Referat peritonitis tuberculosis.doc

8/13/2019 Referat peritonitis tuberculosis.doc

1/19

DAFTAR ISI

KATA PENGANTAR i

DAFTAR ISI...ii

BAB I

Pendahuluan1

BAB II

Definisi.. 2

Insiden.. 2

Anatomi

Etolo!i... "

Pato!enese.. "

Klasifi#asi. $

Ge%ala #linis.. &

Gam'a(an #linis..1)

Peme(i#saan *enun%an!11

Dia!nosis.1+

Pen!o'atan.1+

P(o!nosis.1"

BAB III

Kesim*ulan..1$

DAFTAR P,STAKA...1&

1


2/19


3/19

BAB II

DEFINISI

Tu'e(#ulosis *e(itoneal me(u*a#an suatu *e(adan!an *e(itoneum *a(ietal atau

7is-e(al an! dise'a'#an oleh #uman m-o'a-te(ium tu'e(-ulosis3 dan te(lihat *ena#it

ini men!enai selu(uh *e(itoneum3 alat6alat sstem !ast(ointestinal3 mesente(ium dan

o(!an !enitalia inte(na.

Pena#it ini %a(an! 'e(di(i sendi(i dan 'iasana me(u*a#an #elan%utan da(i

*(oses tu'e(#ulosa di tem*at lain te(utama da(i tu'e(-ulosis *a(u3 namun se(in!

ditemu#an #eti#a dida!nosa 'ah:a *(oses tu'e(#ulosa *a(u sudah tida# ada la!i. 4al

ini 'ias te(%adi #a(ena *(oses tu'e(#ulosa di *a(u un!#in sudah sem'uh te(le'ih dahulu

sedan!#an *ene'a(an masih 'e(lan!sun! di tem*at lain.

INSIDEN

Tu'e(-olusis *e(itoneal le'ih se(in! di%um*ai *ada :anita di 'andin! *(ia dena!n

*e('andina!n 13+ ; 1 dan le'ih se(in! *ada de-ade dan


4/19

ANATOMI

Dindin! *e(ut men!andun! st(u#tu( mus#ulo6a*oneu(osis an! #om*le#s.

Di'a!ian 'ela#an! st(u#tu( ini mele#at *ada tulan! 'ela#an! se'elah atas *ada i!a3

dan di 'a!ian 'a:ah *ada tulan! *an!!ul. Dindin! *e(ut ini te(di(i da(i 'e('a!ai la*is3

aitu da(i lua( #e dalam3 la*is #ulit an! te(di(i da(i #uitis dan su' #utis3 lema# su' #utan

dan fa-ies su*e(fisial 0 fa-ies s#a(*a 3 #emudian #eti!a otot dindin! *e(ut m. obliquus

abdominis eksterna, m. obliquus abdominis internus dan m. transversum abdominis,

dan a#hi(na la*is *(e*e(itonium dan *e(itonium3 aitu fas-ia t(ans7e(salis3 lema#

*(e*e(itonial dan *e(itonium. >tot di 'a!ian de*an ten!ah te(di(i da(i se*asan! otot

(e#tus a'dominis den!an fas-iana an! di !a(is ten!ah di*isah#an oleh linea al'a.

4


5/19

Pe(itonium te('a!i men%adi 2 'a!ian aitu la*isan *a(ietal dan la*isan 7is-e(al.

8a*isan 7is-e(al men!elilin!i o(!an dalam aitu usus dan mesente(ium sedan!#an

la*isan *a(ietal di 'a!ian lua(na an! mela*isi dindin! a'domen dan 'e(hu'un!an

den!an fas-ia mus-ula(.

Ba!ian *a(ietal mem*unai 'ana# *e(sa(afan dan #eti#a te(i(itasi a#an

mene'a'#an (asa sa#it an! he'at an! te(lo#alisi( *ada a(ea te(tentu. Pe(itonium

*a(ietal di*e(sa(afi oleh se(a'ut te*i an! 'e(asal da(i T"681 0 sa(af somati- 3

sedan!a#an *e(itoneum 7is-e(al di *e(sa(afi oleh se(a'ut senso(is an! mene(ima

(an!san!an melalui sa(af sim*atis dan N. S*lan-hni-us T+68. Pe(itoneum *a(ietal

a#an menim'ul#an ne(i somati- #a(ena (an!asan!an *ada 'a!ian an! di *e(sa(afi

sa(af te*i3 misalna (e!an!an *ada *e(itoneum *a(ietal atau*un lu#a dindin! *e(ut.Ne(i di(asa#an se*(ti di tusu#6tusu#3 dan *asien da*at menun%u#an se-a(a te*at

leta#na dena!n %a(i. Ran!san!an an! menim'ul#an nme(i da*at 'e(u*a (a'aan3

te#anan3 (an!san! #imia:i atau*un *(oses (adan!. Pe(itoneum *a(ietal mem*unai

#om*onen somati- dan 7is-e(al dan memun!#in#an lo#alisasi (an!san!an an!

'e('ahaa den!an menim'ul#an defans mus-ula( dan ne(i le*as. Pe(itoneum 7is-e(al

di*e(sa(afi oleh sa(af otonom dan tida# *e#a te(hada* (a'aan atau *emoton!an3

hana 'e(es*on te(hada* t(a#si dan (e!an!an. 8o#asi ne(i an! tim'ul tida# %elas dan

diffuse. Pasien a#an menun%u#an lo#asi ne(i den!an *ola an! #hassesuai dena!n

*e(sa(afan em'(ional o(!an an! te(li'at. Salu(an an! 'e(asal da(i usus de*an

0 fo(e!ut aitu lam'un!3 duodenum3 sisitem he*ato'ilie( dan *an-(eas a#an

mene'a'#an ne(i ulu hatiatau e*i!ast(ium. Ba!ian salu(an -e(na an! 'e(asal da(i

usus ten!ah aitu usus halus dan usu 'esa( sam*ai *e(tena!ahan -olon t(an7e(sum

mena'a'#an ne(i di se#ita( um'ili-us. Ba!ian salu(an -e(na lainna aitu -olon

si!moid an! 'e(sal da(i usus 'ela#an! 0 hind!ut .

Pada tem*at6tem*at *e(itoneum 7is-e(ale dan mesente(ium do(sale mende#ati

*e(itoneum do(sale3 te(%adi *e(le#atan. Teta*i3 tida# semua tem*at te(%adi *e(le#atan.

A#i'at *e(le#atan ini3 ada 'a!ian6'a!ian usus an! tida# mem*unai alat6alat

*en!!antun! la!i3 dan se#a(an! te(leta# dise'elah do(sal *e(itonium sehin!!a dise'ut

(et(o*e(itoneal. Ba!ian6'a!ian an! masih mem*unai alat *en!!antun! te(leta# di

5


6/19

dalam (on!!a an! dindin!na di'entu# oleh *e(itoneum *a(ietale3 dise'ut te(leta#

int(a*e(itoneal. Ron!!a te(se'ut dise'ut -a7um *e(itonei.. den!an demi#ian;

? Duodenum te(leta# (et(o*e(itoneal@

? e%enum dan ileum te(leta# int(a*e(itoneal den!an alat *en!!antun! mesente(ium@

? olon as-endens dan -olon des-endens te(leta# (et(o*e(itoneal@

? olon t(ans7e(sum te(leta# int(a*e(itoneal dan mem*unai alat *en!!antun! dise'ut

meso-olon t(ans7e(sum@

? olon si!moideum te(leta# int(a*e(itoneal den!an alat *en!!atun! mesosi!moideum@

-e-um te(leta# int(a*e(itoneal@

? P(o-essus 7e(mifo(mis te(leta# int(a*e(itoneal den!an alat *en!!antun! mesente(ium.

Pada -olon des-endens te(da*at (e-essus *a(a-oli-i. Pada -olon si!moideum

te(da*at (e-essus inte(si!moideum di anta(a *e(itoneum *a(ietale dan

mesosi!moideum.St(atum -i(-ula(e -oli meli*at6li*at sehin!!a te(%adi *li-a semiluna(is.

Pe(itoneum an! menutu*i -olon meli*at6li*at #elua( diisi oleh lema# sehin!!a te(%adi

'an!unan an! dise'ut a**endi-es e*i*loi-ae.Data(an *e(itoneum an! dila*isis

mesotelium3 li-in dan 'e(tam'ah li-in #a(ena *e(itoneum men!eluia(#an sedi#it -ai(an.

Den!an demi#ian *e(itoneum da*at disama#an den!an st(atum sno7iale di

*e(sendian. Pe(itoneum an! li-in ini memudah#an *e(!e(a#an alat6alat int(a *e(itoneal

satu te(hada* an! lain. Kadan!6#adan! 3 *emuta(an 7ent(i-ulus dan %i(at usus

'e(lan!sun! #e a(ah an! lain. A#i'atna alat6alat an! seha(usna dise'elah #anan

te(leta# dise'elah #i(i atau se'ali#na. Keadaan demi#ian dise'ut situs in7e(sus.

6


7/19

ETIOLOGY

/-o'a-te(ia me(u*a#an famili /-o'a-te(ia-eae dan !olon!an

A-tnom-etales. /. Tu'e(-ulosis 'e('entu# 'atan!3 tida# 'e(s*o(a3 me(u*a#an 'a#te(i

ae(o'3 u#u(an )3+6 m. Be(sifat net(al dalam *e:a(naan G(am.

PATOGENESE

Pe(itoneum da*at di#enai oleh tu'e(-ulosis melalui 'e'e(a*a -a(a3 anta(a lain @

melalui *ene'a(an hemato!en da(i *a(u6*a(u3 melalui dindin! usus an! te(infe#si3

da(i #elen%a( limfe mesente(ium3 dan melalui tu'a falo*ii an! te(infe#si.

Pada #e'ana#an #asus tu'e(-ulosis *e(itoneal te(%adi 'u#an se'a!ai a#i'at

*ene'a(an *e(#ontinuatum ta*i se(in! #a(ena (ea#tifasi *(oses laten an! te%adi *ada

*e(itoneum an! di*e(oleh melalui *ene'a(an hemato!en *(oses *(ime( te(dahulu

0 infe#si laten do(mant infe-tion. Pena#it ini da*at men!alami su*(esi dan

7


8/19

menem'uh3 infe#si masih dalam fase laten dan da*at meneta* seumu( hidu* se(ta

mam*u 'e(#em'an! men%adi tu'e(-ulosa setia* saat %i#a mi#(oo(!anisme int(aseslule(

tadi 'e(muti*li#asi se-a(a -e*at.

KLASIKASI

Te(da*at 'entu# *e(itonitis tu'e(-ulosa3 aitu ;

1. Bentu# e#sudatif

Bentu# ini dise'ut se'a!ai 'entu# 'asah #a(ena %umlah asites an! 'ana#3

den!an !e%ala #has aitu *e(ut mem'esa( dan 'e(isi -ai(an 0asites. Pada 'entu# ini3

*e(len!#etan tida# 'ana# di%um*ai. Tu'e(#el se(in! di%um*ai #e-il6#e-il milie( an!

te(se'a( di *e(itoneum atau *ada o(!an6o(!an an! 'e(ada di (on!!a *e(itoneum.

Adana #on!esti *em'uluh da(ah. umlah e#sudat -u#u* 'ana# an! menutu*i

tu'e(#el *e(itoneum sehin!!a *e(ut men%adi te!an!. >mentum da*at te(#ena3 sehin!!a

te(a'a se*e(ti 'en%olan tumo(.

2. Bentu# adhesi7e

Dise'ut se'a!ai 'entu# #e(in! #a(ena te(%adi 'ana# *e(len!#etan dan -ai(antida# 'ana#. Pe(len!#etan dae(ah usus3 *e(itoneum se(in! mem'e(i#an !am'a(an

tumo(3 te(#adan! te(da*at fistel an! dise'a'#an oleh ne-(osis *e(len!#etan anta(

o(!an se#ita(. Bentu# ini se(in! mene'a'#an ileus o'st(u#si. Tu'e(#el6tu'e(#el

'iasana le'ih 'esa(.

8


9/19

. Bentu# -am*u(an

Bentu# ini dise'ut 'entu# #ista. Pem'en!#a#an #ista te(%adi #a(ena *(oses e#sudasi

'e(samaan den!an adhesi3 sehin!!a te('entu# #anton!6#anton! di a(eal *e(len!#etan

te(se'ut.

GEJALA KLINIS

Ge%ala #linis da*at di#etahui da(i anamnesa umumna 'e(7a(iasi #eluhan dan!e%ala tim'ul *e(lahan6lahan sam*ai 'e('ulan6'ulan3 sehin!!a *ende(ita tida#

menada(i #eadaan ini. 8ama #eluhan 'iasana 'e(#isa( 2 min!!u sam*ai den!an 2

tahun (ata6(ata 1" min!!u.Keluhan te(%adi se-a(a *e(lahan6lahan sam*ai 'e('ulan6

'ulan dise(tai ne(i *e(ut he'at an! 'e(sifat lo#al mau*un umum3 *em'en!#a#an

*e(ut3 disusul tida# nafsu ma#an3'e(at 'adan menu(un3 'atu# dan demam.Pada fase

an! le'ih lan%ut sa#it *e(ut le'ih te(asa dan tim'ul manifestasi se*e(ti su' o'st(u#si.

9


10/19

5a(iasi #eluhan *asien tu'e(#ulosa *e(itoneal menu(ut 'e'e(a*a *enulis adalah

se'a!ai 'e(i#ut;

Ta'el; Keluhan *asien tu'e(#ulosa *e(itoneal menu(ut 'e'e(a*a *enulis

Keluhan Sulaiman A

3 !a"ien

#

San$i%&i

'3( !a"ien

#

Man)ha* $%%

+(!a"ien

#

Sa%i, !e*u, +$ &2 +.9Pem-en.%a%an !e*u, +) 9" $.1Ba,u%


11/19

Ge/ala P*e"en,a"e

Pem-en.%a%an !e*u, $an n0e*i +1=A"i,e"


12/19

Anemia38eu#osistosis (in!an atau leu-o*enia3 t(om'ositosis3 !an!!uan faal hati3

dan se(in! di%um*ai la%u enda* da(ah 08ED an! menin!#at3 sedan!#an *ada test

tu'e(-ulin hasilna se(in! ne!ati7e.

Pada *eme(i#asaan -ai(an as-ites umumna mem*e(lihat#an eCudat den!an

*(otein !(dl %umlah sel diatas 1))6))) selml. Biasana 9)= limfosit 8D4

menin!#at. ai(an as-ites an! *u(ulen da*at ditemu#an 'e!itu %u!a -ai(an as-ites

an! 'e(-am*u( da(ah 0se(osan!uines. Peme(i#saan 'asil tahan asam dida*ati

hasilna += an! *ositif dan den!an #ultu( -ai(an ditemu#an 2)= hasil *ositif.

Pe('andin!an se(um as-ites al'umin 0SAAG *ada *e(itonitis tu'e(-ulosis 131 !(dl.

Pe('andin!an !lu#osa da(ah den!an -ai(an as-ites *ada *e(itonitis tu'e(-ulosis )39".

Gam'a(an ,SG;

Pada *emem(i#saan ult(asono!(afi da*at dilihat adana -ai(an dalam (on!!a

*e(itoneum an! 'e'as atau te(fi#sasi 0dalam 'entu# #anton!6#anton!. /enu(ut Rama

dan alte( B3 !am'a(an ,SG an! se(in! di%um*ai anta(a lain -ai(an an! 'e'as atau

te(lo#alisasi dalam (on!!a a'domen3 a'ses dalam (on!!a a'domen3 massa illeo-e-al3

dan *em'esa(an #elen%a( limfe (et(o*e(itoneal3 adana *ene'alan mesente(ium3

*e(len!#etan lumen usus dan *ene'alan omentum3 mun!#in 'isa dilihat dan ha(usdi*e(i#sa den!an se#sama.

T S-an ;

Peme(i#saan T S-an untu# *e(itoneal tu'e(-ulosis tida# ada ditemui suatu

!am'a(an an! #has3 namun se-a(a umum ditemui adana !am'a(an *e(itoneum an!

'e(*asi( dan untu# *em'u#tianna *e(lu di%um*ai 'e(samaan den!an adana !e%ala

#lini# da(i tu'e(-ulosis.

12


13/19

Peritonoskopi (Laparoskopi)

Peritonoskopi / laparoskopi merupakan cara yang relatif aman, mudah dan terbaik untuk

mendiagnosa tuberculosis peritoneal terutama bila ada cairan asites dan sangat berguna untuk mendapatdiagnosa pasien-pasien muda dengan symptom sakit perut yang tak jelas penyebabnya (27,2) dan cara

ini dapat mendiagnosa tuberculosis peritoneal !" sampai #!" dan dengan biopsy yang terarah dapat

dilakukukan pemeriksaan histology dan bisa menemukan adanya gambaran granuloma sebesar !"

hingga #$" dari seluruh kasus dan bila dilakukan kultur bisa ditemui %&' hampir 7!" asil histology

yang lebih penting lagi adalah bila didapat granuloma yang lebih spesifik yaitu jika didapati granuloma

dengan pengkejutan

13


14/19

*ambaran yang dapat dilihat pada tuberculosis peritoneal +

&uberkel kecil ataupun besar dengan ukuran yang berariasi yang dijumpai tersebar luas pada dinding

peritoneum dan usus dan dapat pula dijumpai permukaan hati atau alat lain tuberkel dapat bergabung dan

merupakan sebagai nodul

2 Perlengketan yang dapat berpariasi dari ahanya sederhana sampai hebat(luas) diantara alat-alat

didalam rongga peritoneum .ering keadaan ini merubah letak anatomi yang normal Permukaan hatidapat melengket pada dinding peritoneum dan sulit untuk dikenali Perlengketan diantara usus

mesenterium dan peritoneum dapat sangat ekstensif

Peritoneum sering mengalami perubahan dengan permukaan yang sangat kasar yang kadang-kadang

berubah gambarannya menyerupai nodul

0 1airan esites sering dujumpai berarna kuning jernih, kadang-kadang cairan tidak jernih lagi tetapi

menjadi keruh, cairan yang hemoragis juga dapat dijumpai

14


15/19

'danya jaringan perlengketan yang luas akan merupakan hambatan dan kesulitan dalam memasukkan

trokar dan lebih lanjut ruangan yang sempit di dalam rongga abdomen juga menyulitkan pemeriksaan dan

tidak jarang alat peritonoskopi terperangkap didalam suatu rongga yang penuh dengan

perlengketan,sehingga sulit untuk mengenal gambaran anatomi alat-alat yang normal dan dalam keadaan

demikian maka sebaiknya dilakukan laparotomi diagnostic

Laparatomi

3ahulu laparotomi eksplorasi merupakan tindakan diagnosa yang sering dilakukan, namun saat ini banyak

penulis menganggap pembedahan hanya dilakukan jika dengan cara yang lebih sederhana tidak

meberikan kepastian diagnosa atau jika dijumpai indikasi yang mendesak seperti obstruksi usus, perforasi,

adanya cairan asites yang bernanah

15


16/19

DIAGNOSIS

1uriga kemungkinan peritonitis tuberculosis pada setiap pasien yang mengalami penurunan berat

badan, demam dan nyeri abdomen yang samar Lebih curiga lagi bila terdapat massa atau cairan dalam

abdomen

%iasanya diagnosis ditegakkan berdasarkan gejala klinis 'kan tetapi, kadang-kadang keterangan

tambahan dapat diperoleh dari+

Laboratorium

2%iopsi kelenjar getah bening atau peritoneum pada saat pembedahan atau laparoskopi

%iakan bahan yang berasal dari aspirasi cairan dari rongga abdomen atau nanah

PENGOBATAN

Pada dasarnya pebngobatan sama dengan pengobatan tuberculosis paru, obat-obat seperti

streptomisin,45,6tambutol,ipamficin dan pira8inamid memberikan hasil yang baik Paduan obat yang

digunakan pada fase insentif biasanya ipamficin, 45 dan Pira8inamid berlangsung selama 2 bulan

sedangkan pada fase lanjutan selama 0bulan hanya diberikan ifampicin dan 45 saja

Gambar table panduan obat

2bulan 6bulan 9bulan 12bulan

INH 999999999999999999999999999999999999 --------------------------------------Riampi!in 999999999999999999999999999999999999 --------------------------------------Pira"inamid 99999999999999999Etambutol 99999999999999999Sterotomi#in 9999------predni#on 9999------

%eberapa penulis berpendapat baha kortikosteroid dengan dosis -2 mg/kg%%/ hari dibagi

dalam dosis selama 2 : 0 minggu dalam dosis penuh dilanjutkan taffering off dalam aktu yang sama

dapat mengurangi perlengketan peradangan dan mengurangi terjadinya asites 3an juga terbukti baha

kortikosteroid dapat mengurangi angka kesakitan dan kematian,namun pemberian kortikosteroid ini harus

dicegah pada daerah endemis dimana terjadi resistensi terhadap ;ikobakterium tuberculosis

16


17/19

Pada kasus-kasus yang dilakukan peritonoskopi sesudah pengobatan terlihat baha partikel menghilang

namun di beberapa tempat masih dilihat adanya perlengketan

Tabel do#i# obat anti tuber!ulo#i#

5ama obat 3osis harian

(mg/kg%%/hari)

3osis maksimal

(mg/hari)

6fek samping

4sonia8id () !-! $$ epatitis,neuritisperifer,hipersensitiitas

2 ipamficin( ) $-2$ totoksik, nefrotoksik

?bila 45 dikombinasikan dengan ipamfisin dosisnya tidak boleh melebihi $mg/kg%%/hari

Pro$no#i# %

Peritonitis tuberkulosa jika dapat segera ditegakkan dan mendapat pengobatan umumnya akan

menyembuh dengan pengobatan yang ade@uate

BAB III

&e#impulan

17


18/19

&uberkulosis peritoneal biasanya merupakan proses kelanjutan tuberkulosa ditempat lain

2 >leh karena itu gejala klinis yang berariasi dan timbulnya perlahan-lahan sering diagnosa terlambat

baru diketahui

3engan pemeriksaan diagnostik, laboratorium dan pemeriksaan penunjang lainnya dapat membantu

menegakkan diagnosa

0 3engan pemberian obat anti tuberkulosa yang adekuat biasanya pasien akan sembuh

BAB I'

DA(TAR P)STA&A

18


19/19

.chart8 .4, et al Principles of surgery. 7thed Aol 2 5e Bork, 5B + ;c*ra- ill C ### + !20

: !0

2 %aily D LoeEs, Short Practice of surgery 22nd6dition, ###, page 7

Referat peritonitis tuberculosis.doc

Documents