دةكات لةسةر ئيشي كوردستاني ليستيتةوافوقييةء حكومةتي دروستكردنيسياسييةكان اليةنة دةيانةوَيت زؤرينةىلةو هةندَيك لةكاتَيكدا بةشداربن،ئةوتؤيان كاريطةرييةكى هيض اليةنانةكوردستان سياسيى ثإؤسةى لةسةر

نيية؟نيية، كاريطةرييان هةر نةك *لة طلةيي هةر ئَيمة با خيانةتيشة، بةَلكوئؤثؤزسيؤنانةي ئةو نةكةين، دةسةآلتضوونة ــرةوة ت حيزبي نــاوي بة كة وةزيرَيكء بة سياسييةوة ثرؤسةيبودجة لة دينارَيك مليؤن ضةند بةخؤشيان بودجةكةي كة بَيدةنطكراونبة راستي مينحة، ثياوةتيء بة كرا بؤكردء خؤيان لة خيانةتيان يةكةم ئةنجاميشدا لة دةنطدةرانيان، لة هةمئةطةر نةما، جةماوةريان ــةي زؤربدةبوو قازانجيان هةم نةكرداية وايانئةطةر ديموكراتي، ثــإؤســةي بــؤ تر حيزبي ئَيستا نةبووناية هيضيشبة دةبوون خؤيان نةدةبوو، دروستبودجةيةي ئةو دووةم ئؤثؤزسيؤن.مولحةي بة وةريــدةطــرن ئَيستا كة دة دةســةآلت، ثياوةتيي دةســةآلتءرَيطةى بة وةردةطرت ئةوةندةشيانبؤ هاتن ئــةوان بةداخةوة ياسايي،بإييةوةء دارسَيوَيكيان سَيوَيك،

كرد. ثةلةيان

كةوابَيت رونتكردةوة وةك رؤذنامة:ثَيشتر كة تاوانبارن اليةنانةش ئةوبةجةماوةر ئؤثؤزسيؤنبوونيان بةَلَينىحوكم بةشدارى ئَيستا بةآلم دابوو،

دةكةن؟بةَلَيني كة ئــةوةي من راى بة *لَيي داوةء بة خةَلك ئؤثؤزسيؤنبوونيهي لة تاوانيان بوونةتةوة ثةشيمانبة دةبَيت ضونكة طةورةترة، دةسةآلت

خيانةت.هَيناوة زؤرينةى كة براوة ليستىثَيويستى حكومةت تةشكيلكردنى بؤنيية كة ثَيويست مني نيية، اليةنانة بةودةيةوَيت بةرتيلم واية دةبات ماناي منكردم بَيدةنطي كة بكات بَيدةنطم بداتآءشتانةي ئةو دةيةوَيت وايــة مانايلَيي من دةكرَيت تؤ دذي لة ساَلة ضةندبةرتيلدانة ئةمة راستي بة بم، بَيدةنطباسى بضووك ياسايي بة زمانَيكي كةئؤثؤزسيؤنيةء داني بةرتيل بكةين،نيية، دةســةآلتــيــشــدا قــازانــجــي لــة ضةند ئَيستاي قازانجي لة لةوانةيةقازانجي لة بةس، بَيتء حوكمإانَيكدانيية، حيزبةكةشدا دوو درَيذي دووروتةنانةت هةندَيكجار بةداخةوة بةآلمميللةتيش ثَيش كةسَيك بةرذةوةنديىبة كرد، قسةمان زؤر ئَيمة دةكةوَيت،ناويان بردين، طَيرةشَيوين توندإةو ءئةوانةي دةركةوت ئةوة دواي بةآلمبةردةوام وةزعة ئةو دةيانويست كةحيزبةكةي لة زةرةريان خؤيان بَيت

خؤشياندا.

اليةنةكانة دةمكوتكردنى بؤ كابينةيةو جــؤرى خراثترين كوردستان لة تةوافوقى حكومةتى ثَيكهيَنانى

ئـؤثـؤزسـيـؤن لـة تـةرحـة عـاقــــــــآلنـةكـانـي كـة يةكـيـَ بـةر سـيـَ حـكـومـةتـي

ئازاد لة متمانةي ثةرلةمان ئةطةر ئايا

دةِروخَيت؟ سةندةوة، حكومةت بةرواريش

Page 8: Rozhnama 551

82009/10/13 سَيشةممة (551) ذمــارة[email protected]

جيَناكؤكةكان ناوضة كةركوكء

سةعدوَلآل ثشتيوان

ساَلى بإيارة سةرةتاى هةرضةندئةنجومةنى هةَلبذاردنى ئايندة

بةآلم ئةنجامبدرَيت، عَيراق نوَينةرانىئةنجومةنى هةَلبذاردنى ياساى تائَيستا

هاوكات ثةسةند نةكراوةو نوَينةرانبةرامبةر ثَيكهاتةكانى كةركوك لة

ضؤنَيتى بةشداريكردنى شارةكةهةإةشةى هةيةء جيايان هةَلوَيستى

دةكةن. هةَلوَيستوةرطرتن

نوَينةرانى ئةنجومةنى ئةوةى دواىنــوَي ياسايةكى نةيتوانى ــراق عــَيعَيراق نوَينةرانى هةَلبذاردنى بؤلة هةَلبذاردنة ئةو وابإيارة دةربكات،ساَلى كؤنةكةى ياسا بة (٢٠١٠/١/١٦)ئَيستاشدا لة ئةنجامبدرَيت، (٢٠٠٥)سةرقاَلى ــنــةران ــوَي ن ئةنجومةنىهاوكات ياساكةية. هةمواركردنىبةشداريكردنى ضؤنَيتى مةسةلةى

هةَلبذاردنةدا، لةو كةركوك ثارَيزطاىسةرةكييةكانء بووةتة كَيشة يةكَيكة لةاليةنة نَيوان قورسى مشتومإَيكى جَيى

عَيراقييةكان.دةكات، ثارَيزطاىكةركوك داوا كوردعَيراق ديكةى ثارَيزطاكانى ــو وةكئةنجومةنى هةَلبذاردنى لة بةشداريىكاتى لة بكاتء عَيراقدا نوَينةرانىبَيبةشبوونى كةركوكء جياكردنةوةىهةَلوَيستوةردةطرنء ئةوا شارة، ئةوياساى بؤ دةنط دةكةن، لةوةش باس

نادةن. هةَلبذاردنئةنجومةنى ئةندامى شوانى، خاليدهاوثةيمانى ليستى لة عَيراق نوَينةرانىليستى هاوثةيمانى بةوة دةكات، ئاماذةلة كةركوك ثارَيزطاى جياكردنةوةىنوَينةراندا ئةنجومةنى هةَلبذاردنىلة «هــةنــدَيــك وتــى: قبووَلناكاتءدةيانةوَيت توركمانةكان ــةرةبء عثــإؤســةى ــــةردةم ــــةب كــؤســث لئةو ئَيمة دروستبكةنء هةَلبذاردنداعةرةبء لة هةندَيك داواكارييانةى

باس كة رةتدةكةينةوة، توركمانةكانلة دةكةن كةركوك جياكردنةوةى لةسوورين ثةرلةمانداو هةَلبذاردنىوةكو كةركوك بةشداريكردنى لةسةر

عَيراق. ديكةى ثارَيزطاكانىناو ئَيستاى «بارودؤخى وتيشى:رابردوو، ساَلى لة جياوازة ثةرلةمان

ثَيشنيازةكانيان اليةنانة ئــةو بؤيةئةوةشدا لةطةأل بةآلم سةرناطرَيت،ليستى ســةر بخرَيتة فشار ئةطةرليستى هاوثةيمانى هاوثةيمانى، ئةوكاتةدةبَيتء يةكالييكةرةوةى هةَلوَيستى

رايدةطةيةنَيت». خؤيدا لةكاتىبةرزنجى، د.ســةعــدى هــةروةهــا

دةكةن كؤتا سيستمى كةركوك داواى عةرةبى و توركمان

لة هةلَبذاردنى ئةنجـــــــومةنى نويَنةراندا جيادةكريَتةوة؟ كةركوك ئايا

قادر هةستيار

ناوةند هةرَيمء حكومةتى ــةردوو هسةرثةرشتيكردنى بؤ هاوبةش ليذنةىناوضةجَيناكؤكةكان ــريــى ســةرذمــَيبإيارى هةَلوةشاندنةوةى بؤ ثَيكدةهَينن،داهاتوو، ساَلى بؤ سةرذمَيريش دواخستنىبةر دةباتة ثةنا كوردستان هاوثةيمانى

فيدراَلى. دادطاى

ليذنةكة: سروشتى

مانطى (٢٣)ى ذمــارة بإيارى بةثَيىوةزيرانى ئةنجومةنى (٢٠٠٩)ى ئةيلولىهةردوو نَيوان لة هاوبةش ليذنةيةكى عَيراقوةزارةتــة لة هةرَيم ناوةندء حكومةتىمةبةستى بة ثَيكدةهَينرَيت، ثةيوةنديدارةكانسةرذمَيريى ثإؤسةى سةرثةرشتيكردنىناوضةجَيناكؤكةكانى لة دانيشتووانتكريتء ــةو ــال دي مــوســألء ــوكء ــةرك كساَلى بؤ سةرذمَيرييةكةش ثإؤسةى رَيوشوَينة سةرجةم دوادةخرَيتء داهاتووبةر قؤناغى ئةنجامدانى بؤ ثَيويستةكانيشلة بريتين بةر، كة سةرذمَيريى دةطيرَيتة لة(ترقيم). ذمارةكردن (حصر)ء طةمارؤدان

هةولَيرء نَيوان هاوبةشةى ليذنة ئةوعيساوى ــع راف بةسةرؤكايةتى بةغداعَيراقء ــى ــران وةزي ســةرؤك جَيطرى ثالندانانى وةزارةتى هةردوو نوَينةرانى ناوخؤو وةزارةتةكانى هةرَيمء ناوةندء موسألء كةركوكء ثارَيزطاكانى نوَينةرانىناوخؤو وةزارةتةكانى ديالةو سةآلحةدينءنوَينةرانى شــارةوانــيــىء كشتوكاألءدهؤك هةولَيرء سلَيمانىء ثارَيزطاكانى

دةبن.ثَيكهَينانى ئامانجى بة ســةبــارةتكاركردني سروشتى ليذنةيةء ــةو ئثالندانانى ــرى وةزي شوانى، عوسمانــردةوة، ــك ــةى روون ــام بؤ رؤذن هــةرَيــم بؤ هــاوبــةشــة ليذنة ــةو ئ ثَيكهَينانى سةرذمَيريية ثإؤسةى سةرثةرشتيكردنىبَيـت دوور تا ناوضةجَيناكؤكةكان، لةجةختى سياسييء دةستَيوةردانى لةسةرذمَيريى كة ئةوةشكردةوة، لةسةرئيستيحقاقَيكى عــَيــراق دانيشتووانىئةنجامبدرَيتء دةبــَيــت نيشتمانييةوبةَلكو سياسةتةوة، بة نيية ثةيوةنديىزانياريى كؤكردنةوةى بة ثةيوةنديى

رووى لــة هــاوآلتــيــيــان لــةســةر هــةيــة تةندروستىء كؤمةآليةتى، ئابووريىء

خزمةتطوزاييةوة.

دةكرَيت: دواخستنى لة شكات

طشتيى ــى ــري ــَي ــةرذم س يــاســاى ئةمساأل ناوةإاستى كة عَيراق، دانيشتووانىعَيراقةوة نوَينةرانى ئةنجومةنى لةاليةندةبَيـت كة دةكات، بةوة ئاماذة ثةسةندكرا،(٢٠٠٩/١٢/٣١) لة بةر سةرذمَيريية ئةوحكومةتى بإيارةكةى بةثَيى ئةنجامبدرَيتبؤ ــراوة دواخ سةرذمَيريية ئةو عَيراقىهةرضةندة داهاتوو، ساَلى ناديارى كاتَيكىلة بةغدا ئاطادار سةرضاوةيةكى بةثَيى وتةىبإياريداوة، عَيراقى حكومةتى دوايية بةم(٢٠١٠/١٠/١٠)دا لة سةرذمَيرييةكةهاوثةيمانى ليستى بةآلم ئةنجامبدرَيت،ئاراستةى ياسايى داوايةكى كوردستانمةبةستى بة ــردووة ك فيدراَلى ــاى دادطدواخستنى بإيارى هةَلوةشاندنةوةى

سةرذمَيريى.زةهــاوى ــروان ســي ــةوة ــارةي ــةوب لهــاوثــةيــمــانــى ليستى بـــإيـــاردةرى نوَينةران ئةنجومةنى لة كوردستانهةواَلة ئةو ثشتإاستكردنةوةى وَيــإاىشكاتةدا «لــةو راطةياند: رؤذنامةى بة دواخستنى ــارى ــإي ب ــن ــةي دةك داوا عَيراقييةوة حكومةتى لةاليةن سةرذمَيريىبةثَيى ثَيشتر بةوثَييةى هةَلبووةشَينرَيتةوةدياريكردووة، وادةكةى ثةرلةمان ياسايةكياساش تَيثةإنةبَيتء (٢٠٠٩/١٢/٣١) لة كةدةبَيت هَيزترةو بة حكومةت بإيارى لة

بكات». جَيبةجَيي

لة سةآلحةدينء كَيشةكةموسَلداية

ئةو بةرزكردنةوةى سةرةكيى هؤكارىهاوثةيمانييةوة ليستى لةاليةن ياسايية داوابة سةبارةت فيداَلى دادطــاى بــةردةم بؤ دواخستنى بإيارى هةَلوةشاندنةوةىزيادبوونةدا لةو دانيشتووان سةرذمَيريىثارَيزطاى دةبينَيـتةوة، كة لة هةردوو خؤىكة بةديدةكرَيت موسأل سةآلحةدينءثَيش ساأل ضوار لةضاو سةآلحةدين لة (٪١٠٠) دانيشتووانى ــذةى رَي ئَيستادا

بووةتة هةزارةوة (٥٠٠) لة زياديكردووةونزيكةى رَيذةى بة موسَليش لة مليؤنء يةك(٩٠٠) مليؤنء يةك زياديكردووة، لة (٪٨٠)(٣٠٠) مليؤنء سَي بوونةتة ــةزارةوة هثارَيزطاكانى لةطةأل بةراورد بة كة هةزار،لة هةريةك لة ــرة زؤرت عَيراقدا ديكةى بةغداش (٦٠٪)ء رَيــذةى بة كة بةسرة،

زياديكردووة. (٪٢٠)ئةو زيادبوونى زةهـــاوى ســيــروان

دةزانَيتء ثَييواية؛ بة «نائاسايى» رَيذةيةدةنطدةرانى تؤمارى لة «ساختةكاريى سةآلحةديندا موسألء ثارَيزطاى هةردووثَيكردووة، دركيان بةمدوايية كراوةوشؤظَينييةكان من بإواى «بة وتيشى:تا سةرذمَيرييةوةن دواخستنى لةثشترووثؤش ساختةكارييانة ئةو بتواننبؤ ثةنايان ضوارضَيوةيةشدا لةو بكةنءطوشار بخةنة تا بردووة، اليةنى دةرةكىدواخستنى بؤ ماليكى حكومةتى سةرهةوَلةشياندا ــةو ل ســةرذمــَيــريــىءلةمساَلدا ئةطةر بوونء سةركةوتووساختةكارييانة بكرَيت، ئةو سةرذمَيريى

دةردةكةون».

ضيية؟! ضارة

بازرطانى وةزارةتى ئامارةكانى بةثَيىكؤبوونى بة ثشتبةستن بة عَيراقءدانيشتووانى رَيذةى هاوآلتييان خؤراكى(٢٧) لة ضوار ساَلى رابردوودا لة عَيراقلة (٣١) زياد بؤ (٥٠٠) هةزارةوة مليؤنءرؤشنايى ئةو لةبةر مليؤن زياديكردووة

زيادكردنى ثَيشنيازى زيادبوونةش داهاتووى ئةنجومةنى كورسييةكانى(٢٧٥) لة ــراوة ك عَيراق نوَينةرانى

كورسى. (٣١١) بؤ كورسييةوةليستى بــإيــاردةرى ـــإواى ب بــة لةمساَلدا سةرذمَيريى ئةطةر هاوثةيمانى،بؤ هةية ضارةسةر دوو نةدرَيت، ئةنجامكورسييةكانى ئةوةتا يان كَيشةية، ئةوخؤى وةك نــوَيــنــةران ئةنجومةنىتا كورسيية (٢٧٥) كة بمَينَيتةوة،دانيشتووان سةرذمَيريى كاتةى ئةودانيشتووانةى، رَيذةى ئةو يان دةكرَيت،زياديكردووة عَيراقدا سةرانسةرى لة كةبةثَيى يةكسانيىء بةشَيوةيةكى

عَيراقدا ثارَيزطاكانى بةسةر قةبارةيان بةثَيى ئةطةر وتيشى: بكةن، دابــةشئَيستاى «نائاسايى» زيادبوونى رَيذةىكورسييةكان عــَيــراق دانيشتووانىبة بكرَيت، دابةش ثارَيزطاكاندا بةسةربةستن بةثشت موسألء ثارَيزطاى تةنيا زيادبوونة نائاساييةى دانيشتووانى، لةو

بةردةكةوَيت. كورسى (١٦)

دةيانةوَيت توركمانةكانيشدوابكةوَيت:

ليستى راى ــةى ــةوان ــض ــَي ــةث بديكةى اليةنةكانى هاوثةيمانييةوةتوركمانةكان بةتايبةت كــةركــوكلةسةر دواخستنى سةرذمَيريى سوورنكةركوكدا، لة بةتايبةت دانيشتووان،توركمانةكان اليةنة وتةى بة بةوثَييةىبدريَـت ئةنجام سةرذمَيريية ئةو نابَيتدةنطدةرانى تؤمارى كاتةى ئــةو تا دةبَيت نةكرَيتةوةء راست كةركوكساَلى لــة بــةر بخرَيـتةوة دؤخةكة

.(٢٠٠٣)نورى ئاراستةى كة نامةيةكيدا، لةعَيراقى وةزيــرانــى ــةرؤك س ماليكى رؤذنامة دةست كؤثييةكى كــردووةءرةخنة ئيللى توركمان حيزبى كةوتووة،سةرةتايى قؤناغى دةستثَيكردنى لةذمارةكردن طــةمــارؤدانء ثإؤسةىقؤناغى وةك كةركوكدا لة ــات دةكسةرذمَيريى ئةنجامدانى سةرةتاىنووسيويانة؛ دانيشتووان طشتيىتوركمانىء اليةنة ناإةزايى «سةرةإاىئةنجامدانى بؤ كةركوك عةرةبةكانىكةركوكدا، لة دانيشتووان سةرذمَيريى ــةروو س لــة حكومييةكانء اليــةنــةثالندانان ـــى وةزارةت هةمووشيانةئةنجامدانى بؤ كارةكانيان لة بةردةوامنئةوكارة كةركوكداء لة سةرذمَيريى

دةكات». حيزبيى ئةجَينداى بة خزمةتبةياننامةيةدا، ئةو ديكةى بةشَيكى لة(٢٠٠٩/١٠/٥)دا ــــةروارى ب ــة ل كــة وةزيــرانــى ئةنجومةنى ئــاراســتــةىماليكى نورى لة داوا كردووة، عَيراقيانراطرتن بؤ بكات تةدةخول كة دةكةنرَيوشوَينةكانى سةرجةم دواخستنى ياندانيشتووانةوة. سةرذمَيريى بة تايبةت

سةرذمَيريى دةكرَيت لة دواخستنى شكات

ثَيكدةهيَنن ناوضةجيَناكؤكةكان سةرذمَيريى بؤ هاوبةش ليذنةى بةغدا هةولَيرء

عَيراقدا لة دانيشتووان سةرذمَيريى

دانيشتووان طشتيى سةرذمَيريى يةكةم ساَلى (١٩٥٧) •

ئةنجامدراوة

رةتكراوةتةوة ئةنجامدراوةء سةرذمَيريى دووةم ١٩٦٥ ساَلى •

كيلؤمةتر (١٠) كراو سةرذمَيريى سَييةم ١٩٧٧ ساَلى •

نةطرتةوة عَيراقى خاكى لة

هةَلمةتى طةرمةى لة سةرذمَيريى ١٩٨٧ ضوارةم ساَلى •

ئةنجامدرا ئةنفالدا

شارةكانى ئةنجامدراو سةرذمَيريى ١٩٩٧ ثَينجةم ساَلى •

نةطرتةوة كوردستانى هةرَيمى

شارة ئة و دةبَيت نيية، طفتوطؤكردن جَيي «كةركوكهةلَبذاردني تيا عَيراق ديكةي شارةكاني وةك طشت

هةلَبذاردن لة بةشداريي كةركوك ئةطةر بةآلم بكرَيت،كوردستانيش ديكةي شارة كاني ئةوا نةكات،

ناكةن» بةشداريي

خةليل بةرزنجىمحةمةد مةهدىسةعدى خاليد شوانىعةلى

Page 9: Rozhnama 551

9 2009/10/13 سَيشةممة (551) ذمــارة[email protected]

بإياري ــةوةي ئ دوايئةنفال كةيسي ـــاى دادطــاآلى دادطــــاي ب ــةن ــةالي لــراقــةوة عــَي ــةكــانــي ــاوان تئةو ئةنجامي ــة ل دراءهاشم) (سوَلتان بإيارةدا،بة ســزادرا تاوانباركراء لةسَيدارةدان،بةآلمبةعسيءدوذمناني شؤظَينييةكانءخؤيان ناإةزايي كورد طةلي

ئةو داوايانكرد دةربــإيءهةَلبووةشَيتةوة، بإيارة

بوو سةرسوإمان جَيطةي سةيرء ئةوةى بةآلمئةوان لةطةأل كورد سةركردةيةكي كة ئةوةبوودادطــاو بإياري بة ــإي دةرب خؤي ناإةزاييلةسَيدارة هاشم) (سوَلتان نابَيت رايطةياند، لَيرةوة ثَيوةكردووة، ثةيوةندي ضونكة بدرَيت،ئةوانةن، ئةوانيش ثَيشةوة، دَينة ثرسيارَيك ضةندتاواني هاشم، سوَلتان ثةيوةنديكردني (ئايابة هةزاران كوردو بؤردومانكردنيان ئةنفالكردنيثةيوةنديكردني ئايا دةسإَيتةوة؟ كيمياوي ضةكيئازاري ئَيشء كةسةوة، بةو هاشم سوَلتان ناهَيَلَيت؟ ئةنفالكراوةكان كةسوكاري لة هةزاراننةتةوةيي باآل نيشتمانيء بةرذةوةندييةكي ئايا ضكةس زؤر راي بة ثةيوةنديية؟) بةم جَيبةجَيكراوة،بةرثرسة ئةو هةَلوَيستةي ئةو نووسةريشةوة، بةناتةندروستةو نابةجآء موجامةلةيةكي كوردة،ئةنفالء شةهيداني خوَيني بة سوكايةتييةكوردستانء طةلي هةموو بة سوكايةتيشة هةرطيز ببن، زؤر هةَلوَيستانة جؤرة ئةم ئةطةروةرناطرَيتء رةواكاني مافة كوردستان طةليلةطةأل بكةين بةراورد هةَلوَيستةش ئةم ئةطةربة بةرامبةر ئيسرائيل سةركردةكاني هةَلوَيستيطةلي بة بةرامبةر كردبَيت تاواني كة كةسَيك هةرتاوانباراني بةتايبةتي جولةكةكانء يان ئيسرائيل،دةبينين ئةوروثا، لة جولةكةكان هؤَلؤكوستيجياوازي وةكو هةَلوَيستة دوو ئةو جياوازيزةويءئاسمانة،ضونكةئةوانرَيزوبةرذةوةندييجَيي شتَيكء خستووةتة ثَيش هةموو طةلةكةيانبةهَيزي زؤر هةستَيكي ئيسرائيل كة ئاماذةشة كة بةوةى ئةَلمانيادا، طةلي لةنَيو دروستكردووةجولةكةكان دذي تاوانةي لةو بةرثرسن ئةوانلةو قةرةبوو ئيسرائيل تائَيستاش ئةنجامدراءدةرضووني لةهةمانكاتي وةردةطرَيتةوة. وآلتةهاوإَيكاني، هاشم)و (سوَلتان بة بةرامبةر سزادا(٣٠٠) نزيكةي دةستطيركردني بإياري دادطاهةندَيكيان ئةوانيش دةركــردو ديكةي كةسيثياوي هةندَيكيان بوونء فةوج موستةشاريئةفسةري هةندَيكيان بوونء موخابةرات ئةمنءنةكرا، جَيبةجآ بإيارة ئةو بةآلم بوون، عَيراق ناو هؤكاري (سياسي)و هؤكاري لةبةر ئةويشدَيت كة رؤذَيك عَيراق باآلى تاوانةكاني دادطايكةضي دةبَيت، ئاشكرا دةردةكــةوَيــتء بؤمانكةيسي ناوي بة كرد دروست كةيسَيكي دادطاكة

تةنها كة السهيل) طالب (شيخ بةإَيز كوشتنيخؤي دادطا نةدةبواية هةرطيز بوو، كةس يةكدادطاي باآلى ضونكة كةيسةوة، بةم خةريك بكاتتاواني بة ثةيوةنديدارة تةنها عَيراق تاوانةكاني موجامةلةكردني لةبةر بةآلم نَيودةوَلةتييةوة،بةإَيزةية، ثياوة ئةو كضي كة ثةرلةمانتارَيك تاكةبةرثرسي دةيان كةضي كردةوة، كةيسةى ئةوبةآلم هةية، زؤريان دةسةآلتَيكي بةغدا كورد لةبؤ كةيسةكاني بكةن نةيانتواني بةدواداضوونَيكلةبةر عَيراق، تاوانةكاني باآلى دادطاي لة كورددةستكةوتء خةريكي زؤريــان كة ــةوةي ئثَيضةوانةوة هةندَيكيان بة بةرذةوةنديي خؤياننءحيسابي لةسةر دةكةن تاوانباران موجامةلةي

كوردستان. طةليجَيبةجآ هؤكارةكاني لة يةكَيك باسة شاياني(سوَلتان هاشم)و سَيدارةداني لة نةكردني بإياريكورد دةسةآلتدارَيكي كة ئةوةية هاوإَيكانيخؤي دةيةوَيت ثَيكرد، ئاماذةمان ثَيشدا لة كةلة ثيشانبدات لَيبوردن لة ثإ دَلَيكي خاوةن بةبةرثرس هةمان كةضي كوردستان، دةرةوةي نانبإاوانة بةو بةرامبةر نةبوو، نةرم دَلةي ئةوبؤ خةباتيان سةختدا رؤذانــي لة زؤريــان كة رَينمايي بة كــردوةء خؤيان نيشتماني طةلءتاوانةكةشيان هةموو نانبإاوكرانء خؤي خوديخؤيان ياسايي ئاساييء رةواو مافي كة ئةوةبووةكة كةسانةى بةو دةنطيانداوة بةكارهَيناوةء

هةية. ثَييان متمانةياندادطاي لة ثَيشوو لَيكؤَلةوةري دادي مافناسء *

عَيراق. تاوانةكاني باآلى

دةسةآلتدارانيكوردو دادطاي باآلى

عَيراق تاوانةكاني

دةكةن كؤتا سيستمى كةركوك داواى عةرةبى و توركمان

لة هةلَبذاردنى ئةنجـــــــومةنى نويَنةراندا جيادةكريَتةوة؟ كةركوك ئايا

هاوثةيمانى ليستى سةرؤكى جَيطرىعَيراق نوَينةرانى ئةنجومةنى لةطفتوطؤكردن جَيي «كةركوك وتي:طشت وة ك شارة ئةو دة بَيت نيية ،هةَلبذاردني عَيراق ديكةي شارةكانيكةركوك ئةطةر بةآلم بكرَيت، تيانةكات، هةَلبذاردن لة بةشداريي

كوردستانيش ديكةي شارةكاني ئةواناكةن». بةشداريي

لة ــك ــَي ــةش ب ــاشــدا ــســت ــَي ــةئ لــيــان ــةكــان هــةوَل ــان ــةك ــان ــم ــورك تجياكردنةوةى بؤ خستووةتةطةإثارَيزطاية ئةو بَيبةشكردنى كةركوكءئةنجومةنى داهاتووى هةَلبذاردنى لة

قبووَلنةكردنى هةإةشةى نوَينةرانءدةكةن. ثإؤسةكة ئةنجامى

ئةنجومةني ئةندامي مةهدى، عةلىبةرةى ليستى لة كة ركوك ثارَيزطايراطةياند: رؤذنامةى بة توركمانىبة دةكةين داوا توركمان وةك ئَيمةساَلي دواي دةنطدةراني تؤماري بؤ ــةوةي ئ بؤ بضنةوة (٢٠٠٣)داكَين بَيت، ئاشكرا ــة ك الي هةموو هةية، دةنطدانيان مافي ئةوانةيهةَلبذاردنى نةبَيت ــةوة ئ ئةطةرهةَلبذاردنَيكى نوَينةران ئةنجومةنىئةنجامة كاني ئَيمةش نابَيتء شةفاف

ناكةين». قبووأل هةَلبذاردنــت ــةوَي ــان دةم وتــيــشــى: «ئــَيــمــةئةنجومةنى لة كةركوك كورسييةكانى(٪٣٢) رَيذةى بة عَيراق نوَينةرانىثإؤذةمان مةبةستةش ئةو بؤ بَيت،لةسةر سوورين ثَيشكةشكردووةء

داواكارييةكانمان».توركمانةكان هةمانشَيوةى بةجياواز داوادةكــةن عةرةبةكانيشعَيراق ديــكــةى ثارَيزطاكانى لــة

هةَلبذاردندا بازنةى بةسةر كةركوككورسييةكانى دابــةشــبــكــرَيــتء بة نوَينةران ئةنجومةنى لة كةركوك

بَيت. (٪٣٢) رَيذةىوتة بَيذي خة ليل، محة مةد هةروةكئةنجومةني لــة عــةرةبــي ليستى دذايــةتــي ــوك، ــةرك ك ــاي ــزط ــارَي ثبةإَيوةضووني بؤ ليستةكةيانىكةركوك لة هةَلبذاردن، ثإؤسةيجيا شَيوازَيكي بة داوايكرد، دةربإيءعَيراق ديكةي ثارَيزطاكاني هةموو لةكةركوك لة هةَلبذاردن ثإؤسةي

بةإَيوةبضَيت.ساَلى (١٦)ى ذمـــارة يــاســاىئةنجومةنى هةَلبذاردنى (٢٠٠٥)ىخوَيندنةوةى تائَيستا عَيراق نوَينةرانىبإيارة كراوةو بؤ دووةمى يةكةمءئةنجومةنى سَيشةممة ئــةمــإؤطفتوطؤكردن بؤ عَيراق نوَينةرانىكــؤبــبــَيــتــةوة، ــة ــاســاك ــةر ي ــةس لنوَينةران ئةنجومةنى ثَيشووتريش ــات دواك ــو وةك (٢٠٠٩/١٠/١٥)ى

ثةسةندكردنى ياساكة. دانابوو بؤ

جيَناكؤكةكان ناوضة كةركوكء

وةسانى شَيخ ئارام سازدانى:

بوونى بة ئاماذة مةخمور قايمقاميدةكات ثارتى يةكَيتىء نَيوان ملمالنَييهةرَيمي نزيك موسَلي ناوضةكانى لةدةكاتةوة رةت ئةوة بةآلم كوردستان،

هةبَيت. ملمالنَييان موسَلدا لةناوكَيبإكَيى كَيشةى ئايا رؤذنــامــة:يةكَيتي ثارتىء نَيوان حيزبايةتيىبةرثرسةكان كة لةوةى نةبووة هؤكارَيكنــةبــووةو ثَيويست وةك ئــةدائــيــانرابــردوو لةضوارساَلى نةيانتوانيوةئةنجامة ئةو ناوضةكة بكةن و خزمةتى

لَيكةوتةوة؟ هةَلبذاردندا لة خراثةىدوو ئةو موسأل لة واينابينم، من *بوون، دؤست هةماهةنطء زؤر حيزبةناحييةكانى قةزاو هةندَيك لة رةنطةبوون نزيك كة موسأل، ثارَيزطاى بة سةركَيبإكَيية ئةو كوردستان هةرَيمى لة

نةبووة. موسأل لةناو بةآلم هةبووبَيت،هةموو سةيرى ئةطةر رؤذنــامــة:سيستمى دةبينين بكةين عــَيــراقبةآلم تةوافوقيية، سيستمى سياسيىلة حةدبا ليستى ــى دةرضــوون ثــاش ئةنجومةن، ثَيكهَينانى هةَلبذاردنةكانىشتَيكى بووةتة بابةتة ئةو كورد بةبآ

بؤ؟ ئةمة سةرنجإاكَيش،راشكاوانة بة حةدبا ليستى *ضةند ــى ــةردان س بــاســيــانــكــردووةثــارةيــان كـــردووةء دةوَلــةتــَيــكــيــانئةركَيك وةك بؤية وةرطــرتــووة،ئةركى كردووةتة كورديان دذايةتىليستى ئةجَينداى لة هةروةها خؤيان، تَيدانيية خزمةتكردنَيكى هيض حةدباداخؤيان بإيارى ئةوان موسأل، شارى بؤبةشداريى كورد كة دابوو ثَيشوةختةيانجؤرة ئةو ئةطةر حكومةت، لة ثَينةكةنبطوازرَيتةوة حةدبا ليستى ئيشكردنةىداواى كـــورد ــراق، ــَي ع هــةمــوو بــؤ

دةكات. جيابوونةوة سةربةخؤيىءئايا بوو، ضى هؤكار ئةى رؤذنامة:

هَينا؟ ثَيويستى دةنطى كوردخؤى راستةقينةى دةنطى كورد *ثارَيزطاى يةك لةسةر سَيى كورد هَينا،بةآلم هَينا، رَيذةيةشى ئةو موسَلة،ئةو سوننة عةرةبى بةشداريكردنىئةوةش هةروةها طؤإى، هاوكَيشةيةىئةو حةدبا ليستى كة نةدةكرا ضاوةإآ

بهَينَيت. دةنطة هةمووبةردةوامبوونى بةهؤى رؤذنامة:برايةتى، ليستى حةدباو ليستى كَيشةىناوضة يــةكــةم ثلةى بــة تائَيستاموسأل ثارَيزطاى كوردنشينةكانىسياسييانى بؤ قوربانيى، بوونةتةكَيشةية ئةم بؤ ضارةيةكيان كــورد

نةدؤزيوةتةوة؟حةدبا ليستى كَيشةى تةنيا نةك *ئَيمة بةردةوامة، مانطة شةش ماوةى كةسةرتاسةرى لة طشتيى بةشَيوةيةكىكَيشةمان ساَلة حةوت نزيكةى عَيراق(١٤٠) مــادةى جَيبةجَيكردنى لةسةرــةوة، ــةدؤزراوةت ن ضــارةســةر هةيةء

وةك ديكة طرفتى ضةندان هةروةهاهةمووى كة ئةوة نةوتء غاز، كَيشةىزيانى بة هةيةء كاتةوة بة ثةيوةنديى كوردستان هةرَيمى طشتيىء بة عَيراقسةبارةت دةبَيت، ــةواو ت بةتايبةتىكة ــة روون ئــةوة برايةتى، ليستى بة بة بإواى شَيوةيةك هةموو بة كوردهةروةها هةية، هاوبةش كاركردنى بكةين، قبووأل يةكتر دةبَيت ثَييمانوايةــة داوةت ــوارى كــورد ب لــةو مــاوةيــةدابيانييةكان عَيراقييةكانء اليةنة هةمووكَيشةكةدا لــة ــةك ــارةي ض بــَيــن كــة كة بووة هؤيةش ئةو هةر بدؤزنةوة،دواكةوتووة يةكالييكةرةوة بإيارى

لةماوةيةكى هةروةها كوردةوة، لةاليةنثرسة كؤتايى ئةو كورد ئَيجطار نزيكدارادةطةيةنَيت، نوآ ئيدارةى ثَيدَينَيتءكَيشانة ئةو نموونةى كَيشةيةو ئةمسةر بــؤ ــةوخــؤن راســت مةترسيى

عَيراق. خاكى يةكثارضةيىهةستناكةيتدروستكردنى رؤذنامة:لة بةجؤرَيك جياواز ئيدارةيةكىلةو بةشَيك ــةوةى ــةإان ط جــؤرةكــانهةرَيمى سةر بؤ دابإاوانةية ناوضة

كوردستان؟يةكةمة هةنطاوى ئةمة خــؤى *سةر بؤ ناوضانة ئةو طةإانةوةى بؤ

كوردستان. هةرَيمىدةستوور لة ئةوة تاضةند رؤذنامة:

ثَيدراوة؟ رَيطةشكاندووةء دةستووريان ئةوان *دةستووردا لة نةكردووة، جَيبةجَييان

بَيت. تاكاليةنة حوكم نابَيت هاتووةئيدارةية هةست ناكةيت ئةو رؤذنامة:ناوةندى ــةواوى ت ثشتطيريى ئةطةر

سةركةوتووبَيت؟ ناتوانرَيت نةبَيت،تةطةرة دةتوانن ئةوان بَيطومان *لة ضةند بةآلم كارةكان، بةردةم بخةنةسياسييةكان هاوكَيشة داهاتوودا مانطى

دَيت. بةسةردا طؤإانيان عَيراق لةبودجةى دةكرَيت لةوة باس رؤذنامة:كورد كوردنشينةكانى ناوضة (١٦) هةرناحيةو قةزاو بة موسأل ثارَيزطاى لة

طوندةكانةوة نةطةيشتووة؟قــةزاى قايمقامى وةك ــن م *هةموو بودجةى ئاطادارم، كة مةخموورموسألء تةنيا نةك دواكةوتووة عَيراق لة موسأل ثارَيزطاى بؤ ناوضانة، ئةوبودجةية ئةو (٩)وة مانطى سةرةتاى هةندَيك هةبووة كة ئةوةى طةيشتووة،ئةوة (٢٠٠٨) بودجةى مابوو لة ثرؤذةجَيبةجَيدةكرَيت، ئَيمةش ناوضةكانى لةنيية، كَيشةى تائَيستا (٢٠٠٩) بودجةىئيدارةى راطةياندنى دواى هاتوو ئةطةرئيشى دروستبوو، بودجة كَيشةى نوآبةدواداضوون بةغدا لة كة ئيدارةيةية ئةوئةو ــودجــةى ب بــكــاتء راســتــةوخــؤبة ســةبــارةت وةربــطــرَيــت، ناوضانة تا ناوضانة، ئةو خزمةتطوزاريى ئاستىدرَيغى هةرَيم حكومةتى (٢٠٠٦) ساَلىبةآلم داوة، ئَيمةى يارمةتى نةكردووةءثرؤذةكان ناوضانة ئةو وَيرانيى بةهؤى

نزمدان. ئاستَيكى لة

مةخموور: قايمقامى كاكة سةيد بارزان

ملمالنيَيان نةكردووة موسَل لةناو ثارتي يةكيَتيء

خةليل بةرزنجىمحةمةد مةهدىسةعدى خاليد شوانىعةلى

ثةروَيز* مةريوان

Page 10: Rozhnama 551

قادر هةستيار

داواى شيعةكان، مةرجةعى طةورة سيستانى، عةلىهةَلبذاردنى بؤ دةكات كراوة ليستى بة ثشتبةستن

دةعوةو حيزبى عَيراقء ثةرلةمانى داهاتووىئيسالمييش ثشتطيريى حيزبى باآلو ئةنجومةنى

ئةطةرة ئةو بؤ كوردستانيش هاوثةيمانى لَيدةكةنءدةبَيت. نةرم

مشتومِرى شَيوازى ليستةكانهةَلبذاردنى وادةى نزيكبوونةوةى لةطةأللة بــإيــارة كــة عــَيــراق نوَينةرانى ئةنجومةنى ئةنجامبدرَيت، عَيراقدا سةرانسةرى لة (٢٠١٠/١/١٦)داتاووتوَيكردنى سةرطةرمى نوَينةران ئةنجومةنى ئَيستاهةَلبذاردنى ياساى هةمواركردنةوةى ثرؤسةىليستةكان كة ئــةوةى دواى لة ئةويش (٢٠٠٥)ة،ئةنجومةنى كة رَيكنةكةوتن نوَيية ياسا ئةو لةسةرياسا هةمواركردنى بؤ كردبوو، ئامادةى وةزيرانكورسييةكان ذمارةى زيادكردنى لة جطة كؤنةكةمادةكانى هةمواركردنى ثَيشنيازى ليستةو هةرليذنةى سةرؤكايةتىء دةستةى بؤ كؤنة ياسا ئةوبارةوة لة بإيارى دواتر تا بةرزدةكةنةوة، ياسايىثَيشبينى كة هةستيارانةى خاَلة لةو يةكَيك بدرَيتءليستى شَيوازى بكرَيت، لةسةر مشتومإى دةكرَيتيان داخراو نيمضة يان داخراو ئايا كة ثشتثَيبةستراوة،هاوثةيمانى ليستى دةبَيت، لةكاتَيكدا كة تةواء كراوةىاليةنةكانى زؤربةى دةكات، داخراو ليستى ثشتطيريىلةسةر جةختى كراوةو ليستى هةوادارى دةبنة ديكة

دةكةنةوة

كرد سيستانى قسةى خؤىئةنجومةنى نَيو مشتومإى سةروبةندى لةشَيوازى ضارةنووسء بة سةبارةت عَيراق نوَينةرانىليستةكانىهةَلبذاردنىداهاتوو،عةلىسيستانى،طةورةسةرضاوةوة ضةندين لة عَيراقى، شيعةى مةرجةعىثشتبةستن داواى تيايدا بآلوكرايةوة كة هةَلوَيستَيكىداهاتووى هةَلبذاردنى لة دةكات كراوة ليستى بة

سيستانى وتةى بة بةوثَييةى نوَينةراندا، ئةنجومةنىدةرفةتى زياتر دةدات هةَلبذاردنةكاندا «ليستى كراوة لةنوَينةرى بة كةسانةى دياريكردنى ئةو بؤ دةنطدةر بةداهاتووى نوَينةرانى ئةنجومةنى بؤ دةزانن خؤيانىئاطاداركردووةتةوة لةوة اليةكيشى هةموو عَيراقءرَؤَلى هةَلبذاردنةدا لةو داخراو ليستى ثيادةكردنى كة

ناهَيَلَيت». دةنطدةرطوَيرةى بة كراوة ليستى بؤ سيستانى ثشتطيرىكة طةيشتووة ئاستة ئةو تا سةرضاوة هةندَيكداهاتووى هةَلبذاردنى بايكؤتكردنى هةإةشةىثةيإةونةكرَيتء كراوة ليستى تيايدا ئةطةر كردووة،لةدواىبآلوبوونةوةىئةودةنطؤيانةرؤذنامةى سةباح

سيستانييةوة لة نزيك سةرضاوةيةكى زارى لةسةرجؤرةى لةو كة ناوبراو هةإةشةى رةتكردةوة ئةوةىضةندين لة «سيستانى دةَلَيت: سةرضاوةكة كردبَيتءبة ليستى ثشت لةوةكردووة كة ثَيويستة بؤنةدا باسىبةآلم ببةسترَيت، بازنةيى فرة سيستمى كــراوةءئةطةر نةكردووة هةَلبذاردن بايكؤتكردنى بة ئاماذةى

ثةيإةوبكرَيت». داخراو ليستىلةوةداية، سيستانى ــةى داواي ئةو كاريطةريىزؤربــةى شيعة مةرجةعى طةورةترين وةك كة سياسيىء ئاستى لةسةر شيعة ئاينزاى هةوادارانىداواكانى ثَيشنيازء دواى كؤمةآليةتى ئايينىءئاستى لــةســةر ـــةنء دةك جَيبةجَيى ـــةونء دةكديارةء سيستانى رؤَلى جَيبةجَيكردنيشدا دةزطاكانىوةزيرانء سةرؤك رابردوودا ساَلى شةش لةماوةىسةردانيان بــةردةوام بةشَيوةيةكى وةزيرةكانيشبؤضوونيان هةستيارةكان دؤسية لةسةر كردووةو

وةرطرتووة.

طؤرِا باآل ئةنجومةنىلة نزيكةكان هةرة سياسيية اليةنة لة يةكَيكئيسالميية، باآلى ئةنجومةنى سيستانييةوة عةلىدادةنَيت، خؤى مةزهةبى رؤحى بة سيستانى كةلة داخراودا نيمضة ليستى ثيادةكردنى لة هةرضةندةلة كة عَيراقدا، ثارَيزطاكانى ئةنجومةنى هةَلبذاردنىزؤرترين باآل ئةنجومةنى ئةنجامدرا، (٢٠٠٩/١/٣١)ثارَيزطا شيعةنشينةكانى زؤربةى لَيكةوتء لة زيانىئيداريى طؤإةثانى عَيراق باشوورى ناوةإاستءسةرؤك ماليكى نورى ياساى دةوَلةتى ليستى بؤسيستانى راطةياندنةكةى بةآلم وةزيران بةجَيهَيشت،

سةريان. خستووةتة كاريطةريىئيئتيالفء ليستى ئةندامى موعلة، مةجيد حةميدئةوة لةسةر جةختى ئيسالميى، باآلى ئةنجومةنى

ثَيشتريش نيية»و تازة سيستانى «هةَلوَيستى كردةوةهةبووةو كراوة ليستى ثَيويستيى بؤ بؤضوونى هةمانهاوآلتييانى دةنطدانى بؤ طونجاو شَيوازَيكى وةكهةست تا ثةراوَيزخستن، لة قوتاربوونيان عَيراقء

ثةرلةمان. دةطاتة دةنطى بكاتلةو بةوةشكرد؛ ئاماذةى موعلة رةشيد حةميدلةسةر جةخت باآل ئةنجومةنى روانطةيةشةوةهةَلبذاردنى لة دةكاتةوة كراوة ليستى ثيادةكردنى«وةك وتيشى: نوَينةراندا، ئةنجومةنى داهاتووىهةمواركردنى بؤ ثَيشنيازةكانماندا لة ئيئتيالف ليستىثيادةكردنى داواى (٢٠٠٥) ساَلى هةَلبذاردنى ياساى

كردووة». كراوةمان ليستى

ناوَيت داخراوى حيزبى ئيسالمييشلة يةكَيك وةك عَيراقيش ئيسالميى حيزبىسياسيى طؤإةثانى طةورةكانى سوننيية هَيزةدةعوةو حيزبى لة هةريةك ثاأل ضووةتة عَيراق كراوةداء ليستى ثشتطيريكردنى لة باآل ئةنجومةنىئةنجومةنى ئةندامى عةبوسى، شةزا بارةيةشةوة لةوبؤ ئيسالميى، حيزبى كوتلةى لةسةر نوَينةرانثشتطيريى حيزبةكةى كة روونكردةوة، رؤذنامةىداهاتووى هةَلبذاردنى بؤ دةكات كراوة ليستى لةكراوة «ليستى بةوثَيةى عَيراق، نوَينةرانى ئةنجومةنىكرد ثَيشبينيشى دةطةإَينَيتةوة»و دةنطدةر بؤ ئيرادةثشتطيريى عَيراق زؤرينةى كوتلةكانى ثةرلةمانى كةئةو داهاتوودا هةَلبذاردنى لة بكةنء كراوة ليستى

ثةيإةوبكرَيت. شَيوازةئاماذةى ئيسالميى حيزبى ثةرلةمانتارةى ئةووتى: كــردء ــراو داخ ليستى سلبيى اليةنَيكى بة ئةزموونى هةمان بة داخراو ليستى «ثيادةكردنىكة دةمانباتةوة ئَيستا نوَينةرانى ئةنجومةنى هةَلةىتيايدا كةوتةوةء لَيى (٢٠٠٥)دا ساَلى هةَلبذاردنى لة

ثةيإةوكرا. داخراو ليستى

دةبَيت نةرم هاوثةيمانى ليستىرابةرايةتى بة كوردستان هاوثةيمانى ليستىعَيراق نوَينةرانى ئةنجومةنى لة ثارتى يةكَيتىءبؤ خؤى سووربوونى ــةردةوام ب بةشَيوةيةكىطؤإانى بةآلم دةردةبإى، داخراو ليستى ثيادةكردنىثيادةكردنى رووى بة ديكة بةهَيزةكانى ليستة راىليستى بؤ هاوثةيمانى هةوَلةكانى كراوة، ليستى

خاوكردووةتةوة. داخراوهاوثةيمانى ليستى ئةندامى شةريف، د.محةمةدجةختى عَيراق، نوَينةرانى ئةنجومةنى لة كوردستانئةطةرئةطةرةكانلةنَيوانليستى لةسةرئةوةكردةوة؛هاوثةيمانى، ليستى ليستى وةك بن، كراوةو داخراوداوتيشى: هةَلدةبذَيرين، داخراو نيمضة يان داخراوديكةوة ليستةكانى لةاليةن ليستى كراوة «داواكردنىدةرفةت رةنطة كراوة ليستى سياسييةو مةرامى بؤ

بةعسييةكان». كؤنة طةإانةوةى بؤ بإةخسَينَيتنةرمبوونى هاوثةيمانى ليستى ئةندامةى ئةووتى: نةشاردةوةو كــراوة ليستى بؤ ليستةكةىداخراومان ليستى هاوثةيمانى ليستى وةك «ئَيمةئةطةر ضارةنووسساز، مةسةلةيةكى نةكردووةتةلةطةأل رايان عَيراق ثةرلةمانى ليستةكانى زؤرينةى

دةبين». طةَليدا لة ئَيمةش ئةوا بَيت، كراوةدا ليستى

كَين؟ كراوة و دخراو ليستى هةوادارىليستى ــوازى ــَي ش ديــاريــكــردنــى هــةنــدَيــك سياسييةكان ليستة راى عَيراقء هةَلبذاردنةكانىسةبارةت سياسييان بؤضوونى بة بووة ثةيوةستدةنطيان زؤرترين ليستانة جؤرة لةو كام بةوةىجةمال، ئــارام راى بة ــةآلم ب دةضنَيتةوة، بؤ هةَلبذاردن بؤ كــوردى ثةيمانطاى بةرَيوةبةرى

ئةوانةن ــراوة ك ليستى «ثشتطيريكةرانى KIEعَيراقدا لة ديموكراتى ثرؤسةى دةيانةوَيت كةديموكراسى شةفافء دةسةآلتيش ضإبَيتةوةءليستى لة ثشتطيريى ليستانة «ئةو وتيشى: بَيت»ء دةتوانن خؤيانةو بة بإوايان كة دةكــةن كــراوةلة رَيطةى رابكَيشنء خؤياندا بةالى خةَلك متمانةىبةدةستبهَينَيت، دةنط ليستةكةيان ثاَلَيوراوةكانيانةوة

ثَيضةوانةوة». بة نةكداخراويش ليستى ثشتطيريكةرانى بة سةبارةت

ليستى ثشتيطريى «ئةوانةى وتى: KIE بةإَيوةبةرىدةترسنء ديموكراسى ئةوانةن كة لة دةكةن، داخراولةيةكتر ثاَلَيوراو دةنطدةرو نَيوان ثةيوةنديى نايانةوَيتلَيثرسينةوة بةرثرسيارَيتىء ثرؤسةى نزيكبَيتةوةو «ثشتطيريكةرانى باس لةوة دةكات ئارام دروستبَيت».بكةنء حيزب طةلةكؤمةكآ دةيانةوَيت ليستى داخراودةنطدةر كة تيادا رؤَلى ليستَيك دروست بكات، خؤى بؤ

كةمدةكاتةوة».

102009/10/13 سَيشةممة (551) ذمــارة[email protected]

نزيكبووةتةوة كراوة، ليستى سةركةوتنىعَيراقي

بَي راســتــةوخــؤء ئـــةوةى ثَيش بدةين ــةوة ئ بــإيــارى بيركردنةوةئةنجومةنى هةَلبذاردنى لة بةشداريى(٢٠١٠) دووةمى كانوونى لة نوَينةرانلة ماوةى بثرسين، لةوة بكةين، دةكرَيتبةغدا لة كورد بةرثرسانى رابردوودا

كردووة؟ ضييانماوة ئةو هةَلسةنطاندنى هةرضةندةطروثى ساأل، (٧) نزيكةى واتة زؤرة،تايبةتى ستراتيذيى سةنتةرى تايبةتءتائَيستا كورد بةداخةوة (كة دةوَيــت،ثَييةتى)، ثَيويستى زؤريش نييةتىءهةَلسةنطاندنى بَي هةروا ناكرَيت بةآلم

بين. بَيدةنط لَيى تاكةكةسيانةدةتوانينثَيشبإيارىبةشداريكردنيانضوونةبةغدا لةاليةننوَينةرةكانمانءهةرَيمى لةنَيو راثرسى بةرثرسةكانةوة،دابإاوةكانيشةوة ناوضة بة كوردستاندةكرَيت كة ــةوةى، ئ لةسةر بكرَيت،بكةينء ملمالنَييةدا لةو بةشداريى

بةغدا؟ بنَيرينة كةسةكانمانراثرسى لــةوةى جطة دةكــرَيــتبإيارى كوردستان ثةرلةمانى دةكةن،هةَلبذاردنة لةو حيزبةكان بةشداريىهةرَيم سةرؤكايةتى بكاتء ثةسةندديكة ياسايةكى بإيارء هــةر وةكضونكة بنوَينَيت، لةسةر رةزامةنديىدةرةوةى لة ثإؤذةيةكة ئةوة لةراستيدامةسةلةيةكى كوردستانء هةرَيمىهةر ناكرَيت نةتةوةييةء نيشتمانيىءبة قةوارةيةك كةسايةتىء حيزبءبةشداريى دوو سَيء بَي خؤىء ويستى

بكات.وةستانى لةسةر جَيطةى ئــةوةىتــةوةرى بكرَيتة ثَيويستة زياترةءحوكمى راطةياندنةكانء لة طفتوطؤ حيزبة نةكردنى يان بةشداريكردن(لةكاتَيكدا ثَيبدرَيت، كوردييةكانىنيية) ستراتيذى لَيكؤَلينةوةى سةنتةرىئةنجومةنى لة نوَينةرةكانمان كاروبارىبةرثرسانى ــراقء ــَي ع نــوَيــنــةرانــىبةغدا بةرثرسيارَيتيان لة كوردةوة بةناوى يةكَيتيية كة ثارتىء

وةرطرتووة.بةشَيكيان دةتوانين لةراستيدا (كة كورد زؤرةى ذمارة ئةوبةغدا بةرةو كوردستانةوة هةرَيمى لة كة دةستةبذَير)، ناوبنَيينبؤ ضييان خةرجكردووة، لةوَى تةمةنَيكيان بةإَيكةوتوونءماوةى لة بةغدا لة ئةوان كردووة؟ كورد بؤ كوردستانء هةرَيمىكورد نةوةييةكةى مةسةلة بة قازانجيان ضةند رابردوودا ساَلى (٧)داهاتووى بة سةبارةت ستراتيذةوة لةإووى ضةند طةياندووة؟

كردووة؟ كاريان عَيراق كوردستانى كوردءبؤ ض خؤيانء بؤ ض بةغدان، لة ئةوانةى سةرجةم خؤيةتى جَيى

روو: بخةينة ثرسيارَيك ضةند كوردستان خةَلكىنةبوايةء عَيراق كؤمارى سةرؤك تاَلةبانى جةالل ئةطةر

روويدةدا؟ ديكة بواية، ضى كةسَيكىكةسَيكى نةبوايةء دةرةوة وةزيرى زَيبارى وشيار ئةطةر

روويدةدا؟ ضى بواية، سوننة يان شيعةلة عَيراق وةزيرانى سةرؤك جَيطرى ساَلح د.بةرهةم ئَيستائةوكاتةى لةطةأل كاتة ئةم بةتاَلة، جَيطةكةى نةماوةء ثؤستةكةيدا

ضيداية؟ بووة جياوازييةكةى لة لةوَينوَينةران، ئةنجومةنى سةرؤكى جَيطرى تةيفور، عارف ئةطةر

دةقةوما؟ ضى نةبواية، كوردسوثاى وةزيرةكانء هةن لة بةرثرسى ديكة ضةندين ئةطةرضى نةبووناية لةوَى هتد. ..... نوَينةرانء ئةنجومةنى عَيراقءناوضة زيان، يان دةكرد قازانجى نةتةوة وةك كورد روويدةدا؟

دةمانةوة؟ خؤيان ئَيستاى وةك يان دةطةإانةوة دابإاوةكانبايكؤتى كة كورد لةمةودوا ثَيشنيازى ئةوة بكةين، دةكرَيتهةَلبذاردنةكانىعَيراقبكاتباشترةلةوةىبةشدارييةكىناضاالكىبكةيت، بةشداريى ثةرلةمانَيكدا لة ناكرَيت ضونكة بكات، ناكاريطةرنةنَيت، ثَيدا دانى داطيركردبَيتء خاكةكةتى نيوةى وآلتةكةى كةدةنطةكانمان بة كوردستان هاوآلتييانى وةك ئَيمة ناكرَيتسةرطةرمى لةوَى بكةينء بةغدا رةوانــةى خةَلك ذمارةيةكبكةن. نوَينةرايةتييةكانةوة بة بازرطانيى بنء خؤدةوَلةمةندكردن

ثةرشءبآلوةء ماَلة بضووكةكةى هةرَيممان هَيشتا ناكرَيتالوة ضةندين لة تةسكنء ئازادييةكان سنوورى ناتةواوةءضاككردنى خؤمان بة بضين ثَيشكةوتنة، بة هةرَيمةكةمان ثَيويستى

بكةين. خةَلكةوة سةرطةرم ماَلى

بةغدا لة نويَنةرانمان بؤ ثرسيارَيك ضةند

بةشداريى ئةطةرنةكةين هةلَبذاردن

سيستانى ليستةكة دةكاتةوة

جةمال هيوا

ضةندين ئةطةربةرثرسى

لة هةن ديكةوةزيرةكانء

عَيراقء سوثاىئةنجومةنى

....هتد. نويَنةرانءنةبووناية لةوَىروويدةدا؟ ضى

نةتةوة وةك كورددةكرد قازانجىناوضة زيان، يان

دابِراوةكانيان دةطةِرانةوةئَيستاى وةك

دةمانةوة؟ خؤيان

كراوة ثشتطيري ليستى هاوآلتيانى بةغدا بؤ خؤثيشاندانى

سيستانى عةلى

Page 11: Rozhnama 551

11 2009/10/13 سَيشةممة (551) ذمــارة[email protected]ميديايي دةنطدانةوةي

هةلَبذاردنىيؤنان(٢٠٠٩)

فةتاح شاآلو ئا:

ثاثاندريؤدةبَيتة سةرؤك وةزيران

ثــارتــى ـــرا ـــدةك ـــاوةإوان ض وةك هةَلبذاردنى (يؤنان) وآلتة ئةو سؤشيالستىبةشَيوةيةكى زؤرينةى (٢٠٠٩)ى ساَلىحكومةتى توانى بةدةستهَيناء ئاسايىثَيبَينَيت. كؤتايى ئَيستا موحافيزكارىوةزيرانى سةرؤك دةبَيتة ثاثاندريؤ جؤرج(٤٣,٩٢٪)ى ثــاســؤك ثــارتــى ــان. ــؤن يكورسى (١٦٠) بةدةستهَيناء دةنطةكانى(ئَين.دى) نوآ ديموكراسى ثارتى بردةوة،(٣٣,٤٨) كة بةدةستهَينا، ئةنجامى كةمترينلةساَلى كة رَيذةية، كةمترين ئةمةش بوو،بةدةستى دروستبوونى دواى لة (١٩٧٤)ودةردةكةوَيتكةدةنطدان ئةمةشوا هَينابَيت،كارامانليس، دذى لة طؤإانء بة بووبَيتحيزبة ثاثاندريؤ، ثارتةكةى بة دةنط نةكدةنطةكانيان رَيذةى ديكةش بضووكةكانىدابةزيبوو، ئاستى ئاسايى خؤى لة كةمَيكدةنطةكانيان كة لَيكدةدرَيتةوة، بةوة ئةمةشثــارتــى ـــــردووة. ب ــؤى ــؤخ ــؤك ب ــاس ثناوضةيةكى ضةند لة تةنيا نوآ ديموكراسىوةكو كرد، توندى كَيبإكَييةكى باكوورثاثاندريؤ جؤرج ثينؤثليذيان. باكوورىميانإةوة ريفؤرميستء كةسايةتييةكىثاثاندريؤ سياسةتى دةرةكيى. بؤ بةتايبةتوةك دةبَيتةوة كَيشة ضةندين رووبةإووىدرَيذخايةنى كَيشةى الوازء ئابوورييةكى كَيشةى بَيزاريىء لة جطة مةسةدؤنيا، ئةمةلةناو يؤنان سياسةتى بةرامبةر نيطةرانيىلة طةنجان. الى بةتايبةت خؤيدا، يؤنانثةرلةمانى هةَلبذاردنى ديكةى ئةنجامةكانى(٧,٥٤) يؤنان كؤمؤنيستى ثارتى يؤنان(٢١) دةكاتة كة بةدةستهَينا، دةنطةكانى(١,٥٨٪)ى ثارتى الؤس كورسى ثةرلةمان،

بةدةستهَينا. دةنطةكانى

يؤنان دةنطدانى سيستمى

ئاَلؤزيىء بة يؤنان دةنطدانى سيستمىدةناسرَيتةوة. زؤرةكانى طؤإانكارييةديموكراسييةكان وآلتــة ــةى زؤرب وةك سةروو ساألء هةذدة بؤ يؤنان لة دةنطداننهَينىء بةشَيوةيةكى تةمةنةوة ئــةوثةرلةمانييةو يؤنان سيستمى راستةوخؤية،ناوضةى (٥٦) لة جارَيك ضوارساأل هةموو(٣٠٠) دياريكردنى بؤ دةنط هةَلبذاردنةوة(٣٠٠) ـــت، دةدرَي ثةرلةمان بؤ كانديددابةشدةكرَين ثةرلةمان كانديدةكةىلةو هةَلبذاردنداو ناوضةى (٥٦) بةسةرراستةوخؤ كانديديان (٢٨٨) ذمارةيةشلةاليةن (١٢)شــيــان هةَلدةبذَيردرَينءدةنطانةى ئةو رَيذةى بةثَيى حيزبةكانةوةهةرضةندة دياريدةكرَينء هَيناويانة،بةآلم تةشريفاتيية، دياريكردنةكةيانلة هةية. ثةرلةمانتارييان ئةركَيكى هةموولة زياد هةَلبذاردندا (٤٨)يان (٥٦) ناوضةىتةنيا (٨)يان بؤ دياريدةكرَيتء كانديدَيكيانبؤ دةبَيت، ثةرلةمان بؤ كانديديان يةك لة كورسى رَيذةيةكى هةر بةدةستهَينانىبهَينرَيت. (٪٣) رَيذةى ثَيويستة ثةرلةمانداطؤإانكاريي بة يؤنان هةَلبذاردنى سيستمىبيستةمدا ــةدةى س لة ــاســراوةو ن زؤر طؤإيوة، سيستمةكةى ثةرلةمان ضةندينخوَيندنطةكانء بيناى لة زياتر دةنطدانثشووة رؤذى (كة يةكشةممةدا رؤذى لةخوَيندكارانيش دةستثَيدةكات، يؤنان) لة

ثَيدةدرَيت. ثشوويان رؤذ ضوار

فةتاح شاآلو ئا:

تايمز: فاينانشياألتا ناكةينةوة بةكار دةست دى.ئَين.ئؤ:

نةكرَيتةوة روون ثارةدان ميكانيزمى

نةوتى كؤمثانياى (دى.ئَين.ئؤ) ثشكةكانى نرخىئةوةى دواى ئةمةش بةرزبووةوة، (٪٣٦) نةرويجى،كوردستان حكومةتى هةرَيمى لةطةأل كؤمثانياكة كَيشةىعَيراق لة كؤمثانياكةى داهاتووى كة ضارةسةركرا،

مةترسييةوة. خستبووةدةستثَيكردنةوةى مؤَلةتى رايطةياند؛ كؤمثانياكةكارةكانى راطرتنى ئةوةى دواى وةرطرتووة، كارةكانى

ثشكةكانى ضارةسةركران. كَيشةى فرؤشتنى بةهؤىدةست نيية ئامادة رايطةياند؛ كؤمثانياكة بةآلملةسةر رَيكةوتن تا بكاتةوة نةوت هةناردةكردنى بةنةكرَيت. (دى.ئَين. مؤر بةغدا ثارةدان لةطةأل ميكانيزمىدةرةوة هةناردةى نةوتى (٢٠٠٩)وة حوزةيرانى لة ئؤ)هيض تائَيستا بةآلم كوردستانةوة، هةرَيمى لة كردووةيةكةم هةرضةندة وةرنةطرتووة، بةرامبةردا لة ثارةيةكىنةوت عَيراقةوةو بَيتة ناو كة نةوت بوو، بيانى كؤمثانياىعَيراق داطيركردنى لةكاتى بكات دةرةوة هةناردةى

هاوثةيمانةكانةوة. هَيزة ئةمريكاو لةاليةنطومانى عَيراق لة هةرَيم ناوةندو نَيوان مشتومإى

دروستكردووة. بيانييةكان كؤمثانيا لةالىبؤ كؤتاييثَيهَينانى هةرَيم كة حكومةتى نامةيةكدا، لةئَيمة هاتووة؛ نووسيوة، كؤمثانياكةى كارةكانى راطرتنىبةآلم دةكةين، ثارةدان ميكانيزمى ضاكردنى لةسةر كارزؤرينةى ساغكردنةوةى سةر دةخةينة تةركيز هَيشتا

ناوخؤدا. لة نةوتكؤمثانياى كارةكانى كوردستان هةرَيمى حكومةتىبةآلم راطرتبوو، هةفتة شةش ماوةى بؤ (دى.ئَين.ئؤ)ىدةستى كؤمثانياكة كردو كارى دووهةفتة تةنيا بإيارة ئةم

كردةوة. كارةكانى بة

ستريثس: ئاند ستارسلةبةردةم تةنيا عةرةب كوردو

جةماوةردا يةكطرتوون

هَيزى ثَيكهَينانى ئؤدَيرنؤ ئةوةى دواى مانط دووبؤ ئةمريكا ــةرةبء ع كــوردو لةنَيوان اليةنةى سآ بةهَيزكردنى ناوضةجَيناكؤكةكانء ئةمنييةتى ثاراستنىهَيواش بةشَيوةيةكى طفتوطؤكان هَيشتا راطةياند، متمانةجياوازةكان ثَيكهاتة نَيوان بازرطانى بةإَيوةدةضنءلة بــةرفــراوان ناوضةيةكى دةضَيت. ــى الوازي بــةرةو بة دةوَلةمةند كةركوكى لةنَيوياندا عَيراق، باكوورىبانطةشةى عةرةبةوة كوردو هةردوو لةاليةن نةوت،ناوةندو حكومةتى هــةردوو دةكرَيتء خاوةندارَيتىزياد خؤيان نفوزى دةيانةوَيت كوردستانيش هةرَيمى

ناوضانة. ئةو بؤ سةرباز ناردنى بة بكةن

جةنط دروستبوونى ئةطةرى بؤنةيةكدا ضةند لة ئؤدَيرنؤوة لةاليةن هاوبةش هَيزَيكى ثَيكهَينانى هةبووة،ملمالنَييةكى هةر بووة لة ثاراستنى ناوضةكة ئامانجى بة

ضةكداريى.ثَيكةوةيى لة باس كوردةكان عةرةبء لة هةريةكة

جةماوةردا. طشتيىء لةبةردةم راى بؤ دةكةنثؤليسى فةرماندةى هَيزى ئةحمةد نورى، عةريفكؤبوونةوةيةكى لة ديالة ثارَيزطةى باكوورى لة كوردنةتةوة باسى ئَيمة بؤ شةرمة وتى: كوبرادا هَيزىهةموومان ئَيمة عةرةبة، ئةو ــوردة، ك ئةو بكةين،بة دان هةردووال نهَينيى بةشَيوةيةكى بةآلم عَيراقين،ثَيكهَينانى بة رةشبينن دةنَينء طةورةدا دابةشبوونَيكىكَيشةى ضارةسةركردنى هاوبةش بؤ اليةنةو سآ هَيزى

ناوضةجَيناكؤكةكان.

ويك: بيزنسغاز نةوتء دواخستنى ياساى بِريارىعَيراقييةكان دةدات طشت زةرةر لة

طفتوطؤى رايطةياند: عَيراق ثةرلةمانتارَيكى عَيراقيىدواى بؤ دواخستووة غاز نةوتء ياساى دةربــارةى داهاتوو، ساَلى دووةمــى كانوونى هةَلبذاردنةكانىسةرضاوة كؤنترؤَلكردنى كَيشةى بوونى لةبةر ئةمةش

عَيراق. باكوورى سروشتييةكانىغاز نةوتء ليذنةى سةرؤكى بةلو، عةلى حةسةن بإيارةكة رايطةياند: عَيراق نوَينةرانى ئةنجومةنى لةهةرَيمة بةرثرسى لةنَيوان بووة ملمالنآ كَيشةو ئاكامىنةوتء لةسةر بةغدا، كوردستانء ئؤتؤنؤمييةكةىكَيشةى كة ديكةش، كَيشةيةكى هةروةها هةرَيم. غازىكوردو طفتوطؤكانى كةركوكة، شارى كؤنترؤَلكردنى

طةياندووة. بنبةست بة توركمانى عةرةبءئةنجامدانى دواى تا طفتوطؤكان دةَلَيت: بةلو ئةمةش رادةطيرَين، دووةم كانوونى هةَلبذاردنةكانى

ناكؤكييةكان». بةردةواميى «لةبةرلةبارةى نةوت وةزارةتى وتةبَيذى جيهاد عاسم دةبَيتةهؤىزيانطةياندن راطةياند: بإيارىدواخستنةكةوةوةبةرهَينة دوورخستنةوةى عَيراقء سةرمايةى بة

بيانييةكان.بةرذةوةنديى خزمةتء لة دواخستنة ئةم وتى: جيهاد

نيية. عَيراق خةَلكىئةمياسايةدةبَيتةهؤىرَيكخستنىضؤنَيتىكاركردنىعَيراقء رَيكخستنى لة كةرتى نةوتى وةبةرهَينة بيانييةكانشيعةدا. سوننةو كوردو لةنَيوان لة سامان دابةشكردنى

نزيكةى كوردةكان نيشتمانيدا، ياسايةكى غيابى لةنَيودةوَلةتييةكان كؤمثانيا لةطةأل طرَيبةستييان (٢٠)نةوتى وةزارةتى لةاليةن طرَيبةستةكانيش مؤركردووة،هةرَيم حكومةتى بةآلم دانراون، ناياسايى بة عَيراقةوة

طرَيبةستةكان. ياساييبوونى لةسةر سوورةنةوتى يةدةطى خــاوةن وآلتى بةسَييةم عَيراق

نةوتة. بةرهةمى عَيراقيش بودجةى (٩٠٪)ى دادةنرَيتءئةو لةبارةى ثةرلةمان سةرؤكى سامةإايى ئةياد بؤ ديكةش كَيشةى ضةندين كَيشةيةو ئةو وتى: بإيارةوة

هةَلدةواسرَين. هةَلبذاردنةكانى كانوونى دووةم دواى

رؤيتةرز:سةربازيى ضارةسةري لةسةر طرةو توركيا

دةكات

لة ثةكةكةى ضاودَيريكردنى ماوةى توركيا ثةرلةمانىئةمةش درَيذكردةوة. ديكة ساَلى يةك بؤ عَيراق باكوورىمافى ثَيدانى بة توركيا حكومةتى بانطةشةى بة هاوكاتةساَلة لةو وآلتةدا. (٢٥) توندوتيذيى بة كؤتاييهَينان كوردةكانءسةر هَيرشَيكيان كردة توركيا ضةند ثار فإؤكةكانى ساَلى(٢٠٠٨)دا شوباتى مانطى لة هاوسنوورو عَيراقى باكوورىشةإكردن بؤ هةرَيمةوة خاكى ناو ضوونة توركى ثيادةى هَيزىبة كردووة عَيراقيان باكوورى كة ثةكةكة، ضةكدارانى لةطةأل

بؤ ئةنجامدانى ضاالكييةكانيان. خؤيان بنكةىبووةتة هاوكارى موخابةراتى ئةمريكا هةَلمةتانةش بة ئةمسةر بؤ هَيرشةكانى كةمبوونةوةى ثةكةكةء هؤى الوازكردنىكوردستانَيكى بؤ بانطةشةكارى لة بةشَيك وةك كة توركيا،

بةكاريدةهَينَيت. سةربةخؤكوردستان جظاكَين كؤما سةرؤكى قةرةيةالنى مورادلَيدوانَيكدا بة ثاشةكشة دةبينَيتء لة ثةرلةمانى توركيا بإيارىئةوا دةوَيت ئاشتى بةإاستى توركيا حكومةتى ئةطةر وتى:بةآلم رابطرَيت، ضةوساندنةوةكان هةَلمةتء تةواوى دةبَيت

دةكةن. سةربازيى ضارةسةرى شةإو لةسةر قومار ئةوانئاطربةستىدوواليةنةوطفتوطؤدةتواننكَيشةى كورد تةنيادةردةضنء كؤنترؤأل لة شتةكان لةمة جيا بكات. ضارةسةر

ئَيمةش بةرثرسيارى ئاكامةكانى نابين.توركيا وةزيرانى سةرؤك ئةردؤغانى تةيب رةجةبساَلة لة توركيا (٢٥) توندوتيذيى بة كؤتايى دةيةوَيت رايطةياند:طفتوطؤكردنى بةآلم كوردةكان، زياتر بة مافى بة ثَيدانى بهَينَيت

رةتكردووةتةوة. بةهةموو جؤرَيك ثةكةكة لةطةألماوةى درَيذكردنةوةى كة هةبوو، ئةوةش دةنطؤى ديارةلة ئاشتيى ثإؤسةى لةكةداركردنى هؤى دةبَيتة ضاودَيريكردنوةزيرى ئؤغَلوى داود ئةحمةد بةآلم خؤرهةآلت، باشوورىرايطةياند: حكومةت ثةرلةمان دةنطدانى ثَيش دةرةوةى توركيا

ئاشتيى داوة. ثإؤسةى بة بإيارى بةردةواميدان

هَيزى ثَيكهَينانى طونجاويى لة طوماندةكرَيت: هاوبةش

هَيزى ثَيكهَينانى كة خوازيارن، ئةمريكا بةرثرسانىهؤى ببَيتة ئةمريكا عةرةبء كوردو لةنَيوان هاوبةشهَيزةكان بةآلم هَيزةكاندا، لةنَيوان متمانة زيادكردنىثَيشمةرطةيةكى هايدى، كة شةموك دَلنيا نين. لةمة خؤياننيية عَيراق هَيزى بة ثَيويستمان ئَيمة وتى: بوو كوردخةَلكيش كَيشةو دروستكردنى هؤى دةبنة ئةوان لَيرة،طةإةكَيكى لة عةرةب ثسثؤإَيكى بةآلم قبووَليان ناكات،بكةيت كةسَيك لة هةر ثرسيار موسأل وتى: عةرةب نشينىثَيموانيية هَيزى ناوَيت، ثَيشمةرطةيان ئةوان لَيرة، دةبينيتموسَلييةكان لة زؤرَيك بَيت، باش بيرؤكةيةكى هاوبةشطارى كردووة. ثَيشمةرطة هَيزى كارةكانى لة سكاآليانئةمريكا سةربازييةكانى هَيزة فةرماندةى ظؤَلسكى، نةك ئةمنييةتة ثاراستنى بؤ هَيزة ئةم دةَلَيت: موسأل لة

سياسةت.

دةكاتةوة ثارةكانى داواى (D.N.O)

Page 12: Rozhnama 551

محةمةد شَيخ فاتح

ساَلى ( ٢٠٠٤)، لة سةردةمى حكومإانيى ثؤأل بريمةرى حاكمي

مةدةنى عَيراق، بة بإيارى ذمارة (٥٥) دةستةى نةزاهة لة عَيراق دامةزرا، بإيارةكة دواى ئةو دؤخة شَلةذاوة

هات، كة روويكردة عَيراقء سةرتاثاى دامةزراوة ئيداريىء داراييةكانى

طرتةوةو بووة هؤى بآلوبوونةوةى طةندةَلييةكى زؤر، بةجؤرَيك كة هةإةشةى لة كؤى دامودةزطاكان

دةكرد.بارودؤخى ئةو كاتى عَيراق زؤر

نا هةموار بوو، بةآلم دروستبوونى دامةزراوةو دةستةء ليذنةيةك بؤ

كةمكردنةوةو سنوورداركردنى طةندةَليى هةنطاوَيك بوو بة ئاراستةى

رووبةإووبوونةوةى ئةو قةيرانة.تَيثةإيبوو ســاأل يــةك هةرضةندة بةآلم بةعسدا، رذَيمى رووخانى بةسةر ئيرادةى دروسبوونى دامةزراوةيةكى لةو هةإةشةيةى لةو بوو، بةهَيزتر جؤرة هةربؤية دةكرد، عَيراقى لة طةندةَليى كة نةزاهة دةستةى كةم ماوةيةكى دواى طةندةَليىء بةرةنطارى ضاالكىء كةوتة طةندةَلكاران بووةوةو كار طةيشتة ئةوةى

كة سةرؤكى دةزطاكةش بطرَيتةوة.ــة ــةي ـــةو دةســت ــا ئ ــاس ــى ي ــَي ــةث بلة هةية بؤى ياساييةو دامةزراوةيةكى هةر شوَينء هةرَيمَيكى عَيراقدا كة بيةوَيت، دؤسييةكان بؤ ثشكنين لَيثرسينةوةو

بكات.زانكؤ، مامؤستاى محةمةد، يوسف (١٠٢)ى ــاددةى م لة لــةوةكــرد، باسى بةوةكراوةو ئاماذة عَيراقدا دةستوورى بةشى لة دةستةكةش ثةيإةوى بةثَيى كراوة، لةوة باس (ب)دا بإطةى لة دوو لة لَيثرسينةوة دةتوانَيت دةستةية ئةم

سةرجةم ناوضةكانى عَيراقدا بكات.«دةستةكة وتيشى: محةمةد يوسف ثرسانةش ئــةو هةموو لة دةتوانَيت ــة رابـــردووشـــدا ــة ل ــةوة، ك ــت ــَي ــكــؤَل ب

روويانداوة». لَيدوانةكةى ئةو مامؤستاى زانكؤية لة ئةندامى سابير، ميرزا هيوا كة كاتَيكداية، ليذنةى دارايى لة خولى دووةمى ثةرلةمانى لَيرةدا طرفتةكان واية؛ راي كوردستان، ئةوة نين دةستةى نةزاهة دَيتة هةرَيمةوة دةسةآلتى ئةوةية طرفت بةَلكو نا، يان

هةرَيم ضةندة ئاسانكارييان بؤ دةكةن؟ دةستةية ئةو هاتنى ئــةوةى لةطةأل لة «تةدةخولكردنى كوردستانء بؤ بةآلم ياسايية»، كارَيكى دؤسييةكان ئةو ــى ــدن ورووذان كاتى لة ـــةردةوام بهةرَيم ــاآلى ب بةرثرسانى بــابــةتــةدا، ئةو دةسةآلتةكانى كة رايدةطةيةنن، دةستةية ناطةنة كوردستانء هةرَيم خؤى دةَلَين هةيةو دارايى ضاودَيرى ديوانى هةرَيم بة تايبةت دةستةيةكى خؤمان

دادةمةزرَينين.ـــوف، شـــارةزاى ـــاوار شــَيــخ رةئ هطومانَيك «ئةطةر ثَييواية؛ ئابووريى، تَيداية طرفتَيكى ض ئيشةكاندا، لة نةبَيت كوردستانء بَيتة نةزاهة دةستةى ئةطةر

وردبينيى لة حساباتةكاندا بكات».تاَلةبانى، جةالل تايبةتى بإيارَيكى بة لة هةرَيم ئةوكاتى سةرؤكى وةك كة ساَلى لة دةريكردووة، سلَيمانى ئيدارةى ــى داراي ــري ضــاودَي ديوانى (١٩٩٧)دا ضاودَيريكردنى مةبةستى بة ــةزرا دامداهاتء خةرجيى، بةآلم سةربارى بوونى لة دارايي ضاودَيري بةناوى دةزطا دوو (١٢) تَيثةإبوونى سلَيمانىء هةولَيرو دةزطايانةو ئةو تةمةنى بةسةر ساأل راثـــؤرت (٢٥٠٠) ــة ل زيــاتــر بــوونــى دةسةآلتى بةآلم دامودةزطاكان، لةسةر بؤ بةدواداضوونيان قةزا جَيبةجَيكردنء نةكردووة دةزطايانة ئةو راثؤرتةكانى

هيض دةكةنء دارايي كارى ضاودَيري كة كةسَيك لةسةر طةندةَلي نةدراوةتة دادطا.

كرد، لةوة باسى سابير، ميرزا هيوا قسةكردن بة هةستَيت ثةرلةمان ئةطةر ئةوة كة بودجة، شةفافيةتء لةسةر كات ئةو ثةرلةمانة، سةرةكى ئيشى ثَييواية بؤية دةإوات، باشتر ئيشةكان شتةكان كة هةرَيمدا، هةلومةرجةى لةم لةبةر كارى نةزاهة دةستةى ناشةفافن، داواى ثةرلةمان لة ئةوان بؤية ناإوات، لة نةزاهة دةستةيةكى كــرد، ئةوةيان دوو دواى «بةآلم دابمةزرَينرَيت، هةرَيم

ساأل هَيشتا هيض نةكراوة».بةغداو لة نةزاهة دةستةى ضاالكيى بؤ ــوون ــةدواداض ب نةبوونى الوازيـــى ضاودَيرى ديوانةكانى راثؤرتةكانى نةبوونى هاوكات هةرَيمء لة ــى دارايئيرادةيةك بؤ كةشفكردنى راثؤرتةكانيان، بة رَيطة كة ياسايةك، بوونى هةروةها نةزاهة دةستةى هاتنى تةدةخولكردنء ثاَلنةرانةن لةو كوردستانةوة، بَيتة بدات، بيةوَيت دةستة خؤشدةكةن رَيطة كة لَيثَيضينةوة لة هةر دؤسييةيةك بكات، كة جَيطةى دةبَيتة كوردستاندا هةرَيمى لة

سةرنجء تَيبينييةكانى.ثَييواية ــــوف، رةئ ــخ شــَي هــــاوار «لةبةرئةوةى بودجةى هةرَيم لة بةغداوة مافَيكى نةزاهة دةستةى بؤية ــت، دَيسروشتى خؤيانة وردبينى لة حساباتةكاندا ئاماذة محةمةديش، يوسف بــكــةن». ئةو هاتنى «رةتكردنةوةى دةكات؛ بةوة بةتايبةت دروستدةكات، طومان دةستةية بةشة دةيةوَيت هةميشة بةغدا كة كاتَيك بة ئةويش كةمبكاتةوة، هةرَيم بودجةى هاوكات نيية، ئةوةى شةفافيةت بيانووى بمانةوَيت كاتَيك ناياسايشة رَيطرييةكى

ئةو دةستةية نةيةتة كوردستانةوة».

ثارة ونبووةكانى هةرَيم لة بةَلطةنامةكانى ديوانى

ضاودَيرى دارايى عَيراقدا:

رابــردوودا ساَلى ضةند ــاوةى م لة حكومةتى بةغدا، مليارةها دؤالر دةنَيرَيت بةرثرسانى كوردستانء هةرَيمى بؤ ثارةية ئةو زؤري بةشَيكي هةرَيميش ضاوى لة دوور تاريكةكانداو ذوورة لة

هاوآلتييان بةسةر خؤياندا دابةشدةكةن.حكومةتى طةندةَلييةكانى دؤسيةى بةآلم زةبةندن، زؤرو ئةطةرضى هةرَيم لة لَيزانيى شةفافيةتء نةبوونى بةهؤى ثارة ئةو بآلوةثَيكردنى ثةرشء ضؤنَيتى ئةم دَيتة لَيشاو بة ساآلنَيكة زؤرةى نةبوونى كةميىء هؤكارى هةرَيمةوة،

زانياريية لةسةر ئةو بودجةية. طةندةَليى ئيداريىء ئابووريى بة جؤرَيك كة طرتووةتةوة، كوردستانى حكومةتى ناطرَيتء رةخنة بضووكترين بةرطةى لة بةردةم زمانى ذمارةدا خؤى ناتوانَيت

رابطرَيت.ــى ــوان ــى راثــؤرتــَيــكــي دي ــَي ــةث ب

عَيراق، حكومةتي ــي داراي ضــاودَيــري بة داو (٣١\٥\٢٠٠٩) رؤذى لة كة ــووةو دةرض (٤\٣\١\٦٤٥٦) ــارة ذموةزيري نووسينطةي بؤ بةرزكراوةتةوة بودجةو بــةو ئاماذة عــَيــراق، دارايــي داهاتانةى هةرَيم كراوة كة بؤى نَيردراوة، ديار شوَيننء بَيسةرو ئَيستاش تا بةآلم

نين كة ضييان لَيهاتووة.

دؤسية طوماناوييةكانى سةرؤكايةتى كؤمار

لة راثؤرتةكانى ديوانى ضاودَيرى دارايى عَيراقدا...

ضاودَيرى ديوانى راثؤرتَيكى بةثَيى لة لَيكؤَلينةوةى كة عــَيــراق، دارايـــى سةرؤكايةتي كؤماردا كردووةء تا رؤذى كة دةكات، بةوة ئاماذة ،(٢٠٠٨/٦/٣٠) (٢٤) لة زياتر كؤمار «سةرؤكايةتي رَينماييةكان لة بــةدةر دؤالرى مليؤن

خةرجكردووة».بةثَيى ئةو راثؤرتة سةرؤكايةتى كؤمار (كة ديارينةكراوة كآ لة خةرجكردنى ئةو بإة ثارانة بةرثرسة)، بة ضةند شَيوةيةكء لة ضةند كاتَيكى جياوازدا ئةو خةرجيانةى «لَيكؤَلينةوةء بَيئةوةى ئةنجامداوة، لَيثرسينةوةء بةدواداضوونى بؤ كردبَيت».

ضةند ــةدا ــؤرت راث ئــةو بةشَيكى لة ضاودَيرى ديوانى سةرنجى دؤسيةيةك

رادةكَيشَيت وةك:ضةند بة دراوة دؤالر هةزار ١٩٢تابلؤيةك، كة لة تؤمارى كةلوثةلةكاندا كةسةش ئةو ناوى نةكراونء تؤمار تابلؤيانةى ئــةو كة نــةنــووســراوة

وةرطرتووة.

لة بإطةى بةخشينء مينحةشدا بإى ٤١٠ هةزار دؤالر وةك بةخشين دراوة بة ذمارةيةك رَيكخراو، بةبآ بوونى هيض تؤماركردنى بة سةبارةت بةَلطةيةك ضوارضَيوةى لة رَيكخراوانة ئــةو

رَيكخراوة مةدةنييةكاندا.سَيسةدو مليؤنء يــةك بةبإى بة بةخشراوة دؤالر، ــةزار ه يةك لة خةرجكراوة رَيــكــخــراوةكــانء هيض بَيئةوةى ثإؤذةيةكدا، ضةند ئةوةلياتَيكى هةبَيتء ئاماذة بةضؤنَيتى

خةرجييةكان كرابَيت.بؤ دؤالر هةزار (٤٨٥) مليؤنء ٣سةربةخؤ بوذاندنةوةى ئةنجومةنى خةرجكراوة، بة مةبةستى ئةنجامدانى

ئةو بةبَيئةوةى ثإؤذةيةك ضةند ثــارةداركــردنء ضؤنَيتى ثإؤذانةء بكرَيت، ــارى دي جَيبةجَيكردنيان ئةنجومةنةش ئةو ثةيوةستى بةَلطةى شتَيكيش هيض نةكراوةتةوةء روون

نيية كة ئةو بإة ثارةية بسةلمَينَيت.ضاودَيرى ديوانى راثؤرتانةى ئةو لة هةرَيمى بةرثرسانى عَيراق، دارايــى بةغدا بة ئاطا هَينايةوة لةوةى كة هةرزوو نييةو هةولَير سلَيمانىء بةغدا ثَييوتن لة ساَلة هةذدة كة ثارةيةى لَيشاوة ئةو لَيرة خةرجيدةكةن، هةرَيم لة تاريكيدا نةبَيت هيض ناإواتء هةر كار بةو جؤرة

خةَلكى لَيئاطادار دةكةنةوة.

وةزارةتى دةرةوة

راثــؤرتــةكــانــى ديــوانــى ضــاودَيــرى ضؤنَيتى لة هةية طومانى عَيراق دارايى مليؤن (٤٣٦) مليارو (١٤١) خةرجكردنى دةرةوةى ـــى وةزارةت لــةاليــةن دينار جياجياكاندا ــوارة ب لة كة عَيراقةوة، هةندَيكياندا لة بةجؤرَيك خةرجكراوة، ثارانة «بَيجَين»ء هةندَيكي ديكةشيان ئةو

«بةبَي ثرس خةرجكراون».

كةركوك لة راثؤرتى ديوانى ضاودَيري دارايى عَيراقدا

ضاودَيرى ديوانى راثؤرتةكانى بةثَيى دارايى، ضةندين طةندةَليى لة كارو ثإؤذةو ــارةدا ش ئــةو ئــيــدارةى ضاالكييةكانى تةندروستىء بنكةكانى لة هةر هةية، بةَلطةنامة دةطاتة تا نةخؤشخانةكانةوة ساختةكان لة كةرتى ثةروةردةو تةندةرو ئاوةدانكردنةوةو ثإؤذةكانى دواكةوتنى كؤمثانياى بةسةرضووةكانى خؤراكة

طشتيى بازرطاني خؤراك.

ذمــارة (551) سَيشةممة 122009/10/[email protected]

دةستةى نةزاهة، لة بةغداوة بؤ كـــــوردستان

ئــابـوورى

ئةو ثارانةى لةدةرةوةى بودجة دراونةتة هةرَيم

دؤالر مليؤن (٢٩٤) لة زياتر بودجةي كورتهَينانى قةرةبووي

كوردستان بووة لة ساَلي (٢٠٠٦).لةو بةشة زياتر لة (١٥٨) مليؤنى مليؤنيشى (١٤٠) بووةء هةولَير بؤ

بؤ سلَيماني بووة.٢٦ مليؤن دؤالر ثشكي كوردستان بإياري طرَيبةستةكاني لة بووة

(٩٨٦) ثَيش رووخاني رذَيم.دةسةآلتي لة ثارةية بإة ئةم ساَلي لة وةرطيراوة هاوثةيمانان (٢٠٠٥)دا بةبَي ئةوةي بة بودجةى

عَيراقدا بإوات. ضوار مليؤنء (٤١٦) هةزار دؤالر

بؤ ضاككردني قةآلي هةولَير.

Page 13: Rozhnama 551

13 ذمــارة (551) سَيشةممة 2009/10/[email protected]ئــابـوورى

يةكةم وةزارةت دةبَيت كة دةستةى نةزاهة، لة بةغداوة بؤ كـــــوردستانبة داهاتي خؤي بةأَيوةبضَيتوةزارةتي ئةوقاف ثَيويستي

بة بودجةي حكومةت ناميَنَيت

بةرهةم عومةر

ئةوقافء ـــي وةزارةت ئايندةدا مانطي ضةند لة كرَيي ئايينيء شوَينة داهاتي بة ئاييني كاروباري دةبَيتة دابيندةكاتء ئيدارييةكاني خةرجيية موَلكةكاني، يةكةم وةزارةتي بواري خزمةتطوزاريي طشتيي كة ثشت بؤي حكومةتةوة لة ساآلنة بودجةيةي بةو نابةستَيت دابيندةكرا، ئةمةش بةثَيي ثالنَيكي ئيدارييء ئابووريي كة

وةزارةتةكة لة ضوارساَلي رابردوودا ثيادةي كردووة.ئةوقافء وةزارةتي وتةبَيذي نةقشبةندي، مةريوان ئةو بةثَيي راطةياند: رؤذنامةي بة ئاييني، كاروباري ثالنةي لة ضوارساَلي رابردوودا ئيشمان لةسةركردووة، خؤمان بة ثشت ئايندةدا مانطي ضةند لة دةتوانين ذمارةيةكي لةبةرئةوةي مادييةوة، رووي لة ببةستين ئايينييان ثإؤذةي ئةنجامداني داواي خَيرخواز زؤر لةسةر زؤر ئةركَيكي كة وايكردووة ئةمةش كردووة، لة ساآلني لةكاتَيكدا كةمببَيتةوة، وةزارةتةكةمان شاني رابردوودا مليؤنان دؤالر خةرجدةكرا بؤ دروستكردني مزطةوتء كةنيسةء شوَيني ئايينيء خواثةرستي، بةآلم

ئَيستا خَيرخوازان ئةنجامي دةدةن.لة خَيرخواز دةوَلةمةندي (٣٥) نزيكةي ئَيستا ئةوقاف ــي وةزارةت ثَيشكةشي داوايــان كوردستاندا كردووة بؤ تةرخانكردني شوَيني طونجاو، بة مةبةستي

دروستكردني ثإؤذةي ئاييني (مزطةوت).كرَيي تةنيا ثَيشتر داهاتةكةي ئةوقاف وةزارةتــي وةكو ــردوودا راب ساآلني لة بةآلم بوو، موَلكةكاني بةو وةزارةت، خةزَينةي سةر نةدةطةإايةوة ثَيويست بةتايبةتي هةبووة، كوردستاندا لة ئيدارة (٣-٤) ثَييةي لة هةَلةبجةء هةورامان، ضةندين شوَيني ئايينيء وةقفي خةرجي ديكة اليةني ثارةكةي بةآلم هةية، ئيسالميي دةكردء نةدةهاتة ناو خةزَينةي وةزارةتةوة، تائَيستاش ثارةكاني نايةتء بةكار بةباشي موَلكانة لةو هةندَيك

بةفيإؤدةضَيت.مةريوان باسي لةوةكرد، كة لة ناوضةي هةورامانء ثَيشتر هةية، وةقــف ئــاوةدانــي باخَيكي خــورمــاأل، كرآ (١٪)ي كرَيكةي كة كرآ، بة دراوة بةشَيوةيةك بيناي زةويء موَلكء نيية، خؤي راستةقينةكةي دراوة (بانةوانيي) موساتةحة بة كة هةية زؤريــان ساأل (١٥-٥٠) دواي بةآلم سةرمايةطوزارةكان، بة هيض كاتة ئةو كة وةزارةتــةكــةيــان، بة ــتــةوة دةدرَي

سوودَيكي نامَينَيت.ئةو ثَييوابوو، ئةوقاف ــي وةزارةت وتةبَيذةكةي زؤري سامانَيكي ئةنجامدراون، ثَيشتردا لة كارانةي شةخسيي مةرامي بؤ وةقفةكان موَلكة فيإؤداوةء بة وةزارةت بؤ ئَيستادا لة داهاتةكانيان بةكارهاتوونء نيية، هةروةها وتي: «لةم دوو ساَلةدا كة ئيشمان لةسةر كؤمانكردوونةتةوة، كردووةء وةزارةت موَلكةكاني لة زياتر طةيشتووةتة وةزارةتةكةمان داهاتي ساآلنةي بةشَيوةيةكي نةمانتوانيوة ئةطةرضي دينار، مليار (١)

تةواو موَلكةكانمان كؤبكةينةوة». (١٥) ثَيشتر ئاييني كاروباري ئةوقافء وةزارةتي هةزار كارمةندء فةرمانبةري هةبوو، بةآلم ئَيستا نزيكةي ذمارةيةكي بةوثَييةي هةية، فةرمانبةري هةزار (١٣)لة دةركــراونء ــزاداوةء س كارمةندةكانيان لة زؤر دةواميان ثَيشتر ضونكة دوورخراونةتةوة، كارةكانيان

نةدةكردء تةنيا مووضةيان وةرطرتووة.

لَيرةدا ثرسيارى طرنط ئةوةية

حكومةتة تةمةنى كة عَيراقَيكدا، لة بؤضى نوَييةكةى (٦) ساَلة، عَيراقَيك كة نووقمى خوَينء ئاذاوة بووة، دةستةيةك دةتوانَيت سةدان كةس لةسايةى بةآلم طةندةَليى، لةسةر دادطا بداتة ئةو هَيمنىء ئاسايشةى كة لةم هةرَيمةدا هةيةو هةذدة تةمةن حكومةتَيكى بوونى سةربارى ساأل، تا ئَيستا كةس لةسةر طةندةَليى لة طوَلَيك

كاَلترى ثَينةوتراوة؟لةبةر بةغدا لة نةزاهة دةستةى بةرثرسانى هةإةشةى رووبةإووى ضةندينجار ضاالكيان تيرؤر هةندَيكيشيان بوونةتةوةو تيرؤركردن هيض كوردستاندا هةرَيمى لة بةآلم ــراون، كاليةنَيك طوآ بة راثؤرتةكانى ديوانى ضاودَيرى لة لَيثرسينةوة بةدواداضوونء ناداتء دارايى

طةندةَلكاران نيية.

هةرَيمَيك خاَليى لة طةندةَليى!!

ضاودَيرى ديوانةكانى تةمةنى ئةطةرضى تا بــةآلم تَيدةثةإَينن، ساأل ــزة دوان ــى دارايئَيساش لة هةرَيمى كوردستاندا لة هيض خولَيكى لَيثرسينةوة نةتوانراوة نةبينراوةو ثةرلةماندا لة ــةوة ئ بكرَيت، بةرثرسَيكدا هيض لةطةأل لةسةر ــؤرت راث (٢٥٠٠) زياترلة كاتَيكداية هةرَيم حكومييةكانى دامــودةزطــا طةندةَليى دارايي ضاودَيرى ديوانى سةرؤكايةتى لةاليةن ئَيستاش تا بةآلم ئامادةكراون، سلَيمانييةوة كةس نازانَيت ضارةنووسى ئةو راثؤرتانة ضيان

لَيهاتووةو بؤ نهَينينء لةبةر ضى كراون؟ــةآلم دةســتــةى نــةزاهــةى عــَيــراق دواى بدامةزراندنيدا بةسةر ساأل ثَينج تَيثةإبوونى توانيويةتى لَيثَيضينةوة لة هةزاران كةس بكاتء

ضةندين بةرثرسى باآل بانطبكاتة ثةرلةمان. بؤية بةبإواى هةندَيك لة ئاطايانى ئابووريىء لة نةزاهة دةستةى دامةزراندنى سياسيى، بةَلكو زيانيشى نيية، كوردستاندا نةك سوودى

ضاودَيرى ديوانةكانى ئةزموونى ضونكة هةية، دارايى ئةوة دةسةلمَينن، كة هةرَيم لةم بوارةدا دةستةيةش ئةو هةربؤية نيية، سةركةوتوو بؤ هؤكارَيك دةبَيتة دامةزراندنيدا لةكاتى هةرَيمى كة طةندةَلييةى، ئةو ثةردةثؤشكردنى

كوردستانى نيمضة نغرؤكردووة.كة بــةوةكــرد، ئاماذةى محةمةد، يوسف بةآلم هةية، ضاودَيريمان ديوانى دوو راستة كؤنترؤَلى ذَير لة بةَلكو نين، سةربةخؤ ئةوان ئةوةشى هةولَيردان، سلَيمانىء ئيدارةكانى ثةرلةمان لة ياسايةك هةرضةندة باسكرد، زيادكردنى يةكثَيطرتنةوةيانء بؤ دةرضــووة ياسايانة بةو كار ئَيستا تا بةآلم دةسةآلتيان، نةكراوة، هاوكات راثؤرتةكانيشيان لَيرةو لةوآ بؤ مةبةستى سياسيى بةكار دةهَينرَين، نةك بؤ

رووبةإووبوونةوةى طةندةَليى.هةرَيم بةرثرسانى لة هةندَيك هةرضةندة باس لةوة دةكةن، كة «ثَيويست ناكات دةستةى ئةطةر ئةوان كوردستانء هةرَيمى بَيتة نةزاهة ضاكبكةن». خؤيان حاَلى با ــةن دةك راســت لة نةزاهة ليذنةى ئةندامى ضاالك ئازاد بةآلم، ديمانةيةكى لة عَيراق نوَينةرانى ئةنجومةنى كة دةكات، لةوة باس رؤذنامةدا، رؤذنامةى هةزاران توانيويةتى عَيراق نةزاهةى دةستةى كةس بداتة دادطاء تةنانةت لَيثرسينةوةيان لةطةأل سةرؤكى دةستةى ثَيشووى نةزاهةدا كردووةو

متمانةيان لَيسةندووةتةوة. هةرَيم ئةطةر سابير، ميرزا هيوا بةوتةى بةرجةستة شةفافيةت هةبَيت ئةوةى ئيرادةى اليةنَيك كةسء هةر سوثاسى دةبَيت بَيت، هةر ئةو وتةى بة بكات، هاوكاريي كة بكات

كةسَيك جاإى ثاك نةبَيت بة طومانة، بةداخةوة جاإةكان ثاك نين، تَيوةطالنَيكى بةرفراوان هةية طةندةَلكار كةسى لةبةرئةوةى طةندةَليى، لة داواى ئةوة ناكات لَيثَيضينةوةى لةطةَلدا بكرَيت». بَيطومان كة روو، خستة ئةوةشى هةروةها بَيتء كوردستاندا هةرَيمى لة كة دةستةيةك دامودةزطاكان بَيتء ثةرلةمانةوة لة دةسةآلتى ملكةضى بن، زانياريى زياتر دةستدةكةوَيت، بؤية ئاسايية دةستةى نةزاهة لة بةغداوة بَيت، بةآلم

ئايا لة كوردستان كارئاسانيى بؤ دةكةن؟ــوف، رةئ شَيخ ــاوار ه ديكةوة لةاليةكي دةيانةوَيت بةرثرسان كة دةكــات، لةوة باس كَيشة بةو ببةستنةوة نةزاهة دةستةى هاتنى جارَيكي بَلَين دةيانةوَيت هةيةو مَيذووييانةى بةآلم لَيبكات، زوَلممان دةيةوَيت عةرةب ديكة لــةوةوة راستةقينة «ترسى ــاوار ه بةوتةى سةرضاوةى طرتووة، كة ئةوةندة كةمءكوإيىء عةيبء عار هةية، رووى ئةوةى نيية، كة ثيشانى

اليةنَيك بدرَيت».دةستةى بوونى هةرضةندة هاوار بةوتةى بةشَيوةيةكى دارايى ديوانى ضاودَيرى نةزاهةو هةرَيمى لة ــت ــَي دةزان ثَيويست بة ــاالك ضكة دةكات بةوة ئاماذةش بةآلم كوردستاندا، هاتنى دةستةى نةزاهة لة بةغداوة بؤ كوردستان ئيشةكان دةتــوانــن ــةوان ئ ثَيويستةو زؤر كة ــةوةى ب ثاَلثشت ئةويش بكةن، باشتر دةزطاكانى ديوانى ضاودَيرى دارايى كوردستان

شوَيندةستيان ديار نيية. بةطوَيرةى ئةو زانيارييانةى دةست رؤذنامة كةوتوون، لة ئَيستادا ديوانى ضاودَيري دارايي لة سلَيمانى لة هةوَلي ئةوةداية بؤ خؤدةربازكردن دةزطاكةى ثةراوَيزخستنةي حاَلةتى لــةو بوونى لة ئومَيدبوون بآ ثــاش تَيخراوةو بةشَيك طةندةَلي، دؤسيةكانى لة بةدواداضوون ئاراستةى هةن دةزطاكةدا لة دؤسيانةي لةو دةزطاية ئةو بؤئةوةى بكرَين طشتى داواكاريي بةدواداضوونء لَيثرسينةوة بكات لةو اليةنانةى ناياسايي بةشَيوةي طشتيان موَلكي ثارةو كة

بردووة يان بةكارهَيناوة.

ســةرؤكــى رازى، رازى ـــازى، قلة تَيوةطالنى بةهؤى نةزاهة دةستةى لةاليةن ٢٠٠٧/٦/٦دا لة طةندةَلييةوة خودى دةستةكةى خؤيةوة لَيثَيضينةوةى

لةطةَلدا كراو دواتر هةآلت.

تا ئَيستا ضةند بةرثرسء لَيثرسراوى لةسةر دادطا درانة حيزبى حكوميىء

طةندةَليى؟لة بةتاَلة هةرَيمة ــةم ئ مــةطــةر نيية، طةندةَليى ئةطةر طةندةَلةكان، لةضييةوة طازندانة طلةيىء هةموو ئةو طةندةَليى ئةطةر طرتووة، سةرضاوةيان نيية، كةواتة سامانى ئةم وآلتة بؤ كوآ

دةإوات؟

ــى، وةزيــرى ــؤدان عــةبــدولــفــةالح سبازرطانى عَيراق، بةهؤى تَيوةطالنى لةضةند (٢٠٠٩/٦/٥) لة طةندةَليدا، دؤسيةيةكى لَيثَيضينةوةى نةزاهةوة دةستةى لةاليةن دةست كة ناضاركرا، دواتر كراو لةطةَلدا

لةكار بكَيشَيتةوة.

Page 14: Rozhnama 551

142009/10/13 سَيشةممة (551) ذمــارة بةدواداضوون

نةبووة» دروستكردنى ئاطادارى سلَيمانى شارةوانيي مانط شةش «تالَيدةكةويَتةوة ناأةزايى نهؤميى (٣) بالَةخانةى (٣٦) دروستكردنى

جةمال سةنطةر

نهؤميى (٣٦) تاوةرى سآ دروستكردنىلة سةرضنار شةهيدانى طةإةكى لةناو

نؤكانء كؤمثانياى لةاليةن سلَيمانىلة بةشَيك لةوةى جطة ظاَلكؤنةوة،

ثإؤذةكةى ضواردةورى دانيشتووانىقايل بة كردووةو ئاماذة نيطةران

ئةو مةبةستةش نةبوونيان دةكةنء بؤدانيشتوويةكى كؤكردووةتةوة، ئيمزايان

لة زياتر دواى دةَلَيت: طةإةكةكةثإؤذةكةدا لة كاركردن مانط (٦)

بؤ ثارَيزطامان كرد سةردانى شارةوانيءثإؤذةكة ئاطادارى بةآلم رَيطريكردنى،كارى بةبآ وةرطرتنى مؤَلةت نةبوونء

كرابوو. تَيدا

لة زياتر ئيمزاى كة داواكارييةكدا، لةئةو ضواردةورى نيشتةجَيى هاوآلتيى (٣٥)ثارَيزطاى ئاراستةى لةسةرةء ثرؤذةيةىرةخنةلةثإؤذةكة سلَيمانىءشارةوانىكراوة،ضاوةإوانمان «ئَيمة كة هاتووة: تَييدا دةطرنءســةوزايــىء بكرَيتة زةويــيــة ئــةو ــرد دةكلَيببينن، سوودى طةإةكةكة دانيشتووانىظالكؤن نؤكانء كؤمثانياى بإيارة ئَيستا بةآلمدروستبكةن، لَي نهؤميى (٣٢) تاوةرى سآلة زؤر ناطونجَيت، ضونكة زةوييةكة ئةوةشخنكاندنى هؤكارى دةبَيتة نزيكةو ماَلةكانةوة

طةإةكةكة».ئةطةر كة كراوة، بةوة ئاماذة هةروةك بةو ثإؤذةكة كؤمثانياية ئةو رَيطةبدرَيتكاردانةوةيان ئةوا ئةنجامبدات، شَيوةيةكارَيكى دنيادا «لة كة هاتووة: دةبَيتءئةو حةزدةكةين، كة بؤية لةوجؤرة نةكراوة،ياسا، بةثَيى دووربخةنةوة ئَيمة لة تاوةرانةخانووةكان كردووة واذؤمان ئةوانةى ئةطةرنا

ضؤَلدةكةين».سلَيمانى، شارةوانيى نووسراوَيكى بةثَيى

لة كةوتووة، رؤذنامة دةست كؤثييةكى كةبةإَيوةبةرَيتى رابردوودا ساَلى ئايارى مانطىئاراستةى نووسراوى شارةواني هونةرىمةبةستى بة ــردووة ك نؤكان كؤمثانياىثالن) (سايت ثإؤذةكة نةخشةى ناردنىمانطَيك نزيكةى دواى بةآلم شارةوانى، بؤنةناردووةتةوة هيض نةخشةيةكى كؤمثانياكة«بآ كردووة ثإؤذةكة لة كارى شارةوانىء بؤ

بكرَيت». لةطةأل لَيثَيضينةوةى ئةوةىشارةوانيى سةرؤكى مةحوى، عومةرثإؤذةكة كة نةكرد، لةوة نكؤَليى سلَيمانى،ئاماذةى شارةوانييةوةو سنوورى دةكةوَيتةماوةية «كؤمثانياكة ئةو كة دواى بةوةشكرد،كردووةء شارةوانى بة ثَيشكةش ثإؤذةكةيان

دراوة». كارةكانى لةسةر رةزامةندىــيــشــتــووانــى دان ــةيــى ـــارةى طــل ـــةب لثاساوى مةحوى، عومةر طةإةكةكةشةوةنزيك سةرضنارو لة كة هَينايةوة، ئــةوةى تــاوةرء ضةند بازرطانييةو ناوضةية ئةوضواردةورى بة شةقامَيك تَيدايةء ئوتَيلَيكى دانيشتووانى ــةآلم ب هــةيــة، ــةدا ــإؤذةك ثلةوة جةخت رةتدةكةنةوةو ئةوة طةإةكةكةماَلةكانةوة لة زؤر ثإؤذةكة كة ــةن، دةك

هاتوضؤكردنى بة تايبةتة شةقامةكةش نزيكةوناكاتء تَيثةإ مةتر (١٠) لة كة طةإةكةكة،هةراسان ثإؤذةكة ئةنجامدانى «بة ثَييانواية؛

دةبن».طةإةكى دانيشتووى غــةريــب، بةكر ـــإؤذةى ث ــة ك ــار، ــن ــةرض شــةهــيــدانــى سبةردةم دةكةوَيتة باَلةخانةكان دروستكردنىلةسةر ئيمزاى لةوانةى يةكَيكة ماَلةكةيانءثإؤذةكة ئةنجامدانى بة نةبوونى رازىكرد هةستمان كة «ئَيمة وتــى: كـــردووة،ئةنجامدةدرَيت لةوشَيوةية ثإؤذةيةكىضاوةإوانمان ثَيشتر ضونكة نيطةرانبووين،بةردةممان بةتاَلةى زةويية ئةو ــرد دةكوةك خزمةتطوزاريى ثإؤذةيةكى بة بكرَيت

قوتابخانة». باخضة يا سةوزايىءكاركردن دواى كة لةوةكرد، باسى ئةوشارةوانيى سةردانى ثارَيزطاو ثإؤذةكةدا لةثَييانإاطةيةنراوة كـــردووةء سلَيمانيانشَيوةية، بةو ثإؤذةية ئةو «جَيبةجَيكردنىثَيضةوانةىياساى ئةندازياريية، جطةلةوةتائةورةزامةنديى بةبآ بوو (٢٠٠٨) كؤتايى كة كاتةبةشى لة ثإؤذةكةدا دةكراو لة شارةوانى كاركرا نووسراو شارةوانييةوة دووجار هونةرى

زةوييةكةية خاوةنى كة نؤكان، كؤمثانياى بؤثإؤذةكة، وردةكاريى لة زانياريى ثَيدانى بؤوةآلمنةدرانةوة، كؤمثانياكةوة لةاليةن بةآلمثإؤذةيةك هةر بؤ كة كاتَيكداية، لة ئةوةذينطةء شارةوانىء رةزامةنديى ثَيويستة

وةربطيراية». تايبةتمةند اليةنَيكى ضةندناوى كة نةيويست ئةندازيارَيكى شارةزا،ثإؤذةية ئةو نةطونجاويى بة ئاماذة بهَينرَيت،طــةورةى ثإؤذةيةكى ثَييواية؛ دةكــاتءهةراسانكردنى هؤى دةبَيتة شَيوةية لةوثإؤذةكةء نزيك نيشتةجَيى هاوآلتييانىلة ــةك ــإؤذةي ث هــةر «ثَيويستة ــت: ــَي دةَلنهؤم سآ لة دروستبكرَيت وادا ناوضةيةكىماَلة»، ضواردةورةكةى بةوثَييةى نةبَيت، زياترنَيوان شةقامةى ئةو كة روونيشيكردةوة،ماَلةكانءثإؤذةكةتةحةمولىقةرةباَلغييةكةىدةكات، رَيطةضارةيةك بة ئاماذة ناكاتءخانووةكانى ئيستمالككردنى «ئةويش كة

بةردةميةتى».لة تاوةرةكة سآ دروستكردنى ثرؤذةى

سةررووبةرى٢١ هةزارمةترجَيبةجَيدةكرَيتء خاوةنى لةخؤدةطرَيت، شوقة ٦٠٠ لة زياتررووبةرى ثَييواية جَيبةجَيكاريش كؤمثانياى

لةسةر كاريطةرى نية زؤر هَيندة تاوةرةكاندروستبكات. ناوضةية ئةو

ظالكؤن كؤمثانياى خاوةنى جاف، نةوزادلةوةكرد باسى جَيبةجَيدةكات، ثرؤذةكة كةزةويةكة ظالكؤنةو ثرؤذةى تاوةرةكان كة،لةبةرامبةر بووةء نؤكان كؤمثانياى موَلكىدةدةنة شوقةيةك ضةند زةويةكةدا ثَيدانى ئاطادارنةكردنةوةى لــةبــارةى نــؤكــان،«هةموو : وتى كاركردنيان لة شارةوانيشةوةبةآلم كردبون، ثَيشكةش ثَيويستيةكانمانطةورةية تايبةتء ثرؤذةكة ئةوةى بةهؤىبكةن ئيشةكة وردةوردة وتويةتى شارةوانى

دةكةين». مؤَلةتةكةتان تادةبَيتة ثرؤذةكةيان ثَيشيواية ئــةوشارةكةء جوانكردنى طةشةثَيدانء هؤىدروستناكات ماَلةكانيش لةسةر كاريطةرىدروستدةكرَيت تاوةرانةى «ئةو بةوثَييةى

روبةرةكةيانزؤرنيةونزيكةى١٧ هةزارمةتر دةمَينَيتةوة، جوانكارى ســةوزايــىء بة لةئَيمة قةرةبوى داواى كةس جطةلةوةش ثَيشتر ئاوارانةى ماَلة ئةو تةنها نةكردوة

وةرطرتوة». خؤيان قةرةبووى تَييدابونتاوةرةكانء بةرزيى لةبارةى بــةآلممةحوى عومةر نهؤمةكانيشيةوة، زؤريىلةطةأل كَيشةمان اليــةنــةوة ــةو «ل ــى: وتشارةوانى طفتوطؤداينء لة هةية، كؤمثانياكةنهؤم (١٥) لة تاوةرةكة بةرزيى باشة ثَيي كاركردنى لة ئةوةى بةآلم نةبَيت»، زياتردةردةكةوَيت ئةندازيارانى وتةى ثإؤذةكةو

دةبن. نهؤم (٣٦) تاوةرةكاننةبوونيانى قايل هؤكارى غةريب، بةكركاريطةريى ثإؤذةكة كة طةإاندةوة، بؤئةوةبة ــاتء ــدةك ــت دروس خــراثــيــان لــةســةربةثَيى سةريان، بؤ دةزانَيت ثَيشَيلكاريىنزيكةء ماَلةكانةوة لة «ثإؤذةكة ئةوةىكة خؤشيانى دةزانَيت، بة مافى زؤربةرزة»،وتيشى: بكرَيتةوةء زيانةكانيان قةرةبووىداواى ياساييةوة ــةإووى ل «دةمانةوَيتدادطا لة بةنيازين ئَيستا بكةينةوةو قةرةبووقةرةبوو داواى بكةينء تؤمار ياسايى داواىثإؤذةكة نةمانتوانى كاتَيكدا لة بكةين،ئةطةر ناوةستينء ئةمجارة بةآلم رابطرين،دةضينة نةطةإَينَيتةوة مافةكانمان دادطــا

ثةرلةمان».

دةكةن بةنزينخانةكان ريَنماييةكان ثَيشَيلهةية سلَيمانيدا ياسايى لة شارى بةنزينخانةى (٣) تةنيا

عةول سيروان

بةء ثابةندنابن بةنزينخانةكانبؤي هةرَيم حكومةتي رَينماييانةي

بةإَيوةبةري هةروةها دةستنيشانكردوون،سلَيماني لة تايبةتةكان ثإؤذة طشتييهةر لة شارةواني بةرثرسيارة ثَييواية،

كة ئةو بةنزينخانانة ثَيي رَيسا شكاندنَيكهةَلدةستن.

ثرؤذة بةإَيوبةرى طشتيي جةمال جةالل، لةبةرئةوةي ثَييوابوو، سلَيمانى، لة تايبةتييةكانبةنزينخانةكانء داوةتة مؤَلةتي شارةوانيئةوانيش هةر دةبَيت كاركردني ثَيداون، رَيطةيبةنزينخانانةي ئةو لةطةأل بكةن لَيثَيضينةوة

كاردةكةن. دامةزراونء سةرثَيضي بةشَيوةيراطةياند: رؤذنامةي بة جــةالل جةمالشارةوانيى ثارَيزطاو ئاطادارى ضةندجارَيك نموونةيةكي ضةند كردووةتةوةء سلَيمانييان بةآلم بةردةستيان، خستووةتة سةرثَيضييانمؤَلةتيان ثَيدةدةنء رَيطةيان خؤيان ئةوان

بؤدةكةن.بةثَييرَينماييةكانهةربةنزينخانةيةكنابَيتعةمبار زياتر سووتةمةني ليتر هةزار (٢٠٠)بةنزينخانةى بؤ زةوييةى ثارضة ئةو بكاتءكةمتربَيت، دؤنم (٢) لة نابَيت دادةنرَيت، ياسايى-٣٠٠) زياتر لة بةنزينخانةدا هةندَيك بةآلم لة

هةروةها دةكرَيت، عةمبار ليتر هةزار (٤٠٠دفنكراون. تازةكان بةنزينخانة تانكى تةنيا

دةبَيت رَينماييانة ــةو ئ بةثَيي ــةر هرؤنطؤإو سؤثةرماركَيتء بةنزينخانةكانلةخؤطرتبَيتء شوَينى ئيدارةو ئاطركوذَينةوةىئةم ئةطةر تيادابَيت، كرَيكارةكاني حةوانةوةيئةوكاتة هةبَيت، بةنزينخانةكةدا لة مةرجانةئةو كردنةوةى لةسةر ئيمزا بةرَيوبةرَيتى (١٣)

دةكات. بةنزينخانةيةثإؤذة بةإَيوةبةرَيتي ئامارَيكي بةثَيي مؤَلةتى بةنزينخانة (١٧٨) تائَيستا تايبةتةكان،بةآلم سلَيمانيدا سنوورى لة ثَيدراوة ياساييانلةشارى بةنزينخانةكان «زؤربةى وتي: جةمال

رووةكانةوة هةموو لة ناياسايينء سلَيمانيداوابوو، ثَيشي نايانطرَيتةوة»، مةرجَيك هيضسزانةداني هَيشتنةوةء لةثشت هةية دةستَيك

بةنزينخانانةدا. ئةوناوةندى قايمقاميةتي لة سووتةمةني بةشيبة بةنزينخانانة ئةو زؤرينةي سلَيماني،مةرجَيكي «هيض بةوثَييةي دةزانَيت، ناياساييبةرلةوةي دانانء كاتي لة نييةء تَيدا ياساييانثسثؤإةوة ليذنةي لةاليةن بكةوَيتة كاركردن،

نةكراوة». بؤ هةَلسةنطاندنيانرةشيد، بةإَيوةبةرى بةشى هةردي حةمةناوةندى قايمقاميةتى لة سووتةمةنييةكانبةرثرسان لة هةندَيك ثَييوابوو، سلَيمانى،

هةر دةكــةن، بةنزينخانانة لةو ثشتطيرييبدات، سزايان دايانبخاتء ناتوانَيت ياسا بؤيةبة سلَيمانيدا لة بةنزينخانةيةكي هيض بةآلم

نةزاني. «ناياسايي»«بةنزينخانةى وتيشى: ساَلح، محةمةد زانانيية، سلَيمانى ثارَيزطاى سنوورى لة ناياسايىدادةنَينء تانكةر بةنزينخانة هةندَيك بةآلمئةوةش كة دةكةن، عةمبار تَيدا سووتةمةني شارةوانيى لة زيادةإؤيى بةشى ناياساييةء

بةرثرسيارة». لَيي سلَيمانيقايمقاميةت بــةوةكــرد؛ ئــامــاذةي ــا زانمؤبايل بةنزينخانةي داناني بة نةداوة رَيطةيسنووري لة تةنيا سلَيمانيدا، شاري لةناو

بة ئةوةش كة نةبَيت، تاسَلوجةدا شارةوانيي -٢) بةرضاو بةشَيوةيةكى ئاشكراو زيادكردني

ياسايي. دانراوة بةشَيوةيةكي بةنزينخانة (٣نةخشةي بواري شارةزاياني لة هةندَيك شَيوازي ثَييانواية، بةهةمانشَيوة بنةإةتيدروست بةنزينخانةكان جَيطةي ــانء دانبنةإةتيي نةخشةي لةطةأل ناياسايينء نييةءبةنزينخانةي بة ناطونجَينء سلَيمانيدا شاري

دةناسرَين. «طةإؤك»نةخشةى بةإَيوبةري ــارس، ف ــةوزاد نشارةوانى، لة سلَيمانى شــارى بنةإةتيىكة بةنزينخانانةى ئةو هةموو رايطةياند:ياساييةوة رووى لة هةية سلَيمانيدا لةشارىرَينماييةكان بةثَيى ضونكة ناياسايين،دادةنَيين، طةإؤكيان بة ئَيمة دروستنةكراونءسلَيمانيدا شارى لة بةنزينخانة (٣) تةنيائةوانيش ــدراوة، ــَي ث مؤَلةتيان ياسايينء

ئاشتى)ة. رزطارىء (هةوارو، بةنزينخانةىبنةإةتيي، نةخشةي رَينماييةكاني بةثَييباخضةي لة دووربَيت دةبَيت بةنزينخانةكاندةزطــا خوَيندنطاو دايةنطاء ــانء ســاوايروودانــي لةكاتي بؤئةوةي حكومييةكان،منداآلن هاوآلتييانء ذياني كارةساتَيكدا هةرهةر هةروةها مةترسييةوة، لة دووربَيتمةتر ــةزار ه (٢) دةبَيت بةنزينخانةيةكدةرةوةي لة ديكةوةء دانةيةكي لة دووربَيت مزطةوتء سؤثةرماركَيتء شاردابَيتءبةخؤى تايبةت ئاطركوذَينةوةى رؤنطؤإودفن بةشَيوةيةكى عةمبارةكاني هةبَيتءلةيةك طاز بةنزينء نةوتء جؤرةكانى بَيتء

رووى ئاسايشةوة ثارَيزراوبَيت. لة جيابنء

hewal. [email protected]

رؤذنامة فؤتؤ بةنزينخانةية رَينمايية ياساييةكاني تَيداية؟ ئةم ئايا

رؤذنامة فؤتؤ دةست بة دروستكردنيان كراوة تاوةرةكان

Page 15: Rozhnama 551

15 2009/10/13 سَيشةممة (551) ذمــارة

جةمال سةنطةر

ثإؤذةى لة كاركردن مانطَيكة لة زياتروةستاوةو سلَيمانيدا سةراى نؤذةنكردنةوةىشكستى ثــإؤذةكــة هةية ــةوة ئ دةنــطــؤى ثإؤذةى ليذنةى ئةندامَيكى بةآلم هَينابَيت،رةتدةكاتةوةء دةنطؤيانة ئةو نؤذةنكردنةوةكةبؤ كار تةواوبووةو يةكةمى «قؤناغى دةَلَيت:بةآلم دةكةين»، قؤناغى دووةم جَيبةجَيكردنىكاتى بودجةو ثإؤذةكة تةواوبوونى ثَييواية،ثَيشنيازكراوة. بؤى كة لةوةى دةوَيت زياترى

ثإؤذةى ليذنةى ئةندامى ساَلح، رةفيقكاركردنيان كة رةتيكردةوة نؤذةنكردنةوةكة يةكةمى تةواوبووة «قؤناغى وةستابَيتء وتى:كة بوو ئةوشتانة لةبغء طةضء البردنى كة هةندَيك ئَيستا دروستكرابوون، زيــادة بة سةرا دةزانين روونبووةتةوةء بؤ شتمان وةك تَيدابووة، ضى دروستكراوةو لةضى دةبَيت وةك خؤيان نوآ بؤرى زؤثاى دار كةتةواوبووة». (٧) مانطى ئةو قؤناغة بكرَينةوةءبؤ كارةكانى راطرتنى هؤكارى ــةو، ئدووةمى قؤناغى جَيبةجَيكردنى ئامادةكاريىءدووةم «قؤناغى وتى: طةإاندةوةو ثإؤذةكةبيناكة دةبَيت بزانين ديزاينى سةرايةء دانانىلةكوَيدازيانىثَيطةيشتووةوضؤنئةوطرفتانةىبزانين دةبَيت كؤنةو بيناكة ضونكة بكةين، ضاكئةو كةرةستانةى جؤرَيك دروستكراوة، ض بة

ديزاينةش ئــةو كــارى بةكاربهَينين، تَيدائَيرانى ثسثؤإى ئةندازيارى نووسينطةيةكىثرؤذةكةداو لة كاركردنن سةرقاَلى دةيكةنءضَيك وردةكارييةكانى ديزاينةء ئةو دةبَيت

بكرَينةوة».بودجةى لةسةر سلَيمانى سةراى ثإؤذةىدينار مليؤن (٨٠٠) بةبإى ثارَيزطا ئةنجومةنى(١٦٨٤)مةتردووجا بيناى رووبةرى لةسةرلةاليةن جَيبةجَيدةكرَيت، بةشَيوةى راستةوخؤثارَيزطاىسلَيمانييةوةكارةكانىئةنجامدةدرَين(١١٥)ثةنجةرةى تَيداية. (٤٦)ذوورء بيناكة كةئاماذة ثإؤذةكة جَيبةجَيكارى بةرثرسانىثإؤذةكةو لة مةبةستيان كة دةكــةن بةوةبينا بةهاناوةضوونى بؤ تَييدا ضاكسازيكردنبةشَيوةيةك سلَيمانيية، شارى كةلةثورييةكانىرةسةنةكانى شَيوة سةر بطةإَينرَينةوة كةهاوآلتييان كة شوَينَيك بكرَيتة «سةرا خؤيانء

بكةن». سةردانىرةخنةى ثإؤذةكةو دواكةوتنى لةبارةى «ثإؤذةكة وتى: ساَلح، رةفيق هاوآلتييانيشةوة،هةندَيك دةمانةوَيت بةآلم نةهَيناوة، شكستىبةر زيانيان دةركةوتوون ئَيستا كة شوَينكارى هةندَيك بارانبارين ثَيش نةكةوَيت،ثإؤذةكة ئةوةية طرنط دةكةين، خؤمانرَيطربووين ئَيمة لَيبكرَيتةوةو وةكخؤىلةدةست مَيذوويية شوَينةوارة ئةو لةوةىدةيانويست لةسةربوو، هةإةشةى كة بضَيتلةبارةى تَيكبدرَيت»، يان بازاإ دوكانء بكرَيتة

بودجةيةى ئةو وادةكةىء بةسةرضوونى«جَيبةجَيكردنةكة وتيشى: تةرخانكراوة بؤىوردةكاريى ضونكة ناكرَيت، تَيدا ثةلةى

بةهَيواشى دةبَيت كؤنةء بيناكةى زؤرةوبودجةو هةرضةندة بكرَيت، تَيدا كــارىفةرمانطةى رؤشنايى لةسةر ماوةكةشى

بةآلم دانراوة، بؤى مةزةندة بة شوَينةواربودجةى ماوةو رةنطة لةوةو هةية شكم

بوَيت». زياترى

زياترى دةوَيت بودجةء كاتىسلَيمانيدا دةوةستَيت لة سةراى كاركردن

جةمال سةنطةر

ساإَيذنةبووةو حسَين خؤكوشتنى زامىثةنابةرة ــةو ئ مــردنــى بــةســةر ساَلَيك نيوةإؤيةكى لة كة تَينةثةإيوة ديثؤرتكراوةداتاريكةكةى ذَيــرزةمــيــنــة ــة ل ــدا ــط درةنبةزؤر لة (٢)رؤذ دواى خانوةكةيانداءناردنةوةىبة فيشةكَيككؤتايى بةذيانىخؤىثةنابةرانى لة بةشَيك دووبارة ئَيستا هَينا،بةبآ ئةوروثييةكانةوة ــة وآلت لة ــورد ككوردستان رةوانةى بةزؤر خؤيانء ويستى

دةكرَينةوة.فيدراسيؤنى كوردستانى لقى لَيثرسراوىداكؤكى (كة عَيراق، ثةنابةرانى سةرانسةرىئؤباَلى بةزؤر ثةنابةرانة دةكات) لةمافى ئةوكارةساتانة ئةو كةوتنةوةى نــاردنــةوةوهةرضةندة هةرَيم، حكومةتى ئةستؤى دةخاتةدةَلَيت حكومةت ثةيوةندييةكانى لَيثرسراوىناردنةوانةين»، ــةزؤر ب ئــةو دذى «ئَيمةثَييواية: فيدراسيؤن لَيثرسراوةكةى بةآلمبة فإؤكةخانةكانى دةتوانَيت «حكومةتنةكاتةوة»، ثةنابةرانةدا ئةو ناردنةوةى رووىتووشى زؤريان بةشَيكي بةطةإاندنةوةيان كةتةنانةت ـــىء دةروون نةخؤشيى كَيشةو

دةبنةوة. طيانلةدةستدانتائَيستا ناإةسمييةكان، ئامارة بةثَيىوآلتانى لة ثةنابةرى كورد (٥)هةزار نزيكةىكوردستان، نَيردراونةتةوة ئــةوروثــاوةلَيثرسراوى عةبدوَلآل، ئامانج هةرضةندةسةرانسةرى فيدراسيؤنى كوردستانى لقىئةو راستى بة ئاماذة عَيراق، ثةنابةرانى روونيدةكاتةوة بــةآلم ــات، دةك ذمــارةيــة(٣)هــةزار ناردنةوةى ئاطادارى ئةوان كةخؤى زياترةو لةوة ذمارةكة «بةآلم ثةنابةرن،وآلتى بةر شَيريش ثشكى دةداتء (٥)هةزار لةثةنابةرى زؤرترين كة دةكةوَيت بةريتانيا ثةنابةرانةش ئةو نوَينةرى نــاردوةتــةوة»، ثَييواية، دةكاتء تؤمةتبار هةرَيم حكومةتىئةو ناردنةوةى بؤ هةية نهَينى رَيككةوتنى

ثةنابةرانة.(٢)مليؤن نزيكةى كة ئةوروثا وآلتانى

فشارى نيشتةجَيية، تَيدا كورديان ثةنابةرىكوردةكانء ثةنابةرة سةر خستوةتة زؤريانبةتايبةت دةكةنةوة كوردستانيان رةوانةىدانيمارك، ئةَلمانيا، سويد، بةريتانيا، وآلتانىوآلتانةن ئةو لةثَيشةوةى سويسرا فنلةنداء

كوردةكان دةنَيرنةوة. كةفةرمانطةى بةرثرسى مستةفا، فــةالحهةرَيمى حكومةتى دةرةوةى ثةيوةندييةكانىثةنابةران ناردنةوةى لة نكؤَلى كوردستان،رؤذنامة بؤ لَيدوانَيكيدا لة بــةآلم ناكات،نة ئاشكرا نة رَيككةوتنَيكى «هيض وتــى:ناردنةوةى زؤر بة سةبارةت نيية نهَينىلة ثةيوةنديية كة ثةنابةران»، روونيشيكردةوةثةيماننامةى ياساو هةندَيك نَيودةوَلةتييةكانداوآلتانى هةموو دةخوازن كة هةن نَيودةوَلةتىكةسَيك «كاتَيك وتى: ثابةندبنء ثَيوةى جَيهان

وآلتَيك دادطاى يان ثَيشَيلبكات وآلتَيك ياساىلةو نةدرَيت ثآ كةسَيك رَيى دةركرد بإيارىوآلتى خؤى، دةنَيررَيتةوة ئةوا بمَينَيتةوة وآلتةئَيمةش يا دذى، بَيت وآلتة ئةو خواستى بة جاحكومةتى عَيراقء ضوارضَيوةى لة هةرَيمَيكيننَيودةوَلةتييةكان ثةيوةنديية فيدراأل عَيراقىئةو ــوةى ــةضــوارضــَي ل بـــةإَيـــوةدةبـــاتءحكومةتى بؤ عَيراق دةرةوةى سياسةتةى بةثَيى ثابةندبين دةبَيت دايدةإَيذن، فيدراأل

دةستوورى عَيراق».هةَلوَيستى كة خستةإوو ئــةوةشــىراطةياندووة، بةئاشكرا هةرَيميان حكومةتىكؤبوونةوةيةكى لة رابــردوو ساَلى كاتَيكئةو رةسميى بة ــدا ــران وةزي ئةنجومةنىاليةنة رةسميى بة «ئَيمةش ــارةدراو ــإي ببيانيمان وآلتــانــى نَيودةوَلةتييةكانء

ثَيمانكرابَيت ئةوةى ئاطاداركردووةتةوةءكونسوَلطةرييةكاندا باَليؤزخانةو لةطةألئةو دذى راطةياندون، ثَيمان كردومانةءهانمانداون ناردنةوةينء بــةزؤر بإيارةوطةإانةوةى بؤ دابإَيذن رَيكوثَيك بةرنامةىفَيركردنيان ثةنابةرانةء ئةو ئارةزومةندانىبتوانن بذَيويي طةإانةوةيان دواى بةكارَيك كةكوردستان»، لة بكةن دابين خؤيان ذيانيدرَيغى هةرَيم حكومةتى ثَييواية هةروةكدةبَيت بةثَيىياسا، بةآلم«هةندَيكجار نةكردوة،ثةيماننامة ياساو ملكةضى هةرَيم حكومةتىكة لةكاتَيكدا بةتايبةت بَيت، نَيودةوَلةتييةكانهاوآلتييةك دةركردنى بإيارى وآلتَيك دادطاىتاوانَيكى ياساى ثَيشَيلكردووة يان كة دةدات

كردووة». كةتنى ئةنجامداوةوقسةى مستةفا ـــةالح ف ــدة ــةن ــةرض هبةرامبةر رةتدةكاتةوة ثةنابةران فيدراسيؤنىــةوةى ــاردن ن بــؤ حكومةت ــديــى رةزامــةننين، راست قسانة «ئةو دةَلَيت: ثةنابةرانء ئةوة دةَلَينء نادروست شتى ئةوان زؤرجارلةوةش جةخت دةكةن»، باسى ئةوان كة نييةبةرثرسيارَيتى هةرَيم حكومةتى كة دةكاتةوةهةرَيمى هاوآلتييانى تةواوى بةرامبةر هةيةذيانيانء طوزةرانء باشكردنى كوردستانء ثَيويستن، بوارانةى ئةو هةموو بة بايةخدانثةنابةرانء طــةإانــدنــةوةى بة ســةبــارةتلة «ئةوانة وتى: بؤيان كَيشة دروستبوونىخؤيان خزمةتى دةتوانن باشتر كةس هةمووبةتايبةت ئةو وآلتانة لةطةأل كاركردن بة بكةن،فَيرى كة ئارةزومةندانة دةطةإَينةوة ئةوانةىلةطةأل ثَيدةكرَيتء مةشقيان دةكرَينء ثيشةدةكرَينء دارايى رَيكخراو هاوكارى هةندَيككَيشةى هةندَيك بةآلم ــن، دةدرَي يارمةتىبؤية كةسَيكة، هةموو بؤ نيشتةجَيبوون وةكئةوانة ضونكة ئةوان، بَلَين بةتةنها ناكرَيت هةرَيم حكومةتى بةثرسيارى نة داواء بة نةضيرؤكى ضةندين جَيهَيشتووةو كوردستانيانهةرَيمء حكومةتى بةرامبةر نادروستيانمافى ئةوةى بؤ وتوة، سياسييةكان ثارتة هةرَيم حكومةتى بؤية بدرَيتآ، ثةنابةرَيتيياننييةو ئةوان ضارةنووسى بةرثرسيارَيتيىثَيويستة لةوة جطة بةرثرسن، لةوة خؤيانبؤ بدةن ئارةزومةندانة طةإانةوةى بإيارى

بطةإَينةوة تةندروست بةشَيوةيةكى ئةوةىكؤمةَلطة». ناو

كوردستانى لقى لَيثرسراوى ئامانج، بةآلمعَيراق، ثةنابةرانى سةرانسةرى فيدراسيؤنىوا ناإةزاييةكى كة طرت ئــةوةى رةخنةىدةرنةبإراوة هةرَيمةوة حكومةتى لةاليةنثةنابةرانة، ئةو ناردنةوةى بةزؤر بةرامبةرتةنها هةَلوَيستة ئةو كة لةكاتَيكداية «ئةوةلة كــورد تةنيا دةكرَيتء كــورد بةرامبةربةبآ وآلتَيكدا هيض لة دةنَيررَيتةوة، ئةوروثانانَيردرَيتةوة»، ثةنابةر حكومةت رةزامةندىرَيككةوتنَيكى بوونى ئةطةرى بة ئةوةشىئةو هةرَيمء حكومةتى لةنَيوان زانى نهَينىلةطةأل هةماهةنطى بة ئةوروثييانةدا وآلتةهةندَيك لةبةر «رةنطة ناوةند، حكومةتى

بَيت». حكومةت بةرذةوةنديىكة لةكاتَيكدان ئامانج رةخنانةى ئةو بة هةرَيم دةتوانَيت ئةوان حكومةتى بةبإواىناردنةوةى بؤ فإؤكةخانةكانى نةكردنةوةى ناردنةوانة «بةزؤر رَيطريى لةو ثةنابةرانة ئةوياساى بةثَيى لةوةش جطة ضونكة بطرَيت»،هةر بةريتانيا، ١٩٨٢ى ساَلى ديثؤرتةيشنىبةكؤمةأل طشتى، بة ــةزؤرو ب ثةنابةرَيك يةك لةسةر ٢جار وآلتةكةى بنَيررَيتةوةودةدرَيتآء ثةنابةرَيتى مافى وةرينةطرَيتةوة،

دةكرَيتةوة. بؤ زيانةكانى قةرةبووىرَيطرتنء بؤ كة لةوةشدةكات باس ئامانج،بة ياداشتيانداوة هةَلوَيست وةرطرتنىكوردستانء ثةرلةمانى هةرَيمء حكومةتىسةرؤكى جَيطرى «وتــةبــَيــذء وتيشى: ثةرلةمانةكانى ئةندام لة هةندَيك حكومةتءخولى دانيشتنى لةدوا بينيء ثَيشووشمانبةآلم ئامادةبووين، ثةرلةمانيشدا ثَيشووىئَيمة ياداشتةكةى وةآلمى فةرمى بة تائَيستا

نةدراوةتةوة».سكرتَيرى جةمال، دةشتى هــةروةكعَيراق ثةنابةرانى سةرانسةرى فيدراسيؤنىهةرَيمى حكومةتى نوَينةرى لَيدوانَيكىثإوثاطةندة بة بةريتانيا لة كوردستانىهةرَيم حكومةتى وتبووى كاتَيك لةقةَلةمدةدا،بووةو ثةنابةران ناردنةوةى بةزؤر دذىثإوثاطةندةنء «ئةوقسانة دةَلَيت دةشتى

ضةواشةكارانةية». ديكةى هةوَلَيكى

نَيردراونةتةوة كورد ثةنابةرى هةزار (٥) نزيكةىدةرةوةي هةرَيم: بةرثرسي ثةيوةندييةكاني

دةنَيردريَتةوة دادطا بأياري بة ثَيشيَلبكات ياساي وآلتَيك كةسَيك

بةريتانيا لة ثةنابةران خؤثيشاندانى

بةدواداضوون hewal. [email protected]

رؤذنامة سلَيماني فؤتؤ: سةراي

Page 16: Rozhnama 551

162009/10/13 سَيشةممة (551) ذمــارة hewal. [email protected]بةدواداضــوون

محةمةد هَيمنوةسانى شَيخ ئارام

(١٤٠٠٠) ــةى ــةرةك روب هةولَير ــارى ش(١٥٠٠٠٠٠) نزيكةى كيلؤمةتردوجايةءزؤرَيك تائَيستا بةآلم دانيشتوانةكةيةتى،لة نةكراوةء بؤ ئاوةإؤيان طةإةكةكانى لةكيلؤمةتر (٣٥٠) دروستكردنى ثَيويستىئةنجامدراوة، ئاوةإؤ كيلؤمةتر (٩٦) تةنياهةرَيمى لةكاتَيكداية ئةوشارة ثايتةختى ئةوةــردوودا راب ساَلى لةضةند كوردستانةو

ثَيدراوة. طةشةى شارةكة رووكارىلةوة ناكةن نكووَلى اليةنة ثةيوةنديدارةكانكةموكورتييةكان «هةموو نةيانتوانيوة كةجَيبةجَينةكردنى بةآلم ضارةسةربكةن»،ثايتةختى طةإةكةكانى زؤربةى بؤ ئاوةإؤكة لةكاتَيكداية كــوردســتــان هةرَيمىئاماذة بوارة ئةو ثسثؤإى ئةندازيارَيكى تؤإى ئةطةر شارَيك «هةر دةكات؛ بةوةئةذمار بةشار نةبَيت ــةواو ت ئــاوةإؤى

ناكرَيت».

مةترسيى ء طرنطى

لة شارةزا ئةندازيارى كةركوكى، محةمةدطرنطى لة جةخت شارةكان، ئاوةإؤى بوارىهةر ئةطةر » دةَلَيت: دةكاتةوةو بوارة ئةونةبَيت بةشار ئاوةإؤى تةواو شارَيك تؤإىكؤبوونةوةى بنةماى ضونكة ناكرَيت، ئةذمارئــارامــىء مــانــاى شوَينَيك لــة خــةَلــك هةركاتَيك سةالمةتيية، ثاكوخاوَينىءذَيرزةوى بكرَيت، ماَلةكان نةتوانرا ئاوةإؤىلَيدةكةوَيتةوة، جؤراوجؤرى نةهامةتيى ئةواتةندروستى بة ثةيوةنديى ئةوةى بةتايبةتىلة كة لةوةدةكات باس ئةو هةية»، مرؤظةوةكَيشةى طشتيى بةشَيوةيةكى كوردستانلة هةوَلدراوة «هةرضةندة هةيةء ئاوةإؤضارةسةربكرَيت، شارةكان سةنتةرى

قةزاو لة هةندَيك طةإةكء زؤرَيك لة بةآلمنيية». ئاوةإؤ تؤإى هَيشتا ناحيةكاندا

ــدول، ــةب ع ـــرود ــةوة س ــك ــةكــى دي ــةالي لهةولَير، شــارى ــاوةإؤى ئ بةإَيوةبةرىوتى: نةكردء كةرتة ئةو طرنطى لة نكووَلىذينطةييةوة خزمةتطوزارييء رووى «لةذيانى بة هةية راستةوخؤى ثةيوةندييةكىبةو زؤر طرنطى ئَيمة بؤية هاوآلتييانةوة، بابةتة ئةو هةوَلمانداوة دةدةيــنء كةرتةئةوةى بةهؤى بــةآلم بكةين، ضارةسةر لةساَلى تازةيةء بةإَيوةبةرَيتييةكةمانهةموو نةمانتوانيوة دامةزراوة (٢٠٠٦)وة

كةموكورتييةكان ضارةسةربكةين».

قورس ئاوى تؤِرىرةسمييةكانى ئامارة بةثَيى ئةطةرضىلةماوةى هةولَير ثارَيزطاى ئةنجومةنى

زياتر (٢٠٠٧) تاكؤتايى (٢٠٠٤) ساَلىلة زياتر طوذمةى بة ثرؤذةى (٥٠٠٠) لةبةآلم جَيبةجَيكراوة، بؤ دينار ترليؤن (٤)ئاوى تؤإى هةولَيردا شارى لة تائَيستاثاَلَيوطةيةكيش هيض هةروةها نيية، قورســرابء زَي ــاوى ئ ثاككردنةوةى بؤ نيية هةولَير ئاوى بةإَيوةبةرى بةكارهَينانةوةى.كوردستاندا هةموو هةولَيرء «لة دةَلَيت:ثاككردنةوةى ثاَلَيوطةى قورسء ئاوى تؤإىهةوَلى هةرضةندة نيية، ئاوةشمان ئةوحكومةتى بابةتةء ئةو بؤ داوة زؤرمــانهةوَلةكان بةآلم ثَيداوة، زؤرى طرنطى هةرَيمهةوَلى لة ئَيستا كؤتايى، نةطةيشتوونةتةبؤ دابمةزرَينين ثاَلَيوطةيةك ئةوةداينئاوى زَيرابء بةكارهَينانةوةى ثاككردنةوةىثةينى دروستكردنى كشتوكاأل، بوارى لةطرَيبةستةكة مةبةستة ئةو بؤ كيمياويى،شوَينيش ئةَلمانىء كؤمثانيايةكى بة دراوة

دروستكراوة». ثاَلَيوطةكة بؤ

لة ثَيكهاتووة هةولَير شارى ئاوى تؤإىهةموو كؤنكرَيتيى، زَيرابى ثالستيكء بؤرىكيلؤمةتر (٣٥٠) بة ثَيويستى شارةكةلة ــك زؤرَي تائَيستا بةآلم هةية، ــاوةإؤ ئنيية، ئاوةإؤى هةولَير شارى طةإةكةكانىئــاوةإؤى بةإَيوةبةرى عةبدول، سرود«ثَيويستة دةَلَيت: لةوبارةيةوة هةولَير شارىزؤرى بودجةيةكى بابةتة ئــةو بزانينكيلؤمةتر (٩٦) توانيومانة تائَيستا دةوَيت،هةولَير، شارى ناو بؤ دروستبكةين ئاوةإؤوةزارةتء بة سةرفكراوة بودجةى ئةومليار (٢٧) نزيكةى ثارَيزطاكان ثةرةثَيدانى

بووة». دينار

كَيشةكانى ئاوةِرؤء نةبوونىشارى طةإةكى ضةندين لة ئاوةإؤ نةبوونىئةو بؤ هاوآلتييانى كَيشةى زؤرى هةولَير،

دروستكردووة. طةإةكانة

لةوبارةيةوة هةولَير ئاوةإؤى بةإَيوةبةرىبةهؤى هةية طــةإةك «هةندَيك دةَلَيت: بؤ ــاوةإؤى ئ نةتوانراوة كؤنيةكةيةوةتةعجيلء طةإةكةكانى وةك بكرَيتديكة، طةإةكَيكى ضةند خانةقاء عةرةبء بوارى كة كؤنةكانن طةإةكة زياتر بةآلمدروستبكرَيت، بؤ ئاوةإؤيان نيية ئةوةىئيشى ناتوانن ئامَيرةكانمان ضونكة كَيشةيةيان ئةو تازةكان طةإةكة تَيدابكةن،

نيية».طةإةكى هاوآلتييةكى حةسةن ديار بةآلمطةإةكةكةياندا لة كة هةولَيرة، خانةقاى«بةوهؤيةوة دةَلَيت: نيية، ئاوةإؤ تؤإىبؤنى لة جطة كة بووين طرفت تووشى مةترسيى ناشرين سيماى نــاخــؤشء

هةية». نةخؤشيمان بآلوبوونةوةى

ئاوةِرؤو دانةثؤشينىكارةسات كةوتنةوةى

«لة دةَلَيت عةبدول سرود هةرضةندةزَيرابى كة هةية ــةوة ئ ثالنةكانماندا دابثؤشينء هةولَير شارى كؤبووةوةىكَيشةى درَيــذ ماوةيةكى تا بؤئةوةىئةوةمان رةضــاوى نةبَيت، ئاوةإؤمانئاوةإؤكان (٢٠٣٥) ساَلى تا كة كردووة

بكةن». شار زيادةى ئاوى كؤنترؤَلىهةولَيرو شارى سةرةكيى طرفتى بةآلمدانةثؤشرانى دةرةوةى دانيشتووانىبةشَيوةيةك شارةكةية، ئاوةإؤكانىجؤطةى رَيطةى لة هةولَير ــاوةإؤى ئكؤمةَلطةى تةنيشت بة دانةثؤشراوةوةسةر دةكةوَيتة كة دةإوات، تورةقداهةولَيرء خؤرئاواى لة موسأل رَيطاىتورةقى كؤمةَلطةي دانيشتووانىنزيكةى ذمارةيان كة نيطةرانكردووة،بؤنى لة جطة ضونكة دةبَيت، ماأل (١٠٠٠)نةخؤشيى بآلوبوونةوةى ترسى ناخؤشءتَييدا منداَلَيك رابردوودا ساَلى ضةند لة

لةدةستدا. طيانى

بؤكراوة دينار ثرؤذةى ترليؤن (٤) لة زياتر طوذمةى بةهةية ئاوةأؤى تؤأى ثايتةخت سيَيةكى لة كةمتر

عَيراق، كؤماري سةرؤك بةإَيزكوردستان هةرَيمي سةرؤكي بةإَيز

دَير لة ديارة رووناك رؤذي وةك رَيز.. دوايلة تَيدةكؤشن نةمرةكان سةركردة زةمانةوةدامةزراندني بؤ ئاواتةكانيان هَينانةدي ثَيناويحكومةتيكوردي،كة سةردةمي ئةوانبةوشَيوةيةئاواتةشةوة بةو هةر نةبووةو بووني كوردناودارةكةي راثةإينة تاكو نايةوة سةريانشةرةفي بة خةَلكي هيمةتي بة كة ،(١٩٩١) ئازاريماوةي رذَيمي ديكتاتؤريان رووخاند، كوردستانحكومةت بة بوون خؤتان قسةي بة ساَليشة (١٨)بةسةرهاتي وةك ئَيوةش حكومةتةكةي كةضيهيضي ضونكة لَيهاتووة، شمشاَلذةني كابرايهةر كةضي دةكرد، بَيزار خةَلكي تةنيا لَينةدةزاني

دةكرد. خؤي لة دةستخؤشي خؤشيي بؤحكومةت بة ــوون ب ئَيوة كة ساَلة ضةند بةرامبةر ضةند كة نةكردووة كارَيكتان هيضلةوةتاي نةبووبَيت تَيدا خؤتاني بةرذةوةندييبةشي ــةر ه تائَيستا هةية بــوونــي كــورد هةر بَيطومان بووة، ضةوسانةوة دةربةدةرييءتائَيستا كوردستان ضونكة خؤشتان خةتابارن، بؤنةديوة، بةخؤيةوة خةمخؤرَيكي سةركردةيةكءميللةتةكةي بةرذةوةنديي ثَيناوي لة بةإاستي كةراستدةبَيتةوة هةرضي ئةمإؤ تَيبكؤشَيت،نةبا ئةو ئةطةر ثَييواية خؤي بؤ سةركردةيةكةكة ئةوانةي وةك نةدةإووخا بةعس رذَيميبآ كوردستان شاخةكاني لة كوردايةتي لةسةرراوضي ئةوان لةضاو كةسوكاربوون ماألء حاألءئَيوة لة زؤر حسَين» «سةدام رذَيمي خؤ بووبن

وايان كارَيكي رووخانديء ميللةت بوو، طةورةترنةهَيشت، بَيطومان شوَينةواريشيان كة هةر ثَيكردياسايةي قانوونء ئةو لةسةر ئَيوةش ئةطةردةردي بة دادآ رؤذَيــك بن ــةردةوام ب ئَيستاقانووني بةإاستي ضونكة بضن، بةعس رذَيميهيض رذَيم ئةوكاتي ديكتاتؤريةتي ئَيوةو ئَيستاىتةنيا بة ئَيوة هةر ثَيتانواية نيية، جياوازييةكيئةوكاتيش ئةطةر خؤ رووخاند، بةعستان رذَيميئَيستاش بةخوا نةبا، ئَيوة ثشت لة ميللةتذيابانء كوردستان شاخةكاني لة دةبوو هةر

«ئةي سرودي راثةإينةوة خةياَلي بة رؤذانةئَيستا ئةي بؤضي بطوتباية، بة كؤرس رةقيبتان»ميللةتة لةو ئاوا حكومةت بة بوون سةرةإايبراكوذيي شةإي سةردةمي بؤضي ئةي دةكةن،خوَيني خؤتان بةرذةوةنديي لةثَيناوي تةنيازةويء سةر خستة ثَيشمةرطةتان هةزارانلةثاش سووتاندء دايكتان هةزاران جةرطيخؤتان بؤ براكوذيي شةإي ساَلةي ضةندين خؤتانء ثاشايةتي تةختي سةر ضوونةوة ئَيوة لةسةر زؤريــش يةكجار خةَلكانَيكيئاوارةبوون، بةجَيهَيشتء خؤيان حاَلي ماألءشوَيني نةطةإاونةتةوة ئَيستاكةش زؤربةيانناو خستة كةسيشتان سةدان دةيانء خؤيانءضاوةإواني كةسوكاريان ئَيستاش زيندانةكانءحكومةتةكةي بةإاستي دةكةن. طةإانةوةيان هةذار فةقيرو خةَلكي ئازاية كة لةوة تةنيا ئَيوةلةو ئَيستاكة زيندانةكان ناو بيانخةنة بطرنء

- ٢٥٠٠) نزيكةي هةرَيم ثارَيزطايةي سآهةرَيم كةضي سةرؤكي هةية زينداني (٣٠٠٠هةموو ئةو كؤي لة خؤي تواناي هةموو بة

ئَيمةي دةكات، ئازاد كةس (٢٣) تةنيا زيندانيةئَيمة بؤ زيندانةكانيش دةرطاي ناَلَيين زيندانييلةبةرئةوةي دةَلَيين تةنيا سةرثشت، بخةنةزؤرةوة ناهةقييةكي غةدرو بة ئَيمة (٨٥٪)يبؤ وةفايةك وةك هةرنةبآ دراويــن حوكمدةربكةن بؤ لَيبووردنَيكمان شةهيدان خوَينيببَيت، سووك لةسةر كةمَيك حوكمةكةمان تاكوئَيمة بة ئةو كارة بكةن بةرامبةر ئةطةر دَلنيابنهةر دةبَيتء تَيدا ئَيوةي بةرذةوةنديي زياترخةَلكةكةش زياتر دةبنء سةربةرز ثَيي ئَيوةشئةطةر ئَيمة دةبةخشَيت، ثآ متمانةتان بإواوبدرَيين حوكم خؤمان هةقي بة بين تاوانباريشءشك تةإو خةريكة ئَيوةش بةآلم باشترة،زؤر هيوادارين بؤية دةسووتَينن، ثَيكةوةبكةن، زيندانيي ئَيمةي بؤ كارَيك زوويي بةخؤتان هةروةكو ناضارين ئَيمةش ئةطةرنابكةين ثةيدا وةيسي» «عةزيز وةكو كةسَيكيخؤمان بةدبةختيء غةدرلَيكراويي لةسةر تاكوبطَيإينء ثآ خؤمانى سارديي هةناسة ئاهةنطي

بيبينن. كةناَلةكانةوة لة ئَيوةشسةركردةو ئَيوةي لة داواكارين كؤتاييدا لةبةدةم كة هةرَيم حكومةتي نوَيي كابينةي لةبؤ ئاسانكاريمان بَينء داواكارييةكةمانةوةكؤمةَلطةو ناو بضينةوة بتوانين بةَلكو بكةن،لةطةأل دةستثَيبكةينةوة ــوآ ن ذيانَيكي

كةسوكارين. خاوةن ضونكة كةسوكارمان،سوثاسةوة بة

تَيكإايزيندانيانيطرتووخانةيمةعةسكةرسلَيماني ـ سةالم

لَيهاتووة» كابراي شمشالَذةني وةك بةسةرهاتي ئَيوة «حكومةتةكةيسةركردة دةسةآلتدارة دوو لة زيندانييةكانةوة بؤ ئةو نامةيةك

سافي فؤتؤ: هةرَيمي كوردستان ثايتةختي

Page 17: Rozhnama 551

17 2009/10/13 سَيشةممة (551) بةدواداضــوونذمــارة hewal. [email protected]

عومةر بةرهةمعةبدوإلةحمان شارا

ضةند ـــــردوودا راب هــةفــتــةي ــة ضــةنــد لبةردةم ضوونةتة خوَيندنطةيةك قوتابخانةوسلَيمانىء ثـــةروةردةى بةإَيوةبةرَيتىبةهؤي ــوة ــإي دةردةب خؤيان نــاإةزايــيقوتابخانةكةى بيناي لة طواستنةوةياندوو كة ديكة، قوتابخانةيةكى بؤ خؤيانةوةخوَيندن شياوي يان تَيداية، ديكةى دةوامىنوَيى سيستمى بةهؤى ئةمةش نيية،قؤناغى سيستمي ثةيإةوكردنى خوَيندنء

ئامادةيى. بنةإةتىءلة ذمــارةيــةك (١٠/١٠) شةممة رؤذيكضان، طزنطي ناوةنديي كضةكاني خوَيندكارةقوتابخانةي بيناي ناو هَينراونةتة ئَيستا كةرزطاريي)ء طةإةكي لة قودسي (محةمةدبنةإةتيي، خوَيندنطةيةكي دةكــرَيــتــةبةردةم بكةن بؤ رَيثَيوان دةيانةوَيت دووبارةسلَيماني، طشتيي ثةروةردةي بةإَيوةبةرَيتيئةنجامدابوو رَيثَيوانيان ثَيشتر هةفتةي (كةديكة)، بينايةكي بؤ طواستنةوةيان بةهؤيزؤر نوَيكةيان خوَيندنطة بيناي ضونكةبؤ ئامادةبووة نا نةشياوو بــووةء ثيسبؤ لَيدةكرَيت هةإةشةيان بةآلم خوَيندن،هةروةها ضةند نةكةن، ساز ئةوةي رَيثَيوانخوَيندنطةكةيان دةهَينرَيتء ئاو تانكةرَيك

دةشؤردرَيت. بؤثــةروةردةي بةإَيوةبةري نوري، كةمالــامــةي ــةإؤذن ب سلَيماني، مــةَلــبــةنــديئةو كَيشةيةكي هيض ئَيستادا لة راطةياند:ناإازيي ثَيشتر كة نةماوة، خوَيندنطةيانةياندةكرا قوتابخانةكةيان لةبةرئةوةي بووننوَي هةنطاوَيكي «هةموو وتي: بنةإةتييء بةئاستةنط كؤمةَلَيك ثةروةردةدا، بواري لةئاستةنطانة ئةو ئَيستا بــةآلم دَيتةإَيي،

ضارةسةركراون». هةموويسلَيماني مةَلبةندي ثةروةردةي بةإَيوةبةريلةبةردةمي كة رَيثَيوانانةي، ئةو رايطةياند: ئةنجامدراوة ــةروةردةدا ث بةإَيوةبةرَيتي هةرضييةكيش نةزانيوةء طرانمان بةشتَيكيبؤ كــردوومــانــة بووبَيت تواناماندا لة ثإؤسةي خؤمانء بةرنامةي جَيبةجَيكردنيــةردةوام ب ساَلَيكيش هةموو ثــةروةردة،

دةبَيت.

لة ئةمساأل كَيشانةي ئةو زؤري زؤربةيثةروةردةدا طؤإانكارييةكاني ئةنجامدانيهةندَيك البردني بة ثةيوةنديي دروستبوو،هةندَيك هةبوو، كة بةإَيوةبةرء ياردةدةرةوةئةو حيزب ئيعازي بة ثةروةردة ثَييانوابووثاش ئةوةش ئةنجامداوة، طؤإانكارييانةيدروستبوو قوتابخانة هةندَيك يةكخستنيكة بنةإةتيدا، سيستمي جَيبةجَيكردني لة

ضارةسةركراوة. ئَيستا ئةوةشحيزبيم هةنطاوي من وتيشي: نوري كةمالثةروةردةم، وةزارةتي فةرمانبةري نةناوة،جَيبةجَي وةزارةت بإيارةكاني رَينماييء خَيزانةكان ئةوة لةبةر حيزب، نةك دةكةم،

ثةروةردة. لة ناإازينبةرطةى بؤ جلء نرخى ئةو طرانيى جطة لةخوَيندكاران قوتابيانء بؤ خوَيندن ئةمساَلىقوتابييةكى هةر بؤ كة بةشَيوةيةك، كراوةهــةزار (٢٨) بنةإةتيى يةكةمى ثؤلىكة كاتَيكدا لة ئةمة لَيسةندراوة، ديناريانجؤرى باشترين لة قوتابخانة جلى دةستَيكهةزار (١٥) لة دوورين، جوانترين قوماشءهؤيةشةوة بةو تَيناضَيت، زياترى ديناردروست خَيزانةكاندا لةناو زؤر ناإةزاييةكىمنداأل ضوار هةية وا خَيزانى ضونكة بووة،بذَيوى هةيةو بنةإةتى قؤناغى زياترى يانثارةيةى بإة ئةو دابينكردنى تواناى ذيانىبؤ جلةكانى خؤى ئةطةر رةنطة يان نيية،

جل دةستَيك هةر بؤ هةزار (١٠) بة بكردنايةرزطارى دةبوو.

خوَيندن: كتَيبي بةزميبة بإيارة لة كة كةموكورتيانةى لةو جطة ثةروةردةوة سةرضاوة ثةلةكانى وةزارةتىمةنهةجء طؤإينى نموونةش بة دةطرَيت، ضةند بؤ ثاردا ساَلى لة كتَيب سإينةوةى تَيكدةضَيتء قوتابى لة سةر بةمةش جارَيك،مامؤستايانيش ــؤ ب كَيشة ــات ــاوك هتةنيا كة بةشَيوةيةك ــات، دةك دروســتطشتيى بةإَيوةبةرَيتى نووسراوى لةيةككة ،(٣٨٢) ذمارة بة سلَيمانيدا ثةروةردةىذمارةيةكى دةركــراوة (٢٠٠٨/٥/٢٨)دا لة(كـــوردى، بابةتةكانى لــة كتَيب زؤر زانستةكان، بيركارى، ثةروةردةى مةدةنى،زيندةوةرزانى، كوردى، رَيزمانى ئينطليزى،وةزارةتى كة هةر رابردوو، ساَلى كيميا)ىزؤر بإَيكى ئامادةيكردبوو خؤى ثةروةردةتَيضووبوو ئةو وةزارةتة بودجةى لة ثارةى

سووتَينران. سإدرايةوةو-٢٠٠٨) خوَيندنى ديكةوةو لة ساَلى لةاليةكىثارة ثةروةردة وةزارةتى بإيارى بة (٢٠٠٩هةموو قوتابى بة خوَيندكارو كؤكردنةوة لةلة ساَلةدا لةو هةر بةآلم قةدةغةكرا، جؤرَيك

هةزار (٢٥-٣٥) بإى كؤمثيوتةر ثةيمانطةىكؤكرايةوة خوَيندكاران لة زؤرَيك لة ديناربةآلم فيستيظاأل، بة بكرَيت بؤيان بؤئةوةى

خةرجكرا. ديكةدا بوارَيكي لة

تاقيكردنةوةي كَيشةينيشتمانيي:

قؤناغى قوتابيانى ناإةزايى لة جطة ئةمانةبة كة نيشتمانى، تاقيكردنةوةى لة بنةإةتىتةنيا نييةو سوودَيكى هيض ئةوان بإواىــى وةزارةت هةرضةندة سةرقاَلكردنيانة،سيستمى لة تاقيكردنةوةيةى ئةو ثةروةردةلة يةكَيك بة ثةيإةوكردووةو خوَيندندا نوَيىدةزانَيت، ئَيستاى خوَيندنى ثَيويستييةكانىنموونة: بؤ تَيداية كةموكوإى ضةندين بةآلمثَينجةمى قؤناغى نيشتمانى تاقيكردنةوةى لةبؤ دةرخكردن بابةتى داإشتنء بنةإةتيداهةشتةمى بؤ قؤناغى بةآلم دَيتةوة، قوتابىتوانايان طةورةترو بةتةمةن كة بنةإةتى،هاوكات هاتووةتةوة، هةَلبذاردن تةنيا زياترةتاقيكردنةوةى بنةإةتى نؤيةمى قؤناغى بؤتةنيا رؤذدابــووةو يةك لة فيزيا كوردىء

هةردوو بابةتةكة. بة سةعات دراوة سَي

لة حيزبي دةستَيوةردانيثةروةردةدا: بواري

بَيزاركةرتر طرنطترء ئةمانةش هةموو لةكاروبارى لة حيزبة دةستَيوةردانى مةسةلةىلة ئاشكرا بة كة بةشَيوةيةك، ــةروةردة ثياريدةدةرةكانةوة بةإَيوةبةرو الدانى دانانءبةدانانء تةنانةت ثَيدةكرَيت، هةستىديارةء سةرثةرشتيارانيشةوة كاركردنىنةبوونى اليةن بَي هؤى بووةتة ئةمةش

نموونة: بؤ ثةروةردة ثرؤسةى(٢٠٠٩-٢٠١٠) خوَيندنى نوَيى ساَلى هَيشتابةإَيوةبةرَيتى كة ثَينةكردبوو، دةســتسياسيى ســزاى سلَيمانى ـــةروةردةى ثياريدةدةرى بةإَيوةبةرو (٥٠) لة زياتركارةكانيانى لة داو خوَيندنطةى قوتابخانةوكاريان ئةوةى بةهؤى ئةويش دوورخستنةوةدةسةآلت) (ليستى كوردستانيى ليستى بؤبةإَيوةبةرانةو ئةو بةوهؤيةشةوة نةكردبوو،هاوكات قوتابخانةكانيانء مامؤستايانىديكةى قوتابخانةكانى مامؤستايانى قوتابىءلةبةردةم ثشتطيريان بؤ سلَيمانيش شارىسلَيمانيدا ـــةروةردةى ث بةإَيوةبةرَيتى تائَيستا بةآلم سازكرد، خؤثيشاندانَيكيان

نةدراوةتةوة. وةآلمَيكيان هيضئامادةيي بةإَيوةبةري رةحيم، ئةحمةد ئاريلة داكؤكيي دةستةي ئةندامي ئةَلآلييءمانطي ناوةإاستي لة كة مامؤستيان، مافيبؤ ســازكــرد رَيثَيوانَيكيان رابـــردووداثةروةردةي طشتيي بةإَيوةبةرَيتي بةردةممةبةستي راطةياند: رؤذنامةي بة سلَيماني،طؤإانكارييانةي ئةو ئةنجامداني سةرةكيدواي لة ئةنجامدرا ئةمساأل ثةروةردةدا لةكوردستانةوة، ثةرلةماني هةَلبذاردني

بوو. سياسيي مةبةستَيكيئاريثَييوابوو؛وةزارةتيثةروةردةءيةكَيتييدذايةتيكردنةوة بةضاوَيكي مامؤستايانطوَيبيستي ناتوانن بؤية هةر تَيماندةإوانن،دةكةين، بؤيان ئَيمة كة ثَيشنيازانةبن ئةوساَلي رابردوو كة هَينايةوة، نموونةشي بةوةدةستةكةيان لة رةخنةي مامؤستايان يةكَيتيدةرماَلةي داواي لةبةرئةوةي طرتووةئةمساأل بــةآلم ــردووة، ك مامؤستايانيانبةرزدةكةنةوةء داواكاريي هةمان خؤيان

هةإةشةي مانطرتنيشيان كردووة.

دةبيَتةوة ثةروةردة رووبةأووي ناأةزايي شةثؤلَيك

عةلي محةمةد كةريم م.

ثَيش سلَيماني ثةروةردةي بةإَيوةبةرَيتي بإيارَيكي بةبةإَيوةبةر هةندآ ئاب (٣١)ي دواي (١٩٩٦)ء ئابي (٣١)يئةمانة ثارتي لةبةر ئةوةي تاكاليةنة بإيارَيكى بة البرانبإيارةكة ناو شارو نةبوو ديكةيان بوون، هيض تاوانَيكي

دةرةوةي طرتةوة.هةموو بكرَيت بؤ حسابَيكيان جؤرة هيض ئةوةي بةبآدواى بــةآلم ــوون، ب ثارتي ئةوةبوو ئةوانة تاوانيزؤريانةوة بة ثةيوةندييان ثؤستةكةيان لة وازهَينانئةوةي بؤ بدةنآ بةرزتريان ثلةي ئــةوةي بؤ كرد،ثارتايةتي ئةوةي لةبةر بةآلم بهَينن، ثارتي لة وازبطؤإن، بيروباوةإيان نةيانتواني ناخيانةوة ضووبووة كةس هيض البران ئةمانة لةوكاتةوة بةداخةوة بةآلممامؤستاياني ناوضةي ضةندجارَيك نةكردوون باسيخؤيانيان بة نووسراوَيك سةرو هةموو ساَلَيك سلَيمانيجوابي هيض بةداخةوة بةآلم كــردووةتــةوة، ئاطادارخاوةنن، بآ ئةوانة ئةوةية ماناي نيية، نووسراوةكانيان(٧٠)وة لة ساآلني بةإَيوةبةرانة لةم هةرضةند ذمارةيةكخةباتَيكي خاوةني كردووة (ث.د.ك)وة بة ثةيوةندييانخاوةني ضونكة بوو، دروست دوَينآ طؤإان زؤرنتوانيان هةبوو خاوةنيان بوون خؤيان بيروباوةإيبؤ كةناَلةكةيانةوة لةإَيطةي خؤثيشاندانء لةإَيطةيغةدريان كة بسةلمَينن، كوردستان خةَلكي كؤمةآلني (ث.د.ك) خؤ دةركراون جياواز بيروإاي لةسةر لَيكراوةءخاوةن بة خؤم بةداخةوة بكات، ئَيمة بؤ ئةوةش نةيتوانيلةطةأل كة ثةشيمانم، دةزانمء زؤر زؤر زؤرة خةباتة ئةو

دةزانم، خاوةن بةبآ خؤم ضونكة بووم، تَيكةأل ئَيوةلَي ثرسياري ئَيستا هةتا ببواية خاوةنم ئةطةر ضونكةيان نازانن خاوةنمان بة خؤيان ئةوةية يان دةكردم،نةياندةتواني هةر هةَلواسيوة بةواندا خؤمان زؤر بة ئَيمةحيساب بؤ بةإَيوةبةريان مووضةي ثارةي جياوازي

كةي هةَلطرتووة؟. بؤ ئةم ثارةيان ئةي بكةنضةند لة كة ثارتيانةية، بةإَيوةبةرة ئةو ناوي ئةمةش

البراون: سلَيماني ثارَيزطاي لة رابردوودا ساَليدواناوةندي بةإَيوةبةري ئةمين محةمةد م.عوسمان

كوإان سةرضناريسةرضنار بةإَيوةبةري ياريدةدةري عةلي م.محةمةد

زةكي دواناوةندي خوَيندنطةي بةإَيوةبةري م.ئيمتيازئةلكان

ئةلكان زةكي بةإَيوةبةري ياريدةدةري م.كةذاأل،بةكرةجؤ سةرةتايي بةإَيوةبةري م.سةردار،

مةشخةآلنة ئَيستا كة بارزاني، بةإَيوةبةري م.ثةري،بةرزان بةإَيوةبةر ياريدةدةري م.ديمةن،

دياربةكر بةإَيوةبةري جاف، م.بةختياربةإَيوةبةري ياريدةدةري سةعيد، محةمةد م.شَيركؤ

دياربةكربةإَيوةبةر هةورامي، م.ئارام

قازي محةمةد بةإَيوةبةري حةفيد، م.شَيخ (ب)محةمةد قازي بةإَيوةبةري ياريدةدةري م.كةريم،

ئازار (١١)ى بةإَيوةبةرى م.رةفيق،تَيبيني:

نةدايةوة، نووسراوةي ئةم جوابي ثارتي ئةطةر بإياربآكةناَلي لة ئَيستا هةتا (٧٠)وة ساَلي لة خةباتم هةمووضيم بكةم ذيانم باسي ضاوثَيكةوتنَيكةوة بة طؤإانةوةبة كوردستان ديموكراتي ثارتي لةسةر هاتووة. بةسةركوردستان بؤ خةَلكي بكةم باس بة درَيذي ذيان بة ماألءنا، حةقة يان ئةوةي بدةن لةسةر بإيار ئةوةي ئةوان بؤبآ كة حيزبةدا ئةم لةثَيناوي ضةشت زؤرم تاَليي ضونكة

خاوةنم.

بانطةوازي بةدةم نايةت ثارتي تاكةيالبراوةكانةوة بةأَيوةبةرة

ئةحمةد سةعيد مالزم هونةر

ميكانيزمي ناو مانشَيتي وتارةكةمةوة بَيمة لة دةمةوَيتسياسةتي ئةم كورتي ثَيناسةيةكي باسةكةمةوةوهةموو رؤشنبيراني ئَيمةو لة زؤر كة بكةم دارستانةلة كالسيكييةية شَيوازة كلتوورو لةم ئاطايان جيهانرازاندنةوةي دةسةآلتء بةدةستهَيناني ثةيإةوكردن، بؤخإكردنةوةي تؤتاليتاريء تاكإةويي ئارةزووي حةزوسياسيء هةيمةنةي سةثاندني ناشةرعيء جةماوةرَيكيبةو ملنان ضاوسووركردنةوةو بة طةل ضةسثاندني

بَيت. باش ثَييان خؤيان هةتا كة ئاإاستةيةيوشة وةك دارستان سياسةتي كة تَيدةطةين لَيرةوةزؤر باسَيكي عةقآلنييةكةيدا مةعنا لة بةآلم سادةية،ذياني ضاخةكؤنةكاندا ــةردةمء س لة هةَلدةطرَيت.بضووك بخوات، طةورة كة بوو وا دارستان سروشتيهةروةك بخوات الواز بةهَيز تر مانايةكي بة ياخود(القوي بووين طوَيبيستي عةرةبيش ديالَيكتي بةهةرَيمي ئةمإؤي بَلَيم ئةطةر بةآلم الضعيف)، ياكلباآلدةستي بةرثرسء كةساني دارستانَيكة كوردستاندةمَينَيتةوة بريتي ئةوا ئةوةي بن، حكومةت بةهَيزةكةرووتء ثةككةوتة لة ميللةتَيكي هةذارو رةشء دةبَيتفةرز كراوة داإزيو داتةثيوي (١٨)ساَلة سيستمَيكي كة

سةريدا. بةثةيإةوكردني لة نين بَيبةش يةكَيتي بةرثرساني لَيرةداضةندةها دةبينين رؤذانة ئةوةتا دارستانة، سياسةتي ئةملةطةَلدا لَيثرسينةوةيان دةكرَينء سةرزةنشت كةسدةركردنء طواستنةوةو نانبإينء بة هةر دةكرَيت،ناشرينكردنيخوديكةسايةتييةكانبةضةندينبيانوويرةط سياسيء فــةزاي فراوانكردني بؤ ناشةرعيي

ثياوةكانيان، رازيكردني دةسةآلتء كورسيي داكوتينيكوتلةيةكي ضةند لة خؤي يةكَيتي وايكردووة ئةمةشبةرةو ببينَيتةوةء فرةكوَيخايةتيدا بضووكء بضووكستراتيذييةكاني بإوات كة مةسةلة وةها ئاإاستةيةكي

بكرَين. ون هَيدي هَيدي نيشتمان طةلءنانبإينء دةركردنء لةدواي كةسانَيك بؤ نا ئةطةربيروإاي لةبةر كة خَيزاني ئابووريي باري شَيواندنيدةسةآلتء سياسةتي بة نةماني قةناعةت جياوازوياخيبوو لة حكومةت قةرزارو طولء يةكَيتي بة (طةإوياساي سةربازييء طةزافي الفء بدرَين) قةَلةم لةبةرثرسي خؤيان لةكاتَيكدا لَيبدةن، سةربازيي زؤر بة سةربازييةكان، ثرةنسيثة شكاندني لة يةكةمنلة مووضةبإين زؤر بة طواستنةوةو زؤر بة دةركردنءئةنجامداني لة جطة هاتووة سةربازييةوة ياسايةكي ضالعضمى»، «اخليانة طةورة خيانةتي وةك حاَلةتَيكياساي ضوارضَيوةي لة كة سةرثَيضي هةندَيك

بةدةربَيت. سةربازييثرَيس با خؤيان، بإيارةي لةو دَلنيان زؤر ئةطةرئامادةبووني بة ثَيكبهَينرَيت ئاشكرا كؤنفرانسَيكي ــواري ب لــة ـــارةزا ش ثسثؤإو كةسي ضــةنــدةهــا نوَينةرى سةربازييء فةرهةنطيء كؤمةآليةتيءمرؤظء مافي مةكتةبةكاني دةســةآلتء اليةنةكانيراستييةكان دةرخستني فيدراسيؤنةكان بؤ رَيكخراوء

نةكةن. خةَلك ضةواشة زياتر ضيتر لةوة ئةوةي بؤزاري لة جةمال) (نةسرين ثةرلةمانتار هــةروةكشتةكانة، هةموو لة ئاطامان «ئَيمة رايطةياند خؤيةوةثةيوةنديمان ثاراستووةو كةيسةكانمان بةَلطةوة بةراستييةكانمان نزيكةوة نانبإاوةكانةوةء لة بة كردووةلَيدوانةكةي لة جطة ئةمة وةرطرتووة»، خؤي وةكبواري لة بورهان رةشيد، ثسثؤإو لَيهاتوو ثةرلةمانتارناياسايي شتي بةَلطةو كؤمةَلَيك بة ئاماذةي كة ياسائةمانة كة ضةمك كؤمةَلَيك تعصفي)ء (نقل لة كرد

ناكرَين. ثةيإةو سيستمَيكي وآلتاندا هيض لة هةموويوا ئَيمة مةنتيقيي تَيفكريني ئةمةية لةبةر هــةر فرةكوَيخايةتيية سياسةتي ئةم كة تَيماندةطةيةنَيت

هةية. بة ثَيداضوونةوةيةكي فيعلي ثَيويستي

دةطات؟ بةكوآ دارستان ياساي ثيادةكردني

Page 18: Rozhnama 551

182009/10/13 سَيشةممة (551) ذمــارة [email protected]بؤضــــوون

مةندةالوى مةنسور

بؤ ئايينييةكان ثَيناسة لة بةدةر(بوونةوةرَيكى) بة هةردةم كة شةيتان،قةَلةمدراوة، لة تَيكدةر شةإخوازءرووداوة ــاإةواو ن كــارة سةرجةمئةستؤى خراونةتة زيانبةخشةكانلةسةر مرؤظ بوونى بةدرَيذايى ئةوكةسَيكى بةشبةحاَلى بةآلم زةوى،كورد، نيشتمانثةروةرى نةتةوةيىءشةيتان بــة اليةنانة ــةسء ك ــةو ئئاواتة ئامانجء دذايةتى كة دةزانن، ئةم دةكــةنء كورد طةلى رةواكانىكةسانةش ئــةو ناشرينة سيفةتةدوذمنانى هاوكاريى كة دةطرَيتةوة،كــوردن، خؤشيان دةكــةنء كــورد هاوثةيمانَيتيكردنى رووةوة لــةمحيزبء لةاليةن اليةنانة كةسء ئةوئةو ثاأل دةضَيتة كوردييةكانةوة طروثةخاوةن مرؤظى لةاليةن كة شتانةى

حةرامكراوة. ئيماندار باوةإءهــةيــة ــــش ــــةآلم زؤرجــــاري ببةهؤى كــورد- نيشتمانثةروةرانىحيزبء بؤ نوَينةرايةتيكردنيانناضاردةبن كوردييةكانةوة- طروثةنوَينةرانء دانووستانء طفتوطؤ لةطةألكة بكةن، حكومةتانة ئةو بةرثرسانى بة لكاوة كوردستان لة ثارضةيةك

دةوَلةتةكةيانةوة.ـــانء ـــت ـــووس ــؤء دان ــوط ــت ــف طبؤضوونى بيرو ئاَلوطؤإكردنى دؤزينةوةى بة سةبارةت جؤراوجؤركَيشةكانء بؤ طونجاو ضارةسةرى(طرحكردن) خستنةإووى ضؤنَيتىبــةرزكــردنــةوةء داواكــاريــيــةكــانءلة جؤرَيكة ئاستةكانيان دابةزينىلةنَيوان سياسيى طةمةى يان يارى،بةرثرسانى كـــوردء نــوَيــنــةرانــىكوردستان، داطيركةرى دةوَلةتانى رَيكةوتن، بة طةيشتن مةبةستى بةهةر نةك ياريية طةمةء جؤرة ئةمبةبآ ثَيويستةء زؤر بةَلكو رةواية،ئاواتة ناطاتة كورد سياسيى طةمةىطةلَيكى هيض ضونكة نةتةوةييةكانى،لولةى جةنطء بة تةنيا داطيركراوناكاتء ضارةسةر كَيشةكةى تفةنطاليةنى طةياندنى بؤ رَيطةيةكة جةنطسةر تا كة بــإوايــةى، بةو دوذمــنئازاديىء لة طةلَيك مافى ناتوانآزةوتبكات، ثَيشكةوتن سةرفرازىءرَيطة ملبداتة ثَيويستة بةَلكو رَيكةوتن. بة طةيشتن بؤ ئاشتييةكان

قسةيةى، ــةو ئ راســتــة كــةواتــة بة ــة ــذةدان درَي (جةنط دةَلــَيــت: كة توندءتيذ)ء شَيوةيةكى بة رامياريىبةو كؤتايى بَيت رؤذَيــك ثَيويستةطةمةى بهَينرَيتء توندوتيذييةدةستثَيبكاتء (دبلوماسى) سياسيىزةوى سةر سةركةوتنى بوارةدا لةودةكات ئاماذة سةر زةوى هَيزى يانمَيزى لةسةر براوةكان اليةنة بؤهةية جاريش هةندَيك دانووستانءبةشَيكى طةورةء يارى دانووستان بةسياسييةكان ئامانجة لــة طرنطرَيطةى بة كاتَيكدا لة دى، دَينةنةهاتوون، بةدى هَيز بةكارهَينانىرَيطةى لة هةبووة جاريش هةندآدةسكةوتةكانى ديبلوماسييةوة بةهؤى لةدةستدراوة زةوى سةرنوَينةرة كةفائةتى بآ توانايىء بَي

ديبلؤماسييةكانةوة.هَيزء زةبــرى بة اليةنانةى ئةومافى اليةنةكانى ثيالنطَيإيى فرتوفَيألءــاوزةد ن شةيتان بة ــؤن دةخ ديكة

دةكرَين.ــة يــان ــان ــةن الي ـــةم ــى ئ ــوون بسياسةتانة جؤرة ئةو ثةيإةوكةرى

نَيوخؤيىء سياسيى طؤإةثانى لةسةرخاوةن اليةنةكانى زؤرةء نَيودةوَلةتىبكةونة ناضارن راستةقينة هةقىئةوةى بؤ لةطةَلياندا سياسيى طةمةىسياسييانة رَيطةى بة كَيشةكانثرؤسةى ــان ي بــكــةن، ــةر ــارةس ضبطةيةنن وآلت بةإَيوةبردنى سياسيى

ئامانج. بةئةو ئةطةر دةَلَيت؛ كةس هةندآ بة كة خراثن، شَيوةية بةو اليةنانةبؤ ئةى دةكــرَيــن، ــاوزةد ن شةيتان سياسيى طةمةى بة دةدةن ــذة درَيطةمةية ــؤرة ج ــةم ئ لةطةَلياندا؟خؤهةَلخةَلةتاندن؟!. لة نيية جؤرَيككؤمةآليةتى بةشَيوةيةكى ئةطةربكةين، كَيشةكة تةماشاى ســادةمرؤظ ثَيويستة راستةء قسةية ئةوكةسانى لة دووربــخــاتــةوة خــؤى سةرفرازيىء بة بتوانآ تاكو خراثبةآلم سةر، بةرَيتة ذيان كَيشة بآلة جياوازة زؤر سياسيى مةيدانىكة كؤمةآليةتييةكان، ســادة ذيانةبضووكنء زؤر بةرذةوةندييةكانلَييان طةورة كؤمةآليةتى ملمالنَيى

ناوةشَيتةوة.وآلت سياسيى طــؤإةثــانــى لــة ثارتء طةورةنء بةرذةوةندييةكاننوَينةرايةتى سياسييةكان طروثةــةو بــةرذةوةنــديــيــانــة دةكــــةنء ئطونجاندنيان يةكترنء ثَيضةوانةىسياسيى ــارى ــإي ب بــة ثَيويستىبؤ هــةيــة ـــذ درَي دوورو ـــووألء قطونجاندنى بة رَيكةوتن بة طةيشتنيةكتردا، لةطةأل بةرذةوةندييةكان لة سياسةتمةداران شــؤإةســوارىشةوكةتيانء شــانء ــةرزىء ب باآل بةَلكو بةدةرناكةوَيت، خؤشييان قسةئاواتة ئامانجء بةديهَينانى تواناى لةسياسييةكانةوة، رَيطة بة طةورةكانداسياسةتمةدار حاَلةتانةدا لةم ضونكةتايبةتى بةرذةوةنديى نوَينةرايةتىبةَلكو ــات، ــاك ن خــؤى كةسَيتىسةدان ئامانجى ئاواتء نوَينةرايةتىضاوةإَيى كةس مليؤنةها بطرة هةزارئةو دبلؤماسييةكانى دةسكةوتة

سياسةتمةدارةية.بةإَيوةبردنى سياسيى ثرؤسةى لةلةطةأل طةيشتن بة رَيكةوتن دةوَلةتءثارتى ديكة، سياسييةكانى اليةنة ثةيإةوكردنى بــةهــؤى ــارى ــي رامدةطاتة رَيطةيانة دوو لةم يةكَيكيان سياسيى: دةسةآلتى ثايةى ثلةءدةضَيتة نَيو سةربةخؤ ليستى تةنيا بةزؤرينةى هةَلبذاردنةكانء طةمةىمسؤطةر خـــؤى ــؤ ب ــان ــةك ــط دةنزؤرينةى خــاوةن دةبَيتة ــاتء دةكحكومةت ثةرلةمانء كورسييةكانىحيزبةكانيتر ثَيكدَينَيتء تةنيا بةئةو بةرهةَلستكارى نةيارء دةبنةبةم نةيتوانى ئةطةر ثةرلةمانء لةنَيودةتوانَيت ئةو بطاتة دةسةآلت رَيطةيةبضَيتة يان دروستبكات، هاوثةيمانييةكلةطةأل حيزبييةوة هاوثةيمانييةكى نَيوبةرنامة ئامانجء كة حيزبَيك، ضةندبةإَيوةبردنء بؤ حيزبييةكانيان

يةكتربن. وآلت نزيكى ثَيشخستنىسياسيى هاوثةيمانَيتى كةواتة بة ثارتة راميارييةكان ثَيويستى نَيوانهاوبةش طشتيىء ئامانجى كؤمةَلَيكاليةنة رازيبوونى لة جطة هةية،لةسةر هاوثةيمانييةكة سياسييةكانى

يةكتر. داواكارييةكانىطشتيىء ــةشء ــاوب ه ئامانجىبؤ ثَيويستن طرنطء زؤر نيشتمانيىسياسيى هاوثةيمانى هاتنةكايةىطؤإةثانى سةر ثارتةكانى نَيوانهاوثةيمانى هةرضةندة ـــةت، دةوَلسياسيي، طةمةى لة جؤرَيكة حيزبىياريى بة طةمةية ئةمجؤرة بــةآلمدادةنرَيت، باآل سياسيى ستراتيذيىدةرهــاويــشــتــةى ــةر ئــــةوةى ــةب لدةكــةوَيــتء لَيبةدةر ستراتيذيىئةدةبىء ثابةندبوونى لة جؤرَيكاليةنةكانى بة دةبةخشَيت ئةخالقىاليةنةكان سةرجةم هاوثةيمانىءطشتيية ئامانجة بةديهَينانى بؤنابَيت تَيدةكؤشنء هاوبةشةكان

خؤيان ئةطينا البدةن، ئامانجانة لةمسياسيىء بةرثرسيارَيتى ذَير دةخةنةنيشتمانييةوةء نةتةوةيىء ئةخالقىدةكةن، بةآلم ريسوايى خؤيان تووشىسادةى ئاسايىء سياسيى طةمةىسياسييةكانء طروثة حيزبء نَيوانطفتوطؤء مَيزى لةسةر دانووستانئاستى دابةزاندنى بةرزكردنةوةءــةرازووى ت بةثَيى داواكارييةكانىلةم زةوى، سةر جةماوةرى هَيزىلة ثارَيزطارى اليةنةكان طةمةيةبة تايبةت سياسيى ئاواتى ئامانجءطةيشتن بؤ تَيدةكؤشن دةكةنء خؤيانسروشتيية زؤر ئامانجانةء بــةويةكتربنء ثَيضةوانةى ئامانجةكاننَيوان سياسيى ملمالنَيى بنةماى ببنةضةند سياسييةكان، حيزبة ثــارتء كةناَلة لة يةكَيك لةمةوبةر رؤذَيكهةواَلى عَيراقييةكان ئاسمانييةلةنَيوان سياسيى هاوثةيمانَيتىساَلح تاقمةكةى طؤإانء بزووتنةوةىبآلوكردةوة. عةالوى ئةياد موتَلةطء

سادةيى بة هــةروا هةواَلة ئةم اليةنطرانء بةرضاو بة تَينةثةإىبزووتنةوةى هةوادارانى دؤستانءتاكو كاتذمَيرَيك ضةند بؤ طــؤإان،بوو بــةدرؤخــرايــةوةء رةسميى بة سةرسوإمانى دَلطرانىء مايةى بةبزووتنةوةكةء دَلسؤزانى هاوآلتيانءمؤبايلةكان كاتذمَيرةدا ضةند لةوبــوون، ــدا ــةردةوام ب ثةيوةندى لة بةطشتيى هاوآلتيان اليةنطرانءــان جــؤراوجــؤري بــيــرءبــؤضــوونــىنادروستى راستيىء بؤ كرد ئاَلوطؤإبةرنامة ئامانجء ئةو هةواَلةكةءبزووتنةوةى لةثإَيكدا هاوبةشانةىتاقمة سياسييةوة، بةست بةو طؤإانىئامانجة ــى ــةت دذاي هــــةردةم ــة ككورديان نيشتمانييةكانى نةتةوةيىءبزووتنةوةى لةكاتَيكدا كـــردووةئامانجانة ئةو بةديهَينانى بؤ طؤإان

تَيدةكؤشَيت.بزووتنةوةى لةثإَيكدا ضؤن ئاياوةالدا ثيرؤزانة ئامانجة ئةو طؤإانــاوةش ب ــة ــات دةخ ــؤى ــتء خ ــَي دةنطريمان ئةطةر هاوثةيمانَيتييةك؟،خؤ نةكةن كورد ئاواتةكانى دذايةتىئامانجانة ئاواتء ئةو كةمةوة بةالىكورد رَيطةنادةن ثشتطوَيدةخةنء

بطات. ثَييانكورديش رةواى كَيشةى ئةطةركَيشة رووبــكــةيــنــة ــنء ــي ــَي وةالندةبينين عـــَيـــراق، ــى ــان ــةورةك طلةنَيوان هةية طـــةورة ــاوازى ــي جطؤإانء بزووتنةوةى بيرءبؤضوونىلةسةر كة موتَلةط، ساَلح تاقمةكةىعةرةبىء نةتةوةيى رةطةزثةرستىنةتةوةييةكانى كةمة مافى دذايةتىــى ــةرةب ع نيشتمانى ـــراقء ـــَي عسيستمى دذايةتيكردنى بةطشتيىءمافةكانى زةوتكردنى ديموكراسيىءبنةإةتييةكانى، ئازاديية مــرؤظءتاقمة ئــةو طشتيى بةشَيوةيةكىكؤنى سياسةتى ثةيإةوى سياسييةعَيراق طةإانةوةى لة دةكات بةعسدةوَلةتء مةركةزيةتى سيستمى بؤفيدراَلىء سيستمى ثوضةَلكردنةوةى

دكتاتؤريةت. طةإانةوةىئامانجى هاوبةش، نةك تةنيا بؤيةلةنَيوان هاوبةشيش خاَلى بةَلكوساَلح تاقمةكةى طؤإانء بزووتنةوةىئةوةى بؤ ناكرَيت، بةدي موتَلةطبةَلكو هاوثةيمانَيتى نةك بنةماى ببَيتةسياسيى بةرنامةى لة نزيكبوونةوة

هةردووال.هاوثةيمانَيتى هؤيانة ئةو لةبةر ــكــى ــَي طــروث ـــوان ـــَي ــاســيــى ن ســيعةرةبىء نةتةوةيى رةطةزثةرستىجَيطةى كورد راميارييةكانى ثارتةهاوآلتييانى لةاليةن نيية قبووَلكردن ئةوة هةَلوَيستة ئــةم ـــوردةوة، كسياسةتى ميانى لة كة ناطةيةنَيتحيزبء عَيراقييةوة نيشتمانيىنةضنة كوردييةكان سياسيية طروثةثرؤسةى سياسيى طــةمــةى نَيو عَيراق، ــى ــةت دةوَل بــةإَيــوةبــردنــى بة كــوردســتــان هــةرَيــمــى ضونكة

كؤمارى لة ثارضةيةكة رةسميىلةسةر ثَيويستة عَيراقء فيدراَلىبةشداريى هةرَيمة ئةم دانيشتووانىبكةن عَيراق فيدراَلى دامودةزطاىمافة ضاالكء ضوستء بةشَيوةيةكى بةشداريكردنة لةم كورد رةواكانىسةرجةم رةواية زؤر بؤية دَيتةدى،سياسييةكانى كةسايةتيية ثــارتءسياسيى طةمةى نَيو بضنة كــورددةوَلةتى بةإَيوةبردنى ثرؤسةىئةم بوارةكانى سةرجةم لة عَيراقءهةبَيت، كاريطةريان بوونى دةوَلةتة نةتةوةيىء ــدى ــةرذةوةن ب ضونكةبةشداريكردنة لةم كورد نيشتمانىرووةوة لــةم دةبــَيــتء بةرجةستةثارتء يةكهةَلوَيستى هاوثةيمانَيتىءثَيويستء زؤر كوردييةكان طروثةنوَينةرانى ئةنجومةنى لة طرنطةفيدراَلى دامودةزطاكانى عَيراقءرةواكانى مافة ثاراستنى بؤ عَيراقبةرهةَلستكاريكردنى كوردء طةلىلة كوردستان هةرَيمى حكومةتىهةر نــةك كوردستان ثةرلةمانىثَيويستيشة بةَلكو ئاسايية، كارَيكىبــةآلم ديموكراتييةوة، ـــةإووى لنيية ئةطةر ثارتة كوردييةكان ئاسايىنةتةوةيىء ئامانجى بةرهةَلستكارىئةنجومةنى لة بكةن كورد نيشتمانىجــؤرة ــةم ئ ــراقء ــَي ع نــوَيــنــةرانــىرةواى كَيشةى بة زيان سياسةتةثَيويستة بؤية دةطةيةنَيت، كــورديةكهةَلوَيستى هاوكاريىء لة جؤرَيكلة كوردييةكان ثارتة لةنَيوان هةبَيتعَيراقداء فيدراَلى دةوَلةتى ئاستىكَيشة ضارةسةركردنى بؤ بةتايبةتى

كورد. طةلى ضارةنووسسازةكانى

[email protected]

شةيتان لةطةأل لةطةمةكردن جياوازة هاوثةيمانبوون

دةستء بإيارة ئةطةروةك ذن ــةوةى ــكــردن ــَي ثئازاد بوونةوةرَيكى مرؤظءثَيرؤكردنى ئــةنــدازةى تا خؤىء خةونةكانى خولياولة مافةكانى دةستةبةرىنةريتء قفَلى شكاندنى ــيــة ــري ــوورو دةرطــي ــت ــل كياساي بــؤمــاوةيــيــةكــانءدروستى نا كةسَيتيء باريئاساييةكانى ثةيوةندييةئاستة لة ذن ثياوو نَيوان خيزانييةكانةوة كؤمةآليةتيوـــةنء ـــك ب ـــا ـــم ـــون ـــةش نبةشَيوةي دابإَيذرَينةوةهــاوضــةرخو مـــؤديـــرنوثــَيــشــكــةوتــنــخــوازانــةشضــارةســةر كَيشةكانياندةبَيت ئاريضةكةى بكرَين، بَيت سيستمة ئةو حكومةتءئازاديى مــافء ــانء ذي كة رَيكدةخات، ياسا بة هةمووانلة حكومةتيش بَيطومانثةيوةنديدار اليةنى رَيطةىئةنجامطيريية ــارو ك بــةولةم ئَيمةيةك هةَلدةستَيت،ئةو ثؤشةدا، بؤ هةرَيمة ماتةموةزارةتَيكى حكومةت كارةوةزارةتى ذنء هةية بةناوىسةركارو ذنيش وةزيرَيكىهةَلسوإَينةريةتى، حيساب بةبيستء ناوى كآ بةدينتان

دةيناسَيت!؟..حوكمإانَيتي لةماوةيساَلةدا تينوَيتي (١٨) خؤجَييىئازاديى، بؤ ذن هةزارةهاتةنانةت بؤ وةكيةكى، بؤمرؤظ، وةك ئةذماركردنىبؤ هاوسةر، هةَلبذاردنى بؤبةشداربوونى بؤ سةفةر،كؤإَيكىهونةريىءبؤضوونةسةرةتاييترين بؤ بازاإَيك،وتــنــى ــار ــج ــةك ــــافء ي مخؤيان خوَينى بة نةخَيرَيكناموسثةرستيدا ناوي لةذَيرخانى جينان جيناتَيكى شكا،بجووَلَيت!؟ بينى وةزيرتاندةنطى زؤرينةى بة ثةرلةمانكؤمةَلطةدا بةسةر فرةذني ياساي عةلمانييةكانىذنانى وةزارةتى ذنةكةى وةزيرة لوغزَيكى سةثاند!وةنةوزآ بَلندطؤيةكةوة لة لَيبوو طوآ هةرَيمتان

بدات!؟دةيةوَيت حكومةت دةناسَيت؟ ذنان وةزيرى كآثَيشبخات؟ ذنــان ئازادييةكانى مــافء لةكوَيوةناويان لَيرة ئةوةى ئافرةتانء ذنانء رَيكخراوةكانى جوانيتان بة مةدةنى، كؤمةَلطةى رَيكخراوةكانى نراوةدةنطَيكتان ضيية هؤكار تائَيستا ئَيوة لة كةس قةسةمدةرنةبإيوة؟ ناديارة وةزيرة خوشكة ئةم لةسةرئةوةمان عةالقةى ضيية؟ ناوى دةزانن بينيوتانة؟ئةم سوتفةش بة هةر رةنطة داناوة؟ لةوَيى كآ نيية ذن مةسةلةى خؤ ئاخر ثإكردبَيتةوة، بؤشاييةىحكومةتء كة كوردى كؤمةَلطةى نيية شتَيك هَيشتادرَيذكراوةو مةالو شاو طةدايشى حيزبء دةسةآلتءتائَيستا ثَيبدةن، طرنطييةكى ئةون دةرهاويشتةىبرادةرَيك حيسابة، ذن لةسةر كةَلةبابةو ثياو«بؤَلة وتم ثَيى شتانة ئةم دةردةشةكردنى لةكاتىئةحواَلى حاألء وةك ئةوة كة مةطةر ضيتة بؤَلىقوإبةسةرة لةو ضى طلةيى دةزانــى كؤمةَلطةكةتبآ ماَلةوة ذنانى ضؤن كةالموَلَال بَيت قورعانم دةكةى،دةرطةى لةبةر قوالنجآ نيية بؤيان ثياوةكانيان ثرسىوةزيرة خاتوو ئةم ئاواش دووركةونةوة، ماَلةكانيانض ئةمة بَلَيى تؤ راست بة ئةرآ بكات» فززة نيية بؤى

بَيت؟.. مةنتيقيةتَيكى تيادالة نة ديارو لة نة سةيرة! ئَيمةش ميللةتةى ئةو دةَلَيى ض رةخنةية، مؤدَيلى مؤدَيل نايةو خؤشى ناديارخوا دةزانَيت هيض بخوَينَيتةوة! كةضى نيية كةس بَلَيوةزير خانمى طةرم طةرماو ئةمن بةختم بةد هَيندة زؤريش، هةية طومانم بةآلم دةطاتآ، جومالنةى ئةممنء وةك ئةويش بكاو ثاداشتم مةزانة بةدورى هيض

دةرضَيت!.. ذن دذة تؤ[email protected]

جيناتَيكىجينانخانىوةزيرتانبينىبجوولََيت؟

مةرطةيى هةَلؤ

ذنان وةزيرى كآدةناسَيت؟

دةيةوَيت حكومةتمافء لةكويَوة

ئازادييةكانىثَيشبخات؟ ذنان

ريَكخراوةكانىئافرةتانء ذنانء

ناويان لَيرة ئةوةىريَكخراوةكانى نراوةمةدةنى، كؤمةلَطةىقةسةم جوانيتان بة

لة ئَيوة كةسضيية هؤكار تائَيستا

لةسةر دةنطَيكتانوةزيرة خوشكة ئةم

دةرنةبِريوة؟ ناديارةدةزانن بينيوتانة؟

ضيية؟ ناوى

طؤِرةثانى لةوآلت سياسيى

بةرذةوةندييةكانطةورةنء

طروثة ثارتءسياسييةكاننويَنةرايةتىئةو دةكةنء

بةرذةوةندييانةثَيضةوانةى

يةكترنءطونجاندنيانبة ثَيويستى

بِريارى سياسيىقووألء دوورو دريَذ

بؤ طةيشتن هةيةريَكةوتن بة

طونجاندنى بةبةرذةوةندييةكان

يةكتردا لةطةأل

Page 19: Rozhnama 551

19 2009/10/13 سَيشةممة (551) بؤضــــوونذمــارة [email protected]

فهرمان مهال

کورديدا ميدياي به چاوخشاندنَيکبيستنء بينين، عَيراق: کوردستاني لهزؤري بهشي دهريدهخات خوَيندنهوه ئهرکه نه يتوانيوه هه ر نهک ميديايه ئهمهؤشيارکردنهوه، وهک: بنةإهتييهکانيراستييهکان، گهياندني پـــهروهرده،بگه يهنَيت، بهجآ کؤمةأل....تاد کَيشهکانيتووشي خةَلکي خــوَيــنــهرء بةَلکو ئهم چونکه کردووه، راإايي سهرئَيشهءپاشاگهرداني تووشي مَيژه له ميديايهبــهرهو خــهريــکــه ئَيستاش بـــووه ، دوو ئهم ئةگهر دهبرَيت، گَيرهشَيوَينيمؤرانه نهکرَيت، چارهسه ر نهخؤشييهکوردي، ميدياي سه ر کاردهکاته ئاساکوردء خوَينهري الي دهبَيت ناشريننهوهي نهعلهتي بهر دهکهوَيته بياني،

ميللهته کهمان. دواإؤژيناوةإؤکدا فؤرمء له ئَيستا ميديايسهردهمَيکي چهند بؤ دهمانگةإَينَيتهوة

:(٢٠٠٣) پَيش قَيزهوةني جياوازي

بهعس سهردهمي

پياهةَلدانء سهردهمه: ئهم ميدياي تاکه وَينهي تاکه کهس، پيرؤزکردني بهناوزإاندنء الپةإه ، يهکه م له سهرکردهشَيواندني يهکتر، ناشرينکردنيرادهي تــا ـــردن درؤک راستييهکان، بهکرَيگرتنءفرؤشتنيقةَلهم بإواپَيکردن،ههندَيكجار بهسهرداکَيشابوو، باَليانتهزوير بةَلگهي به جاسوسييهکان دهزگا

له ده کرد قةَلهميان هه ندَيك پشتگيرييبوختانکردن تؤمهتء دروستکردنيکهسه بهتايبهتي ديكة، کهساني بهههر شؤإشگَيإهکان، نيشتمانپهروهرءکوچهء ديواري له جگه سه ردهمه دا لهوئاودهستي ديواري شار، کؤآلنهکاني الالپــةإهي ئــهوهنــدهي مزگه وتهکانيش بابهتانهي لهخؤدهگرت. رؤژنامهيهک ئهو

ناوخؤ شةِري سه ردهمي

رادهيــهک تا نــاوه إؤکــدا له فــؤرمءميدياي لهنَيوان بهديدهکرَيت لَيکچوونَيکبه عس، ســه ردهمــي ئــه م ســهردهمــهءشةإي که (١٩٩٦) لهساَلى بهتايبهتيهَيزي بانگهَيشتکردني بههؤي ناوخؤدهرهکيي بؤناوشةإهکهگهيشته ئهوپةإيتوندوتيژيي. لهمسهردهمهشدا دهزگاکانيههبوو بهرچاويان کاريگه ريي ههواَلگرييسهردهمةدا لهم کوردي. ميدياي لهسهرهَينايه تازهيان داهَيناني حيزبييهکان ميدياجنَيودانء ناوزإاندن، بواري له کايهوه

سوکايهتيپَيکردن....تاد.

ئاشتي شهرِ نه سهردهمي نه

ههموو تهبايي ئاشتيء لهکاتي نَيوان ئاشتي بييرچووةتهوه، رابردوو دوژمنء لهگةأل يان بووبَيت خؤي کوردلهبيرچوونهوهش، جگه نهيارهکان،ــهي رادهي ئــهو گةيةندراوهته ئاشتيبرينهکان ناکؤکهکان بإوا نهکهن، اليهنهقه تماغهيان چارهسهربکرَين بَيئهوهيئاشتييه ــهم ئ کاتَيکيش کــــردووه،له اليهنهکان کؤتاييپَيهاتووه، کاتييهبوونه، توندتر يهک به رامبهر جــارانيهکتر له ئاشتييهکهش ماوهي تؤَلهي هةَلهيهکي کورتيي به ــهوه، ــراوهت ککورد سياسيي سهرکردايهتي گهورهيئهو برينه قهتماغهي النه بردني له خؤيبوَيريي کات هيچ ده بينَيت، چَلکاوييه

له باس راشکاويي به نهبووه ئــهوهچارهسهري نييهتي به بکرَيت کَيشهکانيهک جيابوونهوهي بووني بنةإه تي،له کورد سياسيية کاني يهکي دواي لهناوخؤ، شةإي دياردهيهک؛ وهک يهکتردوژمن سه ربازيي هَيزي پهلکَيشکردنيسياسهتء ئهو دهرهاويشتهي ــاد ....ت

حيزبيهن. ميدياله جؤرَيك کورديدا ميدياي له ئهمإؤرهخنه نوآ نهوهي په يدابووه ، کرانهوه نهوهيه ئهم دهوَيت، شهفافييهتي دهگرَيت،کوردستان، حکومهتي تهنيا نهک پَييوايهوايه ماَلَيک وهک عَيراق ههموو بةَلکو دانرابَيت، شهفاف شوشه يهکي لهناولهم عَيراق کوردستانء له وآلتان ههموودهبينن، ماَلهکه نَيو شوشهيةوه ديوارهکاتَيك بةآلم ههيه، ته واويان شارهزاييکهموکوإييهک له باس کورد رؤشنفکريتؤمهتي ناکرَيتء قبووأل لَيي دهکــات، سهرهتاي لَيره شةوة ــاأل، ــهپ ــت ده درَيله پَيشگرتن بؤ دهستپَيدهکات. کَيشهکانپَيويسته بابه ته، لهم کَيشهي روودانيدان کوردستان حيزبهکاني حکومهتءپشکنينء بينينء بنَين، واقيعهدا بهوبه نوآ نه وهي به ماَله ئهو باسکردني ده بَيت حيزبييهکانيش ميديا بزانن، رهواکرانه وه ئهو به هؤي بزانن راستييه ئهوپه يدابووهء ئهمإؤدا دونياي له ميدياييهيزهماني گرتووةتهوه، کوردستانيشيبشزانن دهبَيت بهسهرچووه، تاکهسواريميدياي دنيايهکي ئه وانيش دهرهوهي لهبههَيزترههيهءلهبرهو يبهردهواميشدايه،لهپشته، خوَينهري شهقامي پشتيوانييئهرکيهتي بههَيزهش مؤدَيرنء ميديا ئهمشةإه له خؤي خؤي، سهرکهوتني بؤ

بپارَيزَيت. راگةياندن دهنوکيکوردي ميدياي له ئَيستا ــهوهي ئبه ديدهکرَيت، حيزبيي) ميدياي (بهتايبهتيرَيچکهي هــهمــان لــهســهر رَيــکــردنــه وا ئةگهر ،(٢٠٠٣) پَيش سهرده مهکانيئه وهي لهجياتي کوردي ميدياي بإواتببينَيت، خؤي راستهقينهي ميدياي رؤَليبوونه که دهبينَيت فاکتهرانه ئهو رؤَليبةآلم ناوخؤ، شةإي هةَلگيرساني هؤينوآ. نه وهي بيري شَيواندني به ئهمجاره

گَيرهشَيويَنيدا پاشاگهردانيء لهنَيوان کوردي ميدياي

پَيويسته حکومهتءحيزبهکاني

بهو دان کوردستانبنَين، واقيعهدا

پشکنينء بينينءمالَه ئهو باسکردني

به نوآ نهوهي بهميديا بزانن، رهوا

حيزبييهکانيشراستييه ئهو دهبَيت

بزانن بههؤي ئهوميدياييهي کرانهوهدونياي ئهمِرؤدا له

پهيدابووهءکوردستانيشي

گرتووةتهوه،تاکهسواري زهماني

بهسهرچووه

ئيسماعيل زمناكؤ

كة دةنطةى ئةو بؤ بانطةوازَيكخةفةبكرَيت... نايةوَيت

سةرةتايةكة دةستيثَيكردووة ئةوةىلَيبكةين، خراثترى ضــاوةإَيــى دةبَيتقووَلترو كؤتاييةكى سةرةتايةكةدةبينرَيت، لَى زياترى نةهامةتييةكىنووسةرى رؤذنامةنووسء ثةالماردانىدةستَيكى ضةندة هةرَيمة، ئةم ئــازادىدةستَيكى لةثشتة، ئةوةندةو زياتر ناديارىدةســةآلتــدارى مافيايزمى ضةثَينةرىبة هزرى دةيةوَيت كة لةثشت دةبينرَيت،هاونيشتمانيان خؤى مؤنؤثؤَلكارىــدنء ــان ضــةث ــدةنــطــيــىء ــَي ب رووةو بكات، راثَيض ئازاد هزرى قؤرغكردنىدةنطة بةرامبةر ئةمإؤ رةوشــةى ئةودةبينرَيت، رؤذنامةنووسان ئازادةكانىنووسةرو ئةطةر كؤتايية بآ سةرةتايةكىبَيت، بَيدةنط لَيي ئازاد رؤذنامةنووسىرؤذنامةنووس، كةسَيتى ثةالماردانىنَيومان، هاتبَيتة نيية تازة كردةيةكىمامةَلةى بةئاسانى نيية ساناش كردةيةكىبةآلم بكرَيت، لةطةَلدا سانابوونةوةىكةسَيتى بَيدةنطيى لة وردة وردة كارَيكةبــةرةو رؤذنامةنووساندا نــووســةروكــردارى فراوانبوونى تةشةنةكردنءتةنيا ئةوةشبة مافياطةريىهةنطاءدةنَيت،

بةرامبةربَيدةنطكردنىرؤذنامةنووسانلةئيرهابء ترسء كةشَيكى دروستكردنىبؤخؤى ديكة هيض جَييةكى نةبَيت، تؤقاندنلة تَيكدانء ثةرتةوازةكردنى بآ ناكاتةوةوشاردنةوةو هةمووانء ئازادى دةنطىديدطاى لة زانيارييةكان قؤرغكردنىهيض تؤقاندنةوة، كةشى دروستكردنىئةوةش كة نانَيتةوة، ديكة كردارَيكى كةسَيتى نيطةرانيى جَيطةى دةبَيتةبةإَيوةبردنى دةسةآلتى ئةطةر نيشتمان،بَيدةنطيى نةتةوةيى كةسَيتى نيشتمانءلةسةر ض بكات، كــردانــةدا جــؤرة لةو عَيراقى.. ئاستى لةسةر ض هةرَيمء ئاستىئؤتؤمبيلي سووتاندنى ــةالمــاردانء ثرؤذنــامــةنــووس سةعيدى بةختيارناشيرينى قَيزةونء كردةيةكى جطةلةوةىهةمان درَيــذةثــَيــدةرى خؤطةمذاندنة، رَيطةى لة دةيةوَيت كة كردةوانةية ئةوخؤى دةسةآلتى لةناوبردنةوة تيرؤرورَيطةى لة بسةثَينَيتء هةموواندا بةسةرنيشتمان ئازادةكانةوة دةنطة ضةثاندنى ئازادةكان كةسة دةنطى مؤنؤثؤَلبكاتءئةوةشدا لةطةأل بكةن، داطير بؤخؤيان ئةو هةمان درَيذةثَيدةرى كردةية ئةودةستى توانى كة ــردووة، راب كردانةىنووسةرو بطةيةنَيتة خــؤى تيرؤرىكوشتنء بة ض هةرَيم، رؤذنامةنووسانىياخود بَيت، تؤقاندن ــانء راون لَيدانءبةندكردنء مووضةبإينء نانبإينء بةكةسَيتيى دوورخستنةوةى طرتنءنيشتمان، لة رؤذنامةنووسان نووسةروبَيدةنطكردنى روانطةى لة ئــةوةش كة تيرؤر كةشَيكى هاونيشتمانيانداهةمانكاتدا لة دةكات، خاكة ئةم ضاوةإَييلةناخى كة ديكةى نيشتمانة داطيركردنَيكىتيرؤرو بةوةى دةضَينرَيت، مرؤظةكانداثَيشةنطى دةكةنة راونان طرتنء ترسءلةوديوى ــت ــةوَي دةي كة هــَيــزةى ئــةو

هةموو داخراوةكانةوة ديوارة بازنةى دةنطى قؤرغبكاتء بؤخؤى دةسةآلتَيكبفإَينَيت، بؤخؤى مرؤظةكانيش ئازادىدةيانةوَيت كردانة بةو ئةوةشدا لةطةألبازنةى لةنَيو تةنيا بة زانيارييةكاندةرنةثةإَينرَيتء خؤياندا دةسةآلتطةراىلةوديوى شتَيك ض لةوةى بَيئاطابَيت خةَلكىدةسةآلتى مينإَيذكراوةكانى بازنةبآ ئةمةش كة روودةدات، حيزبييةوة كؤمةَلطة لةبةردةم ناهؤشيارييةكى لةوةىهةمانكاتدا لة ــات، دةك بَيئاطا ــةواودا تطةمذةَلستانَيكى مرؤيىء نيشتمان بةرةونانةوةى سةرتاسةريىء خؤطَيلكردنَيكىثَيدةنَيت، هةنطاو بَيدةنطيى كةشَيكىطوتارى اليةنة يةك روانطةشةوة لةودةبَيت (يان دةدرَيــت، بةطوَيدا ئةوةمانطةندةألء ئةوانةى بؤ تةنيا بة نيشتمانبَيت، نيشتمان مؤنؤثؤَلكارى خراثةكارانىلةنَيوان سةرتاسةريى بَيدةنطييةكى ياخوددةنطى ميدياء دةسةآلتى ئَيمةى ئةوانءبةسةرماندا خؤى هَيزى دةبَيت ئازاددالــةوةى بآ ئــةوةش كة بسةثَينَيت)،هةمانكاتدا مةحاألء نةكردةية، لة جَيطةىهةردوو بةسةر نيشتمانة دابةشكردنىئازادى دةنطى مافيايزمء تيرؤرى بةرةىئةم سايةى لة لةمةشةوة ميدياطةريدا،دةبَيتء شيكار بؤ ئةوةمان طوتارةوة ئَيمةدا لةطةأل بَيدةنطيى بة «يان ثَيماندةَلَيندةنطى دةنطة لة ياخود نيشتماندابن، لةتيرؤرى ئازادةكاندا دةنطة هةَلبإينىدةنطتان دةسةثَينينء بةسةردا دةنطتانثآ دةمانضةكانمان تةقةى دةنطى بةلةوةى بآ ئةمةش كة دةكةين»، بَيدةنطبةسةرماندا دةنطة طةورةى ضةثاندنَيكى دةنط طةورةى تيرؤرَيكى دةسةثَينرَيت،ئازادةكانةوة دةنطة سايةى لة هةَلبإينة

ئاراوة. دةهَينرَيتة[email protected]

دةسةآلتدا هزرى لة رؤذنامةطةريى تيرؤرى

دريَذةثَيدةرى كردةية ئةو

كردانةى ئةو هةمان

توانى رابردووة، كة

خؤى تيرؤرى دةستى

نووسةرو بطةيةنيَتة

رؤذنامةنووسانى

بة كوشتنء هةريَم، ض

تؤقاندن راونانء لَيدانء

نانبِرينء بة ياخود بَيت،

بةندكردنء مووضةبِرينء

دوورخستنةوةى طرتنء

كةسيَتيى نووسةرو

لة رؤذنامةنووسان

نيشتمان

رَيطاى تاكة ئاشكراية وةكــنــى وةرطــرت ــؤ ب ــي ــرات ــوك ــم ديدةستاودةستكردنى، دةســةآلتءهةَلبذاردنى ثإؤسةى هةَلبذاردنة، بوونى بة ثَيويستى راستةقينةشلة مةيدانى لة حيزبَيك هةية زياتربةثَيى هةروةها سياسيى وآلتةكةدا،ئةوةتا يان هةَلبذاردنةكة، سيستمىسيستمَيكى دووحيزبيى سةقامطيرفرةحيزبى. سيستمَيكى يان دةبَيت،حيزبَيكيش لة زياتر هةبوونىئةطةر نابَيت مانايةكى واقيعدا لةئازاديى روويــةكــةوة هةموو لة

ئةم هةموان. بؤ نةكرابَيت دةستةبةر وآلتدا لة سياسييديموكراسيدا كردةوة بة وآلتانى سةرجةم لة دؤخةشثَيشكةوتنيان خؤشطوزةرانىء بؤية هةر بةرجةستةبووة، مسؤطةرةءدةسةآلتيشئاشتييانةدةستاءدةستىثَيدةكرَيت.ناكاتء بةرامبةرةكةى سةيرى سووكى بة حيزبَيكيش هيضلة رَيز ئةوثةإى تا بةَلكو ناكات، دروست بؤ تةشةرى تانةء

دةرئةنجامةكانى دةطرن. هةَلبذاردنء يةكترء ثإؤسةىدةطوزةرَيت ئَيمةدا ئازيزةى هةرَيمة لةم ئةوةى بةآلمثَيوة الفءطةزافى ديموكراسييةء ئةزمونَيكى حيساب بةبنةماكانى نة ديموكراتينء نة ئَيمة نيية، وا لَيدةدرَيت،نةهاتووين را تائَيستا ضونكة قبووَلة، ديموكراتييةتيشمانبكةينء دانيان خؤمان هةَلةكانى بة كةموكووإيىء هةستهيض بة نيية دؤإاندنيشمان قبووَلى هةروةها بنَيين، ثَيداخؤمان سةر تا دةبَيت ثرؤسةيةكداء هيض لة شَيوةيةكضؤأل دةسةآلت تةختى بينء فةرمانإةوا باآلدةستء براوةءنا ملمالنآ شةإء كَيشةء هةموو بَيت، نرخَيك بةهةر نةكةين

دةطرن. سةرضاوة لَيرةوة تةندروستةكانيش،راثةإين دواى دةبينين دواوة، بطةإَيينةوة كةمَيك ئةطةرهةَلبذاردنةكانى دةرئةنجامى نةبوون ئامادة ثارتى يةكَيتىء

بة يةكسانى ئةوةبوو بكةن، قبووأل خؤى وةك ١٩٩٢ ساَلىثةرلةمانءحكومةتيانلةنَيوخؤياندادابةشكردءسةرئةنجامسياسةتى(فيفتىفيفتى)ءئةوشةإةوَيرانكارييةىلَيكةوتةوة

نةسإراونةتةوة. ئاسةوارةكانى تائَيستاش كةثةرلةمانء بةهةمانشَيوة ئاشتبوونةوةشيان، دواىحكومةتيانبةشكردةوةتادواىهةَلبذاردنةكةى٢٠٠٥،ضونكةبَيتة ئؤثؤزسيؤن وةك نةبوو تَيدا ئامادةيى اليةكيان هيضكورسييةكى كةمتر ضةند يان تردا، ئةوى بةرامبةر مةيدان لةثةناي هاوثةيمانةتييةكى ئةم دؤخةشيان لة تر. لةوى بَيتبةشكردنى مةبةستى بة نا، بونياد نَيوانياندا ستراتيذيى بةناوهةر بةردةم لة هةم بؤ رَيطةطرتن حكومةتدا، لة دةسةآلتئؤثؤزسيؤن وةك بيةوَيت كة خؤيان غةيرى ديكةى اليةنَيكىلة تةواوةتى بة ئةوةش سةرهةَلبدات. بةرامبةريان لةكاتَيك هاتةدى، ٢٠٠٩/٧/٢٥دا هةَلبذاردنى سةروبةندىماوةيةكى لة توانى مةيدانةكةء هاتة نوآ جياوازء ليستَيكىمسؤطةر خؤى بؤ جةماوةر بةرفراوانى ثشتطيرييةكى كةمداهاوثةيمانة دووحيزبة ئةو هةَلوَيستى ئةوساتة بكات،بكةنء نوَيية دؤخة ئةو قبوَلى نةياندةتوانى كة ئةوةبووليستة ئةم كة هةيانبوو رووبةإووى توانايةك هةرضى بةثإؤسةى دةستثَيكردنى سةرةتاى لة هةر بوونةوةء نوَييةئةم تا دةرئةنجامةكانء ئاشكراكردنى تا هةَلبذاردنةوةلَيثرسينةوةيان زؤر خةَلكَيكى ئةمإؤ كة ساتةوةختةشضؤنَيتيى لةسةر دةسةآلتةوة ئةم لةاليةن دةكرَيت لةطةألكارةكانيان لةسةر هةَلبذاردنداء لة دةنطدانيان ئاإاستةىئةمةش دةردةكــرَيــن، وةالدةنــرَيــنء يان دةطوازرَينةوة دةسةآلتةى ئةم الى شَيوةيةك هيض بة كة ئةوةية نيشانةىكة قبوَلة حيزبانةيان ئةو بةَلكو نيية، قبوأل ئؤثؤزسيؤن ئَيمة،وةسفانة هةموو ئةو ئةطينا دةخولَينةوة، ئةواندا فةلةكى لةبنياتنةرء ئؤثؤزسيؤنى وةك نابإن، ئؤثؤزسيؤندا بةسةرتَيكدةرءرووخَينةرءشتىتريش،ضونكةئؤثؤزسيؤنهةردةسةآلتء جةماوةر كة ئةوةية ئةويش هةية، رووى يةكلةثَيناو طةندةَلييةكان كةموكووإيىء لة بكاتةوة هؤشيارطشتى. خزمةتى بؤ وآلتدا لة حوكم باشتر ئاإاستةكردنىالبردنةى كار لةسةر ثإؤسةى ئةم تريشةوة اليةكى لةهةروةها ديمةكراتيية، بنةماكانى بة دذ فةرمانبةران،ياساى هةرَيمء دةستوورى ثإؤذة زةقى ثَيشَيلكارييةكىدةبَيت بةندةكانيان بةثَيى ضونكة ثةرلةمانة، هةَلبذاردنىفشارء بةبآ هيض ئازادء نهَينىء شَيوةيةكى هةَلبذاردن بةثإؤذة دةستتَيوةردانَيك بةإَيوة بضَيت (بإوانة بةندةكانى-١/١٩-٢ ،٢/٦-٣ ،١/٣ ،١ ـ دةستوورى هةرَيمى ذمارة

.(٢٧ ،١/٢١ ،٢/٢٠ ،١٠-١٨-١٩ئةوة ــةآلت دةس هةَلوَيستةى ئةم كؤتاييشدا لةثإؤسةى واقيعييةكانى دةرئةنجامة ئةوان كة دةطةيةنَيتليستة ئةم دَلنيان ضونكة نةبووة، بةدأل هةَلبذاردنةكةيانئةو لةضاو بةدةستهَينابوو زياترى زؤر رَيذةيةكى نوَييةويستى بة هةَلبذاردن كؤمسيؤنى كة دةرئةنجامانةىواقيعَيكى ئةمةش ئاشكرايكردن، دايتاشينء دةسةآلتزؤربــةى لَيكدانةوةى بة هةَلنةطربوو حاشا ديــارءثإؤسةى ضاودَيريى وردى بة ئةوانةى ضاودَيرانءدةسةآلتيش كاردانةوةى دةكــرد، هةَلبذاردنةكةيانخؤيان غةيرى ديارى ليستى دوو بارةطاى طرتنى بةبؤضوونة ئةم هةَلبذاردن دواى رؤذَيــك هةولَير، لة

دةسةلمَينَيت.

ديموكراتييةتىراستةقينةرووكةش يان

حةسةن شؤإش د.

Page 20: Rozhnama 551

202009/10/13 سَيشةممة (551) ذمــارة birura. [email protected]بؤضــــوون

ضيمةن محةمةد رةشيد

بؤكراوة، زؤرى ثَيناسةى سياسيى حيزبىئايدولؤذياو بةجياوازى ثَيناسانة ئــةمــردووة ك ثَيناسةيان بيرمةندانةى ئــةوبةهةند ئايدؤلؤذيا بايةخى هةية دةطؤإَيت،دةكات ثَيناسةى لةبةرئةوة وةردةطرَيتكة كةسَيكة، كؤمةَلة كؤبوونةوةى بةوةىرايان هةندَيك دةكاتةوة، كؤيان بيروإا يةكضينَيكى لة سياسيية دةربإينَيكى حيزب وايةكؤمةَلَيكن هةندَيكيش بةإاى كؤمةآليةتى، رايةكي يان سياسيية، كارى ئامانجيان كةبة دةستةيةكة كؤبوونةوةى ئةوةية، ديكة

سيستمَيك. دةورى لة يةكطرتوويىبؤ كةسَيكة كؤمةَلة كؤبوونةوةى بةطشتى:لةسةرى كة هاوبةش ئامانجَيكى بةديهَينانىطرنطةو حيزبدا بنةماى لة ئةوةى كؤكن،ثَيناسةو هةموو لة سةرةكييةتىء رةطةزىواتة كةسة، بوونى هاوبةشة، بؤضوونَيكدا

مرؤظ.لةسةر سياسيى حيزبى دةبَيت بةوثَيية بؤ بكات، كار مرؤييةكةى سامانة بنةماىرَيكخستنة، بة ثَيويستى مةبةستةش ئةملةو بريتيية حيزبيش رَيكخستنى ثةيكةرىدياريدةكات، شَيوةية ئةو ضوارضَيوةيةى ثةيوةندى ــةدىء ــت دَي تَيدا ئامانجى كة شوَينى رَيكدةخاتء ثراكتيك تيؤرو نَيوانرَيكخستنيش زاراوةى دياريدةكات، ئةندامانتَيكإذاونء دووانةيةكى رَيكخراودا لةطةألهةموو نَيوان لة هةية توندوتؤأل ثةيوةندىرَيكخستنةكةيداء شَيوازى رَيكخراوَيكءكردارَيك لة بريتيية رَيكخستنيش ثةيكةرىرَيكخراوةكة، كاروبارةكانى ئيدارةدانى بؤلة رَيكخراوةكة ئامانجى ثَيويستة بةآلمراستةوخؤ رَيكخستنةكةدا ثةيكةرى شَيوةىيةكةيةكى لة رَيكخراويش رةنطبداتةوةء لة كة ثَيكدَيت طرَيدراو بةيةكةوة تــةواوو بةشةكان هةموو كة ثَيكدَيت، بةش كؤمةَلَيككار رَيكخراوةكة سةرةكييةكةى ئامانجة بؤ

دةكةن.مانا بة سياسيى حيزبى دةركةوتنى«١٨٥٠»ى ساَلى بؤ دةطةإَيتةوة تةواوةكةىسةريهةَلداو ئةمريكا لــة كــة زايــيــنــى،رَيكخستنى بؤ ــوَى ن قــةوارةيــةكــى وةك بةرذةوةنديىءثَيشخستنىئامانجةسياسييءضةند مةبةستةش ئةو بؤ ئابوورييةكانيانئةطةر بؤية ثَيكهات، تةكةتوولَيك طروثءئةوا بكةين حيزب ثَيناسةى روانطةيةوة لةمدةطةيةنَيت، تاكةكان كؤبوونةوةى ماناىهاوبةشةكانياندا بةرذةوةنديية لةثَيناو كةسياسييانةوة بؤضوونى رووى لة زياتر كة

نزيكى دةطةيةنَيت. لةيةكرَيكخراو حيزبء ضةندين ئةوة دواى

دروستبوون.وةك ــردن ــارك جــيــاواز لــةشــَيــوازء كتايبةتمةند، حيزبى نامةركةزى، مةركةزىء

توندإةو. حيزبى «ميانإةو»ء نةرم حيزبىثارتة كة رَيكخستن، بــاوى ثةيكةرىشَيوةى دايانمةزراند سؤسياليستةكانسؤسياليستةكانيش حيزبة هةإةمييةء(فابى، سؤسياليستى وةك هةمةجؤرنلةكاتى شيوعى) ديموكراتيى، شؤإشطَيإيى،لة ئةنطَلزدا ماركسء بةيانى بآلوكردنةوةىبةآلم دةركــةوت، سيماى (١٨٤٨)دا ساَلىيان ثتةو حيزبى تيؤرى (١٩٠٥)دا لة لينينداناء املتماسكة» «نظرية يةكطرتووىثراكتيك هةإةمى شَيوةى ئةوة دوابةدواى

كرا.لةبوونى بريتيية رَيكخستنة شَيوة ئةمدواى هــةإةمء ترؤثكى لة سةركردةيةككةم كؤمةَلَيكى يان نوخبةيةك ئةويشبةو ثلةيةكى ديكةو ئةوان باآلدةستنء دواىتا دَيتة خوارةوة هةإةمةكة ثلة ثلة بة شَيوةيةهةية، ثلة ضةندين دةطات رَيكخستن بةبنكةىلة هةإةمةكة بَيتةوة نزيك بنكةش لة تا كةشَيوازة ئةم ثانتر دةبَيتء ئاسؤييةوة رووى

دادةنَين. ثؤآلين رَيكخستنى بة

تايبةتمةندييةكانىلة: بريتيية هةِرةمى شَيوةى

هةإةمء لوتكةى نَيوان ماوةى (١ثَييةش ــةو ب زؤرةو هـــةإةم بنكةى بةشداربوون مافء ئةركء لة جياوازىلةنَيوان جياوازى طةورةيةء بإيارداندا لة

زؤرة. رَيكخستندا بنكةى سةركردةوبإيار «نخبة» كةم دةستةيةكى (٢هةإةم ســةرةوةى لة بإيارةكان دةرنخــوارةوة لة شؤإشطَيإانة دةردةضَيتلة ئةوانةن زؤرينة دةكرَيتء جَيبةجَيجَيبةجَيكارى نينء بةشدار بإيارداندا

بإيارةكانن.بةرزبوونةوة ثلة ئةوةى بةهؤى (٣لة مةركةزيية يان هةَلبذاردنة بة يان دادوةرى بؤ زةمانةت هةردووبارةكةدا

بةدةستهَينانيدا. لة نييةماوةيةكى ئةندامان يان طةنجان (٤شوَينى دةطــةنــة تــا ـــت دةوَي ـــان زؤريدةست بةهؤى نةطةن هةر رةنطة بإيارولةاليةن هةإةم سةرةوةى بةسةرداطرتنىبةَلكو جاريش، زؤر كةم، دةستةيةكىئةم ــاوةى م خــؤرهــةآلتــدا لة هةميشة

درَيذة. سةركردايةتيية دوورورَيكخستن ملمالنَيى بوونى (٥بةرضاو بةإَيذةيةكى التنظيمى» «الصراعكة رَيكخستنةوةية، شَيوازى بةهؤىكارو هةلى ثلةو لة نادادوةرى هؤى دةبَيتةبؤ دةرفةت نةبوونى ماديىء دةستكةوتىدابةشبوونى لَيثرسراوَيتىء لة هةموواندةسةآلتء لة تةمومذ بوونى دةسةآلتداء

لَيثرسراوَيتيدا.بوارنةدان كَيشةو ضارةسةرنةكردنى (٦لة زؤرينة بةشدارنةبوونى جياوازء بةإاى

كَيشةكاندا. ضارةسةرى بإياروواتة تةسكة: هــةإةم ــةرةوةى س (٧ــاردةرن ــإي ب ــةى لــةســةرةوةنء ــةوان ئرَيكخراوةكةن، كةمى زؤر كةمينةيةكىهةإةمةكة ــوارةوةى خ تابةرةو بــةآلمئةوانةى واتــة دةبَيت فراوانتر ــإوات ببإياردا لة نين بةشدار ــوارةوةنء خ لة ئــةنــدامــانــى ـــــةرةزؤرى زؤريــنــةى ه

رَيكخراوةكةن.لةسةر ثَيويستة ئــةوةشــدا لةطةألشَيوازى شَيوازة واتة بايةخى ئةم طرنطىءهةَلوَيستة خؤى قؤناغى بؤ هةإةمىهةلومةرجى لة شَيوازةش ئةو بكةينءتاإادةيةك ثاراستنى نهَينىء كاركردنىشؤإشطَيإىء قؤناغى ئةندامانداء طيانىــى ــةرج ــوم ــةل ه هـــةروةهـــا لـــةطـــةألهؤكارى قورسى ئةندامانداء سنووردارىئةنجامى بووةء طونجاو ثةيوةنديكردندا ستراتيذدا، هَينانى بةدةست لة هةبووةشانة بــوونــى نهَينيدا كــاركــردنــى لــة هَيشوويى بةستنةوةى بضوكء «خانة»ىدةثارَيزَيت تاكةكان لةاليةك لةنَيوانياندابإيارة ــةك ــةالي ل بـــوونء ئاشكرا لــة دةطات زوو شؤإشطَيإييةكان خَيراو مةسةلةى هةرضةندة جَيبةجَيكردن بؤثةيوةندى ئامإازةكانى ثَيشكةوتنىكة دووةميان، بايةخى ئَيستادا لةكاتى

دةكاتةوة. ثةيوةنديكردنة كةمئايدؤلؤذى حيزبى بَلَيين دةتوانينبايةخء شةرعييةتء بيروباوةإى جَيطيرةوبةآلم تةنيا، خؤيداية خودى لة راستطؤيىكة ليبراَلى حيزبى كاركردنى شَيوازىبةتايبةتى ليذنةية يةكةو دروستبوونى مةبةستى بــة ــبــذاردنــدا هــةَل كاتى لــة لةم سياسيى حيزبى دةنط كؤكردنةوةىبيروباوةإ نةك بةرنامةية، شَيوةيةدا شةرعييةتء بايةخء بةرنامةيةى ئةوبوونةوة جَيبةجَي ئةطةرى لة راستطؤيى دةرةوةى وةآلم واتــة بةدةستدةهَينَىشَيوازة ئةم كة واقيعة، ثرسيارةكانىكاركردنى لة كاركردن ستراتيذى بؤبةآلم طونجاوة، ثةرلةمانيدا مةدةنىءكاركردنء ئاسانكردنى بؤ هةيكةلَيك خؤى طرنطى رؤأل ئةركء دابةشبوونىلة بريتيية رَيكخراو لةبةرئةوةى هةية.كة تاكةكاندا، لةنَيوان ثةيوةندى كؤمةَلَيكئامانجةكاننء ضاودَيرى تاكانة ئةم تيايداهةبَيت روون ضوارضَيوةيةكى ثَيويستيشة

رَيكخستن. بؤ

رَيكخستندا لةكاتى ثَيويستةبكرَيت رةضاو دووبنةما

ئةوانيش:

رَيكخراوةكةو ئامانجى دياريكردنى -بةدةستهَينانى بؤ ستراتيذيية ثالنىرَيكخراوةكةء تــوانــاى ئامانجةء ئــةو بؤ لةبةردةستداية ثَيداويستيانةى ئةو

ئامانجة ستراتيذييةكة. بةدةستهَينانى روودةدات ضى ئَيستا بزانرَى دةبَيت -داهــاتــووى لة ـــدات رووب لةوانةية ضى

رَيكخراوةكةدا. ذينطةىكؤمةَلة دوو ئــةو رؤشنايى لةبةرئامانجء رَيكةوتنى هؤى دةبَيتة هؤكارةدا هؤكارة تواناكانء ستراتيذيىء ثالنىدةوترَيت ثَيى قؤناغة ئةم ذينطةييةكانءيان رَيــكــخــراوةكــة نةخشةى قؤناغى

رَيكخراوةكة: بؤ ثةيكةرَيك دؤزينةوةىلةبةرضاو حيزبدا لة ثَيويستة ئةوةى

بطيرَى:ســةرةكــى رةطــــــةزى ــــاك/ ت (١كارى جةوهةرى رَيكخستنء طةشةثَيدانىدةكرَيت رةطةزة، طرنطترين رَيكخراوةيىءزانينى لةإَيطةى بدرَيت بةتاكةكان طةشةجؤرى ثَيداويستييةكانيانةوةو تواناوئاراستةو توانستء ثاَلنةرو كةسايةتيانةوة،لة بةشداربوونيان هةلى هةَلوَيستيانكَيشةكاندا ضارةسةركردنى بإياردانءطةشةكردنيدا لةثَيناوى كاركردن هةروةهاطيانى إَيكخراوةكةو ــى رؤَل لةطةأل تا

بطونجَى. طؤإانكارييةكاندا سةردةمءبةردةوامى طةشةثَيدانى بايةخى (٢دةطةإَيتةوة بةردةوامة طؤإانة ئةو بؤ تاككة دةكات، تَيدا كارى ذينطةيةى ئةو بؤلةطةأل تاكةكانى ئةطةر طؤإاندايةء لةئاستيان ـــةإؤن ن طؤإانكارييةكاندالةطةأل ثَيضةوانةشةوة بة ــت ــةزَي دادةبكــاركــردنء ئــــارةزووى طةشةكردندا

دةكات. زياد طونجاندنئــةو ـــردن/ ـــارك ك ــى ــان ــةك طــروث (٣إيكخراوةكةدا، لةناو تاكانةن كؤمةَلةرَيكخراوةيى ئامانجى بةدةستهَينانى كة

دةبةستَيت. بةيةكيانةوة هاوبةشبة كاركردن طروثةكانى طةشةثَيدانى تاكةكانى نَيوان يةكطرتوويى مةبةستىكارلَيكى طروثةكانء نَيوان طروثء هةمانبة ئةوةش رَيكخراودا هةمان لةناو نَيوانيانةبةدةست طروث ثَيوةرى بةبةهاو بايةخدانرَيطاكانى ئامانجء بة طةشةدان ــت، دَيكَيشةكان ناكؤكىء ضارةسةركردنىسيستمى بة طةشةدان تاكةكانء لةنَيوانبإياردانداء شَيوازى ثةيوةنديكردنءطةشةثَيدانى تــاكــةكــانء كــارابــوونــىبةهاوثَيوةرو رةفتارة طروثةكان لةإَيطةىطروثة طروثء تاكء ديارةكانى سروشتييةكة ثَيياندةوترَيت ناو رَيكخراو، جياوازةكانى

رَيكخراوةيى. رؤشنبيريىلة ــن/ ــت ــس ــخ ــك رَي خـــــودى (٤ثــةيــوةنــدىء طــةشــةكــردنــى ثــةيــكــةرىزانيارييةكانء ثةيوةنديية دةسةآلتةكانءكارى رَيكخراوةكة كة ئةرك، كؤمةَلَيكئيدارة شَيوازى هةروةها دةكات لةسةرطةشةثَيدانى ــكــخــراوةكــةداو رَي لــةنــاو كاراكردنى بؤ ــدةدات ــةوَل ه رَيكخستنشَيوازو ئةركء كارو بايةخى ضاالكىءتوَيذينةوةو داهَينانء نوَيبوونةوةو هةلى

راوَيذكردن. راهَينانءرَيكخستنء لــةســةر قسةكردن بــؤ باسى ثَيويستة كــاركــردن ميكانيزمى دةزطايةء ئةو دؤخى بابةتىء هةلومةرجىلةو تاكةكان كة بكرَيت تايبةتمةندييانة ئةوكاريطةرى ثَيدةكةنء دةركى سيستمةداوةك هةية، ئةندامان ئةدائى لةسةر ثابةندبوونء يةكترىء هاوكاريى رادةىضؤنيةتى ضارةسةرى ثةيوةندىء داهَينانءوةك دةبَيت بةوثَييةى كَيشةكان ملمالنَىءبكرَيت رَيكخراو سةيرى زيندوو يةكةيةكىمرؤظةو لةطةأل مامةَلةكردن لةبةرئةوةىكاراى سةرةكيىء كارةكتةرى مــرؤظ

رَيكخراوة.طؤإان مةبةستى بة كاركردنيش بؤدانانى يــان إَيكخراوةيدا سيستمى لة رَيكخراوَيكى لة ناباو نوَيى سيستمَيكىهةنطاوَيكى بوودا ضةند كارو دروست تازة

ثَيويستة:ثَيويستى بة ئةندامان بة بإواهَينان (١نوَيى شــَيــوازى بؤ هةلومةرج قؤناغءبؤ بدرَيتَى روونيان بةرضاو كاركردنشَيوازى ئيجابياتى كاركردنء ضؤنييةتى

كاركردن. بؤ هةَلبذَيردراو طونجاوودةستثَيدةكات طؤإين قؤناغى ئينجا (٢ بةو فَيربووندا كاركردنء شَيوازى لة

شَيوازو سيستمة نوَيية.ــوازى ــَي ش ـــارى ك ـــش دواجـــاري (٣لةطؤإانء ثارَيزطارى طونجاوء نوَيىدةستكةوتانةى لــةو ثارَيزطاريكردنرَيكخستنى ــوازى لــةشــَي ــة طــؤإان ــةو ئ

هَيناوة. بةدةستى رَيكخراوةكةدارَيكخستندا ثةيكةرى لة طؤإانيش لةبةرئةوةى سةردةمانةية ثَيويستييةكىبةسةر كاريطةريان هــؤكــار ضةندين

وةك: هةية رَيكخستنةوة شَيوازىــارةى ــةب ق ــان: ــدام ــةن ئ ذمـــارةى (١بوونى ئةندامء زؤرى ذمارةى رَيكخراووجــيــاوازى ثسثؤإىء لــة هةمةإةنطىتا هؤكارن ... تةمةنء جوطرافياو رةطةزوبكرَيت ثيادة رَيكخراوةيى نوَيى شَيوازَيكىتاكةكان هةموو كة رَيكخراوةكةدا، لةناوهةبَيت رَيخراوةكة بؤ وةالئيان ئينتماوكردنى بةشدارى بة كردنيان هةست بة

هةمةاليةنة.ئاسانى تةكنةلؤذيا: ثَيشكةوتنى (٢ثَيشكةوتنى ثةيوةنديكردنء هؤكارىدةتوانرَيت هؤيةوة بة كة تةكنةلؤذياكاتدا كةمترين لة ثةيوةندى زؤرترين

بكرَيت.مــةســةلــةى بــةجــيــهــانــيــبــوونء (٣وا ــــازادى ئ ــى ــوون ديــمــوكــراســيــىء بطوَيإايةأل رؤَلى هةميشة ئةندام دةكاتلةسةر هةبَيت ضوونى بؤ خؤى نةبينَيتء

مةسةلةكان.ثةيكةرى رَيكخراوةكة: ستراتيذيى (٤رَيكخراوةكة هاوكارى ئامرازَيكة رَيكخستنستراتيذ، بةدةستهَينانى بــؤ دةكـــاتثةيوةندىء لة دووجــؤر واية لؤذيكيشثةيكةرو نــَيــوان لة هةبَيت طونجاندنستراتيذدا دواى بة ثةيكةر ستراتيذدا، طؤإانَيك يان ثَيداضوونةوةيةك هةر دَيت،ثَيداضوونةوةو دةبَيت بكرَيت ستراتيذدا لةبكرَيت رَيكخستنيشدا ثةيكةرى لة طؤإانيش

بطونجَى. طؤإانةكةدا لةطةأل تاكة هــةَلــبــذاردنــدا لة بةشداريكردن حيزبة ستراتيذةكانى لة يةكَيكة ئةمإؤلة بةشداريى بؤ كاركردن سياسييةكانءئةوة لةبةر سةرةكيية ئامانجى حوكمداكارة ئةم جياوازةكانن طروثة دةستةو

بيرؤكراتيى. سةركردةى نةك دةكةنحيزبء دامـــةزراوةكـــردنـــى بــة (٥مرؤيى سامانى بة ثَيويستى رَيكخراوةكانلة خؤى كة هةية، طونجاوتر تةباترء زياترودةبينَيتةوة، بؤضووندا ثسثؤإىء جياوازى

ثلةدا. بةرزى جياوازى نةكلة طةندةَليى ديارةكانى سيما (٦ ئةم بوونى لة ــةآلت دةس بةكارهَينانى

دةبَيت. دروست زؤرةوة جياوازييةبوونى شةفافييةتء نةبوونى (٧دةسةآلتء جؤرى بإيارء لةسةر تةمومذلة بةشداريثَيكردن بة هةستنةكردن

ثرسةكاندا. مةسةلةورَيكخراوةكة: كاركردنى ذينطةى (٨ذينطةى بة راستةوخؤى ثةيوةندى رَيكخراودةشَيت جَيطير ذينطةى هةية، دةوروبةرةوةتاإادةيةك «جامد» وةستاو رَيكخراوىطؤإاو ذينطةى بؤ بةآلم بكات، تَيدا كارىتواناى واتة بَيت، نةرم رَيكخراو ثَيويستةذينطة لةطةأل هةبَيت طونجاندنى طؤإينء

طؤإاوةكةدا.سةرةوةو دةستةى نَيوان ثةيوةندى (٩ بإيارو جَيبةجَيكردنى تةنيا ضيتر بنكةداثرةنسيبى بــةنــاوى نابَيتء رَينمايىداخراو ثؤآليينى رَيكخستنى حيزبييةوةنادات بإيار قؤرخكراو كؤمةَلَيك لةسةربنةماى لةسةر ثةيوةندييةكان ثَيويستةزؤرينة بةشدارى بؤضوونء ئاَلوطؤإى

بإياردا. لة بَيت

ســــوودى ئــــةو ســـةرضـــاوانـــةىلَيوةرطيراوة.

السياسى التنظيم منصور اجلمرى: ما (١السياسى احلزب او

www. etudiautdz.com

حيزبيى هةأةمى تَيكشكاندنى بةرةو

طةشةثَيدانىكاركردن طروثةكانى

مةبةستى بةنَيوان يةكطرتوويى

هةمان تاكةكانىنَيوان طروثء

كارلَيكى طروثةكانء لةناو نَيوانيانة

ريَكخراودا هةمانبايةخدان بة ئةوةش

ثَيوةرى بةبةهاوبةدةست طروث

بة طةشةدان دَيت،ريَطاكانى ئامانجء

ضارةسةركردنىكَيشةكان ناكؤكىءتاكةكانء لةنَيوان

طةشةدانسيستمى بة

ثةيوةنديكردنءبِرياردانداء شَيوازىكارابوونى تاكةكانء

طةشةثَيدانىلةِريَطةى طروثةكان

بةهاوثَيوةروسروشتيية رةفتارة

تاكء ديارةكانىطروثة طروثء

جياوازةكانىناو ريَكخراو، كةثيَياندةوترَيت

رؤشنبيريىريَكخراوةيى

Page 21: Rozhnama 551

21 2009/10/13 سَيشةممة (551) بؤضــــوونذمــارة birura. [email protected]

عباس ضيا

ئؤثؤزسيؤنكردنةي لة ئةمجؤرةلة بةرةنطاربوونةوةي دةســـةآلتءبةكارهَينراوة جياجيادا كاتي شوَينءئامرازء بة جياء ئامانجي مةبةستء بؤ

جياشةوة. شَيوزايئةم ئايديؤلؤذي زةمينةي هةرضةندةضةندين كؤمةآليةتيية دياردة سياسييءكؤمةآليةتي سياسييء فيكري بنةمايلةخؤطرتووة، لةوثةإيضةثي توندإةوةوةئةَلماني سوري لةشكري طروثي وةكماينهؤف»، «بــادر طروثي بة ناسراووةك ريفؤرمخوازان، بزووتنةوةي ياكينط لؤسةر مارتن بزووتنةوةكةيخوَيندكاران راثةإيني ئةمريكاء لةشةستةكاني كؤتايي لة ئةوروثا لةراستة يا بزووتنةوةي رابردوو، سةدةيساَلي بيست لة فاشييةكان توندإةووميانإةوة بزووتنةوة تا ئةوروثا لة دواييدائةمريكاي وآلتَيكي ضةند لة سياسييةكانئاسيا، خؤرهةآلتي باشووري التينيءلــةوةدا بؤضوونةكان ــةي زؤرب بــةآلمالي دةسةآلت ثَيويستة كة يةكدةطرنةوة،نوَينةراني كة مانايةي بةو بَيت، ميللةتميللةتء ويستي ئاوَينةي ميللةت

بن. جَيبةجَيكةريشي هةَلسوإَينةرء

دةسةآلتي نوَينةرايةتيءكوردي: ئؤليطارشي

كؤمةآليةتي سياسييء دؤخــي لةئةمإؤيهةرَيمدانوَينةرايةتيكردنيميللةتكالسيكي سياسيدا دةسةآلتي سايةي لةلةدواي رؤذ كراوةتةوة، كةم بةرتةسكءبووةتة ميللةت كة دةردةكةوَيت، رؤذكة «تةقليدي»، ئؤليطارشَيكي ذَيردةستةيديموكراسييةتي «مؤدَيرنء بةرطَيكي بة

» Dynastic Democracy ثشتاوثشت–ئابووريي ثةرلةمانء حيزبء دةسةآلتء

ثاوانكردووة. هةرَيميانكاَلبوونةتةوةء رةسةنةكان بةها فيكري كوردايةتياليدةسةآلتلةدؤطمايكؤنسَيرظةتيزمدا نةتةوةييء راستإةويبؤ هةم هةَلبذاردنةكانيش ضةقيوة. تاقيكردنةوةيشةعبيةتيدةسةآلتدارانءدةكرَين، ساز ثَييان رةوادان بؤ هةمرَيطةي ئاستة ئةو تا نــاإةزاش دةنطيبنةإةتي طؤإانيي نةتوانَيت كة ثَيدةدرَيت،

بكات. سيستمةكةدا ثَيكهاتةي لةدةسةآلتء سروشتةي ئةم ناخي لةئةو بؤ خؤشكراوة رَيطةش سياسةتداهةلَيكي بة دؤخةكة كة كةسانةي، تاقمءبؤ دةبينن لةبار طونجاوء ئاَلتوونيي ــةروةتء ـــاإةواي س ن كــؤكــردنــةوةيبةرذةوةنديية دابينكردني سامانء

تايبةتييةكانيان.جــاإدةرانــي بوونةتة ئةمانةش ئازادييةي ديموكراسييةتء جؤرة ئةوبوونةتة مةبةستةء الي دةســـةآلت شــاراوةي شإؤكي تةنكي قةَلغانَيكي

رووداوةكان. ثشتئؤليطارشي رةفتاركردنةش بةم «طةندةألء لة سَيبةري قةَلغانَيكي كورديبنياتناوةء خؤي بؤ سوودمةندةكان»

بةكاريان دةهَينن. داشي دامة وةك

دةسةآلت» «هاوآلتيبوونء

جؤرة ئةو ثَيكهاتةء ئةم ئاكامي لةكؤمةآليةتيء بةها نةريتء دةسةآلتةداكةلتوور مَيذووييةكانء ئايينييء رووشَينراونء بةرضاو ئاستَيكي تاثاكةتَيكي فةرامؤشكراونء شوَينةكةي بة

ــاوردة ه فابريكةكراوي كةلتووريمَيذووي سةرجةم كؤي ثإدةكةنةوة.قوربانييةكانيء خةباتء ميللةتءتةنيا بؤ هيواكاني ــازارء ئ خواستء

«هاوآلتيبوون» كةمكراوةتةوة.وةك ــةش ــوون ــب ــي ــاوآلت ه ـــةم ئ لةاليةن زؤرةكان ذمارة لة ذمارةيةكسياسييةوة حوكمإانييء كورسي

هةَلدةسةنطَينرَيت.خــةَلــكء ــةوةي ــردن ــك ــةم بــةم كبةرخؤر تاكَيكي بــؤ خواستةكانيبةشَيك ئاطاوة بة بَيئةوةي (مستهلك)طةورةتر طشتيي قةوارةيةكي لة بَيتدةستةي تا رةخسَيندراوة، باش بوارَيكينايابي سياسةت كؤنترؤَلي خةَلكء ذيانيضةثدا بةإاستء ئارةزوومةندانة بكاتء

بيبةن.«نوَينةران» زؤرينةي خؤمان اليبوونةتةنوَينةرايةتيكردن لةناوثةرلةمانداحيزبء بؤ ضةثَلةلَيدان دةنطدانء بؤسيستمَيكي خزمةتي لة كة دةســةآلت،دةسةآلتي حوكمإانيي ئابوورييءجَيطيربوودايةءلةدةرةوةشزؤرينةيةكي

ضاوةإوانة. ميللةت بَيدةنطيبيستمان نة بينيمانء نة ئَيستا تا بوَيرانة ميللةت» «نوَينةرانةي ئــةو(نموونةيان دز باآلي بةرثرسي يةكخيانةت فايلي خاوةن يةك نين)، كةميةك ناويان ناسراوء ئاشكران)، (ذمارةءئازادي مرؤظء مافةكاني ثَيشَيلكاريينةك شاهيدن)، نَيودةوَلةتييةكان (راثؤرتةبطرة بتوانن بكةن، بةَلكو راكَيشي دادطا

بكةن. لةطةَلياندا لَيثَيضينةوةتاريكةكاني دةهاليزة لة باس با بازرطاني نةوتء طرَيبةستةكاني بودجةء

نةكةين. ديكةئيفليجيء ئـــةم ــةر ــب ــةرام ــةب ل ثةرلةماندا، ناكارايي ثاشكؤيةتيءبةنرخترين رادةإبرين ئازادي هةرضةندةبةآلم ميللةتةكاندا، ذياني لة بةهايةخؤمان الي جياواز بيروبؤضوونيناشيرين سياسييةوة سيستمي لةاليةنلة جؤرَيك بة خاوةنةكةي دةكرَيتء

رَيطةكان سزا دةدرَيت.دةنطيان بوَيرانة كة ــةي ــةوان ئ دةكرَين، هــةراســان بــةرزدةكــةنــةوةياساييان لَيثَيضينةوةي دةكرَين، ثةراوَيزضةكيش دوا وةك دةكــرَيــتء لةطةأل

دةكوذرَين.دياريكراو ئاستَيكي تا دةســةآلت ضونكة دةدات، جياواز بيإوراي بة رَيطةرةنطدانةوةي لَييان تةواو رَيطرتني بةبؤية دةبَيت. دروست خؤيان لةسةر توندلة ثةرلةمانء حوكمإانييء نوَينةرايةتيلةناو دةست ثةراوَيزةكانيان راطةياندنءطةرمكردنء سةرقاَلي يةكتر دةستيزةماوةندي رةشبةَلةكي جؤشدانيلَييان. شاباشن ضاوةإواني ئاغاكانياننء

بةرةنطاربوونةوةءدةستةمؤكردن:

مَيذووي قؤناغةكاني لة ــورد كـــةردةوام ب ــووري كــوردســتــان ــاش ببةرةنطاربوونةوةي بؤ ئامادةبووةــؤإشء ش دوذمــــنء بــةرثــاكــردنــيبة دذ راثـــةإيـــن خــؤثــيــشــانــدانءهيض نــةتــةوةيــيء ضــةوســانــدنــةوةي

نةكردووة. درَيغييةكيــؤي ــةه ب ــــةدا ــــةردةم لـــةم سمةترسييةكان طةمارؤداني كةمبوونةوةءئةو بةهؤي نةتةوةكةمانء لةسةرلة سةدام رووخاندني دواي دؤخةيئاراوة، هاتووةتة كوردستان لة عَيراقءزيادبووني داهاتء سايةي هةروةها لةخةَلك، طــوزةرانــي بــاري باشبوونيخؤي ثَيطةكاني ثاراستني بؤ دةسةآلتدامركاندنةوةء زياتر سةرقاَلي بةردةوامرؤحــي ــةسء ــةف ــةوةي ن ــردن ــك ــةم ككردنة، تةمةإوود بةرةنطاربوونةوةء مةزنةكةي سةركةوتنة دواي بةتايبةتي دةكات كار دةســةآلت طــؤإان. ليستيكة داهــاتــوودا كابينةي لة (بةتايبةتتاكي الي تا شكستة) دواي كابينةيكة بكات، ضةكةرة قةناعةتَيك كوردخزمةتي لة هةم ئةوان سيستمةي ئةو

طشتيشدايةء خزمةتي لة هةم تاكدايةءتاكء ئةوةية، هةموو مةبةستيشيان لةمةبخةنة خزمةتي سيستمةكةيانء طروثَيك

بن. طوَيإايةَلياناليةنانةي ئــةو هاوكَيشةية ئــةم سايةي لة كة دةطرَيتةوة، ئؤثؤزسيؤنيشدةسةآلتةدا عةرزةكاني ثَيوةرء رةفتارءسياسيان دوكانةكاني كاآلي دةيانةوَيت

بكةن. هةإاج نرخ نزمترين بةئةوةية بؤ دةسةآلت هةوَلداني بؤيةضوارضَيوةي لة بَيت نامؤ كورد تاكي تاكؤمةآليةتيء ـــةورةي ط قــــةوارةيدابينكردني لةسايةي خؤيداء نةتةوةييلةاليةن ويستةكاني حةزء لة بةشَيكتا ئابوورييةوة سياسييء سيستمييةك مرؤظَيكي » بة بكرَيت ئاكامدا لةوةك دةســتــةمــؤكــراو» - ئــاراســتــة ماركوز هَيربَيرت بةناوبانط بيرمةنديبةئاطانيية كة مرؤظَيك دةكات: وةسفيدؤخء ئةو تةنيا ديكة، ئةطةرةكاني لة

سيستمة نةبَيت كة تيايدا دةذيت.

دةرةوةي ئؤثؤزسيؤنيثةرلةمان:

سروشتء ئةم رةضاوكردني بةهةوَلة دةســــةآلتء خةسَلةتانةيطــةمــارؤدانــي بــؤ ــي ــان ــةك ــةردةوام بثــةرلــةمــانــداء ــاو ــةن ئــؤثــؤزســيــؤن لتةوقكردنيلةرَيطةيبلؤكيدةسةآلتةوة،بة هةية ذياني ثَيويستييةكي بؤيةدةرةوةي لة بةهَيز ئؤثؤزسيؤنَيكي

ثةرلةمان.خؤي ثَيويستة ئؤثؤزسيؤنة ئةم كؤنكرَيتء بابةتي دةوري لة رَيكبخاتدةسةآلت دؤطماي لة خؤي طرنطداء

جيابكاتةوة.باوةإي ئؤثؤزسيؤنة ئةم دةبَيتلةسةر ميللةت كة هةبَيت، ــةواوي تبيطرَيتة بإياربداتء خؤي ثاشهاتيسَيركة ــةو ب ــر ــات زي ضــي ـــتء دةسكةَلةكة ئومَيد دةسةآلت ديموكراسييةي

نةضَينَيت. ضاوةإواني نةكاتءكرؤكي ثَيويستة ثَيكهاتةي هةروةهانةتةوةييء رؤحي لة ئؤثؤزسيؤنة ئةمثيرؤزةكانيئيسالمءثرةنسيثةكاني بةهاديموكراسيءمافيمرؤظءدادثةروةري

دابإَيذيرَيت. كؤمةآليةتييةوةئؤثؤزسيؤنةي بزووتنةوة ئــةمطروثانة دةستةء ئةو ثةرلةمان دةرةوةيدةسةآلتةوة لةاليةن كة دةطرَيتةوة،

نةدراون. قاَلب لة نةكراونء دةستةمؤ

ئةركة ئةم ئةنجامداني بؤكارَيك دةبَيتضةند

بدرَين: ئةنجام

ثالتفؤرمَيك دروستكردني يةكةم:ثةرلةمان، دةرةوةي ئؤثؤزسيؤني بؤهةماهةنطي رَيكبخاتء ضاالكييةكان كةاليةنةكاني ثَيكهاتةكاني ــوان ــَي ن

بكات. ئؤثؤزسيؤنةكةثةلةء بة دةبَيت ثالتفؤرمة ئةمثَيويست كاتَيك بةكاربَيت طؤأل طورجءدةنطي زؤرينةي بَيدةنط ببيسترَيت. بَيت

رَيطة سةرجةم مةبةستةكاني بؤ بةكاربهَينَيت. ياساييةكان رةواء

ثةرلةمان، دةرةوةي تؤإي دووةم:رَيكخراءو ســةرجــةم ئؤرطانة ئــةم ئؤثؤزسيؤن اليةنةكاني طـــروثءبةيةكةوةطرَيدةداتءدةبَيتةكؤَلةكةيةكيئؤثزسيؤن ناإةزاييء كؤكردنةوةيسياسييء كؤمةآليةتيء ئاستي لةسةر

نةتةوةيي.بؤ هةماهةنطي ئؤرطاني سَييةم:نَيو لة كاركردن بةيةكةوة هةماهةنطيء

دةرةوةي. ثةرلةمانء ئؤثؤزسيؤنيئؤثؤزسيؤنكردنة لة ئةمجؤرةمؤَلةتي بة رةزامةنديء بة ثَيويستي

نيية. دةسةآلتبزووتنةوةية ئةو دةركةوت كاتَيكيشئةوةي لَيدةكرَيت جةماوةريي ثشتطيرييبةرةي دةخاتة خؤي بووةستَيتةوة دذي

ميللةت. بة دذ

ثةرلةمان لة دةرةوةي بَيدةنطء ئؤثؤزسيؤنكردن زؤرينةي

رةضاوكردني بةسروشتء ئةم

خةسَلةتانةيدةسةآلتء

هةولَةبةردةوامةكانيطةمارؤداني بؤ

ئؤثؤزسيؤنلةناو

ثةرلةمانداءلة تةوقكردنيريَطةي بلؤكيدةسةآلتةوة،

بؤيةثَيويستييةكي

بة هةية ذيانيئؤثؤزسيؤنَيكي

لة بةهَيزدةرةوةي

ثةرلةمان. ئةم

ئؤثؤزسيؤنةخؤي ثَيويستة

لة ريَكبخاتبابةتي دةوري

كؤنكرَيتءخؤي طرنطداء

دؤطماي لةدةسةآلت

جيابكاتةوة

هةواألء بؤ ميدياكان «دةستإاطةيشتنىطشتيى، راي بة طةيشتنى واتة زانياريى،زانياريى تةواويان هةواألء خةَلك كاتةى ئةولةسةر نييةو ترسي ديموكراسي البَيت واتة

باآلدةستة»

تؤتاليتارييةكان ـــة وآلت ــة ل زؤر خستنةسةر سانسؤر كؤنترؤَلكردنءثاراستنى بيانووي بة راطةياندن كةناَلةكانيبة رووخَينةر، بيروبؤضووني لة كؤمةَلطةبؤية هةر دةزانن، خؤيان سروشتى مافَيكىرَيطريى بإيارةوة ياساو كؤمةَلَيك رَيطةى لة

بةرضاو دةبَيتةهؤى كة دةكةن زانيارييةك هةر بآلوكردنةوةى لةروونيي راى طشتيى.

هةية، بوونى سانسؤر جؤر دوو هةميشة وآلتانةدا لةوجؤرةثةيامء لةسةر ناضاريى بة رؤذنامةنووسان خودي سانسؤرَيكيانثَييدةوترَيت ميدياييةكاندا زاراوة لة دايدةنَينء زانيارييةكانيانحكومةت دايدةنَيتء كة سانسؤرةية ئةو ديكةيان (دةرطاوان)ء ئةويدةكاتء راطةياندنةكان ضاودَيريى تايبةتةوة فةرمانطةيةكي رَيطةى لةبةثَيى بؤيان دانراوة، كة ديسثلينانةى لةو رَيوشوَينء لةكاتي الدان

دادطا. ناوة، دةيانداتة دايان خؤيان كة هةر ياسايانةى ئةوزؤر كوردستاندا لة سانسؤر لة جؤرة دوو ئةو تائَيستا راستيدا لةدواييانةدا لةم كة هَيرشانةى بةآلم ئةو هةستى ثَيدةكرَيت، كةميي بةبؤضوونَيكى ئايدؤلؤذياو بة (مولتةزم حيزبييةكانةوة كةناَلة لةاليةنبة مولتةزم (نا ئازاد كةناَلةكاني راطةياندنى سةر دةكرَينة تايبةت)لةناو ئَيستا دةردةخةن ئةوة تايبةت)، بؤضوونَيكى ئايدؤلؤذياوبيركردنةوةيان ئاراستةي هةن طروثَيك كوردستاندا دةسةآلتدارانىميدياكاني لةسةر كة ئةو هاوشَيوةى سانسؤرَيكى دةضَيت ئةوة بؤ

بسةثَينرَيت. ئازاديشدا ميدياى بةسةر دايانناوة خؤيانضإوثإو هَيرشَيكى رَيطةى لة ماوةيةكة ئاراستةية ئةم دةيةوَيت ئازاد، ميدياى سةر بؤ بؤداإَيذراوةوة ثالن بةردةوامءهؤى دةبنة بآلونةكةنةوة كة زانيارييانة ثةيامء ئةو بكات ناضاريانكةموكوإييةكانى هةَلةو لة كوردستان طشتيى راي هاتنةوةى ئاطا بة

دةستةكان. بة دةسةآلت حيزبة حكومةتءطروثةى ئةو ناو لة بيركردنةوةية ئةمجؤرة سةرهةَلداني كة مةزنةي كاريطةريية ئةو هةيةء ثةيوةنديي دةسةآلتداران، ناوهؤشياركردنةوةى لة هةيانبوو كوردستان ئازادةكانى راطةياندنةكوردستان ثةرلةماني هةَلبذاردنةكاني لة كوردستان طشتيى رايهةَلبذاردني نزيكدا ئايندةيةكي لة بةوثَييةى .(٢٠٠٩/٧/٢٥) لة هةَلبذاردن رةوتى ثرؤسةكانى كة لةوةش ناضَيت بةإَيوةيةو ديكةبؤية بَيت، جارَيك ساأل (١٠) جاران وةكو كوردستاندا عَيراقء لةلةمةودوا خؤيانء كةوتوونةتة هةرَيم دةسةآلتداراني ثَيمواية منسنطي ئاراستةى رمةكانيان نووكي توندتر ضإترء بةشَيوةيةكيلة دةيانةوَيت ئةوان دةكةن، ئازادةكان رؤذنامةنووسة رؤذنامةو

سةر ميدياى ئازاد دروستبكةن: رَيطةوة طوشار بؤ سآبؤ بة كؤمثانياكان نةدان دارايي، رَيطة يةكةم: طوشارى رَيطةىطؤظارو دةيان بازاإى خستنة ميديايانة، لةو بآلوكردنةوةى ريكالمئةواني فرؤشي كةمبوونةوةى بؤ ديكة بآلوكراوةى رؤذنامةو

ديكة.ئازادييةكان. سنوورداركردنى دووةم: رَيطةى

زانياريىء هةواألء سةرضاوةكاني وشككردني سَييةم: رَيطةى زانياريى ثَينةداني بؤ حكوميي حيزبيء بةرثرساني بة رَيطةنةدان

ثَيويست ثَييان.كوردستان، ريفؤرمخوازانى رؤذنامةنووسانء لةبةرامبةردارَيطةيان دوو سةنطةردان، يةك لة واقيع حوكمى بة ئَيستا كةبةو تةسليمبوون ياخود رووبةإووبوونةوة، يان لةبةردةمداية،

بؤيان دياريبكةن. دةيانةوَيت هةرَيم دةسةآلتداراني كة قةدةرةىخَيرو لةنَيوان ملمالنآ دةَلــَيــت ثَيمان طــةالن ئةزموونىئةو قوربانيدان، بؤ هةية كةسانَيك بة ثَيويستى هةميشة شةإداطةالني هةيةء ئةوروثادا لة ئَيستا كة ئازادييةى خؤشطوزةرانيء بةرهةمى طرةو، دةخةنة سةروماَليان ثَيى طةيشتن بؤ سَييةم جيهانيجطة تَيكؤشانة، كةواتة سةدة ضةندين قوربانيء دةيان هةزار رةنجي

نيية. ديكةمان لةبةردةمدا ئةَلتةرناتيظَيكى يةكةم، هيض رَيطةى لةكوردستاندا، ئَيستاى هةلومةرجي لــة خؤشبةختانةلة تةنيا ثاوانخوازاندا ئازاديخوازانء لةنَيوان رووبةإووبوونةوةئؤثؤزسيؤني دةكرَيتء ئاشتيانة رَيطةضارةى ديموكراسيء رَيطةىبة بخاتةإوو. ثرؤذةياسا دةتوانَيت ثةرلةماندا لةناو سياسييثةرلةماندا لةناو ئَيستا كة طروثانةى حيزبء ئةو ديكة مانايةكيياساوة دةركردني رَيطةى لة دةتوانن دةطَيإن، ئؤثؤزسيؤن رؤَلىدةسةآلتى لةناو بيركردنةوةية ئاراستةى ئةو باآلدةستيى رَيطربن لةطرنط بة ثرؤذةياسا جؤر دوو خستنةإووى لَيرةشدا كورديدا،

دةزانم:مةرجء هيض بآ لة رَيطةيةوة كة ياسايةك يةكةميان: دةركردنيبؤ تةرخانبكرَيت كوردستان بودجةى لة بةشَيك بةندَيك، كؤتءحيزبةكاني ميدياكانى هةموو ئاشكراية ئازاد. ميدياى يارمةتيدانيلة مووضةكانيان حيزبةكان كاديرةكانى هاوشَيوةى دةسةآلت،

هةرَيم بؤ تةرخانكراوة. بودجةىزانياريى بةدةستهَيناني مافي ياساى دةرضوونى بؤ دووةم: كارهاوآلتييةكي بةَلكو هةر رؤذنامةنووسان، هةر بؤئةوةى نةك بكرَيت،لة بة ئاساني دةيةوَيت كة زانيارييةك جؤرة هةر بؤى هةبَيت ئاسايي

بكةوَيت. دةستي حكومةت غةيرة حكومةتء فةرمانطةكانيثَيويستة ئةوةية ئازاد، ميدياى ئةستؤى دةكةوَيتة ئةوةشىبةشةى ئةو ئةو مةرامانةى ئاشكرا بةشَيوةيةكي روونء لةمةودواراى بؤ بةند دةكةن، كؤتء سانسؤرء داناني بؤ كة كار ناو دةسةآلترَيكخراوةكاني هةميش طشتيىء راي هةم روونبكةنةوةو طشتيى

بةرثرسيارَيتييةوة. بةر بخةنة مةدةنيي كؤمةَلى

ئازادء ئاستةنطةكاني ميدياىبةردةمي ئاسؤكاني دةسةآلتء

مةجيد ساَلح

Page 22: Rozhnama 551

222009/10/13 سَيشةممة (551) ذمــارة [email protected]بؤضــــــوون

سام ئاغا* جةاللي عومةري

سيروان رةشيد نووسينَيكى بةإَيز ئاماذة بةئةحمةد دانا كَيشةكةى بارةى (لة بةناوى(٥٤٦)ى ذمارة لة كة دارايي)، ضاودَيري مةجيدءبآلوبووةتةوة، (٢٠٠٩/٩/٨) رؤذى سَيشةممة لةبدةينةوة نووسةر وةآلمَيكى ثَيويستمانزانى بةوةك نووسينةكةى، ضونكة خاأل بةخاَلى لةسةرزيهنمدا لة ثرسيارةء دةَلَيت: وتةنى نووسةربةثَيى ثرسيارَيكيش هةموو بووةتةوةء قووتبدرَيتةوة، وةآلمــى ــَي دةب سروشت ياساىخاَلةى ضةند بةم وةآلمةكانيان ثرسيارةكانء

دةخةينةإوو: خوارةوةهيض تائَيستا ديوانة ئةم بؤضي ئايا .١حكومييةكانى بةرثرسة لةسةر راثؤرتَيكىكةضي بآلونةكردووةتةوة ميدياكاندا لة هةرَيمثارَيزطاى ديوانى راثؤرتةى ئةم بؤ ئَيستادةزطاكانى ثةيامنَيري بووةتة سلَيمانى

يةكَيتى؟ راطةياندنىدةمانةوَى ثرسيارةت ئةم وةآلمــى بؤديوانى كارةكانى سياسةتى كة بَلَيين،لةإَيى نابَيت (نهَينيية)، دارايــي ضاودَيريداراييةوة ضاودَيري ديوانى سةرؤكايةتى سةر بخرَينة بآلوبكرَينةوةء راثؤرتةكانئاشكرا سايتةكانء رؤذنامةء ــةإي رووثسةرؤكايةتى كة كاتَيكدا لة بةآلم بكرَين،اليةنة بؤ دةنَيرَيت راثــؤرتــةكــان ــوان ديدزة لةوَيوة بةدَلنياييةوة ثةيوةنديدارةكانرؤذنامةو رووثةإي سةر دةخرَيتة دةكاتءلة جار هةندَى هةية، بةَلطةشمان سايتةكان،(واردة)ى ذمارةى مؤرء بآلوكردنةوةدا كاتىئةواليةنةىلةسةرة، كة راثؤرتةكةىبؤضووة،ديوان حاَلةتانة لةم كة دةكةينةوة دووثاتىدةسةآلت بةوةى سةبارةت نيية، بةرثرسبكات، راثؤرتةكانمان بة سياسيي طةمةىهيض لة تائَيستا كة بزانيت، ئةوة دةكةم حةزلةو تةكليفي حكومييةوة حيزبيء بةرثرسَيكىقبوأل بَيتيش ئةطةر نةهاتووة، بؤ جؤرةمانساأل (١٢) بةدرَيذايى بةدَلنياييةوة ناكرَيت،ثَيشكةش جؤرة لةو سيناريؤي ديوان تةمةنىسياسييمان طةمةى ئةطةر ضونكة نةكراوة،قودسييةتى ميسداقييةتء ديوان بكرَيت ثَيسةركةوتوو ئَيستا شَيوةيةى بةم نامَينآء

نابَيت.دانراوة ئةمديوانة كة ثرسيارتكردووة، .٢خةرجىء داهاتء كؤنترؤَلكردنى بؤ بةحساببةكارهَينان، خراث طشتيى لة دارايي ثاراستنىماَلى هةدةردانى بة لة بةر نةيتوانيوة بةآلم

بطرَيت؟! ميللةت طشتيىديوانى كــاري كة ئةوةية، وةآلمةكةى خراث هةموو خستنةإووى دارايي ضاودَيريدووبارة طشتيية، دارايي بةكارهَينانَيكى ماألءبةرضاوى ئةوةى بكةين دَلنيات دةمانةوَيتكةوتووة ــي داراي ضــاودَيــري دةستةكانىكةسايةتىء ــةوةى ئ بَى كةموكوإيي بَيحيزبايةتىء هاوإَييةتىء خزمايةتىءخستوومانةتةإوو، كرابَي بؤ حسابي هتد...بؤكراوةء بةدواداضوونى كاري دواتريشنووسرابَيت ئةطةر نيية، هةَلواسراو خاَلَيكى

نةكرابَيت. بؤ بةدواداضوونى كاريساَلى لة هةية راثؤرتمان نموونة بؤ بــةدواداضــوونــمــان تائَيستا (١٩٩٩)ةوة ناهَينين، لَى وازى لةسةريء بةردةوامةدةستةكانمان جار ضةندين ــةوةى ل جطةطازندة طلةييء هةإةشةء ـــةإووى رووبضونكة ــةداوة، ن كؤَلمان بةآلم بوونةتةوة،بة هةست وابينء كة وادةخوازَيت كارةكانمان

بكةين. لَيثرسراوَيتىبــودجــةى ـــارةى ب ــة ل ثــرســيــارت .٣ساَلدا كؤتايي لة ــوان دي كة ساآلنةوةية،بودجةى كؤتايي حساباتى نوسخةيةكىبارةوة لة خؤي سةرنجةكانى ثَيدرابَيتءئابوورى ئةوةندةى وةزارةتى داراييء دابَيت،ثةسةند لةوَى ثةرلةمانء بؤ ناردبَيت بودجةىئةو جَيبةجَيكردنى جديى وردبينى ئَيمة كرابَيت

ئةستؤ لة ثةرلةمانمان كراوةى ثةسةند بودجةوةك ديوانمانة، سةرةكى ئةركى كة طرتووة،دارايي ضاودَيري ديوانى كاري ثَيدا ئاماذةمانبكاتةوة، بآلوى راطةياندنةكانةوة رَيى لة نييةسيء (تةنيا دؤالر مليؤن (٣١) مليارء (٤٩) كةبودجةى نؤ مليؤن دؤالر)ة لة ضلء مليارء يةكثارَيزطاكان ثةرةثَيدانى بؤ بودجة طشتيىءبآلوى هةرَيمةوة، هاتووةتة االقاليم) (تنميةضؤنييةتى لة كوردستان خةَلكى بؤ بكاتةوةوةك بةكارهاتووة؟! لةضيدا خةرجكردنىءكارة ئةم ــوان دي ئةطةر كرد ئاشكرامانخؤي دةسةآلتى سنووري واية ماناى بكاتديوانى سيستمى لة ضونكة ــدووة، ــةزان بخةرجكردنى ضؤنَيتى نيية داراييدا ضاودَيريرووثةإي لةسةر بآلوبكاتةوة ثارةية ئةو

رؤذنامةكان.ديوانى بؤضي كــردووة ثرسيارت .٤ناو هةَلناقورتَينَيتة خؤي دارايي ضاودَيري(٨٤٠) لةو ناكؤَلَيتةوة حيزبييةوةء كاريضل سةدء هةشت (تةنيا دؤالرةى مليؤنثارةى لة يةكَيتى ثارتىء كة دؤالر)، مليؤن وردبينى دةدةن؟ هةدةري بة ساآلنة ميللةتدارايي) ضاودَيري (دةزطاى ئيشي كارةدا لةوــي داراي ــري ضــاودَي ديــوانــى نــةك حيزبة،

حكوميى.بة ثَيويستى كة ديكةت، ثرسيارَيكى .٥وةزيرء (١٥٠) كة بةوةى، سةبارةت وةآلمةرابردووى كابينةى (٥) وةزيرانى سةرؤكلةمانة كام هيض تؤبَلَيى هةبووة، حكومةت

نةبووبن؟! طةندةألضاودَيري كاري دةضين كة ئَيمة، بةَلَيدةزطايةكى حكومى لة دةدةين دارايي ئةنجامدروســتء ــتء راس بنةمايةكى لةسةر دا بإيارء ياساء بة ثاَلثشت ــة ــةروةران دادثلةو ئةمانةن ثَيضةوانةى ئةوةى إَينماييةكان لةسيستمةكةدا سنوورةىبؤمانديارىكراوةلةسةر هةية راثؤرتمان ناثارَيزينء دةستوةزيرةكانء تا حكومةت سةرؤكى كارةكانىبةإاشكاوانة وة بةرثرس، بضوكترين تاخؤمانء بوَيرانة نووسيونء لةسةرمانراثؤرتء خامةمانراستييةكانماندركاندووة،حاَلةتةن، ئةو شاهَيدى راثؤرتةكانمان وةآلمىراثؤرتمان بةرثرسان لةسةر لةوةى جطةئةنجام طةندةَلييان كاري كة بةرزكردووةتةوةديوانى بيناى لةناو ئاطاداريتان بؤ دابَيت، ضاودَيريداراييلَيكؤَلينةوةمانلةطةألضةندينئيدارةى (٤)ى كابينةى لة كــردووة وةزيررةخنةمان راثؤرتةكاندا زؤربةى لة سلَيمانيدا،نةبووبَيت طونجاو كة طرتووة، بإيارَيك هةر لةئةو ئةطةر ئينجا طشتيدا، بةرذةوةندى لةطةألئةنجومةنى وةزيران سةرؤكايةتى بإيارانة لةئابوورى داراييء وةزارةتى يان دةرضووبَيتديكة، دامةزراوةيةكى هةر وةزارةتء ياننةحكومةتء كردووة كارانةشمان ئةم كةسةر، لةطةأل نةخستووينةتة نةحيزب فشاريهةميشة دارايي ضاودَيري ديوانى ئةوةشدا قبوَلكردووةو رةخنةى بةسنطفراوانييةوةطلةييةكى تَيبينىء هةر بايةخيشةوة بةكوردستانةوة خةَلكى لةاليةن كة وةرطرتووة،بةو ديوان ضونكة كرابَيتةوة، رووبــةإووىثَيش خةَلكى طازندانةى طلةييء رةخنةءثَيمان كة كارةي، ئةو دةتوانين دةكةوَيتءبكةينةوةء روون خةَلكى بؤ سثَيردراوة سنووري يةكانيانةوة طلةيى رةخنةء لةميانةى

بخةينةإوو. دةسةآلتمانكة بةوةى، سةبارةت ثرسيارةت ئةم .٦نةوتييان طرَيبةستى (٢٧) يةكَيتى ثارتىءدؤالر مليؤن (٧٥٠) لة زياتر ئةنجامداوةءوةرطرتووة، (كؤمؤيشن)يان شيرينى وةكبيستوومانة، راطةياندنةكانةوة إَيى لة ئَيمةهةولَير ــي– داراي ضاودَيري ديوانى بةآلموردةكارييةكانى لة وردبينيية، لةو بةرثرسةكؤنتراكتانة، ئةو لَيكدانةوةى طرَيبةستانةء ئةوكؤنتراكتة هةموو ئةو نا! يان ياسايي بن ئايا كةهةولَيردا ثارَيزطاى سنووري لة نةوتيانةثارَيزطاى سنووري لة نةك دراون، ئةنجامضاالكييةكانى كاري سنوورى كة سلَيمانى،

ديوانمانة.ثةرلةمانى (٢٠٠٨/٥/٢٦)ةوة لة .٧بإياري نوَى ياسايةكى بةثَيى كوردستانتائَيستا بةآلم كاركردنء يةكطرتنةوةى داوة،يةك ديوانة دوو ئةم نايةوَيت ثارتى يةكَيتىء

بطرَيت؟كة حكومةتة، دةســةآلتــى كــاري ئةمة ئَيمةش يةكطرتنةوةيان، بؤ بكاتةوة جةختكة مةبةستة، ئةو بؤ تياية ئامادةباشيمانملكةضي بإيارَيكدةرضوووةكضؤنهةميشة

هةر بووين، حكومةت بإيارةكانى ياساءيةكطرتنةوةى ياساي ملكةضي ضةشنة بةو

دةكةين. جَيبةجَيى دةبينء ديوان هةردوو٨.وةكئاماذةت ثَيكردووة بةوةىدةسةآلتطةندةَلكارانةى رووخساري جوانكردنى بؤئةم دروســتــكــردووة، ديوانةى ئةم خؤي داوةتة كارتؤني) (دةزطايةكى بة دةزطايةشت

قةَلةم.بإيار كة دنيا، دةسةآلتةكانى هةموو ديوانى سةرؤكايةتى دامةزراندنى لةسةردةدات نةزاهة يان دةستةى دارايي، ضاودَيريثَي خؤي رووخساري بةجَييةء زؤر بإيارَيكىثَى ديموكراسيي سيمايةكى دةكاتء جوان ديوانء بة ثةيوةندى ئةوةندةى دةبةخشَي،لةوةدا، ضوويت بةهةَلةدا هةية كارةكانمانةوةديوانَيك ضونكة كارتؤنى بَيت، ديوانة ئةم كةثَيى بَيت، راثؤرت (٢٥٣٠) لة زياتر خاوةنىئاشكراكردنى كارتؤنى؟! ديوانى دةوترَيتلةسةر كة ياساييةكان، الدانــة طةندةَليىء بةرثرس، بضوكترين تا باآل بةرثرسَيكيديوانمانةوة لةاليةن ويذدانةوة بة بوَيرانةءكارتؤنيية؟! ديوانَيكى ئةمة دةكرَين، ئاشكرادةدةن، ئةوة شاهيدى راثؤرتةكانمان وةكاراء ديوانَيكى دارايي ضاودَيري ديوانى كةكارةكانى تــرس بــَى هةميشة لَيهاتووةءوردبينيىء كاري لة جطة ئةنجامداوة، خؤيثَيشنيازء راسثاردةء طةندةَليى دةرخستنىدامودةزطاكانى لة هةَلسةنطاندنيشمان لة كةموكوإييةك هةر ئةنجامداوة، حكومةتدابةجَيكار اليةنى جَى ئةوا هةبَيت لَيثرسينةوةداديوانى ضاودَيري نةك بةرثرسة لَيى، (تنفيذى)دةرخستنى حكومةت بؤ كارمان ئَيمة دارايي؟!حكومةت مةرجَى بة طةندةَلكارانة طةندةَليىءراثؤرتةكانمان بة كار بَيتء هاوكارمانطةندةَلكاراندا تَيوةطالنى كاتى لة بكاتءبكاتء ياسا جَيبةجَيكردنى بؤ ئاسانكارييتَيوةردان دةست بثارَيزَيتء ياسا سةروةريبؤ ئاسانكاريي نةكاتء دادطادا كاروباري لةلة ضاوثؤشي نةكاتء طةندةَلكاران بةردانىكة ئةنجاميانداوة، كة نةكات، تاوانةكانيان

دةوَلةتة. ماَلى هةدةردانى بة ئةويشكاك نووسينةكةى ــى وةآلم لةميانةىيةك إؤشنايى دةكةين حةز سيروانةوة،كاك نةوشيروان بةإَيز سةر وتةكانى بخةينة(٥٩٧)ى رؤذنامة ذمارة رؤذنامةى لة مستةفا، كة(٢٠٠٩/٩/١٥) رَيكةوتى لة سَيشةممة رؤذىلة كة داوة، ئاماذةى تيايدا بآلويكردووةتةوةءهةية، دةزطا يةك تةنيا ئَيمةدا «كوردستانةكةىحيزبداية)ء كؤنترؤَلى لةذَير دةزطايةش ئةوثَيويستة دارايي ضاودَيري ديوانى (دةزطاىبنضينةى لةسةر ثيشةيي بنضينةى لةسةربَياليةنى لة جؤرَيك بنضينةى لةسةر عةدالةت

بكرَيت». دروست وآلتدا كاروباري لةكة ديدوبؤضوونانةى، ئةو وةآلمــى بؤكؤنترؤَلى لةذَير دارايي ضاودَيري ديوانىكاك براى بةإَيزم ئةشَي بَيت، دةَلَيم: حيزبداديكة كةسَيكى هةر لة مستةفا نةوشيروانلةذَير هةرطيز ئَيمة كة لةوةبَي، ئاطاى زياتر

نين. هيض حيزبَيكدا نةبووينء كؤنترؤَليبؤراستىئةوقسةيةءبؤوةبيرهَينانةوةش،

دةكةم: ئةم خاآلنة ئاماذة بؤبإيارةكةى (١٥) دةرضوونى كاتى لة .١بةإَيزتان ماَلى لة كة هةرَيم، سةرؤكايةتى بريكاري بةندة دةكــرا، لةسةر وتووَيذيان كاك و بوو ئابوورى ــيء داراي ــى وةزارةت(ي.ن.ك) سكرتَيري جَيطري نةوشيروانيشحيزبي من تةنيا كؤبوونةوانةدا لةو بوو،بوون، حيزبي هةموويان ئةوانيتر نةبووم،بةثَيى تةنيا بإيارةكانمان، ئةوةشدا لةطةألهةر ئــةطــةر ــوو، ب رَينماييةكان يــاســاء هةر بةندة لَيهاتبَي، حيزبي بؤنى بيروإايةكيشكارَيكى ئةوةبوو ياسا، حوكمى بؤ دةطةإايةوةباشمانكردبةكةمكردنةوةىسةرفياتءدانانىموستةشارء بةإَيوةبةرى ياسايي بؤ مةرجىباري توانيشمان هتد، ... شارةزاء طشتيىءبة بكةين ضاك تاإادةيةك حكومةت ئابوورىترشيق)، (ترشيدء خةرجيدا لة دةستطرتنةوةياداشتَيكى لةإَيطةى بإيارةش (١٥) ئةمجةالل، مام بةإَيز بؤ ئاراوة هاتة بةندةوةزةنطى لة (طوَيم نووسيبووم تيايدا كة

حكومةتدا. خةتةرناكيية) لةلة زؤرَيك بؤ زيان بة ئيجرائاتانةش ئةو

طةإايةوة. حيزبييةكان بةرثرسةبة كة ثَينجةم، كابينةى ثَيكهاتنى بؤ .٢بيرؤكةى ئةوة ناوبرا، يةكطرتوو كابينةىوةزيرةكان دانانى بؤ كة بــوو، جةنابتانضاودَيرييان ديوانى ثةسةندكردنى راء

ثاكى بةإاستىء ثشت ــا وات لةسةربَي،ديوانيش بةسترا. راثؤرتةكانمان دادثةروةريبؤ اليةنطيريكردن بةبَي ئةمانةتةوةء بة راثؤرتةكانى بةرثرسَيك هيض ثاَلَيوراوىسآ جةالل مام جةنابي بوو ئةوة ثَيشكةشكرد،ثاَلَيوراو، يةك جةنابيشتان هةبوو، ثاَلَيوراوىتَيبينييان ئةوةى لةسةر هةرضواريان بةآلمكةسيان راثؤرتةكانماندا، لة هةبوو لةسةركاك يةكتربينينَيكدا لة ئةوةبوو وةزير، نةكرانةهةبوو، ثاَلَيوراوم يةك من ثَييوتم؛ نةوشيروانوةآلمدا لة كةوت! راثؤرتةكانتان بةر ئةويشثَيويست وتتان بنَيرم؟ بؤ راثؤرتةكةيت وتم:راثؤرتةكانتان دةزانم ثَيتانةء ئيمانم من ناكاتنةزاهةتةوة مسداقيةتء ــةإي ــةوث ئ بة

دةينووسن.ساَلى (٢٠٠٥)ء هةردوو لة ماوةيةك ٣. بؤ(حكومةتَيكى بضووك حكومةتَيكى (٢٠٠٦)نــةوشــيــروان ــزان ــةإَي ب لــة كــة مصغر)، داراييء وةزيري فةتاحء عومةر مستةفاءثَيكهَينرا، بةندة راذةء ئةنجومةنى سةرؤكىدةكرد، جةنابتان ماَلى لة دانيشتنةكانمانبوو، بةندةوة رةخنة لةاليةن زؤري ثَيشنيازءئةوةبوو ضاودَيري، ديوانى سةرؤكى وةكبووبَي لة دوور كة نةضةسثاند، هيض كارَيكمان

رَينماييةكان. ياساءضاودَيري ديوانى تةالرةكةى لةبارةى .٤نامةى بة زؤرمــان، طوشارَيكى داراييةوة،سةيد دلَيري كاك بةهؤي جةالل مام بةإَيزسةرؤكى جَيطري نووسراوى بة مةجيدةوةءخراية فةتاح)وة (عومةر كاك حكومةت،(٢٢٧) كة تــةالرة، ئةو ضؤَلكردنى بؤ سةرئَيمة دةكةن، تَيدا كاري ديوان فةرمانبةرىكاك هةرضةندة ــكــردةوة، رةت داواكــةمــانسياسييةء قيادةى بإياري ئةمة وتى: دلَيرسياسييةوة قيادةى لةسةرو جةالليش مامئاطاداري جةنابتان لةوةى جطة بإياريداوة،

بوون. داواكة وردةكارييحيزبدا كؤنترؤَلى لةذَير بةندة ئةطةر جائايا هةبَي؟ هةَلوَيستةى ئةو دةيتوانى بواية،

نيية؟! ديوان سةربةخؤيي ئةوةكة لةبيريبَي، نةوشيروان كاك دةبَي .٥دةكــردمء ثَى راى ثرسء شت هةندآ بؤ منيش دةدام، ثيشان طرنطيشي هةندآ شتىكة هةبووة، خؤمم ــازادى ئ راى هةميشةبةإَيزى، راى لةطةأل بووة جياواز جار طةلَيبووماية، حيزبدا كؤنترؤَلى لةذَير ئةطةر جالة ضونكة بةآلم راستة! بةَلَي بَلَيم هةر دةبوايةنةكردووة، قبووأل كؤياليةتي تةمةنمدا هةمووتةنانةت ياسا، خؤمم طرتووة بة راكانى رَيزىجارَيك ضةند جةالليش، كة مام بةإَيز بةرامبةربرادةريش هةندَى وانيية)، (هيض ثَيموتووة:(هيض) مةَلَي وتوويانة لَيطرتوومء رةخنةيانلة سةركردةيةك سةر وتوومة ئةوةى منيشبةضاكء كة دةوروثشتةكةيةتى، دةشَيوَينَى،كاتَيكدا لة قوربان، بةَلى دةَلَين؛ هةر بةخراثوة كــردووة، مناقشةم بةدَلسؤزييةوة زؤربةسةردا هةَلةى بيروبؤضوونى نةمهَيشتووة

تَيثةإَينن.بنةماَلةكةى بةندةء نةوشيروان كاك .٦دةزانَيت زؤرباشيش وة دةناسَيت، زؤرباشــيء داراي وةزارةتـــى بريكاري ثؤستى كة فةرز كرا، بةسةردا ديوانم ثؤستى سةرؤكىموافق هةر كرا لةطةَلدا زؤرم محاوةالتىتةلةفؤنى طوشاري لةذَير دوايي تا نةبوومكرد، قبوَلم رةغبةت بةبَي جةاللدا مام جةنابيبةآلم بؤ شاهيدن، د.بةرهةم كؤسرةتء كاكئَيوةش بؤ بنةماَلةكةمء خؤمء رووسوري

شةرمةزاربن. كة ثَيى نةكرد كارَيكمنزيك كــةوا ثؤستةكةمدا هــةردوو لة دؤالر دينار، يةك يةك دة ساأل، لة دةبَيتةوةلة نة حكومةت لة نة تائَيستا زياترم يان مووضةكةم، لةو حيزب وةرنةطرتووة، جطة لةدوو بة بوو، الواز حكومةت دارايي كاتةىمووضةكةم كة داوامكرد، رةسميى نووسراوىلة ــراوة ــووس ن دوو ــةو (ئ كةمبكرَيتةوة

روونكردنةوةكانى ديواندا بآلوكراونةتةوة).هةبووة ضيم ئاطادارن وةكو هةروةها لة رؤذةى ئةو حكومةت، بة بةخشيومةنيم يةك مةتردووجا دةردةضم خاوةنى وةزيفةكة دةزانن، باش جةنابتان ئةرز، ء خانوو لةتةنانةت بووة، ضةندةها خانوو خاوةنى باوكمداخلى لةطةأل شارة ئةم قوتابخانةى ضةندةهابةآلمئَيستا كضانءكوإانخانووى باوكم بووة،لةذَيرخانَيكى بةَلكو كرَيضيية، نةك خوشكَيكمبة دةمتوانى مَيردةكةى، لةطةأل كرَيضيدايةشوقةى يان حكومةت، خانووى تةلةفؤنَيك خانةنشين تازة خوشكم هةمان وةربطرم، بؤ

بؤ بوو، سةرةتايي مامؤستاى كة كــراوة،ئَيستا قوتابييةكةى قوتابي جةنابتان، ئاطاداريتةلةفؤنَيك بة دةمتوانى ئةويش موفةتيشةية، بةندة مةبدةئي ئةوة موفةتيشة، بةآلم بيكةم بةمايةوة تا خانةنشين هةر بة مامؤستايي نيية،

كرا.حيزبيء بةرثرسة كام لة نةوشيروان كاكداخةوةء بة ئةمانةيان كردووة؟! حكومييةكانزؤربةى كرد باسم ئةمانةى ثَيضةوانةى بةخانوو خةريكى حكوميى حيزبيء بةرثرسانىئةجنةبي ئةساسي بة دروستكردننء تةالر ءدةيإازَيننةوة، وآلتةوة دةرةوةي لة هَينراومةسبةح، عةزبةء باخاتء لةباخء جطةبؤية وآلت، دةرةوةى بؤ سةفةرات هةروةهارةطى كوردستاندا لة طةندةَليى سةرةنجامدا لةتوانجء تانةء جَيطةى بووةتة كة داكوتاوة،

ميللةتةكةمان. ناإةزاييدارايــيء ضاودَيري ــاى دةزط راستة .٧لة بةآلم ثَيكيهَيناون، حيزب وةزارةتةكاننيزامة هةموو مةلةكيدا، نيزامى غةيريكورسييةكان، زؤرينةى ثةرلةمانييةكانثَيكدَينَيت، حكومةت دامودةزطاكانى حكومةتءلةاليةن ثؤستَيكى كة كةسةى ئةو بــةآلمبةرثرسة ئةو ـــت، دةدرَي ثَى حكومةتةوةلة دةبَيت ميللةتةكةى، موَلكى بة دةبَيتتةنيا نةك بكات، ميللةت بؤ كار كارةكانيدا روانطةيةوة لةم هةر ئَيمةش حيزبةكةى، بؤهةربؤية اليةنيى، بةبَي ــردووة، ك كارمانلةطةأل ضاوثَيكةوتنَيك ضةند لة بةإاشكاوىخزمةتةء من الى وةزيفة رؤذنامةكان وتوومةبةرزو مووضةى ناونيشانء نةك مَيذوو،لةم ئيمتيازاتانة خؤم كة تاتوانيبَيتم ئيمتيازات،بةندة الى شتانةى ئةو دوورخستووةتةوة، ثاكيى، بةزةيي دةست خؤم، ثيرؤزة، (مَيذووىلة دادثةروةريي دةرةتاندا، بَى هةذارانء بةوةفا، نيشتمان، كارء خؤشةويستى كاردا، رقء ثَيضةوانةوة بة دَلسؤزيى)، جدييةت،خةَلكء ماَلى موَلكء لة (ضاوبإينة لة كينةم،نؤكةريء خؤبةزلزانين، دزى، حكومةت،ثــةردةى ذَيــر لة ســةرو، بؤ ماستاوكردنخةَلكء ماَلى موَلكء داطيركردنى دةسةآلتدا،مشةخؤرء كاسةلَيسء هةروةها حكومةت،

بار). بَى هةلثةرستءكاكنةوشيروانلةبةر ئةمهةمووهؤيانةى،هةيةء تةمةنَيكم لةوةى جطة باسمكردن، كةتؤ تةمةن لة ساأل بة (٣) بة كة دةزانن، خؤشتانكؤيلةيى تؤبَلَيي لةم دوا تةمةنةمدا طةورةترم،بكةم! كار حيزبدا كؤنترؤَلى ذَير لة بكةمء قبوألجَى بةجَى خواردم ثيرؤزةى ئةو سوَيندة وةثشتبهخوا بةم زوانةش لةوةى كة جطة نةكةم!بؤتانء هةية زؤرم رَيزَيكى دةبم... خانةنشينسةرؤكى ديوانء بة ثَيشووتان متمانةى بؤكة دَيرينةى برادةريية ئةو بؤ هةروةها ديوان،

.. ثَيشوو ساَلى ضةندةها بؤ دةطةإَيتةوةكة دةزانين ثَيويستى بة وتةمدا، دوا لةبكةينةوة، دووثات راستيية ئةم ديكة جارَيكىدارايي ضاودَيري ديوانى سةرؤكايةتى كةلَيثرسراوَيتيكردن بة هةست بــةوثــةإيطةلى بـــاآلى ــى ــدي ــةرذةوةن ب بــةرامــبــةر ئةركة نيشتمانثةروةري طيانى كوردستانءلةسةر داوة ئةنجام خؤي سةرةكييةكانىياساء بة ثشتبةستن بة راستى بنةماى دةسةآلتى لة تةرةفطيريي بَى عةدالةتء هةر لة كؤنترؤَلكردنمان لة دوور سياسييء ئةوةى بَى بووبَيت هةركةسَيكةوة اليةنء حسابي لةسةر طيرابَي كةس خاتري زؤر كةمءكة بةردةست، دؤسييةكانى راستيى ذمارةءثاراستنى سةرةكى هؤكاري ئةمةش هةرديوان كارةكانى سةركةوتنى سةربةخؤييءرايبطةيةنين خؤمانة مافي هةروةها وة بووة،هةموو لة بووة بةدةر كارةكانمان سةرجةمىلة حكوميى ياخود حيزبي فشارَيكى جؤرةراشكاوانةش بووبَيت،ء ثلةوثايةيةكدا هةربةَلطةيةك هةركةسَيك ئةطةر رايدةطةينينديوان كة البَيت، زانيارييةكى جؤرة ياخود دةزطاكانى با دةستداوة لة خؤي اليةنيى بَىئةوةى بؤ بكاتةوة ئاطادار لَى راطةياندنىبارودؤخةى لةم كة نةبَيت، قسة هةر تةنياتةنيا بةستووةو نائاسايي رَيضكةى ئَيستاداناشيرين ثَى كوردستانى طةلى كوردستانءضاالكييةكانى كارء ثَيضةوانةى بة دةكــرَي،دذايةتى ــةردةوام ب كة ضاودَيري، ديوانى

دةكات. طةندةَلكاران طةندةَليىء

دارايي– ضاودَيري ديوانى سةرؤكى *سلَيمانى

١٠ / ١٠ / ٢٠٠٩

سياسييةوة ملمالنَيى نةخريَتة دارايي ضاودَيري ديوانى با

Page 23: Rozhnama 551

شكور* محةمةد جةمال ئةندازيار:

رؤذنامة رؤذنامةى لة كة بابةتةى، بةو ئاماذةلة (٢٠٠٩/١٠/٦) سَيشةممةى رؤذى (٥٥٠) ذمارةكورد لة (بةرثرسانى ناونيشانى (١٠)دا بة الثةإةدةدةنةوة؟) ثرسيارةكان وةآلمى ضؤن كةركوكنووسراوة، جةمالةوة هيوا كاك اليةن لة كةبة هاتووة ناوم كة بةرثرسَيك وةك لَيرةوةكةركوك شارةوانيى بةإَيوةبةرى سيفةتى

وةآلمت دةدةمةوة: بةمشَيوةيةرؤذى لةيةكةم خَيزانةكةم خؤمء وةك منطةإاوينةتةوة يةكجارى بة ئازادييةوة ثإؤسةىنة مةبةستمان طةإانةوةيةش كةركوكء بةم بؤتةنيا كةسدا، بةسةر منةتكردنة نة لَيدانةو ثؤزبة ئةمشارة خةَلكى كةسَيكى وةك ئةوةندةيةتا بطةإَيمةوة بووة مةبةستم خؤم قةناعةتىخودى خؤمءماألءمنداَلةكانيشملةطةألخؤشىءدواى بذين. خةَلكةكةيدا شارةكةمء ناخؤشىبةإَيوةبةرى ثؤستى كةركوك بؤ طةإانةوةمبة نازانم ثَيويستى بة وةرطرتووةء شارةوانيمثؤستة ئةو وةرطرتنى ضؤنَيتيى باسى درَيذى ثؤستي ديكة كةسي زؤر هةروةها بكةم،لة طةإايةوةء بةإَيوةنةضوو، بؤي ــةو درايوةرطرت، بةرزتري ثؤستي هةرَيم حكومةتيبةآلم بكراية. لةطةأل لَيثَيضينةوةي دةبواية كةئايا ئةم ثؤستانة كة بةرامبةر بةو ثرسيارةت،ئةطةر طةياندووة؟ كورد بة سووديان ضةند تاسياسيى موزايةدةى خانةى لة ثرسيارةكةتكة لَيبكةم داوات دةبَيت ئةوا بخةمةوة، دووركةركوكء خةَلكى رووبةإووى ثرسيارةكةتكةركوك كــوردى فةرمانبةرانى بةتايبةتى فةرمانطةكةماندا لة هةر ضونكة بكةيتةوة،دامةزراوةو ئةم شارة لة كوردي زؤر رَيذةيةكينةتةوةكاني كوردو دةركراوي لة زؤر رَيذةيةكيئةو هاندانى ثاَلثشتىء بة طةإاونةتةوة ديكة بة دةكةيت باسيان جةنابت بةرثرسانةي كة كاتى فةسَلكراو، كوردى سةدان فةرمانبةرىطةإاونةتةوةء بة فةسَلكراون ناهةقى بة خؤى سةرةإاى ئةمة جَيبةجَيكراوة، ثإؤذة سةدانلَيرةدا كة ديكة، ئيشى دةيان دامةزراندنء دةتوانيت نابَيتةوةء باسكردنيان جَيطةىطؤظاري(شار)ي ذمارةكاني بؤ بطةإَييتةوةكــارو ناميلكةي ــوكء ــةرك ك شــارةوانــيــيبة دةبينيت كة كةركوك ثارَيزطاي ضاالكييةكانيئةوة ئيدى كراوة، كارَيكي زؤر كةم بودجةيةكيمن بَيت ئةطةر بةإَيزتان مةبةستتان ئةوة نازانم،كوردستان هةرَيمى سةر بطةإَينمةوة كةركوكبكةم كةركوكة وَيرانة ئةم بةقودرةتي قادر يانهةمان ميانةى لة هةر بدة ئيجازةم دوبةي. بةبكةم: ئاإاستة ثرسيارَيكت ضةند منيش بابةتدا،كةركوك دةسةآلتةكان لة جةنابت دةزانيت ئايائةوةيت ئاطادارى كَيوةن؟ ئايا دةست بة ضؤننءبةغداوة دَيت لة كةركوك بودجةى تا ئَيستا كةموتَلةقى بة مةسةلةيةدا لةم كةركوكء بؤساآلنة بةغداء رةحمةتى بارى ذَير كةوتوينةتةمةتةَلى هةَلهَينانى ثاشقولء بة سةدان دةيانء بةكةركوك؟ دةطاتة كةَلةشَيرةكة، بودجة هَيلكةىئاستَيك ض تا بةغدا وةزارةتةكانى دةزانيت ئايابةرثرسة هةموو لةو دةكــةنء دذايةتيمان بكات، ثشتطيريمان نيية كةسَيك تائَيستا كوردةبؤ ضاَلهةَلكةندنين خةريكي ثَيضةوانةوة بةوَيرانى باسى جةنابت لةمانة، بةدةر يةكتري؟رذَيمةوة، لةاليةن كردووة كةركوكت شارىكةركوكء هاتويتةتة تائَيستا نازانم بةآلمبةتايبةتى كة ئةوةيت ئاطادارى يان بينيوتة،لة ثةراوَيزخراوبوون كوردنشينةكان طةإةكةهةموو لةو دةزانيت يان رذَيمدا، سةردةمىيةك تةنيا تةنانةت كةركوك كوردييةى طةإةكةبَيت، شار جوانكارى بؤ نةبوو تيا باخضةى بؤضوونى بة ئةى خةَلك؟ حةسانةوةى بؤ يانديكةى ثإؤذةى باخضةو ضةندين تائَيستا تؤطةإةكانة ئةو بؤ ئَيمةوة لةاليةن جؤر جؤراوسةردانَيكى دةتوانيت جةنابت ئةنجامدراوة،نوَينةرَيكت بؤئةوةى بكةيت شارةوانييةكةمانباخضةو جادةو هةموو ئةو بنَيرين بؤ طةَلدا لةثارَيزطاي ئَيمةء لةاليةن كة ثإؤذانةى ثاركءماوةى بؤ دةزانيت ئةى كراون، كةركوكةوة شارةواني ثارَيزطاو ئةنجومةني مانطَيط ضةندشوَينَيك ضةند تا بَيوضاندابووين هةوَلى لةديكة نةتةوةكانى رةزامةندى بة شةرعىء بةلة تا ئاوارةكان، نيشتةجَيبووني بؤ وةربطيرينئةنجامدا بة سةركةوتوويى كارةكةمان كؤتاييداخزمةتطوزارييةكان، طةياندنى سةرةإاى ئةمةئةوان بؤ باشيش ثإؤذةيةكى ضةند تائَيستاكة بضَيت بير لة ئةوةشمان نابَيت ئةنجامدراوة،بةغداوة لةاليةن هةر ئاوارةكان خزمةتكردنى بؤ

كورد دوذمنانى نةخَير، ناكرَيين، موحاسةبةسةر خستووةتة شةوءإؤذييان كةركوك لةخزمةتطوزاريى ثَيشكةشكردنى لة رَيطا تا يةككَيشةى بةو مةبةستة بطرنء هةميشة ئاوارةكانسةرماندا. بة دةبةشنةوة تؤمةت جؤراوجؤرءنادةم خؤم بة رَيطة هةرطيز خؤمةوة لةالى منكةموكووإيمان كةركوكدا شارى لة بَلَيم كةدةبَيت بةآلم شةريفة، شامى كةركوك نييةءبؤ طةإاينةوة ئَيمة كاتَيك بزانرَيت، ئةوةشرانةخرابوو، بؤ سوورمان فةرشى كةركوكبيناى تةنانةت يارمةتىء نة بودجةو نةسةيارةو سوتَينرابوون، فةرمانطةكانيشمانئَيستاش لةاليةن..! ئاوديوكرابوون ئامَيرةكانيشكةموكووإيي، لة نيية دةر بة كةركوك شارىبةإَيوةبةرى بةرثرسء هةموو هةر بةآلمسةرةإاى ئةمة نين، بةرثرس لَيى فةرمانطةكانعَيراق ديكةى شارةكانى كةموكووإيى ئةوةىمن نيية، كةمتر كةركوك كةموكووإييةكانى لة

٢٨ / ٩ تا ٣ / ١٠ لة لة لةمإؤذانة خؤم خودىجادةى يةك عَيراقة، ثايتةختى كة بووم بةغداوَيرانء ثإة تةواو شارَيكى نابينرَيتء باشى تيابوونى لةطةأل خاشاك، خؤألء زبألء طردؤَلةى لةبةرثرسانة بة ثةرلةمانتارء وةزيرء ئةو هةمووثَيدةضَيت دةوَلةتيشةوة، حكومةتء سةرؤكىنَيوان ناكؤكييةكانى رؤذنامةكاندا لة جةنابتخوَيندبَيتةوة، ثارَيزطات ئةنجومةنى ثارَيزطارويةك تةنيا كةركوك شارةوانيى وةك من بةآلمثإؤذة بةغداو بؤ نةطةإاوةتةوة بودجةم ديناردةتوانيت كراوة، شارةكة بؤ زؤريش طةلَيكى

بكةيت. بؤ بةدواداضوونىثرسيارَيك ضــةنــد وروذانـــدنـــى ــاش ثضةندة هةر دادطــا!!! بة بدرَيين داواتكردووةيان دادطا، بدرَيتة كآ ديارنيية لةوةداية سةير بةم كةركوكيان كة بَيت كةسانة لةو مةبةستتوشكت تةإء لَيرةدا جةنابت طةياندووة، حاَلة طإتَيبةردانيان، بؤ خانةيةكةوة خستووةتةهؤشدارى دةمةوَيت ئةوةشدا لةطةأل بةآلماليةن زؤرة مةملةكةتةدا لةم كة بدةمآ ئةوةتسةرةإاى ئةمة بكات، لةطةَلدا لَيثرسينةوةمان تاناشرين ئيدارة حيزبييةكان، لَيثرسراوة ئةوةىنييةء ــاردا ب لة هيضيان خؤشيان ــةنء دةكئيدارةيان هاوكاريى بضوكترين تائَيستابوون بار تةنيا كة لــةوةى جطة نةكردووة،بؤ ثةيوةندييةكانيان زؤربةى بةسةرمانةوةءتؤمةت بووةء خؤيان شةخسى بةرذةوةنديىبارتةقاى بة بةسةرماندا بةخشينةوةيشيانشةخسييةكانيان داواكاريية باآلنسى راييكردنىمةبةستى بةغدا بة بةآلم دامودةزطاكانى بووة،وا جارى فرياناكةون، طةَلماندا لة لَيثرسينةوةبةغدا بؤ نةطةإاوةتةوة ليذنةيةك هَيشتا هةبوودواداضــوونء بة بؤ هاتووة ديكة ليذنةيةكىدائيرةى دارايــى، ضــاودَيــرى لَيثرسينةوة،وةزارةت، دةستةى تةفتيشي تةفتيشى طشتيءهاوشَيوة دامودةزطاى دةيان ئةمانةء نةزاهةءبةغداوة لة تؤَلةسةندنةوة بةمةبةستء كةكةركوكيش تايبةتةكانى ليذنة باسى دةنَيررَينءبإوا بةوثةإى شارةوانيى وةك ئَيمة ناكةين،ناترسينء لَيثرسينةوة لة بةخؤبوونةوة،لة ثَيشوازى ياسايى شَيوةيةكى بة ئامادةينثشكنينء مةبةستى بة بكةين ليذنة دةيــانئةو هةموو بةدواداضوونى ضاودَيريكردنء

لةاليةن ٢٠٠٩ تا ٢٠٠٣ ساَلى لة كة كارانةىخاَلى يةك تةنيا ئةطةر ئةنجامدراون، ئَيمةوةتؤمار كةركوك شارةوانيى لةسةر ياسايى ناموو باريكترة لة ملمان كاتة ئةو ئةوا ئَيمة كرا،بة مةرجَيك بةآلم ياسايية، نا كارة ئةو بةرامبةر

بَيت. سياسي بَيمةرامي بةويذدانء ليذنةىنازانم دةكةيت، ئيدارة باسى كة دواجــاربة يان رؤذنامةكاندا خوَيندووةتةوة لة ئةوةتنيية خراث بةآلم كةوتووة، طوَيت بةر رَيكةوتوا واقيع بَلَيم: روونبكةمةوةو بؤ ئةوةت ئةطةرالوازة، كةركوك ئيدارةى كة بةداخةوة زؤر نيية،ثإوثاطةندانةدا ئةو هةموو طذ بة دةبوو ضونكةبة ئيدارةكةء ثاأل دةدرَينة كة بوةستايةتةوة هةموو وةآلمي نةكردايةء قةبوَلي جورئةتةوةثلةوثايةيةكدا هةر لة بدايةتةوة خةَلكانةي ئةوكة دةكةن تاوانبار ئَيمة دوورةوة لة بوونايةء

نةديوة. كةركوكيان هةندَيكيانمةسةلةكةت سةرثَيييانة جةنابت بةإَيزم:دةبوو كارةكةت ضونكة باسةوة، خستووةتة ذَيرجيا لَيكتر كةسةكانت بوايةء ديققةتتر بةبكردايةء دياري دةسةآلتةكان بكردايةتةوةءثَيكةوة نةسوتانداية. لة تةإو وشكت بةو شَيوةيةيةك رؤذ تةنيا ثؤستةكةمةوة رؤذى وةرطرتنىدةواممبةجآنةهَيشتووةءزؤربةىرؤذةكانيشفةرمانبةرةكان دةوام كاركردنى لة دةوامى بةر

٧ي سةعات لة كاتةكانيش زؤربةى دةكةمء بوومء خزمةتطوزارييدا بةشى لةطةأل بةيانييةوةطةإاوينةتةوة دواتر رَيكخستووةو ئيشةكانماندةيانجار بة مانطانةش فةرمانطةكةمانء نَيو

كارمةندانى لةطةأل شةو ١١ – ١٠ سةعات تامةبةستى بة دةمَينينةوة خزمةتطوزاريى بةشىخؤألء زبألء ضاودَيريكردنى سةرثةرشتيكردنء

رؤذانة. خاشاكىباشتر من لة حاَليان منداَلةكانيشم ماألء لةيةكةم هــةر ئةوانيش ضونكة ــووة، ــةب نشارةكةو طةإاونةتةوة خؤمدا لةطةأل رؤذةوةتوشى بووة شارةكة خةَلكى توشى ئةوةى دةنطي بة بوون ئاشنا بووةء منيش خَيزانةكةىلةطةَل رفاندنء....هتد تيرؤرء ترسي تةقينةوةوهيض كة هةبووة وا بارودؤخى خةَلكةكةيدا.كةضى نةماوة، ذيان بة يا مانةوة بة هيوامانتر كوردييةكانى هةندَيك لة حيزبة ئَيوةو ئَيستائةوروثاو خةَلكى قوربانى بمانكةنة دةتانةوَيتلَيثرسراواني فةرموو سلَيمانى، هةولَيرءسةيارةي حيمايةو بة هةولَيروسلَيماني سةرةتاتكَيش بة نين ئامادة هةرطيز درعةوةسلَيمانى، هةولَيرء لة هةر ببينء كةركوك بَيتئةساسي سةر لة شار دةوري بنكةكاني لة ياندابةش ثؤستةكان تةكةتول مةنسوبيةتءدةدةنء طؤإين دةموضاو بإيارى دةكــةنءكارتَيكى بكةنة كةركوكى ئَيمةى دةيانةوَيتبةرذةوةنديي سياسىء طةمةيةكى سوتاوىدةستوثَيوةندةكانيان كة ئةوانةن خؤيان،سوثةرماركَيتء ثإؤذةء نةوتء بازرطانيىبازرطانى بة دةيان ثإؤذةى تةشحيمء غةسلءسةرةإاى ئةمة ئةنجامدةدةن، شارةكة لة ديكةئيمتيازات ــإؤذةو ث داواى تةزويركردنيش بة سةر جةنابتاننء الي بةشَيكيان كة دةكةننا هاوكارى ئَيمةشةوة لةالى ئةطةر طردةكةن،بكرَيينء دةسطير دةبَيت ئةوة نةكرَين ياسايىدوور بَيت جةنابتان بةقسةي دادطاو بدرَيينةثاداشت، جَيي لة نةدةن سَيدارةشمان لة نييةحيزبيء دةموضاوة طؤإيني لةطةأل منيشلةخةَلكى داوا كؤتاييدا لة بةآلم حكومييةكانم،بةوكةسانةي نةدةن دةنط دةكةم، كةركوكشَيوةيةك هيض بة كةركوكينء بةناو كةنين، كةركوكييةكان ئــازارى خةمء ئاشناىلة يان خاوخَيزانيان ئةوانةى تايبةتى بةوآلتنء دةرةوةي لة يان هةولَيرن سلَيمانيءكةضى ثَيية، ئةوروثايان ثةساثؤرتى خؤشيانموعاناتى باسى خةَلك، سؤزى راكَيشانى بؤلة خيانةتمان ئَيمة ئةوةى وةك دةكةن، خؤيانموعاناتَيكمان جؤرة هيض كردبَيتء شارةكةمانبابةتةكةتء سةر دةطةإَيمةوة بؤية نةبَيت،

دز...!! كفن لة رةحمةت سةد دةَلَيم،

كةركوك شارةوانيى بةإَيوةبةرى *

23 2009/10/13 سَيشةممة (551) ذمــارة

ئيمتياز: خاوةنى

وشة كؤمثانياى

سةرنووسةر:

عومةر شَيخ ئاودَير ٠٧٥٠١٥٨٧٧٧٧ - ٠٥٣٣١٩٢٠٠٣

[email protected]

نووسين بةإَيوةبةرىهيوا جةمال سيروان رةشيد -

هةولَير: ئؤفيسىهةولَير ذينطةى تةنيشت بةإَيوةبةرايةتى حةمرين، ضوارإيانى نزيك ٩٤ شةقامي زانكؤ

٠٧٥٠٤٤٤٧١٠٩

ئاطاداري ريكالمء كارطَيإيء٠٧٤٨٠١٢١١٤٤ - ٠٧٧٠١٢٠٣٩٤٩

info. [email protected]. [email protected]

سةرةكيي: ئؤفيسىثةروةردةي سلَيماني طشتيي بةإَيوةبةرايةتي ثشت - بةختياري سلَيماني -

دابةشكردن:٠٧٧٠١٥١٧٥٣٣ - ٠٧٧٠١٥٤٤٧٨٠ نَيوةند كؤمثانياي

٠٧٥٠١٥٢٢٥٢٨[email protected]

٠٧٧٠١٥٧٦٩٠٦[email protected]

بـؤضـــــوون[email protected]

زانكؤي لة ناونيشاني ٢٠٠٩/١٠/٦ بة رؤذي بةإَيزتان رؤذنامةكةي لةبة جارَيكي تر بؤ ديارنامَينَيت كة بةداخةوة ١٠٠ مليؤن دينار لة زياتر كؤيةزانكؤ لة بكرَيت ثرسيارَي بآلودةكةنةوة بَي ئةوةي هةَلة دةنطوباسةكان

رووةوة. لةمكؤتايي ساَلي لة زانكؤكان بكالوريؤسي ساَلي دوا ساآلنة خوَيندكارانيوةزيرانةوة ئةنجومةني لةاليةن رَيكدةخةن، زانستي طةشتي خوَيندنيان ئةو ساآلنة هؤيةوة خوَيندكاران. بةم فشاري دادةنريََ ثاش ئةم بودجةيةمسؤطةر بؤ لةسةرةتاوة بودجةيةكي ئةوةى بَي سةرهةَلدةدا كَيشةية

بكرَيت.ئةنجومةني ناإةزامةندي رةزامةنديء لةنَيوان ٢٠٠٨ مانطي شةشيلة ديارنةبوو. طةشتانة ئةم بؤ تايبةت بودجةي ثَيداني لةسةر وةزيرانزانكؤكاني بؤ درا رةزامةندي دارايي وةزارةتي لةاليةن دهؤك هةولَيرووةزارةتي لةاليةن بةآلم دهؤك زانكؤي ثزيشكيء هةولَيري سةآلحةدينءخوَيندكاراني كؤية. سلَيمانيء زانكؤي بؤ نةكرا مسؤطةر بودجة هةرَيممسؤطةركراو بؤ بودجةكةيان خؤثيشاندانء كةوتنة سلَيماني زانكؤيزانكؤية كة تةنيا بوون خةريكي خؤثيشاندان كؤية لة زانكؤي خوَيندكارانخؤي ئةستؤى لةسةر كؤية زانكؤي نةكراوة، مسؤطةر بؤ بودجةكةيطشت كة لةبةردةستيدابوو ثارةيةي بةو دا خوَيندكاراني ناردني بإياري

نةدةكرا. ثَي مةسروفاتيلةوانة: تَيداية ناإاستي ضةندين راثؤرتةكةتان لَيرةوة

مةساريفي طشت طواستنةوةيانء ثاسء طرتني مةساريفي طشت .١طشت خوَيندكاران بؤ دابينكراوة زانكؤوة لةاليةن بةيانيان ناني هؤتَيلء

بؤيان.بوو، ئاب مانطي كؤتايي لة هاتةوة دارايي وةزارةتي رةزامةندي كة .٢دارايي وةزارةتي لةاليةن فةرمي شَيوةي بة ثارةكةي زانكؤ دارايي بةشيتةمويلكردني بة ثةيوةندي هيض خؤي بةإَيوةبةرايةتي كراوة، تةمويل هةرَيمطةشتةكة سةرثةرشتى بؤ كة ليذنةيةى ئةو بةَلكو نيية. دارايي بةشي ثارةوهةر ئةطةر زانكؤ، سةرؤكايةتى كة بوو، ليذنة هةمان هةر ثَيكهاتبوو،

بطؤإَيت. ليذنةكة كة هةبوو ئةوةى دةسةآلتى هةبا ئةوة مةبةستَيكىئةنجومةني بووينء ثارةية ئةو طةيشتني ئاطاداري زانكؤ هةموو .٣

بووة. ئاطاداري زانكؤدابةشكردني بؤ وةرطرتووة ثارةكةيان خوَيندكاران بةإَيوةبةرايةتي .٤لة خوَيندكارانةوة سةرثةرشتياري ليذنةي لةاليةن خوَيندكاران بةسةر

زانكؤ. جياكاني كؤليذةلةسةر دةرضوواني دابةشبكةن ثارةية ئةو ليذنةكان نةيانتوانيبوو .٥بؤ خوَيندكاران طةإانةوةي بةهؤي ئاب مانطي كؤتايي لة كؤليذةكان

كردبووةوة. زانكؤ بة تةسليم ثارانةيان ئةو خؤيان. شارةكانيبؤ ثارةية ئةو كة لةوةزارةتي دارايي هةرَيم كردبوو داواي زانكؤ .٦تا خوَيندكاران طةشتي بؤ داهاتوو ساَلي بؤ هةَلبطيرَي خوَيندكاران طةشتيبة كة داوة زانكؤي وةآلمي هةرَيم وةزارةتي نةبنةوة. هةمان كَيشة توشي

بكرَيتء تةسفية ناكرَيتدةبَي طوَيرةيرَينماييداراييعَيراقساَلي١٩٤٠ وةبة تةسليم لةاليةن زانكؤوة ثارةكة بكرَيتةوةء طشتي بة خةزَينةى تةسليمكؤية. لةخةزَينةى ٥١٣٣٤٣ ذمارة (قبض) كراوة وةسَلى خةزَينةي طشتي

زانكؤو بووةو طشت لة زانكؤ نةبووةو ثارةكة هةر دينار بزر يةك .٧كة بوون ثارةية ئةو مانةوةي ئاطاداري زانكؤ بةإَيوةبةرايةتيةكاني

سةرفنةكراوة.ئاشكراكردني لةسةر رؤذنامةوانى كؤنطرةي لة زانكؤ سةرؤكي .٨كوردستان لة بووة بةإَيوةبةرايةتي يةكةم كة زانكؤ خةرجييةكاني طشتديارة بكات، سةرفكردني زانكؤو بودجةي باسي شَيوةيةكي شةفاف بةبودجةي بة ثارةية ثةيوةندي ئةو كة مةسروفاتةي نةكردووة ئةو باسيبؤ ئةنجومةني وةزيرانةوة لةاليةن بووة تايبةت تةمويلَيكي نةبووة زانكؤوةبةهةموو كةواتة ئَيمة زانكؤ دةسةآلتي سةرفكردني نةبووة. وة خوَيندكارانكاتَيك بابةتة بثرسين ئةم طةورةكردنى هؤكارى لة دةَلَيين ثَيويستة اليةك

لةسةرداوة. سةرثَيضى بإيارى دارايى ضاودَيرى نة بووة ون ثارةكة نةكؤية زانكؤى سةرؤكايةتى

روونكردنةوة دز كفن لة رةحمةت سةد

«ئاطادارييةك

بانيخَيآلنةوة» ئاوي كارطةي لة

كارطةكةمانثَيويستيبةضةندكةسَيكة

(ئاوي فرؤشتني نوَيي بنكةي بؤ

تَيدابآ: مةرجانةيان ئةم كة سيروان)

ساأل (١٨ ـ ٣٠) نَيوان تةمةن: ـ ١

كوإو كض ـ رةطةز: ٢

بكةن جَيطايانة ئةو هةموو سةرداني ٣ـ

بةرهةمةكةمانة. بة ثَيويستيان كة

بن بةهرة خاوةن و لَيزان بةتواناو ٤ ـ

ــاري ــإي ب ــةوة ــكــردن ــي ــاق ت دواي

دةدرَيت. دامةزراندنيان

بة بكات ثةيوةندي دةتوانآ خوازيار

(٠٧٧٠٨٦٦٦٦١٨) تةلةفؤني ذمارة

Page 24: Rozhnama 551

زةرطةتة ٠٧٤٨٠٤١٢٣٦٩ - ٠٧٤٨٠٤١٢٣٦٨ - ٣١٩٠٥١٩ ضاثخانةى ضاث:

242009/10/13 سَيشةممة (551) ذمــارة ريــكــالمinfo. [email protected]

��� ����������� ������������ www.asiacell.com

������������

���������������������

���� ��������

���������������������������������

���� ������������������������

���������� ��������������������������

�������� ���

��������������������� �� ����������������������������� ���������

����������������� ��

�������������������

$0.50 $0.25$1.29$1.29$0.50

��� ��������������� ������� ����� �� ����� ������� ������ ����� ������������ ������������������ ������� ��������� ������ ��� �������� ������� ������ ������� �� ������ ��� ����� ��������

.�������� ������� ��������� ����� ������������� ��� ���� ��� ��� ������ ��

����������� ��� �� ������������ �� ����������