Richard Appignanesi Postmodernizim

7/30/2019 Richard Appignanesi Postmodernizim

http://slidepdf.com/reader/full/richard-appignanesi-postmodernizim 1/128





POSt£ £ dern*m ' ' inS ay ın eay, K o k e n l e r i

lWek tuptı£ ° 2 e[n 'zrn '- te r im- ■

I S F ^ S ^ S - Sda İL 70 ferde ■■p/' ş m am n olnZ., tersine( s i y ® ol'an ZYmfdern' "?Jnl? 'i'9,JSU‘

m m m r n s s

0 'd U 9 u n a i „k, i k ve y â ' , : p °st / norf e m “ s " "

^er>’.vatJranma ad,r f bo2u'nundî?‘ârnin îe n<J,7 e r f n ' ,c ' h are i t e t de o r , 1980’^ r d e h , ^ -

Yeniden kur p ,cı" , uek n laYB C’ktı £3 . 'Ver iyor la r rı jc u " p o " te ı r tgP i j~r

o , ^ > ititeme| 9'b,ad'-

İ S S î İ S Ş S 'S Î p H İ '© S s S a ş â S S s S :

sözcük ve lcn Gİ‘V‘rn k i n

M * hSs ^yü*

m s m s m s i^ B z p £ i%

char lEsJencksLondn



Ö n c e S Ö Z C Ü Ğ Ü e l e a l a l ı m . . .

P ostmodern ne anlama geliyor? Karışıklığa yolaçan, "modern"sözcüğünden önce gelen "post" öneki. Postmodernizm kendini,olmadığı bir şeyle tanımlıyor. O artık modern değil. Ama tamolarak hangi anlamda post?

-M odernizmin bir sonucu olması anlamında mı?

-M odernizmin bir devamı olması anlamında mı?-Modernizmden sonra doğmuş olması anlamında mı?-Modernizmin gel işmiş hal i olması anlamında mı?-M odernizmin bir inkârı olması anlamında mı?-Modernizmin bir reddi olması anlamında mı?

Terim bunların hepsinin ya da bir kısmının karışımı olarak

çeşitli şekillerde kullanı ldı. P ostmodernizm artık şu ikimuammadan kaynaklanan bir anlamlar kargaşası içinde:

-Modernizmin anlamına karşı direniyor ve bu anlamı gizliyor.-Yen i b ir çağ tarafından aşılan modern'in tam bir bilgisini imaediyor.

Y eni bir çağ mı? Bir çağ (herhangi bir çağ) bizim görme,düşünme ve üretme tarzımızdaki tarihsel değişikliklerletanımlanır. Bu değişiklikleri sanat, teori ve ekonomi tarihialanlarında saptayıp, postmodernizmin pratik bir anlamınaulaşmaya çalışabiliriz.

Postm odern sanat ın s oyağacını izleyerek başlayalım bu

araştırmaya.



M o d e r n N e d ir ? E s k inin Ş o k u

Modern sözcüğü, Latincede "tam şimdi" demek olan gelir. Peki biz ne zamandan beri moderndik? Aşağıdakgörüleceği gibi, şaşılacak kadar uzun bir zamandan be

1127 dolaylarında Abbot Suger Paris'teki St. Deniş mbazilikasını restore etmeye başladı. Mimari fikirleri onhiç görülmemiş, ne klasik Yunan, ne Roma ne de Roman"yeni bir bakış" kazandırmıştı.

Suger önceleri buna ne ad vereceğini bilemedi. Sonuopus mod ernum (modern yapıt) demeye karar verdi.



İtalyan Rönesans kuramcılarının bulduğu Gotik teriminin aslınküçültücü bir anlamı vardı. Kuzeyli ya da Germen barbar ta

anlamına geliyordu. Rönesans mimar ve sanatçılarının ideaklasik Y unan tarzıydı -ya da kendi deyişleriyle antica e buoman ie ra moderna (eski ve iyi modern tarz).



D i y a l e k t i k A n t a g o n i z m a

En azından Ortaçağdan bu yana, "o zamanlar"la "şimile modern arasında harekete geçirici bir antagonizm

tarihsel dönemleri, geçmişte olup bitmişlerden hoşlabirbirini izledi. Kişinin bir önceki kuşağı reddedişi, nebir kuşak çatışması halindeydi.Bu tarihsel diyalektiğin (Yunancada "tartışma" ve "sögelir) sonucu, Batı kültürünün hiçbir gelenek tanıma

Tarih, anlayışların farklılaşmasına göre dönemlere a

583 aro



Batı kültürünün bir başka özelliği de güçlü bir tarihselcilik önyargısınsahip olmasıydı. Bu inanca göre, şeylerin nasıl olduğumu ve nasılolması gerektiğini tarih belirliyordu.

Tarihselciliğin klasik formülü, Kari M arx'ın diya lek t ik materya l izminde dile geldi.Marksizm toplumun geleneksel ya da kültürel kurumlarıylaekonomik üretim güçleri arasında yapısal bir farklılık olduğun



Düşünme biçimlerimiz -ya da daha doğrusu, düşükabullendiğimiz varsayımlar- üstyapısal ideoloj i ler belirlenmişti.

ÇOK KABA. ÇOK MEKANİK. DÜŞÜNCE BÜTÜNÜYLE

İDEOLOJİ TARAFINDAN BELİRLENMİŞSE , BİLİMSEL

DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜ NEREDEN GELMİŞ OLABİLİR?

X ._b

YANİ ELEŞTİRME ÖZGÜRLÜĞÜNÜN

f KUYR



M O D E R N İ Z M N e d i r ?

Marx'ın formülü, toplumun

geleneksel ve üreticialanlarındaki farklı değişimparkurlarını anlamakta hâlâyararlıdır.Altyapısal üretim alanındamodernizm, neredeyse biryüzyıl önce başlayan Sanayi

Devriminin ikinci gelgitdalgasında, kitlesel teknolojikyeniliklere tanık olan 1890-1900'lerde başladı.

Yeni Teknoloji• İçten patlam alı ve dizel m otorlar; buh ar

gücüyle elektr ik üreten jeneratörler

• Yeni güç kaynaklan olarak elektr ik ve

petro l

• Otom obil , otobüs, t raktör , uçak

• Mo dern büro ve s i s tem yönet iminin

parç ala rı o la rak te le fo n , dak ti lo ve

elektrikli daktilo

• Kim ya san ayiinin üret t iği sentet ik

maddeler: boya, sentetik elyaf ve plastikler

• Yeni mühendisl ik malzemeleri :

Gü çlendirilmiş beton, alüm inyum ve krom

alaşımları

Kitle İletişim ve Eğlence• Reklam ve kit lesel gaze teler (1890 ’lar)

Bilim• G enetik bi limi ku ruldu ( 1900’ler

• Freud psikanalizi ortaya attı (190

• Becquerel ve Curie’ler uranyum

radyum radyoaktivi tesini buldular(1897-9)

• Rutherford’un devrim niteliğindek

atom m odeli klasik f iziğin yerini a

(1911)

Max Planck’ın kuantum teorisi (1

N ie ls B ohr ve R u th erfo rd ta ra fın d

düzelt i ldi (1913)

•Einstein’ın özel ve genel görelilikteorileri (1905 ve 1916)

Bu yeniliklerin bilim veenformasyon alanlarındakipostmodern gelişmelerlemantıksal bağlantılarını gör

güç değildir. İşte iki örnek:1. Postmodern kozmolojinintemelleri (atom teorisi, kuave görelilik teorileri) 1890'la1916 arasında atıldı.2. Modern telefon sistemleyerini alan fiber-optik kablosistemler, birim zamanda

iletilebilecek veri miktarını 25kat artırdı (bu yöntemle OxBodleian Kütüphanesindeki bilgi 42 saniyede başka bir aktarılabilir).



T e ms ilin K r iz i

Bazı sanat tarihçileri, bir ölçüde haklı olarak, fotoğrafın

sanatının gerçekliği yeniden üretme yetkesinin sona erOnlara göre, bu andan sonra "gerçeklik"in resmini yageçmiş bir şeydir. Altyapıdaki teknolojik yenilik, görsüstyapısal geleneklerini geçersiz hale getirmiştir. Kit(fotoğraf) el yapımı orijinalliğin (sanat) yerini almıştı



Cezanne: Görüntü, Göreni İçerir

Paul Cezanne (1839-1906) gerçekçiliği bütünüyle reddetmemeklebirlikte, onu gözden geçirerek, şeyleri algılayışımızın kesinsizlik içerdiğini savundu. Ona göre temsil, görme ile görülen nesnearasındaki karşılıklı ilişkinin doğurduğu etkiden; görülen şeydekikuşku olasılıkları ve görüş açısındaki değişikliklerden de sorumluolmalıydı.

iz l e n im c il ik , g ö r ü n ü ş l e r in

IŞIKLA NASIL DEĞİŞTİĞİNİ VE HAREKETTEN NASIL ETKİLEN-DİĞİNİ GÖSTERDİ... AMA BU YETERLİ DEĞİL! NESNELERİ SABİT DEĞİL KAYAR HALDE GÖRÜRÜZ



Cezlanne'm amacı, gerçekliğin parçalanmış, öznel bigörüntüsünü yeniden üretmek değildi. O, algının

değişkenliğinin altında yatan bir "birleşik alan" kurapeşindeydi ve bu temeli elementer geometrik katı cibuluyordu. 1904'te yazdığı ünlü mektubunda şunu öğü"...Doğayı silindir, küre ve konilerle ele alın."



K ü b i z m " B i l i m i "

* V-

ı •/ ,

‘A

4ıKESİNSİZLİK İLKESİ BENİM WDEĞİL, FİZİKÇİ WERNER

HEISENBERG'İN (190176) BULUŞU. HEISENBERG BU İLKEYİ, KUANTUM MEKANİĞİNİN SONUÇLARINDAN BİRİ OLARAK 192TDE FORMÜLE ETTİ. EN BASİT İFADESİYLE, ŞU ANLAMA GELİYOR: BİR PARCACIĞIN KONUMUNUN EŞZAMANLI ÖLÇÜMLERİNDE

HER ZAMAN KESİNSİZLİK VARDIR...f

) NASIL BU KADAR KİSİN', |KONU AB L YORSUN?

BİZİM ALBERT

BİRLEŞİK ALAN KURA-M I DA BENİM BÜTÜN DOGÜÇLERİNİN TEKBİR

BÜTÜNLÜKTEN VE TEK BİRHAREKET YASASINDAN NTÜREDİKLERİNİ GÖSTERMİÇİN YAŞAMIM BOYUNCA

Ğ İ



P icasso'nun A v ign on lu K ad ın tar 'la başlattığı Kübsonra kendisi, Georges Braque ve başkaları tarafı1914 arasında geliştirildi.

P icasso'nun Mandol in l i K ız (1910) adlı tipik kübistCezanne'ın değişkenl ik ve durağanl ık kuramlarınımantıksal sonuca ulaştırdı.



Or ij ina l S a na t ın S o nu mu?

"Yeniden üretilebilen gerçeklik" fotoğrafçılığa terk edilirken, sanat

Kübizm tarafına doğru bir kuantum sıçraması yaptı. Kübizm, sanatgeçmişlikten kurtararak ona gerçekliği fotoğrafın yapamayacağı birtemsil etme yetkesini yeniden verdi.Ne var ki fotoğraf, hem geleneksel hem de avangard sanatı bir başkatehdit etmeyi sürdürüyordu. Bu durum, Marksist eleştirmen VValter BeMekanik Yeniden Üretim Çağında Sanat Yapıtı başlıklı denemesi 1yayımlanana kadar fark edilemedi.

ORİJİNAL SANAT YAPITLARININ YETKE

YA DA ÖZERKLİKLERİNİN, YENİDEN

ÜRETİLEMEMELERİNDEN (SAHTELERİNİN

YAPILMASI DIŞ INDA) KAYNAKLANDIĞ INI

ANLADIM. BU ONLARA SİHİRLİ BİR AURA,

OTANTİK SANAT NESNESİNİ KUŞATAN KARİZMATİK BİR HALE VERİR: ONLAR

TEK KERELİK, BİRİCİK, YERİ

j DOLDURULMAZ VE DOLAYISIYLA

I PAHA BİÇİLMEZ ŞEYLERDİR.



Modern Postmoderndir

Modern, tarihsel olarak, kendisinden hemen önce gelensavaş içinde olmuştur. Bu anlamda, modern her zaman

W; 'i?^- aLi-te'l! ; ‘ fŞ J T11\

*y» .'i

BİR DAKİKA! DEMİNDEN BERİ MODERNİZM DİNLİ-YORUZ. BU KİTAPTA POSTMODERN İZMDEN

SÖZ EDİLMESİ GEREK-MİYOR MUYDU? T lj r

iA I

' t / V ÇALIŞIRKEN,f iiM m m » w' İ ^ f V / 'V 1 : » 1 ™ ™ u r U „ T

MODERNİZMİN BELLİ BİRYÖNÜNÜ KAVRAMAYA

ONUN HER ZAMAN ÇAĞDAŞ GÖZÜKEN İLERLEME-SİNDEN SÖZETTİK.



Post modern sanatın iyi bir tanımı, "tam şimdi"nin kendisinden ögelen "tam şimdi"yi olumsuzlaması ikileminden doğar. Fransız filo

J ean-François Lyotard'ı dinleyelim:

Nedir öyleyse postmodern?... Kuşkusuz, modernin bir parçasıdır. Bükazanımlardan şüphe edilmesi kaçınılmazdır; yeter ki düne ait olsuCezanne hangi uzama meydan okudu? İzlenimcilerin uzamına. Picave Braque hangi nesneye saldırdılar? Cezanne'ın nesnesine. Ducha1912'de hangi savdan koptu? Resim yapılacaksa kübist olmalı savınd[Daniel] Buren de Duchamp'ın yapıtında dokunulmamış olarak kaldığ

inandığı diğer savı sorguluyor: Yapıtın sunulduğu yer. Kuşaklar korkbir ivmeyle kendi kendilerini çökertiyorlar. Bir yapıtın modern olmiçin önce postmodern olabilmesi gerek. Böyle anlaşılan postmodernsonuna gelmiş modernizm değil, oluşum durumundaki modernizmve bu durum süreklidir.

Postmodern Durum (19

?HEW ! BUNU BİR DA

ANLATIR MİSİN, JEANFRANÇOİS?



K o n s t r ü k t i v i z m

Kübizm Rusya'da konstrüktivizm (1914-20) yönünde geli

bir tarafa bırakılarak tipografi, mimari ve endüstriyel üreuygulanan teknik dizayna ve devinimsel sanata geçildi.

Konstrüktivizm, 1917 Bolşevik Devriminin "yapıcı" ve atdestekçisiydi.



S t a l i n i s t T o t a l i t a r y e n i z m

Konstrüktivizm, 1930'ların Stalinizm

döneminde Marksizm dışı ve formalistdiye damgalanarak bastırıldı.Sosyalist Gerçekçilik diyeadlandırılan, propagandacı birkahramanlık gerçekçiliği, resmi partiçizgisi haline geldi.

Bütün ülkelerde yeniden

üretilebilmesi amaçlanan ütopyacımodernizm, kitlelerin"anlayabileceği" bir gerçekçilik vekomünizme geçeceği düşünülen diğerülkelerde yeniden üretilebilecek birrnodel adına reddedildi.



S o y ut D ış a vur umc uluğ un T r a j ik Ye nilg

Gerçekçiliği yeniden kuran Totalitaryen (Stalinist ve N

savaş sonrasında iki etkisi görüldü: Modernist soyutlademokratik özgür dünyanın alternatif tarzı olarak onagerçekçiliğin tabutuna son çivi çakıldı.

Amerika'nın kendi soyut sanatını canlandırarak bu onkatılması şaşırtıcı değildi. Bu sanata 1946'da Soyut Dışaadı verildi (bu terim 1919'da Rus sanatçı Vasili Kandinsresimlerini betimlemek için de kullanılmıştı).

J ackson Pollock (1912-56) Soyut Dışavurumculuğun ilkve trajik kurbanıydı. Pollock ve diğer Soyut Dışavurumsanatlarını duygusal bakımdan aşırı anlam yüklü görü

Pollock, lekelerle kaplı canlı resimlerinin kaynaklarını d



Amerikan sanat kurumlarının Soyut Dışavurumculuğu yüzde yüz Amerikan, saf biçimsel soyut sanat olarak her yerde göklere çıkarmPollock ve arkadaşlarını dehşete düşürüyordu. Bu kurumların tutumdiz refleksi düzeyindeydi: Komünist Rusya formalizmi yasaklamışso zaman formalizm özgür girişim demokrasisinin asli bir bileşeniolmalıydı. Soğuk Savaş stratejisi, özellikle 1950'lerin başında, SenaMcCarthy'nin anti-Komünist cadı avı sırasında, Avrupa'dan veKomünizm salgınından uzak bir "gerçek Amerikan" kimliği talepediyordu.



D A D A !

Pollock'un kaynaklarından biri olan gerçeküstücülük, Da24) mirasçısıydı. Dadaizm, erken dönem modernist sanaiyimser olduğu fikrini yalanlıyordu. 1916'da Zürih'deki CaHugo BalI, Tristan Tzara ve başkalarının haykırışıyla başkısa zamanda uluslararası bir yangın haline geldi ve hiçhalde uzun süre etkili oldu.

â â h 9 ~ M

CÜDADA NE ) DEMEK? /

D AtXP0SJT'^| INTE

HİÇBİR A



Dadaizm, modernizmirı öncü sanatçılarından bazıları (Hans Arp,Max Ernst, Francis Picabia ve Marcel Duchamp) için geçici birbuluşma noktasıydı. Almanya'nın Hanover kentinde yaşayan KuSchvvitters (1887-1948) çok verimli ve Merz (Fransızcada "bok"anlamına gelen merde'yi çağrıştırır) yapımlarıyla ünlü bir DadaistOnun Merz resimleri, döküntülerden yaptığı çevre düzenlemelerMerz somut şiirleri, gösterileri, yeni alfabesi ve başka yapıtları, dahsonraki her "post"-modern yapıtın kökeninde yer alır.



M o d e r nit e y e a y a k uy d ur uy o r uz . . .

Sanat, 1900'lerin başından 1970'lere kadar, Batı tarihindgörülmemiş bir hızla değişerek git gide modernleşti. Mgelişiminde başlıca üç aşama görüldü:

1. Gerçekliğin temsilinin krizi.............................................. CeKübizmDadaizmGerçeküs

2. Sunulamayanın sunulması(soyutlama)................................................................. Yüc

De Stijl, vKonstrükSoyut DışMinimaliz

3. Son olarak, sunuşun reddi(estetik sürecin terkedilmesi).......................... Kavramsa

Modern sanatın her yeni türü, modernizmin postlarının dizisi içinde bir öncekini izliyordu: Dönen bir volanın payüksek hızda birbirine karışıp gözden yitmesi gibi.



“ G e r ç e k " B ir P o s t mo d e r niz m Va r mı?

Eğer "gerçek" bir postmodernizm varsa, bu onun gündemindeki acil maddeden anlaşılabilir.

Bu maddelerden ilki, kitle tüketimi çağında yeniden üretilebilirli kikilemidir. 1936'da orijinal sanat yapıtlarının aura ve özerkliklerinkitlesel yeniden üretim yoluyla ortadan kalkacağını söyleyen VVaBenjamin'in bu kehaneti doğru çıkmadı. Kitlesel yeniden üretimin

bunun tam tersi bir etki yaptığı görüldü. Orijinaller için ödenenmilyonlarca dolarlık fiyatların, onlara sahip olma isteğini güçlendirröprodüksiyonlarımn yaygınlığıyla doğru orantılı olduğu söyleneb

0 2 U 9 9WASHIN<



Bir tüketici aura'sı, artık, bir anı halesi taşıyan (Marilyn Mokülotları, Al Capone'un Pontiac'ı) ya da nostaljik bir değer(konsol radyolar, dirsekli telefonlar, bisküvi kutuları) her şeye

çünkü bunlar dünün antik üretiminin andaçları.1930’ların Radyosu1930’larm radyosunu yenid

ahşap kaplama. En son ele

mükemmel ses kalitesi. Işı

otomatik frekans kontrolüy

istasyon ve ses ayan için y

İstenirse sağ tarafa k asetça

amp. dahili adaptör (240 V

standartlarına bütünüyle uy

Masa LambasıYeni özgürleşen kadının“Art Deco” heykellerde

bulduğu atak ifadeyiyansıtan dökme bronzhcykcicik, kurşunlucamdan bir avizeyidestekliyor 13amp. (240V) dahilitrafo. Toplamyükseklik: 14 inç,avize: 5 inç. 40 waH’lık ampülüyle birlikte. İngilizstandartlarına bütünüyleuygundur.

Kalay-KuMasanızın ü



Ne görüyorsan onu alırsın. . .

Sanatçı -ya da postmodernizmle ilgilenen hirhangi bir yurttaş- gerolmayan, taklit üst-gerçekliğin tehdidiyle karşılaştığında ne yaparElbette onu kabullenebilir ("ne olsa gider"). Ya da Lyotard'ın önerdgibi, deneylere devam edebilir. Ne var ki buradaki sorun, deneysyapıtları değerlendirebilmek için artık elde hiçbir kural ve kategoribulunmamasıdır. "Bu kural ve kategoriler, sanat yapıtının kendisiaradığı şeylerdir."

POSTMODERNİZM,YAPTIĞIN ŞEYİN KURAL-LARINI BULMAK İÇİN KURALSIZ ÇALIŞMAK

DEMEKTİR.

M ama

YAPTIĞIMŞEYİ KİM



Meşrulaştırma

Buraya kadar sormayı ertelediğimiz bir soru var: Pop

uzak ve güç, avangard modern sanat nasıl olup da kstandardı haline geldi? Bu kimin beğenişiydi? Elbette samüzelerin, sanat alıcı ve satıcılarının; kısacası, sanat toplayıcılarının beğenişiydi.



Geriye şu kafa karıştırıcı soru kalıyor: Bu kadar modernist(ve postmodernist) anti-sanat nasıl olup da ödüllendirilip yüksek fiyatsatılarak meşruluk kazanabildi?

Bu, meşrulaştırmanın açmazıydı. Yeni deneyler sanatın aura ve özerklyok etmekte ne ölçüde başarılı olduysa, aura ve özerklik o ölçüdesergileme iktidarının (eleştiri kurumlan, müze yönetimleri, sanat galeve bunların müşterileri) tekeline geçti.

ÖNEMLİ OLAN, BİR NESNENİN

FİYATI DEĞİL, ONUN SANAT

OLARAK YERLEŞTİRİLMESİDİR, MEŞRULAŞTIRILAN ŞEY NES-NELER DEĞİL, KENDİLERİNİ MODERNİST YA DA POSTMO-DERNİST OLARAK YENİDEN

BİÇİMLENDİREN GELENEKSEL KURUMLARDIR.



En aşırı anti-sanat bile kurumsal meşrulaştırma iktidatarafından "sanat" olarak yeniden üretilmekten kurtul



Benzeti

Postmodern sanatın şeceresi modernden ancak teoride ayırt

edilebilirmiş gibi görünüyor. Bu anlamdaki teori bir doruk değil biolumsuzlama, yani "sanatın sonu"dur. Şimdi uç noktadakipostmodernizme bir sıçrama yapıp Fransız sosyolog J eanBaudrillard'm ulaştığı sonucu görelim.

GÜNÜMÜZDE SANAT GER- * m * -

CEKLİĞE BÜTÜNÜYLE NÜFUZ

ETMİŞTİR.

I 73

V>cuE5>cro ,> Ic>Ui |

CD0 3 i

D



Benzeti, temsille gerçeklik arasındaki (imlerle onların göndgerçek dünyadaki şeyler arasındaki) ayrımın ortadan kalkbaşlar.

Temsili imge-işaret, birbiri ardına dört tarihsel aşamadan

. .

3. Bu, temel bir gerçekliğin yokluğunaişaret eder.

N. y 4. Bununsa herhangi bir gerçe



İ K İ N C İ B Ö L Ü M : P O S T M O D E R N T E O R İ N İ N S O V A

Y U N A N C A Şt heö

BAKMAK GÖZLEMLEMEK, DÜŞÜ AVPirA

TİYATRO İZLEMEK

I S p e c e rLA T İ N C E

ARAŞTIRMAK BAKMAK

SPEKÜLASYON

*KAZANÇ ARAMA

Postmodern teori, bu yüzyılın dil saplantısının bir sonucudur. 2 Yüzyılın en önemli düşünürleri -Bertrand Russell, Ludvvig VVittgeMartin Heideggerve başkaları- çözümlemelerinin odak noktasıfikirlerden uzaklaştırıp düşüncenin ifade edildiği dile kaydırdıla

Filozoflar ve mantıkçılar, dilbilimciler ve semiyolojistler, hepsi ddedektifidirler ve tek bir şey üzerinde anlaşmış gibidirler: "Anladüşünmeyi sağlayan nedir?" sorusuna farklı yollardan da olsa yapısı" yanıtını verirler.

[ANLAM DİLDEN GELİYORSA DİL

\NEREDEN

'•GELİYOR?

DİLİN KÖK

UNUT. VİLİ

ANLAMINI,

BİR SİSTEM

OLARAK L

Ya p ıs a lc ılık



Ya p ıs a lc ılık

Dilbilim Saussure'den önce, dilin tarihsel kökenlergömülmüştü. Bu araştırmanın, anlamın ne olduğunu

düşünülüyordu. Saussure ise anlamı dil sisteminialdı. Kendi kendine şöyle sordu: Dil kullanımlarınkarmakarışıklığından, dilbilim için tutarlı bir nesne

D İ LSİSTEM

(EŞZAMANLI) }

(

S O zTEK ÇIKAR YOL, DİLİ

BİR SİSTEM OLARAK

AYIRMAK... j -----------

'...YANIKONUŞMA YA DA

YAZIDAKİ GERÇEK GÖRÜNÜM

LERİNDEN (SÖZDEN)

a y i r m a k t —

•Dilin işlemesini sağlayan, temelde yatan kural ve•Bireysel sözü değil, dilin toplumsal ve kolektif boy•Kullanımı değil grameri, ifadeleri değil kuralları,



A n l a m l a r ı/e İmle r

Saussure'e göre, dilsel anlamların bütün dizisi (ister geçmişe, ister şim

ya da geleceğe ait olsun), mümkün seslerin (ya da fonemlerin) çok bir dizisinden türer. Fonem, ses sisteminin anlamca farklılık belirteen küçük birimidir. Örneğin kat sözcüğünün üç fonemi vardır: /k/, /aBu fonemler "kat" sözcüğünü tat, kap, ket, vb. sözcüklerinden en düzeyde ayırır. Her ayrı durum başka anlamlara yol açar, bu anlamgramatik ve sözdizimsel olarak bir araya getirildiğinde daha büyükparçaları ya da söylemler (kişinin düşüncesini ifade etmek için kulladil kodları) üretebilir.

m b i r i n i n b i r " değ e r i

OLAN ANLAML I BİRİMLER

(SÖZCÜKLER YA DA MONEMLER) İLE...

...BİÇİMİN BİR PARÇASINI OLUŞ

TURAN AMA DOĞRUDAN "DEĞERSAHİP OLMAYAN AYIRT EDİCİ

BİRİMLER (SESLER YA DA FONELER) ARASINDA BİR AYRIM VAR



An la m la m a

Saussure, dil sistemi içinde, gösterenin (örneğin öküz sses imgesi) anlamı taşıyan şey, gösterileninse (öküz kavgönderme yaptığı şey olduğunu söyler.

Gösteren ile gösterilen birlikte }G/g }bir GÖSTERGE olu

Anlamlama, gösteren ile gösterilenin göstergeyi oluşturbirbirine bağlanması sürecidir. Gösterge, anlamlama sistehiçbir anlamı olmayan bir ilişki olarak anlaşılmalıdır.

Ses seçimini bize anlamın kendisi dayatmaz (öküz denen sesini belirlemez; değişik dillerde ses farklıdır: İngilizcede obue).

GÖSTEREN İLE

GÖSTERİLEN

ARASINDAKİ

1İLİŞ Kİ

ZORUNSUZDUR. HAYIR! ZORUNSUZ OLAN, GÖSTERENLE ONUN GÖSTERDİĞİŞEV ARASINDAKİ İLİŞKİDİR.

/ BU BAKAVR"ANL

/ (SANKİRÜ GİBSINIZ, ATOPLU

İÇİNDEDA BUL



İkili Model

Saussure, postmodern teoriye, büyük önem taşıyan bir ikili m

miras bıraktı. Bu modele göre dil, ikili karşıtlıklarla işleyen birsistemidir. G/g ikili karşıtlığını daha önce görmüştük. Bir başka ikili karşıtlık da sentegma/paradigma karşıtlığıdır ve şöyle işl

Sentegmatik dizi (buna ardışıklık ya da birleşim de denir) tümdil öğelerinin doğrusal ilişkilerinden oluşur.

Paradigmatik dizi (seçme ya da yerdeğiştirme de denir) bir tüiçindeki öğelerle onların yerine geçebilecek başka öğeler arasilişkilerden oluşur.

SENTEGMATİK (BİRLEŞİM)

ÖZNE, NESNE VE FİİL

SENTEGMATİK OLARA

İLİŞKİLİDİR.

PARADİGMATİK (YERDEĞ İŞTİRME)



İ f a d e Öz e llik le r i : M e t a f o r (M e c a z ) ve M

Birleşimle yer değiştirme arasındaki bu basit gözüken iki

daha karmaşık durumlara yol açar. Bunların dilin imgeselkullanımını sağladığı (başka bir deyişle, anlamlı kurgularkıldığı) söylenebilir.Paradigmatik yerdeğiştirme, METAFOR ("sabır abidesi", hata" gibi, sözcük anlamı açısından doğru olmayan betimoluşturmaya yarayan benzerlikler içerir.Sentegmatik birleşim ise METONİMİ ("krallık" yerine "taşeyi onun özelliğiyle ya da eklentisiyle ifade etme) ve Sİ

("gemi" yerine "yelken" gibi, bütünü parçasıyla ifade etme) yarayan yakınlıklar içerir.

S I N E K V O S

W5 0 y e i k e n d e r i n l

A R Ş I N L A P l . ^

1 METAFOR f M E T O

S i l ji



Semiyoloji

Saussure ve J akobson'un ikili düzeni, metinlerin yanısıra diğ"söylem"lere de uygulanabilir. Bu, semiyoloji (Yunancada işaiz, belirti anlamlarına gelen semeion sözcüğünden) alanıdır.

Saussure, yapısal dilbilimin semiyolojinin bir parçası olduğusöyleyerek, kültürün kendisini bir imler sistemi olarak çözümleyolunu açtı. Ona göre semiyoloji, insan eyleminin anlamı imleve dolayısıyla im haline gelmesini sağlayan çeşitli kültürel uzsistemlerini inceleyen genel bir im bilimiydi. Dilin keyfi ve uzla

doğası çok açık olduğundan, dilbilim semiyolojinin bir mode

Saussure'ün semiyoloji konusundaki düşünceleri şöyleydi: Birya da nesnenin anlamı doğal gibi gözükebilir, oysa anlam her insanlar arasındaki uzlaşımlara (yani bir sisteme) dayanır. Semkullananlara doğal gözüken imlerin, daha fazla açıklama gerektir"içkin" ya da "özsel" anlamları olduğu şeklindeki yaygın hatasakınır.

örnek: bir restoran mönüsü

Paradigmatik düzlem Yemeğin her bir aşamasının (ordövr, ana yemek, salata, tatlı)seçilebildiği yiyecek çeşitleri.Bu çeşitler gösterendir.



d ( S U vata'' ola^ okumak (örneğin salatalar,) » para

yemekler,

M<™, luU M «»> ■■‘e DROUOT~101, ~ » * * ■ M M * -

NOUS ACCUEtU.ONS LA ClıENTfiLE

MEN1J BUGGBBTION

S a l a d e C h i n o i a e 0

ou 10.20

I )oix dee Ardennaa

a v e c b e u r r a *

Rftfci de pcro

ti «r d in f er e a • •

ou 19.İ-0

D a rn e d e l i e u a a u ce

c8pr«n *

GSfce*>» C a rd in a l®

ou 9-10

C o u p f U c i p a i e f r a i o e *1/4 V i n r o u g a

«. !>0

43.10

S e ı » i c e ’ io a c o o p r i *12%İlitilMUtlIUlUU

* C e r a f e d ' e a u p r a t u i t e

T o a t ch n n p e a e n t deg a r n i t ü r e ,1.00 d e a a r p l f s ı e n t»

H a i e ? u b « J r r a

n o i a e t t e *

26.40

• ch«qu«f 0»nc*tr«» Ou pMlaınicompte p»'sonn*l n« *on( p»t »eeep| L» n« r<‘r .)nd c»9 d* t ot»el

S M<M«Ou *ch»«

Isılı»»s O

P o t a c a : P o r t u g a i e *O e uf d u r ■ a j f ' n n a l a e •C n l a d * de to « j . to « •P a n a e h â a te a a te s co n co * b r e sC a r e t t a a r a p f e s o i t r e nÇ e l e r i r e a o u la d e •F a d l a r o a e e a * a c b e u r r e *S a l a d a d e l a i t u e •

S a l a d a R o a n i n e •E p i n d e b bS ö g r i l i kE a c a r R O t * : 1* d o u s a l n e

1 « d e * i - d o u z a i » ı e

KSTMIUm ‘ U C0UM[nC£' SI, rua du C«n ımr« « P AR

00 CotmChDM '.O® Mayorns.SC 1.00 i.ıuc* t r>m*ıe 1.00İV *İ8 ■/>eııron 1.90 tüp e 1.0#S»ch «ucuertM»» 0.10

VEHDREDI 12 GEPTEMBRE 1986

> . 1 06 . 1 0

. r,.*0• 6.60. 5.10

6 . 5 06.608.10

8.101 0 . 2 057.001 R . 5 0

H o i x d a a Ar d e n n e a a v e c b e u rJ am b on d e p a r i s co r n i cb o nT>rrijw» «'* can->Td 0A n d o u i l le do v l r e a v e c b e u rS a l a d e C h i n o i a e •F i l e t d e h a r en g p ne8 * l ’ b uC o e u r d e p a l a l e r » i n a i ç r a t t

S a l a d a d e ch o u * r o u g aC r a r e t t e s r o e a s a v e c b e u r r em ı«-tw*H Avoc at SftUC* d lab la •

I’OISBÖBg

n u m r r o i d » 1» . « « » . i » • 16.20 Ç arn e a * l t m » . « M ; * P " f C a l M r i l ' « . * r l c . İB » Zb.no S a u » o n n a tte A l a p r o v a n ço l eU . a ı l d a » a u o l i r a • 22.50 R a l e a u b . ı ı r r j n o i r .e t t aF i l e t d e p o i a a eo Cumi & l ' a n - 2 0 . 5 0 f t u e n e ll e s de b on a rd a u g r a

PL^TŞE s c a i o p a d e v a a u p a n i e » i l a n a l a s 23-30 •

R8t i d . p or o d a r d i D i i r e s ° ' 9 . J O C t at e m g r i l i* r « f B o e u f a o v ı t j b o u r g u l g n e n ° 21.30 COfcon d agne«u Rri l l * eC h o uc ro u t» K a r al a r î a n c f o r f 22 . J O E t a a c k au p c l v r a r » . a f r l t a

P o u l a t r f t t l p o mm a» r r l t a a17.00

B i e r t a a c k h a ch * p .« e f r i t e sS î İ S n * « . » t î » a a uc e . a d » r « 18.50 B t a . c k b . ü h j e r i l » o . t a r t aG - r r e l l e d ' a K ne a u M* d ' b o t e l '19-00 P o u l e t f r o i d s e j o n n a i a e L on g ue d a b c a o f c h a r c u t l A r e 1 7 - 0 0 I * a o i r : 0» e l a t f c e p a r a e n t i

E n t re c ft t e g r i l l ö p o u r( 2 pnee) pommes fr i te e 53*00

t ' o » « ı f r i t e spor*« ı«a anRİalaef l arec beurreR i s d u c a l f t r a r

« « » * * •CbaBplgnoD8 e a u t i n A

//aurtf ifa Umv }> 5g

t|gyw|ş6.60 P l t e a « a u c « t o v a t e5 . 7 0 P & te * a u f r o * » g e6.80 o f « t t n 3°6.80 C b o u cr o ' i ta a l s a c i Ar u . e

C h a j i p lg n o n a 0 a u t* r A l a p r o v e o ça l a G .10 "

K a o u r t n a t u r eConembartD « n l -8e l

2.20 B l * r u d ' Au T a r cn e a v e c b e u r r4.00 G r u y i r e *4 . 5 O P T o s ı g e r , , r « h e v r erıvvı e I *4A

F ro m eg e f r n i a d e c a» p a g n « ( g a r y a i a ) 5.70

T a r t a l e t t a a u * f r ı t i t sa r e c c b o n t i l l y

O r i n e d e a a r r o n n a t u r a ”a v e c c b a n t l l l y

Conpote de pbirer r a j B b e i a e o a u m ı cr * *• ' io a b o i a e e a » e f- e n a r. t 1 I İ J 0

DEŞafgJg7.10 r . S t a a u C a r d i n a l 0y.30 f ’aba au punch 07.10 C ou pe c b a a t i l l j r «9.30 R a i s i n a6 .00 Tornae ou Orai'ge

1<b.40 Banane16.40 4 a - - ^ " o eh e j

^ § b



Ya pıs al Ant ro p olo ji

Saussure, Roman J akobson ve N. S. Trubetzkoy'un izleyClaude Levi-Strauss, 1950'lerde kültür semiyolojisini siseden yapısal antropolojiyi kurdu.

Aynı yıllarda Saussure'ün ikili karşıtlıkları sibernetiğe uydijital bilgisayarların hızla gelişmesini sağladı. Dijital sistearitmetik işlemlerinde kullandığımız on rakam yerine ya0 rakamlarını kullanır (10 =2, 1001 =9, 1<1001 =21, vb.) B

bilgi iletimi, elektrik devrelerinin açık (1) ya da kapalı (0)sağlanır.

Dil, düşünmeyi sağlayan sistemdir. Düşünme, kültür içind



, düşü ey sağ aya s s e d üşü e, ü ü ç dinsan öznelerle çevre (doğa) arasındaki karşılıklı iletişimmeydana gelen "çıktı"dır.

ikilidoğa <-------------->kültür(insan dışı) (insani)

Dolayısıyla düşünme, dil bizim toplumsal ilişkiler kurmçevremizi simgelerle kategorize etmemizi sağladığı için

Bunu şöyle göstereb

İlkellerin çoğunda, her kabile ya da ailenin,

özel bir simge y a da totem olarak doğadan

bir nesne kabullenmesi gelenektir. Bir hayvan,

b itk i ya da ağaca/ta şa oyulm uş b ir fig ür

olabilen bu totemin, temsil ettiği kabileye

yararlı olduğu düşünülür. Bir hayvanı totem

seçen kabileler o hayvanı asla öldürmez, bir

bitkiyi to tem se çen kabilele r de onu ve aynı

türden bi tki ler i yemez. Kuzey Amerika

Kızılderilileri gen ellikle kamplarının y anma

grotesk oymalarla süslü direklerden oluşan

totemler koyarlar . Totemizm Avustralya

yerlilerinin hemen hepsi için de geçerlidir.

--------- —^

BU GELEN

AVRUPA ME

YAN



Totemler, "kendi hallerindeki" nesneleri düşüncenin simgeleriolarak belirli kılan kategorilerdir; başka bir deyişle, ikilisınıflamalardır.

Ne yenebilir ya da yenemez (ve niçin).Kiminle evlenilebilir ya da evlenilemez (ve niçin).

Düşünmek, bu anlamda, toplumu [yeniden]üretmektir.

İnsani / insani olmayan ikiliği totemizmde nasıl yansır?

Kabile toplumları, insani olmayan doğayı "düşünmek" için ydeğiştirmeler (metaforlar) ve birleşimler (metonimiler) kullanHayvanlar ve bitkiler basitçe yenecek şeyler değildirler; "daha y(insani olmayan) tanrılar yoluyla doğayı insan toplumuna bakodlar olarak okunurlar. Bu, iki yönlü işleyen bir kod zincirid

TANRILAR TOPL

İnsan zihni ikili dizilerle işler: ses/sessizlik, çiğ/pişmiş, çıplak/k l k b



ışık/karanlık, vb.

Mantıksal (yani kültürel) olarak işleyen zihinler bilinçsiz bir şe

taklit eder. Örnek: Neden trafik ışıkları için yeşil, sarı ve kırmseçtik?Çünkü doğadaki renk tayfında da Dur - Hazırlan - Geç koduvardır.

l l ğ K El ti i i



y a p ıs a lc ılı ğ ın Kısa Eleş ti ris i

Yapısalcı çözümlemenin olumlu etkileri de sınırlılıkları da yads

1. Maddesizleşt irm e ve biçimselcilik

Saussure'ün dil sistemi, maddi kökenleri hesaba katmaz. Aypsikolojiyle de ilgilenmez, çünkü "bilinçdışı" dürtüleri biyolodüzeyde bile göz önüne alması gerekli değildir.

Saussure "derin yapılar"dan söz eder ama bunların Freud'cu abilinçdışıyla ilgisi yoktur. Yapısalcı çözümleme, Marx'çı okumda belirtilerle, kökenlerle, nedenlerle ve tedavi yöntemleriyle iFreud'cu "derin" okumaya karşıt olarak, bir "yüzey" okuma

Yapısalcılık, "tıbbi" amaçlardan bağımsızdır.

Aynı şekilde, J akobson söz yitiminin maddi (nörolojik) kökegerçekliğini reddetmese bile, çözümlemeleri bu hastalığımaddesizleştirme ve biçimselleştirme eğilimindedir.

Yapısalcılık biçimsel bir araştırma alanı, boyutu olmayan bir souzayı açar. Bu alan, "düşünme üzerine düşünme" diye tanımfelsefeye benzer ve onun genel bir dünya tablosu ortaya koym

dayandığı akıl yürütme kurallarına uyar gibidir.

Yapısalcılık üst-akılcılık yönünde çok daha ilerilere gider. Anbir anlamlama sürecinin ürünü olduğunu iddia eder. Bu görüanlamlanma süreci, ikili karşıtlıklara dayanan durağan ve kendinbir sistem oluşturan zaman-dışı ve evrensel yapılar tarafındoluşturulur ve sürdürülür. Sistemin öğeleri (yani gösterenle

birbirleriyle ilişkileri sayesinde anlam iletirler; gösterilenle i(bu imlenen ister kavram, ister nesne, ister eylem olsun) keyalnızca uzlaşıma dayanır.



2. İnsani olanın biçimselleştirilmesi

"Düşünüyorum, öyleyse varım." Kişinin kendi kimliğineünlü Descartes'çı kanıtın yapısalcılık karşısındaki durumBatı mantık ve felsefesinin köşetaşı olan "Ben", yani bütözne, anlam veren dil kullanıcısına dönüşmek üzere çözbir dil kurgusudur; anlam tarafından değil kullanım tarafınve metafor-metonimi ile aynı şekilde ortaya çıkar.

Yapısalcılık, dili kullanan özneyi yani bireyi neyin güdüleaçıklamaz.

Yapısalcılığın mantığı, öznenin dili kullanma sebepleringöz ardı eder. Oysa öznenin "kendi kişisel düşüncesini söylemek yeterli değildir; bu "kişisel düşünce"nin sistemolduğunu da açıklamak gerekir.

3. Tarih dişilik

Yapısalcılık tarih dışıdır, ya da daha kesin söylenirse, ta Tarihsel gerçek ne olursa olsun, onun çözümlemeleri ilkecAma bu tutum onun tarihsel köken ve dürtüleri bir kena

P t l l k



P o s t - y a p ıs a lc ılık

Postmodernist tutumun başlangıçlarını 1960'larda, yapısalcılıkla

"post"-yapısalcı düşüncelerin birbiriyle karıştığı Roland Barthesbulabiliriz.

( CJŞİMDİ SAUSSURE'ÜN İDDİASINI 1TERSİNE ÇEVİRME OLANAĞIYLA KARŞI KARSIYAYIZ: DİLBİLİM İMLERİN

GENEL BİLİMİNİN İMTİYAZLI DA

OLSA PARÇASI DEĞİL, SEMİYO LOJİ DİLBİLİMİN PARÇASIDIR...

SICAK MISIGERÇEK MİSİN MONA LİSA...

60'larm Barthes'ı bu kadar ileri gitmediyse de buna yasöyledi Semiyolojinin kendisinin lirik şiirler Chaplin'in



söyledi. Semiyolojinin kendisinin lirik şiirler, Chaplin'ingerçeküstücülükle birlikte J akobson'un metaforik tiplerdahil edilebileceğine dikkat çekti. Sözcüğü sözcüğüne

"Semiyolojistin çözümlemelerini yaptığı üstdil metafoBarthes'ın bu sözüyle (kısmen) daha yüksek bir düşünsgöstermesi, modernist entelektüel saldırganlığa ödenepostmodern bir kefaretti.

Y a z a r ı n Ö l ü m ü



Barthes, kültürdeki her şeyin (edebiyat, moda, güreş, striptiz, başk, fotoğraf, hatta J apon şirketleri) şifresinin çözülebileceğini

semiyotiğin ilk temsilcilerinden biriydi.

V a z ıh ın S ı f ı r Derecesi



V a z ıh ın S ı f ı r Derecesi

Yazı anlamın "sıfır derecesine" yöneldiğinden, kararsız yorum

kaçınılmazdı. Peki Barthes bununla ne demek istiyordu?

BİR METNİ ZEVK ALMAK VE

ÖĞRENMEK İÇİN OKUYABİLİRSİNİZ... AMA

SONUNDA BİR BİLMECE DUYGUSUYLA, METNİN BİR TÜR GİZEMLİ DÜŞÜNCELİLİK

HALİNİ İFADE ETMEKTEN KAÇINDIĞI YA DA

ONU AÇIĞA VURMAYI REDDETTİĞİ GİBİ BİR ,

DUYGUYLA BAŞ BAŞA KALIRSINIZ. BU, İNSANI SORMAYA KIŞKIRTAN YÜZLERE BEN-

ZEYEN BİR DÜŞÜNCELİLİK HALİDİR: "NE

OKSAYALNIZ, H

SANAT

MISIN

. . . P o s t - Y a p ı s a l c ı B l u e s . . .



p

Dilden Kurtuluş Yok

UÇ BÜYÜK SORUNUN (TEMSİL,

YENİDEN ÜRETİM VE MEŞRULAŞTIRMA SORUN-LARININ) ÇÖZÜMÜNDE

NE KADAR İLERLEDİK?

USTDILLERINSORUNLARI ÇÖZEMEYECANLAYACAK

Üstdil, sıradan dilin özelliklerini betimlemek için oluşturulan,yapısalcılık gibi teknik dillere denir. VVittgenstein'ın daha 1920

sözünü ettiği, mantığın sınırları da bir üstdildir.

l m ı ANLAMAK

İÇİN ONUN DIŞ INA

ÇIKAMAZSINIZ.

Ya p ıç ö zü mü



Ya p ıç ö zü mü

Postmodernlerin en etkililerinden biri olan filozof J acque

(1930-) Batı'nın akılcı düşünce geleneğinin bütününe karşı"yapıçözümcü" bir savaş vermektedir. Derrida özellikle, felsefesinin merkezindeki akıl varsayımını hedef almıştırbu kavrama "mevcudiyet metafiziği" egemendir.

AKÜN NE KUSURU

VAR? MEVCUDİYETLE İLGİSİ NE?

AKLI BİÇİMLENDİR

DÜRÜST OLMAYAN LİK ARAYIŞIDIR. "S

KEMİĞE BÜRÜNMES

Tİ EDEN BİR SÖZMER

A f f e d e r s in iz !



A f f e d e r s in iz !

Sözmerkezcilik, gerçek dünyayı tam olarak temsil edecek müke

ussallıkta bir dil ister. Böyle bir akıl dili, dünyanın mevcudiyet-dünyadaki her şeyin özünün- dünyadan tam bir kesinlikle sözedebilecek bir gözlemci özneye saydam bir şekildesunulmasının/temsil edilmesinin mutlak garantisi olacaktır. Bdurumda söz şeylerin gerçeği olacak, Aziz Yohanna'nın deyişi"ete kemiğe" bürünecektir.Dünyayla tam bir uyum, işte sözmerkezci aklın baştan çıkarıcı budur.

)YANLIŞ OLAN NE? GERÇEKLEŞTİRMEYE VEĞER BİR RÜYA GİBİ

GÖRÜNÜYOR. ^ jK N s*

P

HAYIR, BİR KARABIAKLIN KESİNLİĞİ, ANCKESİN OLMAYANIN, Y

, OTURMAYANIN, FARK| BASTIRILMASI YA DA

BIRAKILMASI YOLUYLASÜRDÜRÜLEBİLEN BİRTİRANLIK!İR. AKIL ÖTEK NE KARŞI

Derrida, özcü "anlam kesinliği" anlayışına karşı, yapısalcıtemel fikrini ani anlamın imlerde a da onların gönderm



temel fikrini, yani anlamın imlerde ya da onların göndermyaptığı şeylerde içkin olmayıp imler arasındaki ilişkilerin soolduğu görüşünü harekete geçirdi. Bu görüşün radikal "poyapısalcı" içerimlerini ortaya koydu. Ona göre anlam yapılaonlarsız bizim için hiçbir şey varolamaz) onları gözlemleyede içermekte ve işe karıştırmaktaydı. Gözlemlemek, etkileşbulunmak demekti. Dolayısıyla, yapısalcıların ve diğer rasyogörüşlerin kendileriyle gözlemlenen arasına "bilimsel" bir uzkoymaları, savunulabilir bir tutum değildi.

MET NİN D I Ş I NDA

HİÇB İR Ş EY YOKTUR.

/tth e reriş ,;

DERRİDA "METİN" SÖZ

SEMİYOLOJİDEKİ "GEN

SÖYLEM" ANLAMINDA K

'-YA Nİ DİLİ DE İÇEREN AMA

SINIRLI OLMAYAN BÜTÜN YO

LAMA ETKİNLİKLERİ ANLAMIN

" D i f f e r e n c e "



D i f f e r e n c e

Yapıçözümü, bir metnin içindeki, o metnin gerçekte olduğualabilmesi için bastırılmış ya da kabul edilmiş anlam altkatmortaya çıkarmaya yarayan bir stratejidir-özellikle de "mevcvarsayımlarını (garantili kesinliğin gizli temsillerini) ortaya çık

Metinler hiçbir zaman basitçe bütünleşmiş değillerdir -iddiave/ya da yazarlarının niyetine karşıt kaynaklar da içerirler.

Anlam, kimlik (ne) ve farklılık (ne değil) içerir, dolayısıyla sü"ertelenir". Derrida bu süreci, "farklılık" ve "erteleme" anlagelen Fransızca sözcükleri birleştirerek elde ettiği "differencsözcüğüyle anlatır.

Derrida, yapısalcı üstdilin başarısızlığından, onun yıkıcı erdkoruyarak, olumlu bir sonuç elde etmeye çalıştı. Bu yüzden kez rölativizm ve irrasyonalizm suçlamalarına hedef oldu.

B i l g i / İ k t i d a r Y a p ı l a r ı



Tarihçi Michel Foucault (1926-84) iktidar ve meşrulaştıen yakından ilgilenen postmodern kuramcıdır. Foucault kontrol aracı haline gelen (yani toplumsal bakımdan meolan) bilgi açısından ele aldı. Bu, hiç alışılmamış bir tuüzerine yaptığı araştırmalara önceleri episteme'lerindiyordu ("episteme" sözcüğü, Yunancada "anlamak, kinanmak" anlamlarına gelen epistomai sözcüğünden tübilgiyi sahte bilgiden ayırmakla ilgilenen bilgi teorisi epistemoloji de aynı köktendir.)

Foucault'nun episteme'si, her bir tarih çağına "bir şekolan bir olanaklı söylemler sistemidir. Foucault dikkatinneyin gerçek ve neyin bilgi sayılacağını hangi yollardaraştırmaya yöneltti.

Foucault tarihin doğrusal bir şey (anlamlı bir öykü anlatan, kaçınılml l bi k l ji i) ld ğ l d ki dü ü l i t li d



olayların bir kronolojisi) olduğu yolundaki düşünceleri temelindensarstı. Tarih içinde ve tarih boyunca baskı altında ve bilinçdışında

tutulan şeylerin oluşturduğu alt tabakaları açığa çıkardı: Buyruk kodlve kabullenmeleri; toplumların kimliklerini kazandıkları, epistemelmeşrulaştıran dışlama yapıları.

Foucault 70'lerin ortasında "arkeoloji"den uzaklaşarak artık

S a na t ve B ilg i/İ k t id a r



Foucault'nun tarih görüşünde edebiyat ve sanat bilgiyle ya

bağlantılıdır. Bunlar episteme'nin içinde değildir; daha çoksınırlarını eklemlerler. Sanat episteme-üstüdür: episteme'nin ilgili, bilgiyi olanaklı kılan derin düzenlemelerin bir alegoriBir örnek: Picasso'nun Avignon' lu Kadınlar ını düşünelim -Foarkeolojisi bu deforme edilmiş çıplak fahişelere ne anlam vBurada göz önünde bulundurulması gereken yapısal uyumsöz konusudur.

1. P ica sso ’nun erkek

nars izmi şunlar

t a r a f ından t eh l i keye

a t ı lmak tad ı r :

(a ) Fahişe lerden f rengi

k a p m a k o r k u su

(de j ene ra syon ve ö lüm )

2 . Af r i

y ü z l e r

“ga r ip fahişe l

ko l , ba

gövde l

yank ıla

b l

Ö j e n i k : D ı ş l a n a n ve aşağı görülenin ölçülmesi



Batı toplumlarındaki ırksal dejenerasyon korkusu 1900'lerin başınd

frengi salgınlarının ve özellikle de suçlu alt tiplerinin oluşturduğu tehlikeye işaret ediyordu.Öjenik denen, Darvvin'in doğal seçme fikrine dayanan ve "ırkıniyileştirilmesi"ni hedefleyen sahte bilim, uygun olanla olmayanıayırmak için nöroloji, psikiyatri ve antropoloji gibi yeni bilimlerdeyararlanıyordu. Fiziksel antropolojinin uygulamalı bir dalı olanantropometri, oranları ideal (sağlıklı/üstün) insan tipleri ile dejenealt tipleri sınıflandırmak için sayısız kafa, burun, kulak, kol ve bacaölçtü. Vahşi (Avrupalı olmayan) ırkların, delilerin, suçluların vefahişelerin oluşturduğu alt tipler asimetrik özellikleriyle sınıflandırılabilirdi.

Dahil edilen (düzgün) insanlar

Dışlanan (çarpık)

Fahişeler asimetranormallikleri ve eözellikleri gösterir

Kimi Olası Sonuçlar



-Nazizmin "çarpık tipler"in kitlesel imhası anlamına geÇözüm'üne yol açan ırkçı öjenik, modernite episteme's

bilgi sisteminin) asli bir bileşenidir.-P icasso'nun resmi episteme-ötesidir: Episteme'nin dışaiçeri alarak, rahatsız edici bir şekilde, bütün episteme'yeder.-Bu resim modernitenin temsil (Kendi ve Başkası hakknasıl oluşturulduğu, yeniden üretildiği ve meşrulaştırıldilgilidir.

TEORİ PRATİĞ İ İFADE ETMEZ, ONU

TERCÜME ETMEZ YA DA ONA HİZMET ETMEZ:

TEORİNİN KENDİSİ PRATİKTİR. AMA YEREL

VEBÖLGESEL B R PRAT K BÜTÜNLE T R C

İ k t i d a r N e d i r ?



İktidar yalnızca zorlayıcı olamaz. Aynı zamanda üretken ve güç verici o

^ ' TEK İŞLEVİ BASTIRMAKOLSAYDİ, İKTİDAR KIRILGAN

BİR SEY OLURDU.

Foucault, cinselliğin (aile ve toplumdaki otoriter kurumların bastırdbir içgüdü olarak) Marx'çı-Freud'cu özgürleşmesi modelini eleştird

" B e n " K u r g u s u

Fransız psikanalist J acques Lacan (1901-81) Ortodoks



Psikanaliz Birliği'nden kendini kovdurduktan sonra "Fhareketinin öncülüğünü yaptı. Lacan'ın kapalılığıyla üsembolist Fransız ozanı Stephane Mallarme'nin (1842-98yansıtıyor, ayrıca kasıtlı gerçeküstücü kışkırtmayı yengetiriyordu (Lacan'ın 1930'lardaki ilk yazıları, gerçeküstdergisinde yayınlandı).

\ \ V \ ll / ' / ■

BILINÇDIŞI, DİL GİBİ YAPILAŞMIŞTI

y \ w

BU, LACAN'IN

İDDİASIYDI. ANLAMA GELİÇGÜDÜSEL O

Freud materyalist bir zihin biyolojisine bağlı kalırken, Lacan zihnnasıl yapılaştığını ve toplumsal düzene nasıl sokulduğunu açıklama



y p ş ğ p ğ çiçin Saussure'ün dilbiliminden yararlandı.

Freud'un klasik İd/Ego/Süperego üçlüsünün yerine, insanın ruhsolgunlaşmasının aşamalarını temsil eden İmgesel/Simgesel/Gerçeyapılarını koydu.

«

İmgesel ya da "Ayna Evresi"

6 ile 18 ay arasındaki çocuk şaşırtıcı bir keşif yapara



6 ile 18 ay arasındaki çocuk, şaşırtıcı bir keşif yaparaaynada birleşik ve bütünsel bir imge olarak tanımay

Lacan hepimizin, gerçeklik içine değil, gösterenlerin bir ayngalerisinden ibaret dünyası içine hapsolduğumuzu söylüyo



6 ( G Ö S T E R E N ) Ç O C U K ---------- Y E T İ Ş K İ N *

Simgesel Düzen

Simgesel düzen, çocuğun içine doğduğu, akrabalık, ritüel



g , ç ğ ç ğ ğ , ,rolleri ve hatta dilin kendisi gibi, önceden varolan toplum

sistemidir.İmgesel dönemde kazanılan kimlik, çocuğun anneyle "ensegirmesini yasaklayan Babanın bölgesi olan Simgesel düzennihai olarak kurulur.Dil babaya, yani fallusun ataerkil düzenine aittir.

Erkek çocuk, Babayla arasındaki ödipal çatışmayı, Fallik iktözdeşleşerek çözer.Bunu yapabilmesini sağlayan şey, gösterilenler alanında F



Bunu yapabilmesini sağlayan şey, gösterilenler alanında Fda cinsel iktidarı temsil eden bir "gösterene" (penise) sahip

İktidarın dildeki yeri, simgesel düzeni dayatan Fallustur.

A m a kad ın la r tamamen sessiz k a l m a z . . .

Lacan'ın kadınları aşırı ölçüde marjinalize etmesinin postmoteoriye güç kazandırması ilginçtir.



y g ç g ç

BUNU NASIL AÇIKLARSINIZ?

} ANLAMIN SAUSSUR

DİLBİLİMDEKİ KONU

AÇIKLANABİLİR.

Anımsayacağınız gibi, yapısalcılığa göre anlam, zaten kurbir öznenin kavradığı gerçek dünyanın bağımsız bir temsidünyayı ve öznenin olanağını üreten bir sistemin parçasıd

Kimlik mutlak ve sabit bir gerçeklik değil de bir kuruluşsa f

T a r iht e Ye r i Yo k

Postmodern kadın kuramcıların güçlü iki örneği Luce Irigaray



Postmodern kadın kuramcıların güçlü iki örneği, Luce Irigaray

(doğ. 1932, Belçika) ve J ulia Kristeva'dır (doğ. 1941, Bulgaristan).

Postmodern Feminizm Nedir?

Feminizmin postmodernite denen şey içindeki konumu, "mo



< « <

Feminizmin postmodernite denen şey içindeki konumu, mo"postmodernizm" arasındaki yapay tartışmaya açıklık getirir.liberal (modernist) feminizmle radikal (postmodern) feminizmayrılmasına hizmet etmiştir.Liberal feminizmin kökleri modernitenin derinliklerindedir. Bu tAmerika ve Fransa'daki devrimci Aydınlanma'nın ideallerindve klasik formülünü Mary VVolIstonecraft'ın 1792 tarihli KadınSavunusu'nda bulan rasyonalist bir özgürlük projesidir.

Militan feminizm, VVolIstonecraft'tan sonra, bugüne kadar çözülembir ikilemle karşı karşıya olduğunu fark etmeye başladı:

i liği h d fl lib l bi d k kl l



Ya eşitliği hedefleyen liberal bir rotada erkeklerle bir arada varo

Ya da radikal, ayrımcı bir rotada erkeklere karşı çıkmak durumundaydı.

İkinci rotayı temsil edenler, kadın komünalizmi, radikal lezbiyenAndrea Dvvorkin'in bütün erkekleri ırz düşmanı sayan aşırıformülasyonuydu. Rotaların her ikisi de modernist bir doğadaymodernle postmodern arasında bir karşıtlık oluşturmuyordu.

Postmodernizm ancak, sabit cinsiyet kategorilerinin ötesindekyapıçözümcü özne anlayışıyla birlikte sahneye çıktı. Böylece büçüncü yol oluştu. Kristeva'nın dediği gibi...

Ö y k ü n ü n S o n u . . .

Özgürlükçü bir politik etkinlik, ne türden olursa olsun,



g ç pkazanımların kuşaktan kuşağa aktarıldığı bir doğrusal vzaman modeline bağlıdır. Bu, bilinçli kendini ifade eyleuzaktaki idealleştirilmiş bir amaca doğru ilerlediği modmodelidir.

Tarihin kendisinin garanti ettiği uzun dönemli özgürlükçklasik örneği, Marksizmdir.

Lyotard postmodern durumu "bütün üst-anlatılara karşı kuşkucuolarak tanımlar. Üst-anlatılar, evrensel olduğu düşünülen, politibilimsel birçok projenin meşrulaştırılmasında kullanılmış mutla

Ö İ



da nihai gerçeklerdir. Örnekler: İşçi sınıfının özgürleşmesi yoluyinsanlığın özgürleşmesi (Marx); zenginliğin yaratılması (Adam Smyaşamın evrimi (Darvvin); bilinçdışı zihnin egemenliği (Freud), v

Lyotard bu kuşkuculuğu 1979'da, yani Berlin Duvarının yıkılmasınon yıl önce dile getirdi. Ve dünya, sosyalist bir Büyük Anlatınınneredeyse bir gecede çöktüğüne tanık oldu...

Dçğu Avrupa'daki "gerçekten var olan" sosyalizmin çöpostmodern kuşkuculuğun modernist üst-akılcılıktan daholduğunun son kanıtıydı.Böylece Kristeva'nın 1981 'deki iddiası da doğrulanmış



y ğ

DÜNYAYI KENDİ İMGESİNE DÖNÜŞTÜYOLUNDAKİ HER RASYONALİST GİRİŞİBOŞLUĞU KUCAKLADIĞINI GÖREMEYYORUMDAN İBARETTİR.

Lyotard'a göre, modernist Büyük Anlatıların gerileyişi vbilginin kendisindeki belirleyici bir kayma dolayısıyla kLyotard'ın bununla anlatmak istediği neydi?

BİLİM DE POSTMODSORUNUN KAPSAMI D

Bilimsel Meşrulaştırma

Lyotard, politik özgürleşmenin yanı sıra, modernist bir bil



görüşünü meşrulaştıran bir başka üst-anlatı mitiyle dahahesaplaştı. Bu, G. W. F. Hegel'in (1770-1831) idealistmetafiziğinde doruğuna ulaşan, Alman romantik felsefesinamacıydı: "Bütün bilginin spekülatif birliği."

Beynin bölümlerini andıran fakülteleriyle ve entelektüeluzmanlarıyla modern üniversitenin örneklediği bu rüya,bilginin yeni doğası dolayısıyla dokunulmazdır.

Sanayi-sonrası bir

üretim gücü olarak bilgi



Yeni olan, bütünüyle yeni bir bilen kişi türünün ortaya ç"Bilginin edinilmesinin zihinlerin eğitilmesinden ayrılamsöyleyen eski ilkenin ... zamanı geçiyor ve daha da geBilgiyi sağlayan ve kullananların bu bilgiyle ilişkileri ..üreten ve tüketenlerin bu metalarla ilişkilerinin biçimideğer biçimini) almaya eğilim gösteriyor. Bilgi satılmaüretiliyor ve üretilecek; yeni bir üründe değer bulmas

tüketiliyor ve tüketilecek: Her iki durumda da amaç alışvkendi içinde bir amaç olmaktan çıkıyor, "kullanım değyitiriyor.

Bilgiyi bilenden onu tüketene doğru bu geri dönülmez geçiş,postmodernitenin köşetaşıdır. Postmodernizmi meşrulaştıran gertarihsel değişim budur-çoğu zaman iddia edildiği gibi, postmodmimariye "geçiş" değil



mimariye geçiş değil.

1970'lerde biçimlenen postmodernizm, ona gerçek bir töz kazandıiki başka gelişme olmasaydı, Avrupa akademik çevrelerinin geçbir hevesi olarak kalabilirdi:

1. Bilim-Y eni enformasyon teknolojisi ve hedefi: Küresel siber-uzay

- Yeni evrenbilim ve hedefi: Her şeyin kuramı- Genetikteki yeni gelişmeler ve hedefi: İnsan Genom Projesi

2. Politika- Yeni tutuculuğun popülerlik kazanması ve 1970'lerde “SaygıdeSağ"ın ortaya çıkması- Serbest pazar ekonomisinin güdümlü sosyalist ekonomi karşısındkesin zaferini simgeleyen, Berlin Duvarının yıkılışı.

Her Şeyi Kapsayan Kuramlar

Stephen Havvking, Zamanın Kısa Tarihi'nin (1987) üsatırlarında bütün evreni kapsayan bir kuramdan s



satırlarında, bütün evreni kapsayan bir kuramdan s

ediyordu:

"(... ) Eğer tam bir kuram bulabilirsek, bu kuram zamiçinde ilkece herkes için anlaşılır olacaktır... insan anihai zaferi olacaktır -çünkü o zaman Tanrı'nın zihnbileceğiz." Bilim, bu hedefe yaklaştıkça, postmodern rboyutlar kazanmaktadır. Rölativizmi bilime sokan, k

mekaniğidir. W. F. Heisenberg (1901-76) şu ilkesiylekalıcı bir kesinsizlik getirdi: Belli bir anda bir parçacığkütlesini hem de hızını saptamak olanaksızdır.

Atomun yalnızca proton, nötron ve elektronlardan detürden gluon, charm, quark gibi neredeyse sonsuz sşeyden oluştuğunun anlaşılmasıyla, "temel" parçacolduğu git gide daha fazla bilinmez hale geldi. Kimi

doğadaki temel varlıkları artık nokta gibi değil çizgidüşünüyor. Birçok bilimci, uzay-zaman ve içsel simsorunlarını çözen bu çizgi kuramını her şeyin kuramdoğru bir ilerleme olarak görüyor. Tanrı-parçacık deHiggs boson'unun bulunması, umutları canlandırıyMaddenin yapısının anlaşılmasında çok önemli olanbuluşun, evreni tek bir denklemle ifade etmeyisağlayabileceği düşünülüyor.

Ne var ki matematikteki yeni gelişmeler bilimsel bilgimizin cisınırları olduğunu düşündürüyor. Yeni ortaya çıkan kaos ve karmkuramları bilimde kontrol ve kesinlik kavramlarını ortadan kaKaos, periyodları olmayan bir tür düzen olarak tanımlanabilir



Kaos, periyodları olmayan bir tür düzen olarak tanımlanabilir

Karmaşıklık kuramları ise bağımsız öğelerin kendiliğinden birörgütlenme oluşturmak üzere birbirlerini etkiledikleri karmaşsistemlerle ilgilidir. Bunların her ikisi de bilimde bütünselcilikbağlantı ve kaostan düzen oluşması kavramlarına ve özerk, kyöneten bir doğa fikrine dayanan postmodern bir devrim vaatKarmaşıklık, büyük sorulara yanıt bulmaya çalışır: Yaşam nedneden hiçlik değil de bir şeyler var, neden sermaye piyasası ç

eski türlerin fosilleri milyonlarca yıldır neden bozulmadan kalBizi basit varsayımlar yapmayı bırakıp akla uygun sorular sorzorlayan kaos ve karmaşıklık kuramlarını savunanlar, bunları şeyi kapsayan yeni kuramlar olarak sunuyorlar. Örneğin karmkuramı şöyle tanıtılıyor: "Embriyonun gelişiminden, evrimdeekosistemlerin dinamiğinden, karmaşık toplumlardan tutun da eilk durumuna kadar, bütün spektrumu kapsayan kuram -her kuramı!"

Bilimdeki böyle bütünleştirme eğilimlerine karşı saldırılar baÇeşitli disiplinlerden (sosyoloji, felsefe, antropoloji, tarih) insdoğa bilimlerinin doğruluk ve ussallık kavramlarını ve bilimsyöntemin nesnellik iddiasını eleştirdiler. Bütün bu eleştiriler btoplumsal bir süreç olduğunu, bilimsel yöntemin neredeyse ve bilimsel bilginin aslında imal edilmiş bir şey olduğunu ortkoydu.

Postmodern bilimin anarşi içinde olduğu söylenebilir. Dadaistfelsefecisi Paul Feyerabend bu durumu iyi birşey olarak görü

G e ne t ik

Genetik, bütün canlıların temel bileşeni olan genlerin bil



moleküllerinden oluşan genler, bizi yönlendiren güçtür. Gsayesinde kendimizi yeniden üretir ve çoğalırız. Kimi genbinlerce kuşaktır devam eden doğal seçmenin, insan davduygusal tepkileri genlerimize programladığını söylemekBilimciler, ne olduğumuzu, kim olduğumuzu, genlerimizioluştuğunu rıe zaman bilebileceğimizi anlama umuduylaetkileyen genleri saptama çabası içindedirler.Genetik, virüslere ve böceklere karşı dirençli tahıllar, daha

ve sığırlar yetiştirmek için onlarca yıldır kullanılıyor. Kalıthastalıkların iyileştirilmesi için tıptaki kullanımı da gidereBirkaç on yıl süreceği düşünülen, milyarlarca dolarlık bir bİnsan Genom Projesinin amacı, insan genlerinin tam bir çıkarmak.Gen, A, T, C ve G harfleriyle gösterilen dört tür nükleotid'deuzun bir zincirdir. İnsan Genom Projesinde, bütün insan g

A, T, C ve G sırası saptanacaktır. Bu bilginin, sistik fibrosis vgibi kalıtımsal hastalıkların teşhis ve tedavisinde çok işe ykuşkusuzdur.

İnsanın genetik şifresini ortaya çıkaracak olan proje böylece doğası" kavramını değiştirecek ve Darvvin'le başlayan bilimsel ddoruğuna ulaştıracaktır. Projenin en azından tıbbı, aile planladaha az emekli aylığı ödemek isteyen yatırımcıları, yaşamsal



daha az emekli aylığı ödemek isteyen yatırımcıları, yaşamsal bilmek isteyen sigortacıları ve çalıştıracağı işçilerin yetenek vedurumlarını anlamaya çalışan işverenleri doğrudan ilgilendirsonuçlan olacaktır.

Projeyi eleştirenler, insanı DNA'sında kodlanmış programın bifadesine indirgemenin, kendimizi nasıl gördüğümüzle ilgili cahlaki sonuçları olacağını söylüyorlar.

Proje tamamlandığında, deterministler "Sindrella" geninin (zhomoseksüelliğe, girişimcilikten erkek egemenliğine kadar heönceden belirleyen belli genlerin) peşine düşebilirler. Doğuştanfarklılık ve yeteneklerimizin genlerimizde yazılı olduğunu ve bolarak aktarıldığını kabul edersek, hiyerarşinin insan doğasıngerçekten kayıtlı olduğunu da kabul etmemiz gerekir. Bu dujrdünyanın tam olması gerektiği gibi olduğu savunulabilir. Biliolduğu iddia edilebilecek bir açıklama, böylece, statükoyumeşrulaştırmanın bir aracı haline gelir.

Üçüncü Bölüm: Postmodern Tarihin Soya

Postmodern bir "tarih"ten söz edebilir miyiz? Çizgisel bir



kendisine meydan okuyan postmodern teoriyi ciddiye alıredemeyiz. P ostmodernizm, modernizmi izleyen birşeyl olbu durumda tarihsel ilerleme kabul edilmiş ve Büyük Anlatgeri düşülmüş olur.

15 Temmuz 1972, saat 15:32

St. Louis'deki (Missouri), düşük gelirli insanlar için planlanmış, ö



P ruitt-lgoe konutları bu tarihte insanların yaşamasına uygun olmgerekçesiyle yıkıldı.

Ye r e llik

Gene 1972'de Amerikalı mimar Robert Venturi (1925-) postm



amentüsünü formüle etti.

Venturi ve başka postmodernler eklektik, muğlak, esprili bir"karikatür" mimarisi öneriyorlardı. Kısacası, mimari gösterişolmamalıydı.



Po mo mimarinin ironik enerjisi ve radikal eklektizmi, teoriye hemen bir inamlırlık veriyor gibidir. Bunun nedkendisinin teoriye gözle görülür bir kanıt oluşturmasıd



POSTMODERN TEORİYİEN İYİ TANITAN ALAN MİMARİ MİDİR?

TANINMIŞ MİMARLARDAN BİRİŞÖYLE DİYOR:

F a r k l ı l ı ğ ı K o m p ü t e r i z e E t m e k

Modernist deneyciler kapitalist dünyayı değiştirmekte başar

ğ d l S kö kl i i ü fl ğ b k l hk l l i k l i ik id ü l il i d b k



uğradılar. Sırça köşklerinin ütopyacı saflığı, bankaların, havave çokuluslu şirketlerin iktidarının yüceltilmesinden başka svermedi.

Gerçekliğin Taklidi ve Disneyland

Çoğulculuk, yani "farklılığı çoğaltmak", postmodernizmin ve cesur umudu. Bunu bilgisayarla ya da elektronik benzeşgerçekleştirmeye çalışmaksa bir yanılsamadan ibaret.





Venturi'nin, Disneyland'ı postmodernin bir modeli olarak göraynı şekilde sorunlar içerir. Disneyland bütünüyle taklittir -Amebulvarın ovulup temizlenmiş, elektronik yoluyla lunapark üst-gekatılmış, bir kopyasıdır. Taklitçilerin amok koşusuna çıktığı, Bladkarşı-ütopyası Los Angeles'ın ütopyacı versiyonudur.

S o y k ır ım Luna p a r k ına Ho ş g e ld iniz

j B E i # î^ t E



;j g B E i r # î^ t r E1

Geçmişe yapılan üst-gerçeklik turunun bir başka türünü

VVashington kentindeki Soykırım Müzesi sunuyor.Müzeye girerken, yaşınıza ve cinsiyetinize uyan bir soykkurbanının fotoğraflı kimlik kartını alıyorsunuz. Üç kata ysergiyi gezerken, bu kartı önünüze çıkan bilgisayarlara sokgeçtiğiniz kurbanın başına gelenleri izliyorsunuz. Sonundkurtuluyorsunuz ya da vurularak, zehirli gazla veya yakılöldürülüyorsunuz. Açlıktan ya da tifüsten ölmek üzere, kbir koğuşa kapatılmanız da mümkün.Hepsinden kötüsü, her taraftaki video cihazlarında kitle igruplarının insanları vurmasını, kılıçtan geçirmesini, hençıplak insan cesetleriyle doldurmasını seyrediyorsunuz.Bu postmodern lunaparkta soykırımı gerçekten yaşadınıMüzeden çıkarken, meşrubat kutuları ve çikolata kâğıtlarıyçöp sepetine atılmış ziyaretçi kimlik kartlarını görebilirsingerçeklik turunuz sona erdi.



B e lle k Yit iminin E ns t a la s y o nu

Müze yerleştirme tekniklerini soykırıma uygulamak, onu es

görüşün zaman dışı bir nesnesine çevirir: postmodern birh



görüşün zaman dışı bir nesnesine çevirir: postmodern birhazır-yapım.

Auschvli tz 'd e Ölülerin j/akıtdığ ı \ler



Auschvvitz'in kapısındaki unutkanlık ... ve onun gelecekteki götesinde...

"En berrak akıbet bilinci bile tembel bir gevezelik halinde yotehlikesinde. Kültür eleştirisi kendini kültür/barbarlık diyaleksahnesi karşısında buluyor. Auschvvitz'den sonra şiir yazmak Ve bu, günümüzde şiir yazmanın neden olanaksız hale geldiği

Ü s t - m o d e r n i z m : G e r ç e k l i ğ i n B e l l e k Y i t i

Postmodernitenin üst-modernizm denebilecek, belek yiti

bölgesine giriyoruz. (Yoksa zaten girdik mi?) Burada postmodenen şeyin anlamı modernizmin teknolojik bir üst-yoğu



bö ges e g yo u ( o sa a e g d ) u ada pos odenen şeyin anlamı, modernizmin teknolojik bir üst yoğuoluyor. Teknoloji ile ekonomi birleşiyor ve üst-gerçek işletaklide katkıda bulunan alternatif etiketler takınıyor: post-enelektronik, hizmetler, enformasyon, bilgisayar ekonomisiBir örnek: Olestra -sakaroz polyesterinden yapılmış üst-gtereyağı.

••

Us t - g e r ç e k M a liy e

İşte size "sindirim bakımından etkisiz"liğin daha göz alıcı bir örnDünyanın finans merkezleri yirmi dört saat aralıksız faaliyet halin

Yüz milyonlarca doların ortalıkta başıboş dolaştığı, cep telefonlarımodemlerin bilgisayar ve faksların bu imgesel uzayında Wal



y ş ş ş ğ , pmodemlerin, bilgisayar ve faksların bu imgesel uzayında, WalStreet'in hisse senedi alıp satan firmalarından biri, dev bir şirkkolayca soyup soğana çevirebilir...

Siberya'ya Hoşgeldirıiz!

Siber-uzay terimini bulan bilimkurgu yazarı VVilliam Gibsbu terimi "ortak halüsinasyon" diye tanımlamıştı. Terimdaha sonra, bilgisayarla yaratılan Sanal Gerçeklik (Virtu

Reality-VR) yaşantılarının "yer"ini belirtmek üzerekullanılmaya başladı VR duyularımızı yanıltıp bize "baş



kullanılmaya başladı. VR, duyularımızı yanıltıp bize başbir dünyada" yaşıyormuş izlenimi veren bir yaşantıdır. Vdünyasında, bütün kontrolü elinde bulunduran bilgisaykatılımcının duyularını, duygularını ve düşünceleriniyönlendirir. Daha genel olarak, siber-uzay, telefon hattınolup bitenlerle bizim aramızdaki "olmayan yer"dir. Bütdünyada milyonlarca insanı birleştiren, bilgi alıpverebildiğiniz, başka kullanıcılarla konuşabildiğiniz, özetartışma forumlarına katılabildiğiniz, alışveriş yapabildiğinuçak ve otellerde yer ayırtabildiğiniz Internet ve CompuSergibi bilgisayar ağları da birer siber-uzaydır.



Bilgisayar egemenliğindeki bedensiz yaşantıları belirten "sibeöntakısı, 90'ların en sık kullanılan takılarından biri. Bilgisayarl

aşkın yaşantısına girip siber-uzayda dolaşanlara sibernot denBu siber-coşkuyu başlatan siberpunk sözcüğü, bilimkurgunun80'lerde popüler olan bir dalıyla ilgilidir-geleceğin şimdiyemüdahalesini ve teknolojinin insan yaşamına bütünüyle egemolmasını anlatır Bu dünyada dev şirketler hükümetlerden dah

Savaşırı TV’de Görünmeyen Yüzü

Körfez Savaşının (16 Ocak-28 Şubat 1991) arefesinde Baudsavaş olamayacağını söyledi. Bunu şöyle açıklıyordu: "Sav

kendisi, belirleyici bir krize girdi. 'Sıcak' bir Üçüncü Dünya Siçin artık çok geç. Onun sırası geride kaldı. Zaman içinde da



ç ç g ç g çSoğuk Savaş haline getirildi -gelecekte de bir yenisi olmayaİki blok (ABD ve SSCB) arasındaki karşılıklı caydırıcılık, imharaçlarının çok fazla olması sayesinde işliyordu. Bugün, Doblokunun kendi kendini dağıtmasına kadar giden, tam bir kendini caydırma" olarak daha da iyi işliyor..."Liberation, 11 Ocak 1991

{TAMAM GOCUKLAR, KUVEYT'E BENZETİ YAPMAYA GİVİYORU

— İY İ BENZETİN AM A...

İ l k S i b e r - s a v a ş m ı ?

Savaştan sonra Baudrillard hâlâ savaşın olmadığını söylüybiten yalnızca TV ekranında gördüğümüz bir üst-gerçek te



Geçmişteki savaş meydanlarının gerçekliğinin yerini, "akıllıbombalar"dan ve "tamamlayıcı imha"dan söz eden medyanın t

O zamandan beri, başka savaşların da meydana gelmediğinolan medya tutsakları değil miyiz? Bosna'daki sonu gelmez Ruanda'da Hutu'ların Tutsi katliamı? Baudrillard'ın dediği "savaşın bir karanlık odada derinden 'algılanabilmesini' sağbunun için savaşla yüz yüze gelmenin gerekmediği bir savbiçimi."



EVET, ÜSTKUŞKUCUm. ENTELEKTÜELLER GÖRÜNÜLERİN ARKASINDA BİR "NİHAİ GERÇEK" BULUNDUANLAYIŞINI MEŞRULAŞTIRMAYA SÖN VERMELİLER

L BELKİ 0 ZAMAN KİTLELER MEDYAYA SIRTLARINI

ÇEVİRİRLER VE KAMUOYUNU YÖNLENDİRME CABALARI BOŞA ÇIKAR.

Y a ln ız c a [ y e n i d e n ] Ü r e t

Bilmenin tersi cehalet değil, yalan ve hiledir.

Baudrillard'ın kavramsal kuşkuculuğu inandırıcı değildir. Ama



aud a d a a sa uş ucu uğu a d c değ d amedyanın siber-gücü üzerine aşırı görüşleri, kesinlikle gözdenkaçmaması gereken bir duruma dikkat çeker.

20. yüzyılın son yirmi beş yılı, bir bakımdan, tarihte eşi görülmebir dönem olarak yerini alacaktır. Bu "postmodern" yıllar, tamorijinalite yokluğu sergiliyor. Zaten çok kıt olan buluş kaynaklarımasalak bir şekilde yeniden üretime ayrılmış durumda. "Y eni" ggözüken her şey (ister CD'ler, ister Sanal Gerçeklik ya da hatta DGenom Projesi ve postmodern evrenbilim olsun) geçmişin orijinalitesinden besleniyor; yalnızca bir enformasyon bankasınddeğil, zaten yaşanmış bir gerçeklikten besleniyor.

Tarihte bir örneği daha olmayan, teknoloji yoluyla zamanauydurulmuş bu yamyamlaşmaya nasıl ulaştık? Yoksakavrayamayacağımız bir sebeple bizi geçmişi toptan yıkmayagötüren bilinçdışı, biyolojik olarak belirlenmiş bir irade ("bencigen") tarafından mı yönlendiriliyoruz? Mühendislik ürünü yapinsan için "sahneyi temizlemek" mi işlevimiz?

Bu, yeniden üretim üzerine paranoyak bir görüş. Belki de Marxkapitalist yeniden üretim görüşünü tekrar düşünsek iyi olur. Kapitüretim, zaman içinde yayılan, üretim döngülerinin birbirini izlebir süreçtir: Kısacası burada sorun sürekliliktir, yani toplumsal ekonomik yeniden üretimdir.

Kapitalist üretimin zaman içinde sürekli olması için, kendini olarak yeniden üretmekle kalmayıp, kendi üretim tarzının tekoşullarını genişletmesi gerekir. O zaman da şu soru ortayaBu üretimin değeri ve kapsamı niyetlerini birbirinden gizleybinlerce işadamının bireysel kararlarının sonucu olduğuna

üretimin sürekliliği nasıl sağlanabilir?



Kapitalizm oyununun oyuncuları "hileye" başvurmak zorundaBu yüzden de, kapitalist üretim tarzının sürekliliği bir tür "kandıkonsensüsü"ne bağlıdır.

"Postmodern" olan her şeyin yeniden üretime açıkça bağımolmasının ve ondan kaynaklanmasının nedeni de budur. Oytür bilginin imal edilmesi oyunudur; bu ise (bilgisayar ağları yçok sayıda insanın ulaşabileceği bir bilgi haline geliyor gibigözükmekle birlikte) aslında sanayi tarafından kontrol edilir

Bu nedenle, "geleneksel olarak eğitilen bilgi sahibi"nin yeri

"tüketici olarak bilgi sahibi"ni koyarken Lyotard'ın yaptığı ş"yeni" bilgi sahibini ve bilgideki yenilikleri yüceltmek değil, spazar ekonomisinin gücünü kabul etmektir.

Bu yeni doğmuş bilgi tüketicisi, hazır durumdaki bir kandırmoyununa bellek yitimiyle girer; bir postmodernite mitidir o.

Şimdi vahşi yürüyüşümüze devam edelim ve bu mitsel "tükolarak bilgi sahibi"ni kendi postmodern yurdunda, yani Sibsokaklarında bulmaya çalışalım.

S İ B E R Y A S O K A K L A R I

Üst-gerçekliğin Reklamı

Reklamın hedefi artık yalnızca istek uyandırmak değil, şirketinlogo ya da sloganının biçimlendirdiği yeni bir metalaşmış gerçekliyaratmak Ünlü Benetton reklamları reklamcılığın postmodernizm



yaratmak. Ünlü Benetton reklamları, reklamcılığın postmodernizmkucaklamasının iyi bir örneği. Benetton'un kampanyası, şirketinsloganıyla (Benetton Birleşik Renkleri) birlikte kullanılan dikkatçekici fotoğraflardan oluşuyor: Havluya sarılmış doğulu bir bebeğtutan siyah ve beyaz iki kadın, siyah bir kadının göğsünü emenbeyaz bir bebek, beyaz bir erkeğin avcundaki siyah bir çocuğu

eli, vb.

Benetton, haber fotoğrafçılığını da reklamcılığa taşıyıpdönüştürerek kültürel kodların altını oyuyor. Bu reklamlkullanılan imgeler gerçekliğini yitiriyor ve haber fotoğrafgerçekliği meta haline getirilerek imgenin haber değerinyararlanılıyor. Bunun birkaç örneği: Çaresizlik içindeki ayanında ölmekte olan bir AIDS'İ i. Körfez Savaşından somezarlıkta sıra sıra beyaz haçlar ve bir insan bacak kemiğAfrikalı bir paralı asker.



p

Tarihten ve bağlamından koparılmış bu Afrikalı paralı askebir imge: Afrikalıları uygarlıktan uzak yamyamlar olarak gne varsa hepsini gömüldüğü mezardan geri çıkarıyor. A

söz hakkı tanımazken, bir barbarlık durumuna yol açan zincirine hiç değinmeden, bu durumun kendisine göndeyapıyor. Benetton'un kampanyası tarihsel, geleceğe ilişkfelaket habercisi öğeleri bir ırk grameri içinde birleştiren

"B e y a z z e nc i o lma k is t iy o r um."

Hip-hop ve rap tarzlarının bir çeşidi olan gangsta rap 80'lerinbaşında ortaya çıktı ve kısa sürede bu türe egemen oldu. Sokakargosunu kullanan gangsta rap'çiler kadınlara ve polise karşı şiddet

sadizmi, şovenizmi, çete kavgalarını, hapçılığı, cinsel ve siyahlararasındaki şiddeti yüceltmektedir. Gangsta rap'i gerçekten



postmodern yapan şey, bu tür şarkıları söyleyenlerin bunları bizzayaşama geçirmeleridir: şarkı sözlerindeki şiddet imgesi, rap'çilerikendi yaşamlarında yankılanmaktadır. Listelere bir numaradan giri3.5 milyon adet satan Doggystyle albümüyle bütün rekorları kırarap'çi Snoop Doggy Dogg, cinayet suçuyla mahkeme önüne çıkarıld

Rap'çi-aktör Tupac Shakur, Atlanta'da tatildeki iki polisi vurmaktatutuklandı. Public Enemy (Halk Düşmanı) grubundan Flavor FlavNew York'ta komşusunu öldürmeye teşebbüs ettiği iddiasıylatutuklandı...

a o o a oo a o o aDOOD d DDDOO

û a o o aDDPDD

□n n jı a



□ n n jı a

K a r a o k e . . .

katıldıkları bir tür gösteriye donuştu. ......... • * ’ t '



SİZ DE TOM JONES, DOLLY

PARTON YA VA BEATLES .OLABİLİRSİNİZ!

v m

$ 8 B2 b > *

C r

. . . V e S e r i C i n a y e t l e r

... Bütün dünyada sinemalarda, TV'de ve gerçek yaşamdakaraoke'nin en popüler rakibi!



Tipik olarak, Kuzuların Sessizliğ i (1992) kitabının filmi, yabir psikopatı, seri cinayetler işleyen bir başka katili yakalaçalışan, zeki, kültürlü, karizmatik biri olarak sunuyordu. Buödülleri tarihinde, en önemli beş ödülün hepsini alan üç

Z a p p i n g y a d a S ı f ı r - B i l i n ç

Haberlerden pembe diziye, belgeselden reality-shovv'a, müziksetine, karaoke gösterisine sıçrayın, kendi TV yaşam kolajınızıyaratın. Zapping, çok kanallı uydu yayınları ve kablolu yayınlabaşladı, uzaktan kumandalı televizyonlarla hız kazandı. Bireysilgilerin çeşitliliğine yanıt vereceği sanılan bu görünüşteki seçl ğ b ll ğ h k i hi bi t i i l



olanağı bolluğu, herkesin hiçbir şey seyretmemeyi seçmesiylesonuçlandı. Zapping'de, kendi postmodern gösterinizi kendinyaratmak durumundasınız.

f gmr rafirSLİ.

He r Z a ma n Ça ğ d a ş B e lle k Yit imi

1 Hiperaktivite

2. Geçmişi zaplamak...

Medya kendini eski dünyanın yerine geçirdi. Bu eski dünyyeniden canlandırmak istesek bile bunu ancak medyanın nasıl yiyip yuttuğunu derinlemesine araştırarak yapabiliriz

Marshall McL

Geçmişin imha edilmesi, 20. yüzyıl sonunun en karakterisen ürkütücü fenomenlerinden biri. Genç erkek ve kadınların i i d d kl k l i i l h i b i



içinde yaşadıkları zamanın kamusal geçmişiyle h içb ir orgabağı olmayan b ir tür sürekli şimd ide yetişiyor.

Eric Hobsbavvm, Aşırılık lar Kısa Yirminci Yüzyıl 1914

Z a p l a n m ı ş Ü s t - m o d e r n i z m

Pek çok başka şey gibi, postmodernitenin bellek yitimli sıfır-bilinde modernizmden kaynaklanır.

"Modern", daha başından beri sorunlar içeren bir addı. RönesanBarok, Romantik, vb. gibi daha önceki dönem adlarından farklı bşeklide de olsa, doyuruculuktan uzak bir addır bu. Kendini zamant l ibi bi ki i lik iji lliği il bili l



tanımlama gibi bir eskimişlik, orijinalliğin yenilenebilir olmasıkonusunda bir ısrar, sürekli yenilenen ama çok çabuk usanan btür virtüözlük belirtir. "Modern", istikrar garantisi verebilecek bterim değil, olsa olsa bir moda kategorisidir.

Modern, bir panik terimidir. Geleneğin başına bir felaket geldiğduygusuyla tarihe girmiştir.Modernizmi tanımlayansa, modernitenin çok daha kapsamlı kültürve tarihsel içerimleri karşısında karışıklığa düşen bir dizi yeniliksanat pratiğiydi. Avangard sanatçılar, tarihte meydana gelen bfelaketin şok dalgalarını kaydeden ölçü aletleri gibiydiler.

Modernist sanat, bütün göndermelerden bağımsız, gerçekliğitemsil etmeyen, kendinden başka hiçbir şeyin göstergesi olmayayapıtlar üretme iddiasındaydı.

Aslında modernist sanatın ilan ettiği şey, tarihin kendisinintüketim histerisine endekslenmesiydi: Geçmişin mega indirimlisatışından başka bir şey olmayan bir şimdi...

Saygıdeğer Sağın İkonları

“Durağan haldeki hareket", kendi yansısını, aynı ölçüde parabir formülasyonda bulur: radikal tu tuculuk. VVarhol, MadSchvvarzenegger ve benzerleri postmodernitenin gerçek i

değillerdir. Postmoderniteyi daha karışık bir yoldan temsil ePapa J ohn Paul II, Margaret Thatcher ve Ronald Reagan'dBunların üçü de postmoderniteyi, tutuculuğun geniş taba



popülerliğinin desteklediği iktidar yapısındaki bir (değişiklikayma olarak yorumlamışlardır.

Papa J ohn Paul (Karol VVojtyla) 1978'de, Papa XXIII. J ohn(1958-63) Katolik Kilisesinde başlattığı liberal reformlara vermek üzere iş başına geldi.Aynı şekilde, Başkan Reagan (1981) ve Başbakan Thatche(1979) iktidara gelmesiyle, liberalizm ve sosyal demokrasgerçekleştirdiği şeyler birer birer tersine çevrilmeye başla

L SİZE NE VEREYİM )

{JOCUKLAR?

Bu liderlerin ve diğer Yeni Sağcı postmodernlerin öngördüğü şeySoğuk Savaşın serbest piyasa ekonomisinin zaferiyle sonaermesiydi.



KOMÜNİSTLER

MODERN TEKNOLOJİYİTAMAMEN YANLIŞ ANLADILAR. TEKNOLOJİ PARTİ PATRONLİÇİN İSLİYOR.

TÜKETİCİYİ DÜŞÜ

fov YOK KİTLELERİN MV T i ACLIĞI ONLARI ER

DA GECTEKNOLOJ-

BELKİ DE KOMÜNİSTLER PİYASA ) / SO'LERİN SONUNREFORMLARI YAPMAYI AKIL J \ \ GORBACOV'UN YAPEDERLER? _________ J ( ÇALIŞTIĞI DA BUYD



Şeytan Ayetleri ve Postmodern Panik

14 Şubat 1989'da, İran'ın dini lideri Ayetullah Humeyni, Hindistadoğumlu bir İngiliz yazarı olan Salman Rüştü'yü dininden döndüğ

ve İslam inancına hakaret ettiği gerekçesiyle ölüme mahkûmeden fetvasını verdi. Rüştü’nün bu fetvaya neden olan romanıŞeytan Ayetleri, bütün dünyada Müslümanların öfkesini



uyandırmıştı.

Bir edebiyat yapıtında ölüm cezasını gerektirecek ne olabilirdiAyetullah için sorun, bu romandan ibaret değildi elbette...

BU, BATIDAKİ İSLAM KARŞITI HAREKETİN BİR İFADESİ...

z r c .

...DİNİ KÖKLERİNDEN KOPARMAYI VE,

HEPSİNDEN ÖNEMLİSİ, PEYGAMBERİN JSLAM İÇİNDEKİ KUTSAL KONUMUNU [SARSMAYI AMAÇLAYAN, PLANLANMIŞ \ BİR HAMLE

f

Rüştü olayı, panik içindeki iki kuşatılmış mevzi arasında biletişimsizlik savaşıdır. Müslümanlar Rüştü'nün gerçek tarkurgu arasındaki sınırları bulandırmasına karşı çıktılar, çüMuhammed'e indirilen vahiyin saygınlığını azaltıyordu. B

Rüştü'nün İslamı postmodern "Büyük Anlatılardan biri olaalma hakkını savundu.

Rüştü de kendini tarihsel aydınlanmaya başvurarak savun



Rüştü de kendini tarihsel aydınlanmaya başvurarak savun

<

Fetvanın verildiği gün Rüştü bir gazeteciye şunları söylüy

Ya fetvanın kendisi? Dininden dönene ölüm cezası verilmesMüslümanlıkta meşru mu?

DİN DEĞİŞTİRENLER İSLAMDA DAHA ONCE DE

GÖRÜLDÜ; HATTA PEYGAMBERİN ZAMANINDA



BUNLARDAN BİRÇOĞU DA BÜYÜK EDEBİ

KİŞİLİKLER. AMA HİÇBİRİ İDAM

.EDİLMEDİ. KURAN'DA BUNUN YERİ YOK!

Batı kendini postmodern kuşkuculuk ihraç eden bir "silagibi göremez. İslamın kesinliğine karşı şüphe, kutsallığlaiklik, Kuran'da ifade bulan vahiye karşı sabotaj ve peydoğrusunu göreli anlayışlardan biri olarak ele alan bir yaüretip satmak Batı'nın işi değildir.İşte postmodernizmin paradoksu: Kendinden kuşku dudolayısıyla başkalarının inancına karşı hoşgörülü olmas( kt bö l l ) bi k k



(gerçekte böyle olmuyor) bir kuşku.

BUNLAR BATI AYDINLANMASININ VE

LAİK ÖZGÜRLEŞMENİN SİLAHLARI...

: ı

AMA POSTMODERN KURAMCILARIN AYDINLANKENDİSİNİ BİR MİT OLARAK KUŞKU KONUSU YA

1VE HATTA BAUDRİLLARD'İN ONÜ BÜSBÜTÜN

ÇÜRÜĞE ÇIKARDIĞI DOĞRU DEĞİL Mİ?

Üçüncü Dünya Postmodernizmi

İslam ve Üçüncü Dünya, postmodernizm sözkonusu edildiğindçoğu zaman unutulur. Anlaşılan, Foucault'nun öğretisi, onların

neden tarih dışında bırakıldığı konusunda yeterince kuşkuuyandırmayı başaramamış.

Üçüncü Dünya perspektifinden bakıldığında postmodernizm ney



Üçüncü Dünya perspektifinden bakıldığında postmodernizm neybenzer? Bu konuya müzikle girelim.

Quawwali Hindistan, Pakistan ve Bangladeş'teki Müslümanları

dinsel müziğidir. Davul ve el çırpmalar eşliğinde söylenen, basritmli bu şarkılar Sufi kökenlidir ve Tanrı'ya, Peygambere, HalifAli'ye, Sufi büyüklerine yönelik övgülerden oluşur.Quawwali'nin postmodern canlanışı, büyük ölçüde. MartinScorsese'nin ünlü filmi The Last Temptation of Christ sayesindoldu. İsa'yı kutsal olmaktan çıkarma çabası içindeki bu filmdeQuawwali ve başka İslami müzik türleri, ironik bir şekilde, konuygüçlü bir zemin oluşturuyordu.

/ m a n SCOTT!BUNU PETER GABRIEL'E ANLATINCA GÖRECEKLER

GÜNLERİNİ.



Ne var ki birçok yerde bu müzik, synthesizer'ların ürettiğritmleriyle yapılıyor Başta mistik esrime yaratma amacın

Satılmayan ve modası geçmiş mallar, amaca uygun olmayada yararsız teknolojiler, pahalı ya da Batı'da kullanımı yasaklailaçlar gibi postmodernizm de Üçüncü Dünya'da yeni ve kâryaşam buluyor. 50'lerin ve 60'ların modernleşme tutkusu, p

modernizme kimilerinin heyecanla sahip çıkıp kimilerinin şiddkarşı koymasında yeniden yaşanıyor. Çağdaş Hint sinema vemüziği, Malaya hard rock'ı ve TaylandlI Somtovv gibi romanpostmodernizmi büyük bir coşkuyla karşıladı. Güney Afrika s



p y ş y ş ymüziği, çağdaş Filipin sineması ve Kolombiya'da Medellin komahallelerinin punk rock kültürü ise postmodernizme karşı deleştirel bir tutum benimsedi. Kenyalı romancı Ngugi wa

Thiongo'nun roman yazmayı bırakıp Kikuyu dilini kullanmakarar vermesi ve Rigoberta Menchu'nun Guatemala'daki Kızıldirenişini çarpıcı bir dille anlattığı Ben, Rigoberta Menchu, postmodernizmi bir direniş kültürüne dönüştürdü. Üçüncü Dpostmodernizmi. Üçüncü Dünya kültürlerinin kendileri kadabüyük bir çeşitlilik sergiliyor.

Üçüncü Dünya'da postmodernizme karşı en ciddi direnişi L

Amerika gösterdi. Reagan döneminde bütün Latin Amerikasağcı bir postmodernizm dalgası yükseldi. 1990'da Peru'da romMario Vargas Llosa ile Alberto Fujimori'nin başkanlık yarışıArjantin'de Carlos Menem'in (1989) ve Brezilya'da FernandCollor'un (1990) medyatik popülizmi, Meksika'da Kuzey Ame

Serbest Ticaret Antlaşmasının imzalanması beklentisiylegerçekleştirilen değişiklikler, uyuşturucu ve terörizm üzerinekarmaşık ekonomi-ve politikalar, Latin Amerika'da sağcıpostmodernizmin doruk noktalarını oluşturdu

Latin Amerika postmodernizminin belki de en dikkate temsilcisi, bir yandan kapsamlı bir sosyalist gündemi sürdseçim yenilgisinden sonra bir dizi postmodernist amaç vbenimseyen Nikaragua Sandinistleridir. El Salvador'dFDR'nin bir Leninist gruplar koalisyonu olmaktan çıkıp

partileri, gerilla birimlerini, sendikaları, kültür kuruluşlpopüler örgütlenmeleri kucaklayan çok katmanlı bir sohaline gelmesi; suikaste kurban gitmeden önce Chico Mtemsilciliğini yaptığı Amazon bölgesindeki sosyalist e



temsilciliğini yaptığı Amazon bölgesindeki sosyalist-eetkinlik; Venezuela'daki sosyalist hareket (MAS) ve Breİşçi Partisi ile çok sayıdaki feminist grup da sol postmoddiğer örnekleridir. Latin Amerika, Hindistan ve İslam düny

dinsel canlanış, hem sağ hem de sol postmodernizme tepki olarak yorumlanabilir. Politik rengi ne olursa olsupostmodernizm melezliğe, rölativizm ve heterojenliğe,hazcılığa, özcülüğe karşı çıkmaya ve "Büyük Anlatı"larreddetmeye eğilimini korur. Latin Amerika'da, ABD'deedilen sağcı politikalar ve dinsel fundamentalizm, BrezGuatemala'ya kadar, başlıca etkisini işçi sınıfı ve yoksu

üzerinde göstermiştir.Başka yerlerde, Kurtuluş Teolojisi söylemi, Avrupa memoderniteyi de postmodernizmi de reddedip yerel tarkültürel bilinci canlandırmayı amaçlamaktadır. İslam dü"bilginin İslamileştirilmesi" söylemi de aynı amaca yö

Güneydoğu Asya'da postmodernizm kendine özgü bir

Gerçekle benzetisinin ayırt edilemeyeceğini söyleyen poöncül burada taklide dayalı, giderek zenginleşen bir ekkültür doğurdu. Gerçek bir Gucci saat ile taklidi arasınnedir? "Hakiki taklit"leri her yerde bulabilirsiniz. Sahte

Tarihin Sonu

Postmodernizmin kendine özgü bir tarihi olabilir mi, olmaktaya da olacak mı sorusunu yanıtsız bıraktık. Yoksa postmodernizivme kazanmış bir üst-modernizm dönemine giren modernizm

devamından başka bir şey değil mi?

Postmodern tarih gerçek mi, sanal mı?



Bu sorunun yanıtı, büyük ölçüde, daha önce göz attığımız birbaşka sorunun yanıtına bağlı.

/

O y u n S o n u . . .

Postmodernizmin nasıl sona erebileceğini hayal edebilSona ermek mi? Gördüğümüz gibi, postmodernizmin b

başlangıcı bile yoktur-o, modernizme dolanmaya devam Bazı kıyılar yeni görünür, oysa değildir:1. Oyunculardan birinin ("Komünizm''in) oyundan çeki1950'lerin sonunda öngörüldü ama o zamanlar buna kiinanmadı



inanmadı.2. Siber-uzay (enformasyon teknolojisinin ve megamedözeti) üst-modern gelişmelerin ürünüydü.

" B ü y ü k A n l a t ı " F i l o z o f l a r ı n ı n D ö n ü ş ü m ü ?

Ölümünden (1984) kısa bir süre önce Foucault Aydınlanmanınyeniden düşünülmesi gerektiğini söyledi. Gündemden düşmüşgibi görünen Büyük Anlatı filozofları aniden geri gelmişti...







Richard Appignanesi Postmodernizim

Documents