Regionalne problemy leśnictwa na terenach industrialnych ... · 3 bazy lotnicze o łącznej obsadzie: 3 samoloty typu „Dromader” 3 śmigłowce Mi-2. ... Drewno jest wywożone

Regionalne problemy leśnictwa

na terenach industrialnych i w górach

Dyrektor RDLP w Katowicach

dr inż. Kazimierz Szabla

Governing Council Meeting 2015 of the

Union of European Foresters

Ustroń-Jaszowiec, 3-6.09.2015.

2

Polskie lasy

3

• 25 tys. km2 obszaru;

• 630 tys. ha terenu nadzorowanego,

w tym…

• 613 tys. ha lasów;

• 127 tys. ha lasów niepaństwowych,

w tym…

• 114 tys. ha lasów niepaństwowych

w nadzorze LP

RDLP w Katowicach

4

RDLP w Katowicach

• 38 nadleśnictw;

• 2 gospodarstwa rybackie;

• 1 zakład transportu

i spedycji;

5

WOJEWÓDZTWO

OPOLSKIE

WOJEWÓDZTWO

ŚLĄSKIE

• Liczba ludności: 1016 tys.

• Gęstość zaludnienia: 111 os./km2

• Liczba ludności: 4 630 tys.

• Gęstość zaludnienia: 377 os./km2 WOJEWÓDZTWO

MAŁOPOLSKIE

• Liczba ludności: ok. 1 mln

• Gęstość zaludnienia: ok. 222 os./km²

Populacja ludności

6

Średnio w Polsce

0,25 ha / osobę

Na Śląsku

0,08 ha / osobę

Powierzchnia lasów przypadająca na 1 mieszkańca

7

Intensywny ruch

turystyczny

Pojawiają się problemy z:

Zaśmiecaniem;

Zaprószaniem ognia w lesie;

Nieuprawnionym wjazdem

samochodem na tereny leśne

Dominujące są funkcje:

Społeczne (głównie

rekreacyjna) i ochronne

8

Górnośląski Okręg Przemysłowy

9

Huty i inne zakłady przemysłowe

Elektrownie

Śląskie kopalnie

Gęsta sieć dróg i intensywny

ruch samochodowy…

Górnośląski Okręg Przemysłowy

10

Oddziaływanie przemysłu na środowisko

leśne

3. Fragmentacja lasów infrastrukturą liniową

- Zmniejszenie stabilności drzewostanów;

- Utrudnienie migracji zwierząt, brak korytarzy

ekologicznych 1. Zanieczyszczenie powietrza i gleb

- zmiany w chemizmie igieł i liści;

- osłabienie przyrostu i kondycji zdrowotnej drzew

4. Szkody przemysłowe,

Degradacja gruntów

5. Zwiększone zagrożenie

pożarowe lasów Wysokie znaczenie funkcji ochronnych

2. Szkody górnicze, osiadanie terenu, zawadnianie oraz osuszanie terenu

Zagrożenia środowiska leśnego

11

Leśny Pas Ochronny GOP

Powstały pod koniec lat 60-tych zajmuje powierzchnię ponad 35 tys. ha

Ponad 91% procent lasów państwowych stanowią lasy ochronne objęte różnymi

formami ochrony (np: lasy glebo- i wodochronne, strefy zieleni wysokiej wokół

aglomeracji i miast, parki krajobrazowe, rezerwaty, obszary Natura 2000 itp.)

12

Dynamika zmian w strefach uszkodzeń

przemysłowych

13

Lata 1981 - 1990 Lata 1991 – 2000

Lata 2001 - 2009

Kondycja zdrowotna lasów

14

Procentowy udział drzewostanów w strefach

uszkodzeń przemysłowych

15

Uprawa leśna w III strefie

przemysłowej (Leśnictwo

Blachownia)

Stepowienie w następstwie

skażenia gleb imisjami

(przy hucie cynku w

Miasteczku Śląskim)

Uszkodzenia drzewostanów

16

Przebudowa drzewostanów brzozowych

uszkodzonych w wyniku oddziaływania

przemysłu - podsadzenia bukowe

Przebudowa drzewostanów

sosnowych uszkodzonych w

wyniku oddziaływania przemysłu

– podsadzenia bukowe

Przebudowa uszkodzonych drzewostanów

17

Osiadanie terenu

Podtopienia terenu

Szkody górnicze

Ujemne oddziaływanie górnictwa

występuje na powierzchni około 30 000 ha.

To głównie: osiadanie terenu, osuszanie

i podtopienia.

18

Degradacja gruntów

Kopalnia Górażdże

Piaskownia na terenie nadl. Turawa

19

Rekultywacja terenów poprzemysłowych

N-ctwo Olkusz – rekultywacja

terenów po kopalni piasku

73 80

59

10 14

34

266

34

15

31

00

50

100

150

200

250

300

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Grunty LP w zarządzie RDLP w Katowicach zrekultywowane w latach 2006 - 2014 [ha]

20

Fragmentacja lasów infrastrukturą liniową

21

• warunki meteorologiczne;

• duże nasycenie infrastrukturą drogową i przesyłową;

• duży stopień urbanizacji i gęstość zaludnienia;

• degradacja siedlisk imisjami przemysłowymi

Czynniki sprzyjające powstawaniu dużych pożarów

Pożary

22

• 26-31 sierpnia 1992;

• Dogaszany do 20 września;

• Objął 9062 ha;

• Usunięto 1,8 mln m3 drewna;

• Koszty, wraz z kosztami odbudowy

wyniosły 679 mln zł

Pożar 1992

23

System ochrony przeciwpożarowej

System łączności

System leśnych baz lotniczych

System wykrywania

pożarów

System

prognozowania

zagrożeń

System dojazdów

pożarowych

System

zaopatrzenia

w wodę

24

System prognozowania zagrożeń

Szczegółowe wyniki pomiarów

wprowadzane są do systemu

komputerowego, z którego aktualne

prognozy pobierają PADy.

Sieć punktów prognostycznych

8 punktów meteorologicznych

25

System wykrywania pożarów

Informacje o lokalizacji pożaru

przekazywane są z wież do Punktu

Alarmowo Dyspozycyjnego. 66 dostrzegalni + 33 auta patrolowe

Miejsce powstania pożaru określone na

podstawie namiaru kątowego z dwóch wież.

26

System łączności

PADy prowadzą nadzór i koordynację działań na podległym terenie. Ustalają lokalizację pożaru, wysyłają lekkie samoloty, koordynują działania z PSP.

1 Regionalny Punkt Alarmowo-Dyspozycyjny

i 38 PADów w nadleśnictwach

27

System dojazdów pożarowych

Oznakowanie skrzyżowania dróg przeciwpożarowych

W zarządzie LP dla RDLP K-ce znajduje się

≈ 6370 km dojazdów pożarowych.

28

System leśnych baz lotniczych

3 bazy lotnicze o łącznej obsadzie:

3 samoloty typu „Dromader”

3 śmigłowce Mi-2.

Statki powietrzne wykonują loty patrolowo-gaśnicze.

29

Sieć zaopatrzenia w wodę

1147 punktów czerpania wody

zlokalizowanych tak, by zapewnić jak

najlepszy do nich dojazd.

30

407

637

407

545

418

552

222

397

516

192

280

0

100

200

300

400

500

600

700

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Liczba pożarów

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Powierzchnia pożarów [ha]

000 000

000 000 000 000

000

000

001

000

000

000

000

000

000

000

001

001

001

001

001

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Średnia roczna powierzchnia pożaru [ha]

Statystyki dotyczące pożarów w latach 2004-2014

W 1992 roku wybuchło łącznie

1371 pożarów, spaleniu uległa

powierzchnia 12179 ha (średnia

wielkość pożaru 8,9ha).

31

Drzewostany świerkowe

32

Zamieranie drzewostanów świerkowych

Historycznie, w XVIII w . Beskidy porastały drzewostany utworzone z jodły (w niższych położeniach),

buka i świerka. Intensywne użytkowanie i sztuczne odnawianie tych drzewostanów rozpoczęło się w

wieku XIX.

33

Przyczyny rozpadu drzewostanów beskidzkich

Historyczne błędy

gospodarcze

Od 1840 r. – Odnowienie rębnią zupełną – sztuczne odnowienie świerka

– powstają lite świerczyny –

jednowiekowe, jednopiętrowe.

Degradacja puszczy karpackiej – znaczne ograniczenie udziału

jodły, buka oraz gatunków

domieszkowych.

Niewłaściwy dobór nasion i materiału sadzeniowego -

nasiona pochodzące z Austro-Węgier. (obce genotypy)

Niewłaściwie przeprowadzone

zalesianie gruntów porolnych.

www.lasy.gov.pl www.katowice.lasy.gov.pl

34

Lasy beskidzkie – przyczyny rozpadu

Wpływy antropogenne

Emisje przemysłowe

z regionu katowickiego i ostrawskiego. Bezpośrednie

oddziaływanie pyłów i gazów, opad kwaśnych

deszczy.

Zakwaszenie gleb,

zmiany w chemizmie igieł - zakłócenie

bilansu pokarmowego drzew i w efekcie ich

osłabienie.

Antropopresja: rozwój turystyki,

urbanizacja.

Duży udział lasów prywatnych o

obniżonym reżimie sanitarnym.


35

Lasy beskidzkie – przyczyny rozpadu

Zmiany klimatu,

anomalie pogodowe

oraz czynniki biotyczne

Szkody od wiatru, okiści, szadzi

(złomy, wywroty, uszkodzenie systemów

korzeniowych, odsłonięcie ścian

lasów)

Okresowe susze

(zaburzenia transpiracji i fotosyntezy, usychanie

pąków, pędów, zwiększenie ilości

cukru w igłach ->owady…)

Choroby grzybowe (opieńka) i inwazja

szkodników owadzich (kornika)

(zaburzenia przewodzenia

wody i substancji odżywczych…)


36

Izery, Polska

Góry Harzu, Niemcy

Las Bawarski, Niemcy

Rozpad drzewostanów poza Beskidami

37

Nadleśnictwo Węgierska Górka

Nadleśnictwo Wisła – Barania Góra

Rozpad drzewostanów beskidzkich

38

Opracowany w 2002 roku; jest częścią Regionalnego

Programu Operacyjnego Polityki Leśnej Państwa

• Opracowany na podstawie naukowych badań;

• Kompleksowy program ratunkowo-zaradczy;

• Zalecający zintensyfikowanie przebudowy

drzewostanów oraz

• Stworzenie Karpackiego Banku Genów.

Jego celem jest m.in. :

• Zapewnienie utrzymania i trwałości ekosystemów

leśnych w trudnych warunkach siedliskowych,

klimatycznych i społecznych;

• Zwiększenie odporności drzewostanów na

szkodliwe oddziaływanie wszelkich czynników

stresogennych;

• Utrzymanie wielofunkcyjności lasów;

Program dla Beskidów

39

Jak leśnicy radzą sobie z problemem?

• Prowadzą przebudowę drzewostanów świerkowych tak, by skład

gatunkowy był dostosowany do siedliska. Wzrasta udział jodły, buka,

modrzewia, jaworu, daglezji.

• Ograniczają presję szkodliwych owadów: wyznaczają i pozyskują drzewa

zasiedlone przez kornika drukarza. Drewno jest wywożone poza strefę

zagrożenia bądź korowane w okresie przed przepoczwarczaniem się

owadów. W sezonie zatrudnianych jest nawet kilkuset trocinkarzy.

W latach 2006-2010 usunięto 4,6 mln m3 drewna świerkowego zasiedlonego

kornikiem;

Okorowano 754 000 m3 drewna.

• Utrzymują właściwy stan sanitarny lasu - na bieżąco usuwają wiatrołomy

i wiatrowały.

• Niezwłocznie odnawiają powierzchnie pozrębowe – w górach, ze względu

na brak zagrożenia ze strony szeliniaka nie ma potrzeby przeczekiwania

dwóch lat między uprzątnięciem powierzchni a jej odnowieniem.

40

Nadleśnictwo Wisła

41

Powierzchnia świerczyn

z panującym świerkiem -

spadek o 19% 40 761 ha

50 578 ha

0 10000 20000 30000 40000 50000 60000

2014

2005

Jak leśnicy radzą sobie z problemem?

Prowadzą przebudowę: zmniejsza się udział drzewostanów z panującym świerkiem.

42

Powierzchniowy udział świerka w nadleśnictwach beskidzkich –

stan na 01.01.2014 [ha]

Ile świerka pozostało?

43

Szkółkarstwo i nasiennictwo


• Na terenie RDLP w Katowicach funkcjonuje 68 szkółek: 7 kontenerowych, 10

tunelowych i 51 polowych;

• Część z nich zapewnia materiał, który wysadzany jest w nadleśnictwach

beskidzkich.

44



• Polska jest jednym z kilku państw na świecie posiadających własną technologię mikoryzacji; RDLP w Katowicach posiada własne laboratoria mikoryzowe;

• Roczna produkcja sadzonek mikoryzowanych w skali LP to 10 mln sztuk;

• Zastosowanie: gleby zniszczone, przekształcone, rekultywowane i poprzemysłowe, grunty porolne i skrajnie trudne warunki.

Roślina- (część

nadziemna)

Cukry

Mikoryza (grzybokorzeń)

Woda, sole mineralne, witaminy, hormony

45



46



Przechowalnie nasion:

• Sieć nowoczesnych przechowalni nasion zapewnia ciągłość

hodowli sadzonek wszystkich gatunków lasotwórczych bez względu

na cykliczność obradzania.

• Nasiona niektórych gatunków przechowywane mogą być przez

kilkadziesiąt lat, co pozwala odtworzyć najcenniejsze populacje.

47

- laboratorium genetyczne

- wyłuszczarnia nasion

- chłodnia do przechowywania nasion

- chłodnia do przechowywania sadzonek

- szklarnia do rozmnażania wegetatywnego

- stacja klimatyczna

- muzeum świerka

- wolierowa hodowla głuszca

Karpacki Bank Genów (2003r.)

Obiekty nasienne:

Przechowalnia bukwi w Nadleśnictwie Bielsko – do

składowania 15-20 ton nasion buka (5 ton jodły)

Przechowalnia nasion w Nędzy – 4 tony buka, 20

ton dębu, do 3 ton innych gatunków.

Wyłuszczarnia w Nadleśnictwie Kluczbork – 9 ton

buka, 5 ton dęba, 2 tony jodły.

48

• Dziękuję za uwagę

Regionalne problemy leśnictwa na terenach industrialnych ... · 3 bazy lotnicze o łącznej obsadzie: 3 samoloty typu „Dromader” 3 śmigłowce Mi-2. ... Drewno jest wywożone

Documents