RestauracióN

HISTORIA DE HISTORIA DE ESPAÑAESPAÑA

RESTAURACIÓN RESTAURACIÓN BORBÓNICA (1875-1931)BORBÓNICA (1875-1931)

1. REINADO DE AFONSO XII E 1. REINADO DE AFONSO XII E REXENCIA DE MARÍA CRISTINA (1875-REXENCIA DE MARÍA CRISTINA (1875-

1902)1902)

Afonso XII chegou a España a principios de 1875 Afonso XII chegou a España a principios de 1875 restauración dos Borbóns grazas a Cánovas del Castillo restauración dos Borbóns grazas a Cánovas del Castillo (Manifesto de Sandhurst) co apoio dos militares (xenerais (Manifesto de Sandhurst) co apoio dos militares (xenerais Pavía e Martínez Campos), da aristocracia e da burguesía, Pavía e Martínez Campos), da aristocracia e da burguesía, temerosos dos avances sociais e democráticos do Sexenio.temerosos dos avances sociais e democráticos do Sexenio.

Obxectivos da Restauración (Cánovas) = asegurar no trono Obxectivos da Restauración (Cánovas) = asegurar no trono aos Borbóns e eviatar inestabilidade e loita política.aos Borbóns e eviatar inestabilidade e loita política.

Cuantos me han escrito muestran igual convicción de que sólo el restablecimiento de la monarquía constitucional puede poner término a la opresión, a la incertidumbre y a las crueles perturbaciones que experimenta España [...].Por virtud de la espontánea y solemne abdicación de mi augusta madre, tan generosa como infortunada, soy único representante yo del derecho monárquico en España [...].Huérfana la nación ahora de todo derecho público e indefinidamente privada de sus libertades, natural es que vuelva los ojos a su acostumbrado derecho constitucional y a aquellas libres instituciones que ni en 1812 le impidieron defender su independencia ni acabar en 1.840 otra empeñada guerra civil [...].Afortunadamente la monarquía hereditaria y constitucional posee en sus principios la necesaria flexibilidad y cuantas condiciones de acierto hacen falta para que todos los problemas que traiga su restablecimiento consigo sean resueltos de conformidad con los votos y la convivencia de la nación.No hay que esperar que decida yo nada de plano y arbitrariamente; sin Cortes no resolvieron los negocios arduos los príncipes españoles allá en los antiguos tiempos de la monarquía, y estajustísima regla de conducta no he de olvidarla yo en los tiempos presentes.Suyo afectísimo,

Alfonso de Borbón. Nork-Town (Sandhurst), 1 de Diciembre de 1874.

- Para conseguir estes obxectivos Para conseguir estes obxectivos PrincipiosPrincipios de Cánovas: de Cánovas:

Equilibrio Coroa e CortesEquilibrio Coroa e Cortes. A Coroa = peza clave do sistema e garante . A Coroa = peza clave do sistema e garante da orde social.da orde social.

Sistema político = Sistema político = monarquía constitucionalmonarquía constitucional conservadora, con conservadora, con grandes prerrogativas da Coroa.grandes prerrogativas da Coroa.

Alternancia pacíficaAlternancia pacífica entre as forzas políticas liberais (moderados e entre as forzas políticas liberais (moderados e progresistas progresistas Partido Conservador e Partido Liberal). Se non se da a Partido Conservador e Partido Liberal). Se non se da a maioría suficiente para a alternancia nas eleccións maioría suficiente para a alternancia nas eleccións manipulación manipulación electoral mediante fraude e actuación de caciques.electoral mediante fraude e actuación de caciques.

Predominio dos grupos sociais acomodadosPredominio dos grupos sociais acomodados..

- - Restauración borbónica = 2 periodos:Restauración borbónica = 2 periodos:

I) I) Reinado Afonso XII (1875-1902):Reinado Afonso XII (1875-1902): tras a súa temprana morte tras a súa temprana morte rexencia de Mª Cristina de Habsburgo rexencia de Mª Cristina de Habsburgo establecemento e establecemento e consolidación restauración (Constitución 1876).consolidación restauración (Constitución 1876).

II) II) Reinado Afonso XIII (1902-1931):Reinado Afonso XIII (1902-1931): deterioro e crise da deterioro e crise da restauración.restauración.

A) CONSTITUCIÓN DE 1876.A) CONSTITUCIÓN DE 1876.- Retorno Afonso XII Retorno Afonso XII nomea a Cánovas presidente do nomea a Cánovas presidente do

goberno goberno convocatoria de cortes constituintes por convocatoria de cortes constituintes por sufraxio universal masculino.sufraxio universal masculino.

- Abstención da oposición a Afonso XII e fraude electoral Abstención da oposición a Afonso XII e fraude electoral vitoria do Partido Conservador vitoria do Partido Conservador cortes conservadoras cortes conservadoras Constitución conservadora de 1876.Constitución conservadora de 1876.

Constitución 1876

Soberanía Compartida:Primacía da Coroa

Coroa goza de grandespoderes: nomea ao gob,elabora leis, veta leis e

pode disolver as Cortes, dirixe forzas armadas e

Pol exterior

Cortes bicamerais:Congreso (sufraxio censatario

masculino) e Senado (por sangue, cargo

o designación real ou estatal)

Dereitos e liberdades:aparecían recollidos pero

non desenvolvidos

Catolicismo do Estado: aínda que

Se recoñecía aLiberdade de cultos

“Don Alfonso XII, pola gracia de Deus, rei constitucional de España; a tódolos que as presentes viren e entenderen sabede: Que en unión e de acordo coas Cortes do reino, actualmente reunidas, viñemos en decretar e sancionar a seguinte Constitución da Monarquía española (...):

Art. 11. A relixión Católica, Apostólica e Romana é a do Estado. A nación obrígase a manter o culto e os seus ministros (...).

Art. 18. A potestade de facer as leis reside nas Cortes co Rei.

Art 19. As Cortes están formadas por dous corpos colexisladores iguais en facultades: o Senado e o Congreso dos Deputados (...).

Art.50. A potestade de facer executar as leis reside no Rei (...)”

B) PACIFICACIÓN DO REINO.B) PACIFICACIÓN DO REINO.- Na guerra carlista Na guerra carlista triunfo triunfo

das tropas gubernamentais das tropas gubernamentais en febreiro de 1876.en febreiro de 1876.

- Na guerra de Cuba - Na guerra de Cuba éxitos éxitos militares do xeneral Martínez militares do xeneral Martínez Campos Campos negociacións cos negociacións cos rebeldes rebeldes Paz de Zanjón Paz de Zanjón (1878) (1878) amnistía dos amnistía dos rebeldes, reformas políticas e rebeldes, reformas políticas e administrativas e abolición administrativas e abolición progresiva da escravitude progresiva da escravitude entre 1880 e 1886.entre 1880 e 1886.

Ademais das campañas militares, Cánovas impuxo 1 Ademais das campañas militares, Cánovas impuxo 1 modelo de estado centralista modelo de estado centralista medidas: medidas:

Abolición dos foros do Pais Vasco: derrota do carlismo en Abolición dos foros do Pais Vasco: derrota do carlismo en 1876 1876 abolición definitiva dos foros das provincias vascas abolición definitiva dos foros das provincias vascas en 1876 en 1876 sometemento ao sistema común de impostos e sometemento ao sistema común de impostos e recrutamento militar. Sen embargo en 1878 iníciase o recrutamento militar. Sen embargo en 1878 iníciase o sistema de concertos económicos (= cuota para a sistema de concertos económicos (= cuota para a recadación de impostos por parte das deputacións recadación de impostos por parte das deputacións provinciais).provinciais).

Control gubernamental dos concellos: nova lei municipal Control gubernamental dos concellos: nova lei municipal supresión da elección popular dos alcaldes supresión da elección popular dos alcaldes nomeamento polo goberno dos alcaldes das capitais de nomeamento polo goberno dos alcaldes das capitais de provincia e polos gobernadores provinciais do resto.provincia e polos gobernadores provinciais do resto.

Ademais das campañas militares, Cánovas impuxo 1 Ademais das campañas militares, Cánovas impuxo 1 modelo de estado centralista modelo de estado centralista medidas: medidas:

Abolición dos foros do Pais Vasco: derrota do carlismo en Abolición dos foros do Pais Vasco: derrota do carlismo en 1876 1876 abolición definitiva dos foros das provincias vascas abolición definitiva dos foros das provincias vascas en 1876 en 1876 sometemento ao sistema común de impostos e sometemento ao sistema común de impostos e recrutamento militar. Sen embargo en 1878 iníciase o recrutamento militar. Sen embargo en 1878 iníciase o sistema de concertos económicos (= cuota para a sistema de concertos económicos (= cuota para a recadación de impostos por parte das deputacións recadación de impostos por parte das deputacións provinciais).provinciais).

Control gubernamental dos concellos: nova lei municipal Control gubernamental dos concellos: nova lei municipal supresión da elección popular dos alcaldes supresión da elección popular dos alcaldes nomeamento polo goberno dos alcaldes das capitais de nomeamento polo goberno dos alcaldes das capitais de provincia e polos gobernadores provinciais do resto.provincia e polos gobernadores provinciais do resto.

C) ALTERNACIA NO PODER C) ALTERNACIA NO PODER ((TURNISMOTURNISMO).).

- Base do sistema canovista = - Base do sistema canovista = bipartidismo = existencia de 2 bipartidismo = existencia de 2 grandes partidos monárquicos e grandes partidos monárquicos e dinásticos (aceptan monarquía dinásticos (aceptan monarquía e Borbóns) que se alternan e Borbóns) que se alternan pacíficamente no poder:pacíficamente no poder:

Partido ConservadorPartido Conservador: antigos : antigos moderados e unionistas. Líder: moderados e unionistas. Líder: Cánovas del Castillo.Cánovas del Castillo.

Partido LiberalPartido Liberal: antigos : antigos progresistas, demócratas e progresistas, demócratas e republicanos moderados. Líder: republicanos moderados. Líder: Sagasta.Sagasta.

- 2 principios compartidos:- 2 principios compartidos:

Poder non exclusivo dun Poder non exclusivo dun partidopartido alternancia. alternancia.

Esta Esta alternancia non alternancia non depende únicamente das depende únicamente das eleccións.eleccións.

- Alternancia Alternancia sistema de sistema de quenda quenda pacíficapacífica = cando o goberno tiña = cando o goberno tiña dificultades para gobernar dificultades para gobernar designación polo rei do xefe da designación polo rei do xefe da oposición como presidente do oposición como presidente do goberno e disolución das Cortes goberno e disolución das Cortes novo goberno convoca novo goberno convoca eleccións que gañaba por maioría eleccións que gañaba por maioría grazas á manipulación electoral.grazas á manipulación electoral.

- 2 periodos no reinado de Afonso 2 periodos no reinado de Afonso XII:XII: Gobernos iniciais de CánovasGobernos iniciais de Cánovas (1875-1881) (1875-1881) restrición de restrición de dereitos e liberdades dereitos e liberdades sufraxio sufraxio censatario (4,5% da poboación).censatario (4,5% da poboación). Inicio da Inicio da quendaquenda (1881-1885) (1881-1885) Sagasta = xefe do goberno Sagasta = xefe do goberno apertura (liberdade de imprenta) apertura (liberdade de imprenta) e divisións internas no partido e divisións internas no partido liberal liberal cambio de goberno en cambio de goberno en 1884 1884 goberno conservador goberno conservador (Cánovas).(Cánovas).

Morte do monarca (1885) Morte do monarca (1885) líderes políticos dinásticos líderes políticos dinásticos acordaron a permanencia do réxime e da alternacia á acordaron a permanencia do réxime e da alternacia á espera da proclamación do herdeiro por embarazo de Mª espera da proclamación do herdeiro por embarazo de Mª Cristina de Habsburgo (Cristina de Habsburgo (Pacto do PardoPacto do Pardo).).

Nacemento futuro Afonso XIII Nacemento futuro Afonso XIII rexencia de Mª Cristina rexencia de Mª Cristina 2 periodos:2 periodos:

Reformas de Sagasta (1885-1890) Reformas de Sagasta (1885-1890) Sagasta Sagasta (outra vez no goberno) introduce reformas:(outra vez no goberno) introduce reformas:

Lei de Asociacións = legalización Lei de Asociacións = legalización asociacións asociacións obreiras.obreiras.

Lei de xuízos = intriduce xurado.Lei de xuízos = intriduce xurado.

Novo código civil.Novo código civil.

Sufraxio universal masculino para maiores Sufraxio universal masculino para maiores de de 25 anos.25 anos.

Continuidade da quenda Continuidade da quenda (turnismo) (1890-1902): Trazos:(turnismo) (1890-1902): Trazos:

importancia importancia movementos rexionalistas e movementos rexionalistas e nacionalistas (Cataluña, País nacionalistas (Cataluña, País Vasco, Galiza).Vasco, Galiza).

Folgas e protestas Folgas e protestas obreiras e xornaleiros (Xerez, obreiras e xornaleiros (Xerez, 1892).1892).

Inicio da celebración do Inicio da celebración do 1º maio polas asociacións obreiras 1º maio polas asociacións obreiras manifestacións e protestas. manifestacións e protestas.

Atentados anarquistas: Atentados anarquistas: propaganda pola acciónpropaganda pola acción Martínez Campos, Liceo de Martínez Campos, Liceo de Barcelona, corpus, e sobre todo Barcelona, corpus, e sobre todo asasinato de Cánovas (1897)asasinato de Cánovas (1897)

D) FRAUDE ELECTORAL E CACIQUISMO.D) FRAUDE ELECTORAL E CACIQUISMO.- Alternancia Alternancia fraude electoral e rede de relacións e fraude electoral e rede de relacións e

influencias de arriba a abaixo:influencias de arriba a abaixo:

No cumioNo cumio: minoría política dirixente (goberno, senadores, : minoría política dirixente (goberno, senadores, depputados,…) conectados cos grupos dominantes locais depputados,…) conectados cos grupos dominantes locais (donos de negocios, fábricas e terras…).(donos de negocios, fábricas e terras…).

No medioNo medio: gobernador civil, mandado polo ministro de : gobernador civil, mandado polo ministro de Gobernación, coa colaboración de alcaldes e garda civil, Gobernación, coa colaboración de alcaldes e garda civil, encargados do desenvolvemento do proceso electoral.encargados do desenvolvemento do proceso electoral.

Na baseNa base: o cacique local = personaxe con gran influencia : o cacique local = personaxe con gran influencia nunha comarca, sobre todo rural.nunha comarca, sobre todo rural.

- A manipulación inicíabase nas circunscripcións electorais, xa - A manipulación inicíabase nas circunscripcións electorais, xa que estaban repartidas de tal maneira que os votantes rurais que estaban repartidas de tal maneira que os votantes rurais superaban aos das cidades, fácilmente manipulables polos superaban aos das cidades, fácilmente manipulables polos caciques caciques métodos: métodos:

manipulación do censomanipulación do censo..

falsificación de identidadesfalsificación de identidades e voto de difuntos.e voto de difuntos.

ameazas e compras de votos.ameazas e compras de votos.

pucheirazospucheirazos = = sustitución masiva de votos por sustitución masiva de votos por cambio de urnacambio de urna

En Galicia o sistema caciquil = En Galicia o sistema caciquil = moi arraigado, por predominio moi arraigado, por predominio rural, atraso económico, rural, atraso económico, debilidade estatal e poboación debilidade estatal e poboación dispersa…dispersa…

Sistema caciquil Sistema caciquil redes redes clientelares (favores políticos e clientelares (favores políticos e económicos) cun reducido nº de económicos) cun reducido nº de familias caciquís asociadas a un familias caciquís asociadas a un dos grandes partidos dinásticos dos grandes partidos dinásticos (Conservador e Liberal) (Conservador e Liberal) dominio político de dominio político de determinadas zonas determinadas zonas “vicerreinados galegos”. 4 “vicerreinados galegos”. 4 grandes:grandes:

2 do partido 2 do partido conservador: Bugallal (Ourense) conservador: Bugallal (Ourense) e González Besada (Lugo).e González Besada (Lugo).

2 partido liberal: 2 partido liberal: Montero Ríos (Pontevedra) e Montero Ríos (Pontevedra) e Gasset (Coruña).Gasset (Coruña).

E) O E) O DESASTREDESASTRE DE 1898. DE 1898.- Desastre 98 (insurrección e perda de Cuba, Porto Rico e Filipinas) Desastre 98 (insurrección e perda de Cuba, Porto Rico e Filipinas)

= Principal causa de crise da rexencia de María Cristina.= Principal causa de crise da rexencia de María Cristina.- En 1895-96 En 1895-96 2 revoltas simultáneas nas colonias españolas: 2 revoltas simultáneas nas colonias españolas:

CubaCuba: : Grito de Baire (1895)Grito de Baire (1895) reinicio movemento reinicio movemento separatista cubano contra España (dirixente: separatista cubano contra España (dirixente: José MartíJosé Martí) ) 2ª 2ª guerra cubana.guerra cubana.

FilipinasFilipinas: inicio da insurrección filipina en Luzón (1896).: inicio da insurrección filipina en Luzón (1896).

- Para acabar con elas - Para acabar con elas envío exército español ás colonias. Exército envío exército español ás colonias. Exército mal preparado e equipado, formado polas clase + pobres.mal preparado e equipado, formado polas clase + pobres.

Apoio de EEUU aos rebeldes Apoio de EEUU aos rebeldes alongamento da guerra por alongamento da guerra por interés de expansión interés de expansión imperialista americana no imperialista americana no Caribe e Pacífico.Caribe e Pacífico.

Explosión do Maine (Cruceiro Explosión do Maine (Cruceiro norteamericano) no porto da norteamericano) no porto da Habana Habana ultimátum do ultimátum do goberno EEUU a España para goberno EEUU a España para retirarse de Cuba retirarse de Cuba patriotismo patriotismo en España (opinión pública) en España (opinión pública) declaración de guerra a EEUU.declaración de guerra a EEUU.

Guerra rápida e desigual por Guerra rápida e desigual por superioridade manifesta superioridade manifesta norteamericana norteamericana destrución destrución da mariña española da mariña española derrota derrota española en poucos días española en poucos días solicitud de armisticio polo solicitud de armisticio polo goberno español goberno español Tratado de Tratado de París.París.

Apoio de EEUU aos rebeldes Apoio de EEUU aos rebeldes alongamento da guerra por alongamento da guerra por interés de expansión interés de expansión imperialista americana no imperialista americana no Caribe e Pacífico.Caribe e Pacífico.

Explosión do Maine (Cruceiro Explosión do Maine (Cruceiro norteamericano) no porto da norteamericano) no porto da Habana Habana ultimátum do ultimátum do goberno EEUU a España para goberno EEUU a España para retirarse de Cuba retirarse de Cuba patriotismo patriotismo en España (opinión pública) en España (opinión pública) declaración de guerra a EEUU.declaración de guerra a EEUU.

Guerra rápida e desigual por Guerra rápida e desigual por superioridade manifesta superioridade manifesta norteamericana norteamericana destrución destrución da mariña española da mariña española derrota derrota española en poucos días española en poucos días solicitud de armisticio polo solicitud de armisticio polo goberno español goberno español Tratado de Tratado de París.París.

Medidas Tratado París.Medidas Tratado París. España cede a EEUU Cuba, Porto Rico, Filipinas e a illa de España cede a EEUU Cuba, Porto Rico, Filipinas e a illa de Guam (Pacífico).Guam (Pacífico). EEUU entregaría a España compensacións económicas.EEUU entregaría a España compensacións económicas. Venta do resto de posesións españolas no Pacífico a Venta do resto de posesións españolas no Pacífico a Alemaña (Illas Marianas e Carolinas…).Alemaña (Illas Marianas e Carolinas…).

- Polo tanto desaparición imperio colonial español - Polo tanto desaparición imperio colonial español Desastre Desastre de 1898 de 1898 consecuencias:consecuencias: Crise política e económicaCrise política e económica (por perda mercado colonial). (por perda mercado colonial). Demostración incapacidade da oligarquíaDemostración incapacidade da oligarquía dirixente para dirixente para modernizar España.modernizar España. Frustración no exército,Frustración no exército, que responsabiliza do fracaso que responsabiliza do fracaso aos políticos.aos políticos. Reflexión crítica dos intelectuaisReflexión crítica dos intelectuais pesimismo pesimismo idea de idea de decadencia de España decadencia de España necesiade de rexeneración do necesiade de rexeneración do país país movementos intelectuais movementos intelectuais rexeneracionismo de J. rexeneracionismo de J. Costa e Xeración de 1898 (Azorín, V-Inclán, Unamuno, Costa e Xeración de 1898 (Azorín, V-Inclán, Unamuno, Baroja…).Baroja…).

Los doctores de la política y los facultativos de cabecera estudiarán, sin Los doctores de la política y los facultativos de cabecera estudiarán, sin duda, el mal, discutirán sobre sus orígenes, su clasificación y sus remedios, duda, el mal, discutirán sobre sus orígenes, su clasificación y sus remedios, pero el más ajeno a la ciencia que preste alguna atención a asuntos pero el más ajeno a la ciencia que preste alguna atención a asuntos públicos observa este singular estado de España: donde quiera que se públicos observa este singular estado de España: donde quiera que se ponga el tacto, no se encuentra el pulso (...) Monárquicos, republicanos, ponga el tacto, no se encuentra el pulso (...) Monárquicos, republicanos, conservadores, liberales, todos los que tengan algún interés en que este conservadores, liberales, todos los que tengan algún interés en que este cuerpo nacional viva, es fuerza se alarmen y preocupen con tal suceso (...) cuerpo nacional viva, es fuerza se alarmen y preocupen con tal suceso (...) La guerra con los ingratos hijos de Cuba no movió una sola fibra del La guerra con los ingratos hijos de Cuba no movió una sola fibra del sentimiento popular. sentimiento popular. Hablaban con elocuencia los oradores en las Cámaras de sacrificar la Hablaban con elocuencia los oradores en las Cámaras de sacrificar la última peseta y derramar la postrer gota de sangre... de los demás; última peseta y derramar la postrer gota de sangre... de los demás; obsequiaban los ayuntamientos a los soldados, que saludaban y obsequiaban los ayuntamientos a los soldados, que saludaban y marchaban sumisos trayendo a la memoria el Ave Cesar de los gladiadores marchaban sumisos trayendo a la memoria el Ave Cesar de los gladiadores romanos; sonaba la marcha de Cádiz; aplaudía la prensa, y el país inerte, romanos; sonaba la marcha de Cádiz; aplaudía la prensa, y el país inerte, dejaba hacer (...) dejaba hacer (...) Se descubre más tarde nuestro verdadero enemigo: lanza un reto brutal; Se descubre más tarde nuestro verdadero enemigo: lanza un reto brutal; vamos a la guerra extranjera; se acumulan en pocos días, en breves horas; vamos a la guerra extranjera; se acumulan en pocos días, en breves horas; las excitaciones más vivas de la esperanza, de la ilusión, de la victoria, de las excitaciones más vivas de la esperanza, de la ilusión, de la victoria, de las decepciones crueles de los desencantos más amargos (...). Se hace la las decepciones crueles de los desencantos más amargos (...). Se hace la paz, la razón la aconseja, los hombres de sereno juicio no la discuten; pero paz, la razón la aconseja, los hombres de sereno juicio no la discuten; pero ella significa nuestro vencimiento, la expulsión de nuestra bandera de las ella significa nuestro vencimiento, la expulsión de nuestra bandera de las tierra que descubrimos y conquistamos (...). tierra que descubrimos y conquistamos (...). Todos esperaban o temían un estremecimiento de la conciencia popular; Todos esperaban o temían un estremecimiento de la conciencia popular; sólo se advierte una nube general de silenciosa tristeza que presta como sólo se advierte una nube general de silenciosa tristeza que presta como un fondo gris al cuadro, pero sin alterar vidas pero, ni costumbres, ni un fondo gris al cuadro, pero sin alterar vidas pero, ni costumbres, ni diversiones, ni sumisión al que, sin saber por qué ni para qué, le toque diversiones, ni sumisión al que, sin saber por qué ni para qué, le toque ocupar el gobierno (...) ocupar el gobierno (...) 

FRANCISCO SILVELA, España sin pulso, El tiempo, 16 de agosto de 1898 FRANCISCO SILVELA, España sin pulso, El tiempo, 16 de agosto de 1898 

2. REINADO DE AFONSO XIII:2. REINADO DE AFONSO XIII:A crise da Restauración (1902-1923)A crise da Restauración (1902-1923)

Inicio en 1902 Inicio en 1902 Afonso XIII proclamado rei con 16 anos. Afonso XIII proclamado rei con 16 anos. 3 periodos no seu reinado:3 periodos no seu reinado:

I. I. A crise da RestauraciónA crise da Restauración (1902-1923) (1902-1923)

II. II. Ditadura de Primo de RiveraDitadura de Primo de Rivera (1923-1930). (1923-1930).

III. III. A fin da monarquíaA fin da monarquía (1930-1931). (1930-1931).

Sistema canovista en crise a partir de 1902, por Sistema canovista en crise a partir de 1902, por factoresfactores::

Excesivo intervencionismo de Afonso XIII nos asuntos Excesivo intervencionismo de Afonso XIII nos asuntos políticos.políticos.

Descomposición dos partidos dinásticosDescomposición dos partidos dinásticos (conservador e (conservador e liberal) faltos de líderes tras asasinato de Cánovas e morte liberal) faltos de líderes tras asasinato de Cánovas e morte de Sagasta (1903).de Sagasta (1903).

Papel cada vez + importante do exércitoPapel cada vez + importante do exército na vida política. na vida política.

Mantemento do Mantemento do fraude electoral e caciquismofraude electoral e caciquismo..

Organización da oposición políticaOrganización da oposición política republicanismo e republicanismo e nacionalismos periféricos (apoio de clases medias).nacionalismos periféricos (apoio de clases medias).

Incremento conflitos sociaisIncremento conflitos sociais por malas condicións de vida por malas condicións de vida das masas populares das masas populares afiliados das organizacións afiliados das organizacións obreiras socialistas (PSOE, UXT) e anarquistas (CNT) obreiras socialistas (PSOE, UXT) e anarquistas (CNT) constantes folgas e atentados anarquistas.constantes folgas e atentados anarquistas.

Sucesivas Sucesivas derrotas militares en Marrocosderrotas militares en Marrocos..

En Marrocos, acordos hispano-franceses En Marrocos, acordos hispano-franceses reparto reparto de Marrocos de Marrocos norte para España = zona montañosa norte para España = zona montañosa (Rift) con grupos tribais berberes (Abd el-Krim) (Rift) con grupos tribais berberes (Abd el-Krim) resistencia tribal (guerrillas) resistencia tribal (guerrillas) emprego de fortes emprego de fortes continxentes militares desde España continxentes militares desde España importantes importantes problemas durante o reinado de Afonso XIII problemas durante o reinado de Afonso XIII tensións políticas, militares e sociais.tensións políticas, militares e sociais.

Todos estes factores salpicados de graves crises Todos estes factores salpicados de graves crises (1909 e 1917) (1909 e 1917) descrédito da monarquía descrédito da monarquía constitucional constitucional golpe de Estado en 1923. golpe de Estado en 1923.

A) LEI DE XURISDICIÓNS E A) LEI DE XURISDICIÓNS E INTROMISIÓN MILITARES NA VIDA INTROMISIÓN MILITARES NA VIDA POLÍTICA.POLÍTICA.

- Desastre de 1898 Desastre de 1898 críticas ao críticas ao exército, xunto co auxe do exército, xunto co auxe do catalanismo catalanismo malestar dos malestar dos militares militares asalto en Barcelona en asalto en Barcelona en 1905 das sedes de publicacións 1905 das sedes de publicacións catalanistas críticas co exército catalanistas críticas co exército (“Cu-cut” e “La veu de Catalunya”).(“Cu-cut” e “La veu de Catalunya”).

- Apoio da cúpula do exército e Apoio da cúpula do exército e pasividade do goberno pasividade do goberno sometemento do poder civil ao sometemento do poder civil ao militar militar Lei de Xurisdiccións = Lei de Xurisdiccións = delictos de opinión contra o exército delictos de opinión contra o exército e a patria serían xulgados por e a patria serían xulgados por tribunais militares.tribunais militares.

- Lei supón un cambio no exército: de Lei supón un cambio no exército: de apoiar a unha ou outra opción apoiar a unha ou outra opción política (S.XIX) política (S.XIX) defensa dos seus defensa dos seus propios intereses como garantes da propios intereses como garantes da unidade da patria (S.XX).unidade da patria (S.XX).

B) REFORMAS DE MAURA.B) REFORMAS DE MAURA.- Antonio Maura (político conservador) Antonio Maura (político conservador)

presidente do goberno (1907) = presidente do goberno (1907) = partidario cambios significativos na vida partidario cambios significativos na vida do país do país reformas dende arriba para reformas dende arriba para evitar revolucións dende abaixo:evitar revolucións dende abaixo:

Reforma electoralReforma electoral: para evitar fraude : para evitar fraude sen embargo produciu o contrario sen embargo produciu o contrario cando nunha circunscripción electoral non cando nunha circunscripción electoral non se presentaban máis candidatos que o nº se presentaban máis candidatos que o nº de postos a cubrir de postos a cubrir elección automática elección automática dos candidatos coma deputados sen dos candidatos coma deputados sen elección elección privación de dereito a voto a privación de dereito a voto a moitos electores.moitos electores.

Lei de administración localLei de administración local incremento de competencias de concellos incremento de competencias de concellos e posibilidade crear mancomunidades e posibilidade crear mancomunidades provinciais provinciais non aprobada por rechazo non aprobada por rechazo oligarquía local.oligarquía local.

C) SEMANA TRÁXICA.C) SEMANA TRÁXICA.- En 1909 os sucesos de Marrocos = ataques e victorias En 1909 os sucesos de Marrocos = ataques e victorias

rebeldes rifeñas (rebeldes rifeñas (Barranco do LoboBarranco do Lobo) ) ameaza prestixio ameaza prestixio internacional de España internacional de España movilización reservistas ante a movilización reservistas ante a oposición de esquerda.oposición de esquerda.

- Embarque de tropas a Marrocos en Barcelona (xullo) Embarque de tropas a Marrocos en Barcelona (xullo) folga xeral convocada por socialistas e anarquistas contra a folga xeral convocada por socialistas e anarquistas contra a actuación do goberno actuación do goberno radicalización radicalización motíns e motíns e barricadas e queima de conventos e igrexas…barricadas e queima de conventos e igrexas…

- Rebelión durou unha semana. Falta de obxectivos e envío Rebelión durou unha semana. Falta de obxectivos e envío de reforzos militares para reprimila de reforzos militares para reprimila reestablecemento da reestablecemento da orde pública orde pública forte represión forte represión fusilamentos de Monjuic e fusilamentos de Monjuic e execución do anarquista Ferrer i Guardia sen probas como execución do anarquista Ferrer i Guardia sen probas como cabecilla do motín.cabecilla do motín.

- Semana Tráxica Semana Tráxica consecuencias: consecuencias: Unión forzas opositoras á monarquíaUnión forzas opositoras á monarquía (republicanos e (republicanos e socialistas).socialistas). Destitución de MauraDestitución de Maura.. Acceso ao poder dos liberaisAcceso ao poder dos liberais (Canalejas) (Canalejas)

E) REFORMAS DE CANALEJAS.E) REFORMAS DE CANALEJAS.- Canalejas (liberal, Presidente Canalejas (liberal, Presidente

Goberno) Goberno) ampliar a base social do ampliar a base social do réxime atraendo ás masas populares réxime atraendo ás masas populares reformas: reformas: Lei de asociacións relixiosasLei de asociacións relixiosas (1912): limitaba establecemento (1912): limitaba establecemento novas ordes relixiosas en España novas ordes relixiosas en España oposición católicos e Vaticano oposición católicos e Vaticano retirada da lei.retirada da lei. Lei de MancomunidadesLei de Mancomunidades ProvinciaisProvinciais (1911): establecía (1911): establecía formación mancomunidades de formación mancomunidades de concellos concellos certa autonomía rexional certa autonomía rexional “Mancomunitat de Catalunya” “Mancomunitat de Catalunya” (1914).(1914). Lei de recrutamentoLei de recrutamento (1912): (1912): servicio militar obligatorio servicio militar obligatorio abolición redención (pago en abolición redención (pago en metálico). Aínda que establecía metálico). Aínda que establecía “soldados de cota” (pagaban a “soldados de cota” (pagaban a cambio da redución do servizo).cambio da redución do servizo).

- Asasinato de Canalejas nun atentado - Asasinato de Canalejas nun atentado anarquista en 1912 anarquista en 1912 proceso de proceso de disgregación dos liberais.disgregación dos liberais.

E) CRISE DE 1917.E) CRISE DE 1917.- Neutralidade de España na IªGuerra Mundial Neutralidade de España na IªGuerra Mundial incremento incremento

desenvolvemento industrial suministrando produtos aos desenvolvemento industrial suministrando produtos aos combatentes. Tamén provocou subidas de prezos (1ª necesidade), combatentes. Tamén provocou subidas de prezos (1ª necesidade), pola contra os salarios non subiron ao mesmo ritmo pola contra os salarios non subiron ao mesmo ritmo descenso descenso do poder adquisitivo do poder adquisitivo deterioro condicións de vida de clases deterioro condicións de vida de clases medias e populares medias e populares malestar social malestar social crise de 1917 = 3 crises crise de 1917 = 3 crises paralelas, fracasadas polos diferentes obxectivos a conseguir:paralelas, fracasadas polos diferentes obxectivos a conseguir:

Crise militarCrise militar:: formación por militares de Xuntas de defensa formación por militares de Xuntas de defensa militar = asociacións formadas por oficiais de baixa graduación militar = asociacións formadas por oficiais de baixa graduación pola perda de poder adquisitivo e precaria situación ec, por pola perda de poder adquisitivo e precaria situación ec, por resentemento hacia os políticos e polas críticas antimilitaristas da resentemento hacia os políticos e polas críticas antimilitaristas da sociedade.sociedade.

O goberno (Dato) declarounas ilegais e detivo aos dirixentes O goberno (Dato) declarounas ilegais e detivo aos dirixentes reacción de solidariedade do exército reacción de solidariedade do exército recoñecemento das recoñecemento das xuntas de goberno xuntas de goberno sumisión do poder civil ao militar. sumisión do poder civil ao militar.

Os problemas do exército non foron resoltos e outros colectivos Os problemas do exército non foron resoltos e outros colectivos (facenda, correos…) imitaron aos militares formando xuntas (facenda, correos…) imitaron aos militares formando xuntas disolución rápida polo gobernodisolución rápida polo goberno..

Crise política:Crise política:- Debilidade do goberno fronte aos militares Debilidade do goberno fronte aos militares desprestixio desprestixio

do rei, decandencia partidos dinásticos e sentementos do rei, decandencia partidos dinásticos e sentementos nacionalistas nacionalistas convocatoria asemblea de parlamentarios convocatoria asemblea de parlamentarios por Francesc Cambó (líder nacionalista catalán) para por Francesc Cambó (líder nacionalista catalán) para conseguir unha auténtica democracia e autonomía para conseguir unha auténtica democracia e autonomía para Cataluña.Cataluña.

- Celebrada en xullo a Asamblea de parlamentarios Celebrada en xullo a Asamblea de parlamentarios (catalanistas, republicanos e socialistas) decidiu a (catalanistas, republicanos e socialistas) decidiu a convocatoria de cortes constituíntes.convocatoria de cortes constituíntes.

- Considerada ilegal e separatista polo goberno Considerada ilegal e separatista polo goberno fracaso da fracaso da asemblea por divisións internas ante folga xeral de agosto asemblea por divisións internas ante folga xeral de agosto abandono apoio da Liga Rexionalista (Cambó) formada abandono apoio da Liga Rexionalista (Cambó) formada por burguesía catalana por medo ás reivindicacións por burguesía catalana por medo ás reivindicacións obreiras.obreiras.

Crise social:Crise social:- Deterioro das condicións de vida das clases populares Deterioro das condicións de vida das clases populares

malestar social malestar social en 1916 a UXT e a CNT convocaron unha en 1916 a UXT e a CNT convocaron unha folga xeral con gran participación.folga xeral con gran participación.

- En 1917 agraváronse as tensións En 1917 agraváronse as tensións descontento xeral do descontento xeral do proletariado. Intransixencia do goberno proletariado. Intransixencia do goberno UXT e PSOE UXT e PSOE convocan unha folga xeral revolucionaria en agosto para convocan unha folga xeral revolucionaria en agosto para cambiar o réxime.cambiar o réxime.

- Á folga sumáronse republicanos e CNT e tivo gran Á folga sumáronse republicanos e CNT e tivo gran seguimento do proletariado de rexións industriais (Madrid, seguimento do proletariado de rexións industriais (Madrid, Barcelona, País Vasco…) Barcelona, País Vasco…) represión do goberno represión do goberno garda garda civil e exército civil e exército lei marcial, detencións masivas… lei marcial, detencións masivas…

- Represión e divisións entre organizadores Represión e divisións entre organizadores fracaso folga e fracaso folga e volta ao traballo dos obreiros. volta ao traballo dos obreiros.

Aos obreiros e á opinión pública: chegou o momento de poñer Aos obreiros e á opinión pública: chegou o momento de poñer en práctica, sen vacilación algunha, os propósitos anunciados en práctica, sen vacilación algunha, os propósitos anunciados polos representantes da U.G.T e da C.N.T. no manifesto polos representantes da U.G.T e da C.N.T. no manifesto subscrito por estes organismos subscrito por estes organismos no mes de marzo último. no mes de marzo último. Pedimos a constitución dun Goberno provisional que asuma Pedimos a constitución dun Goberno provisional que asuma os poderes executivo e moderador, e prepare, previas os poderes executivo e moderador, e prepare, previas as modificacións imprescindibles nunha lexislación viciada, a as modificacións imprescindibles nunha lexislación viciada, a celebración dunhas eleccións sinceras, dunhas Cortes celebración dunhas eleccións sinceras, dunhas Cortes Constituyentes que aborden en plena liberdade os problemas Constituyentes que aborden en plena liberdade os problemas fundamentais da constitución política do país. Mentres fundamentais da constitución política do país. Mentres non se conseguiu ese obxectivo, a organización obreira non se conseguiu ese obxectivo, a organización obreira áchase absolutamente decidida a manterse na súa actitude áchase absolutamente decidida a manterse na súa actitude de folga. de folga. Cidadáns: Non somos instrumentos de desorde, como na súa Cidadáns: Non somos instrumentos de desorde, como na súa impudicia chámannos con frecuencia os impudicia chámannos con frecuencia os gobernantes que padecemos. Aceptamos unha misión de gobernantes que padecemos. Aceptamos unha misión de sacrificio polo ben de todos, pola salvación do pobo español, sacrificio polo ben de todos, pola salvación do pobo español, e solicitamos o voso concurso. ¡Viva España!e solicitamos o voso concurso. ¡Viva España!

Chamada á folga xeral. Asemblea Nacional de UXT. (13-8-Chamada á folga xeral. Asemblea Nacional de UXT. (13-8-1917)1917)

F) QUEBRA DA QUENDA E DA MONARQUÍA CONSTITUCIONALF) QUEBRA DA QUENDA E DA MONARQUÍA CONSTITUCIONAL- A partir de 1917 A partir de 1917 inestabilidade política e social, debido a: inestabilidade política e social, debido a:

Debilidade dos gobernos e desprestixio da clase políticaDebilidade dos gobernos e desprestixio da clase política fragmentación dos partidos dinásticos fragmentación dos partidos dinásticos gobernos de gobernos de concentración (varios grupos políticos) concentración (varios grupos políticos) diferencias internas diferencias internas gobernos débiles e de escasa duración.gobernos débiles e de escasa duración.

conflictividad socialconflictividad social: : número de afiliados e triunfo número de afiliados e triunfo bolxevique en Rusia bolxevique en Rusia aumento e radicalización folgas e protestas aumento e radicalización folgas e protestas obreiras obreiras represión. represión.

actividades republicanasactividades republicanas: a pesar de divisións : a pesar de divisións coalición coalición cos socialistas dende 1919.cos socialistas dende 1919.

movementos rexionalistas e nacionalistasmovementos rexionalistas e nacionalistas:: Cataluña: Lliga Rexionalista pide autonomía.Cataluña: Lliga Rexionalista pide autonomía. País Vasco: País Vasco: actividade de PNV. actividade de PNV. Galiza: Irmandades da Fala defenden autonomía.Galiza: Irmandades da Fala defenden autonomía.

- Movementos nacionalistas - Movementos nacionalistas acusacións de separatismo dos acusacións de separatismo dos partidarios da unidade nacional partidarios da unidade nacional oposición ao réxime dos oposición ao réxime dos nacionalismos.nacionalismos.

G. A CUESTIÓN MARROQUÍ E O DESASTRE G. A CUESTIÓN MARROQUÍ E O DESASTRE DE ANNUAL.DE ANNUAL.

- En 1912 acordos franco-españoles En 1912 acordos franco-españoles protectorado español no norte de Marrocos protectorado español no norte de Marrocos dificultades de ocupación do Rift pol dificultades de ocupación do Rift pol resistencia da poboación e terreo resistencia da poboación e terreo accidentado accidentado creación corpos específicos creación corpos específicos para Marrocos para Marrocos Lexión (1920) e Regulares Lexión (1920) e Regulares (soldados recrutados entre marroquíes).(soldados recrutados entre marroquíes).

- En 1921 maniobra española arriscada de En 1921 maniobra española arriscada de ocupación de Alhucemas ocupación de Alhucemas ataque rifeño ataque rifeño (Abd el-Krim) (Abd el-Krim) masacre da maioría de masacre da maioría de soldados en Annual.soldados en Annual.

- Mal adestramento e incompetencia dos Mal adestramento e incompetencia dos oficiais oficiais retirada española a Melilla retirada española a Melilla victoria rifeña victoria rifeña proclamación de proclamación de independencia da República do Rift.independencia da República do Rift.

- - Desastre de Annual Desastre de Annual impacto na opinión pública española. impacto na opinión pública española. Perda de homes, territorio e prestixio Perda de homes, territorio e prestixio esixencia de esixencia de responsabilidades políticas responsabilidades políticas investigación (“Expediente investigación (“Expediente Picasso”) Picasso”) posible responsabilidade do rei no desastre posible responsabilidade do rei no desastre oposición á monarquía.oposición á monarquía.

- Fracaso na guerra de Marrocos, a oposición ao rei e a - Fracaso na guerra de Marrocos, a oposición ao rei e a inestabilidade política e social inestabilidade política e social fracaso sistema da fracaso sistema da restauración restauración golpe de estado militar en 1923 golpe de estado militar en 1923 ditadura ditadura de Primo de Rivera (1923-30)de Primo de Rivera (1923-30)

3. REINADO DE AFONSO XIII3. REINADO DE AFONSO XIIIDitadura de Primo de Rivera (1923-Ditadura de Primo de Rivera (1923-

1930)1930) Miguel Primo de Rivera (capitán Miguel Primo de Rivera (capitán

xeral de Cataluña) xeral de Cataluña) golpe de golpe de estado en Barcelona (set de estado en Barcelona (set de 1823), por factores:1823), por factores:

Fracaso campañas marroquíesFracaso campañas marroquíes descrédito do exército. descrédito do exército. Críticas ao reiCríticas ao rei como posible como posible responsable do Desastre de responsable do Desastre de Annual.Annual. Radicalización do nacionalismoRadicalización do nacionalismo catalán e terrorismo anarquista.catalán e terrorismo anarquista. Incapacidade do gobernoIncapacidade do goberno para para facer fronte a inestabilidade facer fronte a inestabilidade social e política social e política falta de apoio falta de apoio do rei do rei demisión do goberno demisión do goberno ante o golpe.ante o golpe.

Al país y al ejército.Al país y al ejército.

Españoles: Ha llegado para nosotros el momento más temido que Españoles: Ha llegado para nosotros el momento más temido que esperado (porque hubiéramos querido vivir siempre en la legalidad y que esperado (porque hubiéramos querido vivir siempre en la legalidad y que ella rigiera sin interrupción la vida española) de recoger las ansias, de ella rigiera sin interrupción la vida española) de recoger las ansias, de atender el clamoroso requerimiento de cuantos amando la Patria no ven atender el clamoroso requerimiento de cuantos amando la Patria no ven para ella otra salvación que liberarla de los profesionales de la política, de para ella otra salvación que liberarla de los profesionales de la política, de los hombres que por una u otra razón nos ofrecen el cuadro de desdichas e los hombres que por una u otra razón nos ofrecen el cuadro de desdichas e inmoralidades que empezaron el año 98 y amenazan a España con un inmoralidades que empezaron el año 98 y amenazan a España con un próximo fin trágico y deshonroso. próximo fin trágico y deshonroso.

La tupida red de la política de concupiscencias ha cogido en sus La tupida red de la política de concupiscencias ha cogido en sus mallas, secuestrándola, hasta la voluntad real. Con frecuencia parecen mallas, secuestrándola, hasta la voluntad real. Con frecuencia parecen pedir que gobiernen los que ellos dicen no dejan gobernar, aludiendo a los pedir que gobiernen los que ellos dicen no dejan gobernar, aludiendo a los que han sido su único, aunque débil, freno, y llevaron a las leyes y que han sido su único, aunque débil, freno, y llevaron a las leyes y costumbres la poca ética sana, este tenue tinte de moral y equidad que costumbres la poca ética sana, este tenue tinte de moral y equidad que aún tienen, pero en la realidad se avienen fáciles y contentos al turno y al aún tienen, pero en la realidad se avienen fáciles y contentos al turno y al reparto y entre ellos mismos designan la sucesión.reparto y entre ellos mismos designan la sucesión.

Pues bien, ahora vamos a recabar todas las responsabilidades y a Pues bien, ahora vamos a recabar todas las responsabilidades y a gobernar nosotros u hombres civiles que representen nuestra moral y gobernar nosotros u hombres civiles que representen nuestra moral y doctrina (...). doctrina (...).

Este movimiento es de hombres: el que no sienta la masculinidad Este movimiento es de hombres: el que no sienta la masculinidad completamente caracterizada que espere en un rincón, sin perturbar los completamente caracterizada que espere en un rincón, sin perturbar los días buenos que para la patria preparamos.días buenos que para la patria preparamos.

Españoles: ¡Viva España y viva el Rey!Españoles: ¡Viva España y viva el Rey!

Manifesto de Primo de Rivera 13 de septiembre de 1923Manifesto de Primo de Rivera 13 de septiembre de 1923

Afonso XIII aceptou o golpe Afonso XIII aceptou o golpe encargo a Primo de Rivera de que encargo a Primo de Rivera de que asuma o poder asuma o poder vinculación Coroa-Ditadura. vinculación Coroa-Ditadura.

Ditadura non foi algo illado en España, senón xeneralizado en Ditadura non foi algo illado en España, senón xeneralizado en Europa por dificultades económicas e medo á revolución Europa por dificultades económicas e medo á revolución comunista (comunista (perigo vermelloperigo vermello) ) gobernos autoritarios ou fascistas gobernos autoritarios ou fascistas (Hungría, Italia, Portugal, Alemaña…) (Hungría, Italia, Portugal, Alemaña…) crise do sistema liberal. crise do sistema liberal.

Golpe en España contou con aceptación popular polo malestar Golpe en España contou con aceptación popular polo malestar político e social político e social apoios: apoios:

Políticos conservadores. Políticos conservadores. Terratenentes. Terratenentes. Burguesía.Burguesía. Propietarios agrícolas. Propietarios agrícolas. UXT E PSOE: non se opuxeron e mantiveron un UXT E PSOE: non se opuxeron e mantiveron un

achegamento ao réxime, ao contrario do Partido Comunista e a achegamento ao réxime, ao contrario do Partido Comunista e a CNT (sindicato anarquista), que se opuxeron á ditadura.CNT (sindicato anarquista), que se opuxeron á ditadura.

- Xustificacións Primo de Rivera = rexeneración vida pública - Xustificacións Primo de Rivera = rexeneración vida pública española e solucionar problemas máis urxentes (caciquismo, española e solucionar problemas máis urxentes (caciquismo, corrupción, escaso desenvolvemento económico, guerra corrupción, escaso desenvolvemento económico, guerra marroquí, separatismo dos nacionalismos…) marroquí, separatismo dos nacionalismos…) réxime réxime autoritario, populista e paternalista.autoritario, populista e paternalista.

A) O DIRECTORIO MILITAR (SEP. 1823- DEC 1825)A) O DIRECTORIO MILITAR (SEP. 1823- DEC 1825)

- - Formado exclusivamente por militares Formado exclusivamente por militares medidas: medidas:

I. I. Rexeneración da vida políticaRexeneración da vida política: para acabar co caciquismo : para acabar co caciquismo actuacións: actuacións:

Suspensión constitución 1876.Suspensión constitución 1876.

Destitución autoridadesDestitución autoridades (gobernadores civís, (gobernadores civís, alcaldes, concelleiros…) sustituidos por adictos ao réxime.alcaldes, concelleiros…) sustituidos por adictos ao réxime.

Creación nova figura = Creación nova figura = delegado gobernativodelegado gobernativo (informaba das deficiencias de cada partido judicial).(informaba das deficiencias de cada partido judicial).

Reforma electoralReforma electoral: baixa idade sufraxio de 25 a : baixa idade sufraxio de 25 a 23 anos.23 anos.

Novos estatutos municipais e provinciais Novos estatutos municipais e provinciais aumentar competencias e democratización. Pero non aumentar competencias e democratización. Pero non chegaron a aplicarse.chegaron a aplicarse.

Formación novo “partido” do réxime = Unión Formación novo “partido” do réxime = Unión Patriótica = organización de apoio á ditadura sen ideoloxía Patriótica = organización de apoio á ditadura sen ideoloxía concretaconcreta

II.II. Reestablecemento da Reestablecemento da orde públicaorde pública control e control e represión do movemento represión do movemento obreiro (CNT e PSOE) obreiro (CNT e PSOE) Estado de guerra ate 1925 Estado de guerra ate 1925 restricións dereitos e restricións dereitos e liberdades liberdades Folgas e Folgas e atentados. Tamén creouse atentados. Tamén creouse unha asociación en Cataluña unha asociación en Cataluña (Somaten) para manter a orde (Somaten) para manter a orde e a propiedade privada, e a propiedade privada, formada por civís baixo a formada por civís baixo a autoridade da Garda Civil.autoridade da Garda Civil.

III. Defensa da unidade da III. Defensa da unidade da “patria“patria” ” afirmación de afirmación de símbolos nacionais (bandera, símbolos nacionais (bandera, himno, escudo, lingua…) e himno, escudo, lingua…) e represión dos nacionalismos represión dos nacionalismos catalán, vasco e galego catalán, vasco e galego prohibición linguas, símbolos, prohibición linguas, símbolos, institucións, diarios institucións, diarios persecución dirixentes persecución dirixentes nacionalistas nacionalistas radicalización radicalización das súas posturas.das súas posturas.

IV. Fin da guerra de Marrocos: IV. Fin da guerra de Marrocos: presión dos militares presión dos militares continuación guerra marroquí. Abd el-Krim considerando a continuación guerra marroquí. Abd el-Krim considerando a España derrotada atacou posicións francesas en Marrocos España derrotada atacou posicións francesas en Marrocos acordo militar franco-español acordo militar franco-español desembarco español de desembarco español de Alhucemas con apoio francés Alhucemas con apoio francés conquista do Rift e derrotas conquista do Rift e derrotas marroquíes marroquíes rendición de Abd el-Krim rendición de Abd el-Krim remate da guerra remate da guerra en 1927 = éxito para exército e ditadura.en 1927 = éxito para exército e ditadura.

B) O DIRECTORIO CIVIL (DEC 1925- XAN 1930).B) O DIRECTORIO CIVIL (DEC 1925- XAN 1930).- - Éxito de Alhucemas e reestablecemento orde pública Éxito de Alhucemas e reestablecemento orde pública fin do fin do

Directorio Militar Directorio Militar formación Directorio Civil formación Directorio Civil aspectos aspectos destacados:destacados: Intento de instauración dun réxime corporativoIntento de instauración dun réxime corporativo: por : por rechazo sistema constitucional e influencia estado fascista italiano rechazo sistema constitucional e influencia estado fascista italiano 2 institucións básicas: 2 institucións básicas:

Asemblea nacional: carácter consultivo para o ditador e Asemblea nacional: carácter consultivo para o ditador e elabora proxectos de lei. Formada por corporacións do estado elabora proxectos de lei. Formada por corporacións do estado (Concellos, Deputacións,…), representates económicos e da Unión (Concellos, Deputacións,…), representates económicos e da Unión Patriótica. Asemblea Patriótica. Asemblea proxecto de nova constitución proxecto de nova constitución (centralismo, asemblea única, catolicismo e consello do reino (centralismo, asemblea única, catolicismo e consello do reino consultivo).consultivo).

Organización corporativa do traballo (1926) Organización corporativa do traballo (1926) comités comités paritarios entre patróns e obreiros para solucionar conflitos paritarios entre patróns e obreiros para solucionar conflitos laborais laborais apoio sindicatos católicos e UXT. Corporativismo apoio sindicatos católicos e UXT. Corporativismo nova lexislación laboral e social (nova lexislación laboral e social ( Código do Traballo, 1926), Código do Traballo, 1926), distribución comida e roupa para necesitados, construción casas distribución comida e roupa para necesitados, construción casas protexidas, axudas a familias numerosas.protexidas, axudas a familias numerosas.

Desenvolvemento económicoDesenvolvemento económico = principal preocupación do = principal preocupación do Directorio Directorio control da economía e intervencionismo estatal control da economía e intervencionismo estatal (corporativismo autoritario) (corporativismo autoritario) medidas: medidas: Proteccionismo Proteccionismo aranceis. aranceis. Regulamento da produción mediante a creación dun Consello Regulamento da produción mediante a creación dun Consello de economía nacional.de economía nacional. Control mercado interior e variacións de prezos.Control mercado interior e variacións de prezos. Fomento da produción (créditos a empresas).Fomento da produción (créditos a empresas). Formación de monopolios en sectores clave (CAMPSA).Formación de monopolios en sectores clave (CAMPSA). Obras públicas: modernización ferrocarrís, estradas, Obras públicas: modernización ferrocarrís, estradas, construción pantanos, creación confederacións hidrográficas…construción pantanos, creación confederacións hidrográficas… Intento de reforma fiscal para aumentar recursos do estado Intento de reforma fiscal para aumentar recursos do estado imposto da renda a toda a poboación imposto da renda a toda a poboación oposición acomodados oposición acomodados abandono da reforma.abandono da reforma.

Estas medidas estiveron Estas medidas estiveron favorecidas pola boa marcha da favorecidas pola boa marcha da economía mundial e pola economía mundial e pola represión do movemento obreiro represión do movemento obreiro crecemento económico. Pero crecemento económico. Pero excesivo proteccionismo excesivo proteccionismo elevado gasto para o estado.elevado gasto para o estado.

Reformas centráronse na Reformas centráronse na industria, non na agricultura industria, non na agricultura continuación de problemas: continuación de problemas: baixa productividade, desigual baixa productividade, desigual reparto da propiedade, reparto da propiedade, precariedade dos xornaleiros.precariedade dos xornaleiros.

Os beneficiados polas reformas Os beneficiados polas reformas económicas foron económicas foron os de sempreos de sempre: : gran burguesía financeira e gran burguesía financeira e industrial.industrial.

C) O INCREMENTO DA OPOSICIÓN E A CAÍDA DE PRIMO C) O INCREMENTO DA OPOSICIÓN E A CAÍDA DE PRIMO DE RIVERA.DE RIVERA.

- Dende 1926 - Dende 1926 críticas e oposición á ditadura. Varios tipos de críticas e oposición á ditadura. Varios tipos de oposición:oposición:

Republicanos: creación de Alianza Republicana a nivel Republicanos: creación de Alianza Republicana a nivel estatal. En Galicia creación de ORGA (Organización estatal. En Galicia creación de ORGA (Organización Republicana Galega Autónoma).Republicana Galega Autónoma).

Vellos políticosVellos políticos liberais: deseaban o retorno ao réxime liberais: deseaban o retorno ao réxime constitucional constitucional acordo con algúns militares acordo con algúns militares “Sanjuanada” (Conspiración contra a ditadura) fracasada.“Sanjuanada” (Conspiración contra a ditadura) fracasada.

Estudantes universitarios: FUE (Federación Universitaria Estudantes universitarios: FUE (Federación Universitaria Escolar).Escolar).

Anarquistas Anarquistas atentados e creación de FAI (Federación atentados e creación de FAI (Federación Anarquista Ibérica) en 1927.Anarquista Ibérica) en 1927.

Nacionalismos: radicalismo na súa oposición ao réxime.Nacionalismos: radicalismo na súa oposición ao réxime.