1 Równość kobiet i mężczyzn na rynku pracy w województwie łódzkim i jego powiatach Paweł Kubiak Projekt „Kapitał ludzki i społeczny jako czynniki rozwoju regionu łódzkiego” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Embed
rownosc kobiet i mezczyzn na rynku pracy w wojewodztwie ... sytuacji na rynku pracy w przekroju płci. ... W UE różnica ta wynosi 17,5 %, w Polsce 9,5 %. 3 Proste analizy struktury
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1
Równość kobiet i mężczyzn
na rynku pracy w województwie łódzkim
i jego powiatach
Paweł Kubiak
Projekt „Kapitał ludzki i społeczny jako czynniki rozwoju regionu łódzkiego” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Jednym z podstawowych aspektów zmian zachodzących na współczesnym rynku
pracy jest wyrównywanie szans. Idea równość stanowi bowiem wspólną wartość dla
wszystkich krajów UE. Niniejszy raport koncentruje się na problemach równości szans ze
względu na płeć na rynku pracy w województwie łódzkim.
Głównym celem badania jest określenie skali i znaczenia różnic występujących w
sytuacji na rynku pracy w przekroju płci.
Analizy przeprowadzone w badaniu oparte są na dostępnych danych statystycznych
pochodzących z badań BAEL oraz publikacji WUS w Łodzi, GUS w Warszawie i Banku
Danych Lokalnych GUS.
2. Idea równości na rynku pracy – identyfikacja obszarów
badawczych
Na stronach internetowych Komisji Europejskiej czytamy: „Równość kobiet i
mężczyzn jest podstawowym prawem, wspólną wartością UE i niezbędnym warunkiem
osiągnięcia celów UE w zakresie wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i spójności
społecznej.”1 UE przykłada olbrzymią wagę do tego problemu co skutkuje pozytywnymi
tendencjami w rozwoju społeczeństwa i rynku pracy bardziej zgodnego z zasadą równości
płci. Zwalczanie nierówności płci utrzymujących się we wszystkich sferach życia
społecznego stanowi długoterminowe wyzwanie. Wyzwanie obejmujące ponowne
zdefiniowanie ról kobiet i mężczyzn, zmiany strukturalne oraz zmiany zachowania.
Utrzymują się jednak nadal nierówności płci, głównie na niekorzyść kobiet.
Nierówności te często oznaczają dyskryminację, tzn. nierówne traktowanie ludzi ze względu
na płeć, wiek, pochodzenie. Dyskryminacja ze względu na płeć oznacza wszelkie
zróżnicowanie, wyłączenie lub ograniczenie stosowane ze względu na płeć, które powoduje
lub ma na celu uszczuplenie albo uniemożliwienie jednej z płci przyznania bądź korzystania
na równi z drugą płcią z praw człowieka oraz podstawowych wolności w dziedzinach życia
politycznego, gospodarczego, społecznego, kulturalnego, obywatelskiego i innych. 2
1 Komisja Europejska: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=418&langId=pl
2 Zasada równości szans kobiet i mężczyzn w projektach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, MRR,
Warszawa 2010: http://pokl.parp.gov.pl/files/74/150/7790.pdf
4
Dyskryminacja na rynku pracy najczęściej kojarzona jest z nierównością zarobków i
nierównością szans zatrudnienia. Porównując wysokości płac kobiet i mężczyzn stwierdzamy,
że mężczyźni zarabiają lepiej niż kobiety. W UE różnica ta wynosi 17,5 %, w Polsce 9,5 %.3
Proste analizy struktury bezrobocia prowadzą do wniosku, że to kobiety częściej niż
mężczyźni narażone są na bezrobocie. Ale czy te obserwacje dają pełny obraz dyskryminacji
na rynku pracy. Ekonomiści w tym miejscu koncentrują swoją uwagę na przyczynach tych
różnic. Stawiają pytanie czy obserwowane różnice nie wynikają z jakiś odmienności
dotyczących badanych grup. Obserwowana różnica płac dotyczy różnic w średnim ich
poziomie. Może więc być wynikiem różnic w średnim poziomie wieku kobiet i mężczyzn na
rynku pracy. Statystyczny średni wiek przejścia na emeryturę mężczyzn jest znacznie wyższy
niż kobiet. Skoro więc zarobki rosną wraz z wiekiem i stażem pracy to wyższe płace
mężczyzn w jakiejś części odwzorowują to zjawisko. Nie bez znaczenia są także różnice w
ścieżkach kariery zawodowej kobiet i mężczyzn. Ścieżka kariery zawodowej przebiega dość
regularnie w wypadku mężczyzn, a w przypadku kobiet jest często przerywana okresami
bierności zawodowej.
Dla ekonomisty dyskryminacja przez pracodawców rozumiana jako arbitralne
preferowanie przez pracodawcę jednej grupy kosztem innej jest zjawiskiem raczej rzadkim.
Działanie takie prowadzi bowiem do obniżenia stopy zysku a więc jest nieefektywne. Zgodnie
z elementarną teorią ekonomii czynniki wytwórcze w tym także praca, są opłacane zgodnie z
ich produkcyjnością. Pracodawca porównuje korzyści jakie osiąga z zatrudnienia określonej
osoby z kosztem jej zatrudnienia. Dyskryminacja ze względu na płeć oznaczałaby, że
pracodawca mogąc zatrudnić po niższym koszcie kobietę, z niewiadomych przyczyn
zatrudniałby droższego, ale wcale nie bardziej produktywnego mężczyznę. Firmy stosujące
praktyki dyskryminacyjne przegrywałyby na rynku z firmami, które zatrudniałyby w
większości kobiety. Skoro więc wciąż stwierdzamy, że na rynku pracy występuje zjawisko
dyskryminacji ze względu na płeć, to musi być ono następstwem procesów zachodzących
poza rynkiem pracy. Dyskryminacja pozarynkowa wynika z dyskryminacyjnych postaw
społecznych wobec ról płci. To one prowadzą do przypisywania określonych ról społecznych.
To w ich następstwie kobiety dokonują określonych wyborów wpływających na ich
późniejszą sytuację na rynku pracy. Niesymetryczny rozkład odpowiedzialności za opiekę nad
dziećmi lub osobami starszymi między płciami w jakiejś części jest następstwem
dyskryminacyjnych postaw społecznych wobec ról płci.
3 Komisja Europejska: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=681&langId=pl
5
Ekonomiści zwracają uwagę że pewna część różnic występujących na rynku ma
charakter dyskryminacji rynkowej.4 Jedną z prób jej wyjaśnienia jest koncepcja dyskryminacji
przez klientów. Spotykamy ją wówczas, gdy pracodawca preferuje zatrudnianie osób
określonej płci ze względu na oczekiwania swoich klientów. Większość sprzedawców
samochodów to mężczyźni. Pracodawca próbujący w pojedynkę przełamać taki stereotyp
ryzykuje utratę klientów. Na rynku pracy spotkać może się także z dyskryminacją przez
współpracowników. Występuje ona wówczas, gdy pracownicy preferują zatrudnienie w
firmach w których dominują osoby określonej płci. Zjawisko takie z czasem prowadzi do
segregacji poziomej na rynku pracy, czyli podział sektorów gospodarki i zawodów na
„męskie” i „kobiece”.
Istotą ekonomicznego aspektu równości szans kobiet i mężczyzn jest to aby kobiety i
mężczyźni mieli możliwość równego udziału w rozwoju gospodarczym. Wymaga to pełnego
włączenia kobiet w życie gospodarcze. Obszary, które należy zbadać w celu określenia
stopnia realizacji zasady równości szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy to:
• dysproporcja płci na rynku pracy,
• równość wynagrodzenia za taką samą pracę,
• dostęp do edukacji,
• zapewnienie systemu dziennej opieki dla dzieci.
Na tych właśnie obszarach koncentrować się będziemy w dalszych analizach.
3. Równość kobiet i mężczyzn na rynku pracy w województwie
łódzkim
3.1. Zróżnicowanie sytuacji na rynku pracy w przekroju płci
Powszechnie wiadomo, że województwo łódzkie jest najbardziej sfeminizowanym
województwem w Polsce. Na 100 mężczyzn przypada w nim ponad 110 kobiet (zob. wykres
1). Wyprzedza pod tym względem województwo mazowieckie i dolnośląskie, w których to
wskaźnik zbliżony jest do 109 i zdecydowanie różni się od pozostałych województw.
Najmniej kobiet bo ok. 104 na 100 mężczyzn przypada w województwie podlaskim i
podkarpackim.
Wykres 1
4 R.H. Frank, Mikroekonomia jakiej jeszcze nie było, GWP, Gdańsk 2007, str.558-560.
6
Ilość kobiet na 100 mężczyzn w przekroju województw w roku 1999 i 2009 (wg miejsca
zamieszkania)
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS, Warszawa.
Relacja liczby kobiet do mężczyzn jest zróżnicowana w przekroju wieku zarówno w
woj. łódzkim jak i całym kraju (zob. tablica 1). W najmłodszych i tych trochę starszych
grupach wiekowych na 1000 mężczyzn przypada od 945 do 976 kobiet w woj. łódzkim.
Nieznacznie więcej kobiet na 1000 mężczyzn średnio przypada w Polsce. Odwrócenie tej
proporcji obserwujemy dopiero w grupach wiekowych po 40 roku życia w łódzkim i po 45
roku życia w Polsce. W tych grupach wiekowy silnie zarysowują się różnice między woj.
łódzkim a resztą kraju. W woj. łódzkim liczba kobiet przypadająca na 1000 mężczyzn jest od
20 do 145 kobiet wyższa niż w Polsce .
7
Tablica 1
Liczba kobiet na 1000 mężczyzn wg grup wiekowych w 2009 roku (wg miejsca zamieszkania)
Wiek Łódzkie Polska Różnica
0-4 945 946 -1
5-9 941 947 -6
10-14 949 952 -3
15-19 953 957 -5
20-24 965 964 1
25-29 959 972 -12
30-34 967 975 -8
35-39 976 979 -2
40-44 1009 988 20
45-49 1039 1014 25
50-54 1083 1055 28
55-59 1155 1114 42
60-64 1248 1184 64
65-69 1391 1319 72
70 i więcej 1948 1802 145
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS, Warszawa. Z punktu widzenia rynku pracy analizy koncentrują się na ludność w wieku
produkcyjnym. W tej grupie wiekowej dominują mężczyźni. W woj. łódzkim początkowo
przewaga liczebności mężczyzn nad kobietami była niższa niż średnio w Polsce. W kolejnych
latach różnica między woj. łódzkim a tendencją ogólnopolską zmniejsza się (zob. wykres 2).
Jednocześnie znacząco wzrosła różnica między liczbą kobiet przypadającą na 100 mężczyzn
w woj. łódzkim a resztą kraju w wieku poprodukcyjnym (zob. wykres 3).
Analiza struktury ludności w przekroju płci pozwala stwierdzić, że kobiety odgrywają
szczególnie ważną rolę w woj. łódzkim.
8
Wykres 2
Relacja liczby kobiet w wieku produkcyjnym do liczby mężczyzn w województwie łódzkim i Polsce w latach 1999 – 2009 ( w %)
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS, Warszawa. Wykres 3
Relacja liczby kobiet w wieku poprodukcyjnym do liczby mężczyzn w województwie łódzkim i Polsce w latach 1999 – 2009 ( w %)
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS, Warszawa.
Zbiorowość aktywnych zawodowo tworzą pracujący i bezrobotni. Do pomiaru
poziomu aktywności zawodowej służy tzw. współczynnik aktywności zawodowej,
wyrażający udział osób aktywnych zawodowo w liczbie ludności w wieku 15 lat i więcej.
Wskaźniki te dla kobiet przyjmują znacznie niższe wartości niż dla mężczyzn (zob. wykres
9
4a). W woj. łódzkim kształtują się one jednak średnio na wyższym poziomie niż wskaźniki
ogólnopolskie. Szczególnie warto odnotować wyższe wartości wskaźnika aktywności
zawodowej wśród kobiet. Wśród osób w wieku produkcyjnym wskaźniki aktywności
zawodowej mężczyzn w woj. łódzkim kształtują się na poziomach zbliżonych do
analogicznych wskaźników liczonych dla Polski. Współczynniki aktywności zawodowej
kobiet w wieku produkcyjnym w woj. łódzkim w całym badanym okresie przewyższają
wartości wskaźników liczonych dla Polski (zob. wykres 4b).
Aktywność zawodowa kobiet w woj. łódzkim jest silnie zróżnicowana w przekroju
wieku. Najwyższe wartości współczynniki aktywności zawodowej osiągają u kobiet w grupie
wiekowej 35-44 lata. W pozostałych grupach wiekowych są one zdecydowanie niższe. Wśród
mężczyzn wskaźniki te osiągają wysoki poziom już dla grupy wiekowej 25 -34 lata i spadają
znacząco dopiero w grupie wiekowej 55 – 64 lata. Analiza wskaźników pozwala także
stwierdzić, iż aktywność zawodowa kobiet po 55 roku życia jest bardzo niska w porównaniu z
mężczyznami (zob. tablica 2).
Do pomiaru wielkości zatrudnienia służą tzw. wskaźniki zatrudnienia, wyrażające
procentowy udział pracujących danej kategorii w ogólnej liczbie ludności danej kategorii w
wieku 15 lat i więcej. Wskaźniki zatrudnienia kobiet przyjmują znacznie niższe wartości niż
wskaźniki zatrudnienia mężczyzn (zob. wykres 5a). W woj. łódzkim osiągają one
nieznacznie wyższe wartości niż średnio w Polsce. Ponownie warto odnotować tendencję do
utrzymywania się wartości wskaźnika zatrudnienia kobiet w wieku produkcyjnym w woj.
łódzkim w większości badanego okresu na poziomie przewyższającym wartość wskaźnika
zatrudnienia kobiet liczonego dla Polski (zob. wykres 5b).
10
Wykres 4
Współczynnik aktywności zawodowej w przekroju płci w województwie łódzkim i Polsce (w %)
a) w kolejnych kwartałach lat 2005-2010
b) w latach 1999 – 2009 (dane średnioroczne dla osób w wieku produkcyjnym)
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS, Warszawa.
11
Tablica 2
Współczynniki aktywności zawodowej w przekroju płci i wieku w województwie łódzkim w latach 2005-2010 (w %) Okres kobiety
ogółem 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65 i więcej
[%] [%] [%] [%] [%] [%] [%]
1 kw 2005 47,6 24,7 74,8 87,9 77,3 19,5 3,3
2 kw 2005 49,2 31,1 82,9 89,1 76,7 22,3 2,6
3 kw 2005 49,3 34,8 83,3 86,3 74,4 22,4 2,3
4 kw 2005 47,8 30,4 80,7 85,1 74,7 16,7 2,3
1 kw 2006 47,2 31,5 80,7 87,8 73,5 15,7 1,8
2 kw 2006 47,8 31,3 83,4 89,2 73,1 19,6 0,0
3 kw 2006 49,1 35,5 83,6 88,3 74,5 21,0 2,0
4 kw 2006 47,8 30,8 79,7 88,0 74,3 18,9 1,9
1 kw 2007 46,9 30,8 77,0 86,5 72,4 18,6 3,0
2 kw 2007 47,6 33,8 80,6 87,2 74,2 16,7 3,0
3 kw 2007 49,3 36,5 78,7 87,4 77,0 21,1 2,3
4 kw 2007 49,2 33,0 80,0 86,8 74,5 21,0 1,9
1 kw 2008 49,0 33,3 82,6 87,4 72,9 20,7 1,8
2 kw 2008 48,5 33,1 82,0 85,4 76,0 19,9 2,8
3 kw 2008 46,7 29,1 77,3 86,2 74,1 20,6 2,8
4 kw 2008 48,1 31,1 84,6 86,1 71,7 23,6 2,2
1 kw 2009 48,0 31,4 83,7 81,4 76,1 22,0 0,0
2 kw 2009 46,7 29,0 78,0 85,4 77,8 18,1 1,9
3 kw 2009 46,3 25,3 78,9 86,8 79,3 20,0 2,6
4 kw 2009 46,9 25,9 79,1 87,7 76,4 23,7 1,9
1 kw 2010 47,9 29,9 79,2 88,4 77,2 19,9 0,0
2 kw 2010 48,9 35,9 78,4 87,4 82,3 20,1 1,1
3 kw 2010 50,0 32,2 80,1 89,4 81,3 24,1 1,6
4 kw 2010 49,4 25,2 80,5 89,3 78,9 25,3 2,7
mężczyźni
ogółem 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65 i więcej
[%] [%] [%] [%] [%] [%] [%]
1 kw 2005 64,3 36,5 92,5 96,9 86,9 42,3 10,3
2 kw 2005 63,7 38,1 92,8 93,8 85,6 42,8 8,9
3 kw 2005 62,9 41,3 92,0 93,4 82,9 39,7 10,1
4 kw 2005 61,8 38,6 92,3 93,2 81,1 36,1 9,3
1 kw 2006 60,3 31,7 90,8 89,3 81,5 36,6 7,8
2 kw 2006 61,3 33,0 93,3 91,4 83,9 39,5 6,7
3 kw 2006 63,6 41,1 94,3 93,0 84,3 43,8 6,9
4 kw 2006 62,7 40,3 92,5 91,6 82,5 41,6 5,4
1 kw 2007 60,5 35,5 91,7 92,0 80,9 38,5 4,5
2 kw 2007 61,7 33,3 91,4 92,1 82,5 42,9 5,3
3 kw 2007 63,2 36,5 92,0 91,0 81,9 48,1 6,3
4 kw 2007 63,5 37,3 91,0 93,7 83,8 46,3 5,5
1 kw 2008 63,5 34,3 93,4 93,8 84,1 42,8 5,2
2 kw 2008 62,5 31,6 93,6 95,3 83,2 40,9 5,6
3 kw 2008 63,2 35,6 92,7 92,3 83,8 46,2 6,6
4 kw 2008 64,2 38,3 92,7 92,2 82,6 46,5 5,8
1 kw 2009 63,8 37,9 92,9 93,0 82,3 44,8 5,2
2 kw 2009 61,7 32,6 93,3 93,5 84,2 38,4 4,1
3 kw 2009 63,8 42,1 93,3 92,2 87,6 39,8 5,6
4 kw 2009 65,3 45,8 92,5 90,5 84,4 47,3 5,9
1 kw 2010 65,0 42,7 91,8 92,9 82,6 50,3 5,8
2 kw 2010 64,6 39,4 91,8 94,4 83,4 48,4 6,0
3 kw 2010 65,3 40,6 91,5 93,1 85,5 50,3 6,7
4 kw 2010 67,1 42,8 93,2 92,9 87,1 54,2 7,9
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS, Warszawa. Wykres 5
Wskaźniki zatrudnienia w przekroju płci w województwie łódzkim i Polsce (w %)
12
a) w kolejnych kwartałach lat 2005-2010
b) w latach 1999 – 2009 (dane średnioroczne wg wieku produkcyjnego)
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS, Warszawa.
13
Również wskaźniki zatrudnienia są silnie zróżnicowane w przekroju wieku w woj.
łódzkim. (zob. tablica 3). Analizując te wskaźniki warto odnotować, że w badanym okresie
różnice między wartościami wskaźników dla kobiet i mężczyzn utrzymują się na zbliżonych
poziomach oraz, że największe różnice między poziomami tych wskaźników dotyczą
najstarszej grupy wiekowej.
Stopy bezrobocia w przekroju płci w woj. łódzkim w latach 2005- 2010
odzwierciedlają tendencje ogólnopolskie. Specyfiką woj. łódzkiego jest to, że w niektórych
okresach stopa bezrobocia kobiet kształtowała się na niższym poziomie niż stopa bezrobocia
mężczyzn. Z taką sytuacją mieliśmy do czynienia np. w okresie 1. kw. 2006 – 4 kw. 2007. W
okresie tym poziom stóp bezrobocia bardzo szybko spadał.
W województwie łódzkim w końcu grudnia 2010 r. zarejestrowanych było 66 257
kobiet, co stanowiło 50,3% wszystkich zarejestrowanych w tym czasie bezrobotnych. Odsetek
ten we wcześniejszych latach kształtował się na nieznacznie wyższym poziomie (zob. tablica
4). Liczba kobiet uprawnionych do zasiłku wynosiła w końcu grudnia 2010 r. 11 006 i
stanowiła 49,2% ogółu uprawnionych. W badanym okresie liczba ta dość systematycznie
wzrastała. Natomiast udział kobiet z prawem do zasiłku w ogóle zarejestrowanych kobiet
osiągnął 16,6% - analogiczny wskaźnik liczony dla mężczyzn uzyskał wartość 17,4%.
Wskaźniki te najwyższe wartości w badanym okresie osiągnęły w roku 2009. Wówczas to
udział kobiet z prawem do zasiłku w ogóle zarejestrowanych kobiet osiągnął 21,2%
- analogiczny wskaźnik liczony dla mężczyzn uzyskał wartość 22,5%.
Większość zasobu osób długotrwale bezrobotnych w końcu grudnia 2010 r. (53,1%)
stanowiły kobiety. Analizując zmiany tego wskaźnika zauważymy, że między końcem
grudnia 2006 r. a końcem grudnia 2010 r. jego wartość spadła o przeszło 3 punkty procentowe
– co jednocześnie oznacza, że o tyle samo zwiększył się udział mężczyzn w omawianym
zasobie. Jeśli chodzi o odsetek kobiet długotrwale bezrobotnych w ogólnej zbiorowości
bezrobotnych kobiet, to w końcu grudnia 2010 r. wyniósł on 31,3% - analogiczna wartość dla
mężczyzn to 28,0%. Analizując zmiany tego wskaźnika dla obu płci nie można odnotować
silnego trendu spadkowego. Dla kobiet wartość wskaźnika w ciągu ostatnich pięciu lat spadła
o 22,84 punktu procentowego– w populacji mężczyzn wskaźnik w tym samym czasie stracił
na wartości 18,95 punktu procentowego.
14
Tablica 3
Wskaźniki zatrudnienia w przekroju płci i wieku w województwie łódzkim w latach 2005-
2010 (w %)
Okres
Kobiety
ogółem 15-24 25-54 55-64 20-64
[%] [%] [%] [%] [%]
1 kw 2005 39,5 16,7 66,1 17,4 52,6
2 kw 2005 40,1 18,4 68,4 20,3 54,3
3 kw 2005 40,1 21,9 67,1 20,9 53,5
4 kw 2005 39,6 21,1 67,0 15,1 53,3
1 kw 2006 39,4 21,8 67,9 13,5 53,5
2 kw 2006 41,0 21,9 70,8 17,6 55,4
3 kw 2006 42,9 25,1 72,5 20,0 57,3
4 kw 2006 42,8 25,1 72,2 17,8 57,8
1 kw 2007 41,2 22,4 69,6 17,0 55,4
2 kw 2007 42,8 27,0 72,5 16,7 57,1
3 kw 2007 45,6 30,7 75,1 19,6 60,7
4 kw 2007 45,5 30,0 74,5 19,5 60,8
1 kw 2008 45,0 27,7 74,4 20,2 60,1
2 kw 2008 45,1 25,8 76,3 19,0 60,6
3 kw 2008 43,5 23,3 74,5 20,1 59,5
4 kw 2008 44,4 24,7 75,5 22,3 60,5
1 kw 2009 44,2 25,6 74,7 21,1 59,8
2 kw 2009 43,1 23,2 74,7 17,2 57,8
3 kw 2009 42,2 19,7 74,6 19,2 57,3
4 kw 2009 43,2 20,6 75,1 21,6 59,1
1 kw 2010 43,1 23,4 73,7 19,5 58,0
2 kw 2010 44,1 26,9 75,5 18,8 59,0
3 kw 2010 45,4 26,2 75,9 22,7 60,6
4 kw 2010 45,0 20,9 75,9 24,0 60,2
Mężczyźni
ogółem 15-24 25-54 55-64 20-64
[%] [%] [%] [%] [%]
1 kw 2005 53,5 25,9 76,8 36,9 65,6
2 kw 2005 52,3 25,4 75,1 36,8 64,4
3 kw 2005 52,3 28,1 75,5 34,2 64,3
4 kw 2005 51,9 26,7 75,7 32,0 64,4
1 kw 2006 49,9 20,6 73,1 32,7 62,5
2 kw 2006 52,3 23,8 76,4 36,4 65,3
3 kw 2006 56,3 35,3 80,3 39,9 69,7
4 kw 2006 56,3 33,2 80,3 39,4 70,5
1 kw 2007 53,3 27,6 77,8 37,1 67,8
2 kw 2007 54,9 26,0 79,9 37,8 68,8
3 kw 2007 58,9 32,2 82,9 43,7 72,3
4 kw 2007 58,8 32,1 83,3 43,8 72,7
1 kw 2008 58,4 29,0 83,9 40,5 72,7
2 kw 2008 58,5 26,5 86,0 38,1 72,8
3 kw 2008 59,9 30,2 86,1 44,1 73,2
4 kw 2008 61,2 34,2 85,9 44,6 73,7
1 kw 2009 59,4 30,8 84,5 41,9 72,4
2 kw 2009 57,8 28,6 85,3 37,4 72,1
3 kw 2009 58,8 33,1 84,8 38,7 72,8
4 kw 2009 60,5 37,0 83,5 45,7 73,8
1 kw 2010 58,9 32,8 82,2 47,0 72,6
2 kw 2010 58,8 31,4 82,5 45,2 72,4
3 kw 2010 59,6 32,1 83,5 46,9 73,4
4 kw 2010 61,0 34,2 84,0 50,3 74,3
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS, Warszawa. Wykres 5
Stopy bezrobocia według płci (w %, dane kwartalne) a) województwo łódzkie
15
b) Polska
Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS, Warszawa.
16
Tablica 4
Bezrobotni i bezrobotni z prawem do zasiłku wg płci w latach 2006-2010 w woj. łódzkim Wyszczególnienie 2006 2007 2008 2009 2010
Liczba bezrobotnych na koniec okresu:
ogółem 160 698 123 148 99 191 128 105 131 617
100% 100% 100% 100% 100%
kobiety 84 536 65 557 52 589 63 409 66 257
52,61% 53,23% 53,00% 49,50% 50,30%
mężczyźni 76 162 57 591 46 602 64 696 65 360
47,39% 46,77% 47,00% 50,50% 49,70%
Liczba zasiłkobiorców na koniec okresu: ogółem 22 519 19 471 19 628 28 005 22 356
kobiety 10 479 9 282 9 919 13 440 11 006
mężczyźni 12 040 10 189 9 709 14 565 11 350
Udział zasiłkobiorców w ogóle uprawnionych wg płci: kobiety 46,53% 47,67% 50,50% 48,00% 49,20%
mężczyźni 53,47% 52,33% 49,50% 52,00% 50,80%
Udział zasiłkobiorców w ogóle zarejestrowanych wg płci: kobiety 12,40% 14,16% 18,90% 21,20% 16,60%
mężczyźni 15,81% 17,69% 20,80% 22,50% 17,40%
Źródło: Rynek pracy w województwie łódzkim w 2010 r., WUP, Łódź, Rynek pracy w województwie łódzkim w 2008 r., WUP, Łódź, [http://www.wup.lodz.pl/index.php/statystyka/raporty, dostęp 4.05.2011 r.] Tablica 5
Długotrwale bezrobotni wg płci w latach 2006-2010 w woj. łódzkim Wyszczególnienie 2006 2006 2008 2009 2010
Liczba długotrwale bezrobotnych (pow. 12 miesięcy) ogółem
81 524 56 148 33 014 31 704 39 044
100% 100% 100% 100% 100%
Udział długotrwale bezrobotnych według płci w całkowitej liczbie długotrwale bezrobotnych
kobiety
45 765 32 497 18 832 17 288 20 750
56,14% 57,88% 57,04% 54,50% 53,10%
mężczyźni
35759 23 651 14 182 14 416 18 294
43,86% 42,12% 42,96% 45,50% 46,90%
Udział długotrwale bezrobotnych w całkowitej liczbie zarejestrowanych
ogółem 50,73% 45,59% 33,28% 24,80% 29,70%
wśród kobiet 54,14% 49,57% 35,81% 27,30% 31,30%
wśród mężczyzn 46,95% 41,07% 30,43% 22,30% 28,00%
Źródło: Rynek pracy w województwie łódzkim w 2010 r., WUP, Łódź, Rynek pracy w województwie łódzkim w 2008 r., WUP, Łódź, [http://www.wup.lodz.pl/index.php/statystyka/raporty, dostęp 4.05.2011 r.]
17
Najliczniejsza z grup bezrobotnych kobiet wyodrębnionych na podstawie ich
wykształcenia obejmuje – według danych z końca grudnia 2010 r. - te z wykształceniem
gimnazjalnym i niższym - wskaźnik udziału tej kategorii w populacji wszystkich kobiet
pozostających bez pracy osiągnął wartość 26,7%. W dalszej kolejności znalazły się kobiety
legitymujące się wykształceniem: policealnym i średnim zawodowym (23,4%), zasadniczym
zawodowym (21,1%), średnim ogólnym (15,5%) oraz wyższym (13,2%)5. Rozpatrując ten
przekrój bezrobocia autorzy rokrocznego raportu o rynku pracy w łódzkim zwracają uwagę na
trzy niekorzystne zjawiska obserwowane w zbiorowości bezrobotnych kobiet. Jest to, po
pierwsze, systematyczny wzrost udziału kobiet z wyższym wykształceniem. Po drugie,
kobiety te stanowią coraz większy udział w zbiorowości osób długotrwale bezrobotnych. Po
trzecie wreszcie, zauważalny był w analizowanym okresie wzrost udziału kobiet w generalnej
liczbie osób bezrobotnych posiadających wyższe wykształcenie – z 66,8% w grudniu 2008 r.
do 67,7% w grudniu 2010 r. Warto odnotować również wciąż wysoki (65,7%) udział kobiet
w grupie osób z wykształceniem średnim ogólnym - czyli de facto nie posiadających
wyuczonego zawodu. Są one – co zresztą można zaobserwować - szczególnie narażone na
bezrobocie długotrwałe, stanowiąc w końcu grudnia 2010 r. 71,2% osób posiadających
wspomniane wykształcenie oraz pozostających w rejestrach urzędów pracy dłużej niż 12
miesięcy (por. tablica 6).
5 Rynek pracy w województwie łódzkim w 2010 r., WUP, Łódź,
http://www.wup.lodz.pl/index.php/statystyka/raporty, dostęp 4.05.2011 r.]
18
Tablica 6
Udział kobiet w generalnej liczebności osób bezrobotnych w województwie łódzkim w końcu lat 2008-2010 według wykształcenia oraz czasu pozostawania bez pracy (w procentach
Wyszczególnienie Czas trwania bezrobocia (w miesiącach): Ogółem*
poniżej 6 od 7 do 12 powyżej 12
Kobiety
Stan na koniec 2006 r.
Wyższe 67,44% 66,69% 64,58% 66,40%
Policealne i średnie zawodowe 56,48% 61,12% 67,78% 62,42%
Średnie ogólne 66,93% 72,35% 78,36% 72,40%
Zasadnicze zawodowe 37,93% 42,23% 50,84% 45,44%
Gimnazjalne i niższe 36,46% 42,74% 49,64% 44,88%
Ogółem** 47,94% 51,39% 56,14%
Stan na koniec 2010 r.
Wyższe 67,90% 66,80% 67,70% 67,70%
Policealne i średnie zawodowe 54,20% 58,10% 62,00% 57,20%
Średnie ogólne 62,70% 67,40% 71,90% 65,70%
Zasadnicze zawodowe 38,90% 42,10% 44,90% 41,40%
Gimnazjalne i niższe 38,30% 42,50% 46,80% 42,00%
Ogółem** 48,60% 50,70% 53,20%
Mężczyźni
Stan na koniec 2006 r.
Wyższe 32,56% 33,31% 35,42% 33,60%
Policealne i średnie zawodowe 43,52% 38,88% 32,22% 37,58%
Średnie ogólne 33,07% 27,65% 21,64% 27,60%
Zasadnicze zawodowe 62,07% 57,77% 49,16% 54,56%
Gimnazjalne i niższe 63,54% 57,26% 50,36% 55,12%
Ogółem** 52,06% 48,61% 43,86%
Stan na koniec 2010 r.
Wyższe 32,10% 33,20% 32,30% 32,30%
Policealne i średnie zawodowe 45,80% 41,90% 38,00% 42,80%
Średnie ogólne 37,30% 32,60% 28,10% 34,30%
Zasadnicze zawodowe 61,10% 57,90% 55,10% 58,60%
Gimnazjalne i niższe 61,70% 57,50% 53,20% 58,00%
Ogółem** 51,40% 49,30% 46,80%
Uwaga:
* - Udział osób bezrobotnych danej płci legitymujących się określonym wykształceniem w ogóle bezrobotnych w tej grupie.
** - Udział osób bezrobotnych danej płci ze względu na czas trwania bezrobocia w ogóle bezrobotnych w danej grupie.
Źródło: Rynek pracy w województwie łódzkim w 2010 r., WUP, Łódź, Rynek pracy w
województwie łódzkim w 2008 r., WUP, Łódź, [http://www.wup.lodz.pl/index.php/statystyka/raporty, dostęp 4.05.2011 r.]
19
3.2. Ścieżki edukacyjne kobiet i mężczyzn
Różnice w sytuacji kobiet i mężczyzn na rynku pracy są efektem jednoczesnego
oddziaływania szeregu czynników. Jednym z nich są różnice w wykształceniu. Przyjrzyjmy
się tym różnicom dokładniej. Przede wszystkim należy zauważyć, żę nie posiadamy pełnych
informacji o poziomach i kierunkach kształcenia w przekroju płci. Taka informacja dostępna
jest tylko w stosunku do osób bezrobotnych. GUS podaje dane w tym zakresie pochodzące z
Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2002 r. Zestawiono je w tablicy 7.
Tablica 7
Ludność wg płci i wykształcenia w województwie łódzkim i w Polsce w 2002 r. Wyszczególnienie Ogółem Mężczyźni Kobiety
wiekkat: 1 – osoby wieku do 25 lat; 2 – osoby w wieku od 25 do 35 lat; 3 – od 35 do 45 lat; 4 – 45 lat i więcej wyksz: 1- wyższe; 2 – policealne; 3 – średnie zawodowe; 4 - średnie ogólnokształcące; 5 – zasadnicze
zawodowe; 6 – pozostałe
Źródło: BAEL, obliczenia własne
44
Aneks 4: Drzewo klasyfikacyjne: Przepływy z bierności, model CHAID Struktura drzewa
Nr
węzła (D)
Liczba
-
węzłów
Liczba
osób w
węźle
Liczba
biernych
zawodowo
Liczba
pracujących
Liczba
bezrobotnych
Podział - zmienna
Kryterium
- dla
potomka 1
Kryterium
- dla
potomka
2
Kryterium
- dla
potomka
3
1 3 2721 2358 247 116 wiekkat 1, 3 2 4
2 2 1034 831 136 67 WYKSZ 1, 2, 3, 4, 5 6
5 629 451 118 60
6 405 380 18 7
3 308 211 66 31
4 2 1379 1316 45 18 wies 0 1
7 892 864 16 12
8 487 452 29 6
Liczba węzłów D = 8: węzłów dzielonych - 3, węzłów końcowych - 5
1
2 4
5 6
3
7 8
Objaśnienia dla zmiennych:
wieś: 1 – wieś; 0 – miasto
wiekkat: 1 – osoby wieku do 25 lat; 2 – osoby w wieku od 25 do 35 lat; 3 – od 35 do 45 lat; 4 – 45 lat i więcej