Top Banner
ضىاسی وگارش الگرتعةعقلیة ار السفاة فی المتعالی الحکمة اداحث عام يج تر مثا تکی تبىفبئ يوذ حس هح1 شاهلى احذ فشاهشص ل2 چکیذ وتبةربعةعقلیة ار السفاة فی المتعالی الحکمة ا، ي اتدّلوتلفبت غدذسالي تبللّ اص اص دس ثخص تب آخش يوش خيّلوتل غذسال اتلسفاة ف توبم اثي وتبة داسا ا- ف آى دخل هختلب دو تػشف دنس اص ه، وتدبة هدزوي س اص ا اتي آحدبس تدشدو اتدفبس اتدهدش ست غد آى ثدي هجدب تج بل هت حىو دس صه ى وتبةدل تحلكدگش، دس ح دب هسا هحتددب هسضد س دبسد آدبسد آسد ثشست ه لشاس گشفتا فشاب اتبتدض الگ ضددي وتدبة هثد اص اه تدبخ ضد ثشستدذدسغد دص ردبس پدو دس احجبت ت اتگبسش اتخبرف وتبةّ هؤل اص تط پ الگستس غد ددر الگد- د دس داهي آى الگدد تج تدس خدبظ اص وتدبة ا اتد س ديسد ا آ:بفخ دس تبس02 / 0 / 49 ش:شخ پز ؛ تبس02 / 6 / 49 1 شاى، تطگب داهم ات و لسف ف دوتشطز دا [email protected] 0 طگببت، دا الطىذم دا و لسف فتبد گش ات شاى ت، Akhlagh_ 85 @yahoo.com دبه فػل يلو- ط پوت تأملسفی ف طگب دازبى ص تبلزن پ، ضوبس12 ، صهستبى ض پب1349 صفحات9 - 13 Research Journal of Philosophical Meditations University of Zanjan Vol.5, No.15, Fall & Winter 2015-2016
23

Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

Nov 19, 2020

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الارتعةالگضىاسی وگارش تا تکی تر مثاحث عام يجد

1هحوذ حسي فبئبى

2احذ فشاهشص لشاهلى

چکیذ

اص الي تبلفبت غدذسالوتللي اتد ،الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعةوتبة -اي وتبة داسا توبم اثاة فلسف ات غذسالوتللي تب آخش يوش خص دس ثخص

تدشي آحدبس ات اص اي س، وتدبة هدزوس اص هدن تػشف ودب هختلف آى دخل ى دس صه حىو هتبل تجي هجدب آى ثد غدست هدش اتد اتدفبس و د

ب دگش، دس حكد تحلدل وتبة دب هحتدا هس آسددب آسددب سضد هس ات ب فشاا لشاس گشفتهسد ثشست

پدوص ردبس دسغدذد ثشستد ضدبخ تده اص ادي وتدبة هثد ضد الگضبتدد دس غدست –الگ پط اص ت هؤلف وتبة اتخبر گبسش ات ت دس احجبت

رد -الگد آسد ادي ساتد ا خدبظ اص وتدبة تدس تجدي آى الگد دس داهد

02/6/49؛ تبسخ پزشش: 02/0/49تبسخ دسبف :

[email protected] داطز دوتش فلسف ولام اتلاه داطگب تشاى، 1

Akhlagh_ 85 @yahoo.com، تشاى اتتبد گش فلسف ولام داطىذ البت، داطگب 0

فلسفی تأملاتپوط-يلو فػلبهد

طگب صزبى دا 1349 پبض صهستبى، 12 ضوبس ،پزن تبل

13-9صفحات

Research Journal of

Philosophical Meditations

University of Zanjan

Vol.5, No.15, Fall & Winter 2015-2016

Page 2: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

5314 پاییس ي زمستان ،55 تأملات فلسفی، شمارپژيشی -علمیفصلىام دي 12

پوص، و ث سش تحلل تبختبس ضتبس وتبة همبس آى ثدب هدبثى غدذسالوتللي ات ، احجبت رد الگ پطد دلدك دس ضدتبس، دس گبسش اتفبس ث دت آهذ

هختلف هتشتت ثش ن ات تس تجي اي الگ دس ق ت گبم

فد استدفبس الحکمة المتعالیةغذسالوتللي، تللفبت غدذسالوتللي، ياشگان کلیذی: ، الگضبت گبسشالعقلیة الأربعة

Page 3: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

11 فرامرز قراملکی ، احدمحمد حسیه يفائیان/ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الارتعةالگشىاسی وگارش

تیان مسأل. 1

ب غذسالوتللي پ اص دس يضل غبلت وتبة اتد ؛ ط ثد گدبسش دسآهدذد ثد ا و دس آى ثبسل دس دب الد ثدش للدت تبثدذ شخطد اص اغدبل هب

تدشي هفػدل 94، ظ 1، د1491اغبل رد دس آساء پذذ آهذ هغذسالوتللي، الحکمةة المتعالیةة فةی الأسةفار ،ط ث گدبسش دسآهدذ وتبة و پ اص يضل

اص لحبل هحتا د اص ب هتلخش غذسا،ات ؛ وتبث و ثش تللف العقلیة الأربعة ات لحبل گبسض، احشگزاس ثد

دس دش 3اتدفبس هسلل پوص ردبس آى اتد ود آدب غدذسالوتللي دس گدبسش ا خددبظ دس ثخددص اص آى، اص قشحدد پطدد پددش وددد وتددبة داسا ضدد

گبسش ات ؟ ب اى داسا قشح خبظ دس گبسش اي احش جد ش آ د سا ات ؟ ث ري آهذ همتؿب همبم ثد، ث سضت تحشش دس آسد

ي دس تجددي آساء فلسددف ا دس تددشي وتددبة تفػددل غددذسالوتلل وتددبة اتددفبس هددنحىو هتبلد اتد ، اص ادي س، ضدبخ ضد گدبسش وتدبة، تدلحش هسدتمو ثدش

ضذ اص ت ا دس حىو هتبل داسد ثشست اي ضبخ د حك هحتا سش اسائش آسددب غدذسالوتللي دس د آسدب سهمػد، اگش اهش هتفبت ثب تجي س

ثخص اص حىو هتبل ات ، لىي ث قس وبهل، ردذا هفده اص آى دض سد ؛ اص ، گب ث ساتفبس اي س، دس ثشست الگضبت گبسش دس آسددب آسددب س

ض اضبس خان وشد

-اص آزب و ثشست وبهل وتبة اتفبس بصهذ پوط گسدتشد هدشس تودبم ثخدص

ات تب ثخدص هسدات ه همبل گزبص آى سا ذاسد، اي پوص ب آى -وذ الجت دس هاسد دض، ثد هخدبل هاحىبم يبم رد سا ثشست ه اتفبس ال اص وتبة

ضد تدجت اتخدبة ادي هحدذد هاحىدبم يدبم ب اتفبس اضبس هب اص دگش ثخصاسا قشحد ردبهى دس گدبسش اتدفبس ثبضدذ، رد ، آى ات و اگدش هؤلدف وتدبة د

احتوبل انبس وطف آى دس اثتذا وتدبة هجبحدج همدذهبت آى، ود الدي لدذم دس

اتتفبد خان ود اتفبس دس اي پوص، اص اي پ ث رب روش بم وبهل وتبة، اص بم 1

Page 4: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

5314 پاییس ي زمستان ،55 تأملات فلسفی، شمارپژيشی -علمیفصلىام دي 10

ات ، ثطتش خاذ ثد اص ت دگش، هجبحدج يدبم ردد اص هسدبئل ثد اتفبسگبش ث هدبثى دس ات و ثش دگش هسبئل فلسف دس حىو هتبل تلحش هستمن داسد ثب تر

دتتشس، تبوى پدوص هسدتمل دس حكد ضدبخ الگد غدذسا دس گدبسش اتدفبس 3ات غست سزشفت

ای دیگرجایگا اسفار در تیه تألیف. 2

اگش 2تشي وتبة دس حك فلسف ات دس ثي وتت دگش غذسا، ضبهل اتفبس ث ثسبس اص هسبئالطاذ الشثث دس وتبة ل حىو پشداختد -اتد ، اهدب سش گضدذ

دب وطذى آىگ سا اتخبة ود غشفب ث ثبى آساء خد ثسذ وشد اص ث بلص اتدفبس ات ضبذ ثتاى گف اي وتبة يػبس تبز ات و دس خدداس وشد -ثد

دض دس اتفبسثش ات ؛ اگش دس هاسد بدس، هكبلج افضى ب پشداخت قس هفػل ث آى 1ضدبف ه آى

ض ثطتش بنش ث اغبف ال هبد ات ضبهل روى اثداة الوجذأ الوبدوتبة فلسف س دس هاؾى هتذد اص اي وتبة، غذسا اص هحتد ، دس ثشخد هداسد، اص

ات آسدضبت حىو هتبل، ث غست ول ب هسد، غست پزشفتب دس حك سپوص 1

؛ هبگش، 1399، ثبد حىو اتلاه غذسا، تشاى، هلاغذساضبت فلسف سشثگشذ ث: فشاهشص لشاهلى، احذ،

لشاهلى، ى فشاهشص اضد، رب؛ 1340، پوطگب فشگ اذط، تشاى، ضبت غذسالوتبليسشغلاهشؾب،

طش فلسف ولامفه اوبى، ه الگ سض هلاغذسا دس تحلل، ثطت، احوذ هػكف، صشا احذ

ا، غشفب ث دوتش تذحسي اتلاه ض دس همبل23؛ 04-99غع ،1 ، ضوبس1399صهستبى پبض ه،لاات

پشداصد:گ ث ثشخ اص آب هب غست گشفت اص قشف غذسالوتبلي راةروش ثشخ هػبدك اتحبل

، ث تحلل اتسبة دفبو اص فلسف اوجش حجت ض دس همبل 1342، آرس د 131د هببه آ پوص، ضوبس

و ي ثگشذ ث 63، ضوبس1341اتحبل ث غذسا اص ت ؾبءالذي دس مذ آى ه پشداصد وتبة هب،

، وتبة «تلهل دس مذب خشث» ، مذ آى تتف هحود ذا افضا، 1394ه: ح خشث حىو هتبلوتبة

60، ضوبس 1340هب فلسف،

وذ بد ه00، ظ1362؛ و، 11هغذسالوتللي، ث تب، ظ« وتبثب الىجش» غذسا اص وتبة خد، ثب ياى 0

دب خل اص قشك حشو و احش اص آى دس ثخص وبذ احجبت حشو رش اص قشك فبيل غب احجبت ه3

00، ظ1342ضد هثگشذ ث آضتب، هوبحل آى دس اتفبس بف و

Page 5: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

13 فرامرز قراملکی ، احدمحمد حسیه يفائیان/ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الارتعةالگشىاسی وگارش

ش سدگ يشفدب ض و ثطت هفبتح الغت وتبة 3ثشدثش ه اتفبسيي ولوبت خد دس ات ، ربهى توبم هسبئل حىو س ث خد گشفت

دب فلسدف اتد ، آحدبس دگدش غدذسا دب ث غش اص اي ت وتبة و سىشد غبلت آىالهدایةة ضشح ضشح حبض ههبذ -1 ب دس د دتت: 2لشآ داضت -سىشد سا

ف الحذث رسالةب هختػش ههبذ ستبل -0 ضشح ثش البت ضفبء الاثیریةثدذ گشذ ثب دتت ، رب ه الالهیةالوهبش شیةالش ف المؿبء المذس رسالة

اتفبس هزوس، ثشتش سج وتبة اص رد هحتدا سش ثدش ، دس حك هجبحدج فلسدف 1گشدددگش وتت ، آضىبس ه

تألیهترتیة وگارش آثار صذرالم. 3

تاى ث صهبى گبسش آدب آگدب پدذا ودشد؛ صدشا دس اص ثشخ وتت غذسالوتللي، ههمذه ب دس ؾوي هتي وتدبة، تدبسخ گدبسش آى وتدبة دب وتدت دگدش خدد سا رودش

ضدشح ثدش الدبت ، تفسدش المدشآى اذ، هبذ ثشخ اص آحبس ض و بتوبم هبذ4ات وشددذ تلخش صهب اي آحبس سج ث آحدبس دگدش ا، ض طبىل الىبف ضشح اغ ب ضفبء

ات ب سا ذاد ات ؛ ث قس و يوش هل اتوبم آى اتفبساص رول

پدص اص وتدبة اتدفبس ضد، وتبة اتتفبد ه الوجذأ الوبدو اص همذه وتبة بى، اص آزدب ود گدبسش 5 6، ظ1329ات هغدذسالوتبلي، هزوس ث گبسش دسآهذ ، ثدبثشاي گدبسش 149تبلگ غذسا غست گشفتد هودبى، ظ اي وتبة دس تي ل

ودبى ثحدج دس الوجدذأ الودبد ثشا و ثگشذ ث هجبحج يلن إل خػغب يلن پطي إل دس وتدبة 1

اتفبس وتبة ضشح الاغل الىبف آىتفسش المش الاتشاس ابت هبذ 0، 1340؛ يجددد ، 19-00، غددع1491ددب غدذسالوتبلي ثگشددذ ثدد الوهفددش، ثدشا آضددب ثطددتش ثددب وتددبة 3

30-31غع

]ثد مدل اص 16الدف ، ظ 1363ه الوطدبيش ؛ 6 ، ظ1329هالوجدذا الودبد ثشا و ثگشذ ثد: غدذسالوتللي، 9

901، ظ9 ، د1366ه تفسش المشآى؛ 940ة ، ظ1363ه هفبتح الغت[؛ 96، ظ0، د1340يجد ،

049، ظ1391ات ، ثگشذ ث غذسالوتبلي، ض پ اص اتفبس تبلف بفتالوهبش الال 2

Page 6: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

5314 پاییس ي زمستان ،55 تأملات فلسفی، شمارپژيشی -علمیفصلىام دي 19

ثبضذ اهدب اىد لجدل اص تبلگ غست پزشفتثبذ لجل اص آى، ثي ت تب ل اتفبسب ثد ثبضذ، ثسبس ثذ ات ؛ صدشا ثد تبلگ ضشو ث تذي گبسش اي وتبة وشدت

، غذسالوتبلي هذت ثسبس سا دس هسبئل فلسف غدس ودشد اتفبسگفت دس همذه اتدفبس ردب ب آى دس رب دس دسس همل و طب خػدظ وتدت دگدش ، ثد

ات ، يوش سا غشف ود ات اگش ث اي هبذ ضشح وبف تفسش لبثل هطبذ اتدفبس گب احتودبل گدبسش سا ض ؾوو ون، آىطهذت، صهبى يضل گض

تبلگ ثسبس ثذ خاذ ثد دس لجل اص ت

ثب تر ث آ اص تبسخ گبسش ثبل وتت اغل غذسا روش ضذ ثب دس هدش گدشفتي ، ثبدذ ادي وتدبة سا ردضء الدي 3دذ اسربيبت و دس دگش وتت خد ث اتفبس ه

؛ يجددد ، 419، غددع1491سالوتللي ثدد حسددبة آسد هالوهفددش، ددب غددذگددبسشثش دگش وتدت سا ثدب اتفبسا و دس نبش، ايتمبد ث تمذم صهب اهب هسلل36، ظ1340

وبذ، اسربيبت ات و غذسالوتللي دس اي وتبة، ث وتدت هتدلخش هطىل هار هربيدبت سا طدبى اص گدبسش هدذام اتدفبس هشاى، ادي اس ثشخ اص غبحت2دذخد هو تب آخش يوش خص، دت اص گبسش اي احش ب تػدشف دس آى قسداذ، ث ه

ات پشذ آى تب آخش يوش ثبص هبذ91، ظ1، د1396ثشذاضت هراد آهل، م آى ؛ ثذي هب و اگش ثخص صبد اص وتدبة دب حتد تودب 32هيجد ، وبى، ظتبلگ تللف بفت، ل ا دس هاسد، دخل تػشفبت ثذ دس وتدبة دس لجل اص ل

وشد ات حت دس ى اص وتت خص ود ردضء آخدشي تللفدبت ثدد دس ه د ضطن اص يوش خد آى سا تللف ود ودذ ود حممد هجبحدج اتد ، تػدشح هد

اتد د ق ثش افبؾ ضذ1231ل گبسش وتبة هاتحبد يبلل همل، دس وي تب

، 1396هرداد آهلد، سحدك هختدم 39-36، غدع 1340هيجدد ، هدبم حىود غدذسا دس وتبة 1

ي اسربيبت اضبس ضذ ات ، ث ثشخ اص ا96-99غع

ضدشح الذاد الاحشد ؛ ثد 91، ظ6د: 1329ه الوجذأ الودبد ث 1491اتفبس ه اسربيبت غذسالوتبلي دس 0؛ ثدد 323، ظ9 د 94، ظ9 د 141، ظ0: دتلمدد يلدد الاضددشاق ؛ ثدد 32، ظ2 د 191، ظ3 : د1929ه

دب دس آخدش حبل ات و د وتبة آخش، رضء آخشي تبلف اي دس321، ظ4ة : د1363ههفبتح الغت

يوش ا ات

Page 7: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

12 فرامرز قراملکی ، احدمحمد حسیه يفائیان/ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الارتعةالگشىاسی وگارش

3تبلگ غذسا خاذ ثدد و حذد پزب ط ود يدي ادي هكلدت سا دس دسحدبل، 1491ثدن هغدذسالوتبلي، ات ض ه ، و پص اص ل تبلگ تللف ضذاتفبسادي هكلدت سا ثد اي ثذاى هبت و ا دس ااخش يوش خدص 310-332، غع3د

2ات اتفبس افضد

ا ي ترتیة آن اسفارای وگارش تصیف گام. 4

اتفبس ثب ثشست تحلل هحتا گبسض وتبة -دس داه خدبظ ادي پدوص، هد

دس ؾوي ت گبم هشتجف هتشتدت ثدش دن اتفبستاى الگ غذسالوتللي سا دس گبسش گبم : ثبى اروبل سأ هختبس، گبم خس اذ اص: يجبست تجي ود و ث غست هختػش

ثد تػشح: ثبصگبس سأ هجب هختبس گبم تم: تجي اتتذلال ثش سأ هختبس دمتاى دس هاؾ اص يجبسات غدذسا دض بفد دس ثحدج اص يبغدش اي ت گبم سا هثبى سأ هختبس هو غبلجب وسد ثدب داسد و ض دس گبسش، اثتذا يمد، ثبى ه

ثبضذ ]هكجك ثش گبم ال[ اهب گب دس هب سا سأ فلسفبى هطبء ب اضشاق ات ، هب رذا ضذ ]هكجك ثش گبم دم[ ، دس بد ، هشد خدد سا ود ب، اص آىثبى اتتذلال

كجك ثش گدبم تدم[ هغدذسالوتللي، داسد ]ههتبل ثشتش اص فلسفبى دگش ات ثبى ها ات و غدذسا ب، مط ب هزوس هشاحل شوذام اص آى گبم92، ظ1وبى، ددب ثد قدس وبذ، دس تودبم ثخدص ب وتبة اص آى پش هثخص غبلت اوخشدس 1وبهل

تبسخ ز الافبؾ تدبثى رودبد الالد لدبم تدجى "الوطبيش: تلم غذسا ثش ثحج يبلل همل دس وتبة 1

96، ظ1، د1340، ث مل اص: يجد ، "حلاحي ثذ الالف لذ هؿ هي يوش الوؤلف حوبى خوسى ت

و ي ات هش روى ثي دام فؽ حذث صهب يبلن قجد ود دس ضدشح اغدل ودبف تدذي بفتد 0

دس ثحددج هددزوس اتددفبس ا اص آى سا دس خلاغدد396 120012، غددع3، د1393اتدد هغددذسالوتبلي،

هؤلدف ، وسد اص حممد ادي هسدلل ات ثب ث گفت ، تب اي تبل هضػ پذ تدبلگ يودش هى وشد

121ات هوبى، ظآگب بفت

ثشا و ثگشذ ث هجبحج حشو رش احجبت آى دس اتفبس و غذسالوتبلي دس ش ت گبم ض ثد دي 3

پشداصد ث احجبت حشو رش سد هش سلت ه

Page 8: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

5314 پاییس ي زمستان ،55 تأملات فلسفی، شمارپژيشی -علمیفصلىام دي 16

گام ايل: مرای تا قم ي تیان مختصر دیذگا مختار .4-1

اثتددذا هشدد هختددبس خددص سا ثددبى اتددفبس، غددذسالوتللي دس گددبسش ددش ثخددص اص د هطدبئبى د –داسد اي ثبى و دس ثطتش هاسد وس ثدب سأ دگدش فلسدفبى ه

اتد ، غبلجدب ثسدبس وتدب اتد ، ثد حد ود گدب اص دذ تدكش تزدبص –اضشالبى 3وذ و

ي لاصم ت سلت ب ثبى هسبئل رضئ ش ثخص، نض خبظ ، ثبى هشب وبدذ ثدب ثدب تبذ آى دس اثتذا ش ثخص س ؛ ثلى غذسالوتللي دس اثتذا ت هد

ا سج ث سأ هشد صهوتب، ري هخبقت سا و دس اثتذا خبل اص ش گ پص ادذ ادي ضد، بپشاودذگ ردي ات ، ثد سأ هختدبس خدد هكدف ودذ اص ف

داس سج ث سأ هختبس غذسا اتد ود ثد تدجت يدذم هارد ثدب هخبقت بپص گشدد ب هش هختبس دس اثتذا اهش حبغل ه بلص

روش خاذ ضذ، اي د گبم اص گدبسش –ثبصگش سأ هجب هختبس– بى دس گبم تم

دسثشداسذ هش هختبس غذسا ستذ، ل ثب د تفدبت اتبتد؛ خسد : ، ش د هال تم

ضذ، وشا ثب تفبغل ثدبى دادا ثسف ضد، هش آ دس گبم تم دس ش ثخص هطبذ ه

لاصم تبذ آى ات تفبغل، لاصم تبز و گب دس هشاحل هختلدف گدبم دم ثد دتد

م ال ضبست همبم تلن حىو س اص اي س گب دس همبس ثي ات روش آى دس گب آهذ

دس ثبى سأ هختدبس غدذسا سدتن دم: دس « پطشف يشؾ»گبم ال گبم تم، ضبذ ي

ضذ دس اثتذا فػل فشاتش سفت گبم تم ثش خلاف گبم ال، غذسالوتللي گب اص هش ثبى

آذ وذ اي هاسد غبلجب دس هاؾ پص هسا دس حىو هتبل ثبى ه هشبت ب خد

ب هجب ثب دذگب دگشاى ات ؛ تفبت و گب و سأ هكلة هختبس ، داسا تفبت

ضد اي و ثسدف دس اغل هسلل گب دس فشو هسلل، ثب آساء هطبئبى ب اضشالبى پذذاس ه

گزاس دس ثبى سأ هختبس غذسا بم« پطشف قل»تان ى سأ دس گبم تم سا هپطشف ثب

.ثطتش ات لشاس ه گشد فشو حب تفبغل فمف و « پطشف يشؾ»دس همبثل ون و

ات فػل طد د داسا تفدبت پوص وبهلا سيب وشد ا اي ض سا دس ف فػل ال اص داه اي1

ات و روش خاذ ضذ

Page 9: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

11 فرامرز قراملکی ، احدمحمد حسیه يفائیان/ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الارتعةالگشىاسی وگارش

وذ و دش دس د هسد اص داه اي پوص، غذسا ثش خلاف آ روش ضذ سفتبس هاسد دس فػل طتن اص هدذ ال، اثتدذا ثد ثدبى هشدبت وذام تجت خبظ خد سا د

د ثد هتىلوي دس احجبت اتك هبى رد يدذم هحدبل سفتد تدس ثدب تجدي هش وطذى آى، سأ آى بلص ودذ غدذسا دس اتدب فػدل هدزوس، ثد قدس ب سا سد هد

ؾو، ث اگض خد دس ض خبظ گبسش اي فػل اضبس هد داسد ودذ ا ثدبى هددب ثدبى و هش هتىلوي دس اي هسلل اص تبت افتؿبحبت يلود اتد سد آى

هش غحح، اهش ثسبس سضي ات و اص ضذت نس، دبص ثد ثدبى آى دس اثتدذا 16ات هغذسالوتبلي، وبى، ظ فػل جد

اتد ، غدذسالوتبلي اثتدذا د ساثف گبضدت ضدذ دس فػل ن ض و دس تحلل ر ثد ثدبى هشد خدص دس فد ثبى وبدذ، -قجك گبم ال -ثذى آى هش خص سا

پشداصد؛ ثلى اثتذا ثد ثدبى د هدب رد اتتملال هردات هلل اهىب وودذ هودبى، هختبس خص ه، تس ضشو ث تجي سأ هتفبت ثب رد ساثف پشداخت

تبصد؛ د آىد وببى ه اتفبس اي اهش، اتمبى دسا ا سا دس گبسش 19-92غعدس هاؾ و اغكلاح احذ، هطتشن لفه ثبضدذ، ثبدذ اثتدذا ثد تجدي هفده د اغكلاح هتفبت، و دس ه لفم هطتشن ستذ، پشداخد تدس سأ هختدبس سا ثدش

تجي ود اتبس آى

گام ديم: تثییه وظریة مختار .4-2

ضدذ دس گدبم ث دت غذسالوتللي، تجي هش هختبس هكشح اتفبس گبم دم دس گبسشال ات تجي اتتذلال ثش سأ هختبس غذسا دس ادي گدبم، قد دذ هشحلد هختلدف

اي هشاحدل دس ثشخد پزشد و ثذاى اضبس خاذ ضذ لاصم ث روش ات و غست ه ب رضئ خاذ ثد ربضذ، داسا ربثفػل، ث التؿب هجحج قشح

غذسا دس غبلت هاسد، ثلافبغل پ اص ثبى هش استذلال تر رأی مختار: -الف خد دسگبم ال، ضشو ث ثبى اتتذلال ب خد دس تجي هشد ودذ ا دس ادي اش هد

هختلف اتتذلال، و ى ثشبى خلدف دب لدبس اتدتخبئ دب لدبس بهشحل، اص ضضدوشد اص تؾدح ثشد گب ض سأ هختبس خص سا رضء ثذبت هالتشا ثش ه

Page 10: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

5314 پاییس ي زمستان ،55 تأملات فلسفی، شمارپژيشی -علمیفصلىام دي 19

3سصدثطتش ب اتتذلال اهتبو ه

پ اص تجي هكلدة خدد، اص ولودبت گسارش آراء دیگر فیلسفان: ب.ب دگدشاى، مل گضاسش2ثشدب لاصم سا ههتمذم ثش خد، ثشب فلسفبى يجبست

اص ثطتشي هاؾ ات و تجت اتمبدب ضذذ يل غذسالوتبلي دس تدللف اتدفبس ات اص اي س ثبذ ثب دل ثطتش هسد ثشست لشاس گشد غدذسالوتللي گدب ضذ

وبذ ، دس هاسد، آى سا ضبذ ثدشا ب مل ه هشبت فلسفبى سا ث ر مذ آى اتدفبس داسد دس اي هبى ض، گب ث اتن ضخػ و سأ سا دس هش خد ثبى هوذ و دس اداه، ثد ات ، گب ض فمف ث هش ثسذ هثبى ود اضبس وشد

ب اضبس خاذضذ تفػل ثذاى

تاى ثشضوشد لسفبى دگش دس وتبة اتفبس، اتجبة هتذد سا هثشا مل هشبت ف گشذ: اي اتجبة دس د لسن ول هتفبت رب ه

وبدذ تدب هدتن ثد خدشق دس ثشخ هاسد ولوبت سا دس تلذ هش خد ثدبى هداء يبدت هشبت هطدس فلسدفبى هتمدذم ثدش خدد طدد سأ خدد سا ثشگشفتد اص آس پطبى ثبى وبذ دس هسلل اغبل ردد دس سد هدش اضدشالى، ولودبت اص اثدي

ددي يجددبسات اص حاضدد هشضددشف رشرددب ثددش ضوسدد ددن91تددب هوددبى، ظوذ دس ثحج اص اتجبة تخػع رد دض، سا دس تلذ هش خد مل ه91هوبى،ظ و ت و اص تخػع پ اص آى الوجبحخدبت ودذ، ثد ولودبت اص ضدخ دس سا تجي هد اضبس ه 96-91هوبى، غعالوكبسحبت -وذ و سا تلذ ثدش ودلام خدد ثشهد

ضوبسد

هدش دس وتدبة ، ثب همػد هدشاد غدبحت اتفبسا دس الجت دس هاسد و مل هش

ثشا اتتذلال ث لبس التشا ثگشذ ث فػل تم اص هذ ال دس احجبت ثذا هفم رد فػدل دبسم 1.

ك ثشبى خلف ثگشدذ ثد اص هذ ال دس احجبت ي رد خبسر دس همبثل اغبل هب ، ثشا لبس اص قش

فػل ضص اص هذ ال دس احجبت ثسبق رد ثشا اهس ثذ ثگشذ ث ثحج احجدبت ردد خدبسر هؾدو

فلسف دس ؾوي فػل ال

اص آبت سابت گب اص اضبس ض دس تلذ هش خد ب اتتبس ثش آى ثش ه 0 گدش ثشد ادي ثدش

ضد ، اص اي س، هب ض آى سا دس تؾح گبم تم تؾح خان داد س گبم تم حبغل هغبلجب د

Page 11: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

14 فرامرز قراملکی ، احدمحمد حسیه يفائیان/ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الارتعةالگشىاسی وگارش

، فمف داسا ضدى ات تودبم همػدد غدذسا سا ثدبصگ ثد رد ودذ، ودوبدذ ثدشا ود، دس اضبس ه اتفبس افتشاق اضتشان هش هختبس خد ثب هش همل دس

اغدبل تدذ تدذ ثحج اغبل رد ح يشؼ رد ثش هب ، ثب ردد اىد تفبت رش ثب هىتدت غدذسالوتبلي 46، ظ 1، د1396صاد، هب ثد هحسي

غذسا ث يجبسات و تحلل هبتج اص ح يدشؼ ردد ثدش هبد داضدت، داسد، 62وذ هودبى، ظ اضبس ود، تس ر هفبسل هتي همل ثب هش خد سا ثبى ه

اص اي س، غذسالوتللي دس مل هتي ب يجبست ود هفدذ همػدد ا ثبضدذ، ثدذى دلد وبذ يول و

وطدذى هشدبت اطدبى ض، روش هشبت فلسفبى، ثشا ث دبلص دس ثشخ هاسد ضدد راة ث تؤالات ضجبت ات و اص آساء اطبى ثش سأ هختبس غذسا اسد هد

پشداصد دس اي گ هاسد، حزدن رودش الدال ب ه ا پ اص مل، ث راة دادى ث آىضد غدذسا داسد دس هداسد ود دس هخبلفبى ، سج هسدتمو ثدب اود هؾدو د

پذاسد، ثد رودش اضدىبل احدذ دب د او هتلحش ونا سا ونحىو ، هسلل دس هاسد ض و هسلل هسد ثحج ب مذ حىوبى دگش، دس هدش 3وذ اضىبل اوتفب ه

ي ضدذى وبهدل ا ات ، تب قشد وبهل ضج سض داسا او تلحش لبثل هلاحه ب اتوبم ه ب راة آى هكلت، ث روش بلص ثدن دس سصد اص وي ست و هد

ود اص لدبئلي - ضخ اضدشاق روش هشبت ا دسثحج اغبل هب ، اتوبم لبثل هلاحهدب سا دس دذ؛ تب رب و اي دبلص هب ث خشد پبتخ ثذاى -ث اغبل هب ات

ثحج هخلدع ثب ياى فػل خبظ ددذ دس ادي هدبى، اص پبتدخ دگدش ردب هد-34ثشد هوبى، غدع وطذى سأ تشسد، ب ثش سا هفلسفبى ثشا ث بلص

ي ات دس ثحج تفىه ثي هفم رد رد يد ود تودبم وضدص ن99ثذد دس ادي ى ث وبس هخد سا ثشا احجبت ي رد خبسر دس همبثل سأ اضشال

29-63ثشد هوبى، غعاهش اص هاؾى هتذد اص ولوبت هطبئبى ثش ه

بثذ و غذسا دس آى فبذب، تب صهب اداه ههبلطبت راة ثذاى -ا يلو هد

32 وبى، ظ 39 ثشا و ثگشذ ث: غذسالوتبلي، وبى، ظ 1

Page 12: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

5314 پاییس ي زمستان ،55 تأملات فلسفی، شمارپژيشی -علمیفصلىام دي 02

ثدذ ثطدتش بثذ اص اقبة ولام اشاد ضجبت ا، آزب و احش ثش آى هتشتت ودض اتدفبس ث اي ض، دس همذهد وتدبة 3وذ ضد، خدداس هج ث رذل هض

11ات هوبى، ظ اضبس وشد

اسفار ضىاسی وقل از متن، در کتاب ضی .4-2-1

مل هشات دگش فلسفبى دس اتفبس، ش ثبضذ ههب ث ش تجج اص اتدجبة هدزوس دب پدش ا خدبظ هودف د دس مدل آى غذسا اص ضدس ثخص لجل ثبضذ هلن ،

ه هود وذ و دس ثطتش هاؾى يوه داسد داستي اي ض، ثبيج دفى اديب ثد غذسا، فمذاى اهب ضدد اص ادي داس ب پشطب دس مل هشات دگشاى هد

دب اتد ود داسا هؤلفر داسا اوت خبظ ات ض ا دس گضاسش هتى، ب سا دس ؾوي ىبت تجي ود: تاى آىه

ات و ثب ثد غذسا دس اتفبس اص هبثى هتذد ثش گشفت )متن در دسترس(:. 1گضاسش آضتب، توبم هبثى هث رض د ستبل و ه ، دس صهبى حبؾدش دض هردد

ب سا هىبى همبس اسربيبت غذسا ثب هبثى آى اص اي س ا22، ظ1342ات هآضتب، فشان ه -آسد ضشح ههو اص آحبس هسد اسربو غذسا دس وتدت خدد سا ثدبى هد

وذ

التلمدبت الوجبحج الوطدشل دس هجبحج يبم رد اص اتفبس، غذسا هش خبغ ث ساص اثي تب تدشسد ، تللف اهبم فخش التلحبت الوجبحخبت الطفبء هالبت التحػل ي اص وتبة داسد ن اتد ود دس ض دس تجي الال هطدبئبى اتدتفبد ودشد

لدشآى ضد غدذسا اص ب اضبس ه ىبت ثذ ث هاؾى آى دض دس آحدبس هدبثى حدذخس گدبم ثشد بى اضبس خاذ ضذ، مل احبدج آدبت لشآد، ثطدتش د خد ثش ه گشد هسد اتتفبد لشاس ه اتفبستم دس گبسش

ثشد:غذسا ث د قشك اص هتى الال دگش داطوذاى ثش ه )يیرایص مته(:. 2

ثشا و ثگشذ ث ولام هزوس اص تذ تذ دس ثحج اغبل رد دس ادي ثخدص، غدذسا اص مدل ادشادات 1

ثش هش ، خدداس هدا دادذ سصد آى سا خشد اص اتلة خبظ هدذهش خدد دس گدبسش اتدفبس هد

62، ظ1، د1409هغذسالوتبلي،

Page 13: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

01 فرامرز قراملکی ، احدمحمد حسیه يفائیان/ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الارتعةالگشىاسی وگارش

گضاسش هؿوى هش فلسفبى ب فلسف خبظ دس ؾوي يجبسات اتفبس، ثذى .2-1 دس ي هاؾآى بم احش ب غبحت احش ث هبى آسد ضد -، غدذسا دس هدبى گفتد

آسد ود يدي دب ضدج آى سا ب خص ث قس غشهستمن، يجبسات سا ثد هدبى هداذ دس اي گ هاسد، غذسا دبص ثد رودش اتدن دب اضدبس ثد دگش فلسفبى ض داضت

مشاء ثذ ثشا يذم روش بم احش ب هؤلف آى دس اتدفبس، ثدش حسدت اتدت التجبس خد و تاى اتجبة هتذد سا ثشضوشد:ه

ات غذسا ض ثدش گب تجت آى ات و سأ همل، سأ هختبس ض ثد .الف آسد دس تجي آى هب خبظ خد سا هآى اتتذلال تداى وضذ اي هاسد سا ود

داطدوذ، ثد ث ياى تشلت يلو للوذاد ود؛ صدشا غدشف اتحدبد سأ ددذگب د هب أخز آى دذگب اص سأ داطوذ ال س ، دس ؾوي، ض ث دبم حدك تدللف

اتد ؛ اص ادي س، رودش هكبلدت داطدوذ دس وتدت دگدشاى، دس آى صهبى ساذ جد ات آهذثذى روش بم ، اهش لجح دس فشآذ پوص ث حسبة و

ب تغشاتد رضئد سا ثشحسدت سأ خدص دس تجت دگش آى ات و گ .بدب دس آى، پبجدذ ثد آسد ثب وبتتي دب افدضدى يجدبست يجبسات دگشاى ث رد ه

يي ولوبت س اي تغشات يذم روش يي ولوبت، هدبى اص اتسدبة يدي يجدبسات ضد ا اص روش بم غبحت يجبست خد ، ث غبحت سأ هاتفبسهمل دس -دداس هد

داس غذسا دس مل الال داسد سصد اي اهش طبى اص اهب

-، غدذسا ثشخد اص اتدتذلال اتفبس ث ياى و، دس احجبت اضتشان ه رد دس

الدبت حبض ثش19، ظ1911هفخشساص، الوجبحج الوطشل ب فخش ساص دس اضتشان ه رد سا، ثدذى دبم دب ثش 321-326، غع1، د1399هو، ضفبء

- اهب اص آزب و هش دب غدذسا 32وذ هغذسالوتللي، وبى، ظوتبة ا روش ه ي اتد ود اضدتشان -ضوبسدثش ه البتثش خلاف فخش ساص و اضتشان سا رضء

تسدبة ثد ات ، اتتذلال هدش دب خدد سا ثدذى ا لشت هي اسلبته رد وذ قشف آى ات و فخش ساص، حز ضطن خد ثش اضتشان هد سا، فخش روش ه «رد»ب ثب لفم دس ضش و داسا لبف ردحذت هب دادذ لىدي ات ، هد

دادذ، دس اتدفبس اص آى ثدب تجدش اص آزب و غذسا، اي اتتذلال سا اتدتذلال حممد ود

Page 14: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

5314 پاییس ي زمستان ،55 تأملات فلسفی، شمارپژيشی -علمیفصلىام دي 00

وبذ هسد پطي، ثد تدجت تغدش دس يجدبست اص 36هوبى، ظ 3ذوبد ه« ضبذ» وبذ اتسبة آى ث فخش ساص پشض ه

ي غذسا دس ثحج ي خبسر رد، دس اتب ن ، ثدذى آىد غطب ود به اص تشسد ث هبى ثبسد، تمسن وبدذ تدس ثد ثذ اص رد سا روش هد

غذسالوتللي هتمذ ات و تشسد ثي حسدبة 39پشداصد هوبى، ظه سد آىذت توبض لبئل ضذ هؾو يلن حسدبة سا اص هؾديبت فلسدف الد ثد حسدبة

2پشداصده اتفبس اص وي س، ث سد اي هش دس 3ات هو، ث تب، ظ آسد

دس خبسد اص داه اي پوص ض، ه ا هدبى فػدل تدم فد تاى همبسد ضبتد ثب وتدبة 93، ظ9، د1491هو، اتفبس ، 1911هفخشالدذي ساص، الوجبحدج الوطدشلالوجبحدج ازبم داد ثب اى يجبسات هزوس دس اتدفبس، تمشجدب ودبى يجدبسات 030، 0د

ثب فخشساص دس ادي ات ، اهب اص آزب و غذسالوتللي ثب ثش اختلاف رضئ و الوطشلهسلل داضت تغشات رضئ دس يجبسات ا ايوبل ود ثشخد اص ثدشاي سا رودش

وذ دس مل يجدبست ا تدب ات ، اص اتسبة هتي هزوس ث فخش ساص ارتبة ه وشد وذ ، اتتفبد ه«لبلا»اص يجبست

، ثد دلدل ثدبى ثشداضد خداص گب ض يذم روش بم غبحت احش ب خد احش .جو خاص ا، هوىدي قسخبظ غذسا اص هش ات و لػذ گضاسش آى سا داسد، ث

ات ثب خاص تمشش ضخع دگش اص آى هكلت، هتفبت ثبضذ

090، ظ1312هثودبس، التحػل دس ثحج تخػع رد، ث يجبست اص وتبة وطذى سأ هختدبس خدد توسده رسدت تدس ثد سد آى پشداختد اتد دس ث بلص

؛ لىي اص آزدب ود دس مدل ادي يجدبست، يدي الفدبل 91هغذسالوتبلي، وبى، ظات ، اص رودش دبم ثوبس سا اتتفبد ىشد گضاسض اص آى سا ثب تمشش خص اسائ داد

11، ظ0، د1364وبذ هتجضاس، بد ه تلذ داذ اص آى ثب ياى تجضاس ض اي اتتذلال سا تج ه1

تجي دستت ب بدستت آساء غذسالوتبلي سدتن غدشفب گدبسش وتدبة اتدفبس سا هب دس اي پوص دسغذد 0

وبن ثشا اقلاو اص هش تشسد دستت ثشداض غذسا اص هش دس هؾو يلن فلسدف، ثگشدذ تجي ه

141، ظ1، د1312ث تشسد،

Page 15: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

03 فرامرز قراملکی ، احدمحمد حسیه يفائیان/ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الارتعةالگشىاسی وگارش

3ات ثوبس ب وتبة خدداس وشد

دس ادي گد گضاسش يي سأ فلسف خبظ، ثب روش بم دب أحدش خدبظ .2-2 هاسد، غذسا بم احش ب غبحت آى سا روش ه -وذ تس ث روش يجبست هسد هدش هد

ضد ود اضدبس ثد دبم هؤلدف، ثدشا ب ثطتش دس هاسد بف هپشداصد اي گ مل ضذ ثش هش تلحشگزاس ثبضذ ضجبت اسدتلذ هش غذسا ب ثبى او

هدس داه اي اتفبسضذ اص فلسفبى دگش دس وتبة ب ملثب تر ث ثشست يجبست ، غذسا شگب ود لػدذ مدل يدي اتفبس ي دس هاؾ دگش اص وتبة پوص ن

اتتفبد اص اي 2وذآى اتتفبد هب ب هطبث «إت»يجبست سا داضت ثبضذ، اص ولو دس اي هاسد، اگش دس 1ا ثش مل هستمن ثذى تغش دس يجبست همل ات ولو طب

گضاسش غذسا اص وتدبة دگدش، تلخػد ه د تمشدش دگدش ثد دتد غدست 4وذثبضذ، خد ثذاى اضبس هپزشفت

ذ، ثوب د د، هؾدي ذاضدت ثبضدذ ضلىي دس هاؾ و يي ولوبت مل -دس يي پبجذ ث مل هحتدا -اغل هحتا دذگب ضخػ، ثذى لحبل يي ولوبت »وذ، اهدب اص رودش ولود هلحل غذسا ثبضذ، بم احش ب غبحت احش سا روش ه «إتد

5سصدخدداس ه

91، ظ1، د1396ثگشذ ث حسي صاد، ثشا اقلاو ثطتش 1

ثبس اص ادي 322 دس هزوو وتبة اتفبس، ثص اص 96992666، غع 1، د1491 ثگشذ ث غذسالوتبلي، 0

وذ ب آى دس مل الال اتتفبد هولو هطبث

"إت"وذ، يجبست الجت دس هاسد بدس ض، ثب اى غذسا يي يجبسات دگشاى سا مل ه3 وبدذ سا رودش ود

، الدبت ضدفبء غذسا دس آدسس هزوس، دس مل يجدبست اص ضدخ دس وتدبة 91ثگشذ ث غذسالوتبلي، وبى، ظ

« إت»ات ، اهب ثذى لفم سا آسد399، ظ1929دلمب وبى يجبسات ضخ دس البت ضفبء هاثي تب،

؛ دس ادي هؾدى، غدذسا دس 62ل اص تذ الوذلمي دس اتفبس هغدذسالوتبلي، ودبى، ظ ثگشذ ث يجبسات هم 9.

گبسد سا ه «زا هلخع هب روش»اتب مل لل هزوس، يجبست

فدبلرد حممتد أد فد اسيدبى لا غدش ودف لا ىدى فد "گذ: ه 9 ثشا و: غذسا دس اتب فػل2ء أد فدا اسيدبى أى رد الط" : ي ات التحػل ، دس حبل و يجبست هزوس دس "متاسيبى هب ز حم

Page 16: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

5314 پاییس ي زمستان ،55 تأملات فلسفی، شمارپژيشی -علمیفصلىام دي 09

ف سدخ اتد ؛ ثد حد ود اخدتلاف ىت حبئض او دس اي هبى، تر ث اختلاسا جبذ ث حسبة تغش يجبسات ث دتد «إت»ضذ ث ب توبمثشخ الفبل دس گضاسش

و غذسا ولوبت سا اص وتدبة الدبت ضدفبء دس اتفبس غذسا گزاض ؛ وبذ هؾ دس »ثحج اغبل رد هكشح وشد دس اتدب لفدم ست سا ثد ودبس ثدشد اتد يجدب «إتد

» همل دس اتفبس ي ات : ادي «لاضء غش الارت يش يدي هلاثسد هدب ثدبلمصاد، دسحبل ات ود يجدبست سدخ هردد اص وتدبة الدبت دس دتد يلبهد حسدي

، دس سخ " 122صاد، وبى، ظهحسيلاضء غش الارت ثش يي هلاثس هب ثبلم »لاضء غشالارت تش يي هلاثس هب ثبلم هاثي تدب، »ط بپ وتبثخب آ الله هشي

3ات «92، ظ1929

يدذم ب پشطب دس مل الال صدگ دس اتسبة ثب هش ث آ روش ضذ، ثبذ اص ضتبةث غذسالوتللي خدداس وشد؛ ثلىد ، 32، ظ1394هخشث، داس دس مل الال اهب

داس غدذسا دس ددذ دي هدن اهبد ، اسائاتفبسزوس دس ب هدل دس مل لل ثبضدذ مل آساء فلسفبى دگش ات ، ثذى آى خد ث اي ض اضبس هسدتمو داضدت

-غذسالوتللي خد دس ثحج اص هفم رد، پ اص آى يجبسات اص ضدخ سا مدل هد

لحبل هحتا ثذى ترد ثد يجدبست وذ، اص ربت وسب و يجبسات دگشاى سا ثذى 94گطبذ هغذسالوتبلي، وبى، ظوذ، لت ث ضىب هلجل ثذ آى، مل ه

ددذ غذسالوتللي دس اتفبس، غدشفب ده بلدل گدضاسش )وقذ مته مىقل(: . 3آساء فلسفبى هتمذم ثش خد س ا و تمشجب توبم آحبس هتىلودي، فلسدفبى يبسفدبى

، دس هداسد ود هدش 9ات هغدذسالوتللي، ودبى، ظ هتمذم ثش خد سا هكبل وشد ثب هش دگش فلسفبى هطبء ب اضشاق ب يبسفبى وسب داضت ثبضذ، يجدبسات اص اطدبى

ددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددددد "إت"، اص اي س، غذسا اص روش لفم " 014، ظ1312هثوبس، لا هب ىى ث فا الايبى وبدذ؛ خددداس هد

029، ظ0 د10، ظ1، د1312، همبس وذ ثب: تشسد 93ثگشذ ث: غذسالوتبلي، وبى، ظو ي

داس اتدبتذ خدد ثد خػدظ دد ثد هتدى لدذو، ام ضبذ ثتاى گف غذسا دس اي ض گبسش اسردبو 1

ثشد ب آى ثش ه هطبث ات ثبس اص ولو 192هشداهبد ات فمف دس وتبة لجسبت، ثص اص

Page 17: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

02 فرامرز قراملکی ، احدمحمد حسیه يفائیان/ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الارتعةالگشىاسی وگارش

3وبذتلذ خد ثبى ه سا دس ثبضدذ، ثدب دس هاسد ض و ثد هدش ا تػدشح طدذوذ تب ضبذ ثش هش خد، دس ثي ولوبت دگشاى ثبثذ حتد صشو توبم ت ه

ودذ الجتد ادي دس هاسد بدس، ولوبت ثشخ اص داطوذاى سا قجك هش خد تفسدش هد و غذسا دس وتبة تفسش، ث تجت ضاذ ات بثدذ ، ثد ب دگش آى داطدوذ هد

2صذب، ث تفسش هتفبت ثب نبش هتي همل دت ه تجت آى

تش هجب خد، هتدى ثشخد فلسدفبى هتمدذم سا ثد يداى غذسا دس تجي ش دلك ودذ تدس ثد رداة آى اضىبلات اسد ثش سأ خد مل ه دس 1پدشداصد دب هد

وذ ثب روش ولوبت اص فلسف دگش، د د ث اضىبلات، گب خد هذاخل وپبتخ هش سا دس همبثل ىذگش ث بلص ودذ؛ وطذ دس ب ، هش خد سا اتدتخشاد هد

بى دس ثحج اغبل رد ي خبسر دس همبثل هفم ردد، اثتدذا خدد، ثد ات تس ثب توسده مؿ حل ث اضىبلات تشسد دادضىل اروبل، راث

دس ضدشح اضدبسات، د هشد -فػدل دبصدن اص ودف پدزن -ث يجبسات اص ضخ قتدتشسد ضخ قت سا دس همبثل ىذگش ث بلص وطذ ، دس ب اهش، آ سا

ضدخ قتد اتدتخشاد ات ، ثبس دگش اص تمبثل ثي يجدبسات تدشسد هكلثص ثد 29-26ات هغذسالوتللي، وبى، غع وشد

دس ش حبل ، اص تحلل مذ هتى همل دس وتبة خد، هگش دس هاسد ود دس سصد ثذ، وتب وا وب فبذ آى

سا دس ثحج اغبل ردد خدبسر دس همبثدل ايتجبسد هفدم ردد، ثد ثشا و ثگشذ ث تلذ سأ غذ 1

91-93تل يجبسات اص هشضشف رشرب دا تشسد هغذسالوتبلي، وبى، غع

، 1 غذسا پ اص روش يجدبست اص ضدخ دس اتدفبس دس احجدبت يد ردد خدبسر هغدذسالوتبلي، ودبى، د 0

گذ: ولام هدي دس ازدب، تدر اص ودلام ضدخ اتد ثد غدش آ د د ثش اتفبس ي ه ، دس پبسل خ99ظ

91، ظ1، د1396صاد، اذ هث مل اص سخ هخكـ اتفبس: حسيروس فلسفبى اص يجبست ا فوذ

ثگشذ ث ايتشاؾبت دا ثش سأ هختبس غذسالوتبلي دس تفسش ثشا و 3 دب ثد رداة اهدس يبهد

؛ اضىبلات تشسد ثش اغبل رد راة غذسا ثد آدب هودبى، 0432آب هغذسالوتبلي، وبى، غع

]ثدذى 91 اضىبلات ثوبس دس ثحج تخػع رد اتتذلال غدذسا دس سد هدش هودبى، ظ 34-91غع

[ التحػل بثوبس روش بم

Page 18: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

5314 پاییس ي زمستان ،55 تأملات فلسفی، شمارپژيشی -علمیفصلىام دي 06

ب ضخػد غذسا دس اتخبة هتى شاص آى)حفظ مثاوی در وقل متن(: . 4 خجش ات -دس ثشخ هاسد و هت سا ثشا اتمبل آى ث وتبة اتدفبس اتخدبة هد

-وذ، هتي هسد هشش سا ثب تر ث سأ هختبس خص لشائت هتبتت ثب آى مدل هد

ودذ؛ بىد دس وبذ دس حمم هجب هشبت خدد سا دس اتمدبل هدتي لحدبل هد د، هتد اص وتدبة التحػدل هثودبس، اثتذا فػدل دم ثحدج اضدتشان هد رد

ب ثوبس سا و ثدب هجدب ا تدبصگبس وذ دس مل آى، ثشخ هخبل سا مل ه091ظب سا و هكدبثك هطدشة فىدش ا دس همبثل ث رب آى، هخبل3وبذ س روش و

- هفم رد-خد دس تطىه رد ي خبسر ادي اص ودذ ات روش هدآى س ات و هطبئبى، تطىه سا دس حك هفم اتضاي يبم رد و يدبسؼ ثدش

و غدذسا تطدىه سا دس ردد خدبسر هشاتدت آى اذ؛ دسحبل هببت ات داست 2وذتجي ه

اص رلدذ ال اتدفبس -فػدل تدم - ث تفبت هجب خد ثب هطدبئبى، دس فػدل ثدذ ، ثد اتمدبد اص « 39هغدذسالوتبلي، ودبى، ظ أهب هب لدل » ثب يجبست: وذاضبس ه

ود ردد سا يدشؼ يدبم هرددات خدبسر 090هجب هطبئبى هثودبس، ودبى، ظ پشداصد داذ، ه ه

گام سم: تازوگاری رأی ي مثاوی مختار ي تفصیل آن در ضمه عثاراتی .4-3

متفايت

ش ثخص اص اتفبس، ثبى هفػل ات اص آ دس گبم ال دش گبم آخش غذسا دس گبسشات و پ اص ثبى وتدب اص سأ هختدبس خدد دس گدبم ال، ثد ثخص ثبى داضت

دب اتتذلال ثش آى دس گبم دم پشداخت هشبت دگشاى سا، گب ث بلص وطذ ثذاى ات گب آى راة داد خدد رودش ودشد، دس گدبم تدم ثد ثدب ب سا دس تلدذ سأ

پشداصد تب ري خاذ سا دس ب ش ثخدص، غبف ث دس اص ثبى دذگب دگشاى ه

ات ، اص اتسبة هتي ث غبحت وتبة ب روش بم س مل هزوس دت ث تغشات صداص آزب و غذسا د 1

ب ات داس دس گضاسشوذ و اي، طب اهب وتبة خدداس ه

091، ظ1312، همبس وذ ثب ثوبس، 36 ثگشذ ث غذسالوتبلي، وبى، ظ 0

Page 19: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

01 فرامرز قراملکی ، احدمحمد حسیه يفائیان/ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الارتعةالگشىاسی وگارش

ب ب اضىبلات ثشبذ اص تطص احتوبل حبغل اص ثبى اتتذلال

اص اي س گبم تم تىشاس غشف ثشا گبم ال س ا ثشا توبض اي گدبم ثدب د لذ »، «فهش »، «فبلغشؼ »، « الحبغل »، « ثبلزول »بم لجل، اص يجبسات و ى گ

ثشد ب آى ثش ه هطبث 3«فمذ يلن هوب روش » ب « تجي تحمك

ا دس هاسد ض، دس ؾوي گبم دم تش غد سا ق وشد گبم تم سا ثب ثبى ات ، تش اص آ دس گبم ال دم هكشح ضذ خبظ خد هتشلهش هتبل اص هجب

اص ودلام، -ستبذ اي ثبى تذسز غد تمح هجب ث پببى ه هطدبئ فلسدف ود دس گدبسش اتدفبس ردد داسد، ودبى تدش غدد -اضشال ث حىود هتبلد

وذ تػشح هتكس ات و خد ض دس ؾوي اتفبس ثش آى

خدسد؛ صدشا ا دس اي تكس دس تجي هجبحج، دس اثتدذا وتدبة ووتدش ثد طدن هد اتد اص اثتذا سا ات ص ث تجي هشبت خبظ خد دس حىو هتبل سشداختد

اي س، دس هاسد ثسبس تؾح ب تلمبت ثطتش سا ث هجبحج ثذ وتبة خد هول اي س دس گبم تم هجبحج ثذ، هبذ يل هلل دب حشود ، ثد ثدبى ؛ اص2وذه

دذگب هتبل خد، و وبب رد سثك هلل حشو رش ات ، ث قس وبهل پشداصد توبم ه

پزشد؛ همكد اتتبد ث ثشخ اضبس ب آبت سابت، ثطتش دس اي گبم غست هاتد دس ادي خد سا ثبى وشد اص گبم اتتذلال ثش آى ض گزضت و غذسا هش اثتذا

وذ گبم، ا ث ثشخ سابت ب آبت لشآى، ثشا تلذ هش ب خد اتتطبد ه

ثشا و، پ اص آى ردات هلل سا اص ضئى تزلدبت حدك تدبل رودش ه ا دس 91، ظ1، د1491سد هغدذسالوتللي، آوذ، ث ال غضل اص ربه سا هد

تلذ تشف خد اص فلسدف دض، ثد ديدب اص حؿدشت ستدل هغدل الله يلد آلد

- 23ه- 66ه - 90 91ه - 29 20 94 09 02، ودبى، غدفحبت ه ث تشتت ثگشذ ث غذسالوتبلي 1

26ه – 94 63ه

دب ثطدتش ثدش اسردبو دس اي هؾدى، ا تؾدح اتدتذلال 94ثشا و ثگشذ ث غذسالوتبلي، وبى، ظ 0

29وذ و ي: وبى، ردات هلل ث ضئى يل سا ث آذ هول ه

Page 20: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

5314 پاییس ي زمستان ،55 تأملات فلسفی، شمارپژيشی -علمیفصلىام دي 09

01رذ هوبى، ظ ي ث آبت اص لشاى توسه ه ن

، اتفبسىت حبئض او آى ات و اتتطبدب غذسا ث سابت، آبت اضبس دس حسبة اتخبد سض ولاه دس گبسش اي وتبة گزاضت ضدد؛ صدشا ادي هتدى جبذ ث

ات و گبم اتتذلال تجي هش س اگدش رودش ادي دتدت اص دس گبم تم مل ضذ ود هتى دس گبم ال ب دم ثد، اديب اتخبد سش ولاه اص ت غذسا هر ه

ب فشاا اص اثدي ب التجبسگش، ثشاتفبسغذسالوتللي دس وتبة هفػل خد، گش هحتدا اگبس فلسف غذسا ر يشث ض داسد؛ بى ثشخ، قشفذاس يشفبى

ضدا ضذب اثي يشث آى ث تو اگبس 3دذ وبذ ثسدبس سا ثدشا آى البهد هد غذسالوتللي، اغل وتبة هزوس سا ض ثدش اتدبس تدفشب ا ود خدد ثد بسگبد

ات ، تشتت داد13ب ضد يبسفبى ايتشاف داسد هوبى، ظ ساد بم آى

، تش غد اسائ هكبلدت دس اتدفبس، ود 2ثش اتبس تلحش اثي يشث ثش حىو هتبليشث ضد، گب دس ب ث روش يجبسات غشح اص اثيب دم تم پذذاس هدس گبم

ثدب ردد ادي، گدب دض رودش ددذگب 1ازبهذ تلف ، دس گبم تم هدس وتت هخهختبس غذسا دس ت گبم ش ثخص هسش س اسائ دذگب هختبس خد سا ث اتدب

ودذ ادي اهدش دس اثتدذا وتدبة ود ب پبب وتبة خد هول ه ش فػل ب ثخصخسد ث يداى ات ، ثطتش ث طن هش طذب حىو هتبل تجي تفسص پب

وذ و ضبخ ؾف اص ردد اص هخبل، غذسا دس هشحل ال اص رلذ ال اتفبس ثبى هپزش ات ؛ اهب پ اص گزساذى ط رلذ اص وتبة اتدفبس، تدب قشك آحبس هب اهىبى

احػبس ضبخ رد فمف»دس هجبحج هبد اتفبس ات و ث ، «اص قشدك ضدد يشفدب 192، ظ4؛ وبى، د23، ظ 1وذ هوبى، دتػشح ه

، 1399، ضبت فلسف هلاغذساسشثشا تحلل دذگب فلسف يشفب غذسا، ثگشذ ث فشاهشص لشاهلى، احذ، 1

ب دذگب»اگبس فلسف هلاغذسا، ثگشذ ث اوجش، فتحل، ؛ ثشا اقلاو اص اي ضاذ يشفبى42-13غع

0902، ضوبس 1392، داطگب اغفبىهزل داطىذ ادثبت ، «هختلف دسثبس حىو هتبل

تلحشات اثي يشث ثش حىو » ثشا آگب اص تلحشات اثي يشث ثش فلسف غذسا، ثگشذ ث ذس اثب، فشضت، 0

، ثبد حىو غذسا 1399، «هتبل

110، ظ 3؛ د333331: ظ 0؛ د066 149، ظ1ثشا و ثگشذ ث اتفبس: د 3.

Page 21: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

04 فرامرز قراملکی ، احدمحمد حسیه يفائیان/ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الارتعةالگشىاسی وگارش

غذسا يلا ثش احش هستمن اثي يشث، اص آحبس ضبسحبى ضبگشداى ، وبذ لد، 19، ظ1399اثي فبس، اثي تشو، تذ حذس آهل ض ثش ه ثشد هفشاهشص لشاهلى،

گیریوتیج

تبذ اضبس وشد: اي تاى ثگضبت گبسش اتفبس روش ضذ، هثبثش آ دس ال

ثب سيب الگ تد هشحلد ضدذ اص تد غدذسالوتللي، هود خدبظ دس ا اسائدضد تفىه ثي ت هشحل هتفدبت دس گدبسش ه بىد گبسش اي وتبة هطبذ ه خد ض ثذاى هشاحل اضبس وشد آى ات ترد ثد ربگدب دب دب، تدجت سد هشد

ب ولاه دس گبسش اي وتبة ات ب اتخبر سش اتفبسافشاق دس مذ گبسش

غذسالوتللي دس گبسش وتبة، تش غد سا هق ت گبم هختلف قد ودد ات اي پدب، اخت خبسد وشدو هرت پب هتي ضذ آى سا اص حبل ه

ا وتبة وداس ات ، ثلى ث قس خبظ دس گدبم دم، آزدب س تش ت هشحل تب داذاختي آساء دگشاى ثب ىذگش ثب سأ هختدبس خدص، و ا سأ خد سا اص ث بلص

ضد وذ ض آضىبس هاتتخشاد ه

دذ ثبس ثدذى تو هجب هتفبت هتبل ا دس اتفبس، دس گبم ال ث غست هضد؛ ثلى ا تب آزب و ثشا هسش ثبضذ، اثتذا ب وضص خد همذهبت ثبى و

ثدشد ، دس ؾدوي آى، سا دس اتتفبد اص ولوبت دگشاى ثشا تلذ دذگب خد ث وبس ه پشداصد ث ضشح دذگب خبظ خد ه

دب اد ضدذ اص آى ، ثب دل اص وتت هتمدذهي اتدتخش اتفبسب هزوس دس وتبة ملات اتتبد ث الال دگشاى، ث قدس غبلدت، ثدشا د دس رب هبتت خد اتتفبد ضذ

ضد ههس يوذ تلذ دذگب خد مذ دذگب دگشاى اتتفبد ه

غذسالوتبلي دس مل هتى اص وتت دگش، ثد قدس خدبظ يدلا ثدش الگد ولد الگ پط ثد ش هتي سا ث ضىل خبظ دس وتدبة گبسش وتبة، داسا قشح

ات دس ثشخ هاسد ث بم احش ب پذذآسذ آى اضبس ودشد گدب خد هى وشد اتد دس دش د ض هتي همل سا دس ؾوي يجبسات خد ث غست هضر ث وبس ثدشد

ات آى وشد حبل، گب يي يجبسات سا مل وشد گب تػشفبت دس

Page 22: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

5314 پاییس ي زمستان ،55 تأملات فلسفی، شمارپژيشی -علمیفصلىام دي 32

دس و اي حبل ودذ ود دس ؾدوي ب، ا غبلجب اص ض هود خدبظ پدش هد ات ب اضبس ضذپوص ثذاى

Page 23: Research Journal of Philosophical Meditations Ãبگط¿اد University …phm.znu.ac.ir/article_21006_3f7a603a00ca312ed7a4fa45bbd... · 2020. 10. 15. · سبفدتا اذد شسبدگ

31 فرامرز قراملکی ، احدمحمد حسیه يفائیان/ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الارتعةالگشىاسی وگارش

مىاتع

، ههكجدو دس ؾدوي الطداذ ةحاضی تر ضاذ الرتتی ، 1342الدذي ه آضتب، رلال الشثث ، طش ثتتبى وتبة، لن

، طش داطگب تشاى، تشاىالتحصیل ، 1312ثوبس، اثي هشصثبى ه ، طش اتشاء، لنرحیق مختم ،1396راد آهل، يجذالله ه

، طش تبصهبى بح اتطبسات، تشاىضرح حکمت متعالی ، 1392صاد، حسي هحسي ، طش ثذاس، لن المثاحث المطرقی ،1911ساص، فخشالذي ه

هتس هكبلبت فشگ، تشاىمجع مصىفات، ، 1312، ضخ اضشاق هتشسد، طدش ازودي حىود المث ذأ ي المع اد ، 1329غذسالوتبلي، هحودذ ثدي اثدشان ه

فلسف، تشاى ، طش وتبثخب قس، بح دم، تشاىالمطاعر الف ، 1363دددددددددددددد ه ، طش هتس تحممبت فشگ، تشاىالغیةمفاتیح ة ،1363دددددددددددددد ه ، طش ثذاس، لنتفسیر قرآن ،1366دددددددددددددد ه ، طش پوطگب يلم اسب، تشاىضرح اصل کافی ، 1393دددددددددددددد ه ، طش ثتتبى وتبة، لنالطاذ الرتتی ،1342دددددددددددددد ه، ثدشت، (8ي 1الحکمة المتعالی فی الاسفار العقلی الارتع )ج ،1491دددددددددددددد ه

داس إحبء التشاث، ثشت ، طش ثذاس، لنضرح الیات ضفاء دددددددددددددد هث تب ، طش الجلاغ، لن ضرح الاضارات ي التىثیات، ، 1312قت، ػشالذي هطش تو هتس اهبم خو ، وظام حکمت صذرایی ، 1340يجد ، يجذالشتل ه سحو الله، تشاى

، طدش ثدبد حىود ملاص ذرا ی ضىاس ی فلس ف ريش ،1399فشاهشص لشاهلى، احذ ه غذسا، تشاى

، داس إحبء التشاث، ثشتمقذم تر اسفار ، 1491ههفش، هحوذسؾب ه ، طش داطگب تشاى، تشاىقثسات ، 1361هشداهبد، هحوذ ثبلش ه

، طش اهشوجش، تشاىحکمت متعالی ، 1394شث، تذ ح هخ