RAPORT Z BADANIA POTRZEB INNOWACYJYCH ...innowacje.dolnyslask.pl/zalaczniki/058_raportzbadania...W województwie dolnolskim działało na koniec 2001r. 284,9 tys. podmiotów gospodarczych

Edward Stawasz Paweł Głodek

RAPORT Z BADANIA POTRZEB INNOWACYJYCH PRZEDSI�BIORSTW

Z SEKTORA MSP W WOJEWÓDZTWIE DOLNO�L�SKIM

Spis tre�ci:

Wst�p...................................................................................................................... 2 1. Cel i zakres bada�............................................................................................... 4 2. Sytuacja sektora MSP w województwie dolno�l�skim......................................... 7 3. Opis badanych przedsi�biorstw..........................................................................10

3.1. Lokalizacja firm............................................................................................11 3.2. Wielko�� i wiek firm.....................................................................................11 3.3. Rodzaj działalno�ci firm...............................................................................13 3.4. Rynki zbytu i zaopatrzenia ..........................................................................13

4. Charakterystyka wprowadzanych zmian i metody ich wprowadzania ................16 4.1. Intensywno�� wdra�anych zmian oraz ich nowoczesno�� ..........................16 4.2. Metody i bariery wdra�ania zmian...............................................................22 4.3. Priorytety rozwojowe firm ............................................................................25

5. Potrzeby firm w zakresie szkole� .......................................................................27 6. Potrzeby firm w zakresie informacji ....................................................................34 7. Współpraca z otoczeniem ..................................................................................43

7.1. Współpraca pomi�dzy firmami ....................................................................43 7.2. Kontakty z jednostkami sfery nauki, bada� i rozwoju ..................................49 7.3. Współpraca z instytucjami wsparcia............................................................58

8. Ocena regionu dolno�l�skiego jako miejsca prowadzenia działalno�ci innowacyjnej ..............................................................................................................67 9. Wnioski z badania ankietowego .........................................................................73 10. Wnioski ze spotka� z przedsi�biorcami ..........................................................81

10.1. Szkolenia i informacje, doradztwo. ..........................................................81 10.2. Finansowanie...........................................................................................81 10.3. Współpraca w przemy�le.........................................................................82 10.4. Współpraca z uczelniami wy�szymi i jednostkami badawczo-rozwojowymi

.................................................................................................................82 10.5. Instytucje wsparcia ..................................................................................84 10.6. Region .....................................................................................................84

11. Analiza roli i potencjału firm kluczowych.........................................................86 ZAŁ�CZNIKI ………………………………………………………………………………..88

Wrocław, czerwiec 2004 r.

- 2 -

Wst�p

Procesy innowacyjne coraz rzadziej zamykaj� si� w ramach pojedynczej firmy, wymagaj� wspólnie działa� wewn�trznych i zewn�trznych. Firmy s� innowacyjne dzi�ki własnej zdolno�ci organizacyjnej, ale tak�e poprzez kontakty zewn�trzne ze swoimi dostawcami i partnerami w biznesie. W literaturze dotycz�cej regionalnych sieci, innowacje traktuje si� jako proces interaktywny. Komunikacja, współpraca i koordynacja mi�dzy poszczególnymi podmiotami w sieci jest niezb�dnym warunkiem tworzenia i dyfuzji nowych produktów i usług. Powstawanie sieci innowacyjnych wynika z faktu, �e dzisiaj innowacja nie jest prost� funkcj� zdolno�ci przedsi�biorcy i poszczególnej firmy czy instytutu badawczego ani nawet prostej współpracy mi�dzy nimi. �rodowisko i sie� jako cało�� uczestnicz� w tworzeniu nowych idei i projektów, wpływaj� na przyspieszenie dynamiki tworzenia i dyfuzji innowacji, zwłaszcza w działalno�ci firm realizuj�cych zaawansowane technologicznie procesy produkcyjne i przetwórcze. Firmy te poszukuj� blisko�ci centrów naukowych, parków przemysłowych lub technologicznych o wysokiej renomie, usług z zakresu finansów, marketingu, zarz�dzania, infrastruktury transportowej i komunikacyjnej, dost�pu do kapitału ryzyka, dost�pu do rynku pracy o wysokich kwalifikacjach, klimatu społecznego sprzyjaj�cemu innowacjom i przedsi�biorczo�ci itp. Sie� i �rodowisko s� tak�e korzystne dla przedsi�biorstw tradycyjnych, które musz� si� modernizowa� i restrukturyzowa�. Współczesne przedsi�biorstwo, a szczególnie innowacyjne, potrzebuje dla swojego rozwoju lokalnego otoczenia, które jest dzisiaj rozpatrywane nie tylko jako miejsce lokalizacji, lecz jako system składaj�cy si� z sieci przedsi�biorstw, zło�onych relacji mi�dzy nimi, rodzaju siły roboczej, infrastruktury i jako�ci �ycia. Istotn� rol� maj� tu do odegrania władze lokalne, instytucje publiczne i prywatne oraz du�e przedsi�biorstwa, lokalne systemy wspierania bada�, kształcenia, finansowania przedsi�wzi�� innowacyjnych.

Szczególne znaczenie posiada �rodowisko innowacyjne dla firm o małej skali działalno�ci. S� one zbyt małe, aby mie� wszystkie niezb�dne kompetencje i zasoby normalnie dost�pne w du�ych przedsi�biorstwach. Nie s� w stanie same przetworzy� swoich idei i pomysłów w konkretn� produkcj�, nie mog� stworzy� interdyscyplinarnej ekipy badawczej, s� zbyt małe, aby prowadzi� samodzielnie marketing czy zorganizowa� dystrybucj� swoich wyrobów, nie maj� dost�pu do „globalnych zasobów” wiedzy, finansów, dystrybucji. Aby przetrwa� musz� współpracowa� z innymi firmami i instytucjami. Współpraca za po�rednictwem sieci ułatwia przezwyci��enie tych ogranicze�, pomaga mniejszym firmom w anga�owaniu si� we wspólne rozwi�zywanie problemów. �rodowisko podmiotów sieci, istniej�ce jako struktura o wyranie okre�lonym zasi�gu lokalnym czy regionalnym, pełni tu rol� „inkubatora procesów innowacyjnych”.

Małe i �rednie przedsi�biorstwa (MSP) jako cało�� s� wa�nym aktorem w procesach innowacyjnych, ale role, które odgrywaj� poszczególne firmy s� bardzo zró�nicowane. Z punktu widzenia innowacyjno�ci jest to sektor bardzo heterogeniczny. Ka�da z firm (lub ich wyodr�bnionych grup) ma swoje własne specyficzne zachowania innowacyjne – od prostych imitacji do innowacji

- 3 -

radykalnych, od stosunkowo wyizolowanej działalno�ci innowacyjnej, do bardzo skomplikowanych powi�za� z innymi podmiotami. Rzutuje to na rol�, jak� odgrywaj� poszczególne firmy lub ich grupy w gospodarce i technice, na atrakcyjno�� małych i �rednich firm dla ich partnerów w procesie innowacyjnym, na ich ocen� znaczenia dla gospodarki dokonywan� przez polityk� gospodarcz� Zapotrzebowanie MSP na ró�nego rodzaju usługi zewn�trzne (techniczne, doradcze, finansowe itp.) i kontakty z otoczeniem (inne firmy, jednostki B+R, instytucje wsparcia) b�dzie si� znacz�co ró�ni� w zale�no�ci od technologii, które s� tworzone i eksploatowane, od sektora, w którym firma działa oraz ogólnej strategii firmy i zdolno�ci firm do korzystania z efektów zewn�trznych.

W niniejszym opracowaniu innowacje ujmuje si� jako pomy�ln� ekonomicznie eksploatacj� nowych pomysłów, których efektem s�: a) nowe lub udoskonalone produkty, b) nowe lub zmodernizowane metody wytwórcze, c) zmiany organizacyjne w produkcji. Realizacja innowacji anga�uje cały szereg czynno�ci naukowych, technologicznych, organizacyjnych, finansowych i handlowych. Innowacje s� traktowane jako kontinuum zmian, obejmuj�ce z jednej strony proste modyfikacje istniej�cych produktów, procesów i praktyk (które mog� by� nowe dla firmy ale niekoniecznie dla przemysłu) do fundamentalnie nowych produktów i procesów z drugiej (które s� nowe tak dla przemysłu, jak i dla firmy). Pozwala to na przyj�cie zało�enia, �e innowacyjno�� firm jest tak�e stopniowalna, w miejsce uproszczonego podziału na firmy innowacyjne i nieinnowacyjne, umo�liwiaj�c rozwa�anie jej stopnia lub nat��enia dla firm o ró�nej skali, rodzaju działalno�ci, lokalizacji itp. Innowacyjno�� firm okre�lana jest najogólniej jako zdolno�� i motywacja do poszukiwania i komercyjnego wykorzystywania jakichkolwiek wyników bada� naukowych, nowych koncepcji, pomysłów i wynalazków, prowadz�cych do wzrostu poziomu nowoczesno�ci i wzmocnienia pozycji konkurencyjnej firmy czy realizacji ambicji technicznych przedsi�biorcy. W tym kontek�cie innowacje -rozumiane jako proces uczenia si� zarówno ze ródeł wewn�trznych, jak i zewn�trznych- s� traktowane jako podstawowe ródło kumulowania (budowania) specyficznych, unikalnych i wyró�niaj�cych umiej�tno�ci firmy.

- 4 -

1. Cel i zakres bada�

Celem ogólnym bada� było rozszerzenie wiedzy o potrzebach innowacyjnych przedsi�biorstw, przede wszystkim małych i �rednich, w województwie dolno�l�skim słu��cych podniesieniu ich innowacyjno�ci i konkurencyjno�ci na rynku lokalnym, ogólnokrajowym i zagranicznym oraz sformułowanie rekomendacji dla Regionalnej Strategii Innowacji województwa dolno�l�skiego. Zadania badawcze realizowane w ramach projektu dotycz�: (i) zbadania potrzeb przedsi�biorstw w zakresie rozwoju zdolno�ci innowacyjnej (szkolenia, doradztwo, finansowanie, współpraca z innymi firmami, sfer� B+R, instytucjami wsparcia, urz�dami samorz�dowymi), (ii) oceny regionalnej oferty usług na rzecz innowacji z punktu widzenia małych i �rednich przedsi�biorstw funkcjonuj�cych w regionie dolno�l�skim, (iii) sformułowania rekomendacji dla Regionalnej Strategii Innowacji województwa dolno�l�skiego.

Badanie obj�ło podmioty gospodarcze spełniaj�ce nast�puj�ce warunki: (i) zatrudnienie nie przekraczaj�ce 249 osób, (ii) lokalizacja na terenie województwa dolno�l�skiego, (iii) niezale�ne, tzn. stanowi�ce samodzielny podmiot, nie za� cz�� wi�kszej organizacji i jednocze�nie, w co najmniej 50% nale��ce do krajowych osób (podmiotów) prywatnych, (iv) działaj�ce w dziedzinach okre�lanych jako działalno�� produkcyjna, usługi produkcyjne i technologiczne, budownictwo i transport (z bada� wył�czone zostaj� podmioty, zaliczane do sektorów “handel i naprawy” lub obsługa nieruchomo�ci), (v) zało�one przed dniem 31.12.02r.

Zakres przestrzenny bada� uwzgl�dnia cztery obszary:

(i) aglomeracj� wrocławska i główne miasta województwa – Legnica, Wałbrzych oraz Jelenia Góra,

(ii) wi�ksze o�rodki miejskie województwa dolno�l�skiego - miasta licz�ce od 20 do 90 tys. mieszka�ców,

(iii) mniejsze o�rodki miejskie województwa dolno�l�skiego miasta licz�ce poni�ej 20 tys. mieszka�ców,

(iv) obszary wiejskie.

Zakres podmiotowy bada� obejmuje sze�� dominuj�cych bran� województwa dolno�l�skiego. Bran�e te zostały wskazane w raporcie grupy roboczej WGR11:

• produkcja pojazdów mechanicznych, naczep i przyczep (dział PKD 34),

• produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków (PKD 33)

• produkcja wyrobów chemicznych (PKD 24)

• włókiennictwo (PKD 17),

• górnictwo i kopalnictwo (PKD 10, 13, 14)

• produkcja maszyn i urz�dze� (PKD 29).

Dodatkowo, wyró�niono:

1 A. Kosiór, M. Ciurla „Raport grupy roboczej WGR1”, maszynopis powielony, Wrocław, grudzie� 2003..

- 5 -

(i) "Firmy kluczowe" wa�ne dla gospodarki województwa (m.in. poprzez tworzenie sieci podwykonawstwa, prowadzenie bada� u�ytecznych dla regionu oraz finansowanie regionalnej sfery B+R, wzór do na�ladowania - know-how w dziedzinie organizacji i technologii)

W ramach badania przedsi�biorstw wykorzystane zostały nast�puj�ce narz�dzia badawcze:

(i) wywiad kwestionariuszowy

(ii) spotkania typu "breakfast meeting" - wywiad zogniskowany

(iii) wywiad ustrukturyzowany

(iv) materiały ogólnodost�pne i statystyczne

Badana próba przedsi�biorstw liczy 195 podmiotów. Dobór próby nast�pił w przypadku bada� metod� wywiadu kwestionariuszowego poprzez losowanie z bazy danych dostarczonej przez Wojewódzki Urz�d Statystyczny we Wrocławiu, w przypadku pozostałych bada� firmy zostały dobrane z rejestrów firm województwa dolno�l�skiego oraz - uzupełniaj�co z list firm ubiegaj�cych si� o miano lidera techniki województwa, listy "gazeli", firm współdziałaj�cych z samorz�dem gospodarczym oraz instytucjami sfery innowacji i przedsi�biorczo�ci (centra transferu technologii, inkubatory przedsi�biorczo�ci itp.).

ad. (i) W ramach bada� metod� wywiadu kwestionariuszowego zostało przeprowadzonych 105 wywiadów

ad. (ii) W ramach badania potrzeb innowacyjnych przedsi�biorstw z sektora MSP w woj. dolno�l�skim zorganizowano 7 subregionalnych spotka� – tzw. breakfast meetings obejmuj�cych ł�cznie około 90 wyselekcjonowanych firm. Pełni� one b�d� rol� uzupełniaj�c� do bada� ankietowych. Spotkania prowadzone przez moderatora dotyczyły problematyki prowadzenia działalno�ci innowacyjnej wybranych sektorów w kontek�cie regionu dolno�l�skiego i poszczególnych podregionów.

ad. (iii) W ramach bada� metod� wywiadu ustrukturyzowanego przeprowadzono 6 wywiadów z firmami kluczowymi województwa dolno�l�skiego. Zostały one dobrane na podstawie nast. kryteriów:

• potencjał ekonomiczny,

• aktywno�� innowacyjna,

• wykorzystanie wiedzy,

• stopie� do generowania wykształconej kadry pracowniczej,

• stopie� tworzenia powi�za� kooperacyjnych z małymi i �rednimi przedsi�biorstwami.

Dobór konkretnych przedsi�biorstw odbył si� na bazie wskaza� Komitetu Steruj�cego wyra�onych na spotkaniu w dniu 12 lutego 2004 r.

Zakres danych obejmował:

(i) Potrzeby w zakresie informacji

(ii) ródła innowacji i transfer technologii

(iii) Kwalifikacje, umiej�tno�ci, zarz�dzanie innowacjami,

- 6 -

(iv) Kooperacja i kontakty z innymi firmami,

(v) Kontakty ze sfer� nauki i techniki,

(vi) Kontakty ze sfer� przedsi�biorczo�ci i innowacji,

(vii) Potrzeby w zakresie doradztwa, transferu technologii

(viii) Wsparcie publiczne.

Zamieszczona w raporcie analiza została dokonana na podstawie danych zebranych i dostarczonych przez składaj�cy si� z przeszkolonych ankieterów i moderatorów Zespół Badawczy powołany przez Politechnik� Wrocławsk�. Dobór respondentów, jak i wywiady ankietowe przeprowadzone z wła�cicielami lub współwła�cicielami firm b�d ich głównymi mened�erami zostały dokonane przez Zespół Badawczy.

Podstaw� bada� ankietowych było narz�dzie badawcze - kwestionariusz badania (Badanie potrzeb innowacyjnych MSP w województwie dolno�l�skim), przygotowane przez Autorów opracowania. Wyniki zebrane w trakcie badania metod� wywiadu kwestionariuszowego zostały poddane obróbce przy wykorzystaniu oprogramowania do zaawansowanej analizy statystycznej.

- 7 -

2. Sytuacja sektora MSP w województwie dolno�l�skim

Województwo dolno�l�skie plasuje si� na jednym z czołowych miejsc w kraju pod wzgl�dem potencjału społeczno-gospodarczego, o czym �wiadcz� nast�puj�ce dane (rok 2002):

1. Druga pozycja pod wzgl�dem liczby podmiotów gospodarczych na 10 tys. mieszka�ców.

2. Czwarta pozycja w kraju pod wzgl�dem wielko�ci produktu krajowego brutto, a w przeliczeniu na 1 mieszka�ca wielko�� wy�sza od �redniej krajowej, równie� czwarta pozycja w kraju pod wzgl�dem wielko�ci produkcji sprzedanej.

3. Pi�ta pozycja w kraju pod wzgl�dem liczby ludno�ci, jak i g�sto�� zaludnienia; jest to silnie zurbanizowany obszar kraju - ludno�� miejska stanowi ok. 71,3% całkowitej liczby mieszka�ców woj., powy�ej �redniej krajowej

W strukturze sektorowej gospodarki przewa�aj� usługi. Cech� charakterystyczn� gospodarki województwa dolno�l�skiego jest koncentracja du�ego potencjału przemysłu wydobywczego i hutniczego. Istotn� cz�� produkcji (o udziale wy�szym od �redniej krajowej) stanowi� tak�e: produkcja maszyn i urz�dze�, artykułów spo�ywczych i napojów, metali, wytwarzanie i zaopatrywanie w energi� elektryczn�, gaz i wod� pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep, produkcja odzie�y i tkanin. W wielu działach przemysłu wyst�puj� wysokie udziały eksportu w produkcji sprzedanej. Nale�� do nich przede wszystkim: produkcja pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep, produkcja pozostałego sprz�tu transportowego, produkcja mebli, produkcja odzie�y, wyprawianie i barwienie skór futerkowych; produkcja maszyn i aparatury elektrycznego.

Województwo dolno�l�skie pod wzgl�dem konkurencyjno�ci i atrakcyjno�ci inwestowania zajmuje wysok� pozycj� w kraju. Nale�y do grupy trzech województw o najwy�szym udziale inwestycji ponoszonych przez firmy z udziałem kapitału zagranicznego.

Gospodarka województwa dolno�l�skiego znajduje si� w trakcie przyspieszonych przemian gospodarczych i procesów restrukturyzacji. Procesy te mog� wywiera� negatywne skutki dla sytuacji społecznej i gospodarczej województwa, w tym na wskaniki bezrobocia i sytuacj� socjaln� jego mieszka�ców. Restrukturyzacja gospodarki województwa dotyczy to przede wszystkim wi�kszych firm, ale mo�e mie� tak�e wpływ na sytuacj� firm mniejszych, jak i sfer� nauki i techniki.

W województwie dolno�l�skim działało na koniec 2001r. 284,9 tys. podmiotów gospodarczych (zarejestrowanych w systemie REGON), a firm aktywnych było 134,9 tys. z tego:

1. 130,4 tys. (96,6% ogółu firm) stanowiły mikrofirmy o zatrudnieniu do 9 osób;

2. 3,2 tys. (tj. 2,4% ogółu firm) stanowiły małe firmy o zatrudnieniu 10-49 osób;

3. 1,03 tys. (tj. 0,76% ogółu firm) stanowiły �rednie firmy o zatrudnieniu 50-249 osób);

4. 0,23 tys. (tj. 0,17% ogółu firm) stanowiły du�e firmy o zatrudnieniu powy�ej 250 osób.

- 8 -

Ł�cznie, sektor małych i �rednich przedsi�biorstw (w skrócie MSP) liczył 134,7 tys. podmiotów, co stanowi 99,7% ogółu aktywnych podmiotów gospodarczych województwa.

O wadze tego sektora w gospodarce województwa �wiadcz� nast�puj�ce dane:

• 68,8% udział w przychodach ze sprzeda�y województwa,

• 68,6% udział w ogólnym zatrudnieniu województwa,

• 40,5% udział w nakładach inwestycyjnych województwa,

• 29,8% udział w ogólnym eksporcie województwa,

• 50,9% udział w ogólnym imporcie województwa.

Struktura sektorowa MSP województwa dolno�l�skiego jest zbli�ona do struktury ogółu MSP w Polsce. Przewa�aj� handel i naprawy, a w dalszej kolejno�ci wyst�puj� nast�puj�ce sekcje: budownictwo, obsługa nieruchomo�ci i firm, działalno�� produkcyjna, transport, składowanie i ł�czno��.

Z diagnozy stanu sektora MSP województwa dolno�l�skiego wynika, i� jego potencjał ekonomiczny jest zbli�ony do ogółu sektora w skali kraju. Jest on jednak niewystarczaj�cy w stosunku do roli i zada�, jaki ten sektor ma do spełnienia w restrukturyzuj�cym si� regionie. Dotyczy to w szczególno�ci:

• niskiego udziału sektora MSP w wymianie mi�dzynarodowej (7% udział eksportu w krajowym eksporcie MSP) - ni�szy wskanik w porównaniu do udziału gospodarki województwa �redniej krajowej (10,3%), co osłabia pozycj� konkurencyjn� regionu;

• stosunkowo niskiego udziału sektora MSP w działalno�ci produkcyjnej;

• słabo�ci pozycji konkurencyjnej i ogólnego potencjału sektora MSP, co utrudnia wywi�zywanie si� tego sektora z oczekiwanej roli kreatora nowych miejsc pracy.

Innowacyjno�� firm z sektora MSP z województwa dolno�l�skiego kształtuje si� na poziomie powy�ej �redniej dla całego kraju. Wskanik liczby innowacyjnych MSP na 1000 firm w województwie wyniósł w 2001r. 6,2%, co uplasowało woj. na 4. miejscu w kraju. Firmy z sektora MSP z województwa dolno�l�skiego zaliczane s� jednak do grupy o najmniejszej nowych produktów lub technologii wprowadzonych przez jedn� firm�, przy równocze�nie wysokim udziale innowacji procesowych (ponad 55%) w ogólnej liczbie innowacji.

Województwo dolno�l�skie charakteryzuje si� w stosunku do pozostałych regionów kraju wysokim potencjałem sektora wysokich technologii - w 2000r. w województwie zlokalizowanych było ł�cznie 706 podmiotów (głównie MSP) zaliczaj�cych si� do sektora wysokich technologii, co stanowiło 10,5% ogółu przedsi�biorstw sektora w Polsce. Pod tym wzgl�dem województwo zajmuje wysok� 3. pozycj� po województwach mazowieckim oraz �l�skim. Udział Dolno�l�skiego w ogólnej liczbie podmiotów sektorów wysokich technologii jest najwy�szy w zakresie produkcji lamp elektronowych i innych elementów elektronicznych (13,6%), produkcji odbiorników telewizyjnych i radiowych, urz�dze� do rejestracji i odtwarzania dwi�ku i obrazu (13,7%), produkcji podstawowych substancji farmaceutycznych (9%) oraz komputerów i innych urz�dze� do przetwarzania informacji (8,9%). Rozmieszczenie przestrzenne podmiotów sektora wysokich technologii w województwie dolno�l�skim wykazuje znacz�ce zró�nicowanie. W układzie powiatów zauwa�alna jest dominacja dwóch o�rodków miejskich – Wrocławia oraz Legnicy, wokół których koncentruje si�

- 9 -

ponad 60% podmiotów sektora. Jednocze�nie nale�y podkre�li�, �e zlokalizowane s� liczne powiaty, dla których sektor wysokich technologii ma wył�cznie marginalne znaczenie.

Wykorzystanie potencjału innowacyjnego firm z sektora MSP mo�e mie� wa�ne znaczenie dla powodzenia procesów restrukturyzacji regionu oraz podniesienia jego pozycji konkurencyjnej.

- 10 -

3. Opis badanych przedsi�biorstw

(i) Zgodnie z przyj�t� w badaniach metodologi�, badane firmy działały w jednym z czterech subregionów woj. dolno�l�skiego. Przewa�aj� firmy z subregionu wrocławskiego (około 50% ogółu firm).

(ii) Badane firmy nale�� do sze�ciu działów PKD: produkcja pojazdów mechanicznych, naczep i przyczep (dział PKD 34), produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków (PKD 33), produkcja wyrobów chemicznych (PKD 24),: włókiennictwo (PKD 17), górnictwo i kopalnictwo (PKD 10, 13, 14) oraz produkcja maszyn i urz�dze� (PKD 29).

(iii) Badane firmy mo�na okre�li� jako przedsi�biorstwa dojrzałe, o wysokim �rednim zatrudnieniu, a wiec firmy stabilne i potencjalnie najbardziej innowacyjne w sektorze MSP. �rednia wieku firm wynosiła w 2004 roku nieco ponad 13 lat, za� mediana 9 lat. �rednia wielko�� zatrudnienia badanych firm wynosi 64.4 osoby, natomiast mierzona median� wynosi 36 osób.

(iv) Badane firmy w okresie 2002-2004 generowały miejsca pracy netto (�rednio o 6%). Przyrost miejsc pracy był uzyskany przez nieco ponad 37% ogółu firm. Prognozy dotycz�ce zmian zatrudnienia do ko�ca 2004 roku wskazuj� na silne tendencje wzrostowe. Prawie 46% badanych firm prognozuje w roku 2004 zwi�kszenie zatrudnienia, tyle samo jego stabilizacj� a jedynie niecałe 9% zmniejszenie zatrudnienia.

(v) Działalno�� rynkowa badanych firm zdecydowanie wykracza poza województwo dolno�l�skie. W strukturze przestrzennej rynków zbytu badanych przedsi�biorstw przewa�a rynek ogólnokrajowy (�rednio prawie 48% przychodów),a nast�pnie rynek dolno�l�ski (�rednio niecałe 31% przychodów). Ponad połowa firm działa na rynkach zagranicznych, a �redni udział eksportu w przychodach przedsi�biorstw przekracza 22% (głównie rynek pa�stw UE). Nieco wi�ksze znaczenie rynku regionalnego widoczne jest w odniesieniu do rynków zaopatrzenia.

(vi) Badana próba MSP z województwa dolno�l�skiego w zakresie podstawowych czynników charakteryzuj�cych ten sektor oddaje specyfik� regionu dolno�l�skiego. Pewna nadreprezentatywno�� ma miejsce w grupie firm �rednich oraz w mniejszym stopniu firm małych, co w konsekwencji mo�e zawy�a� �redni poziom innowacyjno�ci i nowoczesno�ci badanej próby firm, a tak�e rzutowa� pozytywnie na rozmiar i intensywno�� ich kontaktów z otoczeniem, zwłaszcza z sektorem B+R. Struktura badanej próby jednak�e umo�liwia prowadzenie analiz i wnioskowanie o potrzebach innowacyjnych MSP z województwa dolno�l�skiego tak w zakresie procesów zachodz�cych w poszczególnych kategoriach wielko�ci firm, lokalizacji i głównych sektorów działalno�ci, jak równie� stopnia aktywno�ci innowacyjnej firm.

Celem rozdziału jest ogólna charakterystyka przedsi�biorstw ankietowanych w 2004r. Charakterystyka ta dokonana została z punktu widzenia takich cech firm, jak: lokalizacja, rodzaj działalno�ci, wielko�� (według zatrudnienia), dynamika zatrudnienia, rynki zbytu.

- 11 -

3.1. Lokalizacja firm

W badanej próbie obejmuj�cej 105 firm przewa�aj� jednostki zlokalizowane w subregionie wrocławskim – 54,3% badanych firm (Rysunek 1). Jest to subregion dominuj�cy w województwie dolno�l�skim pod wzgl�dem ludno�ci jak równie� stopnia nasycenia placówkami B+R, uczelniami wy�szymi czy instytucjami wsparcia. Druga, co do wielko�ci jest grupa firm zlokalizowanych w subregionie wałbrzyskim 22,9% przedsi�biorstw. Z subregionu jeleniogórskiego pochodzi 15,2% firm a z subregionu legnickiego 7,6%.

Rysunek 1 : Lokalizacja firm badanych w roku 2004 - subregiony.

Subregion jeleniogórski;

15.2%

Subregion legnicki; 7.6%

Subregion wrocławski; 54.3%

Subregion wałbrzyski; 22.9%

Dane dla 105 firm

Prawie 1/3 badanych przedsi�biorstw (30,5%) posiada siedzib� w głównych miastach regionu dolno�l�skiego, czyli we Wrocławiu oraz Legnicy, Jeleniej Górze i Wałbrzychu (Rysunek 2). Nieco mniej licznie reprezentowane s� w�ród badanych przedsi�biorstw firmy zlokalizowane na obszarach wiejskich (27.6%) oraz miejscowo�ci licz�cych do 20 tys. mieszka�ców (26.7%). Najmniejsz� grup� stanowi� przedsi�biorstwa maj�ce siedziby w miastach licz�cych od 20 tys. do 90 tys. mieszka�ców (15,2%).

Rysunek 2 : Lokalizacja firm badanych w roku 2004 – wielko�� miejscowo�ci.

Główne miasta regionu 30.5%

Miejscowo�ci 20-90 tys. mieszk

15.2%

Miasta do 20 tys. mieszk. 26.7%

Obszar wiejski27.6%

Dane dla 105 firm

3.2. Wielko�� i wiek firm

W badanej próbie przewa�aj� firmy �rednie o liczbie pracowników od 50 do 250, które stanowi� 41,9% całej próbki (Rysunek 3). Firmy małe zatrudniaj�cych od 10 do 49 pracowników stanowi� 32,4% badanej próby. Firmy okre�lane jako mikro tj. zatrudniaj�ce 9 pracowników i mniej stanowi� nieco ponad jedn� czwart� badanej próby (25,7%). �rednia wielko�� przedsi�biorstw w badanej próbie 64.4 pracownika, mediana 36.

- 12 -

Rysunek 3 : Struktura badanej próby pod wzgl�dem wielko�ci przedsi�biorstw

50-249 pracowników

41,9%

10-49 pracowników

32,4%

0-9 pracowników25,7%

Dane dla 105 firm

Ł�czne zatrudnienie w badanych firmach wyniosło 6665 osób. �rednia warto�� zatrudnienia w badanych firmach wyniosła 64.4 osoby, przy medianie wynosz�cej 36 osób. Zdecydowanie najwi�kszy udział w zatrudnieniu ogółem maj� firmy o zatrudnieniu od 50 do 249 osób (ponad 85%). O wiele mniejszy udział maj� firmy od 10 do 49 osób (nieco ponad 13% cało�ci) przy bardzo niewielkim udział zatrudnienia w firmach mikro, wynosz�cym niecałe 2% cało�ci.

�rednio 16% pracowników zatrudnionych w badanych firmach posiadało wy�sze wykształcenie (mediana 8,7%). Jednocze�nie w jednej pi�tej wszystkich badanych firm nie pracowała �adna osoba z wykształceniem wy�szym. Zdecydowanie najwi�kszy odsetek tej kategorii zatrudnionych wykazuj� firmy zlokalizowane w głównych miastach regionu, gdzie wskanik ten wynosi �rednio 25,5%. Wraz ze spadkiem liczby ludno�ci spada odsetek pracowników posiadaj�cych wykształcenie wy�sze i tak w�ród firm zlokalizowanych w miastach licz�cych od 20 tys. do 90 tys. mieszka�ców wynosi 19,1%, w miastach do 20 tys. mieszka�ców wynosi 15,3% by dla firm mieszcz�cych si� na terenach wiejskich terenach wiejskich osi�gn�� jedynie 9,8%.

Tabela 1: Zmiany zatrudnienia w badanych firm w latach 2002-04 r.

Wyszczególnienie 2002/2004 �rednia % wzrostu zatrudnienia 6,0 Mediana zatrudnienia w % 0,0 Max % wzrost zatrudnienia 705 % firm wykazuj�cych wzrost zatr. 37,1 % firm wykazuj�cych stabilizacj� zatr. 30,5

% firm wykazuj�cych spadek zatr. 32,4 Dane dla 105 firm

W badanych przedsi�biorstwach w latach 2002-2004 zatrudnienie wzrosło �rednio o 6% (mediana zmian w zatrudnieniu wyniosła 0,0%) (Tabela 1). Udziały procentowe przedsi�biorstw wykazuj�cych wzrost zatrudnienia (nieco ponad 37%), jego spadek (nieco ponad 34%) lub stabilizacj� (ponad 30%) s� w badanej grupie zbli�one do siebie z jedynie niewielk� przewag� firm rosn�cych.

Przewidywania dotycz�ce dynamiki zatrudnienia w badanych przedsi�biorstwach wskazuj�, �e obserwowane dotychczas tendencje w znacznym stopniu ulegn� zmianie. Jedynie niecałe 9% firm prognozuje spadek zatrudnienia (Rysunek 4). Połowa pozostałych ponad 90% przedsi�biorstw prognozuje stabilizacj� zatrudnienia lub jego wzrost. Wydaje si�, �e powy�sze dane s� zbie�ne z przewidywaniami cz��ci o�rodków analiz ekonomicznych w Polsce prognozuj�cych w 2004 roku wzrost zatrudnienia w gospodarce.

- 13 -

Rysunek 4 : Prognozy przedsi�biorstw dotycz�ce dynamiki zatrudnienia w 2004 r.

Wzrost zatrudnienia

45.6%

Stabilizacja45.6%

Spadek zatrudnienia

8.7%

Dane dla 103 firm

�redni wiek badanych przedsi�biorstw wynosi nieco ponad 13 lat a mediana wieku 9 lat. Najstarsza z badanych firm zało�ona została w 1945 i obecnie ma 59 lat. Do bazy danych zaliczono równie� dwie firmy zało�one w roku 2003, które w chwili przeprowadzania badania działały na rynku dłu�ej ni� rok.

3.3. Rodzaj działalno�ci firm

Zgodnie z przyj�t� metodyk� badania grupa badanych przedsi�biorstw pochodzi z sze�ciu dominuj�cych bran� działalno�ci produkcyjnej województwa dolno�l�skiego (Tabela 2). Bran�e te zostały wskazane w raporcie grupy roboczej WGR1 przygotowanym przez A. Kosióra i M. Ciurl�. W badaniu uczestniczyły firmy z nast�puj�cych działów Polskiej Klasyfikacji Działalno�ci: produkcja pojazdów mechanicznych, naczep i przyczep (dział PKD 34), produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków (dział PKD 33), produkcja wyrobów chemicznych (dział PKD 24),: włókiennictwo (dział PKD 17), górnictwo i kopalnictwo (działy PKD 10, 13, 14) oraz produkcja maszyn i urz�dze� (dział PKD 29).

Tabela 2 : Rodzaje działalno�ci firm w układzie działów (PKD)

Przewa�aj�cy rodzaj

działalno�ci (dział PKD)

% firm

Chemia 24 21.0 Instrumenty medyczne, precyzyjne i optyczne 33 18.1

Pojazdy mechaniczne 34 18.1 Przemysł włókienniczy 17 14.3 Górnictwo i kopalnictwo 10, 13, 14 13.3 Produkcja maszyn i urz�dze� 29 13.3 Inne - 1.9

RAZEM 100.0

3.4. Rynki zbytu i zaopatrzenia

W strukturze przestrzennej rynków zbytu badanych firm (Rysunek 5) najcz��ciej wskazywany jest rynek ogólnokrajowy (ponad 80% firm), a nast�pnie regionalny (prawie 70% firm). Blisko�� granicy z Niemcami i jednocze�nie cał� Uni� Europejsk� (stan do maja 2004) oraz ogólna tendencja intensyfikowania wymiany zagranicznej nie pozostaje bez wpływu na intensywno�� wymiany zagranicznej - ponad połowa firm działa na rynkach zagranicznych (prawie 54% firm), przy czym znacznie wi�cej

- 14 -

z nich utrzymuje kontakty handlowe z przedsi�biorstwami z krajów Unii Europejskiej (42%) ni� z krajami spoza UE (28,8%). Udział eksportu w ogólnym wolumenie sprzeda�y badanych firm �rednio przekracza 22% i stanowi istotn� pozycje w przychodach przedsi�biorstw. �redni udział przychodów pochodz�cych z eksportu do krajów UE (�rednio 19%) jest prawie cztery razy wi�kszy od �redniego udziału wymiany handlowej z krajami spoza obszaru Unii (�rednio 5%).

Rysunek 5 : Struktura przestrzenna rynków zbytu

30.8%

46.8%

22.4%

18.6%

4.6%

69.60%

80.80%

53.80%

42.30%

28.80%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Rynek dolno�l�ski

Rynek ogólnokrajow y

Rynek zagraniczny – ogółem

Rynek zagraniczny – kraje UE

Rynek zagraniczny – pozostałe kraje

�redni udział obrotów % firm

Dane dla 104 firm

Dominuj�ce znaczenie dla badanych firm odgrywa jednak rynek ogólnopolski, który generuje �rednio blisko połow� ich obrotów (prawie 47%) podczas gdy drugi co do wagi �rednie obroty generowane przez rynek regionalny wynosz� niecałe 31%. Powy�sze dane wskazuj�, i� kontakty handlowe badanej próby firm nie maj� charakteru regionalnego. Działalno�� rynkowa firmy zdecydowanie wykracza poza województwo dolno�l�skie, mo�na, wi�c przypuszcza�, �e problemy i uwarunkowania działa� innowacyjnych nie zale�� wył�cznie od rozwi�za� lokalnych, lecz s� zwi�zane z systemem funkcjonowania całej gospodarki.

Rysunek 6 : Firmy dokonuj�ce zakupów na poszczególnych rynkach

41.0%

35.7%

23.0%

17.1%

6.4%

75.7%

79.6%

43.7%

20.6%

50.0%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Rynek dolno�l�ski

Rynek ogólnokrajow y

Rynek zagraniczny – ogółem

Rynek zagraniczny – kraje UE

Rynek zagraniczny – pozostałe kraje

�redni udział obrotów % firm

Dane dla 104 firm

W zakresie przestrzennej rynków zaopatrzenia badanych firm (Rysunek 6) podobny odsetek firm korzysta z rynku krajowego (ok. 80% firm) jak i z lokalnego (ok. 76% firm). Połowa firm zaopatruje si� na rynkach zagranicznych, podobnie jak w przypadku rynków zbytu �redni udział eksportu w ogólnym wolumenie zakupów przekracza jedn� pi�t� (23%). Dominuj�c� pozycj� w�ród zagranicznych rynków zaopatrzenia maj� rynki pa�stw Unii Europejskiej zapewniaj�ce �rednio 17% zaopatrzenia, a wi�c prawie trzykrotnie wi�cej ni� wynosi udział zakupów realizowanych na rynkach poza Uni� (6%). Główn� cz�� zaopatrzenia firm realizuj� na rynku krajowym, przy czym znaczenie rynku ogólnokrajowego i regionalnego jest

- 15 -

zbli�one do siebie, a realizowane jest na nich �rednio 41% oraz 36% ogólnych zakupów badanych firm.

- 16 -

4. Charakterystyka wprowadzanych zmian i metody ich wprowadzania

(i) Badane firmy wykazuj� wysok� aktywno�� we wdra�aniu nowych rozwi�za�.

Ponad trzy czwarte przedsi�biorstw wykazało wprowadzenie zmian w produktach/usługach lub technologiach/metodach produkcji. Nowo�ci wdra�ane w ostatnich trzech latach generuj� ponad ¼ przychodów i prognozowany jest stopniowy wzrost tego wskanika.

(ii) Nowo�ci w zakresie technologii/metod produkcji wdra�ane s� rzadziej od nowo�ci w zakresie produktów/usług, reprezentuj� równie� zwykle ni�szy poziom nowo�ci.

(iii) W samoocenie firm poziom nowoczesno�ci wprowadzonych przez nie nowych produktów jest relatywnie wysoki. Prawie połowa przedsi�biorstw zadeklarowała, �e przynajmniej cz�� nowowprowadzonych przez nie produktów stanowiło nowo�� dla rynku krajowego (ponad 29%) albo rynków zagranicznych (ponad 18%). Zdecydowanie ni�szy jest poziom wdra�anych technologii. Nowo�� dla rynku krajowego stanowiły one w nieco ponad 19% firm a dla rynków zagranicznych w nieco mniej ni� 10% przedsi�biorstw.

(iv) Relatywnie niski, w porównaniu do pozostałych rodzajów działalno�ci, deklarowany stopie� nowo�ci reprezentowały zmiany wprowadzone przez firmy górnicze oraz włókiennicze.

(v) Główne metody osi�gania wdra�anych zmian maj� charakter tradycyjny i typowy dla małych firm. Wi�� si� głównie z wykorzystaniem własnych zasobów i pomysłów firmy uzupełnianych poprzez nabycie nowych maszyn i urz�dze� oraz wykorzystanie informacji ogólnodost�pnych.

(vi) Niedostatek własnych �rodków finansowych oraz ograniczeniu w pozyskaniu finansowania zewn�trznego uwa�ane jest przez wszystkie badane kategorie przedsi�biorstw za główn� barier� wprowadzania nowo�ci.

(vii) Badane firmy wykazuj� zrozumienie znaczenia rozwoju technicznego dla rozwoju przedsi�biorstwa. Jednocze�nie fakt ten w znacznym stopniu zwi�zany jest z dotychczasow� aktywno�ci� innowacyjn� przedsi�biorstw. Firmy nieinnowacyjne nastawione s� na realizacj� rozwoju firmy poprzez proste metody nastawione na wykorzystanie wiedzy i zasobów z zewn�trz w formie m.in. zakupu maszyn i urz�dze� oraz poprzez partnera zewn�trznego. Firmy innowacyjne zdecydowane s� na kontynuowanie rozwoju poprzez wprowadzanie nowych produktów lub technologii oraz rozwój działalno�ci eksportowej a wi�c działa� wymagaj�cych do�� wysokiego poziomu wiedzy technicznej i profesjonalizmu w zarz�dzaniu firm�.

4.1. Intensywno�� wdra�anych zmian oraz ich nowoczesno��

Badane firmy wykazuj� wysok� aktywno�� we wdra�aniu nowych rozwi�za�. Ponad 77% przedsi�biorstw wykazało wprowadzenie zmian w produktach/usługach lub technologiach/metodach produkcji (Rysunek 7). Najwi�kszy odsetek firm, bo ponad 66% zadeklarował wprowadzenie zmian w swoich produktach lub usługach. Nieco

- 17 -

mniej przedsi�biorstw (ponad 51%) wskazało na wprowadzenie zmian w stosowanych przez nie technologiach lub metodach produkcji. Najcz��ciej badane firmy wprowadzały równolegle oba rodzaje zmian (prawie 39%) jednocze�nie stosunkowo du�a grupa firm wprowadziła jedynie zmiany o charakterze produktowym (prawie 27%), najmniejszy udział maj� firmy, które wprowadziły jedynie zmiany w technologiach lub metodach produkcji (prawie 13%).

Rysunek 7 : Przedmiot działalno�ci innowacyjnej badanych firm w latach 2001-2003

Jedynie zmiany w produktach/

usługach26.7%

Jedynie zmiany w technologiach lub

metodach produkcji12.6%

Zmiany obu rodzajów

38.8%

Brak zmian22.3%

Dane dla 103 firm

Wprowadzone nowe produkty w 11% przedsi�biorstw stanowiły nowo�� jedynie dla samej firmy a w 7% firm miały charakter nowo�ci dla rynku lokalnego (Rysunek 8). Najwi�kszy odsetek firm (prawie 30%) zadeklarował, �e wprowadzone zmiany produktowe były nowo�ci� na skal� rynku krajowego. Wprowadzenie zmian o najwy�szym stopniu nowo�ci zadeklarowało ponad 18% przedsi�biorstw2.

Rysunek 8 : Charakter nowo�ci produktów/usług wprowadzonych w latach 2001-2003

Now o�� dla rynków zagranicznych;

18.4%

Brak zmian; 35.0%Now o�� w ył�cznie

dla f irmy; 10.7%

Now o�� dla rynku krajow ego; 29.1%

Now o�� dla rynku lokalnego; 6.8%

Dane dla 103 firm

W prawie 14% przedsi�biorstw wprowadzone w ostatnich trzech latach nowe technologie lub metody produkcji stanowiły nowo�� jedynie dla samej firmy a w przypadku niecałych 9% firm miały charakter nowo�ci dla rynku lokalnego (Rysunek 9). Najwi�kszy odsetek firm (ponad 19%) zadeklarował, �e wprowadzone zmiany technologiczne/w metodach produkcji były nowo�ci� na skal� rynku krajowego. Wprowadzenie zmian o najwy�szym stopniu nowo�ci zadeklarowało poni�ej 10% przedsi�biorstw.

2 W przypadku gdy firma wdro�yła wi�cej ni� jeden nowy produkt/technologi� ró�ni�ce si� stopniem nowo�ci w niniejszej analizie brano pod uwag� zmian� o najwy�szym stopniu nowo�ci

- 18 -

Rysunek 9 : Charakter nowo�ci technologii/metod produkcji wprowadzonych rozwi�za� w latach 2001-2003

Brak zmian; 48.5%

Now o�� w ył�cznie dla f irmy; 13.6%

Now o�� dla rynku lokalnego; 8.7%

Now o�� dla rynków zagranicznych;

9.7%

Now o�� dla rynku krajow ego; 19.4%

Dane dla 103 firm

Szacunkowy % udział sprzeda�y innowacyjnych produktów/usług wprowadzonych w latach 2001-03 w całkowitej sprzeda�y firmy w 2003r. w badanych firmach wyniósł �rednio 26.4% (mediana 15.0%)3. Ponad ¼ firm (26.7%) nie wykazało �adnych przychodów pochodz�cych z nowo�ci co oznacza, �e 4% przedsi�biorstw wprowadziło nowo�ci, lecz nie uzyskuje z nich obecnie �adnych przychodów. 5.0% firm cało�� swoich przychodów uzyskiwała ze sprzeda�y produktów/usług innowacyjnych.

Bior�c uwag� kryterium nowo�ci wprowadzonych rozwi�za�, zarówno produktów, jak i technologii, struktura badanej próby dolno�l�skich MSP kształtuje si� nast�puj�co:

1. firmy, które nie wprowadziły nowo�ci 23 firmy (22.3% firm)

2. firmy o niskiej nowoczesno�ci wprowadz. rozwi�za� (w skali firmy i lokalnej) 22 firmy (21.4% firm)

3. firmy o �redniej nowoczesno�ci wprowadz. rozwi�za� (w skali ogólnokrajowej) 71 firm (34.0% firm).

4. firmy o wysokiej nowoczesno�ci wprowadz. rozwi�za� (w skali zagranicznej) 23 firmy (22.3% firm).

Stopie� nowo�ci rozwi�za� wprowadzanych przez badane przedsi�biorstwa jest znacznie zró�nicowany dla poszczególnych dziedzin działalno�ci (Rysunek 10). Najwy�szy odsetek firm z czwartej grupy (wysoka nowoczesno�� wprowadzonych rozwi�za�) odnotowano w�ród firm z działu instrumentów optycznych, precyzyjnych i optycznych (ponad 31%), produkcji maszyn i urz�dze� oraz chemii (w obu przypadkach po 25%). Najni�szy udział firm o wysokiej nowoczesno�ci odnotowano w�ród firm zwi�zanych z włókiennictwa (niecałe 8%) oraz górnictwa i kopalnictwa (nieco ponad 15%). W obu rodzajach działalno�ci odnotowano ponadto najwy�szy wskanik firm, które w ogóle nie wprowadziły �adnych nowo�ci wynosz�cy ponad 46%.

3 Odpowiedzi udzieliło 101 firm

- 19 -

Rysunek 10 : Stopie� nowo�ci wprowadzonych rozwi�za� w układzie działów (PKD)

46.2%

46.2%

20.8%

8.3%

10.5%

16.7%

15.4%

7.7%

25.0%

25.0%

31.6%

22.2%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

Górnictw o i kopalnictw o

Przemysł w łókienniczy

Chemia

Produkcja maszyn i urz�dze�

Instrumenty medyczne, precyzyjne i optyczne

Pojazdy mechaniczne

Brak innow acji Wprow adzone innow acje w skali zagranicznej

Badane przedsi�biorstwa oszacowały % udział sprzeda�y innowacyjnych produktów/usług wprowadzonych w latach 2002-03 i przewidzianych do wprowadzenia w 2004 w całkowitej sprzeda�y firmy w 2004r. na 31.1% (mediana 20.0%). Jest to wskanik o ponad 4 punkty procentowe wy�szy ni� w latach 2001-03 co wskazuje na wyst�powanie do�� wyranej tendencji wzrostu znaczenia nowo�ci w przychodach przedsi�biorstw. Bior�c uwag� �redni wskanik udziału przychodów ze sprzeda�y nowych lub zmodernizowanych produktów/usług w ogólnej sprzeda�y firm struktura badanej próby przedsi�biorstw kształtuje si� nast�puj�co:

1. firmy o ni�szym udziale przychodów z nowo�ci 65 firm (64,4% ogółu firm).

2. firmy o wy�szym udziale przychodów z nowo�ci 36 firm (35,6% ogółu firm).

Tabela 3 : Udział przychodów ze sprzeday nowo�ci w układzie działów (PKD)

% firm o wy�szym

udziale przychodów z nowo�ci

Górnictwo i kopalnictwo 0.0% Przemysł włókienniczy 25.0% Chemia 52.2% Produkcja maszyn i urz�dze� 33.3% Instrumenty medyczne, precyzyjne i optyczne 42.1%

Pojazdy mechaniczne 42.1%

Wyniki analizy w układzie sektorowym prezentuje Tabela 3. Zdecydowanie najwi�kszy udział firm o podwy�szonym udziale przychodów z nowo�ci jest w�ród firm chemicznych (ponad 52%) a ponadto w�ród firm z działów produkcji instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych oraz produkcji pojazdów mechanicznych (w obu przypadkach po ok. 42%). W�ród przedsi�biorstw przemysłu włókienniczego jedynie ¼ firm wskazywało wy�sze, ni� �rednia przychody z nowo�ci a w przypadku przedsi�biorstw z działu górnictwo i kopalnictwo nie ma ani jednej takiej firmy.

Udział przychodów ze sprzeda�y nowo�ci nie jest zwi�zany z lokalizacj� badanych firm oraz ich wielko�ci�. Jednocze�nie zauwa�alny jest niski, wynosz�cy niecałe 14%, odsetek firm o wy�szym udziale przychodów z nowo�ci w subregionie

- 20 -

wałbrzyskim, podczas gdy wskanik ten w pozostałych subregionach kształtuje si� na poziomie od 40% do 50%. Jednym z powodów tej sytuacji mo�e by� relatywnie du�y udział w�ród wałbrzyskich przedsi�biorstw firm z działów górnictwo i kopalnictwo oraz przemysł włókienniczy a wi�c dziedzin o najni�szych wskanikach przychodów z nowo�ci.

Z poł�czenia wskanika stopnia nowo�ci wprowadzanych rozwi�za� oraz udziału przychodów ze sprzeda�y nowo�ci skonstruowany został wskanik aktywno�ci innowacyjnej przedsi�biorstw. Z jego wykorzystaniem firmy z badanej próby zostały podzielone na trzy grupy: ��firmy nieinnowacyjne – grupa obejmuje przedsi�biorstwa, które w ostatnich trzech

latach nie wprowadziły �adnych zmian w produktach lub technologiach,

��firmy o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej – grupa obejmuje przedsi�biorstwa, które wprowadziły w ostatnich trzech latach zmiany lecz nie spełniały jednego z zało�onych kryteriów (i) przynajmniej jedna wprowadzona zmiana o stopniu nowo�ci w skali ogólnokrajowej lub zagranicznej oraz (ii) udział przychodów z innowacji, który nie przewy�sza �redniej dla całej badanej grupy (31.1%),

��firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej – grupa obejmuje przedsi�biorstwa, które wprowadziły w ostatnich trzech latach przynajmniej jedn� zmian� o stopniu nowo�ci w skali ogólnokrajowej lub zagranicznej oraz udział przychodów z innowacji jest wi�kszy ni� �rednia dla całej badanej grupy (31.1%).

Rozkład ilo�ciowy oraz udział poszczególnych grup w cało�ci jest nast�puj�cy: ��firmy nieinnowacyjne – 21 firmy (21.2% badanej grupy),

��firmy o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej – 52 firmy (52,5% badanej grupy)

��firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej – 26 firm (26.3% badanej grupy).

Grupa firm o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej jest nieco młodsza ni� pozostałe dwie grupy. �rednia wieku kształtuje si� na poziomie 12.4 roku podczas gdy w pozostałych dwu grupach wskanik ten przekracza nieco 14 lat (odpowiednio 14.5 roku i 14.1 roku).

Rysunek 11 : Stopie� aktywno�ci innowacyjnej w układzie wielko�ci firm.

38.1%

17.3%

30.8%

42.9%

28.8%

30.8%

19.0%

53.8%

38.5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

F. nieinnow acyjne

F. o przeci�tnej aktyw n. innow .

F. o podw y�szonej aktyw n. innow .

0-9 zatr. 10-49 zatr. 50-249 zatr.

Dane dla 99 firm Wydzielone grupy przedsi�biorstw ró�ni� si� od siebie pod wzgl�dem struktury wielko�ci przedsi�biorstw. Grupa firm o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej charakteryzuje si� struktur� o równomiernym rozkładzie (Rysunek 11). Zaznacza si� jedynie niewielka przewaga firm �rednich – 38.5% w porównaniu do po 30.8% firm mikro oraz firm małych. W�ród firm o przeci�tnej zdolno�ci innowacyjnej przewa�aj� firmy �rednie stanowi�ce ponad połow� całej grupy (53.8%). W grupie firm nieinnowacyjnych firmy �rednie stanowi� jedynie 19% podmiotów. Zdecydowan� wi�kszo�� stanowi� firmy małe (42.9%) oraz mikro (38.8%).

- 21 -

Rysunek 12 : Stopie� aktywno�ci innowacyjnej w układzie lokalizacji firm.

28.6%

28.8%

23.1%

38.1%

23.1%

26.9%

4.8%

17.3%

19.2%

28.6%

30.8%

30.8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

F. nieinnow acyjne



Obszar w iejski Miasta do 20 tys. mieszk. Miasta 20-90 tys. mieszk Głów ne miasta regionu

Dane dla 99 firm Rozkład przedsi�biorstw pod wzgl�dem lokalizacji przedsi�biorstw jest zbli�ony do rozkłady całej grupy badanych przedsi�biorstw (Rysunek 12). Jedynie w�ród firm nieinnowacyjnych widoczna jest zwi�kszona reprezentacja firm zlokalizowanych w mniejszych miastach regionu (nieco ponad 38%) przy �ladowym udziale firm z wi�kszych miast (niecałe 5%).

Rysunek 13 : Stopie� aktywno�ci innowacyjnej w układzie subregionów.

57.1%

50.0%

61.5%

5.8%

11.5%

14.3%

15.4%

19.2%

28.6%

28.8%

7.7%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

F. nieinnow acyjne



Subregion w rocław ski Subregion legnicki Subregion jeleniogórski Subregion w ałbrzyski

Dane dla 99 firm

W analizowanych grupach przedsi�biorstw (Rysunek 13) zbli�one udziały wyst�puj� w odniesieniu do firm z subregionów wrocławskiego (od 50% do 61.5%) oraz jeleniogórskiego (od 14.3% do 19.2%). Istotne ró�nice wyst�puj� w przypadku subregionów legnickiego oraz wałbrzyskiego. W przypadku regionu wałbrzyskiego istotnym czynnikiem zwi�zanym z niewielkim udziałem firm aktywnych innowacyjnie jest struktura sektorowa firm. Ponad połow� firm z subregionu wałbrzyskiego stanowi� przedsi�biorstwa z górnictwa i kopalnictwa oraz przedsi�biorstwa włókiennicze, które charakteryzuj� si� najni�szym odsetkiem firm aktywnych innowacyjnie (Rysunek 14). W przypadku subregionu legnickiego przewa�aj� firmy z dziedzin najbardziej aktywnych, czyli z instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych oraz chemii a wi�c dziedzin o najwi�kszej aktywno�ci innowacyjnej.

- 22 -

Rysunek 14 : Działy (PKD) w układzie aktywno�ci innowacyjnej

41.7%

50.0%

16.7%

14.3%

14.3%

5.6%

58.3%

42.9%

61.1%

57.1%

38.1%

55.6%

7.10%

22.20%

28.60%

47.60%

38.90%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Górnictw o i kopalnictw o

Przemysł w łókienniczy

Pojazdy mechaniczne


Chemia


F. nieinnow acyjne F. o przeci�tnej aktyw n. innow . F. o podw y�szonej aktyw n. innow .

Dane dla 97 firm

Firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej posiadaj� najlepsz� charakterystyk� pod wzgl�dem prognozowanej przez szefów firm dynamiki zatrudnienia w 2004 roku. Ponad 60% firm z tej kategorii planuje wzrost zatrudnienia. Jest to wskanik wy�szy ni� w pozostałych dwóch grupach. Zgodnie z zało�eniami najsłabsz� charakterystyk� ma grupa firm nieinnowacyjnych gdzie wi�kszo�� firm prognozuje stabilizacje zatrudnienia a jedynie 25% zakłada jego wzrost.

Rysunek 15 : Stopie� aktywno�ci innowacyjnej w układzie prognozowanej dynamiki zatrudnienia.

25.0%

45.1%

61.5%

60.0%

43.1%

38.5%

15.0%

11.8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

F. nieinnow acyjne



Planow any w zrost zatrudnienia w 2004r. Stabilizacja zatrudnienia w 2004r.

Planow ane zmniejszenie zatrudnienia w 2004r.

Dane dla 97 firm

4.2. Metody i bariery wdra�ania zmian

Zdecydowana wi�kszo�� przedsi�biorstw (54%) wskazała na własne zasoby i pomysły jako na najwa�niejszy czynnik zwi�zany z wprowadzeniem nowo�ci w firmie (Rysunek 16). Nieco ponad 18% przedsi�biorstw za najwa�niejszy czynnik uznała nabycie nowych maszyn, urz�dze� czy te� całych linii produkcyjnych, co oznacza zastosowanie stosunkowo prostej formy transferu technologii. Przy analizie wszystkich wskazanych przez firmy czynników, obok obu wymienionych powy�ej, nale�y wskaza� istotne znaczenie jako czynnika wspieraj�cego na wykorzystanie informacji ogólnie dost�pnych (ponad 42% firm) oraz zaanga�owanie specjalisty z zewn�trz (ponad 26%). Szczególnie to ostatnie jest istotne dla wprowadzania nowo�ci. Towarzyszy� mu musi pewne otwarcie si� małej firmy na otoczenie i zerwanie z typowym dla wielu małych d��eniem do samowystarczalno�ci oraz ochrony tajemnic firmy.

- 23 -

Rysunek 16 : Metody za pomoc� których osi�gni�to zmiany w produktach/usługach lub technologiach/metodach produkcji jako %

przedsi�biorstw, które wprowadziły zmiany.

54.0%

18.4%

4.6%

2.3%

4.6%

5.7%

1.1%

5.7%

74.7%

48.3%

40.2%

26.4%

14.9%

14.9%

13.8%

12.6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Własne pomysły i zasoby

Nabycie produktów od innych f irm (maszyny, urz�dz.)

Wykorzystanie informacji ogólnie dost�pnych

Zaanga�ow anie specjalisty

Kopiow anie obcych rozw i�za�

W ramach umow y kooperacyjnej, joint venture

W ramach umow y o w ymianie informacji technol.

Zakup licencji, patentu, know -how

Najw a�niejszy czynnik Ł�czne w skazania

Uwaga: badane firmy mogły wskaza� trzy odpowiedzi. Dane dla 81 firm

Metody wprowadzania zmian nie ró�ni� si� istotnie w zale�no�ci od stopnia aktywno�ci innowacyjnej firm. Odmienno�� firm o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej ogranicza si� do wi�kszego odsetka firm, które wskazuj� te same metody, co firmy o przeci�tnej zdolno�ci innowacyjnej. Sytuacja ta jest pochodn� wykorzystywania w poszczególnych firmach nieco wi�kszej liczby instrumentów wprowadzania nowo�ci. �rednia liczba wskaza� dla grupy aktywnej innowacyjnie wynosi 2.8 wskazania na firm� (przy maksimum 3 wskazaniach) a w przypadku firm „przeci�tnych” �rednia wynosi 2.4 wskazania.

Rysunek 17 : Trzy główne metody za pomoc� których osi�gni�to zmiany w produktach/usługach lub technologiach/metodach produkcji – w układzie

aktywno�ci innowacyjnej.

69,2%

46,2%

34,6%

88,5%

57,7%

46,2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Własne pomysły i zasoby

Nabycie produktów od innych firm (maszyny, urz�dz.)

Wykorzystanie informacji ogólnie dost�pnych

F. o przeci�tnej zdoln. innow . F. o podw y�szonej zdlon. innow .


Ponad 18% firm zadeklarowało, �e nie napotkało �adnych barier we wprowadzaniu nowo�ci we własnej ofercie produktowej lub stosowanych technologiach/metodach produkcji (Rysunek 18). Zdecydowana wi�kszo�� firm wskazała na wyst�puj�ce w ramach tego procesu problemy i bariery. Najwa�niejsz� z nich był niedostatek własnych �rodków finansowych wskazany przez ponad połow� firm, a przez ponad 40% na pierwszym miejscu. Pozostałe wymieniane cz�sto czynniki to trudno�ci z dost�pem do zewn�trznego finansowania (31% firm), ograniczony rynek zbytu (prawie 29% firm), brak pomocy ze strony regionalnych instytucji wspierania biznesu

- 24 -

i innowacji (23% firm) oraz brak wyspecjalizowanego wyposa�enia lub sprz�tu (prawie 22% firm).

Rysunek 18 : Bariery zwi�zane z wprowadzaniem nowo�ci.

40.2%

6.9%

8.0%

5.7%

4.6%

18.4%

3.4%

2.3%

4.6%

52.9%

31.0%

28.7%

23.0%

21.8%

18.4%

16.1%

16.1%

13.8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Niedostatek w łasnych �rodków f inansow ych

Trudno�ci z dost�pem do zew n�trznego f inansow ania

Ograniczony rynek zbytu

Brak pomocy ze strony region. instyt. w spier. biznesu i innow .

Brak w yspecjalizow anego w yposa�enia, sprz�tu

Brak barier

Brak odpow iednio w ykw alif ikow anego personelu

Trudno�ci w znalezieniu partnerów do w spółpracy

Brak odpow iedniej polityki badaw czo-innow acyjnej rz�du


Dane dla 87 firm W zestawieniu uj�to jedynie te czynniki, które wskazało ponad 5% przedsi�biorstw. Uwaga: badane firmy mogły wskaza� trzy odpowiedzi.

Rozkład barier nie wykazuje znacz�cego zró�nicowania z punktu widzenia aktywno�ci innowacyjnej. Wyrane ró�nice widoczne s� przy analizie rozkładu najwa�niejszych barier z punktu widzenia wielko�ci przedsi�biorstwa (Tabela 4). Cho� wszystkie kategorie firm jako najwa�niejszy czynnik wskazuj� niedostatek własnych �rodków finansowych to ró�ni� si� ich intensywno�ci� i tak w przypadku firm mikro i małych odsetek wskaza� oscyluje w granicach 60% a w grupie firm �rednich jest on o około 1/3 mniejszy i przekracza nieco 40%.

Firmy mikro wskazuj� ponadto problemy z ograniczonym rynkiem zbytu i jako jedyne wyranie oczekuj� pomocy ze strony regionalnych instytucji wspierania biznesu (w pozostałych kategoriach odsetek wskaza� tego czynnika nie przekracza 20%).

Tabela 4 : Główne rodzaje barier zwi�zanych z wprowadzaniem nowo�ci w układzie wielko�ci firm

Firmy mikro (0-9 zatr.) (i) niedostatek własnych �rodków finansowych (57%); (ii) ograniczony rynek zbytu (43%), (iii) brak pomocy ze strony regionalnych instytucji wspierania biznesu i innowacji (38%)

Firmy małe (10-49 zatr.) (i) niedostatek własnych �rodków finansowych (64%); (ii) trudno�ci z dost�pem do zewn�trznego finansowania (43%), (iii) brak wyspecjalizowanego wyposa�enia, sprz�tu (32%)

Firmy �rednie (50-249 zatr.) (i) niedostatek własnych �rodków finansowych (42%); (ii) ograniczony rynek zbytu (32%); (iii) trudno�ci z dost�pem do zewn�trznego finansowania (24%)


Profil odpowiedzi firm małych wyranie wskazuje na problemy ze sfinansowaniem rozwoju firmy. Dwa najcz��ciej wskazywane czynniki dotycz� bezpo�rednio

- 25 -

zagadnie� finansowych a trzeci (brak wyspecjalizowanego wyposa�enia, sprz�tu) de facto mo�e by� traktowany jako ich konsekwencja. Znacznie słabsze notowania ma ograniczony rynek zbytu a jedynie �ladowa ilo�� małych firm jako barier� wskazuje brak instytucji wspierania biznesu.

Firmy �rednie najsłabiej akcentuj� napotykane bariery. W porównaniu z pozostałymi firmami poszczególne odpowiedzi s� wskazywane przez mniejszy odsetek podmiotów. Najwa�niejsze bariery maj� charakter finansowy a tak�e – w przypadku niemal 1/3 firm – zwi�zane s� z ograniczonym rynkiem zbytu.

Na istotne znaczenie prac technicznych lub badawczych prowadzonych przez firm� we własnym zakresie (Rysunek 19) wskazała nieco ponad ¼ badanych przedsi�biorstw (prawie 27%). W funkcjonowaniu zdecydowanej wi�kszo�ci badanych przedsi�biorstw ten rodzaj aktywno�ci nie odgrywa �adnego znaczenia (ponad 42%) lub znaczenie jej okre�lane jest jako niewielkie (prawie 31%).

Rysunek 19 : Znaczenie prac badawczych lub technicznych prowadzonych przez firm� we własnym zakresie

Istotne znaczenie

26.9%

Niewielkie znaczenie

30.8%

Brak znaczenia42.3%

Dane dla 104 firm

Prowadzenie przez firm� we własnym zakresie prac technicznych lub badawczych silnie zwi�zane jest ze stopniem nowo�ci wprowadzanych technologii lub produktów. Zdecydowane wi�kszo�� firm deklaruj�cych cho�by niewielkie znaczenie tego typu działa� w ¾ przypadków deklarowały równie� wprowadzenie w ostatnim zakresie nowo�ci produktowych lub technologicznych na poziomie rynku krajowego lub rynków zagranicznych. W�ród przedsi�biorstw, które w ogóle nie prowadz� własnych prac badawczych lub technicznych wskanik ten jest ponad dwukrotnie ni�szy i wynosi ok. 30%.

4.3. Priorytety rozwojowe firm

Prace nad rozwojem nowych produktów i usług s� dla badanych firm najwa�niejszym działaniem rozwojowym. Czynnik ten wskazało prawie 2/3 przedsi�biorstw, przy czym 40% przedsi�biorstw wskazało go jako główny (Rysunek 20). Drugim, co do znaczenia kierunkiem rozwojowym s� inwestycje w maszyny i urz�dzenia – czynnik ten, co prawda, otrzymał zbli�on� do poprzedniego liczb� wskaza� (ponad 61%), jednak jedynie 24% firm wskazało go jako czynnik główny. Nast�pne w kolejno�ci znaczenia priorytety rozwojowe wskazywane s� cz�sto jako kierunki uzupełniaj�ce i zwykle wymieniane s� przez przedsi�biorców na miejscu drugim b�d trzecim. Sytuacja ta ma miejsce mi�dzy innymi w zakresie planowania rozwoju rynków, tak zagranicznych (prawie połowa firm) jak i krajowych (prawie 27%) oraz zamiarów pozyskania nowego partnera w biznesie (ponad 36%).

- 26 -

Rysunek 20 : Priorytety rozwojowe firm.

39.4%

24.0%

9.6%

9.6%

8.7%

1.0%

1.9%

5.8%

64.4%

61.5%

48.1%

36.5%

26.9%

17.3%

10.6%

5.8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Rozw ój now ego produktu / technologii

Inw estow anie w maszyny i urz�dzenia

Wprow adzenie/rozw ój eksportu

Pozyskanie now ego partnera

Wej�cie na now e rynki krajow e

Zw i�kszenie zatrudnienia

Zmiany/przeprow adzka do now ych pomieszcze�

Firma nie planuje �adnych zmian



W grupie badanych przedsi�biorstw jedynie niewielki odsetek (niecałe 6%) o�wiadczyło, �e nie zamierza wprowadzi� �adnych zmian. Wskazuje to na do�� wysokie zrozumienie konieczno�ci rozwoju firmy poprzez rozwijanie produktów i technologii w celu utrzymania/podwy�szenia pozycji konkurencyjnej na rynku. Dotyczy to równie� grupy firm, które w ostatnich trzech latach nie wprowadziły �adnej zmiany – ponad 80% podmiotów z tej grupy deklaruje zamiar wprowadzenia nowo�ci w działalno�� swoich firm.

Tabela 5 : Główne priorytety rozwojowe firm w układzie aktywno�ci innowacyjnej firm

Firmy nieinnowacyjne (i) inwestowanie w maszyny i urz�dzenia (62%); (ii) pozyskanie nowego partnera (43%), (iii) rozwój produktu/technologii (38%)

Firmy o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej (i) rozwój produktu/technologii (71%); (ii) inwestowanie w maszyny i urz�dzenia (67%), (iii) wprowadzenie/rozwój eksportu (50%)

Firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej (i) rozwój produktu/technologii (69%); (ii) wprowadzenie/rozwój eksportu (54%), (iii) inwestowanie w maszyny i urz�dzenia (50%)

Uwaga: badane firmy mogły wskaza� trzy odpowiedzi.

Zadeklarowane priorytety rozwojowe przedsi�biorstw nieinnowacyjnych koncentruj� si� głównie na działaniach, w których wykorzystana jest głównie wiedz� z zewn�trz firmy (Tabela 5) tzn. inwestowanie w maszyny i urz�dzenia (62%) oraz w mniejszym stopniu pozyskanie nowego partnera (43%). �wiadczy to o słabo�ci wewn�trznej zdolno�ci innowacyjnej firm, które nastawiaj� si� na wykorzystanie gotowych rozwi�za� zawartych w zakupionych urz�dzeniach. Potwierdza to równie� fakt, �e rozwój produktu/technologii – główny deklarowany kierunek rozwoju firm wdra�aj�cych zmiany – zajmuje dopiero trzeci� pozycj� wymieniany przez prawie o połow� mniejszy odsetek przedsi�biorstw. Zwi�kszenie poziomu aktywno�ci innowacyjnej firm wi��e si� ze spadkiem znaczenia inwestycji w maszyny jako priorytetu rozwojowego firmy oraz ze wzrostem znaczenia rozwoju działalno�ci eksportowej.

- 27 -

5. Potrzeby firm w zakresie szkole�

(i) 2/3 badanych przedsi�biorstw, korzystało ze szkole�, przy czym 1/3 badanych przedsi�biorstw zadeklarowała, �e korzystało równie� ze szkole�, które były zwi�zane z ich działalno�ci� innowacyjn�. Zdecydowana wi�kszo�� ze szkole� zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn� prowadzona była przez firmy/instytucje spoza regionu dolno�l�skiego.

(ii) Oferta szkoleniowa w regionie dolno�l�skim jest ogólnie oceniana jako dobra. Jednocze�nie nale�y podkre�li�, �e pozytywna ocena szkole� bazuje na wypowiedziach jedynie nieco ponad połowy przedsi�biorstw obj�tych badaniem.

(iii) Pozytywna ocena oferty szkoleniowej regionu dotyczy przede wszystkim szkole� niezwi�zanych z innowacjami. Firmy, które zadeklarowały korzystanie z nich nie miały wi�kszych problemów z ocen� regionalnej oferty szkoleniowej. Mo�na, wi�c wnioskowa�, �e t� ofert� znaj� i wykorzystuj� w tym zakresie ofert� instytucji/firm z województwa dolno�l�skiego.

(iv) Widoczna jest istotna luka w ofercie szkole� specjalistycznych dotycz�cych działalno�ci innowacyjnej szczególnie dla firm nowoczesnych o zwi�kszonej aktywno�ci innowacyjnej. �rednio, a� dwie trzecie tego rodzaju szkole� organizowanych jest przez podmioty spoza regionu a w grupie firm o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej si�ga ona nawet 80%.

(v) Ze szkole� korzystaj� prawie wszystkie (85%) firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej. W tym wzgl�dzie wykazuj� one najmniejszy zwi�zek z regionem, gdy� wykorzystuj� głównie szkolenia powi�zane z działalno�ci� innowacyjn� organizowane przez podmioty spoza województwa dolno�l�skiego.

(vi) Głównym odbiorc� szkole� �wiadczonych przez instytucje regionalne s� firmy nie innowacyjne oraz firmy o przeci�tnej intensywno�ci innowacyjnej. Jednocze�nie w obu grupach odsetek firm nie korzystaj�cych z oferty innowacyjnej jest wi�kszy w cało�ci grupy i przekracza 40%. Firmy nieinnowacyjne korzystaj� ze szkole� zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn� jedynie w pojedynczych przypadkach – wtedy, gdy (jak to wynika z komentarzy) pracuj� nad wdro�eniem/zakupem nowych rozwi�za�.

(vii) Szkolenia oferowane w regionie s� postrzegane przez przedsi�biorstwa jako bardzo kosztowne. Czynniki ten jest zdecydowanie najwa�niejszy we wszystkich kategoriach przedsi�biorstw. Ponadto krytykowana jest zbyt ogólna tematyka szkole� oraz, jako czynnik dodatkowy, organizacja szkole� niedopasowana do potrzeb firm.

Celem rozdziału jest analiza zapotrzebowania ankietowanych firm na szkolenia zwi�zane z realizowan� działalno�ci� innowacyjn�. Dla jej potrzeb wzi�to pod uwag� nast�puj�ce zagadnienia: obecny zakres korzystania ze szkole�, ocen� jako�ci oferowanych szkole� oraz oczekiwania firm w zakresie szkole�.

Spo�ród badanych przedsi�biorstw mo�na wyró�ni� trzy bardzo zbli�one pod wzgl�dem wielko�ci grupy, a mianowicie (i) grup� firm, która w ogóle nie korzystała w ostatnich trzech latach z �adnych szkole� (nieco ponad 32% firm), (ii) grup� firm,

- 28 -

które w ostatnich trzech latach korzystały jedynie ze szkole� niezwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn� (33%) oraz grup� firm, które w ostatnich trzech latach skorzystały ze szkole� zwi�zanych z prowadzon� przez nie działalno�ci� innowacyjn�. Jednocze�nie do ostatniej grupy przedsi�biorstw skierowano pytanie o lokalizacj� firm i instytucji, które były wykonawcami szkole� zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn�. Prawie dwie trzecie firm (prawie 63%) wskazało, �e pochodziły one spoza województwa dolno�l�skiego a jedynie w nieco ponad 37% przypadków pojawiła si� informacja o dolno�l�skim pochodzeniu firm i instytucji szkoleniowych. Wskazuje to do�� wyranie, �e korzystanie ze szkole� zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn� nie jest w badanych przedsi�biorstwach powszechne a przy tym w zdecydowanej wi�kszo�ci przypadków wykorzystywane s� zasoby wiedzy i umiej�tno�ci ulokowane poza regionem.

Rysunek 21: Lokalizacja firm/instytucji dostarczaj�cych szkole� zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn�

Skorzystano głów nie z usług firm i instytucji spoza regionu dolno�l�skiego

62.9%

Skorzystano głów nie z usług firm i instytucji z

regionu dolno�l�skiego

37.1%

Dane dla 35 firm, z 36, które wskazały, �e korzystało ze szkole� zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn�

Analizuj�c intensywno�� wykorzystania usług szkoleniowych w układzie aktywno�ci innowacyjnej widoczny jest zwi�zek pomi�dzy oboma czynnikami (Rysunek 22). Prawie wszystkie firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej korzystaj� ze szkole� (85%) a prawie 2/3 z nich (61%) deklaruje korzystanie ze szkole� zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn�. W pozostałych dwu grupach firm wskaniki te s� znacznie ni�sze. W grupie firm nieinnowacyjnych ze szkole� zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn� skorzystało jedynie nieco ponad 14% firm. S� to przedsi�biorstwa, które cho� do tej pory nie wprowadzały nowo�ci to w ramach priorytetów rozwojowych deklaruj� zamiar wdro�enia w przedsi�biorstwie nowych produktów.

Rysunek 22 : Profile korzystania z usług szkoleniowych w układzie aktywno�ci innowacyjnej.

42.9%

40.4%

15.4%

42.9%

32.7%

23.1%

14.3%

26.9%

61.5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

F. nieinnow acyjne



Brak szkole� Szkolenia nie zw i�z. z innow acjami Szkolenia zw i�z. z innow acjami

Dane dla 99 firm

Analiza układu regionalnego dostawców szkole� dla poszczególnych grup wyranie wskazuje, �e najbardziej aktywne pod wzgl�dem innowacyjnym przedsi�biorstwa

- 29 -

korzystaj� prawie wył�cznie z firm/instytucji ulokowanych poza regionem dolno�l�skim (Rysunek 23). W przypadku firm o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej udział instytucji/firm regionalnych jest znacznie wi�kszy i wynosi w badanej grupie równo połow�. Z powodu małej liczby wskaza� (3 firmy) nie mo�na wnioskowa� na temat rozkładu dotycz�cego firm nieinnowacyjnych. Mo�na stwierdzi�, �e w tym konkretnym przypadku dane tej grupy wpisuj� si� w ogóln� tendencj� „wychodzenia poza region” wraz ze zwi�kszaniem stopnia aktywno�ci innowacyjnej.

Rysunek 23 : Lokalizacja firm/instytucji dostarczaj�cych szkole� zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn� w układzie aktywno�ci innowacyjnej.

66.7%

50.0%

20.0%

33.3%

50.0%

80.0%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

F. nieinnow acyjne*



Szkolenia głów nie w regionie Szkolenia głów nie poza regionem

* w analizowanym układzie w grupie firm nieinnowacyjnych s� jedynie 3 firmy st�d wiarygodno�� statystyczna tego elementu jest bardzo ograniczona Dane dla 32 firm

Stopie� korzystania ze szkole� zró�nicowany jest w poszczególnych dziedzinach działalno�ci badanych firm (Rysunek 24). Mo�na tu wydzieli� trzy grupy firm o zbli�onej charakterystyce. W skład pierwszej z nich wchodz� firmy włókiennicze, produkcji podjazdów mechanicznych oraz produkcji maszyn i urz�dze�. Charakteryzuje si� ona do�� du�ym udziałem firm nie korzystaj�cych ze szkole� (pomi�dzy 35.7% a 47.4%) oraz zbli�onym odsetkiem przedsi�biorstw korzystaj�cych ze szkole� zwi�zanych i niezwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn�. Do grupy drugiej nale�� jedynie przedsi�biorstwa z działu produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, w�ród których odnotowano najwy�szy odsetek przedsi�biorstw korzystaj�cych ze szkole� zwi�zanych z innowacjami (ponad 52%) przy �ladowym udziale przedsi�biorstw, które korzystały jedynie ze szkole� niezwi�zanych z wprowadzaniem nowo�ci. Do trzeciej grupy mo�na zaliczy� firmy z produkcji wyrobów chemicznych oraz górnictwa i kopalnictwa. W�ród tych przedsi�biorstw odnotowano najni�szy odsetek firm, które w ogóle nie korzystały z innowacji (od 7.1% do 18.2%) oraz wysoki udział firm korzystaj�cych z obu rodzajów usług szkoleniowych.

- 30 -

Rysunek 24 : Profile korzystania z usług szkoleniowych w układzie działów (PKD)

7.1%

18.2%

42.1%

47.4%

46.7%

35.7%

57.1%

40.9%

5.3%

26.3%

33.3%

42.9%

35.7%

40.9%

52.6%

26.3%

20.0%

21.4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

górnictw o i kopalnictw o

prod. w yrobów chemicznych

prod. instr. med., precyz. i opt.

prod. pojazdów mechanicznych

w łókiennictw o

prod. maszyn i urz�dze�

Brak szkole� Szkolenia niezw i�zane z innow acjami Szkolenia zw i�zane z innow acjami

Dane dla 103 firm

Intensywno�� korzystania ze szkole� w tym szkole� zwi�zanych z innowacjami wzrasta wyranie wraz ze zwi�kszaniem si� wielko�ci firmy (Rysunek 25). W�ród mikroprzedsi�biorstw brak szkole� deklaruje ponad połowa przedsi�biorstw (ponad 55%), korzystanie ze szkole� niezwi�zanych z wdra�aniem nowo�ci ponad 44% a korzystanie ze szkole� zwi�zanych z wdra�aniem innowacji jedynie poni�ej 10% przedsi�biorstw. Podobna sytuacja jest w�ród małych przedsi�biorstw gdzie nieco wi�kszy jest odsetek przedsi�biorstw korzystaj�cych ze szkole� niezwi�zanych z innowacjami. Zdecydowanie odmienny profil prezentuj� firmy �rednie, s� on nastawione na wykorzystanie szkole� w swojej działalno�ci w tym w znacznym stopniu w działalno�ci zwi�zanej z wdra�aniem nowo�ci. W�ród tej grupy mniej, ni� co dziesi�te przedsi�biorstwo nie korzysta w ogóle ze szkole� (nieco ponad 9%) a połowa przedsi�biorstw tej grupy zadeklarowała korzystanie ze szkole� zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn�.

Rysunek 25 : Profile korzystania z usług szkoleniowych w układzie wielko�ci firmy.

55.6%

44.1%

9.1%

22.2%

32.4%

40.9%

22.2%

23.5%

50.0%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

0-9 zatr.

10-49 zatr.

50-249 zatr.

Brak szkole� Szkolenia niezw i�zane z innow acjami Szkolenia zw i�zane z innow acjami

Dane dla 105 firm Badane przedsi�biorstwa proszone były o ocen� jako�ci oferowanych w regionie dolno�l�skim szkole�. Prawie połowa z nich (47%) uchyliła si� od odpowiedzi na to pytanie. Rozkład tej grupy firm wskazuje, �e ze wzgl�du na brak kontaktu z ofert� szkoleniow� w ogóle lub w niektórych przypadkach ze wzgl�du na kontakt jedynie z ofert� szkoleniow� spoza regionu firmy te nie były w stanie odnie�� si� do postawionego w kwestionariuszu pytania.

Najcz��ciej brak mo�liwo�ci oceny regionalnej oferty szkoleniowej deklarowały mikro firmy (ponad 59%) i firmy małe (prawie 53%) czyli grupy przedsi�biorstw, które w relatywnie małym stopniu korzystały ze szkole�. Jednocze�nie w�ród firm �rednich odsetek braku odpowiedzi, cho� ni�szy ni� w pozostałych grupach, utrzymał si�

- 31 -

równie� na wysokim poziomie prawie 32%. W układzie rodzajów działalno�ci najwi�kszy odsetek braku odpowiedzi wyst�pił w�ród firm z produkcji instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych (ponad 2/3 firm) oraz firm włókienniczych (60% firm). Jedyn� grup� firm, w której odsetek braku odpowiedzi był ni�szy ni� 32% były przedsi�biorstwa górnicze, gdzie wskanik wynosił jedynie ok. 14%.

Rysunek 26 : Odsetek firm oceniaj�cych regionaln� ofert� szkoleniow� w układzie korzystania z oferty szkoleniowej.

17.6%

77.1%

92.9%

50.0%

82.4%

22.9%

7.1%

50.0%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Brak szkole�

Szkolenia nie zw i�z. z innow acjami

Szkolenia zw i�z. z innow acjami - w regionie

Szkolenia zw i�z. z innow acjami - poza regionem

Firmy oceniaj�ce Brak oceny

Dane dla 105 firm

W układzie korzystania z oferty szkoleniowej zgodnie z oczekiwaniami najwi�kszy odsetek firm b�d�cych w stanie oceni� regionaln� ofert� szkoleniow� jest w�ród firm, które z niej korzystaj� (Rysunek 26). St�d te� wypowiedziały si� prawie wszystkie przedsi�biorstwa korzystaj�ce z regionalnej oferty szkoleniowej zwi�zanej z działalno�ci� innowacyjn� (93%) oraz ponad ¾ firm deklaruj�cych korzystanie ze szkole� niezwi�zanych z innowacjami (77%). Z drugiej strony ni�szy odsetek podmiotów wystawiaj�cych oceny był w grupie firm korzystaj�cych głównie ze szkole� zwi�zanych z innowacjami prowadzonych przez firmy/instytucje spoza regionu (50%) oraz bardzo niski w grupie firm nie korzystaj�cych ze szkole� (niecałe 18%).

Firmy, które zdecydowały si� wystawi� ocen�, generalnie do�� wysoko oceniaj� jako�� regionalnej oferty szkoleniowej. �rednia ocen jako�ci szkole� wyniosła 3.2 punktu (w skali od 0 do 5), przy medianie 4 punkty. Najcz��ciej wyst�puj�c� ocen� (Rysunek 27) było 4 pkt. (prawie 27%) oraz 3 pkt. (ponad 28%). Niecałe 9% wskazało na najni�sz� ocen� 0 pkt., przy 14% firm przyznaj�cych ocen� najwy�sz� 5 pkt.

Rysunek 27 : Stopie� satysfakcji z jako�ci oferowanych w regionie dolno�l�skim szkole�

8.8%

3.5%

8.8%

28.1%

36.8%

14.0%

0% 10% 20% 30% 40%

0

1

2

3

4

5

Dane dla 57 firm

Najwy�szy poziom satysfakcji z jako�ci oferty szkoleniowej w regionie dolno�l�skim deklaruj� firmy �rednie (�rednia ocen 3.4 pkt.) oraz małe w nieco mniejszym stopniu

- 32 -

firmy małe (�rednia ocen 3.2 pkt.). Oceny przyznane przez firmy mikro s� wyranie ni�sze i ich �rednia wynosi 2.7 pkt.

Najwa�niejszym zastrze�eniem zgłaszanym przez firmy wobec szkole� oferowanych w regionie s� nadmierne koszty uczestnictwa w szkoleniach w odniesieniu do ich jako�ci – punkt ten wskazało ponad 3/4 przedsi�biorstw, a ponad 40% wymieniło go jako najwa�niejszy (Rysunek 28). Drugim co do wa�no�ci zagadnieniem jest zbyt ogólny charakter szkole� – wskazane zostało jako czynnik najwa�niejszy przez jedn� czwart� przedsi�biorstw. Istotnym dla prawie jednej trzeciej firm elementem, wymienianym głównie jako czynnik dodatkowy, jest organizacja szkole� niedopasowana do potrzeb respondentów.

Rysunek 28 : Zastrzeenia wobec szkole� oferowanych w regionie dolno�l�skim.

42.3%

25.0%

9.6%

11.5%

3.8%

7.7%

76.9%

44.2%

30.8%

25.0%

11.5%

11.5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Zbyt kosztow ne w stosunku do jej jako�ci

Zbyt ogólny charakter szkole�

Nieodpow iednia organizacja szkolenia

Niska merytoryczna jako�� szkolenia

Nieaktualna tematyka szkole�

Inne



W odniesieniu do szkole� oczekiwania badanych przedsi�biorstw koncentruj� si� na obni�eniu ich kosztów (Rysunek 29). Czynnik ten jest postrzegany jako absolutnie kluczowy, jako najwa�niejszy został wymieniony przez ponad połow� przedsi�biorstw (ponad 56%) a wyst�pił jako jeden z czynników we wskazaniach ponad 4/5 firm (nieco ponad 80%). Do wa�nych oczekiwa� nale�y równie� zaliczy� lepsze dostosowanie oferty szkoleniowej do potrzeb przedsi�biorstw wskazane przez ponad 57% firm, a jako najwa�niejszy czynnik przez prawie 22% oraz głównie jako czynnik dodatkowy – zwi�kszenie dost�pno�ci informacji o szkoleniach wskazany przez prawie 44% przedsi�biorstw, a jako najwa�niejszy przez nieco ponad 11% z nich.

Rysunek 29 : Oczekiwania przedsi�biorstw wobec szkole�

56.3%

21.9%

11.5%

7.3%

2.1%

80.2%

57.3%

43.8%

34.4%

26.0%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Obni�ka kosztów szkole� (ew . subw encje ze �r. publ.)

Lepsze dostosow anie oferty szkole� do potrzeb f irmy

Zw i�kszenie dost�pno�ci informacji o szkoleniach

Podniesienie jako�ci meryt. oferow anych szkole�

Odpow iednia elastyczno�� organizacji szkole�



- 33 -

Obni�enie kosztów szkole� jest zasadniczym postulatem firm niezale�nie od ich aktywno�ci innowacyjnej, jednak w odniesieniu do pozostałych postulatów istnieje pewne zró�nicowanie (Tabela 6). Widoczny jest spadek znaczenia dost�pno�ci informacji o szkoleniach wraz ze wzrostem aktywno�ci innowacyjnej firm. Czynnik ten jest poza grup� najwa�niejszych czynników w�ród firm najbardziej aktywnych, na trzecim miejscu (46%) w�ród firm umiarkowanie aktywnych, a na miejscu drugim, wymieniany przez prawie 2/3 firm (63%) w�ród firm nieinnowacyjnych. Wskazuje to na relatywnie słab� orientacj� w mo�liwo�ciach szkoleniowych w�ród grup firm o słabszym potencjale innowacyjnym.

Tabela 6 : Oczekiwania przedsi�biorstw wobec szkole� w układzie aktywno�ci innowacyjnej firm

Firmy nieinnowacyjne (i) obni�enie kosztów szkole� (79%); (ii) zwi�kszenie dost�pno�ci informacji o oferowanych szkoleniach (63%), (iii) lepsze dostosowanie oferty do potrzeb firmy (47%)

Firmy o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej (i) obni�enie kosztów szkole� (81%); (ii) lepsze dostosowanie oferty do potrzeb firmy (62%), (iii) zwi�kszenie dost�pno�ci informacji o oferowanych szkoleniach (46%)

Firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej (i) obni�enie kosztów szkole� (79%); (ii) lepsze dostosowanie oferty do potrzeb firmy (54%), (iii) podniesienie jako�ci merytorycznej oferowanych obecnie szkole� (42%)


Firm najbardziej aktywne innowacyjnie s� grup�, która najmocniej wskazuje na konieczno�� podniesienia jako�ci merytorycznej oferowanych kursów. Posiadaj�c w ramach organizacji znaczne zasoby (materialne ale równie� informacyjne) cz�sto szukaj� szkole� bardziej specjalistycznych i zaawansowanych ni� firmy z pozostałych grup.

- 34 -

6. Potrzeby firm w zakresie informacji

(i) Region dolno�l�ski w małym stopniu zapewnia swoim firmom dost�p do informacji zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn�. Zdecydowana wi�kszo�� przedsi�biorstw poszukuj�cych takich informacji pozyskuje je od instytucji/firm spoza regionu.

(ii) �rednia ocen jako�ci pozyskiwanych w województwie dolno�l�skim informacji wynosi 2.4 pkt (w skali 5-punktowej). Jest ona mocno zró�nicowana w zale�no�ci od lokalizacji firmy. Oceny przyznawane przez firmy zlokalizowane na terenach wiejskich s� zdecydowanie złe (1.6 pkt.) w przeciwie�stwie do firm zlokalizowanych w du�ych miastach gdzie �rednia ocen jest umiarkowanie pozytywna (3.1 pkt.).Najwa�niejsze zastrze�enia do informacji pozyskiwanej w regionie odnosz� si� głównie do jej zbyt ogólnego charakteru oraz zbyt wysokich kosztów jej pozyskania.

(iii) Najbardziej poszukiwanym rodzajem informacji s� dane o odbiorcach i charakterystyce rynku. Poszukiwane s� informacje dotycz�ce ródeł finansowania firmy oraz programów wsparcia. Znaczna grupa przedsi�biorstw deklaruje potrzeby informacyjne w zakresie informacji o technologiach. Dziedzina ta zwi�zana jest �ci�le z rozwojem produktu. Poszukiwanie informacji zewn�trznych na ten temat wskazuje na rosn�c� �wiadomo�� przedsi�biorców, �e potrzeby te nie mog� by� zaspokojone wył�cznie przez własne zasoby wiedzy i pomysły.

(iv) Jako ródło informacji badanych przedsi�biorstw najwa�niejsz� rol� pełni� kontrahenci, nieco mniejsze znaczenie przypisywane jest internetowi oraz targom i wystawom. Pozostałe ródła wymieniane s� zdecydowanie rzadziej lub wyst�puj� jedynie sporadycznie. Wykorzystywane przez firmy ródła informacji wykazuj� du�e zró�nicowanie w układzie dziedzin działalno�ci. Specyficzne uwarunkowania wykazuj� firmy chemiczne oraz, w nieco innym zakresie, firmy górnicze i firmy z produkcji maszyn i urz�dze�.

Celem rozdziału jest analiza zapotrzebowania firm na informacje zwi�zane z realizowan� działalno�ci� innowacyjn�. Charakterystyka ta dokonana została w oparciu o nast�puj�ce zagadnienia: po��dane rodzaje informacji, najwa�niejsze ródła pozyskiwania informacji, ocena ich jako�ci oraz oczekiwania firm zwi�zane z dost�pem informacji.

Najwa�niejsz� pozycj� w�ród informacji potrzebnych firmie zajmuj� te zwi�zane z wiedz� o odbiorcach, charakterystyce rynku - wa�ne dla 61% firm, przy czym prawie 37% firm na wskazało to zagadnienie na pierwszym miejscu (Rysunek 30). Istotny odsetek firm wskazał na potrzeby zwi�zane z innymi informacjami o charakterze rynkowym tj. informacje o konkurentach (wa�ne dla nieco ponad 35% firm, a przy poni�ej 7% na pierwszym miejscu) i, w pewnym zakresie, informacje o kooperantach (wa�ne dla prawie 27% firm). Mo�na stwierdzi�, �e koresponduje to z produktowym (rynkowym) charakterem przedsi�wzi�� zwi�zanych z reguły z niewielkim zakresem wprowadzanych zmian.

- 35 -

Rysunek 30 : Główne rodzaje informacji niezb�dne firmie

36.5%

15.4%

11.5%

15.4%

6.7%

7.7%

1.0%

0.0%

2.9%

61.0%

50.5%

42.9%

38.1%

35.2%

26.7%

7.6%

7.6%

6.7%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Odbiorcy, charakterystyka rynku

ródła f inansow ania

Programy w sparcia

Technologie

Charakterystyka konkurencji

Kooperanci

Mi�dzynarodow e programy badaw cze

Wzory u�ytkow e, patenty, licencje

Krajow e programy badaw cze



Bardzo du�e zapotrzebowanie zgłaszane jest przez firmy na informacje dotycz�ce ródeł finansowania oraz programy wsparcia odpowiednio 50.5% i 42.9%. Zdecydowanie wi�ksze ni� w innych badaniach jest zainteresowanie firm informacjami odnosz�cymi si� do technologii – ponad 38% firm, przy ponad 15% firm wskazuj�cych ten rodzaj informacji na pierwszym miejscu. Wskazania sugeruj� wyrane zainteresowanie przedsi�biorstw rozwojem swojej działalno�ci oraz, cho� w nieco mniejszym zakresie, rozwojem technologicznym.

Tabela 7 : Główne rodzaje informacji niezb�dne firmie w układzie aktywno�ci innowacyjnej firm

Firmy nieinnowacyjne (i) odbiorcy, charakterystyka rynku (76%); (ii) ródła finansowania (57%), (iii) programy wsparcia (52%)

Firmy o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej (i) odbiorcy, charakterystyka rynku (56%); (ii) technologie (46%), (iii) ródła finansowania (44%), (iv) programy wsparcia (40%)

Firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej (i) ródła finansowania (61%); (ii) odbiorcy, charakterystyka rynku (57%), (iii) programy wsparcia (46%)


W układzie aktywno�ci innowacyjnej (Tabela 7) przedsi�biorstwa nieinnowacyjne wykazuj� najwi�ksze, znacznie przewy�szaj�ce pozostałe kategorie, zapotrzebowanie na informacje o charakterystyce rynku (76%). Jest to do�� znamienne zwa�ywszy, �e jest to grupa, która nie wprowadzaj�c w ostatnich latach �adnych zmian powinna funkcjonowa� na tych samych lub zbli�onych rynkach dłu�szy czas. Oznacza to słabo�� firm zwi�zan� z niewielkim potencjałem pozyskiwania zewn�trznych informacji dotycz�cych najbardziej istotnych obszarów działalno�ci firmy, co po cz��ci mo�e by� efektem koncentracji firm na bie��cej działalno�ci przedsi�biorstwa i zaniedbywania działa� strategicznych. Pozostałymi czynnikami wskazywanymi s� informacje o naturze finansowej tzn. dost�pne ródła finansowania (57%) oraz programy wsparcia (52%). Zainteresowanie przedsi�biorstw nieinnowacyjnych koncentruje si� zasadniczo na wymienionych

- 36 -

trzech czynnikach gdy� odsetek firm wskazuj�cych pozostałe z nich nie przekracza 20%.

Potrzeby informacyjne w zakresie nowych technologii najmocniej akcentowane s� w grupie przedsi�biorstw o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej. Czynnik wymieniany jest tu na drugim miejscu z cz�stotliwo�ci� nieco wi�ksz� nawet od informacji zwi�zanych z zagadnieniami finansowymi. Wskazuje to na du�e potrzeby tej grupy przedsi�biorstw zwi�zane z wzmocnieniem pozycji technologicznej, które nie mog� by� zaspokojone przez zasoby wiedzy posiadane ju� przez firm�. Informacje o technologiach s� mniej akcentowane przez firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej, które koncentruj� si� na informacjach finansowych, koniecznych do zapewnienia płynno�ci wprowadzania intensywnych zmian w przedsi�biorstwie i jego ofercie rynkowej.

Tabela 8 : Główne rodzaje informacji niezb�dne firmie w układzie wielko�ci firm

Firmy mikro (0-9 zatr.) (i) odbiorcy, charakterystyka rynku (70%); (ii) ródła finansowania (63%), (iii) programy wsparcia (52%)

Firmy małe (10-49 zatr.) (i) ródła finansowania (59%), (ii) programy wsparcia (47%), (iii) odbiorcy, charakterystyka rynku (41%)

Firmy �rednie (50-249 zatr.) (i) odbiorcy, charakterystyka rynku (70%); (ii) charakterystyka konkurencji (50%); (iii) technologie (43%)


W układzie wielko�ci przedsi�biorstw widoczne jest pewne zró�nicowanie w poszukiwanych przez firmy informacjach (Tabela 8). W�ród mikro przedsi�biorstw zauwa�alna jest du�a koncentracja na głównych trzech rodzajach informacji – wszystkie trzy najwa�niejsze tematy wskazała ponad połowa przedsi�biorstw. Dla małych przedsi�biorstw nieco mniejsze (cho� wci�� istotne) znaczenie maj� informacje na temat charakterystyki rynku a na plan pierwszy wybijaj� si� zagadnienia zwi�zane ze zdobywaniem finansowania zewn�trznego. Potrzeby finansowe w tej grupie firm cz�sto zwi�zane s� z konieczno�ci� finansowania rozwoju firmy. W�ród przedsi�biorstw �rednich, które zwykle posiadaj� znacznie bardziej stabilna pozycj� finansow� ni� firmy małe, informacje dotycz�ce ródeł finansowania nie znalazły si� w�ród trzech najcz��ciej wskazywanych rodzajów informacji. Firmy z tej grupy poszukuj� głównie informacji rynkowych: odbiorcy i charakterystyka rynku oraz konkurencja, a tak�e znacznie słabiej artykułowane w pozostałych grupach potrzeby dotycz�ce nowych technologii.

Charakterystyka poszukiwanych informacji w układzie dziedzin działalno�ci zamieszczona jest w Tabela 9. Najbardziej od cało�ci badanej próby przedsi�biorstw odbiegaj� firmy z górnictwa i kopalnictwa, których najwa�niejsze postulaty nie dotycz� aspektów finansowych ani technologicznych. Koncentruj� si� one jedynie na szeroko rozumianym otoczeniu rynkowym obejmuj�cym informacje o odbiorcach, konkurentach oraz potencjalnych kooperantach.

- 37 -

Tabela 9 : Główne rodzaje informacji niezb�dne firmie w układzie działów (PKD)

Górnictwo i kopalnictwo (i) odbiorcy, charakterystyka rynku (71%); (ii) charakterystyka konkurencji (50%); (iii) kooperanci (43%)

Produkcja wyrobów chemicznych (i) odbiorcy, charakterystyka rynku (68%); (ii) technologie (45%), (iii) ródła finansowania oraz programy wsparcia (oba po 41%)

Produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych (i) ródła finansowania oraz technologie (oba po 53%), (iii) odbiorcy, charakterystyka rynku (48%)

Produkcja pojazdów mechanicznych (i) ródła finansowania oraz odbiorcy, charakterystyka rynku (oba po 58%), (iii) technologie (47%)

Włókiennictwo (i) odbiorcy, charakterystyka rynku (73%) (ii) ródła finansowania oraz programy wsparcia (oba po 60%)

Produkcja maszyn i urz�dze� (i) ródła finansowania (57%); (ii) odbiorcy, charakterystyka rynku (50%), (iii) programy wsparcia (oba po 43%)


Dla badanych przedsi�biorstw najwa�niejszym ródłem informacji zewn�trznej s� kontrahenci (dostawcy, odbiorcy, kooperanci). Zostali wskazani ł�cznie przez dwie trzecie firm, a prawie 43% przedsi�biorstw wskazało ich jako najwa�niejsze ródło. Dwa nast�pne, co do wagi ródła informacji - internet oraz targi i wystawy - wymienione zostały przez nieco ponad połow� przedsi�biorstw (53%), przy czym targi i wystawy nieco cz��ciej wskazywane s� na pierwszym miejscu (Rysunek 31).

Rysunek 31 : Najwaniejsze ródła informacji firm

42,9%

15,2%

11,4%

5,7%

8,6%

3,8%

2,9%

1,9%

3,8%

66,7%

53,3%

53,3%

28,6%

21,0%

18,1%

9,5%

8,6%

7,6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Kontrahenci

Targi, w ystaw y

ródła internetow e

Konkurencja

Konferencje, seminaria

Ujaw nienia patentow e, prasa fachow a

Jednostki B+R, szkoły w y�sze

Instytucje przedstaw icielskie biznesu

Inne


Uwaga: badane firmy mogły wskaza� trzy odpowiedzi. W zestawieniu uj�to jedynie te czynniki, które uzyskały powy�ej 5% wskaza�. Dane dla 105 firm

Wymienione ródła uzyskania informacji wskazuj� na rol� partnerów funkcjonalnych firm. Nawi�zane kontakty produkcyjne i handlowe s� wykorzystywane jako ródło informacji dla inspiracji i rozwoju przedsi�wzi�� rynkowych, produktowych i technologicznych. S� to ródła mało kosztowne i nieskomplikowane. Wspierane s� one przez informacje z targów i wystaw. Pozyskanie informacji t� drog� wymaga

- 38 -

wi�cej zaanga�owania i nakładów. Wa�ne, �e poprzez ten kanał transferu informacji firmy mog� zarówno pozyskiwa� wiedz� o nowo�ciach w swojej bran�y jak równie� nawi�zywa� nowe, osobiste kontakty, które mog� owocowa� pozyskiwaniem informacji w przyszło�ci.

W odniesieniu do innych bada� sektora MSP nale�y podkre�li� bardzo du�y wzrost znaczenia informacji pozyskiwanych przez dolno�l�skie MSP za po�rednictwem internetu. Z perspektywy budowy efektywnych kanałów komunikacji z firmami sektora MSP jest to potencjalnie niezwykle wa�ny instrument, dzi�ki któremu instytucje wspieraj�ce ten sektor mog� szybko i praktycznie "bezkosztowo" przesyła� informacj�.

Bardzo ograniczone znaczenie jako ródło informacji dla dolno�l�skich MSP posiadaj� tzw. wyspecjalizowane ródła informacji, takie jak m.in. firmy konsultingowe, o�rodki transferu technologii, rzecznik patentowy – �adne z nich nie uzyskało wi�cej ni� 5% wskaza�. Instytucje, które zajmuj� si� zawodowo "produkowaniem" i rozpowszechnianiem informacji b�d�cych podstaw� dla przedsi�wzi�� oryginalnych, ale zarazem kosztownych w praktyce nie s� brane pod uwag� przez sektor MSP jako ródło informacji.

ródła informacji nie wykazuj� zdecydowanego zró�nicowania w grupach firm o ró�nej aktywno�ci innowacyjnej (Rysunek 32). Firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej w nieco mniejszym stopniu korzystaj� z informacji płyn�cych od kontrahentów oraz cz��ciej od pozostałych grup pozyskuj� informacje za po�rednictwem Internetu.

Rysunek 32 : Najwaniejsze ródła informacji firm w układzie aktywno�ci innowacyjnej

66,7%

75,0%

50,0%

42,9%

59,6%

50,0%

47,6%

50,0%

65,4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

F. nieinnow acyjne

F. o przeci�tnej aktyw .innow .

F. o podw y�szonejaktyw n. innow .

Kontrahenci Targi, w ystaw yródła internetow e

Wyrane ró�nice widoczne s� bardzo wyranie w ramach poszczególnych dziedzin działalno�ci. Firmy chemiczne najbardziej odbiegaj� od ogólnego profilu ródeł informacji. W przeciwie�stwie do ogółu firm dla tej grupy przedsi�biorstw zdecydowanie drugorz�dne znaczenia maj� informacje od kontrahentów, które uzyskały zaledwie 32% wskaza�. Z drugiej strony jedynie w�ród firm chemicznych takie ródła jak konferencje i seminaria czy prasa fachowa i ujawnienia patentowe uzyskały ponad 30% wskaza� i zaliczone zostały do głównych ródeł informacji.

Najmniej zró�nicowane ródła informacji wyst�puj� w�ród firm górniczych. Firmy te koncentruj� si� prawie wył�cznie na wykorzystaniu informacji od kontrahentów (93%). Pozostałe ródła informacji uzyskały relatywnie bardzo niskie wskazania i odgrywaj� relatywnie niewielk� rol�. Podobnie wysoki odsetek przedsi�biorstw deklaruj�cych korzystanie z kontrahentów jako ródeł informacji jest w�ród firm z produkcji maszyn i urz�dze� tu jednak�e wykorzystanie pozostałych ródeł nie odstaje a� tak znacznie od �redniej dla wszystkich przedsi�biorstw.

- 39 -

Tabela 10 : Najwaniejsze ródła informacji firm w układzie działów (PKD)

Górnictwo i kopalnictwo (i) kontrahenci (93%); (ii) konkurencja, targi i wystawy oraz internet (ka�de z trzech ródeł po 36%)

Produkcja wyrobów chemicznych (i) internet (64%); (ii) targi i wystawy (54%); (iii) konferencje i seminaria, prasa fachowa i ujawnienia patentowe oraz kontrahenci (ka�de z trzech ródeł po 32%)

Produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych (i) kontrahenci oraz internet (oba ródła po 68%), (iii) targi i wystawy (58%)

Produkcja pojazdów mechanicznych (i) kontrahenci (68%), (ii) targi i wystawy (63%) (iii) konkurencja (53%)

Włókiennictwo (i) kontrahenci (73%) (ii) internet (53%); (iii) targi i wystawy (47%)

Produkcja maszyn i urz�dze� (i) kontrahenci (93%); (ii) targi i wystawy oraz internet (oba po 64%)


Prawie 50% badanych przedsi�biorstw zadeklarowała, �e w ostatnich trzech latach firmy korzystała z informacji z zewn�trz niezb�dnych dla celów zwi�zanych z działaniami innowacyjnymi. Do tej grupy przedsi�biorstw skierowano pytanie o lokalizacj� firm b�d instytucji, od których te informacje były pozyskiwane. Dwie trzecie z nich korzystało głównie z informacji pochodz�cych od instytucji/firm ulokowanych poza województwem dolno�l�skim, a jedynie jedna trzecia firm zadeklarowała, �e najwa�niejsze ródła ich informacji pozyskiwanych dla celów innowacji s� zwi�zane z regionem. Wskazuje to do�� wyranie, �e ródła informacji wykorzystywanej przez dolno�l�skie firmy le�� raczej poza regionem.

Rysunek 33 : Lokalizacja instytucji/firm dostarczaj�cych informacji zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn�

Skorzystano głów nie z usług instytucji/f irmy spoza regionu dolno�l�skiego

Skorzystano głów nie z usług instytucji/f irm z

regionu dolno�l�skiego,

Dane dla 51 firm, które zadeklarowały korzystanie z informacji z zewn�trz niezb�dnych dla celów zwi�zanych z działaniami innowacyjnymi

Korzystanie ze ródeł głównie spoza regionu dolno�l�skiego wyst�puje najcz��ciej w grupie firm o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej (44%) przy czym znaczna przewaga ródeł pozaregionalnych widoczna jest we wszystkich kategoriach przedsi�biorstw (Rysunek 34). Jednocze�nie nale�y podkre�li�, �e nawet w�ród firm o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej istotna cz�� firm nie korzysta z informacji zewn�trznych dla celów działalno�ci innowacyjnej (36%). Wskazuje to na du�� skłonno�� do wykorzystywanie w działalno�ci innowacyjnej głównie wewn�trznych zasobów wiedzy i informacji. Jest to czynnik, który w wielu przypadkach mo�e ogranicza� zdolno�ci innowacyjne przedsi�biorstw gdy� ł�czno�� m.in. z post�pem technicznym warunkuje w warunkach nowoczesnej gospodarki mo�liwo�ci generowania nowoczesnych rozwi�za� wewn�trz przedsi�biorstw.

- 40 -

Rysunek 34 : Wykorzystanie zewn�trznych informacji dla celów działalno�ci innowacyjnej w układzie aktywno�ci innowacyjnej.

85.7%

45.1%

36.0%

4.8%

21.6%

20.0%

9.5%

33.3%

44.0%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

F. nieinnow acyjne



Nie skorzystano z inform. Skorzystano z usług f irm/instyt. z regionu

Skorzystano z usług firm/instyt. spoza regionu

Dane dla 97 firm Badane firmy poproszono o wskazanie trzech regionalnych instytucji/firm, które z punktu widzenia firmy s� najwa�niejszymi firmy dostawcami informacji zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn�. Okazało si�, �e pytanie to sprawiło ogromny problem dla przedsi�biorstw. Ogółem na zadane pytanie uzyskano jedynie 21 odpowiedzi, w których padły nazwy 11 instytucji i firm oraz 6 kategorii instytucji otoczenia biznesu. Jedyn� instytucj�, która została wskazana wi�cej ni� 1 raz jest wymieniona Politechnika Wrocławska (pi�ciokrotnie). Pełn� list� wypowiedzi przedsi�biorstw zawiera Zał�cznik 1.

Ocena jako�ci uzyskanych informacji w pozyskiwanych w województwie dolno�l�skim jest niewysoka (2.4 pkt., przy medianie 2 pkt), a oceny przyznawane przez poszczególne przedsi�biorstwa s� bardzo zró�nicowane. Ponad połowa przedsi�biorstw wystawiła ocen� 2 pkt. lub ni�sz�, a co pi�ta firma wskazała na ocen� najni�sz� - 0 pkt (Rysunek 35). Jednocze�nie do�� du�a grupa przedsi�biorstw oceniła sytuacje jako dobr� - oceny 4 pkt. lub 5 pkt. przyznała ł�cznie prawie jedna trzecia firm.

Rysunek 35: Ocena satysfakcji z jako�ci informacji pozyskiwanych w regionie dolno�l�skim

20,0%

10,9%

20,0%

16,4%

23,6%

9,1%

0% 5% 10% 15% 20% 25%

0

1

2

3

4

5

Dane dla 55 firm

�rednia ocena stawiana przez firmy w znacznym stopniu uzale�niona jest od lokalizacji firmy (Rysunek 36). Stopie� zadowolenia z jako�ci informacji wzrasta wraz z wielko�ci� miejscowo�ci, w której firma funkcjonuje. Najgorsze oceny wystawiane s� przez firmy z terenów wiejskich (�rednia 1.6 pkt.) za� najwy�sza �rednia ocen, wystawiona jest przez firmy zlokalizowane w głównych miastach regionu (3.1 pkt.). Powy�sze dane wskazuj� na zasadniczo odmienn� sytuacj� firm z regionu w zale�no�ci od lokalizacji. Od złej na terenach wiejskich do umiarkowanie dobrej w du�ych miastach.

- 41 -

Rysunek 36 : �rednia ocena satysfakcji z jako�ci informacji pozyskiwanych w regionie dolno�l�skim w układzie lokalizacji

1.6

2.0

2.7

3.1

0 1 2 3 4

Obszar wiejski

Miejscow. do 20 tys. mieszk.

Miasta 20-90 tys. mieszk.

Główne miasta regionu

Dane dla 55 firm

Zastrze�enia przedsi�biorstw odno�nie jako�ci informacji dotycz� główne ich warto�ci merytorycznej (Rysunek 37). Po 62% przedsi�biorstw wskazało na niepełno�� pozyskiwanych informacji (prawie 36% firm jako czynnik najwa�niejszy) oraz ich zbyt ogólny charakter (prawie 43% jako czynnik najwa�niejszy) jako na przyczyny niezadowolenia z pozyskiwanej informacji. Istotn� rol� odgrywaj� zbyt wysokie koszty uzyskania informacji. Zagadnienie to jednak poruszane jest głównie jako czynnik dodatkowy (ponad 40% firm, ale jedynie nieco ponad 9% jako czynnik najwa�niejszy), drugorz�dny w kontek�cie niskiej warto�ci merytorycznej samych informacji.

Rysunek 37: Zastrzeenia, co do jako�ci uzyskiwanych w regionie dolno�l�skim informacji.

42.9%

35.7%

9.5%

4.8%

4.8%

2.4%

61.9%

61.9%

40.5%

19.0%

11.9%

9.5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Zbyt ogólny charakter informacji

Niepełna informacja

Informacja zbyt kosztow na w stosunku do jej jako�ci

Nieaktualna informacja

Za du�o informacji

Inne


W zestawieniu uj�to jedynie te czynniki, które wskazało ponad 5% przedsi�biorstw. Dane dla 42 firm, które zadeklarowały pozyskiwanie zewn�trznych informacji dla celów zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn� oraz nisko oceniły ich jako��

Badane przedsi�biorstwa proszone były o deklaracj� dotycz�c� dziedzin, w których odczuwalne jest najwi�ksze zapotrzebowanie na informacje zwi�zane z innowacjami. Jako najwa�niejsze zagadnienia wymieniane zostały najcz��ciej: pomoc w dost�pno�ci do baz danych o technologiach (32.4% firm wymieniło ten rodzaj pomocy jako najwa�niejszy, a 55.9% ł�cznie) oraz do baz danych o potencjalnych kooperantach (odpowiednio 25.5% firm i 47.1% ł�cznie). Dwa nast�pne czynniki, cho� wskazywane przez podobny odsetek badanych firm, umieszczane były przewa�nie na drugim lub trzecim miejscu, jako czynniki dodatkowe. Były to pomoc w dost�pno�ci do informacji o potencjalnych ródłach finansowania innowacji (odpowiednio 17.6% firm oraz 57.8% ł�cznie) i pomoc w dost�pno�ci do informacji o programach pomocowych UE (odpowiednio 11.8% firm oraz 49.0% ł�cznie).

- 42 -

Rysunek 38 : Oczekiwania przedsi�biorstw zwi�zane z dost�pem do informacji.

17.6%

32.4%

11.8%

25.5%

6.9%

2.0%

2.0%

2.0%

57.8%

55.9%

49.0%

47.1%

31.4%

19.6%

11.8%

6.9%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Pomoc w dost�pno�ci do inf. o potenc. ródłach finans. innowacji

Pomoc w dost�pno�ci do baz danych o technologiach

Pomoc w dost�pno�ci do informacji o programach UE

Pomoc w dost�pno�ci do baz danych o potenc. kooperantach

Pomoc w dost�pno�ci do inf. o rodzajach wsparcia publ. dla firm

Wsparcie finansowe w zakresie dost�pu i u�ytkowania baz danych

Pomoc w dost�pno�ci do baz danych zwi�zanych z inf. patentow�

Szkolenia w zakresie dost�pu i u�ytkowania baz danych


W zestawieniu uj�to jedynie te czynniki, które wskazało ponad 5% przedsi�biorstw. Dane dla 102 firm

- 43 -

7. Współpraca z otoczeniem

Celem tego rozdziału jest ocena rozmiarów i intensywno�ci kontaktów ankietowanych firm z otoczeniem. Charakterystyka ta dotyczy nast�puj�cych obszarów: (i) kontaktów z innymi przedsi�biorstwami, (ii) z jednostkami badawczo-rozwojowymi oraz (iii) z instytucjami wsparcia w okresie ostatnich trzech latach (2001-2003). Analiz� obj�to zakres i przedmiot współpracy, sposoby nawi�zywania kontaktów, bariery i oczekiwania firm zwi�zane ze współprac�.

7.1. Współpraca pomi�dzy firmami

(i) Badane firmy wykazuj� wysok� (w realiach polskiej gospodarki) intensywno�� współpracy (kontaktów) z innymi przedsi�biorstwami. Ponad połowa przedsi�biorstw współpracuje systematycznie z innymi firmami. Trwałe kontakty s� szczególnie cenne z punktu widzenia przepływu informacji pomi�dzy firmami oraz długofalowej działalno�ci innowacyjnej. Odsetek firm posiadaj�cych trwałe kontakty z innymi przedsi�biorstwami jest silnie powi�zany z aktywno�ci� innowacyjn�. W�ród firm aktywnych innowacyjnie odsetek trwale współpracuj�cych z innymi przedsi�biorstwami jest trzykrotnie wi�kszy ni� w�ród firm nieinnowacyjnych. W tym zakresie bardzo wyrana jest równie� specyfika bran�owa w ramach, której trzy spo�ród sze�ciu badanych dziedzin działalno�ci (produkcja instrumentów medycznych, produkcja wyrobów chemicznych oraz górnictwo i kopalnictwo) charakteryzuj� si� dwu-trzykrotnie wy�szym wskanikiem współpracy od pozostałych.

(ii) Główne bariery we współpracy przedsi�biorstw wi�� si� głównie ze wzajemn� nieufno�ci� przedsi�biorców, brakiem odpowiednich partnerów do współpracy oraz postrzeganymi wysokimi kosztami współpracy.

(iii) W�ród firm najmniejszych oraz nieinnowacyjnych relatywnie szeroko kwestionowana jest potrzeba współpracy pomi�dzy przedsi�biorstwami i mo�liwo�ci odniesienia z niej jakichkolwiek korzy�ci. W pozostałych grupach firm silniejszych technologicznie i rynkowo kwestia ta nie jest przedmiotem w�tpliwo�ci.

Przedsi�biorstwa s� dla siebie wzajemnie podstawowymi partnerami w dziedzinie innowacji. Zwłaszcza dla małych firm. Partnerstwo z firmami jest wa�nym ródłem pomysłów dla innowacji, dostarcza bodców dla rozwoju firmy, oraz w zwłaszcza przypadku współpracy z du�ymi firmami, pozwala na dost�p do ich zasobów (sieci dystrybucji i marketingu, uzupełniaj�cych technologii itp.).

Zdecydowana wi�kszo�� badanych firm zadeklarowała współprac� z innymi przedsi�biorstwami – fakt ten odnotowało ponad 77% firm (Rysunek 39). Jedynie relatywnie niewielki odsetek firm (prawie 23%) nie posiadało �adnych kontaktów z innymi firmami. Systematyczne kontakty MSP z innymi przedsi�biorstwami mo�na okre�li� jako trwałe, a wi�c potencjalnie najcenniejsze dla ich długofalowej działalno�ci innowacyjnej. Tego typu kontakty posiada ponad połowa (55%) ogółu badanych firm. Nieco ponad jedna przedsi�biorstw (prawie 22%) nawi�zała jedynie kontakty sporadyczne nie nawi�zuj�c relacji trwałych.

- 44 -

Rysunek 39 : Współpraca z innymi firmami. Brak w spółpracy z

innymi przedsi�biorstw ami ;

22.8%

Firmy w spółpr. z innymi przeds.

jedynie sporadycznie ;

21.8%

Firmy trw ale w spółpracuj�ce z

innymi przedsi�biorstw ami;

55.4%

Dane dla 101 firm

Firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej posiadaj� najwi�ksz� skłonno�� do nawi�zywania trwałych relacji współpracy z innymi przedsi�biorstwami. Ponad ¾ z nich (77%) zadeklarowało istnienie takich zwi�zków w ich działalno�ci. Skłonno�� ta maleje wraz ze spadaj�c� aktywno�ci� innowacyjn� i tak w grupie firm o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej odsetek firm trwale współpracuj�cych z innymi podmiotami wyniósł 57% a w grupie firm nieinnowacyjnych zdecydowanie najmniej gdy� jedynie 26%.

Rysunek 40 : Współpraca z innymi firmami w układzie aktywno�ci innowacyjnej.

52.6%

17.6%

11.5%

21.1%

25.5%

11.5%

26.3%

56.9%

76.9%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

F. nieinnow acyjne

F. o przeci�tnej aktyw . innow .

F. o podw y�szonej aktyw . innow .

Brak w spółpracy Współpraca sporadyczna Trw ała w spółpraca

Dane dla 96 firm

W badanej grupie, odsetek przedsi�biorstw współpracuj�cych z innymi firmami oraz wskazuj�cych poszczególne rodzaje wi�zi nie wykazuje znacz�cego zró�nicowania w układzie subregionów lub wielko�ci firmy. W odniesieniu do lokalizacji, najwi�kszy odsetek firm współpracuj�cych z innymi przedsi�biorstwami w sposób trwały wyst�puje podmiotów zlokalizowanych na terenach wiejskich (ponad 66% przedsi�biorstw) a najni�szy w�ród podmiotów z pochodz�cych z miast licz�cych 20-90 tys. mieszka�ców (Rysunek 41).

Rysunek 41 : Współpraca z innymi firmami w układzie lokalizacji

21.9%

18.8%

30.8%

18.5%

25.0%

37.5%

15.4%

14.8%

53.10%

43.80%

58.80%

66.70%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%


Miasta 20-90 tys. mieszk

Miasta ponni�ej 20 tys. mieszk

Obszar wiejski

Brak w spółpracy Współpraca sporadyczna Firmy trw ale w spółpracuj�ce

Dane dla 101 firm

W układzie dziedzin działalno�ci przedsi�biorstwa z trzech z sze�ciu analizowanych działów, czyli: produkcji instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, produkcji wyrobów chemicznych oraz górnictwa i kopalnictwa wykazuj� podobna

- 45 -

struktur� współpracy. Jest ona oparta w wi�kszo�ci na relacjach trwałych z niewielkim udziałem firm utrzymuj�cych relacje sporadyczne oraz minimalnym odsetkiem firm nie współpracuj�cych w ogóle. Najbardziej wyró�niaj� si� firmy włókiennicze, stanowi�ce jedyn� grup� firm, w�ród których po pierwsze odsetek podmiotów nie posiadaj�cych �adnych relacji współpracy stanowi wi�kszo��, a po drugie nie ma podmiotów, które współpracowałyby jedynie sporadycznie bez tworzenia trwałych relacji.

Rysunek 42 : Współpraca z innymi firmami w układzie działów (PKD)

8.3%

4.8%

5.3%

31.6%

66.7%

30.8%

25.0%

14.3%

21.1%

47.4%

23.1%

66.7%

81.0%

73.7%

21.1%

33.3%

46.2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

górnictw o i kopalnictw o

prod. w yrobów chemicznych



w łókiennictw o



Dane dla 101 firm

Partnerami we współpracy dla badanej grupy firm były podmioty ró�nej wielko�ci. Ich rozkład jest równomierny, nie ma znacz�cych ró�nic w wielko�ci firm współpracuj�cych z ró�nymi kategoriami podmiotów. I tak:

• z mikrofirmami (0-9 zatrudnionych) współpracowało 34% firm,

• z przedsi�biorstwami małymi (10-49 zatrudnionych) współpracowało 43% firm,

• z przedsi�biorstwami �rednimi (50-249 zatrudnionych) współpracowało 42% firm,

• z przedsi�biorstwami du�ymi (250 zatrudnionych i powy�ej) współpracowało 33% firm.

Rysunek 43 : Współpraca z firmami rónej wielko�ci w układzie aktywno�ci innowacyjnej firm.

21.1%

21.1%

31.6%

15.8%

35.3%

41.2%

47.1%

27.5%

34.6%

57.7%

38.5%

53.8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Współpraca z firmami 0-9 zatr.

Współpraca z f irmami 10-49 zatr.

Współpraca z firmami 50-249 zatr.

Współpraca z f irmami ponad 250 zatr.

F. nieinnow acyjne F. o przeci�tnej aktyw . innow .F. o podw y�szonej aktyw n. innow .

Przeprowadzona analiza nie wykazała znaczniejszego zró�nicowania w zakresie wielko�ci partnerów we współpracy w poszczególnych kategoriach przedsi�biorstw za wyj�tkiem podziału firm według ich aktywno�ci innowacyjnej (Rysunek 43). W tym układzie zasadnicze ró�nice w poziomie współpracy pomi�dzy poszczególnymi grupami firm wi�� si� ze współprac� z firmami małymi (10-49 zatr.) oraz du�ymi

- 46 -

(powy�ej 250 zatr.). Wzrostowi aktywno�ci innowacyjnej towarzyszy istotny wzrost skłonno�ci do współpracy z obiema wskazanymi kategoriami wielko�ci firm przy znacznie mniejszych ró�nicach we współpracy z mikrofirmami i firmami �rednimi. Szczególnie wyranym wyró�nikiem grupy firm o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej jest o bardzo du�y odsetek podmiotów współpracuj�cych z firmami du�ymi.

W�ród zgłaszanych przez badane przedsi�biorstwa problemów we wzajemnej współpracy z innymi firmami mo�na wyró�ni� grup� trzech najcz��ciej wymienianych czynników (Rysunek 44), s� to:

• wzajemna nieufno�� pomi�dzy przedsi�biorcami (ponad 53% firm, w tym dla ponad 27% czynnik najwa�niejszy),

• brak odpowiednich partnerów (prawie 47% firm w tym dla ponad 28% czynnik najwa�niejszy),

• wysokie koszty współpracy (42% firm, w tym dla ponad 18% czynnik najwa�niejszy).

Oprócz wy�ej wymienionych mo�na wyró�ni� dwa czynniki wskazywane jako dodatkowe:

• brak wymiernych korzy�ci ze współpracy (prawie 30% firm, w tym dla jedynie nieco ponad 7% czynnik najwa�niejszy)

• brak miejsc i okazji do nawi�zania współpracy pomi�dzy firmami (ponad 27%, w tym dla 6% czynnik najwa�niejszy)

Rysunek 44 : Problemy we współpracy z innymi przedsi�biorstwami

27.2%

28.4%

18.5%

7.4%

6.2%

9.9%

2.5%

53.1%

46.9%

42.0%

29.6%

27.2%

22.2%

7.4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Wzajemna nieufno��

Brak odpowiednich partnerów

Wysokie koszty współpracy

Brak wymiernych korzy�ci

Brak miejsc i okazji do nawi�zania współpr.

Brak potrzeby współpracy

Inne


Dane dla 81 firm

W układzie regionalnym wyró�niaj� si� przedsi�biorstwa z subregionu legnickiego, które w zdecydowanie najwi�kszym stopniu (ok. 71% firm) wskazuj� na brak odpowiednich partnerów do współpracy oraz na brak miejsc i okazji do jej nawi�zanie (prawie 43%).

Pewn� specyfik� wykazuje grupa mikrofirm (0-9 zatr.), które wykazuj� prawie o połow� mniejszy udział wskaza� dotycz�cych nieufno�ci wobec partnerów we współpracy (niecałe 29%) ni� ogół przedsi�biorstw oraz znacznie wy�szy od �redniego udział odpowiedzi kwestionuj�cych korzy�ci płyn�ce ze współpracy z innymi firmami (ok. 43%). Mo�e to w pewnym stopniu sugerowa�, �e w�ród tej grupy firm problemem jest raczej brak �wiadomo�ci mo�liwo�ci odniesienia korzy�ci ze współpracy ni� napotkane bariery.

- 47 -

Tabela 11 : Problemy we współpracy z innymi przedsi�biorstwami w układzie aktywno�ci innowacyjnej firm

Firmy nieinnowacyjne (i) brak wymiernych korzy�ci (50%); (ii) brak odpowiednich partnerów (40%), (iii) wzajemna nieufno�� pomi�dzy przedsi�biorcami oraz brak potrzeby współpracy (oba czynniki po 30%)

Firmy o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej (i) wzajemna nieufno�� pomi�dzy przedsi�biorcami (62%); (ii) brak odpowiednich partnerów (45%), (iii) wysokie koszty współpracy (40%)

Firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej (i) wysokie koszty współpracy (54%); (ii) brak odpowiednich partnerów (50%), (iii) wzajemna nieufno�� pomi�dzy przedsi�biorcami (46%)


W zale�no�ci od stopnia aktywno�ci innowacyjnej firmy prezentuj� odmienne stanowiska w kontek�cie barier we współpracy z innymi przedsi�biorstwami (Tabela 11). W�ród firm nieinnowacyjnych głównym problemem jest sens współpracy. Połowa firm z tej grupy nie widzi istotnych korzy�ci, które mogłyby wypływa� z trwałych relacji współpracy. Nale�y podkre�li�, �e jest to czynnik podnoszony jedynie przez firmy nieinnowacyjne, w pozostałych kategoriach przedsi�biorstw, które wprowadzaj� nowo�ci celowo�� współpracy nie jest kwestionowana. Dla prawie 2/3 przedsi�biorstw o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej (62%) czołow� barier� jest wzajemna nieufno�� pomi�dzy przedsi�biorstwami za� dla przedsi�biorstw o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej kluczow� kwesti� jest koszt współpracy. Wszystkie grupy na podobnym poziomie akcentuj� problem braku odpowiednich partnerów do współpracy.

Tabela 12 : Problemy we współpracy z innymi przedsi�biorstwami w układzie działów (PKD)

Górnictwo i kopalnictwo (i) wzajemna nieufno�� pomi�dzy przedsi�biorcami (50%); (ii) brak odpowiednich partnerów (42%); (ii) brak wymiernych korzy�ci (42%)

Produkcja wyrobów chemicznych (i) brak odpowiednich partnerów (70%); (ii) wysokie koszty współpracy (40%), (iii) wzajemna nieufno�� pomi�dzy przedsi�biorcami (35%)

Produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych (i) brak odpowiednich partnerów (50%), (i) wysokie koszty współpracy (50%), (iii) brak wymiernych korzy�ci (43%)

Produkcja pojazdów mechanicznych (i) brak odpowiednich partnerów (72%), (ii) wzajemna nieufno�� pomi�dzy przedsi�biorcami (43%) (ii) brak miejsc i okazji do nawi�zania współpracy (43%)

Włókiennictwo (i) wysokie koszty współpracy (78%) (ii) wzajemna nieufno�� pomi�dzy przedsi�biorcami (56%), (ii) brak odpowiednich partnerów (56%)

Produkcja maszyn i urz�dze� (i) brak odpowiednich partnerów (60%); (ii) brak miejsc i okazji do nawi�zania współpracy (50%)


Charakterystyk� problemów we współpracy w zakresie opracowywaniu i/lub wprowadzania nowego produktu/technologii/organizacji z innymi przedsi�biorstwami w układzie dziedzin działalno�ci przedstawia Tabela 12. Widoczne s� znacz�ce zró�nicowania pomi�dzy poszczególnymi grupami firm, tak pod wzgl�dem

- 48 -

wskazywanych czynników jak równie� ich cz�stotliwo�ci. Najbardziej wyró�niaj�ca si� jest postawa przedsi�biorstw z działu produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych. W�ród najwa�niejszych wymienionych przez nich czynników nie wyst�puje twierdzenie o nieufno�ci wyst�puj�cej mi�dzy przedsi�biorcami natomiast cały nacisk poło�ony jest na ekonomiczn� stron� funkcjonowania współpracy.

- 49 -

7.2. Kontakty z jednostkami sfery nauki, bada� i rozwoju

(i) W badanej grupie przedsi�biorstw dwie trzecie podmiotów wskazało, �e posiada kontakty z jednostkami sfery B+R. Jest to wskanik w realiach polskiej gospodarki bardzo wysoki, zło�yło si� na niego po pierwsze skład sektorowy próby, w którym przewa�aj� nowoczesne sektory produkcyjne a po drugie pewna nadreprezentacja firm �rednich i relatywnie niski udział mikroprzedsi�biorstw. Jednocze�nie wyniki badania ankietowego wskazuj� na brak zaawansowanych form współpracy firm z jednostkami sfery B+R np. w zakresie prowadzenia wspólnych działa� badawczych zmierzaj�cych do powstania i wprowadzenia nowych produktów/technologii. W ramach kontaktów przedsi�biorstw z instytucjami sfery B+R przewa�a przygotowywanie dla firm ekspertyz, opracowa� i analiz oraz korzystanie z doradztwa, konsultacji i szkole�. W istotnym stopniu jest to efektem zwi�kszaj�cej si� w polskiej gospodarce liczby wymaganych certyfikatów, które z kolei wymuszaj� kontakty z jednostkami przyznaj�cymi certyfikaty oraz tymi, które mog� udost�pni� infrastruktur� niezb�dn� do przygotowania si� do wyst�pienia o certyfikat.

(ii) Znaczenie kontaktów ze sfer� B+R jest oceniane przez firmy bardzo nisko, wskazuje to, �e instytucje sfery B+R nie s� postrzegane jako wa�ny partner w dziedzinie innowacji, ale raczej jako uzupełniaj�ce ródło informacji lub niektórych zasobów. Jedynie w przypadku firm górniczych ocena współpracy z B+R (w zakresie sporz�dzania ekspertyz) jest postrzegana jako do�� wa�na. Bior�c pod uwag� specyfik� działalno�ci wydobywczej wymagaj�cej analizowania charakterystyki złó� kopalin, w istocie wykonywanie ekspertyz ma du�e znaczenie dla firm, jednak nie ma charakteru współpracy w dziedzinie innowacji.

(iii) Intensywno�� kontaktów z jednostkami sfery B+R wykazuje znaczne zró�nicowanie w obr�bie poszczególnych kategorii przedsi�biorstw m.in. zdecydowanie zwi�ksza si� wraz ze wzrostem aktywno�ci innowacyjnej przedsi�biorstw – firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej s� grup�, która najcz��ciej kontaktuje si� z jednostkami sfery B+R i jednocze�nie zauwa�a pewn� warto�� płyn�c� z tych kontaktów. W układzie sektorowym na bardzo niskim poziomie kształtuje intensywno�� kontaktów ze sfer� B+R si� w�ród firm włókienniczych oraz przedsi�biorstw z produkcji pojazdów mechanicznych.

(iv) Najcz��ciej wskazywanym partnerem przedsi�biorstw w regionie w kontaktach ze sfer� B+R s� szkoły wy�sze.

(v) Postulaty firm dotycz�ce rozwi�za� mog�cych ułatwi� współprac� MSP z jednostkami sfery B+R dotycz� głównie działa� o charakterze finansowym takich jak stworzenia zach�t finansowych do prowadzenia bada� na rzecz MSP, stworzenia systemu refundacji do refundacji kosztów wdro�eniowych w MSP oraz rozwini�cia rynku kapitałowego finansuj�cego wdro�enia nowych technologii.

Jednostki sfery nauki, bada� i rozwoju pełni� rol� dostawcy technologii. S� to twórcy nowej wiedzy i rozwi�za� technicznych powi�kszaj�cy zasób wiedzy, z którego mog�

- 50 -

korzysta� innowacyjne firmy bezpo�rednio, jak i poprzez innych partnerów. Do bezpo�rednich dostawców technologii nale�� wy�sze uczelnie, instytuty badawcze, laboratoria przemysłowe, zespoły badawcze i wynalazcy, a do drugiej grupy ró�nego typu organizacje lub firmy wyspecjalizowane w �wiadczeniu usług badawczych dla małych firm (firmy badawcze, centra rozwoju technologii, parki naukowe, inne firmy itp.). Uzyskanie dost�pu do ródeł najnowszej wiedzy mo�e by� dla małych firm działaj�cych w sektorach wysokiej technologii szans� na uzyskanie przewagi innowacyjnej nad wi�kszymi firmami, które prowadz� prace B+R na du�� skal�.

W badanej próbie przedsi�biorstw pomimo faktu, �e prawie 47% zadeklarowała brak kontaktów z jednostkami sfery B+R4 to odsetek firm deklaruj�cych ró�nego rodzaju kontakty wynosz�cy około 53% nale�y uzna� za bardzo wysoki (Rysunek 45). Szczególnie wysoki wskanik charakteryzuje stopie� intensywno�ci omawianych kontaktów – prawie jedna trzecia (ponad 29%) badanych przedsi�biorstw wskazała, �e maj� one charakter systematyczny.

Wskanik kontaktów z instytucjami sfery B+R jest, zgodnie z przewidywaniami, zdecydowanie najni�szy w grupie mikrofirm, w ramach, której brak kontaktów deklaruje prawie 65% przedsi�biorstw. Współpraca systematyczna deklarowana jest w tej grupie przez nieco powy�ej 11% firm. Zdecydowanie najcz��ciej systematyczn� współprac� z jednostkami sfery B+R deklaruj� firmy zatrudniaj�ce od 10 do 49 pracowników (ponad 42% firm z tej grupy).

Rysunek 45 : Kontakty z jednostkami sfery B+R

Brak kontaktów z inst. B+R; 46.7%Sporadyczne

kontakty z inst. B+R; 21.0%

Systematyczne kontakty z inst. B+R;

29.5%

Dane dla 102 firm

Kontakty badanych przedsi�biorstw z poszczególnymi kategoriami instytucji sfery B+R przedstawia si� nast�puj�co:

• szkoły wy�sze - 47% firm deklaruj�cych kontakty,

• działy B+R w przedsi�biorstwach – 20% firm deklaruj�cych kontakty,

• instytuty i zakłady PAN – 16% firm deklaruj�cych kontakty,

• resortowe instytuty i o�rodki B+R – 16% firm deklaruj�cych kontakty.

Utrzymywanie kontaktów ze sfer� B+R zwi�zane jest w du�ym stopniu z aktywno�ci� innowacyjn� przedsi�biorstw. Firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej najcz��ciej nawi�zuj� kontakty z instytucjami sfery B+R a a� połowa podmiotów tej grupy wskazała, �e maj� one charakter trwały (Rysunek 46). Z drugiej strony w grupie firm nieinnowacyjnych prawie dwie trzecie przedsi�biorstw nie utrzymuje �adnych kontaktów ze sfer� B+R a jedynie niecałe 15% firm deklaruje utrzymywanie kontaktów długoterminowych.

4 w kwestionariuszu ankietowym wymieniono nast. grupy jednostek sfery B+R: szkoły wy�sze, placówki PAN, resortowe instytuty i zakłady B+R oraz działy badawczo-rozwojowe przedsi�biorstw

- 51 -

Rysunek 46 : Kontakty z instytucjami sfery B+R w układzie aktywno�ci innowacyjnej.

71.4%

40.0%

26.9%

14.3%

30.0%

23.1%

14.3%

30.0%

50.0%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

F. nieinnow acyjne



Brak kontaktów z inst. B+R Sporadyczne kontakty z inst. B+R

Systematyczne kontakty z inst. B+R

Dane dla 97 firm

Intensywno�� kontaktów ze sfer� B+R w badanej próbie w znacz�cym stopniu powi�zana jest z sektorem działalno�ci przedsi�biorstw. Zdecydowanie najsłabsza jest ona w�ród przedsi�biorstw zaliczanych do przemysłu włókienniczego, gdzie brak kontaktów ze sfer� B+R deklaruje prawie 85% przedsi�biorstw oraz przedsi�biorstw z działu produkcja pojazdów mechanicznych gdzie odsetek ten wynosi ponad 68% (Rysunek 47). Przedsi�biorstwa z pozostałych dziedzin prezentuj� zbli�on� do siebie charakterystyk� w ramach, której do�� proporcjonalnie rozkładaj� si� udziały firm nie utrzymuj�cych w ogóle kontaktów ze sfer� B+R oraz kontaktuj�cych si� w sposób sporadyczny i systematyczny.

Rysunek 47 : Kontakty ze sfer� B+R w układzie dziedzin działalno�ci (PKD)

35.7%

31.8%

38.9%

68.4%

85.7%

30.8%

21.4%

31.8%

22.2%

15.8%

7.1%

30.8%

42.9%

36.4%

38.9%

15.8%

7.1%

38.5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Górnictwo i kopalnictwo

Chemia


Pojazdy mechaniczne

Przemysł włókienniczy


Brak kontaktów z inst. B+R Sporadyczne kontakty z inst. B+R Systematyczne kontakty z inst. B+R

Dane dla 100 firm

Niezale�nie od stopnia aktywno�ci innowacyjnej przedsi�biorstw w ka�dej grupie przedsi�biorstw najcz��ciej wymienianym rodzajem instytucji B+R s� szkoły wy�sze (Rysunek 48). Firmy nieinnowacyjne w praktyce nie kontaktuj� si� z działami B+R w innych przedsi�biorstwach (niecałe 5%). Specyfik� firm o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej jest znacz�cy odsetek podmiotów kontaktuj�cych si� z działami B+R w innych firmach natomiast specyfik� grupy firm o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej jest relatywnie dobrze rozbudowana współpraca z instytutami i o�rodkami Polskiej Akademii Nauk.

- 52 -

Rysunek 48: Kontakty z poszczególnymi rodzajami instytucji sfery B+R w układzie aktywno�ci innowacyjnej.

23.8%

52.9%

53.8%

4.8%

27.5%

15.4%

14.3%

7.8%

34.6%

14.3%

13.7%

23.1%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

F. nieinnow acyjne

F. o przeci�tnej aktyw .innow .

F. o podw y�szonejaktyw . innow .

Szkoły w y�sze Działy B+R w f irmach Instytuty i zakłady PAN Resort. instyt. i o�rodki B+R

Dane dla 98 firm

Oceniaj�c wag� kontaktów badanych firm z jednostkami sfery B+R nale�y podkre�li�, �e �aden ze wskazywanych przez firmy rodzajów współpracy nie uzyskał �redniej oceny znaczenia powy�ej 2.0 pkt. w skali 0 - 5 pkt. (Rysunek 49). Wynik ten weryfikuje w znacznym stopniu dane dotycz�ce du�ego odsetka firm współpracuj�cego z jednostkami sfery B+R. Współpraca ta jest deklaratywna postrzegana jako mało znacz�ca i nie wa��ca w ogólnej działalno�ci firmy. Jednostki B+R s� słabo postrzegane przez firmy lub wr�cz niedoceniane. Współpraca jest nawi�zywana głównie po to by uzyska� dost�p do ekspertyz i analiz ten przedmiot współpracy uzyskał najwy�sz� �redni� ocen� tj. 1.8 pkt. oraz do konsultacji, doradztwa i szkole� dla firmy - 1.6 pkt. Działania takie najcz��ciej wi�� si� z umo�liwieniem dost�pu do potrzebnej informacji lub dost�pu do zasobów takich jak odpowiednie wyposa�enie laboratorium potrzebne do przeprowadzenie potrzebnych oblicze� lub testów. Mniejsze znaczenie odgrywa pomoc ze strony jednostek sfery B+R w rozwi�zywaniu ró�nych problemów technicznych i organizacyjnych (�rednia 1.2 pkt.). Pozostałe rodzaje współpracy w tym zakupy informacji naukowo-technicznej czy zakupy gotowych do zastosowania rozwi�za� technologicznych odgrywaj� minimalne znaczenie i s� wymieniane jedynie przez pojedyncze firmy.

- 53 -

Rysunek 49 : Zakres kontaktów z regionalnymi jednostkami nauki i B+R

1.8

1.6

1.2

1.0

1.0

1.0

0.9

0.9

0.8

0.6

0 1 2

Przygotowanie dla firmy ekspertyz, opracowa� i analiz

Konsultacje, doradztwo, szkolenia dla firmy

Pomoc firmie przy rozwi�z. prob. technol. w firmach

Zakup informacji naukowej i badawczej

Opracowanie dla firmy nowych rozwi�za� technologicznych

Produkcja specjalna (nowe materiały i urz�dzenia) dla firmy

Usługi wdro�eniowe i produkcyjne dla firmy

Udost�pnianie firmie specjalistycznego wyposa�enia

Asysta w realizacji przedsi�wzi�� innowacyjnych firmy

Delegowanie do firmy wykwalifikowanej kadry

Poszczególne czynniki oceniło od 59 do 61 firm W zestawieniu uj�to jedynie te czynniki, które uzyskały �redni� ocen powy�ej 0.5 pkt.

Zakres współpracy z jednostkami sfery B+R ró�ni si� dla poszczególnych kategorii tych jednostek, co zostało ukazane w tabeli poni�ej. W�ród poszczególnych kategorii jednostek najwy�sze (cho� wci�� do�� niskie) oceny jako�ci realizowanej współpracy otrzymały instytuty PAN. Powy�sze wskaniki dla poszczególnych kategorii instytucji s� nieco wy�sze ni� dla całej grupy przedsi�biorstw współpracuj�cych ze sfer� B+R gdy� przy ocenie wzi�to pod uwag� jedynie firmy współpracuj�ce z dana kategori� instytucji.

Tabela 13: Dominuj�cy zakres kontaktów firm z jednostkami sfery B+R w układzie rodzajów jednostek sfery B+R.

Szkoły wy�sze (i) ekspertyzy (2.2 pkt), (ii) konsultacje, doradztwo, szkolenia (1.9 pkt), (iii) zakup informacji naukowej i badawczej (1.3 pkt.)

Resortowe instytuty i o�rodki B+R (i) ekspertyzy (2.3 pkt.), (ii) konsultacje, doradztwo, szkolenia (2.0 pkt.), (iii) produkcja specjalna dla firmy (1.5 pkt.)

Działy B+R przedsi�biorstw (i) konsultacje, doradztwo, szkolenia (2.4 pkt.), (ii) opracowanie nowych rozwi�za� technologicznych (1.8 pkt.), (iii) produkcja specjalna dla firmy (1.7 pkt.)

Instytuty PAN (i) ekspertyzy (2.8 pkt), (ii) konsultacje, doradztwo, szkolenia (2.3 pkt.), (iii) opracowanie nowych rozwi�za� technologicznych (2.1 pkt.)

Uwaga: poszczególne wska�niki dotycz� tylko firm współpracuj�cych z dan� kategori� jednostek sfery B+R

Zakres kontaktów z jednostkami sfery B+R co do rodzajów współpracy nie ró�ni si� nie ró�ni si� zasadniczo pomi�dzy firmami o ró�nej aktywno�ci innowacyjnej. Innymi słowy przedsi�biorstwa współpracuj� w ramach podobnych grup aktywno�ci. Ró�nica mi�dzy nimi polega na tym, �e w przeciwie�stwie do pozostałych grup, dla przedsi�biorstw o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej współpraca ze sfer� B+R posiada pewn� (cho� nisko ocenian�) zauwa�an� warto�� (Tabela 14).

- 54 -

Tabela 14: Dominuj�cy zakres kontaktów firm z jednostkami sfery B+R w układzie aktywno�ci innowacyjnej.

Firmy nieinnowacyjne Wszystkie czynniki ocenione poni�ej 1.5 pkt

Firmy o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej (i) ekspertyzy (1.7 pkt.); pozostałe czynniki ocenione poni�ej 1.5 pkt.

Firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej (i) konsultacje, doradztwo, szkolenia (2.3 pkt); (ii) ekspertyzy (2.2 pkt.), (iii) udost�pnianie firmie specjalistycznego wyposa�enia (1.7 pkt.)


Wyrane uwarunkowania sektorowe widoczne s� w przypadku firm z górnictwa i kopalnictwa. Ta grupa przedsi�biorstw najwy�ej ocenia współprac� z sektorem B+R. Szczególnie wysoko ocenionym rodzajem współpracy jest pozyskiwanie z instytucji B+R certyfikatów, ekspertyz, opracowa� i analiz. Ma to zwi�zek ze specyfik� działalno�ci górniczej gdzie w ramach prac wydobywczych niezb�dne s� opracowania dotycz�ce m.in. charakterystyki zło�a. W pozostałych sektorach oceny s� niskie, w wi�kszo�ci nie przekraczaj� 1.5 pkt., a w przypadku produkcji pojazdów mechanicznych i włókiennictwa ze wzgl�du na nikły odsetek firm współpracuj�cych z B+R nie mo�na okre�li� rodzajów współpracy.

Tabela 15 : Dominuj�cy zakres kontaktów firm z jednostkami sfery B+R w układzie działów (PKD)

Górnictwo i kopalnictwo (i) ekspertyzy (3.1 pkt.); (ii) zakup informacji naukowej i badawczej (2.1 pkt.); (iii) konsultacje, doradztwo, szkolenia (2.0 pkt.)

Produkcja wyrobów chemicznych (i) ekspertyzy (1.6 pkt.); (ii) zakup informacji naukowej i badawczej (1.4 pkt.); (iii) pozostałe czynniki – ocena poni�ej 1.5 pkt.

Produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych (i) konsultacje, doradztwo, szkolenia (1.9 pkt.), (ii) pomoc w rozwi�zywaniu problemów technologicznych (1.6 pkt.) (iii) pozostałe czynniki – ocena poni�ej 1.5 pkt.

Produkcja pojazdów mechanicznych zbyt mały odsetek podmiotów współpracuj�cych z instytucjami sfery B+R

Włókiennictwo zbyt mały odsetek podmiotów współpracuj�cych z instytucjami sfery B+R

Produkcja maszyn i urz�dze� (i) ekspertyzy (1.7 pkt.); (ii) konsultacje, doradztwo, szkolenia (1.7 pkt.); (iii) pozostałe czynniki – ocena poni�ej 1.5 pkt.

Poszczególne czynniki oceniło od 57 do 59 firm

Ocena barier współpracy dolno�l�skich MSP z jednostkami sfery B+R potwierdza wcze�niejszy wniosek o drugorz�dnym znaczeniu tych kontaktów dla wysiłków innowacyjnych ogółu MSP. �adna z podanych barier nie uzyskała oceny powy�ej �redniej 2,5 pkt. w skali 0-5 pkt. co w poł�czeniu z niskimi ocenami współpracy wskazuje na raczej pewn� oboj�tno�� firm w zakresie ich współpracy z jednostkami B+R. Do najwa�niejszych barier w ocenie badanych firm mo�na zaliczy� grup� zagadnie� zwi�zanych z „otoczk�” współpracy tj. towarzysz�cymi jej wysokimi kosztami (�rednia 2.5 pkt.), zbyt trudnymi i długimi procedurami (�rednia 2.0 pkt.) oraz niesprzyjaj�c� polityk� rz�du (�rednia 2.0 pkt.), jak równie� grup� czynników odnosz�cych si� do braków we wzajemnej informacji o partnerach współpracy, takich jak brak informacji o funkcjonowaniu jednostek sfery B+R (�rednia 2.2 pkt.) oraz

- 55 -

słabe rozpoznanie przez te jednostki potrzeb technologicznych M�P (�rednia 2.0 pkt.). Nale�y stwierdzi�, �e czynniki zwi�zane z kompetencjami jednostek sfery B+R takie jak brak wymiernych korzy�ci we współpracy (�rednia 1.8 pkt.) zajmuj� w ocenie firm dalsze miejsca.

Rysunek 50 : Problemy w kontaktach z jednostkami sfery B+R

2.5

2.2

2.0

2.0

2.0

1.9

1.8

1.7

1.6

0 1 2 3

Zbyt wysokie koszty współpracy

Brak informacji o funkcjonowaniu tego typu jednostek

Słabe rozpoznanie potrzeb technologicznych M�P

Zbyt trudne, długie procedury

Niesprzyjaj�ca polityka rz�du

Zbyt mała i lo�� /brak tego typu instytucji w województwie

Brak wymiernych korzy�ci ze współpracy

Brak rozwi�za� maj�cych rynkowe szanse powodzenia

Ogranicz. mo�l iw. adaptacji oferow. rozwi�za� w działaln. firmy

W zestawieniu uj�to jedynie te czynniki, które uzyskały �redni� ocen powy�ej 1.5 pkt.

Koszty współpracy s� najistotniejsz� barier� dla firm obu grup firm aktywnych innowacyjnie (Tabela 16). Dla firm o podwy�szonej aktywno�ci pozostałe problemy s� zdecydowanie słabiej akcentowane i maj� one charakter zwi�zany głównie z niedoborem informacji o partnerach współpracy – tak ze strony przedsi�biorstw jak i instytucji sfery B+R. W�ród przedsi�biorstw o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej ró�nica wskaza� pomi�dzy barier� finansow� a pozostałymi czynnikami jest nieznaczna. Firmy te oprócz braku informacji o instytucjach sfery B+R bardzo cz�sto wskazuj� na problemy zwi�zane z długimi, trudnymi procedurami współpracy.

Tabela 16: Problemy w kontaktach z jednostkami sfery B+R w układzie aktywno�ci innowacyjnej.

Firmy nieinnowacyjne zbyt mały odsetek podmiotów współpracuj�cych z instytucjami sfery B+R

Firmy o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej (i) zbyt wysokie koszty współpracy (2.4 pkt); (ii) brak informacji o funkcjonowaniu tego typu jednostek (2.3 pkt.), (iii) zbyt długie, trudne procedury współpracy (2.2 pkt)

Firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej (i) zbyt wysokie koszty współpracy (2.7 pkt); (ii) słabe rozpoznanie potrzeb technologicznych MSP (1.9 pkt.), (iii) brak informacji o funkcjonowaniu tego typu jednostek (1.9 pkt.)

Uwaga: poszczególne wska�niki dotycz� tylko firm współpracuj�cych z instytucjami sfery B+R

W układzie dziedzin działalno�ci (Tabela 17) firmy chemiczne wskazuj� bariery zwi�zane głównie z brakiem w regionie instytucji B+R, z którymi ta bran�a mogłaby nawi�za� współprac� oraz na słabo�� oferowanych rozwi�za� – s� to wyniki zgodne z wieloma komentarzami formułowanymi w ankiecie przez firmy chemiczne. Firmy z produkcji instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych wskazuj� głównie na niekorzystne uwarunkowania kontaktów ze sfer� B+R. Przedsi�biorstwa z produkcji pojazdów mechanicznych jako istotne bariery wskazuj� przede wszystkim na wysokie koszty współpracy z instytucjami sfery B+R, ale równie� na słab�

- 56 -

informacj� jak� posiadaj� o ich ofercie instytucji skierowanej do firm oraz o procedurach ich funkcjonowania.

Tabela 17: Problemy w kontaktach z jednostkami sfery B+R w układzie działów (PKD)

Górnictwo i kopalnictwo odpowiedzi udzieliło poni�ej 10 firm

Produkcja wyrobów chemicznych (i) zbyt mała ilo��/brak tego typu instytucji w regionie (2.1 pkt.); (ii) słabe rozpoznanie potrzeb technologicznych MSP (2.1 pkt.), (iii) brak rozwi�za� rynkowych maj�cych szans� powodzenia (2.0 pkt.)

Produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych (i) zbyt wysokie koszty współpracy (2.5 pkt); (ii) zbyt długie, trudne procedury (2.4 pkt.) (iii) niesprzyjaj�ca polityka rz�du (2.2 pkt.)

Produkcja pojazdów mechanicznych (i) zbyt wysokie koszty współpracy (2.6 pkt); (i) brak informacji o funkcjonowaniu tego typu jednostek (2.6 pkt.); (iii) zbyt mała ilo��/brak tego typu instytucji w regionie (1.9 pkt.)

Włókiennictwo odpowiedzi udzieliło poni�ej 10 firm

Produkcja maszyn i urz�dze� odpowiedzi udzieliło poni�ej 10 firm

Najwi�ksz� aktywno�� badane przedsi�biorstwa wykazały przy ocenie rozwi�za� mog�cych ułatwi� kontakty firm z sektora MSP z jednostkami sfery B+R (Rysunek 51). W tym zakresie zdecydowanie najmocniej akcentowane s� rozwi�zania o charakterze finansowym, takie jak, stworzenie zach�t finansowych do prowadzenia bada� na rzecz MSP (�rednia 3.6 pkt.), stworzenie systemu refundacji do refundacji kosztów wdro�eniowych w MSP (�rednia 3.5 pkt.), rozwini�cie rynku kapitałowego finansuj�cego wdro�enia nowych technologii (�rednia 3.0 pkt.) oraz czynnik równie� w powi�zany z zagadnieniami finansowymi – ułatwienie dost�pu krajowym jednostkom B+R do programów Unii Europejskiej wspieraj�cych sektor MSP (�rednia 2.8 pkt.).

- 57 -

Rysunek 51 : Rozwi�zania mog�ce ułatwi� kontakty MSP z jednostkami sfery B+R.

3.6

3.5

3.0

2.8

2.8

2.8

2.6

2.6

2.5

2.2

1.9

1.9

0 1 2 3 4

Stworzenie zach�t finans. do prowadzenia bada� na rzecz M�P

Stworzenie systemu refundacji kosztów wdro�eniowych w M�P

Rozwini�cie rynku kapitał. finansuj�cego wdro�enia nowych technol.

Budowa systemu inform. o ofercie jednostek nauki i B+R dla M�P

Ułatwienie dost�pu kraj. jedn. B+R do progr. UE wspieraj�cych M�P

Stworzenie progr. wspierania rozwoju technol. na poziomie regionu

Uproszczenie procedur korzystania z usług jednostek B+R

Szersza promocja działalno�ci JBR (oferta „klarowna” dla firm)

Budowa systemu inform./monitoringu potrzeb technologicznych M�P

Rozwini�cie sfery o�rodków innowacji i przedsi�biorczo�ci

System zam. publ. preferuj�cy współpr. z krajow. instytucjami B+R

Wyznaczenie punktu/osoby pierwszego kontaktu z jednostk� B+R

W zestawieniu uj�to jedynie te czynniki, które uzyskały �redni� ocen powy�ej 0.5 pkt.

- 58 -

7.3. Współpraca z instytucjami wsparcia

(i) Prawie dwie trzecie badanych firm posiada kontakty z instytucjami wsparcia a dla jednej trzeciej przedsi�biorstw s� to kontakty systematyczne. Ocena dotychczasowej współpracy z instytucjami wsparcia jest umiarkowanie pozytywna.

(ii) Najcz��ciej partnerami firm s� w�ród instytucji wspieraj�cych: stowarzyszenia zawodowe (np. NOT) oraz o�rodki szkoleniowo-doradcze, agencje rozwoju regionalnego i lokalnego a tak�e rzecznicy patentowi. Nale�y podkre�li�, �e Znacz�cy odsetek przedsi�biorstw współpracuje z instytucjami wsparcia, które nie oferuj� wsparcia finansowego. W regionie bardzo siln� pozycj� maj� instytucje takie jak stowarzyszenia zawodowe, izby przemysłowo-handlowe ich działalno�� ma charakter przedstawicielski biznesu lub grup zawodowych, ale nie jest zwi�zana ze zwykle po��dan� przez przedsi�biorców z pomoc� finansow�. Natomiast jedynie pojedyncze firmy wskazały na kontakty z instytucjami takimi jak fundusze po�yczkowe i por�czeniowe, inkubatory przedsi�biorczo�ci czy parki technologiczne. Wskazuje to na słabo�� tej cz��ci instytucji wsparcia zajmuj�cych si� dystrybucj� pomocy publicznej.

(iii) Firmy działaj�ce na terenach wiejskich maj� zdecydowanie najwi�ksze trudno�ci z korzystaniem z oferty instytucji wsparcia. Jedynie nieco powy�ej 10% przedsi�biorstw tam funkcjonuj�cych nawi�zało z nimi długoterminow� współprac� a wi�kszo�� kontaktów ma charakter sporadyczny. Z drugiej strony współpraca ta oceniana jest do�� dobrze – �rednia ocen przewy�sza nieco �redni� dla regionu.

(iv) Najcz��ciej z instytucjami wsparcia współpracuj� firmy o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej. Głownie kontaktuj� si� ze stowarzyszeniami zawodowymi oraz w nieco mniejszym stopniu z agencjami rozwoju regionalnego oraz o�rodkami szkoleniowo doradczymi.

(v) Najcz��ciej wskazywanymi po��danymi obszarami wsparcia dla przedsi�biorstw jest pomoc w poszukiwaniu �rodków finansowych dla przedsi�biorstwa oraz wyszukiwanie partnerów w biznesie. Jednocze�nie wraz ze wzrostem aktywno�ci innowacyjnej przedsi�biorstwa zauwa�alne jest bardzo wyrane zmniejszanie si� roli obu czynników na rzecz usług zwi�zanych z rozwojem przedsi�biorstwa, czyli ułatwieniem dost�pu do informacji o nowo�ciach technicznych wprowadzanych do sektora oraz dost�p ułatwienie dost�pu do informacji zwi�zanej z mo�liwo�ci� wej�cia na rynki zagraniczne.

Instytucje wsparcia s� to ró�nego typu instytucje, z reguły publiczne, pełni�ce funkcje po�rednictwa w dost�pie małych firm do zewn�trznych zasobów wiedzy, doradztwa, finansów, nawi�zywanie współpracy z ró�nymi partnerami firm. Inn� wa�n� rol� jest pomoc dla małych firm obejmuj�ca diagnozowanie potrzeb, transfer i adaptacja obcych rozwi�za� do warunków firm. Maj� one głównie regionalny charakter i stanowi� wa�ny składnik regionalnych systemów innowacji. W ramach badania firmy pytane były o kontakty z: o�rodkami szkoleniowo-doradczymi, funduszami po�yczkowymi i por�czeniowymi, inkubatorami przedsi�biorczo�ci, parkami technologicznymi, agencjami rozwoju regionalnego i lokalnego, izbami przemysłowo-

- 59 -

handlowymi, Business Center Clubem, klubami wynalazców i racjonalizatorów, rzecznikami patentowymi oraz stowarzyszeniami zawodowymi.

Wi�kszo�� badanych firm współpracowała z instytucjami wsparcia w ostatnich trzech latach. Kontakty te odnotowało prawie 65% firm (Rysunek 52). Ponad jedna trzecia firm w badanej grupie nie posiadała �adnych kontaktów z instytucjami wsparcia. Kontakty z instytucjami wsparcia w przypadku wi�kszo�ci badanych przedsi�biorstw miały charakter sporadyczny, relacje długoterminowe, systematyczne, dotycz� nieco ponad 30% firm.

Rysunek 52 : Współpraca z instytucjami wsparcia

Brak w spółpracy z inst. w sparcia;

35.4%

Firmy sporadycznie

w spółp. z inst. w sparcia; 34.3%

Firmy systematycznie w spółpr. z inst.

w sparcia; 30.3%

Dane dla 99 firm

Współpraca przedsi�biorstw z instytucjami wsparcia najwi�ksze trudno�ci napotyka na terenach wiejskich (Rysunek 53). Systematyczn� współprac� nawi�zało tam jedynie ok. 10% firm a ponad 1/3 w ogóle nie nawi�zała �adnej współpracy z instytucjami wsparcia. Ponad połowa firm wskazuje, �e kontakty te maja charakter sporadyczny. Nale�y jednak podkre�li�, �e najwy�szy odsetek firm nie współpracuj�cych z instytucjami wsparcia ma miejsce w głównych miastach regionu. Najcz��ciej i najbardziej systematycznie z instytucjami wsparcia współpracuj� firmy z miast licz�cych 20-90 tys. ludno�ci oraz miejscowo�ci do 20 tys. mieszka�ców.

Rysunek 53 : Współpraca z instytucjami wsparcia w układzie lokalizacji

35.7%

25.9%

23.1%

48.4%

53.6%

37.0%

30.8%

16.1%

10.7%

37.0%

46.2%

35.5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Obszar wiejski

Miejscow. do 20 tys. mieszk.

Miasta 20-90 tys. mieszk.


Brak kontaktów Współpraca sporadyczna Współpraca systematyczna

Dane dla 99 firm

Najmniej rozwini�ta współpraca firm z instytucjami wsparcia ma miejsce w�ród firm najmniejszych (Rysunek 54) a wi�c w�ród tych, którym jest ona najpotrzebniejsza. Ponad połowa z firm zatrudniaj�cych mniej ni� 10 pracowników nie miała �adnych kontaktów z instytucjami wsparcia a jedynie 16% z nich utrzymywało systematyczn� współprac�. Sytuacja ta zdecydowanie si� poprawia w grupach przedsi�biorstw małych i �rednich, gdzie wi�kszo�� przedsi�biorstw nawi�zała współprac� z jednostkami wsparcia a spory odsetek z nich (w�ród firm �rednich ponad 41%) współpracuje systematycznie. Tendencja ta mo�e by� wi�zana z opisywan� w nast�pnym akapicie bardzo ograniczon� współprac� przedsi�biorstw z instytucjami wsparcia nastawionymi na pomoc dla przedsi�biorstw najmniejszych

- 60 -

i nowopowstaj�cych takimi, jak inkubatory przedsi�biorczo�ci, fundusze po�yczkowe czy fundusze por�czeniowe.

Rysunek 54 : Współpraca z instytucjami wsparcia w układzie wielko�ci firmy.

52.0%

33.3%

26.8%

32.0%

39.4%

31.7%

16.0%

27.3%

41.5%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

0-9 zatr.

10-49 zatr.

50-249 zatr.

Brak kontaktów Współpraca sporadyczna Współpraca systematyczna

Dane dla 99 firm

Najbardziej rozwini�t� współprac� z instytucjami wsparcia prezentuj� firmy o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej, w�ród których kontakty z instytucjami wsparcia posiada prawie 2/3 podmiotów (Rysunek 55). Nieco słabsza intensywno�� współpracy obecna jest w grupie firm aktywnych innowacyjnie i najni�sza w grupie firm nieinnowacyjnych. Zgodnie z wcze�niejszymi wynikami wnioskowa� mo�na, �e grupa firm o podwy�szonej zdolno�ci innowacyjnej cz�sto wybiera kontakty z prywatnymi firmami konsultingowymi (szkoleniowymi, doradczymi) nie przywi�zuj�c kluczowego znaczenia do instytucji wsparcia.

Rysunek 55 : Współpraca z instytucjami wsparcia w układzie aktywno�ci innowacyjnej.

47.6%

25.5%

34.6%

33.3%

36.2%

38.5%

19.0%

38.3%

26.9%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

F. nieinnow acyjne




Dane dla 94 firm

Najwy�szy odsetek przedsi�biorstw posiadaj�cych kontakty z instytucjami wsparcia wyst�puje w�ród firm górniczych oraz chemicznych (ponad 85%). W obu sektorach dominuj� jednak kontakty sporadyczne nie maj�ce charakteru trwałej długoterminowej współpracy (Rysunek 56). Najcz��ciej systematyczn� współprac� podejmuj� przedsi�biorstwa z produkcji instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych.

- 61 -

Rysunek 56 : Współpraca z instytucjami wsparcia w układzie w układzie działów (PKD).

14.3%

14.3%

35.3%

50.0%

42.9%

69.2%

57.1%

52.4%

23.5%

27.8%

28.6%

15.4%

28.6%

33.3%

41.2%

22.2%

28.6%

15.4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Górnictwo i kopalnictwo

Chemia


Pojazdy mechaniczne

Przemysł włókienniczy


Brak w spółpr. Sporadyczna w spółpr. Systematyczna w spółpr.

Dane dla 97 firm

Współpraca badanych MSP z poszczególnymi kategoriami instytucji wsparcia przedstawia si� nast�puj�co (instytucje uszeregowano wg cz�stotliwo�ci wskaza�):

• stowarzyszenia zawodowe (np. NOT) – 25% firm deklaruj�cych współprac�.

• o�rodki szkoleniowo doradcze - 24% firm deklaruj�cych współprac�,

• agencje rozwoju regionalnego i lokalnego – 22% firm deklaruj�cych współprac�,

• rzecznicy patentowi – 19% firm deklaruj�cych współprac�,

• izby przemysłowo-handlowe – 16% firm deklaruj�cych współprac�,

• centra transferu technologii – 12% firm deklaruj�cych współprac�,

• Business Center Club. – 9% firm deklaruj�cych współprac�.

Z pozostałymi kategoriami instytucji wsparcia kontakty były sygnalizowane sporadycznie. Nale�y podkre�li�, �e znacz�cy odsetek przedsi�biorstw współpracuje z instytucjami wsparcia, które nie oferuj� wsparcia finansowego. W regionie bardzo siln� pozycj� maj� instytucje takie jak stowarzyszenia zawodowe, izby przemysłowo-handlowe ich działalno�� ma charakter przedstawicielski biznesu lub grup zawodowych, ale nie jest zwi�zana ze zwykle po��dan� przez przedsi�biorców z pomoc� finansow�. Jedynie pojedyncze firmy wskazały na kontakty z instytucjami takimi jak fundusze po�yczkowe i por�czeniowe, inkubatory przedsi�biorczo�ci czy parki technologiczne. Wskazuje to na słabo�� cz��ci instytucji wsparcia zajmuj�cych si� dystrybucj� pomocy publicznej.

Odsetek firm wskazuj�cych na kontakty z głównymi rodzajami instytucji wsparcia w układzie aktywno�ci innowacyjnej przedsi�biorstw ukazuje Rysunek 57. Firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej najcz��ciej współpracowały z o�rodkami szkoleniowo doradczymi (31%) oraz rzecznikami patentowymi (23%) natomiast prawie jedna trzecia firm o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej wskazała na kontakty ze stowarzyszeniami zawodowymi a po około jednej czwartej na współprac� z agencjami rozwoju regionalnego oraz o�rodkami szkoleniowo doradczymi.

- 62 -

Rysunek 57: Współpraca z głównymi kategoriami instytucji wsparcia w układzie aktywno�ci innowacyjnej

15.0%

19.0%

9.5%

9.5%

14.3%

24.0%

26.0%

18.0%

18.0%

32.0%

30.8%

15.4%

19.2%

23.1%

19.2%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%

o�rodki szkoleniow o doradcze

agencje rozw oju region. i lokaln.

izby przemysłow o-handlow e

rzecznicy patentow i

stow arzysz. zaw odow e

F. nieinnow acyjne F. o przeci�tnej aktyw . innow . F. o podw y�szonej aktyw . innow .

Dane dla 97 firm

Badane przedsi�biorstwa poproszone zostały o ocen� w skali 0-5 pkt. stopnia satysfakcji z jako�ci dotychczasowej współpracy z instytucjami wsparcia w regionie dolno�l�skim. �rednia tych ocen wyniosła 2.8 pkt. (mediana 3.0 pkt.) co oznacza do�� umiarkowane zadowolenie. W�ród stawianych ocen przewa�a ocena 3 pkt. (ponad 35% firm) oraz 4 (prawie 20%). Udział ocen skrajnych, wyra�aj�cych b�d to bardzo wysoki poziom zadowolenia, b�d zdecydowane niezadowolenie był taki sam i wyniósł nieco powy�ej 11% badanych przedsi�biorstw (Rysunek 58).

Rysunek 58 : Ocena jako�ci dotychczasowej współpracy z instytucjami wsparcia

11.3%

8.5%

14.1%

35.2%

19.7%

11.3%

0% 10% 20% 30% 40%

0

1

2

3

4

5

Dane dla 71 firm

Najwy�sze oceny w układzie innowacyjno�ci wystawiły firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej, gdzie �rednia ocena wyniosła 3.2 pkt. �rednia dla pozostałych dwu grup przedsi�biorstw była nieco ni�sza i wyniosła prawie 2,7 pkt. W układzie wielko�ci firmy najni�sz� ocen� wystawiły firm mikro (�rednio 2.1 pkt.) i rosła ona wraz ze wzrostem wielko�ci firm – dla małych firm �rednia wyniosła 2.6 pkt. a dla firm �rednich 3.2 pkt. W układzie subregionów zdecydowanie najwy�sze oceny wystawiły przedsi�biorstwa z subregionu jeleniogórskiego 3.4 pkt., znacznie słabsze oceny wystawiły firmy wrocławskie i wałbrzyskie po 2.7 pkt. W subregionie legnickim jedynie 5 firm zdecydowało si� wystawi� ocen� st�d nie została ona wzi�ta pod uwag�. W układzie lokalizacji powy�ej �redniej oceniły współprac� z instytucjami wsparcia firmy z terenów wiejskich oraz mniejszych miast (odpowiednio 3.1 pkt. oraz 3.0 pkt.) a znacznie gorsze oceny współpraca uzyskała w�ród firm z głównych miast regionu (2.4 pkt.) i najgorsze w�ród du�ych miast (2.2 pkt.).

- 63 -

Rysunek 59 : Zastrzeenia formułowane pod adresem dotychczasowej współpracy z instytucjami wsparcia

2.7

2.6

2.4

2.4

2.1

1.9

1.7

1.7

1.6

1.5

1.3

0 1 2 3

Brak informacji o funkcjonowaniu/ofercie tego typu instytucji

Zbyt wysoki koszt

Zbyt wysokie koszty pomocy / usługi

Brak �rodków na inwestycje zwi�zane z uzyskan� pomoc�

Uci��l iwe, trudne procedury we współpracy

Zbyt mała ilo�� /brak tego typu o�rodków w regionie

Współpraca z tymi instytucjami nie przynosi �adnych korzy�ci

Niskie kompetencje instytucji w obszarze działalno�ci firmy

Niskie kompetencje instytucji w obszarze transferu technologii

Trudno�ci z adaptacj� pomocy/usługi do warunków firmy

Postrzegana niech�� potencjalnych partnerów do współpracy

W zestawieniu uj�to jedynie te czynniki, które uzyskały �redni� ocen powy�ej 0.5 pkt. Odpowiedzi na poszczególne pytania udzieliło od 57 do 61 firm

Najcz�stsze zastrze�enia formułowane pod adresem dotychczasowej współpracy z instytucjami wsparcia dotycz� braku informacji o ofercie i funkcjonowaniu tego rodzaju instytucji (�rednia 2.7 pkt.) oraz czynników finansowych, czyli zbyt wysoki ogólny koszt współpracy z instytucjami (�rednia 2.6 pkt.), zbyt wysokie koszty konkretnych usług przez nie oferowanych (�rednia 2.4 pkt.) oraz brak �rodków na inwestycje zwi�zane z uzyskan� (b�d mo�liw� do uzyskania) pomoc� (�rednia 2.4 pkt.). Podobnie jak w przypadku współpracy z instytucjami sfery B+R mo�na stwierdzi�, �e zastrze�enia odnosz�ce si� do merytorycznych aspektów działa� instytucji wsparcia s� wskazywane relatywnie mał� sił�. Najbardziej akcentowanym zastrze�eniem z tej grupy jest stosowanie uci��liwych, trudnych we współpracy procedur (�rednia 2.1 pkt.).

Zastrze�enia formułowane pod adresem instytucji wsparcia wykazuj� znaczniejsze zró�nicowanie jedynie w układzie wielko�ci przedsi�biorstw. Zaprezentowane s� one w Tabela 18.

Tabela 18 : Zastrzeenia formułowane pod adresem dotychczasowej współpracy z instytucjami wsparcia w układzie wielko�ci firm

Firmy mikro (0-9 zatr.) (i) brak informacji o funkcjonowaniu/o ofercie tego typu instytucji (2.9 pkt.); (ii) zbyt wysoki koszt współpracy (2.7 pkt.), (iii) zbyt mała ilo��/brak tego typu o�rodków w regionie (2.6 pkt.) (iv) uci��liwe procedury współpracy (2.6 pkt.)

Firmy małe (10-49 zatr.) (i) zbyt wysoki koszt współpracy (3.3 pkt.), (ii) zbyt wysokie koszty konkretnych usług (3.0 pkt.), (iii) brak �rodków na inwestycje zwi�zane z uzyskan� pomoc� (2.8 pkt.)

Firmy �rednie (50-249 zatr.) (i) brak informacji o funkcjonowaniu/o ofercie tego typu instytucji (2.6 pkt.); (ii) zbyt wysokie koszty konkretnych usług (2.2 pkt.); (iii) zbyt wysoki koszt współpracy (2.2 pkt.)

Uwaga: badane firmy mogły wskaza� trzy odpowiedzi.

W�ród deklarowanych przez firmy sposobów nawi�zywania kontaktów z instytucjami wsparcia wyranie dominuj� dwa: kontakty osobiste wła�ciciela lub pracowników firmy - wykorzystywane przez 68.4% firm współpracuj�cych z instytucjami wsparcia (a dla 41.8% firm posiadaj�cy pierwszorz�dne znaczenie) oraz uczestnictwo

- 64 -

w targach i wystawach - wykorzystywane przez 43.0% firmy (a dla 22.8% firm najwa�niejsze) (Rysunek 60). Mo�na równie� wyró�ni� czynniki, które pełni� istotne znaczenie jako sposoby dodatkowe, do nich zaliczy� nale�y internet - odpowiednio: 41.8% firm i 5.1% firm, uczestnictwo w konferencjach i seminariach - odpowiednio: 39.2% firm i 10.1% firm oraz oferty wysyłane do firm - wykorzystywane przez 31.6% firm i 7.6% firm.

Rysunek 60 : Sposoby nawi�zywania kontaktu z instytucjami wsparcia

41.8%

22.8%

5.1%

10.1%

7.6%

6.3%

2.5%

68.4%

43.0%

41.8%

39.2%

31.6%

17.7%

13.9%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

Kontakty indywidualne (osobiste pracowników firmy)

Targi i wystawy

Internet

Konferencje i seminaria

Oferty wysyłane do firmy

Kontakty po�rednie dzi�ki współpracy z innymi firmami

Spotkania organiz. przez instyt. przedstawicielskie biznesu


W zestawieniu uj�to jedynie te czynniki, które wskazało ponad 5% przeds. Dane dla 79 firm

Warto zauwa�y�, �e pomimo du�ego nacisku na wykorzystywanie kontaktów osobistych, działa� typowych dla małych przedsi�biorstw w porównaniu do wcze�niejszych bada� zaobserwowa� mo�na wzrost znaczenia działa� wymagaj�cych wi�kszego zaanga�owania ze strony przedsi�biorcy. Uczestnictwo w targach i wystawach, konferencjach czy seminariach wymaga ponoszenia pewnych kosztów finansowych jak i po�wi�cenia czasu – wykorzystywanie tych działa� na do�� szerok� skal� przez badane MSP wskazywa� mo�e na do�� rosn�c� �wiadomo�� korzy�ci, które mo�na w ten sposób pozyska�. Wyranie wzrasta pozycja internetu jako �rodka komunikacji i pozyskiwania informacji o otoczeniu – stał si� on istotnym narz�dziem wykorzystywanym do zbierania informacji i nawi�zywania kontaktów. Tendencja ta znacznie ułatwia instytucjom wsparcia dotarcie do przedsi�biorstw z informacj� o mo�liwo�ciach nawi�zania współpracy i wsparcia. Obni�a koszt tych działa�, zwi�ksza szybko�� przepływu informacji, co pozwala na znacznie wi�ksz� efektywno�� podejmowanych działa�.

Sugestie przedsi�biorstw dotycz�ce obszarów, w których po��dane jest wsparcie koncentruj� si� wokół dwóch zagadnie�: wyszukiwania partnerów w biznesie – wskazanego przez 47% firm, a dla 28% firm posiadaj�ce główne znaczenie oraz pomocy w pozyskiwaniu �rodków finansowych – wskazanej przez 63% firm, a dla 23% firm maj�ce zasadnicze znaczenie (Rysunek 61).

- 65 -

Rysunek 61 : Obszary działalno�ci firmy, w ramach których potrzebne jest wsparcie.

23.3%

27.2%

14.6%

9.7%

1.9%

6.8%

4.9%

3.9%

3.9%

2.9%

63.1%

46.6%

37.9%

32.0%

24.3%

22.3%

19.4%

13.6%

8.7%

8.7%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Pomoc w pozyskiwaniu �rodków finansowych

Wyszukiwanie partnerów w biznesie

Dost�p do inf. o nowych techn. stosow. na rynku w danej bran�y

Dost�p do informacji o rynkach mi�dzynarodowych celem eksportu

Promowanie działalno�ci firmy

Pomoc w rozwoju nowego produktu/technologii/usługi, wzornictwa

Pomoc w sprzeda�y i marketingu

Pomoc w ocenie techn. i mo�l iw. wprowadz. w prod. i usługach

Pomoc w zarz�dzaniu finansami, kontroli finansowej

Tworzenie systemów kontroli i zapewniania jako�ci


W zestawieniu uj�to jedynie te czynniki, które wskazało ponad 5% przedsi�biorstw. Dane dla 103 firmy

Znacz�cy odsetek badanych przedsi�biorstw zadeklarował zainteresowanie wsparciem w zakresie usług specjalistycznych, zwi�zanych z rozwojem technicznym i technologicznym przedsi�biorstwa. 37.9% firm wskazało na potrzeb� ułatwienia im dost�pu do informacji o nowych technologiach stosowanych w danej bran�y, przy czym prawie 15% zadeklarowało, �e jest to zagadnienie dla nich najwa�niejsze, ponadto do�� istotna cz�� firm wskazała równie� na potrzeb� wsparcia w zakresie rozwoju nowego produktu. Nale�y podkre�li�, �e konieczno�� wsparcia w zakresie usług odnosz�cych si� do ogólnego zarz�dzania firm�, czyli promowania działalno�ci firmy czy pomoc w sprzeda�y i marketingu, jest deklarowana przez znacznie ni�szy odsetek firm ni� w innych badaniach MSP, wyst�puje ona prawie wył�cznie jako element dodatkowy nie posiadaj�cy z punktu widzenia przedsi�biorstwa kluczowego znaczenia.

Tabela 19 : Obszary działalno�ci firmy, w ramach których potrzebne jest wsparcie w układzie aktywno�ci innowacyjnej firm

Firmy nieinnowacyjne (i) pomoc w pozyskaniu �rodków finansowych (90%); (ii) wyszukiwanie partnerów w biznesie (48%); (iii) promowanie działalno�ci firmy (33%)

Firmy o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej (i) pomoc w pozyskaniu �rodków finansowych (54%); (ii) wyszukiwanie partnerów w biznesie (48%); (iii) dost�p do informacji o nowych technologiach (40%)

Firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej (i) pomoc w pozyskaniu �rodków finansowych (54%); (ii) dost�p do informacji o nowych technologiach (50%); (iii) dost�p o rynkach mi�dzynarodowych (42%)


Postulaty firm w układzie aktywno�ci innowacyjnej wskazuj� na bardzo du�� koncentracj� firm nieinnowacyjnych na pomocy w pozyskaniu �rodków finansowych, czynnik ten wskazało 90% przedsi�biorstw z tej grupy (Tabela 19). Wraz ze wzrostem aktywno�ci innowacyjnej firmy wskazuj� na potrzeby zwi�zane z nowymi

- 66 -

technologiami a w przypadku firm o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej na informacje ułatwiaj�ce ekspansje na rynki mi�dzynarodowe.

- 67 -

8. Ocena regionu dolno�l�skiego jako miejsca prowadzenia działalno�ci innowacyjnej

(i) Badane firmy bardzo krytycznie odnosz� si� do regionu dolno�l�skiego jako do centrum innowacji dla ich działalno�ci. �rednia ocen wyniosła zaledwie 1.4 pkt. a prawie połowa respondentów wskazała ocen� 0.

(ii) Oceny regionu s� wyranie zró�nicowane w układzie dziedzin działalno�ci przedsi�biorstw. Szczególnie nisko jako miejsce działalno�ci innowacyjnej oceniaj� region dolno�l�ski firmy włókiennicze oraz firmy z produkcji pojazdów mechanicznych i produkcji maszyn i urz�dze�. Znacznie powy�ej �redniej (cho� wci�� nisko) oceniły region firmy z górnictwa i kopalnictwa.

(iii) Jako lokalizacj� poza regionem pełni�c� funkcj� centrum innowacji najcz��ciej wskazywana jest Warszawa (lub szerzej województwo mazowieckie) wskazywane przez ponad jedn� czwart� przedsi�biorstw. Dla prawie 20% firm centrum innowacji znajduje si� za granic�, w tym dla 9% w Niemczech. Prawie co czwarta firma nie potrafiła �adnego centrum innowacji.

(iv) Za główne słabo�ci Dolnego �l�ska uznano: ograniczony dost�p do kapitału (3,5 pkt), biurokracja i nadgorliwo�� urz�dników (3,3 pkt.) oraz wysokie koszty tworzenia firmy (3,3 pkt)

Celem rozdziału jest ocena regionu w kontek�cie podejmowanej działalno�ci innowacyjnej. Ocena dotyczy postrzegania przez przedsi�biorstwa regionu jako miejsca podejmowania działalno�ci innowacyjnej oraz identyfikacji czynników o charakterze regionalnym mog�cych przeszkadza� jej prowadzeniu.

Rysunek 62 : Ocena zakresu w jakim województwo dolno�l�skie pełni dla firmy rol� centrum innowacji.

Centrum innow . poza regionem21.0%

Brak centrum innow acji23.0%

Ocena 044,0%

Ocena 218.0%

Ocena 112.0%

Ocena 316.0%

Ocena 48.0%

Ocena 52.0%

Dane dla 100 firm

Badane przedsi�biorstwa zostały poproszone o ocen� (w skali od 0 pkt. do 5 pkt.) stopnia, w jakim z ich punktu widzenia region dolno�l�ski wypełnia rol� centrum innowacji. Oceny przedsi�biorstw s� zdecydowanie krytyczne. �rednia uzyskanych ocen wyniosła jedynie 1.4 pkt. przy medianie 1 pkt. Prawie 3/4 przedsi�biorstw wystawiła ocen� 2 pkt. lub ni�sz�, a 44% wskazało na ocen� najni�sz� – 0 pkt (Rysunek 62). Jedynie, co dziesi�te przedsi�biorstwo oceniła sytuacje jako dobr� -

- 68 -

oceny 4 pkt. lub 5 pkt. Tak niskie oceny wskazuj� na gł�bokie niezadowolenie z oferty, jaka dysponuje region dolno�l�ski w zakresie usług zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn�. Warto jednak podkre�li�, �e ponad połowa firm przyznaj�cych ocen� 0 (23% ogółu przedsi�biorstw) stwierdziła, �e nie mo�e wskaza� �adnego regionu, który by pełnił dla nich rol� centrum innowacji.

Rysunek 63 : Ocena zakresu w jakim województwo dolno�l�skie pełni dla firmy rol� centrum innowacji w układzie działów (PKD).

2.2

1.6

1.8

0.9

0.9

0.5

0 1 2 3

górnictwo i kopalnictwo

prod. wyrobów chemicznych



włókiennictwo


Dane dla 98 firm

Zdecydowanie najlepiej oceniaj� region jako centrum innowacji firmy zwi�zane z górnictwem i kopalnictwem (Rysunek 63). �rednia ocen przyznanych przez t� kategori� przedsi�biorstw – 2.2 pkt. - znacznie przewy�sza �redni� dla całej grupy. Powy�ej �redniej kształtuj� si� oceny firm z produkcji instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych (1.8 pkt.) oraz firm chemicznych (1.6 pkt.). Zdecydowanie negatywne oceny, nawet w kontek�cie niskich ocen dla całej grupy, przyznały firmy włókiennicze i firmy z produkcji pojazdów mechanicznych (0.9 pkt. w obu przypadkach). �rednia ocen przyznanych przez firmy z produkcji maszyn i urz�dze� na poziomie 0.5 pkt. wskazuje, �e dla działalno�ci innowacyjnej tej grupy przedsi�biorstw region w praktyce nie odgrywa �adnego znaczenia.

Rysunek 64 : Ocena zakresu w jakim województwo dolno�l�skie pełni dla firmy rol� centrum innowacji w układzie aktywno�ci innowacyjnej firm.

0.8

1.6

1.3

0 1 2

F. nieinnowacyjne

F. o przeci�tnej aktywn. innow.

F. o podwy�szonej aktywn. innow.

Dane dla 94 firm

Zdecydowanie le jako centrum innowacji oceniaj� region dolno�l�ski przedsi�biorstwa nieinnowacyjne (Rysunek 64). Najwy�sze oceny, cho� równie� niezadowalaj�ce przyznały przedsi�biorstwa o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej.

Najwy�sz� �redni� ocen� – 1.8 pkt. – przyznały województwu dolno�l�skiemu przedsi�biorstwa z subregionu legnickiego (Rysunek 65). �rednie oceny wystawione przez firmy z pozostałych cz��ci regionu były zbli�one do siebie i wyniosły od 1.2 (subregion wałbrzyski) do 1.4 pkt. (subregion wrocławski). Komentarze przedsi�biorstw dotycz�ce wskazanej przez nie oceny zał�czone zostały w zał�czniku 3.

- 69 -

Rysunek 65 : Ocena zakresu w jakim województwo dolno�l�skie pełni dla firmy rol� centrum innowacji w układzie subregionów.

1.4

1.8

1.3

1.2

0 1 2

subregion wrocławski

subregion legnicki

subregion jeleniogórski

subregion wałbrzyski

Dane dla 100 firm

Jak wskazuje Rysunek 66 najni�sze oceny dla wypełniania roli centrum innowacji przez region dolno�l�ski wskazały firmy zlokalizowane w małych miastach (�rednia wskaza� 1.0 pkt.). Zbli�one do siebie oceny przyznały województwu firmy z miast �redniej wielko�ci (1.4 pkt.) oraz z głównych miast regionu (1.5 pkt). Najlepsz� ocen� nieznacznie przewy�szaj�c� oceny pozostałych przedsi�biorstw przyznały firmy wiejskie (1.7 pkt.)

Rysunek 66 : Ocena zakresu w jakim województwo dolno�l�skie pełni dla firmy rol� centrum innowacji w układzie lokalizacji.

1.7

1.0

1.4

1.5

0 1 2

Obszar wiejski

Miasta do 20 tys. mieszk.

Miasta 20-90 tys. mieszk


Dane dla 100 firm

�rednia ocen dla regionu jako miejsca działalno�ci innowacyjnej wzrasta wraz z wielko�ci� przedsi�biorstwa (Rysunek 67). Najni�sze oceny przyznały firmy mikro do 9 pracowników (�rednia 1.0 pkt.), nast�pnie firmy małe (1.3 pkt.) oraz oceny najwy�sze firmy �rednie (1.6 pkt.)

Rysunek 67 : Ocena zakresu w jakim województwo dolno�l�skie pełni dla firmy rol� centrum innowacji w układzie wielko�ci firmy.

1.0

1.3

1.6

0 1 2

0-9 zatr.

10-49 zatr.

50-249 zatr.

Dane dla 100 firm

Firmy oceniaj�ce region jako centrum innowacji proszone były o krótkie uzasadnienie swojej opinii. Uzasadnieniem oceny „0” najcz��ciej był brak informacji o tym, co region mógłby mie� do zaoferowania danej firmie w ramach jej działalno�ci innowacyjnej (ponad 36% firm) oraz wskazanie na powa�ne braki, jakie posiada region w zakresie jej wspierania (ok. 30% firm); wymieniano tutaj przede wszystkim braki w dost�pie do informacji i brak kooperantów oraz brak zainteresowania t� spraw� ze strony władz regionu i innych szczebli samorz�du. Przedsi�biorstwa, które

- 70 -

wystawiły ocen� „1” lub „2”,podobnie jak poprzednia grupa, wskazywały głównie na istotne braki informacji, o tym co si� dzieje w regionie w odniesieniu do innowacji (prawie 50% firm), wyst�powały równie� wskazania dotycz�ce braków w ofercie dla poszczególnych bran�, zwłaszcza chemicznej i włókienniczej. Jedna z badanych firm zawarła w swojej odpowiedzi trzy elementy charakterystyczne dla wypowiedzi badanych firm?:

• „zbyt ogólne szkolenia i informacje,

• brak informacji specjalistycznych i bran�owych

• działania pozorne”

Uzasadnieniem ocen pozytywnych dla regionu jest głównie blisko�� kooperantów i innych zakładów z bran�y lub głównego zakładu/instytucji wa�nego dla danej bran�y np. produkcja liczników elektrycznych.

Dla 18% przedsi�biorstw region dolno�l�ski jest jedynym regionem, który mo�na uzna� za centrum innowacji, jednocze�nie zdecydowana wi�kszo�� badanych MSP (ponad 58%) wskazała miasta/regiony poza Dolnym �l�skiem, które z ich punktu widzenia pełni� rol� centrum innowacji (Rysunek 68). Najwi�cej, bo ponad jedna czwarta firm wymieniła Warszaw� – respondenci wskazywali głównie na potencjał przedsi�biorstw z regionu stołecznego (mo�liwo�ci zbytu i kooperacji) oraz na mo�liwo�ci firm szkoleniowych. Pozostałe wymieniane lokalizacje to Pozna� (prawie 11%), Łód oraz Górny �l�sk (po prawie 6%) oraz poza Polsk� ok. 9% firm wskazało na Niemcy lub jeden z regionów niemieckich

Rysunek 68 : Miasto/region (poza Dolnym �l�skiem) pełni rol� centrum innowacji dla firmy.

41,7%

26,2%

10,7%

5,8%

5,8%

17,5%

8,7%

10,7%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

�adne

Warszaw a

Pozna�

Łód

Górny �l�sk

Inne miasto/region w Polsce

Niemcy

Inne miasto/region zagranic�

Uwaga respondent mógł udzieli� wi�cej ni� jednej odpowiedzi Odpowiedzi udzieliło103 firmy

W układzie aktywno�ci innowacyjnej widoczne jest znaczne zró�nicowanie centrów innowacji (Rysunek 69). Firmy nieinnowacyjne w wi�kszo�ci (71%) nie s� w stanie wskaza� centrów innowacji poza Dolnym �l�skiem. Firmy o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej w odniesieniu do firm o aktywno�ci przeci�tnej wykazuj� wi�ksz� orientacj� na zagranic� i mniejszy odsetek firm, które nie wskazały centrum innowacji poza regionem.

- 71 -

Rysunek 69 : Miasto/region (poza Dolnym �l�skiem) pełni rol� centrum innowacji dla firmy w układzie aktywno�ci innowacyjnej firm.

71.4%

14.3%

14.3%

4.8%

49.0%

29.2%

38.8%

22.9%

36.0%

32.0%

28.0%

32.0%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

�adne

Warszaw a

Inne miasto/region wPolsce

Inne miasto/regionzagranic�

F. nieinnow acyjne F. o przeci�tnej aktyw n. innow . F. o podw y�szonej aktyw n. innow .

Uwaga respondent mógł udzieli� wi�cej ni� jednej odpowiedzi Dane dla 94 firm

W układzie rodzajów działalno�ci widoczne jest znaczne zró�nicowanie centrów innowacji (Tabela 20). Dla przedsi�biorstw z produkcji instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych jest to Warszawa. Dla firm chemicznych s� to inne miasta regiony w Polsce. Znaczny odsetek firmy z górnictwa i kopalnictwa oraz z produkcji maszyn i urz�dze� wskazał, �e co prawda, nie potrafi wskaza� takiego centrum, ale stanowiło to poni�ej połowy firm. Wi�kszo�� przedsi�biorstw produkcji pojazdów mechanicznych nie wskazała �adnej lokalizacji a pozostałe odpowiedzi były bardzo rozproszone. Prawie wszystkie firmy włókiennicze (93%) stwierdziły, �e nie potrafi� wskaza� centrum innowacji – koresponduje to z ich wcze�niej stwierdzon� nisk� aktywno�ci� innowacyjn�.

Tabela 20 : Miasto/region (poza Dolnym �l�skiem) pełni rol� centrum innowacji dla firmy w układzie działów (PKD)

Górnictwo i kopalnictwo (i) �adne (38%); (ii) Warszawa (31%); (ii) inne miasto/region w Polsce [głównie �l�sk: Opole, Katowice, Kraków, ale równie� Szczecin i Zielona Góra] (31%)

Produkcja wyrobów chemicznych (i) inne miasto/region w Polsce [wymieniane miejscowo�ci z całej Polski] (45%); (ii) inne miasto/region zagranic� [głównie Niemcy, ale równie� Szwajcaria, Francja] (41%), (iii) Warszawa (32%)

Produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych (i) Warszawa (50%), (ii) �adne (44%), (iii) inne miasto/region zagranic� [wymieniane miejscowo�ci z całej Europy] (29%)

Produkcja pojazdów mechanicznych (i) �adne (61%), (ii) i (iii) pozostałe lokalizacje nie przekroczyły 20% wskaza�

Włókiennictwo (i) �adne (93%), (ii) i (iii) pozostałe lokalizacje nie przekroczyły 20% wskaza�

Produkcja maszyn i urz�dze� (i) �adne (46%); (ii) inne miasto/region w Polsce [najcz��ciej Kraków] (38%); (ii) inne miasto/region zagranic� [Niemcy, Szwajcaria, Włochy] (31%),

Uwaga: badane firmy mogły wskaza� wi�cej ni� jedn� odpowied�.

Słabo�ci regionu, w którym badane firmy funkcjonuj� s� uwa�ane - w samoocenie firm - za jedn� z przyczyn ich niskiej pozycji konkurencyjnej MSP i wprowadzanych innowacji, jako czynnik zewn�trzny wobec firm. Potwierdzeniem tego s� wysokie

- 72 -

oceny nadane poszczególnym ograniczeniom wyst�puj�cym w regionie – trzy z barier uzyskało ocen� przewy�szaj�c� 3.0 pkt. w skali 0-5 pkt.

Do podstawowych barier utrudniaj�cych uruchomienie i prowadzenie innowacyjnej działalno�ci gospodarczej w województwie dolno�l�skim firmy zaliczyły:

• ograniczony dost�p do kapitału (3.5 pkt.),

• wysokie koszty tworzenia przedsi�biorstwa (3.3 pkt.),

• biurokracja i nadgorliwo�� urz�dników administracji publicznej (3.3 pkt.).

Ponadto, badane firmy wskazały na czynniki zwi�zane z:

• dost�pem do wsparcia ze strony sektora publicznego – brak wiedzy i informacji o instrumentach i instytucjach wsparcia przedsi�biorczo�ci w regionie (2.7 pkt.) czy te� brak/zbyt mał� liczb� instytucji tego typu w regionie dolno�l�skim (2.6 pkt.),

• niekorzystnymi zjawiskami zwi�zanymi z otoczeniem biznesu takimi jak nadmierne upolitycznienie biznesu (2.5 pkt.) oraz wysoki poziom korupcji (2.5 pkt.),

• ograniczony popyt w regionie (2.5 pkt.).

Rysunek 70 : Główne czynniki utrudniaj�ce uruchomienie i prowadzenie innowacyjnej działalno�ci gospodarczej w województwie dolno�l�skim.

3.5

3.3

3.3

2.7

2.6

2.5

2.5

2.5

2.4

2.4

2.1

2.0

1.9

1.8

1.6

1.2

1.1

1.1

0 1 2 3 4

Ograniczony dost�p do kapitału

Wysokie koszty tworzenia przedsi�biorstwa

Biurokracja i nadgorl iwo�� urz�dników administracji publicznej

Brak wiedzy o instrum. i instytuc. wspierania tworzenia firm w reg.

Brak instytucji wspierania przedsi�b. i transferu technologii

Upolitycznienie gospodarki

Ograniczony popyt w regionie

Korupcja

Obawa przed ryzykiem

Brak jasnej konc. rozw. reg., niesprzyjaj�ca polityka władz lokal.

Brak �rodowiska przedsi�b. i „atmosfery” do robienia interesów

Brak rozwi�za� technologicznych gotowych do komercjal izacji

Zła infrastruktura transportowa

Koncesje, zezwolenia

Niskie lub nieodpowiednie kwalifikacje lokalnego rynku pracy

Skromny potencjał akademicki i instytucji naukowo-badawczych

Zła ł�czno�� , telekomunikacja

Brak odpowiednich lokali i powierzchni produkcyjnych

Poszczególne czynniki oceniło od 97 do 103 firm Uwzgl�dniono czynniki, które uzyskały �redni� ocen powy�ej 1.0 pkt.

- 73 -

9. Wnioski z badania ankietowego

1. Badana próba MSP z województwa dolno�l�skiego w zakresie podstawowych czynników charakteryzuj�cych ten sektor oddaje specyfik� regionu dolno�l�skiego. Pewna nadreprezentatywno�� ma miejsce w grupie firm �rednich oraz w mniejszym stopniu firm małych, co w konsekwencji mo�e zawy�a� �redni poziom innowacyjno�ci i nowoczesno�ci badanej próby firm, a tak�e rzutowa� pozytywnie na rozmiar i intensywno�� ich kontaktów z otoczeniem, zwłaszcza z sektorem B+R. Struktura badanej próby jednak�e umo�liwia prowadzenie analiz i wnioskowanie o potrzebach innowacyjnych MSP z województwa dolno�l�skiego tak w zakresie procesów zachodz�cych w poszczególnych kategoriach wielko�ci firm, lokalizacji i sektorów działalno�ci, jak równie� stopnia aktywno�ci innowacyjnej firm.

2. Aktywno�� innowacyjna przedsi�biorstw dolno�l�skich pozytywnie wpływa na obecna sytuacj� firm oraz na ich prognozy dotycz�ce przyszłego rozwoju. Firmy sygnalizuj�ce wysoki stopie� nowo�ci wprowadzanych zmian oraz ich znaczn� intensywno�� sygnalizuj� dobr� obecn� sytuacj� ekonomiczn� firmy oraz najbardziej optymistyczne prognozy rozwoju. Stwarza to m.in. podstawy do wykorzystania dla promocji postaw proinnowacyjnych przykładów najlepszych przedsi�biorstw jako tzw. „dobrych praktyk” i wzorów dla innych podmiotów z regionu.

3. Działalno�� innowacyjna MSP jest doceniana przez ogół badanych firm i �ci�le wi��e si� z ich zamierzeniami rynkowymi. Wprowadzenie nowego produktu, modernizacja technologii maj� celu popraw� pozycji konkurencyjnej firm, a w konsekwencji umo�liwienie wej�cie na nowe rynki krajowe lub zagraniczne.

Innowacyjno�� firm wi��e si� �ci�le tak�e ze zdolno�ci� firm do innowacji. Firmy bierne innowacyjnie maj� niewielkie mo�liwo�ci własne modernizacji technologii, wprowadzania bardziej zło�onych produktów czy ulepszenia wzorów, a innowacje s� postrzegane czynnik silnie zale�ny od mo�liwo�ci transferu wiedzy do firmy w postaci nowych maszyn i urz�dze� lub wsparcia zewn�trznego partnera. Dla firm aktywnych innowacyjnie jest to czynnik bardziej wewn�trzny, zale�ny od firmy, ale równie� od jej kontaktów z otoczeniem. i jako taki mog�cy wpływa� na popraw� ich pozycji konkurencyjnej. S� one bardziej zdecydowane na kontynuowanie rozwoju poprzez wprowadzanie nowych produktów lub technologii oraz rozwój działalno�ci eksportowej a wi�c działa� wymagaj�cych do�� wysokiego poziomu wiedzy technicznej i profesjonalizmu w zarz�dzaniu firm�

Aktywno�� innowacyjna dolno�l�skich MSP wykazuje du�e zró�nicowanie w odniesieniu do poszczególnych rodzajów działalno�ci. Zdecydowanie najsłabsze pod tym wzgl�dem s� firmy włókiennicze i górnicze. �redni poziom aktywno�ci innowacyjnej prezentuj� przedsi�biorstwa z produkcji pojazdów mechanicznych oraz produkcji maszyn i urz�dze�. Najwy�szy odsetek firm aktywnych innowacyjnie znajduje si� w�ród przedsi�biorstw z produkcji instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych oraz firm chemicznych.

4. Podstawowe metody wdra�ania zmian maj� charakter tradycyjny i typowy dla małych przedsi�biorstw. Wi�� si� głównie z wykorzystaniem własnych zasobów i pomysłów firmy uzupełnianych poprzez prosty transfer

- 74 -

wiedzy/technologii w formie nabycia nowych maszyn i urz�dze� oraz wykorzystanie informacji ogólnodost�pnych. Bazowanie na zasobach własnych firmy ł�czy si� bezpo�rednio z podstawow� barier� innowacji wskazywan� przez małe i �rednie przedsi�biorstwa, tzn. niedostatkiem własnych �rodków finansowych oraz trudno�ciami z dost�pem do finansowania zewn�trznego (bariery te wymieniane s� jako najwa�niejsze przez wszystkie kategorie badanych firm). Problem ten wymusza w szeregu przypadków samofinansowanie projektów innowacyjnych i w konsekwencji ogranicza skal� i cz�stotliwo�� zamierze� innowacyjnych MSP. Słabo�� finansowa istotnie zmniejsza mo�liwo�ci absorpcji wiedzy z otoczenia (mog�ce mie� miejsce np. poprzez kontakty z sfer� B+R) i negatywnie wpływa na mo�liwo�ci rozbudowy wewn�trznego potencjału innowacyjnego przedsi�biorstwa. Drugim wa�nym problemem sygnalizowanym jako bariera wprowadzania nowo�ci sygnalizowany jest ograniczony rynek zbytu. Mikroprzedsi�biorstwa sygnalizuj� jako barier� brak pomocy ze strony regionalnych instytucji wspierania biznesu i innowacji. Jest to jedyna grupa przedsi�biorstw otwarcie formułuj�ca oczekiwania wobec regionalnych instytucji w zakresie innowacji. Wi�ksze firmy tzn. małe i �rednie w praktyce nie bior� pod uwag� pomocy instytucji regionalnych.

5. Zrozumienie znaczenia rozwoju technicznego dla rozwoju przedsi�biorstwa w znacznym stopniu zwi�zany jest z dotychczasow� aktywno�ci� innowacyjn� przedsi�biorstw. Firmy nieinnowacyjne nastawione s� na realizacj� rozwoju firmy poprzez proste metody nastawione na wykorzystanie wiedzy i zasobów z zewn�trz w formie m.in. zakupu maszyn i urz�dze� oraz poprzez partnera zewn�trznego. Firmy innowacyjne zdecydowane s� na kontynuowanie rozwoju poprzez wprowadzanie nowych produktów lub technologii oraz rozwój działalno�ci eksportowej - działa� wymagaj�cych relatywnie wysokiego poziomu wiedzy technicznej i profesjonalizmu w zarz�dzaniu firm�.

6. Regionalna oferta szkoleniowa jest oceniana do�� pozytywnie, jednak tylko w zakresie szkole� o charakterze ogólnym, niezwi�zanym z działalno�ci� innowacyjn�. W�ród firm najmniejszych i słabo innowacyjnych szczególnie widoczny jest brak informacji dotycz�cej oferty szkoleniowej w regionie. Szkolenia oferowane w regionie s� postrzegane przez przedsi�biorstwa jako bardzo kosztowne. Czynniki ten jest zdecydowanie najwa�niejszy we wszystkich kategoriach przedsi�biorstw. Ponadto krytykowana jest zbyt ogólna tematyka szkole� oraz, jako czynnik dodatkowy, organizacja szkole� niedopasowana do potrzeb firm.

7. W regionie dolno�l�skim widoczna jest istotna luka w ofercie szkole� specjalistycznych dotycz�cych działalno�ci innowacyjnej. Dwie trzecie przedsi�biorstw korzystaj�cych z tego rodzaju szkole� korzysta z oferty podmiotów spoza województwa. Wskanik ten w grupie firm o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej, a wi�c o najwi�kszych wymaganiach profesjonalnych si�ga nawet 80%. Znaczny odsetek firm korzystaj�cych ze szkole� poza regionem nie potrafi oceni� oferty regionalnej, co oznacza, �e nie jest ona przez nie brana w ogóle pod uwag�.

Regionalna oferta szkole� jest oceniana krytycznie, uwa�ana jest za mało wyspecjalizowan�, słabo dostosowan� do potrzeb innowacyjnych firm oraz kosztown�. W�ród przedsi�biorstw najmniejszych i słabo innowacyjnych szczególnie widoczny jest brak informacji dotycz�cej oferty szkoleniowej w regionie. Dolno�l�skie MSP (a w szczególno�ci firmy zatrudniaj�ce poni�ej 50 osób) jako główne ródło informacji o szkoleniach wykorzystuj� głównie proste i

- 75 -

nieskomplikowane ródła informacji. Informacje pozyskane bezpo�rednio od instytucji szkoleniowych stanowi� jedynie ródło dodatkowe. Firmy mikro i małe stanowi� grup� relatywnie biern� w ocenie, jak i szczególnie krytyczn� w odniesieniu do jako�ci oferty szkoleniowej.

8. Region dolno�l�ski w małym stopniu zapewnia swoim firmom dost�p do informacji zwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn�. Zdecydowana wi�kszo�� przedsi�biorstw z sektora MSP poszukuj�cych takich informacji (głównie firmy aktywne innowacyjnie) pozyskuje je od podmiotów spoza regionu. Generalnie, brak jest wiedzy o regionalnych wyspecjalizowanych dostawcach informacji u�ytecznych dla podejmowanych innowacji, zwłaszcza w przypadku firm zlokalizowanych na terenach wiejskich. Najwa�niejsze zastrze�enia do informacji pozyskiwanej w regionie odnosz� si� głównie do jej zbyt ogólnego charakteru oraz zbyt wysokich kosztów jej pozyskania.

9. Najbardziej poszukiwanym rodzajem informacji s� dane o odbiorcach i charakterystyce rynku. Poszukiwane s� tak�e informacje dotycz�ce ródeł finansowania firmy oraz programów wsparcia. Znaczna grupa przedsi�biorstw o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej deklaruje potrzeby informacyjne w zakresie informacji o technologiach. Dziedzina ta zwi�zana jest �ci�le z rozwojem produktu i technologii produkcji. Poszukiwanie informacji zewn�trznych na ten temat wskazuje na rosn�c� �wiadomo�� przedsi�biorców, �e potrzeby w tym zakresie nie mog� by� zaspokojone wył�cznie przez własne zasoby wiedzy i pomysły.

Najwa�niejszym ródłem pozyskiwania informacji przez firmy s� kontrahenci. Jest to ródło typowe dla relacji wyst�puj�cych w�ród MSP i bazuj�cych głównie na kontaktach osobistych. Ma ono charakter ródła taniego i nieskomplikowanego, ale mało efektywnego w odniesieniu do działalno�ci innowacyjnej. Korzystnym zjawiskiem jest jednocze�nie du�e znaczenie, cho� głównie jako ródła uzupełniaj�ce: targów i wystaw oraz internetu. Pozostałe ródła takie jak instytucje B+R, instytucje przedstawicielskie biznesu wymieniane s� zdecydowanie rzadziej lub wyst�puj� jedynie sporadycznie. Wskazany wydaje si� by� rozwój działa� zwi�zanych z dywersyfikowaniem wykorzystywanych przez MSP ródeł informacji, m.in. dotyczy to promowania wykorzystywania internetu oraz targów i wystaw jako narz�dzi usprawniaj�cych przepływ i pozyskanie informacji.

Wykorzystywane przez firmy ródła informacji wykazuj� du�e zró�nicowanie w układzie dziedzin działalno�ci. Specyficzne uwarunkowania wykazuj� firmy chemiczne oraz firmy górnicze i firmy z produkcji maszyn i urz�dze�

10. W województwie dolno�l�skim wyst�puje wyrane zró�nicowanie kontaktów MSP z otoczeniem w układzie aktywno�ci innowacyjnej przedsi�biorstw. Lepsze firmy, o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej maj� dobrze rozwini�te kontakty z otoczeniem (zwłaszcza z przedsi�biorstwami sfer� B+R) i czytelne potrzeby w zakresie innowacji. Znaczna grupa firm nieinnowacyjnych wykazuje minimalne zainteresowaniem kontaktem z otoczeniem nawet (cho� tu jest stosunkowo najlepiej) w zakresie współpracy z instytucjami wsparcia, które oferuj� najbardziej czytelne korzy�ci współpracy. Jest to wyrany sygnał dla polityki wspierania innowacyjno�ci i przedsi�biorczo�ci w województwie dolno�l�skim: aktywnej identyfikacji i monitorowania potrzeb �rodowiskowych słabszych firm oraz udzielania im wsparcia.

11. Sposoby nawi�zywania kontaktów dolno�l�skich MSP z otoczeniem (inne firmy, jednostki B+R, instytucje wsparcia) s� typowe dla tego sektora. Dominuj� wi�c

- 76 -

sposoby mało kosztowne i mało skomplikowane, cho� wymagaj�ce osobistego zaanga�owania wła�cicieli lub kierowników firm.

12. Badane firmy wykazuj� wysok� (w realiach polskiej gospodarki) intensywno�� współpracy (kontaktów) z innymi przedsi�biorstwami. Ponad połowa dolno�l�skich MSP współpracuje systematycznie z innymi firmami. Trwałe kontakty s� szczególnie cenne z punktu widzenia przepływu informacji pomi�dzy firmami oraz długofalowej działalno�ci innowacyjnej. Odsetek firm posiadaj�cych trwałe kontakty z innymi przedsi�biorstwami jest silnie powi�zany z aktywno�ci� innowacyjn�. W�ród firm aktywnych innowacyjnie odsetek trwale współpracuj�cych z innymi przedsi�biorstwami jest trzykrotnie wi�kszy, ni� w�ród firm nieinnowacyjnych. W tym zakresie bardzo wyrana jest równie� specyfika bran�owa w ramach, której trzy spo�ród sze�ciu badanych dziedzin działalno�ci (produkcja instrumentów medycznych, produkcja wyrobów chemicznych oraz górnictwo i kopalnictwo) charakteryzuj� si� dwu-trzykrotnie wy�szym wskanikiem współpracy od pozostałych.

13. Bariery współpracy MSP z innymi przedsi�biorstwami s� typowe dla ogółu firm z tego sektora i wi�� si� ze wzajemn� nieufno�ci� przedsi�biorców, brakiem odpowiednich partnerów do współpracy oraz postrzeganymi wysokimi kosztami współpracy przy opracowywaniu i wprowadzaniu nowego produktu, technologii czy organizacji. Wskazuje to dobitnie na charakter relacji mi�dzy przedsi�biorstwami z sektora MSP województwa dolno�l�skiego. Firmy działaj� raczej jako podmioty niedostatecznie (w swojej ocenie) powi�zane z otoczeniem, cz�sto spotykana jest nieufno�� partnerów, sceptycyzm, co do wymiernych korzy�ci, nieumiej�tno�� znalezienia odpowiednich partnerów, stosunkowo wysokie koszty nawi�zania i podtrzymywania kontaktów. Odpowiedzi firm w układzie poszczególnych dziedzin działalno�ci i regionów s� zró�nicowane, cho� generalnie nie odbiegaj� od powy�szych wniosków.

14. Firmy najmniejsze oraz firmy najsłabsze innowacyjnie cz�sto kwestionuj� potrzeb� współpracy pomi�dzy przedsi�biorstwami i mo�liwo�� odniesienia z niej jakichkolwiek korzy�ci. W konsekwencji wykazuj� one zasadniczo mniejsz� skłonno�� do współpracy z innymi przedsi�biorstwami ni� ma to miejsce w przypadku firm wi�kszych i aktywnych innowacyjnie.

15. Ponad połowa dolno�l�skich MSP posiada kontakty z sektorem B+R, a dla blisko 30% firm s� to kontakty systematyczne. Jest bardzo wysoki i zaskakuj�cy wskanik. Wymaga to komentarza: czynnikami wpływaj�cymi na wysoki odsetek firm współpracuj�cych z jednostkami sfery B+R jest stosunkowo wysoki udział firm �rednich w badanej próbie i relatywnie mały udział mikroprzedsi�biorstw, du�y udział firm z sektora górnictwa i kopalnictwa, zamierzona nieobecno�� w próbie firm handlowych – kategorii przedsi�biorstw o niewielkich kontaktach ze sfer� B+R, skład sektorowy próby, w którym przewa�aj� sektory nowoczesne. Ponadto stosunkowo wysoki wskanik MSP współpracuj�cych z sektorem B+R nale�y rozpatrywa� na tle niskiego miejsca sektora B+R w�ród priorytetów ogółu badanych firm czy ich ródeł dost�pu do informacji kwestii rozwoju produktów czy technologii bardziej oryginalnych i o wi�kszej skali oraz roli sektora B+R w tych procesach. Jednostki B+R nie s� traktowane jako wa�ny partner MSP w dziedzinie innowacji, ale raczej jako uzupełniaj�ce ródło informacji. �wiadcz� o tym bardzo niskie oceny kontaktów badanych firm z jednostkami B+R. Współpraca ta jest raczej deklaratywna, postrzegana jako mało znacz�ca i nie wa��ca w ogólnej działalno�ci firm. Jednostki B+R s� słabo postrzegane przez firmy lub wr�cz niedoceniane, a współpraca z nimi jest nawi�zywana głównie po to, by uzyska� dost�p do

- 77 -

certyfikatów, ekspertyz i analiz. Jedynie grupa firm górniczych traktuje jednostki sfery B+R jako wa�nego istotnego partnera (w zakresie sporz�dzania ekspertyz), jednak�e współpraca ta nie jest zwi�zana z działalno�ci� innowacyjn�, ale raczej jest wynikiem specyfiki działalno�ci wydobywczej wymagaj�cej analizowania charakterystyki złó� kopalin

16. Głównym partnerem MSP s� szkoły wy�sze oraz w znacznie mniejszym zakresie działy B+R du�ych przedsi�biorstw. Nale�y podkre�li�, �e kontakty z sektorem B+R s� stosunkowo najbardziej potrzebne (i poszukiwane) dla w�skiej grupy firm wysoko innowacyjnych: -maj� one na celu uzyskanie dost�pu do doradztwa, ekspertyz i opracowa�, których firmy nie s� w stanie samodzielnie wykona�. Pewne znaczenie maj� tak�e usługi techniczne i wdro�eniowe, a wr�cz niewielkie zakupy gotowych rozwi�za�. Czynnikiem rozstrzygaj�cym s� skromne mo�liwo�ci finansowe tych firm, jak i specyfika ich działalno�ci technicznej. W układzie sektorowym na bardzo niskim poziomie kształtuje si� intensywno�� kontaktów z sektorem B+R w�ród firm włókienniczych oraz przedsi�biorstw z produkcji pojazdów mechanicznych.

17. Ocena barier współpracy dolno�l�skich MSP z jednostkami B+R potwierdza wcze�niejszy wniosek o drugorz�dnym znaczeniu tych kontaktów dla wysiłków innowacyjnych ogółu MSP. W opinii ogółu firm bariery nie s� istotn� przeszkod� dla podejmowania współpracy, co w poł�czeniu z niskimi ocenami współpracy wskazuje na raczej pewn� oboj�tno�� firm w zakresie ich współpracy z jednostkami B+R. Do najwa�niejszych barier współpracy firm z sektorem B+R mo�na zaliczy� grup� zagadnie� zwi�zanych z „otoczk�” współpracy tj. towarzysz�cymi jej wysokimi kosztami, zbyt trudnymi i długimi procedurami oraz niesprzyjaj�c� polityk� rz�du jak równie� grup� czynników odnosz�cych si� do braków we wzajemnej informacji o partnerach współpracy, takich jak brak informacji o funkcjonowaniu jednostek sfery B+R oraz słabe rozpoznanie przez te jednostki potrzeb technologicznych M�P. Pewne znaczenie maj�: słabe rozpoznanie potrzeb MSP, brak szans rynkowych oferowanych rozwi�za�, ograniczone mo�liwo�ci zastosowania w realiach firm rozwi�za� oferowanych przez jednostki B+R czy zbyt mała liczba tego typu jednostek w regionie. Szereg grup przedsi�biorstw zgłasza problem powa�nego braku informacji o ofercie jednostek sfery B+R oraz o sposobach ich funkcjonowania w szczególno�ci bariera ta dotyczy firm lokalizowanych w oddaleniu od głównych centrów naukowych jak małe miasta (zdecydowanie najwy�sza ranga problemu) oraz przedsi�biorstw z regionów wałbrzyskiego oraz jeleniogórskiego. Problem ten wydaje si� by� jednym z istotnych kierunków działa� regionalnej strategii innowacji. Koszty współpracy s� najistotniejsz� barier� dla firm aktywnych innowacyjnie oraz dla przedsi�biorstw z produkcji pojazdów mechanicznych oraz produkcji instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych.

18. Najcz��ciej postulowane przez dolno�l�skie MSP rozwi�zania zwi�zane z ułatwianiem współpracy z jednostkami sfery B+R maj� charakter roszczeniowy: budowa systemu finansowego wsparcia tego typu współpracy, np. stworzenie zach�t finansowych do prowadzenia bada� na rzecz MSP, stworzenie systemu refundacji do refundacji kosztów wdro�eniowych w MSP, rozwini�cie rynku kapitałowego finansuj�cego wdro�enia nowych technologii. Wysok� rang� posiadaj� postulaty o charakterze informacyjnych (budowa systemu informacji o ofercie sektorem B+R, budowa systemu informacji o potrzebach technicznych MSP), oraz ułatwienie dost�pu krajowych jednostek B+R do programów unijnych wspieraj�cych MSP oraz uproszczenie procedur

- 78 -

korzystania z usług sektorem B+R. Wymienione wy�ej postulaty adresowane s� do instytucji wsparcia, władz regionalnych.

19. Ponad 2/3 badanych MSP posiada kontakty z instytucjami wsparcia, a dla 30% firm s� to kontakty systematyczne. Głównymi partnerami dolno�l�skich MSP s� instytucje �wiadcz�ce usługi o ogólnodost�pnym charakterze (stowarzyszenia zawodowe, np. NOT, o�rodki szkoleniowo-doradcze, agencje rozwoju regionalnego i lokalnego, a w pewnym stopniu tak�e rzecznicy patentowi), mało wyspecjalizowane, adresowane w zasadzie do wszystkich grup MSP (usługowych, produkcyjnych, budowlanych, o wysokim poziomie nowoczesno�ci, jak i działaj�cych w sektorach bardziej tradycyjnych. S� one dobrze znane przez MSP i doceniane. MSP oczekuj� od tych instytucji pomocy w rozwi�zywaniu problemów o charakterze ogólno-biznesowym (wyszukiwanie partnerów, �rodków finansowych, pomoc w sprzeda�y i marketingu, promocja firmy). Nale�y podkre�li�, �e znaczny odsetek firm kontaktuje si� z instytucjami wsparcia, które nie oferuj� wsparcia finansowego (stowarzyszenia zawodowe, izby przemysłowo-handlowe). Bardzo ograniczon� rol� pełni� regionalne instytucje wyspecjalizowane w dziedzinie innowacji i transferu technologii (CTT, inkubatory) -wskazywa� to mo�e na słabo�� tej cz��ci sfery instytucji wsparcia zajmuj�cych si� dystrybucj� pomocy publicznej. MSP odczuwaj� brak wiedzy o ich ofercie i mo�liwo�ciach, maj� problemy z ocen� przydatno�ci dla podejmowanych innowacji, a oczekiwania zwi�zane z pomoc� w rozwi�zywaniu problemów zarz�dzania firm�, tworzeniu nowych rozwi�za�, pomoc� we wdro�eniach itp. znajduj� si� na dalszym miejscu na li�cie postulatów firm.

20. Przydatno�� współpracy z instytucjami wsparcia jest oceniana przez firmy w sposób umiarkowany, dla 1/3 firm nie jest ona satysfakcjonuj�ca. Do głównych przyczyn tego stanu rzeczy zaliczono: (i) problemy komunikacji z instytucjami pomocowymi (zbyt trudne i uci��liwe procedury, słaba znajomo�� ofert i funkcjonowania tych instytucji, niech�� do współpracy z MSP), (ii) koszty uzyskania pomocy oraz brak wymiernych korzy�ci ze współpracy, niskie kompetencje instytucji pomocowych: w obszarze działania firmy oraz w obszarze transferu technologii. Nale�y zaznaczy�, �e bariery współpracy - podobnie jak w przypadku współpracy z instytucjami sfery B+R - nie maj� powszechnie istotnego znaczenia, s� słabo postrzegane przez firmy b�d wr�cz niedoceniane. Podstawowym problemem wynikaj�cym z wielu pyta� jest słaba wiedza przedsi�biorstw o usługach �wiadczonych przez instytucje wsparcia, wpływa to na brak mo�liwo�ci oceny jako�ci usług, a co za tym idzie na decyzj� o ich wykorzystaniu. Charakterystyczny jest fakt, �e najskromniejsze kontakty z instytucjami wsparcia maj� firmy najsłabsze a wi�c najbardziej predestynowane do uzyskania pomocy tj. mikroprzedsi�biorstwa oraz firmy wiejskie, natomiast najcz��ciej korzystaj� z ich usług firmy �rednie i firmy z du�ych miast.

21. Mimo umiarkowanej oceny przydatno�ci instytucji wsparcia MSP, wykazuj� one du�e zainteresowanie rozszerzeniem kontaktów. Najcz��ciej postulowanymi obszarami wsparcia jest (i) pomoc w pozyskiwaniu �rodków finansowych oraz (ii) pomoc w wyszukiwaniu partnerów w biznesie. S� to postulaty podobne do tych adresowanych do sektora B+R. Ponadto znacz�cy odsetek badanych firm (38%) deklaruje zainteresowanie wsparciem w zakresie usług specjalistycznych, zwi�zanych z rozwojem technicznym i technologicznym przedsi�biorstwa czy w zakresie rozwoju nowego produktu (22%) (np. ułatwienia w dost�pie do informacji o nowych technologiach stosowanych w danej bran�y). Oczekiwania dolno�l�skich firm w układzie aktywno�ci

- 79 -

innowacyjnej wskazuj� na bardzo du�� koncentracj� firm słabo innowacyjnych na pomocy zwi�zanej z ogólnym zarz�dzaniem przedsi�biorstwem tj. na pozyskaniu �rodków finansowych, wyszukiwaniu partnerów w biznesie oraz promowaniu działalno�ci firmy. W przypadku firm aktywnych innowacyjnie znacznie zwi�ksza si� zainteresowanie informacjami i wsparciem zwi�zanym z rozwojem przedsi�biorstwa tj. dost�pem do informacji w zakresie rozwoju technologii oraz ekspansji na rynki mi�dzynarodowe.

22. Czynniki regionalne (słabo�ci regionu, w którym badane firmy funkcjonuj�) s� uwa�ane - w samoocenie firm - za jeden z wa�niejszych czynników warunkuj�cych ich pozycj� konkurencyjn�. W�ród najwa�niejszych barier tkwi�cych w regionie mo�na wyró�ni� trzy zasadnicze grupy problemów. Do pierwszej z nich – barier zwi�zanych ze �rodowiskiem gospodarczym - mo�na zaliczy� głównie bariery w dost�pie do kapitału, ale równie� ograniczony popyt w regionie. Drug� grup� tworz� problemy natury administracyjnej takie jak biurokracja, wysokie koszty tworzenia firmy czy upolitycznienie gospodarki. Trzecia grupa �ci�le zwi�zana jest z instytucjami otoczenia biznesu – firmy bardzo wyranie wskazuj� na brak informacji o funkcjonowaniu instytucji wsparcia w regionie i instrumentach wsparcia oraz co zapewne jest po cz��ci zwi�zane z brakiem informacji wskazuj� na ich brak w regionie.

23. Mówi�c o regionalnych uwarunkowaniach innowacyjno�ci MSP województwa dolno�l�skiego nale�y doda�, i� podobne s� wypowiedzi MSP w innych regionach kraju, co mo�e �wiadczy� i o podobie�stwie regionów polskich i, co bardziej prawdopodobne, i� cechy regionalne maj� tak naprawd� w du�ym stopniu podło�e ogólnokrajowe (działanie lokalnej administracji – administracja centralna, ograniczony popyt w regionie – stan gospodarki, wysokie koszty i ryzyko uruchomienia działalno�ci – regulacje systemowe, koniunktura gospodarcza). Usuni�cie barier tkwi�cych w regionie zale�y, wi�c w po cz��ci od rozwi�za� bardziej ogólnych, wykraczaj�cych poza lokalne mo�liwo�ci.

24. Region dolno�l�ski generalnie nie jest uwa�any przez firmy z badane firmy sektora MSP za centrum innowacji -miejsce, w którym mo�na uzyska� potrzebn� wiedz� i zasoby ludzkie, techniczne i finansowe dla podejmowania przedsi�wzi�� innowacyjnych. W skali 5 stopniowej region uzyskał bardzo nisk� ocen� 1,4 pkt., a dla prawie połowy firm w ogóle nie spełnia roli centrum innowacji. Jest to informacja zbie�na z tym, �e firmy w regionie w zakresie działa� innowacyjnych wykorzystuj� głównie podmioty szkoleniowe i ródła informacji spoza województwa oraz �e współpraca z B+R jest oceniana bardzo nisko. Oceny regionu jako centrum innowacji zró�nicowane s� w układzie dziedzin działalno�ci przedsi�biorstw. Szczególnie krytycznie jako miejsce działalno�ci innowacyjnej oceniaj� region dolno�l�ski firmy włókiennicze oraz firmy z produkcji pojazdów mechanicznych i produkcji maszyn i urz�dze�. Firmy włókiennicze cz�sto komentowały swoje wypowiedzi, wskazuj�c, �e region dolno�l�ski nie jest regionem typowym dla tej działalno�ci, a główna badawcza i techniczna infrastruktura dla tego przemysłu mie�ci si� w innych województwach. Znacznie powy�ej �redniej (cho� wci�� nisko) oceniły region firmy z górnictwa i kopalnictwa, co jest wynikiem specyfiki tego rodzaju działalno�ci zwi�zanej z wyst�powaniem złó� surowców ale równie� do�� dobrego kontaktu tych przedsi�biorstw ze jednostkami sfery B+R.

25. Najcz��ciej wskazywanym przez firmy regionalne miejscem spełniaj�cym rol� centrum innowacji jest Warszawa (dla ponad jednej czwartej firm). Wybór ten uzasadniany jest postrzeganiem Warszawy jako głównego centrum gospodarczego w Polsce, funkcjonowaniem w Warszawie instytucji i urz�dów

- 80 -

centralnych oraz znaczn� ilo�ci� instytucji sfery B+R i firm zaawansowanych technicznie. Zró�nicowanie centrów innowacji widoczne jest w układzie aktywno�ci innowacyjnej. Firmy nieinnowacyjne w zdecydowanej wi�kszo�ci nie s� w stanie wskaza� �adnych centrów innowacji (w regionie i poza regionem). Firmy o przeci�tnej aktywno�ci innowacyjnej wykazuj� orientacj� na inne regiony/miasta w Polsce, natomiast w�ród firm o podwy�szonej aktywno�ci innowacyjnej podobny odsetek przedsi�biorstw wskazało na Warszaw�, jak i na inne regiony w Polsce oraz zagranic� (głównie niemieckie).

- 81 -

10. Wnioski ze spotka� z przedsi�biorcami

W analizie wykorzystane zostały tak�e informacje uzyskane ze spotka� z przedsi�biorcami lub kierownikami małych i �rednich przedsi�biorstw z województwa dolno�l�skiego. W spotkaniach tych organizowanych i przeprowadzonych przez Noworudzk� Agencj� Rozwoju Regionalnego AGREG w Nowej Rudzie, Dolno�l�sk� Agencj� Rozwoju Regionalnego (DARR) w Wałbrzychu, Karkonosk� Agencj� Rozwoju Regionalnego, Agencj� Rozwoju Regionalnego ARLEG w Legnicy oraz Wrocławskie Centrum Transferu Technologii Politechniki Wrocławskiej w 6 wybranych miejscowo�ciach województwa brało ł�cznie udział około 90 osób (na ka�dym spotkaniu było obecnych od 8 do 17 osób). Spotkania te zostały przeprowadzone w: Jeleniej Górze, Wałbrzychu, Nowej Rudzie, Bolesławcu, Legnicy oraz we Wrocławiu (2).

Tematem spotka� była identyfikacja i ocena czynników i potrzeb przedsi�biorstw w dziedzinie innowacji w województwie dolno�l�skim. Podstawowe wnioski odnosz�ce si� do poszczególnych obszarów działa� przedsi�biorstw zostały przedstawione poni�ej:

10.1. Szkolenia i informacje, doradztwo.

1. W województwie dolno�l�skim nie ma wi�kszych problemów z dotarciem do doradztwa i informacji o ogólnym charakterze (powszechna opinia)

2. Potrzebne s� szkolenia i doradztwo wysoko specjalistyczne oraz poprawa jako�ci szkole�. Chodzi zwłaszcza o bran�� IT. Dotyczy to głównie firm mniejszych, na rzecz, których powinno działa� szkolenia i doradztwo finansowane ze �rodków publicznych, Nie posiadaj� one zdolno�ci do tworzenia nowych rozwi�za�, oceny tendencji w zakresie techniki i technologii, potrzeb rynku. Firmy te postuluj� ułatwienia w dost�pie do usług specjalistycznych - obecnie jest to kosztowne, a jako�� uzyskanej usługi jest niska (powszechny postulat).

3. Brak jest bran�owych specjalistycznych punktów doradczo-informacyjnych

4. Firmom dolno�l�skim brakuje dobrej informacji o technologiach. Korzystaj� z informacji ogólnie dost�pnej, mało wyspecjalizowanej. Brak jest natomiast firm lub instytucji �wiadcz�cych usługi doradcze wysoko-wyspecjalizowane, np. firmy z bran�y wyposa�enia samochodów (postulat zgłaszany przez firmy wałbrzyskie) sygnalizuj� brak firm in�ynierskich �wiadcz�cych wysoko specjalistyczne usługi

5. Na regionalnym rynku usług doradczo-szkoleniowych ma miejsce niepotrzebna i szkodliwa konkurencja instytucji non profit dla firm komercyjnych (konsultingowych, wysoko wyspecjalizowanych) o �rodki publiczne

6. Brak jest informacji o ofertach jednostek B+R dla MSP

7. Firmy sygnalizuj� brak wykwalifikowanych pracowników w regionie - jako skutek likwidacji szkół technicznych

10.2. Finansowanie

1. Małe i �rednie firmy dolno�l�skie maj� du�e problemy z pokryciem kosztów innowacji, co ogranicza ich konkurencyjno�� i mo�liwo�ci rozwojowe

- 82 -

2. Istnieje pilna potrzeba dofinansowania współpracy firm dolno�l�skich z sektorem B+R. Wysokie koszty bada� i innych usług rozwojowych przerastaj� mo�liwo�ci finansowe małych firm, z uwagi na odległy termin komercjalizacji produktu czy technologii. (firmy wrocławskie proponuj� skorzysta� z do�wiadcze� niemieckich, gdzie przedsi�biorca mo�e zgłasza� si� na uczelni� wy�sz� w celu wykonania dla niego bada�, za które uczelnia dostaje pieni�dze z bud�etu regionalnego lub centralnego)

3. Firmy postuluj� wprowadzenie bezpo�redniego dofinansowania działalno�ci innowacyjnej bez po�rednictwa instytucji wsparcia, uwa�aj� to ostatnie za kosztowne i niepotrzebne; jednak cz�� firm postuluje tak�e dofinansowanie o�rodków zajmuj�cych si� �wiadczeniem wyspecjalizowanych usług dla MSP w dziedzinie innowacji. Chodzi o inkubatory, centra transferu technologii, które zdaniem firm, maj� bardzo ograniczony potencjał (wiedza o tych instytucjach jest bardzo skromna).

4. Istnieje pilna potrzeba podj�cia działa� maj�cych na celu zwi�kszenie wiedzy przedsi�biorców o dost�pnych dla nich ródłach finansowania oraz instrumentach polityki finansowej pa�stwa. Kilkakrotnie w trakcie spotka� przedsi�biorcy postulowali m.in. stworzenie lub rozwój funduszy gwarancyjnych i por�czeniowych – instytucji nastawionych na rozwi�zywanie problemów małych przedsi�biorstw dotycz�cych zabezpiecze� – nie orientuj�c si�, �e oferta tego typu jest dla nich dost�pna.

10.3. Współpraca w przemy�le

1. Firmy postuluj� powołanie oddolnego konsorcjum publiczno-prywatnego dla rozwi�zywanie wspólnych problemów technologicznych, stworzenie i promocj� produktu "regionalnego"

2. Badane firmy sygnalizuj� problemy ze współprac� z innymi przedsi�biorstwami w regionie (panuje du�a nieufno��, niezdrowa konkurencja, brak wymiany informacji); brak jest tak�e systemu współpracy du�ego przemysłu z lokalnymi firmami (przykładem mog� by� relacje firm z KGHM)

3. Firmy dolno�l�skie sygnalizuj� nieprzyjazn� postaw� banków wobec MSP, m.in. wysokie zabezpieczenia, wysokie prowizje, nieufno��, słabe przygotowanie urz�dników bankowych do obsługi firm innowacyjnych), co bardzo utrudnia płynno�� finansow� firm (powszechna opinia)

4. Nieuczciwo�� w biznesie, "ustawianie przetargów" (powszechna opinia)

10.4. Współpraca z uczelniami wy�szymi i jednostkami badawczo-rozwojowymi

1. Bardzo negatywna jest opinia firm o jednostkach sfery nauki i techniki w regionie, jak i w kraju: mało atrakcyjna i u�yteczna jest oferta tych jednostek skierowana do firm; jednostki te nie maj� wiedzy, kto jest ich klientem. Instytuty działaj� nie efektywnie w stosunku do potrzeb małych firm, zbyt długie s� okresy realizacji projektu, za wysokie s� koszty realizacji, a wyniki cz�sto niedopasowane do warunków małej firmy (powszechna opinia)

2. Firmy zmuszone s� do korzystania z dróg nieformalnych, z usług prywatnych specjalistów, najcz��ciej pracowników instytutów B+R, z uwagi na znacznie ni�sze koszty, krótszy okres, mo�liwo�� omini�cia formalnych procedur

- 83 -

stwarzanych przez te jednostki. Tego typu współpraca umo�liwia lepszy kontakt osobisty, lepsze zrozumienie potrzeb firmy, wybór "wła�ciwego człowieka", ale to s� "chałupnicze" metody, nie ma jasno sprecyzowanych "reguł gry" (praktyka sygnalizowana na wszystkich spotkaniach).

3. Problemem s� tak�e firmy około-uczelniane, tworzone przez pracowników wy�szych uczelni, które konkuruj� z wy�szymi uczelniami o dost�p do projektów finansowanych ze �rodków publicznych, a mog� tak�e działa� na niekorzy�� lokalnych firm z uwagi na dost�p do tajemnic technicznych i rynkowych

4. Firmy maja problemy z dotarciem do pracowników wy�szych uczelni zajmuj�cych si� praktyczn� stron� innowacji; Wskazuj� na niski poziom technologiczny uczelni wy�szych: nie s� one "kopalni� wiedzy", łatwiej i skuteczniej przeszuka� internet, ni� otrzyma� potrzebn� wiedz�, to cz�sto uczelnie ucz� si� od firm -naukowcy "musz� wyj�� z murów" uczelnii do przemysłu (powszechny postulat),

5. Firmy dolno�l�skie postuluj�, aby na uczelniach wy�szych w regionie zorganizowa� jednostk� kojarz�c� oficjalnie przedsi�biorców z wła�ciw� do przedmiotu zainteresowania grup� naukowców. Nale�y wyeliminowa� zakulisowe działanie w tym zakresie poszczególnych pracowników. Takie zainteresowanie powinno by� obj�te monitoringiem, odpowiednio poszczególne fazy innowacji. Oferowane ceny usług musz� by� realne i zdecydowanie ni�sze od obecnych. Konieczne jest uruchomienie dodatkowych mo�liwo�ci finansowania uczelni wy�szych realizuj�cych projekty dla MSP

6. Główna uczelnia wy�sza regionu - Politechnika Wrocławska - nie jest zainteresowana współprac� z firmami, zwłaszcza z najmniejszymi. Laboratoria Politechniki reprezentuj� bardzo niski poziom techniczny i technologiczny, a naukowcy ograniczaj� si� do prostych usług o charakterze pomocniczym (powszechna opinia); w opinii cz��ci firm, Politechnika powinna skupi� si� na kształceniu; dobr� ocen� uzyskała natomiast Akademia Medyczna we Wrocławiu

7. Badane firmy zwracaj� uwag� na niski poziom kwalifikacji zawodowych in�ynierów, nieznajomo�� j�zyków obcych (powszechna opinia); postuluj� w zwi�zku z tym ró�ne formy dokształcania absolwentów (np. szkolenia i praktyki w dobrych firmach)

8. Dla firm wi�kszych z własnym zapleczem B+R potrzebne s� wy�sze uczelnie posiadaj�ce wiedz�, rozpoznanie co zrobi� z danym tematem, jakie s� mo�liwo�ci zrealizowania danego tematu (firmy wrocławskie)

9. Brak jest bazy informacyjnej o zapotrzebowaniu dolno�l�skiego przemysłu na prace B+R, jak równie� brak informacji o działaniu JBR

10. Firmy niech�tnie podejmuj� współprac� z wy�szymi uczelniami tak�e z obawy o ujawnienie informacji o rynku, profilu produkcji itp. które mog� by� wykorzystane przez konkurentów;

11. Firmy z bran�y ceramicznej (firmy wałbrzyskie, bolesławieckie) sygnalizuj� brak partnerów badawczo-technolgicznych w regionie - istniej�ce JBR s� zacofane pod wzgl�dem technologicznym i reprezentuj� nierzadko ni�szy poziom od firm. Firmy postuluj� powrót do dobrze zorganizowanych skupisk B+R, które poprowadz� prace i pozyskaj� �rodki europejskie

- 84 -

12. Słabo�ci� regionalnej sfery nauki i techniki jest brak certyfikatów dla laboratoriów uczelnianych - wyklucza to je z potencjalnych zlece� ze strony przemysłu

13. Szereg bran� regionu pozostaje na marginesie zainteresowania regionu, nie jest obj�tych �adnym planem badawczym

10.5. Instytucje wsparcia

1. Firmy sygnalizuj� problemy z komunikacj� z instytucjami wsparcia. Brak jest wyczerpuj�cej wiedzy o ich zadaniach, ofercie i mo�liwo�ciach.

2. Instytucje wsparcia w woj. dolno�l�skim s� liczne, lecz brak im jest do�wiadczenia, kompetencji (opinia wyra�ana na wielu spotkaniach). W opinii firm dolno�l�skich nie ma potrzeby tworzenia nowych instytucji; negatywna jest opinia o Regionalnej Izbie Gospodarczej (np. firmy z Bolesławca);

3. Kompetencje regionalnych instytucji wsparcia w zakresie pozainnowacyjnym s� uwa�ane za wystarczaj�ce (firmy legnickie pozytywnie oceniaj� Agencj� Rozwoju Regionalnego ARLEG w Legnicy, równie� wysoko oceniane jest Wrocławskie Centrum Transferu Technologii Politechniki Wrocławskiej, realizacja programów IRC, West Poland - Wrocław)

4. W zwi�zku z powy�szym firmy dolno�l�skie postulaj� wsparcie o�rodków wysoko specjalizowanych w �wiadczeniu usług na rzecz innowacji, gdy� podstawowa oferta usług na rzecz innowacji jest wystarczaj�ca (powszechna opinia); wyst�puje tak�e potrzeba powstania wyspecjalizowanych instytucji, które po�redniczyłyby w kontaktach z sektorem B+R (postulat niektórych firm). Zdaniem przedsi�biorców istnieje tak�e pilna potrzeba powstania wyspecjalizowanej instytucji (o�rodków), które "prowadziłyby małe firmy "jak po sznurku". Chodzi o komplet prostych usług w zakresie informacji, doradztwa i szkole�, wyszukiwania partnerów.

5. Firmy podkre�laj� słabo�� doradztwa finansowanego z pieni�dzy publicznych: niewła�ciwy sposób rozdziału �rodków, du�� biurokracj�

10.6. Region

1. Bardzo krytycznie oceniane s� przez badane firmy władze województwa (np. urz�dy finansowe), nieprzyjanie nastawione do małych i �rednich firm. Kontakty z urz�dami pochłaniaj� mnóstwo czasu, s� kosztowne. Lepsze zrozumienie przez urz�dników specyfiki małych firm, pozwoliłoby firmom przeznaczy� wi�ksze �rodki na inwestycje rozwojowe (chodzi m.in. o rygorystyczne pobieranie zaliczek na podatek). Podobnie wygl�da sytuacja z cłami (powszechne opinie).

2. Władze lokalne nie tworz� klimatu dla inwestycji, dost�pu do zamówie� publicznych dla firm lokalnych, przegrywaj� one z firmami du�ymi (zagranicznymi) dost�p do �rodków publicznych; w opinii firm brak jest preferencji dla lokalnych firm- �ci�ga si� firmy zagraniczne, zamo�ne, ale niekoniecznie zainteresowane rozwojem regionu czy tworzeniem innowacji w gospodarce regionu; podkre�la si� nieuczciwo�� w biznesie, "ustawianie przetargów"

3. Niskie s� kompetencje władz lokalnych w zakresie stymulowania innowacji w regionie: brak jest systemu wsparcia innowacji, długofalowej strategii rozwoju

- 85 -

dla regionu, jak równie� brak jest zrozumienia potrzeby innowacyjno�ci lokalnych firm, brak �wiadomo�ci, �e uczelnie maj� słu�y� przemysłowi.

4. W zwi�zku z powy�szym firmy dolno�l�skie postuluj�: stworzenie jednolitego, prostego systemu informacji i �ledzenia dokumentów we wszystkich wa�niejszych urz�dach, jak równie� stworzenie podstaw efektywnego systemu dla rozwoju polityki informacyjnej i gospodarczej w regionie;

5. W opinii badanych firm Wrocław jest miejscem, gdzie jest bardzo du�o nieruchomo�ci, które tanim kosztem mo�na by przeznaczy� na "co� sensownego" w rodzaju inkubatorów przedsi�biorczo�ci, ale brak jest zainteresowania władz Wrocławia (firmy wrocławskie)

6. Zdaniem przedsi�biorców nie nale�y opiera� strategii rozwoju regionu na przemy�le motoryzacyjnym, innowacje s� tworzone gdzie indziej; nale�y zatem wspomóc wymian� technologii w regionie jako podstaw� strategii, oprze� j� na ju� istniej�cych firmach, jak równie� nale�y stworzy� mechanizmy przepływu informacji dotycz�cych innowacji w ju� istniej�cych jednostkach wsparcia biznesu

7. Firmy z bran� nowoczesnych technologicznie sygnalizuj� słabo�� regionalnego i krajowego rynku usług technologicznych.

8. Dostrzegana jest potrzeba powołania specjalistycznych o�rodków wsparcia biznesu na bazie ju� istniej�cych o�rodków lub wy�szych uczelni w regionie; Firmy dolno�l�skie postuluj� powołanie oddolnego konsorcjum publiczno-prywatnego dla rozwi�zywanie wspólnych problemów technologicznych, stworzenie i promocj� produktu "regionalnego"

9. MSP z regionu dolno�l�skiego nie potrafi� oceni� regionalnej oferty usług na rzecz działalno�ci innowacyjnej, gdy� jej nie znaj�, brakuje do�wiadcze�, wymiany informacji; posiadaj� one bardzo ograniczon� wiedz� o zasadach Regionalnej Strategii Innowacji dla Województwa Dolno�l�skiego; postuluje si� w zwi�zku tym szerok� popularyzacj� idei RIS przy wykorzystaniu nowoczesnych mediów publicznych

- 86 -

11. Analiza roli i potencjału firm kluczowych

W analizie innowacyjno�ci MSP wojewódzwta dolno�l�skiego i zwi�zanych z tym potrzeb, wykorzystano tak�e informacje o działalno�ci i potencjale innowacyjnym firm du�ych, kluczowych dla gospodarki i innowacji regionu. Ten segment firm mo�e pełni bardzo wa�n� rol� dla innowacyjno�ci gospodarki regionu, zwłaszcza MSP z uwagi na swój potencjał i zasoby, jako wzór dla innych, tworzenie sieci firm, finansowanie regionalnej sfery nauki i techniki. Ocen� obj�to 4 nast�puj�ce przedsi�biorstwa, charakterystyczne dla gospodarki regionu: KGHM Polska Mied S.A, TELEFONIA DIALOG SA., Bombardier Transportation Sp z o.o., Hydral Sp z o.o.. Przedmiotem oceny była identyfikacja zdolno�ci innowacyjnej, zamierzenia innowacyjne oraz ocena regionalnej oferty usług na rzecz innowacji Podstawowe wnioski odnosz�ce si� do poszczególnych obszarów działa� przedsi�biorstw zostały przedstawione poni�ej:

1. Firmy kluczowe posiadaj� du�e lub bardzo du�e zasoby innowacyjne (patenty, know-how, certyfikaty, umiej�tno�ci i do�wiadczenie pracowników).

2. Innowacje maj� dla firm kluczowych bardzo du�e lub du�e znaczenie dla budowy przewagi konkurencyjnej, a strategie innowacji (i zamierzenia innowacyjne) firm s� prorozwojowe - wykorzystuj�ce prace B+R; dominuj� jednak�e na�ladownictwo i zale�no�� od wielkich firm mi�dzynarodowych.

3. Firmy kluczowe bazuj� na własnych oraz obcych ródłach innowacji, głównie zagranicznych, nie tworz� znacz�cego post�pu u siebie, a raczej transferuj� technologie z zewn�trz - spoza regionu lub z zagranicy (dostawcy sprz�tu i urz�dze�, nowych metod i wzorów).

4. Firmy kluczowe posiadaj� du�� zdolno�� do innowacji, zarówno wewn�trzn� (wyj�tkiem jednej firmy), jak i zewn�trzn�, czyli zdolno�� do monitoringu i adaptacji obcych rozwi�za�, jak równie� do nawi�zania współpracy w dziedzinie innowacji.

5. Firmy kluczowe generalnie korzystaj� z usług regionu, jednak s� to bardzo ograniczone kontakty z uwagi na niskie kompetencje kadrowe i techniczne firm i instytucji regionalnych. Podkre�la si� zwłaszcza nisk� przydatno�� regionalnej sfery nauki i techniki. Kontakty ze sfer� B+R s� bardzo ograniczone, brak jest finansowania bada�, pewne znaczenie ma sonsoring wy�szych uczelni w regionie.

6. Firmy kluczowe nie korzystaj� z usług sfery wspierania biznesu, za� ocena administracji regionalnej jest w zasadzie neutralna, brak jest wyranych ocen pozytywnych lub negatywnych.

7. Zasadniczo brak jest współpracy firm kluczowych z regionalnymi MSP, tworzenia sieci firm. Jedna tylko firma deklaruje wspieranie przedsi�biorczo�ci lokalnej.

8. Wydaje si�, ze firmy kluczowe województwa dolno�l�skiego posiadaj� du�y potencjał do wykorzystania dla innowacyjno�ci MSP, zaczynaj� one pełni� rol� stymulatora przedsi�biorczo�ci i innowacyjno�ci w regionie, m.in. poprzez powstanie firm typu spin off, obserwuje si� zacz�tki tworzenia sieci podwykowanawców, pomocy dla podwykonawców, firmy deklaruj� udost�pnienie zasobów wiedzy i know-how dla potrzeb gospodarki województwa.

- 87 -

9. Postulaty firm kluczowych dotycz� głównie sformułowania i realizacji programów rozwoju bran�, ułatwie� w dost�pie do informacji i doradztwa, aktywniejszej promocji regionu i firm.

10. Firmy kluczowe s� zainteresowane Regionaln� Strategi� Innowacji Województwa Dolno�l�skiego (RIS) - wszystkie deklaruj� aktywne wł�czenie si� do prac nad RIS:

• Firma 1 jest zainteresowana RIS, oferuje: wsparcie intelektualne, dostarczenie informacji nt. własnych rozwi�za� technologicznych i produktowych, wskazanie kierunków bada� dla sfery nauki i B+R, których rozwi�zania znajd� zastosowanie w firmie.

• Firma 2 jest gotowa udost�pnia� i szeroko wykorzystywa� zasoby, do�wiadczenia i wiedz� dotycz�c� w szczególno�ci rozwoju i wykorzystania technologii i usług ICT oraz rozwoju tzw. „społecze�stwa informacyjnego” Jest gotowa współpracowa� �ci�le z regionalnymi partnerami w celu maksymalizacji pozytywnych wyników realizowanych projektów, (w szczególno�ci tych efektów, które dotycz� wzrostu innowacyjno�ci i konkurencyjno�ci Regionu i działaj�cych tu pomiotów i instytucji)

• Firma 3 jest zainteresowana RIS - gotowa aktywnie uczestniczy� w pracach RIS, współpracowa� i działa� na rzecz rozwoju i podnoszenia konkurencyjno�ci i innowacyjno�ci regionu, dzieli� si� swoj� wiedz� i do�wiadczeniami bran�owymi, a tak�e posiadanymi informacjami i opracowaniami przydatnymi z punktu widzenia celów RIS, poprzez udost�pnianie m.in. wyspecjalizowanej kadry specjalistów

• Firma 4 jest zainteresowana RIS - silny region jest szans� dla rozwoju firmy. Wyra�a zainteresowanie projektem Foresight'u Regionalnego. Posiada do�wiadczone kadry, które mog� by� wykorzystywani na rzecz regionu w ramach strategii RIS .

- 88 -

Zał�cznik 1

Wykaz instytucji i firm wymienionych w trakcie badania ankietowego jako regionalni dostawcy informacji zwi�zanej z działalno�ci� innowacyjn�

badanych przedsi�biorstw.

Nazwa Liczba wskaza�

Dolmel Wrocław 1 Dolno�l�skie Biuro Jako�ci 1 firmy konsultingowe 1 firmy projektowe 1 instytuty badawcze 1 Izby przemysłowo handlowe 1 Jednostki szkoleniowe 1 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego 1 FIRMA 1 1 Laboratorium Włókiennicze - Wrocław 1 NOT Legnica 1 NOT Wrocław 1 Politechnika Wrocławska 3 Politechnika Wrocławska - WCTT 1 Politechnika Wrocławska - IRC 1 Stowarzyszenie producentów cz��ci motoryzacyjnych

1

Volvo Wrocław 1 wojskowe instytuty badawcze 1 ZEC- Serwis Zesp. Elektr. we Wrocławiu 1

- 89 -

Zał�cznik 2

Wykaz tematów szkole� zgłoszonych przez firmy w ramach badania metod� wywiadu kwestionariuszowego

Szkolenia z zakresu tematyki prawa i rachunkowo�ci – 30 wskaza�

• informacje na temat zmian w prawie dotycz�cych działania firmy • interpretacja przepisów podatkowych • ksi�gowanie • ksi�gowe - dział spraw pracowniczych • ksi�gowo��, finanse • normy prawne dotycz�ce działalno�ci przedsi�biorstwa. • obowi�zuj�ce prawo i jego interpretacja w zakresie jako�ci • odprawy celne po wej�ciu Polski do UE • opłaty podatkowe • podatki • podstawy funkcjonowania firmy (kontakty z urz�dami) • polityka podatkowa w przyszło�ci • prawo celne • prawo gospodarcze • prawo podatkowe • prawo podatkowe • prawo podatkowe • prawo podatkowe • prawo pracy • przepisy celne • przepisy celne, prawo pracy • przepisy dotycz�ce transportu - warunki eksploatacji pojazdów • przepisy podatkowe • przepisy podatkowe • rachunkowo�� i finanse • rachunkowo��, przepisy podatkowe, controlling • tematyka prawna • zmiany organizacyjno prawne w gospodarce i administracji • zmiany przepisów - prawo pracy, przepisy finansowe • zmiany przepisów dot. funkcjonowania firmy

Szkolenia z zakresu pozyskania �rodków finansowych – ł�cznie 27 wskaza� ogólne – 10 wskaza�

• efektywne wykorzystanie finansowania z obcych ródeł • dodatkowy kapitał • mo�liwo�ci uzyskiwania dotacji i dodatkowych funduszy • mo�liwo�� uzyskania funduszy • mo�liwo�� wsparcia finansowego przedsi�biorstw (MSP) • pozyskanie funduszy na rozwój innowacji • pozyskanie ródeł finansowych na działalno�� innowacyjn� • pozyskiwanie �rodków finansowych • sposoby poszukiwania �rodków finansowych • �rodki pomocowe dla małych firm

- 90 -

dofinansowanie z funduszy mi�dzynarodowych – 17 wskaza� • dost�p do funduszy pomocowych na rozwój przedsi�biorczo�ci • dost�pno�� rodków finansowych z UE na inwestycj� • finansowanie MSP ze �rodków UE • fundusze strukturalne UE • fundusze strukturalne Unii Europejskiej • korzystanie z kredytów ze �rodków UE • mo�liwo�ci korzystania ze �rodków pomocowych (krajowych i UE) • pozyskanie �rodków unijnych • pozyskiwanie funduszy PHARE • pozyskiwanie �rodków finansowych z zagranicy • sposoby pozyskiwania �rodków unijnych • sposoby pozyskiwania �rodków z funduszy strukturalnych • sposoby pozyskiwania �rodków z UE • szkolenia dotycz�ce funduszy pomocowych • szkolenia na temat mo�liwo�ci korzystania z programów pomocowych UE. • szkolenia pomocowe • szkolenia zwi�zane z programami pomocowymi UE.

Tematyka szkole� dotycz�ca regulacji UE - 17 wskaza�

• certyfikaty CE • certyfikacja wyrobów • dostosowanie produkcji do norm UE. • dyrektywy UE w zakresie praktyki laboratoryjnej • działalno�� firmy w Unii Europejskiej • informacje na temat certyfikatów obowi�zuj�cych w UE • interpretacja norm UE zwi�zanych z opakowaniami z tworzyw sztucz. do

kontaktu z �ywno�ci� • normy obowi�zuj�ce w UE • prawo unijne • prawo unijne • prawodawstwo UE • problematyka celna w UE • specjalistyczne szkolenia zwi�zane z prawem unijnym • szkolenia o prawie UE • transponowanie dyrektyw unijnych do polskich przepisów np. oznaczenia

wyrobów i znaki zgodno�ci • wprowadzenie wyrobów na rynek UE • wymagane certyfikaty w UE

Szkolenia z zakresu zarz�dzania i marketingu – 26 wskaza�

• gospodarka magazynowa • informatyczne systemy wspomagania zarz�dzania • informatyka • kontrola jako�ci • marketing dóbr przemysłowych • marketing, reklama • nowoczesne metody zarz�dzania i marketingu • organizacja i zarz�dzanie firm� • organizacja i zarz�dzanie usługami

- 91 -

• praktyczne informacje dot. prowadzenia działalno�ci • prowadzenie norm jako�ciowych ISO, ISO/TS • rozpoznanie rynku i jego potrzeb • rynek • stosunki w firmie, relacje mi�dzyludzkie • systemy jako�ci • szkolenia ds. systemów zapewniania jako�ci • szkolenia z zakresu techniki sprzeda�y i marketingu • szkolenia z zakresu organizacji pracy • szkolenia zwi�zane z normami ISO-TS • szukanie rynków zbytu • techniki negocjacyjne • techniki sprzeda�y na nowych rynkach, w tym zagranicznych • zaawansowane techniki sprzeda�y i negocjacji • zarz�dzania produkcj� • zarz�dzanie firm� • zarz�dzanie obiegiem dokumentów

Szkolenia zwi�zane z nowymi technologiami i innowacjami – 14 wskaza�

• dost�p do technologii w ramach UE • fachowe szkolenia na temat u�ytkowania technologii jaka b�dzie wdro�ona w

firmie • innowacje • innowacje w zakresie chemii gospodarczej • najnowsze technologie • nowe technologie • nowe technologie produkcji • nowe technologie wchodz�ce na rynek • poprawa jako�ci produktów • prezentacja nowych technologii dost�pnych w kraju • robotyka • technologie europejskie w bran�y budowlanej • wykorzystanie nowoczesnych technologii w małych firmach • zastosowanie nowych technologii w przemy�le włókienniczym

Tematyka branowa – 24 wskazania

• diagnostyka silników samochodowych • metody wytwarzania - szkolenia produkcyjne • nowe technologie dla sektora płytek drukowanych • nowe technologie produkcji cz��ci do pojazdów mechanicznych • nowe technologie w produkcji prz�dzy • silniki wysokopr��ne - diagnostyka aparatury paliwowej • silniki wysokopr��ne - naprawa aparatury paliwowej • spawalnictwo • specjalistyczne szkolenia bran�owe + działania praktyczne • specjalistyczne szkolenia medyczne - GMP (dobre praktyki wytwarzania) • specjalistyczne ppo�, elektryczne • surowce i ich jako�� • szkolenia bran�owe stanowiskowe • szkolenia bran�owe w zakresie energetyki

- 92 -

• szkolenia fachowe z zakresu techniki strzelniczej • szkolenia spawaczy • szkolenia techniczne • szkolenia w zakresie nowoczesnych technologii obróbki metalu • szkolenia z zakresu aparatury bioelektronicznej • szkolenia z zakresu górnictwa • szkolenia z zakresu górnictwa • szkolenia z zakresu kopalnictwa i górnictwa • szkolenia z zakresu ultrasonografii • szkolenie dla maszynistów sprz�tu ci��kiego

Pozostałe tematy szkole� – 16 wskaza�

• BHP- w szerokim zakresie • dotycz�ce wprowadzania innowacji • integracja z UE • jak lokalne władze mog� pomóc firmie w rozwoju • kierunki polityki rz�du w zakresie budownictwa drogowego • ochrona �rodowiska • ochrona �rodowiska • ochrona �rodowiska, przepisy celne, import eksport • opis działania mechanizmów rynkowych • rozwój uzyskanych technologii • szkolenia dla sekretarek, asystentek • szkolenia dla urz�dników pa�stwowych zajmuj�cych si� kontaktami z

przedsi�biorcami • szkolenia j�zykowe • wej�cie do UE • wymogi rynków w ramach UE • zwi�zane z wej�ciem Polski do UE

- 93 -

Zał�cznik 3

Komentarze firm zwi�zane z ocen� regionu dolno�l�skiego jako centrum innowacji

Opinie firm wystawiaj�cych oceny najnisze – 0 pkt. Opinie zbiorcze

• 16 wypowiedzi sprowadzaj�cych si� do stwierdzenia – „nie wiem co woj. dolno�l�skie ma mi do zaproponowania”

Istotne braki regionu – informacja, instytucje, inne firmy

• brak firm prowadz�cych szkolenia w zakresie działalno�ci firmy (głównie o konserwacje i instalowanie nowoczesnego sprz�tu w szpitalach).

• brak w regionie szkole� tematycznie dotycz�cych prowadzonej działalno�ci • W województwie dolno�l�skim brak informacji w zakresie innowacji z bran�y

(produkcja maszyn i urz�dze� przemysłowych np. tokarki) • brak kooperantów • główni partnerzy firmy s� spoza regionu dolno�l�skiego • brak dost�pno�ci informacji i kontaktów • „Nie uzyskałem �adnej pomocy mimo moich zapyta� i ch�ci uczestnictwa w

programach innowacyjnych” • brak zainteresowania i zaanga�owania ze strony urz�dów • zły dost�p do informacji o instytucjach wspieraj�cych rozwój innowacyjny. • po prostu nie pełni • brak instytucji, które mogłyby uzasadnia� rol� regionu jako centrum innowacji. • brak tego instytucji w regionie i brak informacji, kontaktu oraz dojst�pu do tych

instytucji Wypowiedzi firm nie korzystaj�cych z zasobów regionu

• informacje zbierane s� samodzielnie na podstawie internetu, albo samodzielnie poprzez osobiste wizyty u ewentualnych klientów

• innowacje prowadzone s� we własnym zakresie • nie jest centrum innowacji, bo informacje na temat zastosowanej nowej

technologii firma zdobywała własnymi siłami - z zagranicy lub z internetu, wiec nie korzystano z �adnych placówek z terenu woj. dolno�l�skiego

• centrum innowacji dla przedsi�biorstwa jest zlokalizowane w Szwajcarii, przedsi�biorstwo nie korzysta z informacji innowacyjnych oferowanych przez region dolno�l�ski

• firma korzysta z usług firmy niemieckiej • partnerzy firmy w dziedzinie innowacji s� spoza regionu dolno�l�skiego • firma ma problemy z dost�pem do pomocy finansowej na działalno��

innowacyjn� firmy w regionie dolno�l�skim • w obszarze działalno�ci firmy współpraca istnieje tylko z firmami spoza

regionu • ródła innowacji pochodz� spoza województwa dolno�l�skiego

Wypowiedzi firm niezwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn�

• brak zapotrzebowania na takie usługi • nie było zapotrzebowania na tego typu usługi

- 94 -

• nie było zapotrzebowania na tego typu usługi • nie interesuj� si� informacj�, bo nie jest im potrzebna.

Wypowiedzi „inne”

• władze regionalne nie interesuj� si� jak�kolwiek współprac� z małymi przedsi�biorstwami

• województwo nie przyczyniło si� do sukcesu firmy w �aden sposób • mało innowacji w tej bran�y (górnictwo), a proponowane rozwi�zania s� zbyt

kosztowne • t� bran�� nikt w regionie si� nie zajmuje • przedsi�biorstwo [nazwa firmy] jest permanentnie "szykanowane" przez takie

instytucje jak banki, urz�d skarbowy itp. Komentarze firm wystawiaj�cych oceny niskie – 1 pkt. oraz 2 pkt. Brak/niewystarczaj�ca informacja

• 6 wypowiedzi sprowadzaj�cych si� do stwierdzenia – „nie wiem co woj. dolno�l�skie ma mi do zaproponowania”

oraz • brak informacji o firmach prowadz�cych szkolenia • zbyt mała ilo�� informacji o formach szkole�, pomocy - mała przydatno��

merytoryczna • brak informacji na temat jakiejkolwiek instytucji na Dolnym �l�sku, która

mogłaby uzasadni� pełnienie przez region roli centrum innowacji. • brak informacji o ofercie kierowanej do firmy. • za mało jest informacji w regionie • zbyt mała dost�pno�� do innowacji w regionie, niedostateczna ilo�� informacji

o innowacjach • zbyt mały przepływ informacji • zbyt słaba informacja o jednostkach wspieraj�cych

Braki dot. poszczególnych bran�

• brak instytucji zajmuj�cej si� badaniami w bran�y mojej firmy (chemiczna) • brak odpowiednich centrów innowacji dla bran�y chemicznej. • niski poziom wiedzy specjalistycznej w naszej bran�y (chemiczna) • region ten nie jest rozwini�ty w zakresie włókiennictwa • wyst�puj�ce ródła technologii nie s� �ci�le dopasowane do naszej

działalno�ci (instrumenty medyczne, precyzyjne i optyczne) • brak o�rodków �ci�le zwi�zanych ze specyfik� firmy (instrumenty medyczne,

precyzyjne i optyczne) • brak specjalistycznych i bran�owych informacji (instrumenty medyczne,

precyzyjne i optyczne) Wypowiedzi firm nie korzystaj�cych z zasobów regionu

• firma bierze udział w kongresach, które odbywaj� si� w ró�nych regionach kraju

• firma mi�dzynarodowa, główne centrum znajduje si� w Irlandii Wypowiedzi firm korzystaj�cych z zasobów regionu w ograniczonym stopniu

• główni dostawcy komponentów pochodz� z województwa Dolno�l�skiego • regionalni kooperanci i dostawcy

- 95 -

• w pewnym stopniu współpraca z przedstawicielem BOSCH-a Wypowiedzi „inne”

• brak ciekawych programów powi�zanych z eksportem, niedostateczne uzyskiwanie �rodków z funduszy UE

• brak wsparcia dla firm małych i �rednich. Nie ma zainteresowania tym co si� dzieje w M�P.

• zbyt ogólne szkolenia i informacje • działania pozorne

Wypowiedzi firm niezwi�zanych z działalno�ci� innowacyjn�

• małe zapotrzebowanie firmy na szkolenia w zakresie nowoczesnych technologii."

• firma nie wprowadza nowych technologii, innowacji • charakter zakładu pracy chronionej zatrudniaj�cy osoby niepełnosprawne

ogranicza mo�liwo�� stosowania ci�głych i znacz�cych zmian innowacyjnych. Komentarze firm wystawiaj�cych oceny �rednie – 3 pkt.

• kontakt jedynie z Wydziałem Górniczym Politechniki Wrocławskiej • Wrocław - o�rodek naukowo - badawczy • korzystanie jedynie z bazy akademickiej • du�y o�rodek edukacyjny (szkolnictwa wy�szego), z bardzo dobra uczelni�

politechniczn�, jest bardzo skutecznym miejscem do rekrutacji kadry o wysokim poziomie wiedzy technologicznej i organizacyjnej

• zapewnia dost�p do specjalistycznej wiedzy i nowych technologiach • ocena �rednia, gdy� wykorzystywane s� centra informacji spoza regionu • wprowadzanie nowych produktów wedle wymaga� odbiorców • wyst�puj� liczne problemy z uzyskaniem wsparcia finansowego przy budowie

ekologicznej kotłowni • zbyt mała ilo�� kompetentnych o�rodków doradczych • brak kontynuacji nawi�zanej współpracy ze strony województwa

dolno�l�skiego • zbyt mało informacji o działalno�ci jednostek • mała liczba bran�owych o�rodków badawczych

Komentarze firm wystawiaj�cych oceny wysokie – 4 pkt. oraz 5 pkt.

• region dolno�l�ski jest tzw. centrum licznikowym w kraju (główny producent liczników energii elektrycznej oraz kooperanci jak równie� zaplecze naukowe)

• wystarczaj�cy potencjał akademicki • du�a ilo�� firm kooperuj�cych • merytoryczna jako�� zbiorów uczelni wy�szych • obecno�� dostawców i po�redników • obecno�� firmy współpracuj�cej w dziedzinie innowacji, sk�d firma czerpie

informacje na temat nowych produktów i technologii w bran�y chemii gospodarczej

• w zakresie doradztwa woj. dolno�l�skie zawsze jest najbli�ej a ponadto mo�na tu zdoby� bez problemu wszelkie niezb�dne informacje.

• na terenie woj. dolno�l�skiego uzyska� wszelkie potrzebne informacje, st�d te� region pełni rol� centrum innowacji w wystarczaj�cym zakresie.

- 96 -

• wi�kszo�� firm szkoleniowych, z których korzysta firma pochodzi z regionu dolno�l�skiego

• du�o zakładów z bran�y znajduje si� na Dolnym �l�sku

RAPORT Z BADANIA POTRZEB INNOWACYJYCH ...innowacje.dolnyslask.pl/zalaczniki/058_raportzbadania...W województwie dolnolskim działało na koniec 2001r. 284,9 tys. podmiotów gospodarczych

Documents