Ressam Özdemir Yemenicioğlu

8/14/2019 Ressam zdemir Yemeniciolu

1/36

ZDEMR YEMENCOLU

HazrlayanMUSTAFA DURAK


2/36


3/36

ZDEMR YEMENCOLU

by

MUSTAFA DURAK


4/36

NDEKLER:

1. zdemir Yemeniciolu ve Resmi (ksaca)2. zdemir Yemeniciolu (english)3. zdemir Yemeniciolu Resmi ya da Anatanra Kybele ile GnmzeBakmak 4. zdemirYemeniciolu: A painter who has pictured the epic of women inantique age5. Bir Sergiden Betimsel, Gstergebilimsel Notlar (1992)6. Bir Bir Kibele Babas ya da Kadnlar iirleyen Bir Ressam: zdemir Yemeniciolu

zdemir Yemeniciolu Resimlerinden

1. ZDEMR YEMENCOLU VE RESM (ksaca)

zdemir Yemeniciolu 1948 ylnda Balkesir'de dodu. Liseden sonra eitlinedenlerle renimini srdremedi. Ama resmin yakasn da hi bir zaman brakmad. Kendi kendini yetitirdi. Yani gerek bir alayl sanat. 1986 yln-

da Avusturya Yaz Akademisi bursuyla Salzburg'a gitti. Klagenfurt ve Graz'daolmak zere Ekrem Kahraman ve Halim eliker'le birlikte ortak iki sergi at.


5/36

Sanat yaamnda nce evresindeki at arabalar, satclar, fotoraflarla ksacakent, kentlemeye ynelmi kasaba grntleriyle ilgilendi. Daha sonra kr insanlarna yneldi. Gnlerce Anadolu'yu gezdi. Ve sonunda Ana Tanra

Kybele'yi kendine odak noktas olarak seti. Kendisi, sanatnn evreleri zerineyle demektedir:

"Her eyden nce unu sylemeliyim. Ben atlyemi hep bir laboratuar gibigrmmdr. lk dnem resimlerimde sokak fotoraflar, hani ayaklsehpalar, fotoraf ektirenler, at arabalar, odun depolar, iiler, alan,yaratan insanlar zerine almalar dizisi sz konusuydu. Daha sonra Anadoludnemi geliyor. Anadolunun gemi kltrlerinden aktarlan insan, Anadoluinsan. Yaatan, dourgan insan. Anadoluda grdm iman, kanl canlinsanlar ya da tersine kavruk ama reten insanlar beni ok etkiledi. Bozkr;insanyla, uzamyla, uuuveren tlleriyle, yemenileriyle, bartleriyle ekti beni. Azra Erhat, Sebahattin Eybolu, Halikarnas Balks Cevat akir, smetZeki Eybolu gibi Anadolucu yazarlar okudum. Yalnz 1071den deil de 8-10 bin yl nceden gelen bir Anadoluyu ve buradaki kltrel birikimin byk bir patlama noktas olmas gerektiini duymaa baladm. imde bir alev, bir prlt olutu; Gezilerim srasnda grdklerim (kaba, yumak yumak giysiler iinde, gsleriyle, gbeiyle, bohasyla kadn(lar)) gzmde Ana Tanrayadnyordu hemen. Ksaca balangtaki toplumsal gereklere ynelik almalarm Anadolu kltr ve kltn parlatmaya yneldi bu kez."

Sanat, resimlerinde kii olarak, alan insanlardan sonra, genellikle AnaTanra biimine, tanralara, zaman zaman (yarmalarn etkisiyle olsa gerek)dnmekte olan bir mevlevi biimine ve dier konulara yer verdi. Zamananlatmak iin uzamsal derinlik iinde dzlemsel ayrmalara gitti. Bylecezaman uzamla birlikte iledi. Herhangi bir dzlemi eskitme, uzaklardanyansyan k, hatta Tanrann talatrlm biimi, bazan ar glle izlenimiyaratan kreler bu balamda ele alnmaldr. Uzamsal derinlik effaf tller,kreler, krecikler, k, bantlama, erit ya da kuak ekme, yangnlama(resmin sa alt blmnde ne getirilmi bir yangn), imek aktrma,dnglemeler, genler, yrtma ve paralamalar yer yer kolaj tekniiyle ak-tarlmtr.

zdemir Yemeniciolunun resimleri eitli evrelerden geerken tablolarnegemen renkleri de deiime uramtr. Ana Tanray resmetmeye baladilk dnem resimlerinde koyu renkler izleyiciyi kendi iindeki ak, klrenklere ekip sarmalamaya hazr gibiydi. Sonraki bir aamada parlak sar veyeilimsi renklerle kapitalizmin yarln sergilercesine bir canllk tutsak

alr izleyiciyi. Ne var ki bu resimler bir ka rnei gemez. Son almalarndaise yaldzl renkler kullanmasna karn genelde bir sar solgunluk egemendir.


6/36

Belki iyi bir renk zmlemesi onun yaamndaki ruhsal, ve de moral deerleriortaya karabilir.

Tek tmceyle Yemeniciolunun resmi retkenliiyle cinselliiyle kadnn

putlatrlmasdr.Yurt ii ve yurt dnda eitli sergiler am olan sanatnn bir ok dl bulunmaktadr: st ste iki yl 1987, 1988 Tekel Resim Yarmasnda birincilik, Zonguldak li Resim Yarmasnda 2.lik, Kazleme ResimYarmasnda 3.lk, Trkiye Petrolleri Anonim Ortaklnn dzenledii 8.Geleneksel Atatrk Resim Yarmasnda "Mor Bir Aydnlk, ve Ana Tanra"adl yaptyla bir dl.

1972 den bu yana Balkesir Devlet Gzel Sanatlar Galerisinde grev yapmdaha sonra kendi atlyesini kurarak Balkesir apnda okullamtr.

Sanat evli ve bir ocukludur.

2. ZDEMR YEMENCOLU

zdemir Yemeniciolu was born in Balkesir in 1948. After High School, he

began to work as an employee at the Satate Office of Fine Art Gallery inBalkesir. But painting was his essential work.


7/36

At this Office he found the chance of meeting many artists and seeing the panaroma of painting art in Turkey. That was the chance of analysing and thechance of self teaching. He never interrupted studying and working in painting.

He has interested in every material of paintings, he made his canevas, he madehis oils. And naturally he continued painting while he worked at the StateOffice. And he had benefitted a scholarship given by Australian Governmentin 1986 for Salzburg Summer Academy. And there, he worked with RaimundGirke. In 1991, he went again to Salzburg Summer Academy, and then heworked with Jurgen Btcher Strawalde. He is now continuing his paintingstudies in Balkesir at his workshop.

Expositions:

The Fine Art Gallery of Turkey -stanbulMariner Club at Moda -stanbulThe Art Gallery of mit Yaar -stanbulAltneller Art Gallery -stanbulArt Gallery of Bank at Erenky -stanbulThe Fine Art Gallery of Turkey -AnkaraArt Gallery of Bank -AnkaraThe Fine Art Gallery of Turkey -Balkesir Art Gallery of Yap Kredi Bank -Balkesir Art Gallery of Municipality -Balkesir The Fine Art Gallery of Turkey -Eskiehir The Fine Art Gallery of Turkey -AntalyaDomitian Temple of Antique City -EfesState Gallery of Klagenfurt -AustriaUnion of Asian and African at Graz - AustriaGallery S at Essen - AustriaGallery Gerda in Dortmund - AustriaMixed exposition at Oberausen - AustriaMixed exposition in Koln - Austria

Awards:

Painting Competition of Tekel -first awardPainting Competition of Tekel -first awardPainting Competition of Zonguldak City -second award

Painting Competition of Jokey Club of Turkey -mentionPainting Competition of Turkish Petrols -mention


8/36

Painting Competition ot Adana Ciment Industry -mentionPainting Competition of Adana Ciment Industry -mentionPainting Competition of Antalya City -second awardPainting Competition of Yarmca Festival -mention

Painting Competition of Kazleme -3th awardPainting Competition of Adana Ciment Industry -3th award

Mentioned in :

-Kaya zsezgin, Trk Resim Sanat Ansiklopedisi, Yap Kredi Yaynlar-Zhre ndirka, Ana Tanralar Kybele ve ada Resmindeki zdmleri,TC Kltr Bakanl Yaynlar

Artistic Life of zdemir Yemeniciolu:

zdemir Yemeniolus first paintigs present social themes expressed by adifferent point of view of a dynamic teenage artist who looks for contradictorysituations observed in social life and does never content with habitual andstatus quo. They also represent the influence of his time. Ideologic events livedin his youth and ideologic approaches to art are reflected on his first paintings.However irony and critical mind and especially too much loving painting wereessential guides in his works.

Dating from 1985, KYBELE becomes an utopic person and a lost country for artist. He is found of her. She is not only a mythologic identity, but also isvitality for him. She symbolise whatever is present and noble, whatever iscatchable and uncatchable. She is adored, painted and painted. He isconcentrated in his unique theme. He has made his paintings her country, her temple. He devoted his life to paint the goddess Kybele.

But we need to say, in this passion, he never became a naive, a romantic painter of the goddess. He tryed all sort of forms, colors, techniques and combinationsconcerning the tools and concepts of modern art. He carried her to our timewith his new artistic interpretations.

You can see her within rocks, in the transparent tulles, in the volatile clouds,with cheer and decorative secondary, colorfull forms. Sometimes she ischarmfull with her naked body, sometimes she is deitic existence with her symbolic animals. Sometimes he has combined in her satanic and deictic

beings. Sometimes she is two sisters. He painted her on the pseudo archeologiccoins. And finally he invented the conception of amorph canvas and he


9/36

created big pebble formed canvas. Kybele is going on to be the basic ground of his life. She is the source of infinite problems and infinite solutions.

Briefly, zdemir Yemeniciolu paints not only as a painter but also as a

sculptor, as a archeologist of the goddess.

3. ZDEMR YEMENCOLU RESM ya daANATANRIA KYBELE LE GNMZE BAKMAK

Mustafa Durak


10/36

. Yemeniciolu Anadolunun on bin yllk kltr tortusuna yaslanan bir sanatdr. O, bu kltr belirli bir rk, belirli bir lke iin deil, insanlk adnasahiplenir. Resimlerinde tanra figrlerini ne karmas diillie, reticilie,insanca yaama verdii nemden ileri gelir.

zdemir Yemeniciolu, kendini yaratc duyarla brakm bir sanatdr. Bir arkeolog tutkusuyla, bir modelist cokusuyla, yaratc bir ressam duygusuylaalr o. indeki tarihsel kadn formlarnn usanmaz bir iisidir.


11/36

Onun kadnlar destans, sylencesel, en tal olduu anda en canldr, engnceldir. Kibele ve Gzeller (Atena, Hera, Afrodit) onun dnyasnda genelolarak kadn simgeler. O, kadn ycelten, yere ge koyamayan bir sanatdr.

Onun resimlerinde, tanralarn baka ozanlarca anlatlmam yklerini bulursunuz. Bu tanralar yeni bir Homerosun elinde ve dilindedir artk.

Bu tanralar giydiren de, soyan da odur. Zeusun egemenlik, Homerosunresmetme tahtna yerleir. Onun resimlerindeki sessiz evrene ancak derindallarla, derin baklarla eriilebilir.

Onun resimleri, retime doymayan bir beynin, akn ve takn bir ruhsalnrnleridir. Her trl kavramsal engelin tesine gemeye her an hazrdr.

Soyutlamalarnda genellikle kolaj tekniini kullanmtr. Ancak resimlerefotoraf olarak (iki boyutlu) bakldnda farkna varlamayacak bir kolaj.

zdemir Yemeniciolunun soyut almalarnda genellikle karlatmzamorf dairenin Kybeleyi simgeledii sylenebilir.

Amatr bir ruhla iine adanmlk onun temel ilkesidir.

zdemir Yemeniciolu resmi, srekli bir aratrmann peinde olmutur.ledii konuyu bitmez tkenmez bir kaynak haline getirebilmesi onun izenginliinin gstergesidir. Bu, dinamik, srekli kendini ama abasnda bir zihin ister. Sanat, srat gibi ince ve keskin bir yolda yrmek zorunda kalr.zdemir Yemeniciolu bu srat mr boyunca baaryla yrmtr.

Onun sorunsal gnmz insann medyatik ynlendirmelerin boyunduruundan kurtarp tarihsel olgularn yol gstericiliindenyararlandrmak, tekil bak asndan kurtarmaktr. Zaman ve mekan sorununutanra(lar) odanda kendi i renkleriyle, gzelliklerle zmeye almaktadr o.

4. ZDEMRYEMENCOLU:A PAINTER WHO HAS PICTURED THE EPC OF WOMEN

IN ANTIQUE ERA


12/36

Mustafa Durak

He is an artist being inspired by Anatolian culture. Its history goes as far as tenthousand years.

He claims this culture not for a certain race, nor for a certain country but in thename of humanity.

The divinity figures presented in his paintings signals the importance given byhim for femininity, productivity, and humane values.

zdemir Yemeniciolu is an artist delivered himself for a creative sensitivity.

He works passionately as a archeologue, enthusiastic as a modeller andsensitive as a creative painter.

He is an untiring worker of feminin forms existing inside of him.

When his women are epic, mythic and have rocky forms they are in fact themost actual and the most alive.

In his artistic universe, Kybele and Three Beauties (Athena, Hera, Aphrodite)symbolise generally the woman.

He is an artist who is idealising and exalting the woman.

You will find the specifics of divinities and their stories untold by other tellers, poets.

Anymore these divinities are delivered to the brush and to the language of

another Homeros.That is himself who dresses or disrobes them.

He settles himself in the throne of Zeus or of Homeros to rule, to understandand to tell the emotions, the loves, the beauties in him.

You must look carefully at his paintings to see the history and the philosophy.

The products that he has pictured come from an unsatiable mind to create, froma transcendent and overflowing psychology.


13/36

He is ready to pass over all sorts of notions.

In his last works we can see Kybele and/or the other feminin divinities in the

form of amorph circle.zdemir Yemeniciolus paintings are continous research of human beings.

His works reflect his spiritual wealthy.

Directing us towards the guideness of antique divinities, he tries to liberate our minds from actual problems.

5. BR SERGDEN BETMSEL, GSTERGEBLMSEL NOTLAR (1992)

Mustafa Durak


14/36

Resmin tarihinden ya da gerek yaama gnderimlerden sz etmeksizinresimden, ya da yaamyksne yaslanmadan ressamdan sz etmek ne denli

zordur. Zira resmi konumak, onun anlamnn, ilevinin, sorunsalnnyakalanmasn gerektirir. Resmin sorunlarn, sanatnn kayglarn bilmek, enazndan bunlara ulamann, bunlar yakalayabilmenin, izleyende tasalamas,hi deilse bu srece girilmi olunmas bir zorunluluktur. Bu gereklilik vezorunluluklar resmi izleyenin azn mhrlemektedir.

Bir tek resim zerine konumak, tek bir iir zerine konumak gibidir. Bir sergitoplam zerine konumak da bir iir kitab zerine konumak gibidir. Ama bir ressamn tm sanat zerine konumak, tm geici ve zamansal dzenlemelerialt st edip yeniden snflandrmalar yapmay gerekli klar. Artk sanat enazndan bir dnemiyle ilgili sanatsal szn sylemi, sra alglamaya, yoruma,st dile gelmitir. Ne var ki bu snflandrma aamasnn kendi amazlar ilk admda elmesini takar. Neye gre beklendireceksin? lt ne olacak? zlek mi? Kullanlan teknik mi? Konu mu? Anlam m? te zdemir Yemeniciolunun resimlerine bakarken kafamda dolanan sorunsallar. nmde bitmez tkenmez gibi grnen bir retim kaynandan km rnler.

zdemir Yemeniciolunu ilk dnem resimleri dnda Kibele ressam diyeadlandryoruz. Ancak bu, bir kitabn ad gibi bir ey. Kitabn sayfalarnevirmeden, okumadan, bakmadan farkllamay anlamadan, anlatmadan stsnflamann amazna teslim bir adlandrma.

zdemir Yemeniciolu, baka gerek sanatlarda da olduu gibi yakalad bir konuyu, kendisine zgletirinceye kadar uzatan, ekitiren bir ressam.

Son yaptlarndan her birinde Kibele idol diyebileceimiz, genelde koyu bir biim yerletirilmi tuvale, ne getirilmi, bir bakma resmin konusunuoluturan bu biim, renklerin koyularn giderek tonlarn dolaarak bir ikiresimde, tam olmasa da, tensele yaklama gsteriyor. Bu blmde tanra genikalasyla genellikte ayakta, ekintisiz, sakntsz, tm varlndan honutyukarlara uzanyor. Bu uzanma, bazen kollarn yan yukar almas, bazen birinin aada birinin yukarda verilmesi, bazen ban tuvalin en st izgisineyakn izilmesi, dimdik oturula yukarya zpkn gibi gnderilmesi, yatk biimde izdiinde bile kadnn yan olarak yukarya adrlmas ve tm bedeniyle, -ba dimdik-, yukarya ak olmas onu dinamik klyor. Buyukarlara uzanma, teye, hem resmin tesine, hem bugnn tesine, hem dete dnyaya iletmektedir (en azndan ruhbilimsel ve kltrel zmleme

dzeyinde). Ama her halkrda bu tanrsal heyula, zdemir Yemenciolunun putu, kendinden, imdisinden ve geleceinden gvenli. Genellikle koyu renkte


15/36

sunulmu olmas da kesinlikle karamsarl deil, salaml tenseldenmadensele geii alarn tesinden bugne ulam olmay simgelemektedir.Zira gerek oturmu biimlerde kalann alt snra yakn yaylml, gerekseayaktaki biimlerde ayan yerden havalandrlmlyla gemiten geldiini,

salam bir taban olduunu karabiliyoruz. Gslerin yere ynelik ve iriolmas, el srlmemilii, bakirelii deil de sevilmilii, plml, beslemilii aktarmakta. Kalann genilii ise her zaman kendini vermeye,kendinden vermeye, her zaman retmeye hazr olduunu simgeliyor.Toparlarsak, zdemir Yemeniciolunun putu, bir aya gemite, bir kolugelecekte, bedeniyle imdinin iinde, srekli retimin, kendinden vermenin bkknla, ylgnla drmedii, insansal olann tanrsalla bulutuu bir varlk.

Baz resimlerde bu putun ikiletiini, ya da kimi resimleri yan yanagetirdiimizde ikili bir btn olutuunu gryoruz. Hatta bir dnemresimlerinde lendiini, oullandn grrz. Bir yandan Kibele br tanralarn varlnda da ayn tavrn srdrebiliyor Ve bu resimlerde,sylenceye gnderim, oullanma, birbirinin aynas, glgesi olma sorunsallarda gndeme geliyor.

Zamann ancak koyultabildii bu tanrsal biimin evresi sar(nn deiik tonlar), ak kahverengi, gri, kirli beyaz, kahverengiyle pembe aras, mavimsi,morumsu (aklatrlm) renklerle allm. Bylece d evresine gretanra glendirilmitir. Zamansallatrlmtr.

br zamansallatrma teknikleri:zdemir Yemeniciolu, tanray zamansallatrmak iin eitli teknikler kullanm. nceki almalarnda ska kulland yuvarlak biimler, bu dnemresminde de kullanlmtr. Birinde ta andran eitli byklkte yuvarlak biimler tanrann tennureletirilmi alt grntsnn evresine yerletirilmi,uzamsal derinlik iinde bizi tarihsel derinlie gtryor gibidir. Baka bir resimde kadnn dizlerinde grdmz mavimtrak gri byke yuvarlak biimlerin yan yana olduunda bile diyagonal yerletirilmeleri zamansal ayrmsunmakta. Ayrca cinsellik blgesine yakn olularyla zaman-cinsellik kombinezonu ilemekte. Zira bu yuvarlaklar baka dnem almalarndareticilik, cinsellik anlamyla ykl kar karmza.

Bantlama da zamanlatrma iin ayr bir tekniktir. Bu dnem almalarnda,dikkati eken, bu zellikteki resimler yan yana dnldnde yer yer bir abarty sergiliyor. Ancak eitli renklerle saydam bant boyutunda koparlmve yaptrlm izlenimi veren bantlamalar, tanray d evreye, d evreyi

ereve tesine bantlyor. Bylece bir yandan uzamsal derinlik yaratrken, bir


16/36


17/36

nde belirgin Ana Tanra, mavi zerine drlm yeil sar, mor tonlarda bir tln ardnda belirginlemi ve arka planda Ana Tanrann glgesininyanslar ya da arka planda braklm tanralar olarak alglayabileceimiz biimler grlyor. Bylece tl bizi kesinlemekten alkoyuyor. Ama anlamsal

ve yorumsal armlarmz artryor. Bu resimlerde yer alan yuvarlak biimler tl gibi uuculuu aktaryor. Resimle birlikte izleyeni dehavalandryor. imizi arlklarmzdan kurtaryor. Bir hafiflik, bir arnma, bir ykselme, zgrlk duygusu veriyor izleyene.

Yangn:nceki resimlerde izlediimiz yan izgiler resmin alt ksmndan balayp yanolarak yukarya ykseliyor ve bu yangnn kan rengine yakn boyanm olmasda dikkat edilmesi gereken ayr bir nokta. Tanrann dndan, alt uzamdangelen bu yangn zamansal boyutla birlikte sanatnn ykselme, telemetutkusunu, som olarak (cinsel) tutkuyu da vuruyor. Baka bir resimde buyangn rengi bir imza, bir karalama biimiyle resmin bir ucundan (alt u) giripykseliyor ve ikinci tanrann bandan balayarak yuvarlak zigzaklarla dmegsteriyor.

zdemir Yemeniciolunun resimlerinde alt bei oluturan resimde iseizgi bir sava haritasnda yerlere ya da saldr hatlarna gnderimde bulunurken ldrcl simgeliyor. br ikisinde ise herhangi bir deerinart grafiini genelde diyagonal olarak izliyoruz. Ve birinde bu izgi yukarda pembemsi ve arkasndaki krmzmtrak renkle buluuyor. Bylece gerek savalarda; insanlar parasal ynden ykmay amalayan savamlarda; tmkirletme, yoketmeye dayal tutumlarda, gidiatta, ana tanrann inancndandn vermeyen tavr; sanatnn insana olan umudunu sergiliyor.

Bir alt bekte anatanra patates basksndaki biimleri andrr ekilderesmedilmi. Bundan yola karak baz resimlerde de kara kalemledokulatrma siyah benekleri datma, dengeleme almalar izleniyor.

Kimi almalarda ise tanra, gl bir el ya da gizil gle alm bez, mein,ya da metalin arkasndan, nndeki engeli iterek paralayarak ne geliyor. Buresimlere topluca baktmzda bir erit tamamlanr gibi. lk nde ba henz belirmemiken, ikisinde btn olarak grlyor. Daha nce zaman tanranndnda alglayan ve yle anlatan sanat bu resimlerinde zaman tanranneylemiyle anlatyor. Sanat yine kendini de devreye sokarak bakr levha ve bantla, dayanamayp kendi imdisini kullanmakla taknln dile getiriveriyor.Ve bu almalar bizi In Akna iletiyor.

In Ak


18/36

Uzamsallkla renk ve derinlik olarak uzun sre hesaplam olan sanatsonunda d evreyi nesne ve tarih olarak alglayp bu adan bir hesaplamayagiriiyor. In Aknda tuvale yaptrlm iki ayr biim var. lki resminsa ksmnda kadn bacaklar olarak deerlendirilebilecek biim, stte yere

kout uzanm, gbei, gsleri sarkan kadn biimi ve kolundan itibarenaa sarktlm, buruturulmu bir biim. Bunu dev bir yrtc ku gibialglamak olas. Zaten dzgn izilmi bacak, gbek, gs ile buruuk biimelikiyi veriyor. Bylece kendi uzants kendisine saldryor. Bu biim yer yer mor ve kahverengiyle kartrlm, yukarlarda eskitilmi (zaman) tenrenginde. kincideyse iri, yuvarlak gbei ve kalasyla dizleri zerinde geriyeyanal olarak ve giderek incelerek yukarya uzanan tanra biimi. Kadn,karnnn altndan (aparasndan) ya da kendisinin dndan ama o hizada gelengl bir k demeti aydnlatmakta. O da bu kta ykanyor, bu ktan besleniyor gibidir. Bylece insann tanry yaratmas bedenin iinde kendidmann barndrmas- yce olann kla, aydnlkla beslenmesi evrenselleriilenmi. Somut soyut i ie gemi, resimle grafik elele vermi. Duyarlk, iimizdeki diil yanmzn etkinlemesidir.Ayni orijinden gelme bir yana, rklar, soylar, kiiler; kendilerini dierindenayrma, yok etme abas iinde olsalar da sonunda hepimiz NSANkavramnda bir araya geliyoruz, ne denli kendimizi hem trlerimizden ayrsak,yere ge koyamasak da. Zaten en somut biimdeki erillik, diiliin kesinsnrlarnn; somut biimsel, ilevsel fizyolojik gstergelerle belirlenebilmesiok zor. Her diinin iinde belli oranda erkeklik, her erkein iinde de bellioranda diilik var. Kimse yzde yz dii, ya da yzde yz erkek deil, davran,yaratclk ve ruhsal durum dikkate alndnda.

Cins, rk, millet, milliyet, din kavramlar politikaclarn zamana, toplumsaldalgalanmalara bal olarak kendi karlar dorultusunda ilettikleri, onlar iinvazgeilmez kavramlardr. Kendini yaratc duyarla brakan sanat her trlkavramsal engelin tesine gemeye her an hazrdr. O, bir snr tanmazlk duygusu iindedir. Gerek sanat iin konuursak, amatr bir ruhla iineadanmlk en temel ilkesidir. Sanat, ikincilii kaldrmaz. Sanat iin biilecek klflar ona her zaman dar gelmitir. Sanat, yetenekli, srekli ve farkl oluunaddr.

zdemir Yemeniciolu, yalnz sanatna deil konusuna bal bir sanatdr. Bir sanatnn mr boyunca ayni konuyu ilemesinin en byk amaz tekraradme tehlikesidir. Ve bu tehlike sanatnn tm uzamn kaplar. Ona srat gibiince ve keskin bir yol brakr. Tekrar kavramn da iyi deerlendirmek gerek.Tekrar bakasnn, kendinin kopyas olduunda deersizleir. Sanatnn

iledii konuyu bitmez tkenmez bir kaynak haline getirebilmesi onun i


19/36

zenginliinin, evreninin zenginliidir. Bu edilgen bir zihin deil, aksine yaamdolu dinamik, srekli kendini ama abasnda bir zihin ister.

zdemir Yemeniciolu, genlik resimleri bir yana hep Kybele ve sylencesel

tanralar resmetmitir. Kybele, kble, Cybel, Sybel, Kabala terimleri zamaniinde farkl anlam ve ilevlerle karmza ksalar da ayni szcksel, ve dinselkkene dayanrlar.

zdemir Yemeniciolu, resmettii konuyla bir yandan zerinde yaadtopraklarn ANA tanrasna ynelirken tarihi ve dini kklerin peinde olduu, bunlar gncelletirerek dirilttii izlenimi verir. Bu bakla eski kltrlerihatrlatma ilevi stlenir. Ancak o, eski kltr yalnzca yurttalarnamaletmez. Bu kltrn insanln miras olduunun bilincindedir. Bir arkeologtutkusuyla, bir modalist cokusuyla, yaratc bir ressam duygusuyla alr o.indeki tarihsel kadn formlarnn usanmaz bir iisidir o. Elbette yalnzcamazi olarak tarihsellik deildir derdi. Tarihselden kalkarak gnceli anmadan(ana, e, kz evlat ve genelletirerek) kadn yceltir. Onun kadnlar o yzdenhep tanradr. Onun kadnlar destans, sylencesel, en tal olduu anda encanldr. O aslnda kadn yere ge koymayan bir sanatdr. Onun kadnfigrl resimlerindeki tkenmez, retici bir kaynaktan fkran formlar, renkler iindeki diilin kazlarnda ele geirilmi nesne-znelerdir. Bu nesne znelerdehem gemii hem de Yemeniciolu ruhsaln buluruz. Bu yolla sanatsal bir gereklik edinir onun resimleri. Yani yalnzca gemile ilinti kurmakla kalmaz.Salt tarihsel, bilgi aktarmc deildir. Kendisini bu resimlerde var etmeye,onlarn iine girmeye alr.

zdemir Yemeniciolu resimlerinde figr, genellikle hem grkemlidir, hem degereklik asndan ikoniktir ama eksiktir. Bir bakma Meryem ikonalarylazdeletirilebilir. Yalnzca grnen deil, grnene bal bir arka plan, arka bahe, figrn gemiine, tesine evrilme sz konusudur. Yani mevcutgrntyle yetinmek istemez o. Aknln ve taknln eksiltmelerle aktarr.Onun resimlerinde stilize bir soyutlama sz konusudur. Onun resimlerindeKybele yan sra gzellerin (Hera, Atena, Afrodit)in baka ozanlarcaanlatlmam yklerini bulursunuz. Bu tanralar yeni bir Homerosun elindeve dilindedir artk. Bu tanralar giydiren, soyan odur. Zeusun egemenlik,Homerosun resmetme tahtna yerleir. Onun resimlerindeki sessiz evereneancak derin dallarla, derin baklarla eriilebilir. Onlarla kuracamz yaknilikiyle gizlerinin ifrelerini tmyle olmasa da vermeye, hem aralarnda hemde bizimle konumaya balarlar.

Soyutlamalarda genellikle kolaj teknii kullanm. Ancak resimlere fotoraf

olarak (iki boyutlu) bakldnda farkna varlamayacak bir kolaj. Zira buresimlerde genellikle, resimler aras bakldnda boyutlar, biimleri, renkleri


20/36

deien yuvarlak bir ktle dikkatimizi ekiyor. Heykelsi, nc boyuta taankabart formlar, bu ana ktle iinde yer alyor. Aslnda kolaj da bu ktle ileortaya kyor. Zira bu ktle, iinde resimle kompozisyon olarak btnletirilmi ikinci bir tablo sz konusudur. Bu gerekten de, zdemir

Yemeniciolunun baka bir tablosundan kesilerek, yeni resme adapte edilmi, bu resimde yerliletirilmi, hem ok baml hem de dikkat edildiindekimliini gsteren bamsz bir resimdir. Bylece bu kolaj bizi resmin veressamn anlamlandrlmas noktasnda farkl bir konuma sratr.

Genellikle resmin iinde var olan ikinci kesip yaptrlm resim paras,renklerin ilikisi gzetilerek seilmi, her resimde farkl tek bir renkleerevelenmi. Bu kolaj resim sanki resmin iinde erevelenmi ayr tabloolarak, resmin beyni olarak deerlendirilebilir kimi resimlerinde bu ikincilresim zaten beyin kvrmlarna, eski yaz formlarna benzer. Genelde yuvarlak biimin simgesel deeri mkemmelliktir. Gne simgesi, mezar simgesi, teevren simgesi olarak kullanlmtr. zdemir Yemeniciolunun soyutalmalarnda tam bir dairesellik yoktur ama yine de byle bir seiminaltndaki itkinin bu mkemmellik olduu sylenebilir. Zira bu form, aslndaKybelenin, sylencesel tanralarn yerini almtr. Yani bana gre bu form.Yemeniciolu resim paradigmas iinde yere ge konulamayan Kybeleninfarkl grnmdr. Tam dairesel olmayan bu yuvarlaa yakn hattn dzgnolmay ile Kybelenin gnmz estetiine ters den bedeni arasnda da bir iliki kurulabilir.

Bu resimlerden ok aznda onun eski resimlerini artracak figratif biimler kullanm. Bir resminde yuvarlan iine krmz gen bir form boyam. Bu, bir anlamda mkemmelliin pekitirilmesi olarak yorumlanabilir. Ve/ya eril vediillik olarak. Hatta dinler aras, ideolojiler aras bir uyum ve uzla simgeseliolduu da dnlebilir. Resim iindeki ikinci resmin snr hattnn yeilolmas, resmin mavi ve gri tonlarda gezinmesi bu dnceye destek alnabilir.

Bir resminde antik grek vazosunu artran bir form gryoruz. Bu vazoyuandran formda figrler belirsiz. Bir baka resminde ta a mezar dikitleriniandran ant tal formlar gryoruz. Resimlerin kiminde karamsarlk, kimindenee, kiminde huzur egemen. Sanat soyutlamalarnda drt mevsimi yaar gibi.


21/36

6. BR KBELE BABASI* YA DA KADINLARI RLEYEN BR RESSAM: ZDEMR YEMENCOLU

Mustafa Durak

nsan mr bir kartlk iinde gidip gelmedir. Bu iki kartlkla oynaya oynaya,tpk oyunbaz bir kedinin arapsana dntrd bir yumak gibi iindenklmaz, zmlenmez biimde dolaklatrmay beceriyoruz. Galiba biziinsan yapan da bu becerimiz. Bu iki kartlktan biri, en az aba kural gerei tembelliimizdir. Bu bizimedilgin yanmzdr. Yinelemeler, balanmalar, ak olmalar, tapnmalar hep buyanmzn bir uzantsdr. Bellediimiz bir yoldur bu. Sapmaktan, ayrlmaktankorktuumuz bir yol, ama bu yolun dn meraktan da geri kalmayz. te bu dakartln ikinci yandr. Merak eden, aratran, zgrleen, kendini bulmayaalan, etkin, yaratc yanmz. nsan bu iki kartla yerletirince, her birimizin bu skaladaki yerinin farkl olaca apaktr. Her insan bir dierindenfarkl olma zelliini bu kartlktan alr. nsan her koulda neyse odur,kendisidir ama kendisi olma bilincine varma farkl bir eydir. Farkl olmayduyumsamak ister insan. Sanat kendi olmaya almaktan, kendi olmaktanasla vazgememeli. Kendi olamayan ayrklaamaz, farkllaamaz.

imdi; gemiimiz ve geleceimizdir.Bu farkllama, kendini bulma, asla kartln bir yann ihmal ederek gerekleemez. Tpk imdisiz var olamayacamz gibi. imdinin iinde hepgemi olacaktr. Bilincinde olunmasa bile, inkra varlsa bile. Genlere sinen,ileyen bir gemi, imdinin iinde mayalanm, programlanm olan, sadece bakan gze kendini grme ans tanyan bir gemi. Ynlendiren, snrlandran bir gemi. Ama ayn zamanda kendisinden yararlanmay bilirsek, dahadorusu onu zemin olarak, kaide olarak grebilirsek ufkumuzu genileten, biziycelten bir gemi. Kendisinden kamaya altmzda bizi tkezleten,kmaz sokaklara uratan, karanlk iinde brakan bir gemi. Gelecek, potansiyel imdilerden oluur. Bu yzden gelecein iinde de hep gemiolacaktr. ncesiz sonra yoktur.

Afrodit ve KibeleAnadolu gemiinde iki nemli tanradr Afrodit ve Kibele. Afrodit, Kbrssularnda, sularndan doar. Kibele ise neredeyse Anadolunun ta kendisidir.Bu iki tanra deiik ynlerden kart kabul edilebilir. Afrodit uyumdur,

gzelliktir. Kibele ise kaba, tam biimlendirilemeyecek, yaygn bir formdur.Yani Afrodite gre estetik olmayandr Kibele. Afrodit idealdir, Kibele gerek.


22/36

Afrodit denizin kz, Kibele karalarn kadn. Afrodit suyun ve su rnlerininzelliklerini alr. Kibele de karada olan ne varsa toprak, ta kaya vb.ninzelliini. Yani biri bakirelii artrr, dieri dourmuluu. Biri kz, dierikadn. Ve nasl oluyor da, her ikisi de insanlarca nemli byk tanralar

olarak kabul, ilgi ve sevgi gryorlar? Bunun tek aklamas olabilir: ikisi birlikte, insan gereinin iki yann, iki kart grnen yann simgeliyorlar. NeAfroditsiz ne de Kibelesiz olabilir insan. Yani ne ideal olandan geebiliriz, nede gerek olandan. Biri ncesi, dieri de sonras, birbirinin. Ya da yle dedenebilir. Afrodit, iinde Kibeleyi, Kibele de iinde Afroditi barndryor.say dourmu ama yine de nasl olabiliyorsa bakire kalm Meryem. nsanzihinselinin amaz.

Konu ve resim:Bu gerekliklerden resim sanatna srarsak, konu, resmin yalnzca bir gesidir,sanatn kendisi deil. Konu, sanat iin bir aratr. Elbette konu, sanatnnzihinseliyle, dnseliyle de ilgilidir. Sanatnn nasl anlattna deil de neanlattna bakmak isteyenler, bir bakma kolayc bir yaklamla sanatnkonusuna taklp kalrlar. Konu, zellikle yanstmac yaklamlarda, birebir nesnenin aynsn yapabilme anlaynda daha bir nde gibi grnr. Ama yinede resim tarihi resimlerdeki konularn tarihi deildir, olmamaldr. Yeryznde pek ok ressam sylensel tanr ve tanralarn resmini yapm.Ancak yanlmyorsam sadece Anadolu sanats onlara, ada sanatn biimlerini, tekniklerini, resmin gncel eilimlerini eklemi. Anadoluressamlar sylensel konulara kendi biemlerini yklemiler. Bu sanatlar sylensel konular ilerken bu topraklarda retilmi tanr ve tanralar ve onlarreten, yaatan kltr sahiplenmiler. Onlar yeniden yaratrken bu kltrngncelini yani yaad ann d grntlerini (yzeyselini) deil, bu kltrnderin yapsn, evrensellerini kavram olarak yaatma abas iine girmiler.Zihinsel gemie hayranlklar yalnzca bir d biim deil. nsan gerei, insanzihinselini anlama ve yeniden yorumlama serveni, onlar bysne alvermi.

Dil/st dil ve ilk sanatsal retimden yeniden retilmie (art/mta-art):Dilbilimde iki temel kavram vardr: dil ve st dil. Dil, herhangi bir dilde ilk elden retilmi olandr. Herhangi bir ilk sz, konuma, metin, kitap hepsi dil ileilgili olandr. lk retilmi olann aklanmas, yorumlanmas da stdil ile ilgiliolandr. Bu adan bakldnda gemi uygarlklarn rettii tm yaptlar ouygarlkla ilgili sanat alann (art) ilgilendirmektedir. Ancak bu uygarlk rnlerinden yola karak bunlarn yeniden retilmesi, bu uygarlk rnleriyleilgili st sanat (mta-art) rnlerdir. Bu adan zdemir Yemeniciolununrnleri st sanat (mta-art) rnlerdir.

Sanatsalln ltleri:


23/36

Her yeniden retim bir taklit deildir. Sanat, herhangi bir malzemeyle retilmiolanda, genel kullanm dnda, estetik bir amacn hedeflenmi olmasdr. Buda sanatnn yapt eyde, kendini gsterebilmesi, yanstabilmesi demektir.Demek ki sanatn en temel zellii retilende sanatnn kendini varedebilmi

olmasdr. Yani eserinde kendini ayr bir kimlik olarak bulmasdr.Bu konuyla ilgili en temel sorun sanatnn dierlerinden nasl ayrldnn,ayrlacann, hem kendince, hem de bakalarnca bilinmesidir. Bu, sanateserleri bolluunda kolay edinilecek bir bilgi deildir. zgn olandan taklitolan ayrt edebilmek, zgn olanlar arasdaki farklln yakalanabilmesine baldr. Bu yzden nesnel bir baka, tarayc bir baka ihtiya vardr.Gnmzde fark aralklar giderek darald iin zgn olmak, zgnlyakalamak zordur. Bir ayrmn farknda olan sanat inatla o ayrmn zerinegitmek, o ayrm kendisiyle buluturmak zorundadr.

Trk Sanatlar ve zdemir Yemeniciolu:Eski uygarlklar zerinde alm olan sanatlara hzl bir bakla ugzlemler dile getirilebilir: ilk rnlerde malzemeye, ve sanatnn kiiliine,olanaklarna bal olarak en ilkel kazma, biimlendirmelerden en uyumluolanlara, estetik olanlara rastlanabiliyor. Bu eserlerde dikkat eken bir yan tanrya da tanralara mkemmellik simgesinin eklenmesi (gen, drtgen, daire: bunlar kusursuzluk ve kutsallk iaretleridir) ve/ya eserde konu edileninzelliklerinin yanstlmasdr.

20.yyda pek ok Trk ressam eski uygarlklar konu edinmi. Bunlardan CemalTollu; rn, bereketi, anal ksmen pikassovari bir paralamaya uratarak resmetmi. Mustafa Plevneli; anal, dourganl dev bir kadn formundakendine zg anlatm biimleriyle, bazen bir cokuyu, enlii bazen sknty,acy biimin dnda siyah, sar ve krmz renklerle ifade etmi. brahimBalaban; Tollu gibi ayn konuyu, ama iin iine ileyi de katarak kendi sanatdiliyle anlatmtr. Can Gknilde ayn kavramlar oyuna, evcilie uyarlanmgibidir. Nevra Bozokta ise kutsallk iareti daire, dngsel ile buluturularak,zaman ve tanr-insan formatnda renklendirilmitir.

zdemir Yemenicioluna gelince o mr boyunca tm almalarnda AnaTanra kltne bal kalm bir sanatdr. Tek bu zellii bile bal bana bir fenomendir. Ancak onun zgn yanlarndan biri, konu olarak Ana Tanra ileAfrodit arasnda gidip gelmesidir. Belki de dorusu, her ikisini birletirmeabasdr onunki. Daha ncekilerin Ana Tanradan esirgedikleri cinselarmlar, dirilik, dinamizm, ekicilik onun pek ok resminde izlenebilir.

zdemir Yemeniciolu Mays 2005Amorf tual:


24/36

Kibeleyle yllardr i ie yaayan sanat, resmi tualden tarma, bakatuallerle, resim d uzamla ilikilendirme, resmin iine farkl geleri collageyntemiyle monte etme vb, srekli bir arayn peinde olmutur, sanrmKibelenin amorf grnts ve zellikle de sikkelerin biimsiz kesilmi

biimleriyle urarken bu dzgn olmayan formu tualin erevesineuygulamaya balam. Ve bu son sergide tm resimlerin dzgn olmayan,amorf ereveye yerletirilmi olmas onun bu konuya verdii nemigstermektedir. Bir armla bu tual biiminin bile Kybeleyi tremsil ettii,ereveledii sylenebilir. Bu, zdemir Yemeniciolunun resim dnyasna bir getirisi, nemli bir katksdr. Bu yzden amorf ereve gibi betimsel bir adyerine belki Yemenici ereve olarak anlacaktr.

Sikkeler:Sikkeler bir yandan para kavramna bal olarak bir deeri dolama sokarken bir yandan resim, bask, rlyef, maden ve dkme kavramlaryla da ilgilidir. Buyzden zdemir Yemeniciolunun sikkelerine bakarken sanatnn sikkeyikendini anlatmada bir k noktas olarak kullandn dnyorum. Bir sikkeyi resim boyutlarna tarken bize gstermek istedii kltrel zellikler var. Bunlar sikkenin zamanla, metalin oksitlenmesinden dolay ortaya kan biim deitirmeleri ki bu, hem o sikkenin ayn kalmayn, hem de deer olarak farklln hissettiriyor izleyene. Ve sikkelerde insan (tanra) vehayvan resimleri bizi baka bir noktaya tayor. Her resmedilmi kutsaldr.Hele hele bir parann zerine resmedilmi olan, kendisiyle aramza deer kavramn mesafe olarak sktrverir. Kutsallk kavram bir mesafe yaratmaylavardr. Burada kutsala giden yolda yaratlan mesafe deer kavramdr. Ancak sanat bir zamanlar kutsal saylm varlklar resmine tarken, bir yandansikkelerin kullanld zamann gerekliine, bir yandan da onlar kendiyaratmna sokarak, kendince sikkeler basarak sanatn kendiliine, yaratcufkuna ekiyor bizi. Geicilik ile sreklilik, yaratlm ile yeniden yaratlm iie geiriyor. Sikke biimli tuvallerdeki fonun renklendirilmesi, sikkelerin ilkelkesim biimlerinin kullanlmas, sikkeyi evreleyen kk kk kabartmalarn bolluu kiilik zmlemesi olarak, sanatnn ayrntc yanna sanatayrntlarda gizlidir, ve bolluku, bereketi yanna iaret ediyor. Tam da bunoktada bu sergideki resimlerde sarnn baskn renk oluu altn para kavramyladeerlendirilmeli. Yani tablolara altn para gzyle baklmal.

Resimden, resmin iinde rlyefe:zdemir Yemeniciolu resim sanatyla ilgili srekli bir aratrmann peindeolmutur. Ylmaz bir iisi, usanmaz bir aratrcs olmutur. Kibele onun iinresmin temel konusu olsa da, resim sanat onun iin bir bahanedir, en azndanikincildir. nce resim, sonra Kibele tutkunudur o. Resim serveninde nce

gerekilikten soyutlamaya gemi, ardndan her trl (kat, kuma, uval,giysi vb) malzemeyle colage tekniinin ufuklarn snam, giderek formlar


25/36

eitli malzemelerle resim yzeyinin nne kararak, resmi rlyefletirmi,hatta bir anlamda heykelletirmitir. Bunu yaparken Kibele putuklarnnyapld malzemeyi incelemi, pimi kil dahil her trl malzeme grntsonun almasna yansmtr. Bu, onun resmi boyutlu klma abasdr. Ve

resimlerinde gerekletirmeye alt heykelletirme almalarnn ardndanayn grnty, derinlik kazandrma yntemiyle iki boyutta anlatmayaalmtr. Konusunu deitirmeden srekli anlatm gelerini deitirme,gelitirme peinde olan sanat, boyutluluk kavramna daha ncekialmalarnda farkl mekan geleriyle bir yaklam getirmitir. Yani resimde boyutluluk onun temel sorunsallarndan biri olmutur. Hatta sonalmalarnda irice akl talarn parlak renklerle boyayarak boyutlunesneyi zeminletirmesi de bu sorunun bir uzantsdr. Bir anlamda resminiinden heykele ynelmedir. Heykel olan, antsal olan, kutsal olan tuvalyzeyinin dna tarmaya alma abas. Bir taknlk, bir kanmazlktr Yemeniciolunun resmi. Belirli bir sistematik iinde resim dzlemini farkl biimde paralama ve mekan parasn ne geriye ekme abas dikkatekmektedir. Zaman ve mekan sorununu Ben-Kibele odanda kendi irenkleriyle, gzellikleriyle donatmaya almaktadr.

Not:*Burada baba szc hem dourtan, Kybele varln oaltan, hem deantik inanlarda bir tanr ya da tanraya bal, onun emrinde, hizmetinde olankahin anlamnda kullanlmtr.


26/36

ZDEMR YEMENCOLURESMLERNDENBR KA RNEK


27/36

Sanatnn ilk tasarm, toplumsal yaamdan konularn edinmi, elikileriirdeleyen, 1968-70 kuann hem ideolojik hem de sanatsal kavramlaryla bezenmi eserlerdir. Bu eserler 1980li yllarda eitli sergiler ve yarmalar yoluyla halka tantlm ve devrini kapatmtr.


28/36

Sanat 1985-86-87 ylarnda aratrmalarn Anadolunun kltrel tortusu veana tanra Kybele zerine younlatrmtr. Bu sre, 10.000 yllk anatanra klt ile resimsel deerlerin akmas; ana tanrann, hayvanlarnn,

mhrlerinin, dolgun vcudunun, dourganlnn ve anaerkilliin resimtasarmlarna yansmas ile devam etmitir. Sanatnn 80li yllarn ortasndaedindii Anadolu kltrne dayal kavray ve pozisyon ile sanatsal kimliiyn bulmutur.


29/36

SKKELER VE AMORF TUALLER


30/36


31/36


32/36


33/36


34/36


35/36

Anadolu temelli, erken kltre olan yaklam sanatnn yeni tasarmlarna ynvermi ve Lydiallarn kefi olan paray, kendi kefi olan amorf tuvaller zerinde yorumlamtr.


36/36

Sanatnn Anadoluyu sanatsal anlamda sahiplenmesi ve konu olarak semesien son tasarm olan yazl kayalar/talara da yorum katmasn salamtr.

Amorf tuvalleri, zerindeki atlaklara varncaya dek betimlemi ve yazlkayalarn: mhrler, ana tanra betimleri, kutsal hayvanlar, antik yazlarlatasarlam ve yorumlamtr. Sanat kk boyutlu talar da Anadolununkltrel motifleriyle sslemi ve sanat tarihine kazandrmtr.

Ressam Özdemir Yemenicioğlu

Documents