Roofs & the City 6 - september 2014

Experts in elevated landscapes

Roofs & the City

September 2014 Volg ons ook op

www.cityroofs.nl06Thema Transformerenen herontwikkelen

ColumnDe verscholen gevel

Pagina 2

Ir. Sjoerd M.X. BerghuisArchitect en directeur Klunder Architecten

Ir. Sjoerd M.X. Berghuis,Klunder Architecten

02Het dak inspireert

06De toekomstvan de stad

03Het dak als ontmoetingsplek

04Kwaliteit biedt kansenvoor appartementen

07Cityroofs project: Eindhoven

08

Transformeren, renoveren, herontwikkelenStedelijke gebiedsontwikkeling staat tegenwoordig niet meer in het teken van groei en nieuwbouw, maar de focus ligt op transformatie, renovatie en herontwikkeling. Enerzijds omdat er een overschot is aan leegstaande winkels en kantoorpanden, anderzijds om verouderde wijken en verpauperde gebouwen te upgraden en weer aantrekkelijk te maken. Gebouwen en gebieden voldoen niet meer aan de huidige vraag en al helemaal niet meer aan de toekomstige. De toekomstige, leefbare stad vraag om variatie en keuzemogelijkheden, waarin voor iedereen iets te vinden is. Om een blijvend aantrekkelijk woon- en leefmilieu in de stad te creren is verandering nodig.

Die verandering is makkelijker gezegd dan gedaan. Er moet rekening worden gehouden met vele factoren zoals financiering, infra structuur, bodemgebruik, sociaal-economische groepen, huidige bewoners en/of bedrijven. Bovendien gaat de functie van het gebied veranderen; waar het voorheen misschien een industrieterrein was, gaat het nu een woon-, werk- en winkelgebied worden. Naast (meer) wonin-gen, moet er plek zijn voor parkeren en groene, commercile en culturele voor-zieningen. Meerdere functies in n project leveren meer kansen op voor het slagen van de transformatie. De kans van slagen wordt ook vergroot door een samenwerking tussen eigenlijk alle partijen: gemeente, ontwikkelaar, architect, bouwer en toekom-

stige bedrijven en bewoners. Allemaal hebben ze belang bij een leefbare en welvarende wijk.

Om alle functies, eisen en wensen te combineren, moet er goed gekeken worden naar de indeling van het aan te pakken gebied. Een combinatie van hoog- en laagbouw kan hierbij een sleutelrol spelen. Hiermee is het mogelijk om op kleine oppervlaktes toch veel en bovendien een variteit aan woningen te realiseren. Door een mix van koop- en huurwoningen, kleine en grote apparte-menten, lofts, woon-werkateliers en commercile ruimtes te bouwen, maak je een gebouw dat geschikt is voor allerlei bewoners: ouderen, alleenstaanden,

gezinnen, zzpers, kunstenaars. Om hierbij ook buitenruimtes, groenvoorzieningen en parkeergelegenheid te creren biedt het dak uitkomst. Bij complexen waar zich op de begane grond winkels en bedrijven bevinden met daarboven verschillende woningen, kan het dak van de winkels ingericht worden als buitenruimte. Zo ontstaat er voor de bewoners een terras, tuin of parkeerge-deelte. Op deze manier wordt er optimaal gebruik gemaakt van de ruimte en is het mogelijk om een gevarieerde leefomgeving in een stedelijk gebied te maken.

werken. Iets kleinschaliger is het project op de voormalige locatie van een winkel centrum in het noorden van Eindhoven. Een verouderd winkelcentrum heeft hier plaatsgemaakt voor een gloednieuw woonwinkelcomplex (zie project op pagina 8). Verder worden, ten noorden van het station, station het Vredesplein en omgeving getransformeerd tot een verrassend nieuw woongebied, waarbij arbeiderswoningen uit 1918 ruimte maken voor 450 koop- en huurwoningen en appartementen. Hierbij wordt tevens het parkeerprobleem aan-gepakt en is er aandacht voor meer groen in de wijk. Ook wordt hierbij het gebruik van het dak niet vergeten: zo wordt het dak van een ondergrondse parkeergarage ingericht als fraaie openbare ruimte. Op een andere plek binnen dit project hebben de daken uit zowel esthetische als functionele over-wegingen een groene invulling gekregen, onder andere omdat groen in de wijk n van de dragers van het plan is. Hiermee zijn er voor diverse bewoners, die niet de beschikking hebben over een tuin op maaiveld, alsnog buitenruimtes met een optimale privacy gecreerd.

Voorbeelden van binnenstedelijke herontwik-keling zijn bijvoorbeeld te vinden in Eindhoven. Zo is het voormalige Philipsterrein Strijp S getransformeerd tot een levendige wijk voor creatieve en culturele activiteiten, wonen en

Om alle functies, eisen en wensen te combineren, moet er goed gekeken worden naar de indeling

2 Cityroofs

Wie kent ze niet, de fotos van verscholen daktuinen? Intieme wereldjes tussen dakpannen, grinddaken en schoorstenen. Af en toe gepresenteerd aan de straat door een nauwelijks zichtbaar boompje of parasol. Of juist in vol ornaat gepresenteerd aan haar hogere buren welke met enig gne of wellicht juist jaloezie, het privwereldje bewonderen. Wereldjes die nog niet lang geleden alleen via luchtfotos of televisieprogrammas als Nederland van Boven aan het grote onwetende publiek werden getoond en nu zelfs door onder andere Google Earth voor iedereen geen geheimen meer kent.

De verscholen gevel

Deze werelden, of in de terminologie van vakidioten: daklandschappen, hebben mij altijd al gefascineerd. Robert de Niro in Godfather II, die vluchtend na zijn eerste moord rent over de daken van New York. Of recenter in The Bourne Ultimatum waar Jason Bourne op het dak achtervolgt wordt door de politie. Maar ook daken voor geheime smokkelroutes of voor geheime afspraakjes met je buurmeisje om te genieten van de sterren. Zelfs Superman maakte indruk op Lois Lane door haar mee te nemen naar het dak van de Herald Tribune. Pas later nam die uitslover haar mee vliegen.

Kortom, er is voor velen een wereld open gegaan die mij sinds mijn jeugd al intrigeerde. Het kon dan ook niet anders dan dat ik in mijn praktijk als architect het dak als een te ontwerpen vijfde gevel ben gaan zien. Een gevel voor zowel het publieke domein als het openbare. Soms verborgen en dan weer op een voyeuristische wijze zich tonend aan de directe buren. Daken met terrassen, bomen, wildflowers, moestuintjes, tomaten-kastjes en zelfs een heel berkenbos. Niks is te gek of we verzinnen het. Niet alleen maar vanwege de huidige populaire duurzame aspecten als waterberging en flora en fauna, maar gewoon omdat het een ongekend fantastisch woon- en werkklimaat biedt. Zelfs bij beperkte budgetten, waar we in deze tijd mee te maken hebben, is met minimale middelen een unieke wereld te creren.

Zo hebben we in Zoetermeer een patiodorp gemaakt die met glooiende daken aansluit op haar omgeving. Er is zo een beeld ontstaan van een opgetild groen tapijt. Door de stedenbouwkundige destijds een Teletubbie-dorp genoemd. Voor mij een compliment dus! Wonen zoals een kind het wil en voelt! In dit dak zijn patios aangebracht als privbuitenruimten en lichtbronnen naar de aansluitende woon- en slaapkamers . Het dak is uiteraard het domein geworden van de bewoners en is bebouwd met dakstudios en tomatenkastjes.

In het centrum van Rotterdam naast de Laurenskerk, hebben we in een groot stedelijk woonblok van 231 woningen op een ondergrondse parkeergarage een bos laten aanbrengen van 100 reeds halfvolgroeide berken. Binnenkomend vanaf de kille en verharde Binnenrotte, stap je werkelijk een ongekend natuurgebied binnen.

Tevens in Rotterdam, tegenover de Laurenskerk, zijn we bezig met twee woongebouwen voor studenten die voorzien worden van collectieve terrassen, moestuinen en een voor diverse gelegenheden te gebruiken plantenkas. Dit alles grotendeels zichtbaar voor het winkelend publiek, zodat ik hopelijk anderen kan besmetten met de verwondering die ik van jongs af aan al heb voor daktuinen.

Ir. Sjoerd M.X. Berghuisarchitect stedenbouwkundige, directeur Klunder Architecten

Zelfs bij beperkte budgetten, waar we in deze tijd mee te maken hebben, is met minimale middelen een unieke wereld te creren.

De stad is een dynamische plek. Dynamisch vanwege de concentratie van mensen die als bewoner, werknemer, toerist of recreant in de stad verblijven en zich verplaatsen. Dynamisch ook omdat de stad zichzelf voortdurend opnieuw blijft uitvinden. De stad van nu is niet meer de stad van dertig jaar geleden. Op dezelfde plek bevinden zich andere gebouwen en andere functies. De stad van de toekomst moet zichzelf blijven uitvinden en zichzelf blijven ver nieuwen om de veranderende en aanhoudende stroom mensen te kunnen blijven faciliteren.

De toekomst van de stad

belemmeringen door de overheid weg-genomen moeten worden. Door het samen beginnen van bijvoorbeeld stadstuinen of ontmoetingsplekken wordt vorm gegeven aan de stad en haar stedelijkheid. Samen tuinieren bijvoorbeeld versterkt de sociale cohesie in multiculturele wijken. Er ont staan nieuwe ontmoetingsplekken. Dit kan vanuit sociaal oogpunt relevant zijn voor de toekomst van de stad.

Een tweede kracht voor de stad van de toekomst is het benutten van het bestaande. Minder nieuwbouw en meer transformatie. Transformatie is van alle tijden: steden en stedelijke omgevingen worden voortdurend aangepast aan de eisen van de tijd en aan veranderende behoeften en wensen van gebruikers. De verschijningsvorm van transformatie is de laatste jaren echter aan het veranderen. De huidige economische en bevolkings-ontwikkelingen zet aan tot een andere manier van omgaan met de ruimte en tot meer aandacht geven aan de kwaliteit van

De Raad voor de leefomgeving en infra-structuur (Rli) is op zoek gegaan naar de kracht van de steden en naar wegen om deze kracht verder te ontwikkelen, beter te benutten en te mobiliseren. De raad stelt dat steden steeds belangrijker worden in de mondiale economie. Met overwegend middelgrote steden beschikt Nederland over onvoldoende agglomera-tiekracht om goed mee te kunnen doen in de internationale concurrentie. Verder is er in steden steeds meer maatschappelijk initiatief van bewoners en ondernemers. Dit is van invloed op hoe partijen in de stad zich tot elkaar verhouden. Beide ontwik-kelingen dwingen ons tot een fundamen-teel andere kijk op steden. De raad geeft op vier onderdelen advies om de kracht van de stad te benutten.

Ten eerste moet zelforganisatie van de stad gefaciliteerd worden. Dat wil zeggen dat maatschappelijke initiatieven van burgers, bedrijven en organisaties benut en gesteund moeten worden, waarbij Bron: www.rli.nl

het bestaande. Grootschalige sloop en nieuw bouw maken plaats voor selectiviteit, adaptiviteit, hergebruik en kleinschalige projecten. Transformatie moet volgens de raad als trekpaard voor ontwikkeling worden gezien.

Ook is, volgens de raad, complementariteit het sleutelwoord voor Nederland om mee te doen in de mondiale concurrentiestrijd. Dat wil zeggen dat steden moeten uitgaan van hun eigen kwaliteit en dat wat ze niet hebben kunnen ze lenen bij de buren. Juist de diversiteit aan kwaliteiten in en tussen regios maakt de stad op de toekomst voorbereid, mits deze goed verbonden is met andere regios en met andere partijen. Als laatste is, om al deze krachten van de stad te benutten, een goed bestuur nodig.

Goed bestuur houdt onder andere in dat wordt ingezet op goede samenwerkings-relaties. Regionaal samenwerkende gemeenten zijn de dragers van de toekomst.

In het advies De toekomst van de stad: de kracht van nieuwe verbindingen kunt u de zoektocht volgen naar de kracht van de steden. Het advies is op 23 april jl. aan-geboden aan minister Blok voor Wonen en Rijksdienst en minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu. De raad is ervan overtuigd dat als deze aanbevelingen opgevolgd worden, er een nieuwe manier gevonden kan worden voor hoe mensen in de stad samenleven en samenwerken.

Frank Janssen, Van Hoek Dakbedekkingen BV

Klant aan het woord

Cityroofs ontzorgtWe weten eigenlijk niet beter dan dat wij sinds jaar en dag zaken doen met Zoontjens als het gaat om tegelwerk op het dak. Toen Cityroofs op de markt kwam voor ook de overige dakafwerkingen, was een samenwerking eigenlijk niet meer dan logisch. Voor dakbedekkingen zijn klanten bij ons aan het goede adres, maar de dakafwerking laten we graag over aan de partijen met specifieke vakkennis. Sinds enkele

jaren is dan ook zo dat er eigenlijk geen enkel project de revue passeert zonder dat er een medewerker van Cityroofs naar heeft gekeken. Door de specifieke technische kennis weten zij ons te ontzorgen. Met name op groene vragen hebben wij zelf niet altijd direct een antwoord paraat. En steeds vaker komen er ook verzoeken voor aanvullende zaken, zoals bestrating en meubilair. We zijn blij dat we in Cityroofs een partner hebben gevonden die alle

kennis in huis heeft. Op basis van het wederzijdse vertrouwen, kunnen wij projecten laten uitvoeren naar de wens van onze opdrachtgever, zonder al te veel bemoeienis van onze eigen medewerkers. In vele gevallen leidt dit naar een prettige samenwerking en een goed resultaat. Bij een project in Hilvarenbeek bijvoorbeeld, werden wij door de aannemer gevraagd om de dakconstructie mede te engineeren. De opdrachtgever had zelf

bedacht om het oorspronkelijke centrale groendak te vervangen door een kunstgrasmat. Echter was daarbij niet nagedacht over de stabiliteit, windvastheid en brandeisen van het dak. Cityroofs heeft, met behulp van haar leveranciers, een systeem aangeboden dat aan alle kritische eisen kon voldoen. Zo hebben we samen een prachtig werk opgeleverd.

3Experts in elevated landscapes

MeubilairMet buitenmeubilair op het gezamenlijke terras, biedt het dak meer mogelijkheden voor ontmoetingen tussen de bewoners. Een plek om te zitten maakt het aantrekkelijker om even samen koffie te drinken of van de zon te genieten.

4

PrivacyOm de privacy van de privterrassen te vergroten kunnen taxus of beukenhagen geplaatst worden. Deze afscheiding vormt dan zowel beschutting, als een mooie groene eyecatcher.

2

Diversiteit in bestratingDoor gebruik te maken van verschillende tegels, kan een duidelijk onderscheid worden aangebracht tussen de verschillende gedeeltes op het dak. Grote tegels voor het gezamenlijke terras, kleinere voor het privterras. Bovendien kan er met verschillende kleuren en materialen gewerkt worden.

De juiste beplantingAls een deel van het dak als openbaar dakpark wordt ingericht, is de keuze voor de beplanting belangrijk. Door te kiezen voor planten die eenvoudig te onderhouden en niet te kwetsbaar zijn, blijft de daktuin altijd een fraaie plek.

1

3

Het dak als ontmoetingsplekAls bestaande bouw plaatsmaakt voor vernieuwing, dan moet de uitstraling en architectuur van het nieuwe gebouw niet alleen aansluiten bij de omgeving, maar ook bij de sfeer en manier van leven van de bewoners. In een wijk waar de binding tussen de bewoners groot is, is het van belang dat zich deze sociale cohesie zich in de nieuwe situatie voortzet. Het dak kan met de juiste inrichting hierbij een rol spelen. Het dak kan dienen als privbuitenruimte, maar ook als sociale ontmoetingsplek.

Diversiteit in bestrating1

Privacy2

De juiste beplanting3

Cityroofs4

VerlichtingMet de juiste verlichting zorgen we er

voor dat het dakterras ook s avonds een veilige en

sfeervolle plek is.

5

Urban farming Een gedeelte van het dak kan gebruikt worden als moestuin. Bewoners kunnen hier hun eigen

groente verbouwen en daarmee tevens het onderlinge contact vergroten.

6Het dak als ontmoetingsplek

De juiste beplanting

Urban farming 6

Verlichting 5

Meubilair 4

5Experts in elevated landscapes

Het dakinspireertBekijk meer projecten op www.cityroofs.nl

Binnenplein Green Hills, Breda

Gezamenlijk dakterras Hart van Sassenheim, Sassenheim

Gezamenlijke binnenpleinen Onder Onnes, Nijmegen

Buitenruimte op het dak Beijerlandse Brug, Rotterdam

Openbaar dakplein Poptahof, Delft Binnentuin Gerretsonplein, Eindhoven

Cityroofs6

Kwaliteit biedt kansen voor appartementen

2500 respondenten*Bouwcriteria Sociale criteria

Buitenruimte Veiligheid

Prettig entreeBergruimte

De consument moet op kwaliteit worden overtuigd om te verhuizen naar een binnenstedelk appartement.

Voorkeur voor een uitpandig balkon en een dakterras Vooral van belang b 65+ers

Al b de voordeur van het complex begint het

thuiskomen, niet pas b het eigen appartement.

Als een appartement 10-20% goedkoper zou zn dan een eengezinswoning met dezelfde oppervlakte, zou men eerder

een aanschaf van een appartement overwegen.

* Dit onderzoek is gedaan onder 2500 respondenten door Bouwfonds.

Gewenste bergruimte:

- begane grond 10m2

- in de woning 6m2

Gewenste oppervlakte minimaal: 10m2

De verkoop van appartementen verloopt vaak een stuk moeizamer dan de verkoop van eengezins-woningen. Wat kunnen we doen om de aantrekkelkheid van appartementen te vergroten? Een onderzoek onder 2.500 respondenten gee aan welke criteria het belangrkste zn voor de huidige kopers.

Max. 6 verdiepingen

Liefst 3 verdiepingenof lager

Hoogwaardige kwaliteit weegt voor de consument zwaarder dan een trendy gevel.

1

2

Vierkante meters

80-90 m2

120 m2Gemiddelde aanbod: 80 90m2

Gemiddelde vraag: 120m2

Voornamelk 3-4 kamerappartementen

3

1

2

3Aanwezigheid voorzieningen

Inpandige- of omliggende voorzieningen worden hoog

gewaardeerd.

Echter meer dan 50% is geen voorstander van inpandige

horecavoorzieningen

hippe uitstraling

hoogwaardige kwaliteit

7Experts in elevated landscapes

www.cityroofs.nl

Experts in elevated landscapes

CityroofsCentaurusweg 19 - 25Postbus 61, 5000 AB Tilburg

013 45 82 [email protected]

Project

Binnentuin voor nieuw woonwinkelcomplex in Eindhoven

Aan het Gerretsonplein in Eindhoven heeft een verouderd winkelcentrum plaatsgemaakt voor markante nieuwbouw. Het nieuwe gebouw biedt zowel winkel als woongelegenheid.

In totaal telt het woonwinkelcomplex 17.500 vierkante meter, verdeelt over vier onderdelen. Ten eerste de begane grond die zon 2.500 vierkante meter aan winkelruimte bevat. Daarboven liggen vier verdiepingen die zon 50 appartementen tellen. Als derde is er de 50 meter hoge toren met 15 woonlagen waarin 60 appartementen zijn gerealiseerd. Tot slot bevindt zich in de kelder van het complex een parkeergarage voor de bewoners.

Cityroofs kreeg opdracht om de inrichting van de binnentuin, die zich bevindt op het dak van de parkeergarage, te verzorgen. Volgens het bestaande ontwerp hebben we hier gewerkt met een mix van tegels, hardhout en beplanting.

Rondom de binnentuin hebben we met grijze Dreentegels op DNS een looppad gecreerd. Dezelfde tegels zijn ook gebruikt voor de galerijen van het complex. In het midden van de tuin zijn diagonale vlakken gecreerd met afwisselend hardhout en sedumkruiden- en wildflowermatten. Zo vormt het geheel een aantrekkelijke recreatieruimte waar bewoners gezamenlijk gebruik van kunnen maken.

Colofon

Redactie: Mark Blaakman, Luc Urlings, Barbara Wolfs, Francis Tolkamp en maan.nl concept en creatie

Illustraties: Explanation Design en maan.nl concept en creatie

Fotografie: Cityroofs, Fotostudio Image & Motion, Klunder ArchitectenOplage: 1.200 exemplaren

Vormgeving en opmaak: maan.nl concept en creatie

Wilt u meer informatie over de inrichting van uw dak? Neem contact op met Mark Blaakman of Luc Urlings via [email protected] of bel 013 45 82 800.

Cityroofs is ontstaan uit Zoontjens met als doel nieuwe dakoplossingen in te zetten voor een beter leefklimaat. Zoontjens is onderdeel van CRH plc.

De specificaties, constructies en details zijn opgesteld volgens de laatste stand van de techniek en met de grootst mogelijke zorg bijeengebracht. Cityroofs aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor eventuele fouten of onvolledigheden en de gevolgen daarvan. In het belang van vernieuwingen en verbeteringen behouden wij ons het recht voor om wijzigingen in de producten en systemen aan te brengen. September 2014

ma

an.

nl 9

820