RAPORT VJETOR - zels.org.mk Vjetor... · buxhetin e ri, shkalla për bllok dotacionet për arsim, me insistim të BNJVL-së u zmadhua për 1,4 miliardë denarë. Në arsim kemi shumë

2010

RAPORTVJETOR

2010

3

Në emër të Bashkësisë së njësive të vetëqeverisjes lokale të Republikës së Maqedonisë-BNJVL, me kënaqësi u’a dërgojmë porosinë tonë, përmes së cilës duam t’i potencojmë sukseset

dhe sfidat e tejkaluara, të paraqitura në këtë Raport vjetor për vitin 2010. BNJVL e kaloi edhe një vit të rëndësishëm dhe të frytshëm dhe fillimisht, me kënaqësi flasim për sukseset lidhur me përpjekjet e vazhdueshme të BNJVL- së për sigurimin e së drejtës së komunave për menaxhim me tokën e pandërtuar ndërtimore që kanë në territorin e tyre, legalizimin e ndërtimeve të ndërtuara pa leje, vendosjen e një sistemi për mbindërtim të kapaciteteve të administratës komunale, stabilitet më të madh financiar për komunat, vendosja e themeleve për dërgesë të e-shërbimeve për komunat, si dhe punë tjera esenciale për të cilat jemi mjaft krenarë që i arritëm në vitin 2010. Pas shtatë viteve përpjekje të vazhdueshme dhe lobime të BNJVL- së, prej 1 janari, 2011 në fuqi hyri Ligji për tokë ndërtimore, me ç’rast të gjitha komunat i përfshimë në procesin e përcaktimit të përmbajtjes së tij. Në bashkëpunim me Ministrinë për transport dhe lidhje dhe USAID, organizuam një varg këshillimesh, debate publike, e dërguam opinionin e ekspertëve, ndërmorrëm qëndrime dhe përcaktime të fuqishme. Komuna tani për herë të parë, do t’a planifikojë menaxhimin përmes programeve vjetore, ndërsa procedurat do t’i zbatojnë personat e liçencuar të cilët BNJVL i trajnon në kuadër të qendrës së trajnimeve të saj. BNJVL e zhvillon softuerin për aukcion elektronik të komunave dhe softuerin për regjistrin e tokës ndërtimore konform kompetencave të reja të përcaktuara me Ligjin e lartpërmendur. BNJVL siguroi edhe zgjidhje softuerike për matjen e efikasitetit energjetik të komunave, ndërsa do të mundësojë edhe vendosje falas të internet faqeve të komunave në lokacionin e BNJVL-së.Edhe një sfidë më e madhe u tejkalua, për këtë kohë të gjatë u përpoqëm dhe lobuam para pushteteve qëndrore. BNJVL në mënyrë aktive u përfshi në procesin e përcaktimit të vërejtjeve nga Ligji për legalizim të ndërtimeve të ndërtuara pa leje, me të cilin më në fund do të sigurohen kushte për planifikim të barabartë urban të komunave. Edhe ky Ligj është në fuqi prej vitit 2011.

Sfida për sigurimin e komunave me qëndrueshmëri financiare ishte dhe do të mbetet prioriteti jonë më i madh. BNJVL e përshëndet ndryshimin e Ligjit për financim të njësive të vetëqeverisjes lokale me të cilin komunave u përcaktohet e ardhur nga 4,5% në afat deri më 2013. Edhe pse ky paraqet një hap të vogël, BNJVL edhe më tej insiston në 6% nga TVSH dhe atë përfundimshit më 1 јаnar 2012. Kërkesa jonë është edhe tatimi personal në lartësi prej 30% të jetë e ardhur burimore e komunave. Këto janë qëllimet strategjike afatgjate tonat të cilave nuk do t’u shmangemi në periudhën e ardhshme. Përmes Komisionit për energjetikë pranë BNJVL-së, në mënyrë aktive u përfshimë në bisedimet me Qeverinë e Republikës së Maqedonisë për shlyerjen e kamatave të borxheve të komunave ndaj EVN. Prandaj edhe dërguam lajmërim deri te të gjitha komunat të fokusohen në llogaritë të cilat datojnë prej 1 nëntori 2010 dhe rregullisht t’i paguajnë. Bisedimet

POROSI NGA UDHËHEQËSIA

Koce Trajanovski Kryetar i BNJVL-së

rapo

rt v

jeto

r

4

tona me EVN rezultuan me zgjidhjen e problemeve me kamatat për vonesë. EVN është i detyruar t’i paguajë mjetet e mbledhura nga taksa komunale për ndriçim rrugor, më së voni deri të 20-tin e muajit për muajin e kaluar, ndërsa komunat kanë 20 ditë plotësuese t’i paguajnë llogaritë për ndriçim rrugor. BNJVL me këmbëngulje u përpoq që në Ligjin e ri për energjetikë komunave t’u kthehet e drejta në mënyrë të pavarur, pas thirrjes publike, të marrin vendim për dhënien e së drejtës për ndërtimin e objekteve të reja lidhur me distribucionin e gazit natyror, distribucionin e energjsië për ngrohje dhe distribucionin e energjisë gjeometrale për rajonin e komunës së tyre. Vendimi që këtë kompetencë t’a ketë vetëm Qeveria u harmonizua të jetë kompetencë e ndarë midis komunave dhe Republikës. Duke i’u falenderuar azhuritetit të Komisionit për arsim pranë BNJVL-së, problemet në arsim i zgjidhim në kontinuitet. Me buxhetin e ri, shkalla për bllok dotacionet për arsim, me insistim të BNJVL-së u zmadhua për 1,4 miliardë denarë. Në arsim kemi shumë çështje të hapura të cilat pritet që t’i tejkalojmë në etapa. Të këtilla janë çështjet lidhur me mungesën e kuadrove për mbajtjen e sistemeve kompjuteristike në shkolla, mungesa e pedagogëve dhe defektologëve, mungesa e rregullativës për rregullimin e punës së bordeve shkollore, por edhe qasje e re e vlerësimeve të çmimit të kushtimit të furnizimit të mjeteve për ngrohje konform lëvizjeve të tregut, të cilat në periudhën e fundit janë me trend negativ. Për të gjitha çështjet në mënyrë të hapur dhe zëshëm diskutojmë me

Ministrinë për arsim dhe nuk do të tërhiqemi nga kërkesat tona. BNJVL përpiqet për zhvillim të barabartë rajonal të të gjitha komunave, me ç’rast kërkuam që ridedikimi i tokës ndërtimore të përcaktohet në raport 1 ndaj 1, për dallim nga 1 ndaj 3 të deritanishme, që në masë të madhe e ngadalësoi zhvillimin ekonomik lokal. Kjo kërkesë u harmonizua me insistim të fuqishëm dhe kërkesë të shumë komunave deri te BNJVL, veçanërisht të atyre rurale. Por BNJVL shkon më tutje dhe insiston që kompensimi për ridedikim të mos arkëtohet aspak, për shkak të inkosekuencës ekonomike dhe ligjore në procedurat e shitjes.Për komunat të cilat do të vendosin shfrytëzim të burimeve alternative të energjisë, siguruam qasje deri te programet e veçanta të Qeverisë dhe qasje deri te fondet ndërkombëtare si stimulim financiar. Në fazë përgatitore jemi edhe me softuerin për matjen e efikasitetit energjetik i cili do t’i masë rezultatet dhe falas do të jetë i arritshëm për të gjitha komunat. Kërkuam që Qeveria të n’a transferojë edhe të drejtën e menaxhimit me tokën bujqësore, kullosat dhe pyjet, për nevojat e zhvillimit rural dhe zhvillimin e bujqësisë, ndërsa deri në bartjen e kësaj të drejte, komunave për menaxhim t’u jepet toka ndërtimore që është ndarë deri më 2 hektarë. Konceptin do t’a zhvillojmë së bashku me Ministrinë e bujqësisë. Në dobi të komunave rurale, disponimin, dhënien me qira dhe forma tjera të menaxhimit me tokën bujqësore do të kryhen pas mendimit të marrë paraprakisht nga ana e komunës në territorin e së cilës gjendet toka përkatëse. Edhe kjo kërkesë ishte qëndrim afatgjatë i BNJVL-së. Iniciuam edhe procedurën për ndryshim dhe plotësim të ligjit për mbrojtje të mjedisit jetësor me ç’rast „vlerësim të ndikimit të strategjive të caktuara, planeneve dhe programeve mbi mjedisin jetësor” të mos jenë në barrë të komunës. BNJVL kërkoi edhe gjobat e shqiptuara nga ana e inspektorëve komunalë konform ligjit për mbrojtje nga zhurma në mjedisin jetësor, të jenë e ardhur e drejtpërdrejtë e komunave. Presim revizion të përgjithshëm të sistemit të veprimtarive komunale, me ç’rast BNJVL do të përfshihet përmes Komisionit të saj në procedurën e miratimit të Ligjit të ri për veprimtari komunale që përfundimisht t’a avancojmë edhe këtë sektor.

Si njëra ndër përpjekjet kryesore që e realizuam, është hapja e Zyrës për komunikime të BNJVL-së dhe Qytetit të Shkupit në Bruksel. Përmes kësaj zyreje

Dushica Perishiq Drejtor ekzekutiv i BNJVL-së

2010

5

do të realizojmë komunikim direkt dhe të drejtpërdrejtë me organet dhe trupat e Bashkimit Evropian me seli në Bruksel dhe do të realizojmë aktivitete të cilat rrjedhin nga anëtarësimi në organizatat me veprimtari të njejtë dhe përfaqësitë e institucioneve tjera dhe organizatave me seli në Bruksel. Prej këtij viti, në mënyrë sistemore, përmes BNJVL-Qendrës së Trajnimeve, me Program të strukturuar për trajnim, do të zbatohet procesi i mbindërtimit të kapaciteteve të administratës komunale, me ç’rast zbatuam një varg aktivitetesh për përcaktim të përbashkët të nevojave reale për trajnim të komunave. Duhet të theksojmë se BNJVL-Qendra e Trajnimeve edhe vitin 2010 ka arritur rezultate të shquara me tashmë 1.000 nëpunës shtetëror të trajnuar. Trajnimet u organizuan në bashkëpunim me Ministrinë, por edhe në mënyrë të pavarur në kërkesë të një komune individuale ose një grupi komunash. Lidhur me aktivitetet e ardhshme, BNJVL formoi njësi të veçantë administrative-teknike për përkrahjen e e-komunave BNJPE. Përmes furnizimit të harduerit dhe softuerit të sofistikuar, BNJVL siguroi ueb-zgjidhje softuerike falas për komunat. Për këtë qëllim përmes Komisionit për e-komuna, BNJVL hartoi strategji për zhvillim të teknologjisë informatike-komunikative dhe e-komuna deri më vitin 2015. Vlerësimet tregojnë se investimet individuale të çdo komune në veçanti do të përmbanin prej 20.000 – 50.000 euro për zhvillim të pavarur të këtyre aplikacioneve softuerike, shumë kjo e cila sot është paarritshme veçanërisht për komunat rurale. Të gjitha aplikacionet komunat do t’i marrin falas nga BNJVL. Edhe mëtej do të vazhdojmë me iniciativat për zbatim të përgjithshëm të parimeve të Zhvillimit të barabartë rajonal. Vitin e kaluar BNJVL orfganizoi ngjarje promovuese për të gjitha 8 rajonet në Republikë, ngjarje për të cilën shpresojmë se do të kalojë në traditë. Realizuam bashkëpunim dhe komunikim me Kuvendin e Republikës së Maqedonisë për t’a përmirësuar komunikimin dhe procesin e lobimit të projekteve tona lokale komunale. Punojmë dhe i përkrahim projektet për „forumet në bashkësi” dhe „komuna transparente” të cilat janë mjaft të rëndësishme për demokracinë lokale. Lobuam për pajisje kundër zjarrit, ku së bashku me Qeverinë kemi shpërndarë 25 automjete të reja për mbrojtje kundër zjarrit, ndërsa formuam edhe RRJETIN E NJËSIVE PËR

MBROJTJE KUNDËR ZJARRIT NË BNJVL përmes së cilit i adresuam të gjitha çështjet zgjidhja e të cilave ende është në pritje. Edhe bashkëpunimi ndërkombëtar vazhdon me intensitet të njejtë. Marrim pjesë në të gjitha format e bashkëpunimit përmes NALAS dhe CEMR, ndërsa vendosim edhe bashkëpunim me asocicacionin italin dhe atë françez. Organizuam edhe takim të Komitetit të Përbashkët Konsultativ të Komitetit të rajoneve të Bashkimit Evropian dhe Republikës së Maqedonisë në Shkup. Në fund, duam t’u falenderohemi anëtareve tona për përkrahje të vazhdueshme, këshillat dhe inkurajimin në drejtim të tejkalimit të sfidave me të cilat ballafaqohen vetë ato. Presim që edhe në të ardhmen të n’a përkrahin në përpjekjen tonë për ndërtim të komunave sipas standardeve evropiane, bashkërisht të vazhdojmë në rrugën drejt sigurimit të kushteve kualitative për qytetarët dhe jetë më të mirë për të gjithë në komunën e tyre. BNJVL punon pikërisht në këtë drejtim...

rapo

rt v

jeto

r

6

PËR BNJVL-në Bashkësia e njësive të vetëqeverisjes lokale të Republikës së Maqedonisë-BNJVL u formua më 26 prill, 1972, që në Statutin e BNJVL-së u shpall për Ditë të komunave. Gjatë 38 viteve të punës së saj, BNJVL etablohet dhe mban primatin e një organizate joprofitabile dhe është asociacion i vetëm nacional që i bashkon të gjitha 84 komunat dhe Qytetin e Shkupit si anëtare të saj.

Për funksionim efikas konform Statutit të BNJVL-së i ka këto organe:

- Kuvendi gjeneral, i përbërë prej të gjithë 85 kryetarëve të komunave;- Bordi drejtues, i udhëhequr nga 19 anëtarë- Bordi mbikëqyrës, i përbërë nga pesë anëtarë, - Коmiteti i këshillave, i përbërë nga 12 anëtarë- Këshilli për zhvillimin e BNJVL-së, i përbërë nga 5 anëtarë.

Për punën e suksesshme të këtyre trupave, përkrahje kanë nga administrata e BNJVL-së, ndërsa bashkëpunon edhe me ekspertë të cilët sipas nevojës angazhohen për dhënien e mendimeve të ekspertëve. Аfirmimi i vlerave demokratike lokale, përfaqësimi i interesave të vetëqeverisjes lokale para pushtetit qëndror, pjesëmarrës aktiv gjatë ndërtimit të rregullativës për decentralizim, por edhe sot, gjatë implementimit të tij, lobimi dhe inicimi i ndryshimeve ligjore dhe aprovimi i aktvendimeve të reja me interes për vetëqeverisjen lokale, shkëmbimi i praktikave më të mira nga demokracitë e zhvilluara evropiane dhe gjetja e mënyrave për zbatim në komunat tona, stabiliteti më i madh financiar i komunave, janë prioritetet e BNJVL-së për të cilat në vazhdimësi përpiqet dhe kontribuon për zgjidhje më të mirë të tyre.

VIZIONI:BNJVL është përfaqësues i vetëm i të gjitha njësive të vetëqeverisjes lokale, i është kushtuar ndërtimit të sistemit të vetëqeverisjes lokale sipas masës së qytetarëve, me anëtare që janë efikase dhe të pavarura në mënyrë financiare dhe me shkallë të barabartë të zhvillimit. BNJVL në mënyrë të barabartë i përfaqëson njësitë e vetëqeverisjes lokale para pushteteve qëndrore, institucioneve të BE-së dhe trupave tjerë ndërkombëtarë dhe organizatave me marrëdhënie të ndërtuara partnerike.

МISIONI:BNJVL është asociacion i pavarur nacional i njësive të vetëqeverisjes lokale. Ajo i është kushtuar zhvillimit të barabartë të tyre, zbatimit të procesit të decentralizimit përmes definimit të politikave të përbashkëta, përcaktimin e prioriteteve, ekzekutimin kualitativ të kompetencave dhe përforcimin e barabartë të kapaciteteve të njësive të vetëqeverisjes lokale. BNJVL është përfaqësues proaktiv i interesave të bashkësive lokale para opinionit vendor dhe organizatave ndërkombëtare.

VLERAT: lojaliteti, jopolitizimi, barazia, arritshmëria, efikasiteti, pavarësia, standardet ndërkombëtare, profesionaliteti, inovacioni

QËLLIMET STRATEGJIKE:1. Lobimi dhe ndërtimi i kapaciteteve për lobim;2. Zgjidhja rrjedhëse e problemeve; 3. Stabiliteti financiar i komunave; 4. Vendosja e sistemit për trajnim të përfaqësuesve të NJVL-ve;5. Përkrahje për shfrytëzimin e fondeve para-aderuese të BE-së6. Аzhuriteti i komisioneve7. Sigurimi i qëndrueshmërisë financiare të BNJVL-së8. Kapacitetet e përforcuara të shërbimit profesional të BNJVL-së

ANËTARËSIMI DHE BASHKËPUNIM

BNJVL është anëtare e:

CLRAE – Коngresi i pushteteve lokale dhe rajonale të Evropës, CEMR – Këshilli i komunave dhe rajoneve EvropianeNALAS – Rrjeti i asocacioneve të pushteteve lokale nga Evropa JuglindoreALDA- Asociacioni i agjensioneve për demokraci lokale

2010

7

NGJARJE KRyESORE 2010

U PARAQITËN ARRITJET E BNJVL-së GJATË VITIT DHE PLANET E ARDHSHME

Kuvendi Gjeneral, si organ më i lartë i BNJVL-së, të cilin e përbëjnë 85 delegatë, respektivisht të gjithë kryetarët e komunave dhe kryetari i Qytetit të Shkupit. Gjatë vitit 2010 mbajti një seancë (3 dhjetor, Mavrovë). Në prani të një numri të madh të kryetarëve të komunave, përfaqësuesve të pushtetit qëndror, ambasadave, organizatave dhe misioneve vendore dhe të huaja, kryetari i BNJVL-së Koce Trajanovski i theksoi arritjet më të mëdha të BNJVL-së gjatë vitit. Ligji për tokën ndërtimore, me të cilin komunave u jepet e drejta të menaxhojnë me tokën e pandërtuar ndërtimore që ndodhet në territorin e tyre, është në procedurë parlamentare dhe deri në fund të vitit presim që të votohet. Kjo me të vërtetë është sukses i madh i BNJVL-së, sepse në të ndodhen ndryshime të rëndësishme të cilat i propozoi BNJVL, duke u përfshirë në mënyrë aktive në tërë procesin e përgatitjes së tij. Në dispozitat e propozuara ligjore siguruam që BNJVL- Qendra e Trajnimeve t’a organizojë dhe zbatojë trajnimin e personave të autorizuar nga komunat, që të mund në mënyrë adekuate t’a zbatojnë procedurën për shitjen dhe qiranë

e tokës së pandërtuar ndërtimore në territorin e tyre, që është në dobi të të gjitha pushteteve lokale. Përfitim nga ligji është edhe mundësia që komunave t’u mundësohet përtrirje më e madhe të zhvillimit të ekonomisë lokale. Ligji i dytë i rëndësishëm, që gjithashtu është në procedurë parlamentare, sërish i iniciuar nga ana e BNJVL-së, është Ligji për legalizimin e ndërtimeve të ndërtuara pa leje. Me këtë ligj presim që definitivisht t’i japim fund ekzistimit të ndërtimeve të ndërtuara pa leje me ç’rast do të mundësohet krijim i planifikimit urban më adekuat në komunë, potencoi kryetari në fjalimin e tij. Përparim i vogël u arrit edhe në sigurimin e stabilitetit më të madh financiar për komunat, por BNJVL edhe mëtej do të insistojë që që përfshirja e tatimit personal të përmbajë më së paku 30%, ndërsa nga TVSH-ja më së paku 6%, ishte pjesë e fjalimit të kryetarit të BNJVL-së Koce Trajanovski, lidhur me rezultatet e arritura dhe kahjet e ardhshme të BNJVL-së. U përmend se edhe tetë komuna janë në fazën e parë nga decentralizimi, ndërsa BNJVL është në

KUVENDI GJENERAL

rapo

rt v

jeto

r

8

negociata me Qeverinë që të mundësojë thjeshtëzimin e procedurës për sigurimin e pajtueshmërisë për marrjen borxh në bankat komerciale si dhe sigurimin e kredive afatgjate, me shpresë se vitin e ardhshëm të gjitha komunat do të jenë në fazën e dytë. Në kontekst të bllokimit të llogarive, u theksua se BNJVL kërkon të ndryshohet edhe Ligji për ekzekutim i cili do t’a përcaktojë shumë minimale të mjeteve të nevojshme për funksionimin e papenguar të komunave që nuk do të jetë lëndë e ekzekutimit. Në këtë mënyrë do t’a kufizojmë qasjen paushale të komunave. Përmes Komisionit për energjetikë BNJVL në mënyrë aktive është kyçur në negociatat me Qeverinë e Republikës së Maqedonisë për shlyerjen e kamatave të borxheve të komunave ndaj EVN. Me qëllim që të sigurohen të ardhura më të mëdha për komunat, BNJVL i riafirmoi qëndrimet për ndryshime në Ligjin e tatimeve të pronës, veçanërisht të garantohet e drejta e Komisioneve për vlerësim të kryejnë këqyrje direkte në pronën që është lëndë vlerësimi. BNJVL kërkon të ndryshohet metodologjia për vlerësimin e tatimit të pronës. U iniciua edhe procedura për ndryshim dhe plotësim të Ligjit për taksat gjyqësore, me të cilat kërkojmë që komunat të lirohen nga pagesa e lëndëve para gjykatave. Në lëminë e arsimit, BNJVL është në negociata të vazhdueshme me ministrinë e resorit, me ç’rast u mundësua që në buxhetin e vitit të ardhshëm, të sigurohen më shumë mjete të cilat deri diku do t’i mbulojnë borxhet e krijuara në këtë kompetencë. Si asociacion i të gjitha anëtareve BNJVL, nuk i harron as interesat

e komunave rurale, dhe është në lobim të vazhdueshëm dhe negociata për riafirmimin e kërkesës që tatimi personal nga veprimtaria bujqësore në përgjithësi (100%) të jetë e ardhur e komunave, ndërsa mjetet e fituara nga qiraja e tokës bujqësore dhe kullosave, si dhe mjetet e fituara si kompensim nga koncesioni për gjueti dhe peshkatari të shpërndahen në raport 20%-80% në dobi të komunave. BNJVL në mënyrë aktive do të kyçet edhe në përcaktimin e përmbajtjes së Ligjit të ri për pyjet. Aktivitete kishte edhe në inicimin e procedurave për ndryshim dhe plotësim të Ligjit për mbrojtjen e mjedisit jetësor me të cilin „vlerësimi i ndikimit të strategjive të caktuara, planeve dhe programeve mbi mjedisin jetësor” të mos jetë në barrë të komunës, ndërsa pajtueshmëria e arritur për revizionin e përgjithshëm të sistemit të veprimtarive komunale, ku BNJVL do të kyçet përmes Komisionit të saj në veprimtaritë komunale. Në drejtim të sigurimit të shfrytëzimit më të madh të mjeteve nga IPA fondet, shfrytëzimi i praktikave të mira dhe përvojave në qeverisjen lokale nga vendet evropiane si dhe inicimi i fondeve të reja për pushtetet lokale nga vendi jonë, BNJVL dhe Qyteti i Shkupit hapën zyre të përbashkët, në zemër të Bashkimit Evropian, në qytetin e Brukselit. Anëtarët e Kuvendit Gjeneral votuan disa dokumente të rëndësishme për punën e BNJVL-së, me ç’rast u miratua Buxheti i Bashkësisë për vitin 2011 me Planin Aksional, ndërsa u miratua edhe llogaria përfundimtare për punën financiare të BNJVL-së për vitin 2009.

2010

9

BORDI DREJTUES

Bordi drejtues i BNJVL-së përbëhet prej 19 anëtarësh, të cilët zgjedhen në Kuvendin Gjeneral, me mandat prej 2 viteve. Sipas Statutit, më së paku 30% nga anëtarët e përbërjes paraprake zgjedhen në të renë, me qëllim sigurimi të vazhdimësisë në punë. Kryetari i Qytetit të Shkupit, sipas detyrës zyrtare është anëtar i BD. Anëtarët e BD nga rradhët e tyre zgjedhin kryetarin dhe dy nënkryetarët. Kryetari i Qytetit të Shkupit, Koce Trajanovski është kryetar i BNJVL-së, ndërsa nënkryetarët janë: Izet Mexhiti, kryetar i komunës së Çairit dhe Zoran Damjanovski, kryetar i komunës së Kumanovës. BD vendos për themelimin e komisioneve, grupeve punuese afatshkurte në kuadër të BNJVL-së, e zgjedh dhe shkarkon drejtorin ekzekutiv. Menaxhon dhe përgjgjet për pronën e Bashkësisë dhe harton Raport vjetor dhe periodik për punën e tij. Çdo vit, Bordi drejtues i BNJVL-së i identifikon fushat më të rëndësishme dhe nevojat e komunave dhe në këtë drejtim i paraqet lobimet dhe obligimet para pushtetit qëndror dhe organizatave ndërkombëtare, me qëllim të plotësimit të tyre. Sigurimi i së drejtës së komunave për menaxhimin e tokës së pandërtuar ndërtimore që e kanë në territorin e tyre, legalizimi i ndërtimeve të ndërtuara pa leje dhe sigurimi i kushteve për planifikim të barabartë të komunës, stabiliteti më i madh financiar i komunave, shfrytëzimi i

mjeteve nga IPA fondet dhe ndarja e praktikave më të mira nga qeverisja lokale nga vendet evropiane, përforcimi i kapaciteteve të administratës komunale, si dhe sigurimi i e-shërbimeve për komunat, ishin ndër prioritetet kryesore të BD të BNJVL-së për vitin 2010. Të njejtat u ndanë dhe prezantuan me të gjitha institucionet relevante dhe faktorët për arritjen e tyre me qëllim sigurimi të kushteve më kualitative për komunat. Gjatë gjashtë seancave të BD të BNJVL-së, u diskutua për nevojat gjenerale dhe problemet e komunave, për planet dhe pritjet e ardhshme të pushteteve lokale. Në takim me kabinetin e qeverisë, gjatë takimeve bilaterale me ministrat dhe përfaqësuesit e pushtetit qëndror, si dhe me institucionet tjera relevante, anëtarët e BD vazhdimisht i potencojnë përpjekjet e BNJVL-së të shndërruara në QËNDRIMET E SISTEMATIZUARA sipas së cilave çdoherë lobohet dhe punohet për realizimin e tyre. Si rezultat i lobimit dhe përpjekjeve të BD dhe organeve tjera të Bashkësisë, gjatë vitit 2010 u arritën suksese të rëndësishme për të gjitha pushtetet lokale në vend, midis të cilave edhe

PRIORITETET KRyESORE DHE NGJARJET PËR 2010

rapo

rt v

jeto

r

10

pjesëmarrja aktive në hartimine Ligjit për tokë ndërtimore, Ligjit për trajtimin e ndërtimeve të ndërtuara pa leje. Anëtarët e BD, në vazhdimësi edhe në vitin 2011 do të kërkojnë pavarësi financiare të komunave, që u paraqit edhe në qëndrimet e sistematizuara të BNJVL-së, ku në mënyrë decide është përmendur kërkesa që në vitin 2011 nga mjetet e TVSH-së komunat të fitojnë 4,5%, respektivisht ato të përmbajnë 6% në 2012, në raport me tatimit personal që përmes analizave të kryera në BNJVL në të gjitha shtetet në rajon dhe Evropë, në përqindje më të madhe e marrin pushtetet lokale. BNJVL kërkon në vitin 2011, 15% nga këto mjete t’u shkojnë komunave, ndërsa në vitin 2012 së paku 30 %. Anëtarët e BD dhanë dritë të gjelbër për formimin e Komitetit të këshillave, si organ i pavarur i BNJVL-së. Tejkalimi i problemeve të komunave lidhur me ankesat e qytetarëve për tensionin e ulët të energjisë elektrike, riprogramimin dhe shlyerja e borxheve të komunave me llogari të bllokuara, komunat të fitojnë evidencë mujore për arkëtimin e kryer nga ana e EVN, si dhe çështje tjera të hapura u zgjodhën në kuadër të BD të BNJVL-së dhe Ad-hok Komisionit për tejkalimin e çështjeve të hapura midis BNJVL-EVN. BD i BNJVL-së inicioi organizimin e manifestimit „Ditët promovuese të rajoneve” që u mbajt në sheshin „Maqedonia”, në Shkup, çdo të shtunë, nga 08 maj-08 korrik u paraqitën të gjitha tetë rajonet planifikuese, me organizim të BNJVL-së, ndërsa në bashkëpunim me Qendrat e rajoneve planifikuese, MVL dhe SÇE, ndërsa me përkrahje teknike të GTZ. Hapja e zyrës së BNJVL-së në Bruksel u iniciua nga BD në seancën e tetë, me qëllim të lidhjes më të madhe me institucionet evropiane dhe aderim më të lehtë në fondet evropiane për të gjitha komunat. E njejta u hap më 28 tetor, nga ana e kryetarit të BNJVL-së, Koce Trajanovski, kryeministrit të Republikës së Maqedonisë, Nikolla Gruevski, në prani të një numri të madh të kryetarëve të komunave, përfaqësuesve nga kabineti i kryeministrit, organizatave tjera. Përforcimi i kapacitetit të administratës komunale, si njëra ndër prioritetet e BD, u zgjodh me formimin e njësisë së veçantë në kuadër të BNJVL-së, respektivisht Qendra për trajnime dhe përkryerje profesionale, me titull të shkurtë „BNJVL-Qendra e Trajnimeve-BQT”, që u pranua unanimisht në seancën e fundit të BD, 3 dhjetor, Mavrovë. Atëherë u votua edhe buxheti i BNJVL-së dhe Plani Aksional për vitin 2011, Strategjia për TIK 2011-2015, Plani për furnizime publike për 2011, si dhe ndryshime dhe plotësime të aktit për sistematizim, ku krahas BQT u formuan edhe dy njësi të veçanta, Zyra për komunikime

të BNJVL-së në Bruksel dhe Njësia për përkrahjen e e-komunave pranë BNJVL-së „BNJPE”. Në drejtim të sigurimit të e-shërbimeve për komunat, BD e miratoi iniciativën për rritjen e anëtarësimit të komunave për dy denarë për një banor ose gjithsejt 8 denarë, me të cilat duhet të sigurohet kursim i mjeteve të komunave për zhvillimin e e-komunave, zhvillimin e aplikacioneve softuerike, zhvillimi i resurseve njerëzore për mbajtjen e këtyre sistemeve, të cilat BNJVL do t’ua ofrojë falas të gjitha komunave. Iniciativa e BD deri te Qeveria e RM, për 2% pagesë e lojërave të fatit t’u dedikohen komunave, organizimit të punëtorive tematike dhe këshillimeve lidhur me çështjet me interes të NJVL, ndryshime të ligjeve, miratimi i Planit Strategjik të BNJVL-së 2011-2015, si dhe dokumente tjera u miratuan nga ana e këtij trupi vitin e kaluar. Me iniciativë të BD të BNJVL-së, u parashtrua propozim deri te Ministria për punë të brendshme të RM për hartimin e strategjisë për policinë komunale, ndërsa deri te Ministria për arsim u parashtrua kërkesë për rritjen e mjeteve për arsim për vitin 2011, që u pranua nga organet e resorit, respektivisht 1,2 miliard denarë më shumë mjete në buxhetin e RM për 2011 u parashikua për këtë lëmi.

2010

11

Bordi mbikëqyrës i BNJVL-së më 23 prill, në hapësirat e BNJVL-së, mbajti seancën e dytë. Anëtarët e Bordit mbikëqyrës e shqyrtuan raportin e revizionit për punën e BNJVL-së në vitin 2009, i hartuar nga shtëpia e pavarur për revizion „Dimitrov Revizija” dhe të njejtin e miratuan unanimisht. Në seancë u shqyrtua edhe llogaria përfundimtare për punën financiare të BNJVL-së, të cilën gjithashtu anëtarët e miratuan unanimisht dhe pa vërejtje. Në seancë, Bordi mbikqëqyrës diskutoi edhe për gjendjen me arkëtimin e anëtarësimit për BNJVL, me ç’rast u konstatua se dinamika për pagesën e këtij obligimi financiar të komunave-anëtare të BNJVL-së, të ndërmerren iniciativa të caktuara për pagesë në kohë të kontributit të anëtarësimit, me qëllim sigurimi të qëndrueshmërisë afatgjate financiare të BNJVL-së. Kontributi i anëtarësimit kalkulohet sipas numrit të banorëve në komunë dhe përmban 6 denarë për një banor.

Më 30 nëntor, Bordi mbikëqyrës i BNJVL-së, e mbajti seancën e tretë në të cilën u shqyrtua plani aksional i BNJVL-së për vitin 2011, si dhe plani financiar për punën e BNJVL-së në vitin 2009, të cilët unanimisht u miratuan. Pas miratimit të këtyre dokumenteve nga ana e Bordit mbikëqyrës, të njejtat u parashtruan deri te Bordi drejtues dhe Kuvendi gjeneral i BNJVL-së.

Bordi mbikëqyrës i BNJVL-së diskutoi edhe për pagesën e kontributit të anëtarësimit të komunave

rapo

rt v

jeto

r

12

КОМISIONET E BNJVL-sëGjithsejt 13 Komisione deri më vitin 2010 u formuan në BNJVL të cilat i përfshijnë fushat nga kompetencat dhe me interes për vetëqeverisjen lokale.

1. Коmisioni për financim2. Коmisioni për administratën komunale3. Коmisioni për kulturë4. Коmisioni për veprimtari komunale5. Коmisioni për zhvillim rural6. Коmisioni për Е-komuna7. Коmisioni për zhvillim ekonomik lokal8. Коmisioni për arsim dhe sport9. Коmisioni për urbanizëm dhe planifikim hapësinor10. Коmisioni për mbrojtje të mjedisit jetësor11. Коmisioni për shëndetësi dhe mbrojtje sociale12. Коmisioni për zhvillim të barabartë rajonal13. Коmisioni për еnergjetikë- i formuar në vitin 2010

Gjatë vitit 2010 një numër i madh i komisioneve mbajtën seanca në të cilat u diskutua për çështjet nga lëmia e vetëqeverisjes lokale, aktuale në periudhën kur edhe u mbajtën të njejtat. Në seanca parashtrohen konkluzionet, sugjerimet dhe propozimet të cilat pastaj shqyrtohen nga anëtarët e Bordit drejtues të BNJVL-së.

Komiteti i këshillave

Komiteti i këshillave është njëri ndër katër organet më të larta të BNJVL-së dhe është organ relativisht më i ri, i formuar me ndryshimet e fundit të statutit të BNJVL-së, i miratuar në dhjetor të vitit 2008. Komiteti i këshillave, duhet t’a mundësojë përforcimin e rolit të këshillave komunale në punën e bashkësisë dhe afirmimin e rolit të këshillave komunale. Komitetin e përbëjnë 11 anëtarë, kryetari dhe 10 anëtarët të cilët zgjedhen si përfaqësues të rajoneve planifikuese në R. e Maqedonisë. Mandati i tyre zgjat dy vjet, ndërsa numri i mandateve për zgjedhjen e anëtarit të komitetit nuk mund të zgjasë më shumë se tetë vjet. Gjatë zgjedhjes së anëtarëve mbahet llogari për sigurimin e vazhdimësisë në punën e përfaqësimit politik, etnik, rajonal dhe gjinor. Detyrat e komiteit janë të afirmohet roli i këshillit të komunave, t’a ndjek problematikën e funksionimit të këshillit, të theksojë kontributin aktiv të këshillave në procesin e decentralizimit, t’a përforcojë konceptin e zhvillimit të shoqërisë civile dhe demokracisë lokale etj. Kryetari i komitetit merr pjesë në mbledhjet e Bordit drejtues të BNJVL-së pa të drejtë vote.

2010

13

U mbajtën tri mbledhje

Komiteti i këshillave të BNJVL-së gjatë vitit 2010 mbajti tri mbledhje nga të cilat njëra ishte konstituive. U zgjodhën anëtarët e komitetit të cilët u propozuan paraprakisht dhe u zgjodhën në kuadër të tetë rajoneve planifikuese. Kryetar u zgjodh Sashko Nikollov, kryetar i këshillit të komunës së Radovishit. Në procedurën për zgjedhjen e anëtarëve të komitetit u respektua neni 23-a, alinea 4 e statutit të BNJVL-së me qëllim sigurimi të vazhdimësisë në punën e përfaqësimit politik, etnik, rajonal dhe gjinor të anëtarëve. Propozim-rregullorja e punës që u shqyrtua, u miratua në mbledhjen e dytë që u mbajt më 6 korrik, 2010, në hapësirat e BNJVL-së, ndërsa në këtë mbledhje u diskutua edhe për avancimin e rolit të këshillave të komunave dhe profesionalizimin e këshilltarëve, për konfliktin e interesave dhe çështjeve tjera të rëndësishme në punën e këshillave komunale. Në mbledhjen e tretë të komitetit që u mbajt më 10 dhjetor në BNJVL, anëtarët u informuan me përmbajtjen e qëndrimeve të sistematizuara të BNJVL-së, me ç’rast i përkrahën të njejtat, ndërsa u informuan edhe për konkluzionet nga takimi i Bordit drejtues të BNJVL-së me Qeverinë e R.M-së dhe nga Kuvendi i fundit Gjeneral i BNJVL-së. Çdo anëtar i komitetit u obligua të organizojë takime me kryetarin e rajonit nga i cili vjen, t’ua bartë këto informacione dhe të përcaktojë sfida të reja me të cilat ballafaqohen këshillat e komunave të rajoneve përkatëse planifikuese.

Komisioni për energjetikë – komision i përhershëm i BNJVL-së

Nevoja e vazhdueshme për zgjidhjen e çështjeve të caktuara të pushteteve lokale me EVN Maqedoninë, lidhja direkte ose indirekte me komunat rreth realizimit të strategjive të caktuara nacionale midis të cilave edhe për efikasitet energjetik, aderim në trendin botëror dhe nevojat për shfrytëzim më të madh të burimeve ripërtrirëse të energjisë, janë arsyet që Bordi drejtues i BNJVL-së në seancën e dhjetë solli konkluzion për formimin edhe të një komisioni të ri në BNJVL-Komisioni për energjetikë.

Në të vërtetë ky komision rrodhi nga Ad-hok Komisioni i përhershëm për bashkëpunim me EVN. Për nevojën e punës aktive të një

komisioni të këtillë në BNJVL u theksuan edhe numri i madh i fondeve evropiane dhe ndërkombëtare për efikasitet energjetik, në të cilat pushtetet lokale mund të aplikojnë me projekte për shfrytëzimin e këtyre mjeteve, ndërsa do të reflektohet në drejtim të racionalizimit të shpenzimeve të komunave rreth shfrytëzimit të energjisë elektrike dhe energjisë për ngrohje, mbrojtjen e mjedisit jetësor dhe sigurimin e kushteve më kualitative për jetë të qytetarëve të tyre. Për kryetar të Komisionit u zgjodh kryetari i komunës së Kërçovës, Bllagoja Despotoski.

U formua Këshilli për zhvillim të BNJVL-së

Këshilli për zhvillim të BNJVL-së do të paraqesë trup të ri punues në kuadër të Asociacionit, i cili do t’i dedikohet vendosjes dhe drejtimit në kahjet e ardhshme të zhvillimit të mëtejmë të tij. Ky ishte njëri ndër konkluzionet e seancës së 10-të të BD, kur edhe u formua ky trup dhe u definuan anëtarët e tij, kryetarët: Zoran Aleksov i komunës së Shtipit, Argëtim Fida i komunës së Dibrës, Aleksandar Petreski i komunës së Ohrit, Darko Mitevski kryetar i Makedonska Kamenicës dhe Stojan Llazarov i komunës Konçe.

Pjesë e qëllimeve strategjike të BNJVL-së për periudhën prej 2011-2015 kanë të bëjnë edhe me sigurimin e vetqëndrueshmërisë së asociacionit, që paraqet edhe një arsye plotësuese për formimin e këtij trupi dhe caktimin e aktiviteteve të ardhshme. Gjithashtu njëra prej detyrave të Këshillit do të jetë definimi dhe kategorizimi i shërbimeve të paguara dhe të papaguara që BNJVL do t’ua japë anëtareve të saja, përcaktimi i politikave për sigurimin e pagesës së plotë të anëtarësimit dhe krijimit të politikave tjera për zhvillim të asociacionit.

rapo

rt v

jeto

r

14

Iniciativa për njësitë zjarrfikëse për formimin e trupit të tyre në kuadër të strukturës organizative të BNJVL-së, më 20 dhjetor, 2010, në hapësirat e BNJVL-së u mbajt seanca konstitutive për zyrtarizimin e Rrjetit për njësitë zjarrfikëse në Republikën e Maqedonisë. Me këtë, numri i Rrjeteve të BNJVL-së, të përbërë nga personat profesional nga komunat, përmban gjithsejt nëntë, së bashku me ato për arsim, urbanizëm, veprimtari komunale, shërbimi juridik, mjedisi jetësor, personat për marrëdhënie me publikun, personat përgjegjës për IT, menaxhim me resurset njerëzore. Ky trup në të cilin njësitë kundër zjarrit në Republikën e Maqedonisë janë paraqitur përmes komandantëve të tyre, zgjodhi edhe kryesinë e saj në përbërje: kryetari Bllagoja Menkovski, komandant i NJZF të Qytetit të Shkupit, dhe dy nënkryetarët Kostadin Popovski, komandat i NJZF Manastir dhe Urim Kaba, komandant në NJZF Strugë. Iniciativa për formimin e Rrjetit për NJZF në vend u paraqit para se gjithash për zgjidhjen e problemeve të caktuara me të cilat ballafaqohen komunat në Republikën e Maqedonisë, me marrjen e kompetencave në lëminë e mbrojtjes kundër zjarrit, si dhe

shkëmbimi i përvojave dhe ndihmë reciproke dhe koordinim në këtë lëmi specifike të të vepruarit. Paraqitja e NJZF në Republikën e Maqedonisë në këtë Rrjet është në bazë të cilësisë së tyre në njësi të veçanta organizative në kuadër të strukturës së komunës, ndërsa për shkak sigurimit të adresimit konzistent të problemeve

Njësitë për mbrojtjen kundër zjarrit nga komunat formuan Rrjet në kuadër të BNJVL-së

2010

15

U formua rrjeti për çështje dhe fonde evropiane-RRÇFE në kuadër të BNJVL-së Me qëllim të vendosjes së qasjes sistematike ndaj çështjeve nga proceset eurointegruese dhe mundësim i një qasjeje më të shpejtë dhe më efikase për fondet evropiane, Bashkësia e njësive të vetëqeverisjes lokale të Republikës së Maqedonisë-BNJVL, formoi Rrjetin për eurointegrime dhe fonde të BE-së, të përbërë nga përfaqësuesit e administratës komunale nga NJVL në Republikën e Maqedonisë. Rrjeti në mbledhjen konsultative e caktoi mënyrën e punës së tij me miratimin e Rregullores për punë të Rrjetit. Konform Rregullores u formua trup më i ngushtë prej 13 personash-Bordi për përkrahje profesionale, i përbërë nga të punësuarit në komuna të cilët janë caktuar për kryerjen e detyrave të punës në lëminë e fondeve dhe integrimeve evropiane. Bordi zgjodhi edhe kryetarin dhe dy nënkryetarët e RRÇFE.

Me këtë numri i Rrjeteve të BNJVL-së, i përbërë nga personat profesional nga komunat, përmban gjithsejt 10, së bashku me ato për arsim, urbanizëm, veprimtari komunale, shërbimi juridik, mjedisi jetësor, persona për marrëdhënie me publikun, persona përgjegjës për IT, për menaxhim me resurset njerëzpre, si dhe njësitë për mbrojtje kundër zjarrit.

U miratua Plani Strategjik i BNJVL-së për 2011-2015

Plani Strategjik i BNJVL-së për periudhën prej 2011-2015, unanimisht u miratua në seancën e 10-të të BD. Ai paraqet dokument mjaft të rëndësishëm, jo vetëm për asociacionin, por aq më tepër për anëtaret e tija, komunat. E përcakton vazhdimësinë e punës së BNJVL-së dhe qëndrueshmërinë në rrugën e mbindërtimit kualitativ të vizionit dhe misionit për zhvillimin e procesit të decentralizimit në vend si dhe përkryerjen e sistemit të vetëqeverisjes lokale sipas masës së qytetarëve, me njësi të vetëqeverisjes lokale të cilat janë të suksesshme,

dhe çështjet e hapura në këtë lëmi dhe ndëmarrja e hapave të organizuara për tejkalimin e tyre. Rrjeti do të sigurojë edhe përkrahje të punës së Bordit drejtues dhe trupat dhe organet tjera të BNJVL-së në drejtim të përcaktimit të politikave në këtë lëmi në kompetencë të komunës. Njësitë zjarrfikëse në Republikën e Maqedonisë edhe më parë kanë qenë të kyçura në punën e BNJVL-së përmes „Operation Florian” që u zbatua me ndihmë të ekspertëve të Britanisë.

rapo

rt v

jeto

r

16

efikase dhe të pavarura në mënyrë financiare. Hartimi i Planit Strategjik arrin pikërisht në kohën kur pushteti lokal arriti shkallë të caktuar të zhvillimit dhe ka nevojë nga impulsi i fortë plotësues në përkryerjen e saj të mëtejme. Plani Strategjik themelohet mbi propozimet reale dhe nevojat e komunave, të theksuara nga ana e administratës komunale, kryetarët e komunave dhe këshilltarët që i fituam nga përgjigjet e tyre në pyetësorët e parashtruar. Gjithashtu, propozim-strategjia e hartuar i’u dërgua për komente komunave, pjesë e të cilave u përfshinë në versionin përfundimtar. Gjatë hartimit të Strategjisë kontribut të veçantë dhanë kryetarët e komunave, anëtarët e ad-hok Komisionit për planifikim strategjik, Bastri Bajrami-kryetar i komunës së Haraçinës, Argëtim Fida-Kryetar i komunës së Dibrës, Zhika Stojanovski-Kryetar i komunës së Ilindenit dhe Stefçe Jakimovski-Kryetar i komunës së Karposhit, të cilët bënë përpjekje të mëdha në sublimimin e të gjitha nevojave dhe pikëpamjeve për zhvillimin e mëtejmë të BNJVL-së. Për hartimin e strategjisë BNJVL fitoi përkrahje financiare dhe të ekspertëve nga Programi për zhvillim institucional njerëzor të USAID. Në këtë Strategji, BNJVL vazhdon me zbatimin e qëllimit themelor për paraqitjen e suksesshme dhe përfaqësimin e interesave të komunave para organeve të pushtetit qëndror, Parlamentit dhe institucioneve tjera vendore dhe të huaja. U theksuan aktivitetet në punën e komisioneve të BNJVL-së dhe zhvillimi i Rrjeteve të personave përgjegjës komunal si dhe përforcimi i BNJVL-Qendrës

së Trajnimeve (BQT), e cila do të sigurojë dhe zbatojë trajnime të përfaqësuesve të administratës lokale. Përgatitja e analizave, parashtrimi i iniciativave dhe propozimeve për ndryshime të rëndësishme ligjore për zbatimin e kompetencave të pushteteve lokale, veçanërisht sigurimi i pavarësisë më të madhe financiare të komunave, gjithashtu janë pjesë e drejtimeve të parashikuara të veprimit të mëtejmë të asociacionit, ndërsa janë theksuar edhe aktivitete të cilat do të ndërmerren për sigurimin e stabilitetit financiar të BNJVL-së, si dhe përkrahje për shfrytëzim sa më të madh të fondeve të BE-së nga ana e pushteteve lokale. Këto janë vetëm pjesë e aktiviteteve të përcaktuara në tetë qëllimet strategjike në Planin e ri Strategjik të BNJVL-së për periudhën prej vitit 2011 deri më vitin 2015.

2010

17

Më 28 tetor, 2010, BNJVL dhe Qyteti i Shkupit hapën zyrë të përbashkët në Bruksel. Me të, BNJVL organizon edhe një aktivitet të përcaktuar në Planin Strategjik të BNJVL-së për periudhën prej vitit 2006 deri më vitin 2011, që unanimisht u përkrah nga Bordi drejtues i BNJVL-së. Zyra ka rreth 12 m2 dhe ndodhet në Këshillin e komunave dhe rajoneve evropiane (CEMR) (Square de Meeûs 1, 1000 Brussels, CEMR Headquarters), ku BNJVL është anëtare prej vitit 2004. Në ndërtesën e CEMR, zyra të tyre kanë edhe 19 asociacione të pushteteve lokale nga Evropa: Britania e Madhe, Holanda, Greqia, Danimarka, Polonia, Romania etj. Qëllimi i hapjes së zyrës është lobimi më i madh drejtë fondeve evropiane për pushtete lokale nga vendi jonë, për marrjen e përvojave nga kolegët dhe institucionet e qyteteve dhe rajoneve evropiane si dhe shfrytëzim më i madh i mjeteve nga fondet evropiane. Në solemnitetin në Bruksel, i organizuar me rastin e hapjes solemne të zyrës përveç kryesisë së BNJVL-së, kryetarët e komunave dhe përfaqësuesit e Këshillit të Qytetit të Shkupit, ftesës i’u përgjigjën edhe Kryeministri i Republikës së Maqedonisë, Nikolla Gruevski, Zëvendës Kryeministri për çështje evropiane, Vasko Naumovski, Ministri për punë të jashtme, Antonio Milloshoski, përfaqësuesi

i vendit tonë në BE dhe Ambasadori i Republikës së Maqedonisë në Mbretërinë e Belgjikës, si dhe numër i madh i përfaqësuesve të institucioneve dhe organizatave të pushteteve lokale dhe rajonale dhe të asociacioneve të pranishme në këtë qytet evropian dhe media të shumta

Zyra e BNJVL-së në Bruksel-në zemër të Bashkimit Evropian

rapo

rt v

jeto

r

18

vendore dhe të huaja. Me afrimin e vendit tonë ndaj ligjeve dhe standardeve evropiane, gjithnjë e më shumë rritet përgjegjësia e tyre, duke filluar nga fakti se 75% nga legjislativa e BE-së zbatohet në nivel lokal. Në pesë vitet e kaluara komunat në vendin tonë ndërmorrën një varg aktivitetesh në drejtim të krijimit të komunave efikase, efektive dhe transparente, me administratë të trajnuar dhe efikase që do të sigurojë shërbime më kualitative dhe kushte më të mira për jetën e qytetarëve të tyre. Në solemnitet Kryeministri Nikolla Gruevski, theksoi se zyra mund të jetë një urë e shkëlqyeshme për bashkëpunim të pushteteve lokale të Maqedonisë me ato të Evropës, me ç’rast u apeloi kryetarëve të komunave për angazhim më të madh në hartimin e projekteve kualitative dhe zbatim të përvojave pozitive evropiane në komunën e tyre.

2010

19

LOBIMI

Bashkëpunimi i BNJVL-së me Qeverinë e Republikës së Maqedonisë Gjatë vitit 2010, u mbajt një takim zyrtar i anëtarëve të Bordit drejtues të BNJVL-së me Qeverinë e RM, si edhe më shumë takime të veçanta me ministrat nga ministritë e resorit kompetencat e të cilave janë lidhur me aktivitetet e pushteteve lokale. Takimi u mbajt më 18 nëntor, 2010, në hapësirat e BNJVL-së, kur edhe u shqyrtuan Qëndrimet e sistematizuara të BNJVL-së, në të cilat përfshihen të gjitha propozimet më të rëndësishme të BNJVL-së për përforcimin e mëtejmë të sistemit të vetëqeverisjes lokale në vend dhe sigurimin e kushteve të volitshme për implementimin e suksesshëm të procesit të decentralizimit. Në takim, krahas kryeministrit Nikolla Gruevski, morën pjesë edhe ministrat: për vetëqeverisje lokale, Musa Xhaferi, për financa Stavreski, për transport dhe lidhje, Mile Janakieski, për arsim Nikolla Todorov, për punë të brendshme,

Gordana Jankullovska, për mjedis jetësor dhe

planifikim hapësinor Nexhati Jakupi, për punë dhe politikë sociale Xhelal Bajrami, për bujqësi, pylltari dhe ujë, Ljupço Dimovski dhe zëvendës ministri për Ekonomi Metodi Haxhi

Bëhet fjalë për takim të rregullt të BNJVL-së dhe Qeverisë së R.M. që konform memorandumit për bashkëpunim organizohet së paku një herë në vit. Në takim, anëtarët e BD dhe kryetarët e komisioneve i parashtruan kërkesat nga shumë fusha në kompetencë të komunave: financa, veprimtari komunale, arsimi, zhvillimi rural, zhvillimi ekonomik lokal, mjedisi jetësor, kultura, zhvillimi rajonal, energjetikë ... me ç’rast u zhvillua diskutim për mundësitë për pranimin dhe realizimin e tyre. Kërkesat ishin të drejtuara drejt sigurimit të pavarësisë më të madhe financiare të komunave dhe sigurimin e ingerencave më të mëdha për pushtetet lokale,

rapo

rt v

jeto

r

20

si dhe sigurimin e kushteve më të volitshme për kalimin në fazën e dytë të decentralizimit fiskal për të gjitha komunat në vend. Në takim vëmendje i’u kushtua edhe sigurimit të kushteve më të volitshme për zhvillimin intensiv edhe të komunave me karakterit rural, në mënyrë që t’u sigurohet kushte të barabarta për të gjithë qytetarët në vend. BNJVL-nga Qeveria kërkoi përqindja e TVSH-së e dedikuar komunave, në 2011 të përmbajë më së paku 4,5%, ndërsa në 2012 të fillojë me 6% nga TVSH. U theksua se komunat tona, në krahasim me rajonin dhe vendet evropiane, marrin më pak mjete nga shpërndarja e tatimit personal, vetëm 3%, me ç’rast BNJVL u paraqit me propozime konkrete për rritjen e tij në 15% në vitin 2011 dhe 30% në 2012. U theksua përpjekja e BNJVL-së që në vitin 2011 të gjitha komunat të jenë në fazën e dytë të decentralizimit fiskal. U kërkua përkrahje nga Qeveria të mundësojë rritje të afatit të marrjes borxh për komunat me llogari të bllokuara, si dhe riprogramimi i tyre i rregullt me qëllim “të çfrenimit “ të procesit të decentralizimit në këto pushtete lokale. BNJVL e plasoi edhe idenë për dhënien e fletëobligacioneve komunale, ndërsa u propozua edhe fillimi i procedurës për ndryshimin e metodologjisë për përcaktimin e shkallës së tatimit të pronës. I’u apelua Qeverisë mbi pasojat e mundshme të mjetet e pamjaftueshme në arsim, si rezultat i rrogave të rritura të mësimdhënësve dhe rritje e

energjencëve për ngrohjen e shkollave dhe transportin e fëmijëve në arsimin fillore dhe të gjeneratës së re të tretë të arsimit të mesëm obligativ. Kërkohet që obligimet e pakryera të vitit 2010 të mbulohen, duke siguruar mjete plotësuese në vitin 2011. Gjithashtu u përmend edhe nevoja për hartimin e një metodologjie të re për shpërndarjen e mjeteve për arsim dhe kyçja më e madhe e BNJVL-së në shpërndarjen e mjeteve për investime kapitale. U parashtruan edhe një varg çështjesh tjera tjera nga të gjitha fushat e kompetencave të pushteteve lokale. Takimi u vlerësua si relativisht i suksesshëm sepse pjesë e propozimeve u pranuan, me ç’rast Qeveria premtoi se do t’i shqyrtojë mundësitë për gjetjen e zgjidhjeve më adekuate për pranimin edhe të pjesës tjetër të qëndrimeve të sistematizuara. Takimi përfundoi me një dëshirë të përbashkët për të vazhduar bashkëpunimin në forcimin e procesit të decentralizimit dhe të përmirësimit të shërbimeve për qytetarët.

2010

21

Komunikim më i madh i deputetëve me pushtetin lokal

Në seancën e dhjetë të Bordit drejtues të BNJVL-së (16 shtator, Kërçovë) u ftuan dhe morrën pjesë koordinatotët e grupeve të deputetëve: Silvana Boneva, Cvetanka Ivanova dhe Tahir Hani, me të cilët u diskutua rreth aktiviteteve nga projekti “Zyrat e hapura të deputetëv në komuna”. Deputetët i informuan kryetarët e komunave se deri më tani janë hapur 59 zyra dhe se deputetët kanë nevojë të madhe nga të njejtat për realizimin e takimeve me qytetarët, me ç’rast e theksuan obligimin ligjor të pushtetit lokal për sigurimin e hapësirës për hapjen e tyre. U theksua se komunat në përgjithësi nuk jan kundër hapjes së këtyre zyrave, por është i nevojshëm precizimi i obligimeve rreth pagesës së shpenzimeve për mirëmbajtjen e tyre dhe korigjimeve lidhur me hapësirën e parashikuar për to.

Anëtarët e BD kërkuan nga deputetët që në të ardhmen të kushtojnë vëmendje gjatë votimit të ligjeve në të cilat komunave u ndahen

ingerenca të caktuara, që më pas të mos përcaktohen edhe burimet e finansimit të tyre. Thellësimi dhe intensifikimi i bashkëpunimit të BNJVL-së dhe pushteteve lokale me deputetët e Kuvendit të RM dhe Komisionit për vetëqeverisje lokale është i domosdoshëm në periudhën e ardhshme.

U konkludua se komunat, konform detyrave të tyre duhet të sigurojnë kushte për funksionimin të zyrave të deputetëve; procesverbalët nga seancat e këshillave të rajoneve planifikuese, procesverbalët e BD të BNJVL-së të dërgohen deri te koordinatorët e zyrave; kryetarët e komunave të kenë takime më të shpeshta me deputetët me qëllim të njohjes me sfidat dhe nevojat e vetëqeverisjes lokale, si dhe t’i ftojnë deputetët në mbledhjet e këshillit të rajoneve dhe të kenë mirëkuptim për orarin e punës së zyrave gjatë uikendeve.

TAKIMI BNJVL-DEPUTETË

rapo

rt v

jeto

r

22

LEGJISLATIVABNJVL organizoi këshillime për anëtaret lidhur me ligjet më të rëndësishme në kompetencë të komunave

Ligji për tokë ndërtimore, Ligji për trajtimin e ndërtimeve të ndërtuara pa leje dhe Ligji për banim ishin temë e këshillimit profesional që BNJVL e organizoi me Ministrinë për transport dhe lidhje për anëtaret e saja më 26,27 gusht në Strugë. Në këshillim morrën pjesë përfaqësuesit nga ministritë e resorit, përfaqësuesit e vetëqeverisjes lokale të cilët janë të obliguar të zbatojnë aktivitete nga urbanizmi, kryetarë komunash, përfaqësues nga bashkësia e biznesit, përfaqësues nga odat ekonomike dhe palë tjera të interesuara për implementim sa më efikas të aktvendimeve ligjore. Theks i veçantë i’u dha dy Propozim-Ligjeve, Ligjit për tokë ndërtimore dhe Ligjit për trajtimin e ndërtimeve të ndërtuara pa leje. Të dy ligjet paraprakisht u dorëzuan për shqyrtim deri te BNJVL dhe përmes vërejtjeve të ndërtuara të sistematizuara dhe propozimeve pas prezantimit të ligjeve u prezantuan para Ministrisë për transport dhe lidhje. Në kënaqësi të komunave dhe BNJVL-së, pjesa më e madhe e këtyre vërejtjeve të cilat kanë të bëjnë me Ligjin për tokë ndërtimore u pranuan. BNJVL në mënyrë aktive morri pjesë në marë procesin e shkrimit të Ligjit për tokë ndërtimore, ndërsa konform aktit të njejtë, pjesa më e madhe e aktiviteteve të parashikuara me këtë ligj do të implementohen përmes BNJVL-Qendrës së Trajnimeve. Lidhur me ligjet tjera, për banim dhe ndërtim, përfaqësuesit e MTL dërguan apel për zbatimin e tyre. Pëfaqësuesit e Regjistrit Qëndror të RM lidhur me zbatimin e Ligjit për banim e paraqitën mënyrën e regjistrimit të bashkësive të pronarëve. Përfaqësuesit e vetëqeverisjes lokale i parashtruan të gjitha

2010

23

propozimet për përmirësimin e këtyre ligjeve në vetë këshillimin, ndërsa propozimet dhe vërejtjet tjera përmes BNJVL-së si qëndrime të sistematizuara u dërguan deri te Ministria për transport dhe lidhje.

KËSHILLIM LIDHUR ME LIGJIN PËR BANIM

Me kërkesë të pjesës së komunave, për pastrimin e dilemave dhe sfidave me të cilat ballafaqohen gjatë implementimit të Ligjit për banim, BNJVL me Ministrinë për transport dhe lidhje organizoi këshillim më 16 korrik, në Shkup. Përfaqësuesit e Ministrisë gjatë prezantimit të ligjeve, u përqëndruan në të drejtat dhe obligimet të cilat vetëqeverisja lokale i merr me këtë ligj. Përfaqësuesit e NJVL u interesuan më detajisht rreth mënyrës së hartimit të programit për banim, të drejtat e themelimit të fondit të banimit, mbajtjes së regjistrit për menaxhuesit me ndërtesa dhe banesa dhe regjistrit për menaxhuesit me ndërtesa banimi, si dhe rreth kufizimit të kompetencave të inspektorit shtetëror për banim dhe inspektorëve të autorizuar për banim pranë NJVL. Në takim u prezantuan edhe akte të cilat u miratuan dhe duhet të përpunohen për rregullimin e banimit, me shenjë cili institucion është kompetent për aprovimin e tyre. Përfaqësuesit e Ministristë apeluan deri te NJVL të fillojnë me zbatimin e akteve ndërligjore, të cilat në pjesë më të madhe tashmë janë hartuar dhe të hyra në fuqi. Si rezultat i palogjikshmërive të paraqitura në zbatimin e Ligjit dhe harmonizimin me dispozitat e dhëna para se gjithash në Ligjin për mikëqyrje inspektive, u parashtruan edhe propozimet për ndryshime ligjore. Gjithashtu ata konsiderojnë se fillimi i zbatimit të Ligjit, do të prolongohet implementimi i disa pjesëve nga i njejti, para se gjithash ato që kanë të bëjnë me dispozitat kundërvajtëse, por edhe se komunat patjetër duhet të fillojnë me zbatimin e dispozitave nga kompetencat e tyre në praktikë.

PJESA E DyTË: KËSHILLIM LIDHUR ME LIGJIN PËR HIGJIENË PUBLIKEKëshillimi për komunat rreth zbatimit të Ligjit për higjienë publike që e organizoi BNJVL, më 1 prill, në Shkup. Në këshillim morrën pjesë ministri për transport dhe lidhje, Mile Janakieski, përfaqësuesit nga Ministria për punë të brendshme, kryetarë dhe inspektorë komunal. Të gjithë të pranishmit shprehën kënaqësi nga ekzsitimi i një ligji të këtillë dhe beneficionet të cilat rrjedhin nga ai, si dhe mjedisi i pastër jetësor, rritja e punësimeve përmes angazhimit të rojtarëve komunalë, ngritja e vetëdijes publike për mjedis të pastër jetësor, por edhe se është evidente dukuria e paqartësive të caktuara dhe pengesa për implementimin kosekuent të të njejtave. Kryetari i BNJVL Koce Trajanovski, i inkurajoi komunat që më me azhuritet t’i implementojnë këtë Ligj, me ç’rast kërkoi nga pushtetet qëndrore të rregullojnë disa aktvendime ligjore, me ç’rast do t’u lehtësohet komunave. Konkluzioni gjeneral nga këshillimi ishte se duhet të rritet numri i rojtarëve komunalë, për deri sa përfaqësuesit e MPB dhe MTL me ndryshime konkrete ligjore dhe koordinim më të madh do të mundohen të kontribuojnë ndaj implementimit më të mirë të këtij Ligji.

rapo

rt v

jeto

r

24

BNJVL më 22 tetor, në Shkup, organizoi tryezë të rrumbullakët me temë „Gjendjet aktuale në funksionimin e sistemit të veprimtarive komunale në nivel lokal-çështje të hapura dhe probleme”. Në debat morrën pjesë kryetarët e komunave, anëtarët e Komisionit për veprimtari komunale pranë BNJVL-së, të cilët e iniciuan këtë diskutim, morrën pjesë edhe përfaqësuesit e Shoqatës së ofruesve të shërbimeve komunale-ADKOM, nga Shoqata e inspektorëve komunalë të Republikës së Maqedonisë, nga Ministria për transport dhe lidhje, nga Inspektoriati Shtetëror Komunal dhe përfaqësues nga komunat. Kryetari i Komisionit për veprimtari komunale pranë BNJVL-së, kryetari i komunës së Ilindenit Zhika Stojanovkski, në mënyrë decide e shprehu nevojën nga revizioni gjeneral i sistemit të organizimit dhe kryerjes së veprimtarive komunale, të cilat janë në kompetencë të pushteteve lokale. U përmend se një proces i tillë duhet të përfshijë sigurim të zbatimit më të gjërë të mekanizmave të partneritetit publiko-privat në veprimtaritë komunale, mundësimin e parakushteve për qasje rajonale dhe sigurim të procedurës më të thjeshtë të themelimit të ndërmarrjeve rajonale komunale dhe aprovimin e akteve ndërligjore të cilat rrjedhin nga Ligji për veprimtari komunale, me përfshirje aktive dhe konsultime me BNJVL-në.

Në debat u prezantuan edhe propozimet dhe vendimet e përcaktuara nga ana e Komisionit, për ndryshim në Ligjin për veprimtari komunale, Ligjin për furnizim me ujë për pije dhe Ligjin për menaxhim me mbeturina. Përfaqësuesit e Inspektoriatit Shtetëror Komunal e përshëndetën mënyrën e këtillë për komunikim të ndërsjelltë, definimin e problemeve dhe propozimin e vendimeve në drejtim të sigurimit të shërbimeve kualitative dhe efektive për qyetarët. Të pranishmit potencuan se ka nevojë nga aprovimi i Ligjit të ri për veprimtari komunale, ndërsa BNJVL u shpreh të sigurojë përkrahje me ekspertë në krijimin e tij, ku kontribut të veçantë do të japin përfaqësuesit e administratës lokale të cilët në praktikë ballafaqohen me paqartësi ligjore në lëminë komunale. Përfaqësuesit e pushteteve lokale paraqitën një varg shembujsh, midis të cilëve edhe problemin me mosdefinimin e kompetencave në trajtimin gjatë parkimit të automjeteve në hapësira me gjelbërim, pastaj mundësinë që rojtarët komunalë t’i legjitimojnë cënuesit me qëllim t’i shqiptojnë dënimet e mandatit, obligimi për zbatimin e procedurave tenderike etj. BNJVL një pjesë të këtyre problemeve tashmë i ka shqyrtuar. Objektet nga infrastruktura komunale nuk i kontrollon askush, as në fazë të ndërtimit, as pastaj, që çon deri në mosekzistimin e dokumentacionit për to. U theksua edhe nevoja nga subvencionimi më i madh për blerësit ose recikluesit e mbuturinave komunale, për definimin e metodologjive gjatë përcaktimit të çmimit të të dhënave komunale, për vendosjen e dispozitave penale, veçanërisht në fushën e mbrojtjes së ujit për pije etj.

Тryeza e rrumbullakët për gjendjet aktuale në funksionimin e sistemit të veprimtarive komunale në nivel lokal

2010

25

Me qëllim implementimi adekuat të Ligjit për zhvillim të barabartë rajonal i cili paraqet pikë të rëndësishme të qëndrimeve të sistematizuara të BNJVL-së u organizua punëtori dyditore me temë „Zhvillimi i barabartë rajonal, retrospektiva për tri vitet e fundit dhe mundësitë e ardhshme” e përkrahur nga agjensioni gjerman për zhvillim ekonomik GTZ-RED.Në këtë punëtori morrën pjesë kryetarët e këshillave të tetë rajoneve zhvillimore planifikuese, kryetari i BNJVL-së Koce Trajanovski, ministri për vetëqeverisje lokale Musa Xhaferi, menaxheri i GTZ-RED Jens Adler dhe përfaqësuesit e BNJVL-së. Pjesëmarrësit shqyrtuan përparimin e deritanishëm lidhur me plotësimin e obligimeve ligjore të përcaktuara në Ligjin për ZHBR, me ç’rast u theskuan dobësi të caktuara si rezultat i shkaqeve subjektive dhe objektive.Diskutim i veçantë u zhvillua lidhur me plotësimin e obligimit ligjor për sigurimin 1% nga BPV nga ana e shtetit, për projektet rajonele dhe sigurimin e mjeteve për përtrirjen dhe mirëmbajtjen e qendrave rajonale. Gjithashtu u theksua se është e nevojshme që në Komisionin për vlerësimin e propozim-projekteve të ZHBR, në ministrinë për vetëqeverisje lokale të ketë edhe përfaqësues të BNJVL-së. Në kuadër të punëtorisë Komisioni për Zhvillim të barabartë rajonal pranë BNJVL-së mbajti një mbledhje në të cilën kryetar u zgjodh kryetari i komunës së Vallandovës Nikollçe Çurlinovski, kryetar i këshillit të rajonit planifikues Juglindor, ndërsa zëvendës u votua Fatmir Izairi, kryetar i komunës së Zhelinës dhe kryetar i këshillit të rajonit planifikues të Pollogut. Përfaqësuesi i GTZ-REDEM theksoi se si deri më tani, ashtu edhe mëtej do t’i përkrah katër rajonet: rajonin e Pollogut, rajonin Jugperëndimor, atë Lindor dhe rajonin Juglindor dhe komisionin për ZHBR pranë BNJVL-së. Ai theksoi se përvojat e deritansihme trevjeçare në implementimin e këtij ligji duhet të shërbejnë si tregues të rëndësishëm për hapat e ardhshme që bashkërisht duhet t’i ndërmarrin komunat, rajonet dhe ministria për vetëqeverisje lokale.

Punëtoria „Zhvillimi i barabartë rajonal, retrospektiva për tri vitet e fundit dhe mundësitë e ardhshme”

rapo

rt v

jeto

r

26

RISI DHE INIcIATIVA

„Duaje Maqedoninë, kënaqu në atdheun tënd” ishte motoja e ditëve promovuese të rajoneve, projekt i hartuar dhe realizuar nga BNJVL me tetë qendrat për zhvillim të rajoneve planifikuese, i përkrahur nga GTZ-Organizatë qeveritare gjermane për përkrahje teknike. Në Republikën e Maqedonisë, konform Ligjit për zhvillim të barabartë rajonal, i aprovuar në vitin 2007, ndërsa i cili hyri në fuqi në janar 2008, janë përcaktuar tetë rajone planifikuese. Në këtë drejtim, në tetë të shtune të njëpasnjëshme, në periudhën prej 8 maj deri më 8 korrik, 2010, në sheshin e Shkupit „Maqedonia”, u paraqitën të gjitha rajonet nga vendi dhe komunat në to. Hapja

zyrtare, më 8 maj filloi me rajonin e Pellagonisë, më 15 maj promovim kishte rajoni Verilindor, ndërsa më 29 maj-rajoni i Pollogut. Rajoni Juglindor u paraqit më 5 qershor, më 12 qershor – rajoni Lindor, rajoni Jugperëndimor më 19 qershor, ndërsa rajoni i Shkupit-rajoni më i madh në vend, më 26 qershor. Paraqitja e fundit i takoi rajoni i Vardarit, kur përveç vizituesve të shumtë nga vendi, e vizituan edhe delegatë të cilët morrën pjesë në Konferencën Rajonale të Komitetit të Përbashkët Konsultativ

Ditët promovuese të rajoneve-„Duaje Maqedoninë, kënaqu në atdheun tënd”

2010

27

midis Republikës së Maqedonisë dhe Komitetit të rajoneve të Bashkimit Evropian, të cilën e organizoi BNJVL. Manifestimi masovikisht u vizitua nga qytetarët të cilët shprehën kënaqësi nga ky lloj prezantimi i pushteteve lokale, me ç’rast dhanë përkrahje që i njejti të zhvillohet në një manifestim tradicional që do të mbahet çdo vit. Ditët promovuese të rajoneve i vizitoi edhe Kryeministri i Republikës së Maqedonisë, Nikolla Gruevski.Idea për organizimin e Ditëve promovuese të rajoneve rrodhi nga interesimi i qytetarëve për aktivitetet e pushteteve lokale, që e treguan përmes vizitës së madhe në Panairin e komunave, që organizohet në hapësirë të mbyllur në periudhën e dimrit. Prandaj BD i BNJVL-së vendosi, qytetarët të kenë mundësi, nën qiell të hapur në mënyrë të drejtpërdrejtë të njihen me aktivitetet, potencialet ekonomike, planet rajonale dhe lokale dhe mundësitë investuese që i ofron çdo rajon në përgjithësi. Vizituesit kishin mundësi të takohen me kryetarët e komunave, përfaqësuesit nga këshillat për zhvillim të rajoneve planifikuese, me të punësuarit në qendrat për zhvillim dhe me administratën komunale, por edhe të informohen për çështjet që janë në kompetencat lokale. në shtandet e vendosura në sheshin e Shkupit, çdo Qendër për zhvillim të rajonit që promovohet dhe komunat në atë rajon, paraqitën broshura të llojllojshme, informatorë turistikë, prodhime zejtare, por edhe ushqim të shijshëm tradicional. I tërë ambienti çdoherë ishte i plotësuar me program të begatshëm kulturoro-artsitik.

rapo

rt v

jeto

r

28

BNJVL zbatoi trajnim për furnizime publike për katër qendra për zhvillim të rajoneve planifikuese

Katër qendrat për zhvillim të rajoneve planifikuese rajoni i: Pollogut, Jugperëndimor, Lindor dhe Juglindor, për zbatimin e procedurave për furnizimet publike gjatë realizimit të projekteve të paraqitura, i’u drejtuan BNJVL-së për ndihmë në këtë lëmi. BNJVL i vendosi kapacitetet e saja profesionale në funksion për përforcimin e kapaciteteve të të punësuarve në këto rajone planifikuese dhe në këtë kontekst përfaqësuesit nga seksioni për çështje normativo – juridike pranë BNJVL-së, hartuan dhe realizuan trajnim dyditor për furnizime publike, ku morrën pjesë edhe përfaqësues nga administrata komunale nga një pjesë e komunave të cilat janë në kuadër të këtyre rajoneve, financiarisht u përkrah nga GTZ Zyra në Shkup.

Përvojat e BNJVL-së për zbatimin e furnizimeve publike u ndanë me pjesëmarrësit të cilët u njohën me obligimet ligjore, planifikimin dhe transparencë të procedurave për furnizime publike, llojet dhe modelet më të përshtatshme të nevojshme për dispozicionin më efikas dhe më ekonomik me mjetet dhe i potencuan procedurat më të rëndësishme gjatë implementimit të procedurave për furnizimet publike. BNJVL ka prioritet të lartë në sigurimin e parakushteve për zhvillim të barabartë rajonal dhe atë në të gjitha segmentet e veta, duke filluar nga qëndrueshmëria financiare, funksionaliteti sistematik dhe organizimi, por edhe sigurimin e kapaciteteve të larta administrative të Qendrave për zhvillimin e rajoneve të planifikuara.

2010

29

Procesi i integrimit të „forumit në bashkësi”, si instrument i ri për përfshirjen e suksesshme të qytetarëve në procesin e vendimmarrjes në nivel lokal, BNJVL me përkrahjen e Agjencionit Zvicërran për bashkëpunim dhe zhvillim (SDC) e filloi që nga viti 2006. Deri në fund të vitit 2010 në rreth 30 komuna, me zbatimin e këtij modeli të pjesëmarrjes qytetare janë realizuar gjithsejt 56 projekte, më së tepërmi në fushat e infrastrukturës lokale dhe furnizimin e pajisjes urbane. Me qëllim të sigurimit të zbatimit të përhershëm të këtij modeli demokratik, BNJVL në 2010 i’u përkushtua gjetjes së mënyrës së institucionalizimit të „forumeve në bashkësi” në statutet komunale. U hartuan: Propozim-vendimi për ndryshim të Statutit të NJVL, në të cilin forumi vendoset si mënyrë e pjesëmarrjes së qytetarëve dhe Propozim-Rregullorja për organizim dhe mbajtje të forumeve në punëtori, nga ana e ekspertëve në lëminë e vetëqeverisjes lokale nga komunat dhe Ministria për vetëqeverisje lokale dhe përfaqësuesit e sektorit joqeveritar, u miratuan nga Bordi drejtues i BNJVL-së në seancën e shtatë, e mbajtur më 28 maj, 2010 në Pelince. BD i BNJVL-së u rekomandoi komunave të mundësojnë institucionalizim të forumeve në bashkësi, përmes ndryshimeve

në statutet e tyre, që deri në fund të 2010 u pranua nga 37 këshilla komunale. Në miratimin e këtyre dokumenteve nga pushtetet lokale dhe institucionalizimin e forumeve, u hap edhe nevoja nga hartimi i Doracakut „Forum i bashkësisë në 11 hapa” që u hartua nga ana e BNJVL-së dhe u promovua në Konferencën, që u mbajt më 21 dhjetor 2010, në hotelin „Holidej In” në Shkup. Qëllimi kryesor i këtij Doracaku është t’u ndihmojë komunave në mënyrë sa më të lehtë dhe më të thjeshtë t’a organizojnë dhe zbatojnë këtë instrument civil në bashkësinë e tyre, që do të kontribuojnë për rritjen e përfshirjes të drejtpërdrejtë demokratike të qytetarëve në vendosjen për çështjet me rëndësi lokale. Kryetarëve të pranishëm, kryetarëve të këshillave komunale, mediave, përfaqësuesve të SDC, nga Njësia për koordinimin e forumeve, nga organizatat joqeveritare të cilët morrën pjesë në implementimin e programit „Forume në bashkësi” (CIRA, MCMS, ALKA, ADI, FIOOM) etj, i’u drejtua ambasadori i Zvicrës në vendin tonë, E.T. Stefano Llazaroto dhe kryetari i BNJVL-së Koce Trajanovski. Të pranishmit kishin mundësi t’i dëgjojnë kryetarët e komunës së Çairit dhe Berovës, Izet Mexhiti dhe Dragi Naxhiski, të cilët i paraqitën praktikat e mira që janë krijuar në komunat e tyre gjatë zbatimit të forumeve në bashkësi.

Institucionalizimi i „Forumeve në bashkësi” në statutet komunale

rapo

rt v

jeto

r

30

BNJVL-Qendra e Trajnimeve u njoh si më adekuate për organizimin dhe koordinimin e trajnimeve për administratën komunaleNë vitin e kaluar, BNJVL punoi në vendosjen e etablimit të njësisë së veçantë në kuadër të organizatës me të cilën duhet të rritet dhe përmirësohet kualiteti i kushteve ndaj komunave, me ç’rast themeloi Qendrën për trajnime dhe përkryerje profesionale, ose „BNJVL-Qendra e Trajnimeve-BQT”Në kontinuitet u zhvillua dhe u promuva, si midis anëtareve të saj ashtu edhe te organizatat vendore dhe ato të huaja. Emërisht, BNJVL në bashkëpunim me konzorciumin konsultativ gjermano-danez punoi në përgatitjen e dokumenteve strategjike dhe veglave të cilat ndihmuan për vënien e themeleve të BQT. Pas punëtorive disa mujore, takimeve dhe bartjeve të prëvojave

të huaja, më 19 nëntor, në Shkup u paraqit Blani i biznesit për themelimin e BQT, i përgaitur nga konzorciumi gjermano-danez i ekspertëve, ndërsa përkrahur nga Mësimi Botëror Amerikan, pastaj, para personave udhëheqës prezent nga SDC, Mësimi botëror-Maqedoni dhe pjesë e ekipit të ekspertëve. Ekspertët të cilët punuan në këtë dokument potencuan se ekziston nevojë mjaft e madhe nga themelimi i BNJVL-Qendrës së Trajnimeve-BQT, se është e nevojshme një organizatë e tillë në Maqedoni që mund t’a zgjedhin problemin e apsorbimit të kontekstit për shfrytëzimin e IPA fondeve me ç’rast BNJVL është në një pozitë mjaft të mirë t’a zhvillojë këtë pjesë në kuadër të organizatës së saj, dhe ju rekomanduan personave përgjegjës të merret vendim për fillimin dhe përkrahjen e kësaj Qendre që është në interes të NJVL. Kështu në seancën e 12-të të BD të BNJVL-së, më 2 dhjetor në Mavrovë unanimisht e miratuan aktin për sistematizim, ku parashikohet riorganizim në tri njësi të veçanta, respektivisht Qendra për trajnime dhe përsosje profesionale-BQT, Zyra për komunikim të BNJVL-së në Bruksel dhe Njësia për përkrahjen e e-komunave – BNJPE, me ç’rast zytarisht u përcaktuan edhe nga organet më të larta udhëheqëse të BNJVL-së.

BNJVL QENDRA E TRAJNIMEVE

2010

31

Vizitë e komunave

Në ndërkohë, përfaqësuesit e BNJVL-së në periudhën prej shtator-dhjetor, zbatuan një varg vizitash në komunat. Diskutuan me personat më kompetent të komunave, kryetarin e komunës, sekretarin udhëqesit e sektorëve, me ç’rast u plotësuan edhe pyetësorët e përgatitur paraprakisht, me qëllim të përcaktimit të nevojave nga mbindërtimi sistematik dhe të organizuar të kapaciteteve të komunave, respektivisht përcaktimin e nevojave reale të tyre për trajnim, këshillime dhe konsultime. U vizituan 70 komuna, ose më tepër se 2/3 e anëtareve të BNJVL-së. Nevoja nga ndërtimi dhe mbindërtimi i kapaciteteve administrative, kanë po thuaj se të gjitha komunat, të cilat për realizimin e nevojave të nevojshme, këshillimeve dhe konsultimeve kanë besueshmëri më të madhe në BNJVL, kundrejt organizatave tjera vendore dhe të huaja dhe institucioneve. Ky është konkluzioni gjeneral që rrodhi nga një varg vizitash. Si mjaft relevante ishte theksimi i komunave, se pikërisht BNJVL-Qendra e Trajnimeve, mund që në mënyrë më adekuate dhe më të shpejtë t’u përgjigjet nevojave për organizimin dhe koordiminim e trajnimeve për administratën e tyre, veçanërisht për faktin se në kuadër të BNJVL-së janë formuar 10 rrjetet e specializuara të përfaqësuesve të administratës lokale, të cilët mes tjerash i theksojnë të gjitha ndryshimet ligjore dhe programore nga kompetenca të caktuara për pushtetet lokale për ndjekjen e të cilave është i nevojshëm zbatimi i trajnimit adekuat. Në vitin e kaluar gjithsejt 1.083 persona nga administrata komunale prej po thuaj se të gjitha njësive të vetëqeverisjes lokale të Republikës së Maqedonisë u trajnuan në kuadër të trajnimeve të zbatuara përmes BQT.

Emërisht, prej prillit deri më korrik, BNJVL Qendra e Trajnimeve, në Klubin e deputetëve në Shkup, organizoi trajnime njëditore për zbatimin e procedurës së përgjithshme administrative në komptencë të NJVL, i dedikuar për inspektorët e autorizuar dhe për të punësuarit në komunë të cilat e zbatojnë procedurën administrative. Këto trajnime BNJVL i realizoi në bashkëpunim me Insektoriatin Administrativ Shtetëror dhe inspektoriate tjera nga lëmia e: urbanizmit, mjedisit jetësor dhe arsimit. Më 22 dhe 29 prill u organizua trajnim për zbatimin e procedurës administrative në urbanizëm dhe ndërtimtari, prej 20 deri më 27 mај u realizuan trajnimet për personat nga lëmia e mjedisit jetësor, më 11 qershor për revizion të brendshëm dhe kontrollë të brendshëm në sektorin publik, ndërsa më

rapo

rt v

jeto

r

32

24 qershor nga lëmia e arsimit. Për shkak të ndryshimeve në zbatimin e procedurës së përgjithshme administrative, mjaft e rëndësishme nga aspekti inspektiv në fushat konkrete, mënyra e veprimit në procedura, dokumentet e nevojshme, si dhe shfrytëzimi i formularëve të caktuar dhe arkivimi i të njejtëve, zbatimi i këtij lloji trajnimesh u shënua si tejet i nevojshëm, veçanërisht për shërbimet inspektive dhe sektorët juridik të komunave. Trajnime për zbatim kosekuent të Ligjit për higjienë publike, BQT organizoi për inspektorët komunalë dhe rojtarët komunalë prej 22-28 tetor, në bashkëpunim me Ministrinë për transport dhe lidhje. Këto ishin shërbime të paguara, të cilat BNJVL u’a ofron anëtareve të saj me çmime të volitshme dhe të adaptuara, me qëllim sigurimi të qëndrueshmërisë afatgjate të BQT. BNJVL Qendra e Trajnimeve u etablua te anëtaret e saj, arriti të vërtetojë seriozitetin e saj për mbindërtim të kapaciteteve të administratës komunale dhe për herë të parë për anëtaret e saj hartoi edhe kornizë të kurikulumit të trajnimeve sipas kompetencave të cilat janë në realizim të nevojave reale të komunave. Tashmë prej 2011 komunat do të mund që në mënyrë sistematike dhe të strukturuar të marrin shërbime nga lëmia e drejtësisë, urbanizmit, veprimtarive komunale, arsimit, resurseve njerëzore, financave, IPA dhe EU fondeve, marrëdhënie me publikun...

U implementua faza e dytë nga projekti „Komuna transparente”Doracaku për transparencë në punën e komunës dhe Plani për transparencë në punën e komunës, janë dy dokumente të rëndësishme për pushtetet lokale të cilat rrodhën nga aktivitetet e realizuara në kuadër të Projektit „Komuna transparente, faza 2”, që BNJVL e implementoi në periudhën prej janarit deri më tetor të vitit 2010, me përkrahje të Programit për vetëqeverisje lokale të USAID. Qëllimi kryesor i këtyre dokumenteve është t’u japin drejtime pushteteve lokale për ngritjen e nivelit të komunikimeve midis të punësuarve, vendosjes së modeleve të unifikuara të informimit dhe komunikimi i komunës me publikun, si dhe krijim i mekanizmave për përfshirje më të madhe të qytetarëve në ndërtimin e politikave lokale dhe sigurimin e informimit në kohë të duhur dhe objektiv për aktivitetet e pushtetit lokal. Doracaku dhe Plani u krijuan nga tryezat e rrumbullakëta në 14 komuna: Shtipi, Gjevgjelia, Kriva Pallanka, Ohri, Kumanova, Gjorçe Petrovi, Ilindeni, Kavadari, Negotina, Dibra, Gostivari, Resnja, Gazi Baba dhe Tetova, në të cilat përfaqësuesit e adminsitratës komunale, përfaqësuesit e OJQ, nga bashkësia

2010

33

e biznesit, nga mediat dhe përfaqësuesit e bashkësive urbane dhe rurale, debatuan për punën transparente të pushteteve lokale. Mospërputhjet e detektuara, lëshimet në zhvillimin e lidhjeve komunikative të subjekteve brenda në organizatë dhe puna e saj transparente ndaj publikut, si dhe shembujt pozitivë të komunikimit të vendosur, paraqesin pjesë të përmbajtjes së tyre. Në përgatitjen e propozim-versioneve të dokumenteve përveç ekspertit të angazhuar nga lëmia e marrëdhënieve me publikun, u përfshinë edhe tre juristë nga komuna e Prilepit, Çashkës dhe Osllomejit, të cilët dhanë kontribut në sigurimin e adaptibilitetit të dokumenteve për implementimin adekuat të tyre. Propozim-versionet u dërguan deri te të gjitha komunat, ndërsa pjesë e propozimeve të arritura u implementuan në versionet përfundimtare, të cilat pastaj i shqyrtoi dhe i miratoi Bordi drejtues i BNJVL-së i cili dha rekomandim deri te anëtaret e saj për miratimin e tyre nga ana e Këshillit të komunës. BNJVL planifikon vazhdimin e këtij projekti edhe vitin e ardhshëm, në të cilin do të përfshihen të gjitha anëtaret, ndërsa do të jetë lidhur me ndihmën e pushteteve lokale për hartimin e këtyre dokumenteve për komunën e tyre dhe zbatimin e tyre.

Trajnimi për PR personat e komunave lidhur me rëndësinë e marrëdhënieve me publikun në vetëqeverisjen lokale

Në kuadër të Bashkësisë së njësive të vetëqeverisjes lokale të Republikës së Maqedonisë-BNJVL, u formua rrjeti për PR personat e komunave, në të cilin anëtarë janë të gjithë personat e njësive të vetëqeverisjes lokale të cilët janë përgjegjës për marrëdhëniet me publikun në komunën e tyre. Pas përcaktimit të ndryshimeve të mëdha në anëtarësinë e rrjetit, si dhe niveli i ndryshëm i njohurive nga kjo lëmi, BNJVL organizoi tema fillestare për trajnim të PR personave në komunat. Kështu më 29, 30 qershor dhe më 1 korrik, 2010, në hotelin „Bistra” në Mavrovë, në trajnim u përpunuan këto tema: „Marrëdhënie me publikun-definimi, modelet, organizimi i PR shërbimit” dhe „Marrëdhënie me mediat dhe veglat e teknikat e rëndësishme për marrëdhënie me mediat”. Në kuadër të trajnimit u organizuan ushtrime praktike, që shfaqën interesim të veçantë te pjesëmarrësit. Në punëtori, gjithashtu, u diskutua edhe për sfidat me të cilat ballafaqohen PR

rapo

rt v

jeto

r

34

personat në punën e përditshme të tyre, me mundësitë dhe nevojat për shkëmbim të informacioneve midis BNJVL-së dhe komunave dhe midis vetë komunave, si dhe për veprimin e mëtejmë të rrjetit dhe aktivitetet e tij të ardhshme. Shkëmbimi i përvojave, njohja me personat nga profesioni i njejtë që punojnë në komuna tjera mbi probleme të njejta ose të ngjashme, PR personat e pranishëm e theksuan si mjaft të dobishëm mekanizmin për punën e tyre të mëtejme. Në këtë trajnim anëtarët përmendën nevojën nga mbindërtimi i vazhdueshëm të njohurive të tyre nga fusha e marrëdhënieve me publikun. Si nevojë urgjente për mbindërtim të njohurive të tyre e përmendën edhe temën „Protokoli”, duke theksuar se shumë shpesh në kryerjen e kompetencave të tyre ballafaqohen me mosnjohje të caktuar të këtij lloji. Për këto arsye më 12, 13 dhe 14 qershor 2010, në hotelin „Makpetroll” në Strugë, për anëtarët e rrjetit, BNJVL organizoi edhe një trajnim me temë „Protokoli”, me ç’rast angazhoi person nga Drejtoria për protokol diplomatik në Ministrinë për punë të jashtme në Republikën e Maqedonisë.

Indikatorë për menaxhim efikas në njësitë e vetëqeverisjes lokale Më gjashtë maj, në „Holidej In”, Shkup, u organizua punëtori njëditore për përfaqësuesit nga katër pilot-komunat: Velesi, Dibra, Strumica dhe Shtipi, të përfshira në projektin „Sistem për menaxhim efikas”, që e realizon BNJVL në bashkëpunim me Këshillin e Evropës. Në punëtori u ftua edhe eksperti britanik i Këshillit të Evropës z. Xhon Berber i cili mbajti fjalim mbi temën „Menaxhim efikas në Maqedoni-mësim nga përvojat e Evropës Perëndimore dhe Lindore”. Ai përmendi përvojat britanike në këtë fushë, por vëmendje të veçantë i kushtoi përcaktimit të treguesve, si pjesë e rëndësishme e sistemit të menaxhimit efikas, sipas të cilëve kryhet matja e suksesit, respektivisht krahasimi i rezultateve përfundimtare me shkallën e kënaqësisë së qytetarëve nga aktivitetet e zbatuara të administratës komunale si dhe nga shërbimet e ofruara dhe të përmirësuara të pushtetit lokal. Në kuadër të këtij projekti, në prill u realizuan edhe vizita të drejtpërdrejta në katër pilot komunave nga eksperti vendor i Këshillit të Evropës, i cili punoi drejtpërdrejtë me përfaqësuesit e komunave në hartimin e planeve aksionale për menaxhim efikas në lëminë e mjedisit jetësor dhe menaxhimit me tatimet. U parashikua Xhon Veber të hartojë edhe doracak për menaxhim efikas, që i përshtatet kompetencave dhe aktivitetet e pushtetit lokal në vendin tonë. Idea prapa sistemit për menaxhim efikas është matja e realizimeve, që të mund t’a ndajmë suksesin nga mossuksesi, respketivisht t’i korigjojmë dhe identifikojmë parregullsitë dhe të mos i përsërisim gabimet. Dobia nga zbatimi i sistemit të menaxhimit me realizimet është e shumëfishtë dhe atë: ofron fokus për prioritizim gjatë marrjes së vendimeve, jep mundësi për krahasim midis shërbimeve dhe llojeve të ndryshme të ekzekutuesve, bën kontrollin e kryerjes së shërbimeve dhe për këtë informon publikun, duke rritur llogaridhënien para qytetarëve.

2010

35

Тryezë e rrumbullakët për përcaktimin e modelit efikas për shpërndarje financiareMe organizim të BNJVL-së dhe UNDP, më 11 qershor, në Shkup u mbajt tryeza e rrumbullakët me temë „Udhërrëfyes ndaj vendosjes së sistemit për financimin e shërbimeve të barabarta për të gjithë qytetarër-hapa të ardhshme”, në të cilin morrën pjesë edhe nënkryetari i Qeverisë së RM, Zoran Stavreski, ministri për vetëqecerisje lokale, Musa Xhaferi, përfaqësuesi i përhershëm i UNDP në vendin tonë, Diadra Bojd dhe zëvendësja e saj An Mari Ali, si dhe numër i madh i kryetarëve të komunave, ekspertë nga Universiteti i Xhorxhias, Stejt Endrjus Jang -shkolla për studime politike, që përgatitën studimin fizibiliti „Financim të kushteve të barabarta për të gjithë qyetarët”, për të cilën u diskutua edhe në ngjarje. Analizat të cilat i bëri BNJVL në vitin 2008 për gjendjen financiare të komunave tregoi se komunat e Maqedonisë janë tejet të varfëra, në krahasim me komunat nga pesë vendet e rajonit. Mungesa e mjeteve të transferuara nga pushteti qëndror, që reflektohet në shërbimet ndaj qytetarëve, NJVL e ndjejnë çdo ditë në kryerjen e kompetencave të tyre. Pastaj u konstatua se gjetja e mënyrës reale për kalkulimin e kapaciteteve fiskale të komunave, kalkulimin real të zbatimit të kompetencave të besuara të transferuara në procesin e decentralizimit, si dhe përcaktimi i mundësisë për ndarje më të madhe të tatimeve dhe të ardhurave midis pushtetit qëndror dhe atij lokal, do të mundësojë sigurim të mëtejmë të një sistemi zhvillimor të transferimit të mjeteve financiare midis pushtetit qëndror dhe atij lokal, u konkludua në këtë ngjarje.

U firmos Memorandumi për bashkëpunim me UNDP për t’u ndihmuar femrave-viktima të dhunës në familje BNJVL, së bashku me komunat Manastiri, Kumanova, Tetova, Kavadari dhe Qyteti i Shkupit, me Ministrinë për punë dhe politikë sociale dhe UNDP, më 26 prill, 2010, në hotelin „Holidej In” në Shkup firmosën memorandum për mirëkuptim për implementimin e programit të veçantë për përforcim ekonomik të femrave-viktima të dhunës në familje.Me këtë zyrtarizohet zbatimi i Pilot-Programit „Përforcim ekonomik i femrave-viktima të dhunës në familje” që paraqet pjesë të procesit për implementimin e programit „Përforcim të kapaciteteve nacionale për luftën kundër dhunës në familje” të UNDP-Maqedoni dhe MPPS. Pilot-programi siguron 50 vetëpunësime të femrave- viktima të dhunës familjare te punëdhënësit dhe trajnim i profesioneve dhe aftësive të caktuara për 25 femra-viktima të dhunës familjare.Në solemnitet, kryetari i BNJVL-së Koce Trajanovski, në fjalimin e tij theksoi se ky program drejtpërdrejtë u ndihmon grave, të cilat jo me vetdëshirë janë bërë viktima të dhunës në familje por edhe familjeve të tyre, fëmijëve të tyre dhe bashkësisë në përgjithësi. Sipas Trajanovskit, akti i firmosjes së Memorandumit paraqet fillim për aktivitetet afatgjate të mëtejme të pushteteve lokale në këtë drejtim, me ç’rast u shpreh i sigurt se pilot-komunat do të paraqesin shembull dhe nxitje për të gjitha komunat tjera në vend të fillojnë me realizimin e aktiviteteve të këtilla. Rekomandimet më të shpeshta të cilat rrjedhin nga ana e Komisionit Evropian para se gjithash janë t’i ndihmohet femrës viktimë e dhunës familjare përmes përforcimit të saj ekonomik respektivisht t’i ndihmohet gjatë punësimit dhe llojeve të ndryshme të trajnimeve.

rapo

rt v

jeto

r

36

Anëtarët e Kuvendit Gjeneral votuan për rritjen e anëtarësimit të BNJVL-së për 2 denarë, respektivisht ajo të përmbajë tetë denarë për një banor në komunë, e cila do të kalkulohet prej këtij viti. Rritja e anëtarësimit prej dy denarë, në të vërtetë paraqet kursim tejet të madh për çdo komunë. Me këta dy denarë plotësues, softuerët në

BNJVL do t’u jenë të arritshme njëkohësisht të gjitha komunave, si atyre urbane, ashtu edhe atyre rurale. Për këtë qëllim e përkrahim hartimin e TIK strategjive. Vlerësimet tregojnë se investimet individuale në çdo komunë në veçanti do të përmbajë prej 20.000 - 50.000 euro për zhvillimin e pavarur të këtyre aplikimeve softuerike, një shumë që sot është e paarritshme, veçanërisht për komunat rurale. Të gjitha këto aplikime softuerike komunat do t’i marrin falas nga BNJVL.Iniciativa u mbështet me një sërë faktesh të përcaktuara dhe të një harmonizuara edhe me strategjinë e re për zhvillimin e teknologjive informatike-komunikative (TIK) dhe e-komunat për vitin 2011-2015. Konform kësaj Strategjie për TIK të BNJVL-së , e hartuar nga ana e Komisionit për e-komuna të BNJVL-së, të ekspertëve dhe me pjesëmarrje të gjerë dhe konsultime me komunat, BNJVL filloi me dërgesën e shërbimeve elektronike për anëtaret e saja në mënyrë që të zhvillimit të shpejtë të komunave, shkurtimin e kohës për administrimin e shërbimeve, rritjen e efikasitetit, transparencës dhe efikasitetit në punët. Në këtë kontekst BNJVL u afrua ndaj formimit të një njësi të veçantë administrative- teknike për përkrahjen e e-komunave. Nëpërmjet furnizimit të të sofistikua të harduerit dhe softuerit, BNJVL siguroi ueb- vendim me bazë softuerike për komunat. BNJVL zhvillon softuerin për aukcion elektronik për komunat dhe softuerin për regjistrin e tokës ndërtimore, konform kompetencave të reja të përcaktuara me Ligj. Gjithashtu BNJVL siguroi edhe zgjidhje softuerike për matjen e efikasitetit energjetik të komunave, ndërsa do të sigurojë edhe vendosjen e interenet faqeve të komunave në lokacionet e BNJVL-së.

E-SHËRBIMEMe dy denarë plotësues nga rritja e anëtarësimit deri te dërgesa e e-shërbimeve për komunat

2010

37

BNJVL ndihmon në hartimin e TIK strategjive për 15 komunaKonform Planit aksional të BNJVL-së për 2011-2015, BNJVL filloi me realizimin e projektit për ndihmë në hartimin e TIK strategjive lokale, që është në pajtueshmëri me strategjinë nacionale. Prej gjithsejt 40 komunave të cilat aplikuan, 15 e plotësojnë kushtin (të kenë paguar anëtarësimin ndaj BNJVL-së pëfundimisht më vitin 2009), për pjesëmarrje në tërheqje. Me këtë, BNJVL vendosi të gjitha 15 komunat: Mavrovë-Rostushë, Kratovë, Prilep, Dollneni, Veles, Aerodrom, Karposh, Qendër, Ilinden, Jegunovcë, Gostivar, Strumicë, Çair, Gjorçe Petrov dhe Gjevgjeli, t’i përfshijë në hartimin e TIK strategjive, me ç’rast edhe drejtpërdrejtë t’i motivojë për zhvillim të ardhshëm të TIK lëmisë. Me projektin ofrohet shkallë e lartë e bashkëpunimit midis komunave përmes shkëmbimit të përvojave dhe praktikave pozitive nga kjo lëmi, por edhe përvoja në zbatimin e ndarjeve strategjike të komunave të cilat tashmë i implementojnë TIK strategjitë e tyre. BNJVL do të vazhdojë edhe në vitin 2011 me projektin e njejtë me qëllim të zhvillimit të komunave në realizimin e plotë të e-komunave.

rapo

rt v

jeto

r

38

KONFERENcA

U shënua jubileu – pesë vite decentralizim në Republikën e Maqedonisë BNJVL më tre dhjetor, 2010, në hotelin „Radika”, në Mavrovë, shënoi jubileun-pesë vite nga implementimi i decentralizimit në Republikën e Maqedonisë, me ç’rast organizon Konferencë, e cila u përkrah nga OSBE. Në pjesëmarrje të një numri të madh të kryetarëve të komunave nga pushteti qëndror, përfaqësues të lartë nga organizatat ndërkombëtare të pranishme në vendin tonë dhe mediat, u prezantuan arritjet më të rëndësishme të pushteteve lokale të arritura në vitin e fundit, por edhe sfidat me të cilat ballafaqohen komunat në këtë periudhë. Vetëdija e rritur te qytetarët për mundësitë që u’a ofron pushteti i decentralizuar, veçanërisht në fushën e përfshirjes së tyre më aktive në ndërtimin e demokracisë, në krijimin e ardhmërisë së tyre, në krijimin e politikave lokale, kërkesa për llogaridhënie më të madhe për punën e administratës lokale u theksua si njëra

ndër përfimitimet më të mëdha të procesit të përgjithshëm të decentralizimit të pushtetit në vend. Kryetari i BNJVL-së, Koce Trajanovski, theksoi se pikërisht këto të dhëna japin optimizëm më të madh për zhvillimin e mëtejmë intensiv dhe të suksesshëm të decentralizimit në vend. Si arritje më të rëndësishme të BNJVL-së në në vitin e fundit, të pestë të decentralizimit, Trajanovski i përmendi hartimet e propozim-ligjeve për tokën ndërtimore dhe për legalizimin e ndërtimeve të ndërtuara pa leje. Në konferencë u theksua se BNJVL edhe më tej do të vazhdojë me lobim në pushtetin qëndror në drejtim të rritjes së përshirjes së TVSH-së edhe nga tatimi personal për pushtetet lokale. Zëvendës kryeministri i Qeverisë së Republikës së Maqedonisë, Abdulaqim Ademi theksoi se duhet edhe më tej pushtetet lokale në mënyrë intensive të punojnë në implementimin e obligimeve nga Marrëveshja e Ohrit, me ç’rast theksoi kënaqësi nga shkalla e realizimit të tij, ndërsa ministri për vetëqeverisje lokale mes tjerash u përqëndrua në nevojën nga përforcimi i mëtejmë i kapaciteteve të administratës komunale, si njeri ndër kushtet për kryerjen e

2010

39

papenguar të kompetencave lokale. Shefi i misionit të OSBE-së, Hoze Luis Herero, theksoi rëndësinë e koordimit të pushteteve lokale me ministrinë për vetëqeverisje lokale në prezantimin e nevojave të tyre para pushtetit qëndror, veçanërisht në pjesën e ndryshimeve ligjore dhe rritjen e kapaciteteve fiskale të komunave, me ç’rast e theksoi edhe nevojën nga përkushtim më të madh të komunave në ndërtimin e bashkëjetesës së të gjithë përkatësve të bashkësive etnike në kuadër të çdo njësie të pushtetit lokal në vendin tonë. Еuroambasadori Ervan Fuere, shprehu kënaqësi nga puna e BNJVL-së, si asociacion i të gjitha komunave nga vendi, me ç’rast ai rikujtoi raportin e këtij viti të Komsionit Evropian për përparimin e vendit tonë, në pjesën e decentralizimit dhe u shpreh i sigurt se Bashkimi Evropian edhe më tej do t’i japë përkrahje përmirësimit dhe përforcimit të mëtejmë të këtij procesi në vend. Edhe ambasadori i SHBA-ve në vendin tonë, Filip Riker, theksoi se, si edhe Bashkimi Evropian edhe SHBA-të janë të kënaqura nga avancimi i decentralizimit në vend, por edhe se në këtë fushë duhet që të punohet edhe më tej në mënyrë intesive, me ç’rast theksoi se SHBA si deri më tani, do të përkrah një sërë projektesh konkrete për demokracinë lokale, rritjen e pavarësisë financiare të komunave, transparencën dhe llogaridhënien e pushteteve lokale. Përfaqësuesi i UNDP, Diadre Bojd, si rezultat i anketave të caktuara dhe analizave, theksoi se duhet t’i kushtohet vëmendje sigurimit të transparencës më të madhe të pushteteve lokale dhe se përfshirja e qytetarëve në procesin e vendimmarjes me rëndësi lokale është tejet e rëndësishme për zhvillimin e decentralizimit në vendin tonë.

KPK mbajti mbledhje në Shkup, me organizim të BNJVL-sëMë tetë korrik, 2010, në hotelin „Holidej In” BNJVL organizoi Konferencën e katërt me rradhë të Komitetit të Përbashkët Konsultativ midis Republikës së Maqedonisë dhe Komitetit të rajoneve të Bashkimit Evropian, ku BNJVL ka 11 delegatë dhe zëvendës të tyre (kryetarë të komunave dhe këshilltarë). Gjatë vitit 2010 u mbajtën dy mbledhje të KPK, njëra në Shkup ndërsa tjetra në Bruksel më 14 dhjetor. Në mbledhjen e katërt të KPK në Shkup me organizim të BNJVL-së, u diskutua për relacionet e BE-së dhe R.M.-së në fushën e decentralizimit dhe ndikimi i tyre në pushtetet lokale, si dhe për nivelet e ndryshme të ndarjes së pushtetit, në vendet anëtare të BE-së. Delegatëve të pranishëm të KPK i’ju drejtuan dy ko-ligjëruesit e këtij trupi, z. Bodker Anderson, nga Komiteti i Rajoneve të BE-së dhe z. Zoran Aleksov, përfaqësues i

rapo

rt v

jeto

r

40

pushteteve lokale nga Republika e Maqedonisë, anëtar i Bordit drejtues të BNJVL-së. Bodker Anderson në fjalimin e tij potencoi se takimet e deritanishme reflektojnë një optimizëm të madh në drejtim të vëretë të zhvillimit të decentralizimit në vendin tonë dhe potencon se Komiteti i Rajoneve të BE-së i jep përkrahje të plotë procesit të zgjërimit të Bashkimit Evropian. Ai theksoi se nuk ekziston model i përkryer për menaxhimin lokal, por prandaj bartja e përvojava me të cilat ballafaqohen vendet evropiane gjatë ndërtimit të sistemit të decentralizimit, si dhe përkrahja financiare që e japin për këtë dedikim, në masë të madhe mund t’u ndihmojnë vendeve që e ndërtojnë demokracinë në nivel lokal. Delegatëve të pranishëm i’ju drejtua edhe ministri për vetëqeverisje lokale, Musa Xhaferi, ndërsa kryetari i BNJVL-së dhe kryetar i qytetit nikoqir të Konferencës-Koce Trajanovski, diskutoi për arritjet e fundit të rëndësishme të pushteteve lokale në vendin tonë dhe për dy prioritetet kyçe të BNJVL-së: formimi i Qendrës së Trajnimeve të BNJVL-së, si formë e vazhdueshme dhe e sistematizuar e trajnimeve të adminsitratës në nivel lokal, me qëllim të krijimit të komunave sipas standardeve evropiane dhe hapja e Zyrës së përbashkët të BNJVL-së dhe Qytetit të Shkupit në Bruksel. Për gjendjen, aktivitetet, sfidat e pushtetit lokal në vendin tonë referuan delegatët Vlladimir Talevski, kryetar

i komunës së Manastirit dhe Argëtim Fida, kryetar i komunës së Dibrës. Në mbledhjen e pestë të KPK, e mbajtur në Bruksel, delegatët e BNJVL-së theksuan se pjesa më e madhe e çështjeve të cilat u përmendën në Raportin e BE-së për arritjet e vendit tonë, në fushën e pushtetit lokal, tashmë janë lëndë për negocijim dhe gjetje e zgjidhjeve intensive midis BNJVL-së dhe Qeverisë së RM. Ata i shprehën edhe aktivitetet e BNJVL-së për ngritjen e nivelit të „E-komunës” ndërsa diskutuan edhe për përkrahjen që BNJVL e jep për ngritjen e kapaciteteve të komisioneve për marrëdhënie midis bashkësive, në nivel lokal. U theksua edhe avancimi në punën transparente, efektive dhe efikase të komunave tona përmes zbatimit të Kodit etik të mirësjelljes së pushteteve lokale dhe funksionarëve të zgjedhur, zbatimi i standardeve antikorruptive në nivel lokal dhe përfshirja e rritur e qytetarëve në procesin e vendimmarrjes lokale përmes „Forumeve në bashkësi”.

2010

41

KPK mbajti mbledhje në Shkup, me organizim të BNJVL-sëBashkësia e njësive të vetëqeverisjes lokale të Republikës së Maqedonisë-BNJVL, në dhjetor, në Shkup, organizoi Konferencë për promovimin e doracakut „Forum i bashkësisë në 11 hapa” në të cilën morrën pjesë kryetarë të komunave, kryetarë të këshillave komunale, media, përfaqësuesit nga SDC, nga Njësia për koordinimin e forumeve, nga organizatat joqeveritare të cilët morrën pjesë në implementimin e Programit „Forume të bashkësisë”. Kryetari i BNJVL-së diskutoi për këtë instrument të ri dhe të rëndësishëm i cili mundëson përfshirje të suksesshme të qytetarëve në procesin e vendimmarrjes në nivel lokal, që numër i madh i komunave tashmë e kanë institucionalizuar me ndryshime në statutet e tyre. Sipas përvojave nga 30 komuna të vendit tonë, „forumi i bashkësisë” u tregua si model i rëndësishëm i pjesëmarrjes së qytetarëve, me ç’rast BNJVL përmes procesit transparent për të gjitha komunat hartoi dhe propozoi: Propozim-Vendim për ndryshim të Statutit të NJVL, në të cilin vendoset forumi si pjesëmarrje e qytetarëve dhe Propozim-

Rregullorja për organizim dhe mbajtje të forumeve në bashkësi. BNJVL hartoi edhe Doracak „Forum i bashkësisë në 11 hapa” që e promovoi në këtë konferencë, që duhet t’u ndihmojë komunave në mënyrë të lehtë dhe të thjeshtë t’u ndihmojnë qytetarëve të tyre përfshirje në procesin e vendimmarjes me rëndësi lokale. Аmbasadori i Zvicrës në Maqedoni, E.T. Stefano Llazaroto, theksoi se Zvicra është e interesuar për suksesin e decentralizimit në vendin tonë dhe se edhe më tej do të vazhdojë me përkrahjen që e jep në shumë fusha, me ç’rast rëndësi të veçantë ka lëmia për rritjen e pjesëmarrjes së drejtpërdrejtë të qytetarëve në bashkësinë lokale, ku në vitet e kaluara vendi i tij, përmes SDC, në mënyrë financiare i ka përkrahur rreth 30 komuna me gjithsejt 56 projekte, veçanërisht nga fushat e infrastrukturës lokale dhe furnizimin e pajisjes, realizimi i të cilit është përkrahur pikërisht nga qytetarët e tyre.BNJVL i paraqiti të gjitha aktivitetet e deritanishme të realizuara në kuadër të zbatimit të projektit me të cilin do të mundësohet institucionalizim i forumeve në statutet komunale, ndërsa u diskutua edhe për përfitimet nga ndryshimi në statutet. Veçanërisht u theksuan edhe rezultatet konkrete të arritura nga implementimi i forumeve në bashkësi në tridhjetë komuna. qytetarëve me të cilët janë në kontakt të përditshëm.

rapo

rt v

jeto

r

42

BNJVL në mënyrë intensive punoi në përtrirjen e mundësive ligjore për dhënien e fletobligacioneve komunave si mundësi plotësuese për pavarësinë financiare të komunave dhe zhvillimin më të madh ekonomik, përmes lobimit të vazhueshëm para pushteteve qëndrore dhe organizatave ndërkombëtare, me ç’rast së bashku me USAID, organizoi Konferencë me temë „Zhvillimi i tregut të kapitalit të komunave në Maqedoni”në dhjetor, në Shkup. Para të pranishmëve ministrit për financa, Zoran Sravreski, drejtori i USAID për Maqedoninë, Majkëll Fric, kryetarë të komunave dhe përfaqësues nga komunat, Komisioni për letër me vlerë Banka Botërore si dhe fondet investuese, shoqatat e pensionerëve, bankat, kompanitë e sigurimit dhe shoqëritë komisionere, kryetari i BNJVL-së, Koce Trajanvoski theksoi se dhënia e fletëobligacioneve komunale do të kontribuojë të lirohet pjesë e kapitalit të pashfrytëzuar që është në fonde të ndryshme, ndërsa mund të kontribuojë për përtrirjen e ekonomisë lokale, për sigurimin e kapitalit investues për ndërtimin e infrastrukturave të mëdha kapitale investuese. Edhe ministri për financa, Zoran Stavreski e përkrahu këtë ide dhe dha rekomandime deri te komunat të fillojnë të mendojnë për emitimin e fletëobligacioneve komunale, si alternativë

burimore të mjeteve dhe instrument efikas për financnimin e objekteve kapitale në komunë, duke potencuar se të njejtat do të jenë edhe impuls i rëndësishëm për përtrirjen e tregut letargjik të letrave me vlerë.Përfaqësuesit e ftuar të qyteteve Rijeka dhe Koprivnica nga Kroacia i prezantuan përvojat e tyre pozitive gjatë shfrytëzimit të fletëbligacioneve komunale, ndërsa të pranishmit kishin mundësi të njihen me hapat që i ndërmorri qyteti Novi Sad në përpjekjen për të dhënë fletëobligacione komunale. Në konferencë u ndanë edhe praktikat e mira nga emisioni i fletëobligacioneve komunale përmes shembujve të komunave bullgare, si dhe përmes përvojës nga Hungaria. Pas evaluimit të zbatuar nga USAID për rejtingun kreditues të komunave, të cilat në vazhdimësi japin përkrahje për përforcimin financiar dhe zhvillimin e komunave, nga pranvera, 2011, 10 komuna tashmë janë të përgatitura për dhënien e fletobligacioneve të para komunale në vendin tonë.

Pushtetet lokale të interesuara për obligimet e tyre rreth mbrojtjes së të dhënave personale

2010

43

BNJVL në mënyrë intensive punoi në përtrirjen e mundësive ligjore për dhënien e fletobligacioneve komunave si mundësi plotësuese për pavarësinë financiare të komunave dhe zhvillimin më të madh ekonomik, përmes lobimit të vazhueshëm para pushteteve qëndrore dhe organizatave ndërkombëtare, me ç’rast së bashku me USAID, organizoi Konferencë me temë „Zhvillimi i tregut të kapitalit të komunave në Maqedoni”në dhjetor, në Shkup. Para të pranishmëve ministrit për financa, Zoran Sravreski, drejtori i USAID për Maqedoninë, Majkëll Fric, kryetarë të komunave dhe përfaqësues nga komunat, Komisioni për letër me vlerë Banka Botërore si dhe fondet investuese, shoqatat e pensionerëve, bankat, kompanitë e sigurimit dhe shoqëritë komisionere, kryetari i BNJVL-së, Koce Trajanvoski theksoi se dhënia e fletëobligacioneve komunale do të kontribuojë të lirohet pjesë e kapitalit të pashfrytëzuar që është në fonde të ndryshme, ndërsa mund të kontribuojë për përtrirjen e ekonomisë lokale, për sigurimin e kapitalit investues për ndërtimin e infrastrukturave të mëdha kapitale investuese. Edhe ministri për financa, Zoran Stavreski e përkrahu këtë ide dhe dha rekomandime deri te komunat të fillojnë të mendojnë për emitimin e fletëobligacioneve komunale, si alternativë burimore të mjeteve dhe

Коnferencë për mundësinë e zhvillimit më tëmadh ekonomik të komunave përmes dhënies sëfletobligacioneve komunale

instrument efikas për financnimin e objekteve kapitale në komunë, duke potencuar se të njejtat do të jenë edhe impuls i rëndësishëm për përtrirjen e tregut letargjik të letrave me vlerë.Përfaqësuesit e ftuar të qyteteve Rijeka dhe Koprivnica nga Kroacia i prezantuan përvojat e tyre pozitive gjatë shfrytëzimit të fletëbligacioneve komunale, ndërsa të pranishmit kishin mundësi të njihen me hapat që i ndërmorri qyteti Novi Sad në përpjekjen për të dhënë fletëobligacione komunale. Në konferencë u ndanë edhe praktikat e mira nga emisioni i fletëobligacioneve komunale përmes shembujve të komunave bullgare, si dhe përmes përvojës nga Hungaria. Pas evaluimit të zbatuar nga USAID për rejtingun kreditues të komunave, të cilat në vazhdimësi japin përkrahje për përforcimin financiar dhe zhvillimin e komunave, nga pranvera, 2011, 10 komuna tashmë janë të përgatitura për dhënien e fletobligacioneve të para komunale në vendin tonë.

rapo

rt v

jeto

r

44

Кооrdinim i inspektorëve të autorizuar shtetëror dhe lokal

BNJVL më 28 janar, 2010, në Klubin e deputetëve në Shkup, mbajti Konferencën e inspektorëve të autorizuar shtetëror dhe lokal. Qëllimi i kësaj Konference ishte locimi i të gjitha dispozitave ligjore të paqartësuara në funkcionimin e mbikëqyrjes inspektive shtetërore dhe lokale, me qëllim të gjetjes së masave për tejkalimin e gjendjes së tashme.Në Konferencë morrën pjesë numër i madh i inspektorëve shtetëror dhe lokal nga komunat, si dhe drejtorë dhe përfaqësues nga shërbimet shtetërore inspektive lidhur me kompetencat nga lëmia e punëve komunale, urbanizmit, mjedisit jetësor dhe arsimit. Të gjithë së bashku të ndarë në pesë grupe, në varshmëri nga lëmia për të cilën kanë kompetenca, diskutuan në drejtim të sigurimit të efikasitetit sa më të madh në zbatimin e mbikëqyrjes inspektive. Pjesë e konkluzioneve të parashtruara në seancën plenare kanë të bëjnë me nevojën e sigurimit të koordinimit më të madh të inspektorëve shtetëror me ata lokal, organizim i takimeve të vazhdueshme të ndërsjellta, plotësimin e zbrazëtirave ekzistuese ligjore dhe harmonizimin e akteve ligjore me ato ndërligjore. Nevojë nga formularët e unifkuar gjatë mbajtjes së procesverbalëve, si dhe sigurimi i ekipimit më të madh të shërbimeve inspektive komunale dhe organizim i trajnimeve të vazhdueshme, gjithashtu ishin pjesë e konkluzioneve të kësaj konference.

2010

45

КОМUMIKIME DHE DUKSHMËRIA

E BNJVL-së

Gazeta mujore e BNJVL-së, botohet në tri gjuhë, maqedonisht, shqip dhe anglisht në tirazh prej 2.300 ekzemplarë, respektivisht 1.700 në versionin maqedonisht-shqip dhe 600 numra në versionin maqedonisht-anglisht. Gazeta mujore distribuohet deri te të gjithë kryetarët e komunave, kryetarët e këshillave të komunave dhe deri te të gjithë këshilltarët, deri te një pjesë e administratës komunale, deri te personat për marrëdhënie me publikun të komunave, anëtarët e Qeverisë së RM, deputetët, mediat nacionale, si dhe përfaqësuesit e sektorit joqeveritar dhe deri te organizatat dhe misionet ndërkombëtare në vend. Në çdo botim janë përmbajtur të gjitha ngjarjet e rëndësishme dhe aktivitetet e BNJVL-së, praktikat më të mira nga komunat, iniciativat, lajmërime për hapat e ardhshme, risitë nga puna e BNJVL-së dhe komunave. Gjatë vitit 2010, në botim të BNJVL-së u distribuan 8 numra nga gazeta e BNJVL-së.. Çdo botim është vendosur edhe në ueb-faqen e BNJVL-së.

Internet faqja e BNJVL-së www.zels.org.mk paraqet një mjet tejet të rëndësishëm për informim dhe komunikim me komunat, si dhe palët tjera të interesuara nga lëmia e vetëqeverisjes lokale. Ky sajt siguron një lidhje reciproke të anëtareve të BNJVL-së dhe bashkëpunimin e tyre. Në të vendosen informacione nga të gjitha ngjarjet në gjuhën maqedonishte, shqipe dhe anglishte, si dhe fotografi nga ngjarjet dhe aktivitetet e BNJVL-së, vendoset edhe gazeta e BNJVL-së, publikime të ndryshme, dokumente me interes dhe të rëndësishme për pushtetin lokal.

Informacioni javor në të cilin paraqiten ngjarjet dhe aktivitetet më të rëndësishme nga java e kaluar nga puna e BNJVL-së, përgatitet dhe në mënyrë elektronike u distribuohet të gjithë kryetarëve të komunave të RM. Iniciativat e ndryshme, propozimet për ndryshime të ligjeve, kërkesat nga pushtetet qëndrore me interes për komunat,

konsultimin e vazhdueshëm dhe komunikimin në bazë ditore, BNJVL i realizon me anëtaret e saj me postë elektronike. Dokumentet u parashtrohen si të gjithë kryetarëve të komunave ashtu edhe deri te të gjithë 10 rrjeteve të administratës komunale nga të gjitha NJVL, me ç’rast merret përgjigje e shpejtë dhe në kohë lidhur me kërkesën e parashtruar.

Prania e BNJVL-së në mediat është e vazhdueshme përmes pres-konferencave lidhur me mbajtjen dhe organizimin e ngjarjeve të rëndësishme , si dhe lajmërime për aktivitetet dhe risitë e caktuara. Kështu, më 25 tetor, në hapësirat e BNJVL-së, kryetari i BNJVL-së Koce Trajanovski dhe dy nënkryetarët Izet Mexhiti dhe Zoran Damjanovski, i informuan përfaqësuesit e pranishëm të mediave për hapje zyrtare të zyrës së BNJVL-së dhe Qytetit të Shkupit në Bruksel, që ndodhi më 28 tetor. Коnferenca për shtyp u organizua më 6 maj, në hapësirat e BNJVL-së me fillimin e manifestimit për promovim të

КОМUMIKIME DHE DUKSHMËRIA E BNJVL-së

rapo

rt v

jeto

r

46

tetë rajoneve planifikuese „Duaje Maqedoninë, kënaqu në atdheun tënd”, i cili filloi më 8 maj, ndërsa mbaroi më 8 korrik, me ç’rast çdo të shtunë në sheshin „Maqedonia” në Shkup, u prezantua një ndër tetë rajonet në Republikën e Maqedonisë. Çdo takim i Bordit drejtues, takimi me përfaqësuesit e pushtetit qëndror, takimet bilaterale dhe multilaterale me përfaqësuesit vendor dhe të huaj, konferenca, ngjarje, janë transmetuar në mediat e shkruara dhe elektronike, me të cilat BNJVL ka komunikim korekt dhe të rregullt. Gjithashtu, BNJVL është ftuar të marrë pjesë edhe në emisionet lidhur me disa ngjarje aktuale dhe me interes për publikun nga vetëqeverisja lokale, në të cilën morrën pjesë kryetarët e komunave, përfaqësues nga administrata komunale, si dhe përfaqësues nga administrata e BNJVL-së.

PUBLIKIME:Raporti vjetor i BNJVL-së për vitin 2009

BNJVL në vazhdimësi për të pestën herë publikoi Raportin vjetor për punë, me të cilin në mënyrë transparente dhe llogaridhënëse i paraqet aktivitetet më të rëndësishme, rezultatet e arritura dhe të ardhurat dhe të dalat financiare të realizuara gjatë vitit të kaluar. Raporti vjetor i BNJVL-së është publikuar në tri gjuhë: maqedonisht, shqip dhe anglisht, me qëllim që të jetë më i afrueshëm personave të interesuar të cilët ndjekin punën e asociacionit të vetëm të njësive të vetëqeverisjes lokale të Republikës së Maqedonisë-BNJVL. Në 72 faqe përmes fotografive dhe tekstit, janë prezentuar edhe sfidat me të cilat janë ballafaquar komunat vitin e kaluar, por edhe sukseset e arritura më të rëndësishme për zhvillimin e decentralizimit në vend.. Sigurimi i pavarësisë adekuate

financiare të komunave, si dhe sigurimi i kushteve ligjore për menaxhim me tokën e pandërtuar ndërtimore nga ana e pushteteve lokale, ishin fushat më të rëndësishme të cilave i’u përkushtuan numri më i madh i aktiviteteve të BNJVL-së në vitin 2009. Për arritjet e BNJVL-së në Republikën e Maqedonisë, nga muaji tetor, ku u përmend se „BNJVL paraqet faktor të rëndësishëm në zbatimin e decentralizimit në Republikën e Maqedonisë”, që tregon se BNJVL

2010

47

lëviz në drejtim të vërtetë. Në Raportin vjetor të BNJVL-së për 2009, përmes paraqitjeve grafike është theksuar edhe puna financiare e BNJVL-së, në të cilën është e dukshme përkrahja financiare e donatorëve të huaj, veçanërisht e Agjencionit Zvicëran për Bashkëpunim dhe Zhvillim – SDC. Në shtojcë të punës financiare të BNJVL-së është bashkëngjitur edhe raporti i revizionit.

DORAcAKU „ Forumi i bashkësisë në 11 hapa”

BNJVL në kuadër të projektit „Institucionalizimi i Forumeve në bashkësi” botoi doracakun „Forum i bashkësisë në 11 hapa”, i cili u promovua në Konferencë, e ndjekur nga një numër i madh i mediave. Qëllimi i doracakut është që në mënyrë të qartë dhe të thjeshtë t’i përfshijë kryetarët e komunave, këshilltarët dhe të punësuarit në komuna në procesin e realizimit të forumit në bashkësi, por gjithashtu ai theksoi se mund t’i njohtojë qytetarët për mundësinë përmes kësaj vegle të marrin pjesë në procesin e vendimmarjes të vendimeve demokratike me rëndësi lokale. Në Rregullore janë dhënë përgjigjet asaj se ç’ka

paraqet pjesëmarrja qytetare, respektivisht se përveç formave kryesore të pjesëmarrjes së qytetarëve të përcaktuara edhe në Ligjin për vetëqeverisje lokale, si iniciativë e qytetarëve, tubimi i qytetarëve, referendum, parashtresë, propozim, trubuna publike, anketa, komunat me ndryshime në statutet e tyre, mund të sigurojnë institucionalizim edhe të „forumeve të bashkësisë”.

Më tutje janë përcaktuar edhe karakteristikat kryesore të qasjes forumore, respektivisht kur është më së miri të zbatohet, por edhe kur nuk rekomandohet zbatimi i forumeve. Janë shpjeguar edhe llojet e forumeve: forumi projektues: forumi tematik, forumi ndërkomunal, forumi buxhetor, ndërsa është paraqitur edhe mënyra e punës dhe struktura e forumit. Sipas përvojave të arritura deri më tani nga programi „Forume në bashkësi” është përcaktuar se më optimale është që diskutimet e forumit të zhvillohen në jo më pak se gjashtë sesione prej të cilave çdonjëra do të zgjasë më tepër se tri orë, ndërsa çdo sesion duhet të zhvillohet në periudhën prej katër deri më pesë muaj. Pastaj në kapitullin katër janë përshkruar të gjitha 11 hapat për zbatimin e forumeve, duke filluar nga iniciativa, mobilizimi i bashkësisë dhe organizimi i të gjitha sesioneve të forumit. Në kapitullin janë përshkruar sfidat dhe procesi i forumit, puna me tryezat punuese, zgjedhja e vendeve të mbajtjes dhe zhvillimit të diskutimeve, sigurimin e pjesëmarrjes, rekomandime nga forumi, kyçja e ekspertëve dhe dinamika e sesioneve. Në kuadër të Doracakut ka edhe CD me anekse ku ndodhen shembuj të të gjitha dokumenteve të rëndësishme të cilat përgatiten gjatë zbatimit të forumit në bashkësi.

U promovua „Adresari i ri i komunave në Republikën e Maqedonisë”

Më 19 maj, në hotelin „Holidej In” në Shkup, BNJVL në Bashkëpunim me Qendrën e Maqedonisë për bashkëpunim ndërkombëtarë(QMBN) promovuan Adresarin e ri të komunave në Republikën e Maqedonisë. Në një vend janë të sublimuar informacionet më të rëndësishme për të gjitha 84 komunat dhe Qytetin e Shkupit. Funksioni themelor i këtij publikimi është të mundëson informim dhe komunikim të ndërsjelltë më efikas, për sektorin publik, afarist, civil me komunat dhe të siguron informacione themelore për investuesit potencial dhe donatorëNë Adresar janë paraqitur komunat sipas rradhitjes alfabetike, dhe fillojnë me komunat në Qytetin e Shkupit. Janë përfshirë të dhëna bazike për secilën komunë: emri i komunës, adresa, telefoni, faksi, posta elektronike dhe internet faqja. Gjithashtu janë të paraqitura edhe të dhënat

rapo

rt v

jeto

r

48

themelore demogarfike, si dhe përbërja strukturore e NJVL-ve me të dhënat për kryetarin e komunës, kryetarin e këshillit, këshilltarët, bashkësitë vendore/urbane, të punësuarit në NJVL (struktura etnike, arsimore dhe e moshës). Gjithashtu në këtë adresar janë të prezantuara të dhëna për institucionet tjera të cilat janë nën ingerencat e komunës (ndërmarrje publike komunale, arsimi, mbrojtja shëndetësore, kultura, mbrojtja kundërzjarrit). Përdoruesi mundet të merr të dhëna për zhvillimin ekonomik lokal, fushat kryesore ekonomike, numrin e subjekteve afariste, ekzistimin e planeve aksionare ekologjike në komuna. Interesante janë edhe të dhënat për projektet e realizuara dhe rrjedhëse të komunës. Emrat e komunave në Adresar janë dhënë në gjuhën zyrtare në komuna, në gjuhën maqedonase dhe në

shkrimin e vet qirilik. Përveç asaj, emri i komunës është dhënë edhe në gjuhën dhe shkrimin që e përdorin më së paku 20% nga banorët në komunë, respektivisht edhe për disa komuna, ku kjo përqindje është më i vogël nga ligji i përcaktuar, por nuk është miratuar vendim nga këshilli komunal.Adresari është i botuar në gjuhën maqedonase, shqip dhe anglisht në formë elektronike.

2010

49

BASHKËPUNIMI NDËRKOMBËTAR

BNJVL është anëtare e disa organizatave dhe institucioneve ndërkombëtare dhe përmes përfaqësuesve të saj është e pranishme në disa ngjarje të cilat organizohen nga ana e tyre. Gjatë vitit 2010, BNJVL realizoi disa takime, i’u përgjigj disa ftesave dhe morri pjesë në ngjarje të cilat janë me interes të vetëqeverisjes lokale dhe vitin e rrumbullakësoi me shenjën e një bashkëpunimi të frytshëm dhe të suksesshëm në fushën ndërkombëtare. BNJVL ishte aktive edhe në takimet të cilat i organizoi NALAS (Rrjeti i pushteteve lokale të Evropës Juglindore), CEMR (Kongresi i komunave dhe rajoneve evropiane), CLRAE (Kongresi i pushteteve lokale dhe rajonale të Evropës, pranë Këshillit të Evropës), ALDA (Asociacion i agjensioneve të demokracisë lokale), Komitetit të rajoneve të BE-së dhe organizatave tjera ndërkombëtare, si jashtë vendit ashtu edhe në vendin tonë.

BASHKËPUNIMI NDËRKOMBËTAR

rapo

rt v

jeto

r

50

Takime të përfaqësuesve të BNJVL-së me organizatat dhe institucionet ndërkombëtare Në periudhën prej 14 deri më 16 dhjetor 2010, përfaqësuesit e BNJVL-së realizuan vizitë në Asociacionin Italian të komunave të Italisë-ANCI. Vizita u organizua në kuadër të projektit rajonal SeeNet, të cilin Asociacioni Italian e realizon tashmë disa vite duke përfshirë komunat nga rajoni. Krahas BNJVL-së të ftuar ishin edhe disa asociacione nga rajoni si: Serbija, Kosova, Shqipëria, Kroacia, Bosnja dhe Hercegovina si dhe përfaqësues të NALAS. Qëllimi i vizitës ishte gjetja e temave dhe çështjeve të përbashkëta përmes së cilave do të realizohej bashkëpunim i të gjitha këtyre asociacioneve me asociacionin italian të komunav, ndërsa në kuadër të projektit ekzistues SeeNet. Pas diskutimeve të përbashkëta u konkludua se tema e përbashkët me të cilën do të mund të realizohet bashkëpunimi në të ardhmen paraqet turizmi i qëndrueshëm si element kyç për zhvillim të qëndrueshëm rajonal, ekologjik, ekonomik dhe social. Për këtë qëllim vitin e ardhshëm do të organizohet konferencë e përbashkët mbi këtë temë, pastaj disa punëtori në kuadër të së cilave do të identifikoheshin problemet, sfidat dhe përparësitë e të

gjitha vendeve të përfshira dhe në fund do të paraqitej dokument me qëllim të përmirësimit të rrethanave të përgjithshme për zhvillim të turizmit. Ky dokument do të paraqitej para Qeverive të të gjitha vendeve të përfshira në projekt si dhe faktorëve tjerë të cilët veprojnë në këtë lëmi. Gjithashtu segment i rëndësishëm ngelet shkëmbimi i praktikave të mira dhe rrjetëzimi.

Më 18 nëntor, në hapësirat e BNJVL-së u mbajt takim midis euroambasadorit E.T. Ervan Fuere dhe kryetarit të BNJVL-së Koce Trajanovski, nënkryetarit Izet Mexhiti dhe drejtorit ekzekutiv Dushica Perishiq, në të cilin u diskutua për Raportin e fundit të Komisionit Evropian për avancimin e Republikës së Maqedonisë në pjesën e decentralizimit. Euroambasadori Fuere, shprehu kënaqësi nga zhvillimi i pushteteve lokale në vendin tonë, me ç’rast u interesua për qëndrimet dhe për aktivitetet e mëtejme të BNJVL-së për tejkalimin e mangësive të përmendura në këtë dokument. Ai u përqëndrua ndaj vërejtjeve të cilat kanë të bëjnë me nevojën nga përforcimi i kapaciteteve administrative, veçanërisht në pjesën e furnizimeve publike, për mentorim dhe mbledhje të tatimit të pronës dhe kryerjen e kontrollit financiar në komunë. Përfaqësuesit e BNJVL-së u shprehën të kënaqur nga konstatimet e Raportit, të cilat kanë të bëjnë për avancimin e decentralizimit të pushtetit në vend, me ç’rast treguan se janë të vetëdijshëm, për nevojën nga mbindërtimi dhe zhvillimi i këtij procesi. Kryetari Trajanovski theksoi se pushtetet lokale kanë arritur përparim në sigurimin e kapaciteteve administrative të cilat i kryejnë kompetencat lokale, por se çdoherë

2010

51

lokale gjatë kryerjes së kompetencave të besuara.

Në kuadër të programit për bashkëpunim të decentralizuar midis Rajonit të Normandisë së Poshtme dhe Maqedonisë, prej 9 deri më 13 maj, 2010, vendin tonë e vizituan përfaqësuesit e pushteteve lokale nga Livaro dhe Ermenvil, Francë. Komuna e Berovës me mysafirët e saja nga Livro, të udhëhequr nga kryetari i komunës së tyre, organizuan një varg vizitash në bukuritë natyrore dhe vlerat kulurore-historike të këtij rajoni, ndërsa u organizua edhe takim me prodhuesit e mjaltit dhe prodhimeve qumështore. Delegacioni nga Livro ngeli i mahnitur nga natyra e paprekur, kualiteti i prodhimeve dhe mikpritja e berovasve, me ç’rast pas takimit me këshilltarët komunal u propozua bashkëpunim në lëminë e turzimit alternativ (veçanërisht alpinizmit dhe çiklizmit) dhe prodhimtarisë së djathit. U caktua edhe takim kthyes i delegacionit nga Berova në Panairin e djathit në Livaro më 1 gusht, si dhe pjesëmarrja e mysafirëve françez në Etno Festivalin në Berovë në fund të gushtit.

Turizmi i qëndrueshëm është njëra ndër temat e rëna dakord për bashkëpunim midis Ermenvil dhe Vevçani. Përfaqësuesit e kësaj komune të vogël franceze nga La Manshi këndshëm u befasuan nga potencialet natyrore dhe kulturore të Vevçanit, me ç’rast punonjësit në birotë turistike do të shkëmbejnë përvoja dhe do të mbindërtohen për mbrojtjen e strukturës së ndërtimit të vjetër specifik të Vevçanit dhe Ermenvil. Si prioritet janë organizimet e shkëmbimit të të rinjëve, të vullnetarëve dhe organizimi i ekspozitave të fotografive. Takimi i ardhshëm është parashikuar për Karnevalin e Vevçanit kur do të firmoset memorandum për bashkëpunim. Programi për decentralizim midis Normandisë së Poshtme dhe Maqedonisë synon t’i nxisë pushtetet lokale për një bashkëpunim të mëtejmë të drejtpërdrejtë e të ndrësjelltë. Krahas Berovës dhe Vevçanit, me komunat nga Normandia e Poshtme bashkëpunojnë edhe Dibra, Ohri dhe Kamenjane.

ka hapësirë për mbindërtim të vazhdueshëm të tyre, duke theksuar se BNJVL është koncentruar në sugurimin e trajnimeve adekuate për administratën komunale të cilat realizohen përmes Qendrës së Trajnimeve të BNJVL-së. BNJVL organizon trajnime për administratën komunale nga vetë fillimi i implementimit të decetralizimit, ndërsa vetëm në vitin 2010, përmes BQT janë realizuar trajnime për 1.000 përfaqësues nga pushtetet lokale. U potencua bashkëpunimi i BNJVL-së me pushtetin qëndror lidhur me zgjidhjen dhe tejkalimin e të gjitha çështjeve të cilat sigurojnë zhvillim të procesit të decentralizimit. Ata diskutuan edhe për formimin e tetë qendrave për zhvillim të rajoneve planifikuese dhe përtrirjen e tyre, por duhet plotësuar obligimi ligjor për sigurimin e 1% të BPV për pushtetin lokal, me ç’rast BNJVL edhe më tej do të kërkojë plotësimin nga ana e pushtetit qëndror. Коmisionet për marrëdhënie midis bashkësive si prioritet të BNJVL-së për zhvillimin e tyre dhe formalizimin u vlerësuan pozitivisht në bisedimet reciproke. Me eurpërfaqësuesin Fuere diskutuan edhe rreth aprovimit të Ligjit për tokë ndërtimore, me ç’rast paraprakisht u realizuan një numër i madh takimesh me përfaqësuesit e pushtetit lokal me Ministrinë për transport dhe lidhje, ku në versionin final u pranuan një numër i madh i vërejtjeve të BNJVL-së, siç është edhe pranimi për shkurtimin e afatit të propozuar për startimin e implementimit.

Delegacioni i BNJVL-së, nënkryetarët Izet Mexhiti, kryetar i komunës së Çairit dhe dhe Zoran Damjanovski, kryetar i komunës së Kumanovës, si dhe drejtori ekzekutiv i BNJVL-së Dushica Perishiq, morrën pjesë në seminarin për perspektivat evropiane të Ballkanit Perëndimor me temë „Inkluzionet e pushteteve lokale nga Ballkani Perëndimor”, më 27 tetor, me organizim të seksionit françez të Këshillit të komunave dhe rajoneve evropiane (CEMR) në Bruksel. Çdonjëra prej asociacioneve të pranishme i paraqitën aktivitetet të cilat u ndërmorrën në vendin e tyre, në drejtim të përgatitjes së anëtareve të tyre-komunat, për integrim në Bashkimin Evropian, me ç’rast i përmendën edhe sfidat kryesore me të cilat ballafaqohen pushtetet

rapo

rt v

jeto

r

52

STRUKTURA E TË HYRAVE TË REALIZUARA NË VITIN 2010

Ty hyra sipas burimeve denarë Pjesëmarrje në të hyrat e përgjithshme

Të hyra nga anëtarësimi 8.210.788,50 13,27Të hyra nga donacionet 17.918.875,50 28,97Të hyra nga kamata dhe dallimet poz. kursive 604.249,50 0,98

Të hyra nga qiraja 1.765.911,00 2,85Të hyra nga shërbime të kryera dhe të hyra tjera 878.576,00 1,42

Tepricë e të hyrave nga viti i kaluar 32.483.244,00 52,51Gjithsej 61.861.644,50 100,00

TË HYRA TË REALIZUARA NGA DONATORËT NË VITIN 2010

DONATOR denarë Pjesëmarrje në të hyrat e përgjithshme

Agjensioni Zvicërran për Bashkëpunim dhe Zhvillim-SDC

13.986.250,00 78,05

Agjensioni Zvicërran për Bashkëpunim dhe Zhvillim - Forume në bashkësi

1.796.000,00 10,02

USAID 1.099.500,00 6,14LOGIN 237.627,00 1,33Këshilli i Evropës 218.214,00 1,22Szegedi Tudomanyegyetem -hungarez 219.845,00 1,23Të tjerë 361.439,50 2,02Gjithsej 17.918.875,50 100,00

RAPORT PËR PUNËN FINANcIARE TË BNJVL-së PËR

VITIN 2010

2010

53

rapo

rt v

jeto

r

54

TË DALAT NË VITIN 2010 denarë Pjesëmarrje në të dalat e përgjithshme

Shpenzime për materiale (material për zyrë, material shpenzues, mjete për higjienë)

361.742,00 1,63

Shpenzime për energji (rrymë, shpenzime për ngrohje) 783.053,50 3,53Shpenzime për postë, telefon, internet 508.466,50 2,29Shërbime për rregullim, servisim, shërbime dhe mbikëqyrje 414.157,50 1,86Shërbime për dizajnim dhe shtypje dhe fushatë mediatike 1.721.579,00 7,75Shërbime për transport 215.414,50 0,97Shpenzime për reprezentim (shpenzim fuksional) 72.532,50 0,33Shpenzime për qira të pajisjes dhe hapësirës 0,00 0,00Shpenzime për marrje me qira të zyrës në Bruksel 575.585,00 2,59Shpenzime për gazeta zyrtare, shpallje, konkurse 139.812,00 0,63Shpenzime për organizimin e kuvendit, konferencave, seminareve, trajnimeve (vendosja dhe ushqimi)

1.797.233,00 8,09

Regjistrim dhe kompensim për sigurimin e automjeteve dhe pajisjes 153.152,00 0,69Shpenzime bankare 56.319,00 0,25Shërbime intelektuale dhe të tjera (për ekspertë dhe përkthyes, avokatë, kontrolli sistematik)

1.454.139,50 6,55

Shpenzime për bashkëpunim ndërkombëtarë ( anëtarësimi) 185.999,00 0,84Shpenzime për udhëtim zyrtar (llogaritë nga udhëtimi, biletat e aeroplanit) 920.439,00 38,83Rroga bruto, kompensimet dhe të ardhura tjera të të punësuarve 8.622.071,00 17,42Furnizimi i pajisjes, pajisje për përkthim simultan 3.867.818,00 17,42Tatime që nuk varen nga rezultati, dallimet negative kursive taksat gjyqësore 290.037,00 1,31Shpenzime plotësuese të përcaktuara nga vitet e kaluara 67.289,00 0,30GJITHSEJ TË DALA 22.206.839,00 100,00

2010

55

TË HYRA Planifikuar për vitin 2010

Realizuar për vitin 2010

Indeks lidhur me të planifkuarën

Tepricë e të hyrave nga viti i kaluar 23.707.000,00 32.483.244,00 137,02Kontributi anëtarësor nga komunat 12.127.760,00 6.531.271,50 53,85Të hyra nga donacionet 13.144.000,00 17.918.875,50 136,33Të hyra nga shërbime të kryera , qiraja etj 1.214.760,00 2.170.895,00 178,71Të hyrat e arkëtuara nga vitet e kaluara 1.664.480,00 1.679.517,00 100,90Të hyra nga BNJVL-Qendra e Trajnimeve 600.000,00 473.592,00 78,93Të hyra nga kamata, diferencat kursive 138.000,00 604.249,50 437,86GJITHSEJ TË HYRA 52.596.000,00 61.861.644,50 117,62

REALIZIMI I PLANIT FINANCIAR PËR PUNËN E BNJVL-së NË VITIN 2010

rapo

rt v

jeto

r

56

TË DALAT Planifikuar për vitin 2010

Realizuar për vitin 2010

Indeks lidhur me të planifkuarën

Shpenzime për materiale (material për zyrë, material shpenzues, mjete për higjienë)

1.700.000,00 361.742,00 21,28

Shpenzime për energji (rrymë, shpenzime për ngrohje)

1.600.000,00 783.053,50 48,94

Shpenzime për postë, telefon, internet 1.200.000,00 508.466,50 42,37Shërbime për rregullim, servisim, shërbime dhe mbikëqyrje

300.000,00 414.157,50 138,05

Shërbime për dizajnim, shtypje dhe fushata mediatike

3.800.000,00 1.721.579,00 45,30

Shërbime për transport 400.000,00 215.414,50 53,85Shpenzime për marrjen me qira të hapësirës në Bruksel

10.000.000,00 575.585,00 5,76

Shpenzime për reprezentim dhe reklamë 300.000,00 72,532,50 24,18

Shpenzime për gazeta zyrtare, shpallje, lajmërime

200.000,00 139.812,00 69,91

Shpenzime për organizimin e kuvendit, konferencave, seminareve, trajnimeve (vendosje hotelierike, ushqim)

3.818.000,00 1.797.233,00 47,07

Regjistrimi i automjeteve, premitë për sigurim të pajisjes dhe automjeteve

250.000,00 153.152,00 61,26

Shpenzime bankare 100.000,00 56.319,00 56,32Shërbime intelektuale dhe të tjera (për ekspertë, avokatë, përkthyes)

3.000.000,00 1.454.139,50 48,47

Shpenzime për bashkëpunim ndërkombëtar (anëtarësimi)

200.000,00 185.999,00 93,00

Shpenzime për udhëtim zyrtar (llogaritë nga udhëtimi, bileta e aeroplanit)

1.500.000,00 920.439,00 0,00

Rroga bruto, kompensime dhe të ardhura tjera të të punësuarve

9.700.000,00 8.622.071,00 88,89

Furnizimi i pajisjes, pajisja për përkthim simultan

2.900.000,00 3.867.818,00 133,37

Vendosja e BNJVL-Qendrës së Trajnimeve 11.628.000,00 0,00 0,00Tatime tjera që nuk varen nga rezulati, diefernca neg. kursive, taksat gjyqësore

0,00 290.037,00 0,00

Shpenzime plotësuese të përcaktuara nga vitet e kaluara

0,00 67.289,00 0,00

GJITHSEJ TË DALA 52.596.000,00 22.206.839,00 42,22TEPRICË E TË HYRAVE NDAJ TË DALAVE 0,00 39,654.805,00

2010

57

rapo

rt v

jeto

r

58

2010

59

rapo

rt v

jeto

r

60