PRIORYTET 2 „WZMOCNIENIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONACH” DZIAŁANIE 2.1 „ROZWÓJ UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANY Z POTRZEBAMI REGIONALNEGO RYNKU PRACY I MOŻLIWOŚCI KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO W REGIONIE” Regionalne Badanie Rynku Pracy – województwo dolnośląskie Tom I Raport końcowy Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Wałbrzych, listopad 2007 r. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżet Państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Europejski Fundusz Społeczny
371
Embed
Regionalne Badanie Rynku Pracy - rynek-pracy.darr.pl · 1 PRIORYTET 2 „WZMOCNIENIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONACH” DZIAŁANIE 2.1 „ROZWÓJ UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANY Z
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1
PRIORYTET 2 „WZMOCNIENIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONACH”DZIAŁANIE 2.1 „ROZWÓJ UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANY Z POTRZEBAMI REGIONALNEGO RYNKU PRACY I MOŻLIWOŚCI KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO W REGIONIE”
Regionalne Badanie Rynku Pracy –
województwo dolnośląskie
Tom I
Raport końcowy
Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.Wałbrzych, listopad 2007 r.
Projekt współfi nansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżet Państwaw ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
Copyright by Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
ISBN
Druk i oprawa: BIMART
Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetPaństwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego w związku zrealizacją projektu nr Z/2.02/I/2.1/24/05 „Regionalne badanie rynku pracy”
Raport powstał w ramach prac o charakterze rozwojowym i badawczym. Wyniki prowadzonych prac, zgodnie z założeniami Projektu, służyć będą Benefi cjentom Ostatecznym. Poglądy wyrażone w niniejszej publikacji należą do DARR S.A. i nie odzwierciedlają w żadnym razie ofi cjalnego stanowiska Unii Europejskiej.
ISBN: 83-60013-23-3
3
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE ................................................................................................................ 9
I. CZĘŚĆSTATYSTYCZNA ANALIZA RYNKU PRACY WOJEWÓDZTWADOLNOŚLĄSKIEGO ......................................................................................................... 13d
Rozdział 1. Analiza regionalnego rynku pracy województwa dolnośląskiego. Diagnozasytuacji na regionalnym rynku pracy w latach 2004 – 2007 ................................................... 17
1.1. Potencjał społeczno-gospodarczy regionu ............................................................... 17
1.1.1. Podział terytorialny .................................................................................................. 17
1.1.2.1. Struktura ludności według miejsca zamieszkania .................................................... 18
1.1.2.2. Struktura ludności według płci i wieku ................................................................... 19
1.1.3. Pracujący w regionie i aktywność zawodowa ludności ........................................... 29
1.1.4. Edukacja zawodowa w regionie – szkolnictwo ponadgimnazjalne według typów szkół, kierunków kształcenia.......................................................................... 34
1.2. Bezrobocie w regionie ............................................................................................. 43
1.2.1. Liczba rejestrowanych bezrobotnych i dynamika zmian bezrobocia w latach 2004-2007 w regionie, podregionach i powiatach .................................... 43
1.2.2. Stopa bezrobocia w latach 2004-2007 w regionie, podregionach i powiatach ........ 47
1.2.3. Płynność rynku pracy – wskaźniki napływu do bezrobocia, odpływu z bezrobocia, płynności rynku pracy ........................................................ 49
1.2.4. Grupy bezrobotnych według płci, wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania i czasu pozostawania bez pracy ............................................ 55
1.2.5. Oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy ........................................................... 63
1.3. Podmioty gospodarcze działające w regionie .......................................................... 70
1.3.1. Liczba podmiotów gospodarczych i dynamika zmian w latach 2004-2007 w regionie, podregionach i powiatach ..................................................................... 70
Rozdział 2. Analiza zatrudnienia w powiatach województwa dolnośląskiego.Prezentacja wyników badania panelowego przedsiębiorców ................................................ 77
2.1. Założenia ogólne badania panelowego przedsiębiorców ......................................... 77
2.2. Wybrane aspekty ekonomiczne działalności firm w opiniach respondentów ankiety .............................................................................................. 82
2.3. Polityka zatrudnienia firm w opiniach respondentów ankiety ................................. 96
4
2.3.1. Odejścia pracowników ............................................................................................. 99
2.3.2. Przyjęcia pracowników .......................................................................................... 104
2.4. Ruch zatrudnionych – bilans zatrudnienia ............................................................. 110
Rozdział 3. Wybrane aspekty regionalnego rynku pracy. Wyniki analiz prowadzonych na podstawie badania panelowego przedsiębiorców ........................................................... 124
3.1. Kompetencje pracowników określonych grup zawodowych ................................. 124
3.1.1. Kompetencje społeczne i zawodowe ..................................................................... 124
3.1.2. Metody badawcze .................................................................................................. 127
3.1.3. Wyniki badania kompetencji ................................................................................. 128
3.2. Sytuacja i perspektywy rozwoju zawodowego kobiet na rynku pracy województwa dolnośląskiego w świetle badań 2006-2007 ................................... 137
3.2.1. Wyniki badania dotyczące zatrudnienia kobiet ..................................................... 139
3.2.2. Zwolnienia i przyjęcia pracowników, wyniki badań kompetencji kobiet ............. 147
3.3. Wielowymiarowa analiza porównawcza jako narzędzie oceny zróżnicowania sytuacji powiatów województwa dolnośląskiego ........................... 151
3.3.1. Opis narzędzia badawczego ................................................................................... 151
3.3.2. Ranking powiatów województwa dolnośląskiego ................................................. 153
3.3.3. Metody klasyfikacji ............................................................................................... 160
Literatura ............................................................................................................................... 168
II. CZĘŚĆMONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH NA RYNKU PRACY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO ............................... 171
Wstęp – aspekt teoretyczny i metodologiczny ..................................................................... 172
Rozdział 1. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracywojewództwa dolnośląskiego. Ujęcie wstępne z wykorzystaniem w procesietestowania Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi ............................................... 1781.1. Uwagi ogólne .......................................................................................................... 1781.2. Założenia teoretyczno-metodologiczne badania .................................................... 1801.3. Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka ......................................... 1891.4. Zawody deficytowe, nadwyżkowe i równoważne w strukturze kierunków kształconych na rynku pracy województwa dolnośląskiego ................................. 191
Rozdział 2. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracywojewództwa dolnośląskiego. Ujęcie kompleksowe w procesie wdrażania Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi .................................................................. 1971.1. Uwagi ogólne ......................................................................................................... 1971.2. Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka ......................................... 1981.3. Wyniki ujęcia kompleksowego .............................................................................. 199
5
Rozdział 3. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracywojewództwa dolnośląskiego. Zawody i specjalności istotnie kształtującepopyt i podaż pracy .............................................................................................................. 2171.1. Uwagi ogólne ......................................................................................................... 2171.2. Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka ......................................... 2181.3. Zawody i specjalności istotnie kształtujące popyt i podaż pracy .......................... 219
III. CZĘŚĆKOMPUTEROWY SYSTEM ZARZĄDZANIA DANYMI – NARZĘDZIE INFORMATYCZNE WSPIERAJĄCE ANALIZY RYNKU PRACY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO W PRZEKROJU ZAWODOWO-KWALIFIKACYJNYM ........................................... 265
Rozdział 1. Cele poznawcze i aplikacyjne Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi ............................................................................................................ 2661.1. Uwagi ogólne ......................................................................................................... 2661.2. Dane źródłowe wejściowe wtórne i pierwotne i założenia metodologiczne
i organizacyjne oceny i analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy ............................................................................................................ 269
1.3. Opracowanie zasad organizacyjnych analizy w układzie podziału administracyjnego województwa .......................................................................... 292
1.4. Zasady organizacyjne oceny i analizy źródeł danych wtórnych i pierwotnych ......................................................................................................... 294
1.5. Organizacja oceny i analizy systemu gromadzenia danych źródłowych wtórnych i pierwotnych ......................................................................................... 299
1.6. Zasady organizacyjne oceny i analizy systemu przetwarzania danych źródłowych wtórnych i pierwotnych ..................................................................... 302
1.7. Opracowanie zasad doboru metod do systemu klasyfikowania wyników ............ 3051.8. Opracowanie zasad doboru metod do systemu generowania wyników ................ 3081.9. Opracowanie zasad doboru metod do systemu archiwizowania danych ............... 3101.10. Uwagi podsumowujące ......................................................................................... 310
Rozdział 2. Zasady działania Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi .................. 3122.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................................... 3122.2. Główne cele budowy i aplikacji Komputerowego Systemu Zarządzania
Danymi .................................................................................................................. 3122.2.1. Zakres przedmiotowy pracy .................................................................................. 3122.2.2. Przestrzenny zakres pracy ..................................................................................... 3132.2.3. Czasowy zakres pracy ........................................................................................... 3132.2.4. Problemowy zakres pracy ...................................................................................... 3142.3. Założenia funkcjonalne w układzie wielowariantowych i szczegółowych
charakterystyk komputerowego systemu zarządzania danymi .............................. 3152.4. Parametry pracy Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi ........................ 3182.5. Struktura aplikacyjna Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi ................ 3202.6. Powiązanie poszczególnych elementów Komputerowego Systemu Zarządzania
Danymi w logiczną całość w układzie użytkownik – beneficjent ......................... 3232.6.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................................... 3232.6.2. Rodzaje baz danych ............................................................................................... 3232.6.3. Ustalenie parametrów pracy komputerowego systemu zarządzania danymi ........ 3242.7. Moduły i algorytmy odzwierciedlające przyjęte metody i techniki realizacji
zadań stawianych przed Komputerowym Systemem Zarządzania Danymi .......... 3252.7.1 Uwagi wprowadzające ........................................................................................... 325
6
2.7.2. Klasyfikacja algorytmów ....................................................................................... 3262.7.3. Błędy w implementacji .......................................................................................... 3272.7.4. Ograniczenia algorytmów ...................................................................................... 3282.7.5. Zasady współpracy w układzie aplikacja – użytkownik ....................................... 3312.8. Struktura aplikacji komputerowego systemu zarządzania danymi
w układzie danych źródłowych wtórnych i pierwotnych – słowniki podstawowych pojęć używanych w systemie ....................................................... 332
2.8.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................................... 3322.8.2. Słowniki podstawowych pojęć .............................................................................. 3332.8.2.1. Słownik nr 1 – kod terytorialny – NTS ................................................................. 3332.8.2.2. Słownik nr 2 – klasyfikacja zawodów i specjalności – KZiS ............................... 3342.8.2.3. Słownik nr 3 –Polska Klasyfikacja Działalności (PKD) ....................................... 3352.8.2.4. Słownik nr 4 – Klasyfikacja Zawodów Kształconych .......................................... 3372.8.2.5. Słownik nr 5 – klasyfikacji stanów aktywności prawno-ekonomicznej
REGON (gotowości-GOT) ................................................................................... 3392.8.2.6. Słownik nr 6 – klasyfikacji form własności REGON-FW .................................... 3402.8.2.7. Słownik nr 7 – systematyki form prawnych REGON ........................................... 3402.8.2.8. Słownik nr 8 – podstawowe formy prawne REGON ............................................ 3412.8.2.9. Słownik nr 9 – typ przedsiębiorstwa wg liczebności pracowników
REGON (LPPRAC) .............................................................................................. 3422.8.2.10 Komentarze i interpretacje .................................................................................... 3422.8.3. Uwagi podsumowujące ......................................................................................... 347
Rozdział 3. Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi – Synteza ............................. 3493.1. O systemie ............................................................................................................. 3493.2. Podstawowe definicje i pojęcia ............................................................................. 3503.2.1. Obszar badawczy .................................................................................................. 3503.2.2. Okresy obserwacji ................................................................................................. 3503.2.3. Próba badawcza .................................................................................................... 3513.2.4. Bank Danych Regionalnych ................................................................................. 3513.2.5. Struktura podmiotów gospodarki narodowej – REGON ...................................... 3513.2.6. Przyjęci do i zwolnienia z pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym ........ 3523.2.7. Bezrobotni według rodzaju działalności| ostatniego miejsca pracy
oraz oferty pracy ................................................................................................... 3523.2.8. Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności ............................. 3523.2.9. Szkolnictwo ponadgimnazjalne zawodowe według zawodów kształconych ....... 3523.2.10 Prasowe oferty pracy według zawodów i specjalności ......................................... 3533.3. Podstawowe cele ................................................................................................... 3533.3.1. Analiza wybranych cech rynku pracy – Bank Danych Regionalnych .................. 3543.3.2. Skupiska przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy ....................... 3543.3.3. Skupiska ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy w przekroju
ostatniego miejsca pracy i zawodów i specjalności .............................................. 3543.3.4. Skupiska prasowych ofert pracy ........................................................................... 3553.3.5. Generatory absolwentów szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowego .......... 3553.3.6. Generatory przewidywanych przez pracodawców zwolnień z pracy ................... 3563.3.7. Generatory bezrobotnych rejestrowanych w urzędach pracy w przekroju
ostatniego miejsca pracy i zawodów i specjalności .............................................. 3563.3.8. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające strukturze
przewidywanych przez pracodawców przyjęć i zwolnień z pracy ....................... 3573.3.8.1. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające
bezrobociu i ofertom pracy w przekroju zawodowo – kwalifikacyjnym ............. 357
7
3.3.8.2. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadająceszkolnictwu ponadgimnazjalnemu zawodowemu ................................................. 358
3.3.8.3. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające prasowym ofertom pracy ........................................................................................................ 358
3.3.8.4. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe ranking według Klasyfikacji zawodów i specjalności .................................................................... 358
3.3.8.5. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe ranking według Klasyfikacji Zawodów Kształconych ................................................................... 358
PRIORYTET 2 „WZMOCNIENIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONACH”DZIAŁANIE 2.1 „ROZWÓJ UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANY Z POTRZEBAMI REGIONALNEGO RYNKU PRACY I MOŻLIWOŚCI KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO W REGIONIE”
Europejski Fundusz Społeczny
14
Wstęp
Opracowanie prezentuje wyniki badań prowadzonych w ramach projektu badawczego pt.
Regionalne badanie rynku pracy finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu
Społecznego oraz z budżetu Państwa w ramach działania 2.1 Zintegrowanego Programu
Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Projekt realizowany był w okresie wrzesień 2005 r. –
grudzień 2007 r. na terenie województwa dolnośląskiego. Prace prowadzone w ramach
projektu obejmowały analizy wyników trzech fal badania panelowego przeprowadzonego na
reprezentatywnej próbie ok. 2 tysięcy przedsiębiorstw z terenu Dolnego Śląska oraz analizę
regionalnego rynku pracy prowadzoną w oparciu o dostępne dane statystyczne z lat 2004 –
2007. Badanie miało na celu wskazanie zróżnicowania przestrzennego i czasowego
regionalnego rynku pracy województwa dolnośląskiego.
W rozdziale pierwszym przedstawiono analizę regionalnego rynku pracy województwa
dolnośląskiego oraz dokonano diagnozy sytuacji na regionalnym rynku pracy w latach 2004 –
2007. Rozdział ten powstał w oparciu o dostępne dane statystyczne pochodzące ze źródeł
publicznych służb zatrudnienia w regionie oraz z Głównego Urzędu Statystycznego.
W rozdziale szczegółowo opisano potencjał społeczno – gospodarczy regionu. Wiele uwagi
poświecono uwarunkowaniom demograficznym, aktywności zawodowej ludności oraz
szkolnictwu ponadgimnazjalnemu w regionie. Analizy prowadzono zarówno na poziomie
całego województwa dolnośląskiego, jego czterech „naturalnych” podregionów:
wrocławskiego, miasta Wrocławia, legnickiego i jeleniogórsko – wałbrzyskiego, jak
i poszczególnych powiatów. Kolejnym problemem poruszanym w rozdziale była analiza
bezrobocia na regionalnym i lokalnych (powiatowych i w ramach podregionów) rynkach
pracy. W pracy przedstawiono strukturę bezrobocia w regionie, podregionach i powiatach
z uwzględnieniem cech demograficznych i zawodowych mieszkańców. Przedstawiono
również analizę ofert pracy rejestrowanych w powiatowych urzędach pracy regionu. Trzecim
zagadnieniem podjętym w rozdziale jest prezentacja regionu z punktu widzenia potencjału
działających na jego terenie podmiotów gospodarczych. Przedstawiono tu przede wszystkim
strukturę podmiotów gospodarczych w podregionach według kryterium formy prawnej oraz
dynamikę zmian liczby podmiotów w poszczególnych powiatach województwa w okresie
objętym badaniem, tj. w latach 2004 – 2007.
W rozdziale drugim, który poświęcony jest analizie zatrudnienia w powiatach
województwa dolnośląskiego, analizy prowadzone były w oparciu o wyniki badania
panelowego przedsiębiorców przeprowadzonego w ramach projektu badawczego pt.
Regionalne badanie rynku pracy finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu
Społecznego oraz z budżetu Państwa w ramach działania 2.1 Zintegrowanego Programu
15
Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Badania przeprowadzone zostały przez firmę Pentor
SA metodą wywiadu bezpośredniego przy użyciu kwestionariusza w ramach trzech fal:
pierwsza fala czerwiec – lipiec 2006 r., druga fala październik – grudzień 2006 r., trzecia fala
kwiecień – czerwiec 2007 r. Zasięgiem terytorialnym badanie obejmowało wszystkie powiaty
województwa dolnośląskiego. W badaniu udział wzięły przedsiębiorstwa zatrudniające
powyżej 9 osób. Przebadano panel 2013 respondentów (przedstawicieli kierownictwa)
zatrudnionych w wylosowanych przedsiębiorstwach. Badaniem objęto 26 powiatów, 3 miasta
wydzielone i 115 gmin. Zachowano przy tym reprezentatywność na poziomie województwa.
W rozdziale przedstawiono założenia ogólne badania przedsiębiorców, z podaniem struktury
badanej próby uwzględniającej m.in. takie cechy jak powiat, w którym funkcjonuje, wielkość
przedsiębiorstwa, sekcja działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności. Szczegółowa
analiza wyników badania ankietowego została podzielona na trzy obszary: wybrane aspekty
działalności ekonomicznej firm, politykę zatrudnienia oraz bilans zatrudnienia. W ramach
aspektów ekonomicznych analizowano pytania ankiety dotyczące m.in. ogólnej sytuacji
firmy, wykorzystania potencjału produkcyjnego, perspektyw rozwoju branży działalności
oraz zmian poziomu przychodów ze sprzedaży. Analizowano wyniki wszystkich trzech fal
badania panelowego z uwzględnieniem kryterium wielkości firmy, podziału terytorialnego
oraz sekcji działalności. W analizie polityki zatrudnienia w firmach przedstawiono strukturę
zatrudnionych w badanych firmach z uwzględnieniem płci i wykształcenia pracujących,
adekwatność zatrudnienia w stosunku do potrzeb firmy oraz wskazano główne przyczyny,
zdaniem respondentów ankiety, trudności w znalezieniu pracowników. Szczegółowo
omówiono zwolnienia i przyjęcia pracowników w poszczególnych powiatach województwa
w okresie objętym badaniem. Analizę prowadzono na poziomie przedsiębiorstwa. Ostatnim
punktem rozdziału jest analiza ruchu zatrudnienia w badanym okresie. Przedstawiono bilans
zatrudnienia zarówno na poziomie firm, jak i osób pracujących.
Rozdział trzeci poświęcono charakterystyce i analizie struktury zatrudnienia
w województwie dolnośląskim. W oparciu o wyniki analiz prowadzonych na podstawie
badania panelowego przedsiębiorców zaprezentowano trzy opracowania problemowe
zorientowane na ważkie aspekty regionalnego rynku pracy. Dla stwierdzenia zależności
między analizowanymi zmiennymi wykorzystano zaawansowane metody statystyczne, w tym
przede wszystkim narzędzia analizy danych jakościowych oraz metody wielowymiarowej
analizy porównawczej. Pierwsze opracowanie tematyczne dotyczy pożądanych w opiniach
pracodawców kompetencji pracowników określonych grup zawodowych. Przedstawiono
prezentowane w literaturze przedmiotu podejścia do zagadnienia kompetencji oraz
zaprezentowano wyniki badań odnosząc się do drugiej i trzeciej fali badania panelowego.
16
Na podstawie wypowiedzi i ocen pracodawców zaobserwowano pewne tendencje
i przybliżono stereotypy idealnych pracowników w opiniach menedżerów w poszczególnych
grupach zawodowych (na poziomie wielkich grup zawodowych). Charakterystyczne jest, że
pracodawcy przy ocenie istotności kompetencji we wszystkich grupach zaznaczali jako
najważniejsze niezbędne i pożądane kompetencje miękkie, a więc umiejętności
psychospołeczne. Drugie z prezentowanych opracowań tematycznych dotyczyło sytuacji
i perspektyw rozwoju zawodowego kobiet na rynku pracy województwa dolnośląskiego.
W opracowaniu przedstawiono zarówno wyniki badań ankietowych przedsiębiorców, jak
i odniesiono się do szerszych badań prowadzonych w ramach Europejskiej Bazy Gospodarstw
Domowych (ECHP). Ostatnim opracowaniem tematycznym jest bardzo interesująca próba
wykorzystania wielowymiarowej analizy porównawczej jako narzędzia oceny zróżnicowania
sytuacji powiatów województwa dolnośląskiego. Na podstawie wyników badań ankietowych
przedsiębiorców pokuszono się o zrobienie rankingu powiatów województwa dolnośląskiego
w oparciu o zaproponowany autorski miernik syntetyczny. Podjęto również próbę klasyfikacji
firm w poszczególnych powiatach wykorzystując do tego celu metodę Twosteps Cluster
Analysis.
Zaprezentowane w pierwszej części opracowania wnioski z badań są interesujące i można
wykorzystać je w prowadzeniu polityki gospodarczej, regionalnej, edukacyjnej, szkoleniowej
oraz w formułowaniu długoterminowych strategii rozwojowych w tych obszarach.
17
Rozdział 1. ANALIZA REGIONALNEGO RYNKU PRACY
WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO. Diagnoza sytuacji na
regionalnym rynku pracy w latach 2004-2007
1.1. Potencjał społeczno-gospodarczy regionu
1.1.1. Podział terytorialny
Według stanu na dzień 1 stycznia 2007 r. województwo dolnośląskie jest jednym z 16
województw Polski. W porównaniu z rokiem poprzednim liczba jednostek na wszystkich
poziomach podziału terytorialnego regionu nie zmieniła się.
Rys. 1.1. Podział terytorialny województwa dolnośląskiego. Stan w dniu 1 I 2007 r.
18
Województwo dolnośląskie, obejmując obszar 19947 km2, pod względem powierzchni
zajmuje 7 lokatę w kraju. Rysunek 1.1 prezentuje podział terytorialny województwa według
stanu na dzień 1 stycznia 2007 roku. W porównaniu z rokiem poprzednim w województwie
nie zaszły istotne zmiany w powierzchni jednostek terytorialnych. Natomiast w stosunku do
2005 roku powierzchnia województwa zmniejszyła się o 1 km2. Podział terytorialny
województwa dolnośląskiego obejmuje: 4 podregiony, 26 powiatów, 3 miasta na prawach
powiatu, 169 gmin.
1.1.2. Uwarunkowania demograficzne
1.1.2.1. Struktura ludności według miejsca zamieszkania
Województwo dolnośląskie pod względem liczby ludności zajmuje 5 lokatę w kraju.
Na koniec 2006 r. na terytorium województwa mieszkało 2882,3 tys. osób, tj. 7,6% ogółu
ludności kraju. W tabeli 1.1 przedstawiono stan liczby ludności oraz jej zmiany
w województwie i podregionach w latach 2004-2006.
Tabela 1.1. Ludność według podregionów i miejsca zamieszkania w latach 2004-2006
WyszczególnienieLudność (stan na dzień 31 XII) Dynamika2004 2005 2006 2005 2006
Podregion m. Wrocławogółem 636268 635932 634630 99,9 99,7
Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005, 2006. Wrocław: Urząd Statystyczny. Ludność.Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS. Obliczenia własne.
W 2006 roku w stosunku do 2004 roku liczba ludności województwa zmniejszyła się
o 10738 osób, czyli o 0,4%. Spośród 4 podregionów województwa jedynie w podregionie
wrocławski odnotowano wzrost liczby ludności o 4987 osób, czyli o 1,1%. Wzrost ten
wynikał ze wzrostu liczby ludności wiejskiej tego podregionu (o 5335 osób, tj. o 2,0%).
Spadki liczby ludności obserwowano w miastach regionu i podregionów (o 0,2–0,7 %).
19
Gęs tość zaludnienia i wskaźnik urbanizacji w podregionach województwa dolnoś ląskiego w 2006 roku
0
500
1000
1500
2000
2500
Wojew ództw odolnośląskie
Podregionjeleniogórsko-
w ałbrzyski
Podregionlegnicki
Podregionw rocław ski
Podregion m.Wrocław
w o
soba
ch n
a km
2
0
20
40
60
80
100
120
%
gęstość zaludnienia w skaźnik urbanizacji
Rys. 1.2. Gęstość zaludnienia i wskaźnik urbanizacji w podregionach województwadolnośląskiego w 2006 roku.
Źródło: Obliczenia własne na podstawie Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.
Gęstość zaludnienia w województwie jest wysoka – na 1 km2 przypadało 144 osoby
(co daje 3 lokatę w kraju). W miastach mieszkało 70,9% ludności regionu (jest to najwyższy
wskaźnik po województwie śląskim). W 2006 r. najniższą gęstością zaludnienia (86 osób na
km2) i najniższym wskaźnikiem urbanizacji (39,5%) charakteryzował się podregion
wrocławski. Natomiast w podregionie m. Wrocław na 1 km 2 przypadało 2166 osób (por. rys.
1.2).
1.1.2.2. Struktura ludności według płci i wieku
Struktura ludności województwa została scharakteryzowana za pomocą piramid
według płci i wieku. Rysunek 1.3 przedstawia piramidy w 2006 roku dla całego regionu oraz
z uwzględnieniem podziału miasta-wieś. Cechą charakterystyczną dla obrazowanych struktur
była w całym regionie najliczniejsza grupa wieku 20-24 lat licząca 250,1 tys. osób, a kolejną
co do liczebności była grupa wiekowa 50-54 lata (252,0 tys. osób). Liczne grupy wieku 45-49
i 50-54 lata obejmują osoby urodzone w okresie powojennego wyżu demograficznego,
natomiast osoby w wieku 20-24 i 25-29 lat to roczniki osób urodzonych w okresie echa
powojennego wyżu.
W miastach regionu dominowały osoby w wieku 50-54 lata (184,3 tys. osób),
natomiast na wsiach najliczniejszą grupę wiekową tworzyły osoby w wieku 20-24 lata
(75,0 tys. osób).
20
Charakterystyczne są również „wyrwy” dotyczące grupy wiekowej 60-64 lata
(roczniki urodzone w czasie II wojny światowej) oraz 35-39 lat (roczniki z niżu
demograficznego). Uwagę zwraca również wąska podstawa piramid, czyli mało liczna grupa
dzieci w wieku 0-4 lata.
Kobiety stanowiły prawie 52,0% ogółu ludności województwa, a na 100 mężczyzn
przypadało ich 108. Wyraźna nadwyżka kobiet nad mężczyznami występowała w miastach
regionu, gdzie na 100 mężczyzn przypadało 111 kobiet, a ich udział w ogóle ludności
miejskiej wynosił 52,7%. Na wsiach regionu proporcje płci były raczej zachowane
(współczynnik feminizacji wynosił 102, a udział kobiet 50,4%).
Proporcje płci nie były zachowane zwłaszcza w grupach wiekowych 60 lat i więcej,
gdzie zdecydowanie przeważały kobiety nad mężczyznami. Taka sytuacja występowała bez
względu na miejsce zamieszkania. W całym regionie obserwuje się przewagę kobiet nad
mężczyznami w grupach wiekowych 55-59 lat i kolejnych (w grupach tych wskaźniki
feminizacji przekraczają wartość przeciętną populacji), podczas gdy w miastach taka
przewaga pojawia się już w grupie 50-54 lata i kolejnych, a na wsiach dopiero w grupie 60-64
lata i kolejnych. Charakterystyczna sytuacja pojawiła się w miastach regionu, gdzie wyraźna
nadwyżka kobiet nad mężczyznami występowała w grupach wiekowych 45-49 i 50-54 lata,
podczas gdy na wsiach regionu w tych grupach wiekowych przeważali mężczyźni.
Rysunek 1.4 przedstawia piramidy według płci i wieku dla podregionów
województwa. W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim i legnickim obserwuje się wyraźną
dominację grup wiekowych 50-54 lata oraz 20-24 lata, natomiast w podregionie wrocławskim
i m. Wrocław dominują osoby w wieku 20-24 i 25-29 lat.
W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim występuje nadwyżka kobiet nad
mężczyznami w grupach wiekowych od 45 roku życia, jest znacząca przewaga
w grupach wiekowych 55-59 lat i kolejnych. W podregionie legnickim nadwyżka kobiet
występuje w grupach wiekowych od 40 roku życia, a znacząca – od 50 roku życia.
W podregionie wrocławskim liczebna przewaga kobiet pojawia się w grupach od 55 roku
życia, a znacząca jest to przewagą od 60 roku życia. W podregionie m. Wrocław nadwyżka
kobiet pojawia się w grupie wiekowej od 40 roku życia, przy czym znacząca jest w grupie
wiekowej 50-54 lata i kolejnych. Nadwyżka obserwowana jest również w grupach
wiekowych 20-24 i 25-29 lat, co jest wynikiem napływu migracyjnego osób podejmujących
Ludność w miastach województwa dolnośląskiego według płci i wieku w 2006 r.
mężczyźni kobiety
-40000 -20000 0 20000 40000osoby
0-4 lat
10-14
20-24
30-34
40-44
50-54
60-64
70-74
80-84
wie
k w
lata
ch
Ludność na wsiach województwa dolnośląskiego według płci i wieku w 2006 r.
mężczyźni kobiety
Rys. 1.3. Ludność według płci, wieku i miejsca zamieszkania w woj. dolnośląskim w 2006 r.Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.
mężczyźni kobiety
mężczyźni kobiety
mężczyźni kobiety
22
-60000 -40000 -20000 0 20000 40000 60000osoby
0-4 lat
10-14
20-24
30-34
40-44
50-54
60-64
70-74
80-84
wiek
w la
tach
Ludność w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim według płci i wieku w 2006 r.
mężczyźni kobiety
-30000 -20000 -10000 0 10000 20000 30000osoby
0-4 lat
10-14
20-24
30-34
40-44
50-54
60-64
70-74
80-84
wiek
w la
tach
Ludność w podregionie legnickim według płci i wieku w 2006 r.
mężczyźni kobiety
-20000 -10000 0 10000 20000osoby
0-4 lat
10-14
20-24
30-34
40-44
50-54
60-64
70-74
80-84
wiek
w la
tach
Ludność w podregionie wrocławskim według płci i wieku w 2006 r.
Ludność w podregionie m. Wrocław według płci i wieku w 2006 r.
mężczyźni kobiety
Rys. 1.4. Ludność według płci, wieku i miejsca w podregionach województwa w 2006 r.Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.Obliczenia własne.
Badanie rynku pracy regionu wymagało uwzględnienia w analizie struktury ludności
według ekonomicznych grup wieku, tj. trzech grup: wieku przedprodukcyjnego (0-17 lat),
produkcyjnego (18-59 lat - kobiety i 18-64 lata – mężczyźni) oraz poprodukcyjnego (60 lat
i więcej – kobiety i 65 lat i więcej – mężczyźni). Uwzględniono podział ludności w wieku
produkcyjnym na dwie grupy: ludność w wieku mobilnym (18-44 lata) i ludność w wieku
niemobilnym (45-59 lat – kobiety i 45-64 lata – mężczyźni). W strukturze ludności według
wyżej wymienionych grup ekonomicznych zasadnicze znaczenie ma grupa ludności w wieku
produkcyjnym, ponieważ tworzy tzw. potencjalne zasoby pracy oraz grupa ludności w wieku
przedprodukcyjnym, którą należy traktować jako źródło przyszłych zasobów pracy. W tabeli
1.2 przedstawiono liczbę ludności według ekonomicznych grup wieku oraz jej dynamikę
w województwie i podregionach w latach 2004-2006. Na rysunku 1.5 przedstawiono strukturę
ludności według ekonomicznych grup wieku w podregionach województwa dolnośląskiego
w 2006 roku. Uwzględniono podział ludności w wieku produkcyjnym na dwie grupy: ludność
w wieku mobilnym (18-44 lata) i ludność w wieku niemobilnym (45-59 lat – kobiety i 45-64
lata – mężczyźni).
mężczyźni kobiety
mężczyźni kobiety
mężczyźni kobiety
mężczyźni kobiety
23
Tabela 1.2. Ludność według podregionów i ekonomicznych grup wieku w latach 2004-2006
WyszczególnienieLudność (stan na dzień 31 XII) Dynamika
2004 2006 2006 2005 2006w osobach rok 2004 =100
Województwo dolnośląskiew wieku przedprodukcyjnym 563453 546461 531839 97,0 94,4
Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005,2006. Wrocław: Urząd Statystyczny. Ludność.Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS. Obliczenia własne.
Struktura ludności w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim według ekonomicznych grup wieku w 2006 r.
Źródło: Obliczenia własne na podstawie Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005,2006.Wrocław: Urząd Statystyczny. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r.Warszawa: GUS.
27
W badanym okresie 2004-2006 w regionie i podregionach obserwuje się spadek
wartości ogólnych wskaźników obciążenia demograficznego ludności (tj. obciążenia ludności
w wieku produkcyjnym przez ludność w wieku nieprodukcyjnym), a także wskaźników
obciążenia ludnością w wieku przedprodukcyjnym (por tab. 1.3). O ile w przypadku ogólnych
wskaźników obciążenia można takie zmiany interpretować jako korzystne, to w przypadku
wskaźników obciążeń przez ludność młodą taka zmiana jest niekorzystna i jest wyrazem
zmniejszania się populacji osób młodych. Obserwowany również wzrost wartości
wskaźników obciążeń ludnością w wieku poprodukcyjnym należy traktować jako
niekorzystny, co świadczy o wzroście populacji osób starszych.
W 2006 roku w województwie na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadały 52
osoby w wieku nieprodukcyjnym (tabela 1.3). Sytuacja w tym względzie była nieco lepsza
niż w całej Polsce, bowiem wskaźnik dotyczący kraju wynosił 56. Najwyższą wartość wskaź-
nika obserwuje się w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim oraz podregionie wrocławskim
(odpowiednio 54 i 53 osoby w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym).
Niekorzystne jest obciążenie przez ludność w wieku poprodukcyjnym występujące
w podregionie m. Wrocław oraz podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim (odpowiednio 27 i
25 osób w wieku poprodukcyjnym przypada na 100 osób w wieku produkcyjnym). Wskaźnik
obciążenia ludnością młodą (czyli w wieku przedprodukcyjnym) w podregionie m. Wrocław
(22 osoby) jest najniższy wśród podregionów i mniejszy niż w całym województwie.
Wyższe wartości wskaźników obciążenia przez ludność w wieku przedprodukcyjnym
obserwowano na wsiach niż w miastach regionu i podregionów. Wynika to z mniejszego
udziału osób w wieku produkcyjnym oraz większego udziału osób w wieku przedpro-
dukcyjnym na terenach wiejskich niż miejskich.
Na rysunku 1.7 przedstawiono wskaźniki obciążenia ludności w wieku produkcyjnym
przez ludność w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym w powiatach województwa
dolnośląskiego na koniec 2006 roku. Wartości wskaźników potwierdzają zaobserwowane
zmiany w strukturze ludności powiatów. Korzystną sytuację w obciążeniu ludności w wieku
produkcyjnym przez ludność w wieku przedprodukcyjnym można wskazać wtedy, gdy
wysoka wartość wskaźnika wynika przede wszystkim z wysokiego udziału ludności w wieku
przedprodukcyjnym.
Tylko w 2 powiatach (jeleniogórskim – ziemskim oraz złotoryjskim) z 16 powiatów
podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego wskaźnik obciążenia przez ludność w wieku nie-
produkcyjnym nie przekroczył 52%, czyli średniej wojewódzkiej. Najwyższe wartości tego
wskaźnika odnotowano na koniec 2006 roku w powiatach: strzelińskim, dzierżoniowskim,
kamiennogórskim, lwóweckim i ząbkowickim (55). W powiatach tego podregionu wartości
28
Wskaźnik obiążenia ludności w wieku produkcyjnym przez ludność w wieku przedprodukcyjnymi poprodukcyjnym w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim w 2006 r.
32
28
30
24
28
31
28
31
32
31
29
26
30
30
30
22
27
22
28
23
25
26
23
23
25
24
28
25
23
21
0 10 20 30 40 50 60
bolesławiecki
dzierżoniowski
jaworski
jeleniogórski - grodzki
jeleniogórski - ziemski
kamiennogórski
kłodzki
lubański
lwówecki
strzeliński
świdnicki
wałbrzyski
ząbkowicki
zgorzelecki
złotoryjski
%przedprodukcyjnym poprodukcyjnym
Wskaźnik obiążenia ludności w wieku produkcyjnym przez ludność w wieku przedprodukcyjnymi poprodukcyjnym w podregionie legnickim w 2006 r.
29
37
27
31
29
35
31
16
22
23
22
19
18
25
0 10 20 30 40 50 60 70
głogowski
górowski
legnicki - grodzki
legnicki - ziemski
lubiński
polkowicki
wołowski
%przedprodukcyjnym poprodukcyjnym
Wskaźnik obiążenia ludności w wieku produkcyjnym przez ludność w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym w podregionie wrocławskim i m. Wrocław w 2006 r.
35
32
30
32
32
32
22
21
21
20
22
20
20
27
0 10 20 30 40 50 60
milicki
oleśnicki
oławski
średzki
trzebnicki
wrocławski - ziemski
wrocławski - grodzki
%przedprodukcyjnym poprodukcyjnym
Rys. 1.7.Wskaźniki obciążenia ekonomicznego w powiatach województwa dolnośląskiegow 2006 roku
Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.
32
28
30
24
28
31
28
31
32
31
29
26
30
30
30
22
27
22
28
23
25
26
23
23
25
24
28
25
23
21
przedprodukcyjnym poprodukcyjnym
29
37
27
31
29
35
31
16
22
23
22
19
18
25
przedprodukcyjnym poprodukcyjnym
35
32
30
32
32
32
22
21
21
20
22
20
20
27
przedprodukcyjnym poprodukcyjnym
29
wskaźnika obciążenia ludnością w wieku przedprodukcyjnym wahały się w granicach od 28
do 32. Najniższe wartości wystąpiły w powiecie jeleniogórskim – grodzkim (24) oraz
wałbrzyskim (26). Większe zróżnicowanie występowało w wartościach wskaźnika obciążenia
ludnością w wieku poprodukcyjnym (od 21 w powiecie złotoryjskim do 28 w powiecie
jeleniogórskim – grodzkim i wałbrzyskim).
W 6 powiatach podregionu legnickiego wartości wskaźnika obciążenia były mocniej
zróżnicowane, co wynika ze zróżnicowanych struktur ludności powiatów. Korzystna sytuacja
występowała w powiecie głogowskim, gdzie na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało
46 osób w wieku nieprodukcyjnym oraz w powiecie lubińskim, gdzie wskaźnik osiągnął
wartość 47. Wyraźnie niekorzystna sytuacja w tym względzie występowała w powiecie
górowskim, gdzie 59 osób w wieku nieprodukcyjnym przypadało na 100 osób w wieku
produkcyjnym. Była to najwyższa wartość wskaźnika wśród powiatów całego województwa
dolnośląskiego. W powiatach tego podregionu wyraźnie były zróżnicowane wartości
wskaźnika obciążenia przez ludność w wieku przedprodukcyjnym (wahały się od 27
w powiecie legnickim - grodzkim do 37 w powiecie górowskim). Mocno zróżnicowane były
również wartości wskaźnika obciążenia przez ludność w wieku poprodukcyjnym (wahały się
od 16 w powiecie głogowskim do 25 w powiecie wołowskim).
W powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław jedynie 2 powiaty uzyskały
wartości wskaźnika obciążenia ekonomicznego nie przekraczające 52% (średniej
wojewódzkiej). Były to powiaty oławski i wrocławski – grodzki, gdzie na 100 osób w wieku
produkcyjnym przypadało odpowiednio 49 i 50 osób w wieku nieprodukcyjnym. W powiecie
wrocławskim – grodzkim odnotowano najniższą wartość wskaźnika obciążenia przez ludność
w wieku przedprodukcyjnym (22) oraz najwyższą wartość wskaźnika obciążenia przez
ludność w wieku poprodukcyjnym (27).
1.1.3. Pracujący w regionie i aktywność zawodowa ludności
Liczba pracujących obejmuje zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze pracy,
w podmiotach gospodarczych zatrudniających powyżej 9 osób, nie uwzględnia się rolników
indywidualnych. W województwie dolnośląskim w 2006 roku pracowało 629,4 tys. osób (por.
tabela 1.4). W stosunku do roku poprzedniego liczba pracujących wzrosła o 22,1 tys. osób,
czyli o 3,6%. We wszystkim podregionach województwa dolnośląskiego zaobserwowano
wzrost liczby pracujących, a największy wzrost (o 9,7%) odnotowano w podregionie
wrocławskim.
Największe zmiany w liczbie pracujących obserwowano w usługach rynkowych
(wzrost o 6,2% w skali regionu), przy czym największy wzrost odnotowano w podregionie
30
m. Wrocław (o 9,5%). Liczba pracujących w przemyśle i budownictwie wzrosła
w województwie o 4,1%, w podregionie wrocławskim notowano największy wzrost
w stosunku do roku poprzedniego o 19,1%. W całym województwie wystąpił spadek
liczebności pracujących w rolnictwie (o 0,2%), o największym nasileniu w podregionie
m. Wrocław (spadek o 9,4%). W grupie pracujących w usługach pozarynkowych nie
obserwowano istotnych zmian w roku 2006 w stosunku do 2005.
Tabela 1.4. Liczba pracujących (w osobach) według rodzajów działalności i podregionów województwadolnośląskiego w latach 2004-2006.
Źródło: Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 2004, IV kwartał 2005. Wrocław: UrządStatystyczny. Aktywność ekonomiczna ludności Polski, IV kwartał 2006, I kwartał 2007, II kwartał 2007.Warszawa: GUS, 2007. Aktywność ekonomiczna ludności w województwie dolnośląskim w II kwartale 2007.Wrocław: Urząd Statystyczny.
Wskaźnik zatrudnienia będący udziałem pracujących w ogóle ludności w wieku 15 lat
i więcej dla województwa był niższy niż dla kraju. Jednakże zmniejszała się w czasie
różnica wartości wskaźnika zatrudnienia Polski i województwa dolnośląskiego (z 4,6 punktu
procentowego w I kwartale 2004 do 1,4 punktu procentowego w II kwartale 2007 roku). W II
kwartale 2007 r. wskaźnik ten był najwyższy i wyniósł 46,8% i był wyższy o 2,1 punktu
procentowego w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego. Na tle całego
kraju, gdzie w II kwartale 2007 w stosunku do II kwartału 2004 roku nastąpił spadek wartości
wskaźnika aktywności zawodowej o 0,9 punktu procentowego oraz wzrost o 4,2 punktu
procentowego wskaźnika zatrudnienia, wzrost wartości tych wskaźników w województwie
34
(odpowiednio o 0,1 i 7,5 punktów procentowych) świadczy o poprawie sytuacji na
regionalnym rynku pracy.
1.1.4. Edukacja zawodowa w regionie - szkolnictwo ponadgimnazjalne według typów
szkół, kierunków kształcenia
Dolny Śląsk to region ludzi młodych, bowiem co czwarta osoba uczy się lub studiuje.
Pod tym względem województwo zajmuje jedno z pierwszych miejsc w kraju. Ludność
młoda, tj. w wieku do 24 lata liczyła w województwie 865,0 tys. osób, co stanowiło 30,0%
ogółu ludności województwa. Przy czym 2/3 ludności tej grupy wiekowej mieszkało
w miastach regionu. W tabeli 1.7 przedstawiono liczbę i strukturę ludności w edukacyjnych
grupach wieku w podregionach województwa dolnośląskiego w latach 2004-2006.
Tabela 1.7. Liczba i struktura ludności według edukacyjnych grup wieku w podregionach województwadolnośląskiego w latach 2004-2006
Lata
Ludność w edukacyjnych grupach wieku Struktura ludnościogółem,
0-24 lataw tym w wieku w wieku
16-18 lat 19-24 lat 16-18 lat 19-24 latw osobach w % ogółu
Powiat m. Wrocław2004 180488 22937 73697 12,7 40,82005 173352 21646 69559 12,5 40,12006 166670 20885 65169 12,5 39,1
Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005,2006. Wrocław: Urząd Statystyczny. Ludność.Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.
W badanym okresie obserwowano zmniejszanie się populacji osób młodych
w województwie i podregionach. Największe zmiany bezwzględne populacji osób młodych
dotyczyły podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego (spadek o 23,9 tys. osób), podczas gdy
w całym województwie był to spadek o 51,7 tys. osób. Z kolei największe zmiany względne
dotyczyły podregionu m. Wrocław (spadek o 7,7%), podczas gdy w regionie był to spadek
o 5,6%. Również największe zmiany względne obserwowano w podregionie m. Wrocław
35
w grupie osób w wieku 16-18 lat i 19-24 lata (odpowiednio spadek o 8,9% i 11,6%),
a w całym regionie były to spadki o 7,2% i 5,1%.
W 2006 roku blisko połowę (47,5%) osób młodych, tj. w wieku od 0 do 24 lat,
stanowiły osoby w wieku 16-24 lata, a więc głównie pobierające naukę w szkołach
ponadgimnazjalnych, policealnych i wyższych lub podejmujące pierwszą pracę. W wieku 19-
24 lata było w województwie dolnośląskim 33,9% ogółu ludności młodej. W podregionie m.
Wrocław odsetek ten był jeszcze wyższy i wynosił 39,1%. Osoby w wieku 16-18 lat
stanowiły 13,6% ludności młodej, przy czym w podregionie m. Wrocław udział ten był
najmniejszy i wynosił 12,5%.
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski dominował wśród podregionów pod względem
udziału osób młodych (45,7% ogółu ludności młodej całego województwa), drugi
w kolejności był podregion m. Wrocław (19,8% ogółu ludności młodej całego województwa).
Charakterystyczne było również, że ponad połowa osób w wieku do 24 lat województwa
dolnośląskiego mieszkała na terenach wiejskich w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim,
a prawie co trzecia osoba – na terenach wiejskich w podregionie wrocławskim.
Potencjałem w województwie są osoby młode, które kształcą się w szkołach
ponadgimnazjalnych, policealnych i szkołach wyższych regionu. W tabeli 1.8 przedstawiono
liczbę i strukturę uczniów szkół ponadgimnazjalnych w latach szkolnych od 2004/2005 do
2006/2007 z uwzględnieniem typów szkół. Badany przedział czasowy był okresem zmian
dokonujących się w polskich szkołach, które są konsekwencją zarówno reformy edukacyjnej
(powstawanie nowych klas szkół ponadgimnazjalnych oraz wygaszania szkół
ponadpodstawowych), jak i samorządowej, a także przebiegu procesów demograficznych.
W ciągu ostatnich kilku lat zmieniała się zarówno liczba, jak i struktura szkół, a także liczba
uczniów i absolwentów odpowiednich szkół na różnych poziomach nauki.
Konsekwencją spadku liczby ludności w wieku szkolnym, była coraz to mniejsza
liczba uczniów poszczególnych szczebli edukacji. W roku szkolnym 2006/2007
w województwie dolnośląskim liczba uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych oraz
ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych łącznie ze szkołami specjalnymi i dla dorosłych
wynosiła 440,6 tys. osób, co stanowiło 15,3% ludności województwa (w roku szkolnym
1999/2000 uczący się stanowili 19,5% ludności) – por. Edukacja w województwie
dolnośląskim w latach szkolnych 2005/2006 i 2006/2007. Wrocław: Urząd Statystyczny, maj
2007, s. 25.
W roku szkolnym 2006/2007 w porównaniu z rokiem poprzednim o 18,2%
zmniejszyła się liczba uczniów szkół ponadgimnazjalnych. W zasadniczych szkołach
zawodowych był to spadek o 2,4%, łącznie w liceach ogólnokształcących i liceach
36
profilowanych o 6,2% (przy czym w liceach ogólnokształcących był to spadek o 2,0%,
a w liceach profilowanych o 16,7%), w szkołach policealnych – spadek o 84,3%, a jedynie
w technikach odnotowano wzrost liczby uczniów o 4,2%.
Największe zmiany względne liczby uczniów odnotowano w podregionie
m. Wrocław, gdzie o 28,4% zmniejszyła się łączna liczba uczniów szkół
ponadgimnazjalnych, o 11,1% zmniejszyła się liczba uczniów zasadniczych szkół
zawodowych, a liczba uczniów techników wzrosła o 19,2%. Jedynie w podregionie
jeleniogórsko-wałbrzyskim wzrosła liczba uczniów kształcących się w zasadniczych szkołach
zawodowych (o 1,3%), w podregionie wrocławskim zmniejszyła się liczba uczniów
kształcących się w technikach (o 1,2%).
Tabela 1.8. Liczba i struktura uczniów szkół ponadgimnazjalnych według podregionów i typów szkół w rokuszkolnym 2005/2006
Lata szkolneUczniowie w szkolnictwie ponadgimnazjalnym
1 – W liceach ogólnokształcących i profilowanych. 2 – Z technikami uzupełniającymi. 3 – W roku szkolnym2006/2007 tylko policealne.Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005. Wrocław: Urząd Statystyczny. Edukacja w województwie dolnośląskim w latach szkolnych 2005/2006 i 2006/2007. Wrocław: Urząd Statystyczny, maj 2007. Obliczenia własne.
W roku szkolnym 2006/2007 w szkołach ponadgimnazjalnych i policealnych
kształciło się 118,4 tys. uczniów, z czego 68,7 tys. uczniów (58,0%) wybrało naukę w liceach
ogólnokształcących i profilowanych. Jednakże ten typ szkół nie jest formą kształcenia
zawodowego. W podregionach województwa dominowali uczniowie szkół ogólnokształ-
cących, stanowiąc ponad połowę populacji uczących się w szkołach ponadgimnazjalnych.
W podregionie m. Wrocław 8 na 10 uczniów uczyło się w liceum ogólnokształcącym lub
profilowanym.
37
W szkołach zasadniczych zawodowych oraz technikach kształcenie zawodowe
pobierało odpowiednio 16,6 tys. i 28,9 tys. uczniów. Uczniowie techników stanowili drugą co
do wielkości grupę uczniów szkół ponadgimnazjalnych w województwie i podregionach
(z wyjątkiem podregionu m. Wrocław). Istotną formą kształcenia zawodowego stanowią
szkoły policealne i pomaturalne. O ile w roku szkolnym 2005/2006 w stosunku do roku
poprzedniego zwiększyła się zarówno liczba szkół, jak i uczniów (w 417 szkołach
kontynuowało naukę 26,8 tys. osób, tj. o 1,1% więcej niż w roku poprzednim), to
w następnym roku odnotowano znaczący spadek liczby uczniów tego typu do poziomu
4,2 tys. osób.
W roku szkolnym 2006/2007 zaprzestały prowadzenia działalności szkoły średnie
zawodowe ponadpodstawowe dla młodzieży. W roku poprzednim było ich 11 i uczęszczało
do nich 997 uczniów. Jedynie w technikach liczba uczniów nie odznaczała się tendencją
spadkową. Nierówne tempo spadku liczby uczniów w poszczególnych typach szkół
spowodowało niewielkie zmiany w strukturze procentowej uczniów według typu szkół, m.in.
zmniejszył się odsetek uczniów liceów profilowanych.
Na rysunku 1.9 przedstawiono strukturę uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych
oraz policealnych w powiatach województwa dolnośląskiego w roku szkolnym 2006/2007.
Struktura ta jest odzwierciedleniem reformy oświaty oraz polityki edukacyjnej miast i gmin
regionu. W roku szkolnym 2005/2006 w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim oraz
podregionie legnickim kształceniem zawodowym (w szkołach zasadniczych zawodowych,
technikach oraz policealnych) objętych było 53-54% uczniów szkół ponadgimnazjalnych
i policealnych. Z powiatów podregionu wrocławskiego jedynie w powiecie milickim
i oleśnickim odsetek uczniów objętych kształceniem zawodowym wynosił ponad 50%,
a powiat wrocławski – grodzki cechował się najmniejszym spośród wszystkich powiatów
regionu odsetkiem uczniów (42%) kształcących się w celu uzyskania zawodu.
W roku szkolnym 2006/2007 w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim kształceniem
zawodowym, tj. w szkołach zawodowych, technikach, technikach uzupełniających oraz
policealnych, objętych było 48,9% ogółu uczniów szkół ponadgimnazjalnych i policealnych.
Jedynie w powiecie bolesławieckim, jeleniogórskim – grodzkim, strzelińskim i zgorzeleckim
kształcenie to dotyczyło około 60% uczniów (odpowiednio 61, 59, 63, 57%). Natomiast
w powiecie jeleniogórskim – ziemski, dzierżoniowskim i kłodzkim kształceniem zawodowym
objętych było najmniej uczniów, odpowiednio 27, 41 i 42% ogółu uczniów szkół
ponadgimnazjalnych i policealnych.
38
Struktura uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych i policealnych w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego
Rys. 1.9. Struktura uczniów szkół ponadgimnazjalnych i policealnych w powiatach województwadolnośląskiego w roku szkolnym 2006/2007
Źródło: Obliczenia własne na podstawie Edukacja w województwie dolnośląskim w latach szkolnych 2005/2006i 2006/2007. Wrocław: Urząd Statystyczny, maj 2007.
a – Stan na dzień 30 VI. Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne.
W 2005 roku w stosunku do roku 2004 największe zmiany odnotowano w tych
samych podregionach, jednakże w mniejszej skali (spadki odpowiednio o 11,7%, 11,2% oraz
11,2%). Podczas gdy w 2004 roku w stosunku do poprzedniego największy spadek dotyczył
tylko podregionu legnickiego (o 11,7%). W 2006 roku w stosunku do 2004 największe
zmiany odnotowano w podregionie wrocławskim (spadek liczby bezrobotnych o 71,7 tys.
osób, czyli o 35,4%) oraz podregionie m. Wrocław (spadek o 34,3%). Podczas gdy od
grudnia 2004 do grudnia 2005 liczba zarejestrowanych bezrobotnych zmniejszyła się o 23,8
tys. osób, czyli 9,2%. Wówczas największy spadek dotyczył podregionu wrocławskiego
i m. Wrocław (odpowiednio o 11,7% i 11,2%).
Liczba bezrobotnych w podregionach województwa dolnośląskiegow kwartałach lat 2004-2007
0
50 000
100 000
150 000
200 000
250 000
300 000
I kw . II kw . III kw . IV kw . I kw . II kw . III kw . IV kw . I kw . II kw . III kw . IV kw . I kw . II kw .
2004 2005 2006 2007
osob
y
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski Podregion legnickiPodregion wrocławski Podregion m. Wrocław
Rys. 1.10. Liczba bezrobotnych w podregionach województwa dolnośląskiego w kwartałach lat 2004-2007Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
45
Na rysunku 1.11 przedstawiono zmiany względne liczby bezrobotnych w regionie
i podregionach zaobserwowane w badanym okresie w stosunku okresu poprzedniego, a na
rysunku 1.12 przedstawiono zmiany względne bezrobocia rejestrowanego w powiatach
województwa w latach 2005-2007.
W badanym okresie obserwowano coraz szybsze tempo zmniejszania się rozmiarów
bezrobocia rejestrowanego w regionie, podregionach oraz powiatach.
Zmiany liczby bezrobotnych w latach 2004-2006 roku (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
Województwo dolnośląskie
Podregion jeleniogórsko-
wałbrzyskiPodregion legnicki
Podregion m. Wrocław
Podregion wrocławski-30,0
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
%
2004 2005 2006
Rys. 1.11. Zmiany liczby bezrobotnych (w %) w podregionach województwa dolnośląskiego w latach 2004-2006
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
W końcu II kwartału 2007 roku w stosunku do analogicznego okresu roku
poprzedniego liczba bezrobotnych we wszystkich powiatach województwa zmalała. W całym
województwie liczba pozostających bez pracy zmniejszyła się o 30,2%. W 14 powiatach
spadek liczby bezrobotnych był większy niż przeciętnie w regionie, a największe zmiany
względne zaobserwowano w powiatach: legnickim - grodzkim (spadek o 44,9%),
wrocławskim - ziemskim (spadek o 44,5%) i oławskim (spadek o 38,7%). Z kolei najmniejsze
spadki w liczbie bezrobotnych odnotowano w powiatach: lwóweckim (o 20,3%), milickim
(o 19,7%) i złotoryjskim (o 18,4%).
W końcu 2006 roku w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego liczba
zarejestrowanych bezrobotnych we wszystkich powiatach zmalała. W 13 powiatach były to
zmiany większe niż przeciętnie w całym województwie, gdzie obserwowano spadek o 20,5%.
Województwo dolnośląskie
Podregion jeleniogórsko-
wałbrzyskiPodregion legnicki
Podregion m. Wrocław
Podregion wrocławski
2004 2005 2006
46
Zmiany liczby bezrobotnych w powiatach woj. dolnosląskiego w II kwartale 2007 r. (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
-50,0
-45,0
-40,0
-35,0
-30,0
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0L
eg
nic
ki
- g
rod
zki
Wro
cła
wski
- zi
em
ski
Oła
wski
Leg
nic
ki
- zi
em
ski
Ząb
ko
wic
ki
Trz
eb
nic
ki
Śre
dzk
i
Wro
cła
wski
- g
rod
zki
Zg
orz
ele
cki
Lu
biń
ski
Gło
go
wski
Św
idn
icki
Gó
row
ski
Wałb
rzyski
Po
lko
wic
ki
Ka
mie
nn
og
órs
ki
Oleśn
icki
Jele
nio
gó
rski
- g
rod
zki
Bo
lesła
wie
cki
Lu
bań
ski
Jele
nio
gó
rski
- zi
em
ski
Jaw
ors
ki
Wo
łow
ski
Kło
dzk
i
Dzi
erż
on
iow
ski
Str
zeliń
ski
Lw
ów
ecki
Mil
icki
Zło
tory
jsk
i
%
Zmiany liczby bezrobotnych w powiatach woj. dolnosląskiego w 2006 r. (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
-40,0
-35,0
-30,0
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
Wro
cła
wski -
ziem
ski
Oła
wski
Lu
biń
ski
Leg
nic
ki -
gro
dzk
i
Wro
cła
wski -
gro
dzk
i
Zg
orz
ele
cki
Bo
lesła
wie
cki
Leg
nic
ki -
ziem
ski
Oleśn
icki
Milic
ki
Trz
eb
nic
ki
Śre
dzk
i
Gło
go
wski
Po
lko
wic
ki
Jaw
ors
ki
Wo
łow
ski
Kam
ien
no
gó
rski
Św
idn
icki
Kło
dzk
i
Zło
tory
jski
Str
zeliń
ski
Ząb
ko
wic
ki
Wałb
rzyski
Dzi
erż
on
iow
ski
Lu
bań
ski
Jele
nio
gó
rski -
gro
dzk
i
Gó
row
ski
Jele
nio
gó
rski -
ziem
ski
Lw
ów
ecki
%
Zmiany liczby bezrobotnych w powiatach woj. dolnosląskiego w 2005 r. (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
Lu
biń
ski
Jele
nio
gó
rski -
gro
dzk
i
Oła
wski
Zg
orz
ele
cki
Oleś
nic
ki
Śre
dzk
i
Leg
nic
ki -
gro
dzk
i
Bo
lesła
wie
cki
Św
idn
icki
Wro
cła
wski -
gro
dzk
i
Jele
nio
gó
rski -
zie
mski
Wro
cła
ws
ki -
zie
ms
ki
Kam
ien
no
gó
rski
Milic
ki
Wa
łbrz
ys
ki
Po
lko
wic
ki
Gło
go
wski
Lu
bań
ski
Le
gn
ick
i -
zie
ms
ki
Trz
eb
nic
ki
Wo
łow
ski
Zło
tory
jski
Gó
row
ski
Str
zeliń
ski
Jaw
ors
ki
Kło
dzk
i
Lw
ów
ecki
Zą
bko
wic
ki
Dzi
erż
on
iow
sk
i
%
Rys. 1.12. Zmiany liczby bezrobotnych (w %) w powiatach województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007.Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
47
Największe zmiany względne zanotowano w powiatach: wrocławskim – ziemskim (spadek
o 36,4%), oławskim (spadek o 33,6%) oraz lubińskim (spadek o 27,2%).
W końcu 2005 roku w stosunku do analogicznego okresu roku 2004 bezrobocie
zmalało w 28 powiatach. Jedynie w powiecie dzierżoniowskim odnotowano wzrost liczby
bezrobotnych o 1,7%. W 14 powiatach spadek liczby bezrobotnych był większy niż
przeciętnie w regionie (w województwie liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 9,5%).
Największe spadki obserwowano w powiecie lubińskim (o 21,4%), jeleniogórskim –
grodzkim (o 18,0%) oraz oławskim (o 16,6%).
1.2.2. Stopa bezrobocia w latach 2004-2007 w regionie, podregionach i powiatach
Stopa bezrobocia wyrażająca relację liczby zarejestrowanych bezrobotnych do ogółu
ludności cywilnej czynnej zawodowo umożliwia porównywanie zmian na rynku pracy.
Według danych GUS stopa bezrobocia w województwie dolnośląskim wynosiła na
koniec czerwca 2007 roku 13,4%, podczas gdy w całej Polsce – 12,4%. Najwyższą wartość
tego wskaźnika odnotowano w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim (18,9%), natomiast
najniższą w podregionie m. Wrocław (6,3%). W tabeli 1.10 oraz na rysunku 1.13
przedstawiono wartości wskaźnika notowanego w województwie i podregionach w latach
2004-2007.
Tabela 1.10. Stopa bezrobocia rejestrowanego w podregionach województwa dolnośląskiego w latach 2004-2007
WyszczególnienieStopa bezrobocia (w %)
2004 2005 2006 2007a
stan na dzień 31XIIWojewództwo dolnośląskie 22,3 20,5 16,8 13,4Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski 28,0 26,5 22,9 18,9Podregion legnicki 21,3 19,3 15,5 12,0Podregion wrocławski 23,4 20,9 15,8 12,1Podregion m. Wrocław 12,4 11,0 8,1 6,3
a – Stan na dzień 30 VI.Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy.
W regionie, podobnie jak w całym kraju, obserwowana jest tendencja spadku stopy
bezrobocia (por. rys. 1.13). W badanym okresie wskaźnik ten zmniejszył się o 10,9 punktu
procentowego (z 24,3% w styczniu 2004 roku do 13,4% w czerwcu 2007 roku), podczas gdy
w kraju był to spadek o 8,2 punktu procentowego. W okresie tym największy spadek stopy
bezrobocia zanotowano w podregionie wrocławskim o 13,7 punktu procentowego,
a najmniejszy – w podregionie m. Wrocław o 6,8 punktu procentowego.
Spadkowej tendencji stopy bezrobocia w regionie i podregionach (por. rys. 1.13)
towarzyszyło zmniejszenie się rozpiętości między wskaźnikiem bezrobocia w regionie oraz w
skali kraju. W styczniu 2004 roku stopa bezrobocia w województwie dolnośląskim
48
przewyższała wskaźnik dla Polski o 3,7 punktu procentowego, a w czerwcu 2007 roku –
o 1,0 punkt procentowy.
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski, województwo dolnośląskie i Polska
81012141618202224262830
05.0
1
05.0
2
05.0
3
05.0
4
05.0
5
05.0
6
05.0
7
05.0
8
05.0
9
05.1
0
05.1
1
05.1
2
06.0
1
06.0
2
06.0
3
06.0
4
06.0
5
06.0
6
06.0
7
06.0
8
06.0
9
06.1
0
06.1
1
06.1
2
07.0
1
07.0
2
07.0
3
07.0
4
07.0
5
07.0
6
%
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski Polska Województwo
Podregion legnicki, województwo dolnośląskie i Polska
81012141618202224262830
05.0
1
05.0
2
05.0
3
05.0
4
05.0
5
05.0
6
05.0
7
05.0
8
05.0
9
05.1
0
05.1
1
05.1
2
06.0
1
06.0
2
06.0
3
06.0
4
06.0
5
06.0
6
06.0
7
06.0
8
06.0
9
06.1
0
06.1
1
06.1
2
07.0
1
07.0
2
07.0
3
07.0
4
07.0
5
07.0
6
%
Podregion legnicki Polska Województwo
Podregion wrocławski, województwo dolnośląskie i Polska
81012141618202224262830
05.0
1
05.0
2
05.0
3
05.0
4
05.0
5
05.0
6
05.0
7
05.0
8
05.0
9
05.1
0
05.1
1
05.1
2
06.0
1
06.0
2
06.0
3
06.0
4
06.0
5
06.0
6
06.0
7
06.0
8
06.0
9
06.1
0
06.1
1
06.1
2
07.0
1
07.0
2
07.0
3
07.0
4
07.0
5
07.0
6
%
Podregion wrocławski Polska Województwo
Podregion m. Wrocław, województwo dolnośląskie i Polska
68
1012141618202224262830
05.0
1
05.0
2
05.0
3
05.0
4
05.0
5
05.0
6
05.0
7
05.0
8
05.0
9
05.1
0
05.1
1
05.1
2
06.0
1
06.0
2
06.0
3
06.0
4
06.0
5
06.0
6
06.0
7
06.0
8
06.0
9
06.1
0
06.1
1
06.1
2
07.0
1
07.0
2
07.0
3
07.0
4
07.0
5
07.0
6
%
Podregion m. Wrocław Polska Województwo
Rys. 1.13. Stopa bezrobocia rejestrowanego w podregionach województwa dolnośląskiego w miesiącach lat2004-2007
Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy.
Zmiany stopy bezrobocia w latach 2004-2006 roku (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
Podregion m. Wrocław
Podregion wrocławski
Podregion legnickiPodregion
jeleniogórsko-wałbrzyski
Województwo dolnosląskie
-6
-5
-4
-3
-2
-1
0
2004 2005 2006
Rys. 1.14. Zmiany stopy bezrobocia w podregionach województwa dolnośląskiego w latach 2004 -2006Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
Podregion m. Wrocław
Podregion wrocławski
Podregion legnickiPodregion
jeleniogórsko-wałbrzyski
Województwo dolnosląskie
2004 2005 2006
Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski Polska Województwo
Podregion wrocławski Polska Województwo
Podregion legnicki Polska Województwo
Podregion m. Wrocław Polska Województwo
49
Większy spadek wskaźnika w regionie wskazuje, że poprawa sytuacji na rynku pracy
województwa następuje nieco szybciej niż w skali kraju. W badanym okresie obserwowano
coraz szybsze tempo zmniejszania się stopy bezrobocia w regionie i podregionach, co
ilustruje rysunek 1.14. Spadek stopy bezrobocia był większy w okresie grudzień 2005 –
grudzień 2006 niż we wcześniejszych okresach rocznych. O ile w latach 2004-2005 zmiany
stopy bezrobocia wynosiły około 2 punkty procentowe, to w 2006 roku wynosiły od 2,9
punktów procentowych (w podregionie m. Wrocław) do 5,1 punktów procentowych
(w podregionie wrocławskim).
Na rysunku 1.15 przedstawiono stopę bezrobocia w powiatach województwa
dolnośląskiego w latach 2005-2007. W badanym okresie obserwuje się coraz mniejsze
wartości wskaźnika w poszczególnych powiatach. Na koniec II kwartału 2007 roku w Polsce
stopa bezrobocia wynosiła 12,4%. Wśród powiatów województwa dolnośląskiego najniższą
stopę bezrobocia zaobserwowano w powiatach: wrocławski grodzkim (6,7%) oraz lubińskim
(8,3%). Niższą od przeciętnej krajowej stopą bezrobocia charakteryzowały się również
Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne.
Najkorzystniejszą sytuację na regionalnym rynku pracy zanotowano w II kwartałach
lat 2004-2007. W okresach tych miał miejsce najmniejszy napływ bezrobotnych (liczba
bezrobotnych zmniejszyła się w II kwartale 2007 roku o 29,0 tys. osób). Na tle korzystnego
bilansu w ruchu bezrobotnych, pojawia się niepokojąca kwestia podejmowania pracy przez
bezrobotnych. Bezrobotni, którzy podejmowali pracę stanowili mniej niż połowę
odpływających z grupy bezrobotnych. O ile w drugich kwartałach lat 2004-2005 podejmujący
pracę stanowili nieco ponad połowę odpływających z bezrobocia, to w II kwartale 2006 roku
odsetek ten zmniejszył się do 47,7%, a w II kwartale 2007 roku wynosił zaledwie 40,7%
(por. tab. 1.11 i rys. 1.16).
52
Napływ, odpływ i zmiana liczby bezrobotnych w miesiącach lat 2004-2007
-15 000
-10 000
-5 000
0
5 000
10 000
15 000
20 000
25 000
30 000
01.2
004
03.2
004
05.2
004
07.2
004
09.2
004
11.2
004
01.2
005
03.2
005
05.2
005
07.2
005
09.2
005
11.2
005
01.2
006
03.2
006
05.2
006
07.2
007
09.2
006
11.2
006
01.2
007
03.2
007
05.2
007
oso
by
Przyrost, spadek Napływ Odpływ
Udział kobiet w liczbie napływających bezrobotnych oraz napływw miesiącach lat 2004-2007
30,0
35,0
40,0
45,0
50,0
55,0
60,0
01.2
004
03.2
004
05.2
004
07.2
004
09.2
004
11.2
004
01.2
005
03.2
005
05.2
005
07.2
005
09.2
005
11.2
005
01.2
006
03.2
006
05.2
006
07.2
007
09.2
006
11.2
006
01.2
007
03.2
007
05.2
007
%
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
oso
by
Udział kobiet Napływ
Udział podjęć pracy w liczbie odpływających bezrobotnych oraz odpływw miesiącach lat 2004-2007
30,0
35,0
40,0
45,0
50,0
55,0
60,0
65,0
01.2
004
03.2
004
05.2
004
07.2
004
09.2
004
11.2
004
01.2
005
03.2
005
05.2
005
07.2
005
09.2
005
11.2
005
01.2
006
03.2
006
05.2
006
07.2
007
09.2
006
11.2
006
01.2
007
03.2
007
05.2
007
%
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
oso
by
Udział podjęć pracy Odpływ
Rys. 1.16. Napływ, odpływ, zmiana bezrobotnych, udział kobiet w ogóle napływających, udział podjęć pracy wwojewództwie dolnośląskim w miesiącach lat 2004-2007
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
Przyrost, spadek Napływ Odpływ
Udział kobiet Napływ
Udział podjęć pracy Odpływ
53
O niekorzystnej oraz pogarszającej się sytuacji kobiet na rynku pracy świadczą
rosnące wartości udziału kobiet w ogóle napływających bezrobotnych z 47,2% w 2004 roku,
do 48,1% w 2005 roku oraz 49,5% w 2006 roku. W badanym okresie udział kobiet w ogóle
napływających bezrobotnych wahał się od 41,7% do 54,2% (por. rys. 1.16). Najwyższe
wartości wskaźnika występowały w miesiącach czerwiec – wrzesień (53,3% w lipcu 2004 r.
i 54,2% we wrześniu 2006 r.). Osoby podejmujące pracę stanowiły od 39,6% do 60,6% ogółu
odpływających. W okresie od stycznia 2004 roku do czerwca 2007 roku, czyli w ciągu 42
miesięcy, jedynie dziewięciokrotnie obserwowano, że co drugi odpływający bezrobotny
podejmował pracę (por. rys. 1.16).
W opisie ruchu bezrobotnych w ujęciu względnym zostały wykorzystane wskaźniki
napływu, odpływu i płynności bezrobotnych, a także stopa napływu i stopa odpływu
bezrobotnych.
Wskaźnik napływu do bezrobocia jest relacją napływu bezrobotnych w danym
miesiącu do liczby zarejestrowanych bezrobotnych na koniec miesiąca. Wskaźnik odpływu
z bezrobocia jest relacją odpływu bezrobotnych w danym miesiącu do liczby
zarejestrowanych bezrobotnych na koniec miesiąca. Wskaźnik płynności bezrobocia jest
stosunkiem liczby bezrobotnych wyrejestrowanych (odpływu) do zarejestrowanych
(napływu) w tym samym przedziale czasowym.
Stopa napływu bezrobotnych jest relacją liczby bezrobotnych nowo zarejestrowanych
do liczby aktywnych zawodowo w danym miesiącu. Stopa odpływu bezrobotnych jest relacją
liczby bezrobotnych wyrejestrowanych w miesiącu sprawozdawczym do liczby bezrobotnych
na koniec poprzedniego miesiąca.
Na rysunku 1.17 przedstawiono obliczone wskaźniki napływu, odpływu i płynności
bezrobocia oraz stopy napływu i odpływu bezrobotnych w miesiącach lat 2004-2007.
W badanym okresie wartości stopy napływu bezrobotnych oscylują w granicach od
1,3% do 2,2%. Oznacza to, że w miesiącu z 1000 aktywnych zawodowo od 13 do 22 osób
zasila populację bezrobotnych. Najniższe wartości przypadają na miesiące kwiecień i maj,
a najwyższe - na grudzień i styczeń.
Wartości stopy odpływu wahają się od 5,8% do 16,3%. Oznacza to, że w miesiącu
z 1000 bezrobotnych odpływa od 58 do 163 osób. Najwyższe wartości przypadają na
miesiące maj, wrzesień i październik, a najniższe na – styczeń i luty.
Uwzględniając informacje o ruchu bezrobotnych od 2004 roku, wartości wskaźników
napływu i odpływu oraz stopa napływu i stopa odpływu potwierdzają zaobserwowaną
sezonowość w ruchu bezrobotnych. Wysokie wartości wskaźników płynności występowały
w kwietniu i maju. W maju 2005 roku na 100 napływających bezrobotnych przypadało 150
54
odpływających, w maju 2006 roku wskaźnik ten miał wartość 163, w kwietniu 2007 – 169,
a w czerwcu 2007 – 153. Niekorzystna sytuacja występowała w styczniu 2004 roku, wówczas
to 64 odpływających przypadało na 100 napływających, podobnie było w styczniu 2005 roku
(68 odpływających przypadało na 100 napływających), a także w styczniu 2006 roku
(74 odpływających przypadało na 100 napływających). Wyrównanie w relacjach napływu
i odpływu obserwowano w lutym i listopadzie.
Stopa napływu i odpływu bezrobotnych w miesiącach lat 2004-2007
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
01.2
004
03.2
004
05.2
004
07.2
004
09.2
004
11.2
004
01.2
005
03.2
005
05.2
005
07.2
005
09.2
005
11.2
005
01.2
006
03.2
006
05.2
006
07.2
007
09.2
006
11.2
006
01.2
007
03.2
007
05.2
007
%
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
18,0
%
stopa napływu stopa odpływu
Wskaźniki napływu, odpływu i płynności w miesiącach lat 2004-2007
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
10,0
12,0
14,0
16,0
18,0
20,0
01.2
004
03.2
004
05.2
004
07.2
004
09.2
004
11.2
004
01.2
005
03.2
005
05.2
005
07.2
005
09.2
005
11.2
005
01.2
006
03.2
006
05.2
006
07.2
007
09.2
006
11.2
006
01.2
007
03.2
007
05.2
007
%
50
70
90
110
130
150
170
190
wskaźnik płynności wskaźnik napływu do bezrobocia wskaźnik odpływu z bezrobocia
Rys. 1.17. Wskaźniki ruchu bezrobotnych w województwie dolnośląskim w miesiącach lat 2004-2007Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
stopa napływu stopa odpływu
wskaźnik płynności wskaźnik napływu do bezrobocia wskaźnik odpływu z bezrobocia
55
1.2.4. Grupy bezrobotnych według płci, wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania
i czasu pozostawania bez pracy
W tabeli 1.12 i na rysunku 1.18 przedstawiono liczbę i strukturę bezrobotnych według
podstawowych cech demograficzno-ekonomicznych.
W końcu II kwartału 2007 roku bezrobotne kobiety tworzyły grupę liczącą 84,2 tys.
osób, co stanowiło 58,1% ogółu bezrobotnych. Odsetek kobiet pozostających bez pracy
wzrastał w kolejnych latach 2004-2007. Bezrobotni poprzednio pracujący tworzyli grupę
liczącą 117,9 tys. osób, co stanowiło 81,3% ogółu pozostających bez pracy.
Tabela 1.12. Bezrobotni według cech demograficzno-ekonomicznych w województwie dolnośląskim w latach2004-2007
Wyszczególnienie
Liczba bezrobotnych(stan na dzień 31 XII)
Struktura
2004 2005 2006 2007a 2004 2005 2006 2007a
w osobach w %ogółem 257129 233352 185417 144933 100 100 100 100
Według czasu pozostawania bez pracydo 12 miesięcy 129545 122628 99325 77691 50,4 52,6 53,6 53,6od 12 do 24 miesięcy 42976 35721 28104 21295 16,7 15,3 15,2 14,7powyżej 24 miesięcy 84608 75003 57988 45947 32,9 32,1 31,3 31,7
Według miejsca zamieszkaniazamieszkali na wsi 87084 79596 64288 49663 33,9 34,1 34,7 34,3zamieszkali w mieście 170045 153756 121129 95270 66,1 65,9 65,3 65,7
a – Stan na dzień 30 VI.Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
Uwzględniając wiek bezrobotnych, najliczniej reprezentowaną grupą byli poszukujący
pracy w wieku 25-44 lata (na koniec czerwca 2007 roku 63,6 tys. osób, czyli 43,9% ogółu
bezrobotnych). Prawo do zasiłku posiadał co siódmy zarejestrowany bezrobotny (22,2 tys.
osób). Bezrobotni legitymowali się najczęściej wykształceniem gimnazjalnym i niższym
56
(50,9 tys. osób, co stanowiło 35,0% ogółu), a drugą co do wielkości była grupa bezrobotnych
z wykształceniem zasadniczym zawodowym (42,3 tys. osób, czyli 29,2% ogółu).
Osoby pozostające bez pracy do 12 miesięcy stanowiły w końcu II kwartału 2007 roku
53,6% ogółu bezrobotnych (77,7 tys. osób), a co prawie co trzeci bezrobotny (45,9 tys. osób)
pozostawał bez pracy dłużej niż 24 miesięcy. Niepełnosprawni bezrobotni tworzyli grupę
liczącą 7,3 tys. osób, co stanowiło 5,0% ogółu pozostających bez pracy.
Struktura bezrobotnych według wieku w kwartałach lat 2005-2007
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw.
2005 2006 2007
18 - 24 lat 25 - 44 lat 45 lat i więcej
Struktura bezrobotnych według poziomu wykształcenia w kwartałach lat 2005-2007
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw.
2005 2006 2007
wyższe policealne i średnie zawodoweśrednie ogólnokształcące zasadnicze zawodowegimnazjalne i niższe
Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracyw kwartałach lat 2005-2007
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw.
2005 2006 2007
do 12 m-cy od 12 do 24 m-cy powyżej 24 m-cy
Struktura bezrobotnych według miejsca zamieszkaniaw kwartałach lat 2005-2007
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw.
2005 2006 2007
zamieszkali na wsi zamieszkali w mieście
Struktura bezrobotnych według płci w kwartałach lat 2005-2007
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw.
2005 2006 2007
kobiety mężczyźni
Struktura bezrobotnych według statusu w kwartałach lat 2005-2007
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw.
2005 2006 2007
poprzednio pracujący zwolnieni z przyczyn zakładu pracy dotychczas nie pracujący
Rys. 1.18. Struktura bezrobotnych według płci, statusu, wieku, poziomu wykształcenia, czasu pozostawania bezpracy, miejsca zamieszkania w województwie dolnośląskim w kwartałach lat 2004-2007
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
Na rysunku 1.19 przedstawiono zmiany liczby bezrobotnych według podstawowych
cech demograficzno-ekonomicznych. Zmiany względne w grupach bezrobotnych według
podstawowych cech demograficzno-ekonomicznych, które zaszły w 2006 roku w stosunku do
roku poprzedniego były większe niż te, które zaszły we wcześniejszych dwóch latach.
W grudniu 2006 roku w stosunku do grudnia roku poprzedniego obserwowano spadek liczby
bezrobotnych w poszczególnych grupach, podobnie jak w całej populacji pozostających bez
pracy. W badanym okresie 2004-2006 zaobserwowano zmiany szybsze niż przeciętnie
kobiety mężczyźni
18 - 24 lat 25 - 44 lat 45 lat i więcej
do 12 m-cy od 12 do 24 m-cy powyżej 24 m-cy
poprzednio pracujący zwolnieni z przyczyn zakładu pracy dotychczas nie pracujący
wyższe policealne i średnie zawodoweśrednie ogólnokształcące zasadnicze zawodowegimnazjalne i niższe
zamieszkali na wsi zamieszkali w mieście
57
w populacji bezrobotnych w następujących dziewięciu grupach osób pozostających bez pracy:
bezrobotni mężczyźni, zwolnieni z przyczyn zakładu pracy, dotychczas nie pracujący,
bezrobotni z prawem do zasiłku, zamieszkali w mieście, pozostający bez pracy od 12 do 24
miesięcy, w wieku 18-24 lata, w wieku 25-44 lata, z wykształceniem zasadniczym
zawodowym.
Zmiany liczby bezrobotnych według płci w latach 2004-2006 roku (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
-30,0
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
ogółem kobiety mężczyźni
%
2004 2005 2006
Zmiany liczby bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w latach 2004-2006 (w końcu okresu, w stosunku analogicznego okresu roku
poprzedniego)
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
do 12 m-cy 12 - 24 m-cy powyżej 24 m-cy
%
2004 2005 2006
Zmiany liczby bezrobotnych według wieku w latach 2004-2006 (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
45 lat i więcej 18 - 24 lata 25 - 44 lata
-35,0
-30,0
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
%
2004 2005 2006
Zmiany liczby bezrobotnych niepełnosprawnych i według miejsca zamieszkania w latach 2004-2006 (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku
poprzedniego)
zamieszkali w mieście
zamieszkali na wsi
niepełnosprawni
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
10,0
%
2004 2005 2006
Zmiany liczby bezrobotnych według poziomu wykształcenia w latach 2004-2006 (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu
roku poprzedniego)
gimnazjalne i niższezasadnicze zawodowe
średnie ogólnokształcące
policealne i średnie zawodowe
wyższe
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
5,0
%
2004 2005 2006
Zmiany liczby bezrobotnych według statusu w latach 2004-2006 roku (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)
-40,0
-35,0
-30,0
-25,0
-20,0
-15,0
-10,0
-5,0
0,0
poprzednio pracującyzwolnieni z przyczyn zakładu
pracy dotychczas nie pracujący
%
2004 2005 2006
Rys. 1.19. Zmiany w liczbie bezrobotnych według grup w latach 2004-2006 (stan w końcu okresu, w stosunkudo analogicznego okresu roku poprzedniego)
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
W 2006 roku w stosunku do roku 2005 wyraźnie zmniejszyła się (o 25,1%) grupa
bezrobotnych mężczyzn, podczas gdy grupa bezrobotnych kobiet zmniejszyła się o 16,7%.
Zwolnieni z przyczyn zakładu pracy tworzyli w na koniec 2006 roku grupę mniejszą o 37,3%
niż rok wcześniej. Uwzględniając czas pozostawania bez pracy, większe zmiany wystąpiły
2004 2005 2006 2004 2005 2006
45 lat i więcej 18 - 24 lata 25 - 44 lata
2004 2005 20062004 2005 2006
zamieszkali w mieście
zamieszkali na wsi
niepełnosprawni
2004 2005 2006
gimnazjalne i niższezasadnicze zawodowe
średnie ogólnokształcące
policealne i średnie zawodowe
wyższe
2004 2005 2006
58
w grupie długotrwale bezrobotnych, czyli pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy
(spadek o 22,7%), aniżeli w grupie pozostających bez pracy od 12 do 24 miesięcy (spadek
o 21,3%).
Wyraźnie zmniejszyła się (o 30,8%) grupa bezrobotnych z najmłodszej grupy
wiekowej (tj. 18-24 lata), a najmniejsze zmiany dotyczyły liczby bezrobotnych w wieku 45
lat i więcej (spadek o 11,6%). Uwzględniając wykształcenie bezrobotnych, zaobserwowano
największe zmiany w grupie pozostających bez pracy z wykształceniem zasadniczym
zawodowym (spadek o 24,4%). W grupie bezrobotnych z wyższym wykształceniem
odnotowano po raz pierwszy spadek (o 12,2%), w dwóch poprzednich latach notowano
wzrost bezrobotnych w tej grupie.
W badanym okresie struktura bezrobotnych według cech społeczno-ekonomicznych
nie ulegała zasadniczym zmianom. Poniżej przedstawiono wybrane struktury bezrobotnych
w ostatnim z badanym okresów, a mianowicie na koniec I półrocza 2007 roku. Na rysunkach
1.20–1.22 przedstawiono strukturę bezrobotnych w powiatach podregionów województwa
dolnośląskiego według wybranych cech, a mianowicie według czasu pozostawania bez pracy,
wieku oraz wykształcenia.
Na koniec I półrocza 2007 roku w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego
niekorzystna sytuacja pod względem czasu pozostawania bez pracy wystąpiła w 5 powiatach,
gdzie odsetek pozostających bez pracy dłużej niż 24 miesiące był wyższy niż przeciętnie
w całym województwie. W powiatach dzierżoniowskim, kłodzkim, strzelińskim,
zgorzeleckim i złotoryjskim co trzeci bezrobotny pozostawał bez pracy dłużej niż 24
miesiące. Co więcej w wymienionych powiatach tego podregionu co druga osoba
pozostawała bez pracy dłużej niż 1 rok. W podregionie legnickim jedynie w powiecie
polkowickim odsetek bezrobotnych pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy był wyższy
niż przeciętnie w całym regionie i wynosił 33,5%. Prawie co drugi bezrobotny był bez pracy
dłużej niż 12 miesięcy w tym powiecie. W podregionie wrocławskim i m. Wrocław
wyjątkowo niekorzystna sytuacja występowała w powiatach wrocławski – ziemskim (gdzie
45,5% bezrobotnych pozostawało bez pracy dłużej niż 2 lata, a aż 61,7% - dłużej niż 1 rok)
oraz wrocławskim – grodzkim (odpowiednio 48,7% i 63,2%). W powiecie milickim co trzeci
bezrobotny pozostawał bez pracy dłużej niż 2 lata, a połowa – dłużej niż rok.
59
Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego w czerwcu 2007 r.
517
579
378
491
329
337
1173
394
320
239
956
1339
528
435
352
583
929
435
515
408
478
1897
490
435
437
1220
1614
745
653
482
664
1063
502
527
484
478
1690
618
520
355
1386
1807
517
573
513
898
1678
697
645
723
565
2472
720
717
584
1735
2574
837
775
732
646
1503
543
409
471
378
2138
601
636
550
1422
1722
711
573
512
1150
3058
1148
589
898
564
4913
1164
1164
1162
2086
3289
1388
1750
1357
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Bolesławiecki
Dzierżoniowski
Jaworski
Jeleniogórski - grodzki
Jeleniogórski - ziemski
Kamiennogórski
Kłodzki
Lubański
Lwówecki
Strzeliński
Świdnicki
Wałbrzyski
Ząbkowicki
Zgorzelecki
Złotoryjski
do 1 miesiąca 1-3 3-6 6-12 12-24 pow. 24 miesięcy
Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w powiatach podregionu legnickiegow czerwcu 2007r.
459
230
731
339
529
334
219
673
384
1018
438
659
419
328
684
315
603
451
586
385
354
821
418
490
455
584
489
566
715
328
393
373
346
436
340
1321
693
1044
853
473
1040
645
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Głogowski
Górowski
Legnicki - grodzki
Legnicki - ziemski
Lubiński
Polkowicki
Wołowski
do 1 miesiąca 1-3 3-6 6-12 12-24 pow. 24 miesięcy
Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław w czerwcu 2007 r.
169
390
302
229
364
1105
154
231
594
359
238
442
1745
249
282
626
394
274
426
2045
313
350
880
430
350
660
2045
347
333
687
323
341
516
2930
419
723
1318
725
657
1119
8247
1409
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Milicki
Oleśnicki
Oławski
Średzki
Trzebnicki
Wrocławski - grodzki
Wrocławski - ziemski
do 1 miesiąca 1-3 3-6 6-12 12-24 pow. 24 miesięcy
Rys. 1.20. Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w powiatach województwadolnośląskiego w końcu czerwca 2007 roku.
Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy.
517
579
378
491
329
337
1173
394
320
239
956
1339
528
435
352
583
929
435
515
408
478
1897
490
435
437
1220
1614
745
653
482
664
1063
502
527
484
478
1690
618
520
355
1386
1807
517
573
513
898
1678
697
645
723
565
2472
720
717
584
1735
2574
837
775
732
646
1503
543
409
471
378
2138
601
636
550
1422
1722
711
573
512
1150
3058
1148
589
898
564
4913
1164
1164
1162
2086
3289
1388
1750
1357
do 1 miesiąca 1-3 3-6 6-12 12-24 pow. 24 miesięcy
459
230
731
339
529
334
219
673
384
1018
438
659
419
328
684
315
603
451
586
385
354
821
418
490
455
584
489
566
715
328
393
373
346
436
340
1321
693
1044
853
473
1040
645
do 1 miesiąca 1-3 3-6 6-12 12-24 pow. 24 miesięcy
169
390
302
229
364
1105
154
231
594
359
238
442
1745
249
282
626
394
274
426
2045
313
350
880
430
350
660
2045
347
333
687
323
341
516
2930
419
723
1318
725
657
1119
8247
1409
do 1 miesiąca 1-3 3-6 6-12 12-24 pow. 24 miesięcy
60
Wzrost odsetka pozostających bez pracy dłużej niż 2 lata w powiatach wrocławskim –
grodzkim i wrocławskim – ziemskim na koniec I półrocza 2007 roku w stosunku do
analogicznego okresu roku poprzedniego (odpowiednio o 5,4 i 3,1 punkty procentowe)
wskazuje na utrwalanie się długotrwałego bezrobocia i utrudniony powrót na rynek pracy
w tym obszarze.
W powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego w strukturze wiekowej
bezrobotnych dominowały osoby w wieku 45-54 lata, a drugą co do liczebności byli
bezrobotni w wieku 25-34 lata. W powiatach dzierżoniowskim, jeleniogórskim – grodzkim,
jeleniogórskim – ziemskim, kamiennogórskim, lwóweckim i wałbrzyskim odsetek
bezrobotnych w wieku 45-54 lata przekraczał przeciętną w województwie i wynosił od 30,7%
do 34,3%. W wymienionych powiatach zaobserwowano jednocześnie najmniejszy udział
bezrobotnych w wieku 18-24 lata.
Szczególną sytuacją charakteryzowały się powiaty jeleniogórski grodzki
i jeleniogórski – ziemski, gdzie odpowiednio 33,8% i 31,4% bezrobotnych było w wieku 45-
54 lata, jednocześnie największy – wśród powiatów podregionu – był odsetek bezrobotnych
w wieku powyżej 55 lat (odpowiednio 14,2% i 11,4%) i najniższy – wśród powiatów
podregionu – odsetek bezrobotnych w wieku poniżej 25 lat (odpowiednio 11,5% i 14,4%).
W powiatach podregionu legnickiego przeważały w grupie bezrobotnych osoby
w wieku 25-34 lata. Jedynie powiaty legnicki – grodzki oraz legnicki – ziemski wyraźnie
odbiegały od pozostałych powiatów podregionu, bowiem dominowali tam bezrobotni
w wieku 45-54 lata (odpowiednio 33,4% i 29,4%). Ponadto w powiecie legnickim - grodzkim
notowano wysoki odsetek bezrobotnych w wieku powyżej 55 lata (15,4%) i niski odsetek
osób w wieku do 25 lat (11,6%).
Spośród powiatów podregionu wrocławskiego i m. Wrocław, powiat wrocławski –
grodzki, wrocławski – ziemski i oławski cechowały się przewagą bezrobotnych w wieku 45-
54 lata (odpowiednio 37,5%, 34,7% i 30,3% ogółu bezrobotnych) przy jednoczesnym
wysokim odsetku bezrobotnych w wieku powyżej 55 lat (16,9%, 15,9% i 13,1%) i niskim
udziale bezrobotnych w wieku 18-24 lata (5,9%, 9,5% i 16,4%). Wzrost odsetka
bezrobotnych w wieku powyżej 55 lat w powiatach wrocławskim – grodzkim, wrocławskim
– ziemskim i oławskim na koniec I półrocza 2007 roku w stosunku do analogicznego okresu
roku poprzedniego (odpowiednio o 5,3, 5,6 i 4,3 punkty procentowe) wskazuje na utrwalanie
się bezrobocia osób z tego przedziału wiekowego oraz ich utrudniony powrót na rynek pracy.
61
Struktura bezrobotnych według wieku w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego w czerwcu 2007 r.
866
1382
689
365
477
461
2417
709
616
574
1392
1441
904
777
717
1227
2186
988
772
842
628
3811
1039
926
903
2281
3163
1180
1233
1097
801
1791
734
517
578
566
2723
712
728
627
1648
2425
817
875
755
1186
2701
994
1072
1039
885
4161
1189
1181
954
2663
4239
1322
1391
1066
321
653
259
365
319
230
1016
302
301
243
708
980
440
415
286
57
97
39
85
58
30
155
36
40
26
113
97
63
68
27
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Bolesławiecki
Dzierżoniowski
Jaworski
Jeleniogórski - grodzki
Jeleniogórski - ziemski
Kamiennogórski
Kłodzki
Lubański
Lwówecki
Strzeliński
Świdnicki
Wałbrzyski
Ząbkowicki
Zgorzelecki
Złotoryjski
18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata
Struktura bezrobotnych według wieku w powiatach podregionu legnickiego w czerwcu 2007 r.
984
519
495
520
704
697
512
1380
662
999
744
1058
833
691
806
444
694
519
505
594
435
1159
573
1430
854
682
733
645
300
150
550
225
183
208
139
44
20
111
47
45
38
30
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Głogowski
Górowski
Legnicki - grodzki
Legnicki - ziemski
Lubiński
Polkowicki
Wołowski
18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata
Struktura bezrobotnych według wieku w powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław w czerwcu 2007 r.
466
916
416
384
695
1072
274
558
1099
616
525
980
4037
666
335
865
402
365
604
3150
487
550
1189
768
585
917
6798
1004
154
360
276
199
286
2466
367
25
66
55
31
45
594
93
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Milicki
Oleśnicki
Oławski
Średzki
Trzebnicki
Wrocławski - grodzki
Wrocławski - ziemski
18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata
Rys. 1.21. Struktura bezrobotnych według wieku w powiatach województwa dolnośląskiego w końcu czerwca2007 roku.
Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy.
866
1382
689
365
477
461
2417
709
616
574
1392
1441
904
777
717
1227
2186
988
772
842
628
3811
1039
926
903
2281
3163
1180
1233
1097
801
1791
734
517
578
566
2723
712
728
627
1648
2425
817
875
755
1186
2701
994
1072
1039
885
4161
1189
1181
954
2663
4239
1322
1391
1066
321
653
259
365
319
230
1016
302
301
243
708
980
440
415
286
8
1
1
18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata
984
519
495
520
704
697
512
1380
662
999
744
1058
833
691
806
444
694
519
505
594
435
1159
573
1430
854
682
733
645
300
150
550
225
183
208
139
1
18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata
466
916
416
384
695
1072
274
558
1099
616
525
980
4037
666
335
865
402
365
604
3150
487
550
1189
768
585
917
6798
1004
154
360
276
199
286
2466
367
5
9
18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata
62
Struktura bezrobotnych według wykształcenia w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego w czerwcu 2007 r.
199
377
179
247
139
105
460
128
111
82
480
588
183
154
137
974
2049
845
723
561
524
3197
926
752
807
2285
2640
1244
950
706
330
842
269
266
218
197
1436
207
278
249
660
756
390
285
233
1452
2366
1126
871
995
1148
4146
1219
1263
1126
2625
3709
1310
1362
1409
1503
3176
1284
1069
1400
826
5044
1507
1388
1063
2755
4652
1599
2008
1463
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Bolesławiecki
Dzierżoniowski
Jaworski
Jeleniogórski - grodzki
Jeleniogórski - ziemski
Kamiennogórski
Kłodzki
Lubański
Lwówecki
Strzeliński
Świdnicki
Wałbrzyski
Ząbkowicki
Zgorzelecki
Złotoryjski
wyższe policealne i śr. zawodowe śr. ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej
Struktura bezrobotnych według wykształcenia w powiatach podregionu legnickiego w czerwcu 2007 r.
325
89
323
128
294
121
101
1115
482
955
626
812
569
546
454
198
329
165
290
264
273
1435
811
1245
933
876
992
847
1344
788
1427
1057
905
1157
685
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Głogowski
Górowski
Legnicki - grodzki
Legnicki - ziemski
Lubiński
Polkowicki
Wołowski
wyższe policealne i śr. zawodowe śr. ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej
Struktura bezrobotnych według wykształcenia w powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław w czerwcu 2007 r.
60
167
126
80
155
2242
162
413
1043
460
379
793
4509
590
246
409
238
150
306
1297
173
712
1445
658
638
1321
3557
726
657
1431
1051
842
952
6512
1240
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Milicki
Oleśnicki
Oławski
Średzki
Trzebnicki
Wrocławski - grodzki
Wrocławski - ziemski
wyższe policealne i śr. zawodowe śr. ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej
Rys. 1.22. Struktura bezrobotnych według wykształcenia w powiatach województwa dolnośląskiego w końcuczerwca 2007 roku.
Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy.
199
377
179
247
139
105
460
128
111
82
480
588
183
154
137
974
2049
845
723
561
524
3197
926
752
807
2285
2640
1244
950
706
330
842
269
266
218
197
1436
207
278
249
660
756
390
285
233
1452
2366
1126
871
995
1148
4146
1219
1263
1126
2625
3709
1310
1362
1409
1503
3176
1284
1069
1400
826
5044
1507
1388
1063
2755
4652
1599
2008
1463
wyższe policealne i śr. zawodowe śr. ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej
325
89
323
128
294
121
101
1115
482
955
626
812
569
546
454
198
329
165
290
264
273
1435
811
1245
933
876
992
847
1344
788
1427
1057
905
1157
685
wyższe policealne i śr. zawodowe śr. ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej
60
167
126
80
155
2242
162
413
1043
460
379
793
4509
590
246
409
238
150
306
1297
173
712
1445
658
638
1321
3557
726
657
1431
1051
842
952
6512
1240
wyższe policealne i śr. zawodowe śr. ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej
63
Analizując strukturę bezrobotnych według poziomu wykształcenia, należy zwrócić
uwagę, że w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim dominującą grupą bezrobotnych
stanowiły osoby o najniższym poziomie wykształcenia, tj. gimnazjalnym i poniżej (wyjątek
stanowiły powiaty kamiennogórski i strzeliński, gdzie przeważali bezrobotni z zasadniczym
zawodowym wykształceniem). Na ogół co trzeci bezrobotny w powiatach tego podregionu
legitymował się najniższym poziomem wykształcenia, przy czym w powiatach
jeleniogórskim – ziemskim i zgorzeleckim odsetek ten był jeszcze wyższy i wynosił
odpowiednio 42,3% i 42,2%.
W powiatach jeleniogórskim – ziemskim, lwóweckim, zgorzeleckim i złotoryjskim
zaobserwowano, że osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym i gimnazjalnym
stanowiły ponad 70% ogółu bezrobotnych. Z kolei bezrobotni z wyższym wykształceniem
stanowili najliczniejszą grupę w powiecie jeleniogórskim – grodzkim (7,8%). A co czwarty
bezrobotny w powiatach strzelińskim, świdnickim i zgorzeleckim był z wykształceniem
policealnym i średnim zawodowym.
W podregionie legnickim jedynie w powiatach głogowskim, górowskim i wołowskim
wśród bezrobotnych dominowały osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym,
a w pozostałych przeważały osoby o najniższym poziomie wykształcenia. W powiatach
górowskim, legnickim – ziemskim i polkowickim bezrobotni z wykształceniem zasadniczym
zawodowym i gimnazjalnym stanowili blisko 70% ogółu bezrobotnych. W trzech powiatach
tego podregionu obserwowano wyższy niż przeciętnie w województwie udział bezrobotnych
z wyższym wykształceniem. Sytuacja ta dotyczyła powiatów: głogowskiego 7,0%,
legnickiego – grodzkiego 7,5% i lubińskiego 9,3%. W powiecie głogowskim i lubińskim
prawie co czwarty bezrobotny legitymował się wykształceniem policealnym i średnim
zawodowym.
W podregionie wrocławskim bezrobotni z wykształceniem zasadniczym zawodowym
przeważali w powiatach milickim, oleśnickim i trzebnickim, a w pozostałych – bezrobotni
o najniższym poziomie wykształcenia. W powiatach średzkim i wrocławskim – ziemskim
ponad 70% ogółu bezrobotnych stanowiły osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym
i niższym. W powiecie wrocławskim – grodzkim co 8 bezrobotny legitymował się wyższym
wykształceniem, a co czwarty – wykształceniem policealnym i średnim zawodowym.
1.2.5. Oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy
Oferty pracy zgłaszane przez pracodawców są wyrazem zapotrzebowania na
pracowników, a więc popytu na pracę. Popyt ten był zróżnicowanych w czasie i obszarze
powiatów województwa dolnośląskiego.
64
W I półroczu 2007 roku urzędy pracy w województwie dolnośląskim pozyskały 55,8
tys. ofert pracy dla bezrobotnych, w ciągu 2006 roku pozyskały 98,9 tys. ofert pracy dla
bezrobotnych, więcej niż w roku 2004 (o 21,3 tys. ofert). W ciągu 2005 roku pracodawcy
złożyli w urzędach pracy 77,6 tys. ofert pracy dla bezrobotnych, więcej niż w rok wcześniej
(o 10,9 tys. ofert). Oferty pracy subsydiowanej stanowiły 41,2% ogółu pozyskanych ofert
pracy w 2005 roku. W pierwszym półroczu 2007 roku na 1 ofertę pracy przypadało
3 bezrobotnych, w 2006 roku − 2 bezrobotnych, podczas gdy rok wcześniej – 3 bezrobotnych,
a w 2004 roku – 4 bezrobotnych. Na rysunku 1.23 przedstawiono liczbę ofert pracy oraz
liczbę bezrobotnych przypadających na ofertę pracy w miesiącach lat 2004-2007.
Liczba bezrobotnych na 1ofertę pracy oraz oferty pracyw miesiącach lat 2004-2007
0
10
20
30
40
50
60
70
80
01.2
004
03.2
004
05.2
004
07.2
004
09.2
004
11.2
004
01.2
005
03.2
005
05.2
005
07.2
005
09.2
005
11.2
005
01.2
006
03.2
006
05.2
006
07.2
007
09.2
006
11.2
006
01.2
007
03.2
007
05.2
007
osob
y/1
ofer
tę
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
sztu
ki
Liczba bezrobotnych na 1 ofertę pracy Oferty pracy
Rys. 1.23. Liczba pozyskanych ofert pracy oraz liczba bezrobotnych na ofertę pracy w województwiedolnośląskim w miesiącach lat 2004-2007
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
W kolejnych miesiącach lat 2004-2007 pracodawcy zgłaszali w urzędach pracy więcej
ofert niż w analogicznych okresach roku poprzedniego. W 6 miesiącach 2007 roku
w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego liczba zgłoszonych ofert pracy była
większa o 6,1 tys. sztuk (tj. o 12,2%). Wyraźny wzrost zaobserwowano w maju 2006 roku,
wówczas liczba ofert pracy w stosunku do analogicznego miesiąca roku poprzedniego
wzrosła o 62,4%.
65
Liczba bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy w 2005 roku, w końcu okresu
0
50
100
150
200
250
300
350
400
Lubiń
ski
Wałb
rzys
ki
Śre
dzk
i
Oleśnic
ki
Kam
iennogórs
ki
Lw
ów
eck
i
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Polk
ow
icki
Oła
wsk
i
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Bole
sław
ieck
i
Mili
cki
Str
zeliń
ski
Jaw
ors
ki
Góro
wsk
i
Św
idnic
ki
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Lubańsk
i
Zło
tory
jski
Zgorz
ele
cki
Dzi
erż
onio
wsk
i
Trz
ebnic
ki
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
Kło
dzk
i
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Gło
gow
ski
Ząbko
wic
ki
Legnic
ki -
zie
msk
i
Woło
wsk
i
na 1
ofe
rtę p
rac y
Liczba bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy w 2006 roku, w końcu okresu
0
20
40
60
80
100
120
Wałb
rzys
ki
Oleśnic
ki
Lubiń
ski
Oła
wsk
i
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Kam
iennogórs
ki
Śre
dzk
i
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Mili
cki
Str
zeliń
ski
Bole
sław
ieck
i
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Lubańsk
i
Legnic
ki -
zie
msk
i
Jaw
ors
ki
Góro
wsk
i
Kło
dzk
i
Św
idnic
ki
Gło
gow
ski
Trz
ebnic
ki
Zgorz
ele
cki
Zło
tory
jski
Lw
ów
eck
i
Ząbko
wic
ki
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Woło
wsk
i
Dzi
erż
onio
wsk
i
Polk
ow
icki
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
na 1
ofe
rtę p
rac y
Liczba bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy w II kwartale 2007 roku, w końcu okresu
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Wałb
rzys
ki
Kam
iennogórs
ki
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Oleśnic
ki
Oła
wsk
i
Góro
wsk
i
Bole
sław
ieck
i
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Woło
wsk
i
Lubiń
ski
Lw
ów
eck
i
Mili
cki
Zgorz
ele
cki
Trz
ebnic
ki
Lubańsk
i
Jaw
ors
ki
Ząbko
wic
ki
Św
idnic
ki
Gło
gow
ski
Śre
dzk
i
Zło
tory
jski
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Dzi
erż
onio
wsk
i
Legnic
ki -
zie
msk
i
Str
zeliń
ski
Polk
ow
icki
Kło
dzk
i
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
na 1
ofe
rtę p
rac y
Rys. 1.24. Liczba bezrobotnych na ofertę pracy w powiatach województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
i i
i i
66
Zmniejszająca się liczba zarejestrowanych bezrobotnych i zwiększająca się liczba
zgłaszanych ofert pracy wpłynęły na mniejsze niż przed rokiem wartości liczby bezrobotnych
przypadających na 1 ofertę pracy. Uwzględniając dane o zgłaszanych ofertach pracy od roku
2004, najmniej ofert pracy było zgłaszanych przez pracodawców w styczniu, lutym oraz
grudniu, wówczas obserwowano największą liczbę bezrobotnych przypadających na 1 ofertę
pracy (w grudniu 2005 roku odpowiednio 3873 ofert i 60 bezrobotnych na 1 ofertę, w lutym
2007 roku odpowiednio 7123 ofert pracy i 26 bezrobotnych na 1 ofertę).W badanym okresie,
tj. od stycznia 2004 roku do czerwca 2007 roku, najwięcej ofert pracy pozyskano do
pracodawców maju 2006 roku, notując jednocześnie jedną z niższych wartości wskaźnika
liczby bezrobotnych na 1 ofertę pracy (odpowiednio 10793 ofert i 20 bezrobotnych na
1 ofertę). Należy zauważyć, iż w miesiącach kwiecień – czerwiec 2007 roku wskaźnik ten
osiągnął najniższe wartości wynosząc odpowiednio 15, 14 i 15 bezrobotnych na 1 ofertę
pracy.
Na rysunku 1.24 przedstawiono liczbę bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy
w powiatach województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007. W końcu I półrocza 2007
roku nie obserwuje się wyraźnych dysproporcji w liczbie bezrobotnych przypadających na
1 ofertę pracy, widocznych na koniec roku 2006 oraz 2005 roku. Wartości wskaźnika
w czerwcu 2007 roku wahały się od 7 w powiecie wrocławskim – ziemskim i wałbrzyskim do
47 w powiecie jeleniogórskim – ziemskim. W grudniu 2006 roku wartości wskaźnika wahały
się od 22 w powiecie wałbrzyskim do 113 w powiecie jeleniogórskim – ziemskim, podczas
gdy w grudniu 2005 roku zróżnicowanie w tym zakresie było jeszcze większe i wartości
wskaźnika wahały się od 29 w powiecie lubińskim do 348 w powiecie wołowskim.
W czerwcu 2007 roku poza wałbrzyskim korzystna sytuacja wystąpiła w 11 powiatach,
bowiem wskaźnik osiągał wartości mniejsze niż przeciętnie w całym województwie, tj. był
niższy niż 15. W końcu 2006 roku w 10 powiatach wskaźnik miał wartości niższe niż
przeciętnie w całym województwie. Poza powiatem jeleniogórskim - ziemskim najbardziej
niekorzystna sytuacja na koniec 2006 roku wystąpiła w powiecie polkowickim legnickim
(102 bezrobotnych na 1 ofertę pracy). Z kolei na koniec 2005 roku w 11 powiatach wskaźnik
wyrażający liczbę bezrobotnych na 1 ofertę pracy miał wartości mniejsze niż przeciętnie
w regionie. Jednocześnie w 5 powiatach osiągał wartości przetaczające 150 bezrobotnych na
1 ofertę pracy. Porównując sytuację w czerwcu 2007 roku w stosunku do analogicznego
okresu roku poprzedniego, we wszystkich powiatach województwa dolnośląskiego wskaźnik
miał niższe wartości.
67
1.2.6. Wnioski
W regionie zachodziły korzystne zmiany w sytuacji na rynku pracy. Wyrażały się one
spadkiem liczby bezrobotnych oraz stopy bezrobocia rejestrowanego. W województwie
dolnośląskim na koniec I półrocza 2007 roku zarejestrowanych było 144,9 tys. bezrobotnych
osób. Liczba bezrobotnych w całym regionie oraz podregionach malała w kolejnych
okresach. W czerwcu 2007 w stosunku do czerwca 2006 roku największy spadek odnotowano
w podregionie m. Wrocław (o 35,7%).
W końcu I półrocza 2007 roku w stosunku do analogicznego okresu roku
poprzedniego w 14 powiatach spadek liczby bezrobotnych był większy niż przeciętnie
w regionie, a największe zmiany względne zaobserwowano w powiatach: legnickim –
grodzkim, wrocławskim - ziemskim i oławskim. Jednocześnie w powiatach tych odnotowano
stosunkowo najniższe stopy bezrobocia. Z kolei najmniejsze spadki w liczbie bezrobotnych
i jednocześnie najwyższe wartości stopy bezrobocia odnotowano w powiatach: lwóweckim,
milickim i złotoryjskim.
W badanym okresie, tj. od stycznia 2005 roku do czerwca 2007 roku zmniejszała się
również stopa bezrobocia. Co prawda stopa bezrobocia w województwie była wyższa niż
w całym kraju, jednak spadek stopy bezrobocia następował szybciej w województwie niż
w kraju. Spośród podregionów województwa dolnośląskiego jedynie w podregionie
m. Wrocław stopa bezrobocia utrzymywała się na najniższym poziomie, osiągając w czerwcu
2007 roku wartość 6,3%.
W badanym okresie w regionie zaobserwowano w ruchu bezrobotnych korzystny
bilans wyrażający się przewagą odpływu bezrobotnych nad napływem bezrobotnych.
W I półroczu 2007 roku liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 40,5 tys. osób,
w analogicznym okresie roku poprzedniego liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 25,6 tys.
osób, podczas gdy w całym roku 2005 był to spadek o 23,8 tys. osób.
Informacje o ruchu bezrobotnych od 2004 roku wskazują na występowanie
sezonowości w napływie i odpływie bezrobotnych. Potwierdzeniem tego były niskie wartości
stopy napływu występujące w kwietniu i maju, a wysokie – w grudniu i styczniu, podczas gdy
stopy odpływu były o niskich wartościach w styczniu i lutym. Równie wysokie wartości
wskaźników płynności występujące w miesiącach kwiecień-czerwiec wskazywały na
sezonową przewagę odpływających bezrobotnych nad napływającymi.
Spośród odpływających od 39,2% do 60,6% stanowiły osoby podejmujące pracę.
W okresie od stycznia 2004 roku do czerwca 2007 roku tylko w dziesięciu miesiącach
obserwowano, że co drugi odpływający bezrobotny podejmował pracę. Systematycznie
odsetek podejmujących pracę zmniejszała się, by osiągnąć najmniejszą wartość 39,2%
68
w czerwcu 2007 roku. Świadczyć to może o tym, iż bezrobotni napotykają na trudności
w powrocie na rynek pracy.
Uwzględniając cechy demograficzno-ekonomiczne bezrobotnych należy zwrócić
uwagę na zwiększający się odsetek bezrobotnych kobiet. W końcu I półrocza 2006 roku
stanowiły one 55,7% ogółu bezrobotnych regionu. Bez pracy najczęściej pozostawały osoby
w wieku 25-44 lata, stanowiąc 43,9% ogółu bezrobotnych. Na 100 bezrobotnych 64 stanowiły
osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym lub gimnazjalnym i niższym. Prawie co
trzeci bezrobotny pozostawał bez pracy dłużej niż 24 miesiące.
Na koniec I półrocza 2007 roku niekorzystna sytuacja pod względem czasu
pozostawania bez pracy wystąpiła w powiatach: dzierżoniowskim, kłodzkim, milickim,
1 - Zarejestrowane w rejestrze REGON.Źródło: Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 2004, IV kwartał 2005, IV kwartał 2006.Wrocław: Urząd Statystyczny.
Struktura podmiotów gospodarczych według formy prawnej jest mocno zróżnicowana
zarówno w podregionach, jak i powiatach. W 2006 roku wśród powiatów podregionu
jeleniogórsko-wałbrzyskiego największy udział podmiotów będących osobami fizycznymi
notowano w powiecie jaworskim (79,0%), natomiast najmniejszy w powiecie wałbrzyskim
(63,9%). Z kolei w podregionie legnickim największy odsetek osób fizycznych prowadzących
działalność gospodarczą odnotowano w powiecie lubińskim (79,9%), a najniższy w powiecie
wołowskim (69,4%). W podregionie wrocławskim największym udziałem osób fizycznych
cechował się powiat oleśnicki (79,6%), a najniższym powiat średzki (76,2%). W powiecie
wrocławskim – grodzkim odsetek osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą
wynosił 69,8%.
72
Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w czerwcu 2007 roku, w końcu okresu w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego
-8,0
-6,0
-4,0
-2,0
0,0
2,0
4,0
6,0
8,0
Lubańsk
i
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Trz
ebnic
ki
Str
zeliń
ski
Legnic
ki -
zie
msk
i
Śre
dzk
i
Góro
wsk
i
Lw
ów
eck
i
Polk
ow
icki
Zło
tory
jski
Jaw
ors
ki
Oleśnic
ki
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
Św
idnic
ki
Mili
cki
Dzi
erż
onio
wsk
i
Gło
gow
ski
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Ząbko
wic
ki
Kło
dzk
i
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Woło
wsk
i
Oła
wsk
i
Wałb
rzys
ki
Kam
iennogórs
ki
Lubiń
ski
Zgorz
ele
cki
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Bole
sław
ieck
i
%
Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w 2006 roku, w końcu okresu w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego
-8,0
-6,0
-4,0
-2,0
0,0
2,0
4,0
6,0
Lubańsk
i
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Ząbko
wic
ki
Śre
dzk
i
Str
zeliń
ski
Legnic
ki -
zie
msk
i
Kam
iennogórs
ki
Góro
wsk
i
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
Św
idnic
ki
Lw
ów
eck
i
Dzi
erż
onio
wsk
i
Jaw
ors
ki
Kło
dzk
i
Wałb
rzys
ki
Oleśnic
ki
Zło
tory
jski
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Gło
gow
ski
Trz
ebnic
ki
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Zgorz
ele
cki
Oła
wsk
i
Lubiń
ski
Polk
ow
icki
Mili
cki
Woło
wsk
i
Bole
sław
ieck
i
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
%
Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w 2005 roku, w końcu okresu w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego
-8,0
-6,0
-4,0
-2,0
0,0
2,0
4,0
6,0
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Lubańsk
i
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Bole
sław
ieck
i
Św
idnic
ki
Zgorz
ele
cki
Zło
tory
jski
Kam
iennogórs
ki
Lw
ów
eck
i
Gło
gow
ski
Oleśnic
ki
Wałb
rzys
ki
Kło
dzk
i
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Góro
wsk
i
Polk
ow
icki
Śre
dzk
i
Str
zeliń
ski
Jaw
ors
ki
Dzi
erż
onio
wsk
i
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Legnic
ki -
zie
msk
i
Trz
ebnic
ki
Oła
wsk
i
Lubiń
ski
Woło
wsk
i
Ząbko
wic
ki
Mili
cki
%
Rys. 1.25. Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w powiatach województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007, w końcu okresu w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego.
Źródło: Obliczenia własne na podstawie Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 2004,IV kwartał 2005, IV kwartał 2006, II kwartał 2007. Wrocław: Urząd Statystyczny.
i i i i
g
i i
i i
73
Wśród podregionów i powiatów występuje również duże zróżnicowanie w strukturze
podmiotów będących osobami prawnymi i jednostkami nie posiadającymi osobowości
prawnej, uwzględniając następujące formy organizacyjne: przedsiębiorstwo państwowe,
spółdzielnia, spółka handlowa, spółka cywilna i inne formy. Spośród wymienionych form
przeważają spółki cywilne. Wyjątek stanowi podregion m. Wrocław, gdzie dominują
spółki handlowe. Formą organizacyjną o najmniejszej liczebności były przedsiębiorstwa
państwowe, których na koniec 2006 zarejestrowano 33, podczas gdy rok wcześniej 40,
a w 2004 roku – 60.
W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim spośród 13 przedsiębiorstw państwowych
4 były rejestrowane w powiecie świdnickim, po 2 w bolesławieckim, dzierżoniowskim,
kłodzkim i lubawskim, oraz 1 w jaworskim. W podregionie legnickim spośród
11 przedsiębiorstw 4 przedsiębiorstwa rejestrowane były w powiecie legnickim – grodzkim,
po 3 w legnickim – ziemskim i lubińskim i 1 w wołowskim. W podregionie wrocławskim
3 przedsiębiorstwa, czyli po 1 w powiecie trzebnickim, oławskim i wrocławskim – ziemskim.
Zaś w podregionie m. Wrocław rejestrowano 6 przedsiębiorstw.
Na rysunku 1.25 przedstawiono zmiany liczby podmiotów gospodarczych
w powiatach województwa dolnośląskiego w okresie 2005-2007. W końcu czerwca 2007
roku w stosunku do czerwca 2006 roku liczba podmiotów gospodarczych wzrosła w 25 z 29
powiatów, przy czym w 15 powiatach zmiany były większe niż przeciętnie w regionie.
Największe zmiany odnotowano w powiatach: lubińskim (wzrost o 6,7%), wrocławskim -
ziemskim (wzrost o 6,5%) i trzebnickim (wzrost o 5,3%). W pozostałych czterech powiatach
zmniejszyła się liczba podmiotów, przy czym największy spadek wystąpił w powiecie
bolesławieckim (o 5,8%) i powiecie jeleniogórskim - grodzkim (o 3,4%). W 2006 roku
w stosunku do roku 2005 liczba podmiotów gospodarczych wzrosła w 18 powiatach,
zmniejszyła się w 11 powiatach. Największe zmiany odnotowano w powiatach: lubańskim
(wzrost o 5,2%), wrocławskim - ziemskim (wzrost o 3,8%), ząbkowickim (wzrost o 2,9%),
jeleniogórskim – grodzkim (spadek o 7,0%), bolesławieckim (spadek o 6,1%) i wołowskim
(spadek o 3,4%). W 2005 roku w stosunku do roku poprzedniego liczba podmiotów
gospodarczych wzrosła w 8 powiatach, zmniejszyła się w 19 powiatach, a w 2 pozostał na
niezmienionym poziomie. Największe zmiany odnotowano w powiatach: jeleniogórskim -
grodzkim (wzrost o 3,9%), jeleniogórskim - ziemskim (wzrost o 2,8%), lubańskim (wzrost
o 2,8%), milickim (spadek o 6,4%), ząbkowickim (spadek o 4,7%), lubińskim i wołowskim
(spadek o 2,8%).
74
Liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności w 2006 roku
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
Kło
dzk
i
Wałb
rzys
ki
Św
idnic
ki
Dzi
erż
onio
wsk
i
Gło
gow
ski
Lubiń
ski
Oła
wsk
i
Lubańsk
i
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Ząbko
wic
ki
Zło
tory
jski
Trz
ebnic
ki
Jaw
ors
ki
Zgorz
ele
cki
Śre
dzk
i
Oleśnic
ki
Kam
iennogórs
ki
Mili
cki
Bole
sław
ieck
i
Legnic
ki -
zie
msk
i
Woło
wsk
i
Str
zeliń
ski
Polk
ow
icki
Lw
ów
eck
i
Góro
wsk
i
na 1
0 tys
. lu
dnośc
Liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności w 2005 roku
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
Kło
dzk
i
Wałb
rzys
ki
Św
idnic
ki
Dzi
erż
onio
wsk
i
Gło
gow
ski
Lubiń
ski
Oła
wsk
i
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Trz
ebnic
ki
Zło
tory
jski
Ząbko
wic
ki
Zgorz
ele
cki
Jaw
ors
ki
Lubańsk
i
Śre
dzk
i
Oleśnic
ki
Bole
sław
ieck
i
Mili
cki
Kam
iennogórs
ki
Woło
wsk
i
Legnic
ki -
zie
msk
i
Polk
ow
icki
Str
zeliń
ski
Lw
ów
eck
i
Góro
wsk
i
na 1
0 tys
. lu
dnośc
Liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności w 2004 roku
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
Wro
cław
ski -
gro
dzk
i
Jele
nio
górs
ki -
gro
dzk
i
Legnic
ki -
gro
dzk
i
Kło
dzk
i
Jele
nio
górs
ki -
zie
msk
i
Wałb
rzys
ki
Św
idnic
ki
Dzi
erż
onio
wsk
i
Lubiń
ski
Oła
wsk
i
Gło
gow
ski
Wro
cław
ski -
zie
msk
i
Ząbko
wic
ki
Trz
ebnic
ki
Jaw
ors
ki
Mili
cki
Zło
tory
jski
Zgorz
ele
cki
Śre
dzk
i
Lubańsk
i
Oleśnic
ki
Bole
sław
ieck
i
Kam
iennogórs
ki
Woło
wsk
i
Legnic
ki -
zie
msk
i
Polk
ow
icki
Str
zeliń
ski
Góro
wsk
i
Lw
ów
eck
i
na 1
0 t
ys. lu
dnośc
Rys. 1.26. Liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności w latach 2004-2006.Źródło: Obliczenia własne na podstawie Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 2004,IV kwartał 2005, IV kwartał 2006. Wrocław: Urząd Statystyczny.
i i
i i
i i
75
Wyrazem przedsiębiorczości charakteryzującej powiaty regionu jest liczba podmiotów
gospodarczych przypadająca na 10 tys. ludności. Na rysunku 1.26 przedstawiono liczbę
podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności w latach 2004-2006. Mimo zmian liczby
podmiotów gospodarczych w badanym okresie, a także zmian liczby ludności, nie
zaobserwowano znaczących różnic w wartościach wskaźnika w powiatach w latach 2004-
2006. W 2006 roku w 6 powiatach wartości wskaźnika były wyższe niż przeciętnie
w województwie, a największe wartości dotyczył powiatów: wrocławskiego – grodzkiego
(1465 podmiotów na 10 tys. ludności) i jeleniogórskiego – grodzkiego (1361).
W 10 powiatach wskaźnik osiągał wartości mniejsze niż 797, przy czym najniższe wartości
dotyczyły powiatów: górowskiego (642) i lwóweckiego (648). W 2005 roku najwyższe
wartości wskaźnika cechowały powiat wrocławski grodzki (1463 podmioty gospodarcze na
10 tys. ludności), powiat jeleniogórski grodzki (1449) oraz legnicki grodzki (1185). Średnio
w województwie dolnośląskim w tym okresie wskaźnik miał wartość 1047 podmiotów na
10 tys. ludności. W 9 powiatach wskaźnik miał wartość niższą niż 793. Najniższe wartości
wskaźnika wystąpiły w powiatach: górowskim (625), lwóweckim (629) i strzelińskim (654).
Podobnie sytuacja kształtowała się w roku 2004. Średnio w województwie wskaźnik miał
wartość 1052 podmioty gospodarcze na 10 tys. ludności. Trzy powiaty grodzkie
województwa charakteryzowały się najwyższymi wartościami wskaźnika. W 9 powiatach
wskaźnik miał wartość niższą niż 799. Najniższe wartości wskaźnika wystąpiły w powiatach:
górowskim (631), lwóweckim (628) i strzelińskim (661).
1.3.2. Wnioski
Województwo dolnośląskie charakteryzuje się jedną z największych liczb
zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Na koniec I półrocza 2007 roku w regionie
zarejestrowanych było 304,2 tys. podmiotów gospodarczych (bez indywidualnych
gospodarstw rolnych) i w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego liczba
podmiotów gospodarki narodowej zwiększyła się o 3,3 tys. (czyli o 1,1%). Wśród
zarejestrowanych podmiotów zdecydowanie przeważały osoby fizyczne prowadzące
działalność gospodarczą. W 2006 roku tworzyły grupę 218,9 tys. podmiotów, co stanowiło
72,2% ogółu zarejestrowanych podmiotów.
W badanym okresie 2004-2007 obserwowano zmiany liczby podmiotów
gospodarczych w poszczególnych powiatach regionu. W końcu czerwca 2007 roku
w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego liczba podmiotów gospodarczych
wzrosła w 25 z 29 powiatów, przy czym w 15 powiatach zmiany były większe niż przeciętnie
w regionie. Największe przyrosty odnotowano w powiatach: lubińskim, wrocławskim –
76
ziemskim i trzebnickim. W czterech powiatach zmniejszyła się liczba podmiotów, przy czym
największy spadek wystąpił w powiecie bolesławieckim i powiecie jeleniogórskim –
grodzkim. W 2006 roku w stosunku do roku 2005 liczba podmiotów gospodarczych wzrosła
w 18 powiatach, zmniejszyła się w 11 powiatach. Największe wzrosty względne odnotowano
w powiatach: lubańskim, wrocławskim – ziemskim, ząbkowickim, a największe względne
spadki w powiatach: jeleniogórskim – grodzkim, bolesławieckim i wołowskim. W 2005 roku
w stosunku do roku poprzedniego liczba podmiotów gospodarczych wzrosła w 8 powiatach,
zmniejszyła się w 19 powiatach, a w 2 pozostał na niezmienionym poziomie. Największe
wzrosty odnotowano w powiatach: jeleniogórskim – grodzkim, jeleniogórskim – ziemskim,
lubańskim, a spadki w – milickim, ząbkowickim, lubińskim i wołowskim.
Wyrazem przedsiębiorczości charakteryzującej powiaty regionu jest liczba podmiotów
gospodarczych przypadająca na 10 tys. ludności. W 2006 roku na 10 tys. ludności w regionie
przypadało 1051 zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Wskaźnik ten był wyższy od
notowanego rok wcześniej (w 2005 roku - 1047 podmiotów na 10 tys. ludności, a w 2004
roku - 1052 podmiotów na 10 tys. ludności). Mimo zmian liczby podmiotów gospodarczych
w badanym okresie, a także zmian liczby ludności, nie zaobserwowano znaczących różnic
w wartościach wskaźnika w powiatach w latach 2004-2006. Największą przedsiębiorczością
cechowały się w badanym okresie powiaty: wrocławski – grodzki, jeleniogórski – grodzki
i legnicki – grodzki, natomiast najmniejszą powiaty: górowski, lwówecki i strzeliński.
LITERATURA I POZYCJE ŹRÓDŁOWE
1. Aktywność ekonomiczna ludności Polski, IV kwartał 2006, I kwartał 2007, II kwartał 2007. Warszawa: GUS, 2007.
2. Aktywność ekonomiczna ludności w województwie dolnośląskim w II kwartale 2007. Wrocław: Urząd Statystyczny.
3. Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 2004, IV kwartał 2005, IV kwartał 2006, II kwartał 2007. Wrocław: Urząd Statystyczny.
4. Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy5. Edukacja w województwie dolnośląskim w roku szkolnym 2005/2006. Wrocław: Urząd Statystyczny,
maj 2006.6. Edukacja w województwie dolnośląskim w latach szkolnych 2005/2006 i 2006/2007.
Wrocław: Urząd Statystyczny, maj 2007.7. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.8. Kuratorium Oświaty we Wrocławiu9. Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005, 2006. Wrocław: Urząd Statystyczny.10. Urząd Statystyczny we Wrocławiu
77
Rozdział 2. ANALIZA ZATRUDNIENIA W POWIATACH
WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO. Wyniki badania
panelowego przedsiębiorców
2.1. Założenia ogólne badania panelowego przedsiębiorców
Analiza zatrudnienia w powiatach województwa dolnośląskiego została sporządzona na
podstawie wyników trzech fal badania ankietowego przedsiębiorstw przeprowadzonych
w ramach realizacji Projektu Regionalne badanie rynku pracy. Badania przeprowadzone
zostały przez firmę Pentor SA metodą wywiadu bezpośredniego przy użyciu kwestionariusza
w następujących okresach:
⎯ pierwsza fala badania: czerwiec – lipiec 2006 r.,
⎯ druga fala badania: październik – grudzień 2006 r.,
⎯ trzecia fala badania: kwiecień – czerwiec 2007 r.
Zasięgiem terytorialnym badanie obejmowało wszystkie powiaty województwa
dolnośląskiego. W badaniu udział wzięły przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 9 osób.
Legenda:1. rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo2. górnictwo3. przetwórstwo przemysłowe4. wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, gaz, wodę5. budownictwo6. handel hurtowy i detaliczny7. hotele i restauracje8. transport, gospodarka magazynowa i łączność9. pośrednictwo finansowe10. obsługa nieruchomości, wynajem11. administracja publiczna12. edukacja13. ochrona zdrowia i pomoc społeczna14. działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna
Ankieta składała się z 41 pytań, najczęściej o charakterze zamkniętym, oraz czterech
pytań metryczkowych. Pytania w kwestionariuszu zostały podzielone na dwa bloki
tematyczne. Pierwszy odnosił się do sytuacji ekonomicznej firmy (pytania od 1 do 13), drugi
zaś do polityki zatrudnienia w firmie (pytania od 14 do 41). Respondenci wypowiadali się na
temat sytuacji w przedsiębiorstwie w półroczu, w którym prowadzone było badanie
w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. W przypadku pytań odnoszących
się do przyszłości odpowiedzi dotyczyły planowanych aktywności i ich skutków w kolejnych
dwóch półroczach.
82
2.2. Wybrane aspekty ekonomiczne działalności firm w opiniach respondentówankiety
Prezentowane w tym punkcie materiały dotyczą przede wszystkim analizy wyników
ankiety w bloku tematycznym odnoszącym się do sytuacji ekonomicznej firmy. Obecną
sytuację firmy respondenci oceniali w pytaniu 1 i 2 ankiety. Na rysunku 2.4 zaprezentowano
odpowiedzi na pytanie dotyczące ogólnej sytuacji firmy z przeprowadzonych trzech badań
panelowych. Wartym podkreślenia jest fakt zwiększenia w kolejnych falach panelu odsetka
respondentów oceniających sytuację ekonomiczną firmy dobrze lub bardzo dobrze.
W pierwszej fali badania było to 82,1% respondentów, w drugiej fali 83,9% a w trzeciej
84,4%. Jednocześnie spadł odsetek respondentów oceniających sytuację firmy jako złą lub
bardzo złą z 11,1% w pierwszym półroczu 2006 r. do 6,8% w pierwszym półroczu 2007 r.
174
1476
204
19
136192
1496
138
18
169168
1526
124
13
176
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
bardzo dobrze dobrze źle bardzo źle nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
Rys. 2.4. Ogólna ocena sytuacji ekonomicznej firmy w badanych okresach
Na rysunku 2.5 przedstawiono odpowiedzi z trzeciego badania panelowego na pytanie
dotyczące ogólnej sytuacji firmy z podziałem na sekcje działalności. Wszyscy respondenci
reprezentujący firmy z sekcji Górnictwo oraz Edukacja oceniali swą sytuację ekonomiczną
w pierwszym półroczu 2007 r. jako bardzo dobra lub dobrą. W przypadku ankietowanych
reprezentujących sekcje: Hotele i restauracje, Transport, gospodarka magazynowa i łączność
oraz Pośrednictwo finansowe odsetek wskazujących na dobrą lub bardzo dobrą sytuacje
ekonomiczną był niższy niż przeciętnie i wynosił odpowiednio: 76,7%, 78,6% oraz 76,5%.
W stopniu wyższym niż przeciętnie firmy z sekcji Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo,
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, Hotele i restauracje,
Transport, gospodarka magazynowa i łączność, Ochrona zdrowia i pomoc społeczna oceniały
swą sytuację ekonomiczna jako złą lub bardzo złą (odpowiednio: 9,3%, 11,1%, 11,3%,
174
1476
204
19
136192
1496
138
18
169168
1526
124
13
176
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
bardzo dobrze dobrze źle bardzo źle nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
83
12,5%, 14,8%). Trudności z oceną sytuacji ekonomicznej lub odmowa odpowiedzi na pytanie
dotyczyły firm z sekcji Administracja publiczna i obrona narodowa, gdzie jedna na 4 badane
firmy nie udzieliła odpowiedzi w tym zakresie oraz z sekcji Pośrednictwo finansowe, gdzie 7
spośród 34 firm nie udzieliło odpowiedzi.
4
3
26
18
45
6
1
9
3
3
2
1
37
30
3
216
15
91
588
96
43
17
24
3
22
345
4
17
2
9
32
12
6
4
32
4
3
1
1
2
5
12
1
12
66
16
5
7
1
1
40
0% 20% 40% 60% 80% 100%
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,wodę
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia
edukacja
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna
bardzo dobrze dobrze źle bardzo źle nie wiem/odmowa
Rys. 2.5. Ogólna ocena sytuacji ekonomicznej firmy w pierwszym półroczu 2007 roku według sekcjidziałalności badanych firm
W tabeli 2.4 zaprezentowano ocenę sytuacji ekonomicznej firm z trzeciej fali badania
z uwzględnieniem ich wielkości. Na podkreślenie zasługuje fakt, że przedsiębiorstwa duże
i średnie ponad dwukrotnie częściej niż firmy małe oceniły swoją sytuację jako bardzo dobrą.
Z drugiej strony również więcej firm dużych oceniło swoją sytuację jako złą lub bardzo złą.
Dla firm małych, średnich i dużych odsetek wyniósł odpowiednio 6,9%, 5,5% oraz 9,7%.
4
3
26
18
45
6
1
9
3
3
2
1
37
30
3
216
15
91
588
96
43
17
24
3
22
345
4
17
2
9
32
12
6
4
32
4
3
1
1
2
5
12
1
12
66
16
5
7
1
1
40
bardzo dobrze dobrze źle bardzo źle nie wiem/odmowa
84
Tab. 2.4 Ocena sytuacji ekonomicznej firmy w pierwszym półroczu 2007 r. z uwzględnieniem wielkości firmy
Na pogorszenie sytuacji ekonomicznej wskazało 6,1% ankietowanych, a na wyraźne
pogorszenie 0,1%. Nie wiedziało lub odmówiło odpowiedzi 9,4% ankietowanych. W sekcji
Edukacja firmy wskazały wyłącznie na polepszenie lub sytuację bez zmian, podobnie
w sekcji Górnictwo, gdzie wszystkie podmioty wskazały na wyraźne polepszenie, polepszenie
lub sytuację bez zmian. Większy odsetek podmiotów niż przeciętnie wskazywał na
pogorszenie lub wyraźne pogorszenie sytuacji ekonomicznej w sekcjach: Rolnictwo,
łowiectwo, leśnictwo, Przetwórstwo przemysłowe, Hotele i restauracje, Transport,
gospodarka magazynowa i łączność oraz Obsługa nieruchomości.
86
662
883
206
15
157115
753 775
148
9
213
97
783811
123
3
190
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
wyraźnepolepszenie
polepszenie bez zmian pogorszenie wyraźnepogorszenie
niewiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
87
1
1
13
1
9
25
3
2
7
1
1
30
9
3
121
3
58
286
48
19
12
12
1
3
11
178
28
2
108
11
45
323
47
26
7
12
2
2
15
174
3
19
1
2
33
19
4
2
1
31
2
13
2
16
65
16
5
7
1
0
42
1
0% 20% 40% 60% 80% 100%
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,wodę
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia
edukacja
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna
wyraźne polepszenie polepszenie bez zmian pogorszenie wyraźne pogorszenie nie wiem/odmowa
Rys. 2.7. Ocena sytuacji ekonomicznej firmy w I półroczu 2007 roku w porównaniu do I półrocza 2006 rokuwedług sekcji działalności badanych firm
W tabeli 2.6 zamieszczono odpowiedzi na pytanie o zmianę sytuacji ekonomicznej
firmy z uwzględnieniem wielkości przedsiębiorstwa. Firmy małe znacznie rzadziej niż
średnie i duże wskazywały na znaczne polepszenie sytuacji swojej firmy. Warto podkreślić,
że ponad 60% firm dużych wskazało na polepszenie lub znaczne polepszenie sytuacji firm,
podczas gdy odsetek dla firm średnich wyniósł 49%, zaś dla przedsiębiorstw małych zaledwie
42%. W tabeli 2.7 przedstawiono odpowiedzi na pytanie o zmianę sytuacji ekonomicznej
firmy z uwzględnieniem powiatu, w którym firma działa. Najwięcej firm (przy średnim
odsetku oceny sięgającym blisko 44%) wybrało warianty odpowiedzi polepszenie lub znaczne
polepszenie w powiatach: polkowickim (79,3), wrocławskim grodzkim (62,2%), milickim
(54,2%) i wołowskim (53,8%). Najmniej firm oceniło lepiej swoją obecną sytuację
1
1
13
1
9
25
3
2
7
1
1
30
9
3
121
3
58
286
48
19
12
12
1
3
11
178
28
2
108
11
45
323
47
26
7
12
2
2
15
174
3
19
1
2
33
19
4
2
1
31
2
13
2
16
65
16
5
7
1
0
42
1
wyraźne polepszenie polepszenie bez zmian pogorszenie wyraźne pogorszenie nie wiem/odmowa
88
w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego w powiatach: kłodzkim (20,2%),
górowskim (21,7%) oraz dzierżoniowskim (26,0%).
Tab.2.6 Ocena sytuacji ekonomicznej firmy w pierwszym półroczu 2007 r. w porównaniu do sytuacji wpierwszym półroczu 2006 r. z uwzględnieniem wielkości firmy
firm zamykają pytania dotyczące realizowanych inwestycji. Na pytanie 6 o realizowane
w pierwszym półroczu 2007 roku inwestycje 529 respondentów trzeciej fali badania (czyli
26,4%) odpowiedziało twierdząco, ponad połowa (1032 respondentów, tj. 51,4%) stwierdziła,
że firma nie realizuje inwestycji, a 22,2% odmówiło odpowiedzi. Na rysunku 2.14
1
1
1
6
1
4
1
10
15
2
99
5
49
226
30
22
14
9
1
2
7
131
19
2
107
9
42
333
51
22
7
14
3
2
14
189
5
12
1
6
27
20
2
3
27
3
53
2
27
146
30
10
8
4
3
94
8
8
1
1
1
zdecydowanie wzrośnie wzrośnie bez zmian spadnie zdecydowanie spadnie nie wiem/odmowa
94
przedstawiono odpowiedzi na pytanie dotyczące realizacji inwestycji w I półroczu 2007 roku
z uwzględnieniem sekcji działalności firm. Firmy działające w sekcjach: Przetwórstwo
przemysłowe oraz Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna częściej niż
przeciętnie wskazywały na realizację inwestycji, było to odpowiednio 43,1% i 27,6%
twierdzących odpowiedzi. Podobnie częściej niż przeciętnie na realizację inwestycji
wskazywały firmy działające w sekcjach: Transport, gospodarka magazynowa, Wytwarzanie
i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo oraz
Górnictwo.
W odpowiedziach dotyczących zakresu realizowanych inwestycji przeważały mniejsze
inwestycje rozwojowe (uzupełniające) nie wpływające znacząco na zdolności produkcyjne/
usługowe firmy (np. remont budynku, budowa magazynu) – 37,1%, drugie w kolejności były
kluczowe inwestycje dotyczące zdolności produkcyjnych/ usługowych (np. zakup linii
technologicznej, znaczna rozbudowa parku maszynowego) – 32,9%, natomiast jako mniejsze
inwestycje niezbędne do utrzymania działalności nie wpływające na zdolności produkcyjne/
usługowe firmy (np. zakup komputera do działu personalnego) określiło swoje działania
24,3% respondentów. Na rysunku 2.15 przedstawiono odpowiedzi respondentów dotyczące
zakresu realizowanych inwestycji z uwzględnieniem sekcji działalności firmy. Analiza
danych wskazuje na silną zależność pomiędzy zakresem realizowanych inwestycji a sekcją
działalności firmy. W przypadku sekcji: Przetwórstwo przemysłowe, Górnictwo, Wytwarzanie
i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, Budownictwo oraz Transport, gospodarka
magazynowa przeważały kluczowe inwestycje, w sekcjach: Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo,
Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, Obsługa nieruchomości,
Ochrona zdrowia i pomoc społeczna, Działalność usługowa komunalna, społeczna
i indywidualna dominowały mniejsze inwestycje rozwojowe, a w sekcji Hotele i restauracje –
mniejsze inwestycje niezbędne do utrzymania działalności.
95
12
2
119
5
29
146
33
19
7
7
1
1
5
124
25
4
122
7
72
411
53
22
18
18
3
4
20
234
5
35
26
162
41
14
8
3
2
92
0% 20% 40% 60% 80% 100%
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,wodę
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia
edukacja
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna
tak nie nie wiem/odmowa
Rys. 2.14. Realizacja inwestycji zwiększających potencjał produkcyjny/usługowy firmy w I półroczu 2007 rokuwedług sekcji działalności badanych firm
Wartość realizowanych inwestycji była mocno zróżnicowana. Średnia wartość
realizowanych inwestycji wahała się od 500 mld złotych w sekcji Górnictwo, poprzez 2 mln
złotych w sekcji Administracja publiczna i obrona narodowa, 1 mln złotych - Ochrona
zdrowia i pomoc społeczna, 171 tys. złotych - Działalność usługowa komunalna, społeczna
i indywidualna do 53 tys. złotych w sekcji Hotele i restauracje.
12
2
119
5
29
146
33
19
7
7
1
1
5
124
25
4
122
7
72
411
53
22
18
18
3
4
20
234
5
35
26
162
41
14
8
3
2
92
tak nie nie wiem/odmowa
96
3
2
45
5
13
49
11
10
3
1
40
7
43
1
10
71
8
4
3
5
1
2
49
2
28
6
39
15
5
1
2
2
35
1
6
4
8
4
1
1
7
1
1
0% 20% 40% 60% 80% 100%
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,wodę
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia
edukacja
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna
kluczowe inwestycje dotyczące zdolności produkcyjnych/usługowemniejsze inwestycje rozwojowemniejsze inwestycje niezbędne do utrzymania działalnościnie wiem/odmowa
Rys. 2.15. Zakres realizowanych inwestycji w I półroczu 2007 roku według sekcji działalności badanych firm
2.3. Polityka zatrudnienia firm w opiniach respondentów ankiety
W tabeli 2.8 zaprezentowano strukturę zatrudnienia w ankietowanych firmach według
poziomu zatrudnienia, z uwzględnieniem płci pracownika. Analizując wyniki ankiety
stwierdzić należy, że dominującą grupą zatrudnionych w badanych przedsiębiorstwach są
mężczyźni (stanowią oni 67% wskazań). Najliczniejszą grupę w ogóle zatrudnionych
stanowią pracownicy z wykształceniem zasadniczym zawodowym (34%), w przypadku
podpopulacji kobiet najwięcej wskazań odnotowano w grupie wykształcenia średniego
3
2
45
5
13
49
11
10
3
1
40
7
43
1
10
71
8
4
3
5
1
2
49
2
28
6
39
15
5
1
2
2
35
1
6
4
8
4
1
1
7
1
1
97
zawodowego (29%). Warto podkreślić, że pracujące w badanych firmach kobiety
charakteryzują się wyższym poziomem wykształcenia, świadczy o tym zarówno większy
odsetek kobiet z wyższym wykształceniem (odpowiednio 22% kobiety, przy 18% wszystkich
zatrudnionych), jak i mniejszy odsetek kobiet w grupach o najniższym poziomie
wykształcenia. W tabeli 2.9 zamieszczono dane na temat struktury zatrudnienia
z uwzględnieniem poziomu wykształcenia i wielkości firmy. Na podkreślenie zasługuje fakt,
iż zgodnie z odpowiedziami respondentów 30% pracowników dużych przedsiębiorstw to
osoby z wykształceniem wyższym. Sytuacja ta znacznie różni się od sytuacji przedsiębiorstw
sektora MSP, gdzie odsetek osób z wyższym wykształceniem jest znacznie niższy i wynosi
20% dla przedsiębiorstw małych i 18% dla przedsiębiorstw średnich. W przedsiębiorstwach
sektora MSP, zgodnie z wypowiedziami respondentów, najliczniejszą grupę zatrudnionych
stanowią osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym – odpowiednio 32% dla firm
małych i 36% dla średnich, przy zaledwie 4% udziale tych osób wśród zatrudnionych
w firmach dużych.
Tab.2.8. Struktura zatrudnienia w ankietowanych firmach
Poziom wykształceniaOsoby Procent wskazań
razem kobiety razem kobietyOgółem, w tym: 90703 29852 100% 100%Wyższe 14714 6524 18% 22%Policealne 4577 2135 6% 7%średnie zawodowe 21082 8617 26% 29%średnie ogólne 8955 4279 11% 15%zasadnicze zawodowe 27439 6645 34% 23%Niższe 4045 1103 5% 4%
Tab.2.9. Struktura zatrudnienia w ankietowanych firmach z uwzględnieniem ich wielkości
W ocenie większości respondentów wielkość zatrudnienia w ich firmie jest
odpowiednia w stosunku do potrzeb – ponad 78% badanych we wszystkich falach (por. rys.
2.16). Warto podkreślić znaczne zmniejszenie odsetka respondentów deklarujących
zatrudnienie w swojej firmie jako nadmierne – z 3,7% w pierwszej fali panelu do 1,1%
w trzeciej fali. Uwzględniając wielkość firmy najwięcej odpowiedzi odnośnie nadmiernego
zatrudnienia pochodziła z firm średnich, natomiast najmniej z przedsiębiorstw dużych.
98
75
1578
0
356
39
1612
315
4723
1570
378
36
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
nadmierne odpowiednie niedostateczne nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
Rys. 2.16. Aktualność zatrudnienia w stosunku do potrzeb firmy – porównanie odpowiedzi respondentówz trzech fal badania
Wskazywane przez badane podmioty niedostateczne zatrudnienie wiąże się
z trudnościami w zatrudnianiu pracowników. W pytaniu 40 ankiety zapytano respondentów
czy napotykają na trudności ze znalezieniem pracowników na niektóre stanowiska.
Porównanie odpowiedzi ze wszystkich fal panelu przedstawiono na rysunku 2.17. Wyniki
drugiej i trzeciej fali wskazują na rosnące problemy obserwowane w firmach w obszarze
znalezienia odpowiedniego personelu – procent respondentów, którzy nie mieli problemów ze
znalezieniem pracowników zmniejszył się z ok. 65% w pierwszym półroczu 2006 r. do
poniżej 60% w pierwszym półroczu 2007 r. Na rysunku 2.18 zaprezentowano główne
przyczyny występowania trudności w znalezieniu pracowników do firmy uszeregowane
w kolejności ważności dla respondentów w trzeciej fali badania panelowego.
705
1301
3
816
1192
5
789
1203
150
200
400
600
800
1000
1200
1400
tak nie nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
Rys. 2.17. Trudności w znalezieniu pracowników – porównanie odpowiedzi respondentów z trzech fal badania
75
1578
0
356
39
1612
315
4723
1570
378
36
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
nadmierne odpowiednie niedostateczne nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
705
1301
3
816
1192
5
789
1203
150
200
400
600
800
1000
1200
1400
tak nie nie wiem/odmowa
licz
ba p
odm
iotó
w
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
99
Według odpowiedzi respondentów z trzeciej fali badania obecnie największym
problemem jest brak zgłoszeń potencjalnych kandydatów do pracy – na ten wariant
odpowiedzi wskazało blisko 61% ankietowanych. Warto podkreślić, że wariant ten
w pierwszej fali badania wskazywany był „tylko” przez 32% respondentów. Na drugim
miejscu wśród wskazań znalazł się brak doświadczenia zawodowego obserwowany wśród
osób zgłaszających się do pracy – co najmniej 50% respondentów zwróciło uwagę na ten
czynnik. Na trzecim miejscu respondenci wskazali zbyt wygórowane oczekiwania
potencjalnych kandydatów do pracy.
0 10 20 30 40 50 60 70
brak zgłoszeń
brak doświadczenia zawodowego
zbyt wysokie oczekiwania
brak praktycznych umiejęt ności
brak wykszt ałacenia kierunkowego
brak specjalist ycznych uprawnień
konieczność nadzorowania
niedyspozycyjność
brak umiejęt ności pracy w zespole
brak znajomości języków obcych
brak prawa jazdy
brak umiejęt ności pracy z komputerem
brak praktycznej znajomości programów komputerowych
% podmiotów wskazujących na t rudności
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
Rys. 2.18. Główne przyczyny trudności w znalezieniu pracowników – porównanie odpowiedzi respondentówz trzech fal badania
2.3.1. Odejścia pracowników
Pytania ankiety od 16 do 26 dotyczyły problematyki odejść pracowników. W ankiecie zadano
pytania o zwolnienia pracowników w różnych horyzontach czasowych: poprzednie oraz
badane półrocze.
W tabeli 2.10 zamieszczono odpowiedzi na pytanie o zwolnienia pracowników w firmie
w 2006 r. (niezależnie od przyczyny zwolnienia) z uwzględnieniem wielkości
przedsiębiorstwa. Średnio w 42,7% firm wskazano na wystąpienie zjawiska zwolnienia
pracowników w drugim półroczu 2006 r. W firmach dużych (81,7%) ponad dwukrotnie
częściej niż w firmach małych (36,5%) wskazywano na występowanie zwolnień
pracowników. W tabeli 2.11 zamieszczono odpowiedzi na pytanie o zwolnienia pracowników
z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma. Porównując dane należy podkreślić duże
zróżnicowanie sytuacji w poszczególnych powiatach. Najmniejszy odsetek zwolnień
0 10 20 30 40 50 60 70
brak zgłoszeń
brak doświadczenia zawodowego
zbyt wysokie oczekiwania
brak praktycznych umiejęt ności
brak wykszt ałacenia kierunkowego
brak specjalist ycznych uprawnień
konieczność nadzorowania
niedyspozycyjność
brak umiejęt ności pracy w zespole
brak znajomości języków obcych
brak prawa jazdy
brak umiejęt ności pracy z komputerem
brak praktycznej znajomości programów komputerowych
% podmiotów wskazujących na t rudności
I półrocze 2006
II półrocze 2006
I półrocze 2007
100
zgłoszony został w powiecie trzebnickim – zwolnienia miały miejsce tylko w 14,3% firm oraz
w dzierżoniowskim (29,9%). Z drugiej strony w powiecie wołowskim w 73,1%, a w powiecie
strzelińskim w 67,9% ankietowanych firm miały miejsca zwolnienia pracowników.
Tab.2.10. Występowanie w firmie zjawiska zwolnień pracowników w drugim półroczu 2006 r. a wielkośćprzedsiębiorstwa (w %)
Zwolnienia pracowników w 2006 r.Przedsiębiorstwa Ogółem
małe średnie duże tak 36,5 66,5 81,7 42,7
nie 63,5 33,5 18,3 57,3
Tab.2.11 Występowanie w przedsiębiorstwie zjawiska zwolnień pracowników w drugim półroczu 2006 r.z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma (w % firm)
Analizując odpowiedzi na pytanie dotyczące sposobu rozwiązania umowy ze
zwalnianymi pracownikami warto podkreślić, że w największym odsetku firm wystąpiły
zwolnienia zainicjowane przez pracownika. Jest to przede wszystkim efekt emigracji
101
zarobkowej osób mieszkających na terenie województwa dolnośląskiego związanej
z otwarciem dla Polaków rynków pracy Unii Europejskiej.
Na pytanie o zwolnienia pracowników w firmie w pierwszym półroczu 2007 r. (por.
tab. 2.12) podobnie jak poprzednio największy odsetek odpowiedzi twierdzących (61,7%)
odnotowano w firmach dużych, najmniej w przedsiębiorstwach małych (27,9%). W tabeli
2.13 zamieszczono odpowiedzi na pytanie o zwolnienia pracowników z uwzględnieniem
powiatu, w którym działa firma. Najmniejszy odsetek zwolnień zgłoszony został w powiecie
lwóweckim – zwolnienia miały miejsce tylko w 16,0% firm oraz dzierżoniowskim (18,2%).
Największy odsetek zwolnień odnotowano w firmach powiatu strzelińskiego (71,4%) oraz
ząbkowickiego (53,5%).
Tab.2.12. Występowanie w firmie zjawiska (rzeczywiste i planowane) zwolnień pracowników w pierwszympółroczu 2007 r. a wielkość przedsiębiorstwa (w %)
Zwolnienia pracowników w 2006 r.Przedsiębiorstwa Ogółem
małe średnie duże tak 27,9 48,9 61,7 32,3
nie 72,1 51,1 38,3 67,7
Tab.2.13 Występowanie w przedsiębiorstwie zjawiska (rzeczywiste i planowane) zwolnień pracownikóww pierwszym półroczu 2007 r. z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma (w % firm)
Budownictwo 6 441 211 2,09Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych
7 1128 636 1,77
Hotele i restauracje 8 223 115 1,94Transport, gospodarka magazynowa i łączność 9 240 116 2,07
0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00
Bolesławiec
Głogów
Jawor
Kamienna Góra
Legnica
Lubin
m. Jelenia Góra
m. Wrocław
Oleśnica
Polkowice
Środa Śląska
Trzebnica
Wołów
Ząbkowice Śląskie
Złotoryja
III fala
I fala
114
Pośrednictwo finansowe 10 72 22 3,27Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
11 34 38 0,89
Administracja publiczna i obrona narodowa;obowiązkowe ubezpieczenia
12 4 3 1,33
Edukacja 13 3 xOchrona zdrowia i pomoc społeczna 14 49 89 0,55Działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna
15 1232 861 1,43
Razem 6015 3193 1,88
0,55
0,72
0,89
1,33
1,43
1,62
1,76
1,77
1,94
2,07
2,09
2,47
3,27
0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
górnictwo
obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
administracja publiczna i obrona narodowa;obowiązkowe ubezpieczenia
działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną,gaz, wodę
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
budownictwo
przetwórstwo przemysłowe
pośrednictwo finansowe
Liczba przyjętych/liczba zwolnionych
Rys. 2.24. Bilans zatrudnienia w I półroczu 2007 roku według sekcji działalności badanych firm
W pierwszym półroczu 2007 roku bilans zatrudnienia znacznie przekraczał bilans
wykazany dla drugiego półrocza 2006 r. (odpowiednio 1,88 i 1,14). Sytuacja ta wynikała
m.in. z tego, że w pytaniach dotyczących pierwszego półrocza 2007 r. firmy wskazywały
zarówno na zwolnionych (przyjętych) już w tym półroczu pracowników, jak i planowanych
zwolnieniach (przyjęciach) pracowników. Dodatni bilans występował w 10 sekcjach
działalności, w tym w sześciu sekcjach bilans był dodatni w drugim półroczu 2006 r.
i w pierwszym półroczu 2007 r., a w czterech – zmienił się z ujemnego na dodatni. W pięciu
0,55
0,72
0,89
1,33
1,43
1,62
1,76
1,77
1,94
2,07
2,09
2,47
3,27
115
sekcjach bilans przekraczał przeciętną wartość wskaźnika ruchu zatrudnionych.
Najkorzystniejsza w tym względzie sytuacja występowała w sekcji Pośrednictwo finansowe
(3,27, przyjęto 72 osoby, a zwolniono 22 osoby), w sekcji Przetwórstwo przemysłowe (2,47 –
co oznacza, że przyjęto o 147% więcej pracowników niż ich zwolniono) oraz w sekcji
Budownictwo (2,09 – przyjęto dwukrotnie więcej pracowników niż ich zwolniono).
W czterech sekcjach, w których w drugim półroczu 2006 r. obserwowano ujemny bilans
zatrudnienia, nastąpiła poprawa w tym względzie – bilans był dodatni w pierwszym półroczu
2007 r. Sytuacja taka wystąpiła w sekcjach: Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo (1,76),
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę (1,62), Pośrednictwo
finansowe (3,27), Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna (1,43).
W trzech sekcjach: Ochrona zdrowia i pomoc społeczna, Górnictwo oraz Obsługa
nieruchomości utrzymywał się ujemny bilans zatrudnienia, wynosząc odpowiednio: 0,55,
0,72 i 0,89. Charakterystyczne było również to, iż w sekcji Edukacja w pierwszym półroczu
2007 r. nie zwolniono pracowników, a przyjęto 3 osoby. W tej sytuacji nie uzyskano dla
sekcji wskaźnika bilansu zatrudnienia, a na rysunku 2.24 pominięto tę sekcję.
W części ankiety dotyczącej polityki zatrudnienia respondenci, którzy deklarowali
zwolnienia i/lub przyjęcia pracowników, byli proszeni również o wskazanie 4 zawodów,
w których liczba zwolnionych i/lub przyjętych pracowników będzie największa. Pytanie 20
dotyczyło zwolnień pracowników, a pytanie 30 – przyjęć pracowników ze wskazaniem na
zawody.
Ankietowani podając w trzeciej fali badania zawody, w których liczba zwolnień/
liczba przyjęć była największa, sumarycznie wskazali na zwolnienie 5344 osób, a na
przyjęcie 6317 osób w II półroczu 2006 r. Analizę ruchu zatrudnionych według zawodów
odniesiono do średnich grup zawodowych (3-cyfrowy kod zawodu z Klasyfikacji zawodów
i specjalności). Na rysunku 2.25 przedstawiono 25 średnich grup zawodowych, w których
ankietowani deklarowali najczęściej zwolnienia i/lub przyjęcia pracowników w drugim
półroczu 2006 r. W tychże 25 grupach znalazło się 85% zwalnianych lub przyjętych
pracowników. Największa liczba przyjętych pracowników (746 osób) dotyczyła grupy 413
– Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji. W 26 średnich
grupach zawodowych liczba przyjmowanych pracowników nie przekraczała 10 osób.
Największa liczba zwalnianych pracowników (523 osoby) dotyczyła grupy 522 – Sprzedawcy
i demonstratorzy. W 27 średnich grupach zawodowych liczba zwalnianych pracowników nie
przekraczała 10 osób.
116
6
30
64
66
68
80
99
100
107
108
124
137
162
189
208
219
235
259
286
319
329
380
495
549
746
154
100
26
34
61
86
140
142
57
136
60
147
150
221
143
155
164
196
246
296
303
251
459
523
243
0 100 200 300 400 500 600 700 800
123
732
724
812
742
827
214
311
343
913
241
741
723
512
722
743
721
245
712
832
828
341
515
522
413
Kod
śdr
edni
ej g
rupy
zaw
odow
ej
Liczba osób
przyjęcia zwolnienia
Rys. 2.25. Przyjęcia i zwolnienia pracowników w 25 średnich grupach zawodowych w drugim półroczu 2006 r.
Ankietowani podając zawody, w których przyjęcia były największe wskazywali na
następujące grupy (poniżej uwzględniono te zawody, w których liczba przyjętych
pracowników przekraczała 100 osób):
413 – Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji – 11,8% 522 – Sprzedawcy i demonstratorzy – 8,7% 515 – Pracownicy usług ochrony – 7,8%341 – Pracownicy do spraw finansowych i handlowych – 6,0%828 – Monterzy – 5,2%832 – Kierowcy pojazdów – 5,0%712 – Robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni – 4,5%245 – Specjaliści kultury i sztuki – 4,1%721 – Formierze odlewniczy, spawacze, blacharze, monterzy konstrukcji metalowych – 3,7%743 – Robotnicy produkcji wyrobów włókienniczych, odzieży i pokrewni – 3,5%722 – Kowale, ślusarze i pokrewni – 3,3%512 – Pracownicy usług domowych i gastronomicznych – 3,0%723 – Mechanicy maszyn i urządzeń – 2,6%
6
30
64
66
68
80
99
100
107
108
124
137
162
189
208
219
235
259
286
319
329
380
495
549
746
154
100
26
34
61
86
140
142
57
136
60
147
150
221
143
155
164
196
246
296
303
251
459
523
243
przyjęcia zwolnienia
117
741 – Robotnicy w przetwórstwie spożywczym – 2,2%241 – Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania – 2,0% 913 – Pomoce domowe, sprzątaczki i praczki – 1,7%343 – Średni personel biurowy – 1,7%311 – Technicy – 1,6%.
Ankietowani podając zawody, w których zwolnienia były największe wskazywali na
następujące grupy (poniżej uwzględniono te zawody, w których liczba zwalnianych
pracowników przekraczała 100 osób):
522 – Sprzedawcy i demonstratorzy – 9,8% (z 5344 zwolnionych osób według zawodów)515 – Pracownicy usług ochrony – 8,6%828 – Monterzy – 5,7%832 – Kierowcy pojazdów – 5,5%341 – Pracownicy do spraw finansowych i handlowych – 4,7%712 – Robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni – 4,6%413 – Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji – 4,5%512 – Pracownicy usług domowych i gastronomicznych – 4,1%245 – Specjaliści kultury i sztuki – 3,7%721 – Formierze odlewniczy, spawacze, blacharze, monterzy konstrukcji metalowych – 3,1%743 – Robotnicy produkcji wyrobów włókienniczych, odzieży i pokrewni – 2,9%123 – Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych – 2,9%723 – Mechanicy maszyn i urządzeń – 2,8%741 – Robotnicy w przetwórstwie spożywczym – 2,8%722 – Kowale, ślusarze i pokrewni – 2,7%311 – Technicy – 2,7%214 – Inżynierowie i pokrewni – 2,6%913 – Pomoce domowe, sprzątaczki i praczki – 2,5%732 – Ceramicy, szklarze i pokrewni – 1,9%.
W drugim półroczu 2006 roku, podobnie jak w pierwszym półroczu 2006 roku, grupą
zawodową podlegającą największej rotacji pracowników jest grupa 522 – Sprzedawcy
i demonstratorzy. Równie wysokiej rotacji pracowników podlegały grupy: 515 – Pracownicy
usług ochrony, 828 – Monterzy oraz 832 – Kierowcy pojazdów.
Bilans zatrudnienia uzyskany dla wszystkich grup zawodowych wyniósł 1,18, co
oznacza, że przeciętnie przyjęto 118 pracowników w miejsce 100 zwolnionych pracowników.
Charakterystyczne jest również, że w siedemnastu z wymienionych 25 średnich grup
zawodowych bilans zatrudnienia (jako relacja przyjęć do zwolnień) jest dodatni, a ośmiu –
ujemny. Oznacza to, że w podanych grupach zawodowych w drugim półroczu 2006 r.
częściej przyjmowano pracowników, niż ich zwalniano. Na rysunku 2.26 przedstawiono
bilans zatrudnienia dla drugiego półrocza 2006 r. W 10 średnich grupach zawodowych bilans
był większy niż przeciętnie, tj. przekraczał wartość 1,18. Najwyższą wartość wskaźnika
(3,07) odnotowano w grupie 413 – Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu
i produkcji. Wysokie wartości wskaźnika bilansu zatrudnionych w grupach 341, 722, 721,
743 oraz 245 otrzymano na podstawie liczby przyjmowanych i zwalnianych pracowników
118
znacznie przekraczających 100 osób. Natomiast wysokie wartości wskaźnika w grupach 724,
241, 812 i 343 uzyskano przy liczbie zwalnianych pracowników mniejszej od 100 osób.
Wartości wskaźnika bilansu zatrudnionych nie przekraczające wartości 1 uzyskano w 8
średnich grupach zawodowych. Przy czym w grupach: 123, 732, 214 i 827 liczba przyjętych
pracowników nie przekraczała 100 osób; w szczególności w grupie 123 – Kierownicy
pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych wskaźnik miał wartość 0,04 (liczba
przyjętych wynosiła 6 osób, a liczba zwolnionych 154). Natomiast w grupach: 311, 913, 512
oraz 741 zarówno liczba przyjętych jak i zwolnionych była wyższa od 100 osób. W grupie
311 – Technicy na 100 zwolnionych pracowników przyjęto 70 osób.
0,04
0,30
0,70
0,71
0,79
0,86
0,93
0,93
1,05
1,08
1,08
1,08
1,09
1,11
1,16
1,32
1,41
1,43
1,45
1,51
1,88
1,94
2,07
2,46
3,07
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5
123
732
311
214
913
512
827
741
522
832
515
723
828
742
712
245
743
721
722
341
343
812
241
724
413
Kod
śdr
edni
ej g
rupy
zaw
odow
ej
Liczba przyjętych/ liczba zwolnionych
Rys. 2.26. Bilans zatrudnienia w 25 średnich grupach zawodowych w drugim półroczu 2006 r.
W odniesieniu do planowanej aktywności w polityce zatrudnienia w I półroczu 2007
roku respondenci, którzy planowali zwolnienia i/lub przyjęcia pracowników, byli proszeni
o wskazanie 4 zawodów, w których liczba zwolnionych i/lub przyjętych pracowników będzie
pracowników w pierwszym półroczu 2007 roku ze wskazaniem na zawody. Ankietowani
0,04
0,30
0,70
0,71
0,79
0,86
0,93
0,93
1,05
1,08
1,08
1,08
1,09
1,11
1,16
1,32
1,41
1,43
1,45
1,51
1,88
1,94
2,07
2,46
3,07
119
podając zawody, w których liczba zwolnień/ liczba przyjęć będzie największa, sumarycznie
wskazali na zwolnienie 2864 osób, a na przyjęcie 5607 osób w I półroczu 2007 r. Na rysunku
2.27 przedstawiono 25 średnich grup zawodowych, w których ankietowani planowali
najczęściej zwolnienia i/lub przyjęcia pracowników w pierwszym półroczu 2007 r. W tychże
10 grupach znalazła się połowa zwalnianych lub przyjętych pracowników.
3
59
63
71
76
77
79
83
90
97
101
106
152
167
200
202
229
239
247
268
287
340
347
405
464
25
46
16
23
69
19
11
63
2
62
64
49
79
66
92
97
147
263
163
45
140
115
136
212
312
0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500
123
311
931
812
913
742
713
741
732
214
723
241
245
343
722
512
712
515
832
721
743
341
828
413
522
Kod
śdr
edni
ej g
rupy
zaw
odow
ej
Liczba osób
przyjęcia zwolnienia
Rys. 2.27. Przyjęcia i zwolnienia pracowników w 25 średnich grupach zawodowych w I półroczu 2007 r.
Ankietowani podając zawody, w których przyjęcia będą największe wskazywali na
następujące grupy (poniżej uwzględniono te zawody, w których liczba przyjętych
pracowników przekraczała 100 osób):
522 – Sprzedawcy i demonstratorzy – 8,3% (z 5607 przyjmowanych osób według zawodów)413 – Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji – 7,2%828 – Monterzy – 6,2%341 – Pracownicy do spraw finansowych i handlowych – 6,1%
3
59
63
71
76
77
79
83
90
97
101
106
152
167
200
202
229
239
247
268
287
340
347
405
464
25
46
16
23
69
19
11
63
2
62
64
49
79
66
92
97
147
263
163
45
140
115
136
212
312
przyjęcia zwolnienia
120
743 – Robotnicy produkcji wyrobów włókienniczych, odzieży i pokrewni – 5,1%721 – Formierze odlewniczy, spawacze, blacharze, monterzy konstrukcji metalowych – 4,8%832 – Kierowcy pojazdów – 4,4%515 – Pracownicy usług ochrony – 4,3%712 – Robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni – 4,1%512 – Pracownicy usług domowych i gastronomicznych – 3,6%722 – Kowale, ślusarze i pokrewni – 3,6%343 – Średni personel biurowy – 3,0%.245 – Specjaliści kultury i sztuki – 2,7%241 – Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania – 1,9%723 – Mechanicy maszyn i urządzeń – 1,8%.
Ankietowani podając zawody, w których zwolnienia będą największe wskazywali na
następujące grupy (poniżej uwzględniono te zawody, w których liczba zwalnianych
pracowników przekraczała 100 osób):
522 – Sprzedawcy i demonstratorzy – 10,9% (z 2864 zwalnianych osób według zawodów)515 – Pracownicy usług ochrony – 9,2%413 – Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji – 7,4%832 – Kierowcy pojazdów – 5,7%712 – Robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni – 5,1%743 – Robotnicy produkcji wyrobów włókienniczych, odzieży i pokrewni – 4,9%828 – Monterzy – 4,7%341 – Pracownicy do spraw finansowych i handlowych – 4,0%.
Podobnie jak w odpowiedziach dotyczących drugiego półrocza 2006 r.,
w odpowiedziach dotyczących planów w ruchu zatrudnionych, grupą zawodową podlegającą
największej rotacji pracowników jest grupa 522 – Sprzedawcy i demonstratorzy, a także grupa
515 – Pracownicy usług ochrony. W 23 z wymienionych 25 średnich grup zawodowych
bilans zatrudnienia (jako relacja przyjęć do zwolnień) był dodatni, a jedynie w dwóch grupach
– ujemny. Oznacza to, że w podanych grupach zawodowych w pierwszym półroczu 2007 r.
zdecydowanie częściej przyjmowano pracowników, niż ich zwalniano. Bilans zatrudnienia
w pierwszym półroczu 2007 r. uzyskany dla wszystkich grup zawodowych wyniósł 1,96, co
oznacza, że przeciętnie przyjęto 196 pracowników w miejsce 100 zwolnionych pracowników.
Na rysunku 2.28 przedstawiono bilans zatrudnienia dla pierwszego półrocza 2007 r.
W 13 średnich grupach zawodowych bilans był większy niż przeciętnie, tj. przekraczał
wartość 1,96.
121
0,12
0,91
1,10
1,28
1,32
1,49
1,52
1,56
1,56
1,58
1,91
1,92
2,05
2,08
2,16
2,17
2,53
2,55
2,96
3,09
3,94
4,05
5,96
7,18
0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0
123
515
913
311
741
522
832
712
214
723
413
245
743
512
241
722
343
828
341
812
931
742
721
713
Kod
śdr
edni
ej g
rupy
zaw
odow
ej
Liczba przyjętych/ liczba zwolnionych
Rys. 2.28. Bilans zatrudnienia w 24 średnich grupach zawodowych w pierwszym półroczu 2007 r.
Najwyższą wartość wskaźnika (45) odnotowano w grupie 732 – Ceramicy, szklarze
i pokrewni (grupę tę pominięto na rysunku 2.28 ze względu na jego przejrzystość). Jednakże
tak wysoka wartość wskaźnika bilansu zatrudnienia została otrzymana na podstawie 90
przyjętych pracowników i 2 zwolnionych. Również wysoką wartość wskaźnika (7,18)
odnotowano w grupie 713 – Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni.
Podobnie jak wcześniej, wysoka wartość wskaźnika bilansu zatrudnienia została otrzymana
na podstawie 79 przyjętych pracowników i 11 zwolnionych. Wysokie wartości wskaźnika
bilansu zatrudnionych w grupach 341, 828, 743, 413, 712, 832 oraz 522 otrzymano na
podstawie liczby przyjmowanych i zwalnianych pracowników znacznie przekraczających 100
osób. Natomiast wysokie wartości wskaźnika w grupach 742, 343, 722, 241 i 512 uzyskano
przy liczbie zwalnianych pracowników mniejszej od 100 osób, w przypadku grup: 742, 931
oraz 812 zarówno liczba zwalnianych, jak i przyjmowanych pracowników nie przekraczała
0,12
0,91
1,10
1,28
1,32
1,49
1,52
1,56
1,56
1,58
1,91
1,92
2,05
2,08
2,16
2,17
2,53
2,55
2,96
3,09
3,94
4,05
5,96
7,18
122
100 osób. Ujemny bilans zatrudnienia odnotowano w grupie 515 – Pracownicy usług
ochrony, gdzie na 100 zwolnionych osób przyjęto 91 pracowników. Podobna sytuacja
wystąpiła w grupie 123 – Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych,
gdzie zwolniono 25 osób, a przyjęto 3 osoby.
Na rysunku 2.29 przedstawiono bilans zatrudnienia w wybranych średnich grupach
zawodowych w drugim półroczu 2006 roku oraz pierwszym półroczu 2007 r.
Na podstawie wypowiedzi i ocen pracodawców można zaobserwować pewne
tendencje i przybliżyć stereotypy idealnych pracowników w opiniach menedżerów
w poszczególnych grupach zawodowych. Jest charakterystyczne, że pracodawcy przy ocenie
istotności kompetencji we wszystkich grupach zaznaczali jako najważniejsze niezbędne
i pożądane kompetencje miękkie, a więc umiejętności psychospołeczne.
Dla najczęściej wymienianych kompetencji wykonano analizę czynnikową. Przy
założeniu dwóch czynników wyraźnie można zaobserwować, że do czynnika pierwszego
(ze średnią m = 3, współczynnikiem zmienności Vm = 0,23, oznaczającymi kompetencje
„pożądane” i umiarkowaną zgodność kierowników w opiniach), opisującego 31% zmienności
wypowiedzi, można zakwalifikować kompetencje miękkie, takie jak komunikatywność,
samodzielność, odpowiedzialność, zaangażowanie w pracę, dyspozycyjność, odporność na
stres, umiejętność pracy w zespole, kreatywność i mobilność. W czynniku drugim (ze średnią
m = 2, współczynnikiem zmienności Vm = 0,29 oznaczającymi kompetencje „istotne”
i umiarkowaną zgodność badanych), wyjaśniającym 20 % zmienności wypowiedzi, znalazły
się przede wszystkim takie kompetencje twarde jak: obsługa komputera, praktyczna
132
znajomość programów komputerowych, umiejętności praktyczne, znajomość języków
obcych, prawo jazdy, doświadczenie w zawodzie, specjalistyczne uprawnienia zawodowe, ale
również umiejętności interpersonalne z grupy umiejętności psychospołecznych.
Tab. 3.3. Wyniki analizy czynnikowej dla kompetencji (metoda wyodrębniania czynników – metoda głównychskładowych, metoda rotacji – varimax znormalizowana)
ZmienneCzynnik
1Czynnik
2Zmienne Czynnik 1 Czynnik 2 Czynnik 3
doświadczenie w zawodzie 0,18 0,57 doświadczenie w zawodzie 0,14 0,19 0,81
wykształcenie kierunkowe dla zawodu 0,25 0,23wykształcenie kierunkowe dlazawodu
0,22 –0,10 0,64
umiejętności praktyczne 0,09 0,66 umiejętności praktyczne 0,05 0,31 0,77
Stereotypowi przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy
powinni być przede wszystkim zaangażowani, charakteryzować się umiejętnością pracy
w zespole, odpornością na stres, komunikatywnością, odpowiedzialnością, samodzielnością
i kreatywnością, umiejętnościami interpersonalnymi, dyspozycyjnością, mobilnością,
doświadczeniem w zawodzie, wykształceniem kierunkowym dla zawodu, umiejętnościami
praktycznymi, w szczególności obsługi komputera. W tej grupie zawodowej w opinii
kierowników wszystkie wymienione kompetencje były bardzo ważne, pożądane i niezbędne –
wszystkie średnie oceny były co najmniej równe 3.
Idealny specjalista powinien przede wszystkim prezentować takie umiejętności
psychospołeczne jak odpowiedzialność, zaangażowanie w pracę, komunikatywność,
samodzielność, umiejętność pracy w zespole, odporność na stres, dyspozycyjność,
kreatywność, mobilność. Nieco mniejszą wagę przypisywano takim umiejętnościom
zawodowym (średnie z przedziału od 2 do 3, a więc są to cechy więcej niż istotne, ale mniej
niż pożądane), jak obsługa komputera, umiejętności praktyczne, wykształcenie kierunkowe
dla zawodu, doświadczenie w zawodzie, praktyczna znajomość programów komputerowych,
specjalistyczne uprawnienia zawodowe.
133
Od techników i innego średniego personelu kierownicy oczekują w zakresie cech
psychospołecznych: odpowiedzialności, zaangażowania w pracę, samodzielności,
komunikatywności, umiejętności pracy w zespole, odporności na stres, dyspozycyjności,
kreatywności i mobilności. Spośród kompetencji twardych wymieniano przede wszystkim:
umiejętności praktyczne, doświadczenie w zawodzie, obsługę komputera, wykształcenie
kierunkowe dla zawodu, prawo jazdy, praktyczną znajomość programów komputerowych.
Pracownicy biurowi powinni być przede wszystkim zaangażowani w pracę,
odpowiedzialni, umieć pracować w zespole, charakteryzować się samodzielnością,
komunikatywnością, dyspozycyjnością, umiejętnościami interpersonalnymi. Z kompetencji
twardych za najważniejsze uważano doświadczenie w zawodzie, umiejętności praktyczne
i umiejętność obsługi komputera.
Pracowników usług osobistych i sprzedawców powinna charakteryzować przede
wszystkim odpowiedzialność, zaangażowanie w pracę, komunikatywność, umiejętność pracy
w zespole, samodzielność, dyspozycyjność, odporność na stres (kompetencje miękkie) oraz
doświadczenie w zawodzie i umiejętności praktyczne (kompetencje twarde). Jednak w tej
grupie jest charakterystyczne, że pracodawcy w mniejszym stopniu oczekują wysokich
kompetencji twardych – ważniejsze są umiejętności psychospołeczne
Od robotników przemysłowych i rzemieślników wymagane są: odpowiedzialność,
zaangażowanie w pracę, umiejętność pracy w zespole, samodzielność, dyspozycyjność oraz
doświadczenie w zawodzie umiejętności praktyczne wykształcenie kierunkowe dla zawodu.
Od robotników przemysłowych i rzemieślników raczej nie wymaga się obsługi komputera,
czy praktycznej znajomości programów komputerowych, znajomości języków obcych, czy
umiejętności interpersonalnych.
Operatorów i monterów maszyn i urządzeń powinny charakteryzować: odpowie-
dzialność, zaangażowanie w pracę, dyspozycyjność, samodzielność, komunikatywność,
umiejętność pracy w zespole, doświadczenie w zawodzie, umiejętności praktyczne,
specjalistyczne uprawnienia zawodowe, prawo jazdy.
Pracownicy przy pracach prostych powinni być zaangażowani w pracę, odpowiedzialni,
samodzielni, dyspozycyjni, komunikatywni, mieć umiejętności praktyczne i doświadczenie
w zawodzie.
Na podstawie wyników analiz można zaobserwować, że pracodawcy oczekują
w pierwszej kolejności wyższego poziomu umiejętności psychospołecznych, a potem
formalnych zawodowych i praktycznych. Od przedstawicieli wszystkich grup zawodowych
oczekuje się odpowiedzialności, zaangażowania i dyspozycyjności. Najwyższe wymagania
stawiane są przedstawicielom władz publicznych, wyższym urzędnikom i kierownikom, nieco
134
niższe specjalistom (ale różnice nie są istotne poza znajomością języków obcych, która jest
bardziej preferowana wśród kadr kierowniczych) oraz technikom i innemu średniemu
personelowi. Poziom oczekiwań w stosunku do wymienionych grup zawodowych w zakresie
kompetencji miękkich oraz znajomości języków obcych jest statystycznie wyższy niż
w stosunku do pozostałych środowisk zawodowych.
Od osób, które są zatrudniane na stanowiskach wymagających niższych kwalifikacji
formalnych, oczekuje się niższych kompetencji psychospołecznych, przede wszystkim zaś
odpowiedzialności, zaangażowania w pracę, umiejętność pracy w zespole, samodzielność,
dyspozycyjność oraz doświadczenie w zawodzie i umiejętności praktycznych. W ciągu
ostatniego roku bardzo wzrosły wymagania wobec robotników, monterów i osób
obsługujących urządzenia. Generalnie we wszystkich grupach zawodowych pożądane są
(średnia powyżej 3) zaangażowanie w pracę, odpowiedzialność, samodzielność, umiejętność
pracy w zespole, komunikatywność, dyspozycyjność, a więc kompetencje „miękkie”. Spośród
kompetencji twardych jako najważniejsze wymieniane były: doświadczenie w zawodzie,
umiejętności praktyczne, wykształcenie kierunkowe dla zawodu oraz specjalistyczne
uprawnienia zawodowe – jednak w opinii kierownictwa firm były to cechy istotne, rzadziej
pożądane.
Tab. 3.4. Zestawienie statystyk opisowych dla kompetencji miękkich i twardych w grupach zawodowych
Symbolgrupy
Grupy zawodowe Średnie dla
miękkichkompetencji
Wielkośćpróby
Miękkiekomp.
Odch.std
Średnie dlatwardych
kompetencji
Twardekomp.
Odch.std
1przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy ikierownicy
3,63 16,00 0,38 2,83 0,40
2 specjaliści 3,37 93,00 0,62 2,62 0,653 technicy i inny średni personel 3,26 149,00 0,64 2,58 0,624 pracownicy biurowi 2,97 74,00 0,76 1,95 0,565 pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 2,99 169,00 0,59 1,89 0,507 robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 2,78 198,00 0,70 2,02 0,558 operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 2,90 105,00 0,72 2,15 0,519 pracownicy przy pracach prostych 2,53 17,00 0,57 1,48 0,41
ogół grup badawczych 3,02 823,00 0,69 2,18 0,64wyniki analizy wariancji dla zróżnicowania komptetncji wgrupach
F=14,16;p<0,005
F=36,P<0,005
135
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
1 2 3 4 5 7 8 9 Średnia
Sym bol grupy wielkiej
Średnie dla m iękkich kom petencji
Średnie dla twardych kom petencji
Rys. 3.1. Średnie oceny dla kompetencji miękkich i twardych w opinii pracodawców
Opinie przedstawicieli firm świadczą o tym, że w środowisku menedżerskim istnieje
przekonanie, ze obiektywnie wysokie kwalifikacje formalne, nie wsparte równie wysokimi
kompetencjami osobistymi, nie gwarantują sukcesu zawodowego. Rozwijanie kluczowych
miękkich kompetencji również w ramach tzw. kształcenia ustawicznego może kompensować
pewne deficyty w zakresie specjalistycznej wiedzy i zawodowych umiejętności. Twarde
kompetencje są niezbędne do wykonywania pracy na określonym stanowisku i pełnienia roli
zawodowej, powinny być jednak uzupełniane przez miękkie kompetencje, jak elastyczność
działania czy zdolności przystosowawcze. Kompetencje interpersonalne mogą determinować
wysoką skuteczność realizowania własnych zamierzeń i zleconych zadań w kontaktach
z innymi ludźmi, ułatwiają budowanie i efektywne korzystanie z sieci kontaktów
(tzw. networking), umożliwiają rozwój własnej kariery (por. Smółka 2006).
3.1.4. Podsumowanie
Wyniki przeprowadzonych badań mogą być wykorzystane w polityce rynku pracy,
w celu przeciwdziałania i zapobiegania bezrobociu, ułatwiania ponownej integracji
długotrwale bezrobotnych z rynkiem pracy, wspierania integracji zawodowej ludzi młodych
oraz osób powracających na rynek pracy po okresie nieobecności.
Monitorowanie rynku pracy, analiza zawodów nadwyżkowych i deficytowych,
przygotowanie na tej podstawie form kształcenia, w tym ustawicznego z wykorzystaniem
pomocy Unii Europejskiej może pomóc w przeciwdziałaniu zjawisku wykluczenia
społecznego, ograniczeniu zjawiska marginalizacji społecznej i przygotowania osób
narażonych na wykluczenie społeczne do wejścia na rynek pracy, utrzymania zatrudnienia lub
powrotu do czynnego życia zawodowego.
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
1 2 3 4 5 7 8 9 Średnia
Sym bol grupy wielkiej
Średnie dla m iękkich kom petencji
Średnie dla twardych kom petencji
136
Kształcenie ustawiczne ułatwia dostęp i integrację z rynkiem pracy, podwyższa
i utrzymuje potencjał zatrudnieniowy osób oraz promuje mobilność zawodową, poprzez
zwiększanie dostępu do szkoleń zawodowych, edukacji oraz doradztwa. Jest to szczególnie
ważne dla osób, które ze względu na trudną sytuację życiową nie potrafią samodzielnie
odnaleźć się na rynku pracy, rozwiązać osobistych, społecznych i zawodowych problemów,
korzystając długotrwale w sposób bierny ze świadczeń pomocy społecznej.
Podejmowane działania z zakresu rozwoju lokalnego mają przyczynić się, między
innymi, do wzmocnienia więzi wewnętrznej wspólnot lokalnych, poprawy jakości życia
społeczności oraz zwiększenia zaangażowania mieszkańców i władz lokalnych w rozwój
społeczno–gospodarczy regionu poprzez realizację działań opartych na zasadzie partnerstwa.
Kwestia równości szans stanowi istotny element wszystkich realizowanych działań. Odnosi
się ona w szczególności do promowania równych szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy, do
wyrównywania szans edukacyjnych i szans na rynku pracy osób narażonych na wykluczenie
społeczne, osób zamieszkałych na terenach wiejskich i zaniedbanych oraz osób
niepełnosprawnych. Monitoring rynku pracy ma na celu konkretyzację działań skierowanych
na podwyższenie poziomu technologicznego poprzez podnoszenie umiejętności korzystania
z nowoczesnych technik informacyjno–komunikacyjnych, aktualizowanie wiedzy
o nowoczesnych formach zarządzania i organizacji pracy oraz podwyższanie poziomu
wykształcenia społeczeństwa.
137
3.2. Sytuacja i perspektywy rozwoju zawodowego kobiet na rynku pracy
województwa dolnośląskiego w świetle badań 2006-2007
W województwie dolnośląskim, podobnie jak w całej Polsce, ponad połowę
bezrobotnych stanowią kobiety. Ze statystyk wynika, że panie często mają większe problemy
ze znalezieniem pracy, chociaż są lepiej wykształcone od mężczyzn. Gorszą sytuację kobiet
na rynku pracy potwierdzają wyniki wielu badań empirycznych, między innymi z zakresu
satysfakcji zawodowej. Źródłem informacji na temat sytuacji kobiet w wybranych krajach
Unii Europejskiej mogą być dane zawarte w bazie ECHP – European Community Household
Panel1 obejmującej około 150 tysięcy respondentów z 15 krajów2 uczestniczących
w badaniach panelowych prowadzonych w ośmiu rocznych falach zrealizowanych w latach
1994 – 2001, gdzie badaniem objęto pracujące w momencie ankietowania osoby (ok. 64,5 tys.
osób). Porównywalne dane dla Polski pochodzą z ankietowych badań przeprowadzonych
w kwietniu 2006 r. w ramach badania Pentor-Bus na reprezentatywnej próbie 1000 dorosłych
Polaków3. Struktura obu prób pod względem cech demograficznych była zbliżona. W obu
próbach wśród respondentów przeważali mężczyźni (52,8% dla ECHP oraz 55,5% dla
Polski). Analiza statystyczna danych z bazy ECHP4 wskazała na gorszą pozycję kobiet na
rynku pracy pomimo lepszego, w stosunku do mężczyzn, przygotowania i wyższych
kwalifikacji. Potwierdziło również podkreślane przez socjologów kładzenie przez kobiety
większego nacisku na kompetencje zawodowe i kwalifikacje odpowiednie do wykonywanych
obowiązków. W badanej reprezentatywnej próbie ECHP ponad 28% kobiet miało wyższe
wykształcenie, gdzie wśród mężczyzn odsetek wyniósł 23,3%. Jednak niezależnie od branży
działalności czy wielkości przedsiębiorstwa kobiety niemal dwukrotnie rzadziej niż
mężczyźni zajmowały wyższe stanowiska kierownicze – mężczyźni 15%, kobiety 7,8%..
Rzadziej niż mężczyźni zajmowały również samodzielne stanowiska, niemniej jednak
obserwowane różnice były znacznie mniejsze. Kobiety częściej deklarowały przygotowanie
do wykonywania obecnej pracy – 60,9% i odpowiednio 57,9% dla mężczyzn. Znacznie
częściej również potwierdzały uczestnictwo w szkoleniach i kursach uzupełniających
1 Badania były częściowo finansowane w ramach dwóch grantów badawczych Komisji Europejskiej:Satisfaction as an Assessment Criterion of Labor Market Policy Efficiency. Lesson for Poland fromInternational Experience, EPUNet research visit (2006 r.) oraz Comparative analyses of job relatedsatisfaction perception w ramach IRISS-C/I – Contrat n° 026040 (RITA) – call 16, 6th framework programme(2005 r.).
2 Baza ECHP została utworzona w ramach projektu badawczego Unii Europejskiej sfinansowanego ze środków5 Programu Ramowego.
3 Badania były sfinansowane z projektu badawczego MNiI nr 1 H02B 010 29 Metody ekonometrycznei statystyczna analiza wielowymiarowa w międzynarodowych badaniach rynku pracy. Porównawcza analizaźródeł i poziomu satysfakcji zawodowej, okres realizacji 2005 – 2007, kierownik projektu dr inż. DorotaKwiatkowska-Ciotucha.
4 Według danych z ostatniej fali panelu, tj. 2001 r.
138
wykształcenie i kompetencje zawodowe. Na pytanie o udział w szkoleniach w ostatnich 12
miesiącach pozytywnie odpowiedziało 28,5% kobiet i tylko 20% mężczyzn. Należy
podkreślić, że deklarowana przez kobiety większa chęć podnoszenia kwalifikacji widoczna
jest również w Polsce. Jak pokazują raporty z pierwszego okresu wdrażania projektów
szkoleniowych dofinansowywanych z Europejskiego Funduszu Społecznego, w ogólnej
liczbie uczestników szkoleń co najmniej 60% stanowiły kobiety.
Paradoksalnie, lepsze przygotowanie zawodowe i większa aktywność kobiet
w obszarze doskonalenia zawodowego przy gorszym traktowaniu na rynku pracy przekłada
się na lepsze odczucia satysfakcji W tabeli 1 zaprezentowano wyniki średnich odpowiedzi
respondentów odnośnie satysfakcji zawodowej. Za wyjątkiem satysfakcji z zarobków kobiety
wykazują większe zadowolenie z pozostałych obszarów satysfakcji zawodowej. W przypadku
Polski niższy poziom satysfakcji dla kobiet dotyczy również satysfakcji z odległości /
komunikacji do miejsca pracy. Z drugiej strony warto podkreślić, że dla wszystkich obszarów
satysfakcji oceny respondentów z Polski są znacznie niższe od prezentowanych przez
respondentów ze starych krajów Unii. Należy podkreślić również większe zróżnicowanie
ocen respondentów z Polski, o czym świadczą zaobserwowane wyższe wartości odchyleń
standardowych.
Tab. 3.5. Statystyki podstawowe poziomu satysfakcji z różnych aspektów pracy zawodowej – cecha płeć, próbaECHP 2001 r. oraz Polska 2006 r.
satysfakcja zodległości/komunikacji do miejsca pracy
mężczyzna 26159 4,41 1,34 211 4,33 1,63
kobieta 18343 4,60 1,31 169 4,22 1,73
Uwaga: dane odnoszą się do przeciętnej oceny respondenta, gdzie poziom 1 oznacza całkowity brak satysfakcji,poziom 6 oznacza pełną satysfakcję.Źródło: [Analiza porównawcza odczuć satysfakcji zawodowej – Polska na tle krajów Unii Europejskiej 2007]
Według krajowych statystyk GUS liczba bezrobotnych ogółem w ostatnim roku
zmniejszyła się, jednak liczba kobiet bez pracy spada zdecydowanie wolniej niż mężczyzn.
Z danych GUS z lipca 2006 r. wynika, że z 2443,4 tys. bezrobotnych, 1371,6 tys., czyli ponad
połowę (56%) stanowiły kobiety, a w sierpniu tegoż roku bezrobocie kobiet wzrosło
139
o 1 punkt procentowy. Według socjologów główne przyczyny tego zjawiska stanowią: wiek
i „obciążenia rodzinne”, w tym dzieci. Stereotyp kobiety jako „opiekunki domowego
ogniska” nierzadko dyskryminuje ją jako pracownika. W czerwcu 2006 r. Komisja
Europejska ogłosiła rok 2007 Europejskim Rokiem Równych Szans dla Wszystkich. Program
ma być wyrazem sprzeciwu wobec wszelkiej dyskryminacji. W lipcu 2005 r. w Unii
Europejskiej rozpoczęły się przygotowania programu, którego celem było zwrócenie uwagi
związków zawodowych na sytuację kobiet na rynku pracy oraz poszukiwanie dobrych
rozwiązań. Rozwiązania promujące kobiety na rynku pracy i ułatwiające im godzenie życia
zawodowego z rodzinnym mają znaczenie społeczne, ale i ekonomiczne. Kwestia równości
szans stanowi istotny element wszystkich realizowanych działań. Odnosi się ona
w szczególności do promowania równych szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy, do
wyrównywania szans edukacyjnych i szans na rynku pracy osób narażonych na wykluczenie
społeczne, osób zamieszkałych na terenach wiejskich i zaniedbanych oraz osób
niepełnosprawnych. W Unii Europejskiej jest wiele firm, które wdrożyły politykę przyjazną
rodzinie (ruchomy czas pracy opłacanie opieki nad dziećmi) wykazało, że firmy te
oszczędziły nawet do 33 proc. kosztów osobowych.
3.2.1. Wyniki badania dotyczące zatrudnienia kobiet
Na podstawie danych z trzeciej fali badania ankietowego przedsiębiorców
województwa dolnośląskiego w badanych przedsiębiorstwach kobiety stanowiły 35,5%
zatrudnionych – ogólna liczba osób zatrudnionych w badanych przedsiębiorstwach wynosiła
97 260 (rys. 3.2).
kobiety35,5%
mężczyźni64,5%
Rys. 3.2. Udział kobiet w zatrudnieniu w województwie dolnośląskim
Udział kobiet w badanych przedsiębiorstwach w poszczególnych powiatach
województwa dolnośląskiego był zróżnicowany. W tabeli 3.6 oraz na rysunku 3.3
zaprezentowano procentowy udział kobiet w badanych przedsiębiorstwach z uwzględnieniem
podziału terytorialnego. Największy udział kobiet zaobserwowano w przedsiębiorstwach
powiatu wałbrzyskiego, gdzie odsetek kobiet w ogółem pracujących wyniósł aż 60,6%.
kobiety35,5%
mężczyźni64,5%
140
Na kolejnych miejscach znalazły się powiaty: złotoryjski (58,4%) oraz kłodzki (48,0%).
Najmniej kobiet w badanych przedsiębiorstwach zatrudnionych było w powiatach: lubińskim
(17,2%), jaworskim (17,7%) oraz bolesławieckim (19,5%). Tak duże obserwowane
dysproporcje w udziale kobiet w ogóle pracujących w poszczególnych powiatach wynikały
przede wszystkim ze specyfiki firm na danym terenie (por. rozdział 2 raportu).
Tab. 3.6.Udział kobiet w zatrudnieniu w poszczególnych powiatach województwa dolnośląskiego
Rys.3.3.Udział kobiet w zatrudnieniu w poszczególnych powiatach województwa dolnośląskiego
Na rysunku 3.4 przedstawiono udział kobiet w zatrudnieniu w badanych firmach
z podziałem na sekcje działalności. Sekcją najbardziej sfeminizowaną, co było do
przewidzenia, jest ochrona zdrowia i opieka społeczna, gdzie odsetek pracujących pań wynosi
78,5%. Na drugim miejscu jest działalność hotelarska i restauracyjna z 68,5% zatrudnionych
kobiet oraz administracja publiczna, gdzie udział kobiet wynosi 60,5%. Również zgodnie
z przewidywaniami sekcje o najmniejszym udziale kobiet w zatrudnionych ogółem to
górnictwo (12,4%), wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, wodę i gaz oraz budownictwo
(17,5%).
kobiety
mężczyźni
142
0% 20% 40% 60% 80% 100%
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, gaz, wodę
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości, wynajem
administracja publiczna
edukacja
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
działalność usługowa komunalna, społ. i ind.
Razem
kobiety
mężczyźni
Rys. 3.4. Udział kobiet w zatrudnieniu w województwie dolnośląskim w poszczególnych sekcjach działalnościgospodarczej
Ciekawych informacji dostarcza również analiza udziałów zatrudnionych kobiet
i mężczyzn w poszczególnych sekcjach działalności. Odsetek osób zatrudnionych ogółem
oraz z podziałem według płci w województwie dolnośląskim w poszczególnych sekcjach
działalności gospodarczej przedstawiono na rysunku 3.5. Według danych z badania
relatywnie najwięcej osób zatrudnionych było w sekcji przetwórstwo przemysłowe (32,8%),
przy czym odsetek kobiet i mężczyzn był porównywalny (odpowiednio 31,6% kobiet i 33,5%
mężczyzn ogółu obu podgrup). Na drugim miejscu pod względem częstości zatrudnienia jest
działalność usługowa (17,8%), przy czym odsetek kobiet jest tu nieznacznie większy od
odsetka mężczyzn (odpowiednio 18,3% dla kobiet oraz 17,5% dla mężczyzn). Na trzecim
miejscu jest handel hurtowy i detaliczny (13,7% ogółu zatrudnionych). Relatywnie więcej
kobiet niż mężczyzn zajmuje się handlem (odpowiednio 16,0% i 12,4% badanych podgrup).
Do sekcji działalności, w których zatrudnionych jest relatywnie dużo kobiet należą również
ochrona zdrowia i opieka społeczna (7,5% badanej podgrupy), administracja publiczna
(6,4%) oraz działalność hotelarska i gastronomiczna (6,4%).
kobiety
mężczyźni
143
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
górnictwo
przetwórstwo przemysłowe
wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, gaz, wodę
budownictwo
handel hurtowy i detaliczny
hotele i restauracje
transport, gospodarka magazynowa i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości, wynajem
administracja publiczna
edukacja
ochrona zdrowia i pomoc społeczna
działalność usługowa komunalna, społ. i ind.
kobiety
mężczyźni
Ogółem
Rys. 3.5. Zatrudnieniu w województwie dolnośląskim w poszczególnych sekcjach działalności gospodarczej –odsetek osób ogółem oraz z podziałem według płci
Tab. 3.7. Zatrudnieniu w województwie dolnośląskim w poszczególnych sekcjach działalności gospodarczej –osób ogółem oraz z podziałem według płci
3.2.2. Zwolnienia i przyjęcia pracowników, wyniki badań kompetencji kobiet
Na podstawie wyników trzeciej fali badania panelowego przedsiębiorców w obszarze
przyjęć i zwolnień pracowników w 2007 r. w badanych firmach można było zaobserwować
pozytywne tendencje przejawiające się przede wszystkim w przewadze rzeczywistych
i planowanych w następnym okresie przyjęć do pracy nad zwolnieniami. Zjawisko to odnosi
się zarówno do kobiet, jak i do mężczyzn. W pierwszym półroczu 2007 r. w 860 badanych
firmach miały miejsca zwolnienia pracowników, z czego w 442 firmach zwolnienia dotyczyły
kobiet. W tym samym okresie 940 firm przyjęło pracowników, z czego w 519
przedsiębiorstwach miało miejsce przyjęcie do pracy kobiet. Zgodnie z deklaracjami
respondentów zwolnionych było 5 770 pracowników a przyjętych 6 598 osób. W grupie
zwolnionych osób kobiety stanowiły 34,8%, a w grupie przyjmowanych osób 32,4%.
Porównując liczbę zwalnianych kobiet i mężczyzn do procentowego udziału poszczególnych
płci w zatrudnionych ogółem obserwuje się podobny odsetek dla obu płci (5,9%).
W przypadku przyjęć do pracy stwierdzono mniej korzystną sytuację dla kobiet, niż dla
mężczyzn. Przyjętych zostało 7,1% mężczyzn (w porównaniu do zatrudnionych ogółem
mężczyzn w badanych przedsiębiorstwach) i 6,0% kobiet (w porównaniu do zatrudnionych
ogółem kobiet w badanych przedsiębiorstwach). Bilans zatrudnienia w analizowanym okresie
dla obu płci jest dodatni, przy czym dla mężczyzn wynosi +14,4%, a dla kobiet jedynie
+6,4%. Odnośnie działań zaplanowanych w drugim półroczu 2007 r. zdaniem respondentów
korzystne tendencje w stosunku osób przyjmowanych do zwalnianych ulegną dodatkowemu
wzmocnieniu.
Na podstawie wyników badania panelowego można stwierdzić, że przyczyny
zwolnień i ich hierarchia była podobne, bez względu na to, czy w firmie dominowało
zatrudnienie kobiet, czy mężczyzn. Kierownicy firm wymieniali przede wszystkim:
zwolnienia z własnej inicjatywy pracownika – przyczyny rodzinne, zbyt niskie płace,
znalezienie innej pracy lepiej płatnej, wyjazd zarobkowy za granicę, restrukturyzacja firmy
(częściej w przypadku kobiet niż mężczyzn), uregulowania prawne, sezonowość prac,
czynniki dyscyplinarne, nieodpowiednie kwalifikacje, likwidacja stanowiska pracy,
zmniejszenie wielkości zamówień koszty pracy.
Na podstawie analizy danych można zauważyć, że w stosunku do 2006 r. obecnie
większy procent kobiet może liczyć na bardziej prestiżowe i wymagające wyższych
kwalifikacji stanowiska, co może wynikać z masowego exodusu wykwalifikowanych
mężczyzn za granicę, do większych miast, przede wszystkim Warszawy lub Wrocławia i jego
okolic, gdzie powstało i planowanych jest wiele inwestycji wymagających zatrudnienia
148
wysoko wykwalifikowanych specjalistów w zakresie elektroniki, informatyki czy
budownictwa lądowego. Jednak po analizie danych ze wszystkich fal badania można wysnuć
wniosek, że zjawisko dyskryminacji kobiet w pracy faktycznie istnieje. Przejawia się ono
przede wszystkim mniejszą dostępnością do poszczególnych zawodów i do kadry wyższej.
Dyskryminujące są również dysproporcje płacowe.
Hierarchia kompetencji oczekiwanych od nowo przyjmowanych pracowników – tak
ogólnie, jak i w poszczególnych grupach zawodowych, nie zależy od tego, czy w firmach
dominuje zatrudnienie kobiet czy mężczyzn. Jest tylko charakterystyczne, że w firmach, gdzie
głównie pracują i będą przyjmowanie panie, poziom oczekiwanych kompetencji jest
statystycznie niższy w stosunku do panów (por. tab. 3.9). I tak pracodawcy oczekują od
kobiet przede wszystkim: zaangażowania w pracę, odpowiedzialności, samodzielności,
umiejętności pracy w zespole, komunikatywności, dyspozycyjności, a od panów tychże
samych cech, ale w nieco innej kolejności i z większym nasileniem: odpowiedzialności,
zaangażowania w pracę, samodzielności, komunikatywności, umiejętności pracy w zespole,
dyspozycyjności i odporności na stres6.
Tab. 3.9. Hierarchia oczekiwanych kompetencji w zależności od płci (na podstawie średnich)
Hierarchia oczekiwanych kompetencji w firmachz przewagą zatrudnionych mężczyzn
Hierarchia oczekiwanych kompetencji w firmach zprzewagą zatrudnionych kobiet
odpowiedzialność 3,4 zaangażowanie w pracę 3,3zaangażowanie w pracę 3,4 odpowiedzialność 3,3samodzielność 3,3 samodzielność 3,1komunikatywność 3,2 umiejętność pracy w zespole 3,1umiejętność pracy w zespole 3,2 komunikatywność 3,0dyspozycyjność 3,2 dyspozycyjność 3,0odporność na stres 3,0 odporność na stres 2,7umiejętności praktyczne 2,8 mobilność 2,7doświadczenie w zawodzie 2,8 doświadczenie w zawodzie 2,64 kreatywność 2,8 umiejętności praktyczne 2,5mobilność 2,7 kreatywność 2,5wykształcenie kierunkowe dla zawodu 2,5 wykształcenie kierunkowe dla zawodu 2,1umiejętności interpersonalne 2,4 umiejętności interpersonalne 2,1specjalistyczne uprawnienia zawodowe 2,2 specjalistyczne uprawnienia zawodowe 1,8prawo jazdy 2,1 obsługa komputera 1,8
praktyczna znajomość programów komputerowych 1,9 znajomość języków obcych 1,4znajomość języków obcych 1,5 prawo jazdy 1,3
6 Kowal J., Kwiatkowska-Ciotucha D., Krupowicz J., Załuska U., Stanisławczyk M., Monitorowaniedolnośląskiego rynku pracy, kompetencje pracowników określonych grup zawodowych a przeciwdziałaniebierności (raport z badań), „OBLICZA BIERNOŚCI”III Interdyscyplinarna Konferencja: „Człowiek wobecmasowych zjawisk społecznych” Wrocław 11 – 12. 06.2007, referat po recenzji, w druku
149
3.2.3. Podsumowanie
W Polsce (również w województwie dolnośląskim) studiuje więcej kobiet niż
mężczyzn. Mimo, że wyższe wykształcenie ma 57,8 proc. Polek, to po ukończeniu studiów
ich szanse na rynku pracy nie są tak duże jak szanse mężczyzn. W trzecim kwartale 2005 roku
aż 52,5 proc. absolwentek nie mogło znaleźć pracy. Młodych absolwentów bez zatrudnienia
było 36,3 proc. Pracodawcy zazwyczaj nie chcą zatrudniać młodych kobiet w obawie, że
szybko odejdą na urlopy macierzyńskie i wychowawcze. Kobiety są często stawiane przed
wyborem: praca czy dom. Wiele z nich dobrowolnie pozostaje w domu, nie pracuje i nie
czuje się bezrobotna7. Tak w Polsce, jak i w Europie dostęp do rynku pracy utrudnia fakt, że
niełatwo jest godzić obowiązki rodzinne z pracą zawodową. Z badań wynika, że 69% kobiet
sądzi, że dziecko jest utrudnieniem, 22% rezygnuje z urodzenia dziecka z tego powodu
(badania CBOS 2006), ponieważ przy niskim poziomie płac większości rodzin nie stać na
opiekunkę, zbyt mała jest liczba żłobków i przedszkoli. Wielu pracodawców obawia się, że
kobiety będą często korzystały m.in. z urlopów macierzyńskich, wychowawczych i innych
przywilejów, mimo że w rzeczywistości obciążenia dla pracodawców z tego tytułu są niższe.
Kobiety częściej korzystają z opieki nad dzieckiem, lecz mniej chorują, a koszt wolnych dni
na opiekę nad dzieckiem, pokrywa ubezpieczyciel. W celu poprawienia sytuacji
wprowadzono urlopy rodzicielskie dla mężczyzn, którzy jednak korzystają z tego prawa
bardzo rzadko (mniej niż 2 proc. mężczyzn). Od 2005 r. na rozmowach kwalifikacyjnych
pytania o plany rodzinne są zabronione, ale w wielu przypadkach pojawiają się i właśnie ta
kwestia decyduje o tym, czy kobieta zostanie zatrudniona czy nie (Dzierzbicka 2006,
Gliksman 2006). Możliwe, że problemy te zostaną rozwiązane na przykład przez takie
programy unijne, jak np.projekt Pracownik-Rodzic8.
Problem dla pań stanowi dostęp do niektórych zawodów, w polskiej społecznej mentalności
istnieje podział na zawody męskie i żeńskie9. Kobiety pracują głównie w takich sekcjach
gospodarki, jak ochrona zdrowia i pomoc społeczna, administracja publiczna; obowiązkowe
ubezpieczenia, pośrednictwo finansowe, edukacja. Przez mężczyzn zdominowany jest
przemysł ciężki i elektroniczny, gdzie wynagrodzenia są znacznie wyższe. Bezrobocie
stanowi problem młodych absolwentek szkół jak również tych kobiet, które utraciły pracę lub
były na urlopie wychowawczym. Długotrwale bezrobotnym trudno jest powrócić do zawodu.
Urzędy Pracy proponują programy pomagające w powrocie10.
7 por. Alicja Dzierzbicka, Kobieta niepracująca , Tygodnik "Solidarność", 02.10.2006, źródło: Onet.pl8 http://www.pracujacyrodzice.pl/index.php/pages,2; 2007-09-099 Nawrot A. Kobiety potrzebują wsparcia, Fundacja Centrum Promocji Kobiet, http://bezrobocie.org.pl/x/24171410 Gliksman A., Równe traktowanie w zatrudnieniu, 2006
150
Aby odnieść sukces zawodowy, kobiety powinny przełamać stereotypowe myślenie
i jak najwięcej się uczyć, zdobywać nowe kwalifikacje, korzystając np. z różnych form
kształcenia ustawicznego lub z pomocy fundacji, często działających w ramach programów
Unii Europejskiej, wspierających rozwój zawodowy kobiet11. Panie nie chcą rezygnować ze
swoich ambicji, pragną łączyć sukces zawodowy z rodziną. Większość godzi się często na
gorsze wynagrodzenie i gorszą pracę, ponieważ uważają, „że ich praca jest tylko
uzupełnieniem pracy męża i że w zasadzie mogą mniej zarabiać, bo podstawą jest jego
pensja.”12.
Podczas szkoleń i kursów kobiety powinny zdobywać wiedzę na temat rynku pracy
i panujących na nim zasad. Niezbędna jest wiedza i treningi rozwijające tzw. „kompetencje
miękkie”, przede wszystkim aktywność i przezwyciężenie bierności. Treningi i szkolenia
interpersonalne i psycho-edukacyjne dają wiedzę na temat komunikacji, asertywności,
autoprezentacji jako niezbędnych metod w aktywnym i samodzielnym poszukiwaniu pracy,
skutecznym zachowywaniu się na rozmowie kwalifikacyjnej. Bardzo wiele daje znajomość
prawidłowego napisania dokumentów aplikacyjnych, posługiwania się nowoczesnymi
multimediami: komputerem, telefonem komórkowym, faksem. Nieoceniona jest wiedza
z zakresu prawa pracy (umowy o pracę, rozwiązywanie umów, prawa pracownicze, urlopy
itp.), z zakresu przedsiębiorczości, praw antydyskryminacyjnych. Kobiety muszą sobie
uświadomić, że istnieje dyskryminacja i że często jej doświadczają.
11 http://e-kobiety.pl/content/view/3209/547/1/0/; 2007-09-09; Kobiety na rynku pracy - po debacie, http://praca.gazeta.pl/gazetapraca/1,79222,3981511.html12 Nawrot A.Kobiety potrzebują wsparcia, Fundacja Centrum Promocji Kobiet,
http://bezrobocie.org.pl/x/241714
151
3.3. Wielowymiarowa analiza porównawcza jako narzędzie oceny zróżnicowaniasytuacji powiatów województwa dolnośląskiego
3.3.1. Opis narzędzia badawczego
Metody i techniki wielowymiarowej analizy porównawczej badają zjawiska złożone,
czyli takie, które są opisane za pomocą, co najmniej dwóch zmiennych. Badany jest wektor
zmiennych:
gdzie m – liczba zmiennych (m ≥ 2). Dane surowe prezentowane są w postaci macierzy
obserwacji:
gdzie xij – wartość j-tej zmiennej dla i-tego obiektu.
Za pomocą metod wielowymiarowej analizy porównawczej rozwiązuje się zwykle dwa
następujące zagadnienia:
— badanie podobieństw obserwacji pod względem zjawiska złożonego z wykorzystaniem
metod klasyfikacji
— uszeregowanie obserwacji pod względem poziomu zjawiska złożonego z wykorzystaniem
metod porządkowania liniowego zbioru.
W badaniach praktycznych zdarza się z reguły, że zmienne wchodzące w skład wektora
zmiennych cząstkowych wyrażone są w różnych jednostkach miary. Z formalnego punktu
widzenia większość metod wielowymiarowej analizy porównawczej można stosować tylko
wtedy, gdy wszystkie zmienne są wyrażone w tych samych jednostkach miary o zbliżonych
rzędach wielkości. Aby to uzyskać stosuje się normalizację zmiennych. Ma ona na celu:
� ujednolicenie jednostek miary zmiennych,
� ujednolicenie rzędów wielkości zmiennych.
Najczęściej stosowanym sposobem normalizacji jest standaryzacja. Przeprowadza się ją
według wzoru:
gdzie: jx – średnia arytmetyczna zmiennej Xj
sj – odchylenie standardowe zmiennej Xj
zij – standaryzowana wartość zmiennej Xj dla i-tego obiektu
Po standaryzacji wartości wszystkich zmiennych stają się niemianowane. Standaryzacja
powoduje ponadto ujednolicenie wszystkich zmiennych ze względu na ich zmienność
i położenie. Jest tak, gdyż dla zmiennych standaryzowanych: średnia arytmetyczna wynosi 0,
wariancja jest równa 1 oraz odchylenie standardowe jest równe 1.
]...,,,[ 21 mXXXX =
⎥
⎥
⎥
⎥
⎦
⎤
⎢
⎢
⎢
⎢
⎣
⎡
=
nmnn
m
m
xxx
xxx
xxx
X
...
............
...
...
21
22212
11211
)...,,2,1( mjs
xxz
j
jijij =
−=
152
W wyniku zastosowania przekształceń normalizacyjnych uzyskuje się macierz
znormalizowanych obserwacji postaci:
gdzie: zij – znormalizowana wartość j-tej zmiennej w i-tym obiekcie
Metody wielowymiarowej analizy porównawczej można podzielić na dwie główne grupy:
— metody porządkowania liniowego zbioru obserwacji,
— metody grupowania (klasyfikacji).
Porządkowanie liniowe pozwala uszeregować obiekty pod względem poziomu zjawiska
złożonego. Metody klasyfikacji umożliwiają podział zbioru n obserwacji na K rozłącznych
i niepustych podzbiorów, zwanych klasami, tak, aby: obserwacje należące do tych samych
klas były jak najbardziej podobne oraz obserwacje należące do różnych klas były jak najmniej
podobne.
Pojęciem umożliwiającym wzajemne porównywanie obiektów pod względem zjawiska
złożonego jest podobieństwo. Podobieństwo obiektów w WAP najczęściej jest mierzone za
pomocą odległości. Zwykle stosuje się tzw. odległość euklidesową:
gdzie: dil – odległość między obiektem i-tym a l-tym
zij – wartość znormalizowanej zmiennej Xj w obiekcie i
zlj – wartość znormalizowanej zmiennej Xj w obiekcie l
Po obliczeniu odległości między każdą parą obiektów otrzymuje się macierz odległości:
Macierz odległości jest macierzą kwadratową o wymiarze n x n, gdzie n – liczba obiektów.
11 12 1 1
21 22 2 2
1 2
1 2
Z
j m
j m
i i ij im
n n nj nm
z z z zz z z z
z z z z
z z z z
⎡ ⎤
⎢ ⎥
⎢ ⎥
= ⎢ ⎥
⎢ ⎥
⎢ ⎥
⎢ ⎥⎣ ⎦
K KK K
K K K K K KK K
K K K K K KK K
( ) )...,,2,1,(1
2 nlizzdm
jljijil =−= ∑
=
⎥
⎥
⎥
⎥
⎦
⎤
⎢
⎢
⎢
⎢
⎣
⎡
=
0...
............
...0
...0
21
221
112
nn
n
n
dd
dd
dd
D
153
3.3.2. Ranking powiatów województwa dolnośląskiego
W oparciu o wyniki uzyskane z trzeciej fali badań ankietowych przedsiębiorstw
województwa dolnośląskiego podjęto próbę stworzenia dwóch rankingów powiatów.
W zamyśle jeden ranking miał obrazować obecną sytuację na rynku pracy, drugi zmiany
i wynikające z nich perspektywy rozwoju lokalnych powiatowych rynków. W tym celu
wykorzystano jedną z metod porządkowania liniowego, których generalnym zadaniem jest
uporządkowanie obserwacji w kolejności od „najlepszej” do „najgorszej”. Za kryterium
uporządkowania przyjęto zjawisko złożone, opisane na podstawie opinii respondentów
odnoszących się do różnych aspektów działalności firmy i jej otoczenia. Zastosowaną metodą
porządkowania była metoda wzorca rozwoju. Wśród charakterystyk opisujących aktualną
sytuację na powiatowych rynkach znalazły się odpowiedzi respondentów badania panelowego
na pytania odnoszące się do następujących zagadnień: sytuacja ekonomiczna firmy, stopień
wykorzystania potencjału produkcyjnego, realizowane inwestycje, wielkość zatrudnienia
w stosunku do potrzeb, trudności ze znalezieniem odpowiednich pracowników, zwolnienia
i przyjęcia pracowników. Przekształcając pojedyncze odpowiedzi ankietowanych na
wykorzystane przy tworzeniu rankingu charakterystyki zastosowano takie formuły, aby
uzyskane zmienne cząstkowe miały charakter stymulant. Tym samym wyższe wartości
zbudowanych zmiennych świadczą o korzystniejszej sytuacji. Poniżej zaprezentowano sposób
przejścia z odpowiedzi respondentów dla poszczególnych zjawisk:
⎯ Sytuacja ekonomiczna firmy – wartości zmiennej uzyskano jako proporcję firm
oceniających swoją sytuację ekonomiczną jako bardzo dobrą (waga 2) lub dobrą (waga 1)
do ogółu firm ankietowanych w danym powiecie;
⎯ Wykorzystanie potencjału produkcyjnego – wartości zmiennej uzyskano jako proporcję
firm podających, że potencjał produkcyjny / usługowy wykorzystywany jest w stopniu
wysokim do ogółu firm ankietowanych w danym powiecie;
⎯ Realizowane inwestycje – wartości zmiennej obliczono porównując liczbę firm, które
realizują obecnie inwestycje do ogółu badanych w danym powiecie;
⎯ Zatrudnienie w firmie w stosunku do aktualnych potrzeb – przy obliczaniu wskaźnika za
sytuację korzystną przyjęto odpowiedź „odpowiednie”, za sytuację niekorzystną zarówno
„nadmierne”, jak i „niedostateczne”. Tym samym wartości zmiennej oszacowano jako
proporcję odpowiedzi „odpowiednie” do ogółu odpowiedzi;
⎯ Trudności ze znalezieniem odpowiednich pracowników – wartości tej zmiennej
wyznaczono porównując liczbę firm, które nie miały trudności ze znalezieniem
odpowiednio wykwalifikowanej siły roboczej do firm badanych w danym powiecie;
154
⎯ Zwolnienia i przyjęcia pracowników – oba zjawiska zestawiono ze sobą wyznaczając
zmienną prezentującą bilans zatrudnienia obliczony jako stosunek liczby osób przyjętych
w ankietowanych firmach danego powiatu do liczby osób zwalnianych. Przyjęto
założenie, że przewaga przyjęć nad zwolnieniami jest zjawiskiem korzystniejszym niż
odwrotna.
Uzyskane w ten sposób wartości charakterystyk opisujących sytuację w poszczególnych
powiatach zaprezentowano w tabeli 3.10.
Tab. 3.10. Wartości zmiennych charakteryzujących sytuację na powiatowych rynkach uzyskane w trzeciej falibadań panelowych
Korzystając ze znormalizowanych wartości zmiennych cząstkowych badaniu poddano
podobieństwo poszczególnych powiatów do abstrakcyjnego obiektu wzorcowego poprzez
obliczenie odległości każdego z powiatów od wzorca rozwoju. Uzyskane odległości
pozwalają już na stworzenie rankingu badanych obiektów od „najlepszego”, czyli najmniej
156
odległego od wzorca, do „najgorszego”, dla którego odległość od wzorca jest największa.
Niemniej jednak odległości są miarami nienormowanymi na określonym przedziale, co
uniemożliwia ocenę stopnia zróżnicowania pomiędzy poszczególnymi powiatami. W związku
z powyższym ostatnim etapem metody jest wyznaczenie dla każdego z badanych obiektów
miary rozwoju spełniającej następujące własności:
— im wyższy poziom zjawiska złożonego, tym wyższa wartość miary rozwoju;
— wartości miary rozwoju są zawarte w przedziale [0;1], przy czym miara rozwoju
obliczona dla wzorca rozwoju równa się 1, dla antywzorca zaś 0.
Miara rozwoju wyznaczana jest według wzoru:
gdzie: di0 to odległość danego powiatu od wzorca, natomiast
d0 oznacza odległość pomiędzy wzorcem a antywzorem.
W tabeli 3.12 zaprezentowano ranking powiatów uzyskany na podstawie ocen obecnej
sytuacji firm wraz z odległościami od wzorca i uzyskanymi wartościami miary rozwoju.
Tabela 3.12. Ranking powiatów województwa dolnośląskiego oparty na wartościach miary rozwoju, odległościposzczególnych powiatów od wzorca (di0) oraz wartości miary rozwoju (mi) – ocena sytuacji
Najwyższą wartość miary rozwoju uzyskano dla powiatu średzkiego. Uwagę należy
zwrócić jednak na fakt, że wartość ta wynosi zaledwie 0,61, co oznacza, że żaden z powiatów
nie jest typowym liderem, a korzystna sytuacja w zakresie jednych zjawisk nie znajduje
odzwierciedlenia w innych. Przykładowo dla powiatu średzkiego rysuje się korzystny obraz
na tle innych powiatów w zakresie sytuacji ekonomicznej firm, stopnia wykorzystania
potencjału produkcyjno-usługowego, a przede wszystkim bilansu zatrudnienia. Nie można
natomiast mówić o dobrej sytuacji w obszarze aktywności inwestycyjnej badanych firm oraz
o zachowaniu równowagi pomiędzy wielkością zatrudnienia a faktycznymi potrzebami w tym
zakresie. W przypadku natomiast powiatów zajmujących ostatnie miejsca na liście
( )0
0
1 1, 2, ...,ii
dm i n
d= − =
157
rankingowej sytuacja wygląda typowo niekorzystnie dla wszystkich albo prawie wszystkich
rozpatrywanych zjawisk. Na przykład dla powiatu kłodzkiego wartości wszystkich
charakterystyk są poniżej poziomu przeciętnego, dla powiatu złotoryjskiego sytuacja według
ankietowanych nie kształtuje się bardzo niekorzystnie jedynie pod względem umiarkowanych
trudności w znalezieniu odpowiednich pracowników.
Drugi z przygotowanych rankingów oparty jest na zarejestrowanych przez osoby
udzielające wywiadu zmianach oraz wynikających z nich perspektywach rozwojowych
lokalnych powiatowych rynków. Przy wyborze pytań, które mają zostać uwzględnione
w badaniach kierowano się zasadą, że albo odpowiedzi respondentów odnoszą się do zmian
sytuacji (czyli do trendów rozwojowych), albo reprezentują zjawiska ściśle związane
z przyszłymi szansami i / lub dostrzeżonymi kierunkami gwarantującymi rozwój. Podobnie
jak w poprzednim przykładzie przy budowie wskaźników zadbano o ich jednoznaczny
charakter, charakter zmiennych stymulant.
Wśród charakterystyk opisujących obecne i spodziewane zmiany na powiatowych
rynkach znalazły się odpowiedzi respondentów badania panelowego na pytania odnoszące się
do następujących zagadnień: zmiany sytuacji ekonomicznej firmy, zmiany w przychodzie ze
sprzedaży netto, zmiany w zatrudnieniu na skutek prowadzonych inwestycji, planowane
inwestycje zwiększające potencjał firmy, perspektywy rozwoju branży, zatrudnianie
absolwentów. Poniżej zaprezentowano sposób przejścia z odpowiedzi respondentów na
pytania do ocen poszczególnych zjawisk, wartości zmiennych cząstkowych:
⎯ Zmiany w sytuacji ekonomicznej badanych firm – zmienną obliczono jako relację odsetka
firm deklarujących wyraźne polepszenie sytuacji w stosunku do analogicznego okresu
roku poprzedniego (waga równa 2) i polepszenie sytuacji (waga 1) w odniesieniu do
wszystkich firm danego powiatu;
⎯ Zmiany w przychodach ze sprzedaży netto w odniesieniu do poziomu zmiennej
w analogicznym okresie roku poprzedniego – zmienną obliczono jak powyżej;
⎯ Prowadzone inwestycje, których jednym z efektów będzie wzrost zatrudnienia w firmach
– jako podstawę porównania przyjęto firmy prowadzące inwestycje, zmienną obliczono
jako odsetek firm, których inwestycje skutkować będą wzrostem zatrudnienia do ogółu
inwestujących;
⎯ Perspektywy rozwoju branży – reprezentujące opinie na temat ogólnych warunków
rozwojowych branży, zazwyczaj jednak skutkujących na przyszłą sytuację firm. Zmienną
158
obliczono jako odsetek firm deklarujących spodziewaną poprawę perspektyw
rozwojowych do ogółu ankietowanych w danym powiecie;
⎯ Zjawisko zatrudniania absolwentów – brak zainteresowania absolwentami ze strony
pracodawcy niekoniecznie obrazuje brak polityki prorozwojowej, ale w krótkiej nawet
perspektywie może prowadzić na rynkach lokalnych do braków odpowiednio
kwalifikowanej kadry. Zmienną wyznaczono jako udział firm zatrudniających
absolwentów w ogóle badanych.
W tabeli 3.13 zaprezentowano ranking powiatów uzyskany na podstawie ocen zmian
wraz z odległościami od wzorca i uzyskanymi wartościami miary rozwoju.
Tabela 3.13. Ranking powiatów województwa dolnośląskiego oparty na wartościach miary rozwoju, odległościposzczególnych powiatów od wzorca (di0) oraz wartości miary rozwoju (mi) – ocena zmian
związane z ochroną zdrowia oraz z górnictwem. Najgorzej wygląda sytuacja firm
prowadzących działalność przemysłową, transportową oraz hotelarsko-restauracyjną.
Przeprowadzona klasyfikacja pozwoliła na wyróżnienie jednorodnych pod względem
rozpatrywanych cech skupień firm: firm o dobrej obecnej sytuacji z brakiem korzystnych
zmian i możliwości rozwojowych, firm o generalnie dobrej obecnej sytuacji wraz
z możliwościami poprawy i rozwoju, firm o złej aktualnej sytuacji. Dodatkowo
przeprowadzone analizy udziału firm o różnych cechach w poszczególnych skupieniach
prowadzą do konkluzji o występowaniu silnego zróżnicowania w sytuacji firm działających
w różnych powiatach oraz prowadzących różną działalność gospodarczą. Nie zaobserwowano
natomiast wyraźnego zróżnicowania w sytuacji firm różnej wielkości.
168
Literatura
1. Argyle, M. (2002). Umiejętności społeczne. [w:]: N., J. Mackintosh; A., M. Colman (red.)Zdolności a procesy uczenia się. (str. 107–142). Poznań: Wydawnictwo Zysk i S–ka.
2. Aronson, E. (1995). Człowiek, istota społeczna. Warszawa: PWN. 3. Aronson, E. (1998). Człowiek istota społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 4. Bąk A.(1999): Modelowanie symulacyjne wybranych algorytmów wielowymiarowej analizy
porównawczej w języku C++, Wydawnictwo AE we Wrocławiu.5. Borkowski, J.(2001). Radzenie sobie ze stresem a poczucie tożsamości. Warszawa: Elipsa 6. Borkowski, J. (2003). Podstawy psychologii społecznej. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa7. Cialdini, R.B., Neuberg, S.L., Kenrick, D.T. (2002). Psychologia społeczna. Gdańsk8. Filipowicz, G. (2004). Zarządzanie kompetencjami zawodowymi. Warszawa: PWE. 9. Grabiński T. (1992): Metody taksonometrii, Akademia Ekonomiczna Kraków.10. Hartley, P. (2006). Komunikowanie interpersonalne. Wrocław: Astrum. 11. Juchnowicz M.: Systemy motywowania pracowników a jakość zarządzania, Monografie
i opracowania, nr 470 IFGN SGH Warszawa 2000 12. Konarski, S. (2006). Kompetencje społeczno–psychologiczne ekonomistów i menedżerów.
Warszawa: SGH. 13. Kowal J., Metody statystyczne w badaniach sondażowych rynku, PWN, Warszawa – Wrocław
199814. Kowal J. (red.), Wybrane zagadnienia weryfikacji reprezentatywności prób w społeczno–
ekonomicznych badaniach jakościowych, Wyższa Szkoła Zarządzania "Edukacja", Wrocław2002
15. Kowal J., Czynniki sprzyjające sukcesowi zawodowemu w opiniach różnych grup pracowników,[w:] Knecht Z., Gospodarka,, Rynek, Edukacja. Periodyk nr 9, 2004, s. 31–34
16. Kowal J., Wybrane aspekty badań jakościowych, [w:] Bartosz B. (red.), Klebaniuk J. (red.),Wokół jakości życia, Wydawnictwo „Jakopol”, Wrocław 2006, s. 173–203
17. Kowal J., Optymalne wielozmiennowe modele regresji w jakościowych badaniach kadrmenedżerskich, [w:] Kupczyk T., Determinanty sukcesu polskiego menedżera – wyniki badań[w:] Listwan T. (red.), Witkowski St. (red.), Sukces w zarządzaniu. Problemy organizacyjno–zarządcze i psychospołeczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im .Oskara Langego weWrocławiu, Wrocław 2001, s.160–167
18. Kupczyk T., Uwarunkowania sukcesów menedżera w warunkach transformacji [w:] Listwan T.(red.), Chełpa St. (red.), Sukces w zarządzaniu. Problemy kadrowo–zarządcze, WydawnictwoAkademii Ekonomicznej im .Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 1999, s.208–214
19. Kwiatkowska-Ciotucha D., Załuska U., Hanczar P.: Multivariate Statistical Analysis Frameworkfor Comparative Studies of Manufacturing Branches in Polish Economy, referat wygłoszony na7th Conference of the International Federation of Classification Societies, Namur (Belgia), 11-14.07.2000 r.
20. Kwiatkowska-Ciotucha D., Załuska U. (2000), Propozycja procedury oceny efektywnościekonomicznej jednostek klasyfikacyjnych EKD, Ekonometria, nr 4, s. 62-70.
21. Listwan T., Witkowski S. A., Konkursowa metoda doboru kadr. Podstawowe problemymerytoryczno–metodyczne i organizacyjne, TNOiK, Wrocław, 1983
22. Listwan T. (red.), Witkowski St. (red.), Sukces w zarządzaniu. Problemy organizacyjno–zarządcze i psychospołeczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im .Oskara Langego weWrocławiu, Wrocław 2001, s.484–502
23. Morreale, S. P., Spitzberg, B. H., Barge, J. K. (2007). Komunikacja między ludźmi. Warszawa:PWN.
24. Penc J. Motywowanie w zarządzaniu (Kraków: Wydawnictwa Profesjonalnej Szkoły Biznesu,1996).
25. Rybak, M. (2002). Kierowanie karierą. W: K. Makowski (red.) Instrumentarium zarządzaniazasobami ludzkimi (s. 332–344). Warszawa: SGH.
26. Smółka, P. (2006). Miękkie kompetencje i rozwój talentów interpersonalnych w organizacji.Edukacja ekonomistów i menedżerów, nr 4, 81–92.
169
27. Smółka, P. (2006). Talent interpersonalny. Referat wygłoszony przez autora na konferencjinaukowej pt. „Zdolności, talent, twórczość”, która miała miejsce w Toruniu w dniach 20–21października 2006.
28. Smółka P.http://www.miekkie–kompetencje.pl/definicje; 3 czerwca 200729. Spitzberg, B. H., Cupach, W. R. (2002). Interpersonal skills. W: H. L. Knapp, J. A. Daly (red.)
Handbook of interpersonal communication (s. 564–611). Thousand Oaks: Sage. 30. Stogdill R. M., Handbook of leadership: A survey of theory and research. New York: Free Press
1974, s.731. Stogdill R. M., Personal factor associated with leadership,J ournal of Psychology 1948, nr 25,
s. 35–7132. Taksonomia struktur w badaniach regionalnych, red. Strahl D., Wydawnictwo AE we Wrocławiu
1998.33. Walesiak M. (1996): Metody analizy danych marketingowych, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa.34. Wendt, R., Turniak, G. (2006). Profesjonalny networking. Warszawa: Arte. 35. Witkowski S. A. (red.), Psychologiczne wyznaczniki sukcesu w zarządzaniu, Prace
Psychologiczne LVII , tom VI, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 200336. Witkowski S. A., "Psychologiczna prognoza efektywności kierowania. Możliwości
i ograniczenia". Prace Psychologiczne XL, Acta Universitatis Wratislaviensis No 1722,Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1995
37. Załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (poz. 2644)
170
171
Część druga
Monitoring zawodów deficytowych
i nadwyżkowych na rynku pracy
województwa dolnośląskiego
Autor:
Ryszard Marszowski
PRIORYTET 2 „WZMOCNIENIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONACH”DZIAŁANIE 2.1 „ROZWÓJ UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANY Z POTRZEBAMI REGIONALNEGO RYNKU PRACY I MOŻLIWOŚCI KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO W REGIONIE”
Europejski Fundusz Społeczny
172
Wstęp – aspekt teoretyczny i metodologiczny
W licznych publikacjach wynikających z badań naukowych od wczesnych lat
dziewięćdziesiątych stwierdza się, że nie wszystkie inwestycje w człowieka i nie każdy
rozwój kształcenia i szkolenia zawodowego prowadzą do wzrostu gospodarczego, do wzrostu
dobrobytu i poprawy produktywności. Muszą to być inwestycje przemyślane, posiadające
odpowiednią strukturę. Przede wszystkim kształcenie i szkolenie musi być skoordynowane
z potrzebami gospodarki, a właśnie to jest słabością polskiego szkolnictwa i szkolenia
zawodowego, które nie dostosowały się do szybko zmieniającej się gospodarki. Inwestycje
w człowieka i w jego wiedzę, podobnie jak inwestycje w postęp techniczny muszą być
efektywne. Wybór inwestycji dokonany na podstawie kryterium efektywności zapewni
zastosowanie optymalnych form rozwoju szkolnictwa zawodowego i badań naukowych,
a także utworzy systemy upowszechniania i wdrażania innowacji w możliwie największej
skali. Wymaga to wdrożenia systemu bieżącej i perspektywicznej koordynacji edukacji
i rynku pracy. Trzeba również opracować system współpracy szkół z przedsiębiorstwami,
który umożliwi poprawę struktury i treści kształcenia, jego efektywności gospodarczej
i społecznej, a następnie należałoby zadbać o upowszechnienie dualnego kształcenia
zawodowego. Są to warunki, które muszą być spełnione, aby inwestowanie w człowieka,
w jego wiedzę nie prowadziło do kształcenia sfrustrowanych i potencjalnie bezrobotnych
absolwentów, lecz przynosiło satysfakcję młodym ludziom i korzyści gospodarce. Wynika
z tego wyraźnie, iż formy, metody i treści kształcenia powinny umożliwiać poszerzenie lub
zmianę kwalifikacji zawodowych, wzrost kompetencji, zmianę zawodu, a w konsekwencji
wzrost szans na lokalnym rynku pracy. Edukacja społeczeństwa powinna być zatem podstawą
polityki zwalczania bezrobocia zarówno w skali kraju, jak i w poszczególnych jego
regionach.
Rozwiązywanie powyżej nakreślonych, ogólnych problemów wymaga nie tylko
determinacji i umiejętności, ale nade wszystko wiedzy. Dlatego też w celu uzyskiwania tej
wiedzy pracownicy Głównego Instytut Górnictwa podjęli wezwanie opracowania
Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi.
Osiągnięcie zamierzonych celów wymaga w zakresie przedmiotowym opracowania
Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi z jego ukierunkowaniem na uzyskiwanie
wyników w następujących obszarach badawczych:
1. Strukturze podziału terytorialnego kraju według grup, począwszy od poziomu
województw, poprzez poziomy podregionów i powiatów.
2. Strukturze ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje.
173
3. Strukturze rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem
indywidualnym oraz bezrobocie.
4. Strukturze aktywności ekonomicznej ludności.
5. Strukturze rejestru REGON według grup: jednostki zarejestrowane według sektorów,
7. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej zapotrzebowania i zwolnień planowanych
w zatrudnieniu przez pracodawców.
8. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy.
9. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej ogłaszanych w prasie ofert pracy.
10. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym.
W układzie przestrzennym wdrożenie KSZD nastąpi w obszarze województw śląskiego
i dolnośląskiego, zgodnie z podziałem na poziomie podregionów i powiatów. Badania KSZD
z uwagi na horyzont czasu będą prowadzone w dwóch okresach. Badania prowadzone
w oparciu o bazę danych źródłowych wtórnych dotyczą lat 1996–2006. Natomiast badania
prowadzone w oparciu o bazę danych źródłowych pierwotnych (badania ankietowe) dotyczą
lat 2006–2007.
Funkcjonalność modułów zarządzająco-analitycznych w zadanych obszarach
poznawczych uzależniona została w pierwszej kolejności od postawionych problemów
badawczych, które zostały wyznaczone następującym zbiorem tez:
1. Czynnik demograficzny jest istotnie kształtującym relacje zachodzące między
popytem na pracę i podażą pracy. Wiedza o zmianach w strukturze demograficznej
ludności jest niezbędnym instrumentem umożliwiającym prawidłowe formułowanie
polityki społeczno-gospodarczej zadanego obszaru terytorialnego.
2. Ocena i analiza potencjału społeczno-gospodarczego umożliwia ustalenie priorytetów,
które decydują o kierunku rozwoju systemu społeczno-gospodarczego zadanego do
badań obszaru terytorialnego.
3. Ocena bezrobocia w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym umożliwia orientowanie
systemu edukacji zawodowej na potrzeby gospodarcze, co może w przyszłości
ograniczać skutki społeczne i gospodarcze bezrobocia.
174
4. Wzrost przeciętnego zatrudnienia w gospodarce, w przekroju działowym, powinien
determinować kierunki kształcenia w szkolnictwie zawodowym na pożądane
w zatrudnieniu kwalifikacje.
5. Istotnym dla decyzji gospodarczych i społecznych w zadanym do badań obszarze jest
posiadanie wiedzy o tym, które części gospodarki istotnie generowały przyrost popytu
na pracę i podaży pracy, które części gospodarki dominowały w strukturze zmian
poziomu popytu i podaży pracy i jaka była dynamika tych zmian?
6. Wyznaczanie poziomu dopasowania popytu na pracę i podaży pracy umożliwia
identyfikację rynków pracy o istotnej nierównowadze między popytem na pracę
a podażą pracy. Uzyskuje się w ten sposób ważną wiedzę o dysproporcjach w dostępie
do pracy w zadanym do badań obszarze. Uzyskane wyniki mogą być ważnymi
informacjami uzupełniającymi ogólną wiedzę o rynku pracy i wspomagającymi
decyzje gospodarcze.
7. Jednym z kolejnych determinantów istotnie decydujących o losach absolwentów na
rynku pracy jest związek – bądź jego brak – kwalifikacji zawodowych z potrzebami
w zatrudnieniu.
8. Zmiany w strukturze zatrudnienia są istotnymi czynnikami różnicującymi w układzie
przestrzennym strukturę kwalifikacyjną zasobów pracy.
9. Najdynamiczniej rozwijające się kierunki kształcenia w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym są jednym z kluczowych determinantów jednorodności zbioru
kwalifikacji zawodowych pozostających i utrwalających wysoki poziom bezrobocia
wśród absolwentów.
Systematyczne formułowanie prognoz ostrzegawczych jest istotnym czynnikiem
umożliwiającym wyprzedzanie niekorzystnych zmian w zadanych do prac analitycznych
obszarach i stwarza podstawy merytoryczne do formułowania rozwiązań gospodarczych
i społecznych ukierunkowanych na wzrost zatrudnienia.
W oparciu o powyższe tezy opracowana została następującą teza główna pracy
warunkująca potrzebę opracowania Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi. Ważną
determinantą zróżnicowania lokalnych rynków pracy jest niedopasowanie strukturalne popytu
na pracę do podaży zasobów pracy.
Kształtując treść poniższej pracy kierowaliśmy się zasadą syntetycznego podsumowania
wyników przeprowadzonych w ramach projektu „Regionalne badanie rynku pracy” trzech
175
monitoringów zawodów deficytowych i nadwyżkowych.1 Szczególną uwagę skupiliśmy na
wynikach poszczególnych monitoringów, w szczególności dotyczących problemu powiązań
jakościowych między zapotrzebowaniem na pracę a szkolnictwem zawodowym na lokalnych
rynkach i wojewódzkim rynku pracy Dolnego Śląska.
Poszukując tych powiązań wyszliśmy z założenia, iż istnieje istotna zależność pomiędzy
zmianami w zapotrzebowaniu na pracę a strukturą kształcenia zawodowego. W związku
z powyższym założeniem przyjęliśmy następujące cele kierunkowe pracy: a) ustalenie
struktury zapotrzebowania na pracę w drodze analizy kierunków kształcenia zawodowego
ponadgimnazjalnego za rok szklony 2005/2006 w województwie dolnośląskim,
b) przeprowadzenie analizy porównawczej zależności pomiędzy strumieniem popytu na pracę
i podaży pracy w przekroju zawodowo – kwalifikacyjnym na podregionalnych rynkach,
wojewódzkim rynku i rynku pracy powiatu wałbrzyskiego za lata 2005/2006
i c) przeprowadzenie analizy porównawczej zależności pomiędzy strumieniem popytu na
pracę i podaży pracy w przekroju zawodowo – kwalifikacyjnym na powiatowych,
podregionalnych rynkach i wojewódzkim rynku pracy za lata 2005/2007. Ta część prac
analityczno – diagnostycznych przeprowadzona została na danych lokalnych,
podregionalnych i wojewódzkich.
Dla pełniejszego zobrazowania kierunków rozwoju struktury zapotrzebowania na pracę
w lokalnych, podregionalnych rynkach i wojewódzkim rynku pracy Dolnego Śląska,
przeprowadzone zostały następujące analizy: a) monitoring uczniów klas programowo
najwyższych szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowego według zawodów i specjalności
deficytowych, równoważnych i nadwyżkowych, b) generatory podaży pracy, c) skupiska
popytu na pracę, d) zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe w strukturze
przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy, zwolnień z pracy, ofert pracy,
bezrobocia i prasowych ofert pracy, e) ranking zawodów deficytowych.
Podejmując wskazaną analizę zmian na rynku pracy uznaliśmy, że uzyskane w ten sposób
informacje mogą być dodatkowym źródłem poszerzającym materiał zebrany w toku realizacji
projekty „Regionalne badanie rynku pracy”.
Analizę zależności między zapotrzebowaniem na pracę a strukturą kształcenia
zawodowego, skupisk popytu na pracę i generatorów podaży pracy oparliśmy na założeniu, że
rozwój szkolnictwa zawodowego ma swoją wewnętrzną logikę i własne prawa, oraz że
1 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Ujęciewstępne z wykorzystaniem w procesie testowania komputerowego systemu zarządzania danymi. Katowice2006. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracy województwa dolnośląskiego.Ujęcie kompleksowe w procesie wdrażania komputerowego systemu zarządzania danymi. Katowice 2006.Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Raportpodsumowujący za lata 2005-2007 z wynikami wdrożenia KSZD. Katowice 2007
176
w przyszłych okresach może on być tylko kontynuacją tego, co już istnieje. Natomiast
zapotrzebowanie na pracę dynamicznie ulega zmianom i jest determinowane kierunkami
zmian w strukturze gospodarczej analizowanego obszaru. W wyniku przyjęcia tych założeń,
w drodze analiz porównawczych dążyliśmy do określenia zależności między kształceniem
zawodowym a zapotrzebowaniem na pracę.
Analiza zmian na rynku pracy w przekroju kwalifikacyjno - zawodowym
przeprowadzona została w drodze analiz statycznych i dynamicznych oraz porównawczo –
strumieniowych zarówno w przekroju sekcji gospodarczych, klasyfikacji zawodów
i specjalności oraz klasyfikacji zawodów kształconych dla zadanej obserwacji i zbioru
obserwacji2. W celu ustalenia zmian wyznaczony został współczynnik szansy uzyskania
zatrudnienia oraz wartości bezwzględnie opisujące daną zmienną. Wyznaczenie tych miar
umożliwiło:
1. Porównywanie zmian pomiędzy lokalnymi rynkami pracy, sekcjami gospodarki,
zawodami i specjalnościami
2. Wyodrębnienie lokalnych rynków, sekcji gospodarczych, zawodów i specjalności
o najwyższym i najniższym deficycie oraz najwyższą i najniższą nadwyżką
3. Określenie skupisk i generatorów podaży pracy i popytu na pracę oraz zawodów
i specjalności o najwyższych deficytach w zatrudnieniu
4. Wyznaczenie zawodów i specjalności potencjalnie charakteryzujących się
najwyższym zapotrzebowaniem w zatrudnieniu
5. Wyznaczenie kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym ponadgimnazjalnym
potencjalnie dających najwyższe szanse w zatrudnieniu.
Oczekiwanym wynikiem końcowym analiz jest wygenerowanie na poziomie lokalnych
rynków i wojewódzkiego rynku pracy charakterystyk zawodowo - kwalifikacyjnych
i zawodów i specjalności charakteryzujących się najwyższym zapotrzebowaniem na pracę,
determinujących kierunki kształcenia na pożądane w zatrudnieniu kwalifikacje.
2 Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego, zwana dalej „klasyfikacją”, obejmuje zawody, typy szkółponadgimnazjalnych, w których może odbywać się kształcenie, oraz wskazuje ministrów, na których wniosekzawody zostały wprowadzone do klasyfikacji. Klasyfikacja wskazuje także okres kształcenia w zasadniczejszkole zawodowej i szkole policealnej, w tym skrócony okres kształcenia w szkole policealnej na podbudowieokreślonego profilu kształcenia ogólnozawodowego w liceum profilowanym. Zawody objęte klasyfikacjązostały ujęte w grupy wielkie, duże i średnie, zgodnie z podziałem zawodów ustalonym w Klasyfikacjizawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy, określonej w rozporządzeniu Ministra Pracy i PolitykiSpołecznej z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie Klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracyoraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr 222, poz. 1868). W klasyfikacji ujęto zawody w obszarach grupwielkich od 3 do 8.Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, załącznik do rozporządzenie, Ministra Gospodarki i Pracy z dnia8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644).
177
Z uwagi na bardzo obszerne wyniki obliczeń i bardzo obszerny materiał źródłowy zawarty
w dokumentacjach z realizacji projektu „Regionalne badanie rynku pracy” przyjęliśmy,
że w niniejszym opracowaniu zaprezentowane zostaną najistotniejsze ich fragmenty
prezentujące przede wszystkim założenia metodologiczne i wnioski końcowe.
178
Rozdział 1. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych
na rynku pracy województwa dolnośląskiego. ujęcie wstępne
z wykorzystaniem w procesie testowania Komputerowego
Systemu Zarządzania Danymi
1.1. Uwagi ogólne
Próba wskazania na poziom dopasowania popytu na pracę do podaży pracy w przekroju
zawodowo-kwalifikacyjnym na rynku pracy województwa dolnośląskiego, ze szczególnym
uwzględnieniem szkolnictwa zawodowego ponadgimnazjalnego, jest zasadniczym tematem
poniższego rozdziału. Podjęliśmy ją w drodze analiz porównawczych bezrobocia, ofert pracy
rejestrowanych w urzędach pracy, prasowych ofert pracy, przewidywanych przez
pracodawców zwolnień i przyjęć do pracy oraz kierunków kształcenia w szkolnictwie
zawodowym ponadgimnazjalnym. Obserwaliśmy zjawiska w kilku przekrojach w latach 2005
– 2006. W związku z wprowadzeniem do prac terminu „rynek pracy województwa
dolnośląskiego”, zgodnie z podziałem terytorialnym, pobrane i wprowadzone do analizy dane
źródłowe za lata 2005 – 2006 dotyczą następujących podregionów:
1. jeleniogórsko – wałbrzyskiego,
2. legnickiego,
3. wrocławskiego,
4. m. Wrocławia.
oraz powiatów:
1. Powiat zgorzelecki
2. Powiat legnicki
3. Powiat jeleniogórski
4. Powiat wołowski
5. Powiat górowski
6. Powiat wrocławski
7. Powiat średzki
8. Powiat wałbrzyski
9. Powiat milicki
10. Powiat złotoryjski
11. Powiat lubański
179
12. Powiat kamiennogórski
13. Powiat dzierżoniowski
14. Powiat bolesławiecki
15. Powiat polkowicki
16. Powiat strzeliński
17. Powiat oleśnicki
18. Powiat lubiński
19. Powiat głogowski
20. Powiat oławski
21. Powiat świdnicki
22. Powiat lwówecki
23. Powiat m. Legnica
24. Powiat trzebnicki
25. Powiat ząbkowicki
26. Powiat jaworski
27. Powiat m. Wrocław
28. Powiat kłodzki
29. Powiat m. Jelenia Góra.
Wyniki zsumowane z podregionów i powiatów stanowią zmienne opisujące analizowane
zjawiska na poziomie rynku pracy województwa dolnośląskiego.
W pracach analitycznych skupiono się przede wszystkim na:
• Ocenie i analizie poziomu i struktury bezrobocia w przekroju zawodów i specjalności
w podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego,
• Ocenie i analizie poziomu i struktury ofert pracy zgłaszanych do urzędów pracy
w przekroju zawodów i specjalności w podregionalnych rynkach i rynku pracy
województwa dolnośląskiego,
• Ocenie i analizie poziomu i struktury prasowych ofert pracy w przekroju zawodów
i specjalności w rynku pracy województwa dolnośląskiego,
• Ocenie i analizie poziomu i struktury kształcenia zawodowego ponadgimnazjalnego
w województwie dolnośląskim,
• Ocenie i analizie poziomu i struktury przewidywanych przez pracodawców przyjęć do
pracy w przekroju zawodów i specjalności w podregionalnych rynkach i rynku pracy
województwa dolnośląskiego,
180
• Ocenie i analizie poziomu i struktury przewidywanych przez pracodawców zwolnień
w przekroju zawodów i specjalności w podregionalnych rynkach i rynku pracy
województwa dolnośląskiego,
• Ocenie relacji zachodzących między kierunkami kształcenia w szkolnictwie
zawodowym ponadgimnazjalnym w poszczególnych typach szkół a strukturą
zawodowo-kwalifikacyjną bezrobotnych, ofert pracy zgłaszanych do urzędów pracy,
prasowych ofert pracy, przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy
i przewidywanych przez pracodawców zwolnień na rynku pracy województwa
dolnośląskiego,
• Wyznaczeniu kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym ponadgimnazjalnym
deficytowych, równoważnych i nadwyżkowych na rynku pracy województwa
dolnośląskiego.
Taki układ prac analitycznych przyjęty został z uwagi na rozkład zarówno ilościowy jak
i jakościowy uzyskanych do analiz porównawczych danych źródłowych pierwotnych jak
i wtórnych.
W opracowaniu analizom poddano dane źródłowe opisujące: a) bezrobotnych, b) uczniów
klas programowo najwyższych w roku szkolnym 2005/2006 w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym, c) oferty pracy zgłaszane do urzędów pracy, d) prasowe oferty pracy,
e) przewidywane przez pracodawców przyjęcia do pracy i f) przewidywane przez
pracodawców zwolnienia.
1. 2. Założenia teoretyczno-metodologiczne badania
Jak zaznaczyliśmy zasadniczym celem prac, co było uwarunkowane wielkością i jakością
uzyskanych do analiz danych źródłowych, była próba zdiagnozowania relacji zachodzących
między kierunkami kształcenia w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym a strukturą
zawodowo-kwalifikacyjną bezrobotnych, ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy,
prasowych ofert pracy, przewidywanymi przez pracodawców przyjęciami do pracy
i przewidywanymi przez pracodawców zwolnieniami na powiatowych, podregionalnych
rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego.
Natomiast celami poznawczymi były próby wyodrębnienia zawodów i specjalności, które
w okresie obserwacji były w najwyższym stopniu obciążone bezrobociem, przewidywanymi
zwolnieniami, przewidywanymi przyjęciami do pracy, ofertami pracy rejestrowanymi
181
w urzędach pracy i prasowymi ofertami pracy oraz w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym były zawodami deficytowymi, równoważnymi lub nadwyżkowymi.
Założyliśmy, że uzyskane informacje będą mogły być wykorzystywane do orientowania
systemu edukacji zawodowej, w wymiarze powiatowych, podregionalnych rynków i rynku
pracy województwa dolnośląskiego, na potrzeby gospodarcze, – co mogłoby umożliwić
w przyszłości ograniczanie skutków społecznych i gospodarczych bezrobocia, szczególnie
wśród ludzi młodych. W związku z tym w niniejszym rozdziale priorytetem jest
sformułowanie rekomendacji umożliwiających podejmowanie działań praktycznych,
wspierających procesy harmonizujące edukację z potrzebami rynku pracy w wymiarze
województwa dolnośląskiego.
Należy zaznaczyć, że w badaniach obejmujących rynek pracy województwa
dolnośląskiego autor i współautorzy monitoringu po zespołowej dyskusji wprowadzili kilka
ważnych modyfikacji o charakterze metodologicznym. Po pierwsze z uwagi na posiadany
zasób danych źródłowych aplikacja monitoringu, choć jest oparta na wszystkich źródłach
danych opisanych w wersji autorstwa M. Kabaja, nie ma wspólnego punktu bazowego
z uwagi na obserwację3. Istotnym czynnikiem kształtującym ten stan były planowane
i faktycznie realizowane etapy działań wytyczone harmonogramem projektu „Regionalne
badanie rynku pracy”4. Po zespołowej dyskusji założyliśmy, że z uwagi na konstrukcję
poznawczą ankiety i realizację badań terenowych, niezależnie od ich zakończenia, będziemy
gromadzić i analizować pozostałe dane źródłowe. Jest to podyktowane faktem, że wyniki
badań terenowych w monitoringu służą jako istotny aparat poznawczy do opracowania
rekomendacji. Stąd na tym etapie prac do monitoringu wprowadziliśmy zmienne według
następującego rozkładu z uwagi na punkt bazowy obserwacji:
• Struktura bezrobocia w przekroju zawodów i specjalności w powiatowych,
podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego według stanu na
II półrocze 2005 roku,
• Struktura ofert pracy zgłaszanych do urzędów pracy w przekroju zawodów
i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa
dolnośląskiego według stanu na II półrocze 2005 roku,
• Struktura prasowych ofert pracy w przekroju zawodów i specjalności na rynku pracy
województwa dolnośląskiego według stanu na I kwartał 2006 roku,
3 M. Kabaj, Monitoring Zawodów Deficytowych i Nadwyżkowych (MZDiN) oraz Trójstronne UmowySzkoleniowe (TUS), Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa, czerwiec 1996.
4 „Regionalne badanie rynku pracy”, Priorytet 2, działanie 2.1. EFS ZPORR. Wnioskodawca DolnośląskaAgencja Rozwoju Regionalnego w Wałbrzychu. Partnerzy: Główny Instytut Górnictwa w Katowicach,Dolnośląskie Centrum Informacji Zawodowej i Doskonalenia Nauczycieli w Wałbrzychu
182
• Struktura kształcenia zawodowego ponadgimnazjalnego w województwie dolnośląskim
według stanu na rok szkolny 2006/2007,
• Struktura przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy w przekroju zawodów
i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa
dolnośląskiego według stanu na I półrocze 2006 roku,
• Struktura przewidywanych przez pracodawców zwolnień w przekroju zawodów
i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa
dolnośląskiego według stanu na I półrocze 2006 roku.
Z punktu widzenia zarówno ilości danych źródłowych i opisywanego przekroju
zawodowo – terytorialnego należ wyraźnie podkreślić, że niepełna zgodność punktów
bazowych obserwacji dla zmiennych nie posiada znaczącego wpływu na końcowy wynik
monitoringu.
Zgodnie z zasadami prowadzenia monitoringu zastosowane dane wyczerpały
obowiązujący zbiór danych źródłowych. Bardzo ważną przesłanką skłaniającą autorów do
przeprowadzenia aplikacji monitoringu było przyjęcie stanowiska, że nadrzędnym w aplikacji
jest wyznaczone harmonogramem projektu zadanie testowania oprzyrządowania
komputerowego, służącego do obliczeń na wielkich zbiorach danych, tj. Komputerowego
Systemu Zarządzania Danymi. Właśnie dzięki zastosowaniu Komputerowego Systemu
Zarządzania Danymi możliwe było opracowanie niniejszego rozdziału.
W tym miejscu należy odnieść się również do wprowadzonych do analiz źródeł
opisujących ważne dla monitoringu zmienne.
Pierwsza ważna czynność analityczna dotyczyła usystematyzowania i „oczyszczenia”
bazy danych opisujących szkolnictwo ponadgimnazjalne zawodowe w przekroju powiatów
województwa dolnośląskiego. Kluczowym dla monitoringu założeniem poznawczym jest
rozpoznawanie zapotrzebowania na kwalifikacje zawodowe w zatrudnieniu. Stąd zmienną
mogącą być wprowadzoną do monitoringu jest wyłącznie zawód i specjalność. Inne zmienne
niedookreślające desygnatu zawód i specjalność nie mogą być poddane ocenie i analizie,
np. czytelnym jest zawód i specjalność stolarz. Zupełnie innym pojęciem z kolei są klasa lub
profil kształcenia, które w strukturze szkolnictwa z dużą ilością występują, np.: klasa
[architektoniczna] lub profil ogólny z rozszerzonym programem informatyki. Dlatego też
przed rozpoczęcie obliczeń i analiz baza opisująca szkolnictwo zawodowe ponadgimnazjalne
została usystematyzowana i „oczyszczona”. Pozostawiono w niej wyłącznie zmienne
183
opisujące szkolnictwo zawodowe ponadgimnazjalne zgodnie z nomenklaturą Klasyfikacji
Zawodów Kształconych i Klasyfikacją Zawodów i Specjalności.5
Kolejnym ważnym uwarunkowanie wynikającym ze struktury Klasyfikacji Zawodów
Kształconych jest klasyfikowanie niektórych kierunków kształcenia w szkolnictwie
zawodowym ponadgimnazjalnym w relacji do Klasyfikacji Zawodów i Specjalności na
poziomie grupy elementarnej. Przykładem tego jest zawód szklony elektryk, który
w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności obejmuje grupę średnią elektrycy. W tym przypadku
i pozostałych obliczenia w niniejszym raporcie były prowadzone na zbiorze wszystkich
zmiennych wchodzących do monitoringu na poziomie grup elementarnych. Należy mieć to na
uwadze uwzględniając proces analiz, ocen i wnioskowania.
Istotnym jest również obszar wyników uzyskanych z badań ankietowych. Również
w tym przypadku było koniecznym ich usystematyzowanie i klasyfikowanie. Ważnym
uwarunkowaniem w tym obszarze poznawczym była konieczność eliminacji z baz
wynikowych tych odpowiedzi, które nie opisują zawodu i specjalności. Liczne odpowiedzi na
zadane pytania ankietowe umożliwiają ich identyfikację na różnych poziomach
uszczegółowienia. Przykładowo nie można do monitoringu wprowadzać odpowiedzi
opisującej kwalifikacje na poziomie specjaliści. Ten poziom to grupa wielka, która skupia
w sobie grypy duże, średnie, elementarne i na samy końcu zawody i specjalności. Stąd
opracowując monitoring „oczyściliśmy” i usystematyzowaliśmy bazy wyników pozostawiając
w nich wyłącznie wyniki opisujące, zgodne z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności, zawody
i specjalności.
Ostatnia czynność dotyczyła odpowiedniego do koncepcji ideowej monitoringu,
doboru i klasyfikowania prasowych oferty pracy. Wspomagającym monitoring zawodów
deficytowych i nadwyżkowych obszarem danych źródłowych pobieranych do analizy
przekroju zawodowo – kwalifikacyjnego rynku pracy są prasowe oferty pracy. Prasowe oferty
pracy, zgodnie z innymi stosowanymi w monitoringu zawodów deficytowych
i nadwyżkowych danymi źródłowymi, klasyfikowane są za pomocą kodów Klasyfikacji
Zawodów i Specjalności. Dane gromadzone są i systematyzowane według kryteriów poziomu
wykształcenia i rynku pracy, na którym ukazuje się prasowa oferta pracy.
W sposobie gromadzenia danych do monitoringu zawodów deficytowych
i nadwyżkowych występują specyficzne uwarunkowania, które należy omówić szerzej.
Pierwszym charakterystycznym uwarunkowaniem jest przyjęty w procesie gromadzenia
prasowych ofert pracy sposób przypisania im nazwy, wynikającej z Klasyfikacji Zawodów
i Specjalności. Kolejnym ważnym uwarunkowaniem gromadzenia prasowych ofert pracy jest5 Patrz przypis 2
184
zgodność nazw kwalifikacji zawodowych zamieszczanych w ofercie pracy z nazwami
w obowiązującej Klasyfikacja Zawodów i Specjalności. Dotychczasowe doświadczenia
wskazują na występowanie różnic w zgodności nazw.
W celu rozwiązania wskazanego problemu, czyli klasyfikowania danych źródłowych
jednorodnym kryterium proponuje się przyjęcie następujących zasad. W przypadku pełnej
zgodności nazwy kwalifikacji zawodowych zgłaszanych w prasowej ofercie pracy z nazwą
występującą w Klasyfikacją Zawodów i Specjalności nadanie im właściwego kodu.
Tab. 1.1 Przykład sklasyfikowania prasowej oferty pracy odpowiadającej Klasyfikacji Zawodówi Specjalności
Nazwa w prasowej oferciepracy
Nazwa w Klasyfikacji Zawodówi Specjalności
Kod klasyfikujący zgodny z KlasyfikacjąZawodów i Specjalności
Poziom klasyfikacji
Kontroler JakościInspektorzy bezpieczeństwa pracy,
kontrolerzy jakości wyrobów i pokrewni3152 Grupa elementarna
W przypadku częściowego braku zgodności nazwy kwalifikacji zawodowych
zgłaszanych w prasowej ofercie pracy z nazwą rejestrowaną w Klasyfikacji Zawodów
i Specjalności nadanie im właściwego kodu klasyfikującego według pierwszego słowa
kluczowego lub następnych słów kluczowych odpowiadających nazwie kwalifikacji
rejestrowanych w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności.
Tab. 1.2 Przykład sklasyfikowania prasowej oferty pracy odpowiadającej częściowo Klasyfikacji Zawodówi Specjalności
Nazwa w prasowej ofercie pracyNazwa w Klasyfikacji Zawodów
i SpecjalnościKod klasyfikujący zgodny z Klasyfikacją
Zawodów i Specjalności Poziom klasyfikacji
Specjalista do spraw zarządzaniakadrami
Specjaliści do spraw zarządzaniazasobami ludzkimi
2413 Grupa elementarna
Dodatkowo, przed zakodowaniem kwalifikacji zawodowych zgłaszanych w prasowej
ofercie pracy należy rozpoznać, o ile występują w opisie oferty, charakterystyczne
wymagania (oczekiwania) związane z kwalifikacjami zgłaszanymi w ofercie. Wpływa to
w sposób istotny na zgodność kwalifikacji zawodowych zgłoszonych w prasowej ofercie
pracy z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności na poziomie sześciocyfrowego kodu.
Tab. 1.3 Przykład sklasyfikowania prasowej oferty pracy odpowiadającej sześciocyfrowemu kodowiKlasyfikacji zawodów i specjalności
Wyraźnie na tych przykładach jest widoczna różnica w treści ogłoszenia. W naszej opinii
w przypadku ogłoszeń małych (drobnych) pracochłonność i problemy z zaklasyfikowaniem
oferty zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności spowodowałyby jedynie i wyłącznie
zwiększenie ilościowe zgromadzonych ofert pracy, wśród których istotnym podzbiorem będą
prasowe oferty pracy sklasyfikowane w kategorii „gdzie indziej niesklasyfikowani”.
Sądzimy, więc, że w pracach analitycznych na potrzeby monitoringu zawodów
deficytowych i nadwyżkowych, gdzie jak wskazuje autor koncepcji M. Kabaj, prasowe oferty
pracy są zmienną wspomagająca obliczanie deficytu lub nadwyżki, przyjęcie do analizy
prasowych ofert pracy dużych (ramkowych) jest prawidłowym podejściem.
Trzecim z kolei uwarunkowaniem jest dobór, w relacji do poddanego analizie rynkowi
pracy, źródła danych. To uwarunkowanie omówimy na przykładzie doświadczeń z analiz
w obszarze województw śląskiego i dolnośląskiego6. Po pierwsze, wybór wydawnictwa
prasowego publikującego prasowe oferty pracy, uzależniony jest od wielkości obszaru
poddanego analizom i celu tych analiz. Tak wiec, jeżeli obszarem analitycznym jest lokalny
rynek pracy, a celem analiza przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego wyłącznie jednego
lokalnego rynku pracy, wybór publikatora pozostaje w decyzji prowadzącego prace
analityczne. Natomiast, prace analityczne prowadzone w obszarze np. wojewódzkiego rynku
pracy i mające na celu analizę przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego w układzie lokalnych,
podregionalnych rynków i wojewódzkiego rynku pracy wymagają doboru jednego bądź kilku
publikatorów, z których prasowe ofert pracy będą obejmować całość poddanych analizom
lokalnych rynków pracy. W dotychczasowych analizach prasowe oferty pracy były
gromadzone z dwóch najbardziej rozpowszechnionych dzienników publikujących prasowe
6Śląski rynek pracy. Analiza wielowymiarowa, Praca zbiorowa pod redakcją A.S. Barczaka, K. Tausza,Wydawnictwo Główny Instytut Górnictwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Katowice-Warszawa 2004,Rynek pracy aglomeracji wrocławskiej. Stan i perspektywy. Praca zbiorowa pod redakcją: J. Dziechciarza,Z. Hasińskiej, P. Ditmana, K. Tausza, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu im. OskaraLangego. Wrocław 2006
188
oferty pracy w woj. dolnośląskim, tj. Gazety Wyborczej i Gazety Polskiej. Z uwagi na
zasygnalizowane uwarunkowanie, bardzo ważną czynnością jest dobór źródła danych z uwagi
na poddany analizie rynek pracy. W tym przypadku proponuje się przyjęcie następujących
kryteriów doboru źródła danych:
1. Obszar terytorialny, na którym prowadzone są prace analityczne,
2. Zasięg publikatora,
3. Liczba prasowych ofert pracy ukazujących się w publikatorze.
Z uwagi na powyższe kryteria, dobór źródła danych jest otwarty i pozostaje
w kompetencji prowadzącego analizy. Chcąc jednak zachować poprawność metodologiczną
wynikającą z założenia, że wyniki analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku
pracy są sumą wyników analiz lokalnych (powiatowych) rynków pracy, należy ustalić, który
publikator; lub, które publikatory; powinny być przyjęte za źródło danych do prac
analitycznych. Wydaje się, że najkorzystniejszym rozwiązaniem w tej sytuacji jest
wprowadzenia do analiz publikatora, który obejmuje całość poddanych analizom rynków
pracy. W tym konkretnym przypadku, zachowanie identyczności źródła danych na poziomie
lokalnych (powiatowych) rynków pracy jest, więc koniecznością, i gwarantuje, że każdy
odbiorca prasowej oferty pracy ma identyczne szanse je uzyskania.
Obszarem badań, w którym realizowane były prace analityczne, było województwo
dolnośląskie, w podziale na podregiony i powiaty. Typologia obszaru badań jest wynikiem
podziału terytorialnego województwa dolnośląskiego.
Tak, więc, z definicji w pracach analitycznych ogółem wystąpiły 4 podregiony, 29
powiatów, które w efekcie nazywamy rynkiem pracy województwa dolnośląskiego.
Dane źródłowe zastosowane w analizach gromadzone były w przedziałach tygodniowych,
półrocznych oraz rocznych i zostały pobrane z:
Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty we Wrocławiu,
• Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Wałbrzychu,
• Badań ankietowych,
• Regionalnych dzienników.
Do analiz zastosowano dane z poszczególnych źródeł w następującym układzie:
1. Wojewódzkie Kuratorium Oświaty we Wrocławiu:
1.1. Uczniowie szkół zasadniczych zawodowych ogółem w roku szkolnym 2005/2006
według kierunku kształcenia w klasach programowo najwyższych w powiatach
województwa dolnośląskiego.
189
1.2. Uczniowie szkół średnich technicznych i zawodowych dla młodzieży w roku
szkolnym 2005/2006 według kierunków kształcenia w klasach programowo
najwyższych w powiatach województwa dolnośląskiego.
1.3. Uczniowie szkół artystycznych II stopnia oraz artystycznych policealnych w roku
szkolnym 2005/2006 według kierunków kształcenia w klasach programowo
najwyższych w powiatach województwa dolnośląskiego.
1.4. Uczniowie szkół zawodowych niepublicznych w roku szkolnym 2005/2006
w klasach programowo najwyższych w powiatach województwa dolnośląskiego.
2. Wojewódzki Urząd Pracy:
2.1. Bezrobotni i oferty pracy według ostatniego miejsca pracy i zawodów i specjalności
w układzie:
2.1.1.Zarejestrowani bezrobotni w okresie sprawozdawczym,
2.1.2.Oferty pracy zarejestrowane w okresie sprawozdawczym,
3. Bazy danych z badań ankietowych według następujących pytań:
3.1. Proszę wskazać max. 4 zawody/stanowiska pracy, których dotyczyć będą zwolnienia,
a których liczba pracowników zwolnionych będzie największa? (według stanu na
I półrocze 2006 roku)
3.2. Proszę wskazać max. 4 zawody/stanowiska pracy, których będą dotyczyły przyjęcia,
a których liczba pracowników zwolnionych będzie największa? (według stanu na
I półrocze 2006 roku)
4. Regionalne dzienniki:
4.1. Gazeta Wyborcza dodatek „Praca”,
4.2. Gazeta Polska dodatek „Praca”.
1. 3. Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka
Analiza poziomu dopasowania popytu i podaży na pracę w przekroju zawodowo
-kwalifikacyjnym jest węzłowym zagadnieniem podjętym w niniejszym rozdziale. Analiza
przeprowadzona została na podstawie założeń metodologicznych i procedur organizacyjnych
przedstawionych w punkcie „Założenia teoretyczno-metodologiczne badań” w oparciu o dane
źródłowe opisujące strukturę bezrobocia, oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy,
prasowe oferty pracy, przewidywane przez pracodawców przyjęcia do pracy, kształcenie
ponadgimnazjalne zawodowe, przewidywane prze pracodawców zwolnienia z pracy
w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym obserwowane w latach 2005 - 2006 na rynku pracy
190
województwa dolnośląskiego. Ogółem analizie poddaliśmy w obszarze rynku pracy
województwa dolnośląskiego: 118524 bezrobotnych odnotowanych w Powiatowych
Urzędach Pracy w ogółem 1380 zawodach i specjalnościach; 2948 zwolnień przewidywanych
przez pracodawców w ogółem 250 zawodach i specjalnościach; 15587 uczniów szkolnictwa
zawodowego ponadgimnazjalnego w klasach programowo najwyższych w 81 zawodach
kształconych; 36901 ofert pracy zarejestrowanych w urzędach pracy w ogółem 916 zawodach
i specjalnościach; 11953 przyjęcia do pracy przewidywane przez pracodawców w ogółem 348
zawodach i specjalnościach oraz 1069 prasowych ofert pracy w ogółem 98 zawodach
i specjalnościach.
W analizach przyjęliśmy następującą procedurę postępowania. Po pierwsze analizujemy
bezrobocie według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku
pracy województwa dolnośląskiego. Po drugie analizujemy oferty pracy rejestrowane
w urzędach pracy według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach
i rynku pracy województwa dolnośląskiego. W trzecim podejściu analizujemy prasowe oferty
według zawodów i specjalności na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Następnie
analizujemy strukturę uczniów klas programowo najwyższych w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym według zawodów kształconych. W piątym podejściu analizujemy
przewidywane przez pracodawców zwolnienia i przyjęcia do pracy według zawodów
i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa
dolnośląskiego.
Wykazane podejścia umożliwiają w kolejnej fazie analiz wyodrębnienie generatorów
bezrobocia, generatorów przewidywanych zwolnień i generatorów oczekujących
na zatrudnienie absolwentów szkolnictwa zawodowego ponadgimnazjalnego według
zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy
województwa dolnośląskiego. Równolegle zostają wyodrębnione skupiska ofert pracy
rejestrowanych w urzędach pracy, skupiska przewidywanych przyjęć do pracy i skupiska
prasowych ofert pracy według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych
rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego.
Fazą końcową jest analiza porównawcza strumienia podaży pracy i popytu na pracę
w przekroju zawodów kształconych w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym
w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego.
Częścią podsumowująca całość analiz jest wyznaczenie dla szkolnictwa
ponadgimnazjalnego zawodowego deficytów i nadwyżek w powiatowych, podregionalnych
rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego.
191
Tym samym z uwagi na założenia metodologiczne należy uznać, ze wykazane
podejścia wyczerpują monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych.
1. 4. Zawody deficytowe, nadwyżkowe i równoważne w strukturze kierunków
kształconych na rynku pracy województwa dolnośląskiego
Na tym etapie pracy kluczowym celem było wyznaczenie dla zawodów kształconych
w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym w województwie dolnośląskim poziomów
deficytu i nadwyżek oraz obliczenie współczynnika szansy uzyskania zatrudnienia.
Do opracowania monitoringu w końcowej fazie badania wprowadziliśmy ogółem
następujące dane źródłowe:
• 15587 uczniów kształconych w klasach programowo najwyższych
(oczekiwanych absolwentów w roku szklonym 2005/2006)
• 72972 rejestracje bezrobotnych
• 14474 zarejestrowanych ofert pracy w urzędach pracy
• 179 prasowych ofert pracy
• 3685 przewidywanych przyjęć do pracy
• 1144 przewidywane zwolnienia.
192
Uzyskane wyniki prezentujemy w niniejszej tabeli.
Tab. 1. 6 Uczniowie w klasach programowo najwyższych szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowegowedług zawodów i specjalności deficytowych, równoważnych i nadwyżkowych w województwie
17 0,11 Asystent informacji naukowej* (zawódszkolny: Technik informacji naukowej)
16 0 0 0 0 0,00 N
Technik technologiiceramicznej
12 0,08 - 90 0 0 0 0 0,00 N
Razem 15587
100 - 72972 14474
179 3685 1144
0,19 N
Źródło: Komputerowy System Zarządzania Danymi, Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań Ekonomicznychi Społecznych Legenda: 1. Zawód kształcony, 2. Liczba uczniów kształconych w klasach programowo najwyższych w rokuszkolnym 2006-2007 – oczekiwani absolwenci, 3. Udział % w ogółem, 4. Nazwa zawodu kształconego wedługKlasyfikacji Zawodów i Specjalności, 5. Bezrobotni ogółem w okresie sprawozdawczym. Stan w II półroczu 2005roku, 6. Oferty pracy w okresie sprawozdawczym, Stan w II półroczu 2005 roku, 7. Prasowe ofert prac w Ikwartał 2006, 8. Przewidywane przyjęcia do pracy w I półroczu 2006, 9. Przewidywane zwolnienia w I półroczu2006, 10. Współczynnik szansy uzyskania zatrudnienia, 11. Charakterystyka zawodu kształconego (D - deficyt, N- nadwyżka)Uwaga: „-„ oznacza zgodność nazwy zawodu kształconego występującego w Klasyfikacji ZawodówKształconych z nazwą zawodu i specjalności występującego w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności.
Uzyskane z obliczeń przeprowadzonych za pomocą Komputerowego Systemu
Zarządzania Danymi wyniki uprawniają do sformułowania następujących wniosków
ostrzegawczych. Kierunki kształcenia w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym w
powiatach, podregionach i województwie dolnośląskim należy uznać za dalece nadwyżkowe.
Oznacza to, że absolwenci w przeanalizowanych zawodach wchodząc na rynek pracy mogą
spotkać się z niskim popytem na ich kwalifikacje. W szczególności może to dotyczyć
następujących podzbiorów zawodów.
Podzbiór pierwszy to zawody kształcone, w których zaobserwowano wyłącznie
zmienne opisujące uczniów kształconych w klasach programowo najwyższych i
bezrobotnych. W tym podzbiorze z uwagi na nie występowanie zmiennych opisujących popyt
na pracę nie wyznacza się nadwyżki i nie oblicza się współczynnika szansy uzyskania
zatrudnienia.
Kierując się kryterium liczba bezrobotnych w wyodrębnionych zawodach za najbardziej
obciążone tym zjawiskiem należy uznać:
195
• Technika rolnika,
• Technika żywienia i gospodarstwa domowego,
• Technika agrobiznesu.
Drugim wydzielonym podzbiorem są zawody, w których nadwyżka zawarła się
w przedziale od 0,01 do 0,09. Oznacza to, że na 100 oczekujących na zatrudnienie w okresie
obserwacji przypadało od 1 do 9 stanowisk pracy.
Analogicznie, kierując się kryterium liczba bezrobotnych w wyodrębnionych zawodach za
najbardziej obciążone tym zjawiskiem należy uznać:
• Mechanika pojazdów samochodowych,
• Technika ekonomistę,
• Krawca,
• Technika budownictwa.
Kolejnym analizowanym podzbiorem są zawody, w których nadwyżka zawarła się
w przedziale od 0,10 do 0,19. Oznacza to, że na 100 oczekujących na zatrudnienie w okresie
obserwacji przypadało od 10 do 19 stanowisk pracy Kierując się identycznym kryterium
liczba bezrobotnych w wyodrębnionych zawodach za najbardziej obciążone tym zjawiskiem
należy uznać:
• Elektryka,
• Technika mechanika,
• Mechanika - montera maszyn i urządzeń,
• Montera instalacji i urządzeń sanitarnych,
• Cukiernika.
Następnym analizowanym podzbiorem są zawody, w których nadwyżka zawarła się
w przedziale od 0,20 do 0,48. Oznacza to, że na 100 oczekujących na zatrudnienie w okresie
obserwacji przypadało od 20 do 48 stanowisk pracy Kierując się identycznym kryterium
liczba bezrobotnych w wyodrębnionych zawodach za najbardziej obciążone tym zjawiskiem
należy uznać:
• Sprzedawców,
• Murarzy,
• Ślusarzy,
• Operatorów obrabiarek skrawających,
• Piekarzy,
• Techników handlowców.
196
Ostatnim podzbiorem są zawody kształcone, w których najkorzystniej z punktu
widzenia szansy uzyskania zatrudniania kształtowała się pozycja na rynku pracy
województwa dolnośląskiego.
Były to dwa zawody deficytowe: a) stolarz i b) technik prac biurowych. W tych
zawodach liczba miejsc pracy przewyższała oczekujących na zatrudnienie. W przypadku
stolarza na jednego oczekującego na prace w tym zawodzie przypadały blisko 3 wolne
miejsca pracy. Natomiast w przypadku technika prac biurowych ta relacja przewyższała
jedność. W pozostałych pięciu zawodach, które reprezentowali: technicy ochrony fizycznej
osób i mienia, kamieniarze, monterzy izolacji budowlanych, technicy administracji
i opiekunowie w domu pomocy społecznej współczynnik szansy uzyskania zatrudnienia
zawarł się w przedziale od 0,53 do 0,70. Oznacza to, że na 100 oczekujących na zatrudnienie
w okresie obserwacji występowało od 53 do 70 miejsc pracy.
197
Rozdział 2. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych
na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Ujęcie kompleksowe
w procesie wdrażania komputerowego systemu zarządzania
danymi
2. 1 Uwagi ogólne
Podobnie jak w pierwszym rozdziale, w którym przedstawiliśmy wyniki monitoringu
zawodów deficytowych i nadwyżkowych w strukturze kierunków kształcenia, tak i w tej
części pracy, której kluczowym celem jest próba wskazania na poziom dopasowania popytu
na pracę do podaży pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym na rynku pracy
województwa dolnośląskiego, szczególnie uwzględniamy szkolnictwa zawodowe
ponadgimnazjalne7. Wskazana próbę podjęliśmy w drodze zastosowania opisanej
w pierwszym rozdziale metodyki. Podejście to zostało istotnie poszerzone w obszarze liczby
obserwacji zjawiska, która rozszerzyła się o kolejne półrocze i obejmowała lata latach 2005
– 2006. Jak również wprowadziliśmy rozszerzony zakres treści metodologicznych, co jest
wynikiem przejścia z procesu testowania komputerowego systemu zarządzania danymi do
procesu wdrażania.
Układ przestrzenny, zakres zmiennych wprowadzonych do monitoringu oraz kluczowe
cele nie uległy istotnym modyfikacją, za wyjątkiem poszerzenia badania o przypadek powiatu
wałbrzyskiego, ponieważ to właśnie tam skutki przemian ustrojowych dały o sobie znać
najszybciej i najmocniej ze wszystkich powiatów Dolnego Śląska.
Dane źródłowe podobnie jak w pierwszym monitoringu zastosowane w analizach
gromadzone były w przedziałach tygodniowych, półrocznych oraz rocznych i zostały pobrane
z:
• Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty we Wrocławiu,
• Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Wałbrzychu,
• Badań ankietowych,
• Regionalnych dzienników.
7 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracy województwa dolnośląskiego ujęciewstępne z wykorzystaniem w procesie testowania komputerowego systemu zarządzania danymi. Raportpierwszy. Katowice 2006.
198
2. 2 Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka
Ogółem analizie poddaliśmy w obszarze rynku pracy województwa dolnośląskiego:
156423 bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowych Urzędach Pracy w końcu okresu
sprawozdawczego, w ogółem 1640 zawodach i specjalnościach; 4930 zwolnień
przewidywanych przez pracodawców w ogółem 191 zawodach i specjalnościach; 12682
uczniów szkolnictwa zawodowego ponadgimnazjalnego w klasach programowo najwyższych
w 67 zawodach kształconych; 48413 ofert pracy zarejestrowanych w urzędach pracy
w okresie sprawozdawczym, w ogółem 1640 zawodach i specjalnościach; 6886 przyjęć do
pracy przewidywanych przez pracodawców w ogółem 189 zawodach i specjalnościach oraz
2450 prasowych ofert pracy w ogółem 248 zawodach i specjalnościach.
W relacji do pierwszego monitoringu istotnie rozwinęliśmy podejście analityczne.
W analizach przyjęliśmy następującą procedurę postępowania. Po pierwsze analizujemy
bezrobocie według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku
pracy województwa dolnośląskiego. Po drugie analizujemy oferty pracy rejestrowane
w urzędach pracy według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach
i rynku pracy województwa dolnośląskiego. W trzecim podejściu analizujemy prasowe oferty
według zawodów i specjalności na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Następnie
analizujemy strukturę uczniów klas programowo najwyższych w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym według zawodów kształconych. W piątym podejściu analizujemy
przewidywane przez pracodawców zwolnienia i przyjęcia do pracy według zawodów
i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa
dolnośląskiego, i w podejściu siódmym analizujemy bezrobocie i oferty pracy według sekcji
PKD, według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku
pracy województwa dolnośląskiego8.
Wykazane podejścia umożliwiają w kolejnej fazie analiz na wyodrębnienie generatorów
bezrobocia według sekcji PKD i zawodów i specjalności, generatorów przewidywanych
zwolnień z pracy i generatorów oczekujących na zatrudnienie absolwentów szkolnictwa
zawodowego ponadgimnazjalnego według zawodów i specjalności w powiatowych,
podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego. Dodatkowo
w komputerowym systemie zarządzania opracowaliśmy moduły umożliwiające
wyodrębnienie z ogółem uzyskanych wyników zmiennych istotnych statystycznie dla
8 W załączniku MPiPS 02 operuje się pojęciem „ostatnie miejsce pracy”. Jednakże z uwagi na nazwy opisująceostatnie miejsce pracy odpowiadające Polskiej Klasyfikacji Działalności Gospodarczej autor opracowaniaposługuje się w opracowaniu pojęciem „sekcja PKD”
199
analizowanego zjawiska oraz w części dotyczącej generatorów bezrobocia w przekroju
zawodów i specjalności wykonywanie obliczeń według pełnej struktury klasyfikacji zawodów
i specjalności, tj. od grupy wielkiej do zawodu i specjalności. Równolegle zostają
wyodrębnione skupiska ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy, skupiska
przewidywanych przyjęć do pracy i skupiska prasowych ofert pracy według zawodów
i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa
dolnośląskiego.
Fazą końcową jest monitoring zawodów deficytowych, równoważnych i nadwyżkowych
w przekroju ogółem zmiennych wprowadzonych do prac analitycznych w powiatowych,
podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego.
Natomiast fazą podsumowującą jest opracowanie modułów umożliwiających wykonanie
monitoringu zwodów deficytowych i nadwyżkowych według klasyfikacji zawodów
i specjalności oraz klasyfikacji zawodów kształconych na podstawie ogółem zgromadzonych
danych opisujących zadany rynek pracy.
Tym samym z uwagi na założenia metodologiczne należy uznać, ze wykazane podejścia
nie tylko wyczerpują, ale poszerzają dotychczas stosowane podejście do monitoring zawodów
deficytowych i nadwyżkowych9.
2. 3 Wyniki ujęcia kompleksowego
Rynek pracy województwa dolnośląskiego w oparciu o uzyskane wyniki obliczeń, analiz,
badań i w konsekwencji wykonania monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych
charakteryzował się w 2006 roku licznymi prawidłowościami. Ujmując syntetycznie,
opisywany rynek pracy kształtowany m.in. przez strumienie popytu i podaży na pracę
w licznych przekrojach wykazywał bardzo pozytywne prawidłowości. Do kluczowej
prawidłowości należy zaliczyć istotny na przestrzeni analizowanego okresu obserwacji
spadek wielkości bezrobocia, przewagę planowanych przez pracodawców przyjęć na
zwolnieniami z pracy oraz dodatni przyrost ofertowości pracy. Jednakże na tle tych
pozytywnych desygnatów rynku pracy niestety wystąpiły również i negatywne zjawiska.
Pierwszoplanowym z całą pewnością jest nadal bardzo niskie dostosowanie edukacji
zawodowej do potrzeb w zatrudnieniu, mimo istotnego spadku nadal wysokie bezrobocie,
9 Z uwagi na zgromadzony zbiór danych źródłowych oraz proces testowania i wdrażania KSZD monitoringzawodów deficytowych, równoważnych i nadwyżkowych został opracowany dla dwóch okresów obserwacji.W przypadku monitoringu dla zmiennych przewidywane przyjęcia do pracy i zwolnienia z pracy wedługstanu na II półrocze 2006 rok a dla pozostałych zmiennych według klasyfikacji zawodów i specjalności orazzawodów kształconych według stanu w 2006 roku.
200
wyraźne i istotne luki podażowe w zawodach i specjalnościach oraz jednorodność
kwalifikacji zawodowych istotnie kształtujących rozwarstwienie podaży i popytu na pracę.
Na tak syntetycznie opisany obraz rynku pracy województwa dolnośląskiego z całą
pewnością złożyło się bardzo wiele czynników zarówno o charakterze gospodarczym jak
i społecznym. Wśród tych przyczyn są i te, które w wyniku niniejszej pracy udało się
dookreślić, szczegółowo opisać i udokumentować.
Z uwagi na kształtowanie się poziomu i struktury strumienia podaży pracy bardzo
ważnym czynnikiem poddanym w niniejszej pracy analizom jest bezrobocie. Uzyskane
wyniki wyraźnie wskazują, że kluczowymi determinantami w strukturze gospodarczej
województwa dolnośląskiego z uwagi na generowane bezrobocie są:
1. Przetwórstwo przemysłowe,
2. Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała,
3. Handel hurtowy i detaliczny - naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz
artykułów użytku osobistego i domowego,
4. Administrację publiczną i obronę narodową - obowiązkowe ubezpieczenia społeczne
i powszechne ubezpieczenie zdrowotne.
Wykazane sekcje PKD w II półroczu wygenerowały na rynku pracy województwa
dolnośląskiego ponad 32 000 osób bezrobotnych, co stanowiło blisko 27,00% bezrobocia
ogółem. Udziały procentowe generowanego bezrobocia przez wykazane sekcje, w ogółem
przeanalizowanych 17 sekcjach PKD, rozkładały się w II-gim półroczu 2006 roku
następująco: przemysł 26,00, usługi 17,00%, handel 15,0% i administracja 8,00%.
Natomiast najniższe bezrobocie generowały: edukacja, budownictwo, obsługa
nieruchomości, ochrona zdrowia, pośrednictwo finansowe i pozostałe sekcje.
Równie istotnym zagadnieniem poznawczym było ustalenie rozkładu kluczowych
generatorów bezrobocia, w źródle wynikającego ze struktury gospodarczej, w przekroju
przestrzennej alokacji.
Dookreślając ten rozkład w istotnych dla poziomu i struktury strumieniach podaży pracy
w II-gim półroczu 2006 roku ukształtował się on następująco. W sekcji przetwórstwo
przemysłowe najwyższe bezrobocie generowane było przez cztery powiaty: świdnicki,
dzierżoniowski, wałbrzyski i kłodzki. Powiatami, które były generatorami najwyższego
bezrobocia w sekcji usług były: miasto Wrocław, powiat kłodzki, powiat wałbrzyski i powiat
wrocławski. Z kolei powiaty: kłodzki, głogowski wałbrzyski, zgorzelecki, miasto Wrocław
i świdnicki to kluczowe rynki pracy generujące bezrobocie w sekcji handel. W ostatniej,
201
istotnej dla analizowanego zjawisk, sekcji administracja do głównych generatorów bezrobocia
zaliczyć należy powiaty: wałbrzyski i świdnicki.
Wyniki w układzie dla ogółem 29 powiatów województwa dolnośląskiego uprawniają do
stwierdzenia, że kluczowymi generatorami bezrobocia w przekroju terytorialnym były
powiaty: wałbrzyski, kłodzki, świdnicki, m. Wrocław i zgorzelecki. W tych powiatach
w II-gim półroczu 2006 roku wygenerowane bezrobocie osiągnęło poziom bliski 44,00%.
Bardzo ważnym, wręcz kluczowym, dla niniejszej pracy było ustalenie generatorów
bezrobocia w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym. Jak już podkreślimy to działanie ma
swoje ważne znaczenie dla dwóch obszarów: systemu edukacji i polityki zatrudnieniowej.
Uzyskane wyniki na poziomie rynku pracy województwa dolnośląskiego jednoznacznie
wskazują, że głównym generatorem bezrobocia w II półroczu 2006 roku na poziomie
zawodów i specjalności byli sprzedawcy. W tym zawodzie i specjalności w okresie
obserwacji wystąpiło 15233 bezrobotnych. W relacji do pozostałych zawodów i specjalności
jest to jednoznacznie dominująca zbiorowość. W dalszej kolejności istotnie generowali
bezrobocie murarze 5113 bezrobotnych i ślusarze 4834 bezrobotnych. Ważnym jest
podkreślenie, że w opisywanym zbiorze wystąpiły zawody kształcone. Były to: sprzedawca,
murarz, ślusarz, technik ekonomista, krawiec, kucharz, technik mechanik, technik prac
biurowych, piekarz. Z uwagi na poziom wykształcenia należy podkreślić, że kluczowe
generatory bezrobocia w dominującej części charakteryzowały się wykształceniem
ponadgimnazjalnym zawodowym i średnim technicznym. Natomiast do kluczowych
generatorów bezrobocia o wykształceniu wyższym należy zaliczyć ekonomistów.
Uwzględniając fakt spadku bezrobocia do kluczowych zawodów i specjalności
najistotniej absorbowanych w rynku pracy województwa dolnośląskiego należy zaliczyć:
pedagoga, handlowca* (zawód szkolny: Technik handlowiec), specjalistę administracji
publicznej, politologa, specjalistę do spraw rachunkowości, specjalistę ochrony środowiska
o technika informatyk. Zaobserwowany spadek w wykazanych zawodach i specjalnościach
zawarł się w przedziale od 318 do 93 bezrobotnych. Nie trudno w tym miejscu zauważyć, że
są to głównie zawody i specjalności wywodzące się z wykształcenia wyższego i średniego
technicznego oraz wysoce specjalistyczne.
W końcowej konkluzji należy zaznaczyć jeszcze jedną bardzo ważną prawidłowość,
tj. wyraźny i istotny spadek bezrobocia ogółem na rynku pracy województwa dolnośląskiego
na przestrzeni 2006 roku. W I-szym półroczu 2006 roku wzrost bezrobocia wyniósł 80410
bezrobotnych, a bezrobocie ogółem dotykało 176548 osób. Oznacza to, że w analizowanym
półroczu wzrost bezrobocia wyniósł 45,50%. Z kolei w II półroczu wzrost bezrobocia wyniósł
202
55467 bezrobotnych, a bezrobocie ogółem dotykało 156423 osób. Tak, więc w tym okresie
wzrost bezrobocia wyniósł 35,40%. Tym samy wzrost bezrobocia w II półroczu był o ponad
31, 00% niższy w porównaniu do I półrocza 2006 roku, a bezrobocie ogółem spadło o ponad
11,00%.
Pomiar wskazanego zjawiska uprawnia do sformułowania końcowych prawidłowości.
W obserwowanym okresie 2006 roku na rynku pracy województwa zaznaczył się istotny
spadek w napływie bezrobocia. Dotyczył ona m.in. zawodów i specjalności generujących
największe bezrobocie. Nie zaobserwowano istotnych przyrostów wykazujących zmiany na
przestrzenie 2006 roku w poziomie napływu osób do bezrobocia, w przekroju rynków pracy
na poziomie województwa, podregionów i powiatu wałbrzyskiego. Sytuacja w kluczowych
generatorach bezrobocia istotnie uległa poprawie. Świadczy o tym fakt spadku napływu osób
do bezrobocia na rynku pracy województwa dolnośląskiego w kluczowych generatorach na
przestrzeni dwóch półroczy 2006 roku rzędu od 80% w przypadku mechanika samochodów
osobowych, do 15,00% w przypadku tokarza. Na rynku pracy podregionu jeleniogórsko
– wałbrzyskiego w identycznych zawodach i specjalnościach w przedziale od 65,25 do
15,00%, legnickiego w przedziale od 315% w przypadku technika mechanika do 4,00%
w przypadku pracownika biurowego* (zawód szkolny: Technik prac biurowych),
wrocławskim od 100% w przypadku technika mechanika* do 5,50% w przypadku murarza
i m. Wrocław od 40% w przypadku ekonomisty do 2,00% w przypadku krawca..
Z uwagi na kształtowanie się relacji między systemem edukacji zawodowej a potrzebami
w zatrudnieniu istotnym jest ustalenie generatorów bezrobocia w strukturze absolwentów.
I w tym przypadku udało się ustalić kilka ważnych i znaczących prawidłowości, które
wystąpiły na rynku pracy województwa dolnośląskiego w II-gim półroczu 2006 roku.
Pierwsza prawidłowość ujawnia jednorodną strukturę zawodów i specjalności na każdym
poziomie podziału terytorialnego analizowanego bezrobocia wśród absolwentów.
Ta jednorodność skutkuje tym, że odrębne analizy dla rynków pracy w podregionach
i powiatowych rynków pracy nie znajdują uzasadnienia. W zasadzie na każdym
analizowanym przypadku w wymiarze obszaru zawodowo-terytorialnego zwanym rynkiem
pracy wręcz identyczne zawody i specjalności są głównymi generatorami bezrobocia.
Z uwagi na poziom wykształcenia należy podkreślić, że kluczowe skupiska ofert pracy
w dominującej części charakteryzowały się wykształceniem ponadgimnazjalnym zawodowym
i średnim technicznym. Natomiast do kluczowych skupisk ofert pracy o wykształceniu
wyższym należy zaliczyć księgowych (samodzielnych).
W końcowej konkluzji należy zaznaczyć jeszcze jedną bardzo ważną prawidłowość,
tj. wyraźny i istotny odpływ ofert pracy na wojewódzkim rynku i podregionalnych rynkach
pracy. Kształtował się on następująco. Na poziomie wojewódzkiego rynku pracy odpływ
wyniósł 90,50%, w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim 95,00, podregionie legnickim
97,00%, podregionie wrocławski 91,40% i podregionie m. Wrocław 75,60%. Tym samym
rynkiem pracy o najwyższym odpływie ofert pracy w II-gim półroczu był podregion legnicki.
Poziom odpływu ofert pracy w okresie dwóch półroczy 2006 roku był w zasadzie zbliżony
i wyniósł 3,00%. Natomiast najniższy odpływ ofert pracy zaobserwowaliśmy w podregion
m. Wrocław. Należy wyraźnie zauważyć, że w powiecie m. Wrocław w zadanych do analizy
okresach obserwacji poziom odpływu ofert pracy był istotnie odstający od podregionów.
W powiecie m. Wrocław kształtował się on w przedziale od 72,20 do 75,60%. Gdy
w podregionach odpływy przekraczały poziom 90,00%..
Uzupełnieniem dookreślenia prawidłowości w strumieniu popytu na pracę jest analiza
prasowych ofert pracy. Uzyskane wyniki analizy prasowych ofert pracy uprawniają do
postawienia następujących wniosków.
1. Kluczowymi skupiskami prasowych ofert pracy były jednoznacznie dominujące
w strukturze ogółem dwa zawody i specjalności: a) przedstawiciel handlowy
(przedstawiciel regionalny), w którym zaobserwowano 191 ofert pracy i
b) handlowiec (zawód szkolny: Technik handlowiec), w którym zaobserwowano 136
ofert pracy.
2. Pozostałe zawody i specjalności istotnie z uwagi na liczebność ofert pracy odstawały
od wskazanych dwóch zawodów i specjalności,
3. W strukturze prasowych ofert pracy dominowały zawody i specjalności
charakteryzujące się specjalistycznym wykształceniem wyższym,
4. Wyodrębnione zawody i specjalności przede wszystkim odpowiadały sektorowi usług.
208
Kolejnym bardzo istotnym obszarem wnioskowania są planowane przez pracodawców
działających w obszarze województwa dolnośląskiego przyjęcia do pracy. Uzyskane wyniki
jednoznacznie wskazują, że głównymi skupiskami przyjęć do pracy w II półroczu 2006 roku
na poziomie zawodów i specjalności w opinii pracodawców byli: operatorzy maszyn
drogowych* (zawód szkolny: mechanik maszyn i urządzeń drogowych) 856, sprzedawcy 806,
doradcy personalni 703 i górnicy eksploatacji podziemnej* 502 wskazania.
Z uwagi na poziom wykształcenia należy podkreślić, że kluczowe skupiska
przewidywanych przyjęć do pracy charakteryzowały się specjalistycznym wykształceniem
wyższym jak również ponadgimnazjalnym zawodowym i średnim technicznym.
Podsumowując, możemy na podstawie analizy określić następujące prawidłowości
opisujące skupiska przewidywanych przyjęć do pracy.
Po pierwsze dominujące liczbowo przewidywane przyjęcia do pracy wystąpiły w dwóch
podregionach: m. Wrocław i legnickim i zawarły się w przedziale od 1925 do 1914. Po drugie
przyjęcia głównie dotyczyły bardzo nielicznej grupy zawodów i specjalności, z dominacją
zawodów i specjalności o wykształceniu zasadniczym i średnim zawodowym. W tych
grupach wystąpiły zawody kształcone. Podsumowując, do głównych skupisk
przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy należy zaliczyć następujące zawody
i specjalności: betoniarz, doradca personalny, górnik eksploatacji podziemnej*, konwojent
(konduktor) wagonów specjalnych, operator maszyn drogowych* (zawód szkolny: Mechanik
maszyn i urządzeń drogowych), specjalista do spraw pakowania i opakowań, sprzedawca*,
stolarz* i szwaczka.
Kolejne wnioskowanie opieramy na pełnym z uwagi na koncepcję ideową
monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Zgodnie z przyjętą metodologią
wyniki omawiamy dla każdej ze zmiennych stosowanych w monitoring odrębnie. Pierwszą
z nich są planowane przez pracodawców przyjęcia do pracy.
Uwzględniając potrzeby zatrudnieniowe pracodawców na rynku pracy województwa
dolnośląskiego wyraźnie z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy stwierdzić, że
w II-gim półroczu 2006 roku najpoważniejszym deficytem charakteryzowały się następujące
zawody:
1. Doradca personalny
2. Pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)
3. Specjalista do spraw pakowania i opakowań
4. Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny)
5. Kasjer handlowy
209
6. Operator maszyn drogowych* (zawód szkolny: Mechanik maszyn i urządzeń
drogowych)
7. Magazynier.
Z uwagi na poziom deficytu należy spodziewać się, że w tych zawodach
i specjalnościach pracodawcy napotkają najpoważniejsze luki podażowe. Szczególnie taka
luka ujawniła się w przypadku doradcy personalnego. W tym zawodzie i specjalności na
jednego specjalistę oczekiwało blisko 16 wolnych miejsc pracy. Decydującymi zmiennymi,
które ukształtowały tak wysoki deficyt w przypadku tego zawodu i specjalności były wręcz
śladowe bezrobocie i przewidywane przez pracodawców zwolnienia oraz bardzo wysoka
liczba przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy. Podobnie kształtowała się
sytuacja w pozostałych deficytowych zawodach i specjalnościach.
Z kolei dolnośląscy pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami
zatrudnieniowymi w przypadku sprzedawców, górników eksploatacji podziemnej*, szwaczek,
stolarzy, betoniarzy, handlowców, pracowników ochrony mienia i osób*, murarzy*,
księgowych (samodzielnych), techników mechaników*, kucharzy*, specjalistów do spraw
marketingu i handlu (sprzedaży), kelnerów* i piekarzy*. W tych zawodach i specjalnościach
na rynku pracy województwa według stanu w II-gim półroczu 2006 roku występowała
poważna nadwyżka podaży pracy. Kluczowymi zmiennymi, które ukształtowały wykazaną
nadwyżkę były przede wszystkim wysokie liczbowo zbiory bezrobotnych i absolwentów.
W mniejszym stopniu oddziaływały na stan rzeczy przewidywane przez pracodawców
zwolnienia.
W podsumowaniu poprzez analizę strumieniowo-opisową wydzieliliśmy dwa zbiory
zawodów, w przypadku, których wystąpiła najwyższa luka podażowa. Oznacza to, że były to
zawody deficytowe w przypadku, których pracodawcy mogą być dotknięci barierą braku kadr
kwalifikowanych. W niniejszej tablicy prezentujemy niniejsze zawody i specjalności.
Tab. 2.1 Zawody i specjalności oczekiwane przez pracodawców na rynku pracy woj. dolnośląskiegoo najwyższym deficycie
Zawody i specjalności odpowiadające przemysłowi Zawody i specjalności odpowiadające usługomBrukarz Doradca personalnyCieśla* Handlowiec* (zawód szkolny: Technik handlowiec)Inżynier mechanik - środki transportu Kasjer handlowyKonfekcjoner wyrobów gumowych. Księgowy (samodzielny)Magazynier Lakiernik samochodowyMurarz* Pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)Operator maszyn drogowych* (zawód szkolny: Mechanikmaszyn i urządzeń drogowych)
Pracownik ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technikochrony fizycznej osób i mienia)
Operator suwnic (suwnicowy) Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny)
210
Operator urządzeń do wulkanizacji. Sekretarz asystent.Szlifierz ostrzarz -Technik obuwnik* -Zbrojarz -
Źródło: Komputerowy System Zarządzania Danymi, Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań Ekonomicznychi Społecznych
Uwzględniając zgłaszane przez pracodawców zwolnienia z pracy na rynku pracy
województwa dolnośląskiego, poszukujemy w tym zbiorze zawodów i specjalności
o najwyższej nadwyżce. Oznacza to, że staramy się zidentyfikować zawody i specjalności,
które według stanu na II-gie półrocze 2006 roku charakteryzowały się najniższą szansą
uzyskania zatrudnienia oraz zapewniały pracodawcą najwyższą podaż pracy. Kontynuując,
wyraźnie z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy stwierdzić, że do zawodów
i specjalności, w których wystąpiły przewidywane przez pracodawców zwolnienia z pracy
Z uwagi na poziom nadwyżki należy spodziewać się, że w tych zawodach
i specjalnościach pracodawcy napotkają najwyższą podaż pracy. Szczególnie taka nadwyżka
ujawniła się w przypadku zawodu i specjalności aparatowy produkcji wyrobów maczanych.
W tym zawodzie i specjalności wyłącznie wystąpiły zmienne odpowiadające podaży pracy.
Decydującą zmienną, która ukształtowała tak wysoką nadwyżkę w przypadku wykazanych
zawodów i specjalności było bardzo wysokie bezrobocie.
Należy wyraźnie zaznaczyć, że w wykazanym zbiorze zawodów i specjalności wystąpiły
zawody kształcone. Z uwagi na wchodzenie na rynek pracy absolwentów szkolnictwa,
211
ponadgimnazjalnego zawodowego, należy podkreślić, że kształcenie w wykazanych
zawodach istotnie pomniejsza szansę ludzi młodych na pozyskanie pierwszej pracy. Do tych
zawodów należy zliczyć:
1. Technika mechanika*
2. Handlowca* (zawód szkolny: Technik handlowiec)
3. Piekarza*
4. Górnika eksploatacji podziemnej*
5. Murarza*
6. Tapicera*
7. Stolarza*.
W końcowej części monitoringu realizowanego w oparciu o zmienną przewidywane
zwolnienia z pracy poprzez analizę strumieniowo-porównawczą wydzieliliśmy zawody
i specjalności, które charakteryzowały się najwyższymi nadwyżkami w układzie zawodów
odpowiadających przemysłowi lub usługom oraz dotyczyły zawodów kształconych
w szkolnictwie zawodowym ponadgimnazjalnym.
Tab.2.2 Zawody i specjalności o najwyższej liczbie przewidywanych przez pracodawców zwolnień z pracyna rynku pracy woj. dolnośląskiego i najwyższej nadwyżce. Stan w II-gim półroczu 2006 roku
Stolarz*Pracownik ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznejosób i mienia)
Szwaczka RecepcjonistaTartacznik Specjalista do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)Technik elektryk* Sprzedawca*Technik mechanik* Tapicer*Tokarz -
Źródło: Komputerowy System Zarządzania Danymi, Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań Ekonomicznych iSpołecznych
Tab. 2.3 Zawody i specjalności kształcone w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym o najwyższejliczbie przewidywanych przez pracodawców zwolnień z pracy na rynku pracy woj. dolnośląskiego i najwyższej
- Pracownik ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznejosób i mienia)
- Sprzedawca*- Tapicer*
Źródło: Komputerowy System Zarządzania Danymi, Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań Ekonomicznychi Społecznych
Uwzględniając potrzeby zatrudnieniowe wyrażane poprzez prasowe oferty pracy na rynku
pracy województwa dolnośląskiego wyraźnie z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy
stwierdzić, że w 2006 roku najpoważniejszym deficytem charakteryzowały się następujące
zawody:
1. Monter podzespołów i zespołów elektronicznych
2. Robotnik gospodarczy
3. Pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)
4. Pakowacz
5. Kierowca samochodu ciężarowego
6. Magazynier.
Z uwagi na poziom deficytu należy spodziewać się, że w tych zawodach i specjalnościach
pracodawcy napotkają najpoważniejsze luki podażowe. Decydującymi zmiennymi, które
ukształtowały tak wysoki deficyt w przypadku wykazanych zawodów i specjalności były
wysokie liczbowo zbiory ofert pracy jak i bezrobotnych. Pozostałe zmienne należy uznać za
nie istotne dla opisywanego zjawiska. Obliczony deficyt dla wykazanych zawodów zawarł się
w przedziale od ponad 1 do 6 zgłoszonych w ofercie wolnych miejsc pracy.
Z kolei dolnośląscy pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami zatrudnieniowymi
w przypadku: robotnika pomocniczego w przemyśle przetwórczym, robotnika budowlanego,
szwaczki, sprzedawcy*, murarza* i ślusarza* W tych zawodach i specjalnościach na rynku
pracy województwa według stanu w 2006 roku występowała poważna nadwyżka podaży
pracy. Kluczową zmienną, które ukształtowała wykazaną nadwyżkę było przede wszystkim
wysokie liczbowo bezrobocie. Pozostałe zmienne nie posiadały wpływu na wykazaną
prawidłowość.
W końcowej części monitoringu realizowanego w oparciu o zmienną oferty pracy poprzez
analizę strumieniowo-porównawczą wydzieliliśmy zawody i specjalności, które
charakteryzowały się najwyższymi deficytami w układzie zawodów odpowiadających
przemysłowi lub usługą oraz dotyczyły zawodów kształconych w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym.
213
Tab.2.4 Zawody i specjalności o najwyższej liczbie ofert pracy na rynku pracy woj. dolnośląskiegoi najwyższym deficycie. Stan w II-gim półroczu 2006 roku
Zawody i specjalności odpowiadające przemysłowi Zawody i specjalności odpowiadające usługomCieśla* Kasjer handlowyKierowca samochodu ciężarowego Księgowy (samodzielny)Magazynier Lakiernik samochodowyMechanik maszyn i urządzeń przemysłowych Pracownik administracyjny* (zawód szkolny: technik administracji)Monter maszyn i urządzeń przemysłowych Pracownik biurowy* (zawód szkolny: technik prac biurowych)Monter podzespołów i zespołów elektronicznych Pracownik ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: technik
ochrony fizycznej osób i mienia)Murarz* Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny)Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzywsztucznych
Sprzątaczka
Pakowacz TelemarketerPozostali monterzy aparatury, maszyn i sprzętuelektrycznego
-
Pozostali monterzy elektronicy -Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów ztworzyw sztucznych
-
Pozostali operatorzy maszyn gdzie indziejniesklasyfikowani
-
Pozostali robotnicy przy pracach prostych wprzemyśle
-
Pozostali spawacze i pokrewni -Robotnik budowlany -Robotnik gospodarczy -Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym -Spawacz ręczny gazowy -
Źródło: Komputerowy System Zarządzania Danymi, Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań Ekonomicznychi Społecznych
Kontynuując, wyraźnie z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy stwierdzić, że do
zawodów i specjalności, w których wystąpił najwyższy deficyt należy zaliczyć:
1. Przedstawiciela medycznego
2. Telemarketera
3. Projektanta wzornictwa przemysłowego
4. Dyrektora wykonawczego
5. Kierownika działu marketingu i sprzedaży
6. Pracownika biurowego* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)
10) oraz inżynierów budownictwa - budownictwo ogólne (deficyt 16). Należy
zauważyć, że są zawody charakteryzujące się wysokim stopniem specjalizacji,
przygotowania zawodowego i doświadczenia.
W przypadku zawodów i specjalności ukierunkowanych na sektor przemysłowy
w powiecie złotoryjskim, to takich nie zaobserwowano.
264
Tab. 3.47 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług
na rynku pracy powiatu złotoryjskim
Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006
roku
Deficyt w II półroczu 2006
roku
Deficyt w I półroczu 2007
roku
Księgowy (samodzielny) 24 75 11
Specjalista do spraw marketingu i handlu
(sprzedaży)12 17 25
Źródło: jak w tab. 3.1
265
Część trzecia
Komputerowy System Zarządzania Danymi
Autorzy:
Główny Instytut Górnictwa
Opracowali: Konrad Tausz, Ryszard Marszowski
PRIORYTET 2 „WZMOCNIENIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONACH”DZIAŁANIE 2.1 „ROZWÓJ UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANY Z POTRZEBAMI REGIONALNEGO RYNKU PRACY I MOŻLIWOŚCI KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO W REGIONIE”
Europejski Fundusz Społeczny
266
Rozdział 1. Cele poznawcze i aplikacyjne Komputerowego
Systemu Zarządzania Danymi
1.1. Uwagi ogólne
Zasadniczym celem funkcjonalności Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi jest
istotne wspieranie ocen i analiz strukturalnych, zależności między edukacją a zatrudnieniem.
Uwzględniając specyfikę tych obszarów – w szczególności mając na uwadze edukację –
kluczowym kryterium analitycznym w KSZD są kwalifikacje zawodowe. Poszukiwane
zależności dotyczą poziomu strukturalnego dopasowania kierunków kształcenia
do zapotrzebowania na absolwentów tych kierunków w zatrudnieniu, w przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnym.
Opis obszarów funkcjonalności KSZD w analizach przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnego rynku pracy w układzie strukturalnych zależności, można graficznie
przedstawić w postaci schematu ideowego.
Rys. 1. Schemat ideowy analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy
KSZTAŁCENIE BEZROBOCIE ZATRUDNIENE
Źródło: opracowanie własne w Zakładzie Badań Ekonomicznych i Społecznych Głównego Instytutu Górnictwa.
Rysunek 1 przedstawia sfery rynku pracy, które podlegają badaniu w analizach przekroju
zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy i kierunki przepływu zasobów pracy między tymi
sferami rynku, które egzemplifikują prawidłowości bądź zakłócenia w dopasowaniu struktury
kwalifikacyjno-zawodowej. Przy założeniu, że na rynku pracy występuje pełne dopasowanie
popytu i podaży na pracę w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym, na podstawie modelu
można wyprowadzić następujące zależności pomiędzy kształceniem, bezrobociem
a zatrudnieniem. W pierwszej zależności mamy do czynienia z sytuacją przepływu zasobów
pracy według kierunku: z kształcenia do zatrudnienia. W drugiej zależności wraz ze
zmieniającą się strukturą popytu na pracę w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym powinien
nastąpić przepływ zasobów pracy z zatrudnienia do kształcenia, w celu dopasowania
267
strukturalnego kwalifikacji zawodowych poprzez ich zmianę, poszerzenie lub uzupełnienie
i ponowny powrót do zatrudnienia. Warunkiem sine qua non uzyskania wskazanego kierunku
przepływu zasobów pracy powinna być informacja o oczekiwanych w zatrudnieniu zmianach
w strukturze kwalifikacyjno-zawodowej zasobów pracy, i jej przepływ do systemu kształcenia
umożliwiający wyprzedzająco przygotowanie odpowiednich do przewidywanych zmian
kierunków kształcenia.
Z uwagi na wielkość potencjału społeczno-gospodarczego rynku pracy województwa
dolnośląskiego propozycje rozwiązań analitycznych i procedur organizacyjnych do KSZD
zostały przygotowane w formule umożliwiającej ich aplikację z wykorzystaniem technik
komputerowej obsługi.
KSZD wspierający analizy rynku pracy województwa dolnośląskiego w przekroju
zawodowo-kwalifikacyjnym jest przeznaczony do zarządzania danymi opisującymi zjawiska
zachodzące na rynku pracy, w trzech sferach: edukacji, bezrobociu i zatrudnieniu. Celem
praktycznego zastosowania KSZD jest uzupełnienie i poszerzenie dotychczas funkcjo-
nujących instrumentów wspierających realizację zadań z zakresu promocji zatrudnienia,
przeciwdziałania bezrobociu i instytucji rynku pracy. KSZD jest przeznaczony do wdrożenia
w obszarze administracyjnym województwa dolnośląskiego, z przeznaczeniem do stosowania
w instytucjach rynku pracy. Celem kierunkowym budowy KSZD jest natomiast, uzyskiwanie
z jego zastosowania m.in. systematycznego przeglądu: poziomu zgodności kierunków
kształconych w szkolnictwie zawodowym z potrzebami w zatrudnieniu na absolwentów tych
kierunków, kwalifikacji zawodowych istotnie generujących bezrobocie i zapotrzebowanie
w zatrudnieniu, przewidywanych zmian w strukturze zatrudnienia w podmiotach
gospodarczych. W efekcie próba dojścia do kluczowego celu – przy istotnym udziale
ekspertów ds. rynku pracy – jakim ma być opracowanie mapy zapotrzebowania na zawody.
Systematyczny przegląd i analizy, w powyżej zakreślonych sferach rynku pracy, powinny
w efekcie umożliwiać cykliczne formułowanie ocen i prognoz ostrzegawczych. Po pierwsze,
w jakim stopniu kwalifikacje zawodowe kształcone na rynku pracy odpowiadają na
zapotrzebowanie zgłaszane w zatrudnieniu przez pracodawców, a które z tym
zapotrzebowaniem się rozmijają, po drugie, które kwalifikacje zawodowe istotnie podnoszą
i utrwalają poziom bezrobocia i zatrudnienia, a które w minimalnym stopniu wpływają na ich
poziom i po trzecie, jakie kierunki zmian w poziomie zatrudnienia w przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnym przewidują pracodawcy. Wnioski wynikające z analizy tych informacji
powinny przede wszystkim implikować działania ukierunkowane na ograniczanie, rozwijanie
i uruchamianie kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym ponadgimnazjalnym,
268
z uwagi na poziom i cykl kształcenia, adekwatnie do struktury gospodarczej i zapotrzebo-
wania w zatrudnieniu na kwalifikacje zawodowe w zadanym do analiz rynku pracy.
Antycypując, zakładamy, że istotnym wynikiem zastosowania KSZD będzie, relatywnie
do sytuacji społeczno-gospodarczej, możliwość poszukiwania rozwiązań ograniczających
dysproporcje w poziomie dopasowania strukturalnego strumieni podaży i popytu na pracę;
w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym, oraz formułowania wniosków ostrzegawczych,
wyprzedzających z tym procesem związane tendencje.
Wskazanie na poziom dopasowania popytu na pracę do podaży pracy w przekroju
zawodowo-kwalifikacyjnym na powiatowych rynkach i rynku pracy woj. dolnośląskiego,
ze szczególnym uwzględnieniem szkolnictwa zawodowego ponadgimnazjalnego, jest
Systemu Zarządzania Danymi (KSZD). Zgodnie z zapisami wniosku o dofinansowanie
Projektu Regionalne Badanie Rynku Pracy wskazany moduł zarządzająco-analityczny ma
umożliwić osiągnięcie kluczowych dla projektu celów, tj.:
a) opracowanie mapy zapotrzebowania na zawody,
b) systematycznego przeglądu poziomu zgodności kierunków kształcenia zawodowego
z potrzebami w zatrudnieniu,
c) systematycznego przeglądu kwalifikacji zawodowych istotnie generujących bezrobocie
d) określanie przewidywanych zmian w strukturze zatrudnienia w przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnym.
Równie ważnymi w KSZD będą moduły zarządzająco-analityczne danymi źródłowymi,
zarówno wtórnymi, jaki i pierwotnymi, opisującymi zjawiska zachodzące na rynku pracy
powiązane z kategoriami danych: podziałem terytorialnym, ludnością, rynkiem pracy oraz
rejestrem REGON1. Z kolei te moduły mają umożliwić systematyczne opracowywanie
informacji o zadanej z funkcji czasu, ogólnej sytuacji na powiatowych rynkach i rynku pracy
województwa dolnośląskiego i spełniać funkcję informacji wspierającej dla modułu
zarządzająco-analitycznego powiązanego z oceną i analizą popytu na pracę i podaży pracy
w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym.
1 Rejestr REGON jest bieżąco aktualizowanym zbiorem informacji o podmiotach gospodarki narodowejprowadzonym w systemie informatycznym w postaci centralnej bazy danych oraz terenowych baz danych.
269
1.2. Dane źródłowe wejściowe wtórne i pierwotne do komputerowego systemu
zarządzania danymi i założenia metodologiczne i organizacyjne oceny i analizy
przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy
Funkcjonalność opracowywanych modułów zarządzająco-analitycznych jest oparta
na rozbudowanej bazie danych źródłowych, której kluczowymi obszarami zarządzania
i analizy są:
1. Struktura podziału terytorialnego kraju według grup, począwszy od poziomu
województw, poprzez poziomy: podregionów i powiatów.
2. Struktura ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje.
3. Struktura rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem
indywidualnym oraz bezrobocie.
4. Struktura aktywności ekonomicznej ludności.
5. Struktura rejestru REGON według grup: jednostki zarejestrowane według sektorów,
jednostki zarejestrowane według sekcji.
6. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna bezrobocia.
7. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna zapotrzebowania i zwolnień planowanych
w zatrudnie-niu przez pracodawców.
8. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna ofert pracy z urzędów pracy.
9. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna prasowych ofert pracy.
10. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym.
Ustalenie i dobór powyżej scharakteryzowanych struktur nie były wyłącznie arbitralnym
i intuicyjnym wyborem. Są one wynikiem szerokich konsultacji i analizy przyjętych we
wniosku o dofinansowanie celów aplikacyjnych. Konsultacje przeprowadzone były wśród
kilkudziesięciu instytucji rynku pracy na terenie woj. śląskiego.2 Wyniki konsultacji są
pochodną podzadania pt.: Opracowanie modelu funkcjonowania systemu współpracy
pomiędzy organizacjami monitorującymi rynek pracy, zrealizowanego przez pracowników
Głównego Instytutu Górnictwa, w ramach projektu badawczego finansowanego z EFS
ZPORR pt. Kompleksowy monitoring potencjału i barier regionalnego rynku WIEDZA
PLUS. Projekt realizowany w województwie śląskim. Projekt realizuje: ASM Centrum Badań
i Analiz Rynku Sp. z o.o. Instytucjami poproszonym o konsultacje nt. istotnych potrzeb
dotyczących informacji źródłowych opisujących zjawiska zachodzące na rynku pracy oraz
2 Projekt realizowany przez ASM - Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. Z.o.o
270
oceny struktury, funkcjonowania i korzystania z Banku Danych Regionalnych Głównego
Urzędu Statystycznego były:
1. Akademickie Centrum Kariery Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego
Podgrupa: ludność wg płci i wieku od 20 lat (NTS-5)
Cecha: 20, 21, 22 (…) 98, 99, 100 i więcej (ogółem, m, k)
Podgrupa: ludność wg grup wieku i płci (NTS-5)
4 Informacje o jednostkach podziału terytorialnego aktualizowane są wg stanu na 31.XII każdego rokusprawozdawczego. Szerzej w: Opracowanie zasad organizacyjnych analizy w układzie podziałuadministracyjnego województwa.
5 Dane opracowane na podstawie bilansów stanu i struktury ludności faktycznie zamieszkałej na terenie gminy w oparciu o NSP z uwzględnieniem zmian spowodowanych ruchem naturalnym i migracjami, różnicy międzyliczbą zameldowanych na pobyt stały a l. Osób faktycznie mieszkających, rejestrów PESEL, sprawozdańurzędów stanu cywilnego i sądów wojewódzkich.
Podgrupa: migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wg typu, wieku i płci
migrantów (NTS-2)
Cecha: zameldowania (ogółem, poniżej 20, 20–29, 30–44, 45–59, 60 i więcej);
wymeldowania (ogółem, poniżej 20, 20–29, 30–44, 45–59, 60 i więcej)
Podgrupa: migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wg wieku i płci migrantów
(NTS-2) (obowiązuje 2004)
Cecha: zameldowania (ogółem, mniej niż rok, 1, 2 (…) 84, 85 i więcej-ogółem,
m, k); wymeldowania (ogółem, mniej niż rok, 1, 2 (…) 84, 85 i więcej-
ogółem, m, k)
Podgrupa: migracje na pobyt stały wewnątrzwojewódzkie wg płci migrantów
(NTS-2)
Cecha: ogółem, m, k
Podgrupa: migracje na pobyt stały wewnątrzwojewódzkie wg kierunku, typu i płci
migrantów (NTS – 2)
Cecha: miasta (zameldowania, wymeldowania, saldo migracji, ogółem, m, k);
wieś (zameldowania, wymeldowania, saldo migracji, ogółem, m, k)
Podgrupa: migracje na pobyt czasowy wg typu, kierunku i płci migrantów
(NTS – 2)
Cecha: zameldowania (ogółem, miasta, wieś, ogółem, m, k); Czasowo
nieobecni w miejscu stałego zameldowania (ogółem, miasta, wieś,
ogółem, m, k); saldo migracji (ogółem, miasta, wieś, ogółem, m, k).
• Struktury rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem
indywidualnym oraz bezrobocie, w tym:
Kategoria: rynek pracy7, na niższym poziomie:
Grupa: pracujący
Podgrupa: pracujący wg płci (NTS-5)
Cecha: ogółem, m, k
Podgrupa: pracujący wg sektorów i płci (NTS-5)
7 Dane o pracujących / zatrudnionych (wg stanu na 30 IX (do 1999 r.), Na 31 XII (od 2000 r.)] Dotyczą osóbwykonujących pracę przynoszącą im zarobek lub dochód. Liczba pracujących / zatrudnionychwyszczególniona jest według Klasyfikacji Działalności (do 1999 roku -europejskiej, od 2000 roku - polskiej).Dane o bezrobotnych zarejestrowanych obejmują osoby, które zgodnie z ustawą z dnia 16.X 1991r. Ozatrudnieniu i bezrobociu pozostają bez pracy i nie uczą się w szkole, są zdolne do pracy oraz gotowe dopodjęcia pracy.
283
Cecha: ogółem (ogółem, m, k); sektor rolniczy (ogółem, m, k); sektor
przemysłowy (ogółem, m, k); sektor usługowy razem (ogółem, m, k);
kwalifikacji; niechęć podjęcia pracy 1999–2003; obowiązki rodzinne
i związane z prowadzeniem domu 2004; wyczerpane wszystkie znane
możliwości poszukiwania pracy; przekonanie o niemożności
znalezienia pracy.
• Struktury rejestru REGON według kategorii REGON9: w tym:, na niższym poziomie:
Grupa: jednostki zarejestrowane wg sektorów
Podgrupa: ogółem (NTS-5)
Cecha: ogółem
Podgrupa: sektor publiczny (NTS-5)
Cecha: jednostki ogółem; jednostki prawa budżetowego państwowe
i komunalne ogółem; jednostki prawa budżetowego państwowe
i komunalne gospodarstwa pomocnicze; przedsiębiorstwa komunalne;
9 Jednostki zarejestrowane (od 1999 – rejestr KRUPGN) w układzie sektorów (sektor publiczny, sektorprywatny) oraz w układzie sekcji klasyfikacji działalności: do 1999 roku: europejskiej, od 2000 roku: polskiejw podziale na sektor publiczny i sektor prywatny. Obowiązuje w latach: 1995–2004.
289
przedsiębiorstwa państwowe; spółki prawa handlowego; spółki
z udziałem kapitału zagranicznego; gospodarstwa pomocnicze
Podgrupa: sektor prywatny (NTS-5)
Cecha: jednostki ogółem; osoby fizyczne; spółki prawa handlowego; spółki
z udziałem kapitału zagranicznego; spółdzielnie; fundacje;
Tym samym w powyższej charakterystyce wyczerpaliśmy zaproponowany i dostępny
w Banku Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego zbiór danych wtórnych,
które tworzą bazę źródłową dla modułów zarządzająco-analitycznych w KSZD.
Drugim z kolei zbiorem, który tworzy bazę źródłową dla modułów zarządzająco-
analitycznych w KSZD są następujące dane wtórne:
1. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne bezrobotnych według Klasyfikacji zawodów
i specjalności10: według układu strukturalnego:
• 10 grup wielkich,
• 30 grup dużych (jako wewnętrzny podział grup wielkich),
• 116 grup średnich (jako wewnętrzny podział grup dużych)
• 392 grupy elementarne (jako wewnętrzny podział grup średnich),
• 1707 zawodów i specjalności.
Poniżej prezentujemy strukturę klasyfikacji zawodów i specjalności w postaci
tabelarycznej.
10 Informacje o zawodach wykonywanych przez pracujących w głównym miejscu pracy prezentowane sąw układzie Klasyfikacji Zawodów i Specjalności opracowanej w 1995 roku przez Instytut Pracy i SprawSocjalnych na podstawie „Międzynarodowej Klasyfikacji Zawodów ISCO-1988” („International StandardClassification of Occupations ISCO-1988”), zalecanej do stosowania przez Międzynarodową OrganizacjęPracy.
291
Tablica 1.2 Struktura grup wielkich klasyfikacji i poziomy kwalifikacji
Lp. Nazwa grupy wielkiej
Liczba grup w ramach grupy
wielkiej
Liczba
zawodów
i
specjalności
Poziom
kwalifikacji
dużych średnichelementarnyc
h
1Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi
urzędnicy i kierownicy3 6 33 43 -
2 Specjaliści 4 20 65 440 43 Technicy i inny średni personel 4 17 69 313 34 Pracownicy biurowi 2 7 20 51 2 lub 35 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 2 7 21 77 2 lub 36 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 4 8 13 40 27 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 4 17 74 318 28 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 3 20 72 338 29 Pracownicy przy pracach prostych 3 10 21 83 1
10 Siły zbrojne 1 4 4 4 -RAZEM 30 116 392 1.707
Źródło: Rozporządzenie Ministra Gospodarki I Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów
i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. z dnia 16 grudnia 2004).
2. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne ofert pracy z urzędów pracy według Klasyfikacji
zawodów i specjalności: według układu strukturalnego identycznie jak w strukturze
bezrobotnych.
3. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne prasowych ofert pracy według Klasyfikacji zawodów
i specjalności: identycznie jak w strukturze bezrobotnych.
4. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne zapotrzebowania i zwolnień planowanych przez
pracodawców według Klasyfikacji zawodów i specjalności: identycznie jak w strukturze
bezrobotnych.
5. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym
ponadgimnazjalnym według Polskiej Klasyfikacji Edukacji11 i Klasyfikacji Zawodów
Kształconych12 według następującego układu:
11 Polska Klasyfikacja Edukacji (PKE) stanowi odzwierciedlenie wdrażanego obecnie systemu edukacjiw Polsce, uwzględniając jednocześnie elementy systemu dotychczasowego. Składa się ona z dwóch części:pierwsza dotyczy obszaru kształcenia, a druga obszaru wykształcenia.W zakresie kształcenia ma ona służyć:- krajowej sprawozdawczości,- badaniom w dziedzinie kształcenia,- potrzebom zarządzania kształceniem,- międzynarodowej wymianie informacji dotyczących kształcenia.Polska Klasyfikacja Edukacji umożliwia klasyfikowanie danych o kształceniu, a przyjęty system kodowypozwala na zewidencjonowanie każdej jednostki edukacyjnej, realizującej proces kształcenia w dowolnymokresie sprawozdawczym.
12 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej I Sportu z dnia 8 maja 2004 r. W sprawie klasyfikacjizawodów szkolnictwa zawodowego (dz. U. Z dnia 19 maja 2004 r.).
292
• Symbol cyfrowy i nazwa grupy wielkiej
• Symbole cyfrowe i nazwy grup wyodrębnionych w ramach grupy wielkiej, w tym:
- grupy duże
- grupy średnie
• Liczba zawodów ujętych w grupie średniej.
1.3. Opracowanie zasad organizacyjnych analizy w układzie podziału administracyjnego
województwa
Regionalne badanie rynku pracy to w szczególności badania na określonych rynkach
terytorialno-zawodowych z kluczowym obszarem poznawczym, którym jest badanie popytu
i podaży pracy w licznych przekrojach funkcjonalnych. Badanie przeprowadzone będzie na
obszarze województwa dolnośląskiego.
Wyodrębnienie obszaru do prac analitycznych zostało przeprowadzone na poziomie
województwa dolnośląskiego, według obowiązującego podziału administracyjnego Polski,
tj. podziału na województwa, podregiony i powiaty, zgodnie z Nomenklaturą Jednostek
Terytorialnych do Celów Statystycznych. Podstawą prawną podziału jest Rozporządzenie
Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2000 w sprawie wprowadzenia Nomenklatury Jednostek
Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) – Dz. U. Nr 58 poz. 685. Natomiast podstawą
merytoryczną jest obowiązująca w krajach Unii Europejskiej Nomenclature of Territorial
Units for Statistics (NUTS). Nomenklatura (NTS) oparta jest na klasyfikacji
pięciopoziomowej hierarchicznej bazującej na obowiązującym podziale terytorialnym kraju,
na dwóch poziomach. Poziomie regionalnym, który obejmuje:
• Poziom 1 – obszar całego kraju
• Poziom 2 – województwa (16)
• Poziom 3 – podregiony (44).
Poziomie lokalnym, który obejmuje:
• Poziom 4 – powiaty ( 308 powiatów i 65 miast na prawach powiatu).
• Poziom 5 – gminy (2489)13.
Podział terytorialny województwa przyjętego do prac analitycznych według Nomenkla-
tury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) przedstawia się następująco:
13 Z uwagi na założenia metodologiczne badania przeprowadzone zostały na poziomie NTS 4, stąd nieprzedstawiamy wykazu gmin.
293
Poziom 2 NTS 2 – województwa, w tym:
502000000014 województwo dolnośląskie, w tym:
Poziom 3 NTS 3 – podregiony, w tym:
Podregion 1 – 5020100000 jeleniogórsko-wałbrzyski, w skład, którego wchodzi 15
powiatów:
• 5020101000 Powiat bolesławiecki
• 5020102000 Powiat dzierżoniowski
• 5020105000 Powiat jaworski
• 5020106000 Powiat jeleniogórski
• 5020107000 Powiat kamiennogórski
• 5020108000 Powiat kłodzki
• 5020110000 Powiat lubański
• 5020112000 Powiat lwówecki
• 5020117000 Powiat strzeliński
• 5020119000 Powiat świdnicki
• 5020121000 Powiat wałbrzyski
• 5020124000 Powiat ząbkowicki
• 5020125000 Powiat zgorzelecki
• 5020126000 Powiat złotoryjski
• 5020161000 Powiat m. Jelenia Góra
Podregion 2 –5020200000 – legnicki
w skład, którego wchodzi 7 powiatów:
• 5020203000 Powiat głogowski
• 5020204000 Powiat górowski
• 5020209000 Powiat legnicki
• 5020211000 Powiat lubiński
• 5020216000 Powiat polkowicki
• 5020222000 Powiat wołowski
• 5020262000 Powiat m. Legnica
14 Kod jednostki wynikający z Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS)
294
Podregion 3 – 5020300000 wrocławski, w skład, którego wchodzi 6 powiatów:
• 5020313000 Powiat milicki
• 5020314000 Powiat oleśnicki
• 5020315000 Powiat oławski
• 5020318000 Powiat średzki
• 5020320000 Powiat trzebnicki
• 5020323000 Powiat wrocławski
Poziom 3 NTS 3 – podregiony, w tym:
Podregion 4 –5020400000 – m. Wrocław w skład, którego wchodzi 1 powiat:
• 5020464000 Powiat m. Wrocław
Podział terytorialny województwa dolnośląskiego jest – w tej części prac – podstawą
organizacyjną dla modułów zarządzająco – analitycznych KSZD. Ogółem, zgodnie
z podziałem na poziomie NTS 4 w analizach wystąpi 29 powiatów i 4 podregiony. Przy
wprowadzeniu do KSZD podziału terytorialnego kraju wystąpi: 16 województw, 44
podregiony, 308 powiatów; w tym 65 miast na prawach powiatu.
1.4. Zasady organizacyjne oceny i analizy źródeł danych wtórnych i pierwotnych
W tej części opracowania omawiamy zasady organizacji, oceny i analizy w dwóch
etapach. W etapie pierwszym omawiamy dane, które będą pobierane do KSZD ze źródeł
innych od Banku Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego. W drugim etapie
omawiamy dane pobierane bezpośredni z źródła Banku Danych Regionalnych Głównego
Urzędu Statystycznego
W pracach analitycznych głównymi zasadami organizacyjnymi oceny i analizy źródeł
danych wtórnych i pierwotnych KSZD ze źródeł innych od Banku Danych Regionalnych
Głównego Urzędu Statystycznego z obszarów: podmioty gospodarcze, urzędy pracy,
edukacja, prasowe oferty pracy dla KSZD są:
• organizacja danych pierwotnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego
planowanych w podmiotach gospodarczych przyjęć i zwolnień z pracy
• organizacja danych wtórnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego
bezrobocia rejestrowanego w urzędach pracy i zgłaszanych do urzędów pracy ofert
pracy
295
• organizacja danych wtórnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego
kierunków kształcenia w klasach programowo najwyższych w szkolnictwie
ponadgimnazjalnym zawodowym
• organizacja danych wtórnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego
ogłaszanych w prasie ofert pracy.
Organizacja danych pierwotnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego
planowanych w podmiotach gospodarczych przyjęć i zwolnień z pracy były realizowane
w ramach badań ankietowych. Z uwagi na moduł organizacji danych pierwotnych
opisujących planowane w podmiotach gospodarczych przyjęcia i zwolnienia z pracy do
KZSD były one wprowadzane w postaci zapisu elektronicznego. Bazę danych źródłowych
opracowywała w formie zapisu elektronicznego, przy ścisłej współpracy z ekspertami
Zakładu Badań Ekonomicznych i Społecznych Głównego Instytutu Górnictwa, firma
ankieterska prowadząca badania. Zgodnie z zapisami Wniosku o dofinansowanie Projektu
pt. Regionalne badanie rynku pracy ogółem przeprowadzone będą trzy badania. Wyniki
z poszczególnych badań były bazą źródłową dla KSZD, który jednocześnie był obiektem
archiwizacji wyników i spełniał funkcję kontrolną ich poprawności. W tym celu w KSZD
opracowane zostały odpowiednie bazy i słowniki uprawniające beneficjentów końcowych do
samodzielnego realizowania w zadanym obszarze terytorialno-zawodowym badań
ankietowych wraz z zarządzaniem i analizą uzyskiwanych wyników w KSZD.
Z uwagi na funkcję analityczną kluczowym zadaniem dla KSZD jest transponowanie
wyników z badań ankietowych do procesów analitycznych, wśród których najistotniejszym
jest monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych i opracowanie mapy zapotrzebo-
wania na zawody. Ważnym było również skonfigurowanie funkcji analitycznej do
uzyskiwania wyników w następujących przekrojach:
• w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym na poziomie wielkich, dużych, średnich,
elementarnych grup zawodowych, ze szczególnym uwzględnieniem najistotniejszych
wyników z funkcji aplikacyjnej, tj. generowaniem wyników na poziomie zawodów
i specjalności,
• w przekroju terytorialnym na poziomie województwa, podregionów i powiatów, ze
szczególnym uwzględnieniem wyników na poziomie powiatów, których wyniki
zsumowane tworzą bazę dla wyników na poziomie podregionów i województwa
• z uwagi na funkcję czasu w pierwszej obserwacji na poziomie oceny zjawiska
w przekroju terytorialno-kwalifikacyjnym, w kolejnych obserwacjach z uwzględnie-
296
niem analiz strumieniowo-porównawczych i statystyk opisowych wprowadzenie
elementów diagnozy.
Kolejną bardzo ważnym zadaniem analitycznym dla KSZD będzie analiza danych
wtórnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego bezrobocia rejestrowanego
w urzędach pracy i zgłaszanych do urzędów pracy ofert pracy. W tym zadaniu
najważniejszymi celami aplikacyjnymi były:
• analiza poziomu i struktury bezrobocia w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym na
poziomie powiatów, których wyniki zsumowane tworzą bazę dla wyników na
poziomie podregionów i województwa
• analiza poziomu i struktury ofert pracy zgłaszanych do urzędów pracy w przekroju
zawodowo-kwalifikacyjnym na poziomie powiatów, których wyniki zsumowane
tworzą bazę dla wyników na poziomie podregionów i województwa
• wyodrębnienie z ogólnych struktur głównych generatorów bezrobocia w przekroju
terytorialnym, tj. na poziomie powiatów, których wyniki zsumowane tworzą bazę dla
wyników na poziomie podregionów i województwa
• wyodrębnienie z ogólnych struktur głównych skupisk ofert pracy w przekroju
terytorialnym, tj. na poziomie powiatów, których wyniki zsumowane tworzą bazę dla
wyników na poziomie podregionów i województwa
• z uwagi na funkcję czasu wskazane analizy będą realizowane w przypadku pierwszej
aplikacji KSZD w układzie zarówno statycznym oraz dynamicznym. Pozwala na to
zgromadzony materiał źródłowy z okresów przeszłych.
Należy w tym miejscu podkreślić, że generowane wyniki w opisanym zadaniu były
istotnym źródłem do dalszych prac w obszarze monitoringu zawodów deficytowych
i nadwyżkowych.
Identyczny charakter zadań i analiz był zastosowany w relacji do ofert pracy
rejestrowanych w urzędach pracy.
Duże znaczenie w KSZD posiadają dane opisujące przekrój zawodowo-kwalifikacyjny
kierunków kształcenia w klasach programowo najwyższych w szkolnictwie ponad-
gimnazjalnym zawodowym. W tym zadaniu najważniejszymi celami aplikacyjnymi były:
• analiza poziomu i struktury kierunków kształcenia w klasach programowo
najwyższych w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym w przekroju
zawodowo-kwalifikacyjnym na poziomie powiatów, których wyniki zsumowane
tworzą bazę dla wyników na poziomie podregionów i województwa
297
• wyodrębnienie z ogólnych struktur kierunków kształcenia w klasach programowo
najwyższych w szkolnictwie ponadgimnazjalnym o największej liczbie absolwentów,
które istotnie kształtują podaż pracy na poziomie powiatów, których wyniki
zsumowane tworzą bazę dla wyników na poziomie podregionów i województwa
• wyodrębnienie z ogólnych struktur kierunków kształcenia o największej liczbie
w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym na poziomie powiatów, których
wyniki zsumowane tworzą bazę dla wyników na poziomie podregionów
i województwa
• z uwagi na funkcję czasu wskazane analizy będą realizowane w przypadku aplikacji
KSZD w układzie wyłącznie statycznym. Źródłem tego stanu jest jednoroczny cykl
pobierania danych z uwagi na cykl kształcenia.
Trudnym obszarem danych źródłowych w KSZD były dane opisujące przekrój
zawodowo-kwalifikacyjny prasowych ofert pracy. Główne przyczyny trudności tkwią
w przypadku tych zmiennych w nieprecyzyjnym nazewnictwie podawanym w opisie
kwalifikacji ogłaszanych w prasowej ofercie pracy i najczęściej niezgodnym z nazewnictwem
Klasyfikacji zawodów i specjalności, która jest kluczowym źródeł do klasyfikowania ogółem
zmiennych wprowadzanych do KSZD. Skutkuje to potrzebą dosyć złożonego procesu
dostosowywania nazw kwalifikacji ogłaszanych w prasowej ofercie pracy do nazw
stosowanych w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności. Po drugie kłopotem był brak
obiektywnych możliwości w okresie gromadzenia danych z prasowych ofert pracy oraz
określania krotności powtórzenia się tej samej prasowej oferty pracy. Dlatego też zgodnie
z koncepcją monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych prasowe oferty pracy są
zmienną pomocniczą w pracach analitycznych15.
W tym miejscu zgodnie z przyjętą strukturą opisywania zmiennych przedstawiamy kilka
kolejnych ważnych uwag odnoszących się do organizacji i oceny przekroju zawodowo
-kwalifikacyjnego ogłaszanych w prasie ofert pracy.
W KSZD dane opisujące przekrój zawodowo-kwalifikacyjny prasowych ofert pracy
z uwagi na cele aplikacyjne były analizowane według:
• przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego na poziomie województwa z założeniem, że
każdy odbiorca oferty pracy na poziomie powiatów, i podregionów ma identyczną
szansę jej uzyskania
15 M. Kabaj, Monitoring Zawodów Deficytowych i Nadwyżkowych (MZDiN) oraz Trójstronne UmowySzkoleniowe (TUS), Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa, czerwiec 1996.
298
• wyodrębnienie ze struktury głównych skupisk prasowych ofert pracy w przekroju
zawodowo-kwalifikacyjnym na poziomie województwa, które istotnie kształtują popyt
na pracę
• z uwagi na funkcję czasu wskazane analizy będą realizowane w przypadku pierwszej
aplikacji KSZD w układzie zarówno statycznym oraz dynamicznym. Pozwala na to
zgromadzony materiał źródłowy z okresów przeszłych.
W pracach analitycznych główne zasady organizacji oceny i analizy źródeł danych
wtórnych wprowadzanych do KSZD ze źródeł pochodzących z Banku Danych Regionalnych
z obszarów: podział terytorialny województwa dolnośląskiego, poprzez poziomy:
podregionów i powiatów, stan ludności i ruch naturalny oraz migracje, pracujący oraz
bezrobocie, aktywność ekonomiczna ludności i REGON są w pełni uwarunkowane
i zależne od metodologii ich udostępniania przez Główny Urząd Statystyczny.
Z uwagi na moduł organizacji danych wtórnych opisujących podział terytorialny
województwa dolnośląskiego, poprzez poziomy: podregionów i powiatów, stan ludności
i ruch naturalny oraz migracje, pracujący oraz bezrobocie, aktywność ekonomiczna ludności
i REGON są one wprowadzane do KSZD w postaci zapisu elektronicznego. Bazę danych
źródłowych stanowią struktury Banku Danych Regionalnych, które są udostępniane pod
adresem internetowym www.stat.gov.pl w formie zapisu elektronicznego z rozszerzeniem xls.
Zgodnie z zapisami Wniosku o dofinansowanie Projektu pt. Regionalne badanie rynku pracy
do KSZD były wprowadzane wyłącznie dane wtórne dobrane z Banku Danych Regionalnych
według udostępnianej struktury w każdym przypadku z zaznaczeniem źródła i podaniem
okresu pobrania. Zgodnie z zapisami Wniosku o dofinansowanie Projektu pt. Regionalne
badanie rynku pracy wyniki z analizy danych pobranych z Banku Danych Regionalnych
przeprowadzonych za pomocą KSZD stanowią bazę źródłową do dalszych opracowań
realizowanych przez kolejne zespoły eksperckie, w szczególności zespół do spraw rynku
pracy. Niezależnie od KSZD zespoły eksperckie, w szczególności zespół do spraw rynku
pracy mógł pobierać dane z Banku Danych Regionalnych do założonych prac analitycznych.
Z uwagi na funkcję analityczną kluczowym zadaniem dla KSZD jest pobieranie,
generowanie i transponowanie danych wtórnych z banku Danych Regionalnych do procesów
analitycznych, wśród których najistotniejszym jest charakterystyka opisowa rynku pracy na
poziomie powiatów, podregionów i województwa, zgodnie z przedstawiona w podrozdziale:
Zasady organizacyjne analiz, postępowania i procedur analitycznych.
299
1.5. Organizacja oceny i analizy systemu gromadzenia danych źródłowych wtórnych
i pierwotnych
W niniejszym podrozdziale głównym celem jest omówienie zasad systemu gromadzenia
w KSZD danych źródłowych wtórnych i pierwotnych.
Z uwagi na założony system gromadzenia w KSZD danych źródłowych wtórnych
i pierwotnych możemy go podzielić na dwa kluczowe działy. Pierwszy dział obejmuje dane
źródłowe w układzie statycznym. Drugim z kolei jest dział obejmujący dane źródłowe
w układzie dynamicznym. Wynikiem takiego podziału jest przyjęcie założenia, że dział
z danymi źródłowymi w układzie statycznym jest pierwotny w relacji do działu obejmującego
dane źródłowe w układzie dynamicznym, który jest działem wtórnym.
To rozróżnienie skutkuje bardzo ważną czynnością, która dotyczy odpowiedniego do
założeń metodologicznych gromadzenia z uwagi na funkcję czasu danych wtórnych
i pierwotnych według stopnia ich uszczegółowienia i znaczenia dla procesów
Drugim bardzo ważnym rozróżnieniem jest gromadzenia danych wtórnych i pierwotnych
z uwagi na ich funkcjonalność w układzie analiz jednostkowych (jedna zmienna),
cząstkowych (więcej niż jedna zmienna) i kompleksowych (ogółem zgromadzone dane).
O ile poprzednie rozróżnienie przede wszystkim skupiało się na funkcji czasu, to w tym
przypadku kluczową jest czynność klasyfikowania zmiennej z uwagi na źródło pochodzenia.
I ostatnim rozróżnieniem jest podział terytorialny województwa. W tym rozróżnieniu
kluczową czynnością jest klasyfikowanie – z uwagi na poziom agregacji – zmiennej na
zadanym poziomie Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS).
Kierując się wskazanymi w powyższych rozdziałach i podrozdziałach założeniami oraz
z uwagi na czytelność opisywanych struktur, w układzie uszczegółowionych tablic,
prezentujemy minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych
źródłowych w KSZD gwarantujące funkcjonalność modułów zarządzająco-analitycznych.
W pierwszym zbiorze tablic opisujemy zmienne, które są gromadzone i przetwarzane
w KSZD z Banku Danych Regionalnych natomiast kolejna tablica zbiorcza opisuje zmienne
ze źródeł wtórnych i pierwotnych, które nie są związane z Bankiem Danych Regionalnych.
300
Tablica 1.3 Minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych opisujących strukturę ludności
Ruch naturalny – – – – * 1995 2004 * * *Ludność według płci i wieku – – – – * 1995 2004 * * *Ludność według grup wieku i płci – – – – * 1995 2004 * * *Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym – – – – * 1995 2004 * * *Zgony według płci i grupy wieku – – – – * 1999 2003 * * *Zgony według płci i wieku – – – – * 2004 2004 * * *Urodzenia żywe według wieku matki – – – – * 2004 2004 – - *Migracje na pobyt stały zagraniczne według typu igrup wieku migrantów
– – – – * – 2004 – – *
Migracje na pobyt stały zagraniczne według typu,wykształcenia i płci migrantów
– – – – * – 2004 – – *
Migracje na pobyt stały międzypowiatowe wedługtypu, kierunku i płci migrantów
– – – – * 1999 2004 * * *
Migracje na pobyt stały wewnątrzpowiatowe wedługkierunku, typu i płci migrantów
– – – – * 1999 – * * *
Migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wedługkierunku
– – – – * 1999 2004 – – *
Migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wedługtypu, wieku i płci migrantów
– – – – * 1999 2003 – – *
Migracje na pobyt stały wewnątrzwojewódzkiewedług płci migrantów
– – – – * 1999 2004 – – *
Migracje na pobyt czasowy według typu, kierunkui płci migrantów
– – – – * 1999 2004 – – *
Źródło: opracowanie na podstawie BDR GUS. Warszawa 2006.
Legenda: znak „–” oznacza niewystępowanie zmiennej
Tablica 1.4 Minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych opisujących strukturę rynku pracy
Zmienna/podgrupa
Gromadzenie i przetwarzania danych źródłowych
Tyd
zie
ń
Mie
sią
c
Kw
art
ał
Pó
łro
cze
Ro
k
Pu
nkt
ba
zow
y
Pun
kt k
ońc
owy
Po
wia
t
Pod
regi
on
Wo
jew
ód
ztw
o
Pracujący według płci – – – – * 1995 2004 * * *Pracujący według sektorów i płci – – – – * 1995 2003 * * *Pracujący według formy własności i płci – – – – * 1999 2003 * * *Pracujący według sektorów i form własności – – – – * 2003 2004 * * *Pracujący i zatrudnieni ogółem – – – – * 2004 – – – *Pracujący i zatrudnieni sektor rolniczy – – – – * 2004 – – – *Pracujący i zatrudnieni sektor przemysłowy – – – – * 2004 – – – *Pracujący po raz pierwszy według płci – – – – * 1999 2000 – – *Pracujący po raz pierwszy absolwenci według płcii typu szkoły
– – – – * 1999 2000 – – *
16 Wyjaśnienia na stronie internatowej www.stat.gov.pl. pozycja Bank Danych Regionalnych.17 Według stanu na 02.02.2006.
301
Bezrobotni zarejestrowani według płci i typu – – – – * 1999 2004 * * *Bezrobotni zarejestrowani według wieku i płci – – – – * 2000 2004 * * *Bezrobotni zarejestrowani według poziomuwykształcenia i płci
– – – – * 2000 2004 * * *
Bezrobotni zarejestrowani według czasu pozostawaniabez pracy i płci
– – – – * 2003 2004 * * *
Bezrobotni zarejestrowani według stażu pracy i płci – – – – * 2003 2004 * * *Oferty pracy według grup osób – – – – * 1999 2004 * * *Stopa bezrobocia rejestrowanego – – – – * 2004 - * * *Źródło: jak w tablicy 2
Tablica 1.5 Minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych opisujacych strukturę aktywności ekonomicznej ludności
Zmienna/podgrupa
Gromadzenie i przetwarzania danych źródłowych
Tyd
zie
ń
Mie
sią
c
Kw
art
ał
Pó
łro
cze
Ro
k
Pu
nkt
ba
zow
y
Pu
nkt
ko
ńco
wy
Pow
iat
Pod
regi
on
Wo
jew
ód
ztw
o
Ludność według typu aktywności i płci – – – – * 1999 2004 – – *Ludność według typu aktywności i wieku – – – – * 1999 2004 – – *Ludność według typu aktywności i wykształcenia – – – – * 1999 2004 – – *Bierni zawodowo według przyczyn – – – – * 1999 2004 – – *Źródło: jak w tablicy 2
Tablica 1.6 Minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych opisujących strukturę rejestru REGON18
Zmienna/grupa
Gromadzenie i przetwarzania danych źródłowych
Tyd
zie
ń
Mie
sią
c
Kw
art
ał
Pó
łro
cze
Ro
k
Pu
nkt
ba
zow
y
Pu
nkt
ko
ńco
wy
Po
wia
t
Pod
regi
on
Wo
jew
ód
ztw
o
Jednostki zarejestrowane według sektorów – – – – * 1995 2004 * * *Jednostki zarejestrowane według sekcji – – – – * 1995 2004 * * *Samorządowe jednostki organizacyjne zarejestrowanewedług sekcji
– – – – * 2002 2004 * * *
Jednostki nowo zarejestrowane według sektorów – – – – * 2003 2004 * * *Jednostki nowo zarejestrowane według sekcji – – – – * 2003 2004 * * *Jednostki wykreślone z rejestru według sektorów – – – – * 2003 2004 * * *Jednostki wykreślone z rejestru według sekcji – – – – * 2003 2004 * * *Źródło: jak w tablicy 2
18 W przypadku struktury REGON zmienne z uwagi na podział stosowany przez Główny Urząd Statystycznypodajemy według grup
302
Tablica 1.7 Minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych opisujących pozostałe struktury
Struktura
Gromadzenie i przetwarzania danych źródłowych
Tyd
zie
ń
Mie
sią
c
Kw
art
ał
Pó
łro
cze
Ro
k
Pu
nkt
ba
zow
y
Pun
kt k
ońc
owy
Pow
iat
Po
dre
gio
n
Wo
jew
ód
ztw
o
Bezrobocie w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym – – * – – 2000 2007 * * *Oferty pracy rejestrowane w urzędach pracyw przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym
– – * – – 2000 2007 * * *
Prasowe oferty pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym
* – – – – 2005 2007 – – *
Zapotrzebowanie i zwolnienia planowane przepracodawców w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym
2006 2007 * * *
Zawody kształcone w szkolnictwieponadgimnazjalnym
2005 2007 * * *
Źródło: jak w tablicy 2
Podsumowując najkrótszym okresem obserwacji, w którym można uzyskiwać wyniki
z analiz strumieniowo-porównawczych, jest okres kwartalny. Odnosi się to wyłącznie do
danych źródłowych z obszaru urzędów pracy i prasowych ofert pracy.
Zastosowanie w badaniu powyższych charakterystyk opartych na funkcji czasu
umożliwia uzyskiwanie wyników w układzie wybranego kryterium odpowiadającego analizie
zmiennej. Wynik zarówno na poziomie analiz cząstkowych jak i kompleksowych generowane
są przez KSZD. Układ i treść uzyskiwanych wyników uzależniony jest wyłącznie od
użytkownika KSZD i od wybranego do analizy zbioru zmiennych.
1.6. Zasady organizacyjne oceny i analizy systemu przetwarzania danych źródłowych
wtórnych i pierwotnych
Bardzo ważną czynnością jest odpowiednie do założeń metodologicznych analizy
przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy przetwarzanie danych źródłowych. Przez
przetwarzanie danych źródłowych rozumiemy ich przygotowanie do postaci zbioru i zbiorów,
które umożliwią prowadzenie analiz. Analizy mogą być prowadzone na dwóch poziomach:
cząstkowym i kompleksowym.
Zasadniczym problemem metodologicznym, który należy w tym miejscu omówić, jest
występowanie danych źródłowych gromadzonych z wielu źródeł oraz dostępnych w układzie
zróżnicowanych punktów obserwacji.
Tak więc, dane źródłowe stosowane w KSZD do celów analizy przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnego rynku pracy gromadzone są według następujących przedziałów czasu:
303
1. Dane źródłowe z podmiotów gospodarczych w przedziałach półrocznych, według cyklu:
styczeń – czerwiec, lipiec – grudzień.
2. Dane źródłowe z urzędów pracy w przedziałach kwartalnych, według cyklu: styczeń –
3. Dane źródłowe z edukacji w przedziałach rocznych, według cyklu wrzesień – wrzesień.
4. Dane źródłowe z prasy w przedziałach tygodniowych
5. Dane źródłowe z BDR GUS w przedziałach rocznych.
Prowadzenie zarówno analiz cząstkowych, jak i kompleksowych, wymaga spełnienia
istotnych warunków metodologiczno-organizacyjnych. Analizy cząstkowe są prowadzone
niezależnie w każdym z obszarów, w którym zgromadzone zostały dane źródłowe. Natomiast
analizy kompleksowe prowadzone są na danych źródłowych pochodzących ze wszystkich
obszarów.
W obszarze podmiotów gospodarczych prace związane z przetworzeniem danych
źródłowych do postaci zbioru i zbiorów, które umożliwią prowadzenie analiz, przebiegają
następująco.
Dane źródłowe, w celu wczytania do Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi,
obowiązkowo muszą być przetworzone do postaci zapisu kolumnowo-wierszowego,
w arkuszu kalkulacyjnym programu Microsoft Excel o rozszerzeniu xls. Zapis kolumnowo-
wierszowy musi przyjąć formę zgodną ze strukturą bazy gromadzenia danych źródłowych,
którą przy współpracy z pracownikami Zakładu Badań Ekonomicznych Głównego Instytutu
Górnictwa opracował wykonawca badań ankietowych. Wczytanie zadanego zbioru
zgromadzonych danych źródłowych do KSZD odbywa się poprzez podanie obszaru, na
którym będą prowadzone badania, według podziału terytorialnego na powiaty, podregiony
i województwo, oraz czasu obserwacji, w którym zostały one zgromadzone, np.: kwiecień –
czerwiec 2006 r.
Z uwagi na przyjęcie zasady, że analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku
pracy realizowane są w cyklach półrocznych, dane źródłowe w przypadku podmiotów
gospodarczych wprowadzane są według stanu z danej obserwacji. Każda następna obserwacja
umożliwia uzyskanie wyników według sumy, różnicy i wartości średniej z ogółem
zmiennych.
Uzupełnieniem analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy jest ocena
podmiotów gospodarczych według pozostałych charakterystyk wynikających ze struktury
kwestionariusza ankiety. Ocena pozostałych charakterystyk realizowana będzie równolegle
z analizą zmian w podmiotach gospodarczych w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym.
304
Prace związane z przetworzeniem danych źródłowych z urzędów pracy do postaci zbioru
i zbiorów, które umożliwią prowadzenie analiz, przebiegają następująco.
Dane źródłowe wczytywane są do Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi
bezpośrednio w postaci zapisu komputerowego. Obowiązkowo muszą posiadać formę plików
o rozszerzeniu zgodnym ze stosowanym w systemie gromadzenia danych w urzędach pracy.
Dane źródłowe z urzędów pracy gromadzone są w cyklach kwartalnych. Z uwagi na przyjęcie
zasady, że analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy realizowane są
w cyklach półrocznych, dane z urzędów pracy do analiz kompleksowych wprowadzane są
w postaci sumy z dwóch kwartalnych obserwacji, tj. opisują napływ bezrobotnych.
Wczytanie zadanego zbioru zgromadzonych danych źródłowych odbywa się identycznie
jak w przypadku danych źródłowych z podmiotów gospodarczych.
W przypadku danych źródłowych z edukacji charakterystyczną cechą jest czas
gromadzenia danych źródłowych. Są to dane pobierane do analizy przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnego rynku pracy raz w roku, w cyklu wrzesień – czerwiec. Przemawia za tym
podejściem fakt, że w miesiącu czerwcu najpełniej są znane wielkości absolwentów,
natomiast w miesiącu wrześniu wielkości kształconych. Sytuacja to skutkuje koniecznością
przyjęcia następujących rozwiązań metodologicznych umożliwiających wprowadzenie
danych źródłowych z edukacji do analiz kompleksowych. W pierwszej kolejności
przyjmujemy arbitralnie, że wraz z rozpoczęciem roku szkolnego (wrzesień) do jego
zakończenia (czerwiec) w liczbie kształconych i absolwentów nie wystąpią istotne zmiany.
Tak, więc, w analizach kompleksowych prowadzonych w cyklach półrocznych dane
z obszaru edukacji wystąpią w tej samej wielkości dwukrotnie. W pierwszej analizie
w miesiącu grudniu, w drugiej w miesiącu czerwcu. Przy czym, pierwsze analizy
kompleksowe, tj. z uwzględnieniem danych z edukacji, będą mogły wystąpić w II półroczu od
momentu rozpoczęcia prac w danym roku kalendarzowym.
Wczytanie zadanego zbioru zgromadzonych danych źródłowych odbywa się identycznie
jak w przypadku wcześniej scharakteryzowanych zbiorów.
Gromadzenie prasowych ofert pracy powinno być zgodne z cyklem ich publikacji. Stąd,
gromadząc prasowe oferty pracy, można stosować cztery warianty ich przetwarzania na
potrzeby analityczne. W pierwszym wariancie można przetwarzać dane źródłowe w cyklach
tygodniowych. Umożliwia to prowadzenie analiz na poziomie cząstkowym wyłącznie na tym
zbiorze danych źródłowych. W drugim wariancie można przetwarzać dane źródłowe
w cyklach miesięcznych. Umożliwia to również prowadzenie analiz, na poziomie
cząstkowym, wyłącznie na tym zbiorze danych źródłowych. W trzecim wariancie można
305
przetwarzać dane źródłowe w cyklach kwartalnych. Umożliwia to poszerzenie obszaru
analitycznego. W tym przypadku występuje możliwość wprowadzenia do analiz cząstkowych
dwóch zbiorów danych źródłowych, tj. zbioru prasowych ofert pracy i zbioru danych
z urzędów pracy. W czwartym wariancie można przetwarzać dane źródłowe w cyklach
półrocznych. Jest to warunek wprowadzenie zbioru danych źródłowych z prasowych ofert
pracy do analiz kompleksowych.
W cyklach miesięcznym, kwartalnym i półrocznym do analiz wprowadza się sumę
prasowych ofert pracy z tygodniowych obserwacji.
Dane źródłowe, w celu wczytania do programu komputerowego, obowiązkowo muszą
być przetworzone do postaci zapisu kolumnowo-wierszowego, w arkuszu kalkulacyjnym
programu Microsoft Excel o rozszerzeniu xls. Zapis kolumnowo-wierszowy musi przyjąć
formę zgodną z bazą gromadzenia danych źródłowych. Wczytanie zadanego zbioru
zgromadzonych danych źródłowych odbywa się identycznie jak w poprzednich zbiorach
danych.
1.7. Opracowanie zasad doboru metod do systemu klasyfikowania wyników
Zasady klasyfikowania wyników z obszarów winny opierać się na czterech
fundamentach, jakimi są dokładność, wiarygodność, porównywalność i kompletność.
Wymienione zasady odnoszą się do danych zawartych w materiale otrzymanym z badań
i źródeł pierwotnych. Wiadomą rzeczą jest, iż wyniki otrzymane w toku prowadzonych badań
powinny charakteryzować się dokładnością, a więc nie powinny być obarczone błędem
systemowym pomiarów. Powinny odzwierciedlać faktyczny stan rzeczy a więc winny być
wiarygodne. Ważną rzeczą jest, aby była możliwość przekształcenia tych danych w taki
sposób, aby zachodziła ich porównywalności. Rozumie się przez to możliwość dokonywania
ocen dwóch i więcej obiektów na podstawie uzyskanych wyników z badań (bądź
przekształceń tychże wyników bez utraty informacji, jakie w sobie one niosą).
Porównywalność dotyczy nie tylko obiektów, ale jednocześnie zmiennych, które uwzględniać
powinny możliwość zestawiania ich ze sobą oraz dokonywania na nich operacji zgodnie
z przyjętym algorytmem działań oraz metodologią statystyczną. Porównywalność dotyczy
także przyjętych okresów czasów, które powinny być jednakowe dla wszystkich wyników
uzyskanych z badań. Wymagana także jest kompletność wyników – oznacza to, że do
systemu klasyfikacji wyników powinny trafiać dane dotyczące zmiennych i obiektów
przyjętych w toku prowadzonych prac badawczych.
306
System klasyfikowania wyników musi odpowiadać systematyce źródła, z jakiego wyniki te
będą otrzymywane. Pamiętać należy, iż w badaniach wykorzystywane będą dane pochodzące ze
statystyki publicznej, badań ankietowych oraz monitoringu rynku pracy. Dla systemu będą to
źródła pierwotne. Każde z tych źródeł cechować będą inne standardy, co do układu
przedstawiającego dane (zmienne) odnoszące się do interesujących nas zjawisk. System nie
będzie się starał ujednolicić struktury tych danych, lecz będzie pobierał niezbędne wyniki
z danych źródłowych tworząc własną bazę danych. Pobrane dane zostaną usystematyzowane
odpowiednio pod tworzone w tym projekcie aplikacje w strukturze systemowej bazy danych.
Dane wynikowe otrzymane ze źródeł powinny cechować się stałością w zakresie obiektów oraz
okresów czasu gdyż system bazuje na tym w celu zachowania porównywalności danych.
System klasyfikowania wyników powinien składać się z trzech głównych elementów:
• elementu weryfikującego,
• elementu wprowadzającego dane,
• elementu przechowującego dane (baza danych)
Schemat systemu:
Dane źródłowe
Wyniki ankiet
Statystyka publiczna
Monitoring
Weryfikacja Modułwprowadzaj• cy
Baza danych
Element weryfikujący bada kompletność i poprawność zapisu danych źródłowych.
Będzie też dbał, aby dochowana została porównywalność w obszarze obiektów i okresów
czasu. W razie stwierdzenia braków w materiale wynikowym element ten zasygnalizuje
powstały problem z jednoczesnym zapytaniem o decyzję, co do dalszego postępowania
zgodnie z poniższym algorytmem.
Modułwprowadzający
307
Daneźródłowe
Ocena materia łu• ródłowego pod wzgl• demkompletno• ci poprawno• ci iporównywalno• ci danych
Czy dane s•porównywalne w
obszarze okresówczasu?
Tak
Nie
Czy dane s•kompletne?
Czy dane s• zgodnie znomenklatur• • ródła?
Tak
Nie
Czy dane s•porównywalne w
obszarze obiektów?
Tak
Nie
Tak
Przej• cie do modułuwprowadzaj• cego
Nie
Zatrzymanie weryfikacji –pro• ba o wprowadzenie
w ła• ciwych danych
Brak zgodności ze standardem zapisu jak również porównywalności w obszarze okresów
czasów i obiektów powodować będzie automatyczne wstrzymanie weryfikacji i skierowanie
prośby do użytkownika o właściwy układ danych źródłowych. Przy braku kompletności
Dane źródłowe
Czy dane są zgodnie z nomenklaturą źródła?
Zatrzymanie weryfi kacji – prośba o wprowadzenie
właściwych danych
Czy dane są porównywalne
w obszarze okresów czasu?
Czy dane są porównywalne
w obszarze obiektów?
Czy dane są kompletne?
Przejęcie do modułuwprowadzającego
Ocena materiału źródłowego pod względem kompletności poprawności porównywalności danych
308
materiałów możliwe będzie ręczne uzupełnienie brakujących danych bądź wyliczenie ich
prostymi funkcjami matematycznymi ekstrapolacji bądź interpolacji przy minimum
2 brakujących wartościach zmiennej dla obszaru bądź czasu. Po ręcznym wprowadzeniu
danych ponownie sprawdzana jest kompletność danych i o ile dopełniony został ten warunek
następuje przejście do modułu wprowadzenia danych.
Wprowadzanie danych następuje do kostki danych, w której przestrzeń tworzona jest
przez obiekt, zmienną i czas. Zapisywane jest to na nośniku danych jako baza danych
wyników uzyskanych ze źródeł pierwotnych.
Dane pierwotne wprowadzane są do systemu poprzez pliki o rozszerzeniu xls bądź doc
albo (Excel, Word bądź programy Macintosch). Ułatwi to korzystanie przez użytkowników
z racji tego, iż programy te są najbardziej rozpowszechnione wśród potencjalnych
użytkowników.
Do stworzenia bazy danych źródłowych zostanie użyty odpowiedni język
programowania.
1.8. Opracowanie zasad doboru metod do systemu generowania wyników
Wygenerowana baza danych pozwoli na łatwy dobór odpowiednich danych do
poszczególnych aplikacji mających na celu ocenę sytuacji na rynku pracy. W zależności od
potrzeb aplikacja będzie pobierała wycinki bądź całość bazy danych celem dokonania
obliczeń bądź przedstawienia opracowań danych źródłowych.
W przypadku poboru danych w celach obliczeniowych system generowania wyników
powinien zapewnić uzyskanie porównywalności zmiennych zgodnie z metodologią statystyki.
System generowania wyników w ogólnych założeniach przedstawia poniższy algorytm.
309
Przedstawienie zadaniado wykonania względem
bazydanych
Projekcja danych bazybądź dobór danych doaplikacji obliczeniowych?
Dobór danych zgodniez wyspecyfikowanymiparametramiprojekcji
Przesłania danychdoprojekcji
Projekcja
Czy danesąporównywalne zw.na przeprowadzane
obliczenia?
tak
Przesłania danychdoaplikacji
Dobór danych zgodniez wyspecyfikowanymiparametramiaplikacji
Sprowadzeniedanych do
porównywalności
nie
W tym przypadku porównywalność uzyskuje się poprzez dokonanie prostych operacji
statystycznych. Najlepszą metodą „sprowadzenia do porównywalności” danych celem
dokonania obliczeń statystycznych jest standaryzacja danych. Alternatywą dla niej będzie
wygenerowania przyrostu zmiennych, o ile działania będą wykonywane na danych w układzie
czasowym.
System generowania wyników będzie opary o język programowania służący do obsługi
bazy danych.
Przedstawienie zadaniado wykonania względem
bazy danych
Projekcja danych bazy bądź dobór danych do
aplikacji obliczeniowych?
Czy dane sąporównywalne zw.na przeprowadzane
obliczenia?
Dobór danych zgodnie z wyspecyfi kowanymiparametrami aplikacji
Przesłania danych do aplikacji
Przesłania danych do projekcji
Dobór danych zgodnie z wyspecyfi kowanymiparametrami projekcji
Sprowadzeniedanych do
porównywalności
Projekcja
nie
tak
310
1.9. Opracowanie zasad doboru metod do systemu archiwizowania danych
Archiwizacja danych odbywać się będzie poprzez bazę danych źródłowych oraz bazę
danych stworzoną z wyników uzyskanych z aplikacji obliczeniowych. Wynik działania tychże
aplikacji zapisywany będzie do specjalnej bazy plików tworzących bazę danych wyników
uzyskanych z aplikacji. Bazy te powinny mieć możliwość przedstawienia wyników w plikach
o rozszerzeniu.xls bądź doc.
1.10. Uwagi podsumowujące
Zaprezentowana w niniejszym opracowaniu treść opisujące zadanie wynikające
z wniosku o dofinansowanie projektu pt. „Opracowanie celów poznawczych i aplikacyjnych
w obszarze danych wejściowych do komputerowego systemu zarządzania danymi” jest
wynikiem kilkumiesięcznych prac zespołu eksperckiego Zakładu Badań Ekonomicznych
i Społecznych Głównego Instytutu Górnictwa. W tym okresie przeprowadzone zostały liczne
konsultacje mające na celu uzyskanie przede wszystkim możliwie dostępnej wiedzy
o oczekiwaniach, jakie z KSZD wiążą przyszli jego użytkownicy. Równie ważnym celem
było wypracowanie założeń ideowych do przyszłej konstrukcji KSZD, które u źródła
pozwalały w dalszych etapach realizacji zadań wynikających z wniosku o dofinansowanie
projektu na ich modelowanie i orientowanie w obszarze aplikacyjnym.
Ujmując syntetycznie wypracowane cele poznawcze i aplikacyjne można je opisać
następująco. Celem poznawczym jest uzyskanie możliwie pełnej wiedzy o stanie i zmianach
zachodzących w relacjach między popytem i podażą pracy w przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnym w powiatach województwa dolnośląskiego wraz z informacją o otoczeniu
rynku pracy. Natomiast celem aplikacyjnym jest wypracowanie narzędzia komputerowego
umożliwiającego osiągnięcie celu poznawczego.
Z samej nazwy opracowywanego narzędzia wynika, że jego przyszłym zadaniem będzie
zarządzanie danymi w obszarze rynku pracy. Jest to zgodne z treścią wniosku
o dofinansowanie projektu, w którym zawarty jest zapis: ”Wypracowany w ramach projektu
Komputerowy System Zarządzania Danymi będzie wykorzystywał dane ze źródeł
pierwotnych, jak i wtórnych. Zastosowana w KSZD metoda analizy zostanie oparta na
badaniu relacji miedzy strumieniami podaży i popytu na pracę w przekroju zawodowo-
kwalifikacyjnym i będzie przeznaczona do obserwacji zjawisk zachodzących na rynku pracy
w trzech sferach: edukacji, bezrobocia i zatrudnienia. Wyniki na poziomie analiz ilościowych
jak i jakościowych generowane będą prze KSZD. Metoda analizy zostanie oparta na
311
obowiązującej „Klasyfikacji zawodów i specjalności”. Głównym wynikiem badawczym
wykorzystania KSZD będzie informacja o oczekiwanych w zatrudnieniu zmianach
w strukturze kwalifikacyjno-zawodowej zasobów19”.
19 Wniosek o dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego realizacji projektu w ramach priorytetu2 Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach, Zintegrowanego Programu Operacyjnego RozwojuRegionalnego 2004-2006 „Regionalne badanie rynku pracy” . poz. 2.1 c.
312
Rozdział 2. Zasady działania Komputerowego Systemu
Zarządzania Danymi
2.1. Uwagi wprowadzające
Zgodnie z zakresem podmiotowym i przedmiotowym przyjętym w pracy nad projektem
Komputerowego systemu zarządzania danymi kluczowym celem poznawczym jest
wielowymiarowa analiza popytu na pracę i podaży pracy na regionalnym rynku pracy woj.
dolnośląskiego. Natomiast celem aplikacyjnym jest opracowanie zestawu rozwiązań
metodologicznych i organizacyjnych umożliwiających badanie zmian w popycie na pracę
i podaży pracy w wymiarze wojewódzkiego, podregionalnego i powiatowego rynku pracy.
Podstawowym zadaniem badawczym podjętym w pracy jest umożliwienie Beneficjentom
Ostatecznym samodzielnego śledzenia zmian na rynku pracy i generowanie systematycznych
raportów w formie znakowej (cyfra, liczba, wartość względna, wartość bezwzględna)
opisujących rynek pracy w licznych przekrojach funkcjonalnych. Wynikająca z zastosowania
Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi wiedza będzie służyć przede wszystkim
Beneficjentom Ostatecznym do ograniczania czynników niedopasowań strukturalnych
występujących na rynku pracy i posiadać istotny wpływ na ograniczanie poziomu bezrobocia
w wymiarze wojewódzkiego, podregionalnego i powiatowego rynku pracy.
2.2. Główne cele budowy i aplikacji komputerowego systemu zarządzania danymi
2.2.1. Zakres przedmiotowy pracy
Przyjęte dla potrzeb opracowania projektu Komputerowego Systemu Zarządzania
Danymi założenia metodyczne są podporządkowane określonym zakresom przedmiotowym,
przestrzennym i czasowym wyznaczonym przez zespół do spraw analizy rynku pracy przy
liderze projektu Dolnośląskiej Agencji Rozwoju Regionalnego. Zatem Komputerowy System
Zarządzania Danymi spełniać będzie dwie ważne funkcje. Po pierwsze, jak już zostało
zaznaczone, Komputerowy System Zarządzania Danymi będzie narzędziem
wykorzystywanym przez Beneficjentów Ostatecznych. Po drugie będzie narzędziem
wspierającym pogłębione i poszerzone analizy i diagnozy rynku pracy realizowane przez
zespół do spraw analizy rynku pracy.
313
Osiągnięcie zamierzonych celów wymaga w zakresie przedmiotowym opracowania
Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi z jego ukierunkowaniem na uzyskiwanie
wyników istotnie wspierających prace zespołu do spraw analizy rynku pracy w następujących
obszarach badawczych:
11. Strukturze podziału terytorialnego kraju według grup, począwszy od poziomu
województw, poprzez poziomy podregionów i powiatów.
12. Strukturze ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje.
13. Strukturze rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem
indywidualnym oraz bezrobocie.
14. Strukturze aktywności ekonomicznej ludności.
15. Strukturze rejestru REGON według grup: jednostki zarejestrowane według sektorów,
wykształcenia, profil wykształcenia, specjalność, wiek, wiedza i umiejętności kluczowe,
niezbędne do pracy na danym stanowisku, poziom znajomości języka obcego (podstawowy,
dobry, bardzo dobry, biegły), poziom umiejętności obsługi komputera i programów
330
komputerowych (podstawowy, dobra, bardzo dobra, biegły), uprawnienia formalne),
pozostałe kompetencje (inne, doświadczenie, predyspozycje, zdolności, cechy i postawy),
z tym, że po przeprowadzonej analizie i weryfikacji do dalszych opracowań proponuje się
następujące zmienne:
• nazwa w prasowej ofercie pracy
• nazwa w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności,
• Symbol nadany na podstawie Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dn. 8
grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy
oraz zakresu jej stosowania.
Analiza struktury bezrobocia została zaprojektowana o dane zawarte w załącznikach:
• ZAŁĄCZNIK 2 do sprawozdania MPiPS-01 – Bezrobotni według rodzaju działalności
ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy,
• ZAŁĄCZNIK 3 do sprawozdania MPIPS-01 – Bezrobotni oraz oferty pracy według
zawodów i specjalności
i wykorzystuje wszystkie dane zawarte w tych załącznikach.
Analizę kształcenia oraz ilości absolwentów w szkołach ponadgimnazjalnych
poszczególnych typów zaprojektowano w oparciu o następujące dane:
• uczniowie szkół zasadniczych zawodowych oraz zasadniczych oraz absolwenci według
zawodów (bez szkół specjalnych),
• uczniowie szkół zasadniczych zawodowych specjalnych oraz zasadniczych
specjalnych, oraz absolwenci według zawodów,
• uczniowie liceów profilowanych (łącznie ze specjalnymi) oraz liceów technicznych
oraz absolwenci według profili,
• uczniowie szkół średnich zawodowych oraz techników ponadgimnazjalnych dla
młodzieży oraz absolwenci według zawodów (bez liceów technicznych i szkół
specjalnych),
• uczniowie szkół średnich zawodowych oraz ponadgimnazjalnych techników
specjalnych oraz absolwenci według zawodów,
• uczniowie w liceach profilowanych oraz szkołach zawodowych dla młodzieży według
grup kierunków kształcenia,
• uczniowie w liceach profilowanych oraz szkołach zawodowych dla dorosłych według
grup kierunków kształcenia oraz absolwenci.
331
Wykorzystano również dane zawarte w Banku Danych Regionalnych Głównego Urzędu
Statystycznego, a które to dane umożliwia stworzenie następujących modułów
obliczeniowych:
6. struktura podziału terytorialnego kraju według grup począwszy od poziomu województw,
poprzez poziomy: podregionów i powiatów,
7. struktura ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje,
8. struktura rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem
indywidualnym oraz bezrobocie,
9. struktura aktywności ekonomicznej ludności.
2.7.5. Zasady współpracy w układzie aplikacja – użytkownik
Zgodnie z informacjami podanymi w rozdziale (punkcie) 6 określa się następujące zasady
współpracy w układzie aplikacja – użytkownik dla KSZD:
1. użytkownik otrzymuje płytę CD z nagranym kompletnym systemem zawierającym
zarchiwizowane bazy danych oraz oprogramowanie, na które składają się: moduł
pobierania danych, moduł weryfikacji danych, moduł zapisu danych pierwotnych do bazy,
moduły obliczeniowe, moduł zapisu wyników do archiwum,
2. użytkownik instaluje system, na dysku twardym komputera, do zadanego katalogu
(kompletny opis instalacji systemu zostanie podany parametrów Instrukcji obsługi
systemu), przy założeniu parametrów technicznych komputera oraz systemu podanych
w punktach poprzednich,
3. po instalacji system jest gotowy do pracy z wykorzystaniem danych archiwalnych,
4. użytkownik sam odpowiada za wprowadzanie „nowych”, aktualnych danych z
potrzebnych obszarów – w celu niezawodnego działania systemu, powinny to być zawsze
dane kompletne (obszary: podmioty gospodarcze, urzędy pracy, edukacja, prasowe oferty
pracy). Postępowanie zostanie opisane w przywołanej już wcześniej Instrukcji obsługi
systemu.
332
2.8. Struktura aplikacji komputerowego systemu zarządzania danymi w układzie
danych źródłowych wtórnych i pierwotnych – słowniki podstawowych pojęć
używanych w systemie
2.8.1. Uwagi wprowadzające
Struktura poniżej opisanych słowników podstawowych pojęć jest wypadkową zadanych
do Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi modułów zarządzająco-analitycznych.
Prezentowana w opracowaniu struktura jest wypadkową końcowej fazy realizacji zadania tj.
aplikacja i wdrożenie Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi.
Ważnym jest w tym miejscu zaznaczenie mogących wystąpić w czasie testowania,
aplikacji i wdrażania Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi zagrożeń dla struktury
słowników podstawowych pojęć. Do najistotniejszych zaliczamy mogące wystąpić
niezależnie od autorów projektu Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi oraz
Beneficjentów Ostatecznych zmian w źródłach stanowiących podstawę merytoryczną
słowników. Na przestrzeni ostatnich lat systematycznie ulegają zmianom dokumenty
sprawozdawczości zarówno statystyki publicznej jak i statystyki urzędów pracy. Dotyczy to
nie tylko układu zmiennych opisywanych, lecz również pojęć i definicji.
Prezentowane słowniki przyjęte w niniejszej pracy posiadają kilka charakterystycznych
cech. Po pierwsze każdy słownik jest ilustrowany fragmentem struktury dokumentu
źródłowego. Z uwagi na objętość dokumentów źródłowych przyjęliśmy założenie, że ich
pełna prezentacja pozostaje w zapisie elektronicznym. To podejście gwarantuje przejrzystość
i czytelność opracowanego materiału. Każdy słownik dodatkowo jest uzupełniony
komentarzem objaśniającym, informującym i interpretującym. To z kolei zapewnia lepsze
zrozumienie struktury słownika i odsyła odbiorcę do dokumentu źródłowego.
Układ prezentowanych poniżej słowników jest następujący:
Słownik nr 1 – kod terytorialny – NTS
Słownik nr 2 – klasyfikacja zawodów i specjalności – KZiS
Słownik nr 3 –Polska Klasyfikacja Działalności (PKD)
Słownik nr 4 – Klasyfikacja Zawodów Kształconych
Słownik nr 5 – klasyfikacji stanów aktywności prawno-ekonomicznej (gotowości-GOT)
Słownik nr 6 – klasyfikacji form własności – FW
Słownik nr 7 – systematyki form prawnych
Słownik nr 8 – podstawowe formy prawne
Słownik nr 9 – typ przedsiębiorstwa wg liczebności pracowników (LPPRAC).
333
8.2.2 Słowniki podstawowych pojęć
2.8.2.1. Słownik nr 1 – kod terytorialny – NTS
Na podstawie „Kodu terytorialnego”, pobranego ze strony internetowej Głównego
Urzędu Statystycznego „Bank Danych Regionalnych Kod terytorialny”:
Struktura Kodu terytorialnego przedstawia się następująco: 0 00 00 00 000 – łącznie 10 znaków1. 2. 3. 4. 5. gdzie poszczególne elementy oznaczają odpowiednio: 1. Symbol regionu (0, 1, ..., 6) – jeden znak2. Symbol województwa (00, 02, ..., 32) – dwa znaki3. Symbol podregionu (00, 01, ..., 45) – dwa znaki4. Symbol powiatu (00, 01, ..., 59 - powiat; 60, ..., 99 - miasto na prawach powiatu) – dwa znaki5. Symbol gminy (000 lub trzyznakowa liczba, gdzie ostatni znak oznacza „Rodzaj gminy”) – trzy znaki
Pobrano fragment dotyczący województwa dolnośląskiego i zapisano dopisując na
początku kodów "48" (kod Polski), po czym skrócono kod skreślając „Symbol regionu”
i „Symbol gminy” (zgodnie z założeniami budowy KSZD symbole te w niniejszym
opracowaniu nie występują). Kod ten używamy jako słownik NTS w naszym programie:
1-szy słownik „Kod terytorialny”:
48020000 DOLNOŚLĄSKIE48020100 Podregion 1 – jeleniogórsko-wałbrzyski48020101 Powiat bolesławiecki48020102 Powiat dzierżoniowski48020105 Powiat jaworski48020106 Powiat jeleniogórski48020107 Powiat kamiennogórski48020108 Powiat kłodzki48020110 Powiat lubański48020112 Powiat lwówecki48020117 Powiat strzeliński48020119 Powiat świdnicki48020121 Powiat wałbrzyski48020124 Powiat ząbkowicki48020125 Powiat zgorzelecki48020126 Powiat złotoryjski48020161 Powiat m. Jelenia Góra48020200 Podregion 2 – legnicki48020203 Powiat głogowski48020204 Powiat górowski48020209 Powiat legnicki48020211 Powiat lubiński48020216 Powiat polkowicki48020222 Powiat wołowski48020262 Powiat m. Legnica48020300 Podregion 3 – wrocławski
334
48020313 Powiat milicki48020314 Powiat oleśnicki48020315 Powiat oławski48020318 Powiat średzki48020320 Powiat trzebnicki48020323 Powiat wrocławski48020400 Podregion 4 – m. Wrocław48020464 Powiat m. Wrocław
– jako 1 plik DBASE-4 o nazwie NTS4802.dbf
lub
– jako 3 pliki DBASE-4:
NTS4802a – zawierający nazwę województwa,
NTS4802b – zawierający nazwy podregionów,
NTS4802c – zawierający nazwy powiatów.
Pliki DBASE-4 słowników NTS mają strukturę:
Field Field Name Type Width
1 N1 Numeric 8
2 POWIAT_WOJ. Character 40
W drodze ustaleń eksperckich podjęto decyzję, że ze względu na nieduży rozmiar
słownika, aby nie komplikować spraw programistycznych będzie używany 1 słownik
(NTS4802.dbf).
2.8.2.2. Słownik nr 2 – klasyfikacja zawodów i specjalności – KZiS
Obecnie obowiązująca „Klasyfikacja zawodów i specjalności” („wykonywanych”)
została wprowadzona rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r.
(Dz.U. Nr 265, poz. 2644).
Należało rozstrzygnąć, czy:
1) używamy w naszym słowniku nr 2 (KZiS) jedynie zawodów (grup zawodów) oznaczonych
kodami sześciocyfrowymi, czterocyfrowymi, trzycyfrowymi, dwucyfrowymi i jedno-
cyfrowymi?
2) grupy zawodów oznaczone kodami jedno-, dwu-, trzy- i czterocyfrowymi rozbudowujemy
do sześciu cyfr (zerami)?
3) używamy słownika jednego czy kilku (odrębnego dla każdej grupy)?
335
Ostatecznie wprowadzono 5 podsłowników słownika nr 2:
KZ2004A – kody jednoznakowe (grupa wielka),
KZ2004B – kody dwuznakowe (grupa duża),
KZ2004C – kody trzyznakowe (grupa średnia),
KZ2004D – kody czteroznakowe (grupa elementarna),
KZ2004E – kody sześcioznakowe (zawód i specjalność).
Struktura słowników „Klasyfikacji zawodów i specjalności” jako plików DBASE 4:
Field Field Name Type Width
1 KODC Numeric 6 numer rekordu
2 KOD Character 6 kod zawodu (grupy zawodów)
3 ZAWOD Character 150 nazwa zawodu (grupy zawodów)
Poniżej wydruk grupy wielkiej:
KODC KOD ZAWÓD1 1 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy2 2 Specjaliści3 3 Technicy i inny średni personel4 4 Pracownicy biurowi5 5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy6 6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy7 7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy8 8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń9 9 Pracownicy przy pracach prostych
10 0 Siły zbrojne2.8.2.3. Słownik nr 3 –Polska Klasyfikacja Działalności (PKD)
Kody PKD wynikają z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r.
w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).
Wprowadzono 4 podsłowniki słownika nr 3:
KODY 2 CYFROWE – DZIALY.DBF
KODY 3-CYFROWE – GRUPY.DBF
KODY 4-CYFROWE – KLASY.DBF
KODY 4-CYFROWE+LITERA - PODKLASY.DBF
Struktura słowników „Polskiej Klasyfikacji Działalności” jako plików DBASE 4:
Field Field Name Type Width
1 SEKCJA Character 2
2 PKD Character 9
3 NAZWA_GRUP Character 150
336
Ewentualne wprowadzenie pola zawierającego numerację rekordów zawierających kody
może zostać poddane dalszej dyskusji, lecz z uwagi na konsultacje z działem ewidencji
REGON Urzędu Statystycznego w Katowicach na tym etapie prac zaproponowane
rozwiązanie należy uznać za poprawne.
Poniżej wydruk początkowego fragmentu tabeli PKD – pełna tabela liczy 38 stron
(głównie dla zobrazowania pola SEKCJA):
DZIAŁ GRUPA KLASA PODKLASA NAZWA GRUPOWANIASEKCJA A ROLNICTWO, ŁOWIECTWO I LEŚNICTWO
01.11 Uprawa zbóż i pozostałe uprawy rolne, gdzie indziejniesklasyfikowane
01.11.A Uprawa zbóż
01.11.BUprawa ziemniaków, roślin okopowych o dużej zawartości skrobii insuliny
01.11.CUprawa roślin przemysłowych i pozostałe uprawy rolne, gdzieindziej niesklasyfikowane
01.12 Uprawa warzyw, specjalnych roślin ogrodniczych i produktówszkółkarskich
01.12.A Uprawa warzyw
01.12.BUprawa grzybów, kwiatów i ozdobnych roślin ogrodniczych;szkółkarstwo roślin sadowniczych i ozdobnych
01.13 01.13.ZUprawa drzew i krzewów owocowych, roślin jagodowychi orzechów oraz uprawa roślin wykorzystywanych do produkcjinapojów i przypraw
01.2 Chów i hodowla zwierząt 01.21 01.21.Z Chów i hodowla bydła 01.22 01.22.Z Chów i hodowla owiec, kóz, koni, osłów, mułów i osłomułów 01.23 01.23.Z Chów i hodowla świń 01.24 01.24.Z Chów i hodowla drobiu 01.25 01.25.Z Chów i hodowla zwierząt pozostałych
01.3 01.30 01.30.ZUprawy rolne połączone z chowem i hodowlą zwierząt(działalność mieszana)
01.4 Działalność usługowa związana z uprawami rolnymi, chowemi hodowlą zwierząt, z wyłączeniem działalności weterynaryjnej;zagospodarowanie terenów zieleni
01.41 Działalność usługowa związana z produkcją roślinną;zagospodarowanie terenów zieleni
01.41.A Działalność usługowa związana z uprawami rolnymi
01.41.BDziałalność usługowa związana z zagospodarowaniem terenówzieleni
01.42 01.42.ZDziałalność usługowa związana z chowem i hodowlą zwierząt,z wyłączeniem działalności weterynaryjnej
01.5 01.50 01.50.ZGospodarka łowiecka, hodowla i pozyskiwanie zwierząt łownych,włączając działalność usługową
02 02.0 LEŚNICTWO, WŁĄCZAJĄC DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWĄ 02.01 Leśnictwo 02.01.A Gospodarka leśna 02.01.B Szkółkarstwo leśne 02.02 02.02.Z Działalność usługowa związana z leśnictwemSEKCJA B RYBACTWO05 05.0 RYBACTWO, WŁĄCZAJĄC DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWĄ 05.01 Rybołówstwo, włączając działalność usługową
337
05.01.A Rybołówstwo w wodach śródlądowych 05.01.B Rybołówstwo w wodach morskich 05.02 05.02.Z Chów i hodowla ryb oraz pozostałych organizmów wodnychSEKCJA C GÓRNICTWOPODSEKCJA CA GÓRNICTWO SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH
10 GÓRNICTWO WĘGLA KAMIENNEGO I BRUNATNEGO (LIGNITU);WYDOBYWANIE TORFU
10.1 10.10 Wydobywanie węgla kamiennego; brykietowanie 10.10.A Wydobywanie węgla kamiennego 10.10.B Produkcja brykietów i paliw stałych z węgla kamiennego 10.10.C Działalność odzyskiwania węgla kamiennego z hałd 10.2 10.20 Wydobywanie węgla brunatnego (lignitu); brykietowanie 10.20.A Wydobywanie węgla brunatnego (lignitu) 10.20.B Produkcja brykietów z węgla brunatnego (lignitu) 10.3 10.30 10.30.Z Wydobywanie, wzbogacanie i brykietowanie torfu
11 GÓRNICTWO ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO,WŁĄCZAJĄC DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWĄ
11.2 11.20 11.20.ZDziałalność usługowa związana z eksploatacją złóż ropy naftoweji gazu ziemnego
12 12.0 12.00 12.00.Z GÓRNICTWO RUD URANU I TORU PODSEKCJA CB GÓRNICTWO SUROWCÓW INNYCH NIŻ ENERGETYCZNE13 GÓRNICTWO RUD METALI 13.1 13.10 13.10.Z Górnictwo rud żelaza 13.2 13.20 Górnictwo rud metali nieżelaznych, z wyłączeniem rud uranu i toru 13.20.A Górnictwo rud miedzi 13.20.B Górnictwo rud cynkowo-ołowiowych
13.20.CGórnictwo rud metali nieżelaznych, z wyłączeniem rud miedzi,uranu i toru oraz rud cynkowo-ołowiowych
14 POZOSTAŁE GÓRNICTWO 14.1 Wydobywanie kamienia
14.11 14.11.ZWydobywanie kamieni ozdobnych oraz kamienia dla potrzebbudownictwa
14.12 14.12.Z Wydobywanie skał wapiennych, gipsu i kredy 14.13 14.13.Z Wydobywanie łupków 14.2 Wydobywanie żwiru, piasku i gliny 14.21 14.21.Z Wydobywanie żwiru i piasku 14.22 14.22.Z Wydobywanie gliny i kaolinu
14.3 14.30 Wydobywanie minerałów dla przemysłu chemicznego oraz doprodukcji nawozów
14.30.AWydobywanie minerałów dla przemysłu chemicznego,z wyłączeniem siarkonośnych
14.30.B Wydobywanie surowców siarkonośnych 14.4 14.40 14.40.Z Produkcja soli 14.5 14.50 14.50.Z Pozostałe górnictwo, gdzie indziej niesklasyfikowane
2.8.2.4. Słownik nr 4 – Klasyfikacja Zawodów Kształconych
Źródłem prawa w tym zakresie jest Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej
i Sportu z dnia 8 maja 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego
(Dz. U. z dnia 19 maja 2004 r.).
338
Słownik nr 4 zbudowano z tablicy umieszczonej w tym rozporządzeniu („Struktura
klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego”) transponując pierwsze dwie kolumny tej
tablicy do bazy danych, oto pierwsza strona tej tablicy (pełna tablica liczy 8 stron):
Symbol cyfrowy Nazwa grupy zawodów/nazwa zawodu3 Technicy i inny średni personel31 Średni personel techniczny311 Technicy311[01] Korektor i stroiciel instrumentów muzycznych311[02] Technik analityk311[04] Technik budownictwa311[05] Technik budownictwa okrętowego311[06] Technik dróg i mostów kolejowych311[07] Technik elektronik311[08] Technik elektryk311[09] Technik garbarz311[10] Technik geodeta311[11] Technik geofizyk311[12] Technik geolog311[13] Technik górnictwa odkrywkowego311[14] Technik górnictwa otworowego311[15] Technik górnictwa podziemnego311[16] Technik hutnik311[17] Technik hydrolog311[18] Technik instrumentów muzycznych311[19] Technik inżynierii środowiska i melioracji311[20] Technik mechanik311[22] Technik mechanizacji rolnictwa311[23] Technik meteorolog311[24] Technik ochrony środowiska311[25] Technik obuwnik311[26] Technik odlewnik311[27] Technik papiernictwa311[28] Technik poligraf311[30] Technik technologii ceramicznej311[31] Technik technologii chemicznej311[32] Technik technologii drewna311[33] Technik technologii szkła311[34] Technik technologii odzieży311[35] Technik technologii wyrobów skórzanych311[37] Technik telekomunikacji311[38] Technik transportu kolejowego311[39] Technik urządzeń sanitarnych311[40] Technik wiertnik311[41] Technik włókiennik311[42] Technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych311[45] Technik drogownictwa311[46] Technik automatyk sterowania ruchem kolejowym311[47] Technik elektroenergetyk transportu szynowego311[49] Technik budownictwa wodnego311[50] Technik mechatronik
Ostatecznie z tabeli tej zbudowano słownik nr 4 składający się z 4 podsłowników:
Kzk1.dbf – z kodami jednocyfrowymi,
Kzk2.dbf – z kodami dwucyfrowymi,
339
Kzk3.dbf – z kodami trzycyfrowymi,
kzk.dbf – z kodami pięciocyfrowymi.
Struktura słowników „Klasyfikacji zawodów kształconych” DBASE 4:
Field Field Name Type Width
1 SYMBOL Numeric 5 kod zawodu /grupy zawodów kształc.
2 ZAWODK Character 150 nazwa zawodu (grupy zawodów)
Poniżej wydruk podsłownika KZK1.dbf:
SYMBOL ZAWODK3 Technicy i inny średni personel4 Pracownicy biurowi5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń9 Pracownicy przy pracach prostych
2.8.2.5. Słownik nr 5 – klasyfikacji stanów aktywności prawno-ekonomicznej
REGON (gotowości-GOT)
Klasyfikacja ta prezentuje się następująco:
KOD
GOTOPIS
Podmiot aktywny11 prowadzący działalność12 w budowie, organizujący się13 w stanie likwidacji14 w stanie upadłości
Podmiot nieaktywny21 jeszcze nie podjął działalności23 w stanie likwidacji24 w stanie upadłości25 z zawieszoną działalnością
26 z zakończoną działalnością (nie wyrejestrowanyz rejestru/ewidencji)
2-cyfrowy słownik „klasyfikacji stanów aktywności prawno-ekonomicznej (gotowości)”
GOT.dbf ma strukturę:
Field Field Name Type Width
1 GOT Numeric 6 kod
2 NAZWA Character 150 nazwa „stanu gotowości”.
340
2.8.2.6. Słownik nr 6 – klasyfikacji form własności REGON-FW
Klasyfikacja ta ma postać:
Kod_fw Nazwa_fw111 Własność skarbu państwa112 Własność państwowych osób prawnych113 Własność samorządowa121 Własność mieszana w sektorze publicznym z przewagą własności skarbu państwa122 Własność mieszana w sektorze publicznym z przewagą własności państwowych osób prawnych123 Własność mieszana w sektorze publicznym z przewagą własności samorządowej
131Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora publicznego, w tym z przewagąwłasności skarbu państwa
132Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora publicznego, w tym z przewagąwłasności państwowych osób prawnych
133Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora publicznego, w tym z przewagąwłasności samorządowej
214 Własność krajowych osób fizycznych215 Własność prywatna krajowa pozostała216 Własność zagraniczna224 Własność mieszana w sektorze prywatnym z przewagą własności krajowych osób fizycznych225 Własność mieszana w sektorze prywatnym z przewagą własności prywatnej krajowej pozostałej226 Własność mieszana w sektorze prywatnym z przewagą własności zagranicznej
234Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora prywatnego, w tym z przewagąwłasności krajowych osób fizycznych
235Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora prywatnego, w tym z przewagąwłasności prywatnej krajowej pozostałej
236Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora prywatnego, w tym z przewagąwłasności zagranicznej
3-cyfrowy słownik „form własności” Kod_fw.dbf ma strukturę:
Field Field Name Type Width
1 KOD_FW Numeric 6 trzycyfrowe kody form własności,
2 NAZWA_FW Character 150 nazwy form własności
2.8.2.7. Słownik nr 7 – systematyki form prawnych REGON
Systematyka form prawnych ma postać:
KODFP
Szczególne formy prawne
01 Organy władzy, administracji rządowej02 Organy kontroli państwowej i ochrony prawa03 Wspólnoty samorządowe06 Sądy i trybunały09 Skarb państwa15 Spółki partnerskie16 Spółki akcyjne17 Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością18 Spółki jawne19 Spółki cywilne20 Spółki komandytowe21 Spółki komandytowo-akcyjne
341
23Spółki przewidziane przepisami innych ustaw niż kodeks handlowy i kodeks cywilny ustaw lub formy,do których stosuje się określone przepisy o spółkach
24 Przedsiębiorstwa państwowe28 Państwowe jednostki organizacyjne29 Gminne samorządowe jednostki organizacyjne30 Powiatowe samorządowe jednostki organizacyjne31 Wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne40 Spółdzielnie48 Fundacje49 Fundusze50 Kościół katolicki51 Inne kościoły i związki wyznaniowe55 Stowarzyszenia60 Organizacje społeczne oddzielnie nie wymienione70 Partie polityczne72 Związki zawodowe73 Organizacje pracodawców76 Samorząd gospodarczy i zawodowy79 Oddziały przedsiębiorców zagranicznych80 Przedstawicielstwa zagraniczne85 Wspólnoty mieszkaniowe90 Związki grup producentów rolnych99 Bez szczególnej formy prawnej
Słownik systematyki form prawnych w pliku Kod_fp.dbf ma strukturę:
Field Field Name Type Width
1 RECNO Numeric 6 nr rekordu
2 KOD_FP Character 6 trzyznakowe kody form prawnych]
3 NAZWA_FP Character 150 nazwy form prawnych
8.2.8. Słownik nr 8 – podstawowe formy prawne REGON
Słownik ma postać:
KOD
OPNAZWA
Podstawowe formy prawne1 Osoba prawna2 Jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej9 Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą
Najkrótszy słownik numer 8 „kod OP” „podstawowe formy prawne” w pliku dBASE IV
KOD_OP.dbf ma następującą strukturę:
Field Field Name Type Width
1 KOD_OP Numeric 6 trzycyfrowe kody podstawowych form prawnych,
2 PODST_FP Character 150 nazwy form prawnych.
342
2.8.2.9. Słownik nr 9 – typ przedsiębiorstwa wg liczebności pracowników REGON
(LPPRAC)
Słownik ma postać:
KOD LPPRAC LICZEBNOŚĆ PRACOWNIKÓW TYP PRZEDSIĘBIORSTWAA 0÷9 MIKROB 10÷49 MAŁEC 50÷249 ŚREDNIED 250÷999 DUŻEE POWYŻEJ 999 WIELKIE
W dBASE IV plik słownika LPPRAC.dbf ma następującą strukturę:
Field Field Name Type Width
1 LPPRAC Character 6 jednoznakowe kody liczebności firmy,
2 TYP_PRZE Character 30 określenie typu przedsiębiorstwa wg liczby
pracowników
2.8.2.10. Komentarze i interpretacje
Numer identyfikacyjny REGON i baza REGON
Każdemu podmiotowi nadawany jest niepowtarzalny numer identyfikacyjny REGON.
Numer identyfikacyjny podmiotu gospodarki narodowej składa się z 9 cyfr przypisanych
osobie prawnej, jednostce organizacyjnej niemającej osobowości prawnej lub osobie
fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Osiem pierwszych cyfr numeru stanowi
liczbę porządkową, a dziewiąta cyfrę kontrolną.
Numer identyfikacyjny jednostki lokalnej składa się z 14 cyfr, przy czym dziewięć
pierwszych stanowi numer identyfikacyjny osoby prawnej, jednostki organizacyjnej
niemającej osobowości prawnej lub osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą,
która utworzyła jednostkę lokalną, cztery kolejne są liczbą porządkową przypisaną
utworzonej jednostce lokalnej, a czternasta jest cyfrą kontrolną całego numeru
identyfikacyjnego jednostki lokalnej.
Podmioty gospodarcze podlegające wpisowi do rejestru mają obowiązek posługiwania się
zaświadczeniem o numerze identyfikacyjnym REGON w kontaktach urzędowych
i związanych z obrotem gospodarczym. Numer identyfikacyjny REGON winien być
podawany w pieczęciach firmowych i drukach urzędowych.
343
Numer identyfikacyjny stosowany jest w rejestrach urzędowych i systemach
informacyjnych administracji publicznej. Organy prowadzące takie rejestry i systemy
obowiązane są do wpisywania numeru identyfikacyjnego i do posługiwania się nim przy
przekazywaniu informacji.
Numer identyfikacyjny podmiotu skreślonego z rejestru jest przechowywany w zbiorze
historycznym i nie jest wykorzystywany do identyfikacji innego podmiotu.
Bazy REGON o nazwie *.dbf – zawierają numery REGON (pole nr 1) przedsiębiorstw
z terenu powiatu i 19 dalszych parametrów, które je charakteryzują:
• pola nr 2 do 10 – dane teleadresowe podmiotu – właściciela numeru REGON,
• pola 11–13 – kody PKD (słownik nr 3),
• pole 14 – kod OP (słownik nr 8),
• pole 15 – kod FP (słownik nr 7),
• pole 16 – kod FW (słownik nr 6),
• pole 17 – kod GOT (słownik nr 5),
• pole 18 – kod WO_S – nr statystyczny województwa (NTS – słownik nr 1),
• pole 19 – kod POW_S – nr statystyczny powiatu (NTS – słownik nr 1),
• pole 20 – kod LPPRAC – typ przedsiębiorstwa wg liczebności pracowników (słownik
nr 9).
Ponieważ w ramach KSZD będą użytkowane takie bazy z naszego terenu działania
tj. powiatów województwa dolnośląskiego, więc zaprojektowane słowniki w pełni pomagają
z bazy REGON odczytać i zinterpretować dane charakteryzujące każdą firmę.
Interpretacja formularzy PUP – Zał. Nr 3
Ma być napisany moduł KSZD dotyczący przetwarzania Załącznika 3 do półrocznego
sprawozdania MGiP-01 o tytule: „Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów
i specjalności”.
7-znakowa nazwa pliku.dbf sprawozdania półrocznego składa się z:
• 2 znaków „z3”,
• 1 znaku („1” lub „2”) oznaczającego półrocze roku, z którego pochodzi sprawozdanie,
• 2 znaków kodu województwa wg słownika nr, 1 (NTS),
• 2 znaków kodu powiatu wg słownika nr, 1 (NTS).
344
Każdy rekord sprawozdania zawiera:
• pole nr 1 to WGM (pole typu Character – 4 znakowe) = 2 znaki kodu województwa +
2 znaki kodu powiatu,
• pole nr 2 to RJ (pole typu Character – 1 znakowe) – symbol (kod terytorialny)
regionu,
w skład, którego wchodzi województwo (prawie zawsze jest puste),
• pole nr 3 to M_C (pole typu Character – 2 znakowe) = końcowy miesiąc półrocza,
którego dotyczy sprawozdanie,
• pole nr 4 to ROK (pole typu Character – 4 znakowe) = rok, którego dotyczy
sprawozdanie,
• pole nr 5 to ZAWOD (pole typu Character – 6 znakowe) = kod zawodu wg słownika
nr 2,
• pola nr od 6 do 21 (16 pól) o nazwach R01-R16 (pola typu Numeric – 6 znakowe) =
dane z zał. nr 3 dotyczące zarejestrowanych bezrobotnych i ofert pracy.
Interpretacja formularzy PUP – Zał. Nr 2
Ma być napisany moduł KSZD dotyczący przetwarzania Załącznika 2 do półrocznego
sprawozdania MGiP-01 o tytule: „Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca
pracy oraz oferty pracy. Stan za ............ półrocze 200... roku”.
7-znakowa nazwa pliku.dbf sprawozdania półrocznego składa się z:
• 2 znaków „z2”,
• 1 znaku („1” lub „2”) oznaczającego półrocze roku, z którego pochodzi sprawozdanie,
• 2 znaków kodu województwa wg słownika nr, 1 (NTS),
• 2 znaków kodu powiatu wg słownika nr, 1 (NTS).
Każdy rekord sprawozdania zawiera:
• pole nr 1 to WGM (pole typu Character – 4 znakowe) = 2 znaki kodu województwa +
2 znaki kodu powiatu,
• pole nr 2 to RJ (pole typu Character – 1 znakowe) – symbol (kod terytorialny)
regionu,
w skład, którego wchodzi województwo (prawie zawsze jest puste),
• pole nr 3 to M_C (pole typu Character – 2 znakowe) = nr końcowego miesiąca
półrocza, którego dotyczy sprawozdanie („06” lb „12”),
345
• pole nr 4 to ROK (pole typu Character – 4 znakowe) = rok, którego dotyczy
sprawozdanie,
• pole nr 5 to NRW (pole typu Character – 2 znakowe) = nr wiersza (od „01” do „21”)
formularza danych (załącznika nr 2),
Te 21 wiersze zawierają:
18 pierwszych wierszy (od 01 do 18) – ilości bezrobotnych dla kolejnych dwucyfrowych
rodzajów działalności (rodzaje 01÷17 pokrywają się z sekcjami słownika PKD A÷Q):
Nr wiersza (rodzaju działaln.) Sekcja PKD Rodzaj działalności01 A Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo02 B Rybactwo03 C Górnictwo04 D Przetwórstwo przemysłowe05 E Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę06 F Budownictwo
07 GHandel hurt. i detal.; naprawa pojazd. samochodowych,motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego
08 H Hotele i restauracje09 I Transport, gospodarka magazynowa i łączność10 J Pośrednictwo finansowe
11 KObsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej
12 LAdministracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne
13 M Edukacja14 N Ochrona zdrowia i pomoc społeczna15 O Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozost.16 P Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników17 Q Organizacje i zespoły eksterytorialne
Wiersz nr 18:
18 Działalność niezidentyfikowanaWiersz nr 19:
19 Razem (wiersze od 01 do 18)Wiersz nr 20:
20 Dotychczas niepracującyWiersz nr 21:
21 Ogółem wiersze 19+20
• pola nr od 6 do 17 (12 pól) o nazwach R01÷R12 (pola typu Numeric – 6 znakowe) =
dane z zał. nr 2 dotyczące sumarycznych liczebności zarejestrowanych bezrobotnych
(pola R01-R10) i ofert pracy (pola R11-R12),
• - pola nr od 18 do 27 (10 pól) o nazwach K01÷K10 (pola typu Numeric – 6 znakowe)
= dane z zał. nr 2 dotyczące liczebności zarejestrowanych bezrobotnych kobiet.
346
Struktura bazy ofert prasowych
Baza ofert (prowadzona w Excelu) zawiera pola:
1. Lp – liczba porządkowa
2. Nazwa w prasowej ofercie pracy
3. Nazwa w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności (KZiS)
4. Symbol nadany na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8
grudnia 2004 r. (Dz.U. Nr 265, poz.2644). – w niniejszym opracowaniu zwany
słownikiem nr 2 (KZiS)
5. Poziom klasyfikacji – podać wg, którego z 5 słowników KZiS dokonano identyfikacji
zawodu, np. jeżeli w polu 4 jest symbol sześcioznakowy to podajemy, że jest to słownik
KZ2004E – (zawód i specjalność)
6. Miesiąc
7. Źródło (tytuł gazety)
8. Powiat
9. Poziom wykształcenia
10. Profil wykształcenia, specjalność
11. Wiek
12. Wiedza i umiejętności kluczowe, niezbędne do pracy na danym stanowisku
13. Poziom znajomości języka obcego (podstawowy, dobry, bardzo dobry, biegły)
14. Poziom umiejętności obsługi komputera i programów komputerowych (podstawowa,
dobra, bardzo dobra, biegła)
15. Uprawnienia formalne
16. Inne
17. Doświadczenie
18. Predyspozycje
19. Zdolności
20. Cechy i postawy
21. Liczba kompetencji dodatkowych
22. Suma kompetencji
23. Liczba ofert (miejsc pracy)
24. Suma ofert.
347
2.8.3. Uwagi podsumowujące
Przyjęte dla potrzeb realizowanego projektu badawczego założenia metodyczne,
w szczególności dotyczące projektowania oraz wdrażania Komputerowego Systemu
Zarządzania Danymi są podporządkowane – określonym we Wniosku o dofinansowanie
projektu – celom i wynikającym z nich zadaniom. Zatem osiągnięcie zamierzonego, co
oznacza opracowanie prototypu Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi i jego
wdrożenie celu wymagało od zespołów realizujących projekt następujących działań:
1. Opracowanie kwestionariusza ankiety do badań terenowych.
2. Opracowanie tez i obszarów problemowych do wywiadów pogłębionych, wraz
z określeniem metodyki realizacji wywiadu.
3. Opracowanie wyników pilotażu badania ankietowego w obszarze zagadnień społecznych.
4. Weryfikacja narzędzia badawczego do badań ankietowych w obszarze zagadnień
społecznych.
5. Opracowanie wyników pełnych badań ankietowych w obszarze zagadnień społecznych.
6. Opracowanie wyników pilotażu badania ankietowego w obszarze zagadnień
gospodarczych.
7. Weryfikacja narzędzia badawczego do badań ankietowych w obszarze zagadnień
gospodarczych.
8. Opracowanie wyników pełnych badań ankietowych w obszarze zagadnień gospodarczych.
9. Opracowani rekomendacji dla grup docelowych.
10. Ocenę funkcjonalności Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi.
11. Opracowania monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych.
12. Opracowania wyników z Komputerowego Systemu Zarządzania danymi oraz badań
ankietowych z wykorzystaniem metod i technik statystycznej analizy wielowymiarowej,
w tym metod grupowania, modelowania ekonometrycznego i wielowymiarowej analizy
porównawczej.
13. Opracowania „mapy zapotrzebowania na zawody”.
14. Opracowania „obrazu zawodu” (pożądanych kompetencji dla wybranych grup
zawodowych).
15. Cyklicznego, w przedziałach półrocznych, określania sytuacji na rynku pracy zawodów
oraz przewidywanych oczekiwań pracodawców odnośnie pożądanych kompetencji
pracowniczych.
16. Opracowywania raportów dotyczących aktualnej i przewidywanej sytuacji na rynku pracy
w przekroju powiatowym jak i regionalnym.
348
17. Opracowania raportów cząstkowych i końcowych.
18. Opracowania monografii.
19. Uczestnictwa w konferencjach i seminariach upowszechniających wyniki oraz
spotkaniach z beneficjentami.
Autor metodyki zastosowanej do przyszłego opracowania przez zespół ekspertów
Głównego Instytutu Górnictwa (informatyków, ekonomistów, fizyków i socjologów)
Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi w tym miejscu wyraża pogląd, że
zaprezentowane w raportach pierwszym i drugim zasoby źródłowe i metodologiczne są bazą
wyjściową do pozytywnej i kreatywnej dyskusji nad dalszą ewaluacją prototypu. Szczególnie
będzie to ważne na przestrzeni lat 2006–2007, w którym to okresie powinny zostać
zakończone działania nad opracowaniem Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi.
W szczególności liczymy w tym miejscu na wsparcie i krytyczne uwagi partnerów
instytucjonalnych realizujących projekt, ekspertów Dolnośląskiej Agencji Rozwoju
Regionalnego w Wałbrzychu i ekspertów Dolnośląskiego Centrum Informacji Zawodowej
i Doskonalenia Nauczycieli w Wałbrzychu.
349
Rozdział 3. Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi –
Synteza
3.1. O systemie
Komputerowy System Zarządzania Danymi (KSZD) jest systemem jednostanowiskowym
wykorzystującym standardowe oprogramowanie w celu jego wykorzystania. Zasady
współpracy w układzie aplikacja – użytkownik są następujące:
5. Użytkownik otrzymuje płytę CD z nagranym kompletnym systemem zawierającym
zarchiwizowane bazy danych oraz oprogramowanie, na które składają się: moduł
pobierania danych, moduł weryfikacji danych, moduł zapisu danych pierwotnych do bazy,
moduły obliczeniowe, moduł zapisu wyników do archiwum,
6. Użytkownik zapisuje system, na dysku twardym komputera, do zadanego katalogu
(kompletny opis instalacji systemu został podany w instrukcji obsługi systemu- HELP),
7. Po przegraniu na dysk komputera system jest gotowy do pracy z wykorzystaniem danych
archiwalnych,
8. Użytkownik sam odpowiada za wprowadzanie „nowych”, aktualnych danych
z potrzebnych obszarów – w celu niezawodnego działania systemu, powinny to być
zawsze dane kompletne (obszary: podmioty gospodarcze, urzędy pracy, edukacja,
prasowe oferty pracy, Bank Danych Regionalnych). Postępowanie zostało opisane
w przywołanej już wcześniej Instrukcji obsługi systemu - HELP.
Zgodnie z zakresem podmiotowym i przedmiotowym kluczowym celem poznawczym
w Komputerowym Systemie Zarządzania Danymi jest wielowymiarowa analiza popytu na
pracę i podaży pracy na regionalnym rynku pracy woj. dolnośląskiego. Natomiast celem
aplikacyjnym jest zestaw rozwiązań metodologicznych i organizacyjnych umożliwiających
badanie zmian w popycie na pracę i podaży pracy w wymiarze wojewódzkiego,
podregionalnego i powiatowego rynku pracy. Podstawowym funkcją Komputerowego
Systemu Zarządzania Danymi jest umożliwienie jego użytkownikom samodzielnego
śledzenia zmian na rynku pracy i generowanie systematycznych raportów opisujących rynek
pracy w licznych przekrojach funkcjonalnych. Wynikająca z zastosowania Komputerowego
Systemu Zarządzania Danymi wiedza może służyć przede wszystkim do ograniczania
czynników niedopasowań strukturalnych występujących w wymiarze wojewódzkiego,
podregionalnego i powiatowego rynku pracy.
350
3.2. Podstawowe definicje i pojęcia
3.2.1. Obszar badawczy
Obszar badawczy jest tożsamy z podziałem terytorialnym województwa według
Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych, (NTS) przedstawia się
następująco: Poziom 2 NTS 2 – województwa, w tym: 502000000020 województwo
dolnośląskie, w tym: Poziom 3 NTS 3 – podregiony, w tym: Podregion 1 – 5020100000
jeleniogórsko-wałbrzyski, w skład, którego wchodzi 15 powiatów: 5020101000 Powiat
bolesławiecki, 5020102000 Powiat dzierżoniowski, 5020105000 Powiat jaworski,
5020106000 Powiat jeleniogórski, 5020107000 Powiat kamiennogórski, 5020108000 Powiat
kłodzki, 5020110000 Powiat lubański, 5020112000 Powiat lwówecki, 5020117000 Powiat
strzeliński, 5020119000 Powiat świdnicki, 5020121000 Powiat wałbrzyski, 5020124000
Powiat ząbkowicki, 5020125000 Powiat zgorzelecki, 5020126000 Powiat złotoryjski,
5020161000 Powiat m. Jelenia Góra, Podregion 2 – 5020200000 – legnicki, w skład, którego
wchodzi 7 powiatów: 5020203000 Powiat głogowski, 5020204000 Powiat górowski,
5020209000 Powiat legnicki, 5020211000 Powiat lubiński, 5020216000 Powiat polkowicki,
5020222000 Powiat wołowski, 5020262000 Powiat m. Legnica., Podregion 3 – 5020300000
wrocławski, w skład, którego wchodzi 6 powiatów: 5020313000 Powiat milicki, 5020314000
Powiat oleśnicki, 5020315000 Powiat oławski, 5020318000 Powiat średzki, 5020320000
Powiat trzebnicki, 5020323000 Powiat wrocławski, Poziom 3 NTS 3 – podregiony, w tym:
Podregion 4 – 5020400000 – m. Wrocław w skład, którego wchodzi 1 powiat: 5020464000
Powiat m. Wrocław.
3.2.2. Okresy obserwacji
Jest to funkcja czasu, która rozróżnia wskazany obszar z uwagi na cele analityczne.
Uwzględniając to kryterium wyróżnienia, obszary należy podzielić na dwa podzbiory.
Obszary będące wynikowymi dla opracowywania informacji o ogólnej sytuacji na
powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego, które
gromadzone będą w cyklach jednorocznych obserwacji. I obszary będący wynikowymi dla
opracowywania oceny i analizy popytu na pracę i podaży pracy w przekroju zawodowo-
20 Kod jednostki wynikający z Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS)
351
kwalifikacyjnym na powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy zadanego
województwa, które gromadzone będą w cyklach półrocznych.
3.2.3. Próba badawcza
W KSZD autor przyjął metodę doboru próby celowo-kwotowej, która w sposób
odpowiedni pozwoli dobrać materiał badawczy z populacji generalnej zgodnie z zasadami,
jakie nakreśla teoria ekonomi, socjologii i statystyki. Uzasadnieniem wyboru tego typu próby,
jest założeni, że siła oddziaływanie na rynek pracy pracodawców uzależniona jest jak
wiadomo od wielkości danego przedsiębiorstwa, a co za tym idzie ilości stworzonych miejsc
pracy.
3.2.4. Bank Danych Regionalnych
Jest to kluczowe źródło danych wtórnych opisujących wielowymiarowo zadany obszar
badawczy (rynek pracy). Bank Danych Regionalnych jest dostępnym publicznie źródłem
danych udostępnianym przez Główny Urząd Statystyczny w Warszawie na stronie
internetowej www.stat.gov.pl. Każde zastosowanie wskazanego źródła w KSZD opisane jest
przywołaniem autora i źródła pochodzenia.
3.2.5. Struktura podmiotów gospodarki narodowej – REGON
REGON, tj. Krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej, REGON,
został utworzony na podstawie art. 41 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r.
o statystyce publicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439 z późn. zm.). Szczegółowe zasady
prowadzenia i aktualizacji rejestru określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca
1999r. w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów
gospodarki narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń oraz szczegółowych
warunków i trybu współdziałania służb statystyki publicznej z innymi organami
prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej (Dz. U.
z 1999 r. Nr 69, poz. 763 z późn. zm.) Każde zastosowanie wskazanego źródła w KSZD
opisane jest przywołaniem autora i źródła pochodzenia.
352
3.2.6. Przyjęci do i zwolnienia z pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym
Informacja o przyjęciach do pracy w przekroju zawodowo – kwalifikacyjnym jest
wynikową badania ankietowego, realizowanego w przedziałach półrocznych na próbie
celowo – kwotowej przedsiębiorstw, w zadanym obszarze badawczym (rynku pracy).
Struktura zawodowo-kwalifikacyjna przyjęć do pracy została oparta na Klasyfikacji zawodów
i specjalności (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, załącznik do rozporządzenie, Ministra
Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644): według układu
strukturalnego:
• 10 grup wielkich,
• 30 grup dużych (jako wewnętrzny podział grup wielkich),
• 116 grup średnich (jako wewnętrzny podział grup dużych)
• 392 grupy elementarne (jako wewnętrzny podział grup średnich),
• 1707 zawodów i specjalności.
3.2.7. Bezrobotni według rodzaju działalności| ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy
Jest to kluczowe źródło danych wtórnych opisujących wielowymiarowo zadany obszar
badawczy (rynek pracy) tożsame ze strukturą załącznika 2 do sprawozdania Ministerstwa
Pracy Polityki Społecznej - 01.
3.2.8. Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności
Jest to kluczowe źródło danych wtórnych opisujących wielowymiarowo zadany obszar
badawczy (rynek pracy) tożsame ze strukturą załącznika 3 do sprawozdania Ministerstwa
Pracy Polityki Społecznej - 01.
3.2.9. Szkolnictwo ponadgimnazjalne zawodowe według zawodów kształconych
Jest to kluczowe źródło danych wtórnych opisujących wielowymiarowo zadany obszar
badawczy (rynek pracy) tożsame z Klasyfikacją Zawodów Kształconych21 według
następującego układu:
21 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej I Sportu z dnia 8 maja 2004 r. W sprawie klasyfikacjizawodów szkolnictwa zawodowego (dz. U. Z dnia 19 maja 2004 r.).
353
• Symbol cyfrowy i nazwa grupy wielkiej
• Symbole cyfrowe i nazwy grup wyodrębnionych w ramach grupy wielkiej, w tym:
- grupy duże
- grupy średnie
� Liczba zawodów ujętych w grupie średniej.
3.2.10 Prasowe oferty pracy według zawodów i specjalności
Obszarem wspomagającym monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych
w oparciu o dane źródłowe pobierane do analizy przekroju zawodowo – kwalifikacyjnego
rynku pracy są prasowe oferty pracy. Zgodnie z innymi stosowanymi w monitoringu
zawodów deficytowych i nadwyżkowych danymi źródłowymi, klasyfikowane są za pomocą
kodów Klasyfikacji Zawodów i Specjalności. Dane gromadzone są i systematyzowane
według kryteriów poziomu wykształcenia i rynku pracy, na którym ukazuje się prasowa oferta
pracy. Struktura zawodowo-kwalifikacyjne prasowych ofert prac y została oparta na
Klasyfikacji zawodów i specjalności (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, załącznik do
rozporządzenie, Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz.
2644): według układu strukturalnego:
• 10 grup wielkich,
• 30 grup dużych (jako wewnętrzny podział grup wielkich),
• 116 grup średnich (jako wewnętrzny podział grup dużych)
• 392 grupy elementarne (jako wewnętrzny podział grup średnich),
• 1707 zawodów i specjalności.
3.3 Podstawowe cele
Zgodnie z zakresem podmiotowym i przedmiotowym przyjętym w Komputerowym
Systemu Zarządzania Danymi kluczowym celem poznawczym jest wielowymiarowa analiza
popytu na pracę i podaży pracy na powiatowym podregionalnym i wojewódzkim rynku pracy.
Natomiast celem aplikacyjnym jest opracowanie zestawu rozwiązań metodologicznych
i organizacyjnych umożliwiających badanie zmian w popycie na pracę i podaży pracy
w wymiarze wojewódzkiego, podregionalnego i powiatowego rynku pracy. Podstawowym
zadaniem badawczym podjętym w pracy jest umożliwienie Beneficjentom Ostatecznym
samodzielnego śledzenia zmian na rynku pracy i generowanie systematycznych raportów
354
w formie znakowej (cyfra, liczba, wartość względna, wartość bezwzględna) opisujących
rynek pracy w licznych przekrojach funkcjonalnych, które opisujemy poniżej.
3.3.1. Analiza wybranych cech rynku pracy – Bank Danych Regionalnych
Jest to kluczowe źródło danych wtórnych opisujących wielowymiarowo zadany obszar
badawczy (rynek pracy). Bank Danych Regionalnych jest dostępnym publicznie źródłem
danych udostępnianym przez Główny Urząd Statystyczny w Warszawie na stronie
internetowej www.stat.gov.pl. Każde zastosowanie wskazanego źródła w KSZD opisane jest
przywołaniem autora i źródła pochodzenia.
3.3.2. Skupiska przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy
Skupiska to główne z uwagi na liczebność, zadeklarowane przez pracodawców grupy
zawodowe i zawody i specjalności, w których wystąpią przyjęcia do pracy.
Przykład:
Ocena przewidywanych przez pracodawców przyjęć w I-szym półroczu 2006 roku
przebiegała następująco. Ogółem respondenci wskazali na 348 zawodów i specjalności,
w których wystąpiła liczba 11953 przewidywanych przyjęć. Po analizie za istotne dla
badanego zjawiska należy uznać 34 zawody i specjalności, w których respondenci wskazali
na 8318 przyjęć. Tym samy wskazane 34 zawody i specjalności skupiają 69,59%
przewidywanych przyjęć. Są to kluczowe dla analizowanego zjawiska zawody i specjalności.
W pozostałych 314 zawodach i specjalnościach poziom przewidywanych przyjęć
przypadających na jeden zawód i specjalność nie przekroczył 0,95%.
3.3.3. Skupiska ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy w przekroju ostatniego
miejsca pracy i zawodów i specjalności
Skupiska to główne, z uwagi na liczebność, zarejestrowane w powiatowych urzędach
pracy sekcje gospodarcze i grupy zawodowe i zawody i specjalności, w których wystąpił
oferty pracy.
355
Przykład:
Do analizy ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy, której celem było
wyodrębnienie kluczowych skupisk, według zawodów i specjalności w powiatowych,
podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego ogółem za II półrocze
2005 roku wprowadziliśmy 36901 zaobserwowanych rejestracji ofert. W przekroju zawodów
i specjalności analizą objęliśmy 916 zawodów i specjalności. W tym zbiorze za istotne
statystycznie dla analizowanego zjawiska należy uznać wyłączni 32 zawody i specjalności,
które w okresie obserwacji, na przeanalizowane ogółem 916, wygenerowały 56,30% ofert.
W pozostałych 884 zawodach i specjalnościach wygenerowane oferty pracy przypadające na
jeden zawód i specjalność zawarły się w przedziale od 0,01 do 0,55%. Są to zawody
i specjalności z uwagi na udziały i liczebności dla analizowanego zjawiska nieistotne.
3.3.4. Skupiska prasowych ofert pracy
Skupiska to główne, z uwagi na liczebność, grupy zawodowe i zawody i specjalności,
w których wystąpił prasowe oferty pracy.
Przykład:
W okresie I kwartału 2006 roku ogółem ze wskazanych publikatorów do analizy
pobraliśmy 1069 prasowych ofert pracy, w których zidentyfikowaliśmy 98 zawodów
i specjalności. W tym zbiorze po analizie za istotne dla zjawiska napływu prasowych ofert
pracy uznaliśmy 25 zawodów i specjalności, w których skupiło się 73,90% ofert.
W pozostałych 73 zawodach i specjalnościach liczba prasowych ofert pracy przypadająca na
jeden zawód i specjalność nie przekroczył 0,94%. Są to zawody i specjalności z uwagi na
udziały i liczebności dla analizowanego zjawiska nieistotne.
Generatory to główne, z uwagi na liczebność, zawody kształcone, w których wystąpili
uczniowie klas programowo najwyższych.
Przykład:
Rozkład zawodów kształconych w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym
w województwie dolnośląskim jednoznacznie wskazuje, że na 80 zawodów kształconych,
11 generowało w roku szkolnym 2005/2006 64,16% absolwentów. W pozostałych 67 udział
procentowy absolwentów nie zawarł się w przedziale od 0,01% do 2,24%. Są to zawody
kształcone z uwagi na udziały i liczebności dla analizowanego zjawiska nieistotne.
356
3.3.6. Generatory przewidywanych przez pracodawców zwolnień z pracy
Generatory to główne, z uwagi na liczebność, zadeklarowane przez pracodawców grupy
zawodowe i zawody i specjalności, w których wystąpią zwolnienia z pracy.
Przykład:
Ocena przewidywanych przez pracodawców zwolnień w I-szym półroczu 2006 roku
przebiegała następująco. Ogółem respondenci wskazali na 250 zawodów i specjalności,
w których wystąpiła liczba 4575 przewidywanych zwolnień. Po analizie za istotne dla
badanego zjawiska należy uznać 25 zawodów i specjalności, w których respondenci wskazali
na 2948 zwolnień. Tym samy wskazane 25 zawody i specjalności generują 64,44%
przewidywanych zwolnień. Są to kluczowe dla analizowanego zjawiska zawody
i specjalności, które prezentujemy w poniższej tabeli. W pozostałych 225 zawodach
i specjalnościach poziom przewidywanych zwolnień przypadający na jeden zawód
i specjalność nie przekroczył 1,00%.
3.3.7. Generatory bezrobotnych rejestrowanych w urzędach pracy w przekroju ostatniego
miejsca pracy i zawodów i specjalności
Generatory to główne, z uwagi na liczebność, zarejestrowane w powiatowych urzędach pracy
sekcje gospodarcze i grupy zawodowe i zawody i specjalności, w których wystąpili
bezrobotni.
Przykład:
Do analizy bezrobocia, której celem było wyodrębnienie kluczowych generatorów, według
grup zawodowych i zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach
i rynku pracy województwa dolnośląskiego ogółem za II półrocze 2005 roku wprowadziliśmy
181524 zaobserwowanych rejestracji bezrobotnych. W przekroju zawodów i specjalności
analizą objęliśmy 1380 zawodów i specjalności. W tym zbiorze za istotne statystycznie dla
analizowanego zjawiska należy uznać wyłączni 49 zawodów i specjalności, które w okresie
obserwacji, na przeanalizowane ogółem 1380, wygenerowały 60,67% bezrobocia.
W pozostałych 1331 zawodach i specjalnościach wygenerowane bezrobocie przypadające na
jeden zawód i specjalność zawarło się w przedziale od 0,01 do 0,43% bezrobocia. Są to
357
zawody i specjalności z uwagi na udziały i liczebności dla analizowanego zjawiska, co już
zostało podkreślone nieistotne.
3.3.8. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające strukturze
przewidywanych przez pracodawców przyjęć i zwolnień z pracy
Monitoring jest to proces systematycznego śledzenia (obserwowania) zjawisk
zachodzących na rynku pracy, formułowania ocen, wniosków i ostrzeżeń dla systemu
kształcenia zawodowego i szkolenia bezrobotnych. Monitoring nie odnosi się do oceny
ogólnej sytuacji na rynku (por. GUS – Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności BAEL),
ale do popytu i podaży na poszczególnych rynkach zawodowo-terytorialnych. Dla potrzeb
określenia poziomu i struktury kształcenia zawodowego i szkolenia bezrobotnych niezbędne
jest określenie, jakie zawody na lokalnym rynku pracy są aktualnie deficytowe, jakie
nadwyżkowe a jakie wykazują równowagę. Do zawodów deficytowych należy zaliczyć
wszystkie zawody, na które występuje wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób
poszukujących pracy. Zawody nadwyżkowe są to zawody, na które występuje mniejsze
zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy. Niezbędne jest także ustalenie
intensywności występowania deficytu lub niedoboru (Kabaj M, Monitoring Zawodów
Deficytowych i Nadwyżkowych (MZDiN) oraz Trójstronne Umowy Szkoleniowe (TUS),
Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa, czerwiec 1996). Wyznaczenie zawodów
deficytowych wg współczynnik szansy uzyskania zatrudnienia. Współczynnik szansy dla
zawodu z∈Z jest wyliczany jako stosunek zmiennych odpowiadających zapotrzebowaniu na
pracę do zmiennych odpowiadających oczekującym na pracę (pod warunkiem, że obie te
średnie są większe od zera). W tym przypadku głównym źródłem danych, na których
wykonuje się obliczenia są wyniki badania ankietowego wśród pracodawców. W obliczeniach
stosuje się Klasyfikację zawodów i specjalności (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności,
załącznik do rozporządzenie, Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr
265, poz. 2644).
3.3.8.1. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające bezrobociu
i ofertom pracy w przekroju zawodowo – kwalifikacyjnym
W tym przypadku głównym źródłem danych, na których wykonuje się obliczenia są dane
z załącznika 3 do sprawozdania Ministerstwa Pracy Polityki Społecznej - 01. W obliczeniach
358
stosuje się Klasyfikację zawodów i specjalności (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności,
załącznik do rozporządzenie, Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr
265, poz. 2644).
3.3.8.2. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające szkolnictwu
ponadgimnazjalnemu zawodowemu
W tym przypadku głównym źródłem danych, na których wykonuje się obliczenia są dane
pochodzące z organu prowadzącego w zadanym obszarze badawczym szkolnictwo
ponadgimnazjalne zawodowe.
3.3.8.3. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające prasowym
ofertom pracy
W tym przypadku głównym źródłem danych, na których wykonuje się obliczenia są
dane zgromadzone z zadanego źródła prasowego. W obliczeniach stosuje się Klasyfikację
zawodów i specjalności (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, załącznik do rozporządzenie,
Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644) :
3.3.8.4. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe ranking według Klasyfikacji
zawodów i specjalności
W tym przypadku źródłem danych, na których wykonuje się obliczenia są ogółem dane
zgromadzone w zadanym obszarze badawczym opisujące popyt na pracę i podaż pracy.
W obliczeniach stosuje się Klasyfikację zawodów i specjalności (Klasyfikacja Zawodów
i Specjalności, załącznik do rozporządzenie, Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia
2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644) : według układu strukturalnego:10 grup wielkich, 30 grup
dużych (jako wewnętrzny podział grup wielkich), 116 grup średnich (jako wewnętrzny
podział grup dużych), 392 grupy elementarne (jako wewnętrzny podział grup średnich), 1707
zawodów i specjalności.. Wyniki uzyskuje się w układzie współczynnika szansy zatrudnienia
malejąco.
3.3.8.5. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe ranking według Klasyfikacji
Zawodów Kształconych
359
W tym przypadku źródłem danych, na których wykonuje się obliczenia są ogółem dane
zgromadzone w zadanym obszarze badawczym opisujące popyt na pracę i podaż pracy.
W obliczeniach stosuje się W obliczeniach stosuje się Klasyfikacją Zawodów Kształconych
(Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej I Sportu z dnia 8 maja 2004 r. W sprawie
klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (dz. U. Z dnia 19 maja 2004 r.). według
następującego układu: symbol cyfrowy i nazwa grupy wielkiej, symbole cyfrowe i nazwy
grup wyodrębnionych w ramach grupy wielkiej, w tym: grupy duże, grupy średnie, liczba
zawodów ujętych w grupie średniej.
Zakończenie
Polecając stosowanie KSZD autor pragnie zaznaczyć, że jego zbudowanie, z uwagi na
czas oraz ogrom zawartych w nim materiałów źródłowych, nie mogłoby zostać zrealizowane
bez dwóch ważnych i znaczących czynników. Pierwszym jest bardzo profesjonalna
i partnerska współpraca z liderem projektu „Regionalne badanie rynku pracy” Dolnośląską
Agencją Rozwoju Regionalnego S.A. w Wałbrzychu. Drugim, z kolei jest ogromne
zaangażowanie zespołu Zakładu Badań Ekonomicznych i Społecznych Głównego Instytut
Górnictwa w Katowicach opracowującego Komputerowy System Zarządzania Danymi,
którego wdrożenia dowodzi, że przy jego umiejętnym zastosowaniu uzyskanie wiedzy
o rynku pracy i rządzących nim prawidłowościami w bardzo krótkim czasie jest możliwe.
360
361
KWESTIONARIUSZ ANKIETYRegionalne Badanie Rynku Pracy
WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE
Dzień dobry. Nazywam się ..........., jestem ankieterem niezależnej firmy badawczej Pentor ResearchInternational. Obecnie na zlecenie Dolnośląskiej Agencji Rozwoju Regionalnego przeprowadzamy badaniedotyczące rynku pracy w regionie województwa dolnośląskiego. Jednocześnie pragnę zapewnić Pana(ią), żewszystkie informacje, których Pan(i) dzisiaj nam udzieli, będą traktowane jako poufne i posłużą jedynie docelów statystycznych.
CZĘŚĆ A: SYTUACJA EKONOMICZNA FIRMY
1. Jak ocenia Pan/ Pani sytuację ekonomiczną firmy w I półroczu 2007 r.? ANKIETER: ODCZYTAĆ
1 bardzo dobrze 2 dobrze 3 źle
4 bardzo źle 9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
2. Jak ocenia Pan/Pani sytuację ekonomiczną firmy w I półroczu 2007 r. w porównaniu do sytuacji w I półroczu 2006 r.? ANKIETER: ODCZYTAĆ
1 wyraźne polepszenie 2 polepszenie 3 bez zmian
4 pogorszenie 5 wyraźne pogorszenie 9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
3. W jakim stopniu w I półroczu 2007 r. jest wykorzystany w Pana/ Pani firmie potencjałprodukcyjny/usługowy, czyli ile realizuje się w Pana/Pani firmie zamówień w stosunku do możliwości,jakie ma firma przy obecnym zatrudnieniu i zasobach materialnych? (ANKIETER: ODCZYTAĆ)
5. Czy w I półroczu 2007 r. w porównaniu do I półrocza 20056r. przychód netto ze sprzedaży w Pana/ Panifirmie: ANKIETER: ODCZYTAĆ
5 zdecydowanie wzrośnie 4 wzrośnie 3 bez zmian
2 spadnie 1 zdecydowanie spadnie 9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
Europejski Fundusz Społeczny
Projekt współfi nansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz ze środków budżetu Państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
Projekt współfi nansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz ze środków budżetu Państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego
Badanie realizowane na podstawie umowy 72/RBRP-ZP/CPS/1/2006
362
6. Czy w I półroczu 2007 r. realizują się w Pana/ Pani firmie inwestycje? ANKIETER: Jeśli respondent ma trudności z definicją inwestycji, przeczytać przykładowe rodzaje inwestycji z pytania 7.
1 TAK
2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 10)
9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 10)
7. Jaki jest zakres realizowanych inwestycji:
1 Kluczowe inwestycje dotyczące zdolności produkcyjnych/ usługowych (np. zakup liniitechnologicznej, znacząca rozbudowa parku maszynowego)
2 Mniejsze inwestycje rozwojowe (uzupełniające) nie wpływające znacząco na zdolności produkcyjne/usługowe Państwa firmy (np. remont budynku, budowa magazynu)
3 Mniejsze inwestycje niezbędne do utrzymania działalności nie wypływające na zdolnościprodukcyjne/ usługowe Państwa firmy (np. zakup komputera do działu personalnego)
9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
8. Proszę podać przybliżoną wartość inwestycji realizowanych w I półroczu 2007 r. (PLN)
………….……….. PLN (99 – nie wiem/odmowa NIE CZYTAĆ)
9. Powiedział Pan/ Pani, że realizowane są w firmie inwestycje. Jak Pan/ Pani sądzi, czy w ich wynikuzatrudnienie w Państwa firmie w II półroczu 2007 r.?
5 zdecydowanie wzrośnie 4 wzrośnie 3 bez zmian
2 spadnie 1 zdecydowanie spadnie 9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
9a. A jak Pan/ Pani sądzi, czy w wyniku inwestycji w Pana/ Pani firmie zatrudnienie w 2008 r.?
5 zdecydowanie wzrośnie 4 wzrośnie 3 bez zmian
2 spadnie 1 zdecydowanie spadnie 9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
10. Czy w Pana/Pani firmie w II półroczu 2007 r. planowane są inwestycje zwiększające potencjał firmy?ANKIETER: POTENCJAŁ TO REALIZOWANE ZAMÓWIENIA W STOSUNKU DOMOŻLIWOŚCI JAKIE MA FIRMA PRZY OBECNYM ZATRUDNIENIU I ZASOBACHMATERIALNYCH
1 TAK
2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 13)
9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 13)
11. Proszę podać przybliżoną wartość wszystkich inwestycji planowanych w II półroczu 2007 r. (PLN)
…………………… PLN (99 – odmowa NIE CZYTAĆ)
12. Czy w wyniku planowanych w II półroczu 2007 r. inwestycji w Pana/Pani firmie zatrudnienie w I półroczu2007 r.?
5 zdecydowanie wzrośnie 4 wzrośnie 3 bez zmian
2 spadnie 1 zdecydowanie spadnie 9 NIE CZYTAĆ niewiem/odmowa
363
12a. A jak Pan/ Pani sądzi, czy w wyniku planowanej w I półroczu 2007 r. inwestycji w Pana/ Pani firmiezatrudnienie w II półroczu 2007 r.?
5 zdecydowanie wzrośnie 4 wzrośnie 3 bez zmian
2 spadnie 1 zdecydowanie spadnie 9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
13. Jak oceniacie Państwo w okresie I półrocza 2007 r. perspektywy rozwoju branży, w której działa Państwafirma? ANKIETER: ODCZYTAĆ
1 poprawa 2 stabilizacja 3 pogorszenie
9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa
CZĘŚĆ B: POLITYKA ZATRUDNIENIA W FIRMIE
Proszę o opisanie sytuacji zatrudnienia w Państwa firmie14. Proszę o podanie liczby zatrudnionych pracowników w Pana/ Pani firmie według wykształcenia z
uwzględnieniem kobietANKIETER: w przypadku firm, które na Dolnym Śląsku mają swoje filie lub oddziały, pytamy o łącznezatrudnienie w całym przedsiębiorstwie. Jeżeli część filii i oddziałów znajduje się poza województwem, todopytać o zatrudnienie tylko w jednostkach w regionie dolnośląskim.
Poziom wykształcenia
Zatrudnienie (w osobach) stan na 30.03.2007 r.
ogółem
w tym
kobiety
zatrudnieni na podstawie umowy o pracę,kontrakt lub samozatrudnienia (własna
działalność gosp.), z pominięciem umów o dzieło i zlecenia
Wyższe
Policealne
Średnie zawodowe
Średnie ogólnokształcące
Zasadnicze zawodowe
Gimnazjalne i niższe
Ogółem
15. Czy zatrudnienie w Państwa firmie w stosunku do aktualnych potrzeb jest? ANKIETER: ODCZYTAĆ
1 nadmierne 2 odpowiednie 3 niedostateczne
16. Proszę o podanie, które stanowiska pracy/ zawody są dla Państwa firmy strategiczne, tzn. mają największeznaczenie z punktu widzenia funkcjonowania i rozwoju firmy?
Nazwa stanowiska/ zawodu strategicznego Kod zawodu
1.
2.
3.
4.
364
17. Czy w II półroczu 2006 r. miały miejsce w Pana/ Pani firmie zwolnienia pracowników z inicjatywypracowników, jak i pracodawcy? ANKIETER: PYTAĆ RESPONDENTA RÓWNIEŻ O ROZWIĄZANIAUMÓW ZA POROZUMIENIEM STRON, ODEJŚCIA NA RENTĘ LUB EMERYTURĘ.
1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 22)
18. Ilu osób dotyczyły zwolnienia?
Liczba osóbOgółemW tym kobietyW tym etatów
19. Jakiego typu to były zwolnienia? ANKIETER: DOPYTAĆ O LICZBĘ OSÓB, MOŻNA ODCZYTAĆODPOWIEDZI.
Sposób rozwiązania umowy Liczba osób1 zwolnienia zainicjowane przez pracodawcę2 zwolnienia zainicjowane przez pracownika3 ustanie stosunku pracy - umowy na czas określony 4 odejścia na emeryturę, świadczenia przedemerytalne5 rozwiązanie umowy za porozumieniem stron6 zgon pracownika7 inne
20. Proszę wskazać max. 4 zawody/ stanowiska pracy, których dotyczyły zwolnienia pracowników w II półroczu 2006 r., których liczba zwolnień pracowników była największa: ANKIETER: WPISAĆLICZBĘ OSÓB W KAŻDEJ Z RUBRYK.
Stanowisko pracy/ zawódkod zawodu
Liczba osób ogółem w tym kobiety
1.
2.
3.
4.
21. Jakie czynniki wpłynęły na zwolnienia pracowników w II półroczu 2006 roku? (ANKIETER: NIEUWZGLĘDNIAMY SAMODZIELNYCH ODEJŚĆ/ ZWOLNIEŃ PRACOWNIKÓW, ODEJŚĆ NAEMERYTURĘ. JEŻELI ZAISTNIEJE POTRZEBA ODCZYTAĆ, MOŻLIWYCH JEST WIĘCEJNIŻ JEDNA ODPOWIEDŹ)
1 Uregulowania prawne (prawo pracy, prawo gospodarcze)
2 System podatkowy
3 Koszty pracy (koszty siły roboczej)
4 Nieodpowiednie kwalifikacje zawodowe pracowników
5 Czynniki dyscyplinarne
6 Zmniejszenie wielkości zamówienia na produkt/usługę na skutek zmiany sytuacji ekonomicznej w kraju
7 Zmniejszenie wielkości zamówienia na produkt/usługę na skutek konkurencji innych przedsiębiorstw
8 Sezonowość prac
9 Zmiany technologiczne
10 Likwidacja stanowiska pracy
11 Inne
365
22. Czy w I półroczu 2007 r. miały miejsce lub planowane są zwolnienia pracowników z inicjatywypracowników lub pracodawców? ANKIETER: PYTAĆ RESPONDENTA RÓWNIEŻ OROZWIĄZANIA UMÓW ZA POROZUMIENIEM STRON, ODEJŚCIA NA RENTĘ LUBEMERYTURĘ
1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 26)
23. Ilu osób będą dotyczyły zwolnienia?
Liczba osóbOgółemW tym kobietyW tym etatów
24. Jakiego typu będą to zwolnienia? ANKIETER: DOPYTAĆ O LICZBĘ OSÓB, MOŻNA ODCZYTAĆODPOWIEDZI.
Przyczyna odejścia Liczba osób1 zwolnienia zainicjowane przez pracodawcę
2 zwolnienia zainicjowane przez pracownika
3 ustanie stosunku pracy - umowy na czas określony
4 odejścia na emeryturę, świadczenia przedemerytalne
5 rozwiązanie umowy za porozumieniem stron
6 inne
25. Proszę wskazać max. 4 zawody/ stanowiska pracy, których dotyczyć będą zwolnienia, a których liczbapracowników zwolnionych będzie największa: ANKIETER: WPISAĆ LICZBĘ OSÓB W KAŻDEJ Z RUBRYK.
Stanowisko pracy/ zawódkod zawodu
Liczba osób ogółem w tym kobiety
1.
2.
3.
4.
26. Czy planuje się w Pana/ Pani firmie w II półroczu 2007 r/ w roku 2008. likwidację zawodu bądź kilkuzawodów wykonywanych, czyli likwidację wszystkich stanowisk pracy określonego typu, np: gdy nie sąjuż potrzebne w firmie, bo firma zrezygnowała z oferowania pewnego typu usług lub produktów (nie musito oznaczać zwolnienia pracowników, ale ich przekwalifikowanie lub przeniesienie na inne stanowiskapracy)?
II półroczu 2007 r 1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 28)
w roku 2008 1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 28)
366
27. Proszę wymienić jedną główną przyczynę tej likwidacji w stosunku do dwóch stanowisk pracy/ zawodów:
Stanowisko pracy/zawód kod zawodu
Przyczyna likwidacji stanowiska pracy/zawodu:(ANKIETER: ODNOŚNIE KAŻDEGO ZAWODU ZAZNACZYĆ TYLKO
1 ODPOWIEDŹ)1. 1) zmiany organizacyjne - przejęcie obowiązków przez osoby pracujące na innych
stanowiskach, 2) brak zapotrzebowania na pracę w tym zawodzie ze względu na zaniechanie
produkcji lub świadczonych usług,3) brak zapotrzebowania na pracę w tym zawodzie ze względu na zmianę profilu
produkcji lub świadczonych usług4) zmiany technologiczne (zastąpienie pracy ludzkiej pracą maszyny),5) zbyt wysokie koszty
2. 1) zmiany organizacyjne - przejęcie obowiązków przez osoby pracujące na innychstanowiskach,
2) brak zapotrzebowania na pracę w tym zawodzie ze względu na zaniechanieprodukcji lub świadczonych usług,
3) brak zapotrzebowania na pracę w tym zawodzie ze względu na zmianę profiluprodukcji lub świadczonych usług
4) zmiany technologiczne (zastąpienie pracy ludzkiej pracą maszyny),5) zbyt wysokie koszty
28. Czy w II półroczu 2006 r. miały miejsce przyjęcia pracowników:
1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 31)
29. Ilu osób dotyczyły przyjęcia?
Liczba osóbOgółemW tym kobietyW tym etatów
30. Proszę wymienić max. 4 zawody/ stanowiska pracy, których dotyczyły powyższe przyjęcia, a w którychliczba pracowników przyjętych była największa: ANKIETER: WPISAĆ LICZBĘ OSÓB W KAŻDEJZ RUBRYK.
Stanowisko pracy/ zawódkod zawodu
Liczba osób
ogółem w tym kobiety1.
2.
3.
4.
31. Czy w II półroczu 2006 r. w Państwa firmie zatrudniono absolwentów (tzn. osoby podejmujące pierwsząpracę, od razu po ukończeniu szkoły)?
1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 34)
32. Ilu absolwentów dotyczyły przyjęcia?
Liczba osóbOgółem
W tym kobietyW tym etatów
367
33. Proszę wymienić max. 4 zawody/ stanowiska pracy, których dotyczyły przyjęcia absolwentów, a którychliczba przyjętych absolwentów była największa: ANKIETER: WPISAĆ LICZBĘ OSÓB W KAŻDEJ Z RUBRYK.
Stanowisko pracy/ zawódkod zawodu
Liczba osób
ogółem w tym kobiety1.
2.
3.
4.
34. Czy w II półroczu 2006 r. roku miały miejsca lub planuje Pan/ Pani przyjęcia pracowników?:
1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 37)
35. Ilu osób będą dotyczyły te przyjęcia?
Liczba osóbOgółemW tym kobietyW tym etatów
36. Proszę wymienić max. 4 zawody/ stanowiska pracy, których będą dotyczyły powyższe przyjęcia, a wktórych liczba pracowników będzie największa: ANKIETER: WPISAĆ LICZBĘ OSÓB W KAŻDEJ Z RUBRYK.
Stanowisko pracy/ zawódkod zawodu
Liczba osób
ogółem w tym kobiety1.
2.
3.
4.
368
37.B
iorą
c po
d uw
agę p
rzyjęci
a pr
acow
nikó
w p
roszę w
skaz
ać k
ompe
tenc
je, k
tóry
ch będz
ieci
e Pa
ńst
wo
ocze
kiw
ać o
d ka
ndyd
atów
ora
z pr
oszę
okr
eślić
poz
iom
ich
niez
będn
ości
: AN
KIE
TE
R:
PO
PR
OSIĆ
RE
SPO
ND
EN
TA
O W
SKA
ZA
NIE
MA
KSY
MA
LN
IE 4
GŁ
ÓW
NY
CH
ZA
WO
DÓ
W
Zaw
ód/n
azw
a1.
2.3.
4.
Kod
zaw
odu
Cec
hyW
ymag
ania
niezbędny
pożądany
istotny
nieistotny
niezbędny
pożądany
istotny
nieistotny
niezbędny
pożądany
istotny
nieistotny
niezbędny
pożądany
istotny
nieistotny
Doś
wia
dcze
nie
zaw
odow
edo
św
iadc
zeni
e w
zaw
odzi
e1
23
41
23
41
23
41
23
4
Wyk
szta
łcen
ieki
erun
kow
e dl
a za
wod
u1
23
41
23
41
23
41
23
4
Um
ieję
tnoś
ci
prak
tycz
ne, n
iezb
ędn
e do
pra
cy
na k
onkr
etny
m s
tano
wis
ku1
23
41
23
41
23
41
23
4
obsł
uga
kom
pute
ra1
23
41
23
41
23
41
23
4pr
akty
czna
zna
jom
ość p
rogr
amów
kom
pute
row
ych
12
34
12
34
12
34
12
34
znaj
omość ję
zykó
w o
bcyc
h1
23
41
23
41
23
41
23
4pr
awo
jazd
y1
23
41
23
41
23
41
23
4
umie
jętn
ości
inte
rper
sona
lne
12
34
12
34
12
34
12
34
Upr
awni
enia
for
mal
ne
spec
jalis
tycz
ne u
praw
nien
ia z
awod
owe
12
34
12
34
12
34
12
34
Cec
hy o
sobo
woś
ciow
e
dysp
ozyc
yjno
ść
12
34
12
34
12
34
12
34
sam
odzi
elno
ść
12
34
12
34
12
34
12
34
kom
unik
atyw
ność
12
34
12
34
12
34
12
34
odpo
wie
dzia
lnoś
ć1
23
41
23
41
23
41
23
4
zaan
gażow
anie
w p
racę
12
34
12
34
12
34
12
34
umie
jętn
ość p
racy
w z
espo
le1
23
41
23
41
23
41
23
4
mob
ilność
12
34
12
34
12
34
12
34
krea
tyw
ność
12
34
12
34
12
34
12
34
odpo
rność n
a st
res
12
34
12
34
12
34
12
34
369
38. Czy w II półroczu 2007 /w roku 2008 r. planują Państwo odtworzenie miejsc pracy, tzn. miejsc, którezlikwidowano w firmie wcześniej? (ANKIETER: PYTANIE DOTYCZY ZAWODU, KTÓRY ZOSTAŁW FIRMIE CAŁKOWICIE ZLIKWIDOWANY, ALE OBECNIE ISTNIEJE POTRZEBAPRZYWRÓCENIA GO W STRUKTURZE ORGANIZACYJNEJ)
II półroczu 2007 1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 40)
w roku 2008 r 1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 40)
39. Proszę wymienić jakich zawodów/ stanowisk pracy będzie dotyczyło odtworzenie i jakie przyczynyspowodowały konieczność przywrócenia danego stanowiska – proszę wymienić tylko jedną przyczynę.
Stanowiskopracy/zawód kod
zawodu
Przyczyna odtworzenia zawoduANKIETER: ZAZNACZYĆ TYLKO JEDNĄ ODPOWIEDŹ
1. 1) zmiany organizacyjne, 2) wzrost zapotrzebowania na pracę ze względu na przywrócenie produkcji
lub świadczonych usług,3) wzrost zapotrzebowania na pracę ze względu na zmianę profilu produkcji
lub świadczonych usług,4) inne
2. 1) zmiany organizacyjne, 2) wzrost zapotrzebowania na pracę ze względu na przywrócenie produkcji
lub świadczonych usług,3) wzrost zapotrzebowania na pracę ze względu na zmianę profilu produkcji
lub świadczonych usług,4) inne
40. Czy w I półroczu 2007 r. napotkał Pan/ Pani trudności ze znalezieniem odpowiednich pracowników naniektóre stanowiska pracy?
1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO METRYCZKI)
41. Jeżeli mieli Państwo trudności z naborem odpowiednich pracowników, to proszę określić na jakie trudnościPaństwo napotykali? ANKIETER: PYTAĆ O WSZYSTKIE PROBLEMY, KTÓRE SIĘ POJAWIŁY,NIEZALEŻNIE OD STANOWISKA PRACY/ ZAWODU.
Kategorie Bariery i trudności w naborze pracownikówDoświadczeniezawodowe
brak doświadczenia w zawodzie
Wykształcenie brak wykształcenia kierunkowego
Umiejętności brak praktycznych umiejętności niezbędnych do pracy na konkretnym stanowisku
brak umiejętności obsługi komputera
brak praktycznej znajomości programów komputerowych
brak znajomość języków obcych
brak prawa jazdy
brak umiejętności interpersonalnych
Uprawnieniaformalne
brak specjalistycznych uprawnień zawodowych
Cechy osobowościowekandydata
niedyspozycyjność
konieczność nadzorowania, niesamodzielność
brak umiejętności pracy w zespole
Oczekiwaniafinansowe
zbyt wysokie oczekiwania płacowe
Zainteresowanieofertą pracy
brak zgłoszeń
370
METRYCZKA
1. Liczba zatrudnionych pracowników w firmie (stan na 30.03.2007 roku). ANKIETER: PYTAĆ OPRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH NA PODSTAWIE UMOWY O PRACĘ, NA KONTRAKTLUB SAMOZATRUDNIENIE (WŁASNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA), A TAKŻE UMÓWO DZIEŁO I ZLECENIA.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ osób
2. Firma działa na rynku od _ _ _ _ r.
3. Forma prawna: (ANKIETER: TYLKO 1 ODPOWIEDŹ)1) osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą (także wspólnik spółki cywilnej)2) spółka jawna3) spółdzielnia4) przedsiębiorstwo państwowe5) jednoosobowa spółka z o.o. Skarbu Państwa6) spółka z o.o., w której jednostka samorządu terytorialnego posiada 100% udziałów7) spółka z o.o., w stosunku do której Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego, państwowa
lub komunalna8) jednostka organizacyjna są podmiotami dominującymi9) inna spółka z o.o.10) jednoosobowa spółka akcyjna Skarbu Państwa11) spółka akcyjna, w której jednostka samorządu terytorialnego posiada 100% akcji12) spółka akcyjna, w stosunku do której Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego, państwowa
lub komunalna13) jednostka organizacyjna są podmiotami dominującymi14) inna spółka akcyjna15) inna forma prawna (jaka?)………………………………………………………………16) spółka cywilna
4. Proszę podać główną działalność według Polskiej Klasyfikacji Działalności, kod PKD, wedługdokumentów rejestracyjnych firmy:
Kod PKD
Sekcja działalnościANKIETER: GDY DZIAŁALNOŚĆ FIRMY OBEJMUJE
WIĘCEJ NIŻ JEDNĄ SEKCJĘ, ZAZNACZYĆ TYLKO GŁÓWNĄ
1. rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 2. rybactwo 3. górnictwo 4. przetwórstwo przemysłowe 5. wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę6. budownictwoDZIAŁALNOŚĆ
7. handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytkuosobistego i domowego
8. hotele i restauracje9. transport, gospodarka magazynowa i łączność10. pośrednictwo finansowe11. obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalność gospodarczej12. administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne
ubezpieczenie zdrowotne13. edukacja14. ochrona zdrowia i pomoc społeczna15. działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała
371
ANKIETER: ODCZYTAĆ. Regionalne badanie rynku pracy woj. dolnośląskiego jest projektemrealizowanym w kilku etapach. Ankieterzy co pół roku trzykrotnie odwiedzą każde przedsiębiorstwo,aby zebrać informacje dotyczące zmian w sytuacji ekonomicznej firmy oraz polityce zatrudnienia.Czy akceptuje Pan(i) taką formę udziału w badaniu?
1. TAK 2. NIE
Data wywiadu_______________________ Imię i nazwisko respondenta ________________________________
Numer telefonu respondenta ___________________Adres firmy ______________________________________
Nazwisko ankietera __________________________________ Numer identyfikacyjny _____________________
NAZWA POWIATU________________________ NAZWA GMINY ______________________________