Top Banner
&ckdif ed'gef; &ckdif ed'gef; &ckdif ed'gef; &ckdif ed'gef; &ckdif ed'gef; armifjyL;(oHwGJ) armifjyL;(oHwGJ) armifjyL;(oHwGJ) armifjyL;(oHwGJ) armifjyL;(oHwGJ)
187

RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

Dec 11, 2021

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

&ckdif ed'gef;&ckdif ed'gef;

&ckdif ed'gef;&ckdif ed'gef;&ckdif ed'gef;

armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)

Page 2: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

pma&;ol\trSmpma&;ol\trSmpma&;ol\trSmpma&;ol\trSmpma&;ol\trSm

0oEÅrkd;&moD\awmifavjyif;jyif;wkdufcwfcsdefrsm;wGif? vSKdifwHrkd;BuD;rm;jyif;xefwwfonfh

upäye'Dukvm;wefjrpf0ukd? vSKdif;avtvGefaMumuf½GHUwwfaomuRefawmfonf? toJwxdwfxdwf &if

wzkdzkdESifh ESpf20eD;yg;rQpufavSpD;í jzwfoef;oGm;vmcJhygNyD/

touf 25ESpfcefYtxd? usOf;ajrmif;aom 'Gg&m0wDoHwGJjrpfurf;eHab; ½Gmwpf½GmwGif BuD;jyif;cJh&

ojzifh? þrQBuD;rm;aom vSKdif;wHykd;wkdYukd rBuHKzl;? rjrifzl;cJh/ xkdYaMumifhi,fpOfuyif uRefawmfvSKdif;

avukd aMumuf½GHUwwfcJhygonf/ ,if;okdYvSKdif;wHykd;aMumuf½GHUwwfaomfvnf;? r*"rSonf "n0wDxd

xGef;um;cJhaom ,Ofaus;rSKtarGukd qufcHcJhaom a0omvDokawoeewf? yl;0ifñSdKU,ljcif;ukdcHae&

aom uRefawmfonf? ppfawGNrdKUESifh rdrdaeaom½Gmukd? &mZ0ifusrf;rsm;? a½S;acwforkdif;rSwfwrf;rsm;?

okawoerSwfwrf;rsm; wayGUwykdufESifh onfvSKdif;onf avukdpufavSjzifh tBudrfBudrfjzwfausmfaecJh

ygonf/ acwfa[mif;&ckdifESifh a0omvDokawoeewf\ñSdKUiifrSKjzifh vkdtyfaomtaxmuftxm;rsm;

teuf? &mZ0ifusrf;? orkdif;usrf;? okawoerSwfwrf;rsm;ukd ppfawGNrdKUrSom &½Sdekdifayonf/ ppfawG

NrdKUü½SmazGí? iSm;&rf;ír&EkdifvQif? ppfawGNrdKUrSwqifh &efukefokdYrSm&onf/ xkdYaMumifh ppfawGNrdKUESifh

uRefawmfaeaom½Gmukd ESpf 20 eD;yg;rQr&yfrem;oGm;vmaecJh&avonf/

uRefawmfpmpía&;csdefukd 1979-ckESpf[k trSwf&ygonf/ pma&;pu uRefawmfa&;om;onfrSm

0w¬Kwkdjzpfygonf/ uRefawmfjzpfcsifcJhonfrSm 0w¬Kwkdq&mjzpfygonf/ orkdif;a&;&mrsm;? orkdif;okaw

oeaqmif;yg;? pmwrf;rsm;a&;om;&efr&nf½G,fcJhyg/ okdYaomforkdif;ESifhAk'¨bmomqkdif&mpmtkyftawmf

toifhukd avhvmzl;cJhonf/ orkdif;ukdem;vnfatmifavhvmzl;ygonf/ 0w¬Kq&mtaejzifh 0w¬Kyifa&;

a&;? uAsmyifa&;a&;? pma&;&efBudK;pm;olwpfOD;onf orkdif;ukdem;rvnfyJa&;vQif? jynfolUtusKd;jyK

pmayrjzpfEkdif[laom cH,lcsufaMumifhjzpfygonf/ rSwfrdoavmuf 1979-&ckdifwefaqmifr*¾Zif;rS ]tar}

0w¬Kwkd? 1980-&ckdifwefaqmifr*¾Zif;rS ]ta½SUukdavQmufygvkdY taemufukdwJharQmfvkduf&if}0w¬Kwkd?

1981-azaz:0g&Dvxkwf pE´mr*¾Zif;rS ]a0'emvm; &ovm;}0w¬KwkdwkdYonf uRefawmfpmayavmu

okdY pwif0ifa&mufcJhaom0w¬Kwkdrsm;jzpfMuygonf/

1981-ckESpftwGif; uRefawmfonf q&mBuD;armifAodef;ESifh pwif&if;ESD;cGifh&cJhygonf/ 1985-

ckESpfcefYu ppfawGaumvdyfr*¾Zif;wGif uRefawmf]&ckdifjynfAk'¨bmomorkdif;OD;}aqmif;yg;ukda&;om;NyD;

aemuf? q&mBuD;armifAodef;u ]q&m? &ckdifacwfOD;orkdif;eJY? &ckdifAk'bmomacwfOD;orkdif;ukd avhvmNyD;

aqmif;yg;awG? pmwrf;awGa&;apcsifw,f? vkdtyfwJhtultnDukd uRefawmfay;r,f/}}[k tBuHjyKygonf/

xkdtcsdefrSpí orkdif;OD;okawoebufokdY uRefawmfOD;vSnfhcJhygawmhonf/

q&mBuD;armifAodef;u ppfawGNrdKUol\aetdrfokdYzdwfac:í? ol\udk,fykdifpmMunhfwkdufudkarT

aESmuf½SmazGcGifhjyKonf/ q&mBuD;\pmMunfhwkdufukd tcsdefra½G;tokh;jyKcGifh &½SdcJhonf/ pmtkkyfpmwrf;

iSg;&rf;ay;urf;&mwGif q&mpm;rcsef? wGefYwkdrSKr½Sdaom q&mBuD;\pmMunhhfwkdufukdtokH;jyKcGifh&jcif;onf

uRefawmfhtzkdYtcGifhaumif;jzpfonf/ xkdtcGifhta&;ukd uRefawmfvufvGwfrcH/ wefbkd;½Sd½Sdtjynfht0

tokH;cscJhonf/ q&mBuD;xHrS? &mZ0if? orkdif;? pmwrf;rsm;pGmukd iSg;&rf;í ajcmufESpfcefYrem;raeul;,l

cJhygonf/ xkdpOfu ppfawGNrdKUwGif rdwåLul;pufr½Sdao;/

tcsKdUusrf;rsm;ukd? wusrf;vkH;ul;,l&onf/ tcsKdUusrf;rsm;url rSwfpkxkwf,lonf/ udk,fykdifvkdtyf

aompmtkyfrsm;ukd 0,f,l&ygonf/ aiGaMu;rwwfEkdifaomtcsKdUpmtkyfrsm;udk q&mBuD;u0,fay;

ygonf/ q&mBuD;\pmMunhfwkdufwGif r½Sdí? uRefawmfvkdcsifaompmtkyfrsm;ukd q&mBuD;u½SmazGiSg;

Page 3: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ay;ygonf/ rdwåLul;pufay;vmaomcg ppfawGwGif rdwåLul;ay;onf/ þokdYjzifh uRefawmfwGif

&mZ0ifusrf;rsm;? orkdif;rSwfwrf;rsm;? ausmufpm"gwfykHrsm;? okawoerSwfwrf;rsm;? jynfyokawoDrsm;

\orkdif;pmwrf;rsm; tawmftoifh jynfhpkHvmonf/ ,if;wkdYukd½SmazG,if;? pkaqmif;,if;/ avhvm,if;yif

orkdif;OD;qkdif&maqmif; yg;rsm;uRefawmfa&;om;cJhygonf/

ajrmufOD;NrdKU½Sd? tmeE´pjE´ausmufpmtaxmuftxm;t&? &ckdifwGif bDpD-7-&mpkwGif NrdKUjyEkdifiH

xlaxmifNyD;jzpfygonf/ at'D-370-rStpjyKaom pjErif;qufukd a0omvDacwf[kowfrSwfvQif? bDpD-

7&mpkrSat'D 370-xdrif;qufukd &mZ0ifuñTefjyaom"n0wDrif;quf[k owfrSwf&ayrnf/ xkdY aMumifh

&ckdifacwfOD;rS "n0wDNrdKUjy,Ofaus;rSKonf? ausmufpmtaxmuftxm;t& jrefrmEkdifiHwGif a&S;tusqkH;

NrdKUjy,Ofaus;rSKjzpfonf[kqkd&ygrnf/ a½S;acwf&mZ0ifusrf;rsm;?okawoDwkdY a&;om;csufrsm;ESifh?

uRefawmfwkdY uGif;qif;avhvmrSKrsm;t&? &ckdif?"n0wD? a0omvDacwfwkdYwGif xGef;um;cJhaom &ckdif

,Ofaus;rSKonf? **Fgjrpf0Srf;,Ofaus;rSKrSqif;oufvmaom ,Ofaus;rSKjzpfaMumif;wdwdusus od&yg

onf/

r*"? aumovpaome,fajrrsm;ü bDpD-7-&mpkrwkdifrDrS at'D-5-&mpkxdysHUESHUaexkdifcJhMuaom?

&ckdifwkdY\bkd;bGm;rsm;jzpfonfh ]ud&mw}ac:]tif'dkrGef*kdvTdKuf} wkdYonf/ tm&d,H,Ofaus;rSKukda&m? rGef*kd

vTdKuf,Ofaus;rSKukdyg? &ckdifa'ookdYonfaqmifcJhMuygonf/ &ckdifa'o? ukvm;wefjrpf0Srf;ESifh? av;NrdKU

jrpf0Srf;wkdYwGif xGef;um;cJhonfh &ckdif,Ofaus;rSKonf? xkd,Ofaus;rSKrsm;ukd tarGcH,lxm;aom,Ofaus;

rSKrsm;jzpfMuygonf/

jrefrmEkdifiHwGif ysL? &ckdifESifhrGefwkdYonf tapmqkH;,Ofaus;olrsm;jzpfMuygonf/ &ckdkif,Ofaus;

rSKonf tm&d,H,Ofaus;rSKESifh rGef*kdvTdKuf,Ofaus;rSKwkdYrS qefcgcsppf,lxm;aom ,Ofaus;rSKjzpfygonf/

uRefawmfonfacwfOD;&ckdif,Ofaus;rSKESifhorkdif;? txl;ojzifh udk;uG,f,kHMunfrSKqkd&m bmom,Ofaus;

rSKukd&½SdorQ taxmuftxm;tm;jzihf pl;prf;rdygonf/ ,ckpkaygif;wifjyxm;aom aqmif;yg;rsm;rS

xkdpl;prf;avhvmrSK\toD;tyGifhtcsKdUjzpfygonf/ BuD;rm;us,fjyefYaom ,Ofaus;rSKtarGtESpfrsm;ESifh

xkxnfBuD;rm;aom,Ofaus;rSKtaxmuftxm;rsm;ukd ½SmazG? az:xkwfxdef;odrf;&ef? a½SUokdYykdrkdwkd;wuf

atmif aqmif½Guf&ef uRefawmfwkdYwGif wm0ef½Sdygonf/ ,ckwifjycsufrsm;onf? taxmuftxm;?

tukd;tum;jynfhpkHvkHavmufrSKr½SdyJ a&;om;xm;csufrsm;jzpfojzifh NyD;jynfhpkHonf[kr,lqyg/ bmom

,Ofaus;rSKu@\tpdwftykdif;tcsKdUomjzpfygonf/ okdYaomf tem*wfvli,frsm;? onfuJhokdYwm0ef

rsm;aqmif½Guf&mwGif tkwfwpfcsyfoJwpfyGifhrQtaxmuftuljzpfEkdif&ef &nf½G,fygonf/

1995-ckESpfwGif at'D-10&mpkxdtjrifopf&ckdifjynfAk'¨omoemorkdif;ukd uRefawmfjyKpkNyD;jzpfcJh

ygonf/ ,if;orkdif;pmwrf;ukd? ,if;ESpf'DZifbmvwGif? ppfawGNrdKUü? pma&;q&mrsm;? okawoDrsm;ukd

yifhzdwfí zwfMum;wifjycJhygonf/ okdYaomfþpmtkyfygaqmif;yg;rsm;onf ,if;pmwrf;ygpmwrf;i,f

rsm;r[kwfyg/ 1986-ckESpfrS2002-ckESpftwGif; r*¾Zif;rsm;wGif uRefawmfa&;om;cJhaomaqmif;ygtcsKdU

ukdacwftvkduf? u@mtvkdufpkkpnf;wifjyxm;jcif;jzpfygonf/

&ckdifwGif orkdif;rwifrDacwftaxmuftxm;ESifhywfoufí awGUyifawGU½Sd&aomfvnf; enf;yg;

ao;ojzifhf ynm½Sifrsm;\a&;om;xm;csufrsm;? ta½SUawmiftm½S?tdEd,b*Fvm;paome,fajrrsm;ESifh

qufpyfí awG;qa&;om;ygonf/ &ckdifwkdY&ckdifajrokdY0ifa&mufvmrSKESifh ywfoufí? þvrf;aMumif;

onftrSefyifjzpfjim;aomfvnf;? tukd;tum;rjynfhpkHojzifh r0efYr&Ja&;&ygonf/ "n0wDNrdKU

wnfaqmuf rSKESifhywfoufaomt,ltqukdum; &J&J0efY0efYyifwifjyxm;ygonf/ tcdkifrmqkH;tae

jzifhwifjyxm;onfrSm a0omvDrif;qufjyóemjzpfygonf/ ausmufpmESifh &mZ0ifukdñSdESKdif;wifjy aom

Page 4: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

uRefawmf\t,ltqjzpfygonf/ &mZ0ifvmpjErif;qufonf tmEkEpjEaemufa0omvDwGif pkd;pH cJhaom

rif;qufNzpfNyD;? yOömNrdKUwnfESpfonf at'D 818-r[kwfyJ? at'D-1018-jzpfaMumif;ckdifrmpGm wifjyxm;yg

onf/ ,if;tjyifausmufpmwGif rif;-16yg;[kqkdaomfvnf;? 13-yg;oma&wGuf&ojzifh? ausmufpm

a&;xkd;&mwGif csefxm;cJhaomrif;wpfyg;ukd '*Fg;taxmuftxm;jzifh ½SmazGwifjyxm;ygonf/

"n0wDacwfaemufydkif;? a0omvDacwf&ckdifjynfAk'¨omoemudkwifjy&mwGif ½kyf0w¬Kypönf;

taxmuftxm;rsm;ESifh? omoemhorkdif;rSwfwrf;rsm;? okawoDynm½Sifrsm;\a&;om;rSKrsm;ukd ukd;um;

íwifjyxm;ojzifh &mZ0ifq&mrsm;\a&;om;rSKESifhuGJjym;jcm;em;onfukd awGU&ygonf/ a0omvDacwf

u &ckdifjynfwGif ax&0g'Ak'¨omoemESifh acwfOD;r[m,eAk'¨omoemvnf;,SOfwGJxGef;um;vQuf

½SdcJhonfukd rsuf0g;xifxifawGU&ygonf/ aemufqkH;taejzifh &ckdiforkdif;ESifhywfoufí ta&;ygonf[k

xif&aom aqmif;yg;tcsKdUukda½G;cs,fíwifjyxm;ygonf/

orkdif;pOfESifhywfoufívnf;aumif;? omoemxGef;um;cJhykHESifhywfoufívnf;aumif;? ausmufpm?

½kyfxk? ½kyf<ursm;? acwfNydKifrSwfwrf;rsm;? orkdif;okawoDwkdYa&;om;csufrsm;onf? &mZ0ifrsm;xufykd

í ckdifrmygonf/ ½kyfxk½kyf<uif;ausmufpmrsm;um;? xkdacwfutajctaeukdaz:jyaeonfh ckdfifrmaom

taxmuftxm;rsm;jzpfMuygonf/

&mZ0ifrsm;wGif ukd,fhtrsKd;ukd rSifhwifvkdpdwfjzifh? 550-xJrS om"utcsKdUukdrdrdwkdYajray:wGif jzpfcJh

av[efa&;om;rSKrsm;½SdcJh\/ þokdYa&;om;rSKrsKd;um; jrefrm? &ckdif? rGefESifh ½Srf;&mZ0ifrsm;wGifomru?

at'D-4&mpku'Dy0Ho? at'D-6-&mpkur[m0Housrf;rsm;üyif rvGwfuif;acs/ vlrsKd;wrsKd;\aumif;

aomt&nftcsif;ukd tuJcwfum? trSefukdawGU½Sdatmif okawoejyKaz:xkwfa&;om;rSomvQif? xkd

vlrsKd;ukd*kPfjyKtrTrf;wif&ma&mufrnfjzpfí xkdenf;ukduRefawmfESpfoufygonf/ orkdif;ukd,xmblwus

us wifjyokH;oyfNyD;? taumif;tqkd;ukd oifcef;pm,lum? trSefukdavQmufvSrf;&ef BudK;yrf;rSK? wkd;wuf

atmifaqmif½GufrSKonfyif orkdif;avhvmrSK\yef;wkdifjzpfoifhygonf/ xkdYaMumifh uRefawmfwkdYonf rdrdwkdY

orkdif;ukd jyefvnfokH;oyfí ESKdif;ESKdif;csdefcsdefa&;om;csdefwefygNyD/

trSefawmh &ckdifacwfOD;taMumif;ukd a&;om;&mwGif jrefrmEkdifiH½Sd pmtkyfpmwrf;taxmuftxm;

rQjzifh jynfhpkHrnfrxifyg/ ppfwaumif;? umvuwåm;? e,la'vD? ukdvHbkd? yDuif;? yJ&pf? vef'ef?

armfpukdpmMunhfwkdufrsm;tjyif atmufpzkdYwuúokdvfpmMunhfwkduf? uif;A&pfwuúokdvfpmMunhfwkduf

ukdyg 0ifa&mufavhvmzkdYvkdtyfayrnf/ ,if;pmMunhfwkdufrsm;wGif 15-ESpfcefYavhvmí? uGif;qif;ok

awoeESifhaygif;pyfvQif tawmftwefjynfhpkHEkdifygrnf/

uRefawmfonf 0efxrf;b0jzifh tMuyftwnf;½Sdojzifh? ppfawG? &efukefwkdYrSpmtkyfwpftkyfp ESpftkyfp

0,f,l&effyif tcuftcJ½Sdoljzpfygonf/ tpm;rrSef? ttdyfrrSefjzifh pmtkyfpmwrf;rsm;tMum;wGif

okawoe ½l;½l;aeaom uRefawmfonf rdom;pkpm;0wfaea&;Muyfwnf;rSKukdvnf; vSnfhrMunhfcJhyg/

uRefawmfwkdYZeD;armifESH vpmaiGjzifh rdom;pkpm;0wfaea&;? om;orD;ynma&;twGuf rvkHavmufyg/

rdrd\vpmaiGukdpmtkyfpmwrf;0,f&efom uReffawmfpOf;pm;ygonf/ ZeD;rSmusef;rma&;Xme0efxrf;jzpf

í? aus;vufa'owGif olr\tjyif0ifaiGjzifh rdom;pkjyóemukdajz½Sif;½Smygonf/ wjcm;olrsm;? pD;yGm;

a&;vkyfief;jzifh? jyify0ifaiGrem;rae½SmazGum? ypönf;Opömwkd;wufrsm;jym;vmap&ef BudK;pm;aeonfh

,cktcsdefrsKd;wGif? acwfOD;&ckdifESifh "n0wD? a0omvDudkvkduf½Sm,if;? pmtkyfpmwrf;rsm;tMum;wGif

okawoearSmf0ifaeaom uRefawmftm; wpfBudrfwpfcgrQtjypfqkd? NidKjiifrSKr½SdcJhyg/ vkdtyfvQifwwf

pGrf;oa½GUyif ulnDtm;ay;cJhygonf/ olronfuRefawmfhtm; em;vnfcGifhvTwfaomZeD;aumif; wpfOD;

r[kwfcJhvQif? uRefawmfonf pma&;jcif;tvkyfukd vkyfEkdifcJhrnfr[kwfyg/

Page 5: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

,ckrl tcuftcJtrsKd;rsKd;tMum;rS 'ku©cHíavhvma&;om;cJhonfh? r*¾Zif;aqmif;yg;tcsKdUukd?

pm½SKolrsm;xHrS pkpnf;wifjycGifh&ojzifh xkwfa0ol OD;vSjrifh (&ckdifom;BuD;pmay)tm;vnf; txl;yif

aus;Zl;wifrdygonf/ uRefawmf\acwfOD;&ckdifESifhywfoufaoma&;om;rSK? wifjyrSKrsm;ESifhywfoufí

pmzwfolrsm;\aumif;aom&nf½G,fcsufjzifh tBuHjyKa0befrSKukdtrSefyifvkdvm;ygonf/

ed*kH;tm;jzifh? ,ckuJhokdYavhvma&;om;Ekdif&ef? ukd,fykdifpmMunhfwkdufukd arTaESmuf½SmazGcGifhjyKum?

tzufzufurS tBuHjyK? tultnDay;cJhaom okawoDq&mBuD; armifAodef;tm;? txl;av;pm;pGmjzifh

aus;Zl;wif½SdygaMumif; a&;om;vkdygonf/

,if;tjyif? pD;yGm;a&;tMuyftwnf;rsm;tMum;rS NidKjiifwm;qD;jcif;rjyKyJ? pmayavhvma&om;rSK

udk tm;ay;ulnDcJhaom? 'ku©cHbufjzpfonfh uRefawmf\ZeD;a':cifodef;tm;vnf; aus;Zl;pum;rqkdvQif

jynfhpkHrnfr[kwfay/

armifjyL;(oHwarmifjyL;(oHw

armifjyL;(oHwarmifjyL;(oHwarmifjyL;(oHwGJ)

Page 6: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

pma&;ol\tw¬KyÜwådtusOf;pma&;ol\tw¬KyÜwådtusOf;pma&;ol\tw¬KyÜwådtusOf;pma&;ol\tw¬KyÜwådtusOf;pma&;ol\tw¬KyÜwådtusOf;

trnf&if; ]OD;wifaz}jzpfonf/ zcifOD;nDaiG? rdcifa':wifcwkdYrS? 1954-ckESfpfwGif? oHwGJNrdKUe,f?

uif;armf½GmüarG;zGm;cJhonf/ i,frnf ]armifjyL;}jzpfonf/ 1964-ckESpfwGif? uif;armf½Gmtpkd;&rlvwef;

ausmif;rS pwkw¬wef;atmifjrifonf/ 1971-ckESpfwGif uif;armf½GmtajccHynmtxufwef;ausmif;rS

'orwef;ukdatmifjrifcJhonf/ 1972-wGif &efukef0ZÆmESifhodyÜHwuúokdvfwGif qufvufynmoif,lcJh

onf/ &efukefwuúokdvfrsm; &ckdifwkdif;&if;om;pmayESifh ,Ofaus;rSKaumfrwDwGif? oHwGJc½kdifukd,fpm;

vS,ftjzpfvnf;aumif;? *DwrSK;tjzpfvnf;aumif;? &ckdifwefaqmifr*¾Zif;aumifrwD0iftjzpfvnf;

aumif;? ]awmifukwf? oHwGJ? *G(rdom;pkykdif;)ynmoifaxmufyhHa&;toif;}}wGif oHwGJNrdKUe,ftwGif;a&;

rSL;tjzpfvnf;aumif;? wm0efrsm;xrf;aqmifcJhygonf/ 1977-ckESpfwGif ? &efukef0dZÆmESifhodyÜHwuúokdvf

rS ]'óeduaA'}ynm&yfukd ]'óeduaA' jyóemrsm;} bmom&yfü *kPfxl;jzifh atmifjrifí? 0dZÆmbGJUukd

&½SdcJhonf/ 1979-ckESifh? 1980-ckESpfxkwf &ckdifwefaqmifr*¾Zif;rsm;wGif ]tar}ta&SUukdavQmufygvkdY

taemufukdwJharQmfvkduf&if} 0w¬Kwkdrsm;? 1981-ckESpfazaz:0g&Dvxkwf pE´mr*¾Zif;wGif ]a0'emvm;

&ovm;} 0w¬Kwkdjzifh? pma&;om;rSKukdpwifcJhonf/

1981-ckESpfrSpí &ckdifjynfe,ftwGif;? NrdKUe,fr*¾Zif;rsm;wGif 0w¬Kwkdrsm;a&;om;cJhonf/ 1986-

ckppfawGaumvdyfr*¾Zif;rS ]&ckdifjynfAk'¨omoemorkdif;OD;} aqmif;yg;jzifh &ckdifacwfOD;orkdif; okawoe

aqmif;yg;rsm;pwifa&;om;cJhonf/ 1994-ckESpfwGif? ESpf20-jynfh &ckdifjynfe,faeYtxdrf;trSwftjzpf

usif;yaom ]&ckdifjynfe,fvkH;qkdif&m? Xmeqkdif&m pmwrf;^&wk^pmpDpmukH;NydKifyGJ}wGif ]]&ckdifjynfe,f

twGif;omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;}} pmwrf;jzifh yxrqk&½SdcJhonf/ 1995-ckESpfwGif ]tjrifopf

&ckdifjynfAk'¨omoemorkdif;(at'D-10&mpkxd)} pmwrf;ukdppfawGNrdKUwGif zwfMum;cJhonf/

,cktcg &ckdifjynfe,f t.x.u(4)ppfawGwGif tv,fwef;jyq&mtjzpfwm0efxrf;aqmifvsuf?

&ckdifjynfe,ftwGif;rSxkwfa0aomr*¾Zif;rsm;? ½kyf½Sifaw;uAsmr*¾Zif;? a½TatmifvHr*¾Zif;rsm;wGif? orkdif;

okawoeaqmif;yg;rsm;? 0w¬Kwkdrsm;? bmoma&;aqmif;yg;rsm;a&;om;vsuf½SdNyD;? aygufawma½Tajr

r*¾Zif;wGif wm0efcHpmwnf;tjzpf aqmif½Gufvsuf½Sdygonf/

Page 7: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

orkdif;rwifrD &ckdifacwfOD;vlrsKd;EG,frsm;

orkdif;rwifrD&ckdifacwfOD;vlrsKd;EG,frsm;ukd ½SmazG&efBudK;pm;ygonf/ okawoewl;az:rSKenf;yg;

jcif;? vufvSrf;rrSDaom pmtkyfpmwrf;rsm;½Sdaeao;jcif;wkdYaMumifh jynfhpkHvSNyD[kr,lqyg/ okdYaomf

&½SdorQ?od½Sdxm;orQwkdYukd ñSdESKdif;wkdufqkdifMunhfaomtcg &ckdifacwfOD;tajctae½kyfvkH;ay:vmygonf/

orkdif;rwifrD&ckdifacwfOD;tajctaetwGuf taxmuftxm; enf;yg;ao;ojzifh? ppfwaumif;? tdEd,?

w½kyf? tif'kdcsKdif;em;? jrefrmjynf ponfhtdrfeD;csif;rsm;ESifh ywfoufaom acwfNydKiftajctaewkdYukd

&ckdifjynfe,frSawGU½Sdcsufrsm;ESifh wkdufqkdifñSd,lygonf/ urÇmw0Sef;ua&m? jrefrmEkdkifiHuygav;pm;

aom okawoDwkdY\tqkdrsm;ukd ukd;um;ygonf/ ,if;wkdY\tqkdrsm;ESifh &ckdifa'oacwfOD;taxmuf

txm;rsm;ukd ñSdíawG;qygonf/ xkdYaMumifh rdrd\teKrmevnf;ygonf/ tcsKdUae&mrsm;wGif ,lqcsuf

ukd twdtusajym&ygonf/ tawmfus,fus,fjyefYjyefYajymcsifaomffvnf; r*¾Zif;pmrsufESmcGifhjyKonhf

twkdif;twmtwGif; o½kyfay:atmifBudK;pm;wifjyxm;ygonf/

&ckdifurf;½kd;wef;a'owGif orkdif;rwifrDacwfOD;vlom;wkdYaexkdifcJhonfh taxmuftxm;rsm;usef

&pfygonf/ taxmuftxm;rsm;&½SdEkdifaomae&mrsm;pGm ½Sdygonf/ okdYaomf? jrpfa&? acsmif;a&? rkd;a&?

rD; ponfwkdYzsufqD;írsm;pGmaysmufuG,fcJhygonf/ ukvm;wefjrpf0Srf;? av;NrdKUjrpf0Srf;?'Gg&m0wDjrpf0Srf;

ESifh awmifukef;awmifwef;rsm;wGif orkdifrwiffrDacwfOD;qkdonfrSm ausmufacwfukd&nfñTef;ygonf/

okdYaomfaMu;acwfoHacwfxdwpGef;wpa&;&ygonf/ okdYrSomorkdif;jzpfay:wkd;wufrSKtquftpyfukd

jrifomygrnf/

0rf;a&;twGuf rkqkd;? wHig;tqifhwGif½SdaeNyD;? ausmuf*lrsm;twGif;aexkdif&ao;vQif? ,Ofaus;

rSKtqifhedrfhNyD;ausmufacwfOD;(PALEOLITHIC) ,Ofaus;rSKtqifh½Sdolrsm;jzpfMuygonf/ tenf;i,f

acsmrGwfaom vufeufrsm;okH;pGJvmaomacwfukd ausmufacwfv,f(MESOLITHIC) ,Ofaus;rSK[k

qkdygonf/ arG;jrLa&;pkdufysKd;a&vkyf ukdifwwfvmNyD;? acsmrGwfvSyaomausmufvufeufypönf;rsm;

vkyfukdifwwfvmaomacwfukd ausmufacsmacwf(NEOLITHIC) tqifha&mufNyD[k (ukd;-1/ pm-17)

qkdygonf/

jrefrmEkdifiHtygt0if ta½SUawmiftm½SwGif usef&pfaomausmufvufeufrsm;? tkd;cGufrsm;? pm;<uif;

pm;usefrsm;ukdavhvmí? ausmufacwfv,fxdwkd;wufaomvlom;wkdYaexkdifcJhMuaMumif;ukd od&onf/

okdYaomfxkdxufapmí? ausmufMurf;acwfwGifvnf;? jrefrmEkdifiHwGif acwfOD;vlom;wkdYaexkdif

cJhMuaMumif;od&onf/ (jrefrmEkdifiHwGifqkdcJhNyD;aom acwfOD;vlom;wkdYtoufarG;aexkdifykHonf? *sm;Am;?

w½kyf? tdE´d,ajrmufykdif;paom tm½Sta½SUykdif;EkdifiHwkdYü ay:xGef;cJhaom vlom;wkdYESihf wacwfwnf;

jzpfonf[k? jrefrmhausmufacwfudkvma&mufokawoejyKcJhonfhH.L.MOVILIS u(ukd;-2/pm-72)

qkdygonf/) &ckdifa'owGifvnf; ausmufacwfuvlom;wkdYaexkdifcJhMuaom taxmuftxm;rsm;ukd

awGU&ygonf/

(orkdif;ynm½Sifrsm;u jrefrmEkdifiHw0Sef;vkH;\ ausmufacwfv,fumvukdBC 16000rS BC 5000

twGif; [kcefYrSef;Muygonf/) jrefrmEkdifiHwGif ausmufacwfv,fESifhywfoufaom taxmuftxm;enf;

yg;ygonf/ PLEISTOCENE ac:ESif;cJacwfukdvGefajrmufí tcsdefumvtwefMumanmif;vmaomtcg

ausmufacsm acwfudk BC 5000-rSBC 2000twGif;[k ynm½Sifrsm;owfrSwfMuygonf/

jrefrmEkdifiHwGif ausmufacsmacwfvufeufsrsm;ukd rkd;BudK;oGm;[kac:Muygonf/ ,if;uJhokdYaom

rkd;BudK;oGm;rsm;ukd ajrmufbuf ucsifawmifwef;rS awmifbuf Nrdwftxdvnf;aumif;? ta½SUbuf&Srf;ukef;

Page 8: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

jyifjrifhrS taemufbufoHwGJe,ftxdvnf;aumif; awGU½Sd&ygonf (ukd;-6)/

&ckdifjynfe,ftwGif;ü tqkdygrkd;BudK;oGm;qkdonfukd ajrmufydkif;rSawmifykdif;txdawGU&ygonf/

tcsKdUurkd;BudK;oGm;[kac:í? tcsKdUuausmuf'g;? ausmufykqdef[kykHpHukdvkdufíac:ygonf/ xkdrdk;BudK;oGm;

rsm;ukd &ckdifjynfe,fawmifykdif;aus;½Gmrsm;wGif ab;tEÅ&m,fuif;½Sif;onf[k,kHMunfí odrf;qnf;xm;

wwfMuouJhokdY? &ckdifjynfe,fajrmufykdif;aus;½GmtcsKdUwGifrl? aq;buf0ifonf[k,lqí aoG;NyD;aq;

az:pyf&efodrf;qnf;xm;wwfMuygonf/

a'gufwmoef;xGef;u (&ckdifjynfe,ftygt0ifjzpfaom) tif'kdcsKdif;em;uRef;qG,fwGif? ausmufacwf

okH;qifhukdjyaomae&m(4)ckukd a½G;cs,fygonf/ ,if;wkdYrSm?[Gmbif;(HOA -BINH)? bufqGef(BAC-SON)?

'GefqGef(DONG-SONG)ESifh qGefr½kHqif(SOMRONG-SEN) wkdYjzpfMuygonf/ ausmufvufeufypönf;rsm;

wGif? [Gmbif;xufbufqGefuomvGefonf/ qGefr½kH qifwGif ausmufvufeufypönf;rsm;acsmrGwfí?aMu;

ypönf;um; w½kyf[efacwf(BC221-at'D-220)aMu;ypönf;ESifhwHykd;xrf;vkdufonf/ xkdaMumifh'GefqGef

aMu;vuf&mukd [efacwfESifhacwfNydKifowfrSwf ygvQif (ta½SUawmiftm½SwpfckvkH;\ ausmufacwfum;

BC -1000twGif;ujzpfí? c&pfawmfay:csdefwGif aMu;avm[macwfokdY ul;ajymif;onf[k,lqygonf/

(ukd;-1/pm-14)(ukd;-1/pm-14)

(ukd;-1/pm-14)(ukd;-1/pm-14)(ukd;-1/pm-14)/wzefjrefrmEkdifiHrSjy'g;vif;*lonfAD,uferfajrmufykdif;]]bufqkdeD,rf}} ausmufacsmacwf

ESifhacwfNydKifjzpfí? ta½SUawmiftm½Sausmuf acsmacwfütusKH;0ifygonf(ukd;-2/pm-107)/(,if;tjyif

jrefrmynm½Sifrsm;u? jrefrmEkdifiHausmufacsmacwfwGif? NrdKUjywnfaxmifaexkdifaom ,Ofaus;rSK

tqifhukdrawGU&[k (ukd;-2/ pm-121)qkdojzifh? c&pfray:rDwGif? jrefrmEkdifiHüjrdKUjywnfaxmifrSK

r½Sdao;[kqkdvkdjcif;jzpfygonf/ okdYaomf &ckdifjynftmeE´pNE´ausmufpm (AD-8-&mpk) wGifyg0ifaom

rSwfwrf;ukdavhvmí? &ckdifa'owGifBC-6-&mpkwGif? NrdKUjywnfaxmifNyD;? ,Ofaus;rSKtqifhtwef;

jrifhrm;aeNyDukd od½Sd&ygonf/

jrefrmynm½SiftcsKdUurl jrefrmEkdifiHwGif ausmufacsmacwfrSaMu;acwfokdY BC -4000cefYuyiful;

ajymif;vdr®nf[k rSef;qMuygonf/ ,if;okdYrSef;qonfhtaMumif;jycsufrSm-1976-ckESpfarv(31)&uf

aeYxkwf NEWSWEEK r*¾Zif;yg aqmif;yg;wpfyk'faMumifhjzpfygonf/ ,if;aqmif;yg;wGif? xkdif;EkdifiH

]]Aif;csif;NrdKU}} teD;]]ckd&wf}}ukef;jrifhwGif? a½S;a[mif;okawoewl;az:rSKt&? vuf&majrmufaom

aMu;ypönf;tokH;taqmifrsm;ukdawGU&NyD;? BC-4000ausmfuvuf&mrsm;jzpfonf[k az:xkwfcJhaMumif;

a&;om;cJ hNyD;? aMu;acwfukdta½SUawmiftm½SrsSyifpwifjcif;jzpfEk difaMumif; qkdxm;ygonf/

xkdYaMumifhxkdif;EkdifiHESifhajrw aMumwnf;qufpyfaeonfh jrefrmEkdifiHwGifvnf; aMu;acwfonfBC-

4000cefYuyif pwifbG,f½Sdonf [k ,lqjcif;jzpfygonf/ (ukd;-2/ pm-121)/(ukd;-2/ pm-121)/

(ukd;-2/ pm-121)/(ukd;-2/ pm-121)/(ukd;-2/ pm-121)/

w½kyfEkdifiHbufokdY vSnfhMunhfygOD;rnf/ refcsL;&D;,m;awmifykdif;? rGef*kdvD;,twGif;ykdif;? w½kyfjynf

taemufajrmufykdif;? taemufbufawmifwef;rsm;? w½kyfjynf\awmifykdif;a'orsm;wGif BC-2500cefYu

wnf½SdcJhonfh? ausmufMurf;acwf/ ausmufacsmacwf taxmuftxm;rsm;ukd awGU&ygonf/ ,if;acwf

u jrpf0gjrpf0Srf;ü ]],kd}}ESifh]]wkdif}} ,Ofaus;rSKxGef;um;aeNyD;? xkd,Ofaus;rSKukd ]]vef½Sef}}[kac:ygonf/

(ukd;-3/pm-109)/(ukd;-3/pm-109)/

(ukd;-3/pm-109)/(ukd;-3/pm-109)/(ukd;-3/pm-109)/w½kyfwkdY\yxreef;qufrSm BC-1523 rS 1050 xdMumjrifhcJhaom ]]½Sef}}eef;quf

jzpfygonf/ ,if;aemuf ]]csif}}eef;qufpkd;pHygonf/ BC-202wGifrS [efrif;qufukd pwifygonf/

þtaxmuftxm;rsm;t& w½kyfjynfwGif BC-2500-cefYu ausmufacwfjzpfí? NrdKUjywnfaxmifum?

bk&iftkyfpkd;vmaomacwfrSm BC-1500cefYujzpfaMumif; od&ygonf/

wzeftdE´d,EkdifiHacwfOD;ukd avhvm&efvkdtyfayOD;rnf/ (orkdif;ynm½Sifrsm;u tdE´d,EkdifiH\

ausmufacwfukd BC-10000rSBC-4000xdumvukd owfrSwfygonf/ (ukd;-7/pm-13/)(ukd;-7/pm-13/)

(ukd;-7/pm-13/)(ukd;-7/pm-13/)(ukd;-7/pm-13/)BC-4000cefY

wGif tdE´Kjrpf0Srf;ü aMu;acwfokdYul;ajymif;ygonf/ rkd[if*sKd'g½kd(MOHENJO-DARO)ESifh [m&yÜ

Page 9: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

(HARAPPA)uJhokdYaomNrdKUBuD;rsm;ay:xGef;cJhygonf/ tdE´d,EkdifiHw0Sef;vkH;wGif ausmufMurf;acwfESifh

ausmufacsmacwfypönf;rsm;awGU&í? tdE´d,jynftESHYtjym;ü a½S;a[mif;,Ofaus;rSKvlUtzGJUtpnf;rsm;

ay:aygufcJhMuonf/ (ukd;-3/pm-93)(ukd;-3/pm-93)

(ukd;-3/pm-93)(ukd;-3/pm-93)(ukd;-3/pm-93)(orkdif;ynm½SifBuD; H.G WELLS u**Fgjrpf0Srf;rSj'mAD'D,ef;

(DRAVIDIANS)wkdY\,Ofaus;rSKonf? qlar;&D;,ef;,Ofaus;rSK? tD*spf,Ofaus;rSKwkdYESifhacwfNydKifxGef;

um;cJhzG,f½Sdonf[k qkdygonf/(ukd;-8/pm-17)(ukd;-8/pm-17)

(ukd;-8/pm-17)(ukd;-8/pm-17)(ukd;-8/pm-17)/ (qlar;&D;,ef;wkdYonf BC-4000ausmfcefYuyif a½S;us

í ,Ofaus;aomvlYtzGJUtpnf;ukd xlaxmifcJhMuygonf/(ukd;-3/pm24)(ukd;-3/pm24)

(ukd;-3/pm24)(ukd;-3/pm24)(ukd;-3/pm24)/ qlar;&D;,ef;wkdYukdqufcHaom

tum'D,ef;? abbDvkHeD;,m;ukd0ifwkdufpkd;rkd;cJhaom [pfwkdufrsm;? BC-1200wGif tifyg,mjyefvnf

wnfaqmufcJhaom tmqD;&D;,ef;rsm;onfvnf; qlaA;&D;,ef;,Ofaus;rSKukd usifhokH;cJhonf/ (BC-

1500 rwkdifrDwGif tmqD;&D;,ef;wkdY aMu;eDvufeufrsm;ukd pwifokH;pGJygonf (ukd;-3/pm-24)/ xkdYaMumifh

qlaA;&D;,ef;,Ofaus;rSKonf BC-4000cefYrS 1200cefYxdxGef;um;cJhaMumif;od&onf/ jyifopforkdif;

q&mwpfOD;uBC-5000cefYwGif tD*spfjynfü ausmufacsmtqifhtwef;½SdNyD[k qkdygonf/ orkdif;okaw

oDwkdYtqkdt&rl? (tD*spfvlrsKd;[k ay:aygufvmNyD;aemuf tD*spfjynfonf BC-2740ESifh 2270Mum;wGif

,Ofaus;rSKtjrifhqkH;tqifhokdYa&muf½SdcJhNyD[k qkdygonf/(ukd;-3/pm-75)(ukd;-3/pm-75)

(ukd;-3/pm-75)(ukd;-3/pm-75)(ukd;-3/pm-75)/ þtaxmuftxm;rsm;ukd

taMumif;jyKí ,if;wkdYESifhacwfNydKifxGef;um;zG,f½Sdaom **Fgjrpf0Srf;,Ofaus;rSKonfBC-2500 cefYwGif

xGef;um;cJhaMumif;,lq&ayonf/

(jrefrmhausmufacwfwGif NrdKUjyESifhqkdifaom,Ofaus;rSKukd rawGU&[k jrefrmynm½Sifrsm;u

(ukd;-2/ pm-120)(ukd;-2/ pm-120)

(ukd;-2/ pm-120)(ukd;-2/ pm-120)(ukd;-2/ pm-120)qkdygonf/ tapmqkH;NrdKUjyEkdifiH[k okawoDwkdYowfrSwfMuonfh AdóEkd;ysLwkdYum;

oHukdyif aumif;pGmokkH;pGJaeygNyD(ukd;-2/pm-52)(ukd;-2/pm-52)

(ukd;-2/pm-52)(ukd;-2/pm-52)(ukd;-2/pm-52)? okawoeqef;ppfavhvmcsufrsm;t&rl AdóedK;NrdKUukd

AD-1&mpk twGif;upwifwnfaxmifonf[k (uk d;-4/pm-152)(uk d;-4/pm-152)

(uk d;-4/pm-152)(uk d;-4/pm-152)(uk d;-4/pm-152)od&ygonf/) ok d Yaomf

ausmufacwfrSaMu;acwf okdYul;ajymif;onfhorkdif;uGif;qufukdum; raz:xkwfekdifMuao;ay/

(jrefrmEkdifiHwGifBC-4000cefYuyif aMu;acwfokdYul;ajymif;cJhrnf[krSef;qMuaomfvnf;BC-2000

cefYu ausmufacwfvlom;rsm;aexkdifcJhonfhtaxmuftxm;rsm;awGU&ygonf(ukd;-3/pm-45)(ukd;-3/pm-45)

(ukd;-3/pm-45)(ukd;-3/pm-45)(ukd;-3/pm-45)/

(a'gufwmQANUNGOu? &ckdifESifhppfwaumif;a'owkdYrS awGU&aomausmufacsmacwfypönf;rsm;ukd

BC-2000rwkdifrD[k (ukd;-9/pm-32)(ukd;-9/pm-32)

(ukd;-9/pm-32)(ukd;-9/pm-32)(ukd;-9/pm-32)owfrSwfonf/) vlUorkdif;onf ausmufacwf/ aMu;acwf? oHacwf

ponfjzifh? tqifhqifhwkd;wufvmonfrSmrSefaomfvnf;? wae&mESifhwae&mwNydKifeufwnf; wkd;wuf

ajymif;vJcJhonfr[kwfyg/ tcsKdUvltzGJUtpnf;uapmí? tcsKdUvltzGJUtpnf;u aemufusygonf/ ESpf

aygif;axmifESifhuGmí uGmjcm;vQuf? ajymif;vJwkd;wufonfvnf;½Sdygonf/

tdrfeD;csif;rsm;taMumif;ajymNyD;í? &ckdifa'otaMumif;ajymygrnf/ &ckdifjynfe,ftwGif; ajrmufykdif;

ESifh awmifykdif;wkdYwGif ausmufacwfvufeufrsm; awGU½SdaMumif;qkdcJhygNyD/ (1886-ckESpfu ppfwaumif;

e,f oD'guGef'g (SITAKONDA)awmifukef;teD;rS &½SdcJhaom ausmuf'g;½Snfonf? &ckdifa'owGif awGU&

aom ausmufvufeufypönf;rsm;ESifh wacwfwnf;jzpfNyD; BC-2000rwkdifrDujzpfaMumif; qkdygonf/

(ukd;-9/ pm-32)/ tDE´,? w½kyf?jrefrm? ,kd;',m;? ta&SUawmiftm½S? ppfwaumif; ponfhtdrfeD;csif;

rsm;rS taxmuftxm;rsm;? orkdif;ynm½Sifrsm;\tqkdrsm;ESifh wkdufqkdifMunhfygu? BC-2000cefYu?

&ckdifjynfwGifausmufacsmacwfonf ,Ofaus;rSKxGef;um;cJhonf[kqkdvQif,kwådrwef[krqkdomacs)/

&ckdifjynfe,ftygt0if jrefrmEkdifiHwGif a½S;a½S;umv ausmufacwfvlom;wkdY\ trsKd;tEG,fESifh

pyfvsOf;í? ynm½Sifrsm;t,ltq tenf;i,fuGJvGJMuygonf/ okdYaomfvnf; ausmufacsmacwfrwkdifrD

ta½SUawmiftm½SwcGifvkH;wGif? ,ckaexkdifMuaom vlrsKd;rsm;\ a½S;a[mif;vlrsKd;qufBuD;wpfckvkH;ysHU

ESHUcJhonf[k ynm½SifwkdYqkdMujygonf/ ,leefESifh wdbufe,fpyfwkdYonf xkdvlrsKd;qufBuD;\rlva'o

jzpfonf[kvnf; ,lqMuygonf/ ,if;a'orS tma&SUawmiftm½SwcGifvkH;ysHUESHUoGm;NyD;? ,if;wkdY\

Page 10: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

,Ofaus;rSKt<uif;tusefrsm;ukd a'owcGifvkH;wGif awGU&onf[kqkdMuonf/ ,if;acwfu vlOD;acgif;cGH

wkdUukdavhvmMunhf&m? a½S;tusqkH;yifrOa&myrsKd;quf?eD*½GdKufrsKd;qufESifh MopBwdKvGKdufrsKd;quf[lí?

t"dursKd;qufBuD;(3)ck\rlv&if;jrpfvu©Pmrsm;yg0ifa&m,SufaeonfukdawGU&onf/(ukd;(ukd;

(ukd;(ukd;(ukd;-

10pm-13)10pm-13)

10pm-13)10pm-13)10pm-13)/

okdYaomf(ygarmu©C.S.COONurlausmufacwfv,fESifh ausmufacsacwfwGif? jrefrmEkdifiHtygt0if ta&SU

awmiftm½SwcGifvkH;onf? MopBwdKvGdKuf(AUSTRCLCID) rDvmeDqD,rf(MELANESIAN)?eD*&ufwkd

(NEGRITTO)ESifhrGef*kdvGdKuf(MONGOLOID)rsKd;&if;rsm;[kav;rsKd;wnf½SdaMumif;? okdYaomfa½S;tcgu? rGef*kd

vGdKufwkdYpdrfY0ifrSKenf;yg;cJhaMumif;? vuf½Sdta&SUawmiftm½SvlrsKd;EG,fpkwkdYwGif rGef*kdvGdKufrsKd;&if; toGif

o@meftrsKd;tpm;vTrf;rkd;xm;rSKrSm? rMumao;aomorkdif;wifNyD;acwfrSjzpfxGef;cJh onf[kqkdygonf/

(ukd;-11/pm-161)/(ukd;-11/pm-161)/

(ukd;-11/pm-161)/(ukd;-11/pm-161)/(ukd;-11/pm-161)/

a'gufwmS.K.CHATTERJI u orkdif;rwifrDacwfwGif? &ckdifppfwaumif;a'oü MopBwdKtm½S&ckdif

EG,frsm;ESifh w½kyfwdbufEG,frsm; aexkdifcJhMuonf[k twdtusa&;ygonf/ okdYaomfacwfopfokawoD

rsm;url&ckdifwkdYonf wdbuftEG,fzGm;rsm;omjzpfonf[k qkdMuygonf/ a'gufwm QANUNGOu

]]&ckdifvlrsKd;wGif Mo"MwpfaoG;yg0ifonfukdrjiif;Ekdifyg(ukd;-9/pm-32)qkdjyefygonf/ þtcsufukd qef;ppf

&ayrnf/

(okawoDrsm;,lqxm;MuonfrSm MopBwdKvGdKuf(okdYr[kwf) a½S;ajy;MopBwdKvGdKufwkdYonf? &ckdif

ppfwaumif;e,fajromru ta½SUawmiftm½SwcGifvkH;ü ysHUESHUaexkdifcJhMuonf[líjzpfonf/ ausmuf

acwfumvwGif MopBwdKtm½SbkdY?em*gvef(NAGALAND)rPdyl&(MANIPUR)?ucsm(KACHAR)?Bwdyl&

(TRIPURA)? rDZkd&rf(MIZORAM)?ppfwaumif;(HITTAGONG)ESifh &ckdif(ARAKAN)a'orsm;wGif

vSnhfvnfaexkdifcJhMuonf(ukd;-9/pm-32)(ukd;-9/pm-32)

(ukd;-9/pm-32)(ukd;-9/pm-32)(ukd;-9/pm-32)/pl;xkd;pkdufysKd;enf;ukd wwfuRrf;aeNyDjzpfaomfvnf;? trJ

vkdufjcif;? om;ig;½Smjcif;jzifh toufarG;Muonf[kvnf; ,lqMuygonf/ rD;ukdrawGUrD/ tokH;rjyK

wwfrDuqkdvQif om;pdrf;? ig;pdrf;pm;aomvl½kdif;rsm;jzpfcJhMuonf/ tcsKdU&mZ0ifrsm;wGif az:jyaom

]]&u©rsm;}} qkdonfrSm xkdolwkdYukd &nfñTef;jcif;jzpfygonf/)

tcsKdUaomokawoDrsm;u &ckdifa'owGif tapmqkH;aexkdifolrsm;teuf rGefvlrsKd;rsm;vnf;yg0if

onf[kqkdMuonf/ olwkdYonf &ckdifurf;ajcwGif aexkdifMuonfh MopaBw;eD;½Sif;rsm;ukd taemufbuf

ESifh awmifbufrsm;okdYarmif;xkwfí aexkdifcJhMuonf[k,lqMuonf/ rGefwkdYonf jrefrmEkdifiHtv,fykdif;

vGifjyifESifh rkwåryifv,fauGUywf0ef;usifukdBuD;pkd;cJhMuNyD;? crm(&mZ0ifrsm;wGifvmaom*Rrf;ppfonf

rsm;)wkdY 0ifa&mufwkdufckdufrSKaMumifh? jrefrmEkdifiHtaemufawmifbuf yifv,furf;½kd;wef;(jrpf0uRef;ay:

a'oESifh &ckdifurf;½kd;wef;)okdY qkwfcGgcJhMuonf[kvnf; ,lqMuygonf(ukd;-9/pm-34)(ukd;-9/pm-34)

(ukd;-9/pm-34)(ukd;-9/pm-34)(ukd;-9/pm-34)/

tcsKdUurl&ckdifa'owGif acwfOD;aexkdifoGm;olrsm;ukd eD*&ufwkdrsm;jzpfonf[k ajymqkdMuygonf/

okawoDrsm;\a&;om;csufrsm;ukdavhvmaomtcg ]]eD*&ufwkdYukd N'mAD;'D;,ef;[lívnf; qkdMuao;&m}}

[kvnf;aumif;? ]]eD*&ufwkd[kac:qkdxm;aom rGefcrmwkdYESifh}}[kvnf;aumif; (ukd;-2/ pm-114)qkdMu

onfukdaxmufí? eD*&ufwkdqkdonfrSm N'mAD;'D,ef;rsm;yifjzpfí MopBwpfEG,f0if rGefcrmwkdY\rsKd;&if;jzpf

onfukdawGU&ygonf/ tcsKdUorkdif;ynm½Sifrsm;u rkwårauGU0ef;usifwGif rGefwkdYonfeD*&ufwkdrsm;ukd

wkdufckdufcJh&ao;onf[kqkdjyef&m (ukd;-1/pm-81)rGefwkdYonf eD*&ufwkdwkdYESifh aoG;aESmzl;aom

MopBwdKvGdKufrsm;jzpfMuNyD; aemiftcgwGif rGef*kdvGdKufwkdYESifhvnf; a&m,SufcJhaMumif; avhvmawGU½Sd&

ygonf/ bmompum;eD;pyfí MopBwpftkyfpkwGif rGefcrm[kajymqkdaeMuaomfvnf; rGefESifhcrmum;vlrsKd;

csif;reD;pyfaMumif; ynm½Sifrsm;a&;om;ygonf/ (ukd;-1/pm-86)(ukd;-1/pm-86)

(ukd;-1/pm-86)(ukd;-1/pm-86)(ukd;-1/pm-86)/ MopBwpftkyfpkwGif eD*&ufwkd[k

ac:qkdxm;aom rGefcrmwkdYrSm MopBwdKtm½Srsm;jzpfí? qvkH? rav;? tif'kded½S?rDaved½S? ykdvDed½SwkdYrSm

MopaBw;eD;½Sif;rsm;jzpfMuygonf/

Page 11: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

a½S;ESpfaygif;rsm;pGmuyif MopBwdKvGdKufwkdYonf tdEd,EkdifiHtwGif;okdY taemufbufrS 0ifa&mufcJh

Muygonf/ BC-5000cefYwGif tdEd,wEkdifiHvkH;ysHUESHUaexkdifMuNyD;jzpfygonf/ okawoDrsm;u,if;wkdYukd

Xmaewkdif;&if;om;N'AD;'D;,ef;rsm;[k qkdMuonf/MopBwdKvGdKufwkdYonf tdE´d,?&ckdif?jrefrmESifh ta½SU

awmiftm½Sa'oukdausmfvGefí MopaBw;vswkdufxd ysHUESHUaexkdifMuygonf/ (ukd;-12/pm-148^9)/

S.K.CHATTERJIuMopBwpfrsKd;qufrS rGefwkdYonf txufyguJhokdY taemufrSta½SUokdYoGm;onf[k

qkdygonf/ G.H.LUCEurl rGefonf ta½SUrStaemufokdYoGm;onf[kqkdygonf/

rnfokdYyifjzpfap? rGefwkdY\rsKd;&if;jzpfaom eD*&ufwkd(ac:) j'mAD;'D;,ef;(okdYr[kwf) MopBwdKtm½S

tEG,f0ifwkdY &ckdifa'oukda&muf½SdcJhonfrSm okawoDwkdYrjiif;y,fMuyg/ ,if;wkdYa&muf½SdcJhMuonfrSm

BC-1500cefYujzpfygonf/ ollwkdYonf &ckdifa'ookdY0ifa&mufvmaomtcg? &ckdifa'owGif ,if;wkdY

rwkdifrD½SdESifhNyD;jzpfaom MopaBw;eD;½Sif;rsm;ukd wkdufxkwfcJh&onf/ rGefwkdY\rsKd;&if;rSm BopBwdKtm½S

jzpfaomaMumifh &ckdifa'o\ausmufacsmcwftqkH; aMu;acwf,Ofaus;rSKtponf MopBwpf,Ofaus;

rSKjzpfonf[k ,lqygonf/

BC-2500 cefYu**Fgjrpf0Srf;ü N'mAD;'D;,ef;wkdY ,Ofaus;rSKtqifhjrifhrm;pGmxGef;um;cJhMuaMumif;

qkdcJhygNyD/ BC-2000 ESifh BC-1500Mum;umvwGif taemufbufrS tm&d,ef(ARYAN)wkdY0ifa&mufwkduf

ckdufvmojzifh tdEd,EkdifiHajrmufykdif;rS j'mAD;'D;,ef;trsm;pkrSm ta½SUbufokdYxGufcGgcJhMuonf/ ,if;wkdY

onf tvkH;t&if;ESifh0ifvmojzifh &ckdifa'orS MopaBw;eD;½Sif;wkdYqkwfcGgcJhMuygonf/ okawoDrsm;

a&;om;csufrsm;ukd qufpyfMunhfaomtcg tdEd,ta½SUzsm;EdkifiHrsm;okdYxGufcGgMuaom a&S;OD;j'm;AD;'D;

,efwkdY &ckdifa'oukd jzwfoef;oGm;MuNyD;aemuf? aemufqkH;tokwftaejzifh &ckdifa'ookdYa&muf½Sdí? tajccs

umaexkdifcJhMuonfrSm BC-1000cefYujzpfrnf[k rSef;q&ygonf/ a'gufwm(CHATTERJI)ajymaom

MopBwdKtm½SqkdonfrSm ,if;j'mAD;'D;,ef;rsm;ukd qkdvkdjcif;jzpfygonf/ rGefwkdY\rlvrsKd;qufjzpfygonf/

xkdYaMumifhorkdif;rwifrDacwfu &ckdifa'owGif rGefwkdYaexkdifcJhMuonf[kqkdjcif;rSm jzpfEkdifbG,f½Sdygonf/

rGefwkdY\a½S;acwfuyifoDqkdvmcJhaom om;acsmhaw;rsm;wGif ,if;wkdY\ZmwdXmaerSm tdEd,ta½SUbuf

urf;ajcrS ukd&mrefa';vfa'ojzpfonf[k az:jycsufrsm;yg½Sdygonf/ rGefwkdYonfta&SUawmiftm½SwcGif

ysHUESHUatmifoGm;Muygonf/ c&pfESpfqef;pwGif jrefrmEkdifiHtwGif; jyefvnf0ifa&mufíjrefrmEkdifiHtv,f

ykdif;ESfih rkwårauGUywf0ef;usifukdpkd;rkd;cJhygao;onf/ ysLrsm;0ifa&mufvmonfhtcg? xkdif;EkdifiHbufokdY

jyefvnfqkwfcGgí? AD-6-7&mpkrsm;twGif;]]'Gg&m0wD (DWARWADY)ESifh ]]avmyl&D}}(LOPBURI)uJhokdY

aom ,Ofaus;rSKtqifhjsrifhonfhNrdKUBuD;rsm; wnfaqmufcJhMuygao;onf/

tdEd,EkdifiHorkdif;rwifrDacwfwGif tkd;vkyfief;twwfESifh? qefpyg;pl;xkd;pkdufysKd;jcif;? xkdrSwqifh

avSum;xpfawmif,mpkdufysKd;jcif;? ponfwkdYrSm MopBwdKvGdKufrsm;pwifcJhMuNyD;? xkdrSwqifhta&SUawmif

tm½SwcGifysHUESHUcJh[ef½Sdayonf/(ukd;-12/pm-149)/j'mAD;'D;,ef;wkdY&ckdifurf;ajcokdY0ifa&muftajccsNyD;

onfhtcsdefwGif? aqGrsKd;pkvlUtzGJUtpnf;rSaus;½Gm? NrdKUjy,Ofaus;rSKvlUtzGJUtpnf;okdY wjznf;jznf;ajymif;

vJaecsdefjzpfonf[k ,lq&ygonf/

tcsKdUaom&ckdif&mZ0ifrsm;u tmeE´pNE´ausmufpmvm tapmqkH;NrdKUjywnfaxmifcsdefjzpfonfh BC-

6-&mpkxufapmí? BC-3325xdaz:jyMuygonf/ okawoDOD;csefxGef;url? a&S;a0omvD jA[®P&mZm

rif;vufxufukd BC-5315xda&S;usí wGufjycJhygonf/ þrQumv½SnfvQm;cJhonfrSm? ausmufacwf?

aMu;acwf? oHacwfponfjzifh? tqifhqifhul;ajymif;vmonfh NrdKUjyjynf½Gmi,frsm;avm[kawG;awmbG,f

jzpfygonf/ ,if;acwfuvlwkdYonf OD;pGmaqGrsKd;pkvlUtzGJUtpnf;rsm;jzifh tkyfpkvkdufaexkdifcJhMuayrnf/

aemifwGifvlrsKd;pkvlUtzGJUtpnf;tjzpfaygif;pnf;í pnf;vkH;rdum,Ofaus;rSKw[kefxkd;wkd;wufvmjzif;

jzpfonf[k ,lq&ygonf/ "n0wDjynfwnfaxmifrdonfhtcsdefwGifum; vlrsKd;pkwpfpkvkH;pnf;vkH;rd

Page 12: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

um ,Ofaus;rSKtqifhtwef;jrifhrm;aeNyDjzpfygonf/

(tmeE´NE´ausmufpmukdtajccHíajym&vQif ? "n0wDNrdKUukd BC-6-&mpkwGifwnfaxmifonf[k

ajym&ygrnf/ ausmufpmyg BC-518rS AD-370xd rif;qufukd? "n0wDrif;quf[k qkd&ygrnf/

ausmufpmygrif;rsm;\trnfrsm;rSm ygVdokdYr[kwf ouú#ppfppfrsm;r[kwfí tdEd,,Ofaus;rSKpuf&dyf

rxifao;[k(ukd;-1/pm-72)[k a'gufwmoef;xGef;a&;onf/ PAMELA GUTMAN-uvnf; tdEd,trnf?

ouú#trnfr[kwf[k (ukd;-14/pm-39)qkdygonf/ tm&d,efrsm;r[kwfonfrSmaocsmygonf/ ,if;

tcsdeffurGef*kdvGdKufwkdY &ckdifa'ookdYra&mufMuao;yg/ BC-1000cefYurS w½kyfjynfta&SUykdif;

]]ukdukdaemf}}KOKONORt&yfrSawmifbufokdYqif;vm&m BC-6-&mpkcefYwGif &ckdifa'ookdYa&muf½SdEkdif

bG,fr½Sdao;yg/ xkdYaMumifhtmeE´pNE´ausmufpmyg yxrqkH;rif;qufonf? **Fgjrpf0Srf;rSa&mufvmaom

j'mAD;'D;,ef;wkdYwnfaxmifcJhonfh rif;qufjzpfonf[k qkd&ygrnf/)

TIBETO-BURMAN[kac:aom wdbufjrefrmEG,f rGef*kdvGdKufwkdY a½S;uaecJhzl;aomt&yfonf? w½kyf

EkdifiHtaemufajrmufbufESifh? wdbufjynfta½SUajrmufbuf½Sd uefpke,frS ]]axmifjrpf0Srf;}}jzpfygonf/

BC-2000cefYu xkda'owGif ausmufacwfaESmif; ,Ofaus;rSK½Sdaeygonf/ acwfcsif;NydKifvQif omvGef

olr½SdavmufatmifolwkdYjyKvkyfaom tkd;cGufrsm;tqifhtwef;jrifhygonf/ olwkdYukd w½kyfwkdYu ]]csdtef}}

[kac:ygonf/ w½kyfwkdYu rMumcP vma&mufwkdufckdufojzifh? wdbufjynfta½SUajrmufbufjrpf0g

jrpfzsm;cH&mt&yfESifh ]]ukdukdaemf}}okdYajymif;a&TUMuygonf/(ukd;-1/pm-107)/ BC-1000cefYwGif w½kyfwkdY

vma&mufaESmuf,Sufjyefojzifh awmifbufokdYajymif;a&TUvmMuygonf/ ,if;rGef*kdvGdKufrsKd;&if;rS

tcsKdUvlrsKd;EG,frsm;rS wdbufjynftwGif;0ifa&mufcJhMuNyD;? tcsKdUrSm tdEd,EkdifiHwGif;okdY ajrmufbufrS

0ifa&mufMuonf/ tcsKdUum;jrefrmEkdifiHajrmufzsm;½Sd oHvGifESifhrJacgifjrpfzsm;a'owGifaexkdifMuygonf/

tcsKdUvlrsKd;EG,fpk (TRIBES)rsm;rSm jA[®ykwå&jrpfaMumif;twkdif;pkefqif;vmMuNyD; **Fgjrpf0Srf;ukdausmf

um r*pwkdif;xdysHUESHUaexkdifcJhMuygonf/

þae&mwGiftwdtusajymp&mwpfck½Sdygonf/ wdbufjrefrmrsKd;pdwfwGif? wdbuf[dr0EÅm? ajrmuf

tmoHESifh tmoHjrefrm[k rsKd;cGJ(3)rsKd;yg0ifygonf/ tmoHjrefrmrsKd;cGJwGif e*g;? csif;?ouf? ucsif?

jrefrmESifhvkdvkd?[lívlrsKd;EG,f(6)rskKd;½Sd&m? &ckdifvlrsKd; (RAKHINE NATIONALITY)onf jrefrmrsKd;EG,fpk

(TRIBE)wGifyg0ifonf/ ,aeY&ckdifvlrsKd;[kqif;oufvmaprnfh xkd]]a½S;OD;&ckdifrsm;}}onf BC-1000

twGif;ujA[®ykwå&jrpfaMumif;twkdif; pkefqif;ír*"wkdif;xdysHUESHUaexkdifcJhaom rGef*kdvGdKufwkdY tkyfpkokH;pk

wGif yg0ifygonf/

qufí½Sif;ygOD;rnf/ xkdoHvGifESifhrJacgifjrpfzsm;a'orS rGef*kdvGdKufwkdYtkyfpkokH;pkcGJMuygonf/ a½S;

OD;&ckdifwkdYyg0ifaom tkyfpkBuD;wpfpku? wDbuf? tdEd,? tmoHponfYtaemufbufokdYcGJxGufygonf/

tjcm;vlrsKd;EG,frsm;teufrS jrefrmvlrsKd;EG,fpkESifh tcsKdUaomvlrsKd;pkwkdYu jrefrmEkdifiHta½SUajrmufbuf

]],kef*fcsef(YONGCHANG)}}a'ookdYajymif;a½TUygonf/ oufvlrsKd;EG,frsm;/ csif;vlrsKd;EG,frsm;?

ucsifvlrsKd;EG,frsm;rSm ,if;ae&mwGifusefaecJhygonf/

az:jyygwdbufjrefrmtkyfpk0ifrsm;teufwGif jrefrmEkdifiHwGif;okdYtapmqkH;0ifvmol? jrefrmEkdifiH

twGif;ESifh tjyifwGifae&mtus,fjyefYqkH;pwif,lolrSm oufvlrsKd;EG,frsm;jzpfonf/ c&pfESpfrwkdifrD

uyiftmoH? rPdyl&e,frsm;tjyif? jrefrmEkdifiHajrmufykdif;ESifhtv,fykdif;ajrjyeftxd 0ifa&mufcJhMu

ygonf/ orkdif;rSwfwrf;rsm;t&? BC-138wGiftokH;jyKaeNyDjzpfaom w½kyftdEd,vrf;rBuD;ukd taMumif;

jyKí Ak'¨bmom,Ofaus;rSKukd&½SdaeygNyD/ c&pfESpfrsm;qef;pwGif oufwkdYukd jrefrmEkdifiHtwGif;üawGU&yg

onf(ukd;-5/pm-16)/ AD-1&mpkwGifwnfaxmifonfh AdóedK;ysLrsm;xuf ykdíapmpD;pGma&mufygonf/

oufwkdYaemufrS rMumrDcsif;vlrsKd;EG,frsm; [l;aumif;awmifMum;rSoufwkdYe,fajrukdjzwfí 0ifvmyg

Page 13: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

onf/em*awmifwef;?csif;awmifwef;rsm;xdysHUESHU½kHrQru? awmif;ykdif;csif;wkdYrSm oHwGJc½kdifxda&mufatmif

&ckdif½kd;rukdpkefíqif;Muygonf/ c&pfESpfqef;puysLrsm;0ifa&mufvmonfhtcg? oufwkdYonf jrefrm

EkdifiHtv,fykdif;wGif tuGJuGJtjym;jym;jzpfoGm;NyD;? &ckdifajrmufzsm;a'orsm;ESifh? jrpf0uRef;ay:a'orsm;

okdY ysHUESHUoGm;Muygonf/

AD-9&mpkwGif ysLNrdKUawmfoa&acwå&m(AD-832)ESifh (a'gufwmoef;xGef;urGefwkdY\NrdKU[k,lq

í? a'gufwmLUCE ua½S;yJcl;NrdKU[k,lqaom)]]rJcsef(AD-835)ukdeefausmifwkdY0ifa&mufzsufí? ,if;wkdY

tiftm;NydKuGJoGm;aomtcg? jrefrmwkdYausmufqnfe,fukd pwif0ifa&mufaexkdifonf[k a'gufwm

LUCE upGJpGJNrJNrJ,kHMunfonf/ rGefwkdYuawmifbufrkwårauGUbufokdYqkwfcGgygonf/ ysLwkdYum;ESpfaygif;

500cefYtwGif; jrefrmrsm;twGif; ysHUESHUaysmufuG,foGm;ygonf/

txufwGifaz:jycJhonfhtwkdif; a½S;OD;&ckdifrsm;tygt0ifrsm;pGmaomrGef*kdvGdKufwkdYonf a½S;OD;jrefrm

rsm;ESifhBC-500cefYuvrf;cGJí tdE´d,ekdifiHta½SUykdif;a'ookdY0ifa&mufoGm;onfhftcg tdE´d,ekdifiHwGif

tm&d,ef ,Ofaus;rSKuvTrf;rkd;xm;NyD;jzpfygonf/ tm&d,ef,Ofaus;rSKu rGef*kdvGdKkuf,Ofaus;rSKxufykdí

tqifh twef;jrifhrm;ygonf/ rGef*kdvGdKufwkdYonf tm&d,efwkdYESifh a&m,SufaexkdifcJhMuNyD;?

tm&d,ef,Ofaus;rSK ukdvufcHusifhokH;Muygonf/ a'gufwmS.K.CHATTERJI urGef*kdvGdKufwkdY0ifa&muf

vm&mvrf;aMumif;ukd ta½SUbufESifhajrmufbuf[kaz:jyygonf/(udk;-13/pm-86)(udk;-13/pm-86)

(udk;-13/pm-86)(udk;-13/pm-86)(udk;-13/pm-86)/ a½S;a[mif;acwf

aumvd,?a'0'[? uydv0wf? a0omvD? 0d[m&?yg#vdykwfponfhjynfrsm;onf ,if;a'orsm;wGif

yg0ifonf (ukd;-2/pm-148)(ukd;-2/pm-148)

(ukd;-2/pm-148)(ukd;-2/pm-148)(ukd;-2/pm-148)/ tm&d,efwkdYESifhaoG;aESmí? ,SOfwGJaexkdifaomrGef*kdvGdKufwkdYukd orkdif;q&m

wkdYu]]tif'kdrGef*kdvGdKkuf (INDO-MONGOLOID)}}rsm;[kac:Muygonf/ ,if;tif'kdrGef*kdvGdKufwkdYonf tm&d,ef

wkdY\ trsKd;av;yg;ZmwfcGJjcm;rSKwGif cwåd,rsKd;wGif yg0ifMuygonf/ ,if;cwåd,rsKd;wkdYukd a½S;acwf

&mrm,e? r[mb&wusrf;rsm;wGif ]]ud&mwrsm;}}(KRATA)[kaz:jyxm;ygonf/ ,if;cwåd,rsm;onf

tkyfcsKyfol vlwef;pm;rsm;jzpfvmí ousomuD0ifrsm;[k ac:wGifcJhMuygonf/

tqkdygtif'kdrGef*kdvGdKuftEG,f0ifvlrsKd;pkrsm;teuf trsm;pkonf tm&d,efbmompum;ajymaom

[dE´Lrsm;jzpfvmMuí? [dE´L,Ofaus;rSKe,fy,ftwGif;okdY rSefrSefaygif;pnf;0ifa&mufcJhMuygonf/ tcsKdU

rlum;tdE´d,tu©&mudkokH;í? rdrdwkdY&if;jrpfbmompum;ukd ysKd;axmifcJhMuonf[k tcsKdUokawoDrsm;

(ukd;-13/pm-88)(ukd;-13/pm-88)

(ukd;-13/pm-88)(ukd;-13/pm-88)(ukd;-13/pm-88)/a&;om;Muygonf/ ,if;tif'kdrGef*kdvGdKufrsm;onfyif/ cwåd,trsKd;trnfomuD0if

rif;rsKd;EG,frsm;jzpfMuygonf/ a0omvDrSvpä0Drsm;ESifh/ a½S;a[mif;acwf? a'0'[? aumvd,? uydv0wf

jynfwkdYrS ? a*gwrAk'\trsKd;tEG,frsm;jzpfMuaom omuD0ifrsm;onfyifvQif/ rZösdra'oücwåd,trnf

cH,lí? tm&d,efbmompum;ajymqkdaeMuaomfvnf;? rGef*kdvGdKufppfppfrsm;(okdYr[kwf) rGef*kdvGdKufESifh

tm&d,ef? j'mAD;'D,ef;?MopBwpfaoG;aESmolrsm;jzpfcsifjzpfrnf/ rlvrsKd;EG,f&if;jrpfrSmrlum; rGef*kdvGdKuf

rsm;jzpfonf[k THE CULTURALHERITAGE OF INDIAusrf;q&mu a&;om;ygonf/

tdEd,wGif tif'kdrGef*kdvGdKufrsm;onf tm&d,efbmompum;ukdvnf;aumif;? rdrdwkdY&if;jrpfbmom

pum;ukdvnf;aumif; ajymqkdMuonf/ eDayg(NEPAL)EkdifiH½Sd? rGef*kdvGdKuftEG,f0if ]]ed0g(NEWARS)}}vlrsKd;

pkonftdE´,tu©&mukdokH;í? rdrdwkdY&if;jrpfbmompum;ESifhwGJpyfa&;om;aom taxmuftxm;½Sdonf/

xkdYjyifa*gwrAk'yGifhNyD;aemuf BC-324-308wGif pkd;pHaom pE*kwfrif;vufxufwGif tdEd,ukdusL;ausmf

vmonfh r[mtvufZE´m;ukdwkdufckduf&ef ppfwyfrsm;zGJUpnf;onfhtcg rGef*kdvGdKufEG,frsm;jzpfaom

ud&mwrsm;yg0ifcJhbl;ygonf/ xkdYaMumifha½S;acwfjrefrmEkdifiHokdY omuD0ifrif;rsm;0ifa&mufvm&mwGif

vnf;? xkduJhokdYyiftm&d,efbmompum;ESifhtwl? ,Ofaus;rSKukdvufcHajymqkdolrsm;a&m/ rdrdwkdY\&if;

jrpfrGef*kdvGdKkufbmompum;ajymqkdolrsm;yg? a&m>yrf;ygvmrnfjzpfygonf(ukd;-2/pm-154)(ukd;-2/pm-154)

(ukd;-2/pm-154)(ukd;-2/pm-154)(ukd;-2/pm-154)/

tif'kdrGef*kdvGdKkuf[kac:aom cwåd,trsKd;tEG,frsm;teufrS a½S;OD;&ckdifrsm;? &ckdifa'ookdYtapmqkH;

Page 14: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

0ifa&mufvmonf[k twdtusajymEkdifonfhumvrSm AD-3&mpktwGif;ujzpfygonf/ tb,faMumifh

qkdaomf ud&mwac:tif'kdrGef*kdvGdKufwkdY AD-3&mpktwGif;u &ckdifa'owGifa&muf½SdaeNyDjzpfonfh

taxmuftxm;rsm;½SdaomaMumifhjzpfygonf/ tdE´d,EkdifiHta½SUbufurf;rS em**sLeduGef'ga'owGif

AD-3&mpkua&;xkd;cJhaom ausmufpmwpfcsyfü oD[kdVfrSax&0g'&[ef;awmfrsm;omomemjyKc&D;xGufcJh

onfa'orsm;ukdaz:jy&mwGif ]]ud&mwa'o}}vnf;yg0ifonfukdawGU&ygonf/ ,if;tcsdefu ,if;

ausmufpmwGif az:jyxm;aom ud&mwa'oqkdonfrSm]][dr0EÅmawmif\awmifbufeDayg? blwefe,f

rsm;rSpí tmoH? rPdyl? ppfwaumif;? &ckdifurf;a'oESifh jrefrmEkdifiHatmufykdif;jrpf0uRef;ay:xd}} jzpf

aMumif; okawoDrsm;u? r[mom&wusrf;? [m&d0Housrf;? rmua@;,yl&mrfusrf;? AD-150cefYu

wkdavrD(PTOLEMY)\rSwfwrf;wkdYukd ukd;um;íjyqkdxm;MuNyD;jzpfygonf(ukd;-15/pm-15)(ukd;-15/pm-15)

(ukd;-15/pm-15)(ukd;-15/pm-15)(ukd;-15/pm-15)/

(ukd;-9/(ukd;-9/

(ukd;-9/(ukd;-9/(ukd;-9/

pm-51)pm-51)

pm-51)pm-51)pm-51)/ a½S;OD;&ckdifwkdYonf tm&d,ef,Ofaus;rSKESifhtwl/ *kyÜwtu©&m? ouúwbmomta&;tom;

wkdYukdonfaqmifcJhMuygonf/ a½S;OD;&ckdifrsm;onf rGef*kdvGdKufrsm;jzpfí? tdE´d,EkdifiHwGif tm&d,efwkdY

ESifh a&m,Sufaexkdifum tm&d,ef,Ofaus;rSKukdvufcHusifhokH;cJhMuaomfvnf;? tm&d,efbmompum;

ukd ajymif;vJajymqkdjcif;r½SdcJhyg/ rdrdwkdY\rGef*kdvGdKuf&if;jrpfbmompum;ukdom jyKpkysKd;axmifajymqkdcJh

Muolrsm;jzpfygonf/ okdYaomf AD-3&mpktwGif;u &ckdifa'ookdY rlv&ckdifrsm;0ifa&mufonfhtcg?

txufwGifjrefrmokawoDtcsKdUawG;qcJhouJhokdY tm&d,efbmompum;ajymqkdaom tif'kdrGef*kdvGdKkufrsm;

vnf; a&m>yrf;ygvmcJhrnfjzpfygonf/ olwkdYonf &ckdifjynfwGif;okdY0ifa&mufvmNyD;aemuf &ckdifjynf

wGif ½Sd&if;pGJjzpfaom j'mAD'D;,ef;rif;quf(tmeE´pNE´ausmufpmyg yxrrif;qufukdqkdvkdygonf)ukd

jzKwfcsum AD-370wGif ]]'GifpjE´}}tp½Sdaom tif'kdrGef*kdvGdKufrif;qufukd pwifwnfaxmifonf[k,l

qygonf/ ,if;wkdYwnfaxmiftkyfpkd;cJhaomNrdKUawmfonf a0omvDNrdKUjzpfaomaMumifh? ,if;rif;quf

onf tdEd,EkdifiHa0omvDjynf ousomuD,tEG,f0if rif;rsKd;rif;EG,frsm;r[kwfcJhvQif? a0omvDjynf

wGifaexkdifcJhMuum? tm&d,ef,Ofaus;rSKukdvufcHusifhokH;í? rGef*kdvGdKuf&if;jrpfbmompum;ukd ysKd;axmif

ajymqkdaecJhMuaoma½S;OD;&ckdifrsm;rSwyg;tjcm;rjzpfEkdifay/ tif'kdrGef*kdvGdKufwkdY &ckdifjynfukdatmifEkdif

NyD;aemuf½Sd&if;pGJj'mAD;'D;,ef;rsm;onf? tif'kdrGef*kdvGdKkufrsm;twGif a&m,Sufpdrfh0ifí wjznf;jznf;aysmuf

uG,foGm;ygonf/ xkdYaMumifh&ck difvlrsK d;rsm;wGif MopBwpfaoG;ygonf[laoma'gufwmS.K-

CHATTERJIESifha'gufwmS.B.QANUNGOwkdY\t,ltqrsm;rSm ,kwådrwef[krqkdomacs/

tif'kdrGef*kdvGdKufwkdYonf AD-3&mpkrS 10&mpktwGif; &ckdifjynftwGif;okdY tokwfvkduf/ tokwf

vkduf0ifa&mufcJhMuygonf/ tif'kdrGef*kdvGdKufwkdYonf AD-6&mpkwGif wpfBudrf0ifa&mufcJhNyD;]]0DwdpNErif;}}

ukdNzKwfcsmum]]r[m0D&}}ukdeef;wifcJhMuonf/ AD-729aemufykdif;wGif tmeE´pNE´rif;uG,fvGefNyD;aemuf

AD-8&mpktwGif; tif'kdrGef*kdvGdKufwkdYtvkH;t&if;eSifh0ifa&mufwkdufckdufcJhMuNyD; AD-788wGif ]]r[m

wkdif;pNE´rif;}}ukdeef;wifcJhMujyefygonf/ r[mwkdif;pNE´rif;onf ESpfaygif; 50cefYMumanmif;onfh ppfyGJ

twGif;üysufpD;oGm;cJhaoma0omvDNrdKUawmfukd jyefvnfjyKjyifcJh&[ef½Sdygonf/ AD-10&mpkwGif rGef*kd

vGdKufwkdYaemufqkH;tBudrf0ifa&mufwkdufckdufNyD; a0omvDNrdKUawmfukdzsufqD;vkdufMuygonf/ ,if;okdY

0ifa&mufvmaom tif'kdrGef*kdvGdKufrsm;onf? ½Sd&if;pGJvlwkdYa&m,SufaexkdifvmMu&m ,aeY&ckdifvlrsKd;

rsm;qif;oufcJhMuNyD;? rGef*kdvGdKuf&if;jrpfbmompum;ukd ysKd;axmifajymMum;vm&mrS? vuf½Sd&ckdifbmom

pum;wkdifatmif zGHUNzdK;wkd;wufcJhygonf/

þokdYqkdvQif vuf½Sd&ckdifbmompum;onf jrefrmEkdifiHtv,fykdif;rS Armpum;ESifh tb,faMumifh

eD;pyfae&ygoenf;[kar;bG,f½Sdygonf/ tusOf;tm;jzihfqkd&vQif ArmESifh&ckdifwkdYonf rlvrGef*kdvGdKuf

&if;jrpfrSqif;oufvmMuNyD;? jrefrmvlrsKd;EG,fpk(MYANMAR TRIBES)wpfckwnf;wGif twlaexkdifcJhMu

í&if;jrpfbmompum;wlnDjcif;? vlrsKd;EG,fpkwpfckwnf;aexkdifcJhMujcif;? AD-10&mpkcefYrSpí taemuf

Page 15: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

bufEkdifiHrsm;ESifhtquftoG,fenf;yg;cJhNyD;? ta½SUbufjrefrmjynftv,fykdif;ESifhomqufqHrSKykdrkdrsm;jym;

vmjcif;wkdYaMumifhjzpfonf[kqkd&ygrnf/ yk*Hacwfausmufpmrsm;wGif &ckdiftokH;tESKH;? &ckdiftoHrsm;yg

0ifaeonfuvnf; taxmuftxm;jzpfygonf/ AD-6&mpkrwkdifrDu &ckdifbmompum;ajymí? *kyÜw

tu©&m? ouú#?ygVdbmomwkdYa&;om;aom a½S;OD;&ckdifvlrsKd;rsm; oHwGJc½kdifxda&muf½SdaeMuygNyD/ ivkH;

armfausmufpmwGif ]]rJum}}[laom &ckdiftrnfukdAsnf;ESifho&wGJí a&;om;aeonfhtaxmuftxm;awGU

&ygonf/

a½S;OD;&ckdifwkdYonf tdE´d,ajray:wGif ESpfaygif;rsm;pGmaecJhMuNyD;? tm&d,ef,Ofaus;rSKudk vufcH

usifhokH;cJhMuaomfvnf;? tm&d,efbmompum;ajymqkdoGm;aom vlrsKd;pkrsm;wGif ryg0ifyg/ rdrdwkdY\&if;

jrpfbmompum;ukdom ajymqkdcJhMuygonf/ xkdpOfuajymqkdcJhaom &ckdifbmompum;onf ,aeYajymqkd

aeMuaom &ckdifbmompum;ESifh wax&mwnf;rwlnDonfhtjyif? ]]&ckdif}}[kaomtrnfukdvnf; r&½Sd

ao;yg/ vuf½Sd&ckdifbmompum;onf a½S;OD;&ckdifrsm;jyKpkysKd;axmifajymqkdvmcJhonfYrGef*kdvGdKuf&if;jrpf

bmompum;rS zGHUNzdK;wkd;wufvmaom bmompum;jzpfygonf/

rdrdwkdYvlrsKd;ryaysmufap&ef/ rdrdwkdYbmompum;ryaysmufap&ef/ rdrdwkdY,kHMunfaom Ak'¨omoem

ryaysmufap&ef/ jA[®P0g'jyefvnfacgif;armhvmaom? jA[®P0g'Drsm;pkd;rkd;vmaom AD-3-4-5&mpk

rsm;twGif;rSpí tdE´d,ta½SUzsm;a'o ppfwaumif;e,fajrukdjzwfoef;um &ckdifurf;ajrmifa'o

okdYajymif;a&TUtajccsvmMuaom tif'kdrGef*kdvGdKufwkdYukd usef&pfaomr*"wkdif;om;rsm;u ]]&u©dwrsm;}}

[kac:í? olwkdYaexkdifaome,fajrukd ]]&u©dwyl&}}okd Yr[kwf]]&u©yl&}}[kac:qkdcJ hMuygonf/

xkdr*"wkdif;om;wkdYac:qkdaom ]]&du©dw}}[laomyk'fukdtpGJjyKí ]]&u©dw}} ]]&u©dKuf}}]]&u©dKif}} ]]&ckdif}}[k

ajymif;vJac:a0:vmjcif;jzpfygonf/

okdYaMumifhuRefawmfwkdY&ckdifvlrsKd;rsm;onf MopMwpf(okdYr[kwf)j'mAD;'D;,ef;aoG;ygaom tif'kdrGef*kd

vGdKufrsm;rS qif;oufvmolrsm;jzpfNyD;? vuf½Sd&ckdifbmompum;rSmvnf;? a½S;OD;&ckdifrsm;jyKpkysKd;axmif

&mrSzGHUNzdK;wkd;wufvmcJhonfhrGef*kdvGdKuf&if;jrpf bmompum;rSqif;oufzGHUNzdK;vmaombmompum; jzpf

aMumif;wifjytyfygonf/

armifjyL;(oHwGJ)

ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;

ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;

(1)acwfa[mif;jrefrm&mZ0if(1969-&efukef) a'gufwmoef;xGef;

(2)tajcjyjrefrmEkdifiHa&;orkdif; y-wGJ (1983) vrf;pOfygwD

(3)urÇmYorkdif;\rSwfwkdifrsm;-y-wGJ(1964) vrf;pOfygwD

(4)AdóEkd;NrdKUa[mif;ESifhorkdif;tjrif OD;b½Sif

(wuúokdvfynmya'ompmapmif wGJ(1)? ykdif;(3)1966-pufwifbmv)

(5)&ckdifajrmufzsm;a'orSoufwkdif;&if;om;rsm;(1988) xGef;a&Tckdif

(6)The New Stone Age of Burma (Working Peoples' Daily 29/3/64) Prof: Nyi Nyi

(7)The Story of Indo-Pakistan (Karachi-1969) S.F. Mahmud

(8)The OutLine of History H.G.Wells

(9)A History of Chittagong (vol-1)(Chittagong University 1988) S.B.Qanungo

(10)The Making of South East Asia (Landon-1966) G.Coedes

(11)The Living Races of Man (London-1965) G.S Coon

(12)The History and Culture of Indian People (Vol-1)(London-1952) S.K Chatterji

(13)The Culture Heritage of India (London-1954) S.K Chatterji

Page 16: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

(14)Ancient Arakan (Ph.D Thcsis) (National University, Australlia-1977) P.Gutman(15)An Introduction to the Study of Theravada N.R. Ray Buddhism in Burma (Calcutta University-1946)

tjrifopf ]]&ckdif}} ed'gef;

armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)

armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)

vlYorkdif;wGif vlY,Ofaus;rSKonfq,fpkESpf/ &mpkESpftvkduf vlUtEG,fwpfqufNyD; wpfqufwGif

wpfqifhNyD;wpfqifh wkd;wufjrifhrm;vmcJh\/ vlom;onf vlom;tjzpfukd&½SdNyD; qufvufwnfwHhEkdifa&;

twGuf Murf;wrf;aomc&D;ukdjzwfoef;cJh&\/ obm0½kyfw&m;\vkdtyfaom tcsKd;tpm;twkdif; zGJUpnf;

rSKjzifh toufomrutod½Sdaom owå0gtqifha&muf½SdcJhNyD; xkdokdYtod½Sdaom owå0grsKd;pkrsm;pGmteuf

wpfrsKd;onf ESpfoef;aygif;rsm;pGmtwGif; wpfqifhNyD;wpfqifh vlUtEG,ftjzpfvrf;uGJí ajymif;vJwkd;wuf

vmum xkdokdYwkd;wufvmaom vlUtEG,ftqufBuD;rwdrfaumryaysmufap&ef BuD;rm;vSpGmaom twm;

tqD;rsm;ESifhtEÅ&m,frsm;ukd &ifqkdifausmfvTm;cJh&onf/ jrefrmrSKwGif½Sdaom ]]rEkówåbma0g 'kv’abm}}

vlYtjzpfonf&cJonf[laom pum;onfrSef\/ MopBwdKvkdyDoDuyf(Austrolopithicas)?eD,ef'g;oJ

(Neenderthal)?yDuif;rif;(Peking Man)?c½kdr*¾EGef(Chromagrnon)?*sAm;rif;(Peking Man)?(c½kdr*¾EGef

(Chromagrnon)?*smAm;rif;(Java Man))?ponfh vlUtjzpfukdra&mufwa&muftjzpfrS rsufarSmufacwf

pufOD;aESmufuGefysLwmESifh tEkjrL,Ofaus;rSKacwftxdumv rek0ifwpfavQmufvkH;ü obm0t½kdif;\

roxma&pmukd vk,lpm;okH;aomufvsuf ½kef;uefvSKyf&Sm;&if; obm0t½kdif;\vQKdU0Sufcsufrsm;ukd

vufwpfqkH;ESKdufum BuHqazmfxkwf&if;þyHokyx0Dukd ausmckdif;um tmumopMu0Vmukdpkd;rkd;&ef

BudK;pm;vmaom vlom;tqifhtxd vkHUv0&d,jzifh BudK;pm;vmaomvlom;\ pGrf;yum;onf tHhcsD;

rukefEkdifp&mjzpf\/

ouf½Sdowå0gpwifay:aygufvmcsdefrS rsufarSmufacwftxdjzpfpOfukd jyefMunhfvQif ½kyfj'yfcE¨m

rnfrQyifBuD;rm;aomfvnf; todvdr®mw&m;acgif;yg;í obm0t½kdif;ESifh qifETJ&onfhwkdufyGJrsm;wGif

t½SKH;ay;um rdrdwkdY\rsKd;EG,fZmwfaMumif;ukd tjrpfruseftjzwfcHcJh&aom 'kdifEkdaqmvkd owå0grsKd;rsm;

rnfrQ&Sdavrnfenf;/ ½kyfj'yfcE¨mi,fyifi,fjim;aomfvnf; todvdr®mESifh qifjcifwkHw&m;wkd;wufvm

aom vlom;onfvlUtjzpfukdr&rDrS vlUtjzpfukd&&Sd? ckdifNrJ? wkd;wuf/ ,Ofaus;vmonfh tajcwkdifatmif

BudK;pm;cJh&aom rEk0ifwpfavQmufvkH;ESifh vlUorkdif;jzpfpOfukd ,xmblwusus½SKMunhfvQif vlUtjzpfukd

vG,fvG,fESifh&cJhonfr[kwf/ vlU,Ofaus;rSKukdvG,fvG,fESifhwnfaqmufcJhjcif;r[kwf/ vlUtEG,fwpfpk?

vlrsKd;wpfrsKd;tjzpfukdvG,fvG,fESifh xdef;odrf;cJh&jcif; r[kwfonfukdawGUjrifMu&ayrnf/ xkdYaMumifh

vnf;]]rEkówåbma0g 'kv’abm}}[laompum;onf rSef\[kqkdcJhjcif;jzpfygonf/

&ckdifvlrsKd;wkdY\orkdif;onf vlUorkdif;\wpfpdwfwpfa'ojzpf\/ &ckdifvlrsKd;[lí rdrd\,Ofaus;rSK?

bmompum;? pmay? *Dwjzifh vlUb0ZmwfckHwGif 0ifa&mufvmNyD;aemuf tjcm;aomvlrsKd;rsm;\wkdufckduf

rSK? obm0t½kdif;\wkdufckdufrSKponfhtEÅ&m,frsm;Mum;rS trsKd;rjyKwf? tprwkH;atmif trsKd;bmomomo

emukd xdef;odrf;apmifha&SmufcJhMu&onfhtjzpftysufukd &ckdiforkdif;wGif awGUjrifMu&onf/ trsKd;oDv

ESpfXmeukdwdwdusus aqmif½GufEkdifíom &ckdif[laomvlrsKd;pkonf ,aeYwkdifatmif wnfwHhckdifNrJaeqJ

jzpfonf/ xkdYaMumifhvnf; at'D 10&mpktv,fykdif;u a&;xkkd;cJhaom tmeEpNEausmufpmwkdifajrmufbuf

rsufESmwGif þe,fajrukd]]tm&u©a'o}}[ka&;xkd;cJhjcif; r[kwfygavm/

Page 17: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

þokdYqkdvQif uRefawmfwkdY &ckdifvlrsKd;\tponf tb,fenf;/ &ckdifvlrsKd;onf tb,fuJhokdY

qif;oufvmoenf;qkdonfukd qef;ppfMunhf&ef vkdayvdrfhrnf/þaqmif;yg;wGif pma&;olonf &ckdif

vlrsKd;\rlvblwESifh &ckdife,fajrokdY0ifa&mufvmykHukd vufvSrf;rSDorQBuHqwifjyxm;jcif;jzpfygonf/

urÇmay:wGif vlU,Ofaus;rSKpwif&ma'orsm;tjzpf tm&Stv,fykdif; tD*spf? abbDvkH;eD;,m;? tdEL

jrpf0Srf;? jrpf0gjrpf0Srf;tp&Sdonfjzifh orkdif;okawoDrsm;\ wifjycsufrsm;ukd NcHKikHokH;oyfvQif tm&S

tv,fykdif;onf yifrtcsuftcsma'ojzpfonf[k ,lq&m\/ tqkdyga'orS vlrsKd;EG,fpkrsm;onf

a&Munf&mjrufEk&mukd &SmazGvmMu&NyD; vlrsKd;pkrsm;uGJjym;oGm;NyD;aemufobm0ywf0ef;usif

tavsmufvkyfukdifpm;aomufrSKrsm;ESifh bmompum;"avhxkH;pHrsm;onf rodromrSMumjrifhvmaomtcg

wGif ododomomuGJjym;rSKrsm;ay:aygufvmcJhMu&\/

acwfOD;&ckdifjynfokdY tawmftwef,Ofaus;aomolrsm; 0ifa&mufvmaomtcg Murf;wrf;cufxef

í tom;pdrf;pm;aom vl½kdif;wpfrsKd;&SdESifhNyD;jzpfaMumif;ukd &mZ0ifrsm;u ñTefjyaeonf/ xkdolwkdYtm;

eD*&pftEG,f0ifrsm;jzpfonf[k ,lqolrsm;&Sd\/ okdYaomfxkdolwkdUrSm bDpD 1000rwkdifrDumvü &ckdifurf;

ajcwGif aexkdifcJhonfh MopaBw;eD;&Sif;rsm;jzpf&ef ykdrsm;ygonf/ orkdif;rwifrDumvrsm;u tmoH?

rPdyl&? ppfwaumif;ESifh &ckdifa'orsm;wGif MopBwdKeD&Stkyfpkrsm; aexkdifcJhMuonf[k ygarmu© ueef*kd

uqkd\/ a'gufwmoef;xGef;url MopBwpfESpfrskKd;wGifBopBwdKtm&Srsm;u ukef;ykdif;? BopBwdKeD&Srsm;u

uRef;ykdif;wGif aeolrsm;[k tMurf;cGJa0í &ygonf/ MopBwdKtm&StkyfpkrS ,aeYwkdifjrefrmEkdifiHü aexkdif

olrsm;um;? rGef? yavmif? 0? &DtefESifh cpDrsm;jzpfMuonf[kqkdygonf/

ausmufacwfaESmif; t<uif;tusefjzpfaom BopBwdJKeD;&Sif;rsm;onf tm&Stv,fykdif;rS rGef*kdvGdKuf

wkdYtvkH;t&if;ESifh qif;vmaomtcg ,if;wkdYaexkdif&m tmoH? rPdyl&? ppfwaumif;? &ckdifa'owkdYukd

pGefYcGgí ,cktm&Sawmifykdif;uRef;pkrsm;okdY ysHUESHUcJhMu[ef&Sdygonf/ MopBwpfrsm;xuf ,Ofaus;rSKt&

omvGefaom rGef*kdvGdKufwkdYrSm ajrmufykdif;rS[efvlrsKd;wkdY\ 0ifa&mufwkdufckdufrSKaMumifh wdbufukef;jrifh

ukdjzwfoef;NyD; awmifykdif;okdYqif;vmolrsm;jzpfMu\/ rGef*kdvGdKufwkdYonf tmoH? rPdyl&? b*Fvm;?

bD[m? r*"wkdif;a'orsm;xdysHUESHUaexkdifcJhMu\/ ,if;wkdYonf ESpfaygif;rsm;pGmtwGif; bDpD1500rwkdifrD

uwnf;u tdE´d,ta&SUzsm;a'orsm;okdY a&muf&SdaecJhMuonf/ tm&d,HwkdYESifh aoG;aESmcJhMu\/ rGef*kd

vGdKufwkdYonf tm&d,HwkdYESifh ESpfaygif;1000cefYa&maESmaexkdifcJhMuNyD; tm&d,H,Ofaus;rSKvTrf;rkd;rSKcHcJh

&onf[k ueef*kdua&;om;xm;\/ oluqufí yx0Dtaetxm;t& rPdyl&? ucsm/ Bwdyl&?

ppfwaumif;?&ckdifa'orsm;onf wpfqufwpfpyfwnf;jzpf\/ þa'orsm;wGif awGU&aomausmufacwf

opfvufeufypönf;rsm;rSm wpfykHpHwnf;jzpfMu\/ þe,fajrrsm;üawGU&aom ausmufvufeufypönf;

rsm;rSm bDpD2000xuf aemufrusaomtcsdefu xGef;um;cJhaom ausmufacwfaESmif;taxmuftxm;rsm;

jzpfonf[kvnf;azmfjyygonf/ a'gufwmoef;xGef;url 'GefYqGefaMu;vuf&mukd bDpD200ESifh at'D200

0ef;usif[k owfrSwfEkdifygvQif ta&SUawmiftm&SwpfckvkH;\ausmufacwfum; bDpD1000twGif;ujzpfí

c&pfawmfay:csdefü ausmufacwfrS aMu;avm[macwfokdYul;ajymif;qJ[k ,lq&ayrnf[kqkdjyefygonf/

okdYaomf þt,ltqonf]]rGefwkdYonf c&pfESpfqef;pwGif taemufbufokdYajymif;a&TUvmNyD; rkwåryif

v,fauGU? {&m0wDjrpfESifh ausmufqnfe,fxdae&m,lvmonf/}} [laom,if;\ta&;tom;? &ckdif

jynftmeEpNEausmufpmt& bDpD 38rS at'D 82xd &ckdifjynfwGif &¡kywdrif;pkd;pHaecsdefwkdYESifh wkdufqkdif

MunhfvQif &ckdifa'oESifh ta&SUawmiftm&S\ ausmufacwfaESmif;onf bDpD1000rwkdifrD okdYr[kwf

ygarmu©ueef*kd,lqouJhokdY bDpD2000xufaemufrusaomtcsdefwGifom jzpfoifh\/ ausmufacwf

aESmif;umvu &ckdifa'owGif aexkdifcJhMuaom BopaBw;eD;&Sif;rsm;onf &ckdifjynfokdY rGef*kdvGdKufwkdY

0ifa&mufvmaomtcg rPdyl&? tmoH? ucsm? ppfwaumif;a'orsm;rS MopaBw;eD;&Sif;rsm;ESifhtwl

Page 18: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

awmifykdif;a'ookdY qkwfcGmcJhMuNyD; ,cktcg ,if;wkdY\t<uif;tusefrsm;ukd awmiftm&S? tif'kdcsKdif;em;?

aqmfvrGefuRef;pk? zD*sD? rav;&Sm;? abmfeD,kd? e,ll;*DeDESifh MopaBw;vswkduf&Sd awmeufrsm;wGif awGUjrif

Ekdifao;aMumif; ygaru©ueef*kdu qkdygonf/

&ckdif&mZ0ifwGif az:jyaom]]awmawmifukdrSD tbZÆDbDvl;}}[lonfrSm xkdMopaBw;eD;&Sif;rsm;[k ,lq

&m\/ az,mu rGef*kdvGdKufrsKd;EG,fpkrsm;0ifa&mufvmcsdefwGif yifv,furf;½kd;wef;a'orsm;ü vl½kdif;rsm;

ysHUESHUaexkdifMuNyD;jzpfonf/ Ak'¨omoem0ifa&mufvmcsdefwGif tqkdygvl½kdif;rsm;\ t<uif;tusefrsm;&Sd

aeao;onf[k rSwf,l&ayrnf[kqkdonf/ a'gufwmcswåm*sD\ t,ltqrSm ]]MopBwdKtm&StEG,frsm;ESifh

w½kwfwdbufEG,fzGm;rsm;onf &ckdifESifh ppfwaumif;a'ookdYtapmqkH;a&muf&Sdolrsm;wGifyg0ifonf}}/

[líjzpfygonf/

rGef*kdvdGKufwkdYonf &ckdifjynfokdYrnfonfhtcsdefu pwif0ifa&mufcJhonfqkdonfukd twdtusajym

rajymEkdifay/ rGef*kdvGdKufwkdYonf &ckdifjynfwGif;okdY wpfBudrfwnf;r[kwfbJ tBudrfBudrf0ifa&mufcJhMu\/

xkdYaMumifh &ckdifwkdY\qif;oufvmykHrSm ½SKyfaxG;ayGvDvS\/

bDpD 1500cefYu w½kwfjynfajrmufykdif;rS [efvlrsKd;rsm;awmifykdif;okdY qif;oufvmonfhtcg

rGef*kdvGdKufwkdYonf awmifykdif;okdYajymif;a&TUcJhMu\/ &ckdifa'ookdYum; aemufESpfig;&m0ef;usifcefYwGifrS

pí Bwdyl&? vla&S? ppfwaumif;a'orsm;rSwpfqifh tokwfvkduf0ifa&mufcJhMu\/ þokdYwpfokwfNyD;

wpfokwf0ifa&mufvmcJhonfrSm &mpkESpfaygif;rsm;pGmtwGif;jzpf\/ ,if;tajctae0ef;usifwGif tdEd,

ajrmufykdif;om;wkdYvnf; tBudrfBudrf0ifa&mufcJh\/ tmeEpNEausmufpmESifh tjcm;aMu;eDjym;pm? ausmuf

pmrs;a&;xkd;aombmompum;ESifh tu©&m?'*Fg;rsm;t& at'D 4&mpktpykdif;wGif tm&d,ef,Ofaus;rSKonf

t&Sdeft[kefjyif;pGm 0ifa&mufcJhNyD; rGef*dkvGdKufwkdYtm; tm&d,ef,Ofaus;rSKvTrf;rkd;cJhavonf/

tm&d,HwkdYonf tdEd,taemufajrmufykdif;okdY bDpD2000ESifh bDpD 1500Mum;umvwGif 0ifa&mufcJh

MuNyD; yef*syfe,fwGif umv&SnfMumraecJhMuay/ tdEd,ta&SUykdif;okdYajymif;a&TUvmMuNyD; **Fg? ,rkHem

jrpf0Srf;rsm;wGif tajccsaexkdifcJhMuonf/ a'ocHvlrsKd;rsm;ESifh a&maESmcJhNyD; tm&d,H,Ofaus;rSKvGrf;rkd;

cJhonf[k orkdif;ynm&Siftdyf-*sD-a&mfbifqefu qkdonf/ wzef au-tufpfvkdwkd&Duvnf; tm&d,H

wkdYESifh rGef*kdvGdKufwkdYonf tdEd,ta&SUajrmufykdif;wGif umv&SnfMumaoG;aESmcJhMu\/ tm&d,HwkdYonf

bDpD 1000rwkdifrD b*Fvm;a'oxdysHUESHUaexkdifcJhMu\/ rGef*kdvGdKufwkdYonf tm&d,HwkdY0ifa&mufNyD;aemuf

[dr0EÅmawmifwef;a'o? umr½ly? tmoH? r*"? **Fgjrpf0Srf;? b*Fvm;a'orsm;okdYrGef*kdukef;jrifhfrS 0if

a&mufcJhMu\[k qkdygonf/

c&pfESpftpykddif;umvrsm;wGif rGefvlrsKd;wkdYonf tm&Sta&SUykdif;rSjrefrmekdifiHtwGif;okdY0ifa&mufcJh

Mu\/ rMumrDwGif jrefrmEkdifiHajrmufykdif;zsm;okdYa&muf&Sdaeaom rGef*kdvGdKufwkdYonf rJacgifESifh oHvGif

jrpfzsm;a'orSaeítkyfpkzGJUum jrefrmEkdifiHtwGif;okdY ajrmufbufrSvnf;aumif;? taemufajrmufbuf

rSvnf;aumif;? 0ifa&mufvmMu\/ jrefrmEkdifiHtaemufajrmufbuf? tmoH? rPdyl&ESifhtdE´d,ta&SU

ajrmufykdif;okdYqif;cJhMuaomrGef*kdvGdKufrsm;wGif jrefrmjynfwGif;okdY 0ifa&mufvmrnfhtpkrS rlv&ckdifrsm;

yg0ifcJhonf[k rSef;q&onf/ rlv&ckdifwkdUonf tm&d,H,Ofaus;rSKvTrf;rkd;cH&aomfvnf; rlvudk,fykdif

bmompum;ukdyif ajymqkdMu\/ &ckdifwkdYonf rGef*kdvGdKuftEG,ftjzpfwnf&SdcJhpOfu &ckdifjynfokdYr0if

a&mufrDwGifvnf;aumif;? &ckdifjynfwGif;okdYa&muf&SdNyD;rSvnf;aumif; tm&d,efwkdYESihf aoG;aESmcJhMu\/

teE´pNE´ausmufpmt& &ckdifjynfwGif "n0wDNrdKUonfbDpD7&mpkuyif wnfaxmifNyD;jzpf\/ rif;

rsm;\trnfrsm;t& "n0wDNrdKUukd rGef*kdvGdKkufwkdYwnfaxmifcJh\/ ,if;rGef*kdvGdKufwkdYonf &ckdifjynf

okdY0ifa&mufvmonfhtcg &Sd&if;pGJMopaBw;eD;&Sif;rsm;ukd ESdrfeif;cJhMu&\/ þtcsdefrSm bDpD1000cefYu

jzpfrnf/ rGef*kdvGdKufwkdY 'kwd,tBudrf0ifa&mufvmcsdefrSm at'D4&mpktpykdif;jzpf\/ þwpfBudrf0ifa&muf

Page 19: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

vmaomtcg rGef*kdvGdKufwkdYESifhtwl tdEd,ta&SUykdif;a'orS *kyÜwtu©&mESifh ouúwbmompmayta&;

tom;ukd,laqmifcJhMu\/ &ckdifjynfüawGU&aom tapmqkH;*kyÜwtu©&mESifh ouúwpmaywkdYrSm ,if;wkdY

ESifhtwlygvmaom ,Ofaus;rSKjzpf\/ wzefat'D 729rS at'D 789Mum;umvwGif a0omvDü acwårQ

rif;qufjywfawmufcJhjcif;rSm rGef*kdvGdKufwkdYtiftm;BuD;rm;pGmjzifh 0ifa&mufwkdufckdufcJhjcif;aMumifh jzpf

onf[k,lq\/ at'D 957ckESpfplvpNE´rif;vufxuf a0omvDxD;eef;ysufokOf;cJh&jcif;rSm rGef*kdvGdKuf

wkdY aemufqkH;taejzifh tiftm;BuD;rm;pGm 0ifa&mufwkdufckdufíjzpfonfukd &mZ0ifwGiftxift&Sm;

awGU&ygonf/

&ckdifwkdYonf &ckdifjynfwGif;okdY yxrqkH;tBudrf0ifa&mufvmaomtcg &ckdifjynfwGif;ü NrdKvlrsKd;

tpk? oufvlrsKd;tpkwkdY BudKwifa&mufESifhaeNyD;jzpfonf[k yifrvm*wfwrifuqkdonf/ &ckd&mZ0ifrsm;

wGif rm&,konfNrdKvlrsKd;tBuD;tuJ\orD;ESifh vufxyfjcif;? tZÆKe&aohonf qwfr(ouftrsKd;orD;)

ESifh BuHKawGUcJh&jcif;onf Zmwfvrf;rsm;rSm ,if;tcsufukdazmfjyaeoa,mifjzpf\/ rlvrGef*kdvGdKuftkyfpk

wGif yg0ifaom&ckdifwkdYonf tdEd,ta&SUajrmufa'orS tm&d,H,Ofaus;rSKukd o,faqmifum &ckdifjynf

okdY0ifcJhMu\/

ynm&Sifrsm;tvkdt& rGef*kdvGdKuftkyfpkrS ouftpkonf&ckdifjynfokdY yxrqkH;0ifa&mufcJh\/ NyD;

aemufNrdKESifh csif;tpk0ifa&mufcJh\/ crD;rSmcsif;tpkwGif yg0if\/ ,if;aemuf&ckdiftpk0ifa&mufcJh\/

&ckdifwkdYonf tm&d,H,Ofaus;rSKukd o,faqmifcJhMu\/ okdYaomfa0omvDNrdKUa[mif;wlazmfrSKwGif ouf

trsKd;orD;BuD;rsm; 0wfqifavh&Sdaomem;uGif;BuD;rsm;ukd awGU&jcif;jzihf rGef*kdvGdKufwkdY\,Ofaus;rSKvnf;

tm&d,H,Ofaus;rSKtwGif; tawmftwefysHUESHUcJhao;onf[k rSef;q&\/ qufvufí rGef*kdvGdKuftkyfpk

BuD;rS &ckdifwkdYaemufqkH;tBudrf0ifa&mufvmrSKukd azmfjyvkdygonf/

zefcsKdtrnf&Sdolonf at'D 863wGif]]ref½SK}}trnf&Sd bmoma&;usrf;wpfapmifukd a&;om;xm;cJh\/

þusrf;wGif aemiftcg jrefrma'otwGif;0ifa&mufaexkdifMuonfh vlrsKd;pkrsm;taMumif;ukd twefi,f

jynfhpkhatmifa&;om;cJhonf[k od&\/ xkdvlrsKd;pkrsm;wGif NrdK? v&SD? twfpD? wqJ? tcsef? zGef? "Ek?

tif;om;? xm;0,f/ &ckdifESifhawmif½kd;wkdYyg0ifMu\/ ,if;wkdYonf at'D8&mpkrwkdifrD ESpfaygif;rsm;pGm

uyif oHvGif? rJacgifESifh ,efpDjrpfzsm;? wdbufta&SUykdif;a'ookdYa&muf&SdaecJhMu\/ at'D8&mpktwGif;

,if;ae&mütajccsaeaom jrefrmtpkrSm aemufqkH;usef&Sdaeaom t<uif;tusefrsm;jzpf[ef&Sdonf[k

a'gufwmoef;xGef;u ,lq\/ txufazmfjyygtwkdif; at'D4&mpkcefYuyif ,if;a'orS vlrsKd;pkrsm;

onf wjznf;jznf;pGefYcGmxGufoGm;cJhMuNyDjzpf\/ NrdKvlrsKd;tpkrSm jrefrma'otwGif;okdY yxrqkH;0ifa&muf

aomtkyfpkjzpf[ef&Sd\/ okdYaomfNrdK?&ckdif? csif;wkdYonf ouftpktygt0if &ckdifjynfokdY0ifa&mufvm

csdefonf wpfpkESifhwpfpkrsm;pGmtcsdefuGmjcm;rSKr&Sdonfukd &ckdif&mZ0ifrsm;ukd azmfjyae\/ tm&d,HtEG,f

tZÆKe&aohonf ouftrsKd;orD;wpfOD;ESifh BuHKBudKufí rm&,k[laom&ckdifukd arG;zGm;NyD;rm&,konf

NrdKtrsKd;orD;wpfOD;ESifhvufxyfcJhonf[laom &mZ0ifaMumif;rsm;ukd jyefajymif;awG;awmMunhf&m\/

a'gufwmoef;xGef;u ]]jrefrmtpkum; 9&mpkaemufykdif;wGifrS jrefrmEkkdifiHtwGif;okdY 0ifa&mufcJh

Mu[ef&Sdygonf/ jrefrmEkdifiHtv,fykdif;? yltkdufajcmufaoGUaomajrjyefYvGifjyifokdYqif;&mü rygol

(okdYr[kwf)xkdrSqufvufxGufcGmolwkdYum; NrdK? vcsDuGm? [wfpDESifh wpD? rkdifom?zGef? "Ek? tif;om;?

awmif½kd;? xm;0,fESifh &ckdifwkdYjzpfonf}}[kqkdonf/ okdYaomfNrdKUESifh &ckdifwkdYonf at'D9&mpkaemufykdif;

rS jrefrmEkdifiHtv,fykdif;rSwpfqifh &ckdifjynfokdYul;oef;vmonfh taxmuftxm;tpteyifr&Sday/

at'D9&mpkaemufykdif;rS jrefrmekdifiHwGif;okdY 0ifa&mufcJholrsm;txJwGif NrdKUESifh &ckdifrygbJ,if;wkdYonf

at'D9&mpkrwkdifrDuyif vrf;cGJxGufNyD;aemuf jrefrmEkdifiHtaemufajrmufykdif;rS jA[®ykwå&jrpfaMumif;

twkdif;qif;oufcJhNyD; ppfwaumif;awmifwef;a'oukd jzwfausmfum &ckdifjynftwGif;okdY 0ifa&mufcJh

Page 20: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

MuNyD;jzpfayonf/ okdYr[kwf aemufqkH;tokwfusef&Sdaeaom &ckdifrsm;rSm tmoH? rPdyl&ESifh ppfwaumif;

a'orsm;okdYa&mufESifhNyDjzpfayrnf/

zefcsKd\ref½Iusrf;t& at'D8&mpkrwkdifrDuyif oHvGif? rJacgif;ESifh,efpDjrpfzsm;? wdbufta&SUykdif;

wGif a&muf&Sdaeaomtkyfpkrsm;ukd ]]rif;}}okdYr[kwf]]rif;apm}}[kaz:jyxm;onf/ xkdolwkdYonf ,leef\

jrif;onftausmfrsm;jzpfMuonf/ ppfa&;ppf&mü yxrwef;pm;rsm;jzpfMuonf/ xkdolwkdYonf zefcsKd

rSwfwrf;wifcsdefü jrefrmEkdifiHtwGif;okdY &Srf;jynfajrmufykdif;rSpwif0ifa&mufcsdefjzpfygonf/ tb,f

aMumifhfqkdaomf ]]eefausmif}}\ ESdyfpufrSKtEÅ&m,frSa&Smif&Sm;&efjzpfonf/ at'D8&mpkuyif ,if;a'owGif

NrdKtpkESifh&ckdiftpkr&SdawmhNyD[k cefYrSef;&ygonf/ &Srf;jynfajrmufykdif;rS0ifa&mufvmolrsm;wGif &ckdiftpk

ESifhNrdKtpkryg0ifay/ csif;tpkvnf;yg0ifcJhonfhtaxmuftxm;r&Sday/ &ckdif? NrdKESifhcsif;tpkwkdYrSm 9&mpk

rwkdifrDESpfrsm;pGmuyif xkdae&mrScGJxGufcJhNyD;jzpfonf[k tckdiftrmrSwf,lEkdifygonf/

at'D 713wGif eefausmifrif;]]&Sefavzd}}onf oHvGifESifhrJacgifjrpfnSmykdif;rS rif;apmwkdYukd yxrqkH;

tBudrfatmifekdifonf/ at'D 762wGif wzefeefausmifrif;]]aumfavmfzef}}onf wdbuf/ tmoHESifh jrefrm

EkdifiHajrmufzsm;a'orsm;okdY xkd;ppfrsm;tvDvDqifETJcJhojzifh xkda'orSvlrsKd;pkrsm;ab;uif;&ma'ookdY

wdrf;a&SmifcJh&jyefonf/ aumfavmfzef\ajr;awmf]],Drkd,SKef}}onf at'D794wGif rif;apmwkdYukdESdyfuGyf

jyefonf/

xkdYaMumifh xkdtpkrS&ckdifESifhNrdKonf jrefrmrsm;at'D 9&mpktwGif; jrefrmEkdifiHtwGif;okdY &Srf;jynf

ajrmufykdif;rSwpfqifh r0ifa&mufrDuyif eefausmifwkdYtEÅ&m,frS a&SmifusOfí&ckdifjynfwGif;okdY at'D

8&mpktapmykdif;uyif 0ifa&mufcJhMuonf[k rSwf,l&ayrnf/ xl;jcm;onfrSm at'D8&mpktpykdif;wGif

eefausmifwkdYwefckd;MoZmBuD;rm;vmí oHvGif? rJacgifESifh ,efpDjrpfzsm;? wdbufta&SUykdif;a'owGif a&muf

&SdaeaomvlrsKd;pkrsm;ukd wkdufckdufcsdefonf a0omvDwGif tmeE´pNE´ewf&GmpHNyD;aemuf at'D729rS at'D

788xdrif;qufjywfawmufaejcif;ESifh wkdufqkdifaeygonf/ eefausmifwkdY\tEÅ&m,fukda&Smif&Sm;í

jrefrmEkdifiHtaemufajrmufykdif; rPdyl&? tmoH? ppfwaumif;e,frsm;ukdjzwfí 0ifa&mufvmaom &ckdif

tkyfpkonf a0omvDrStm&d,HtEG,frsm;ukdwkdufckdufí a0omvDrif;qufukdjywfawmufapcJhNyD; at'D

789wGif pwifeef;wufaom r[mwkdif;pjE´rSpí &ckdkifwkdYonf tm&d,H,Ofaus;rIukd usifhokH;í&ckdif

jynfukd pwiftkyfcsKyfcJhonf[k rSef;qygonf/

&ckdifwkdYwGif tm&d,HaoG;aESmrI&Sdaomfvnf; Zmwdtm;jzifh rGef*kdvGdKufrsm;omjzpfMuonf/ jrefrm

tpkrS tif;om;? xm;0,fESifh "EkwkdYonf &ckdifwkdYESifh ra&S;raESmif;rSmyif jrefrmtpkrScGJxGufum jrefrm

wkdYxufapmí jrefrmEkdifiHtwGif;okdY0ifa&mufcJhMu\/ ,if;wkdYonf rlvujrefrmEkdifiHtv,fykdif;a'o

rsm;wGif aexkdifNyD;at'D10&mpkwGif jrefrmrsm; tvkH;t&if;ESifh 0ifa&mufvmaomtcgrS ,ckaexkdif&m

a'orsm;okdY ajymif;a&TUcJhMujcif;jzpfayonf/

at'D8&mpkwGif &ckdifjynftESHUwGif &ckdifvlrsKd;wkdYtjrpfwG,faexkdifcJhMuNyD; &ckdifbmompum;ukd

wGifus,fpGmtokH;jyKaeonfqkdonfhtcsufrSm ckdifrmaomtaMumif;jycsuf&Sdae\/ okdYaomf,ckokH;pGJae

aomtu©&mta&;tom;ray:aygufao;ay/ *kyÜwyGm;tu©&mjzifh &ckdiftoHESifhtrnfemrukda&;om;&ef

BudK;pm;aeNyDjzpfaMumif; q&ma&Trif;\azmfjycsufjzifh odomEkdifygonf/

q&ma&Trif;u oHwGJivkH;armfausmufpmwGif tvSL&SifwpfOD;\trnfukd ]]rþum}}[kazmfjyxm;

onf/ ,ckacwfpum;oHjzifh (rnf;-rJ)[k &ygonf/ armifrJumtrnfrsKd;onf &ckdifjynfwGiftrsm;okH;

trnfwpfckjzpfonf/ ausmufpmyga&;xkH;ukd qef;ppfvQif Asnf;wpfvkH;vQif o&wpfvkH;(rþ-rnf;)

,SOfuyfxm;onfukdawGU&onf/ ausmufpma&;xkd;olonf pum;oHtwkdif;a&;xkd;&ef BudK;yrf;cJhaMumif;

,lqekdifonf/xkd YaMumifha0omvDacwfuyif {u0PÖbmompum;ajymqkdaeol&S dEk difaMumif;?

Page 21: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

,if;{u0PÖbmompum;ukdta&;tom;tjzpf ausmufxuftu©&mwGifrSwfEkdif&ef BudK;pm;cJh

onf[k,lqkdEk difonf[k awG;qxm;ygonf/ oHwGJivkH;armfausmufpmukd at'D7&mpktp

ykdif;[kynm&Sifrsm;owfrSwfxm;ay&m ,if;tcsdefwGif &ckdifwkdYonf&ckdifjynfawmifykdif;a'otxd

ysHUESHUaexkdifvsuf&SdMuNyD[k rSwfom;&rnfjzpfygonf/

arm&pfaumvpfu ]]a0omvDacwf&ckdifjynfwGif tdE´d,rS[dE´Lrif;rsm;vma&muftkyfpkd;Mu\/

at'D957wGif 0ifa&mufvmaom rGef*kdvGdKufwkdYonf [dE´Lrif;rsm;ukdjzKwfcsí rGef*kdvGdKufwkdYukdeef;wifcJh

Mu\/ rlv&SdESifhNyD;olrsm;ESifh aemuf0ifa&mufvmolrsm; aoG;aESmNyD;,ck &ckdifac:rsKd;qufopfjzpfay:

vmcJh\/}}[ka&;om;cJhygonf/trSefrSma0omvDpjE´mrif;wkdYonf [dE´Lbmom0ifrsm;r[kwfMubJ Ak'©

bmom0ifrsm;jzpfaMumif; ausmufpm? aMu;eDjym;pm taxmuftxm;rsm;t&od&Sd&NyD;jzpfygonf/ xkdYjyif

txufaz:jycJhNyD;jzpfonfhftwkdif; &ckdifvlrsKd;wkdYonf &ckdifjynfwGif;üat'D10&mpkrS pwifjzpfay:cJhaom

rsKd;qufopfr[kwfay/ &ckdifwkdYonftm&d,HaoG;aESmí tm&d,H,Ofaus;rIvTrf;rkd;aom rGef*kdvGdKufwkdY

jzpfMuygonf/ &ckdifwkdY\orkdif;rwifrDacwfu ZmwdXmaerSm rGef*dkvD;,m;ukef;jrifhjzpfonf/ &ckdifjynf

wGif;okdY &ckdifwkdY0ifa&mufvmcsdefrSm wpfBudrfwnf;r[kwfaomaMumifh twdtusrowfrSwfEkdifaomf

vnf; at'D6&mpkcefYrS 10&mpktwGif; wpfokwfNyD;wpfokwf0ifa&mufcJhMuonf[k rSef;qEkdifygonf/

&ckdifwkdYonf at'D8&mpkwGif &ckdifjynftESHUaexkdifMuNyD;jzpfonf/ at'D10&mpktwGif; aemufqkH;

0ifa&mufvmaom rGef*kdvGdKufwkdUonf &Sd&if;pGJolrsm;twGif; pdrfh0ifysHUESHUoGm;cJhonf/ aoG;aESmíjzpfay:

vmaom rsKd;qufopfukd &ckdif[kac:qkd&rnfjzpfaomfvnf; &ckdifvlrsKd;ESifh &ckdifbmompum;rSm a&S;ya0

oxDuyif&SdNyD;jzpfygonf/ at'D10&mpkwGif jrefrmEkdifiHtv,fykdif;okdYqif;oufvmolwkdYrSm ,if;wkdY

rwkdifrDa&mufESifhNyD;jzpfaom ouf? uEÅL;? ysL? u&if? rGefwkdYteufrS txl;ojzifh ysLbmompum;yif

a&maESmcJh[ef&Sdayonf/

urÁnf;ausmufpmtaxmuftxm;t& &Spfaomif;bk&m;ausmufpmwkdif ajrmufbufrsufESm&Sd at'D

10&mpkwGif a&;xkd;cJhaomausmufpmü &ckdifjynfukd ]]tm&u©a'o}}[k a&;xkd;xm;onfukdawGU&\/

]]trsKd;tEG,fapmifha&SmufolwkdY\wkdif;jynf}}[k t"dyÜg,f&NyD; þtac:ta0:onf at'D10&mpkrwkdifrDu

yifwGifus,fcJhayonf/ ,if;tac:ta0: ]]tm&u©}}rS ]]&u©}}? ]]&u©dKuf}}? ]]&u©dKif}}? ]]&ckdif}}[k ajymif;vJcJh\/

qm[ife&D,l;vfu &ckdif[laomtrnfrSm a&S;usNyD; at'D2&mpku wkdavrDazmfjycJhaom **Fgjrpf

ta&SUbufrSa&Tajr? aiGajrrsm;wGif aiGajrqkdonfrSm &ckdifa'oyifjzpfygonf[kqkdonf/ at'D15&mpkwGif;

u a&;zGJUcJhonfh jrefrmuAsmwpfykd'fwGif ]]&u©dKif}}[kazmfjycJh\/ at'D1608ckESpfwGif wdbuf&mZ0ifq&m

bkef;awmfBuD;wm&memxonf ]]&ckdif}}[kyifa&;om;cJh\/

&ckdifjynfokdY a&S;OD;pma&muf&SdcJhaom ay:wl*Drsm;ESifhOa&myukefonfrsm;u]]&DuGef}}?]]&uef}}?

]]tma&urf;}}? ]]tm&mumtkd}}?]]tkd&uef}}ponfjzifhrSwfwrf;wifcJhMuNyD; at'D1516ckESpfwGif wbkdqmonf

]]tm&uef}}[kpwifokH;pGJcJhNyD; aemufykdif;wGif Oa&mywkdufom;rsm;u ]]tm&uef}}[kyifqufvufac:a0:

Muavonf/

armifjyL;(oHwGJ)

ukd;um;aomusrf;rsm;

1/ a&Trif;-a0omvDESifh{u0PÖ &ckdifo[m,toif;aiG&wkpmapmif?1987)

2/ oef;xGef; acwfa[mif;jrefrm&mZ0if/

3/ Dr. S.B Qanungo-A History of Chittagong.4/ H.G Rawlinson-The Concise History of Indian People.5/ K.S Latourette-A History of Far East.6/ Pamela Gutman-Ancient Arakan.7/ Maurice Collis-Arankan's Place in the Civilization of the Bay.

Page 22: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

&ckdif\Zpfjrpf ESifh vrf;aMumif;

armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)

armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)

&ckdifvlrsKd;wkdY\Zpfjrpf? &ckdifvlrsKd;rsm;qif;oufvmonfhvrf;aMumif;ESifhywfouf ?

pma&;ol\ tjrifukda&;om;&ef/ pmzwfoltcsKdUuwkdufwGef;ygonf/ okawoeawGU&SdrIenf;yg;ao;jcif;?

ukd;um;&ef pmtkyfpmwrf;rsm;rvkHavmufao;[k,lqjcif;wkdYaMumifh ra&;om;jcif;jzpfygonf/

þtaMumif;ESifhywf oufí pma&;olonf 1996ckESpfxkwf &ckdifwefaqmifr*¾Zif;trSwf(19)wGif

]]tjrifopf&ckdifed'gef;}} trnfjzifhtpterQukdtenf;i,fa&;om;cJhbl;ygonf/ okdYaomf,ckvufvSrf;rDorQ

pmtkyfpmwrf;rsm;ukd xyfrHavhvmqifjcifí? &ckdifvlrsKd;rsm;\ ZpfjrpfESifhvrf;aMumif;ukdwifjyygonf/

tawmfus,fus,f jyefYjyefYa&;om;vkdaomfvnf; r*¾Zif;pmrsufESmcGifhjyKEkdifonfhtwkdif;twmtwGif;?

pm½Iolem;vnfatmif BudK;pm;í a&;om;wifjyvkdufygonf/

OD;pGmtm;jzifh? &ckdifwkdY\ZpfjrpfESifhywfoufí? &ckdifwkdY\orkdif;OD;taMumif;ukda&;om;xm;aom

&ckdif&mZ0ifrsm;\tqkdrsm;ukd tenf;i,frQwifjyvkdygonf/ &mZ0ifrsm;wGif &ckdif\ZpfjrpfESifhywfouff

í a&;om;xm;rIrsm;tm;vkH;wlnDMuonf[kqkd&rnfjzpfaomfvnf;]]&ckdif}}[laomtac:ta0:ESifhywf

oufít,ltquGJuGm;jcm;em;Muygonf/ tusOf;rQa&;&vQif]]&ckdifZmwd0HoarmfuGef;pm}}ayrlü?upäy

e'Djrpf0wGif ]]&tkdifyif}}wkdYukd ckwfxGif½Sif;íaevmcJhMuí ]]&*kdifom;}}[kac:qkd&mrS ]]&ckdifom;}}jzpfvm

aMumif;awGU&ygonf/ wzef"n0wD&mZ0ifwGifaz:jyonfh ]]i&u©dKuf}}bDvl;ukdtpGJjyKí ]]&u©dKuf}}]]&u©dKif}}

]]&ckdif}}jzpfvmonf[k,lqNyD;? &ckdiftp i&u©dKufu[kqkdoluqkdygonf/ tpOftvmt&trsm;pkvufcH

vmMuonfrSmBC- 3300cefYu? yxr"n0wDukd pwifwnfaxmifcJhonfh ousomuD,trsKd;? cwåd,

tEG,fjzpfonfh ]rm&,k}rSpwifcJhaomaMumifh ]]&ckdiftprm&,ku}}[líjzpfygonf/ ,if;wkdYtjyifrMum

ao;rDurS aemufqkH;ay:aygufvmaomt,ltqrSm ]]&ckdiftp'Gg&m0wDu}}?]]&ckdiftp 0goka'0u}}[l

íjzpfygonf/ ,if;t,ltqukd wifjyaom&mZ0ifq&mu? &ckdiftprm&,ku? &ckdiftp&DBudKifu[k,l

qvQif oHwGJc½kdifrSm oD;jcm;jzpfoGm;rnfjzpfí? &ckdiftp0goka'0uqkdonfukd trSef,loifhaMumif;?

"goka'0? Ava'0wkdYonf &ckdifvlrsKd;\tpjzpfNyD;? &ckdifbmompum;onf ,if;tcguyif&SdaecJhum?

]]&ckdif}}]]&du©dwyl&}}[laomtrnfrsm;onf ,if;tcsdef BC-6000cefYuyif&SdaecJhonf[lí (&ckdifñTefYzl;

trSwf5wGif)a&;om;xm;ygonf/ &rf;jynfhawmifausmif;q&mawmfBuD;url? &ckdif&mZ0ifvmþ taMumif;

t&monf '@m&DozG,fjzpfaMumif;? 0goka'0wkdYa&muf&SdcJhonfh'Gg&0wDonf ,cktcg &ckdifa'o&Sd

oHwGJNrdKU rjzpfek difaMumif;? 'Gg&0wDNrdKUonf tdE´d,jynfajrmufykdif;wGifom&SdoifhaMumif;ukd

a0befokH;oyfjycJhonfhtjyif (tus,fukd? &ckdif&mZ0ifopfusrf; y-wGJwGif½Iyg)? acwfopfokawoDtcsKdU

uvnf;? 0goka'0? Ava'0wkdYacwfonfBC- (7)&mpkomjzpfNyD;? tdEd,ajray:wGifjzpfaMumif; a&;om;Mu

ygonf/

þokdYjzifh&mZ0ifaMumif;t& ,lqvmcJhMuonfhtjrifrsm; tuGJuGJtjym;jym;awGU&onfhtjyif?

&mZ0ifaMumif;rsm;t& ,lqum &ckdifvlrsKd;rsm;onf? tm&d,efrsm; (ARYANS)- jzpfonf[k vnf;aumif;?

tm&d,kdj'mAD'D,efrsm;(ARYO-DRAVIDIANS) jzpfonf[kvnf;aumif;? rGef*kdvkdj'mAD'D,efrsm; (MONGOLO-

DRIVIDIANS)jzpfonf[kvnf;aumif; ,lqa&;om;cJhMuonfrsm;ukdawGU&ygonf/ xkdYaMumifh

&ckdifwkdY\ZpfjrpfESifh vrf;aMumif;ukd okawoetjrifjzifh avhvmokH;oyfMunhfrdygonf/

jrefrmEkdifiHw0Sef;vkH;\blrdajrvTmwl;az:rIrsm;t& BC- 1600rS 5000twGif;wGif ausmufacwf

Page 23: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

v,fjzpfwnfcJhygonf(udk;-1/pm-80)(udk;-1/pm-80)

(udk;-1/pm-80)(udk;-1/pm-80)(udk;-1/pm-80)/ ausmufMurf;acwfonf BC- 16000rwkdifrDjzpfí? ausmuf

acwfaESmif;onf BC- 5000aemufykdif;jzpfygonf/ ppfwaumif;? ucsm;? rPdyl&? &ckdifa'orsm;onf

ausmufacwf,Ofaus;rIwNydKifeufwnf;xGef;um&ma'orsm;jzpfMuonf/ ,if;a'orsm;wGifawGU&

onfhausmufacwfokH;ypönf;rsm;rSmBC-2000rwkdifrDu,Ofaus;rItaxmuftxm;rsm; jzpfMuonf

(ukd;-6/pm-31^2)(ukd;-6/pm-31^2)

(ukd;-6/pm-31^2)(ukd;-6/pm-31^2)(ukd;-6/pm-31^2)/ &ckdifa'o\ausmufacwfaESmif;umvonf BC- 5000rS 2000cefYxdjzpfNyD;? BC-

2000cefYwGif aMu;acwfokdYul;ajymif;onf[k,lq&ygrnf/

jrefrmEkdifiHwGif ausmufacwfvufeufypönf;rsm;ukd ajrmufbufucsifawmifwef;rsm;rS awmifbuf

jrdwftxdvnf;aumif;? ta&SUbuf&Srf;jynfe,frS taemufbufoHwGJxdvnf;aumif;awGU&ygonf(ukd;-

1/pm-83)/okdYaomfjrefrmEkdifiHü jzpfxGef;cJhaom ausmufacsmacwfwGif NrdKUjyESifhqkdifaom,Ofaus;rIukd

rawGU&ay(ukd;-1/ pm-120)/ xkdYaMumifh&ckdifa'otygt0if jrefrmEkdifiHw0Sef;vkH;wGif BC- 2000rwkdif

rDumvuNrdKUjy,Ofaus;rIr&Sd[k ,lq&rnfjzpfygonf/

a'gufwmoef;xGef;u]]ta&SUawmiftm&SwckvkH;\ausmufacwfum; BC- 1000twGif;ujzpfí?

c&pfawmfay:csdefü ausmufacwfrSaMu;avm[macwfokdYul;ajymif;qJjzpfonf}}[k (ukd;-3/pm-14)

qkdonf/ okdYaomf&ckdifa'o&SdtmeE´pNE´ausmufpmt& BC- 7&mpkcefYuyif ,Ofaus;rItqifhjrifhrm;aom

NrdKUjywnfaxmifxm;NyD;jzpfaMumif; az:jyxm;ay&m? &ckdifa'o\ausmufacwfonf BC- 1000twGif;u

rjzpfEkdifonfrSm xif&Sm;ygonf/ okdYaomf owdjyK&eftcsufrSm ausmufpmyg tapmqkH;rif;rsm;\trnf

rsm;rSm? ouúw? okdYr[kwf ygVdtrnfrsm;r[kwfojzifh xkdrQapmaomtcgu &ckdifa'ookdYtdEd,,Ofaus;

rIra&muf&SdEkdifao;[k (ukd;-3/pm-72)(ukd;-3/pm-72)

(ukd;-3/pm-72)(ukd;-3/pm-72)(ukd;-3/pm-72)vnf;,lqMuygonf/

pma&;olonf &ckdifjynfe,ftwGif; ausmufacsmacwfvufeufypönf;rsm;ukd ajrmufykdif;rSma&m?

awmifykdif;wGifygawGUzl;ygonf/ tcsKdUurkd;BudK;oGm;[kac:í? tcsKdUuausmufykqdef[kac:Muygonf/

pma&;olowdjyKrdoavmuf ,if;rkd;BudK;oGm;rsm;ukd &ckdifjynfe,fawmifykdif;aus;&Gmrsm;wGifrl? aq;buf

0ifonf[k ,lqNyD;? aoG;íaq;az:pyf&eftwGuf odrf;,lxm;wwfMuygonf/

jrefrmEkdifiHwGif BC- 4000 cefYuyif aMu;acwfokdYul;ajymif;onf[k (ukd;-1/pm-121)tcsKdUu,lq

Muaomfvnf;BC- 2000cefYu ausmufacwfvlom;rsm;aexkdifcJhonfh taxmuftxm;rsm;awGU&Sd&onfY

(ukd;-2/pm-45)(ukd;-2/pm-45)

(ukd;-2/pm-45)(ukd;-2/pm-45)(ukd;-2/pm-45)tjyif/ 1886ckESpfu ppfwaumif;c½kdif? oD'guGef'ga'oawmifukef;rSawGU&aom

ausmuf'g;½SnfrSm? &ckdifa'oausmufvufeufypönf;rsm;ESifh wacwfwnf;jzpfí BC- 2000rwkdifrDu

jzpfonf[k (ukd;-6/pm-32) (ukd;-6/pm-32)

(ukd;-6/pm-32) (ukd;-6/pm-32) (ukd;-6/pm-32) od&ygonf/

&ckdifjynfe,ftwGif; xkdacwfu aexkdifcJhMuonfh vlom;wkdY\trsKd;tEG,fESifhpyfvsOf;í ynm&Sif

rsm;t,ltqrwlnDMuyg/ okdYaomfausmufacsmacwfrwkdifrD ta&SUawmiftm&SwcGifvkH;wGif ,ckaexkdif

aomvlrsKd;rsm;\a&S;a[mif;vlrsKd;qufBuD;wpfckysHUESHUcJhonf[kynm&SifwkdY qkdkMuonf/ ,leefESifhwdbuf

e,fpyfonf? xkdvlrsKd;qufBuD;\rlva'ojzpfonf[kvnf;,lqMuygonf/ ,if;a'orSta&SUawmif

tm&SwpfcGifvkH;ysHUESHUoGm;NyD;? ,if;wkdY\,Ofaus;rIt<uif;tusefrsm;ukd a'owcGifvkH;wGifawGU&onf[k

qkdygonf/ ,if;acwfuvlYOD;acgif;cGHrsm;ukd avhvmMunhf&m? a&S;tusqkH;yifrOa&myrsKd;quf/ eD*½GdKuf

rsKd;qufESifh MopBwdKvGdKufrsKd;quf[lí? t"dursKd;qufBuD; (3)ck\rlv&if;jrpfvu©Pmrsm;yg0ifa&m

,SufaeonfukdawGU&onf(ukd;-7/pm-13)/ ygaru© C.S.COON urlausmufacwfv,fESifh ausmufacsm

acwfwGif? jrefrmEkdifiHESifhta&SUawmiftm&SwpfcGifvkH;onf MopBwdKvGdKuf? rDvmeDqD,rf? eD*&ufwkdYESifh

rGef*kdvGdKufrsKd;&if;frsm;[k (4)rsKd;wnf&SdaMumif;? okdYaomfa&S;tcgu rGef*kdvGdKufwkdYpdrfh0ifrIenf;yg;cJhaMumif;/

vuf&Sdta&SUawmiftm&SvlrsKd;EG,fpkwkdYwGif? rGef*kdvGdKufrsKd;&if;toGifo@meftrsKd;tpm;vTrf;rkd;xm;rIrSm

rMumao;aomorkdif;wifNyD;acwfrSjzpfxGef;cJhonf[k THE LIVING RACES OF MAN usrf;pmwGif

Page 24: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

a&;om;xm;ygonf/

a'gufwmS.K CHATTERJI uorkdif;rwifrDaomfu &ckdifppfwaumif;a'owGif MopBwdKtm&S

&ckdifEG,frsm;ESifh? w½kwfwdbufEG,frsm;aexkdifcJhMuonf[k twdtusa&;ygonf/ okdYaomfrsufarSmuf

okawoDrsm;url &ckdifwkdYonfwdbufEG,fzGm;rsm;omjzpfMuonf[k ajymMuonf/ a'gufwmQANUNGO

url &ckdifvlrsKd;wGifMopBwpfaoG;ygonf[k (ukd;-6/pm-32)pGJpGJNrJNrJ,kHMunfonf/ MopBwdKvGdKufwkdY &ckdif/

ppfwaumif;a'otygt0if ta&SUawmiftm&SwcGifysHUESHUaexkdifcJhMuonf/ ausmufacwfu MopBwdKvGdKuf

wkdY? em*gvef? rPdyl&? Bwdyl&? rDZkd&rf/ ppfwaumif;ESifh &ckdifa'orsm;wGif vSnfhvnf aexkdifcJhMuonf/

pl;xkd;pkdufysKd;enf;ukdwwfuRrf;aeNyDjzpfaomfvnf;? trJvkdufjcif;?om;ig;&Smjcif;jzifh toufarG;Muonf[k

(ukd;-6/pm-32),lqonf/ &mZ0ifrsm;uaz:jyaom? om;pdrf;? ig;pdrf;pm;aom ]]&du©rsm;}} rSmxkdolrsm;

jzpfrnf[k PHAYRE awG;qcJhbl;onf/

tcsKdUokawoDrsm;u &ckdifurf;½kd;wef;wGif tapmqkH;aeoGm;Muolrsm;wGif rGefwkdYvnf;yg0ifonf

[kqkdMuygonf/ ollwkdYonf &ckdifa'ookdYa&mufaomtcg &Sd&if;pGJMopaBw;eD;&Sif;rsm;ukd taemufbuf

ESifh awmifbufa'orsm;okdYwkdufxkwfcJhonf[k ,lqMuonf/ rGefwkdYonf aemiftcgwGif jrefrmEkdifiH

tv,fykdif;ESifh rkwårauGUywf0ef;usifukdvTrf;rkd;cJhMuNyD; crmwkdY0ifa&mufwkdufckdufaomtcg jrefrmEkdifih

taemufawmifbufyifv,furf;½kd;wef;(jrpf0uRef;ay:a'oESifh &ckdifurf;½kd;wef;)okdYqkwfcGgcJhygonf

(ukd;-6/pm-34)/ tcsKdUurl &ckdifa'owGif tapmqkH;aexkdifcJholrsm;ukd eD*&ufwkdrsm;jzpfonf[kqkdMu

ygonf/ okawoDrsm;\a&;om;csufrsm;ukdavhvmaomtcg ]]eD*&ufwkdrsm;udk N'mAD;'D;,ef;rsm;[lí

vnf;qkdMuao;&m}}[kvnf;aumif;? ]]eD*&ufwkd[kac:qkdxm;aomrGefcrm}}[kvnf;aumif;(ukd;-1/pm-

114)qkdMuonfukdaxmuf½Ií? eD*&ufwkdwkdYonf? N'mAD;'D;,ef;rsm;yifjzpfí? MopBwdKtm&SEG,f0if rGefcrm

wkdY\rsKd;&if;jzpfonfudkawGU&ygonf/ tcsKdUorkdif;okawoDrsm;u rkwåryifv,fauGU0ef;usifwGif?

rGefwkdYonf eD*&ufwkdwkdYukdwkdufckdufcJh&onf[k (ukd;-3/pm-81)qkday&m rGefwkdYonf eD*&ufwkdwkdUESifh

aoG;aESmxm;onf MopBwpfrsm;jzpfí? aemiftcgwGif rGef*kdvGdKufwkdYESifhvnf;a&m,SufcJhaMumif;avhvm

awGU&Sd&ayonf/ MopBwpfftkyfpkwGif eD*&ufwkd[kac:aom rGefcrmwkdYrSm BopBwdKtm&Srsm;jzfpí? qvkH?

rav;? tif'kded&S? ykdvDed&S? rDaved&SwkdYrSm MopaBw;eD&Sif;rsm;jzpfMuygonf/

a&S;ESpfaygif;rsm;pGmuyif MopBwdKvGdKufwkdYonf/ tdEd,EkdifiHtwGif;okdY taemufbufrS0ifa&mufcJh

Muygonf/ BC -5000cefYwGif tdEd,wEkdifiHvkH;ysHUESHUaexkdifNyD;jzpfygonf/ olwkdYukd Xmaewkdif;&if;om;

j'mAD'D;,ef;rsm;[kvnf; qkdygonf/ MopBwdKvGdKufwkdYonf tdEd,? jrefrmESifh ta&SUawmiftm&Sa'orsm;

ukd ausmfvGefí MopaBwvswkdufxdysHUESHUaexkdifMuygonf/(udk;-8/pm-148^9)/ S.K CHATTERJI u

MopBwpfbmompum;ajymol ]]rkPÖm}}ESifh ]]cgqD}} wkdY,ckwkdif tdEd,wGif &Sdaeao;NyD;? rGefwkdY\a&S;acwf

om;acsmhaw;uAsmwpfyk'fwGif/ ,if;wkdY\rlvae&mukd tdEd,ta&SUbufurf;rS]um&mrefa';vf}a'ojzpf

aMumif; az:jyxm;ygonf(ukd;-1/ pm-89)f(ukd;-1/ pm-89)

f(ukd;-1/ pm-89)f(ukd;-1/ pm-89)f(ukd;-1/ pm-89)/

rGefwkdY\rsKd;&if;jzpfaom j'mAD;'D;,ef;wkdY &ckdifa'oukda&muf&SdaexkdifcJhMuonfrSm BC 1500cefYu

jzpfayrnf/ ,if;wkdYonf MopBwpftEG,frsm;jzpfojzifh/ &ckdifa'o\ausmufacsmacwf,Ofaus;rIrSm

MopBwpf,Ofaus;rIjzpfonf[k ,lqygonf/ N'mAD;'D;,ef;wkdY &ckdifa'oüaecJhMuonfukdyif/ rGefwkdY

onf MopBwpfEG,f0ifj'mAD;'D;,ef;wkdYESifh rskKd;&if;wlonfukdtaMumif;jyKí okawoDrsm;u? &ckdifa'owGif

tapmqkH;aexkdifoGm;Muolrsm;wGif rGefvlrsKd;rsm;yg0ifonf[k qkdcJhMujcif;jzpfayonf/ j'mAD;'D;,ef;wkdY

&ckdifa'ookdYajymif;a&TUaexkdifcJhMu&onfh taMumif;&if;ESifh tajctaeukdtenf;i,fa&;ygrnf/

orkdif;ynm&Sifrsm;u tdEd,EkdifiH\ausmufacwfukd BC -10000rS 4000twGif;owfrSwfygonf/

(udk;-8/pm-13)(udk;-8/pm-13)

(udk;-8/pm-13)(udk;-8/pm-13)(udk;-8/pm-13)/ BC -4000cefYwGif tdE´Kjrpf0Srf;ü aMu;acwf,Ofaus;rSKokdY ul;ajymif;ygonf/ tdEd,

Page 25: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

EkdifiHw0Sef;vkH;wGif ausmufMurf;acwfESifh ausmufacsmacwfypönf;rsm;awGU&í? tdEd,jynftESHUtjym;ü

a&S;a[mif;,Ofaus;rIvlUtzGJUtpnf;rsm; ay:aygufcJhonf/ (ukd;-2/ pm-93)(ukd;-2/ pm-93)

(ukd;-2/ pm-93)(ukd;-2/ pm-93)(ukd;-2/ pm-93)/ H.G. WELLS u**Fgjrpf

0Srf;rSm j'mAD;'D;,ef;wkdY\,Ofaus;rIonf? qlar;&D;,ef;,Ofaus;rI? tD*spf,Ofaus;rIrsm;ESifh acwfNydKif

xGef;um;cJhbG,f&Sdonf[k THE OUTLINE OF HISTORY pm-17wGifa&;om;cJh\/ urÇmhorkdif;okawoD

rsm;\a&;om;csufrsm;t& qlar;&D;,ef;,Ofaus;rIonf BC -4000rS 1200Mum;umvwGifxGef;um;cJh

ygonf/ okawoDwkdY\tqkdt& tD*spfvlrsKd;[lí ay:aygufvmNyD;aemuf/ tD*spfjynfonf BC -2740ESifh

2270Mum;wGif ,Ofaus;rItjrifhqkH;tqifhokdYa&muf&SdcJhonf(ukd;-2/pm-75)/ þtaxmuftxm;rsm;ESifh

ESKdif;pmvQif **Fgjrpf0Srf;,Ofaus;rIxGef;um;csdefonf BC -2500cefY[kowfrSwfvQif r,kwfrvGef&Sday

rnf/ tdE´Kjrpf0Srf;,Ofaus;rIESifh ESKdif;pmvQif ESpf 1000eD;yg;cefYaemufusrnfjzpfonf/

þuJhokdYj'mAD;'D;,ef;wkdY tdE´Kjrpf0Srf;ESifh**Fgjrpf0Srf;wkdYü ,Ofaus;aomvlUtzGJUtpnf;rsm;xGef;um;

aecsdef BC -2000cefYwGif? tm&Stv,fykdif;rS tm&d,efvlrsKd;wkdYonf? tdE´d,EkdifiHtaemufajrmufbuf

rS tvkH;t&if;ESifh0ifa&mufwkdufckdufcJhMuonf/ tdEKjrpf0Srf;ukdOD;pGmodrf;ykdufí yef*syfjynfe,fwGif tajc

csMuonf/ ,if;aemuftm&d,efwkdYonf BC -1000rwkdifrD ta&SUbufokdYqufí e,fajrcsJUxGifvmum

**FgjrpfESifh ,rkHemjrpf0Srf;a'orsm;ukd odrf;,lu r*"ekdifiHukdxlaxmifvkdufMuygonf(ukd;-9/pm13^14)/

,if;tcsdefrSpí j'mAD;'D;,ef;,Ofaus;rINydKuGJoGm;um? tm&d,efwkdY\a0',Ofaus;rIvTrf;rkd;vmygonf/

tm&d,efwkdY0ifa&mufwkdufckdufrIrsm;aMumifh j'mAD;'D;,ef;wkdY? tdEd,awmifykdif;a'orskm;ESifh ta&SUzsm;a'o

rsm;okdY qkwfcGgcJhMuygonf/

BC -750cefYwGif tm&d,efwkdY tdEd,wEkdifiHvkH;ukd vTrf;rkd;NyD;jzpfygonf(ukd;-1/pm-153)/ tm&d

,efwkdYwkdufckdufrIrsm;aMumifh? **Fgjrpf0Srf;rSqkwfcGGgcJhMuonfh j'mAD;'D;,ef;wkdYonf? tdE´d,ta&SUzsm;&Sd

EkdifiH? e,fajrrsm;okdY0ifa&mufcJhMu&m? &ckdifa'ookdYj'mAD;'D;,ef;wkdYtpkvkduftNyHKvkduf0ifa&mufum tajc

csaexkdifcJhMuonfrSm BC -1000ywf0ef;usifujzpfrnf[k ,lqygonf/

orkdif;rwifrDacwf tdE´d,jynfwGif tkd;vkyfief;twwf/ qefpyg;pl;xkd;pkdufysKd;jcif;twwf? avS

um;xpfawmif,mpkdufysKd;jcif;ponfwkdYrSm MopBwdKvGdKufrsm; pwifcJhMuNyD;? ,if;rSwqifh ta&SUawmif

tm&SwcGif ysHUESHUcJh[ef&Sdonf(ukd;-8/pm-149)/ j'mAD;'D;,ef;wkdY &ckdifa'ookdY0ifa&mufvmonfhtcg?

,if;twwfrsm;ukdyg onfaqmifcJhMuNyD;? &ckdifurf;ajcütajccsaexkdifcsdefwGifrl qG;rsKd;pkvlUtzGJUtpnf;rS

aus;½Gm? NrdKUjy,Ofaus;rIvlUtzGJUtpnf;okdY ajymif;vJaecsdef[k ,lq&onf/ tcsKdUaom&mZ0ifokawoD

rsm;u "n0wDNrdKUpwifwnfaxmifcsdefukd BC -3325[kkqdkMuonf/ okawoDOD;csefxGef;url a&S;a0omvD

jA[®vm&mZmrif;\acwfukd BC -5315xda&S;usí wGufjycJhonf/ þrQumv&SnfvQm;cJhonfrSm ausmuf

cwf? aMu;acwf? oHacwftqifhqifhul;ajymif;vmonfh NrdKUjyjynf½Gmi,frsm;avm[k awG;qbG,f&Sdyg

onf/ vlrsKd;pkvlUtzGJUtpnf;tjzpf aygif;pnf; pk½kH;rdaomtcg? aqGrsKd;pk?vlrsKd;pktkyfpktvkduf tkyfcsKyfol

tBuD;tuJrsm;&SdcJhMuayrnf/ "n0wDNrdKUwnfaqmufcsdefwGifum;? vlrsKd;pkwpfckvkH;pnf;vkH;rdum ,Of

aus;rItqifhtwef;jrifhrm;aeNyDjzpfygonf/

tmeEpjEausmufpmt&ajym&vQif "n0wDNrdKUukd BC -6&mpkwGif pwifwnfaqmufonf[kqkdp&m

&Sdygonf/ ausmufpmyg BC -518rS AD -370xdrif;qufukd "n0wDrif;quf[kqkd&ygrnf/ ausmufpm

ygrif;rsm;\trnfrsm;rSm? ygVdokdYr[kwf ouúwppfppfrsm;r[kwfojzifh tdEd,,Ofaus;rIpuf&dyfrxif

ao;[k a'gufwmoef;xGef;u (ukd;-1/pm-72),lqonf/ PAMELA GUTMAN uvnf;? tdEd,trnf/

ouúwtrnfr[kwf[k(ukd;-10/pm-39) qkdygonf/ tm&d,efrsm;r[kwfonfrSm trSefjzpfygonf/

,if;tcsdefwGif rGef*kdvGdKufwkdYvnf; &ckdifa'ookdYra&muf&Sdao;yg/ xkdYaMumifhtmeE´pNE´ausmufpmyg

yxrqkH;aom rif;qufonf/ **Fgjrpf0Srf;rSajymif;a&TUvmum &ckdifa'owGiftajccsaexkdifcJhMuonfh

Page 26: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

j'mAD;'D;,efwkdY wnfaxmifcJhonfrif;qufjzpfaMumif;,lqygonf/

TIBETO-BURMAN [kac:qkdaom wdbufjrefrmEG,frGef*kdvGdKufwkdY\ rlvaexkdif&mt&yfa'oukd

w½kwfjynfajrmufbufESifh wdbufjynfta&SUajrmufbuf&Sd uefpke,frS axmifjrpf0Srf;jzpfonf[kawGU&

ygonf/ BC -2000cefYu xkda'owGif ausmufacwfaESmif;,Ofaus;rIjzpfygonf/ ¤if;wkdYukd w½kwfwkddYu

rMumcPvma&mufwkdufckdufMuojzifh wdbufjynfta&SUajrmufbuf? jrpf0gjrpfzsm;cH&mt&yfESifh

]]ukdukdaemf}}a'ookdYajymif;a&TUcJh&ygonf/ (udk;-1/ pm-107)/ ,if;wkdYawmifbufokdYqkwfcGgvmcsdefukd

a'gufwmQANUNGO-uBC -1500cefY[k,lqygonf/ BC -1000cefYwGif w½kwfwkdYvma&mufaESmuf

,Sufjyefojzifh/ ,if;rGef*kdvGdKuftkyfpkBuD;rStcsKdUvlrsKd;pkrsm;rSm wdbufjynfbufokdY0ifa&mufoGm;MuNyD;?

tdE´d,EkdifiHtwGif;okdYajrmufbufrS 0ifa&mufMuygonf/ tcsKdUum;jrefrmEkdifiHajrmufzsm;&Sd oHvGifESifh

rJacgifjrpfzsm;0ef;usifwGif tajccsNyD;vQif? rsm;pGmaomvlrsKd;pktkyfpkrsm;rSm jA[®ykwå&jrpfaMumif;twkdif;

pkefqif;cJhNyD; **Fgjrpf0Srf;ukdausmfvGefum? r*"wkdif;txdysHUESHUa&muf&SdoGm;ygonf/

þae&mwGif oJoJuGJuGJwifjy&ef&Sdygonf/ wdbufjrefrm[laom rGef*kdvGdKufrsKd;pdwfwGif? wdbuf

[dr0EÅm? ajrmuftmoHESifh tmoHjrefrm[lí rsKd;pdwf(3)rsKd;cGJygonf/ tmoHjrefrmrsKd;cGJwGif e*g;? csif;?

ouf? ucsif? jrefrmESifh vkdvkd[lí rsKd;EG,f(6)ckyg0if&m? &ckdifvlrsKd;tpkonf? jrefrmrsKd;cGJwGifyg0ifygonf/

jrefrmrsKd;cGJwGifyg0ifaomvlrsKd;pkrsm;\rlvZpfjrpfonf? rGef*kdvD;,m;ukef;jrifhawmifykdif; uefpke,fywf0ef;

usifa'ojzpfygonf/ qkdvkdonfrSm ,aeY&ckdifvlrsKd;[lí qif;oufvmrnfh? xkdrlv&ckdifrsm;\Zmwd

e,fajronf? rGef*kdvD;,m;jynfawmifykdif;jzpfonf[k qkdvkdygonf/ xkdrlv&ckdifrsm;tpkonfBC -1000

twGif;ujA[®ykwå&jrpfaMumif;twkdif;pkefqif;í **Fgjrpf0Srf;? r*"wkdif;txdysHUESHUaexkdifcJhMuonfY rGef*kd

vGdKufvlrsKd;pkrsm;wGif yg0ifcJhygonf/

xkdoHvGifESifhrJacgifjrpfzsm;a'orS rGef*kdvGdKufwkdYtkyfpk(3)pkuGJMuygonf/ yxrtkyfpkrsm;wGif wdbuf

e,ftwGif;okdY0ifolu0ifoGm;ygonf/ jA[®ykwå&jrpfaMumif;jzifh tdE´d,jynfokdYa&mufolua&mufyg

onf/ tcsKdUrStmoH? rPdyl&e,frsm;wGif tajccsygonf/ jrefrmtEG,f0ifvlrsKd;pktrsm;pkrSm? oHvGifESifh

rJacgifjrpfaMumif;twkdif; ta&SUawmifbufokdYpkefqif;í? ,leefe,f,kef*fcsefa'owGif tajccsygonf/

¤if;wkdYrSm 'kwd,tkyfpkuGJjzpfygonf/ wwd,tkyfpkBuD;wGif ouf? csif;? ucsif(ucsifrSmajrmufbufrS

aemufusíqif;oufvmonf[k ,lq&ygonf)vlrsKd;pkrsm;jzpfMuNyD;? jrefrmEkdifihajrmufzsm;a'owGif

yifusef&pfygonf/

az:jyygwdbufjrefrmtkyfpkBuD;rS jrefrmEkdifiHtwGif;tapmqkH;0ifvmol? jrefrmEkdifiHtwGif;ESifhtjyif

wGifae&mtus,fjyefYqkH;,lolrSm oufrsm;jzpfygonf/ oufwkkdYonf c&pfESpfrwkdifrDuyif tmoH? rPdyl&

tjyif? jrefrmEkdifiHajrmufykdif;ESifh? tv,fykdif;ajrjyefxd0ifa&mufcJhMuygonf/ orkdif;rSwfwrf;rsm;t&

BC -138wGif tokH;jyKaeNyDjzpfaom w½kwftdE´,vrf;rBuD;ukd taMumif;jyKí Ak'¨,Ofaus;rIukdoufwkdY

&&SdaeygNyD/ c&pfESpfrsm;qef;pwGif oufwkdYukd jrefrmEkdifiHtwGif;üawGU&ygNyD(ukd;-4/pm-16)/AD -1&mpk

wGif pwifwnfaqmufonfAdóEkd;ysLrsm;xuf ykdíapmygonf/ oufwkdYaemufrSrMumrDcsif;rsm;?

[l;aumif;awmifMum;rSoufwkdYe,fukdjzwfí0ifvmonf/ em*awmifwef;? csif;awmifwef;xdysHUESHU½kHru

awmifykdif;csif;rsm;rSm wpwpoHwGJc½kdifxdqif;oufcJhMuonf/ ysLrsm;0ifa&mufvmaomtcg oufwkdY

onf? jrefrmjynftv,fykdif;wGif tuGJuGJtjym;jym;jzpfum? &ckdifajrmufzsm;a'oESifh jrpf0uRef;ay:a'o

rsm;okdY ysHUESHUoGm;Muygonf/

AD -9&mpkwGif ysLNrdKUawmfoa&acwå&m(AD-832) ESifh? (a'gufwmoef;xGef;u rGefNrdKUwpfNrdKU[k,lq

í? a'gufwmLUCE ua&S;yJcl;[k,lqaom) ]]rJcsef}}(AD -835)ukd eefausmifwkdY0ifa&mufzsufqD;í?

,if;wkdYtiftm;NydKuGJoGm;aomtcg? jrefrmwkdYausmufqnfa'o0ef;usifwGif ae&m,lvmonf[k

Page 27: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

a'gufwmLUCE upGJpGJNrJNrJ,kHMunfygonf/ rGefkwkdYrkwårbufokdYqkwfcGgoGm;ygonf/ ysLwkdYum;ESpf500cefY

twGif;aysmufuG,foGm;ygonf/ AD -1510 ckESpfa&Teef;ausmh&Sife&ywdeef;wnfausmufpmwGif ]]ysL}}

trnfyg&SdaeNyD;? ,if;aemufykdif;wGif ysL[laomtrnfukd rnfonfhrSwfwrf;wGifrS &Smr&awmhacs/

a'gufwmoef;xGef;\a&;om;csufwGif jrefrmEkdifiHtv,fykdif;yltkdufajcmufaoGUaom ajrjyefYvGif

jyifokdY qif;&mürygolokdYr[kwf xkdrSwqifhqufvsufxGufcGgolrsm;wGif ]]&ckdifvlrsKd;}}udkawGU&ygonf/

&ckdifwkdY\ZpfjrpfESifh vrf;aMumif;ukdqef;ppfMunhfaomtcg &ckdifwkdYonf? jrefrmEkdifiHtwGif;ajrmufbuf

ESifh? ta&SUajrmufbufrS0ifa&mufí? jrefrmjynftv,fykdif;rSwqifh &kd;rukdausmfívmonf[laom

taxmuftxm;rawGU&yg/ &ckdifwkdYonf c&pfESpfrsm;rwkdifrDESpfrsm;pGmuyif? oHvGifESifhrJacgifjrpfzsm;

ywf0ef;usifa'orSyif jrefrmwkdYESifhvrf;cGJí tdE´d,ta&SUykdif;e,fajrrsm;okdY0ifa&mufcJhNyD; jzpfygonf/

a&S;OD;&ckdifrsm; BC -500cefYu tdEd,EkdifiHtwGif;0ifa&mufvmonfhtcg tdEd,EkdifiHukd tm&d,ef

,Ofaus;rIvTrf;rkd;aeNyDjzpfygonf/ tm&d,ef,Ofaus;rIu rGef*kdvGdKuf,Ofaus;rIxuftqifhtwef;jrifh

rm;ygonf/ rGef*kdvGdKufwkdYonf tm&d,efwdkYESifha&m,SufaexkdifcJhMuNyD;? tm&d,ef,Ofaus;rIvTrf;rkd;jcif;ukd

cH&ygonf/

a&S;a[mif;acwfaumvd,?a'0'[? uydv0wf? a0omvD?0d[m&?yg#vdykwfponfhjynfrsm;onf

,if;rGef*kdvGdKkufwkdYaexkdifcJhaoma'orsm;wGif yg0ifonf(ukd;-1/pm-148)(ukd;-1/pm-148)

(ukd;-1/pm-148)(ukd;-1/pm-148)(ukd;-1/pm-148)/ tm&d,efwkdYESifh a&maESmí

,SOfwGJaexkdifcJhaom rGef*kdvGdKufwkdYukd orkdif;q&mwkdYu tif'kdrGef*kdvGdKuf (INDO-MONGOLOID)rsm;[k

ac:Muygonf/ ,if;wkdYonftm&d,efwkdY\trsKd;(4)yg;ZmwfcGJjcm;rIwGif cwåd,rsKd;wGifyg0ifMuonf/

,if;cwåd,rsKd;wkdYukda&S;acwf &mr,e? r[mb&wusrf;rsm;wGif ]]ud&mwrsm;}} (KIRATA)[kaz:jyxm;yg

onf/ ,if;cwåd,rsKd;wkdYonf tkyfcsKyfolvlwef;pm;wGifyg0ifí? ousomuD0ifrsKd;[kac:wGifcJhMuonf/

tdE´d,EkdifiHtwGif;okdYa&muf&Sdvmaom ,if;tif'kdrGef*kdvGdKkufvlrsKd;pkrsm;pGmteuf trsm;pkonf?

tm&d,efbmompum;okdYajymif;vJajymqkdaom [dE´Lrsm;jzpfMuNyD;? [dE´L,Ofaus;rIe,fy,ftwGif;okdY

rSefrSefaygif;pnf;0ifa&mufcJhMuygonf/ tcsKdUrlum; tdEd,tu©&mukdokH;í rdrdwkdY&if;jrpfbmompum;ukd

jyKpkysKd;axmifcJhMuonf[k okawoDrsm; (ukd;-11/pm-88)(ukd;-11/pm-88)

(ukd;-11/pm-88)(ukd;-11/pm-88)(ukd;-11/pm-88)a&;om;Muygonf/ tif'kdrGef*kdvGdKufrsm;onf

yif cwåd,trsKd;trnfcHum omuD0ifrif;rsKd;rif;EG,frsm;jzpfMuygonf/ a0omvDrSvpä0Drsm;ESifh? a&S;

a[mif;acwfa'0'[? aumvd, uydv0wfjynfwkdYrS? a*gwrAk'¨\trsKd;tEG,frsm;jzpfMuaom? omuD

0ifrsm;onfyifvQif rZÑdra'oücwåd,trnfcH,lí? tm&d,efbmompum;ajymqkdaeMuaomfvnf;? rGef

*kdvGdKufppfppfrsm; (okdYr[kwf) rGef*kdvGdKufESifh? tm&d,ef?j'mAD;'D;,ef? MopBwpfaoG;aESmolrsm;jzpfcsifjzpf

rnf/ rlvrsKd;EG,f&if;jrpfrSmrlum; rGef*kdvGdKufrsm;jzpfonf[k THE CHLTURAL HERITAGE OF INDIA

usrf;jyKq&mu a&;om;ygonf/

tdEd,wGiftif'kdrGef*kdvGdKufrsm;onf tm&d,efbmompum;ukdvnf;aumif;? rdrdwkdY&if;jrpfbmom

pum;ukdvnf;aumif;ajymqkdMuonf/ edaygEkdifiH&SdrGef*kdvGdKufEG,f0if ]]ed0g(NEWARS)}}vlrsKd;pkonftdEd,

tu©&mukdokH;í rdrdwkdY&if;jrpfbmompum;ESifhwGJpyfa&;om;aom taxmuftxm;&Sdonf/ xkdjyif

a*gwrAk'¨yGifhNyD;aemuf? BC -324-308 wGifpkd;pHaom pE´*kwfrif;vufxufwGif tdEd,ukdusL;ausmfvm

onfh r[mtvufpEm;ukdwkdufckduf&ef? ppfwyfrsm;zGJUpnf;onfhtcg? rGef*kdvGdKufEG,frsm;jzpfaom ud&mw

rsm;yg0ifcJhMuygonf/ xkdYaMumifha&S;acwfjrefrmekdifiHokdY omuD0ifrif;rsm;0ifa&mufvm&mwGifvnf;/

xkduJhokdYyif? tm&d,efbmompum;ESifh twl,Ofaus;rIukdygvufcHajymqkdolrsm;a&m? rdrdwkdY&if;jrpfrGef*kd

vGdKufbmompum;ajymqkdolrsm;yg a&m>yrf;ygvmrnfjzpfygonf(ukd;-1/pm-154)/ &ckdifa'ookdYtif'kd

rGef*kdvGdKuf? omuD0ifrsm;0ifa&mufvm&mwGifvnf; ,if;uJhokdYyifyg0ifcJhayrnf/

tif'kdrGef*kdvGdKufEG,f0ifa&S;OD;&ckdifrsm;? &ckdifa'ookdYtapmqkH;0ifa&mufvmonf[kcefYrSef;í&aom

Page 28: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

tcsdefrSm AD -3&mpkcefYujzpfygonf/ tb,faMumifhqkdaomf ud&mwac:tif'kdrGef*kdvGdKufrsm; &ckdifa'o

twGif;okdY a&muf&Sdaeonfhtaxmuftxm;&SdaomaMumifhjzpfygonf/ tdE´d,EkdifiHta&SUbufurf;ajcrS

em**sLeduGef'ga'owGif AD -3&mpktwGif;ua&;xkd;cJhaom ausmufpmwpfcsyfü? oD[kdVfrSax&0g'&[ef;

awmfrsm; omoemjyKxGufcJh&ma'orsm;ukd az:jy&mwGif]]ud&mwa'o}}[kyg0ifonfukdawGU&ygonf/

,if;tcsdefu ,if;ausmufpmwGifaz:jyaomud&mwa'oqkdonfrSm ]][dr0EÅmawmifwef;rsm;\awmif

buf? edayg? blwefe,frSpí? tmoH? rPdyl&? ppfwaumif;? &ckdifa'oESifh? jrefrmEkdifiHatmufykdif;jrpf0

uRef;ay:xdjzpfonf[k? olawoDrsm;u? r[mbm&wusrf;?[&d0Housrf;? rmua@;,syl&mPusrf;?

AD-150cefYu PTOLEMY \rSwfwrf;wkdYukd ukd;um;jyqkdNyD;jzpfygonf(ukd;-12/pm-15/ukd;-6/pm-

51)/a'gufwmoef;xGef;u &ckdifacwfOD;ukdajym&mwGif ,ckppfawGw0kdufü ouúwbmomjzifhausmufpm

a&;xkd;olwpfpkonf? AD -5&mpkausmfupía&muf&SdaeaMumif;ajym&ygonf/ tu,fíxkdolrsm;onf

wdbufjrefrmtEG,f0ifrsm;jzpfMuvQif? jrefrmxufjrefrmEkdifiHwGif;ukdapmívmonf/ eDaygbufrS

ppfwaumif;ukdjzwfívmonf[kawG;qbG,f&Sdaeygonf[k (ukd;-1/pm-um;)a&;om;xm;ygonf/ xkd

olrsm;onf tdE´d,EkdifiHrSppfwaumif;e,fukdjzwfoef;0ifa&mufvmaom tif'kdrGef*kdvGdKufrsm;(0g)a&S;

OD;&ckdifrsm;jzpfonf[k ,lq&ygonf/

rsufarSmuf&ckdifokawoDwpfOD;jzpfol eDrifoQif(ppfawG)u]]em;0wfwefqm0wfqifrIukd rGef*kdvGdKuf

wkdYwGif txl;awGU&aMumif;? tm&d,efwkdYwGif em;0wfwefqm0wfqifrI"avhrawGU&aMumif;? orkdif;ynm

&SifwkdY\tqkdt&? tdE´d,[dr0EÅmawmifajcwGif wcsdefuaexkdifcJhMuaom? ousvlrsKd;? rv’vlrsKd;/

vpä0DvlrsKd;? r*"vlrsKd;rsm;rSm? tm&d,efrsm;r[kwfyJ rGef*kdvGdKufrsm;jzpfMuaMumif;? olwkdYonf,Ofaus;rI

"avhtvGefeD;pyfMuaMumif;/ rv’?vpä0D? r*"vlrsKd;rsm;onf? em;uGif;? em;a#mif;0wfqifolrsm;jzpfEkdif

NyD;? em;aygufBuD;pm&if;0ifolrsm;jzpfEkdifaMumif;? tdE´d,EkdifiH *kyÜwacwfausmufxGif;½kyfxkrsm;wGif?

em;a#mif;0wfqifrIukdawGU&aMumif;? uGif;em;a#mif;0wfqifrIonf tdEd´,,Ofaus;rIrSqufEG,fqif;

oufvmjcif;r[kwfaMumif;? rGef*kdvGdKufwkdY\rlvyif&if;,Ofaus;rIjzpfaMumif;? &ckdifa'owGif? uGif;em;

a#mif;0wfqifrIukd AD -4&mpkokdYr[kwf 5&mpkuyif? yDjyifpGmawGU&aMumif;? av;NrdKUacwf/ ajrmufOD;acwf

rsm;wkdifatmif/ &ckdifwkdYuGif;em;a#mif;0wfqifMuaMumif;}}ponfjzifh &ckdif,Ofaus;rI"avhxkH;pHwpfckukd

wifjyxm;ygonf(ukd;-5/pm-41)/ uGif;em;a#mif;0wfqifaom rGef*kdvGdKufrsm;onf AD -4&mpkwGif

&ckdifa'ookdYa&muf&SdaeygNyD/ uGif;em;a#mif;0wfqifrI"avhonf? a0omvD?av;NrdKU?ajrmufOD;acwfrsm;

u ke fq k H ;on f hw k d i f ? &c k d i fw k d Y\,O faus ;r Iw\"av hwp f&y f j zp f c J hon fu k d axmu f½ Ií

a&S;OD;&ckdifrsm;onf &ckdifa'ookdY AD -3&mpkcefYuyif pwifa&muf&SdaeNyD[k qkdEkdifygonf/

tif'kdrGef*kdvGdKufwkdY ppfwaumif;e,fukdjzwfí &ckdifa'ookdY0ifa&mufvmonfhtcg Ak'¨bmom

,Ofaus;rI? *kyÜwtu©&m? ouúwbmom? ygVdbmomta&;tom;ESifh ? tm&d,efwkdY\,Ofaus;rI"avh

wkdYukd ,laqmifcJhMuygonf/ a&S;&ckdifwkdY\,Ofaus;rItrsm;pkonf tm&d,efwkdY\,Ofaus;rIyifjzpfaomf

vnf; tm&d,efbmompum;ukdajymif;vJajymqkdjcif;r&SdcJhyg/ &ckdifwkdYonf rGef*kdvGdKuf&if;jrpfbmompum;

ukd ysKd;axmifajymMum;vmcJhMuolrsm;jzpfMuygonf/ okdYaomf&ckdifa'ookkdY olwkdY0ifa&mufvmonfhtcg

txufwGifwifjycJhonfhtwkdif; jrefrmokawoDrsm;awG;qouJhokdY tm&d,efbmompum;ajymqkdaom

rGef*kdvGdKufrsm;vnf; a&m>yrf;ygvmvdr®nfjzpfygonf/ [dE´Kbmomukd;uG,folrsm;vnf;a&m>yrf;ygvm

rnfjzpfygonf/ olwkdYonf &ckdifa'ookdY0ifa&mufcJhMuNyD;? &ckdifa'owGif&Sd&if;pGJj'mAD;'D;,ef;rif;quf

(tmeE´pNE´ausmufpmygyxrrif;qufukd qkdvkdygonf)ukdjzKwfcsumAD -370wGif ]]'GifpNE´}}tp&Sdaom

tif'kdrGef*kdvGdKufrif;qufukdwnfaxmifcJhMuygonf/ tm&d,ef,Ofaus;rI\vTrf;rkd;rIaMumifh? rif;rsm;\

bGJUtrnfhrsm;? NrdKU&Gmtrnfrsm;ponfwkdYwGif tdEd,trnfrsm;twkdif;? ygVd? ouúwtrnfrsm;ukd rSnfh

Page 29: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ac:Muygonf/ &ckdifwkdYu rdrdwkdY\rlvblwt&yfonf tdEd,jynfr*"wkdif;jzpfonf[k tpOftquf

ajymprSwfyifjyKcJhMuygonf/ rGef*kdvGdKufwkdY &ckdifa'oukd pwifpkd;rkd;vmonfh AD -3&mpkcefYrSpí? &ckdif

a'owGif&Sd&if;pGJj'mAD;'D;,ef;rsm;onf? rGef*kdvGdKufrsm;twGif; a&m,Sufpdrfh0ifí wjznf;jznf;aysmuf

uG,foGm;ygonf/ xkdYaMumifh &ckdifvlrsKd;rsm;wGif MopBwpfaoG;ygonf[laom a'gufwm S.K.CHATTERJI

ESifha'gufwmS.B QANUNGOwkdY\t,ltqrsm;ukd ,kwådrwef[krqkdomacs/

tif'kdrGef*kdvGdKufwkdYonf AD -3&mpkrS 10&mpktwGif; &ckdifurf;½kd;wef;a'ookdYtokwfvkduftokwf

vkduf0ifa&mufcJhMuygonf/ ,if;wkdYonff AD -6&mpktwGif;uwpfBudrftvkH;t&if;ESifh 0ifa&mufvmum

a0omvDukdwkdufckdufNyD; ]]r[m0D&}}ukdeef;wifcJhMuygonf/ okdYaomf rMumrDyif pNE´rif;rsKd;rSjyefvnfí

xD;eef;pkd;pHcJh&NyD;? AD -729ck tmeE´pNE´rif;ewf&GmpHNyD;aemuf/ AD -8&mpktwGif;? &ckdifa'oü&Sd&if;pGJ

vlrsm;ESifhyifa&mufvmaom tif'kdrGef*kdvGdKufwkdYESpfaygif;(60)cefYppfyGJrsm;jzpfyGm;cJhNyD;AD -788wGif? tif'kd

rGef*kdvGdKuftkyfpkwpfpku ppfyGJatmifjrifum? ¤if;wkdY\acgif;aqmifukda&S;a0omvDrif;rsm;uJhokdY ]]pNE´}}bGJU

cH,lapum? r[mwkdifpNE}}[laombGJUjzifh eef;wifcJhonf[k ,lq&ygonf/ r[mwkdif;pjEonfa&S;a0om

vDrif;rsm;uJhokdY Ak'¨omoemukdouf0if,kHMunfaomrif;wpfyg;jzpfNyD;? ppfyGJtwGif;uysufpD;,kd,Gif;cJh

onfha0omvDNrdKUawmfukd jyefvnfwnfaqmufcJh&onf[k ,lq&ygonf/

AD -10&mpkwGif rGef*kdvGdKufwkdYaemufqkH;tBudrftvkH;t&if;ESifh0ifa&mufcJhMuNyD; a0omvDukdwkduf

ckdufzsufqD;vkdufMuygonf/ ,if;okdYtokwfvkduf/ tokwfvkduf0ifa&mufvmcJhMuonfh tif'kdrGef*kdvGdKuf

rsm;ESifh&Sd&if;pGJvlrsm;a&m,SufaecJh&mrS ,aeY&ckdifvlrsKd;rsm;qif;oufvmcJhjcif;jzpfygonf/ þokdYqkdjcif;

tm;jzifh/ &ckdifvlrsKd;ESifh&ckdifbmompum;onf AD -10&mpkwGifrS pwifcJhonf[k qkdvkdonfr[kwfyg/

rlv&Sd&if;pGJa&S;OD;&ckdifvlrsKd;rsm;twGif; rGef*kdvGdKufrsm;xyfrHí pdrfh0ifa&m,Sufvmjcif;ukd &nf&G,fjcif;

jzpfygonf/ vuf&Sd&ckdifvlrsKd;rsm;twGif;ü rGef*kdvGdKufaoG;trsm;qkH;wnf&Sdvmjcif;ukd &nf&G,fygonf/

AD -10&mpkrwkdifrDuyif &ckdifvlrsKd;ESifh &ckdifbmompum;onf? &ckdifa'owGifwnf&SdcJhNyD;jzpfygonf/

AD -6&mpkaESmif;umvwGif a&;xkd;cJhonfhoHwGJc½kdifivkH;armfausmufpmwGif ]]rJum}}[laom&ckdiftrnfukd

(rþum)[ka&;om;xm;cJh&m? &ckdifwkdY\{uú0PÖbmompum;ukd Asnf;ESifho&wGJpyfa&;om;aeonfh

taxmuftxm;jzpfí? &ckdifwkdYonf AD -6&mpkwGif &ckdifa'oawmifykdif;oHwGJc½kdifxdysHUESHUaexkdifMu

NyD;jzpfaMumif; q&ma&Trif;a&;om;cJhbl;ygonf/

a&S;OD;&ckdifwkdYonf tdE´d,ajray:wGif ESpfaygifrsm;pGmaecJhNyD;? tm&d,ef,Ofaus;rItrsm;tjym;ukd

vufcHusifhokH;vmcJhMuaomfvnf;? tm&d,efbmompum;rajymMum;yJ? rdrdwkdY\rGef*kdvGdKuf&if;jrpfbmom

pum;ukdom ysKd;axmifajymMum;cJhMuygonf/ xkdpOfuajymqkdcJhaom &ckdifbmompum;ESifh vuf&Sd&ckdif

bmompum;wlnDonf[krqkdEkdifacs/ xkdpOfu bmompum;onfrGef*kdvGdKuf&if;jrpfbmompum;ukd jyKpk

ysKd;axmifqJbmompum;jzpfí? ,aeYbmompum;rSm? zGHUNzdK;NyD;&ckdifbmompum;jzpfygonf/ &ckdifwkdY&ckdif

a'ookdYpwif0ifa&mufvmonfh AD -3&mpktcsdefumvwGif ]]&ckdif}}[laomtrnfukdvnf; r&&Sdao;yg/

vuf&Sd&ckdifbmompum;onf a&S;OD;&ckdifvlrsKd;rsm;ysKd;axmifajymMum;cJhMuonfh rGef*kdvGdKuf&if;jrpfbmom

pum;rS zGHUNzdK;wkd;wufvmaombmompum;jzpfygonf/

rdrdwkdYvlrsKd;raysmufap&ef/ rdrdwkdYbmompum;raysmufap&ef? rdrdwkdYukd;uG,f,kHMunfaom Ak'¨

omoemryaysmufap&ef/ jA[®P0g'jyefvnfacgif;axmifvmaomAD -3-4-5&mpkrsm;twGif;rSpí?

tdEd,ta&SUzsm;a'oESifh? ppfwaumif;e,fajrukdjzwfí? &ckdifurf;ajca'ookdYvma&muftajccsaexkdif

cJhonfh? tif'kdrGef*kdvGdKufwkdYukd? r*"wkdif;om;rsm;u ]]&u©dwrsm;}}[kac:í? ,if;wkdYaexkdifaome,fajr

ukd ]&u©dwyl&}}okdYr[kwf ]]&u©yl&}}[kac:qkdcJhMuayonf/ xkdr*"wkdif;om;wkdYac:qkdaom]&u©dw}[laom

pum;rS]&u©dw}? ]&u©dKuf}? ]&u©dKif}? ]&ckdif}[kajymif;vJac:a0:vmjcif;jzpfygonf/

Page 30: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

armifjyL;(oHwGJ)

ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;

ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;

(1) tajcjyjrefrmhEkdifiHa&;orkdif; y-wGJ(1964) vrf;pOfygwD

(2) urÇmYorkdif;\rSwfwkdifrsm; y-wGJ (1964) vrf;pOfygwD

(3) acwfa[mif;jrefrm&mZ0ifpmwrf;(1) (1969) oef;xGef;

(4)&ckdifajrmufzsm;a'orSoufwkdif;&if;om;rsm; (1988) xGef;a&Tckdif

(5)em;a#mif;0wf&ckdif (rkedajrr*¾Zif; (4)(2000) eDrif;oQif(ppfawG)

(6)A History of Chittagong Vol-1 (1988)Chillagong) S.B. Qarungo

(7)The Making of South East Asia (1966-London) G-Coedes

(8)The History and Culture of Indian People Vol-1(1952) S.K. Chatterji

(9)The Story of Indo-Pakistan (1969-Karachi) S.F.Mahmud

(10)Ancient Arakan (1977, Australia) Pamela Gutman

(11)The Cultural Heritage of Ancient India (1984-London) S.K.Chatterji

(12)Introduction to the Study of Thravada Buddhism N.R Ray

in Burma(1946-Calculta)

]]&ckdif&mZ0iftqkH;tjzwf ZmykdifpGmvJ}}]]&ckdif&mZ0iftqkH;tjzwf ZmykdifpGmvJ}}]]&ckdif&mZ0iftqkH;tjzwf ZmykdifpGmvJ}}]]&ckdif&mZ0iftqkH;tjzwf ZmykdifpGmvJ}}]]&ckdif&mZ0iftqkH;tjzwf ZmykdifpGmvJ}}

armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)

armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)

]]&ckdif}}qkda&trnfemrpwifac:a0:vmykHeefYywfoufNyD;au? pm&D;az:&D;zufwdu pm&D;oltjrifukd

odcsifyga&vkdYajymuwfyga&/oHwGJupmyDrdwfaqGwcsKdUuyif pmeefYvSrf;ysmrdef;uwfyga7/ a,'gav;

uRefawmfr&D;cyg/]]tjrifopf &ckdifed'gef;}} (&ckdifwefaqmifr*¾Zif; trSwf-19)rmawmhcgwpdaoQwpGef;

wp&D;czl;yga&/ t*katudpöukd r&D;aurjzpfawudpöqGDvm&a&twGufeefY&D;&zkdYjzpfvmygAsm,f/

rMumcifu&mZ0ifq&mwpfOD;u? &ckdif&mZ0if½kdUrmvma&&D;om;csufwdeefYrwl/ xl;xl;jcm;jcm;?

&ckdifvlrsKd;xif[wfvmykHeefY? ]]&ckdif}}vkdYac:a0:vma&;taMumif;wdukd? usrf;pmwcsKdUukd ukd;um;yem?

ukd,fvkdcsifa&ykdifqGJ,l&D;om;yem? vlYorkdif;wkdY;wufrIjzpfpOfeefYrukdufnDyJeefY]]&ckdif&mZ0iftqkH;tjzwf}}

csrSwfjyvma&/ a,ckeefYr&D;rjzpfatmiftajctaersKd;,Sdvmyga&/

vuf[dtajctaeokawoevkyfief;u rjynfhpkHEkdifygoD;/ ,if;twGuf&mZ0ifaMumif;t&

av;aomxnfhyem&D;ygar/

Munfhyg/ ,if;&mZ0ifq&mwifjyxm;a&pGmwdukd ausmufcsufcsvkdufau]]&ckdiftp 'Gg&m0wDu

(okdYr[kwf)&ckdiftp 0goka'0u}}jzpfyga&/ ]]&u©yl& ya0oeukv0if}}qkda&usrf;ukd tajccHyemwifjy

xm;pGmwduawmhcg-

(1)0goka'0? Ava'0nDaemif½kdUpGm cwåd,tEG,fwdjzpfaw

Page 31: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

(2),if;nDaemif½kdUpGmZrÁL'dyfuRef;ukd rif;jyKzkdY oHwGJ('Gg&m0wD)NrdKUukdodrf;ykdufaw

(3),if;nDaemif½kdUpGmupäye'Dt&Sdzuf(99)NrdKU? taemufzuf (99)NrdKUukdwnfcuwfaw

(4)0goka'0? Ava'0½kdUpGm &ckdifvlrsKd;tpNzpfNyD;? ,if;tcguyif &ckdifbmompum;,SdedefcNyD;au?

]]&ud©wyl&}}]]&ckdif}}qkda&tac:ta0:wdpGm ,if;cguyif,Sdca&

(5)]]&ckdiftprm&,ku? &ckdiftp&DBudKifu}}vkdY,lqau? oHwGJc½kdifoD;jcm;jzpfvm;zkdY?

,if;twGufeefY}} &ckdiftp 0goka'0u}}vkdY,loifh? jzpfoifha&(ukd;-2)

,if;ykdifwifjyxm;yga&/ atwifjyrIwdeefY ]]&ckd&mZ0iftqkH;tjzwf}}csrSwfxm;yga&/ atwifjyrIwd

pGm? rdrdvkd&mukdqGJyemt"r®vkyfBuHwifjyrIwdjzpfedefpGmukdwGd&a&twGuf? pm&D;oltjrifukdwifjyvkdyga&/

,if;vkdYajymcsifpGmu 0goka'0? Ava'0½kdpGmcwåd,tEG,fwdjzpfauqkda&tcsufyg/ wkdwkdeefYvkd&if;

ukd&majymygar/ cwåd,qkda&pum;pGmv,fNrDukdykdifpkd;&a&vlukdac:pGmyg/ tkyfpkd;olvlwef;pm;qkdygzd/

tdE´d,jynfrm? jA[®Pm? cwåd,? 0ó? ok'¨trsKd;av;yg;cGJpGmu? tm&d,efwd0ifvmNyD;rS&mcGJpGmyg/

tm&d,efwdr0ifcifuattrsKd;tEG,ftac:ta0:r,Sdyg/ ]]cwåd,}}qkda&pum;ukd,fwkdifu tm&d,ef

pum;yg/ tdE´d,wkdYtm&d,efwd0ifvmcsdefa& bDpD-2000eefY 1500Mum;rSm&mjzpfyga&/ (ukd;-7/pm-

12) / bDpD 750avmufrm tm&d,ef½kdUtdEd,wEkdifiHvkH;ukd ysHUESHUvm;ygAsm,f(ukd;-4/ pm-153)/ Zmykdif

ukd qkdqkd tdEd,jynfrm trsKd;av;yg;cGJjcm;rIpGm bDpD-1500avmufurS &mpwifa&vkdY uRefawmf½kdUajym

Ekdifyga&/

&mZ0if½kdUrm 0goka'0upa& rif;23qufukd tESpfwpfaomif;wef;ujzpfawvkdqkduwfawr[kwf

ygvm;/ ol½kdUeef;pHESpfaygif;wdukdawmhcg az:rjyuwfyg/ &ckdif&mZ0ifusrf;½kdUtvkdt& ,if;rif;quf

aemufrmaz:jyxm;a&? yxr"n0wDacwfu ]]rm&,k}}rif;eef;wufawouú&ZfukdwGufqMunhfa&cg?

&ckdif&mZ0ifopfusrf;t& bDpD-3325/ "n0wD&mZ0ifopft& bDpD-3179/ &mZ0ifBuD;t& bDpD-3591/

irJ&mZ0ift& bDpD-2666vkdY ,if;ykdifwGd&yga&/ toufwpfaomif;wef;u 0goka'0eefYtoufwpf&m

wrf;u rm&,k½kdUESpfaygif;ZmavmufxduGmedefzkdYqkdpGmwGufqMunhfvkdY&yga7/ a,NyD;au? rm&,kpGm?

0goka'0½kdUtrsKd;tEG,fvkdY Zm&mZ0ifuav;r&D;om;yg/ atavmufpGmudkMunhfyem]]&ckdif&mZ0iftqkH;

tjzwf}}yD;a&yk*¾dKvfu]]ukorif;ouú&mZf 4900ausmf/ yxr"n0wDacwfeefYtESpf(1000)tuGm? 'Gg&m

0wDoHwGJNrdKUukdtkyfcsKyfaw 0goka'0? Ava'0nDaemifwpfusdyf(udk;-2/pm-12)vkdYav;qkdjyefyga&/ 0gok

a'0½kdUykdiftESpfwpfaomif;wef;uvleefY? yxr"n0wDacwfuykdif tESpfwpf&mwrf;uvlukd tESpf

(1000)&muGma&qkdpGmobm0rusvkdY ,lqrdyga&/

,if;twGufeefYcwåd,rsKd;ay:vmpGmu bDpD-1500avmufujzpfawtwGuf? tEÅ&uyf(10)uyf

ajrmuf?(11uyfajrmufvkdYav;qkdyga&)vl\toufwpfaomif;wef;ukdxm;tkH;oD;/ bDpD-2000rwkdifcifu

yif? cwådr?rsKd;qkdpGmray:oD;yJeefY/ 0goka'0? Ava'0½kdUukdcwåd,rsKd;vkdY az:yem&D;pGmuawmh wpDaoQ

w&m;rsm;ygzkdY/

jrefrmEkdifiHw0Srf;vkH;rmNrDvTmwl;az:rIwdt& bDpD-16000u 5000twGif; ausmufacwfv,f

jzpfxGef;a&? ,if;ykdifvkdY(ukd;-4/pm-80)/od&yga&/ ausmufacsmacwfuawmhcg bDpD-5000u 2000

avmuftxdjzpfyga&/ bDpD-2000avmufrm &ckdifjynfrmausmufacsmacwfjzpfaMumif; (ukd;-9/pm-32)

od&yga&/ ,if;ykdifvkdYqkdau bDpD-2000rwkdifcif? vlwdtoufwpfaomif;wrf;(okdYr[kwf) bDpD-4000?

5000avmufuyif oHwGJrmxD;pkdufeef;pkduf? NrdKUjyEkdifiHtajctae,SdedefAsm,fvm;vkdY rdef;p&mjzpfedefyga&/

okawoetjrifuawmhcg bDpD-2000rwkdifcifu &ckdifurf;½kd;wrf;a'ou om;pdrf;? ig;pdrf;pm;vkdYedef

uwfaw MopBwpfvlrsKd;EG,f/ vl½kdif;wd,Sdedefa&;vkdYwGd&yga&/

a,NyD;au]]&ckdif&mZ0iftqkH;tjzwf]]rm,if;yk*¾dKvf&D;pGmu}}0goka'0? Ava'0½kdUpGm? NrdKUwnfzkdYedef

Page 32: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

&m ½Smolwdr[kwf? vuf½kH;tm;ukd;eefY? ppfwkdufvkda&vlwd&mjzpfawtaMumif;? &ckdifjynfrmNrdKUawmf

qkdvkdYoHwGJNrdK&m,Sda&;taMumif;? NrdKUawmfukdodrf;,lrS&menf;vrf;uszkdYjzpfaMumif;? a,NyD;rS&m? *päye'D

t&Sdzuf? taemufzuf½kd;rmNrdKUwdukd wnfaxmifNyD;au 0goka'0½kdUtrsKd;tEG,fwdedefwkdifqif;oufvm

aMumif;(ukd;-2/pm-14)&D;xm;yga&/

uRefawmf½kdY wGufqMunhfrdoavmufajym&au? &ckdifa'oyx0Dtedef;txm;t&? ZrÁL'dyfwpfuRef;

vkH;ukdodrf;ykdufzkdYtwGuf oHwGJNrdKUukdtajccHxm;yemppfwkdufzkdYqkdpGm aoe*FAsL[mruRrf;a&olwdtzkdY&m

jzpfEkdifygzkdY/ oHwGJNrdKUwnfedef&mpGmppfa&;t&? Zmavmuftcsuftcsmusygav;/ &mZ0ifukdjyefvkdYMunhf

uwfzkdY? ,if;ykdifvkdYqkdau oHwGJuedefyemZmedef&mvm;wkdufvkdY/ e,fNrDZmavmufykdifczl;ygav;/ ,if;

edef&mu vm;yemwkdufvkdYatmifjrifczl;a&taxmuftxm;um;r,SdvkdYqkdEkdifyga&/ upäe'D? tOöeeD'D

jrpf0Srf;½kdUuqkda&? Oyrma0omvDacwfu 'gumuarmfwifpGef;xdykdifczl;a&? avmif;Muufacwfrif;xD;

vufxufuqkdauav;? 'gum? rl½SD'gruf? ppfwaumif;uedefyem? ½kd;rwzufo&ufNrdKUxdodrf;Ekdifyg

a&/ ajrmufOD;acwfrm0g? rif;&mZmBuD;vufxufu 'gum? qef'gbef½kdUu armfvNrdKifurf;xdykdifca7

taxmuftxm;(ukd;-4/pm-396^495)xd ruef,Sdyga&/ oHwGJNrdKUedef&mukd ppfa&;t&tajccHpcef;cs

AsmwkdufckdufatmifjrifzkdYqkdpGmrjzpfekdifyg/

wpfjcm;wpfcsufuawmhcg ZrÁL'dyfuRef;ukdodrf;zkdY? ppfwkdufzkdYqkdau NrdKUwnf? eef;wnf½kHacseefY

rNyD;Ekdifyg/ pm;&D&du©mpkaqmif;ykdvQHrI?vrf;yrf;qufoG,frItcsuftcsmusrIwdav;tusKH;0ifyga&/ ,if;

tcsufwdrmav; upäye'Djrpf0Srf;pGm 'Gg&m0wDjrpf0Srf;xufykdvkdYomvGefyga&/ ,if;ZkeefY&ckdifrif;wdpGm

upäye'Djrpf0Srf;? tOöee'Djrpf0Srf;½kdUrm xD;eef;pkdufcpGmjzpfyga&/

&rf;jynfhawmifausmif;q&mawmfBuD;u taMumif;aMumif;ukdaxmufyem]]'Gg&m0wDjynfqkdpGmukd

tdE´d,jynfajrmufykdif;rm&m,Sda&vkdY,loifha&}}vkdY(ukd;-1/pm-189)qkdca&r[kwfygvm;/ ,if;csifhwd

avmuf&mr[kwf/]]&ckdif&mZ0iftqkH;tjzwf}} yD;a&yk*¾dKvf½kdUu upäye'Dt½SdzufeefYtaemufzuf(99)NrdKU

pDwnfpGmukd? 0goka'0½kdUwnfca&ykdifqkduwfpGmukd? ,if;q&mawmfbk&m;BuD;u Zmykdif&D;av;? ,ykdifvkdY

qkdau?]]0goka'0tp?jA[®Prif;tqkH;,Sda&rif;½kdpGmupäye'Dt½Sdzuf(99)NrdKU? taemufzuf(99)NrdKUukd

wnfaxmifpkd;pHvDa&[ef &mZ0ifvuFm? iHrnf;&mZ0ifeefY &mZ0ifopf½kdUrmav;azmfjyxm;aMumif; qkdNyD;

au]]pOf;pm;zkdYpGmu t,ifajymca&upäye'Dt½SdzufeefYtaemufzuf(198)NrdKUpGm 0goka'0tp? jA[®P&m

Zmtqkd,Sda&rif;aygif;(7)a,muf½kdUwnfaxmifjyKpkaomNrdKUwdr[kwf/ 0goka'0tp? or®Zmrif;tqkH;

,Sda&rif;qufaygif;(19)quf? rif;aygif;(257)a,muf½kdUrm? bkef;tifBuD;a& rif;½kd;wnfaxmifa&NrdKUwd

vkdY&m,l&zkdY? 0goka'0?jA[®P&mZm½kdYwnfca&NrdKUcsnf;r[kwfqkdpGmodzkdYvkda&}}vkdY(udk;-1/pm-200)&D;om;

xm;cyga&/

a'gufwmoef;xGef;u tmeEpNEausmufpmrmyga& bDpD-518u at'D-370xdpkd;pHca&rif;½kdUtdEd,

emrnfwdr[kwfawtwGufeefY? ,if;tcsdefu &ckdifjynfwkdY tdE´d,,Ofaus;rIra&mufoD;vkdY (ukd;-3/

pm-72),lqxm;yga&/ a'gufwmueef*kduawmh ppfwaumif;eefY&ckdifjynfuwGd&a& ausmufacsmacwf

vufeufwdukd bDpD-2000avmufudkrSef;qyg,ifh(ukd;-9/pm-31^32)/ a,ZkeefY&ckdifa'orSm bDpD-2000

avmufu ausmufacsmacwfu edefyemBuD;acwf? oHacwfokdYul;ajymif;a&vkd,lqyga&/ a,'gav;

jrefrmEkdifiHrm ausmufacwfrm NrdKUjy,Ofaus;rIr,Sd(ukd;-4/pm-120)qkda&twGufeefY? bDpD-4000-5000

avmufu oHwGJrmNrdKU½kd;? usKH;? wHwkdif;wdeefYNrdKUjyekdifiHtqifha&mufedefAsm,fqkdpGmjzpfEkdifzkdYrxifyg/

awmifausmif;q&mawmfBuD;ajyma&ykdif 'Gg&0wDqkdZGm tdE´d,NrDay:rm&m,Sdoifhyga&/ oHwGJNrdKUtjyif

at'd-6&mpkrm atedxkdif;edkifiHe,fNrDxJrSm]]'Gg&m0wD}}vkdYac:a& rGef½kdUEkdifiHwck,Sdczl;ZGmukd av;owdjyK

uwf&ygzkdY/

Page 33: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

bDpD-2000eefY1500Mum;umvrm tdEd,wkdYtm&d,efwd0ifa&mufvmNyD;au bDpD-750avmufrm

wEkdifiHvkH;ysHUESHUvm;cyga&(udk;-4/pm-153)/ ,if;tcsdefu bDpD-1500avmufrm w½kwfjynftaemuf

ajrmufzufu rGef*kdvGdKufwdpGm? ajrmufzufu [efvlrsKd;wd0ifAsm,fwkdufvkdYawmif;ykdif;wkdYajymif;cuwfyg

a&(ukd;-9/pm-36)/ rGef*kdvGdKufwdpGm jrefrmEkdifiHajrmufzsm;u oHvGifeefYrJacgifjrpfzsm;rmedefcuwfyga&/

w½kwfwdvmyemrMumrMumaESmuf,SufawtwGuf/ ,if;edef&murGef*kdvGdKufwdtkyfpkokH;pkuGJvm;yga&/

wpkujrefrmEkdifiHt½Sdajrmufzuf ,leefjynfrm,Sda&]],kef*fcsef}}a'owkdYqif;vmyga&/ ,if;tpkrm jrefrm

wdygvm;yga&/ wpfpkujrefrmEkdifiHajrmufzsm; [l;aumif;csKdifh0Sef;ywf0ef;usifuedefyemumvMuma&cg

jrefrmEkdifiHtwGif;wkdY0ifvmuwfaw/ ,if;tpkrm ouf? uEÅL? csif;rsKd;wdygyga&/ aemufqkH;wpfpk

uawmhcg jA[®ykMwåjrpfaMumif;twkdif;pkefqif;vmNyD;au tdE´d,ta½SUajrmufykdif;eefY? ajrmufykdif;½kdYrm

ysHUESHUedefxkdifcuwfyga&/ ated]]&ckdif}}vkdYac:eDa&vlrsKd;qif;oufvmzkdYjzpfau]]rlv&ckdif}}½kdUpGm,if;rGef*kd

vGdKuftEG,fpkwdrmyg0ifcyga&/

The Cultural Heritage of India Vol (1) pmtkyfrmawmhcg rGef*kdvGdKufwd0ifa&vrf;,dkt½SdzufeefY

ajrmufzufqkdyemjyxm;yga&/ ½Sda[mif;acwfaumvd,? a'0'[? uydv0wf? a0omvD? 0d[m&?

yg#vdykwfqkda& jynfwdpGm ,if;e,fxJrm yg0ifedefa&(udk;-4/pm-148)/ rGef*kdvGdKufwdpGm ESpfaygif;(1000)

eD;eD; tm&d,efwdeefYa&m,Sufedefwkdifyem? tm&d,ef,Ofaus;rIvTrf;rkd;cyga&(udk;-9/pm-42)/

&mZ0ifaMumif;t&jzpfap? olawoeaMumif;t&jzpfpD &ckdifvlrsKd;wdpGm½kd;rt½SdzufNrDjyefYuwqifh

a&mufvma&?(okdYr[kwf)yifv,f&DaMumif;eefYa&mufvma& taxmuftxm;r,Sdyg/ urÇmYokawoDwd

avhvmcsufwdt& &ckdifvlrsKd;pGm tdE´d,taemufajrmuf ykdif;r*"wkdif;u0ifvma& tif'kdrGef*kdvGdKufwd

jzpfyga&/ atudpöukdt*ktcg txl;ajymedefzkdYrvkdtyfygAsm,f ,ykdifvkdYqkdau tdEd,t½Sdajrmufykdif;rm

tm&d,efwdeefYtwl edcuwfaw tif'kdrGef*kdvGdKufvlrsKd;EG,fpkwd xJrS &ckdifvlrsKd;EG,fpkav;aomhyg0ifpGmukd

okawoD½kdUrjiif;y,fEkdifyg/

,if;tif'kdrGef*kdvGdKufwdukd ud&mwwdvkdYav;ac:yga&/ ol½kdUpGmtrsm;tm;jzifhqkdau tm&d,efpum;

ajyma&[dE´Kwdjzpfvmuwfyem [dE´K,Ofaus;rIxJukdrSefrSefaygif;pnf;vkdY0ifvm;cuwfyga&/ wcsKdU

uawmhcg tdE´d,tu©&mudkokH;yem ukd,fhrlvbmompum;wdukd ysKd;axmifeDcuwfyga&(udk;-4/pm-

148)/ attif'kdrGef*kdvGdKufwdpGm cwåd,emrnfcHa&omuD0ifrsKd;wdyg,m/ a0omvDuvpä0Dwdeef? ½Sdacwf

a'0'[? aumvd,? uydv0wfffjynfwdu a*gwrAk'¨trsKd;wdjzpfaw omuD0ifwdav;? rZÑdra'orm

cwåd,vkdYtrnfcH? tm&d,efpum;ajymcuwfauav; rGef*kdvGdKufppfppf(,if;ykdifr[kwfau)rGef*kdvGdKuf

eefY? tm&d,ef? j'mAD'D,ef;? MopBwpfoGD;aESma&vlwdjzpfcsifaujzpfygzkdY/ rlvvlrsKd;tEG,fuawmhcg

rGef*kdvGdKufwd&mjzpfawvkdYThe Cultural Heritage of India Vol (1) pmtkyfuqkdyga&/ atykdifokawoD½kdUwdG,Sd

a&tcsuftvufrsKd;ukd uRefawmf½kdU Zmykdif&mZ0ifrm wdGEkkdifygzkdYav;/ xrif;xkwf&mokd;vDzkdYvkdY wGufqrd

yg,ifh/

tdEd,rm? tif'kdrGef*kdvGdKufwdpGm tm&d,efbmompum;ukd ajymca7vlrsKd;pkwd,Sda&ykdif? rGef*kdvGdKuf

&if;jrpfbmompum;ukd ajyma&vlrsKd;pkav;,Sdyga&/ a,ZkeefY (&ckdifjynftygt0if) jrefrmjynfudkomuD

0ifwd0ifvmpGmrm? tm&d,efbmompum;eefYtwl ,Ofaus;rIukdyg vufcHajymqkdolwdtjyif? rGef*kdvGdKuf

&if;jrpfbmompum;ukdajymqkda& vlrsK d;pkwdav;ygvmzkd Yvk d Y jrefrmynm&Sifwd(ukd;-4/pm-

154),lquwfyga&/

jrefrmynm&Sif½kdUu jrefrmEkdifiHtwGif;wkddY rGef*kdvGdKufwd0ifa&mufvmcsdefpGm at'D-460avmufrm

vkdY rSef;quwfyga&(ukd;-5/pm-47)/ &ckdifjynfu tmeE´pNE´ausmufpmt&- &ckdifjynfrm-bDpD-6&mpk

uyif NrdKUjywnfaxmifxm;Asm,fvkdYod&yga&/ a,'gav;? yxrqkH;rif;qufrmyga& rif;½kdUrm ouúw?

Page 34: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ygVdemrnfwdr[kwfawtwGufeefY tm&d,efwdav;r[kwf/ tif'kdrGef*kdvGdKufwdav;r[kwfvkdY rSwf,l&yg

zkdY/ ZmykdifyifwGufwGuf ,if;rif;wdpGmtdEd,uvmuwfawrif;wd&mjzpfzkdYvkdY,lqyga&/ ½Sda[mif;acwf

vlrsKd;EG,fwdysHUESHUrIeefYywfoufvkdY okawoDorkdif;ynm&Sif½kdU&D;om;pGmwdukdMunhfau a'ykdif,lqEkdifyg

zkdY/ bDpD-25000avmufuN'mAD'D,ef;,Ofaus;rIxGef;um;edefca& **Ffgjrpf0Srf;ukdbDpD-1500avmufrm

tm&d,efwd0ifyemvTrf;rkd;vma&cg? N'mAD;'D;,ef;trsm;tjym;pGm tdE´d,t½Sdzsm;EkdifiHwdukd a&Smifwdrf;c

uwfyga&/ ,if;j'mAD;'D,ef;wdpGm tm&d,ef,Ofaus;rIvTrf;rkd;rIu uif;vTwfawolwdyg/ j'mAD'D;,ef;

wdpGm &ckdifjynfwkdYav;0ifa&mufcuwfawvkdYrSef;q&yga&/ j'mAD'D,ef;wdpGm&ckdifjynfrm tajccsyemedef

xkdifcuwfygzkdY/ NrdKUjywnfaxmifcuwfzkdYvkdY,lqyga&/ a,ZkeefYtmeE´pNE´ausmufpmrmyga&/ bDpD-

6&mpku? at'D-370xJpkd;pHa&rif;qufpGm tdE´d,0ifa&mufvmuwfaw j'mAD'D;,ef½kdUwnfaxmifpkd;pH

a& NrdKUjzpfawukdavmavmq,f,lqxm;yga&/ tjcm;vlrsKd;wdjzpfEkdifzkdYvrf;pukdav;rwGdoD;yg/ ,if;ykdif

r[kwfyJ atrif;qufukdrGef*kdvGdKufppfppfwdvkdY&m,lqzkdYqkdau/ tm&d,ef,Ofaus;rIvTrf;rkd;rIu

uif;vGwfaw rGef*kdvGdKufwd&mjzpf&ygzkdY/

txufrm&D;ca&ykdif tif'kdrGef*kdvGdKufwdrm tm&d,efpum;wkdYajymif;yemajyma& vlrsKd;pk,Sda&ykdif?

tm&d ,efwdvrf;aMumif;ukd½SmMunhfa&cg? tdEd,u0ifvma&qkda&vrf;aMumif;uvGJNyD;au? wjcm;vrf;

aMumif;r,Sda&twGuf? ated]]&ckdif}}jzpfvmzkdY]]½SdOD;&ckdif}}wdpGm? tm&d,ef,Ofaus;rIukd vufcHusifhokH;cuwf

auav;? wdAufjrefrmac:a& rGef*kdvGdKuf&if;jrpfbmompum;ukd ysKd;axmifajymMum;ca&vlrsKd;pkukdpGm

wGd&yga&/

tif'kdrGef*kdvGdKuf½kdU &ckdifjynfwGif;wkdYpNyD;au0ifvma&vkdY twdtusajymEkdifa&tcsdefuawmhcg?

at'D-3&mpkjzpfyga&/ tif'kdrGef*kdvGdKufwd(okdYr[kwf) ½SdOD;&ckdifwdpGm tm&d,ef,Ofaus;rIukdonf ,lcuwf

yga&/ &ckdifjynfrmwGd&a&*kyÜwtu©&m? ouúwbmomt&D;tom;wdu oufoDwdyg/ (ukd;-6/pm-

28)/ ,if;0ifvma& tif'kdrGef*kdvGdKufwdpGm r*"wkdif;eefY? tdEd,t½Sdzsm;u0ifvma& ud&mw? cwåd,?

omuD0iftEG,fwdyg/ ,if;ykdifqufEG,frIwdukd rwGdcifu&mZm0ifq&mwdu wrsKd;wzkHo½kyfaz:&D;c

uwfpGmvkdYwGufqMunhfyga&/ ,if;tif'kdrGef*kdvGdKufwdpGm at'D-371rm (txufrmajymjyca&)j'mAD;'D;

,ef;rif;qufukdjzKwfcsNyD; 'GifpjE´rif;qufukdwnfawmifyga&/ NrdKUawmftopfwnfNyD;au tdE´,rm

ol½kdUedefca& jynfemrnfukd,lyem ]]a0omvD}}vkdYac:ca&? ,ykdifvkdYwGufq&yga&/ wpfck,SdpGmu a0om

vDukdwnfaxmifca& 'GifpNE´tpjyKa&rif;qufpGm? tm&d,efpum;ajyma&tif'kdrGef*kdvGdKufwdvm;/ r[kwf

yJeefYrGef*kdvGdKuf&if;jrpfpum;ajyma& tif'kdrGef*kdvGdKuf(0g)½SdOD;&ckdifwdvm;qkdpGmukdawmh wdwdususrajym

EkdifygoD;/ ,if;vlrsKd;pkESpfrsKd;pvkH;&ckdifjynfwkdY0ifvmpGmuawmh oDcsma&udpöyg/ ZmjzpfvkdYav;? ,ykdifvkdY

qkdau at'D-6&mpktukefykdif;rm &D;xkd;ca&oHwGJivkH;armfausmufpmrm ]]rJum}}qkda& &ckdifemrnfukd

Asnf;eefYo&wGJyem&D;xm;a&/ qkdvkdpGmu rGef*kdvGdKufemrnfukd *kyÜwtu©&meefY&D;om;zkdYBudK;pm;xm;a&

taxmuftxm;wGdU&vkdYyg/ a,ZkeefY½SdOd;&ckdifvlrsKd;pGmat'D-6&mpkrwkdifrDuyif &ckdifjynfawmifykdif;xd

a&mufedefAsm,fqkdpGm rjiif;Ekdifyg/ (q&ma&Trif;&D;ca&]]a0omvDeefY{u0PÖukdzwfyg)/

at'D-600 rmwBudrfr[m0D&0ifwkdufpGm? at'D-729 uedefyem 789-xda0omvDrm eefqufjywf

eDpGmwdukd okawoD½kdUuawmhcg wkdif;jynfqlylvkdY rNidrfroufjzpfedefa&? ,if;ykdifokH;oyfuwfyga&/

uRefawmftjrifuawmhcg tif'kdrGef*kdvGdKufwdtokwfvkduf tokwfvkduf0ifvmNyD; a0omvDxD;eef;ukd

vka&/ ,Sdedefa&vlwdeefY0ifvma&tif'kdrGef*kdvGdKufwdoGD;aESmvm;a&vkdY ,lqyga7/ ,if;tcsdefumvujzpf

ca&orkdif;pOfukd &mZ0ifwduraz:jyEkdifavav;awmh/ at'D 957rm0ifwkdufca&tif'kdrGef*kdvGdKufwdukd

awmhcg ½Srf;rGef*kdvkdYaz:jycuwfyga&/ at'D-10&mpkrm0ifwkdufpGmu &ckdifjynfwkdYaemufqkH;tokwf0ifpGm

vkdY,lqyga&/ &ckdifbk&ifwd/ &ckdifvlrsKd;wdpGm? rGef*kdvGdKufwdjzpfedefauav;? &ckdifbk&if½kdUbGJUemrnfwd?

Page 35: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

NrdKU½Gmemrnfwdukd tdEd,ygVd? ouúwemrnfwdeefYac:a0:uwfpGmukd axmufqau tm&d,ef,Ofaus;

rIpGm Zmtwkdif;twmxdvTrf;rkd;cav;qkdpGmwGufqvkdYMunhfEkdifyga&/ &ckdifvlrsKd;wdu ukd,f½kdUZmwdNrDukd

tdE´d,EkdifiH r*"wkdif;vkdYcH,lxm;uwfpGmukd Munhf½IEkdifyga&/

½SdOD;&ckdifvlrsKd;(0g)tif'kdrGef*kdvGdKuf½kdY ,if;tcguyif &ckdifjynfwkdYa&mufeDAsm,fqkda&udpöeefYywf

oufyem a'gufwmoef;xGef;u]]&ckdifacwfOD;taMumif;ukdajympGmrm? t*kppfawGw0kdufrm? ouúw

bmomeefYausmufpm&D;qkdvlwpkZGm? at'D5&mpkausmfrm a&mufedefAsm,fvkdYajym&ygzkdY/ ,if;vlwdpGm

wdzufjrefrmwd&mjzpfuwfzkdY? ,if;ykdifvkdYqkdau? jrefrmxuf,if;vkdYeDaygzufu? ppfwaumif;ukdjzwfvm

a&vkdY,lq&ygzkdYvkdY(ukd;-3/pm-um;) &D;om;xm;yga&/ t*kuRefawmfajymedefa&? ½SDOD;&ckdifwdqkdpGm

,if;a'gufawmoef;xGef;ajya& wdAufjrefrmqkda& vlwdukdajympGmyg/

tdEd,NrDrmESpfaygif;trsm;BuD;edefyem tm&d,ef,ofaus;rIukd vufcHcauav;? ukd,fhbmom? ukd,fh

pum;ukdxdef;odrf;ca& rGef*kdvGdKufwd,Sda&vkdYwifjycyg,m/ [dE´LZmwftwGif;wkdYr0ifyJeefY? rGef*kdvGdKuf

rsKd;½kd;ukdapmifha½Smuf? ukd,fh&if;jrpfbmompum;ukd ysKd;axmifajymMum;yem? tdEd,rm [dE´LjAwåP0g'

jyefyemacgif;axmiftm;BuD;vma& at'D-3&mpkeefYaemufykdif;rm? ukd,f½kdUAk'¨omoemukdapmifha½SmufNyD;

au? tmoH? ppfwaumif;e,fwdukdjzwfausmfyem? &ckdifjynfwkdY0ifpuwfawvlwd? tif'kdrGef*kdvGdKufwd?

cwåd,omuD0ifrsKd;wd? ud&mwwdukd r*"wkdif;om;wdu]]&u©w}}vkdYac:cJhNyD;au? ol½kdUtajccsedefqkda&

wkdif;jynfukd]]&u©dwyl&}}vkdYac:a0:cJhuwfjcif;jzpfyga&/ ,if;ykdif&mwGufqvkdY&yga&/ vl½kdUtouf

wpfaomif;wef;uvkdYwrsKd;? bDpD-5000rwkdifcifuvkdYwrsKd;qkduwfau 0goka'0½kdYacwfuyif ac:a0:c

pGmvkdY,lqaurSm;uwfygzkdY&m/ ,if;&u©wqkda&pum;u edefyem]]&udKuf}}]]&u©dKif}}]]&ckdif}}vkdYajymif;vJvm

a&vkdY&mwGufqvkdY&yga&/

q&marmifpHaz:u]]½kd;rac:oH}} pmtkyf-pm-115^6rm]]uRefawmf½kdU&ckdif&mZ0ifrSwfwrf;wdrm

acwftquftpyfrSefrSefuefuef&EkdifpGmu jrwfpGmbk&m;ryGifhcif ESpfaygif;-2800avmuf(bDpD-3300)

avmufr&m&EkdifNyD;au? ,if;rwkdifcif½SD;ykdif;rm Ak'©edygwfawmfwdeefYa&m>yrf;yem'@m&Dqefedefyga&/

,if;'@m&DqefpGmu 'Gg&m0wDeefYa0omvDacwf½kdUjzpfyga&/ 'Gg&m0wDeefYa0omvDacwfrm rif;jyKcuwf

awrif 23yg;½kdUtaMumif;wdpGm &ckdif&mZ0ifeefYacwfqufpyf,lvkdYr&Ekdifyg/ ,if;twGufeefY 'Gg&0wD?

a0omvDacwf½kdYtaMumif;ukd tbkaoQ½kdUzkdYykHjyifwdvkdY owfrSwfNyD;aucsefxm;oifha&}}vkdY? ,if;ykdifvkdY

&D;om;cJhzl;yga&/ a,ZkmeefY &ckdiftp 0goka'0qkdyem&mZ0ifukd t"r®qkH;jzwfawtrSm;ukd rusL;vGefrd

zkdY owdxm;zkdYvkdyga&/

aemufwpfcku oHwGJc½kdifpgm (&ckdiftprm&,kuvkdYqkdau)oD;jcm;jzpfvmzkdYpkd;&drfa&twGuf]]&ckdif

tp 0goka'0qkdpGmtrSef,l&zdkYvkdY(ukd;-2)qkdygoD;,ifh/ &ckdifvlrsKd;pGmwifjyca&twkdif; &ckdifjynfxJwkdY

0ifvma&tcsdefupyemawmifykdif;xdysHUESHUNyD;au? OruGJ? okdufrysufwwledefcuwfpGmwdG&yga&/ &ckdiftp

rm&,k[kuvkdYyif;&D;&D;? &ckdiftp&DBudKifuvkdYyif&D;&D;? ,if;q&m½kdUu? oHwGJc½kdifukdoD;jcm;xm;yemr&D;om;

uwfyg/ &ckdif&mZ0iftm;vkH;rm0wDav;&yfvkdY ]]'Gg&m0wD}}ukdav; xnfhoGif;cpGmr[kwfygvm;/

r*"wkdif;om;wdu]]&du©dwyl&}}vkdYac:a&jynf? tmeE´pNE´ausmufpmajrmufbufrsufESm at'D-10

&mpkxkd;ausmufpmrm]]tm&u©a'oQ}}vkdYac:a&jynfpGm0wDav;&yfvkH;ukdac:pGmjzpfyga&/

Page 36: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ed*kH;taeeefYqkdygau &ckdiftp 0goka'0vkdYrjzpfoifhyg/ &ckdifvlrsKd;tp? tif'kdrGef*kdvGdKufujzpfNyD;

au? &ckdiftp ]]&u©dw}}u&mjzpfoifha&vkdYwifjytyfyga&/

armifjyL;(oHwGJ)

(1) &ckdif&mZ0ifopfusrf;(Yy-tkyf)(1997) ½SifpE´

(2) &ckdifñGefYzl; (5)(1999) &ckdifom;BuD;pmay

(3) acwfa[mif;jrefrm&mZ0if(1969) a'gufwmoef;xGef;

(4) tajcjyjrefrmEkdifiHa&;orkdif;(y-wGJ)(1983) vrf;pOfygwD

(5) urÇmYorkdif;rSwfwkdifrsm;(y-wGJ)(1964) vrf;pOfygwD

(6) tjrifopf&ckdifed'gef;(&ckdifwefaqmif-19) armifjyL(oHwGJ)

(7) The Story of Indo-Pakistan(Calcutta-1969) S.F Mahnund

(8) B.R.S.F.A.P.(No-2) Rangon-1960

(9) A History of Chiltagong (vol-1) (1988) S.B.Qanungo

tm&d,efavm ysLavm &ckdifavm

armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)

armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)

rMumao;rDu ppfawGNrdKUwGif armifAodef;ESifhqkHMuonf/ olur*¾Zif;wpftkyfay;onf/ ]]'Dr*¾Zif;

ukdq&m,loGm;yg/ 'Dr*¾Zif;rSmaqmif;yg;wpfyk'fygw,f/ tm&d,efavm? ysLavmwJh/ q&mtav;teuf

xm;apcsifygw,f/ q&mhoabmxm;ukdvnf; uRefawmfodcsifygw,f}}[kvnf; ajymygonf/ r*¾Zif;rSm

1996ckESpfu *GNrdKUe,frSxkwfa0aom ]]urf;om,mr*¾Zif;}}jzpfygonf/ pmtkyfukd,lcJhí tdrfwGifzwfyg

onf/ ]]vlcspfaz}}[laomtrnfjzifh ]]tm&d,efavm? ysLavm}}[líaqmif;yg;ukdzwf&ygonf/

vlcspfazu ol\aqmif;yg;ukdtrsKd;om;a&;tjrifjzifhr[kwfrlbJ orkdif;tjrifjzifha&;om;aMumif;jzifh

ed'gef;ysKd;xm;ygonf/ aqmif;yg;\vkd&if;tcsKyfrSm oHwGJc½kdiftwGif; awmifbufykdif;wGif ,ck&SdaeMu

aomvlrsm;onf &ckdifpum;rajymbJ Armpum;ajymaeMuonfrSmxl;jcm;aMumif;? oHwGJc½kdiftwGif; awmif

bufjcrf;rS&&Sdaom ysLausmufpmwpfcsyfukdaxmufxm;í ,if;a'orSvlrsm;onf tpOftquf,lqvm

ouJhokdY tm&d,efrsm;avm(okdYwnf;r[kwf) ysLvlrsKd;wkdY\tquftEG,frsm;avm[k awG;qxm;onfukd

awGU&ygonf/

vlcspfazu oHwGJc½kdifawmifykdif;rSvlrsm;onf tm&d,efwkdY\tquftEG,frsm;avm[k ,lqp&m

tjzpf q&mBuD;OD;atmifomOD;\ ]]&ckdifa&S;OD;vlrsm;ukd tif'kdtm&d,ef vlrsKd;[lívnf;aumif;? tm&d,kdj'm

AD'D,H vlrsKd;[lívnf;aumif; tawG;tjrift,ltqrnfokdYyifuGJjym;aeapumrl a&S;acwf&ckdif,Ofaus;

rIudk tm&d,ef,Ofaus;rIr[kwf[lí rqkdEkdifacs}}[laompmykd'fukd aumufEkwfjyxm;ygonf/ ,if;aemuf

]]q&mBuD;\tqkdonf oHwGJc½kdifajrmufykdif;rSonf &ckdifjynfajrmufzsm;txdwGif aexkdifMuaom

&ckdifvlrsKd;rsm;twGuf rSefEkdifzG,f&Sdaomfvnf; oHwGJc½kdifawmifykdif;om;wkdYtwGufrl rSefaumif;rSrSef

ayrnf}}[krSwfcsufcsxm;ygonf/

,if;aemuf OD;pdefarmifOD;\ oa&acwå&mNrdKUa[mif; aqmif;yg;rS-

]]oa&acwå&mESifh &ckdifwkdYtquftoG,fruifcJhaMumif;ukd oa&acwå&mü awGU&aomtcsKdUtu©&m

rsm;onf &ckdifwkdif;a0omvDNrdKUa[mif;u tu©&mrsm;ESifhqifwlaomtcsufuvnf;aumif;? oa&

Page 37: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

acwå&m'*Fg;rsm;onf c&pfESpf(4)&mpku[kcefYrSef;&aoma0omvDjynf pNE´rif;quf'*Fg;tcsKdUESifh tajccH

ykHpHwGif qifwlonf[laomtcsufuvnf;aumif; aumif;pGmaxmufcHygonf/ oa&acwå&mteD;&Sd

yef;awmif;? awmifukwfvrf;onf ,cktcg &ckdifwkdif;okdYul;&m awmifMum;vrf;jzpfouJhokdY ukef;a bmif

acwfwGifvnf; tvm;wlyifjzpfygonf}}[laom pmykd'fudkaumufEkwfjyxm;ygonf/

wpfzef OD;b&Sif\ ]]AdóEkd;NrdKUa[mif;pmwrf;rS {&m0wDjrpf0uRef;ay:wGif qvkHrav;EG,fwkdY rBuD;

pkd;rDumvuaomf tdEd,om;wkdYonf {&m0wDjrpfaMumif;twkdif;(xkdpOfu {&m0wDjrpf0uRef;ay:onf

þrQ avmufawmifbufokdYa&mufOD;rnfr[kwfay) qefwufvmu jzpfekdifonf/ okdYr[kwf &ckdifbuf

rS,ck ywdrf;-izJvrf;twkdif;? rif;bl;avmufrSwpfqifhvnf; 0ifa&mufEkdifMuonf/ awGU&Sd&aomtaxmuf

txm;wkdYonf tdE´,awmifykdif;,Ofaus;rIwkdYESifhqufpyfaeojzifh ajrmufbufwaumif;rSwpfqifh 0if

a&mufvmolrsm;(okdYr[kwf)taemufajrmufbuf0ifa&mufvmolrsm;jzpfonf[k qkdEkdif&eftaMumif;ukd

aumufEkwfwifjyxm;ygonf/

,if;aemuf vlcspfazu oHwGJNrdKUawmifbufrkdif(30)tuGm&Sd ykpGefajzacsmif;ac: pvlacsmif;urf;ay:

rSawGU&aomwkH;awmysLausmufpmtaMumif; azmfjyum xkdausmufpmonf a&S;OD;ysLvlrsKd;rsm;a&;xkd;xm;

cJhonfhausmufpmjzpfaMumif;? oa&acwå&m? AdóEkd;bufrS ysLvlrsKd;wpfpkonf a&Munf&mrsufEk&m&Sm

azG&if; þykpGefajzacsmif;rsm;okdY a&mufvmjcif;jzpfonf[k qkdEkdifaMumif;? xkdYaMumifhoHwGJc½kdifawmif

ykdif;om;wkdYukd tm&d,efvm;? ysLvm;qkdonfukd okawoejyKvkyfzG,faumif;vSaMumif; a&;om;xm;yg

onf/ aqmif;yg;wpfckvkH;ukdNcHKMunhfvQif vlcspfazonf oHwGJc½kdiftwGif; awmifykdif;wGifaexkdifMuol

rsm;ukd ysLvlrsKd;\tquftEG,frsm;jzpfonf[laomt,ltqbufokdY tav;omaeonfukdawGU&

ygonf/

onfawmhrSarmifAodef;u þaqmif;yg;udk tb,faMumifhtav;teufxm;ízwfaponfukd

oabmaygufrdonfhtjyif pma&;oltm;wm0efwpf&yftyfESif;onf[kvnf;cHpm;&ygonf/ okdYaomfpma&;

olonf vlcspfazuJhokdY orkdif;bmomjzifh ynmoifcJholr[kwfbJ 'óeduaA'jzifhom ynmoifcJholjzpfí

orkdif;a&;&mwGif vlcspfazuJhokdYESHUpyfaumif;rS ESHUpyfrnfjzpfaomfvnf; vufvSrf;rDorQ pmtkyfpmwrf;

rsm;ukdavhvmí acwfOD;&ckdiforkdif;qkdif&m okawoeaqmif;yg;rsm;a&;om;aeoljzpfojzifh vlcspfaz\

tm&d,efavm? ysLavm[lonfh jyóemudkawG;awm&mrS þaqmif;yg;ukda&;jzpfcJhjcif;jzpfygonf/

&ckdifjynfe,fwGif ausmufacwfvlom;wkdY\taxmuftxm;rsm;udkawGU&Sd&NyD;jzpfygonf/ &ckdif

jynfe,fü ausmufacwfopf,Ofaus;rIxGef;um;csdefudka'gufwmbmem*sDu bDpD 2000ywf0ef;usif[k

vnf;aumif;? a'gufwmueef*kdu bDpD1000rwkdifrDtcsdefu[kvnf;aumif; ,lqMuygonf/ &ckdifjynf

e,fedrdwftwGif;üawGU&Sd&aomausmufacwf,Ofaus;rItaxmuftxm;rsm;rSmppfwaumif;? tmoH?

rPdyl&wkdYwGif awGU&Sd&aomtaxmuftxm;rsm;ESifhwlnDonf/ þa'orsm;onfwpfajrwnf;qufpyf

aeí wpfcsdefwnf;wGif xGef;um;cJhonf[kvnf;qkdMuygonf/ jrefrmEkdifiHwGifausmufacwf,Ofaus;rI

taxmuftxm;rsm;ukd ajrmufbufucsifawmifwef;rS awmifbufNrdwftxdvnf;aumif;? ta&SUbuf

&Srf;jynfe,frStaemufbufoHwGJxdvnf;aumif; awGU&Sdxm;&ygonf/

orkdif;ynm&Sifrsm;wnDwnGwfwnf;ajymqkdMuonfrSm orkdif;rwifrDacwfu &ckdifa'o\ausmuf

acwfopfwGif MopBwpfrsKd;½kd;rS MopaBw;eD;&Sif;rsm;aexkdifoGm;Muonf[lí jzpfygonf/ bDpD 1500cefY

u [efvlrsKd;rsm;\wkdufckdufrIaMumifh rGef*kdvGdKkufwkdYonf tm&Sawmifykdif;okdY qkwfcGmcJhMu&ygonf/

w½kwfjynfjrpf0gjrpf\jrpfzsm;cH&mwGif aexkdifcJhMuygonf/ bDpD 1000cefYcsif rif;qufvufxufü

w½kwfwkdYvma&mufwkdufckdufMujyefojzifh awmifbufokdYa&TUajymif;cJhMujyefonf/ þokdYjzifhc&pfESpfrqef;

rDumvwGifyif rGef*kdvGdKufwkdYonf wdbufta&SUykdif;oHvGifESifhrJacgifjrpfzsm;a'o(ta&SUavmif*sDusL

Page 38: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

95'D*&DESifh ajrmufvwåDwG'f 32'D*&DqkH&m0ef;usif)okdYa&muf&Sdvmygonf/ orkdif;rSwfwrf;rSwf&mrsm;ESifh

okawoDwkdYa&;om;csufrsm;udk ûcHikHokH;oyfMunfhaomtcg xkda'owGif rGef*kdvGdKufwkdYMumMumraecJhMu

[k awGU&ygonf/ rGef*kdvGdKkufwkdYonf bDpD5&mpkrwkdifrDuyif xkdae&mrS vlrsKd;tvkduftkyfpkuGJoGm;[ef

&Sdygonf/ a'gufwmoef;xGef;u]],ckppfawGwpf0dufü ouúwbmomausmufpma&;xkd;ol wpfpkonf

at'D(5)&mpkausmfu a&muf&SdaeaMumif;ukdajymygonf/ tu,fíxkdolrsm;onf wdbufjrefrmtEG,f0if

rsm;jzpfMuvQif jrefrmxufjrefrmEkdifiHtwGif;okdYapmívmonf/ eDaygbufrSppfwaumif;udkjzwfí

vmonf[k awG;qzG,f&Sdaeygonf}}[ka&;ygonf/ a'gufwmoef;xGef;tvkdtm;jzifh at'D(5) &mpkrwkdifrD

u rGef*kdvGdKufwkdY &ckdifjynfokdY a&muf&SdaeNyD[k ,lq&ygonf/

bDpD(6)&mpkESifh,if;rwkdifrDuyif rGef*kdvGdKuftkyfpkBuD;rScGJxGufoGm;aomolrsm;rSm wdbuf/ [dr0EÅ?

rd&Srdac:ajrmuftmoH? csif;? ouf/ jrefrmtEG,frS"Ek? &ckdif? xm;0,f? awmif½kd;ESifhNrdKvlrsKd;pkwkdYjzpfonf

[k ,lqMuygonf/ xkdae&mwGif usefaecJholrsm;rSm e*g;? ucsif/ avmif;a0g;v&Sf? twfrD? Arm?rGefESifh

vkdvkdtpk0ifvlrsKd;rsm;jzpfonf[k a'gufwmoef;xGef;ua&;onf/ at'D713ckwGif oHvGifESifhrJacgifjrpf

rsm;tMum;a'oukd eefausmifrif;&Sefavmzdwkdufckdufonfhtcg xkdae&mwGif &ckdifESifh twlcGJxGufcJhonfh

vlrsKd;rsm;r&Sdawmhyg? (8)&mpktwGif;aumfavmzef jrefrmEkdifiHajrmufzsm;a'oukd ppfyGJtBudrfBudrfqifEGJ

aomtcg jrefrmtEG,frS usefaecJhaom vlrsKd;pkrsm;ESifhvkdvkdpkrS vlrsKd;pkrsm;onf oHvGifESifhrJacgifjrpf

twkdif;ta&SUawmifbuf,leefe,f,kef*fcsefywf0ef;usifa'ookdYqif;cJhMuygonf/ rGef*kdvGdKuftkyfpkBuD;

rS bDpD(6)&mpk0ef;usifu cGJxGufcJhaom? uludcsif;ESifhNrdKvlrsKd;tkyfpkBuD;rSm [l;aumif;csKdifh0Srf;rSjrefrmEkdifiH

twGif;okdY0ifa&mufNyD;? em*awmifwef;wpfavQmuf aexkdifcJhMuum? ,if;wkdYaemufrStvkH;t&if;ESifh

0ifa&mufvmaomoufvlrsKd;rsm;\ tEÅ&m,faMumifhtxl;ojzifh csif;rsm;rSm csif;awmifwef;ESifh&ckdif½kd;r

udk pkefíawmifykdif;xdqif;vmcJhMuygonf/ oufwkdYrSm jrefrmjynftv,fykdif;xdqif;í ae&m,lcJhMu

ygonf/ jrefrmvlrsKd;EG,frSrlvuyif cGJxGufvmolrsm;teuf? "EkESifhawmif½kd;wkdYrSm jrefrmEkdifiHajrmuf

zsm;rS0ifa&mufcJhMuygonf/ &ckdifwkdYonf jA[®ykwå&jrfpaMumif;twkdif; tdEd,ta&SUzsm;a'ookdYqif;cJh

NyD; c&pfESpfqef;pwGif tdEd,ta&SUykdif;? bD[mESifh b*Fvm;e,fwGif ESpfaygif;rsm;pGmtajccsaexkdifcJhMu

ygonf/

at'D794wGif,drkd,SKefu jrefrmrsm;ukd zdESdyfonfhtcg ,kef*fcsdefa'o&Sd jrefrmvlrsKd;EG,ftkyfpkrsm;?

jrefrmEkdifiHwGif;okdY &Srf;jynfajrmufykdif;rS0ifcJhMuygonf/ at'D9&mpktpykdif;wGif eefausmifwkdYysLNrdKUawmf

ESifhrdcsJef(yJcl;[ka'gufwmvkpfu ,lqonf) ukdwkdufckdufonfhtcgvnf; jrefrmwkdYeefausmifwyfOD;wGif

yg0ifonf[k ynm&Sifrsm;,lqMuygonff/ jrefrmwkdY0ifa&mufvmaomtcg jrefrmjynftv,fykdif;rS

oufvlrsKd;wkdYawmifbufESifhtaemufbuf&ckdifajrmufzsm;okdY ysHUESHUoGm;Muygonf/

b*Fvm;ESifh bD,me,fwGif a&muf&SdcJhMuaom rGef*kdvGdKuftkyfpkrS&ckdiftEG,f0ifwkdYonftm&d,efwkdYESifh

ESpfaygif;rsm;pGm aoG;aESmcJhMuNyD; at'D(6)&mpkcefYrS (10)&mpktwGif;&ckdifjynfokdYwpfokkwfNyD;wpfokwf0if

a&mufcJhMuygonf/ tm&d,efwkdYonf &ckdifwkdYra&mufrDuyif &ckdifjynftwGif;okdY apmpD;pGmuyif 0if

a&mufaecJhMuonf[kvnf; tcsKdUynm&Sifrsm;u a0omvDacwf½kyf0w¬Ktaxmuftxm;jzifhqkdygonf/

a'gufwmoef;xGef;u c&pfESpfqef;pwGif rGefwkdYonf rkwårauGUjrpf0uRef;ay:a'oESifh

ausmufqnfe,fxdae&m,lonf[kqkdygonf/ a'gufwmu eef*kdurl rGefkwkdYonf&ckdifjynf/ jrefrmjynf

wkdYwGif tapmqkH;aexkdifolrsm;wGif yg0ifonf[kqkdonf/ qufírGefwkdYonf crmwkdY\&efaMumifhf jrefrm

EkdifiHtaemufawmifbufyifv,furf;ajcxdysHUESHUaexkdifcJhaMumif;vnf; qkdygonf/þt,ltqESpf&yfukd

okH;oyfvQif rGefwkdYonf armfwifpGef;a'orS &ckdifjynfawmifbufa'otwGif;ykdif;xd aexkdifcJhMurnf[k

cefYrSef;&ygonf/ at'D(3)&mpkrS (5)&mpktwGif; ysLwkdYonf jrefrmEkdkifiHtv,fykdif;okdY0ifa&mufí NrdKUjy

Page 39: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

EkdifiHrsm;xlaxmifMuygonf/ b*Fvm;? bD[me,fwGifaexkdifMuaomrGef*kdvGdKuf &ckdifwkdYonf tm&d,ef

,Ofaus;rI? y*kwåtu©&m? ouúwpmayta&;tom;wkdYukd,laqmifNyD; ppfwaumif;a'oukdjzwfí &ckdif

jynfwGif;okdY0ifa&mufvmum at'D(4)&mpkwGif a0omvDNrdKUawmfukdwnfaqmufMuygonf/ ysLrsm;

jrefrmEkdifiHajrjyefYokdYqif;vmonfhtcg ausmufqnfe,fESifhjrpf0uRef;ay:rSrGefrsm;onf rkwårauGUbuf

okdYajymif;a&TUoGm;Muygonf/ &ckdifwkdY&ckdifjynfawmifykdif;okdYqid;vmonfhtcg &ckdifjynfawmifbuftzsm;

ESifh armfwifpGef;a'orsm;rS rGefwkdYjrpf0uRef;ay:a'obufokdYajymif;a&TUoGm;Muojzifh jrpf0uRef;ay:a'o

wGif rGefwkdYukdae&musJusJawGUvm&jcif;jzpfygonf/

rGefwkdYjrefrmEkdifiHokdY0ifa&mufvmykHESifhywfoufí a'gufwmvkpfu ta&SUbufrS0ifvmonf[k

vnf;aumif;? a'gufwmcswåm*sDu taemufbuftdEd,rS0ifvmonf[kvnf;aumif;ajymMuonf/ rGef?

crm[líbmompum;eD;pyfí wGJqkdae&aomfvnf;? vlrsKd;t&reD;pyf[k a'gufwmoef;xGef;ua&;yg onf/

jrefrmEkdifiH\ta&SUbufekdifiHrsm;wGif rGefwkdYuJhokdYtdE´d,wGifrkPÖmESifhcgpDwkkdY MopBwpfbmompum;

ajymonf/ jrefrmEkdifiHwGif yavmif/ &dtefESifh0wkdyfMopBwpfbmompum;ajymMuonf/ jrefrmEkdifiHü

awGU&aoma&S;rGefom;acsmh?aw;okH;yk'fwGif rGefwkdYurdrdwkdY\rl&if;a'oukdtdEd,ta&SUbufurf;½kd;jzpf aom

um&mrefa';vfa'ojzpfaMumif; yg&Sd&m a'gufwmcswåm*sD\t,ltqukdaxmufcHaeygonf/

tu,fírGefwkdYonf tdE´d,rS0ifa&mufcJh½kd;rSefvQif &ckdifa'oukdjzwfoef;cJhMurnfjzpfNyD; ysL? crm?

jrefrmwkdYESifh,Ofaus;rIa&m,SufoGm;onf[k ,lq&ygonf/

at'D(7)&mpktpykdif;wGif oHwGJc½kdifü {u0PÖbmompum;ajymaomrGef*kdvdGKuf(&ckdif)wkdY&SdaeNyD[l

aomtaxmuftxm;&Sdonf/ at'D(7)&mpktpykdif;wGif a&;xkd;cJhonfh ivkH;armfausmufpmwGif ]rJum}

[laomvl\trnfukdawGU&ygonf/toHwpfoHukd pmwpfvkH;wnf;jzifh a&;om;&efBudK;pm;NyD; ]rþum}

[ka&;om;xm;ygonf/ ]rJum}[laomtrnfukd &ckdifvlrskKd;xJwGif rsm;pGmawGU&NyD; &ckdkifbmompum;ukdpm

jzifha&;om;&ef BudK;pm;aeMuNyD[k q&ma&Trif;u wifjycJhzl;onf/

oHwGJc½kdiftwGif;ajrmufbufjcrf;rS ivkH;armfausmufpm? vlrl;acsmif;ausmufpm? jynfh0ausmufpm

ponfjzifh a0omvDacwfokH;*kyÜwtu©&mjzifh ygVd? ouúwausmufpmrsm;awGU&aomfvnf; oHwGJNrdKU\

awmifbufwGif ykZGefajzacsmif;teD; wkH;awm&GmwGif ysLtu©&m? ysLbmomjzifh ausmufpmwpfckomawGU

&ygonf/ þausmufpmukdjrefrmEkdifiHur®nf;ausmufpmXme &ckdifausmufpmrsm;wGif trSwf(517)jzifh

rSwfwrf;wif&Sdygonf/ þausmufpmukdat'D(7)&mpk yxrykdif;[kynm&Sifrsm;u owfrSwfygonf/

ausmufpmwGif Ak'¨qif;wkawmfoGef;vkyfvSL'gef;aMumif;a&;xkd;xm;onf[kod&ygonf/

at'D6&mpktcsdefonf &ckdifjynfwGif a0omvDacwfjzpfí ½kdrwpfzufwGif oa&acwå&macwfjzpf

ygonf/ oa&acwå&mESifha0omvDonfpD;yGm;a&;? bmoma&;? ,Ofaus;rItquftoG,frsm;&SdcJhygonf/

ysLwkdYonf tdEd.ta&SUbufurf;ajca'orsm;ESifhqufoG,f&mwGif &ckdifurf;ajcukd Mum;pcef;tjzpftokH;jyK

cJhonf[k a'gufwmvkpfuqkdonf/ tdEd,? tmoH? ppfwaumif;? &ckdif?oa&acwå&m ,leefa'orsm;wGif

omoemjyKrsm;? ukefonfrsm;rjywful;oef;oGm;vmaeonf[k yifrvm*wårifuqkdygonf/ þokdYjzifh

&ckdifESifhysLvlrsKd;rsm;eD;uyfpGm qufqHaeívnf;aumif;? oHwGJc½kdiftwGif; ysL? ausmufpmwpfcsyfawGU

&kHrQjzifhvnf;aumif;? oa&acwå&mrS ysLvlrsKd;pkonfa&Munf&mjrufEkk&mukd &SmazG&if;oHwGJc½kdifawmif

ykdif;jcrf;okdY a&muf&Sdvmjcif;jzpfonf[k r,lqEkdifay/

at'D(6)&mpk(7)&mpktcsdefonf oa&acwå&mysLwkdY <u,f0csdeftxGwftxdyfokdYa&mufcsdefjzpfyg

onf/ oa&acwå&mywf0ef;usifa'oonf ysLwkdYtwGuf ppfa&;? ekdifiHa&;? pD;yGm;a&;? bmoma&;?

ponfjzifh tzufzufrSjynfhpkHvkHavmufaome,fajrjzpfygonf/ ½kd;rawmifwef;ESifh yifv,furf;Mum;&Sd

usOf;ajrmif;aom oHwGJc½kdifawmifykdif;ESifh,SOfMunhhfygvQif oa&acwå&m0ef;usifu ykdía&Munfonf/

Page 40: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ykdíjrufEkonf[kqkd&ygrnf/ awmifukwfvrf;ukdtaMumif;jyKí ysLwkdYonftdEdd,ta&SUbufurf;a'oESifh

qufoG,f&mwGif oHwGJe,fajrukdMum;pcef;tjzpf tokH;jyKcJhrnfjzpfaomfvnf; vlrsKd;pkwpfpkqif;ouf

jyefYyGm;vmapEkdifavmufatmifysLwkdYonf a&Munf&m? jrufEk&m&SmazG&if; tpkvkduftNyHKvkdufajymif;a&TU

vmMurnfqkdjcif;rSm rawG;qtyfaomudpöomjzpfygonf/

wkH;awmysLausmufpmonf ysL&[ef;rsm;acwåwnf;ckdpOf qif;wkawmfvSL'gef;a&;xkd;cJhaom

ausmufpmomjzpfwef&mygonf/ Ak'¨*g,mr[maAm"dwGif bk&ifrif;xD;&ckdifausmufpma&;xkd;cJh½kHrQjzifh

&ckdifwkdY,if;a'ookdYtpkvkduftNyHKvkdufajymif;a&TUum &ckdiftquftEG,frsm;qif;oufvmcJhonf[k rqkd

EkdifouJhokdkYjzpfygonf/

ysLtu©&m? ygVdbmomjzifh a&;xkd;xm;aomausmufpmwpfcsyfudkvnf; &ckdifjynfajrmufykdif;wGif

awGU&Sdxm;ygonf/ oa&acwå&mrSygVdbmomausmufpmESifh wpfax&mwnf;wlnDygonf/ oD[em

'okwfawmfrStpdwftykdif;tcsKdUukda&;xkdk;xm;onf[k od&ygonf/ ysLESifh &ckdifwkdYonf tvGef&if;ESD;pGm

qufqHcJhMu&m ysLpmwwfuRrf;aom &ckdifrsm;&SdouJhokdY &ckdifpmta&;tom;wwfuRrf;aomysLrsm;&Sd

ygrnf/

taxmuftxm;rsm;t&rl {u0PÖbmompum;ajymí? tm&d,ef,Ofaus;rIvTrf;rkd;cHcJh&aom &ckdif

wkdYonf at'D(7)&mpkwGif oHwGJc½kdifxdysHUESHUaeygNyD/ &ckdifwkdYonf oHwGJc½kdifxdqif;oufí ,if;tcsdef

uyif aecJhMuonfukd okawoDwkdYrjiif;qkdMuouJhokdY ysLvlrsKd;rsm;&ckdifjynfokdY tpkvkduftNyHKvkduf0if

a&mufaexkdifcJhzl;onfvnf; okawoDwkdYrqkdcJhMuyg/ jrefrmEkdifiH\taemufawmifyifv,ftila'ojzpf

onfh &ckdifjynfawmifbufpGef;wGif aexkdifcJhMuonf[k ,lq&aomrGefwkdYrSm ajrmufykdif;rS&ckdifwkdYqif;

vmonfhtcg jrpf0uRef;ay:a'ookdY jyefYBuJoGm;[ef&Sdygonf/ þtcsufukd awG;q&mwGifvnf; aemif

tcgwGif jrpf0uRef;ay:a'oürGefwkdYukdae&musJusJawGU&Sd&jcif;ESifhorkdif;okawoDwkdY\tqkdtrdefYrsm;ukd

pkpnf;í,lqjcif;jzpfygonf/ tjcm;wpfzufrSqkdvQif tcsKdUu{&m0wDjrpf0uRef;ay:a'oonf

acgif;avmif;ykH&SdaomaMumifh ,ckawGU&onfhukef;ajrer&Sdao;[kqkdMuaomfvnf; blrdaA'ynm&Sifrsm;u

{&m0wDjrpf0uRef;ay:a'oonf ,aeYrSpía&wGufaomf tenf;qkH;ESpfaygif;okH;odef;ausmf&SdNyDqkdojzihf

&ckdifjynfawmifbufpGef;a'ookdYrGefwkdYa&muf&Sdzl;cJhrnfrSm aocsmouJhokdY ,if;a'orSrGefrsm;? jrpf0uRef;

ay:a'oESifh rkwårauGUbufokdYajymif;a&TUcJhMuonfkqdkjcif;rSm rSefuefayonf/

&mZ0ift& ysL? rGef?ArmwkdYonf ]&ckdifjynfukdtBudrfBudrfwkdufckdufcJhMuonf/ okdYaomfysLvlrsKd;rsm;

tpkvkduftNyHKvkdufusefaecJhMuonfhtaxmuftxm;r&Sdyg/ ysLwkdYonf at'D(8)&mpkwGif u&ifwkdY\

&efaMumifh EkdifiHa&;pwifqkwf,kwfvmygonf/ at'd(832)wGif eefausmifwkdY ysLNrdKUawmfukdzsufqD;í

ysLtrsm;tjym;ukd okHUyef;tjzpfzrf;qD;oGm;ívnf;aumif;/ at'D(10)&mpkwGif Armrsm;0ifa&mufvm

NyD; Armrsm;vTrf;rkd;oGm;ívnf;aumif; ysLvlrsKd;rsm;wpfpwpfp wdrfaumcJh&ygonf/ usefppfom;rif;\

eef;awmfausmufpm at'D-1112u jrapwDausmufpm? w½kwfwkdYyk*Hukdwkdufckdufaom rSwfwrf;rsm;wGif

ysLpmrsm;yg&Sdygonf/ ysLvlrsKd;wdrfaumvmrIukd qef;ppfvQif at'D(1442)ck ppfukdif;xlyg½kHausmufpm?

at'D(1510)cku? a&Teef;aMumh&Sif e&ywd\ eef;wnfausmufpmwkdYwGif ysL[laomtrnfyg&Sdaeao;

ojzifh at'D(16)&mpkwkdif ysLvlrsKd;rsm;&Sdaeao;aMumif; od&onf/

at'D (1442)ckESpfu e&ywd\ppfukdif;xlyg½kHausmufpmwGif tif;0bk&ife&ywdrif;\ bdodufcHyGJ

tcrf;tem;okdY ouf? NrdKU? csif;wkdYukdtkyfpkd;&aom &ckdifrif;vnf; wufa&mufaMumif;yg&Sdonf/ at'D

(1442)umvonf &ckdifjynfwGif e&Ek(1433-1459)tkyfpkd;csdefjzpfygonf/ e&Ekonf ajrmufOD;wGifeef;

rpHrDu oHwGJwGifeef;pHcJhzl;ygonf/ &ckdifjynfonf armfwifpGef;txdus,f0ef;cJhonf? armfwifpGef;txd

&ckdifrif;tkyfcsKyfonf/ e&EkonfajrmufOD;wGif eef;pHpOfat'D (1437)wGif oHwGJukd wkdufckduf&jyefonf/

Page 41: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

tu,fí oHwGJc½kdifawmifbufjcrf;a'owGif ysLvlrsKd;rsm;om xkdpOfu&SdaecJhrnfqkdygvQif xlyg½kHausmuf

pmü &ckdifrif;tkyfpkd;&aom vlrsKd;rsm;ukd azmfjy&mwGif ouf?NrdK? csif;wkdYESifh ysLvlrsKd;wkdY\trnfrsm;ukd

vnf; a&;xkd;cJhygrnf/ ausmufpmt& &ckdifrif;tkyfcsKyfrIatmufwGif ysLvlrsKd;[kryg&Sdojzifh xkdpOfuyif

oHwGJc½kdiftygt0if &ckdifjynfwGif ysLvlrsKd;rsm;r&SdaMumif;xif&Sm;ygonf/

at'D(763)wGif aumfavmfyefonf jrefrmEkdifiHajrmufzsm;a'ookdY ppfyGJqifEGJaomtcg {&m0wDjrpf

ñSmykdif;rS vlrsKd;pkwpfpkonf &ckdifokdYul;cJhonf[k OD;&nfpdefuaoaocsmcsma&;zl;onf/ olwkdYrSm ,if;

a'owGif; <uif;usefaecJhonfh oufvlrsKd;rsm;jzpfp&m&Sdonf/ ûrdvlrsKd;rsm;ESifh awmifykdif;csif;wkdYrSm &ckdif

½kd;rukdpkefíqif;oufaecsdefjzpfygonf/ ûrdvlrsKd;rsm;onf a&S;usaom&ckdifbmompum;ukdajymMum;onf

[k a&mbwf&Sufzmu a&;zl;onf/ ouf? ûrd? csif;? &ckdifwkdYonf &ckdifjynfokdYra&S;raESmif;qifhí 0ifa&muf

cJMuaMumif; yifrvm*wårifu a&;om;cJhonf/

&ckdifjynfawmifykdif;e,fajronf (txl;ojzifh oHwGJc½kdifawmifykdif;) ½kd;rawmifwef;ESifh yifv,f

jyiftMum;üusOf;ajrmif;íajrjyefYvGifjhyiftvGefenf;yg;ygonf/ xkdYaMumifh &ckdifjynfawmifykdif;okdY qif;

oufvmaom&ckdifrsm;ESifh csif;vlrsKd;rsm;onf tvGefeD;uyfpGm qufqHcJh&um;? umvMum&SnfaoG;aESm

cJh[ef&Sdygonf/ csif;vlrsKd;rsm;ukd ae&mvkdufí okH;rsKd;cGJygonf/ ajrmufykdif;csif;rsm;wGif oa'g? pd,def?

aomufuwJ? urfawmifESifh [kd;trsKd;wkdY yg0ifNyD;txufcsif;wGif;t&yfwGif aeMuygonf/ tv,fykdif;

csif;onf wD;wdef?zvrf;? uefyufvufe,frsm;wGifaeMuNyD;? vJESifh vla&StrsKd;yg0ifMuygonf/ awmif

ykdif;csif;um; &ckdifjynftESHUaeíausmf? tEkESifh awmif;qkd;trsKd;wkdYyg0ifonf/ csif;ESifh&ckdifwkdYonf oHwGJ

c½kdiftwGif;okdY ra&mufrDuyif aoG;aESmEkdifygonf/ &ckdifwkdYESifh aoG;aESmcJhonfhcsif;rsm;rSm awmifykdif;

csif;rsm;jzpfMuNyD; þokdYaoG;aESmrIonf at'd(10)&mpkcefYrSpí pwifcJhrnf[k,lq&ygonf/

Armrsm; jrefrmEkdifiHtv,fykdif;ukdqif;í tiftm;awmifhwif;aomvufeufEkdifiHxlaxmifNyD;? ysL?

rGeftygt0if jrefrmtygt0if jrefrmEkdifiHtv,fykdif;ESifhatmufykdif;ukdtNyD;tykdif odrf;,lonfrSm at'D

(1228)ckwGifrSjzpfygonf/ jrpf0uRef;ay:a'oonf at'D(11)&mpk tEk½k'¨grif;vufxufuyif Arm

vufatmufokdYusonf/ jrpf0uRef;ay:&Sd rGef?u&ifwkdYta&SUbufokdYa&SmifoGm;Muonf/ usefaeaomrGef

ESifhu&if wkdYArmESifhaoG;aESmygonf/ tEk½k'¨gonf rGefwkdYukdppfa&;t& Ekdifonf/ okdYaomfrGef,Ofaus;

rIu ArmwkdYukdvTrf;rkd;onf/ ysLwkdYum; tNydKNydKtuGJuGJjzpfum Armrsm;ESifh aoG;aESmNyD; wpfpwpfpwdrf

aumvmcJh&m 1510ckESpfaemufykdif;wGif ysL[laomtrnfukd rnfonfhae&mwGifrS &Smír&vkdufawmhyg/

oHwGJc½kdifawmifykdif;ü ½kd;rawmifwef;onf edrfhonf/ usOf;onf/½kd;rta&SUbufESifhqufoG,f&ef

awmifMum;vrf;rsm;aygrsm;onf/ ½kd;rta&SUbufokdYqufoG,f&ef wpfaeYwmc&D;omom&Sdonf/ ArmwkdY

(11)&mpkuyif odrf;,ltajccsaecJhaom jrpf0uRef;ay:a'oESifh oHwGJc½kdifawmifykdif;a'oonf ,if;

umvuyif qufoG,frI&SdcJhonf/ at'D(7)&mpkrwkdifrDuyif &ckdifawmifykdif;okdY a&muf&Sdaeaom &ckdif

wkdYonf at'D(10)&mpkcefyuyif Arm,Ofaus;rIESifh qufqHcJh&ygonf/ oHwGJc½kdifonf &ckdifjynfajrmuf

ykdif;ESifh ESKdif;pmaomf ½kd;rbufrS Arm,Ofaus;rIESifh qufqH&mwGif ykdívG,fulygonf/ wGifus,fygonf/

oHwGJc½kdifom;wkdYonf &ckdifajrmufykdif;xuf ½kd;rwpfbufESifh qufqHul;oef;rIykdrkd&SdvmcJhonfrSm ,aeY

wkdifjzpfygonf/

awmifilbk&ifwyifa&TxD;onf &ckdifjynfukdtBudrfBudrfwkdufckdufcJh\/ awmifykdif;rSppfcsDvmNyD; oHwGJ

wGif pcef;csavh&Sdygonf/ okdYaomfwyifa&TxD;onf rif;AmBuD;\ajrmufOD;NrdKUukd rodrf;EkdifcJhyg/

bk&ifhaemifvnf; vma&mufwkdufckdufzl;ygonf/

wyifa&TxD;ESifh bk&ifhaemifwkdYwkdufckdufpOf taMumif;t&mwpfckukdazmfcsr ®ma&;cJhzl;onf/ (15)

&mpktwGif;u rGefppfonfwkdY &ckdifjynfukd*GNrdKUrSavmif;MuufûrdUxdwkdufckdufcJhzl;onf/ oHwGJ\ta&SU

Page 42: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

awmifbufwGif ]ûrdUacsmif;}[laomae&mwpfck&Sdonf/ ,if;ywf0ef;usifwGif ûrdvlrsKd;wkdYaexkdifcJhzl;onf/

rGefwkdYwkdufckdufonfhtcg ,if;wkdYrSmajrmufbufokdY a&Smifwdrf;oGm;cJhonf/ ]]ûrdUacsmif;}}[laom&Gmwpf&Gm

&Sdygao;onf/ oHwGJûrdUajrmufbuf(15)rkdifcefYtuGmwGif ]wvkdif;wJ}[lí &Gmw&Gm&Sdygonf/ pma&;olonf

vGefcJhonfhESpf(20)cefUuyif xkdywf0ef;usifü aexkdifcJhpOfu oufBuD;0gBuD;rsm;ukd ar;jref;Munhf &m?

rGefwkdY &ckdifjynfukdwkdufckdufpOfu rGefppfonfrsm; pcef;cswnf;ckdaexkdifcJhonfae&mjzpfonf[k aumufcsuf

csí&ygonf/ xkd&GmESifhywf0ef;usif&Gm(10)&GmcefYonf avoH0J0Jjzifh Armpum;ajymMuygonf/ okdYaomf

wpf&GmESifhwpf&GmavoH0JykHcsif; rwlnDyg/

ajrmufOD;acwfrif;&mZmBuD;vufxufwGif &ckdifbk&if\ykdifeufonf ,ckb*Fvm;a'h&SdEkdifiH? 'uúm;rS

armfvNrdKifyifv,furf;½kd;wef;txd jzpfygonf/ oHwGJc½kdifawmifykdif;ESifh {&m0wDjrpf0uRef;ay:a'o

onf ul;oef;qufqHrIykdí wGifus,fcJhNyD; Arm,Ofaus;rIvTrf;rkd;cJhygonf/ bkd;awmfbk&m;&ckdifjynfukd

odrf;,lNyD;aemufykdif;wGif qufqHa&;ykdrkdwGifus,fvmum txl;ojzifh Armpum;ajymtavhtx vTrf;

rkd;vmygonf/ bkd;awmfbk&m; &ckdifjynfukdodrf;,lNyD;aemuf ArmppfwyfrSusef&pfolrsm;vnf; &Sdygonf/

1847rS 1924xd t*FvdyfwkdYrodrf;rD ArmwkdYu &ckdifjynfukd e,fBuD;(4)ckcGJí tkyfcsKyfygonf/ oHwGJe,f

vnf;wpfcktygt0ifjzpfNyD; ArmESifh trsm;qkH;qufqH&aome,fjzpfygonf/ awmifukwfûrdU? Oawe

awmifukef;ay:&Sd OuúmodrfawmfBuD;(,ckodrfawmifodrf)? vrl;acsmif;rSarmf&GmodrfawmfBuD;/ yef;wif;

uRef;rS rusnf;awmodrfawmfBuD;? oHwGJûrdUodrfukef;odrfawmfBuD;wkdYrSm Arm&[ef;rsm;orkwfcJhaom

odrfrsm;jzpfMuygonf/ Armbk&ifodrf;ykdufNyD; oHwGJe,fajrukd 0gqDAkdvfausmfxkif oD[?OD;a&Tyef;? wkdifwm;

0ef? armif&J[lí ûrdU0efrsm;tkyfcsKyfcJhonfhumvwGif oHwGJc½kdifonf ½kd;rwpfbufESifh teD;uyfqufqHcJh

&ygonf/

1823 rS 1852cktwGif; Armbk&ifykdifeuftwGif; rNidrfoufrIrsm;aMumifh Armrsm;oHwGJc½kdiftwGif;

okdY tajrmuftjrm;0ifa&mufcJhMuygonf/ olwkdYonf 1853rS 1864twGif; wjznf;jznf;jyefvnf

ajymif;a&TUoGm;Muonf[k awGU&ygonf/ 1864ckESpfaemufykdif;wGif 0ifa&mufvmolOD;a&rSm xGufcGg

oGm;olOD;a&xuf ykdrsm;onf[kqkdygonf/ aemifESpfrsm;wGif 0ifa&mufvmrIr&SdbJ ArmwkdYonf ykodrf

c½kdifESifh[oFmwc½kdifrsm;okdYjyefvnfajymif;a&TUoGm;Muygonf/ tcsKdU&ckdifrsm;vnf; vkdufygoGm;Muonf

[k oHwGJc½kdif a*ZufwD;,m;wGif awGU&ygonf/ [oFmwc½kdifESifh ykodrfc½kdifwkdYonf oHwGJc½kdifESifh

qufpyfaeygonf/ oHwGJc½kdifawmifykdif;okdY a&S;,cifuyif Armrsm;0ifa&mufaexkdifcJhzl;onfr[kwf/

&ckdifwkdYonfvnf; &ckdifjynfrStaMumif;trsKd;rsKd;aMumifh jrpf0uRef;ay:okdYajymif;a&TUoGm;Muonfvnf;

&Sdygonf/ 1992ckESpfpm&if;t& {&m0wDwkdif;wGif &ckdifvlrsKd;(60000)ajcmufaomif;ausmf&Sdygonf/

Armrsm;trsm;qkH;aexkdifcJhonfrSm oHwGJc½kdifawmifbufjcrf;jzpfNyD; Armrsm; ykodrf? [oFmwbufokdYjyef

oGm;onfhtcg oHwGJc½kdifawmifbufjcrf;wpfcGifü Arm,Ofaus;rIvTrf;rkd;ae&pfcJhygonf/

pma&;olonf oHwGJc½kdifawmifykdif;wpfcGif vSnfhvnfoGm;vmzl;ygonf/ &ckdifpum;oD;oefYajym

qkdaom&GmrawGUzl;yg/ okdYaomfArmpum;ajym&mwGif pum;ajym[ef? avoHrwlnDMuyg/ tcsKdU&Gmrsm;um;

ArmyDyDooajymqkdMuygonf/ tcsKdU&Gmrsm;u csif;oH0Jíajymum? tcsKdU&Gmrsm;u &rf;NAJa'od,&ckdif

avoHjzifh Armpum;ajymMuygonf/ awmifukwf? oHwGJ? *GokH;ûrdUe,ftwGif; ta&SUbuf&ckdif½kd;rawmif

pG,f/ awmifapmif;? awmifzsm;rsm;ü awmif,mpkdufysKd;í toufarG;aeMuonfh csif;vlrsKd;rsm;aexkdif

aom&Gmi,frsm;&SdMuygonf/ tcsKdUaom&Gmrsm;okdY pma&;olukd,fwkdifa&mufzl;ygonf/ &ckdifrsm;ESifhpmvQif

vlOD;a&tvGefenf;ygonf/ olwkdYonf&ckdifrsm;ESihf pD;yGm;a&;t&qufqHMuygonf/ Ak'©bmomESifh

ewfukd;uG,frIrsm;&Sdygonf/ olwkdYukdaqmif;OwkwGif awmifukwf? oHwGJ? *GûrdUrsm;\aps;twGif;aps;0,f

aeMuonfukdawGU&wwfygonf/ &ckdifbmompum;wwfol&SdouJhokdY? rwwfolrsm;vnf;&Sdygonf/

Page 43: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

olwkdYonf oHwGJc½kdiftwGif;okdYaemufqkH;qif;oufcJhMuonfh csif;tkyfpkrSjzpf[ef&Sdygonf/ Armpum;

ajymolrsm;ukdvnf; awGUzl;ygonf/

tcsKyftm;jzifhqkd&ygrl? &ckdifjynfe,f oHwGJc½kdifawmifbufjcrf;üaeolrsm;onf ysLvlrsKd;wkdY\

tquf tEG,frsm;r[kwfMuyg/ rlvtm;jzifh &ckdifom;rsm;omjzpfMuygonf/ olwkdYonf orkdif;OD;uyif

csif;vlrsKd;rsm;ESifh a&maESmqufqHcJhMuNyD;? aemufykdif;umvrsm;wGif ½kd;rwpfzufrSArmrsm;ESifh ESpfaygif;

rsm;pGma&maESmqufqHvmcJhMujcif;aMumifh Arm,Ofaus;rIu wpfpwpfpvTrf;rkd;vmNyD; Armpum;ajymqkd

vmMujcif;jzpfygonf/ xkdYaMumifhoHwGJc½kdifawmifbufjcrf;wGif,cktcg csif;vlrsKd;rsm;ESifhaoG;aESmcJhNyD;

Arm,Ofaus;rIukdusifhokH;vsuf ]&ckdif}vlrsKd;rsm;[k avhvmcsufrsm;t& awGU&Sd&ygonf/ vlrsKd;wrsKd;ESifh

wrsKd;umv&SnfMumaygif;oif;qufqHvmaomtcg wpfrsKd;\bmompum;? "avhp½kduf? ,Ofaus;rIwkdY

onf tjcm;vlrsKd;wpfrsKd;okdY ysHUESHUul;pufwwfonfrSm vlUorkdif;wGif "r®wmyifjzpfygonf/

pma&;olonf oHwGJûrdUe,f? uif;armf&GmZmwdjzpfygonf/ þaqmif;yg;ukd orkdif;tjrifjzihfa&;om;

jcif;jzpfygonf/

armifjyL;(oHwGJ)

(1) &SifpE´rmvm &ckdif&mZ0ifopfusrf;('k-tkyf)

(2) OD;zkd;0g? OD;oufpk 'Gg&0wDESifha&TqHawmforkdif;opf

(3) a&Trif;? a0omvDESifh {u0PÖ (&ckdifo[m,pmapmif-1/ 1986)

(4) avhvmolwpfOD; ta0;a&muf&ckdifrsm;? (&ckdifo[m,pmapmiftrSwf4)

(5) xGef;a&Tckdif &ckdifa&S;a[mif;ûrdUawmfrsm;

(6) armifjyL; tjrifopf&ckdifed'gef;?&ckdifwefaqmifr*¾Zif;(1996)

(7) oef;xGef; acwfa[mif;jrefrm&mZ0if

(8) S.B. Qanungo A History of chita gang (Vol.1)

(9) P.Gutman Ancient Arakan

(10) Forchanmar Arakan.

(11) G.H.Luce The Ancient Pyus

(12) Mr. Smart Burma Gazalteer, Sanda way Distmet

Page 44: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

]]&ckdif"n0wD NrdKUawmfa[mif;}}

armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)

armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)armifjyL;(oHwGJ)

&ckdifa½S;a[mif;"n0wDûrdUawmfonf pdwful;,Of'@m&DxJu ûrdUr[kwf/ trSefwu,fwnf&SdcJh

aomûrdUawmfwpfckjzpfygonf/ "n0wDûrdUawmfa[mif;ukd ½kduful;aomaumif;uif"gwfykHtultnDjzifh?

&efukefwuúokdvfyx0D0ifXmeygarmu©a'gufwma':oif;Munfonf? "n0wDNrdKUawmfa[mif;ajrykHukda&;

qGJí?Journal of Burma Research Society . L11, 1970, Dec-6 ]]Arakanese Capitals: A Preliminary Survey

of Their Geographical Setting}} wGifwifjycJhygonf/

&ckdifa½S;a[mif;"n0wDûrdUawmfonf '@m&DxJrSûrdUr[kwfaomfvnf;? &ckdif&mZ0ifrsm;wGif az:jy

xm;aom "n0wDûrdUorkdif;um;'@m&Drsm;jzpfMuygonf/ "n0wDrwkdifrDu 'Gg&m0wDacwf[lí&SdcJhyg

ao;onf/

bDpD-5000rwkdifrDu tdEd,EkdifiH Owå&ywwkdif;todwOöeûrdUrS 0goka'0? Ava'0nDaemifwpfusdyf

wkdYonf? ppfa&;ta&;edrfhí xGufajy;wrf;a½SmifvmMu&mrS &ckdifjynf'Gg&m0wDac:oHwGJûrdUokdYa&muf&Sd í

rif;jyKcJhMuaMumif;ukd &ckdif&mZ0ifrsm;wGif azmfjyxm;Mu\/ tdEd,EkdifiH\orkdif;ukdavhvmMunmhfaom

tcg? bDpD-7&mpktwGif;u 0goka'0? Ava'0 ol&Jaumif;wkdYacgif;aqmifí 0oQedvlrsKd;pkwkdYonf?

tm&d,efrsm;ESifhaoG;aESmrcH? ckcHawmfvSefaomaMumifh? acsrSKef;cH&aMumif;? tdEd,ta½SUykdif; ESifh awmifykdif;

a'orsm;okdY wdrf;a½SmifMuaMumif;ukdom awGU&ygonf/ (Chatterjee, ]]The cultural Heritage of India (The

Religion)}}P-142)/&ckdif&mZ0ifopfusrf;q&muvnf; ]]0goka'0? Ava'0nDaemifwkdYa&muf&SdcJhaom

'Gg&m0wDjynfonf oHwGJûrdUrjzpfEkdif? tdE´d,ajrmufykdif;rSom ½SdoifhaMumif;(pE´rmvm]]&ckdif&mZ0ifopf

usrf; 1997('k-Budrf)&efukef? pm-189)? 0goka'0nDaemifwkdYaecJhMuonfh 'Gg&uûrdUqkdonfrSm? tdEd,

jynf ar½GwfûrdUteD;rS ][&f'Gg&} ûrdUrsm;omjzpfaMumif; (pErmv ]]ZrÁL'DytdEd,e,fykHusrf;}}?1929-rEÅav;?

pm-241)a&;om;cJhygonf/

"n0wDacwf&mZ0ifwGif? bDpD-3000ausmfu cwåd,rsKd;? omuD,EG,f/ uydv0wfjynfh½Sif? tZÆKe

rif;onf? &aohjyKíawmxGufvm&mrS? &ckdifajrmufykdif;ukvm;wefjrpfzsm;okdYa&mufvmNyD;vQif? ½SdESifhNyD;

jzpfaom? oufvlrsKd;pkxJrS? ouftrsKd;orD;wpfOD;ESifh&nfiHrdí? aygif;oif;Mu&mrS? rm&,kac:om;awmf

wpfyg;arG;zGm;cJhygonf/ rm&,konf bDpD-3325ckwGif yxr"n0wDeef;ESifh/ ûrdUukdwnfaxmifí?

rif;(54)yg;wkdYESpfaygif; 1816ESpfpkd;pHMu\/ bDpD-1507wGif uH&mZmBuD;onf 'kwd,"n0wDeef;qufukd

wnfaxmifí? rif;(28)yg;wkdY? 927-ESpfpkd;phcJhonf/ wzef bDpD 580wGif pE´mol&d,rif;onf wwd,

"n0wDrif;qufwnfaxmifí? rif;(25)yg;onf? ESpfaygif;900rQpkd;pHcJhMuonf/ pE´mol&d,rif;BuD;

vufxufwGif? a*gwrAk'¨onf &ckdifjynf"n0wDokkdY<ua&mufcJhNyD;? r[mrkedqif;wkawmfukdoGef;vkyf&ef

cGifhjyKawmfrlí? r[mrkedqif;wkawmfukdoGef;vkyfcJhonf/ &ckdifwkkdYonf bpD-3000ausmfu rm&,k\

tquftEG,frsm;jzpfí? Ak'¨omoemonf Ak'¨vufxufawmfuyifxGef;um;vmcJhonf/ þum;&ckdif

"n0wD&mZ0ifukd tusOf;rQazmfjyjcif; jzpfygonf/

pma&;olonf"n0wDNrdKUawmfa[mif;okdY ukd,fwkdifuGif;qif;avhvmNyD;aemuf? "n0wDûrdUwnf

umvukd? okawoeorkdif;rSwfwrf;rsm;ESifh ñSdKESKdif;í? "n0wDûrdKUawmf\wHwkdif;ykHtrSefukdwifjyygrnf/

jrefrmEkdifiHykHawmifvlwly½kdif;rdwf½kyf<uif;rsm;t&? vlom;rsKd;EG,frsm;qif;oufvm&m? vlwly½kdif;

rdwfrsm;onf? vGefcJhonfhESpfoef;40cefYu? jrefrmhajray:wGif pwifcJhvdr®nf[k ,lqbG,f&mjzpfygonf

(a'gufwmwifodef;?]]ykHawmify½kdif;rdwfrsm;}}a&TatmifvHr*¾Zif;?2001? pufwifbm? pm-72)/ okdYaomf

tckdiftrmod&Sd&onfrSm? jrefrmhausmufacwfv,fvlom;rsm;onf/ tdEd,ajrmufykdif;? *sAm;? w½kwfEdkifiH

Page 45: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

rsm;rS ausmufacwfvlom;rsm;ESifh wpfacwfwnf;jzpfonf/ (vrf;pOfygwD]]tajcjyjrefrmhEkdifiHa&;orkdif;}}

y-wGJ/ 1970/pm-72)/ rkd;BudK;oGm;[kac:aom ausmufacsmacwfvufeufrsm;ukd &ckdifjynfe,fawmif

ykdif;oHwGJe,fwGifawGU&ouJhokdY(Prof. Nyi Nyi, ]]The New Stone Age of Burma }}W.P.D. 24-3-1964)&ckdifjynf

ajrmufykdif;wGifvnf;awGU&ygonf (S.B.Qanungo, ]]History of Chittagong }}1988, P-32)/jrefrmhausmufacwf

v,fumvonf bDpD-16000rS 5000xdjzpfonf/ yvkdifpwkdqif;ac:ESif;cJacwfudkvGefajrmufvQif

ausmufacsmacwfokdY ul;ajymif;ygonf/ (vrf;pOfygwD?]]tajcjy---}}?pm-80)/ jrefrmekdifiHwGif bDpD-

2000cefYu ausmufacsmacwfvlom;rsm;\vuf&mrsm;ukdvnf; awGU&ygonf/(vrf;pOfygwD? ]]tajcjy-

--}}/pm-45)/ &ckdifwGifawGU&aomausmufacsmacwfvufeufrsm;rSmvnf; bDpD-2000rwkdifrDujzpfyg

onf(S.B.Qanungo,]]-----Chittagong }}P-32)/ tcsKdUynm&Sifrsm;u jrefrmEkdifiHtygt0if ta&SUawmif tm&S

wpfckvkH;\ausmufacsmacwfonf bDpD-1000twGif;ujzpfí? c&pfawmfay:csdefü aMu;avm[macwf

okdYul;ajymif;onf[kvnf; (oef;xGef;? ]]acwfa[mif;jrefrm&mZ0if}}? 1969? pm-14)? ,lqygonf/

twdtusod&aomtjcm;wpfckrSm jrefrmEkdifiHwGifausmufacsmacwftxd ûrdUjy,Ofaus;rIr&Sdyg(vrf;pOf

ygwD? ]]tajcjy---}}pm-121)/

jrpf0gjrpf0Srf;übDpD-2500cefYu ]vef½Sef}ausmufacsmacwf,Ofaus;rIxGef;um;cJhNyD;? w½kwfjynfwGif

bDpD-1523rS 1050xd ]½Sef}eef;qufonf yxrqkH;eef;qufjzpfygonf(vrf;pOfygwD?]]urÇmYorkdif;\

rSwfwkdif;rsm;}}y-wGJ?1964-pm-109)/

tdEd,EkdifiH\ausmufacwfonf bDpD-4000txdjzpfygonf(S.F. Mahmud,]]The Story of Indo-Paki-

stan }}?Karachi, 1969, P-13)/bDpD-4000cefYwGif ]rkd[if*sKd'g½kd}ESifh ][m&yÜ}ûrdUrsm;ay:xGef;í ,OfausrI

tqifhjrifhrm;cJh\/ (vrf;pOfygwD?]]---rSwfwkdifrsm;}}pm-93) **Fgjrpf0Srf;,Ofaus;rIonf tD*spf,Ofaus;rI

ESifhacwfNydKifjzpfonf(H.G.Wells, ]]The Outline of History, P-17) tD*spf,Ofaus;rIonf bDpD-2740ESifh

2270Mum;umvwGif tqifhjrifhrm;qkH;jzpfcJh\/ (vrf;pOfygwD?]]-----rSwfwkdifrsm;? pm-75)/ xkdYaMumifh

**Fgjrpf0Srf;,Ofaus;rIonf bDpD2500cefYutqifhjrifhrm;pGm xGef;um;cJhbG,f&Sdygonf/

&ckdif&mZ0ifrsm;\tqkdukdvkdufí? ukvm;wefjrpf0Srf;,Ofaus;rIonf Ekdif;jrpf0Srf;? ,lza&;wD;jrpf

0Srf;? tdE´Ljrpf0Srf;? **Fgjrpf0Srf;ESifhjrpf0gjrpf0Srf;,Ofaus;rIwkdYxufykdí a&S;usonf[kqkdEkdif&eftaxmuf

txm;r&Sdyg/ taxmuftxm;rsm;t&rl? ukvm;wefjrpf0Srf;,Ofaus;rIonf **Fgjrpf0Srf;,Ofaus;rI\

tarGcHomjzpfonfukd awGU&ygonf/

okawoetaxmuftxm;rsm;t& jrefrmEkdifiHwGiftapmqkH;tjzpf,lqxm;aom ADóEkd;ûrdUudk/

at'D-1&mpkwGifwnfaxmifygonf(OD;b&Sif?]]AdóEkd;NrdKUa[mif;ESifhorkdif;tjrif}}?w?y?'wGJ(1)?ykdif;(3)?pm-

152)/ &ckdifjynfe,fa'owGif bDpD-2000ESifh 1000tMum;umvonf ausmufacwfaESmif;,Ofaus;rI

jzpfí? ûrdUjy,Ofaus;rIwnf&SdcJhonfh taxmuftxm;r&Sdyg/

tm&d,efrsm;onf tm½Stv,fykdif;rS tdE´d,taemufajrmufykdkif;twGif;okdY pwif0ifa&mufvmcJh

MuonfrSm bDpD-2000ESifh 1500twGif;ujzpfygonf/ (Rolinson, ]]The Concise History of Indian People}}

London, 1946, P-13) }}/ tm&d,efwkdYtdEd,wpfEkdifvkH;udk vTrf;rkd;rdonfum; bDpD-750cefYwGif jzpfygonf

(vrf;pOfygwD?]]tajcjy---}}?pm-173)/ tm&d,efwkdYwGif rlvuZmwfcGJjcm;rIpepfr&Sdacs/ tdE´d,okdY

0ifa&mufNyD;aomtcg? rdrdwkdYu j'mAD'D,efrsm;xuf trsKd;oefYonf[kcGJjcm;&mrS (jA[®vm? cwåd,?

0ó?ok'¨)Zmwf-4rsKd;cGJjcm;onfhpepfay:aygufvmygonf(vrf;pOfygwD?]]---rSwfwkdifrsm;}}? pm-101)/

,if;tjyif rGef*kdvGdKufrsKd;&if;rS? oufvlrsKd;tpkonf? ZDcRrfe,fwGif? jrefrmvlrsKd;pkESifhcGJxGufí? [l;aumif;

csKdifh0Srf;ukdjzwfausmfum? {&m0wDjrpfzsm;ykdif;okdY pwifa&muf&SdonferSm? at'D-(1)&mpkwGifjzpfygonf

(OD;&nfpdef? ]]jrefrmwkdif;&if;om;rsm;a&TUajymif;0ifa&mufvmrIyPmravhvmcsuf]],Ofaus;rIAdrmef? pm-

Page 46: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

13)/xkdYaMumifh bDpD-3000rwkdifrDuyif? cwåd,rsKd;? omuD,bk&ifwpfyg;ESifh ouftrsKd;orD;wpfOD;wkdY?

ukvm;wefjrpfzsm;ü awGUqkHMuonfZmwfvrf;rSm jzpfEkdiftHhrxifay/

&ckdif"n0wDokdYbk&m;&Sifa&muf&SdcJhonf[laom ,kHMunfrIonf? &ckdifrif;orD;{csif;taxmuftxm;

t&? at'D-15&mpkxufykdí? a&S;usygonf/ at'D-2&mpktwGif;u omoemjyKa&muf&SdcJhonfh Ak'omo

emjyKtzGJUtm;tpGJtrSwfjyKí? þt,ltqqif;oufay:aygufvmjcif;jzpfbG,f&Sdí? Ak'¨onfoufawmf

xif&Sm;&SdpOfu **Fgjrpf0Srf;ukdausmfvGefí omoemjyKc&D;r<ua&mufcJhonfhtjyif rdrd\qif;wkawmfudk

oGef;vkyfukd;uG,f&ef rnfolYukdrQcGifhjyKcJhjcif;r&Sday(S.B Qanungo, ]]----Chittagong P-82)/45-ESpfumvywf

vkH;tdE´d,jynfwGif;üom? omoemjyKcJhygonf(Christmas Humphreys,]]Buddhism}}London, 1964, P-34)?

Ak'¨qif;wkawmfukd;uG,frIonf at'D-76xufa&S;rusaomfvnf; (oef;xGef;?]]uRefawmfvJtajzrodyg}}?

½kyf½Sifaw;uAsmr*¾Zif;? 2000?pufwifbm?pm-46)at'D 1&mpkwGifyiftpjyKcJhygonf/ (wkdufpkd;?]]uydv

0wf½SmykHawmf}}&wemrGefr*¾Zif;? 2000?----v? pm-19)/ OD;pHomatmifurl Ak'¨tm;ewfa'0gbk&m;

wpfqltjzpf,kHMunfukd;uG,frIajymif;vJvmNyD;rSomvQif? qif;wkawmfukd;uG,frIpwifcJhjcif;jzpfonf[k

qkdygonf(San Tha Aung,]]The Buddhist Art of Ancient Arakan }}1979,Yangon, P-61) / at'D-1&mpkwGif

Ak'¨bwåd0g'txGwftxdyftjzpf? Ak'¨qif;wkawmfukd;uG,frIray:aygufcJhyg(okawoD OD;odef;xGef;?]]c&pf

BudK 5&mpkESifh 1&mpktwGif; Ak'¨qif;wkawmfr&Sdjcif;ukdavhvmjcif;}}(bmompmayESifh,Ofaus;rIynm&yf

qkdif&m okawoemaqG;aEG;yGJ)&efukefwuúokdvf? 1970?{NyDv-11&uf? pmwrf;? pm-17/

qif;wkawmfukd;uG,frIonf &ckdifppfwaumif;a'ookdY at'D-2&mpkwGif pwifa&muf&SdvmcJhonf

(S.B. Qanungo,]]----Chittagong, }} P-82)/ &ckdifjynfr[mjrwfrkedqif;wkawmfBuD;ukd oGef;vkyfcJhonfrSm at'D-

225-ckESpfujzpfygonf(OD;omxGef;atmif?]]&ckdif&mZ0ifa[mif;rsm;&SmazGpkaqmif;a&;toif;\rSwf

wrf;}}&efukef? 1920?pm-18)/ yk*H&mZ0ifopfESifhr[m&mZ0ifawmfBuD;wkdYurl? &ckdifjynfrSr[mrkedqif;

wkawmfBuD;rSm t&darwå,sbk&m;avmif;\qif;wkawmfjzpfonf[kqkdcJhygonf(N.R.Ray, ]]Sanskrit Bud-

dhism in Burma}}Calculta, 1936, P-45)/&ckdif"n0wDokdY bk&m;&Sif<ua&mufcJhaMumif;ukd jA[D®tu©&m? ygVd

bmomjzifha&;xkd;xm;cJhonfh? "n0wDawmifaygufBuD;ausmufpm[lí&SdcJhonf[k? ajymqkda&;om;aecJh

Muaomfvnf;? rlvausmufcsyf/ ausmufpm"gwfykH? ausmufpmrif;ul;ykHponfjrifh ? ckdifrmaom? ,kHMunf

tyf? okawoDrsm;ukd;um;tyfaom taxmuftxm;wpkHw&mr&Sdyg/

tmeEpNEausmufpmwGif bDpD-638rS at'D-370xda0omvDacwfrwkdifrD rif;qufukdazmfjyxm;yg

onf(OD;pHomatmif?]]teE´pNE´}}&efukef? 1975? pm-156)/ þrif;qufonf "n0wDacwfrif;qufjzpf

í? ausmufpmtaxmuftxm;jzifh az:jyxm;aom jrefrmEkdifiH\a&S;tusqkH;rif;qufjzpfygonf/

þrif;quftrnfrsm;ukd? tdE´d,rqef? ouúwrqefaomrif;trnfrsm;tjzpfawGU&ygonf

(P.Gutman,"Ancient Arakan" Australlia, 1976, P-40)/ ,if;rif;rsm;tkyfpkd;pOfumvu? &ckdifwGiftdE´d,

,Ofaus;rIpuf&dyfrxifao;yg(oef;xGef;-]]acwfa[mif;---}}pm-72)/ xkdYaMumifh bDpD 7-&mpku&ckdif

"n0wDûrdUawmfudkwnfaxmiftkyfpkd;olrsm;rSm tm&d,efrsm;r[kwfaMumif; od&ygonf/ &ckdifwkdY\rlv

rsKd;&if;jzpfaom wdbufjrefrmrsm;rSmvnf;? bDpD-1000cefYwGif? w½kwfjynfta&SUykdif; ukdukdaemfKokonorrS

awmifbufokdYqif;vmaeqJom&Sdygao;onf(oef;xGef;? ]]acwfa[mif;---}}pm-72)/

,if;tcsdefu? tEd,EkdifiH ,rkHemjrpftaemufbufurf;? rxl&m0ef;usifa'owGif? ,m*kac:,m'0

vlrsKd;rsm;aecJhMu\/(B.G. Gokhule, "Buddhism and Ssoka"P-117)/ ,m*kac:,m'0wkdYonf tm&d,efrsm;

r[kwfMuay(Chalterjee, "The Cultural Heritage of India (The Religion) P-114)/ bDpD-750cefYwgif tm&d

,efrsm;onf tdE´d,ukdvTrf;rkd;NyD;aemuf? a'ocHvlrsKd;rsm;tm;aoG;aESmaomenf;jzifh pnf½kH;cJh\/ uk½k

vlrsKd;pkonf tm&d,efrsm;ESifh aoG;aESmí? uk½kwkdif;yOömvwkdif;wkdYwGif; tkyfpkd;olrsm;jzpfcJhMu\/B.G.

Page 47: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

Gokhale, "----and Asoka"P-176)/0oQdedvlrsKd;rsm;rSm aoG;aESmrcHyJ? jA[®Pacgif;aqmif'Gdyg,e

(Dvipayana)tm; qefYusifojzifh acsrIef;cHMu&um? awmifbufESifhta&SUbufa'orsm;okdY qkwfcGgcJhMu

onf/ *wZmwusrf;? cwåd,tmooQwå&usrf;rsm;tvkdtm;jzifh? ,if;tcsdefonfbDpD-7&mpkujzpf

aMumif; od&ygonf(Chatterjee, "(The Religion)"?P-142)/tdE´,awmifykdif;]]yef'sm}}Pandyae,frS ? r'l&

Madura ûrdUonf? ,if;uJhokdYxGufajy;wdrf;a&Smifolrsm;wnfcJhonfYûrdUjzpfygonf(Chalterjee, "---(The

Religion)"P-142)/

xkdYaMumifh tmeEpNEausmufpmwGif az:jyxm;onfh bDpD-638wGif &ckdif"n0wDûrdUawmftm; pwif

wnfaxmifolrsm;rSm tm&d,efrsm;r[kwfouJhokdY wdbufjrefrmrsm;vnf; r[kwfMuyg/ bDpD-7&mpktwGif;

u tm&d,efrsm;\&efaMumifh? ta&SUzsm;a'orsm;okdY xGufajy;wdrf;a½SmifvmcJhMuNyD;? ppfwaumif;e,f

ukd ausmfvGefí? &ckdifa'ookdY0ifa&mufcJhMuaom j'mAD'D,efrsm;wnfaqmufcJhonfh wHwkdif;jzpfzG,f&Sd

ygonf/

xkdYaMumifh bDpD-3000ausmfumvuyif cwåd,rsKd;rsm;pwifwnfaxmifcJhNyD;? yxr? 'kwd,? wwd,

"n0wDacwfrsm;onf? ESpfaygif; 4000eD;yg;Mum½SnfcJhonfqkdaom &mZ0ifaz:jycsufrsm;onf? okaw

oeorkdif;rSwfwrf;rsm;ESifh ukdufnDrIr&Sdyg/ &mZ0ifvmrif;rsm;\ trnfrsm;onf? ausmufpmvmrif;rsm;

\trnfrsm;ESifhvnf; ukdufnDrIr&Sdonfukd awGU&ygonf/

"n0wDûrdUwHwkdif;tm; avhvmMunhfaomtcg? ûrdU½kd;wHwkdif;az:jyrIrsm;wGif? a&S;uynm½Sifrsm;

rSm;,Gif;pGmaz:jycJhonfukd awGUjrif&ygonf/ az:jyygykH(1)onf "n0wDûrdUawmfa[mif;\aumif;uif

"gwfykHjzpfygonf/ ykH(2)rSm aumif;uif"gwfykHtultnDjzifh a'gufwma':oif;Munfa&;qGJcJhaom ajrykH

jzpfygonf/ "n0wDNrdKUawmfa[mif;onf ausmufawmfNrdKUta&SUbuf 6rkdifuGm? o&Dacsmif;zsm;

o&ufwpfyif½GmteD;ü wnf&Sdygonf/ ta&SUavmif*sDusK 93H }3ESifh ajrmufvwåDusK 20H 52]qkH&mü&Sdonf/

ûrdUwHwkdif;onf puf0kdif;ykHysufo@ef&Sdí? awmifajrmuf 1.55rkdif? ta&SUtaemuf1.3rkdifus,f0ef;onf/

ûrdU\twGif;wGif? ta&SUtaemufar-2000? awmifajrmufay-1700&Sd eef;ûrd½kd;ukdawGU&onf /r[m*ked

ukef;awmfrSm eef;ûrdU\ajrmufbufwGif uyfvQuf wnf&Sdygonf/ eef;ûrdU\ywfvnfwGif? usKH;[k,lq&

onfhae&mrsm;ukd ,cktcgajredrfhv,fuGufrsm;tjzpf awGUjrifcJh&ygonf/

r[mrkedukef;rSta&SUbuf 5zgvkHcefYtuGmwGif? ay-50cefYjrifhaom ½SifrawmifESifh ay100cefY

jrifhaom tkwfzkdawmiftMum;? awmifajrmufoG,fwef;aeaom ûrdUwHwkdsif;tay:rS um;vrf;azgufxm;yg

onf/ ausmufawmf? yvuf0um;vrf;jzpfonf/ um;vrf;onfajrzkdYvrf;jzpfí wHwkdif;tay:rsufESm

jyifxuf5aycefYykdíjrifhonf/ûrdUwHwkdif;\tay:rsufESmjyifonf v,fajrrsm;ESifhwjyifwnf;jzpfaeNYyD;?

v,fuefoif;jzpfaeygNyD/ wHwkdif;tjyifbufrS usKH;ae&monf ,cktcg wHwkdif;tay:rsufESmjyifESifh

wjyifwnf;jzpfaeNyD; v,fajrrsm;jzpfaeMuygonf/

a'gufwma':oif;Munfa&;qGJcJhaomajrykHwGif? eef;NrdKU\ta½SUwnfhwnfhü? eef;ûrdUteD;xdauG;0if

aeaom wHwkdif;ykHukd awGUjrif&ygonf/ trSefrSm þauG;0ifaeaom ukef;½kd;wef;onf wHwkdif;r[kwfyg/

ukef;½kd;wef;ESpfcktMum;rSusOf;ajrmif;aomae&monf wl;ajrmif;jzpfygonf/ wl;ajrmif;rSwlaomajrrsm;

ukd ajrmif;eHab;wGif zkdYxm;ojzifh? ukef;jrifhwef;jzpfaeNyD;? ,cktcg? ûrdUwHwkdif;xuf 5aycefYykdjrifhvQuf

&Sdygonf/ opfyifcsKHEG,faygufa&mufaeNyD;? aumif;uif"gwfykHwGif ûrdUwHwkdif;ozG,fjrif&ojzifh/ wHwkdif;

[kxifrSwfum a&;qGJcJhjcif;jzpfygonf/ wl;ajrmif;ESifhukef;½kd;wef;wavQmuf? NrdKUwHwkdif;[kqkd&rnfh

taxmuftxm;wpkHw&mrawGU&yg/

wzefa':oif;Munf\ajrykHwGif ,if;wl;ajrmif;t0rS ûrdU\ta½SUajrmufaxmifhtxdwHwkdif;ryg&Sdyg/

Page 48: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

þta½SUbufûrdUwHwkdif;ukd½SmazGaomtcg? ta½SUbufûrdUwHwkdif;\tay:rsufESmjyifwavQmufwGif?

v,fwJrsm;? wvif;,majruGufrsm; aqmufvkyfjyKjyifxm;Muonf/ tjcm;ae&mrsm;rSmuJhokdY opfyifcsKH

EG,frsm;r&Sdojzifh aumif;uif"gwfykHwGif rawGUjrif&yg/ v,fajrrsm;tMum; aocsmpGm&SmazGaomtcg

ûrdUwHwkdif;\tay:rsufESmjyifukd awGU&ygonf/

"n0wDûrdUwHwkdif;\taetxm;ukd avhvmaomtcg xl;jcm;csufwpfckawGU&ygonf/ ta½SUbuf

ûrdUwHwkdif;ü? ajrmufrSoG,fwef;vmaomwHwkdif; awmifbufrSoG,fwef;vmaomûrdUwHwkdif;onf wnfh

wnfhr[kwfyg/ xdyfwkdufrqkHyg/ ajrmufbufrSvmaomwHwkdif;onf ay 60cefYjrifhaom oljrwfawmif\

ta½SUbufawmifeH&HESifhxdí tqkH;owfygonf/ oljrwfawmif\ ta½SUjcrf;rwfapmufaomeH&Honf

ûrdUwHwkdif;\tpdwftykdif;jzpfygonf/ ,if;oljrwfawmif\awmifbufay 200cefYtuGm&Sd tkwfykHawmif

ESifh qufxm;aom ûrdU½kd;wHwkdif;ukd ,cktcg awmNcHKrsm;tMum;wGif awGUjrifEkdifygao;onf/ tkwfykH

awmif\ta½SUbufeH&Honfvnf; ûrdUwHwkdif;jzpfygonf/

,if;aemufNrdKUwHwkdif;onf tkwfykHawmif\awmifbufrSjyefí tpjyKum awmifbufokdYay300cefY

t½SnfwnfaqmufNyD; tqkH;owfxm;ygonf/ awmifbufrSajrmufbufokdYoG,fwef;vmaomwHwkdif;

onf? tkwfykHawmif\awmifbufrSxGufvmaomwHwkdif;\ ta½SUbufay 150cefYtuGmrS ajrmufbufokdY

xkd;wufoGm;NyD;? tkwfykHamwif\ta½SUwnfhwnfhokdYra&mufrD tqkH;owfygonf/ ykH(3)wGifjyxm;onfh

twkdif;yifjzpfygonf/ xkdYaMumifh "n0wDûrdUwGif;okdY þwHcg;rS0ifa&mufrnfqkdvQif/ ta½SUbufawmif

ay:rSqif;vmNyD; usKH;wGif;okdYqif;&ygrnf/ NyD;vQifuskKH;rSwufí tkwfykHwmifajcrSauGUí ûrdUwGif;okdY0if

&ygrnf/ a½S;acwf"n0wDrif;rsm;onf? rnfonfh&nf½G,fcsufjzifh þuJhokdYwnfaqmufcJhonfukd

rod&ay/

xkdYaMumifh "n0wDûrdUawmfa[mif;\ûrdU½kd;wHwkdif;ajrykHrSm ykH(2)wGif jyxm;onfhtwkdif;r[kwfyJ?

ykH(3)onf trSefjzpfaMumif;wifjyygonf/

("n0wDûrdUawmfa[mif; uGif;qif;avhvma&;twGuf? tzufzufrSulnDaxmufyHhay;cJhaom ppfawG

ûrdUrS q&mBuD;armifAodef;ESifhwuG? vufawGUuGif;qif;&mwGif ulnD½Sif;vif;jyocJhonfh ausmufawmfûrdU

rS ukdarmifat;odef;? ½Gmrjyif½GmrS q&mOD;baomif;(oljrwf)wkdYtm; txl;aus;Zl;wifygaMumif;)

'GifpNE´m;onf r[mwkdif;pNE´m;avm

tmeE´pNE´m;ausmufpmonf &ckdkif&mZ0ifukd tBuD;tus,f wkefvIyfoGm;apcJh\/ ,ciftcgu

pdwful;,OfrQomjzpfonf[k ,lqcJhMuaom a0omvDjynfonf tmeE´pNE´m;ausmufpmESifhajratmuf

wl;azmfrIrsm;aMumifh orkdif;wGiftxift½Sm;&SdcJhonfhûrdUawmfwpfcktjzpf odjrifvmcJhMu&onf/

tmeE´pNE´m;ausmufpm *gxm(19)(20)ESifh (21)wkdYwGif a0omvDrif;qufukd pwifxlaxmifolukd

'GifpNEm;rif;BuD;jzpfaMumif;azmfjyxm;cJh\/ ,if;rif;ukd ukokdvfaumif;rIjyKjcif;? Opömaygrsm;jcif;? cGeftm;

Avbkef;wefckd;BuD;jcif;? OmPfynmBuD;jcif;wkdYESifhjynfhpkHonf[kqkd\/ a0omvDûrdUawmfonf ewfjynf\

vSyjcif;ukdyif ysuf&,fjyKEkdifavmufatmif vSywifhw,fonfqkd\/

1

ûrdUawmf\trnfukdum; ausmuf

pmwGifa&;xkd;xm;jcif;r&Sdaomfvnf; ynm&SiftoD;oD;onf ausmufpmrsm;? awGU&Sd&orQ '*Fg;rsm;ESifh

tjcm;taxmuftxm;rsm;pGmwkdYukd avhvmí þûrdUawmfonf &ckdif&mZ0ifvm a0omvDûrdUawmfyifjzpf

Page 49: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

aMumif;wyftyfaocsmqkH;jzwfEkdifcJhMu\/

OD;pHomatmifu]a0omvDteD;tem;awmifxdyfapwDysufrsm;rSxGufusvmaom ausmufpmESpfcsyf

rSm eDwdpNE´m;rif;ESifh 0D&pNE´m;rif;wkdY\ausmufpmrsm;jzpfMu\/ xkdYaMumifh 'GifpNE´m;rif;BuD;wnfcJhaom

ûrdUawmfrSm a0omvDûrdUawmfyifjzpfonf[k cefYrSef;&jcif;jzpfayonf}

2

[kazmfjycJh\/

þokdYjzifh ausmufpmvm 'GifpNE´m;rif;onf a0omvDrif;qufjzpfaMumif; tckdiftrmodvm&aom

tcg &ckdif&mZ0ifvm r[mwkdif;pNE´m;rif;tpjyKaom a0omvDrif;qufonf tawmfyifarS;rdSefoGm;cJh&

\/ orkdif;q&mtoD;oD;onf &mZ0ifvm a0omvDrif;quftay: oHo,0ifcJhMu\/ tb,faMumifh

qkdaomf ausmufpmvm pNE´m;rif;qufESifh &mZ0ifvmpNE´m;rif;qufrSm rif;trnf? rif;ta&twGufESifh

eef;pHumvrsm; rnfokdYrQwkdufqkdifñSdEªdif;í r&EkdifavmufatmifjzpfaomaMumifhyifwnf;/ þtajctae

rsKd;ukd &ifqkdifvm&aomtcg tpOftqufu BudK;pm;yrf;pm;vufqifhurf;,lvmcJhonfh &ckdif&mZ0ifukd

rsufuG,fjyK&awmhrnfavm? ausmufpmukdom trSef,l&awmhrnfavm[laom jyóemtjyif ausmufpm

ESifh&mZ0ifukd rnfonfhenf;ESifhrQ ñSdEªdif;ír&EkdifawmhNyDavm[k jyóemwpf&yfvnf;ay:aygufvm&

ayonf/

&mZ0ifvm a0omvDpNE´m;rif;qufonf ausmufpmvm a0omvDpNE´m;rif;qufESifh tajctae

rsm;pGmwkdYwGif uGJjym;aejcif;rSm a0omvDorkdif;jyKpka&;twGuf t"du&ifqkdifae&aom jyóemrsm;teuf

wpfcktygt0ifjzpfvdrfhrnf[k ,lqrdygonf/

tcsKdU&mZ0ifvmrif;qufukd pdwful;,Ofrif;quftjzpf ,lqouJhokdY tcsKdUuvnf; ausmufpmvm

'GifpNE´m;rif;BuD;ukd &mZ0ifvm r[mwkdif;pNE´m;rif;tjzpf xyfwljyKí owfrSwffvkdMu[ef&Sdygonf/

3

&mZ0ifwGif a0omvDukd r[mwkdif;pNE´m;rif;BuD;wnfaxmifaMumif;? rif;(9)qufpkd;pHcJhaMumif;

qkdygonf/ ,if;rif;qufonf &Spf&mpkrSq,f&mpkxdpkd;pHcJhaMumif;qkdygonf/ ausmufpmwGif a0omvD

ukd wnfaxmifolrSm 'GifpNE´m;rif;BuD;jzpfí tmeE´pNE´m;xdrif;(22)qufukdjyqkdxm;ygonf/ a'gufwm

*Refpwiftvkdt& ,if;rif;qufonf at'D-350rS 709xd(qmum;tvkd at'D-370rS 729xd) pkd;pHcJh

aMumif;qkdMuygonf/

&mZ0ifESifh ausmufpmyg rif;trnfrsm;ukd wkdufqkdifMunhfaomtcg? umvpNEm;rif;wOD;wnf;om

trnfwlaMumif;awGU&onf/ a'gufwm*Refpwifu 'GifpNE´m;ESifhr[mwkdif;pNE´m;onfvnf; trnfcsif;

eD;pyfonf[k ,lqcJhygonf/ ,if;tqkdudkvkdufí tcsKdUuvnf; 'GifpNE´m;ESifh r[mwkdif;pNE´m;onf

bmomaA'enf;t& trnfcsif;wlnDaMumif;azmfjycJhMu\/4 *Refpwifonf ausmufpmukdzwfNyD; a0om

vD'*Fg;(21)jym;ukdazmfjyum '*Fg;ay:rStrnfrsm;ESifh ausmufpmrSrif;trnfrsm;wlnDaMumif;jyqkdcJhonf/

,if;aemufolonf '*Fg;tukd;tum;jzifhf ausmufpmukdtckdiftrm,lum &mZ0ifukdypfy,fvkdufygonf/

olonfausmufpmvm pNEm;rif;quf\eef;pHESpfaygif;(230)&atmifBuHzefcJhjyefonf/ olonfausmufpm

vm 'GifpNE´m;rif;BuD;tm; &mZ0ifvmr[mwkdif;pNE´m;rif;ESifh wpfOD;wnf;tjzpf,lqum &mZ0ifvm

r[mwkdif;pNE´m;rif;qufonf ausmufpmvm 'GifpNE´m;rif;qufukdjyefvnfrSef;qjyKjyifazmfjyjcif;om

jzpfwef&monf

5

[kqkd\/

,ckaomf þt,ltqonf oHo,0ifp&mrsm;ESifh BuHKawGUae&NyDjzpfonf/ pma&;oltaejzifh

þjyóemtay: oHo,0ifcJhjcif;rSm 'GifpNE´m;rif;BuD;ESifh wkdif;pNE´m;rif;BuD;wkdY eef;pHESpfuGmjcm;vSrIyif

jzpfygonf/ &mZ0ifukd]y,fypfír&Ekdif[k ,lqp&mjzpfvmygonf/ &mZ0ifvmrif;rsm;teuf

ol&d,pNE´m;? od*FpNE´m;ESifhplvpNE´m;wkdY\'*Fg;rsm;ukd awGU&Sd&NyD;jzpfygonf/6 xkd'*Fg;rsm;u &mZ0ifvm

pNE´m;rif;qufonf a0omvDwGiftrSefwu,fpkd;pHcJhaom rif;rsm;jzpfaMumif; az:jyaeMuygonf/ xkd

Page 50: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

tcg &mZ0ifvmpNE´m;rif;quf\ tcef;u@ukdaz:xkwf&ef uRefawmfwkdYwGif wm0ef&Sdvmygonf/

ausmufpmvm pNE´m;rif;qufonf wpfqifhpum;wpfqifhem;ajymqkdvmcJhaom yg;pyf&mZ0ifukd

rSDjirf;jyKí a&;xkd;cJhonfqkdjcif;xuf ,cktcg &SmazGrawGUEkdifawmhonfh ckdifrmaomeef;pOfrSwfwrf;

wpfapmifukdrSDjirf;jyKa&;xkd;cJhjcif;omjzpfEkdifouJhokdkY &mZ0ifvm pNE´m;rif;qufonfvnf; þtwkdif;yif

jzpfayvdrfhrnf/ þokdYjzifh a0omvDorkdif;ü &mZ0ifvmrif;quf\ae&mukd &SmazG&awmhrnfqkdygvQif

tmeEpNEm;ausmufpmomru ,if;ausmufpmwkdif\ ta&SUzufrsufESmESifh ajrmufzufrsufESm&Sd ausmuf

pmrsm;rS od&Sd&NyD;orQukdpkaqmif;í &mZ0if? '*Fg;rsm;ESifhñSdEªdif;&efvkdtyfvmygonf/

tmeEpNEm;ausmufpmt& 'GifpNEm;rif;rS tmeEpNEm;rif;xd eef;pHumvrSm av;&mpktv,ftykdif;

rS &Spf&mpktv,fykdif;xdjzpfaMumif; od&ygonf/ ausmufpmwkdif\ajrmufzufrsufESmwGif pmaMumif;a&

(69)aMumif;yg&Sdaom ausmufpm&Sdonf/ OD;pHomatmifu ,if;ajrmufzufrsufESm&Sd ausmufpmukd

a&SUajy;b*FvDtu©&mrsm;ESifhwlnDaMumif;jyqkdNyD; at'D(10)&mpkwGif a&;xkd;cJhaMumif;qkdygonf/ ausmuf

pmrSm tawmftoifhysufpD;aeNyDjzpfaomfvnf; a0omvDacwfaESmif;rif;rsm; yg0ifaMumif;? ,if;rif;rsm;wGif

od*FpNE´m;rif;\trnfukd txift&Sm;awGU&aMumif;qkdygonf/ OD;pHomatmif\þ awGU&Sdcsufukd

txl;*½kjyKp&m&Sdaeygonf/ od*FpNE´m;rif;\trnfukd &mZ0ifwGif awGU&Sd&NyD;jzpfonfhjyif? od*FpNE´m;

\'*Fg;ukdvnf; awGU&Sd&NyD;jzpfygonf/1 xkdYaMumifh od*FpNE´m;rif;onf at'D(729)rS a0omvD

ysufokOf;onfh at'D(957)xdMum;umvwGif pkd;pHcJhaom a0omvDrif;wpfyg;jzpfaMumif; rSwf,l&ayrnf/

þokdYqkdvQif tmeE´pNE´m;rif;vGefNyD;aemufwGif a0omvDü pNE´m;rif;quf&Sdaeao;onf[lí twdtus

qkd&rnfjzpfyg onf/

&ckdif&mZ0ifwGif a0omvDrif;quf(9)quf\ aemufqkH;rif;jzpfaom plvpNE´m;rif;BuD;onf

waumif;jynfoif;wGJûrdUrStjyef? at'D (957)wGif armfwifpGef;e*g;&pftilü oabFmepfíewf½Gmvm;

aMumif;qkdygonf/ tjcm;wpfzufuvnf; þumvwGifa0omvDukd rGef*kdppfwyfBuD; 0ifa&mufwkdufckduf

í a0omvDysufpD;aMumif;qkdygonf/ arm&pfaumvpfu tpOftvmwGif [dE´L0g'ESifh r[m,eAk'¨

bmomxGef;um;cJhNyD; ,if;tcsdefrSpí [dE´LrsKd;EG,fESifh rGef*kdrsKd;EG,fwkdYaygif;pnf;um &ckdifvlrsKd;ESifh &ckdif

bmompum;jzpfvmaMumif;? pmayta&;tom;onf ,if;xufaemufusí (11)ESifh(12)&mpkrsm;wGifrS

yk*HrSa&muf&SdvmaMumif;qkdygonf

9

/

&ckdif&mZ0ifwGifjyqkdouJhokdY plvpNE´m;rif;ukd a0omvDaemufqkH;rif;tjzpf vufcH&rnfhtaMumif;

&Sdaeygonf/ tmeEpNEm;ausmufpmwGif tmeEpNEm;rif;onf a0omvDaemufqkH;rif;jzpfNyD; at'D (729)

xd pkd;pHcJhygonf/ &mZ0ifwGif plvpNE´m;rif;ukd at'D(975)xdpkd;pHaMumif; jyqkdygonf/ a0omvDwGif

aemufqkH;wGU&Sd&aom'*Fg;rSm plvpNEm;'*Fg;jzpfygonf/ plvr[m&mZm

10

[lí ,aeYacwfokH;tu&m rsKd;jzifh

a&;xkd;xm;NyD; ausmzufwGif em*&Dtu©&mjzifh pmcwfESdyfxm;ygonf/ ckESpfouú&mZfryg&Sdyg/

plvukda&;&mü(p)tu©&ma&;ykHrSm ajrmufOD;acwfta&;tom;rsKd;r[kwfaMumif;ESifh þ'*Fg;onfajrmufOD;

acwf'*Fg;r[kwfaMumif; OD;pHomatmifu oufaojycJhygonf11/ OD;pHomatmif\&ckdiftu©&majymif;

vJvmykHESifh wkdufqkdifMunhfaomtcgvnf; at'D(8)&mpkrS (10)&mpka&;xkd;xm;aom tu©&mESifh wlnDyg

onf

12

/

,if;tjyif avmif;Muufacwfrif;xD;'*Fg;\&ifbwfü ,ckacwfokH;tu©&mjzifh (660)]e&ywd

OD;&D;awmf r[meEb,}[ka&;xkd;xm;NyD; ausmzufwGif e*&Dtu©&mjzfihf pmcwfESdyfxm;ygonf/ ouú&mZf

a&;xkd;rIr&Sdjcif;? tu©&mta&;tom;a&S;usjcif;wkdYaMumifh plvr[m&mZm '*Fg;onf avmif;Muufacwf

ajrmufOD;acwfwkdYxufykdí a&S;usaMumif;xif&Sm;ygonf/ plvr[m&mZm'*Fg;onf &mZ0iftwGufom

ta&;BuD;onfr[kwfbJ? &ckdiftu©&morkdif;twGufvnf; wefzkd;rjzwfEkdifaomoufaocH'*Fg;jzpfae

Page 51: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ygonf/ xkdYjyifa0omvD'*Fg;rsm;onf pmoufoufa&;xkd;avhr&Sdqkdaom arm&pfaumvpf\t,ltq

rSm;,Gif;aMumif;awGU&Sd&ygonf/

þplvpNE´m;'*Fg;ukdavhvmjcif;jzifh (8)&mpkrS (10)&mpktwGif &ckdifpmaytu©&mta&;tom;onf

a&S;a[mif;jA[®DqifhyGm;tu©&mrS ajrmufOD;acwftu©&mta&;tom;okdYwa&GUa&GUajymif;vJvmaMumif;awGU

Ekdifygonf/ xkdYaMumifh þ'*Fg'onf &ckdiftu©&morkdif;twGuf ta&;BuD;aMumif;qkdEkdifjcif;jzpfygonf/

&mZ0ifwGif plvpNE´m;rif;\ eef;pHESpfaygif;ukd (36)ESpf[k jyqkday&m þrif;onf at'D(921)wGif

eef;pHí '*Fg;rsm;ukdvnf; at'D(957)rwkdifrD oGef;vkyfcJhrnf[kcefYrSef;Ekdifygonf/ þtaxmuftxm;

rsm;t& (10)&mpktv,fykdif;wGif &ckdifjynfü,aeYokH;pGJaeaom tu©&mta&;tom;ay:aygufaeNyDjzpf

onf[k ,lq&ayrnf/ tjcm;taxmuftxm;rSm ,if;'*Fg;wGif]plvr[m&mZm}ukd a&;&mü(v?r?[)

tu©&mwkdYonf ajrmufOD;acwfokH;tu©&mrsm;ESifh qifwlaeaomaMumifhyifjzpfonf/ xkdYaMumifh (11)&mpk

(12)&mpkwGifrS pmta&;tom; yk*HrSa&mufvmonfqkdaom arm&pfaumvpf\t,ltqrSm;,Gif;ae

ygonf/ &ckdiforkdif;pOfwGif(8)&mpkrS (10)&mpkxdumvukd tao;pdwfavhvmazmfxkwfEkdifvQif &ckdif

pmaytu©&mta&;tom;onf a&S;ya0oPDacwfuyif qif;oufvmcJhonfhajymif;vJrIuGif;qufukd

awGUjrifekdifygrnf/

txufygtaxmuftxm;rsm;aMumifh plvr[m&mZm'*Fg;onf tmeE´pNE´m;ausmufpmyg rif;rsm;

teuf aemufqkH;awGU&Sd&aom '*Fg;jzpfonfh "r®pNE´m;'*Fg;ESifh ajrmufOD;acwfrif;xD;'*Fg;wkdYMum;umv

wGif oGef;avmif;aom'*Fg;jzpfaMumif; xif&Sm;aeygonf/ xkdYaMumifhplvpNE´m;ESifh od*FpNE´m;rif;wkdYonf

tmeEpNEm;ESifh avmif;Muufacwfrif;xD;wkdYMum;umvwGif a0omvDüpkd;cHcJhaom rif;rsm;teuf yg0ifae

aMumif;odomygonf/

(2) r[mwkdif;pNE´m;rif; pkd;pHaomumvrSm (*) &mpkESifh (10)&mpkMum;umvjzpfaejcif;/

(3) plVpNEm;'*Fg;onf pmaytu©&mta&;tom;ü a0omvDacwfta&;tom;rS avmif;Muufacwf

tu©&mta&;tom;bufokdYajymif;vJaeaomacwfwGif a&;xkd;xm;aom '*Fg;jzpfaejcif;/

(4) &mZ0ifvmrif;qufrS ol&d,pNE´m;? od*FpNE´m;rif;wkdY\ '*Fg;rsm;udkawGU&Sd&NyD;jzpfjcif;/

(5) od*FpNE´m;rif;\trnfukd ausmufpmwkdif ajrmufbufrsufESm&Sd (10)&mpkxkd; ausmufpmwGif

awGU&Sd&jcif;/

ponfwkdYaMumifh r[mwkdif;pNEm;rif;onf at'D(788)wGif a0omvDjynfukdjyefvnfxlaxmifaom

rif;wpfyg;NzpfNyD;? ,if;onfausmufpmvm'GifpNE´m;rif;r[kwfaMumif;xif&Sm;aeygonf/ xkdYaMumifh

a'gufwm*Refpwif\&mZ0ifvm pNE´m;rif;qufonf ausmufpmvmpNE´m;rif;qufukd jyefvnfrSef;q

jyKjyifazmfjycsufomjzpfonf[laom wifjycsufrSm tajctjrpfrckdifvkHyg/

trSefrSm þrif;rsm;onf a0omvDaESmif;acwfrif;rsm;jzpfwef&monf/ '*Fg;rsm;u ,if;rif;rsm;

rwkdifrDuyif pNE´m;rif;quf&SdcJhonfukd azmfjyaeonf[laom OD;pHomatmif\a&;om;csufukdtav;

teufxm;í rSwf,lpOf;pm;zG,f&Sdaeygonf/ taMumif;aMumif;ukdaxmufqvkdufvQif ausmufpmvm

'GifpNE´m;rif;BuD;onf&mZ0ifvmr[mwkdif;pNE´m;rif;BuD;r[kwfaMumif;ukd uRefyfwkdYrSwf,l&ayrnf/

1/ tmeE´pNE´(8)&mpk &ckdifa0omvDrif; (OD;pHomatmif) pm-106^7^8/

2/ ---¤if;----- pm 161/

3/ &ckdifnGefYzl; pm 127/

4/ &cdkifacwfOD;orkdif; (ppffawGaumvdyfr*¾Zif;) pm-

Page 52: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

5/ Some Sanskrit Insceription of Arakam (E.H.Johnston)

6/ &ckdif'*Fg;rsm; (OD;pHomatmif) pm-ykH (13)(18)(19)

7/ tmeE´mpNE´m; (OD;pHomatmif) pm 172/

8/ &ckdif'*Fg;rsm; (OD;pHomatmif) ykH 18/

9/ Arakan's place in the Civilization of the Bay (M. Callice)

10/ &ckdif'*Fg;rsm; (OD;pHomatmif) ykH 19/

11/ &ckdif'*Fg;rsm; (OD;pHomatmif) pm 27/

12/ Arakan's Scripts its origin and Evolution (U Aung Tha Oo)

13/ &ckdif'*Fg;rsm; (OD;pHomatmif) pm 7/

a0omvDacwf tjrifopf

a0omvDacwfukdjyefvkdYMunfhuwfzkdY qkdauawmhcg tmeE´pNE´ausmufpmukd owd&uwfygvdar/

,if;ausmufpma& a0omvDacwfeefY ywfoufysm &ckdif&mZ0ifusrf;tm;vkH;xuf ykdvkdYckdifrma&qkdpGmukd

okawoD½kdY vufcHuwf&yga&/ ZmaMumifhvJ;vkdYqkdau vuf[d&mZ0ifwdpGm 15&mpkeefY aemufykdif;usrS

&D;cuwfaw&mZ0ifwdjzpfNyD;au ausmufpmuawmh a0omvDacwfxJrmyif &D;xkd;ca&twGufeefYjzpfyg

a&/ a,'gvJ; ausmufpmrmyga& rif;½kdUoGef;vkyfca& '*Fg;wdukd wGdeDuwf&a&ykdif &mZ0ifvmrif;wcsKdU

oGef;ca&'*Fg;wdukdvJ; wGd&a&twGuf &mZ0ifrmyga& rif;½kdYvJ; a0omvDrmtrSefpkd;pHcuwfaw rif;wd

jzpfawqkdpGmukd uRefawmf½kdUvufcHuwf&yga&/

&mZ0ifrm a0omvDrif;qufukd r[mwkdif;pNErif;BuD;pGm at'D 788ckESpfrSm wnfaxmifa&vkdYqkdyg

a&/ (ukd;-9/pm-5)/ OD;pHomatmifuvJ; a0omvDrif;qufukd &ckdif&mZ0ifrm at'D 8&mpku 10&mpkxd

pkd;pHuwfawvkdY azmfjyyem/ rif; 9yg;[dNyD;au aemufqkH;rif;pGm plvpNE´rif;jzpfawvkdY (ukd;-3?pm-

7)&D;cyga&/ tmeE´pNE´ausmufpm*gxm(19)(20)eefY (21)½kdUrma0omvDukd wnfaqmufawrif;pGm

'GifpNE´rif;BuD;jzpfaMumif;? ûrdUawmfpGm ewfjynfxufykdvkdYvSyaMumif;ukd (ukd;-4?pm-108)&D;xkd;cyga&/

ûrdUemrnfukdawmhcg ausmufpmrm rwGd&yg/ a,'gvJ; a'gufwm*Refpwif? a'gufwmqmum;?

OD;pHomatmif tp[da&okawoD½kdUu taxmuftxm;ckdifckdifvkHvkHeefY 'GifpNE´rif;BuD;wnfca&ûrdUpGm?

a0omvDûrdUjzpfawvkdY qkdcuwfygAsm,f/

'GefpNE´rif;BuD; a0omvDûrdUwnfa&ESpfukd a'gufwmqmum;u at'D370vkdY owfrSwfyga&/

tmeE´NE´ausmufpm&D;xkdk;a&ESpfukdvJ; at'D 729ckvkdY owfrSwfcyga&/ &ckdiforkdif;okawoD½kdUuawmh

atowfrSwfcsufukd trsm;tjym;vufcHuwfyga&/

tcsKdUokawoD½kkdUu &mZm0ifu r[mwkdif;pNE´rif;BuD; eef;wufawESpfukd at'D 327vkdY jyNyD;au

plvpNE´rif;ewf&GmpHa&ESpfukd at'D 769vkdY &D;uwfyga&/ (ukd;-5? pm-191)/ ,csifhtjyif ol½kdUu

ausmufpmu 'GifpNErif;eefY &mZ0ifu r[mwkdif;pNErif;½kdUukd xyfwljyKNyD;au 'GifpNErif;BuD;eef;wufaw

Page 53: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ESpfukdvJ; at'D 327vkdY&D;yem/ tmeE´pNE´rif; ewf&GmpHa&ESpfukdvJ; at'D 667vkdY&D;ygoD;,ifh(ukd;-5/

pm-195)/ ol½kdU,lqcsufrm r[mwkdif;pNE´ueDyem plvpNE´rif;xd &mZ0ifrmyg[da& a0omvDrif;½kdU

eef;pHESpfaygif;pGm 441ESpfjzpfawtwGufeefY? at'D 769txdjzpfNyD;au ausmufpmu a0omvDrif;½kdY

eef;pHESpfaygif;pGm 359ESpfjzpfawtwGuf at'D 686txdjzpfNyD;? a0omvDeef;ysufpDk;vm;ca& ESpfeefYywf

oufyem 83ESpf uGmjcm;eDpGm wGd&yga&/ ,if;okawoD½kdYpGm? ausmufpmvm pNErif;qufukd &mZ0ifvm

pNE´rif;qufeefYxyfwljzpfawvkdY &D;om;,lqeDuwfauvJ;? atykdifa0omvDxD;eef;ysufvm;ca& ckESpf

eefY ywfoufvkdY uGm[eDpGmukdawmh ajz&Sif;csufryD;EkdifuwfygoD;/

,if;okawoD½kdUu 'GifpNE´rif;pGm r[mwkdif;pNE´rif;BuD;jzpfawvkdY qkd½kHru ausmufpmrmyga&

umvpNE? oD&d"r®0dZ,rif;½kdUukd &mZ0ifxJu umvpNE? oD&dpNErif;½kdU jzpfawvkdYvJ; qkduwfygoD;a&/

wcsKdUokawoD½kdUuawmh tmeE´pNE´rif;ukd &mZ0ifu plvpNE´rif;jzpfawvkdYawmif qkdyga&(ukd;-7?pm-

126)/

,if;okawoD½kdU wifjycsufwdrm plvpNE´rif;ewf&Gmvm;a&ESpfukd at'D 769ckvkdY qkdNyD;au ,if;

rif;eef;pHa&ESpfaygif;u 36ESpfvkdYqkda&twGufeefY plvpNE´rif;eef;wufawckESpfpGm at'D 733jzpfvm;yg

a&/ a,au,if;rif; oGef;vkyfca&]]plvr[m&mZm}} '*Fg;ukd at'D733ckrm oGef;vkyfawvkdY qkdpGmeefY

twlwljzpfyga&/ a,'gvJ; ,if;'*Fg;rmyga& tu©&mt&D;tom;t& at'D733rmoGef;vkyfaw '*Fg;

ZmykdifvJ; jzpfEkdifzkdYtaMumif;r[dyg/ at'D 8&mpktwGif;rm &ckdifjynfrm atykdiftu©&mrsKd;okH;pGJeDa&?

ay:aygufeDa&taxmuftxm;r[dyg/ at'D 729rm &D;xkd;ca& tmeE´pNE´ausmufpmukdyif emvE´mu

ykHajymif;vma& jA[®DqifhyGm; tu©&mwdeefY&m &D;xkd;eDoD;pGmukd wGd&yga&/ ,if;Zl;eefYplvpNE´rif;eefwuf

awckESpfukd at'D 733vkdY ,lqvkdYrSefEkdifzkdYrjrifrdyg/

aemufwpfcku 'GifpNE´rif;BuD;eef;wufckESpfukd at'D327vkdY tmeE´pNE´ausmufpm&D;xkd;a&ESpfukd

,if;okawoD½kdUazmfjyuwfawykdif at'D686vkdY(ukd;-5/pm-195)owfrSwfawvJ tmeE´pNE´ausmufpm

ukd emvE´mu,aom"grHausmufpmxuf,if;vkdY &D;xkkd;ca&vkdY qkda&ykdifjzpfeDyga&/ ausmufpmrm yga&

tu©&mt&D;tom;t&vJ ,if;ykdifrjzpfEkdifyg/

a'gufwm*Refpwifu ]]'Gif}}eefY ]]wkdif;}}pGmbmomaA't& eD;pyfaw/ ]]'GifpNE}}pGm]]r[mwkdif;}}pNEjzpf

Ekdifa&qkdpGmukd oHa,mifvkdufyem tcsKdUuvJ; ausmufpmuoD&d"r®0dZ,rif;ukd &mZ0ifrm yg[da&

oD&dpNErif;jzpfawvkdY taxmuftxm;r[dbJ dqkduwfjyefyga&(ukd;-5/pm-192)/ a,auvJ; &mZ0ifrm

rif;9yg;jyqkdyem? ausmufpmrmu rif;22yg;ukdwGd&yga&/

&ckdif&mZ0ifrm a0omvDacwf pNErif;qufeef;pccuwfaw ckESpfeefYywfoufNyD;au t,ifuyif

t*ktxdokawoD½kdUxJrm oabmxm;uGJvGJrIwd wGd&yga&/ OD;pHomatmiftqkdt& qkdauzwfvkdYr&Ekdif

avmufatmif ysufpD;eD;a& tmeE´pNE´ausmufpmwkdifajrmufzufrsufESmrm &ckdif&mZ0ifvm rif;qufukd

wGd&a&vkdY&D;cyga&/ zwfvkdY&oavmufodCHpNE´rif;ukd wGd&a&vkdYvJ; qkdyga&/ yifrvm*wårifuawmh

cg zwfvkdY&oavmufrm ]]odCHpNE´}}]]plvpNE´}}bGJUwdukdvJ; wGd&a&vkdYqkdyga&/ OD;pHomatmifu

atausmufpmrm tmeE´pNE´aemuf a0omvDrSm pkd;pHcuwfaw rif;wdyg0ifNyD;au aemufqkH;rif;pGm

plvpNE´rif;jzpfawvkdY(ukd;-3/ukd;-4)qkdyga&/

ausmufpmeefY &mZ0ifukdñSdEIdif;a&tcg okawoD½kdUtcsif;csif;xJrm ,if;ykdifoabmxm;uGJeDpGmwd

ukd wGdvm&a&tcgatjyóemukd uRefawmf½kdUtedefeefYypfxm;vkdYr&EkdifygAsm,f/ twwfEkdifqkH;qkda&

ykdif ñSdEIdi;fpdppfzkdYvkdtyfvmyga&/ ,if;ykdifpdppfawtcg ausmufpmeefY&mZ0ifu rif;½kdUemrnfcsif;qifwl

eDa&udpö? &mZ0ifvmrif;wdpGm ausmufpmvm rif;xJu bkef;BuD;a&rif;wdukd&mazmfjyjcif;jzpfawqkda&

udpö? wpfqufxJrm ,if;udpöwdukdaqG;aeG;,yif; '*Fg;wdukd ynmoQif½kdUowfrSwfcuwfaw owfrSwf

Page 54: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

csufeefY csdefqysm a0omvDacwftpeefYtqkH;umvukd uRefawmf½kdUowfrSwf&ygzkdY/

&ckdif&mZ0ifrm r[mwkdif;pNE´rif;pGm trSwfpOf(1)jzpfNyD;au umvpNE´rif;pGm trSwfpOf(5)jzpfyg

a&/ ausmufpmrm 'GifpNE´rif;pGm trSwfpOf(1)jzpfNyD;au umvpNE´rif;pGm trSwfpOf(3)rmjzpfeDpGmukd

wGd&yga&/ &mZ0ifq&mpGm ausmufpmrmyga& pNErif;½kdUukdrSef;qazmfjya&qkdau? umvpNErif;ukd trSwf

pOf(5)rmxnfhoGif;yem/ ol&d,pNE´? armvpNE´eefY aygvpNE´rif;½kdUukd trSwfpOf(2)(3)eefY(4)½kdUrSm xnfh

oGif;czkdYr[kwfyg/ odCHpNE´rif; '*Fg;eefY (plvr[m&mZm'*Fg;½kdUuvJ;)atrif;qufpGm pdwful;,Of

rif;qufr[kwfqkdpGmukd oufoDjyeDuwfyga&/ a,NyD;au ausmufpma0omvD yxrrif;quftqkH;rm

rif;(16)yg;vkdY&D;xkd;xm;yem &DwGufMunhfa&cg rif;13yg;xJ wGd&a&twGufeefY csefxm;ca&rif;3yg;pGm

atrf;wdjzpfEkdifzkdYvm;vkdY wGufqMunhfyga&/ ,if;ykdifqkdjyefau]]0d&pNE}}]]NyDdwdpNE}}½kdUykdifeef;pHESpfu aumif;eJ

a& rif;wdukd ausmufpm&D;xkd;pGmrSmcsefxm;zkdYqkdpGm rjzpfEkdifvkdYwGufMunhfrdyga&/ a,NyD;au]]umvpNE}}eefY

]]xlvpNE´}} rif;½kdUykdif rif;qkd;rif;npfwdukd &mZ0ifrmwGd&pGmuvJ &mZ0ifrmyga& rif;wdpGm xif&Sm;

ausmfMum;NyD;au bkef;wefckd;BuD;rm;a& rif;wdukdazmfjyxm;pGm jzpfawqkdpGm jzpfEkdifzkdYr[kwfyg/

&mZ0if½kdUrmu toDtcsmavhvmMunhfa&cg umvpNE´rif;eefYywfoufyem]]&wemokH;yg;ukd

rMunfñdk? tvªoDwif;r[d? wkdif;jynfpD;yGm;csrf;omukdvJ; wkd;wufatmifrvkyf? wkdif;jynfvJ; rNidrf;csrf;?

&wemrkd;vJ; r&Gm?(ukd;-1]]a#mf}}csyf]]0rf;}}?ukd;-2?]]p}}csyf]]0rf;}})vkdYqkda&/ ausmufpmrm umvpNE´rif;pGm

(9)ESpfeef;pHa&/ EkdifiHa&;? vlrIa&;rmuRrf;usifa& ,if;rif;pGm ewfjynfukd <ujref;a&}}vkdY(ukd;-4? pm-

110)wGd&yga&/ ,csifhwdukd axmufyem&mZ0ifxJu umvpNErif;pGm? ausmufpmrmyga& umvpNErif;

vkH;0rjzpfekdifqkdpGm wGufqMunhfvkdY&yga&/ &mZ0if½kdUrm ]]xlvpNE´}}rif;eefYywfoufysm taysmftyg;

vkdufpm;NyD;au olawmf aumif;½kdUtqkH;trukdremcH? &wemokH;yg;? oDvpm*rmvJrwnf? rif;usifh w&m;

eefYvJ;rnD? jynfol½kdU pD;yGm;ukdvJ; rapmifha&SmufvkdY (ukd;-1?]]a#mf}}csyf]]aMum}}? ukd;-2?]]p}}0rf;)jyqkd

uwfyga&/ &mZ0iftm;vkH;rm atrif;wdukd rif;aumif;rif;jrwfwd? bkef;BuD;NyD;xif&Sm;a&rif;wdvkdY r&D;om;

uwfyg/ wcsKdUokawoD½kdUu atykdifqkd;&Gm;pGma& rif;ukdyifausmufpm&D;xkd;ca& tmeEpNErif;jzpfawvkdY

qkduwfygoD;a&/ (ukd;-7?pm-126)/ ol½kdUuawmh atrif;pGmtoufi,f&G,foD;a&twGufeefY aemiftcgrm

w&m"r®ukdrsufuG,fjyKyem? taysmftyg;vkdufpm;cpGm jzpfEkdifa&vkdYtaMumif;jyyga&/ a,'gvJ;

wkdawmif;a& eef;pHumvtwGif;rm ,if;ykdifajymif;vJvmzkdYqkdpGm jzpfEkdifzkdYcJ,Of;yga&/ xlvpNE´rif;

eef;pHESpfukd &mZ0ifBuD;rm 25ESpf? irnf&mZ0ifeefY &ckdif&mZ0ifopf½kdUrm 19ESpf? "n0wD&mZ0ifopfrm

9ESpf? tif;apmufrm 16ESpf qkdyemtrsKd;rsKd;jyqkduwfyga&/ ewf&GmpHa&tcg ,if;rif;toufukd

&mZ0ifBuD;rm 54ESpf? irnf&mZ0if eefY &ckdif&mZ0ifopf½kdUrm 41ESpf? tif;apmuf&mZ0ifrm 38ESpfvkdYqkduwf

yga&/ ausmufpmrmawmhcg eef;pHESpfaygif;ukd 9ESpf&m&DwGufvkdY&yga&/ a,NyD;au &mZ0ifrm

xlvpNEeefYywfoufNyD;au aumif;rIukokdvfjyKvkyfawvkdY wpdaoQvJ;azmfjyxm;pGm rwGd&yg/ ,if;ZkeefY

xlvpNE´pGm? tmeE´pNE´rif;jzpfekdifzkdY tajctaer[dyg/

aemufwpfcku oD&dpNE´rif;eefY oD&d"r®0dZ,rif;ukd twlwljzpfawvkdY qkdxm;a&udpöyg/ ar"ynm

armfuGef;rmu oD&dpNE´rif;pGm Ak'¨omoemukd yOöro*Fg,emwifyGJusif;yca&vkdY azmfjyxm;yga&/ &ckdif

jynfu oHCm(1000)eefY oD[kdVf(oD&dvuFm)u oHCm(1000)½kdUuyifhzdwfyem(3)ESpfwdwdMumjrifhatmif

o*Fg,emwifNyD;au ygVdbmomeefY yd#uwf? t|uxm?#dumwdukd aMu;eD? aMu;0gcsyf5000rm tu©&m

wif &D;xkd;ca&vkdYqkdyga&/ (ar"ynmarmfuGef; vuFmukd½Iyg/)

Ak'¨omoemhorkdif;rm o*Fg,emwifyGJqkdpGmu omrefvkyfief;aoQrsKd;r[kwfyg/ tav;teuf

xm;ysm BuD;BuD;us,fus,fusif;y&a&yGJrsKd;jzpfyga&/ Ak'¨omoemawmfukdouf0if,kHMunfa& rif;wpfyg;

tzkdY&mrm o*Fg,emwifyGJ usif;yyD;&jcif;xuf ykdvkdY xif&Sm;ausmfMum;a&vkyfaqmifrIrsKd;r[dEkdifqkdpGm

Page 55: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

udk omoemhorkdif;ukd avhvmzl;a&vlwkdif;oduwfyga&/ tZmwowfrif;? umvaomurif;? tmaom

urif;? 'k|*grPdrif;½kdUukd Oyrmxm;yem Munhfau wGufqvkdY&yga&/ tcsKdUokawoD½kdUqkda&ykdif &mZ0if

u oD&dpNE´rif;pGm ausmufpmrmyg[da& oD&d"r®0dZ,rif;&m jzpfeDzkdYqkdau ausmufpmxJrm t*kjrifwGd&

a&ykdif;]]&wemokH;yg;ukd tpOfatmufarhjcif; ukokdvfeefY,OfaomaMumifh}} dqkda&avmuf&m azmfjyczkdY

r[kwfyg/ t*kazmfjyxm;pGmxufykdNyD;au o*Fg,emwifa&taMumif;ukd wpfpGef;wpfpaoQavmufawmh

&D;xkd;cygzkdY/ wjcm;taMumif;wpfckuvJ; oD&d"r®0dZ,rif;pGm ax&0g'yd#uwfawmfukd ygVdbmomeefY&m

&D;xkd;czkdYtaMumif; [dyga&/ a,ZkeefY &mZ0ifvm oD&dpNErif;pGm? ausmufpmrm yg[da& oD&d"r®0dZ,rif;

r[kwfvkdY,lq&ygzkdY/

oD&dpNE´rif;eefY oD&d"r®0dZ,ukd twlwljzpfawvkdY ,lquwfaw okawoD½kdUu oD&d"r®0dZ,rif;

eef;wufouú&mZfpGm at'D 665 jzpfawtwGufeefY at'D 6&mpk? & &mpku &ckdifjynfrm ouúwbmom

okH;pGJca& taxmuftxm;wdu ykdNyD;rsm;eDa&twGuf o*Fg,emwifyGJrm &D;xkd;ca& bmomeefYywfouf

yem]]acwfNydKifausmufpmtaxmuftxm;wdt&? &D;xkd;ca& bmompGmouúwbmomeefY ygVdbmom

ESpfrsKd;vkH;jzpfEkdifonf}}vkdY(ukd;-6?pm-15)qkdjyefyga&/ omoemYorkdif;rm ax&0g'*kdPf;pGm wpfckwnf;

aom ygVdAk'bmom*kdPf;jzpfyga&/ oD[kdVf(oD&dvuFm)u &[ef;awmf½kdUuawmh ax&0g'yd#uwfawmfukd

ouúwbmomeefYwifpGmukd vufcHygzkdYvm;/ o*Fg,emyGJrm OD;pD;em,uyk*¾dKvfjzpfaw t&Sifr[mplv

a&0ax&fuaum at'D5&mpktwGif;u &Sifr[mAk'©aCmoygVdbmomeefY&D;om;a& 0dok'¨dr*fusrf;ukd

ouúwbmomukd ajymif;yem &D;om;ygzkdYvm; qkdpGmukdwGufqMunhfzkdYvkdyga&/

'GifpNErif;BuD;eefwufouú&mZfukd r[mwkdif;pNErif;BuD;eef;wufouú&mZfeefY twlwlqkdyem at'D

237vkdY&D;om;vkdufjyefa&tcg tmeE´pNE´rif;eef;wufouú&mZfpGm at'D 677jzpfvmc&yga&/ ,if;ykdif

qkdau tmeE´pNE´ausmufpm&D;xkd;a&ESpfpGm at'D 686jzpfvm;c&yga&/ (ukd;-5/pm-195)/ ,if;okaw

oD½kdUu ,if;ykdifqkdeDuwfauvJ a'gufwmqmum; &D;om;csufwdukd MunfhauemvE´mausmufpm&D;xkd;

csdef at'D 725eefYaemufykdif;frS&m &D;xkd;ca&vkdYwGd&yga&/ a'gufwm*Refpwif t&D;tom;t&vJ tmeE´

pNEausmufpmpGm emvEmausmufpmxufaemufusNyD;au pmt&D;tom; ykHajymif;prm&D;xkd;a&vkdY od&yg

a&/ ,if;ykdifvkdYqkdau tmeEpNErif;eef;wuf ouú&mZfpGm 677jzpfaw/ 'GifpNErif;eef;wufouú&mZfpGm

at'D 327jzpfawqkdpGmwda& jzpfEkdifa&t,ltqwdr[kwfqkdpGmukd wGdvm&yga&/ ,if;okawoD½kdU,lq

a&twkdif;qkdau tmeE´pNE´ausmufpm&D;xkd;csdefpGm emvE´mausmufpm &D;xkd;a&tcsdefxufESpfaygif;

(40)avmufykdNyD;apmeDpGmukd wGd&yga&/

aemufwpfck[deDoD;pGmu]]r[mwkdif;pNE´}}eefY]]'GifpNE´}}qkda& emrnfESpfckrm ]]wkdif;}}eefY]]'Gif}}ukdbmom

aA't& eD;pyfaw/ ]]wkdif;}}pGm]]'Gif}}jzpfaw/ r[mwkdif;pNE´rif;wpfyg;xJ;eefYoufqkdifpGm r[kwfaMumif;

wGd&yga&/ &mZ0ifapmifapmif½kdUrm a0omvDacwfrif;9yg;½kdUudk azmfjya&cg r[mwkdif;pNE´? od*Fwkdif;pNE´?

plvwkdif;pNE´qkdyemyDrlwdrm wGduwf&a&twGuf ]]wkdif;}} qkda&pum;pGm r[mwkdif;pNE´rif;wpfyg;xJ;eefY

&m oufqkdifeDa&pum;r[kwfpGmukd owdjyKzkdYvkdygzkdY/

OD;pHomatmifu]]&ckdif&mZ0ifrm pNE´rif;qufukd 8&mpku 10&mpkxd pkd;pHa&rif;qufvkdYazmfjya&/

rif;9quf[dNyD;au aemufqkH;rif;pGm plvpNErif;jzpfaw/ ,if;rif;qufpGm at'D 957avmufrm ysufpD;

vm;ca&qkdyem rif;½kdUemrnfwdukd azmfjyAsm atrif;½kdUa& a0omvDaESmif;acwfrm pkd;pHca&rif;wdjzpfygzkdY/

'*Fg;wdu atrif;ukd rwkdifcifuyif pNE´rif;quf [deDcpGmukdazmfjyeD\/ (ukd;-3/pm-7)vkdY &D;cyga&/

&mZ0ifvm pNE´rif;qufa& OD;pHomatmif,lqca&ykdif a0omvDaESmif;acwfrif;wdjzpfyga&/

OD;pHomatmifu ]]ausmufpmwkdifajrmufzufrsufESmrm pmaMumif;a& 69aMumif;[da&ausmufpmukd &D;xkdk;

xm;a&/ pmvkH;tu©&mykHo@mefpGm&Sd b*FvDtu©&meefYwla&/ 10&mpkavmufu &D;xkd;ca&vkdY cefYrSef;&

Page 56: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

a&/ atausmufpmrmvJ? rif;qufwdyg0ifpGmukd wGd&a&/ atausmufpmyg bk&ifwpfyg;jzpfaw odCH

pNE´rif;'*Fg;wpfjym;ukd wGd&NyD; jzpfyga&}}vkdY(ukd;-3? pm-9)xkd;cyga&/ a'gufwmapmxGef;atmif azmfjy

pGmrmvJ; ]]ausmufpmyg rif;emrnfrm oD&dodCH *@ol&pNE}}vkdY yg[dyga&/ '*Fg;eefYausmufpmrmyga&

emrnfESpfcktrsm;pk wlnDeDa&twGufeefY rif;emrnfwdtwGuf ckdifvkHa&½kyf0w¬Ktaxmuftxm;jzpfaw

(ukd;-8? pm-50)vkdYqkdyga&/ odCHpNE´rif;emrnfukd &mZ0ifrmvJwGdeD&yga&/

aemufwpfcku ausmufpmwkdif;ajrmufzufrsufESmrm ]]plvpNE´ owdv0dMur}}vkdY yg[dyga&/ plv

pNErif;pGm &mZ0ifpNErif;qufu aemufqkH;rif;jzpfyga&/(,if;rif;oGef;vkyfca&vkdY ynmoQif½kdU,lqxm;

a& plvr[m&mZm'*Fg;ukdvJ; wGdxm;&ygoD;,ifh/)

tmeEpNEausmufpmukd at'D 8&mpku&D;xdk;cNyD;? ausmufpmwkdif ajrmufzufrsufESmrm ausmufpm

ukd 10&mpkrm &D;xkd;ca&qkdpGmukd axmufyem ,if;ajrmufzufrsufESmyg rif;½kdUa& tmeE´pNE´aemufrS

a0omvDupkd;pHca& rif;½kdUjzpfuwfawvkdY twdtusqkdEkdifyga&/ ausmufpmwkdifajrmufzufrsufESmyg

rif;½kdUa&&mZ0ifvm rif;½kdUeefY emrnfcsif;uaumif;eD;eD;pyfpyfwlnDa&twGufeefY &mZ0ifvm pNErif;quf

pGm ausmufpmwkdifajrmufzufrsufESmyg pNE´rif;qufukdrSef;qazmfjycsuf&m jzpfEkdifzkdYvkdY? ,if;ykdifwGufq

rdyga&/ ausmufpmwkdifajrmufzufrsufESmrmyga& pNE´rif;qufpGm tmeE´pNE´aemuf a0omvDrmpkd;pHc

a& rif;wdjzpfeDuwfawykdif? &mZ0ifpNErif;qufvJ at'D 8&mpku 10&mpkxd pkd;pHca&rif;qufjzpf&ygzkdY/

atudpö? atwifjycsuf jzpfEkdifrjzpfEkdifukdwGufqEkdifzkdYtwGuf odCHpNE´'*Fg;ukdpdaoQavhvmMunhfygar/

'GifpNE´ukd r[mwkdif;pNE´eefYtwlwljzpfawvkdY ,lqa&okawoD½kdU? r[mwkdif;pNE´rif;eef;wufaw

ckESpfukd at'D 327vkdY ,lquwfaw okawoD½kdUt,ltqrm od*FpNErif;eef;pHouú&mZfukd at'D667vkdY

(ukd;-5/ pm-19)qkduwdyga&/ atcsifhukd qef;ppfMunhf&ygzkdY/

&ckdifjynfrm pkd;pHc*wfaw rif;½kdUa& ol½kdUeef;wufawESpfrmyif '*Fg;ogef;vkyfavh[dyga&/ ,if;

okawoD½kdUazmfjya&ykdifqkdau od*FpNE´rif;a& '*Fg;ukd at'D 667rm oGef;vkyfawvkdYowfrSwf&zkdY jzpfeD

yga&/ a,'gvJ; ausmufpmt&qkkdau at'D667ywf0ef;usifpGm "r®0dZ,rif; xD;eef;pkd;pHeDa&tcsdef

jzpfeDyga&/ ,if;"r®0dZ,'*Fg;ukdvJ; uRefawmf½kdUwGdxm;&NyD;jzpfyga&/ yifrvm*wårif;u "r®0dZ,rif;

'*Fg;oGef;vkyfcsdefukd at'D 7&mpkvkdY(ukd;-10? pm-174)owfrSwfyga&/ ,if;ZkeefY ,if;okawoD½kdU

qkduwfawykdif at'D 667umvpGm odCHpNE´rif;pkd;pHa&umvr[kwfyg/ odCHpNE´'*Fg;ukd avhvmMunhf

a&tcg '*Fg;rm &D;xkdk;xm;a&tu©&mjzpfawvkdY (ukd;-10? pm-176)qkdyga&/

,if;ZkeefY od*FpNE´rif; yg0ifeDa& r[mwkdif;pNE´utp plvpNE´tqkH;jzpfaw &mZ0ifvm a0omvD

rif;qufpGm txufrmazmfjyca& okawoD½kdU,lquwfawykdif ausmufpmrmyga& 'GifpNE´rif;qufvJ;

r[kwfbJtmeEpNEewf&GmpHNyD;aemufrS&m at'D8&mpku 10&mpkxd (ykdvkdYwdwdususqkd&au at'D 788u

at'D 957xd)a0omvDrm pkd;pHa&rif;qufvkdYqkdpGm &Sif;eDygAsm,f/ ,if;twGufeefY od*FpNE´rif;eefpHum

vpGmvJ at'D 667uppGm r[kwfbJeefY atrif;pGm at'D 935ueDyem 951xd pkd;pHca&vkdY azmfjycsufwd&m

rSefuefeDpGmwGd&yga&/

,if;twGufeefY tm;vkH;ukdûcHNyD;au okH;oyfzkdY,ykdifvkdYqkdau ]]'GifpNE´}}tp]]tmeE´pNE´}}tqkH;[da&

ausmufpmvm rif;½kdYpGm at'D 370u 729xd a0omvDrm pkd;pHca& rif;qufjzpfNyD;au]]r[mwkdif;pNE´}}

tp]]plvpNE´}}tqkH;jzpfaw &mZ0ifvmrif;qufpGm at' D788u 957xd pkd;pHca&rif;wdjzpfaMumif;

xif&Sm;eDyga&/

&mZ0ifvmaemufqkH;pNErif;jzpfaw plvpNErif;aemuf a0omvDrm tjrwlrif;eefY? yJjzLrif;ESpfyg;pGm

37ESpf tkyfpkd;cygoD;a&/ ,if;twGufeefY a0omvDacwfpGm plvpNE´m;rif;ewf&GmpHa&ESpfupNyD; ,if;rif;

ESpfyg;tkyfpkd;ca& 37ESpfukd xnfhaygif;ysm Munhfau a0omvDacwfpGm at'D 994ukefqkH;a&vkdY ynm&Sif

Page 57: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

½kdUowfrSwfuwfyga&/

,if;ykdiftaMumif;tcsufwdaMumifhyif q&mBuD; OD;pHomatmifpGm ausmufpm&mZ0ifeefY? '*Fg;½kdUukd

ñSdEIdif;wGufqNyD;au a0omvDacwfukd atmufazmfjya&twkdif; owfrSwfcyga&/

(1) "n0wDacwf ( ? at'D 370 xd)(2) a0omvDacwf (at'D 370 rS at'D 994 xd)

(3) yOömacwf (at'D 1018 rS at'D 1118 xd)

(4) yk&defacwf (at'D 1118rS at'D 1142 xd)

(ukd;-11?pm-109)

,if;ZkeefY &ckdifjynfrm bkef;rD;eDvxGef;awmufca&]]a0omvDacwf}}pGm at'D 370upNyD;au at'D

994xdqkdpGm trSwfjzpfawvkdY wifjyvkdufyga&/ okawoD½kdUwGufqMunhfzkdYtaxmuftulaoQ wpfck

teDeefYwifjy&jcif;jzpfyga&/

ukd;um;aom pmtkyfpmwrf;wd

(1) q&mirnf; &ckdif&mZ0if(ppfawGûrdUMum;ausmif;ayrI)

(2) tif;apmuf&mZ0if? (okawoDynmpm&rI)

(3) OD;pHomatmif &ckdif'*Fg;rsm;

(4) OD;pHomatmif tmeE´pNE´

(5) xGef;a&Tckdif &ckdifa&S;a[mif;ûrdUawmfrsm;

(6) xGef;a&Tckdif &ckdifa0omvDacwfAk'¨tEkynm

(7) atmifvSodef; a0omvDacwfpdppfcsuf&ckdifr*¾Zif;(17)

(8) Dr. apmxGef;atmif &Spfaomif;bk&m; ausmufpmwkdifajrmufzufrsufESm

(&ckdifo[m,pmapmif 1986)

(9) U San Shwe Bu A Brief Note on the old Capitals of Arakan

(10) P.Gutman-Ancient Arakan

(11) U San Tha Aung The Budddhist Art of Ancient Arakan

Page 58: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

r[m0d&ukdppf½IH;ol

tmeE´pNE´ausmufpmonf at'D(8)&mpkrwkdifrD &ckdifrif;pOfrif;quf &mZ0ifusrf;rsm;teuf

trSefuefqkH;ESifh tckdifrmqkH;aom taxmuftxm;jzpfonfukd em;vnfNyD;aemuf &ckdif&mZ0ifukd avhvmol

tcsKdUonf? &mZ0ifvmpNErif;qufukd ausmufpmvm pNErif;qufESifh ñSdEIdif;írnfokdYrQ tqifajynDnGwfrI

&&Sdrnf[kwf[lívnf;aumif;? tNrJwap tqDtai:rwnfh jzpfaevdrfhrnf[lívnf;aumif; nnf;wGm;cJh

Mu\/

,if;tjyifausmufpma&;xkd;&mü csefxm;cJhaom a0omvDyxrrif;qufrS rif;okH;yg;vkH;ukdaomf

vnf;aumif;? rif;wpfyg;yg;ukdaomfvnf;aumif; rnfokdYrQajc&mcHívkdufvH&SmazGaomfvnf; awGU&SdEkdif

zG,f&mvrf;r&Sdonfhtjyif? at'D(600)jynhfESpfü yla&yl&rSa[m0d&onf a0omvDukdppfqifonfhtcg?

a0omvDxD;eef;ukdpGefvTwfcJh&aom rif;onfat'D(597)rS (600)xdxD;eef;pkd;pHcJh&aoma0omvDrif;quf

rS aemufqkH;rif;jzpfonfhZGwdpNE´rIwpfyg; tjcm;olrjzpfEkdif[kí tckdiftrm,lqxm;cJhMuayonf/

okdYaomf '*Fg;rsm;? ausmufpmrsm;/ aMu;eDjym;pmrsm;? acgif;avmif;pmrsm;? acwfNydKifrSwfwrf;rsm;?

okawoDwkdY\ &SmazGaz:xkwfcsufrsm;jzifh ñSdEIdif;jcif;jzifh a0omvD&mZ0ifonf tawmfyif½kyfvkH;ay:

aeNyD[k qkd&rnfjzpfayonf/ a0omvDacwf&mZ0ifukd a&;om;ûypkaeMuaom okawoDrsm;twGuf

tkwfwpfcsyfoJwpfyGifhrQ taxmuftul&ekdifrnfavm[laom apwemjzifh vufvSrf;rdorQaom '*Fg;pm?

acgif;avmif;pm? acwfNydKifrSwfwrf;okawoDwkdY\ az:xkwfcsufrsm;ukdpkaqmif;í© pma&;olonf þ

aqmif;yg;ü at'D(600)jynfhESpfu &ckdifjynfa0omvDxD;eef;ukd yla&yl&rS r[m0d&u vma&mufwkdufckduf

cJhpOfu r[m0d&xHwGif ppf½IH;cJh&aom pNE´rif;wpfyg;ukd pl;prf;&SmazGwifjyxm;ygonf/

tjcm;wpfbufrSMunhfrnfqkdvQif ausmufpmvma0omvDrif;qufwGif rif;(16)yg;[kqkdaomfvnf;

ausmufpmwGifazmfjyaompm&if;t& rif;(13)yg;om&Sday&m(ukd;um;-2/ pm-159)? ausmufpmwGifrazmfjy

bJcsefxm;cJhaom rif;(3)yg;teufrS (1)yg;ukd azmfxkwfwifjyxm;ygonf/

r[m0d&\ppfab;aMumifh a0omvDxD;eef;ukd pGefYvTwfcJh&aomrif;ukd rSef;qwifjy&mü? ausmufpm

vmpNE´rif;qufESifh &mZ0ifvmpNE´rif;qufukd rvGJra&SmifomñSdEIdif;&ef vkdtyfygonf/ tb,faMumifh

qkdaomf ausmufpmESifh&mZ0ifonf uGJvGJrIrsm;&SdaeouJhokdY &mZ0iftcsif;csif;vnf; uGJvGJrIrsm;&Sdaeaom

aMumifhyifjzpfayonf/

pNErif;qufrsm;ESifh ywfoufí tcsKdUu]]&mZ0fivm pNErif;qufonf ausmufpmvmpNErif;quf

ukd jyefvnfrSef;qjyKjyifaz:jycsufomjzpfonf/ (ukd;um;-6)[kvnf;aumif;? &mZ0ifvmpNE´rif;rsm;

onf a0omvDwGifeef;pHcJhaomrif;rsm;teufrS a&G;cs,faz:jyaomrif;rsm;omjzpfonf/ (ukd;um;-5)[k

vnf;aumif;awG;qcJhMuayonf/

E.H. johaston onf ausmufpmvm ]]'Gif}}[laompum;ukd &mZ0ifvm]]wkdif;}}[laompum;vkH;ESifh

bmomaA'enf;t& wlnDaMumif;jyqkdxm;cJh\/ ,if;\t,ltqaemufokdYvkdufí tcsKdUu

ausmufpmESifh&mZ0ifwGif ]]umvpNE}}[lítrnfwlyg&Sdonfqkdum ,if;rSwpfqifhausmufpmvm oD&d"r®

0dZ,rif;onf &mZ0ifvmoD&d pNE´rif; jzpfonf/(ukd;um;-4? pm-159)[kqkdoluqkdjyefygonf/

okdYaomfvnf; trSeftm;jzifh ]]umvpNE}}[líausmufpmwGifa&;xkd;xm;aompmukd zwf&onfrSmjywfom;vS

onfr[kwfacs/ ,if;pum;vkH;rSm ausmufpmwGif ysufpD;ítwdtuszwfr&awmhyg/ (ukd;-2? pm-

153)ukdMunfhyg/

(E.H. johaston)u ,if;pum;vkH;rSm ]bmv}r[kwfekdifaMumif;? ,if;pum;vkH;onf ]umv} okdYr[kwf

Page 59: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

]&mv}jzpfEkdifaMumif;? jyqkdNyD; ]umv}[lí ,lqxm;cJhjcif;jzpfayonf/(udk;-6? udk;-9? pm-55)/ q&mBuD;

OD;pHomatmifu vufa&;jzifhul;,la&;om;&mwGif ](um)v}[k ,lqygonf/ raocsmaomt"dyÜg,f

jzpfygonf/ (ukd;-2? pm-80)/ (Pamela Gutman)urI ,if;pum;vkH;ukd ]bmv}[k (ukd;-9? pm-55)

a&;om;ygonf/

rnfokdYyifjzpfap? ckdifrmaomtaxmuftxm;rsm;t& ausmufpmvm'GifpNE´rif;qufonf &mZ0if

vm ]wkdif;pNE´}rif;qufr[kwfEkdifaMumif;ukd pma&;olkonf 1986ckESpfu xkwfa0cJhaom &ckdifo[m,

toif; aiG&wktxdrf;trSwfpmapmifwGif a&;om;cJhzl;ayonf/

trSefrSm]'GifpNE´rif;}onf at'D(370)wGif a0omvDukdwnfaxmifpkd;pHoljzpfNyD; r[mwkdif;pNE´rSm

q&mirnf;\&mZ0ifwGif jyqkdouJhokdY at'D(788)wGif a0omvDukdjyefvnfwnfaqmuftkyfpkd;aomrif;

jzpfp&m&Sdygonf/ &ckdif&mZ0ift& r[mwkdif;pNE´onf at'D (788)wGif a0omvDukdwnfaxmifpkd;pHNyD;

at'D(957)wGif rGef*kdwkdY\wkdufckdufrIaMumifh a0omvDysufqD;cJh&onf/(udk;um;-8)

(D.C Sircar)\ tvkdt& ausmufpmvm a0omvDyxrrif;qufonf at'D(370)rS at'D(600)xd

vnf;aumif;? 'kwd,rif;qufonf at'D(600)rS at'D(729)xdvnf;aumif; pkd;pHonf/ (ukd;-7? ukd;-

2? pm-159-171)r[mwkdif;pNErSm at'D(788)wGif pkd;pHaomrif;jzpfonf/ "n0wDESifha0omvDacwfrif;

rsm;\ eef;pHouú&mZfrsm;tcsif;csif; uGJvGJaerIrsm;aMumifh OD;pHomatmifonf rnfonfh&mZ0ifusrf;ukd

yif trSef,l&rnfukd rodEkdifaomtajctaewGif &Sdygonf/(ukd;-2? pm-216)[k a&;om;cJhzl;\/

&mZ0ifvmpNE´rif;qufonf tmeE´NE´aemuf a0omvDwGif at'D(788)ü pwifpkd;pHaomrif;quf

[kwfonf? r[kwfonf[laomtcsufonf r[m0d&ukdppf½IH;ol}tm;&SmazG&mwGif ta&;BuD;aom

taxmuftxm;jzpfay&m &mZ0ifvmpNE´rif;qufrS odCHpNE´rif;'*Fg;ukd OD;pGmqef;ppfygrnf/

,if;okdYavhvm&mwGif odCHpNE'*Fg;xufykdí a&S;us[ef&Sdaom ]"r®pNE} '*Fg;ESifhEIdif;,SOfavhvm&ef

vkdtyfygonf/ "r®pNErif;onf at'D(704)wGif a0omvDüeef;pHonf/ &ckdifrif;rsm;onf eef;wufaom

ESpfüyif '*Fg;oGef;vkyfMuay&m "r®pNE´'*Fg;ukd at'D(704)wGifyifoGef;vkyfjcif;jzpfayonf/ odCHpNE´rif;

'*Fg;wGif a&;xkd;xm;aomtu©&mrsm;rSm at'D(10)&mpkwGifrS &ckdifjynfokdYa&muf&Sdvmaom &Spfaomif;

bk&m;ausmufpmwkdifajrmufbufrsufESmrS a&SUajy;b*Fvdtu©&mrsKd;jzifh a&;xkd;xm;ygonf/

]oD&dodCH*@}[laomtrnfukd '*Fg;ay:wGif pmaMumif;a&ESpfckjzifha&;xkd;xm;ygonf/ (ukd;-1?

ykH-18)Pamela Gutmanu þ'*Fg;onf tmeE´pNE´ausmufpma&;xkd;NyD; umvtwefMumjrifhaom

tcsdefwGifrS oGef;vkyfNyD;&Spfaomif;bk&m;ausmufpmwkdifajrmufbufrsufESmrS at'D(10)&mpkxkd; tu©&m

ta&;tom;ESifhwlnDaMumif; þ'*Fg;rSm ausmufpmwGifyg0ifaom ]oD&dodCHywdol&pNE} [laomrif;\

'*Fg;jzpfEkdifaMumif; (ukd;-9? pm-125)qkdygonf/

OD;pHomatmifuvnf; ausmufpmwkdifajrmufbufrsufESmwGif &mZ0ifvmrif;tcsKdU\trnfukdawGU

&aMumif;? odCHpNErif;\trnfyg0ifaMumif; (ukd;-1?pm-9)qkday&m þ'*Fg;onf &mZ0ifvm odCHpNE

rif;\ '*Fg;jzpfEkdifaMumif;qkH;jzwfekdifygawmhonf/

tcsKdUu&mZ0ifvm r[mwkdif;pNE´rif;\eef;pHouú&mZffukd at'D(327)[kqkdygonf/ (ukd;-4? pm-

191)/ ,if;wkdY\tqkdt&jzpfaom odCHpNE\eef;pHESpf at'D(667)rS at'D(733)(ukd;-4?pm-191)onf

D.C-Sircar wifjyxm;onfh tmeE´pNE´ausmufpmvm "r®pNE´rif;\eef;pHESpfESifh wkdufqkdifaeonfhtjyif

azmfjycJhNyD;jzpfonfhtwkdif; odCHpNE´'*Fg;ay:wGif a&;xkd;xm;aomtu©&mrSm &ckdifjynfwGif at'D(7)ESifY

(8)&mpktwGif; rokH;pGJao;yJ/ at'D(10)&mpktwGif;pkd;pHaom rif;qufjzpfNyD; odCHpNE´\eef;pHumvrSm

at'D(935)rS at'D(951)xd[k jyqkdaom (ukd;-8)&ckdif&mZ0ifvm rSefuefaMumif; odomEkdifygonf/

odCHpNE´'*Fg;ukd ausmufpmt& at'D(704)rS at'D(720)xd eef;pHoGm;aom "r®pNE´rif;\'*Fg;

Page 60: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

(ukd;-1?ykH-19)ESifh EIdif;,SOfMunfhvQifvnf; vufa&;vufom;ynmt&vnf;aumif;? a&;xkd;xm;aom

tu©&mrsm; okH;pGJaomacwft&vnf;aumif;? "r®pNE´'*Fg;onf odCHpNE´'*Fg;xufrsm;pGm a&S;usaeonf

ukdawGU&ayonf/

]"r®pNE}[ka&;xkd;xm;aom'*Fg;ay:wGif a&;xkd;xm;aomtu©&mta&;tom;ukd ,if;'*Fg;oGef;vkyf

NyD; ("r®pNErif; eef;wufNyD;)aemuf 25ESpftMumwGif a&;xkd;cJhaom tmeEpNEausmufpmrS pmta&;tom;

ESifh EIdif;,SOfEkdifygonf/ ausmufpmwGif a&;xkd;xm;aomtu©&mrSm ausmufpmra&;xkd;rDeSpf tenf;i,f

twGif;u emvE´rS wkduf½kduf,laqmifvmaom ],aom0grH tu¨&m}jzpfonf/(ukd;-5)/

"r®pNE´'*Fg;ay:wGif a&;xkd;xm;aomtu©&mta&;tom;rSm ,aom0grHtu©&mta&;tom;

ra&mufvmrDuyif &ckdifjynfüokH;pGJaeaom tu©&mta&;tom;jzpfonf/

xkdYaMumifh]"r®pNE ´}rif;\trnfukd '*Fg;ay:wGifa&;xkd;xm;aomtu©&mta&;tom;ESifhh ausmufpm

wGifa&;xkd;xm;aomtu©&m ta&;tom;vkH;0eD;yg;uGJjym;aeygonf/ ]"}ukda&;&mwGif tenf;i,fwlnD

ovkd &Sdygonf/ '*Fg;ay:wGif ]r}ukdESpfvkH;qifh a&;om;xm;aomfvnf;? ausmufpmwGif]r}ukd tay:rS

0JbufokdY armufcs[efjzifh a&;xkdk;xm;ygonf/]pNE´}ukda&;&müvnf; ]e}ukd a&;&mwGifomwlnDNyD; usef

tm;vkH;uGJjym;ygonf/ '*Fg;ay:wGifa&;om;xm;aom tu©&mta&;tom;onf at'D(6)&mpktwGif;u

a&;om;xm;aomtu©&mta&;tom;rS xif&Sm;odomaomajymif;vJrI r&Sdao;onfukdawGU&ygonf/

"r®pNE´'*Fg;oGef;vkyfcsdefonf tmeE´pNE´ausmufpma&;xkd;csdefxuf a&S;usaMumif;odomvSygonf/

pma&;oltaejzifh '*Fg;rsm;ukdvnf;aumif;? '*Fg;ESifhausmufpmukdvnf;aumif;? EIdif;,SOfwifjyae

jcif;rSm "r®pNE´'*Fg;wGifa&;xkd;xm;aom tu©&mta&;tom;onf tmeE´pNE´ausmufpmta&;tom;

xufvnf;aumif; odCHpNE´'*Fg;yg tu©&mta&;tom;xufvnf;aumif; a&S;usaMumif;odom&efESifh

odCHpNE´rif;tygt0ifjzpfaom pNE´rif;qufonf at'D(8)&mpkrS (10)&mpkxd pkd;pHcJhaom rif;qufom

vQif jzpfaMumif;&Sif;vif;pGm em;vnfap&efjzpfygonf/

þokdYjzifh yla&yl&rS r[m0d&ukd ppf½IH;oltm;qufvuf pl;prf;rnfqkdvQifr[m0d&rodrf;,lrDu

a0omvDeef;pHcJhaom rif;tcsKdU\'*Fg;ukd avhvm&efvkdtyfayOD;rnf/ ausmufpmt& "GwdpNE´rif;onf

r[m0d&rwkdifrD pNErif;qufwGif aemufqkH;rif;jzpfí at'D(597)rS at'D(610)xd pkd;pHcJhygonf/ (ukd;-

2? pm-159)/

"r®pNE´rif;onf "GwdpNE´rif;xuf (107)ESpf aemufusí xD;eef;pkd;pHcJhjcif;aMumifh "r®pNE´'*Fg;oGef;

vkyfrIonf "GwdpNE´oGef;vkyfcsdefxuf ESpfaygif;(107)ESpf aemufusrnfjzpfonf? "r®pNE ´'*Fg;wGif

a&;xkd;xm;aom tu©&mta&;tom;rSm at'D(6)&mpkokH;tu©&mta&;tom;rS ododomomtoGif

ajymif;vJaom ta&;tom;rsKd;r[kwfay? okdYaomf "r®pNE´rif;\eef;pHcsdefonf at'D(8)&mpktpwGif

jzpfonfukd owdûy&ayrnf/

OD;pHomatmifu ]ausmufpmvm 'kwd,rif;qufpm&if;wGif yg&Sdaom rif;(9)quf\'*Fg;rsm;ukd

awGU&Sd&NyD;jzpfayonf/ þwGif ruao;? vufa&;vufom;ynmt& ,if;acwfwGifyifoGef;vkyfonf[k

rSwf,lEkdifaom ]ol&d,pNE} '*Fg;wpfjym;ukd awGU&Sdxm;onf? þol&d,pNE\trnfrSm tmeEpNEausmuf

pmrif;qufpm&if;ryg&Sday/ þawGU&Sdcsufukd &Sif;vif;&efvkdtyfaeayao;onf? (udk;-2? pm-161)/ [k

a&;om;cJh\/

þt"dyÜm,ft&qkdvQif þ'*Fg;ukdoGef;vkyfcJhaom ol&d,pNE´rif;onf at'D(370)rS (600)xd

pkd;pHaom 'GifpNE´rS "GwdpNE´xdrif;rsm;ESifh wpfacwfwnf;jzpfp&m&Sdí? at'D(600)rS (729)xdpkd;pHaom

r[m0d&rS teE´pNE´xdrif;qufwGifvnf;aumif;? at'D(788)rS (957)xdpkd;pHaom r[mwkdif;pNE´rS plv

pNE´xdrif;qufwGifvnf;aumif;? yg0ifaomrif;r[kwfonfrSm aocsmvSayonf? þ'*Fg;onf &mZ0if

Page 61: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

vm ol&d,pNE´rif;\ '*Fg;omjzpfvQif at'D(6)&mpktwGif;u okH;pGJcJhaomtu©&mrsm;ESifhwlnDaom

tu©&mrsm;ukdokH;pGJrnfr[kwfbJ tmeEpNEausmufpmokH; tu©&mta&;tom;xuf aemufusaomta&;

tom;jzifhom oGef;vkyfzG,f&m&Sdygonf/

tb,faMumifhqkdaomf tmeE´pNE´ausmufpmonf &mZ0ifvm ol&d,pNE´rif;rwkdifrDu a&;xkd;xm;

aom ausmufpmjzpfonfhtjyif &mZ0ifvmol&d,pNE´rif;yg0ifonfh rif;qufrS oHCHpNE´rif;\'*Fg;wGif

a&;xkd;xm;aom a&SUajy;b*Fvdtu©&mvnf; &ckdifjynfokdYra&muf&Sdao;aomaMumifhyif jzpfayonf/

xkdYaMumifh awGU&Sd&aom ol&d,pNE´'*Fg;ukd oGef;vkyfaom ol&d,pNE´rif;onf &mZ0ifvmol&d,pNE´rif;

r[kwfonfrSm aocsmaeayawmhonf/

ausmufpmt& "GwdpNErif;ewf&GmpHaom at'D600üyif yla&yl&rS r[m0d&onf a0omvDxD;eef;ukd

pkd;pHonf/ okdYaomf ol&d,pNE´'*Fg;onf vufa&;vufom;ynmt& ausmufpmvm yxra0omvDrif;

rsm;ESifh wpfacwfwnf;wGif oGef;vkyfjcif;jzpfrnf[k OD;pHomatmifcefYrSef;xm;ay&m ,if;'*Fg;oGef;vkyf

aomESpfukd vufa&;vufom;ynmt& at'D600xufaemufusí rnfokdYrQ rowfrSwfEkdifawmhay/

þol&d,pNE´'*Fg;onf vufa&;vufom;ynmt& ausmufpmvma0omvD yxrrif;quftwGif;[k

cefYrSef;&ojzifh 'kwd,rif;quftwGif;rS tapmqkH;awGU&Sdxm;&onfh "r®0dZ,'*Fg;xufvnf; a&S;us

onf[laomtcsufukd owd&rnfjzpfayonf/

ol&d,pNE´'*Fg;ü tu©&mta&;tom;ukdavhvmaomtcg ol\vuf0Jtay:ykdif;wGif ysufpD;aeNyD

jzpfaomfvnf; at'D6&mpktwGif;u a&;om;onfhykHpHtwkdif;yif a&;om;xm;aMumif;cefYrSef;Ekdifonf/

]&d}ukda&;om;&mwGif ]&}ukd 0d&pNE'*Fg;wGif a&;xkd;xm;onfhtwkdif;yif a&;om;xm;umvkH;BuD;wif

ukd a&;&mwGif at'D6&mpktwGif;u ta&;tom;ESifh EIdif;pmvQif 0JbufokdYarmufcs&mwGif atmufokdY

&Snf&SnfrqGJawmhyJ tenf;i,fwkdoGm;onfukdawGU&onf/ (Pemela Gutman)url vkH;BuD;wifukd

0kdif;pufpGm a&;om;xm;onf[k ,lqygonf/ (ukd;-9? pm-124)/ ],}ta&;tom;ukd avhvmaomtcg

OD;pGmtm;jzifh at'D6&mpktwGif;u &ckdifjynfwGif a&;om;aeaom],}tu©&mta&;tom; 4rsKd;&Sdonfukd

awGU&onf/ ,if;4rsKd;rSm (1)a0omvDaMu;eDjym;wGifa&;xkd;xm;aomta&;tom;(2)a0omvDoif;uspf

awmifausmufpmwGifa&;xkd;xm;aomta&;tom;? (3)a0omvDacgif;avmif;pmwGif a&;xkdk;xm;aom

ta&;tom;ESifh (4)oHwGJc½kdif ivGrf;armfausmufpmwGif a&;xkd;xm;aom ta&;tom;[k (4)rsKd;uGJjym;

pGmawGU&onf/ (ukd;-3? Z,m;-22-23)/

þwGif xl;jcm;onfrSm ol&d,pNE´'*Fg;wGif],}tu©&mta&;tom;onf oHwGJc½kdifivGrf;armf

ausmufpmwGif a&;xkd;xm;aom ta&;tom;rS wyg;/ at'D6&mpktwGif; tjcm;rnfonfhausmufpm?

aMu;eDjym;pm? acgif;avmif;pmwGifrS rawGU&jcif;jzpfygonf/(Pemela Gutman)u oHwGJc½kdif ivGrf;armf

ausmufpmukdavhvmí ,if;ausmufpmygta&;tom;rsm;onfvnf;aumif;? ,if;ausmufpmyg ],}

tu©&mta&;tom;ESifh at'D 7&mpktpykdif;wGif a&;om;okH;pGJcJhaom ta&;tom;rsKd;jzpfaMumif; qkday

onf/(ukd;-9?pm-94-124)/ þtcsufukdvnf; txlowdjyK&ef vkdtyfayonf/

wzefa0omvD'kwd,rif;qufrS "r®0dZ,'*Fg;ESifhEIdif;,SOfavhavmjyefvQifvnf; tu©&mta&;

tom;tvGefuGm[aejcif;aMumifh "r®0dZ,rif;xufESpftwefMum apmpD;pGmuyif a0omvDüeef;pHcJhaom

rif;jzpfonf[k cefYrSef;Ekdifayonf/ xkdYjyifol&d,pNE´'*Fg;yg ]&}tu©&mta&;tom;onf0d&pNE´'*Fg;yg

ta&;tom;ESifhwlnDrIaMumifhvnf;aumif;? OD;pHomatmif\azmfjycsuft& þ'*Fg;ukdoGef;vkkyfaom

ol&d,pNE´rif;onf ausmufpmvma0omvDyxrrif;qufESifh wacwfwnf;jzpfaeaomaMumifh

vnf;aumif;? (Pemela Gutman)azmfjycsuft& ol&d,pNE'*Fg;ay:rS ],}tu©&mta&;tom;onf at'D

6&mpktqkH;ESifh at'D7&mpktpwGif tokH;jyKaomta&;tom;jzpfaejcif;aMumifhvnf;aumif; þ'*Fg;ay:&Sd

Page 62: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

tu©&ma&;xkd;xm;ykHrSm "GwdpNE´ESif ,if;rwkdifrDrif;rsm;\ '*Fg;rsm;wGifa&;xkd;cJhaom pmvkH;rsm;avmuf

0kdifpufajyjypfnDvmrI r&Sdjcif;aMumifhvnf;aumif;? þol&d,pNE´'*Fg;ukd oGef;vkyfcJhaomol&d,pNE´rif;

onf "GwfpNE´ewf&GmpHcJhaom ESpfxufvnf;rapm? r[m0d&eef;wufaom ESpfxufvnf;aemufrusyJ?

a0omvDwGifeef;pHcJhaomrif;wpfyg;jzpfonf[k ,lq&ayawmhrnf/

(Pemela Gutman)url ol&d,pNE´'*Fg;ukd at'D625ESifh 650tMum;wGif oGef;vkyfonf[k cefYrSef;

ygonf/ (ukd;-9? pm-127)? okdYaomf ,if;umvonf r[m0d&rS tmeE´pNE´rif;qufrSm (D.C-Siacar)

tvkdt& ao0if&ifrif;ESifh "r®ol&rif;wkdY\eef;pHcsdefrsm;ESifhvnf;aumif;? (E.H-Johnston)\tvkdt&

"r®ol&ESifh 0ZD&owådrif;wkdY\eef;pHcsdefrsm;ESifhvnf;aumif; wkdufqkdifae½kHrQru ausmufpmvma0omvD

'kwd,rif;qufwGif rif;wpfyg;yg;ukdtrnfa&;rxkd;yJ csefxm;cJhonf rnfonfhoJvGefprS rawGU&aom

aMumifhvnf;aumif;/ þumvwGif ol&d,pNE´'*Fg;ukdoGef;vkyfzG,f&m taMumif;r&Sd[k ,lqygonf/

tu©&mta&;tom;t& r[m0d&tp&Sdaomrif;qufxuf a&S;uszG,fom&SdNyD; OD;pHomatmif\

cefYrSef;csuft& yxrrif;quftwGif;rS rif;jzpfEkdifaomaMumifh ol&d,pNE´'*Fg;oGef;vkyfcJhaomrif;onf

ausmufpmvmyxra0omvDrif;qufwGif trnfa&;rxkd;yJ csefxm;cJhaomrif;(3)yg;teufrS wpfyg;

tygt0ifjzpfonf[k rSwf,lEkdifygonf/

okdYaomfvnf; ausmufpm*gxm trSwf33t& "GwfpNE´rif;ewf&GmpHaomESpfüyif yla&yl&rS r[m

0d&onf a0omvDwGif xD;eef;pkd;pHonf/ okawoDrsm;uvnf; ausmufpmukd taxmuftxm;jyKí

r[m0d&onf a0omvDwGif xD;eef;pkd;pHonf rlvpNErif;tquftEG,fr[kwfbJ ppfyGJqifETJí atmifjrif

ojzifh a0omvDwGif eef;pHoljzpfaMumif;qkdMuygonf/

okdYaomfr[m0d&\rlvûrdUawmfjzpfaom yla&yl&ESifhywfoufí t,ltquGJvGJvsuf&SdMuygonf/

E.H.Johnston uppfawGûrdUESifh ukw'D,Mum;&Sd yifv,furf;½kd;wef;rS ûrdUwpfûrdUjzpfNyD; ewfjrpfta&SUbuf

&ckdifykdifeuftwGif;&Sd b*Fvm;ESifh &ckdife,fpyfteD;rS]y½kr}a'ojzpfEkdifonfqkd\/ (Pemela Gutman)u

tqkdyg y½krrSm a&S;acwfu *päye'Dta&SUbufurf; 99ûrdUrS wpfûrdUjzpf[efwlaMumif;? &ckdiforkdif;rSwf

wrf;ukd ukd;um;íqkdygonf/(ukd;-9? pm-44)/

oluqufíyla&yl&onf b*Fvm;a'h&Sfe,fajrbufrSewfjrpf0teD;&Sdqdyfurf;ûrdUwpfûrdY[k cef;rSef;yg

onf/(ukd;-9?pm-171)/ OD;pHomatmifurl ausmufjzLc½kdif **Fg&GmrteD;wGif a0omvDESifh acwfNydKif

ûrdUwpfûrdU&SdcJhonf/ þûrdUonfyif yla&yl&ûrdUavm okdYr[kwff ½kd;rwpfzufu ysLvlrsKd;wkdY\ûrdYawmf qkd

onfukdrodEkdifay/(ukd;-2/ pm-212)[kqkdygonf/

þokdYqkdvQif yla&yl&rS r[m0d&ukdppf½IH;olonf rnfolayenf;/

tmeE´pNE´ausmufpmt&qkdvQif "GwfpNE´rif;onf a0omvDwGif 3ESpfpkd;pHNyD;aemuf ewf&GmpHaom

ESpfwGifyif r[m0d&onf a0omvDxD;eef;ukdpkd;pHcJhay&m r[m0d&xHwGif ppf½IH;cJholrSm "GwfpNE´yifjzpf

aMumif; rSwf,lp&mjzpfaeygonf/ okdYaomfpma&;oltxufwGif wifjycJhonfhtwkdif;-

(1) ol&d,pNE´'*Fg;yg vufa&;vufom;ynmt& ol&d,pNE´rif;onf ausmufpmvmyxr

a0omvDrif;rsm;\acwfwGif ay:aygufcJhaomrif;jzpfaejcif;/

(2) ol&d,pNE´'*Fg;onf ausmufpmvm"r®0dZ,? "r®pNE´rif;wkdY\ '*Fg;rsm;xufa&S;usí

,if;rif;rsm;yg0ifaoma0omvD'kwd,rif;qufrS r[m0d&xuf a&S;usaomrif;

jzpfaejcif;/

(3) ol&d,pNE´'*Fg;ygtu©&mta&;tom;rsm;onf ausmufpmvma0omvDyxrrif;qufrS

rif;rsm;\'*Fg;rsm;wGifygaom tu©&mta&;tom;rsm;teuf "GwfpNE´'*Fg;xuf

aemufus[ef&Sdjcif;/

Page 63: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

(4) ol&d,pjE´'*Fg;yg tu©&m(txl;ojzifh ],}tu©&m)ta&;tom;rSm vufa&;vufom;

ynmt& at'D6&mpktukef at'D7&mpktpwGif a&;xkd;aom '*Fg;jzpfaejcif;/

(5) ol&d,pjE´'*Fg;yg tu©&mta&;tom;onf &mZ0ifvmpjE´rif;quf\ acwfxufykdí

apmpD;pGmuyif &ckdifjynfwGif okH;pGJcJhaom tu©&mta&;tom;jzpfjcif;aMumifh ol&d,pjE

'*Fg;ukdoGef;vkyf cJhaom ol&d,pjE´rif;onf &mZ0ifvmol&d,pjE´rif; r[kwfaMumif;

ay:vGifaejcif;/

ponfYtaMumif;rsm;aMumifh þ'*Fg;ukdoGef;vkyfcJhaom ol&d,pjE´rif;onf "GwfpjE´rif;ewf&GmpHí

r[m0d&rif;eef;wufaom at'D600jynfESpfwGifyif a0omvDüpkd;pHcJhaom rif;wpfyg;jzpfaeayonf/

þokdYqkdvQif "GwfpjE´rif;ewf&GmpHNyD;aemuf at'D 600wGifyif a0omvDüeef;pHaomrif;rSm ol&d,

pjErif;ESifh r[m0d&rif;wkdYjzpfaeay&m ol&d,pjErif;ukd ausmufpma&;xkd;&mwGif tb,faMumifh csefvSyf

xm;cJhygoenf;/

taMumif;aMumif;ukd axmufpmvkdufvQif "GwdpjE´rif;onf at'D 597wGif a0omvDüxD;eef;pkd;pH

onf/ ,if;rif;onf at'D 600jynfhwGif ewf&GmpHonf/ "GwdpjE´rif;ewf&GmpHaomtcg ol&d,pjE´rif;

eef;wufonf/ þrif;onf &mZbdaour*Fvmusif;yNyD;onfESifh ol&d,pjE´'*Fg;oGef;vkyfawmfrlonf/

rMumrDtcsdeftwGif;üyif yla&yl&rS r[m0d&onf a0omvDukdppfjyKvmonf/ ppfyGJwGif ol&d,pjE´rif;

ppf½IH;í a0omvDxD;eef;ukd r[m0d&pkd;pHonf/ þokdYjzifh "GwfpjErif;ewf&GmpHaomESpf? ol&d,pjExD;eef;

qufcHí '*Fg;oGef;vkyfvmonfhESpf? r[m0d&rif;a0omvDukdeef;wufaomESpfrSm wpfESpfwnf;twGif;ü

jzpfayonf/ xkdYaMumifh '*Fg;oGef;vkyfcJhaomfv nf; eef;pHumvrSm tvGefwkdawmif;vSaomaMumifh

ol&d,pjE´\trnfukd ausmufpma&;xkd;&mwGif xnfhoGif;jcif;rjyKyJ csefvSyfxm;cJhjcif;jzpfayrnf/

xkdYaMumifhr[m0d&onf a0omvDukdppfyGJqifETJpOfu r[m0d&xHppf½IH;olrSm ausmufpmwGifyg&Sd

aom "GwfpjErif;r[kwfyJ at'D600ckESpfüyif eef;wufí acwårQeef;pHcJh&NyD; xD;eef;ukdpGefYvTwfcJh&aom

ol&d,pjE´'*Fg;ukdoGef;vkyfcJhonf ol&d,pjE´rif;yifjzpfzG,f&SdaMumif; wifjytyfygonf/

ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;

ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;

(1) &ckdif'*Fg; OD;pHomatmif

(2) tmeE´pjE´ OD;pHomatmif

(3) at'D6&mpkESifh ,if;rwkdifrD&ckdifjynfokH;tu©&m OD;pHomatmif

(4) &ckdifa&SUa[mif;ûrdUawmfrsm; xGef;a&Tckdif

(5) &cdkif&mZ0iforkdif;ESifhokawoDwkdY\tawG;tjrif OD;atmifomOD;

(6) Some Sans Krit Inscrip Tions of Arakan E.H-Johnston

(7) Inscriptions of Chan Dras of Arakan D.C-Sircar

(8) A Brief Note on The Old Capital of Arakan U San Shwe Bu

(9) Ancient Arakan Pamela Gutman

Page 64: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

a0omvDacwf ol&d,pjE´rif;ESpfyg;a0omvDacwf ol&d,pjE´rif;ESpfyg;a0omvDacwf ol&d,pjE´rif;ESpfyg;a0omvDacwf ol&d,pjE´rif;ESpfyg;a0omvDacwf ol&d,pjE´rif;ESpfyg;

&ckdiftmeE´pjE´ausmufpma&? at'D-8&mpktapmykdif;umvu &D;xkd;ca&twGufeefY? a'edtxd

vufqifhurf;yem,laqmifcuwfaw &ckdif&mZ0ifusrf;wdxJrSm? ½SdtusqkH;&mZ0ifrSwfwrf;jzpfygzkdY/

*EÅ0if&ckdifpum;tjyif? vuFmwdeefY&D;xm;ca&? t*kvuf[d&ckdif&mZ0ifwdpGm? t*ktcg&SmvkdYzGDvkdY

r&EkdifAsmjzpfaw rlv&ckdif&mZ0ifwdukd rSD;yem&D;om;rSwfwrf;wifcpGm jzpfuwfawtjyif? tenf;qkH;

bpD-3000ausmfavmufu pwifyem? at'D-1800avmuftxd &ckdif&mZ0ifukd rSwfwrf;wifcpGmjzpfaw

twGufeefY? bDpD-7&mpku? at'D-729xd &ckdif&mZ0ifukd tusOf;avmufacs&D;xkd;ca& tmeEpjEausmuf

pmeefY ESKdif;pmau? ykdvkdYjynfhpkHa&/ ,if;ykdifrSwfcsufcsEdkifyga&/ a,auav;? t*kvuf[d&mZ0ifwdukd

jyKpkcwwfaw&mZ0ifq&mwdpGm? rl&if;taeeefY &mZ0ifwpfapmifxJukdrSDjirf;cuwfpGm r[kwfawtjyif?

,if;&mZ0ifq&mwd rSDjirf;ca& &mZ0ifwdxJrSm tmeE´pjE´ausmufpmrygqkdpGmawmh'g oDcsma&udpöyg/

rif;t&DtwGuf? rif;emar? eef;wufawckESpf? eef;pHESpfaygif;½kdUukdaz:jypGmrSm? &mZ0ifwdrwluGJjym;edef

uwfawtjyif? bDpD-7&mpku edefyem at'D 729txd &mZ0ifukdaz:jypGmrSm &mZ0ifusrf;tm;vkH;½kdUa&

tmeE´pjE´ausmufpmeefY vkH;0uGJjym;edefa&tcsufu oufoDyifr[kwfygvm;/

,if;ykdifuGJjym;edefruwfpGmxJu a0omvDacwfeefYywfoufvkdYajym&zkdY/ ,if;ykdifvkdYqkdau? ausmuf

pmrSmyga& pjErif;trsm;pk½kdUemarwdukd cyfESdyfxm;a& '*Fg;wdukdwGd&a&twGufeefY? ausmufpmvmpjErif;

qufpGmaoma0omvDrSm trSefeef;pHcuwfawqkdpGmukd uRefawmf½kdUvufcH,kHMunf&ygzkdY/ ,if;ykdifyg Asm,f/

&mZ0ifvmpjErif;qufu rif;wcsKdU'*Fg;ukdwGd&jyefa&twGuf/ &mZ0ifxJu pjErif;wdvJaomh a0omvDrSm

trSefeef;pHcuwfawvkdY ,lq&yga&/

okawoDwdtqkdt&? ausmufpmvm]'GifpjE´}uedefyem]"GwdpjE´}txd rif;wdukd at'D370u 600

txd eef;pHca& a0omvdyxrrif;quf?]r[m0D&} uedefyem]tmeE´pjE´}txd rif;wdukd at'D 600u

729txdeef;pHca& a0omvD 'kwd,rif;qufvkdY owfrSwfuwfyga&/ ausmufpmyxrrif;quftqkH;rSm

rif;(16)yg;vkdYjyqkdxm;auav? &DwGufMunfha&tcgrif;(13)yg;&mwGd&yga&/ ,if;twGufeefYtaMumif;

trsKd;rsKds;aMumifh ausmufpmrSm r&D;xkd;yJeefY? csefxm;ca&rif;(3)yg;[kdedefpGmukd wGd&yga&/

ausmufpmvm yxrrif;qufu? rif;wdeefY? eef;pHESpf? ouú&mZf½kdUukdaz:jyygar(ukd;-1/pm-159)/

(1) 'GifpjE´ (at'D370-425) (2) &mZpjE´ (at'D425-445)

(3) umvpjE´ ( / 445-454) (4) a'0pjE´ ( / 454-476)

(5) ,VpjE´ ( / 476-483) (6) pjE´AE¨K ( / 483-489)

(7) blrdpjE ( / 489-496) (8) blwdpjE ( / 496-520)

(9) eDwdpjE´ ( / 520-575) (10) 0D&pjE´ ( / 575-578)

(11) NyDwdpjE´ ( / 578-590) (12) jyxGDpjE´ ( / 590-597)

(13) "GwdpjE´ ( / 597-600)

ausmufpm'kwd,rif;qufrSm rif;(9)yg;yg0ifNyD;au? rif;rif;½kdU? eef;pHESpf? ouú&mZf½kdUau az:jyyg

ar(ukd;-1/ pm-171)/

(1) r[m0D& (at'D 600-612) (2) 0&,Zyf (at'D 612-624)

(3) ao0d&mZf ( / 624-636) (4) "r®ol& ( / 636-649)

(5) 0Z&owåd ( / 649-665) (6) "r®0dZ, ( / 665-701)

(7) e0&jE´0dZ, ( / 701-704) (8) "r®pjE´ ( / 704-720)

Page 65: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

(9) tmeE´pjE´ ( / 720-729)

&ckdif&mZ0ifwdrSmawmhcg a0omvDacwfrSm pjErif;(9)yg;pkd;pHca&vkdYaz:jyuwfyga&/ OD;pHomatmif

u]]&ckdif&mZ0ifrSm pjErif;qufukd at'D 8&mpkuedefyem 10&mpkxdpkd;pHca&vkdqdka&/ rif;(9)yg;[dNyD;au?

aemufqkH;rif;pGm rlvpjE´rif;jzpfaw/ ,if;rif;qufpGm at'D-957avmufrSmysufawvkdY(ukd;-2/ pm-

7)&D;cyga&/ OD;pHa&Tbku? r[mwkdif;pjErif;eef;wufca&ESpfukd at'D-788vkdY azmfjyyem? plvpjEewf&Gm

pHa& ouú&mZfukd at'D-957vkdY (ukd;-6/ pm-5^6)&D;yga&/ &mZ0ifvmpjE´rif;½kdU eef;pHouú&mZfwdukd

azmfjyygar/

(1) r[mwkdif;pjE´ (at'D 788-810) (2) ol&d,pjE´ (at'D-810-830)

(3) armvpjE´ ( / 830-849) (4) aygvpjE´ ( / 849-875)

(5) umvpjE´ ( / 875-884) (6) xlvpjE´ ( / 884-903)

(7) oD&dpjE´ ( / 903-935) (8) odCHpjE´ ( / 935-951)

(9) plvpjE´ ( / 951-957)

OD;pHomatmifu ]]a'&mZ0ifvmrif;wdpGm a0omvDrSm aeSmif;acwfrSmrS &mpkd;pHca&rif;wdjzpfygzkdY/

'*Fg;wdu? a'rif;wdrwkdif;cifuyif a0omvDrSmpjErif;quf,Sdczl;a&qkdpGm az:jyedefuwfaw}}vkdY (ukd;-

2/ pm-7) &D;xm;a&/ q&mBuD;OD;pHomatmif t&D;tom;t&qkdau? &mZ0ifxJupjErif;qufpGm? tmeE

pjE´aemufrS a0omvDrSmpkd;pHca&rif;qufjzpfawvkdY oabmaygufyga&/ ,if;ykdifvkdkYqkdau &mZ0ifvm

a0omvDpjE´rif;qufeef;pHumvukd txufrSmwifjya&twkdif; at'D 8&mpku? 10&mpkxdpkd;pHca&vkdY

jyxm;a& &ckdif&mZ0ifpGmtrSefjzpfygzkdY/

E.H. Johnston uausmufpmvm]'Gif} qkdpum;vDoHeefY? &mZ0ifvm]wkdif;}qkda&pum;vDoH ½kdUpGmwl

uwfaw/ bmomaA't&vkdYqkda&/ ,if;ykdifajymyem ausmufpmeefY? &mZ0if½kdUrSmyguwfaw pjErif;quf

½kdUukd qufpyfa&mxGD;zkdYBudK;pm;zl;a&/ ]&mZ0ifvm pjE´rif;qufpGm ausmufpmvmpjE´rif;qufukdrSef;q

ûyjyifazmfjyxm;pGmjzpfawvkdY (ukd;-7/pm-357^85)qkda&/ ,if;t,ltqeefYwqufwnf;wlnDa&

q&mBuD; OD;atmifomOD;tqkdu]&mZ0ifrSm rif;(9)qufqkda&pum;pGm? bkef;wefckd;BuD;NyD;au xif&Sm;

ausmfMum;a&rif;(9)qufukdqkdvkdjcif;jzpfawmvkdY? &D;om;jcif;yifjzpfyga&/

E.H. Johnston eefYOD;atmifomOD;½kdUawG;qcsufwdukd tNcD;ysm;wcsKdUuausmufpmeefY&mZ0ifrSm

]umvpjE}vkdYemarwlyga&? ,if;ykdifvkdYqkdyem? ausmufpmuoD&d"r®0dZ,rif;pGm? &mZ0ifxJu oD&dpjErif;

jzpfawvkdY (ukd;-4?pm-192)&D;vlu&D;? tmeE´pjE´rif;ukdyif? &mZ0ifrSmyg[da&]xlvpjE´}rif;jzpfawvkdY

(ukd;-5?pm-126) &Dvlu&D;eefY? u½kdufwxkdufwd&D;vmuwfpGm wGd&yga&/ ,if;ykdifeefYyif ]r[mwkdif;pjE

rif;pGm 'GifpjE´jzpfaw}vkdY &D;yem? &mZ0ifrSmyga&pjE´rif;qufeef;wufouú&mZfwdukd ausmufpmeefY

ñSdyem

(1) r[mwkdif;pjE´ (at'D-327-384) (2) ol&d,pjE´ (at'D-384-433)

(3) azmvpjE´ ( / 433-481) (4) aygvpjE´ ( / 481-525)

(5) umvpjE ( / 525-576) (6) wlvpjE´ ( / 576-595)

(7) oD&dpjE´ ( / 595-667) (8) odCHpjE´ ( / 667-733)

(9) plvpjE´ ( / 733-769)

,if;ykdifysifyem&D;uwfyga& (ukd;-4/ pm-191)att,ltqpGm? OD;pHa&Tbk½kdU? OD;pHomatmif½kdU

a&;om;xm;csufwdeefYrukdufyg/

uRefawmfa&? ausmufpm? BuD;eDjym;pm? '*Fg;pmeefY&mZ0if½kdUukd ñSDyem? &mZ0ifvmpjE´rif;qufpGm

Page 66: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ausmufpmvmpjE´rif;qufukd rSef;qûyjyifxm;pGmr[kwfaMumif;? bkef;wefckd;BuD;rm;a&rif;(9)yg;ukdqkdvkd

pGmr[kwfaMumif;? r[mwkdif;pjE´rif;pGm teE´pjE´ewf&GmpHNyD;rS&m? a0omvDrSmeef;pHca7rif;qufjzpfaw

taMumif;ukd? 1986-o[m,r*¾Zif;(1)rSm ]'GifpjE´onf r[mwkdif;pjE´avm}aqmif;yg;? 1994-&ckdif

r*¾Zif;(16)rSm ]r[m0D&ukd ppf½IH;ol}aqmif;yg;? 1998-&ckdif½kd;rr*¾Zif;(2)rSm ]a0omvDacwftjrifopf}

aqmif;yg;

½kdYrSmtus,f&D;om;cygAsm,f/ ,if;aqmif;yg;wdukdavhvmNyD;? ataqmif;yg;ukd zwfau uRefawmf

qkdvkdpGm? uRefawmfht,ltqukd&Sif;&Sif;vif;vif;odEkdifygzkdY/

a,au? t*ka0omvDacwfol&d,pjErif;(2)yg;ukd wifjypGmrSm av;? ausmufpmvmpjErif;qufpGm?

&mZ0ifvmpjE´rif;qufeefYZmwpfckav rywfoufqkdZGmukd wpdaoQwifjyzkdYvkdtyfeDefyga&/

ausmufpmeefY&mZ0ifrSm]umvpjE´} emrnfygpGmudpöjzpfyga&/ ausmufpmrSm ]umvpjE´} qkdpGm

oDoDcsmcsmjywfjywfom;om;zwfvkd Y&pGmum;r[kwfyg/ E.H. Johnstonu,i;f pum;vkH;

pGm]bmv}rjzpfEkdif?]umv}eefY]&mv}wckckjzpfEkdifa&qkdyem ]umv}vkdY &D;xm;cpGm&mjzpfyga&/ OD;pHomatmif

u]](um)v}}vkdYroDcsma& t"dyÜg,feefY&D;xm;cyga&/ (ukd;-1/pm-80)P.Gutmanu,if;pum;vkH;ukd ]bmv}

vkdY ,lqyem,if;rif;emarukd [Ba]La Candna'vkdY (ukd;-8/ pm-55)&D;yga&/

NyD;au? &mZ0ifrSmoD&dpjE´rif;a&? oHCawmf(2000)yifhzdwfNyD;au ax&0g'yd#uwfawmfeefYtX

uxmusrf;wdukd o*Fg,emwifa&vkdYarmfuGef;vuFmrSm wGd&yga&/ ausmufpmrSm oD&d"r®0dZ,rif;

taMumif;azmfjy&mrSm ]&wemokH;yg;ukdtpOfatmufrdjcif;ukokdvfeefY,SOfaomaMumifh}vkdY ,i;fykdif&mwGd

&yga&/ ]o*Fg,e}]oF*dwD} ]oHCor*¾}qkda& oHCmawmf½kdUpkpnf;rIeefY? o*Fg,emeefYywfoufaw pum;

vkH;t&dyfta&mifaoQyifrwGd&yg/ oD&d"r®0dZ,ri;f&mtrSefo*Fg,emwifczkdY/ ,if;ykdifqkdau? tmeE´pjE´

rif;pGm? ausmufpmrSm o*Fg,emeefYywfoufvkdY xnfhoGif;&D;xkd;cygzkdY/ a,ZkeefYoD&dpjE´mrif;eefY oD&d

"r®0dZ,rif;½kdU twlwljzpfawvkdYqkdpGm rrSefEkdifyg/

ausmufpmrSm tmeE´pjE´rif;pGm Ak'¨omoemawmfukd txl;,kHMunfukd;uG,fa&OyoumwpfOD;yg/

yD;urf;vSL'gef;rIrSmav? urf;ukefatmifvSLyga&/ vlrsKd;? bmomr½GD;? ulnDaxmufyHha& rif;aumif;

rif;jrwfyg/ CdvarC(oD[kdVf)jynfu ax&0g'&[ef;wdtwGuf vufaqmifypönf;wdyD;ykdYvSL'gef;cyg

od,ifh/ &mZ0ifuxlvpjE´rif;usa&cg? aomufpm;rl;,pfNyD;au? obif? *Dw? aysmfyGJ&TifyGJwdeefY&m

tcsdefukefedefpGmwGd&a&/ ,if;xlvpjEukd tmeEpjEqkdvkdY ZmykdifjzpfEkdifygzkdYvJ/ ,i;fykdif;As,f/ ausmufpm

u umvpjE´qkda& rif;aumif;rif;jrwfyg&m/ &mZ0ifxJu umvpjE´rif;u? xlvpjE´rif;ykdifygAs,f/

aMumufaumif;xref;rif;&mjzpfedefyga&/ a'csifhwdtjyif &mZ0ifrSm eef;pHESpfrsm;a&?]ol&d,pjE}]armvpjE}

]aygvpjE}rif;½kdUukd ausmufpm&D;xkd;pGmrSm csefxm;cyem? eef;pHESpfenf;a&]0D&pjE}]NyDwdpjE}½kdUukd xnfhoGif;

rzkdYum;rwefyg/ ,if;--umvpjE´? xlvpjE´rif;½kdYukdum;? bkef;wefckd;BuD;rm;NyD;? xif&Sm;ausmfMum;a&

rif;wdvkdYZmykdifowfrSwfEkdifygzkdYav;/ ,if;twGufeefY &mZ0ifvmpjE´rif;qufpGm ausmufpmxJu

rif;qufukd wenf;enf;ukd,fpm;ûyaz:jypGmr[kwfvkdY,lqyga&/

OD;pHomatmifu]]a' a0omvDyxrrif;quf (at'D-370-600)rSmyga7? rif;wdoGef;vkyfcuwf

aw '*Fg;wdukdwGdxm;&ygAsm,f/ a,NyD;em? vuf&D;vufom;ynmt& ,if;acwfrSmyifoGef;vkyfaw

,ykdifvkdYrSwf,lEkdifa&]ol&d,pjE´}'*Fg;wpfjym;ukdavhwGdxm;&yga&/ ol&d,pjE´emazeefYrif;pGm tmeE´pjE´

ausmufpmrSrygyg/ þwGd,Sdcsufukd &Sif;vif;zkdYvkdedefygod,ifh/ &ckdif&mZ0ifrSmawmhcg ol&d,pjErif;xuf

aemufusa&]odCHpjE´rif;} '*Fg;eefY? ausmufpmvm 'kwd,rif;qufu]"r®pjE´rif;}'*Fg;½kdUukd ESKdif;,SOf

avhvmzkdYvkdtyfvmygAsm,f/

"r®pjErif;pGm? at'D 704rSmeef;pHyga&/ "r®pjE'*Fg;ukdavhaomh ,if;ouú&mZfrSmyif oGef;vkyfvdar®

Page 67: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

vkdY ,lq&ygzkdY/ odCHpjE´rif;'*Fg;rSmawmhcg]oD&dodCH*@pjE´}qkdpGmukd ZmeSpfaMumif;eefY&D;xkd;xm;yga&/

&D;xkd;xm;a&tu©&mt&D;tom;uawmh&SdNyD; b*FvDtu©&myg/ '*Fg;pmtwkdif; azmfjy&au jzpfyga&/

a'tu©&m t&D;tom;rSm tmeEpjEausmufpm&D;xkd;NyD;a&aemuf? at'D10&mpkrSm &D;xkd;ca&? ausmufpm

wkdifajrmufzufrsufESmu &SdNyD; b*FvDtu©&mjzpfaMumif;? ,if;ajrmufzufrsufESmrSmyga& ]oD&dodCHywd

ol&pjE´}rif;&D;xkd;oGef;vkyfca& '*Fg;jzpfEkdifaMumif; P. Gutmanu(ukd;-8/pm-125)ajymzl;yga&/

OD;pHomatmif uavaomh ausmufpmwkdifajrmufzufrsufESmrSm &ckdif&mZ0ifxJu rif;wcsKdUemarwdud

wGd&aMumif;? odCHpjErif;emaryg0ifaMumif;ukd (ukd;-2/pm-9)ajympGmeefYwkdufqkdif Munhfa&cg? a''*Fg;pGm

&mZ0ifvmodCHpjErif;oGef;ca&'*Fg;jzpfawqkdpGmay:vGifvmyga&/ wygxJajym &zkdYqkdau ausmufpmwkdif

ajrmufzufrsufESmu&SdNyD; b*FvDtu©&meefY&D;xkd;ca& pjE´rif;qufpGm? tmeE´ pjE´aemufa0omvDrSm

eef;pHca&rif;qufjzpfawqkdpGmtjyif/ &mZ0ifvmpjE´rif;qufpGm ,if;ausmufpm wkdifajrmufzuf

rsufESmu rif;qufukdaz:jyjcif;jzpfawqkdpGm ay:vGifvma&ykdifwGd&yga&/

txufrSmaz:jya&wcsKdUq&mwdt,ltqtwkdif; odCHpjE´rif;eef;pHouú&mZfukd at'D 667-733

qkdau? ausmufpmvm "r®pjE´rif;eef;pHumv(at'D-704-720)eefYwkdufqkdifedefyga&/ '*Fg;rSm&D;xkd;a&

tu©&mu at'D10&mpkwkd;tu©&mjzpfawtwGuf? a''*Fg;oGef;vkyfaw odCHpjErif;eef;pHumvukd (at'D

935-951)vkdY az:jya&? &mZ0if&mtrSefjzpfawvkdY wGufqvkdY&yga&/ tu©&mt&D;tom;ajymif;vJvmrI

t&av;aom "r®pjE´'*Fg;xufaemufuspGmukd wGd&yga&/

"r®pjE'*Fg;pmt&D;tom;ukd? ,if;'*Fg;oGef;NyD;aemuf 25ESpftMumrSm &D;xkdk;ca& tmeEpjEausmuf

pm t&D;tom;eefYEIdif;,SOfvkdYMunhfyga&/ ausmufpmrsm tu©&mwdu rMumcifurS? emvE´ma&mufvm

a& tu©&mt&D;tom;jzpfNyD;au? "r®pjE'*Fg;pmt&D;tom;u? emvEmut&D;tom;ra&mufodcif &D;edef

a& t&D;tom;jzpfyga&/

'*Fg;rsm;yga&t&D;tom;eefY? ausmufpmrSmyga& t&D;tom;½kdU/ vkH;0eD;yg;uGJjym;yga&/ "r®pjE ´

qkda& emarukd'*Fg;rSmvkdY &D;xkd;xm;NyD;au? ausmufpmrSmuvkdY(ukd;-1/pm-83)wGJ&yga&/ '*Fg;u t&D;

tom;pGm at'D 6&mpkt&D;tom;u ododomomajymif;vJvmrIr,SdodqkdpGm wGd&yga&/ ausmufpmyg

t&D;tom;xuf ykdvkdY&Sdusyga&/

ol&d,pjE'*Fg;rSm,if;ykdifvkdY&D;xkd;xm;yga&/ at'*Fg;rSmyga& tu©&mt&D;tom;ukd wpdaoQavmuf

qef;ppfMunhfygar/ ]]ol}}qkda& t&D;tom;u wpdaoQyGef;yJheDygAsm,f/ a,'gav; at'D6&mpk aESmif;ykdif;

umvu &D;xkd;ca& ausmufjzLûrdUuausmufpm(ukd;-3? Z,m;24ukd½I)rSmyga& t&D;tom;eefY wwlwl

ygAsm,f/ ]]&d}}rSm ]&}ukd&D;pGmrSm at'D 575uoGef;vkyfca& 0D&pjE´'*Fg;u t&D;tom;twkdif;yg/

vkH;BuD;wifpGm b,fzufwkdYarmufcsvkdY&D;pGmrSm at'D6&mpktwGif;u wjcm;t&D;tom;wdeefYpmau

wpdaoQwkdvm;NyD;au 0vkH;ykdifjzpfvmpGmwGd&yga&/ ],}t&D;tom;ukdavhvma&'g at'D 6&mpktwGif;u

&ckdifjynfrSm ],}&D;a&enf;(4)rsKd;wGd&yga&/ ,if;(4)rsKd;qkdau(1) a0omvDBuD;eDjym;pmrSmyga&t&D;

tom;?(2)a0omvDoif;uspfawmfawmifausmufpmut&DF;tom;½kdUjzpfyga&/ ,if;t&D;tom;½kdUukd tpOf

twkdif;wifjy&au (1)(2)(3) (4)½kdYjzpfyga&/xl;jcm;pGmu at'*Fg;rSm&D;xkd;xm;a&],} tu©&mt&D;

tom;ukd at'*Fg;eefYoHwGJivkH;armfausmufpm½kdUrSm&mwGdedef&jcif;yg/ wjcm;Zmausmufpm? MuD;jym;pm?

'*Fg;pm½kdUrSmav;rwGd&yg/ ivkH;armfausmufpmpGm at'D 6&mpktqkH;? &-&mpktprSm &D;xkd;pGmyg(ukd;-8/

pm-94)/ ]pjE´}ukd&D;pGmuawmhcg at'D-6&mpktwGif;u wjcm;t&D;tom;wdtwkdif;yg,m/

taMumif;aMumif;ukdaxmufqMunhfzkdY/ ,if;ykdifvkdYqkdau? ol&d,pjE´'*Fg;rSmyga&]&}tu©&mt&D;

tom;a&? 0D&pjE´'*Fg;rSmyga& t&D;tom;eefYwlnDa&tcsuf?],}tu©&mt&D;tom;pGm oHwGJivkH;armf

ausmufpmu t&D;tom;eefYwlnDa&tcsuf? at'*Fg;ukd at'D-6&mpktwGif;u oGef;vkyfcpGmvkdY rSef;q

Page 68: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

Ekdifa&tcsuf? '*Fg;utu©&mt&D;tom;ykHpHu]"GwdpjE´}eefY,if;rif;rwkdifcif rif;wdoGef;ca& tcsufwd

aMumif hat'*Fg;ukdoGef;vkyfcsdefpGm ]"GwdpjErif;} eef;wufaw at'D 597xufavhrapm r[m0D& eef;wuf

awat'D600xufav;aemufrusbJ pkd;pHca&rif;jzpfawvkdY,lqp&mjzpfvmyga&/

a,'gav;? ausmufpmt& at'D 597uedefyem 600xdeef;pHcpGmu "GwdpjE´rif;jzpfNyD;au? at'D

600u 612 xdpkd;pHcpGmu r[m0D&jzpfedefyga&/ taMumif;tcsufwdukd axmufau at'*Fg;ukdoGef;vkyf

ca& ol&d,pjE´rif;pGm? eef;pHumvtvGefwkdawmif;a&twGuf/ ausmufpm&D;xkd;pGmrSm csefxm;ca&

rif; (3)yg;xJu wpfyg;jzpfawqkdpGm odEkdifygAsm,f/ P. Gutman u ]]atol&d,pjE'*Fg;ukdoGef;ca&rif;pGm?

a0omvDrSmpjE´rif;wdusqkH;yem EkdifiHwGif;tajctae½IyfxGD;a&tcsdefrSm pkd;pHca&rif;jzpfaw (ukd;-8/

pm-124)vkdY qkdpGm? uRefawmfh,lqcsufeefYwkdufqkdifedefyga&/

,if;twGufeefY atol&d,pjE'*Fg;eefYywfoufyem]]at'D 597rSm a0omvDrSm "GwdpjErif;eef;wuf

yga&/ at'D 600ckESpfrSm"GwdpjErif;ewf½GmpHyga&/ ,if;tcg]]ol&d,pjE}}eef;wufyga&/ atrif;eef;pHa&

tcsdefrSmyif at'D 600ckESpfxJrSmyif yla&yl&u r[m0D&pGm a0omvDukd ppfyGJqifETJyga&/ atol&d,pjE

rif;a&? eef;wufaweefYcsufcsif; qkda&ykdif'*Fg;oGef;vkyfcyga&/ r[m0D&pGmppfyGJukdatmifEkdifNyD;? a0omvD

xD;eef;ukd odrf;ykdufyga&/ at'*Fg;oGef;vkyfca& ol&d,pjE´rif;pGm a0omvDrSmeef;pHcauav? eef;pH

umvtvGefwkdawmif;vSa&twGufeefY? ausmufpm&D;xkd;pGmrSm csefxm;ca&rif;wpfyg;jzpfawvkdY wGdjrif

vm&yga&/

,if;twGufeefYatol&d,pjE´'*Fg;oGef;vkyfca& ol&d,pjE´rif;pGm at'D600ckESpftwGif;rSm

a0omvDrSm tcsdefumvtenf;aoQ&meef;pHca&rif;jzpfawvkdY ,lq&yga&/

atol&d,pjE´'*Fg;eefYywfoufNyD;au wifjyp&mtaMumif;(2)csuf,Sdedefygod,ifh/ atol&d,pjE´

'*Fg;oGef;vkyfawtcsdefukd P. Gutman uat'D625 eefY 650twGif;rSmvkdY (ukd;-8/pm-127)qkdyga&/

a,'gav? ,if;tcsdefpGm ausmufpmvma0omvDrif;qufu ]]ao0&ifrif;}}eefY]]"r®ol&}}rif;½kdUeef;pHcsdef

jzpfedefpGmwGd&yga&/ 'gaMumifh at'*Fg;ukd P. Gutman ajyma&ykdif at'D 625eefY 650Mum;umvrSm&moGef;c

pGmtrSefqkdau? ausmufpmvmrif;½kdUeef;wufawckESpfwdukd? 25ESpfu ESpf50xdaemufwkdYqkwf&zkdYykdifjzpf

edefyga&/D.C SarcarowfrSwfawouú&mpfwdukdum;jyKjyifzkdY? ckdifrma&taxmuftxm;r,Sdyg/ a,ZkeefY

at'*Fg;oGef;vkyfcsdefukd P. Gutman cefYrSef;pGmvGJrSm;vDygzkdY/

trSef&mat'*Fg;ukd at'D 625-eefY 650Mum;umvrSm&moGef;vkyfcpGmtrSefqkdau? at'*Fg;rSm

&D;xma&],}tu©&mt&D;tomukd oHwGJivkH;armfausmufpmrSm&mwGd&yem? &ckdifjynfajrmufykdif;u? Zmpm

wpfckrSmav; rwGd&a&twGuf at],}tu©&mt&D;tom;ukd &ckdifjynfawmifykdif;t&D;tom;vkdY,lqvkduf

au? atol&d,pjE´rif;pGm at'D 625eefY 650Mum;umvrSm oHwGJrSmpkd;pHzl;ca&taxmuftxm;um;

r,Sdyg/ ,if;ZkeefYat'*Fg;rSmyga& ],}tu©&mt&D;tom;pGm oHwGJivkH;armfausmufpmyg],}t&D;tom;

eefYwkdufqkdifrIjzpf&ygzkdY/

&ckdif&mZ0ifrSm r[mwkdif;pjE´rif;pGm at'D788eef;pHyga&/ ol&d,pjE´rif;udk r[mwkdif;pjE´rif;rSm

om;awmfjzpfaw/ at'D 810u 830xdeef;pHca&vkdYqkdyga&/ atrif;pGmtrSef&m '*Fg;oGef;vkyfczkdY?

,if;ykdifvkdYqkdau? at'D 6&mpkokH;tu©&mwdukd okH;pGJczkdYtaMum;if;um;r,Sdyg/ &SdNyD;t*FvDtu©&mwdukd

&mokH;pGJcvDzkdYtaMumif;&m,Sdyga&/

,if;twGuf? tm;vkH;ukdûcHyemokH;oyfNyD;au? a0omvDrSm at'D 370u 600xdyxrpjErif;quf?

at'D600u 729xd 'kwd,rif;qufeefY? at'D 788u 957xd wwd,pjErif;qufqkdyem? rif;(3)quf

Page 69: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

,SdcpGmrSm? t*k'*Fg;wGdxm;&a&? at'D 600twGif;rSmpkd;pHca& ol&d,pjE ´rif;wpfyg;eefY? at'D 810u

830xdpkd;pHca& ol&d,pjE´rif;wpfyg;vkdY? a0omvDacwfrSm ]ol&d,pjE´} bGJUukdcH,lca&rif;(2)yg;wGd&yg

aMumif; wifjyvkdufyga&/

ukd;um;a&pmtkyfpmwrf;ukd;um;a&pmtkyfpmwrf;

ukd;um;a&pmtkyfpmwrf;ukd;um;a&pmtkyfpmwrf;ukd;um;a&pmtkyfpmwrf;

(1) OD;pHomatmif tmeE´pjE´(½Spf&mpk&ckdifa0omvDrif;)

(2) / &ckdif'*Fg;rsm;

(3) / at'Dajcmuf&mpkESifhrwkdifrD&ckdifjynfokH;tu©&m

(4) xGef;a&Tckdif &cdkifa&S;a[mif;ûrdUawmfrsm;

(5) atmifvSodef; a0omvDacwfpdppfcsuf? &ckdifr*¾Zif;(17)

(6) San Shwe Bu A Briefrlate On the Old Capitals of Arakan (Golden Tid-bid of Arakan-1964)

(7) E.H Johnston Some Sanskrit Insuiptians of Arakan

(8) P. Gutman Ancient Arakan

yOö NrdKUoufwrf;ESifh NrdKUwnfESpf

&ckdif&mZ0ifESifhywfoufí a&;om;xm;aom &mZ0if(48)apmif&Sdonf[k Mum;zl;ygonf/ ,if;

&mZ0ifrsm;tm;vkH;ukdavhvmrSomvQif &ckdif&mZ0iftaMumif;ukdjynhfjynfhpkHpkHod&SdEkdifrnf[k a&S;vlBuD;rsm;

ajymoHukdvnf; Mum;zl;ygonf/ &mZ0if(48)apmif[kqkd&mwGif &cdkifrif;orD;{csif;tygt0if? bk&m;orkdif;

rsm;? &mZ0ifvuFmrsm;? armfuGef;rsm;ponfwkdYukdyg xnfhoGif;a&wGufjcif;jzpfrnf[k okawoD

armifAodef;u ajymzl;onf/ rnfokdYqkdap uRefawmfwkdYvufvSrf;rDorQ&SmazGMunhfrdcJh&m? &mZ0ifusrf;[k

qkdEkdifavmufonfh usrf;(8)apmifrQavmufukdomawGU&ygonf/

,if;uJhokdY tenf;i,frQomawGU&onfh &mZ0ifusrf;rsm;ukd EIdif;,SOfavhvmMunfhaomtcg &mZ0if

wpfapmifESifhwpfapmif uGJjym;aeaom tcsufawmfawmfrsm;rsm;ukdawGUjrif&ygonf/ "n0wDacwf? a0om

vDacwfESifh av;ûrdUacwfrsm;wGifpkd;pHcJhMuonfh rif;rsm;\trnfrsm;? eef;wufouú&mZfrsm;? eef;pHESpfrsm;

onf tawmfrsm;rsm;yif uGJjym;jcm;em;aeygonf/ ,if;okdY&mZ0ifrsm;uGJjym;aeMujcif;aMumifh q&mBuD;

OD;pHomatmifu rnfonfh&mZ0ifukd trSef,l&rnfrod[k nnf;wGm;cJhzl;ygonf/

&mZ0ifusrf;\uGJvGJcsuffrsm;ukd tenf;i,frQwifjyygrnf/ a0omvDacwfpwifonfhESpfukd &mZ0if

BuD;u AD 562? q&mirnf &ckdif&mZ0ifu AD 788? "n0wD&mZ0ifopfuAD 381? &ckdif&mZ0ifopfuP.

AD 327[kazmfjyMuygonf/ ,if;usrf;rsm; tpDtpOftwkdif;yif r[mwkdif;pjE´rS iwkHrif;xd a0omvD

acwf\oufwrf;ukd 354-ESpf? 230-ESpf? 202-ESpf? 491-ESpf[kjcm;em;uGJjym;pGmazmfjyMuygonf/ þokdY

tm;jzifh av;ûrdUacwftpjzpfaom yOömûrdUwnfaxmifaomESpfukd AD 916?AD 1018?AD 583? AD

818[kawGU&ygonf/ yOömûrdU\oufwrf;ukdvnf; 264-ESpf? 85-ESpf? 220-ESpf/ 285-ESpf[lí toD;oD;

jyqkdxm;Muygonf/ þonfrSm pma&;olavhvmzl;onfh &mZ0ifrsm;teufrS tcsKdUukdon ñSdEIdif;,SOf

wGJí azmfjyjcif;jzpfygonf/

uRefawmfwkdYa&SUu &mZ0ifq&mrsm;? orkdif;okawoDrsm;? ,cktcga&;om;aeMuonfh okawoDrsm;

\a&;om;csufrsm;ukd pDppfMunhfaomtcg yOöûrdUwnfouú&mZfukd tcsKdUu AD 818-[kvnf;aumif;?

Page 70: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

tcsKdUu at'D 1018[kvnf;aumif;? ESpf(200)uGmjcm;í a&;om;aeMuygonf/ tcsKdUurl ckdifrmaom

t,ltqr&SdyJ ESpfrsKd;vkH;ukd tqifajy ovkda&;om;Muonf/ okdYaomf yOöûrdUoufwrf; ukefqkH;csdefukdrl

okawoDtrsm;pku AD 1103-[kwnDwnGwfwnf;om azmfjyMuygonf/ ,if;okdYqkdaomffvnf;

yOöûrdU\oufwrf;onf (85)ESpfESifh (285)ESpf[k uGJjym;aeao;ojzifh uRefawmfwkdY uJhokdY wpfcgwpf&H

orkdif;qkdif&m aqmif;yg;rsm;a&;om;aeolrsm;tzkdY tcuftcJeSifh BuHKawGU&ygonf/ xkdYaMumifhpma&;olkonf

yOöûrdU\oufwrf;ESifhûrdUwnfESpfukd rdrd\t,ltqjzifh tckdiftrma&;om;Ekdif&ef pl;prf;rdygonf/

yOömNrdKUjzifh tpûycJhaom av;ûrdUacwfonf a0omvDacwfukdqufcHaomacwfjzpfygonf/ xkdYaMumifh

av;ûrdUacwftpukd ajymrnfqkdvQifa0omvDacwfukefqkH;csdefukd qef;ppf&ayrnf/ a0omvDacwfukefqkH;

csdefukd trSefftwkdif;owfrSwfekdif&eftwGuf a0omvD&mZ0ifrif;qufESifhywfoufí uGJjym;aeaomt,l

tqrsm;ukd ausmufpm? '*Fg;pmrsm;ESifh &mZ0ifwkdYñSdEIdif;&ayvdrfhrnf/

txufwGifazmfjycJhonfYtwkdif; yOöûrdUpwnfaomouú&mZfESifhywfoufí ,aeYokawoDrsm; twGif;

AD 818[k(ukd;-5?pm-196),lqolrsm;ESifhAD 1018[k(ukd;-9?pm-8),lqolrsm;[k ESpfrsKd; uGJjym;ae

ygonf/ yOömûrdUwnfESpfukd AD 818-[k,lqMuolrsm;u a0omvDacwf r[mwkdOf;pjE´rif;BuD; \

eef;wufouú&mZfukd AD 788-[k(ukd;-9? pm-5)a&;om;ygonf/ r[mwkdif;pjE´rif;ESifh ausmufpm

vm'GifpjE´rif;udkvnf;aumif;? &mZ0ifvm umvpjE´rif;ESifh ausmufpmvm(um)vpjE´rif;ukdvnf;

aumif;? &mZ0ifvm oD&dpjE´rif;ESifh ausmufpmvmoD&d"r®0dZ,rif;ukdvnf;aumif;(ukd;-5?pm-192)

xyfwlûyMuygonf/ tcsKdUokawoDrsm;url &mZ0ifvmxlvpjErif;ukd ausmufpmvmtmeEpjErif;wkdYukd

yif rif;wpfyg;wnf;jzpfonf[k(ukd;-7? pm-126)a&;om;Muygonf/ ,if;okawoDrsm;u &mZ0ifvm

plvpjE´rif;\eef;wufouú&mZfukd AD 733-[kqkdNyD;? ,if;wkdY,lqcsuft& plvpjE´rif;\eef;pHESpfrSm

(36)ESpfjzpfojzifh? plvpjE´rif;ewf&GmpHaomESpfrSm AD 769(ukd;-5? pm-191)ckESpfjzpfygonf/

&mZ0ifvm r[mwkdOf;pjErif;ESifh ausmufpmv'GifpjErif;wkdYukd rif;wpfyg;wnf;r[kwf[k ,lqMu

onfh okawoDrsm;u 'GifpjE´rif;\eef;wufouú&mZfukd (Dr. Sircar ,lqcsuftwkdif;) AD 370[kvnf;

aumif;? r[mwkdif;pjEeef;wufouú&mZfukd AD 788-[kvnf;aumif; ,lqMuygonf/ ,if;wkdY\t,l

tqwGif plvpjE´rif;\eef;pHESpfaygif;rSm (6)ESpfjzpfNyD;? AD 951 wGif eef;wufojzifh AD 957wGif

ewf&GmpHonf[k(ukd;-9?pm-5)/ plvpjE´rif;\aemufa0omvDü tjrwlESifhyJjzLrif;ESpfyg;onf (37)ESpf

eef;pHcJhMuojzifh a0omvDysufokOf;aomESpfukd AD 994-[kqkdMuonfhtjyif? prÇ0ufwGif iwkHrif;eef;pH

cJhonfh 24-ESpfukefqkH;csdefjzpfaom AD 1018-wGif yOöûrdUukdwnfonf[k (ukd;-11? pm-109)vnf;

owfrSwfMuygonf/

r[mwkdif;pjE´rif;onf AD 327wGif eef;wufonf[k,lqolrsm;u &mZ0ifvmpjE´rif;qufukd

ausmufpmvmpjE´rif;qufESifh xyfwlûyMuygonf/ ,if;wkdYu ,if;uJhokdYxyfwlûy½kHrQru 'GifpjE´rif;\

eef;wufouú&mZfukdyg AD 327-[kqkdNyD;? tmeE´pjE´ausmufpma&;xkd;aomESpfukdvnf; AD 686-[k

(ukd;-5? pm-195)vnf; qkdMujyefygonf/ q&mBuD;OD;pHomatmifu &mZ0ifvmpjE´rif;qufonf

a0omvDaESmif;acwfrif;rsm; jzpfwef&monf[k(ukd;-3?pm-7)a&;om;cJhonf/ xkdYaMumifh þt,ltq

ESpf&yfonf a0omvDrif;qufjyóemtjzpf wnf&Sdaeonfomru? yOömûrdUwnfESpfESifhywfoufí

uGJjym;aeaom tajccHtaMumif;w&m;tjzpf awGU&ygonf/

'GifpjEESifhr[mwkdif;pjEukd rif;wpfyg;wnf;[k,lqNyD; a0omvDacwftpukd AD 327? yOömûrdUwnf

ESpfukd AD 818-[k,lq&onfh tajccHtaMumif;tcsufrsm;ukd avhvmaomtcg yxrtcsuftaejzifh

&mZ0ifrsm;u ausmufpmESifhuGJjym;pGmazmfjycJhMujcif;? 'kwd,taejzifh &mZ0ifvmpjErif;qufonf tmeE

pjEausmufpmvm pjErif;qufukd rSef;qûyjyifazmfjyjcif;jzpfonf[k ,lqjcif;? wwd,taejzifh &mZ0if

Page 71: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

wGif rif;(9)qufqkdaompum;onf bkef;wefckd;BuD;rm; xif&Sm;ausmfMum;aom rif;(9)yg;ukd qkdvkdjcif;

jzpfonf[k ,lqjcif;rsm;rS qif;oufvmaomt,ltqrsm;jzpfonfukd awGUjrif&ygonf/

'GifpjE´rif;ukd r[mwkdif;pjE´rif;ESifh rif;wpfyg;wnf;[k,lqNyD; AD 327-wGif eef;wufonf[k

,lqolwkdYonf ausmufpmvmrif;rsm;\ eef;pHESpfrsm;twkdif;a&wGufí tmeEpjEausmufpma&;xkd;aom

ESpf AD 686-[k(ukd;-5?pm-195)[k qkdMuygonf/ þazmfjycsufonf tmeE´pjE´ausmufpmukd tdE´,

ajrmufykdif;rS ,aom0grHrif;\ausmufpmxuf ESpf(40)cefYapmí a&;xkd;onf[k qkdvkd&ma&mufygonf/

okdYaomfJohnston, Sircar paomokawoDrsm;u tmeE´pjE´ausmufpmonf ,aom0grHausmufpmxuf

aemufusía&;xkd;cJhaMumif;? ,aom0grHausmufpmyg tu©&mta&;tom;rsm; ykHpHajymif;ptcsdefwGif

a&;xkd;cJhjcif;jzpfaMumif; oufaojycJhMuNyD;? ,if;ynm&SifwkdY\tqkdrsm;ukd okawoDrsm;vufcH xm;MuNyD;

jzpfMuygonf/ xkdYaMumifh tmeE´pjE´rif;\ (9)ESpfajrmufeef;pHESpfonf ,if;wkdYazmfjycsuf twkdif; AD

686-ckrjzpfekdifay/

OD;pHa&Tyku &mZ0ifwGif a0omvDrif;qufukd r[mwkdif;pjErif;BuD;onf AD 788-wGif wnfaxmif

onf[k(udk;-9? pm-5)qkdonf/ OD;pHomatmifu &mZ0ifwGif a0omvDrif;qufukdAD 8-&mpkrS10&mpk

xdpkd;pHcJhonf[kqkkdNyD; rif;(9)yg;&SdNyD;vQif aemufqkH;rif;rSm plvpjE´rif;jzpfonf[k (ukd;-3? pm-7)

a&;om;cJhonf/

tcsKdUokawoDrsm;u 'GifpjE´rif;qufonf r[mwkdif;pjE´rif;qufjzpfonf[k &mZ0ifvmrif;quf

ESifh ausmufpmvmrif;qufukdxyfwlûyMuaomfvnf; &mZ0ifwGifrif;(9)yg;omvQif azmfjyxm;NyD; tmeE

pjE´ausmufpmwGif a0omvDrif;qufü rif;(22)yg;jyxm;ygonf/ OD;pHomatmif? Pamela Gutman wkdY\

tqkdt& zwfír&EkdifavmufatmifysufpD;aeaom tmeEpjEaemuf a0omvDwGif pkd;pHaomrif;rsm;yg0if

NyD; aemufqkH;rif;rSm plpjE´rif;jzpfonf[k(ukd;-3? pm-7)qkdygonf/

&ckdif&mZ0if r[mwkdif;pjE´onf trSwfpOf(1)jzpfíumvpjE´rif;onf trSwfpOf(5)jzpfygonf/

ausmufpmwGif 'GifpjE´rif;onf trSwffpOf(1)jzpfí (um)vpjE´rif;onf trSwfpOf(3)jzpfygonf/

tu,fí &mZ0ifvmpjE´rif;qufonf ausmufpmvmpjE´rif;qufukd rSef;qûyjyifazmfjyjcif;jzpfygvQif

umvpjE´rif;ukd trSwfpOf(5)wGifazmfjyí ol&d,pjE´? armvpjE´ESifh aygvpjE´rif;wkdYukd trSwfpOf(2)?

(3)ESifh (4)wkdYwGif pdwful;,OfxnfhoGif;cJhrnfr[kwfay/ oðCpjE´rif;\'*Fg;uvnf; &mZ0ifpjE´rif;

qufonf pdwful;,Ofrif;qufr[kwfaMumif;ukd oufaojyaeygonf/ (plvr[m&mZ'*Fg;onf a0om

vDacwf plvpjE´rif;\'*Fg;r[kwfyJ ajrmufOD;acwfppfwaumif;pm bk&ifcHwpfyg;\ oGef;vkyfcJhaom

'*Fg;jzpfaMumif; rMumao;rDu Vassant Chowdhury uwifjycJhNyD;? uRefawmfwkdYawGU&Sdxm;onfh ]ol&d,

pjE´}'*Fg;onf &mZ0ifvmol&d,pjE´rif;\'*Fg;r[kwfonfukd pma&;olonf &ckdifr*¾Zif;trSwf(16)wGif

]r[m0D&ukdppf½IH;ol}aqmif;yg;jzifh wifjycJhNyD;jzpfygonf/) ,if;tjyifausmufpmwGif a0omvDrif;quf

tqkH;ü rif;(16)yg;[kqkdxm;NyD; a&wGufMunhfaomtcg rif;(13)yg;omawGU&onfhtwGuf ausmufpm

wGif a&;xkd;jcif;rûyKyJ? csefxm;cJhonfh rif;(3)yg;rSm þrif;(3)yg;jzpfrnfvm;[k wGufqMunhfygonf/

,if;okdYwGufqMunhfjyefvQifvnf; 0D&pjE´? NyDwdpjE´wkdYuJhokdY eef;pHESpftvGefenf;yg;aomrif;rsm;ukd

xnfhoGif;í eef;pHESpfrsm;aom ol&d,pjE? armvpjEESifh aygvpjEwkdYukd ausmufpma&;xkd;&mü csefxm;cJh

rnfqkdjcif;rSm rjzpfekdif[k wGufqí&ygonf/ ,if;tjyifumvpjEESifh xlvpjEwkdYuJhokdY rif;qkd;rif;npf

rsm;ukd &mZ0ifq&mu bkef;wefckd;BuD;rm;í xif&Sm;aomrif;rsm;tjzpf azmfjycJhrnfr[kwfay/

&mZ0ifrsm;ukd avhvmaomtcg umvpjE´rif;ESifhywfoufí ]&wemokH;yg;ukd rMunfñkd? tvSL

oDwif;r&Sd? wkdif;jynf\pD;yGm;csrf;omukdvnf; wkd;wufatmifraqmif&Guf/ jynf&GmrNidrf;csrf;? &wemrkd;

vnf;r&Gm}[k(ukd;-1/]a#mf}csyf]0rf;}? ukd;-2]pH}csyf]0rf;})qkdygonf/ umvpjE´rif;taMumif;ukd tjcm;awGU

Page 72: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

zl;orQ&mZ0iftapmifapmifwkdYwGif þokdYESifESifomazmfjyMuygonf/ rnfonfh&mZ0ifurQ rif;aumif;

rif;jrwf[k razmfjyyg/ ausmufpmwGifawGU&Sd&onfum; ]bkef;wef;ckd;BuD;rm;aom (um)vpjE´rif;onf

(9)ESpfwkdif xD;eef;pkd;pHawmfrlonf/ EkdifiHa&;? vlrIa&;wkdYüuRrf;usifaom xkdrif;onf ewfjynfokdY<u

jref;awmfrlonf}[k (ukd;-4? pm-111)awGU&ygonf/ þtcsufukdaxmufíyif &mZ0ifvmumvpjE´

rif;onf ausmufpmvm(um)vpjE´rif;rjzpfEkdif[k ,lq&ygonf/ tjcm;wpfcsufrSm ausmufpmwGif

]umv}okdYr[kwf]&mv}jzpfEkdifonf/]bmv}rjzpfEkdif[k ,lqonf/ P.Gutman u]umv? &mv? bmv}

okH;rsKd;wGif ]bmv}jzpfonf[ka&;onf/(ukd;-10?pm-42) OD;pHomatmifu](um)v}[ka&;onf/ (ukd;-

4?pm-80)/ (um)onf raocsmonfh oabmjzpfygonf/

wzef&mZ0ifrsm;wGif ]xlvpjE´}rif;\taMumif;ukd azmfjy&mü ]taysmftyg;vkdufpm;jcif;? olawmf

aumif;wkdYtqkH;trukdremcHjcif;? jynfolwkdY\tusKd;pD;yGm;ukdvnf; rapmifha&Smufjcif;(ukd;-

1?]a#mf}csyf]aMum}?ukd;-2?]pH}csyf]aMum})wkdYukdawGU&ygonf/ tjcm;&mZ0ifrsm;wGifvnf; xlvpjE´rif;onf

ao&nf? umr*kPfESifh oDjcif;*DwwkdYjzifhom aysmfarGUonfukdawGU&ygonf/ tcsKdUuþxlvpjE´rif;ukd

tmeErif;ESifh twlwljzpfonf[k qkdMuNyD;aemiftcg w&m;"r®ukdrsufuG,fûyí taysmftyg;vkdufpm;oGm;

jcif;jzpfEkdifonf[k(ukd;-7?pm-126)taMumif;ajymMuygonf/ xlvpjErif;ESifh tmeEpjErif;wkdY\tusifh

p½kdufukd ausmufpmESifh &mZ0ifukd,SOfíMunhfygu qefYusifzufjzpfaeonfukd awGU&ygrnf/ xkdYaMumifh

xlvpjE´rif;onf tmeE´pjE´rif;rjzpfEkdifyg/ xlvpjE´rif;\eef;pHESpfukd &mZ0ifrsm;wGif 25-ESpf? 19-

ESpf? 9-ESpf? 16-ESpfponfjzifh trsKd;rsKd;awGU&aomfvnf; ausmufpmwGif tmeEpjErif;\ eef;pHESpfaygif;

ukd (9)ESpfom owfrSwfí&ygonf/

tjcm;tcsufwpfckrSm &mZ0ifvmoD&dpjE´rif;ESifh ausmufpmvmoD&d"r®0dZ,rif;wkdYukd twlwl[k

dqkdaom udpöjzpfygonf/ ar"ynmarmfuGef;pmwGif oD&dpjErif;onf Ak'omoemwGif yOöro*Fg,emwif

yGJusif;yonf[k azmfjyygonf/ &ckdifjynfrS oHCmawmf(1000)? oD[kdVfrS oHCmawmf(1000)yifhzdwfí

okH;ESpfMumatmif o*Fg,emwifNyD;vQif yd#uwf? tXuxmrsm;ukd aMu;eDjym;? aMu;0gjym;csyfa&(5000)

wGif ygVdbmomjzifh tu©&mwifa&;xkd;cJhaMumif;qkdygonf/ omoemhorkdif;wGif o*Fg,emwifyGJqkdonf

rSm ES,fES,f&&yGJrsKd;r[kwfyg/ tvGefav;teufxm;í BuD;BuD;us,fus,fusif;y&aom yGJobifjzpfyg

onf/ Ak'©omoemawmfukd ouf0if,kHMunfaomrif;wpfyg;taejzifh o*Fg,emwifyGJukd 'g,umjyK

usif;yay;&jcif;xuf ykdíausmfMum;xif&Sm;aomaumif;rIrsKd; r&SdEkdifyg/ tu,fíoD&d"r®0dZ,rif;onf

oD&dpjE´rif;omjzpfcJhygrl tmeE´pjE´rif;onf rdrda&;xkd;cJhonfh ausmufpmü oD&d"r®0dZ,rif;taMumif;

xljcm;aom*kPfyk'fukdazmfjy&mwGif ,ckawGUjrif&ouJhokdY ]&wemokH;yg;ukd tpOfatmufarhjcif;ukokdvfESifh

,SOfaomaMumifh}[k(ukd;-4? pm-127)oma&;xkd;cJhrnfr[kwfyg/ tenf;qkH;tm;jzifh Ak'©omoemawmf\

BuD;jrwfaom'g,dumBuD;wpfOD;tjzpf o*Fg,emwifyGJESifhywfoufí wenf;enf;jzifhazmfjycJhwef&myg

onf/ wzef oD&d"r®0dZ,rif;onf armfuGef;pmwGifyg&SdouJhokdY ygVdbmomjzifh ax&0g'yd#uwfawmf

ukd o*Fg,emwifcJhygvQif ,if;aemufESpf(50)cefYtMumwGif tmeE´pjE´rif;onf ausmufpmukd ouúw

bmomjzifh a&;xkd;cJhrnfr[kwfay/

oD&dpjE´rif;onf oD&d"r®0dZ,rif;yifjzpfonfqkdaom okawoDwpfOD;url oD&d"r®0dZ,rif;

eef;wufcsdefrSm AD 665jzpfNyD;? 6-&mpk? 7-&mpkrsm;u &ckdifjynfwGif ouúwbmomta&;tom;u

tiftm;BuD;rm;pGmvTrf;rkdd;aeonfhtaxmuftxm;rsm;aMumifh? o*Fg,emwifyGJwGif a&;xkd;cJhaombmom

rSm ]acwfNydKifausmufpmtaxmuftxm;rsm;t& ouúwbmomESifh ygVdbmomESpfrsKd;vkH;jzpfEkdifonf}[k

(ukd;-6?pm-15 )trSm;ukd usL;vGefvmygonf/ Ak'¨omoemwGif ax&0g'*kdPf;onf wpfckwnf; aom

ygVdbmomokH;Ak'¨omoem*kdPf;jzpfí ouúwbmomukd tb,feHa&mtcgurQ okH;pGJjcif;r&SdcJhonfukd

Page 73: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

omoemhorkdif;avhvmolwkdif; awGU&ygrnf/

]'GifpjE´rif;}ESifh ]r[mwkdif;pjE´}trnfESpfckwGif ]'Gif}eSifh ]wkdif;}ukd bmomaA't&eD;pyfí? ,if;rif;

ESpfyg;ukd twlwljzpfonf[k,lqrnfqkdvQif &mZ0ifvmpjE´rif;rsm;tm;vkH;onf ]'Gif}pjE´jzpfaeay

awmhrnf/ ]wkdif;}[laomtrnfonf ]r[mwkdif;pjE´} rif;wpfyg;wnf;ESifh oufqkdifonfr[kwfyg/

&mZ0ifrsm;wGif pjE´rif;rsm;\trnfrsm;ukd r[mwkdif;pjE´? ol&d,wkdif;pjE´? armvwkdif;pjE´? aygvwkdif;

pjE´? odCHwkdif;pjE´? plvwkdif;pjE´[kyg&Sdonfukd owdûyp&m&Sdaeygonf/

OD;pHomatmifu &mZ0ifwGifpjE´rif;qufukd 8&mpkrS 10-&mpkxdkpkd;pHcJhonf/ rif;(9)quf&SdNyD;

aemufqkH;rif;rSm plvpjE´rif;jzpfonf/ ,if;rif;qufonf AD 957-cefYwGif ysufpD;onf[kqkdí þ

rif;rsm;onf a0omvDaESmif;acwfrif;rsm; jzpfwef&monf/ '*Fg;rsm;þrif;rsm;rwkdifrDuyif pjErif;quf

&SdcJhonfukdazmfjyae\[k(ukd;-3? pm-7)qkdcJhonf/ q&mBuD;OD;pHomatmifa&;om;cJhouJhokdY &mZ0ifvm

rif;qufonf a0omvDaeSmif;acwfrif;rsm;? wpfenf;tm;jzifh tmeEpjEaemufrS a0omvDwGifpkd;pHcJhaom

rif;rsm;jzpfMuygonf/ OD;pHomatmifu ausmufpmwkdifajrmufzufrsufESmwGif pmaMumif;a& (69)aMumif;

yg&Sdaom ausmufpm&Sdonf/ pmvkH;tu©&mykHo@mefrSm a&SUajy;b*FvDtu©&mESifhwlonf/ AD 10&mpkcefY

ua&;xkd;cJhonf[k cefYrSef;&onf/ þausmufpmwGifvnf; rif;qufrsm;yg0ifonfukd awGU&onf/

þausmufpmygrif;wpfyg;jzpfonhfh od HCpjE´rif;\'*Fg;wpfjym;ukd awGU&Sd&NyD;jzpfonf[k(ukd;-3? pm-

9)qkdygonf/ ausmufpmygrif;trnfrSm ]oD&dod HC*@ol&pjE´jzpfonf/ '*Fg;ESifhausmufpmwGifyg&Sd

aomtrnfESpfck trsm;pkwlnDaeojzifh rif;trnftwGufckdifvkHaom ½kyf0w¬Ktaxmuftxm;jzpfonf[k

(ukd;-8?pm-50)a'gufwmapmxGef;atmifua&;onf/ od HCpjE´rif;trnfukd &mZ0ifwGifawGU&ygonf/

zwfí&orQ,if;ausmufpmwGifplvpjE´rif;\trnfukd ]plvpjE´owdv0dMur}[kawGU&ygonf/

tmeE´pjE´ausmufpmukd AD 8-&mpkwGifa&;xkd;cJhNyD; ausmufpmwkdifajrmufzufrsufESmukd AD 10-

&mpkwGifa&;xkdk;cJhonfukd axmufí ausmufpmwkdifajrmufzufrsufESmwGifyg&Sdaomrif;qufonf tmeE´

pjE´aemufrS a0omvDwGif pkd;pHcJhaomrif;rsm;jzpfonf[k twdtusqkdEkdifygonf/ xkdYaMumifh &mZ0ifvm

rif;qufonf ausmufpmwkdifajrmufzufrsufESmygrif;rsm;ukd azmfjyjcif;jzpfaMumif;ukdvnf; od&SdEkdifyg

onf/ xkdYaMumifhausmufpmvmpjE´rif;qufonf AD 370rS AD 729xdpkd;pHcJhaom rif;qufjzpfNyD;

&mZ0ifvmrif;qufonf AD 788rS AD 957xd a0omvDwGif pkd;pHcJhaomrif;qufjzpfaMumif; ay:vGifaeyg

awmhonf/

r[mwkdif;pjErif;ESifh 'GifpjErif;ukd xyfwlûyolrsm;u &mZ0ifvmod HCwkdif;pjE\eef;wufouú&mZf

udk AD 667[k(ukd;-5? pm-19)qkdMuygonf/ þtqkdt&qkdvQif ]od HC*@pjE´}[k pmwrf;yg&Sdaom

od HC*@pjE´rif;\'*Fg;ukd AD 667wGif oGef;vkyfonf[kvnf; qkd&ma&mufygonf/ okdYaomf

ausmufpmudkavhvmaomtcgAD 667 tcsdefumvonf "r®0dZ,rif;xD;eef;pkd;pHcsdefjzpfygonf/ ,if;

"r®0dZ,rif;\'*Fg;oGef;vkyfcsdefukd P.Gutman u AD &-&mpk[laomtcsdefonf od HCpjE´rif;pkd;pHaom

tcsdefr[kwfyg/ od HCpjE´rif;\'*Fg;ygtu©&mta&;tom;rSm 10-&mpkokH;a&SUajy;b*FvDtu©&mjzpfyg

onf/ (ukd;-10? pm-176)/ OD;pHomatmifu þrif;onf AD 10-&mpkwGif xD;eef;pkd;pHonf[k (ukd;-

11? pm-6)qkdygonf/

taMumif;aMumif;ukdaxmufqvQif &mZ0ifvmr[mwkdif;pjE´m;rif;qufonf tmeE´pjE´rif;ewf&Gm

pHNyD;aemufwGif a0omvDüAD 788rS AD 957xdpkd;pHcJhaomrif;qufjzpfaeonfukd awGU&ygonf/

,if;aemufa0omvDwGif tjrwlESifh yJjzLrif;wkdYpkd;pHcJhaom 37-ESpfukdyga&wGufNyD;? a0omvDacwfonf

AD 994-ckwGif ysufokOf;onf[kqkd&jcif;jzpfygonf/ a0omvDysufokOf;NyD;aemuf iwkHrif;onf prÇ0uf

wGif (24)ESpfpkd;pHNyD;aemufrS acwåoifrif;onf yOömûrdUukd AD 1018-wGif pwnfwnfaxmiftkyfpkd;cJhjcif;

Page 74: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

jzpfonfukd awGU&ygonf/ xkdYaMumifhyif q&mBuD;OD;pHomatmifu a0omvDacwfukefqkH;csdefukd AD

994-[kvnf;aumif;? yOömûrdUpwifonfhouú&mZfukd AD 1018-jzpfonf[k(ukd;-11?pm-109)

vnf;aumif; a&;om;cJhjcif;jzpfygonf/ xkdYaMumifhyOömûrdU\ûrdUwnfESpfonf AD 1018-jzpfonf[k

rSwf,l&rnfjzpfygonf/

,cktcg okawoDrsm;\a&;om;csufrsm;wGif yOöûrdUwnfESpfukd AD 818-[kvnf;aumif;? AD

1018-[kvnf;aumikf; uGJjym;aevifhupm;p yOömûrdUysufokOf;csdefukdrl AD 1103-[k wnDwnGwfwnf;

yif a&;om;Muygonf/ xkdYaMumifh yOömûrdUoufwrf;onf (85)ESpf[kvnf;aumif;? (285)ESpf[kvnf;

aumif; uGJjym;aeygonf/

þwGifyOömûrdUüpkd;pHcJhMuaom rif;rsm;ESifhywfoufí &mZ0ifrsm;\azmfjycsufrsm;ukd tenf;i,f

wifjyygrnf/ awGU&Sd&aom&mZ0ifrsm;ukd wkdufqkdifMunhfaomtcg &mZ0ifrsm;wGif trsm;qkH;wlnDpGmazmf

jyí okawoDrsm;vufcHMuaomrif;rsm;rSm (1) acwåoif?(2)pE´moif? (3)rif;&ifjzL?(4)e*&ol&d,?

(5)ol&d,&mZ?(6)ykPÖu?(7)rif;BuD;jzL? (8)pnfobif?(9)rif;Ek? (10)rif;vmawmf?(11)rif;ukvm;?

(12)rif;bDvl;?(13)tocF,m?(14)rif;bkef;oef?(15)rif;ywd[lí yOömrif;qufwGif rif;(15)yg;pkd;pHcJhMu

onf[kqkdMuygonf/ okdYaomfa&TapwDq&mawmfbk&m;BuD;\ r[mrked½kyf&SifawmfoGef;vkyfaMumif; pum;

ajyusrf;wGif prÇ0ufûrdUwnf iwkHrif;ukdygxnhfoGif;í rif;(16)yg;[k azmfjyygonf/ prÇ0ufrif;quf[k

omazmfjyNyD; yOörif;qufukdoD;jcm;azmfjyjcif;rûyyg/ ykdíxl;jcm;pGmuGJjym;aeonfrSm &mZ0ifBuD;jzpfyg

onf/ &mZ0ifBuD;wGif azmfjyygrif;rsm;wGif trSwfpOf(8)pnfobifNyD;aemuf(9)teefoD&d?

(10)rif;acgifBuD;?(11)rif;Zmw?(12)rif;ñkda&mif?(13)rif;vSjzL?(14)apmppfBuD;?(15)rif;apm&J?(16)rif;&Japm

[kazmfjyNyD; rif;ukvm;ukdazmfjyxm;ygonf/ rif;EkESifh rif;vmawmfryg&Sdyg/ okdYaomf txufuazmfjy

cJhaom rif;(15)yg;ukd vufcHxm;Muygonf/

yOömûrdUwnfESpfukd AD 818-[kqkdolrsm;u txufygrif;(15)yg;\ eef;pHESpfrsm;ukd 10-ESpf? 15-

ESpf? 30-ESpf? 31-ESpf?32-ESpf? 33-ESpf?15-ESpf/ 2-ESpf/ 28-ESpf/ 20-ESpf? 28-ESpf/ 6-ESpf/ 8-ESpf? 14-

ESpf? 13-ESpf[k azmfjyum yOömûrdUoufwrf;ukd pkpkaygif;(285)ESpf[k azmfjyygonf/ (ukd;-5/pm-196)/

yOömûrdUwnfESpfukd AD 1018[k,lqolrsm;u txufygrif;(15)yg;\ eef;pHESpfrsm;ukd 10-ESpf? 11-ESpf?

10-ESpf? 3-ESpf? 2-ESpf? 4-ESpf? 2-ESpf?1-ESpf/ 5-ESpf?6-ESpf?3-ESpf?3-ESpf?14-ESpf?8-ESpf? 3-ESpf[kazmfjyNyD;

yOömûrdUoufwrf;ukd (85)ESpf[kazmfjyxm;ojzifh þt,ltqESpf&yf uGJjym;aeygonf/

þt,ltqESpf&yfukd pDppfMunhfaomtcg yOöûrdUwnfESpfukd AD 818-[k,lqolrsm;u &mZ0ifvm

pjE´rif;qufukd tmeE´pjE´ausmufpmvm pjE´rif;qufESifhxyfwlûyMujcif;aMumifh yOömûrdUwnfESpf

ESpf(200)a&SUokdYwkd;oGm;onfukd awGU&ygonf/

okdYaomfyOöûrdUwnfESpfukd AD 1018-[k,lqolrsm;u &mZ0ifvmpjErif;qufonf ausmufpmvm

pjE´rif;quf\aemufrS pkd;pHonf/ ausmufpmwkdifajrmufzufrsufESmyg pjE´rif;qufukd rSef;qazmfjyjcif;

omjzpfonf[k ,lqojzifh yxrt,ltqxuf ESpf(200)ykdíaemufusonfukd awGU&ygonf/

txufwGif pma&;olwifjycJhonfhtwkdif; taMumif;aMumif;ukdaxmufqí 1018-ckESpfonf yOöûrdU

wnfESpfjzpfonf[k rSwf,l&ayonf/ ,if;tjyif yOöûrdUoufwrf;ukefqkH;aomouú&mZfukd tm;vkH;aom

okawoDrsm;u AD 1013-[k wpdwfw0rf;wnf; vufcHxm;aMumif; okawoDrsm;wGufqEkdif&ef

wifjytyfygonf/

okdYaomf q&mBuD;OD;pHomatmifonf OD;pHa&Tyka&;om;cJhonfrS]tavmif;pnfolrif;onf AD 1110-

wGif yk*HxD;eef;ukdpkd;pHonf/ olonfysLppfonf? wvkdif;ppfonfrsm;tultnDjzifh vufsmrif;eefY ukd AD

1112-wGif yk&defûrdUukdwnfNyD; AD 1118-ckESpfwGifí yk&defûrdUwGif pkd;pHonf}[laom(ukd;-

Page 75: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

9?pm8?9)&mZ0ifukdaxmuf½Ií yOöûrdUonf 1118-ckESpfwGifrS oufwrf;ukefqkH;onf[k (ukd;-11?pm-

109)qkdxm;ojzifh q&mBuD;OD;pHomatmif\t,ltqwGif yOömûrdUoufwrf;onf ESpf(100)jzpfaMumif;

ukd awGU&Sd&ayonf/

usrf;ukd;pm&if;usrf;ukd;pm&if;

usrf;ukd;pm&if;usrf;ukd;pm&if;usrf;ukd;pm&if;

1/ q&mirnf &ckdif&mZ0if

2/ tif;apmuf&mZ0if

3/ OD;pHomatmif &ckdif'*Fg;rsm;/

4/ OD;pHomatmif tmeE´pjE´

5/ xGef;a&Tckdif &ckdifa&S;a[mif;ûrdUawmfrsm;

6/ xGef;a&Tckdif &ckdifa0omvDacwfAk'¨tEkynm/

7/ atmifvSodef; a0omvDacwfpDppfcsuf(&ckdifr*¾Zif;-17)

8/ a'gufwmapmxGef;atmif &Spfaomif;bk&m;ausmufpmwkdifajrmufrsufESm/

9/ U San Shwe Bu A Brief Note on the Old Capitals of Arakan.

10/ Pamela Gutman Ancient Arakan

11/ U San Tha Aung The Buddhits Art of Ancient Arakan.

&ckdifjynf Ak'¨omoem orkdif;OD;

&ckdifjynfAk'¨omoemhorkdif;ESifhywfoufí okawoDwkdYonftrsKd;rsKd;a&;om;cJhMuNyDjzpfonf/

okdYaomfvnf; &ckdifjynfokdY Ak'¨omoemyxrqkH;tBudrf a&muf&SdvmykHESifh ywfoufíum; t,ltquGJ

jym;vsufyif &SdMuayao;onf/ trSeftm;jzifh ,cktcsdefwGif &ckdiforkdif;usrf;wapmifukd ûypkNyD;jzpfcsdef

wefygNyD/ okdYaomf,cktcsdefwkdif &ckdiforkdif;usrf;pmwapmif tckdiftrmrûypkEkdifMuao;onfrSm uREkfyf

wkdY &ckdifwkdif;&if;om;rsm;tzkdY 0rf;enf;zG,fjzpfygonf/

&cdkiforkdif;ukda&;vQif Ak'¨omoemrygvQif rNyD;Ekdifay/ &ckdifjynfokdYAk'¨omoema&muf&SdjyefYyGm;vm

cJhykHrsm;ukd xnfhoGif;rSomvQif jynfhpkHEkdifayvdrfhrnf/ pma&;oltaejzifh &ckdiforkdif;ukda&;om;ûypkvsuf

&SdaeMuaomokawoDrsm;twGuf tkwfwcsyfoJwyGifhrQ axmufulvkdaomapwemjzifh vufvSrf;rDorQ

wifjyjcif;omjzpfygonf/

tcsKdUaomokawoDwkdYonf Ak'¨oufawmfxif&Sm;&SdpOf bDpD(6)&mpkuyif &ckdifjynfokdYAk'¨omoem

a&muf&SdcJhonfqkdaom&mZ0iftqkdukd vufcH,kHMunhfMuayonf/ tcsKdUokawoDwkdYu &ckdifjynfokdY

yxrqkH;omoemawmfjyefYyGm;vmaomacwfukd at'D(4)&mpkxd aemufusí owfrSwfMuaomfvnf;

tcsKdUurl at'D(2)&mpkokdYr[kwf (3)&mpkudkowfrSwfMu\/ yxrt,ltqukdvufcHolwkdYonf t"du

tm;jzifh &ckdif&mZ0iftqkdukd tajcûyNyD; 'kwd,t,ltqukd vufcHolwkdYrSm orkdif;taxmuftxm;rsm;

ukd tajccHíawG;qjcif;jzpfayonf/

Page 76: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

q&mBuD;OD;pHomatmifonfThe Buddhist Art of Ancient Arakan usrf;pmwGif"n0wDûrdUa[mif;

0ef;usifwGif awGU&Sd&aom a,"r®m*gxmyg&Sdonfh xlygi,frsm;? ausmufapwDrsm;? ausmufpmrsm;ukd

t"dutm;jzifh oufaoxlcJhygonf/ ,if;taxmuftxm;rsm;ukd at'D(4)&mpkESifh (5)&mpkvuf&mrsm;

tjzpftckdiftrm oufaoxljyEkdifcJhygonf/ at'D(4)&mpk tcsdefumvxufapmí &ckdifjynfwGif Ak'¨

omoemxGef;um;cJhaMumif;ukdvnf; wifjycJhygonf/ xkdYaMumifh uRekfyfwkdYonf at'D(4)&mpkxufapm

í &ckdifjynfwGif Ak'¨omoemxGef;um;cJhonf[laomtcsufukd rjiif;uG,fEkdifawmhay/ OD;pHomatmif

wifjycJhonfh aMu;apwDrsm;? aMu;qif;wkrsm;\acwfukdvnf; at'D(4)&mpkxufapmíyif owfrSwf

&ayvdrfhrnf/ ,if;tjyif½kyfyGm;qif;wkukd;uG,frIonf tdEd,EkdifiHü at'D(1)&mpktukefumvrS tpûycJh

aMumif;Christmas Humphreys\Buddhismusrf;pmwGifawGU&ygonf/ OD;pHomatmifurl Ak'omoem twGif;

½kyfyGm;qif;wkukd;uG,frIonf Ak'¨tm;ewfbk&m;wpfqltjzpf ukd;uG,fvmaomacwfwGifrS tpûycJh

aMumif;a&;om;cJh\/ Ak'¨tm;ewfbk&m;tjzpfukd;uG,frIonf tdE´d,EkdifiH ukoetifyg,mjynhf&Sif

uedoQurif;vufwGifrS tpûycJhaMumif;V.A.Smith \Early Hhistory of Indiausrf;uqkday&mxkdrif;\ acwfrSm

at'D(1)&mpkjzpfojzifh Humphrevs ESifh OD;pHomatmifwkdYtqkdrSm ukdufnDaeygonf/ þorkdif;

taxmuftxm;rsm;ukd tajcûyí &ckdif&mZ0iftqkdukd qef;ppf&ayvdrfhrnf/

&ckdif&mZ0ifrSwfwrf;rsm;tvkdt& Ak'¨omoemonf Ak'¨ESifhacwfûydif[kqkdaom pE´mol&d,rif;BuD;

vufxufwGif &ckdifjynfokdYa&muf&SdvmaMumif; qkdygonf/ þ&mZ0iftvkdrSm Ak'¨bk&m;&Sifonf aemuf

yg&[ef;ig;&mESifh "n0wDokdY<ucsDawmfrlonf? aovm*D&dawmifay:wGif &yfem;NyD; Asm'dwfawmf>ruf

Mum;onf/ pE´mol&d,rif;BuD;u Ak'¨tm; "n0wDokdYyifhonf/ Ak'¨onf &ufowåywfoDwif;okH;awmfrl

NyD; tdEd,rZÑdra'ookdYjyefrnfhtcg pE´mol&d,rif;BuD;ukd;uG,f&ef ukd,fyGm;qif;wkwpfqloGef;vkyfcGifhûy

ygrnfhtaMumif;awmif;yefonf/ Ak'¨ucGifhûyawmfrlojzifh qif;wkawmfukdoGef;vkyfonf/ Ak'¨onf rZÑdr

a'ookdYjyef<uonfhtcg &[EÅm&SifAmukvESifhtwl &[ef;ESpfusdyfukd "n0wDwGif usef&pfapcJhavonf/

tqkdygqif;wkawmfukd ,if;tcsdefrSpí r[mrked[ktrnfwGifapcJhonf/

þ'@m&Dt&qkdvQif Ak'omoemonf &ckdifjynfokdYbDpD(6)&mpkuyifa&muf&Sdonf[k,lq&ayrnf/

okdYaomfþ'@m&DqefaomrSwfwrf;ESifhywfoufírl rnfonfhtaxmuftxm;rQ rawGU&Sd&ay/ þwGif

pOf;pm;p&m&Sdaeonf/ r[mrkedqif;wkawmfudk bDpD(6)&mpkuyif oGef;vkyfjcif;onf jzpfEkdif rjzpfEkdif[l

aom tcsufyifwnf;/ tb,faMumifhqkdaomf tdEd,EkdifiHüyif bDpD(6)&mpkESifh bDpD(1)&mpkMum;umvwGif

oGef;vkyfaom ½kyfqif;wk[lí vkH;0rawGU&onfhtjyif ½kyfyGm;qif;wkukd;uG,frIonf at'D(1)&mpk

ukefqkH;vktcsdefrS tpûycJhaomaMumifhjzpfayonf/ ¤if;jyifAk'¨\b0jzpfpOfukd okawoeûycJhMuaom

Witernitz, Smith, Humphreys, Giger, Oldenberg tp&Sdaom taemufwkdif;okawoDrsm;? &m[kvmoHupönf;?

&SifOuúXpaom ta&SUwkdif;okawoDrsm;uvnf; Ak'¨onf tdE´d,e,ferdwfudkausmfvGefí omoemûy

r<ucJhzl;aMumif; tckdiftrmoufaoxljycJhMu\/ xkdYaMumifh Ak'¨bk&m;&Sifukd,fwkdif &ckdifjynfokdY

<ua&mufcJhzl;onf[laom tqkd? r[mrkedqif;wkawmfukd bDpD(6)&mpkuyif oGef;vkyfcJhonf[laom

tqkdESifh ywfoufí okawoDwkdYonff tqkH;tjzwfay;Ekdif&ef tvGefcufcJaeOD;rnf jzpfayonf/

uRekfyfwkdYtaeESifhvnf; þ&mZ0iftqkdrsm;ukd tckdiftrmr,lqEkdifao;ay/

pma&;oltaejzifh vufawGUtaxmuftxm;tay:wGif trSDûyítapmqkH; Ak'¨omoema&muf&Sd

vmykHukd qufvufwifjyvkdayao;onf/

&ckdif&mZ0ifusrf;rsm;ukdavhvmí ouú&mZfukdpDppfcJhMuaom Arthur PhayreESifhhHarvey wkdYurl

pE´mol&d,rif;eef;wufcsdefonf bDpD(6)&mpkr[kwfyJ at'D(146)jzpfrnf[k ESpfaygif;&Spf&mcefYavQmhí

Page 77: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

rSwfcsufcscJhMu\/ xkdYjyifouúwpmayynm&Sifrsm;jzpfMuaomE.H. Johnston ESifhOD;jrifhaqGwkdYuvnf;

&mZ0ifvmpE´mol&d,rif;ESifh tmeE´mpjE´ausmufpmyg]pajE´m',rif;}ukd wrif;wnf;[k ,lqcJhMu

ygonf/ OD;ausmf&ifonffvnf; ,if;okdYyif,lqcJh\/ þt,ltqrsm;om tu,fírSefaecJhvQif

r[mrkedqif;wkawmfukd at'D(2)&mpkwGif oGef;vkyfonfqkd&rnfjzpfonf/ ,if;tqkdukd rSefuefonf[k

,lqekdifayonf/ tb,faMumifhqkdaomf qif;wkoGef;vkyfukd;uG,frIonf tdEd,EkdifiHwGif at'D(1)&mpk

wGif xGef;um;cJhNyD; &ckdifjynfokdYESpfw&mtwGif; jyefYyGm;vmEkdifaomaMumifhyifwnf;/

ckdifrmaomorkdif;taxmuftxm;rsm;t& ausmfZHom(orkdif;)onf tmeE´pjE´ausmufpmyg

]xkdaemuf olawmfpif[k orkwfxkdufaom pajE´m',rif;onf (27)ESpfwkdifatmif xD;eef;ukdodrf;ykdufí

rif;ûyavonf}[laomtcsufukdaxmufí xkdrif;tkyfpkd;aomat'D(3)&mpktpykdif;ukd&ckdifjynfokdYAk'¨

omoemyxrqkH;a&muf&Sdcsdeftjzpf ,lqxm;ayonf/ tcsKdUuvnf; tdEd,awmifykdif;rS awGU&Sd&aom

]em*g*sLeduGef'gausmufpm}udk oufaoûyí þtwkdif;yif,lqcJhMu\/

okdYaomfpma&;oltaejzifhrl orkdif;ESifhvufawGUtaxmuftxm;rsm;t& bDpD(3)&mpkukd &ckdifjynf

okdYAk'¨omoem pwifa&muf&Sdcsdeftjzpff ,lqvkdygonf/ yxrtaxmuftxm;rSm orkdif;ESifharmfuGef;pm

rsm;jzpfí 'kwd,taxmuftxm;rSm &Spfaomif;bk&m;ukef;awmfay:okdY a&muf&Sdaeaom ausmufcsyfjzpf

ayonf/

tmaomurif;onf bDpD(3)&mpkwGif tdEd,EkdifiHü arm&d,tifyg,mukd tkyfpkd;aecsdefü &ckdifjynfwGif

ol&d,puúrif;tkyfpkd;vsuf&Sdonf/ tmaomurif;onf bDpD (276)wGif wwd,o*Fg,emukdwifawmf

rl\/ ,if;o*Fg,emwifyGJtNyD;wGif&[EÅm&Sifr[ma&0wax&fESifh tzGJUonf]r[dour@vwkdif;qkd

onfukd ,cktcg tdE´d,jynfawmifykdif;&Sd rkdufqkd;e,fa'oukdqkdvkdaMumif;wifjyMuonf/ okdYaomf

vnf;]t[d HouolZ0Ho}ESifh]a0omvD&mZ0if}wkdYwGif r[dour@vqkdonfrSm &ckdifjynfukdqkdvkd aMumif;

azmfjyxm;ygonf/ &rf;NAJawmifausmif;q&mawmfa&; tdEd,e,fykHusrf;wGifum; &mZN*dK[fawmif buf

r'&yfjynfrS ajrmufbufjzpfaom? r[dou? tE¨u0d'? Mo*kd,me? b*Fvm;? ppfwaumif;? zavmif;

csdef? yef;0gpaom Zeyk'frsm;ESifh r'&yfajrmufykdif;w0ef;vkH;&Sd &ckdifjynft0ef;ukd r[dour@vqkd aMumif;

tus,fw0ifh &Sif;jyxm;avonf/ a0omvDacwfar"ynmarmfuGef;pmüvnf;----

]]y-'k-wrnf? pwkw¬us? r[do[k? rnf&orkdif;?&u©dKifwkdif;okdY}}[k &ckdife,fajrukd r[dou

r@vwkdif;[k ac:qkdaMumif;awGU&Sd&ygonf/ q&mBuD; OD;atmifomOD;\ ]]Ak'¨omoemESifh&ckdifjynf}}

(vufESdyfpuf½kdufrl)wGif &ckdifjynfonf r[dour@vwkdif; okdYr[kwf r[dour@vwkdif;\ tpdwf

tykdif;jzpfaMumif; azmfjyxm;ygonf/ tu,fí&ckdifjynfukd r[dour@vwkdif;[k ac:qkdcJhygvQif

&ckdifjynfukd bDpD(3)&mpkuyif Ak'¨omoema&muf&SdcJhjcif;trSefjzpfí tjyeftvSeftm;jzifh &ckdifjynfokdY

bDpD(3)&mpkESpfu Ak'¨omoema&muf&SdcJhvQif &ckdifjynfonf r[dour@vwkdif;jzpfayrnf/

&Spfaomif;bk&m;ukef;awmfay:okdY a&muf&Sdaeaom ausmufcsyfyg trSwftom;rsm;ukd qef;ppf&ef

vkdayonf/ ausmufcsyfonf 6vufr &Snf\/ 2ay5vufrus,f\/ 1ay4vufrcefYxl\/ ,if;

ausmufcsyf\atmufbufwGif vuf,m&pfc½koif;ykHygonf/ xkdc½koif;xdyfrSMumyGifhwyGifh xkd;xGuf

aeonf/ MumyGifhtzsm;ESifh tem;rsm;xdaeaom "r®pMumpuf0kdif;ykHygonf/ ausmufpm0efa[mif;

FORCHAMMERu þykH\t"dyÜg,frSm jA[®P0g'ukd ukd,fpm;ûyaom c½koif;rS Ak'¨0g'ukd ukd,fpm;ûy

aom MumyGifhxGufvmNyD; "r®pMumw&m;awmfjzpfvmonf[k qkdygonf/ þtrSwftom;rsm;onf

Ak'¨omoemhorkdif;wGif ½kyfwkrsm;oGef;vkyfukd;uG,fonfhacwf rwkdifrDay:aygufcJhaom Ak'¨bmomtrSwf

tom;rsm; jzpfonf/ tdEd,jynfwGif bDpD(3)&mpk tmaomurif;pkd;pHcsdef arm&d, tEkynmacwfwGif

Page 78: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

MumyGifhukd Ak'¨zGm;jrifjcif; txdrf;trSwftjzpfvnf;aumif; "r®pMumpuf0ef;ukdrl "r®pMumw&m;OD;a[m

aom txdrf;trSwftjzpfvnf;aumif; ukd;uG,fcJhMu\/ ½kyfyGm;qif;wkukd;uG,faomacwfusrSom þ

oauFwrsm;wdrfûryfcJhavonf/

OD;pHomatmifonfvnf;aumif;? HUMPHREYS onfvnf;aumif; Ak'¨bmomtEkynmacwfukd

owfrSwf&mü ½kyfyGm;qif;wkukd;uG,frIonf AD(1)&mpktcsdefrS tpûycJhaMumif;owfrSwfazmfjycJh\/

okawoDOD;odef;xGef;url ½kyfyGm;qif;wkukd;uG,frIukd AD(1)&mpkukefqkH;csdefuedoQu rif;vufxuf

oAÁwdu0g'D*kdPfrStpûyNyD; ,if;rSwqifh ywf0ef;usifEkdifiHrsm;okdY ysHUESHUcJhaMumif; wifjyxm;ayonf/

Ak'pmayorkdif; usrf;ûyq&m WINTERNTTZurl tmaomuacwfumvtcsdefu Ak'qif;wkawmfukd,fpm;

tr&0wD ajcawmftpkH? Mumyef;? qif?jrif;?EGm;vm;Oób paomykHrsm;ukd xkvkyfcJhaMumif;ESifh opömav;

yg;w&m;awmf txdrf;trSwftjzpf "r®pMumw&m;awmfpuf0kdif;ykHukd xGif;vkyfcJhaMumif;qkdygonf/ &ckdif

jynf&Spfaomif;bk&m; ukef;awmfay:rStqkdygausmufcsyfwGif awGU&Sd&aomvuf&monf tmaomuacwf

vuf&mrsm;ESifh vu©Pmcsif;wlnDaeygonf/ &ckdifjynfwGifawGU&Sd&aomvuf&monf arm&d,tEkynm

acwfrS ul;pufjyefYyGm;vmaom vuf&mjzpfonf[kqkdEkdifygonf/ taomuacwfrSwyg;tjcm;rnfonfh

acwfwGifrS Ak'omoemqkdif&m trSwftom;ukd þtrSwftom;rsm;uJhokdY rawGU&acs/ taomutkyfpkd;

csdef arm&d,tEkynmacwfonf bDpD(3)&mpktcsdefjzpfí &ckdifjynfwGifawGU&aomtrSwftom;\acwfukd

vnf; bDpD(3)&mpkacwftcsdef[k owfrSwf&rnfjzpfayonf/ tcsKyftm;jzifhqkdvQif &ckdifjynfukd r[dou

r@vwkdif;[k ac:qkdcJhonf[kqkdaom tqkd/ t&Sifr[ma&0wax&fESifhtzGJUonf &ckdifjynfokdYomoem

ûya&muf&SdcJhonf [laomtqkdwkdYonf trSefjzpfonf[k ,lq&ayrnf/ ,if;tjyifckdifrmaom taxmuf

txm;t& bDpD(3)&mpkwGif tdEd,jynfarm&d,tifyg,mrS wwd,o*Fg,emwifax&0g'Ak'¨omoem

onf &ckdifjynfokdYyxrqkH;tBudrf a&muf&SdcJhonf[kowfrSwf&rnf jzpfayonf/

tcsKdUaomorkdif;okawoDrsm;u tmeEpjEausmufpmyg *gxmtrSwf (10)rS ]]xkdaemufolawmfpif

[k ork'fxkdufaom pajEm',rif;onf}} [laomtykd'frS ]]olawmfpif[kork'fxkdufaom}} qkdonfh0daoo

ûycsufukd taMumif;ûyí awG;awmcJhMu\/ ,if;rwkdifrD rif;rsm;ukdrl ]]cGeftm;BuD;aomrif;}} ]]EkdifiHa&;

uRrf;usifaomrif;}}[líavmuDqkdif&m 0daoorsm;jzifhom csD;usL;xm;NyD;vQif pajE´m',rif;rpí

]]olawmfpif[k ork'fxkdufaom}} ]]oDvNrJaom}} ]]tvSL'ge&ufa&maom}}ponfh avmukwå&mqkdif&m

*kPfyk'frsm;jzifh 0daooûyxm;aomaMumifh pajE´',rif;vufxufrSpí &ckdifjynfwGif Ak'¨omoemxGef;

um;cJhonf[k,lqMuygonf/

at'Dyxr&mpk aemufykdif;umvrsm;wGif tdE´d,jynf ukoetifyg,mukd tkyfpkd;aom]]uedoQu

rif;}}vufxufwGif r[m,meEG,f0if oAÁwdu0g'*kdPf;onf pwkw¬o*Fg,emudk wifMuygonf/

,if;umvwGif *&dausmufqpfynm\ vTrf;rkd;rIatmuf0,f *E¨&tEkynmacwfonf tvGefxGef;um;cJh

ygonf/ þrif;vufxuf *E&tEkynmacwfrSpí Ak'\½kyfyGm;awmfrsm;ukd pwifxkvkyfvmMuygonf/

tqkdyg½kyfyGm;qif;wkrsm; oGef;vkyfukd;uG,frIynmonf r[m,me0g'ESifhtwl ywf0ef;usifEkdifiHrsm;okdY

ysHUESHUcJhygonf/ e,fajrcsif;tvGefeD;pyfaom &ckdifjynfokdkYESpfaygif;w&mtwGif; ysHUESHU&efrSmjzpfEkdifp&m&Sd

ygonf/ xkdYaMumifh&ckdifjynf&Sd rlvax&0g'omoemtwGif; r[m,meAk'bmom xyfrHía&muf&SdcJhrnf

rSm oHo,&Sdp&mrvkday/ pajE´m',rif;vufxuf a&muf&Sdvmaom r[m,me Ak'¨bmomESifhtwl

qif;wkawmf oGef;vkyfukd;uG,frIvnf; a&muf&Sdvmvdrfhrnf/ okdYrSomr[mrked½kyfwkawmfukd þrif;

vufxufoGef;vkyfcJhonf[k cefYrSef;Ekdifygrnf/ ouú&mZfukdpdppfcJhjcif;? trnfemreD;pyfjcif;rQaMumifh

omvQif r[kwfrlbJ r[mrkedqif;wkawmftm; at'D(2)&mpkwGif oGef;vkyfjcif;jzpfEkdifonfhtaMumif;vnf;

E.H JohnstoniESifh OD;jrifhaqGwkdYonf &mZ0ifvmpEol&d,rif;ESifh tmeEpjEausmufpmyg pajEm',rif;udk

Page 79: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

twlwljzpfonf[k ,lqcJhMujcif;jzpfwef&mygonf/ xkdYaMumifh pajE´m',rif;vufxufrSpí a&muf&Sd

vmaom omoemonf r[m,eAk'bmomjzpfNyD; &ckdifjynfokdY 'kwd,tBudrfajrmuf 0ifa&mufvmaom

Ak'¨omoemjzpfaMumif; ,lq&ayawmhrnf/

&ckdifax&0g' omoem rlvblw

2000-jynfhESpf? pufwifbmvxkwf ½kyf&Sifaw;uAsm&opkHr*¾Zif;wGif q&mBuD; a'gufwmoef;xGef;

\]]uRefawmfvJtajzrodyg}}aqmif;yg;ukd zwf½I&ygonf/ q&mBuD;\aqmif;yg;wGif t"dutcsuf

okH;csufukd awGU&NyD;,if;okH;csufteufwGif]]c&pf&Spf&mpkqkd&if ysLu[de,ejzpfaeNyD? &ckdifub,ftcsdefu

pNyD; [de,ejzpfcJhygovJ}}[laom tcsufvnf;yg0ifygonf/

xkdYaMumifh &ckdifax&0g'omoemESifhywfoufí orkdif;OD;tajctaeukd &ckdifa'otwGif;awGU&Sd

&aom taxmuftxm;rsm;ukdtajccHí wifjyvkdygonf/

okawoetjrift& Ak'¨onf rZÑdra'orS tjyifokdYc&D;rxGufcJhyg/ qif;wkawmfukd;uG,frIonf

c&pfESpf 76-ckxuf rapmyg/ bk&m;a&mufonf[k &ckdifu 15-&mpktwGif;u pa&;ygonf/ jrefrm?

rGef wkdYuvnf; a&;Muygonf/ oD[kdVfrSr[m0Housrf;t&qkdvQif oD[kdVfom;wkkdY c&pf6-&mpkuyifa&;

Muygonf/

16-&mpktwGif; wdbufbkef;awmfBuD;wm&memhofa&;cJhaom tdEd,Ak'¨omoemorkdif;pmtkyfwGif

]]&ckdif? yk*H? [Hom0wDe,frsm;ukd tmaomurif;BuD;vufxufuyif a'&0g'omoema&muf&SdcJhonf/

0okAEKacwfokdYa&mufrSom r[m,mea&mufvmcJhonf[k a&;om;cJhygonf/ (N.R.Ray, Sanskrit Buddhis,

in Burma, 1936, Calcutta, P-80) c&pf128-rwkdifrDuyif jrefrmEkdifiHajrmufykdif;ukd jzwfoGm;aom w½kwf?

tdE´d,vrf;rBuD; wGifus,faeNyDjzpfygonf/ (Luce and Pe Maung Tin, Burma Down to the Fall of Pagan,

JBRSFAP, Rangon, 1960, P-385)/tmoH? ZDcRrfe,frsm;ukd jzwfaomvrf;jzpfygonf/

þvrf;rS &ckdifokdYqif;aomvrf;(2)vrf;&Sdygonf/ ppfwaumif;? aumhyZm;? &mrl;urf;ajcbufrS

0ifvmaomvrf;ESifh ukvm;wefjrpfzsm;ykdif;rS awmifMum;twkdif;pkefqif;vmaom vrf;jzpfygonf/ 1611-

ckESpfu ay:wl*Dbkef;awmfBuD; refe&pfonf þ'kwd,vrf;jzifha&mufvmNyD; ajrmufOD;ûrdUawmfokdY

a&muf&SdcJhygonf/ emvE´mESifh wkduf½kdufqufoG,fEkdifaomvrf;jzpfNyD; ouf? ûrd?crD;?&ckdifwkdYonf &ckdif

a'otwGif;okdY þvrf;rsm;jzifh 0ifa&mufcJhMuonf/ (xGef;a&Tckdif? ]]&ckdifa0omvDacwf Ak'¨tEkynm}}/

&efukef? 1990?pm-4)

tmeE´pjE´ausmufpmt& &ckdifwGifc&pfBudKESpf 6-&mpkuyif xD;eef;pkdufí ûrdUjy,Ofaus;rI

wnfaqmufNyD;jzpfygonf/ &ckdifa&S;a[mif;ayrl t[d HouolZ0HoESifh a0omvD&mZ0ifayrlrsmt&

&cdkife,fajrwpfckvkH;tm; wkdif;(9)wkkdif;cGJí owfrSwfcJh&mwGif r[d Houwkdif;[laom trnfjzifh

wkdif;wpfckyg0ifonfukd awGU&ygonf/ 1930-ckESpfu rEÅav;ûrdUrS½kdufESdyfxkwfa0cJhonfh &rf;NAJawmif

ausmif;q&mawmfBuD;a&;om;cJhonfh]]tdEd,e,fykHusrf;}}wGif r[d Houwkdif;qkdonfrSm ta&SUb*Fvm;

ESifh&ckdifurf;ajca'oukd jyqkdxm;ygonf/ taomurif;vufxufu yg#vdokwfrS t&Sifa&0wESifh

&[ef;ig;yg;onf r[d Houwkdif;okdYomoemûyxGufcJhaMumif; taomuausmufpmwGif a&;xkkd;cJhygonf/

c&pfBudKESpf 3-&mpk? taomurif;BuD;vufxufu &ckdifa'ookdYa&muf&SdcJhaom Ak'¨omoem\

taxmuftxm;ukd &SmazGqef;ppfaomtcg ajrmufOD;ûrdU&Spfaomif;bk&m;ukef;awmfay:rS ausmufcsyfwpf

Page 80: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

csyfukdawGU&ygonf/ t&Snf8ay6vufr? tus,f2ay5vufr? xk1ay 4vufr&Sdygonf/ ausmufcsyf

\ atmufzuftpGef;wGif xkxGif;xm;aom vuFsm&pfc½koif;ykHyg&Sdonf/ ,if;c½koif;xdyfrS MumyGifh

wpfyGifhxkd;xGufaeNyD; MumyGifh\tzsm;rsm;onf "r®pMumt0kdif;ukd xdaeygonf/

(ykH)(ykH)(ykH)(ykH)(ykH)

&Spfaomif;bk&m;ukef;awmfay:rSausmufcsyf&Spfaomif;bk&m;ukef;awmfay:rSausmufcsyf&Spfaomif;bk&m;ukef;awmfay:rSausmufcsyf&Spfaomif;bk&m;ukef;awmfay:rSausmufcsyf&Spfaomif;bk&m;ukef;awmfay:rSausmufcsyf

(þausmufcsyfykHukd OD;pHomatmif\ ]]tmeE´jE´}} pm-19?ykH-7ukd ul;,lazmfjyygonf)

azmfcsr®mu? jA[®P0g'ukd ukd,fpm;ûyaom c½koif;rSAk'ukd,fpm;Mumyef;ykHxkxGif;vmNyD; Ak'w&m;

awmfukd,fpm; "r®pMumt0dkif;xGif;xkxm;onf[k qkdygonf/ (E.Forchammar, "Arakan"Chap.11, Mrohaung,

P20/21)/

tdE´d,wGif taomurif;vufxufü Ak'¨qif;wkawmfukd;uG,frIr&Sdyg/ apwDykxkd;? vkdPf*lrsm;ü

Ak'¨0ifcef;rsm;ukdawGU&aomfvnf; Ak'¨qif;wkawmfxkvkyfrIukd *½kpkdufía&SmifusOfcJhygonf/

qif;wkawmfukd;uG,frI wGifus,fvmNyD;aemufüyif ty&r[m0deaovd,*kdPf;ESifh r[d Homou

*kdPf;wkdYonf qif;wkawmfukd;uG,frIukd tqkH;xdvufrcHcJhMuyg/ (H. Sarcar, ''Some Aspects of the Buddhist

Monuments at Nagajunikonda, 1960, P-84)/ taomuAk'0ifcef;rsm;wGif Ak'\ukd,fpm;? aAm"dyifykH? "r®pMumykH?

xlygykHrsm;ukdomawGU&NyD; qefcsDykxkd; wk½kdPfwkdifrsm;wGif aAm"dyif 67-ykH? "r®pMum 6-ykH? xlyg 32-

ykHawGU&ygonf/ tr&0wDwGifrl ajcawmf&mykH? Mumyef;ykHrsm;ukdawGU&ygonf/ þoauFw

ukd;uG,frIrsm;onf qif;wkawmfukd;uG,frIrwkdifrDu xGef;um;cJhygonf/ &ckdifwGifawGU&onfh Mumyef;ykH?

"r®pMumt0kddif;ykHrsm;onf c&pfBudKESpf(3)&mpk? taomuacwftwGif; arm&d,tifyg,mrS ax&0g'

omoemESifhtwlysHUESHUvmaom oauFwukd;uG,frItaxmuftxm;jzpfonf[k,lqygonf/ Ak'¨

oauFwukd;uG,frItjcm;wpfckrSm &Spfaomif;bk&m;*ltwGif;okdY a&muf&Sdaeaomajcawmf&mjzpfygonf/

tjcm;aESmif;acwfajcawmf&mrsm;ESifhrwl/ jzpfawmfpOfrsm;vnf;rygaom? omref½kd;½kd;ajcawmf&mrsm;om

jzpfNyD;tvGefa&S;us[ef&Sdygonf/ &Spfaomif;ykxdkd;wnf bk&ifrif;Amonf rnfonfhae&mrS ajymif;a&TU

ylaZmfcJhonf[k rSwfwrf;rawGUrdao;yg/ þajcawmf&mrsKd;tm; em**sLeduGef'gteD;rS tr&0wDwGifom

awGU&ygonf/

omoemhorkdif;wGif ajcawmf&mxGif;xkukd;uG,frIonf qif;wkawmfoGef;vkyfukd;uG,frIxufykdí

a&S;usonf[kawGU&ygonf/(W.Awalf, ''Buddhism, Art and Faith, The Buddha Legend, P-32/33)

c&pfESpf150-cefYu wkdavrD\rSwfwrf;ü **Fgjrpf0rSta&SUbufokdYoGm;vQif ud&'d,ESifh bm&uk&

okdYa&mufonf/ qufíoGm;vQif ]]aiGajrokdYa&mufonf/]]aiGajr}}wGif]]qifA&}}]]q'g;}}]]ab&b le}}

]]awrvm}}ûrdUrsm;&SdMuonf/ ,if;rvGefvQif yifv,ftilukda&mufonf/ ]]aiGajr}}qkdonfrSm &ckdifa'o

jzpfNyD; yifv,ftilqkdonfrSm armfwifpGef;jzpfEkdifonf/ (]]tajcjyjrefrmekdifiHa&;orkdif;}}y-wGJ?pm-216)

c&pfESpf-50cefYu]]yGefykd;ed,yfarvm}}\rSwfwrf;wGif **Fgjrpf0Srf;rS ta&SUbufokdYqufíoGm;vQif

a&TuRef;? aiGuRef;rsm;okdYa&mufonf/ teD;tem;uRef;rsm;wGif vlrnf;rsm;aexkdifMuonf[k awGU&onf/

(¤if;-pm-216)/ c&pfESpfyxr&mpktwGif; ]]tD&Do&D,efa&aMumif;rSwfwrf;}}wGif tqkdyg a&TuRef;?

aiGuRef;rsm;ESifh **Fgjrpf0Srf;okdYoGm;aeaom ]]uvef'D,kdzkefwm}}[kac:am &GufavSBuD;rsm; tdEd,awmif

ykdif;wGif awGU&aMumif; rSwfwrf;awGU&ygonf/ (H.G Luce.J.B.R.S.F.A.P Vol, 1960.Rangon.P-386)/

&ckdiforkdif;okawoDyifyvm*wårifonf qD;'D;pfESifhA&m'JvfwkdY\pmwrf;rsm;ukd ukd;um;í]]bm&

uk&}}onf ewfjrpf0wGif&Sdonff/ ]q'g;}qkdonfrSm oHwGJûrdUjzpfonf/ &ckdifa'oonf tdEd,ta&SUbuf

urf;a'orsm;ESifh a&aMumif;c&D;tquftoG,f&Sdonf[k qkdygonf/ (P. Gutman, ''Ancient Arakan'' Ph.D.

Page 81: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

Thesis, Australlian National University, 1976, P-37)/ &cdkifESifhtdEd, ta&SUbufurf;a'oonf rnfonfhtcsdefu

pwifqufoG,fcJhonfukd rod&aomfvnf; c&pfESpfqef;pwGifrl qufoG,frIwGifus,faeNyDjzpfygonf/

(¤if;?pm-7/8 )/

c&pfESpf(3)&mpktwGif;ü em**sLeDuGefY'gwGif tkyfpkd;cJhaom ]wåoGmuk}rif;qufrS ]r'´&dykwåoD&d

0D&yk&do'wå}rif;\eef;pH(14)ESpfajrmufüa&;xkd;cJhaomausmufpmwGif tdE´d,awmifykdif;rS ax&0g'

&[ef;rsm;omoemûyxGufcJhaom a'orsm;ukdazmfjycJhygonf/ ,if;a'otrnfrsm;wGif ]]pdvmw}}jynf

[kyg0ifygonf/ (N.R Ray, ''An introdction to the Studey of Theravada Buddhism in Bwima, Culculta, 1946,P-15)/

þausmufpmrS pdvmwjynfqkdonfrSm r[mbm&w? [&d0Ho? yl&PESifh yOöwEÅpaom ouúwusrf;

rsm;wGif azmfjyxm;onfh ]]ud&mw}}yifjzpfonf/ wkdavrD\rSwfwrf;wGifyg&Sdaom ]]wdvm'g;}}qkdonfrSm

]]pdvmw}}ukd *&doHjzifhajymMum;jcif;jzpfNyD; wkdavrD\ ]]wdvm'g;}}ausmufpmrS ]]pdvmw}}ESifh ouúw

usrf;rsm;rS]]ud&mw}}wkdYvnf; twlwlyifjzpfMuygonf/(¤if;/ pm-15)/

rmua@;,syl&mZfusrf;tvkdESifh EIdif;,SOfvQif ]]ud&mw}}qkdonfrSm &ckdifa'owpfckvkH;ESifh jrefrm

EkdifiHatmufykdif;[k a'gufwma&;uqkdygonf/ (Theravada Buddhism in Burma P-16)/ a'gufwmueef*kdurl

ppfwaumif;a'oESifh &cdkifurf;ajcukddqkdvkdaMumif; a&;ygonf/(S.B. Qanungo, ''A History Of Chiltagong''

Vol (1), 1988. P-51)/jrefrmEkdifiHa&S;a[mif;ûrdUjyEkdifiHrsm;jzpfaom ud&mwjynf? usifvifjynf? vif,efjynf

wkdYwGif Ak'¨0g'a&muf&SdxGef;um;cJhygonf/ (Nidrf;ausmf]]aiGawmif}}1973/ &efukef/pm-49)/

taxmuftxm;rsm;t& &ckdifa'oonf ud&mwa'o(okdYr[kwf) ud&mwa'o\ tpdwftykdif;

jzpfonfrSmxif&Sm;ygonf/

&ckdifa0omvDacwfOD;u Ak'tEkynmvuf&mrsm;onf em**sKeduGef'grS vuf&mrsm;ESifh qifwlonf

udkawGU&ygonf/ (P.Gutnian, ''Ancient Arakan'' p-222)/ taxmuftxm;rsm;t& ax&0g'omoemonf

&ckdifa'ookdY c&pf-3&mpktwGif; tdEd,awmifykdif;rS ysHUESHUvmcJhao;onf[k awGU&Sd&ygonf/ tmeE´pjE´

ausmufpmwGif azmfjyxm;onfh c&pf(3)&mpkESifh (4)&mpktwGif; &ckdifa'oütkyfpkd;cJhMuonfhrif;rsm;ukd

azmfjy&mwGif ]]olawmfpif[k orkwfxkdufaom}} ]]tvSL'ge&ufa&maom}} ]]'geoDvNrJaom}}ponfjzifh

awGU&Sd&jcif;u oufaojzpfygonf/ ,if;tjyif&ckdifwGif at'D-2&mpk? 3-&mpktwGif;u tdEd,awmif

ykdif; em**sKeduGef'ga'ookH;jA[®Dtu©&mjzifha&;xkd;xm;aom ]]opöuy&dA¨muZde}}ygVdpmwrf;ukd ausmuf

qif;wkwpfql\aemufausmwGif awGU&jcif;uvnf;taxmuftxm;jzpfygonf/þtaxmuftxm;rsm;

t& &ckdifwGif ax&0g'usrf;tjynfhtpkHr[kwfonfhwkdif toifhtwifha&muf&Sdaernf[k ,lq&ygonf/

(ykH) opöu y&Akduf(ykH) opöu y&Akduf(ykH) opöu y&Akduf(ykH) opöu y&Akduf(ykH) opöu y&Akduf

&ckdifa'owGif c&pfESpf 5-&mpk? 6-&mpktwGif;ü ausmufpma&;xkd;cJhaom"avhxGef;um;cJhygonf/

ygVd? ouúw? ausmufpmtrsm;tjym;awGU&Sd&ygonf/ c&pfESpf(3)&mpk(okdYr[kwf) c&pfBudKESpf(3)&mpk

uyif &ckdifa'ookdYa&muf&SdcJhaom ax&0g'Ak'¨omoemonf c&pff(6)&mpkwkdif ckdifrmpGmxGef;um;aeqJ

jzpfygonf/

(ykH) a0omvDbk&m;ausmufpm(ykH) a0omvDbk&m;ausmufpm(ykH) a0omvDbk&m;ausmufpm(ykH) a0omvDbk&m;ausmufpm(ykH) a0omvDbk&m;ausmufpm

taxmuftxm;tjzpf c&pf-6&mpktwGif;u *kyÜwtu©&m? ygVdbmomausmufpmwpfcsyf\ ykHukd

Page 82: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

azmfjyvkdufygonf/ þausmufpmonf a0omvDbk&m;BuD;ukef;awmfay:&Sd apwDysufwpfqlrS xGufus

vmaomausmufpmjzpfygonf/ a,"r®m*gxmawmfyg ausmufpmjzpfygonf/ (þausmufpmukd

OD;pHomatmif? at'D 6-&mpkESifh ,if;rwkdifrD &ckdifjynfokH;tu©&m}} Or®matmifpmay? tif;pdef? 1974-

pmtkyfrS? ykH (22)ukd ul;,lazmfjyygonf/)

þrQjzifhqkdvQif q&mBuD;\&ckdifu b,ftcsdefupNyD; [de,ejzpfcJhygovJ[laom ar;cGef;twGuf

ajzqkdcsufjynfhpkHvdrfhrnf[k ,lqygonf/

at'D(3) &mpktwGif; &ckdifjynfa&muf Ak'¨omoemat'D(3) &mpktwGif; &ckdifjynfa&muf Ak'¨omoemat'D(3) &mpktwGif; &ckdifjynfa&muf Ak'¨omoemat'D(3) &mpktwGif; &ckdifjynfa&muf Ak'¨omoemat'D(3) &mpktwGif; &ckdifjynfa&muf Ak'¨omoem

&ckdif&mZ0ifusrf;rsm;tvkdtm;jzifh bk&m;&Sifoufawmfxif&Sm;&SdpOfuyif Ak'omoemawmfonf &ckdif

jynfwGifxGef;um;cJhonf[k rSwfom;&ygonf/ Ak'y&dedAÁmefûyNyD;aemuf acwfumvtoD;oD;wGif tdEd,

EkdifiHrS omoemûy&[ef;awmfrsm;onf ywf0ef;usifEkdifiHrsm;okdY omoemûyc&D;<ucJhMuygonf/ &ckdifjynf

okdYvnf;acwfumvtoD;oD;wGif Ak'¨omoe*kdPftoD;oD;rS &[ef;awmfrsm;<ua&mufcJhMuygonf/

xkdYaMumifh &ckdifjynfwGif Ak'¨omoem*kdPf;uGJwpfckxufrenf; xGef;um;cJhonfukd ½kyf0w¬Ktaxmuf

txm;rsm;t& od&Sd&ygonf/

omoemhorkdif;wGif ax&0g'*kdPfonf rm*"D?ygVdbmomwkdYukdokH;pGJcJhNyD;? r[moHCduESifh r[m

,e*kdPfwkdYonf jyu&dw? ouúwbmomwkdYukd okH;pGJcJhMuygonf/ &ckdifjynfwGif ygVdpmaya&m? ouúw

pmayygawGU&Sd&ygonf/ xkdYaMumifh ax&0g'omoemomru r[m,meomoemvnf; a&muf&SdxGef;

um;cJhonf[laom ,lqcsufrsm;rSm ,kwådwefygonf/ a'gufwmoef;xGef;u]]a0omvDacgif;avmif;pm

rSm ouúwbmoma&;jzpfí ta&SUb*Fvm;wGif okH;pGJcJhaom *kyÜwta&;tom;jzifh a&;xkd;cJhygonf/

ta&SUb*Fvm;ESifh tquftqHûycJhaMumif; xif&Sm;onfhtjyif Ak'omoemr[m,e*kdPf\puf&dyfatmuf

okdY a&mufcJhonf[k ,lqzG,f&Sdygonf/ (ukd;-1/pm-66)/ ûrdUa[mif;(ajrmufOD;) bk&m;BuD;apwDysuf

wpfqlrS a,"r®m*gxmausmufpmwpfckawGU&onf/ þausmufpmukd ygVdESifha&;xkd;xm;onfu

qef;onfxljcm;onf[k azmfjyvsuf&Sdygonf/ r[m,evTrf;rkd;aeaomfvnf;? ax&0g'vnf;&Sdonf[k

azmfjyjcif;jzpfonf[lí ,lqEkdifygonf/ (ukd;-1/pm-67)[k a&;om;xm;ygonf/

þokdYjzifh acwfOD;&ckdifjynfwGif ax&0g'omoemESifh r[m,eomoem,SOfí xGef;um;cJhonf[k

,lqaom ynm&SifokawoDtrsm;tjym;yif&Sday&m? pma&;olonf þaqmif;yg;wGif at'D(3)&mpktwGif;

(a&S;acwf) &ckdifjynfokdYa&muf&SdcJhaom Ak'¨omoem*kdPf;ESifh 0g'ukdajc&mcHí qef;ppfwifjyxm;ygonf/

rsm;pGmaomokawoDwkdYu at'D(3)&mpktwGif;ua&;xkd;cJhaom tdE´d,EkdifiHta&SUbufurf;ajc&Sd?

upöemjrpf0uRef;ay:a'orS em**sKdeuGef'g ausmufpmukd ukd;um;í ,if;a'orS&ckdifjynfokdY omoemûy

&[ef;rsm;<ucJhzl;aMumif;qkdMuygonf/ tqkdygausmufpmwGif ]]*Em&? pde? ud&mw? awmfovD? t0&EÅ?

0r®,? 0e0oD? ,k0Eé? 'rdv? yavmf&ma'orsm;okdY omoemûy&[ef;rsm;<uoGm;MuaMumif;a&;xkd;xm;

onf[k (----)wGif rSwfwrf;wifxm;ygonf/(ukd;-13? pm-14)/

em**sKdeuGef'ga'oonf tdEd,EkdifiHta&SUbufurf;a*:'g0&DjrpfESifh upöemjrpf0uRef;ay:pyfMum;

tE&ma'owGif&Sdygonf/ þa'oonf taomurif;vufxuf arm&d,tif,g,mwGif yg0ifcJhonf/

arm&d,tifyg,mysufokOf;aomtcg]]omw0g[erif;quf}}onf ESpfaygif;(400)ausmftkyfpkd;cJhí Ak'¨

Page 83: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

omoemxGef;um;cJh\/ þrif;qufukd at'D3&mpktpykdif;wGif ]]£cguk}}rif;qufu qufcHtkyfpkd;cJh\/

rif;qufopfukdwnfaxmifaom]]oEÅrlvrif;}}onf jA[®P0g'Djzpfaomfvnf; ,if;aemufqufcHaom

rif;rsm;rSm Ak'¨omoemukdtm;ay;cJhMuojzifh jA[®P0g'xGef;um;rIonf tcsdefrMum&SnfcJhay(ukd;-2/

pm-201)/ em*g*seduGef'gausmufpmukd ]]r'´&dykwårif;}}\pwkw¬ajrmufeef;pHESpfwGif a&;xkd;cJhonf/

þrif;\trnftjynhftpkHrSm ]]r'´d&dykwåod&d0g&Hyk&do'wå}}jzpfonf/

a'gufwm---u em*g*seduGef'gausmufpmwGifyg0ifaom ud&mwqkdonfrSm &ckdifjynfESifh jrefrm

EkdifiHatmufykdif;a'ojzpfaMumif; (ukd;-13/pm- )qkdNyD;? rEÅav;r[mrkefbk&m;teD; acgif;avmif;pmwpfck

wGif ud&mwa'oonf jrefrmekdifiH\tpdwftykdif;a'owpfckjzpfaMumif;yg&Sdonf/ (ukd;-8?pm-2)/

a'gufwmyg*sDwmu ]]ud&mwa'oonf [dr0EÅmawmifwef;rsm;\ awmifbufqifajcavsma'ojzpf

aom yef*syfjynfe,frS tmoH? ppfwaumif;? awmifwef;a'owpfavQmufe,fajrrsm;ukd ac:onf[k

qkdonf/ (ukd;-9? pm49)/ a'gufwmueef*kdu ppfwaumif;awmifwef;a'owpfavQmuf[kqkd&mü

&ckdifawmifwef;ESifh awmifbufe,fajrwpfckvkH;yg0ifonf[kqkdonf/(udk;-13? pm-51)/ ynm&Sifrsm;\

tqkdt& ûcHíokH;oyfvQif &ckdifjynfonfud&mwa'owGif yg0ifaMumif;odomygonf/ þtcsufukd

axmufcHaom tjcm;tcsufrsm;&Sdygonf/

&mr,eusrf;ü ]]OD;xdyfwGifqHxkH;xkH;xm;aom ud&mwwkdYonf MunfYíwifhw,f\/ a&Ttqif;

uJhokdY0if;0g\/ a&wgifusifvnf\/ usm;tppfuJhokdYaMumufrufzG,faumif;\[k azmfjyxm;ygonf/

,if;tjyifud&wwkdYonf ta&SUbuf&Sdawmifwef;rsm;wGifvnf;aumif;? yifv,fem;wGifvnf;aumif;

aexkdifMuaMumif;? olwkdYonf a&T? aiG? ausmufoHywåjrm;<u,f0ít0wftxnf,ufvkyfrIwGif

uRrf;usifMuaMumif;qkdygonf/ [dELydóEkd; yl&mrfusrf;wGifrI]]þavmu\tv,fwGif jA[®P?uwåd,?

0ó?ok'¨ trsKd;av;yg;wkdYaexkdif&m tdEd,jynf&Sd\/ ta&SUbufüum; ud&mwwkdY&Sdí? taemufbufü

um; ,0ewkdY&Sd\[kazmfjyxm;ygonf/ tif'kdrGef*kdvGdKufpmtkyfa&;om;ol a'gufwmcsufwm*sdu]]a0'

usrf;rsm;rSm bDpD10&mpkwGifvnf;aumif;? r[mb&x? &mr,eusrf;wkdYrSm bDpD500ESifh at'D400Mum;wGif

vnf;aumif; a&;om;cJhonf[k ,lqp&m&SdaMumif;? xkdYaMumifh ud&w(tif'kdrGef*kdvGdKuf)rsm;onf tdEd,

jynfajrmufbuf? ta&SUajrmufbuf/ bD[me,f? b*Fvm;e,fponfwkdYwGif vnf;aumif;? jA[®ykwå&jrpf

wpfavQmufwGifvnf;aumif;? tmoHrPdyl&ESifh qufpyfvsuf&Sdonfh e,fajrwkdYwGifvnf;aumif;? bDpD-

1000cefYuyif 0ifa&mufvsuf&SdMurnfjzpfaMumif; aumufcsufcsxm;ygonf/(udk;-3)/

ûcHMunhfvQif ud&mwa'oqkdonfrSm [drEÅmawmifwef;rsm;\ awmifbufqifajcavsma'orsm;?

rPdyl&? ppfwaumif;&ckdifa'orsm;ukd ac:qkdjcif;jzpfí awmifwef;a'oaeud&mwrsm;rSm ,if;a'orsm;

wGif aexkdifMuolrsm;jzpfNyD; yifv,furf;½kd;wef;ae&m ud&mwrsm;rSm b*Fvm;? ppfwaumif;ESifh &ckdif

urf;ajca'orsm;wGifaexkdifolrsm;ukd &nf&G,fjcif;jzpfaMumif; awGU&ygonf/ ,if;tjyifxkdpOfu &ckdif

jynfe,f? ajrtus,ft0ef;udk azmfjyaom a&S;a[mif;ayrlvuFmwGif]]us,f0ef;aequf? taemufbufrSm?

rZÑdrmESifh 'uúmjrpfavQmuf? ajrmufukdawmifñkd ukef;ukdxdcH? {oHcsif;wGif;? acsmif;qif;a&xGuf? {&m0wD?

jrpfodjcm;wH? i0efxdyfajrmif? awmifukdt*¾d? 'u©dPoGif? armfwifa&vIyf? orkwf0ifav? &ckdifjynfvQif}}

[kazmfjyxm;onfukdaxmufí xkdacwfu&ckdifjynf\tus,ft0ef;ukd rSef;qekdifygonf/ xkdYaMumifh

at'D(3)&mpktwGif;u em**sKeduGef'grS &[ef;awmfrsm;omoemûycJhMuonfh ud&mwa'owGif &ckdifjynf

yg0ifaMumif;odomxif&Sm;ygonf/

em*g*seduGef'ga'orS Ak'¨omoemonf &ckdifjynfokdYysHUESHUa&muf&SdcJhonfhg taxmuftxm;rsm;&Sd

ygonf/ em*g*seduGef'ga'o&Sd a&S;a[mif;Ak'¨omoedu taqmufttkHrsm;rSm at'D(3)&mpkESifh (4)&mpk

Page 84: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

twGif;u aqmufvkyfcJhMuaom taqmufttkHrsm;jzpfonf/ jrefrmEkdifiHrSAdóEkd;ESifh oa&acwå&m

ESpfûrdUvkH;wGif em*f*seduGef'grS Adokumvuf&mrsm; vTrf;rkd;ykH&onfhtaqmufttkHrsm;&Sdonf/(ukd;-4/

pm-176)/ ysLwkdYonf tdEd,ta&SUbufurf;ESifhvnf;aumif;? wmjrvdyfESifhvnf;aumif;? qufoG,f&m

wGif &ckdifurf;ajcrSwpfqifh pcef;csqufoG,fcJhonf[k vkpfuqkdonf/(ukd;-10/pm-110)/ &ckdifjynf

a0omvDacwfOD;u Ak'¨bmomausmufqpftEkynmvuf&mrsm;rSm em*g*sKeduGef'ga'orS ausmufqpf

vuf&mrsm;ESifh qifwlonf/ (ukd;-10/pm-222)/ okdYjzpf&m &ckdifESifhysLûrdUawmfrsm;onf c&pfESpfrsm;tp

ykdif;uyif qufqHrI&SdaecJhNyD;/ em*g*sKeduGef'ga'orS Ak'omoemonf &ckdifjynfrSwpfqifh ysLûrdUawmfrsm;

okdY a&muf&SdcJhonf[k rSwfcsufcs&ayrnf/

ysLûrdUawmfrsm;onf &ckdifjynfawmifykdkif;ESifh awmifukwfawmifMum;vrf;tm;jzifhvnf;aumif;? &ckdif

jynfajrmufykdif;ESifh bl;&GufrñId;vrf;tm;jzifhvnf;aumif;qufoG,fcJhMuonf/(ukd;-1/pm-110)/

em*g*sKed uGef'ga'oESifh &ckdifjynfe,fESifh rkwfokefvrf;aMumif;jzifh a&vrf;c&D;rSqufoG,fcJhMuayonf/

þokdYqkdvQif at'D(3)&mpktwGif;u &ckdifjynfokdY em*g*sKeduGef'ga'orSa&muf&SdcJhaom Ak'omoem

rSm rnfonfhAk'¨bmom*kdPf\omoemjzpfonfukd qef;ppf&ayrnf/

at'D(3)&mpktwGif;u em*g*sKeduGef'ga'oESifh tr&0wDwnf&Sd&m tE¨&wkdif;wGif ax&0g'Ak'¨

bmom*kdPf;ESifh r[moHCdu*kdPf;uGJrsm;xGef;um;cJhaMumif; avhvmawGU&Sd&ygonf/ r[moHCdu*kdPf;

onf wwd,o*Fg,emaemufykdif;wGif yg#vdykwfjynfESifh a0omvDjynfudkajcukwf,lí omoemjzefYcsd

cJh&mwjznf;jznf;ESifh tdEd,wpfjynfvkH;ukd vTrf;rkd;cJhonf/ tr&0wDESifh em*g*seduGef'gausmufpmrsm;

wGif r[moHCdu*kdPf;tiftm;BuD;rm;cJhykHukd awGUEkdifygonf/ em*g*seduGef'g&Sd ausmif;wkdufBuD;rsm;rSm

r[moHCdu*kdPf\ A[kdvfXmejzpfcJhzl;onf/ at'D(7)&mpku w½kwf&[ef;awmfrsm; [l,ifqifESifh

tdcsifwkdY\ rSwfwrf;rsm;t& tmz*efepöwefjynf? *E¨m&wkdif;? r*"wkdif;wkdYwGif r[moHCduausmif;

wkdufBuD;rsm;&SdaMumif; rSwfwrf;wifcJhMuonf/ (ukd;-5/pm-53^54)/

tr&0wDESifh em*g*seduGef'gausmufpmrsm;wGif r[moHCdu*kdPfuGJrsm;jzpfaom A[kokwdu*kdPf?

apwD,*kdPf;wkdYtaMumif; ax&0g'*kdPf;cGJjzpfaom r[domou*kdPf;taMumif;yg&Sdonf/ xkdtcsdefu

tdEd,ajrmufykdif;ESifh ta&SUajrmufykdif;wGif oAÁwåd0g'*kdPf;tm;aumif;aeNyD; r*"wkdif;ESifh b*Fvm;e,f

wGif r[moHCdu*kdPf;uGJjzpfaom avmukwå&m0g'*kdPf; vTrf;rkd;aecJhayonf/(ukd;-¤if;)/

rpöwmtdyfcsfqm;um;u taqmufttkHwnfaqmufykHESifh ausmufpmwkdYwGifvm&Sdaom tcsufwkdYukd

axmufí em*g*sKeduGef'gBuD;yGm;pOfumvu (1)r[m0d[m&0goD*kdPf;?(2)r[domou*kdPf;?(3)A[k

okwdu*kdPf;?(4)ty&r[m0deaovD,*kdPf;wkdY xGef;um;cJhonf[k qkdkygonf/(ukd;-2/ pm-204)/ ty&

r[m0deaovd,*kdPf;onf MoZmtanmif;qkH;vnf; qkdygao;onf/

okawoDOD;b&Sifu tdEd,om;wkdYonf {&m0wDjrpfaMumif;twkdif; qefwufvm&mjzpfEkdifonf/

okdYr[kwf &ckdifbufrS,ckywdrf;izJvrf;twkdif; rif;bl;avmufrSwpfqifh 0ifa&mufEkdifMuonf/(ukd-2/

pm-200)[kvnf;aumif;? omoemyifa&mufcJhvifhupm; AdóEkd;üpmayxGef;um;jcif;r&Sd[k qkd&ayrnf/

a&muf&SdcJhaompmayonf tE¨&wkdif;wGif at'D-200cefY jA[®Dtu©&mjzifh a&;om;aom ygVdpmayjzpf

onf[kqkdzG,f&m&SdonfrSwpfyg; acwf\pma&;om;rItwwfukd rod&ay[k(ukd;-2/pm-204)qkdygonf/

AdóEkd;wGif ]]oHCmhoD&d}}[k jA[®Dtu©&mygVdbmomjzifh a&;om;xm;aom wHqdyfwkH;wpfckukdom

awGU&NyD; tjcm;pmaytaxmuftxm;rawGU&yg/ &ckdifjynfwGifrl jA[®Dtu©&mjzifh a&;om;xm;aom

]]o'¨uyk&ykd'f}}urÁnf;pmESifh]]"n0wDawmifaygufBuD;ausmufpm}}wkdY&Sdonf/ tdE´,awmifykdif;ESifh &ckdif

jynfonf c&pfESpftpykdif;uyif a&aMumif;c&D;jzifhul;oef;qufqHrI&SdaecJhonfazmfjycJhNyD;jzpfonfhtwkdif;

tE¨&e,fonf arm&d,tifyg,mwGifyg0ifí jA[®Dtu©&mta&;om;xGef;um;cJh&ma'ojzpfygonf/

Page 85: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

jA[®Dtu©&mukd tdEd,EkdifiHwGif at'D(2)&mpktxd rl&if;twkdif;rajymif;vJbJ a&;om;okH;pGJcJhonfh

tjyif(ukd;-6/pm-16)AdóEkd;wGif at'D-200cefYu tE¨&ma'owGifa&;om;cJhaom jA[®Dtu©&mta&;

tom;ukd awGU&Sd&NyD; (ukd;-2/pm-204)? em*g*sKeduGef'ga'oESifh ysLûrdUawmfrsm;onf &ckdifukdA[kdûyí

ul;oef;qufqHcJhMujcif;aMumifh &ckdifESifhAdóEkd;wGifawGU&aom jA[®Dtu©&m? ygVdpmayta&;tom;rsm;

onf em*g*sKeduGef'ga'orS at'D-3&mpktwGif;a&muf&Sdvmonf[k ,lqowfrSwf&ayrnf/

azmfjycJhNyD;jzpfonfhtwkdif; at'D-3&mpktwGif;u em*g*sKeduGef'ga'owGif r[m0d[m&oD*kdPf;?

r[domou*kdPf;? A[kokwdu*kdPf;ESifh ty&r[m0deaovd,*kdPf;wkdY xGef;um;cJhonf/ 'Dy0Housrf;

wGif 'kwd,o*Fg,emyGJusif;yNyD;aemuf ax&0g'*kdPf;ESifh r[moHCdu*kdPf;rS cGJxGufMuaom*kdPf;

(18)*kdPf;ukd jyqkdxm;ygonf/ okdYaomf 'Dy0HowGif ty&r[m0deaovd,*kdPf;\trnfudk rawGU&yg/

uxm0w¬Kusrf;wGifrlum; tqkdyg(18)*kdPf;tjyif? ykAÁaovd,? ty&aovd,? &mZ*d&du? o'¨wådu

*kdPf;[lí tEu*kdPf;(4)*kdPf;ukdvnf; azmfjyxm;ygonf/ 0gokrdMu\ ouúwbmomjzifha&;om;xm;

aomrSwfwrf;wGif ty&aovd,*kdPf;\trnfyg&Sdygonf/ ouú#pma&;q&mBuD; bmAs\rSwfwrf;

wGifvnf; yg0ifaMumif;od&ygonf/ (ukd;-5/pm-40)/ þty&aovd,*kdPf;onf qif;xkawmf

ukd;uG,frIukdvufrcHacs/ þ*kdPf;onf ouúwpmayukd tokH;ûycJhMuonf/ &ckdifwGifawGU&aom opöu

yk&AkdZfurÁnf;pmrSm ygVdbmomvnf;jzpf? qif;wkawmfwGifa&;xkd;xm;jcif;vnf;jzpfaomaMumifh &ckdif

jynfokdYa&muf&SdcJhaomomoemrSmty&r[m0deaovd,*kdPf;rS ysHUESHUvmaomAk'¨omoemr[kwf[k

rSwfcsufcs&ayrnf/

A[kokwdu*kdPf;onf r[moHCdu*kdPf;uGJjzpfaom a*gukvdu*kdPf;rs xyfrHcGJxGufvmaom*kdPf;

jzpfí t,ltqwGif avmufuDa'oemESifh avmukwå&ma'oem[kESpfrsKd;cGJjcm;ygonf/ þ*kdPf;onf

r[m,ewkdY\ Ak'um,? "r®um,ESifh oHabm*um,wkdYwGif oHabm*um,ukd vufrcHacs/ tbd"r®m

rSm oAÁwåd0g'*kdPf;ESifh eD;pyfonf/ opöod'dusrf;ukd t"duvufukdifûyNyD; ouúwbmomukd okH;pGJaom

*kdPf;jzpfygonf/ r[domo*kdPf;rSm yifrax&0g'rScGJxGufcJhaom*kdPf;jzpfygonf/ t,l0g'rSr[m

oHCduwkdYESifh qefYusifítE¨u*kdPf;? or®wd,*kdPf;wkdYESifheD;pyfonf/ þ*kdPf;onfvnf; ouúw

bmomukd tokH;ûyonfhtjyif qif;xk? ½kyfxkoGef;vkyfukd;uG,frIukd vufrcHacs/

taomurif;BuD;onf wwd,o*Fg,emwifyGJNyD;onfhaemufwGif &Sifr[dE´ax&fESifh oCFrwå

ax&DwkdYukd oD[kdVfuRef;okdY omoemûyapvTwfcJhavonf/ a'0geHyd,wdórif;BuD;vnf; omoemh

'g,umcH,lonf/ r[m0d[m&ausmif;wkdufBuD;ukd aqmufvkyfvSL'gef;cJhonf/ ,if;acwfu em[g*sed

uGef'ga'oonf ax&0g'omoemxGef;um;&ma'ojzpfcJhonf/ taomurif;BuD;vufxuf Ak'¨qif;

wkawmfoGef;vkyfukd;uG,frIrxGef;um;rDu tr&0wDwGif ajcawmf&mtpkHukd xkxGif;íukd;uG,fcJhonf/

arm&d,tifyg,mûyduGJoGm;aomtcg þa'owGif ty&aovd,*kdPf;? A[kokwdu*kdPf;ESifh r[dom

ou*kdPf;wkdY0ifa&mufxGef;um;vmygonf/ arm&d,rif;qufusqkH;í qufcHaom ok*Frif;qufwGif

Ak'¨omoemukd ESdyfuGyfaomaMumifh ax&0g'&[ef;awmfrsm; tdEd,awmifykdkif;okdY wdrf;a&SmifcJh&ygonf/

bDpD-130cefYwGif tdEd,jynf au&Vme,fESifh wrDvfe,frsm;rS [dELbmom0ifwkdYonf oD[kdVfuRef;

udk wkdufckdufodrf;ykdufMuonf/ oD[kdVfrSax&0g'D&[ef;awmftcsKdUrSm awmawmifxlxyf&mokdY ckd0ifykef;

atmif;Mu&NyD;? tcskKdUrSm tdEd,ta&SUbufurf;ajc&Sd em*guGef'ga'ookdYxGufajy;wdrf;a&SmifMu&ygonf/

'k|*grPdrif;vufxufwGif &efolwkdYukdESdrfeif;í Ak'¨omoemukd pnfyifapcJhjyefonf/ wpfzefomo

emawmfESpf440wGifjA[®Pwdóacgif;aqmifí olykefxjyef&m wrDvfppfwyfonf tdE´,rS oD[kdVfokdY

ul;í Ak'omoemawmfukd zsufpD;ESdrfef;jyefonf/ oD[kdVfrSr[m0d[m&0goD &[ef;awmfrsm; em*g*sKeduGef

'ga'ookdYxGufajy;wdrf;a&SmifcJh&ygonf/ xkdYaMumifhem*g*sKeduGef'ga'owGif r[m0d[m&0goD*kdPf;onf

Page 86: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

tjcm;*kdPf;rsm;ESifhtwl,SOfí xGef;um;cJhonfukdawGU&ygonf/,if;r[m0d[m&0goDax&0g'*kdPf;onf

tdE´d,wGif&SdESifhNyD;aom jA[d®tu©&mESif oD[kdVfrS o,faqmifvmonfh ygVdbmomukd tokH;ûycJhonf/

jA[®Dtu©&mjzifha&;om;xm;aom ygVdpmayta&;tom;onf taomuacwfuyif a&muf&SdcJhonf

r[kwfay/ ax&0g'*kdPf;onf jA[®Dtu©&mukd bDpD 3&mpkwGif tapmqkH;okH;í? ygVdbmomukd at'D-

1&mpkwGif tapmqkH;okH;pGJcJhonf/ taomuacwfu jA[®Dtu©&mjzifh a&;xkd;cJhaompmrsm;rSm ygVdbmom

r[kwfyg/ r*"dbmomjzifha&;xkd;cJhjcif;jzpfygonf/(ygVdESifh r*"drwlnDaMumif;ukd ygarmu©a':tkef;\

ygVddpmayorkdif; ]]&Sifo*&mbd0Ho(jyefqkd)\ ]]tdEdpmayorkdif;(Ak'¨pmayu@)?wGif tus,f½Iyg/) Ak'¨

pmayorkdif;wGif ax&0g'*kdPf;onf ygVdpmayukdpwifokH;pGJcJhonfrSm oD[kdVfuRef;wGif pwkw¬o*Fg,em

wifonfh at'D 78aemufykdif;rSomjzpfygonf/ xkdo*Fg,emwifyGJrSpí ygVdbmomjzifh ayxuftu©&m

wifygonf/ em*g*seduGef'gokdY ygVdbmomonf oD[kdVfrSwdrf;a&Smifa&muf&Sdvmaom ygVdbmomukd

em*g*seduGef'gwGif jA[®Dtu©&mjzifha&;ygonf/ ,if;aemufrS rkwfokefa&pD;aMumif;c&D;jzifh &ckdifjynfESifh

AdóEkd;ûrdUrsm;okdY a&muf&SdcJhjcif;jzpfygonf/ þtcsufrSefuefaMumif; taxmuftxm;rsm;&Sdygao;onf/

tdEd,EkdifiHwGif Ak'¨qif;wkawmfoGef;vkyfukd;uG,frIonf okawoetaxmuftxm;rsm;t& at'D

-1&mpkwGif tpûycJhygonf/ ,if;aemufykdif;rMumrDwGifyif Ak'¨\wynfhom0uBuD;rsm;\ qif;wkawmf

rsm;ukdyg xkvkyfukd;uG,fcJhMuygonf/ xkdYaMumifh opöuyk&AkdZfuJhokdYaom om0uBuD;rsm;\½kyfxkxkvkyfrI

onf at'D-2&mpkxufykdía&S;usEkdifzG,fr&Sday/ opöuyk&AkdZfonf tpOD;wGifAk'¨ESifht,l0g'ûydifqkdcJhNyD;

aemufykdif;wGif Ak'¨\om0uBuD;jzpfvmonfh ax&0g'yd#uwfawmfwGif xif&Sm;vmoljzpfygonf/

qif;wkoGef;vkyfrIESifh jA[®Dtu©&m? ygVdbmomta&;tom;onf &mpkESpfwpfckxufaemufrusrlbJ &ckdif

jynfokdYa&muf&SdcJhavrnfjzpfayonf/

em*g*seduGef'gwGif awGU&aom ½kyfxk½kyf<ursm;ukd Zmwuusrf;? ed'geuxmusrf;? vvdwå0dwåm&

usrf; r[m0w¬Kusrf;? okE´&E´umAsusrf;? 'DAsm0g'geusrf; okr*Fvm0dvmodedusrf;? r[my&dedAÁmeAÁm

eokwfESifh "r®y't|uxmusrf;wkdYvm ZmwfuGufrsm;jzifh xGif;xkxm;avonf/ (ukd;-11/pm-19)/

&ckdifjynfwGif at'D(3)&mpk(4)&mpktwGif;u xkvkyfaom Ak'¨qif;wkawmf[lí tckdiftrmrawGU&aomf

vnf;? ,if;acwfu xkvkyfcJhaomax&0g'qkdif&m tjcm;½kyfxkrsm;ukd awGU&ygonf/ Ak'qif;wkawmfukd

rawGU&jcif;rSm &ckdifjynfwGif ,if;rwkdifrDuoGef;vkyfcJhaom r[mrkedqif;wkawmfBuD;ESifh,SOfí tjcm;

Ak'¨qif;wkawmfrsm; oGef;vkyfjcif;ukda&SmifMuOfcJhMuí jzpfwef&mygonf/ okdYr[kwf&mZ0ifrsm;u azmfjy

onfhtwkdif; r[mrkedodrfawmfBuD;onf rD;ab;tBudrfBudrfoifhcJhívnf;aumif;? obm0&moDOwk\'Pf

aMumifhvnf;aumif;? &ckdifjynfukdwkdufckdufcJhMuaom &efolrsm;\zsufqD;rIaMumifhvnf;aumif; jzpfay

rnf/ okdYaomfr[mrkedukef;awmfay:&Sd jA[®m? avmuygvewf? ,u©? tol&m? udEé&m?e*g;? *VKef½kyfxk

rsm;rSm ax&0g'ESifh oufqkdifaom½kyfxkrsm;jzpfMuygonf/ OD;pHomatmifu þvuf&mrsm;rSm rwl&m

tEkynm,Ofaus;rIacwfûydifjzpfonf/(udk;-12/pm-115)[k rSwfcsufcsygonf/rwl&mtEkynmonf

*kyÜwacwftapmykdif;xd xGef;um;cJhygonf/ (ukd;-12/pm-55)/

*E¨m&tEkynmacwfonf bDpD-2-&mpkrS at'D-2-&mpkxdjzpfonf/ rwl&mtEkynmacwfonf

at'D -1&mpkrS at'D-4&mpktv,fykdif;xdjzpfonf/ *kyÜwtEkynmacwfonf at'D-300rS at'D 600

xdjzpfygonf/ xkdpOfu em*g*seduGef'ga'oonf rxl&mtEkynmxGef;um;&mwGif yg0ifaome,fajr

jzpfonf/ þa'oonf *kwåytifyg,mwGif ryg0ifcJhay/

a'gufwmyifrvm*wårifu a0omvDacwfOD;ausmufqpftEkynmvuf&mrsm;onf em*g*sed

uGef'grSvuf&mrsm;ESifh tvGefeD;pyfpGm wlnDaMumif;qkdonf/ (ukd;-10/pm-222) [ef*kdvDuvnf; &ckdif

Page 87: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

jynfrSausmufqpfvuf&mtcsKdUrSm tdEd,jynf tE¨&e,f? em*g*seduGef'grSvuf&mrsm;ESifhwlnDonf[k

rSwfcsufcsonf/(ukd;-7/pm-15)/ &cdkdifjynfwGifawGU&aom ausmufqpfvuf&mrsm;rSm rwl&mtEkynm

acwfESifh acwfûydifjzpfNyD; vuf&mrsm;rwlnDojzifh þtEkynm&yfrsm;onf at'D3-&mpkESifh 4-&mpk

twGif;u tE&e,f? em*g*seduGef'ga'orSwkduf½kdufa&muf&Sdvmaom ynm&yfrsm;jzpfaMumif; twdtus

qkdEkdifonf/ ½kyfxkrsm;rSmvnf; ax&0g'omoemESifhywfoufaom½kyfxkrsm;jzpfojzifh em*g*seduGef'grS

a&muf&Sdvmaom omoemonf r[m0d[m&0god*kdPf;\ ax&0g'omoemjzpfaMumif;odEkdifygonf/

r[mrkedukef;awmfay:rS txufazmfjyyg ½kyfxkrsm;ukd jrwfpGmbk&m;qif;wkawmf\ywfvnfwGif

xm;&Sdjcif;rS twkr&Sdaom*kPfawmfESifh jynfhpkHawmfrlaom jrwfpGmbk&m;ocifonf vlewfjA[®mowå0g

taygif;\txGwftjrwfylaZmf&mjzpfí Ak'¨qif;wkbk&m;&Siftm; 0kdif;0ef;ylaZmf[efûyxm;jcif;jzpfayonf/

þ½kyfxkrsm;rSm Ak'¨\rsufarSmufb0jzpfawmfpOfESifhaomfvnf;aumif;? twdwfb0jzpfawmfpOfESifhaomf

vnf;aumif;? wpfenf;enf;ywfoufaeMuygonf/

taomuacwfuwnfxm;cJham qefcsdykxkd;awmfBuD;wGif 'Gg&ygvwHcg;apmifh,u©½kyfxkrsm;? bkHab

e,fwGif bDpD-2&mpku aqmufvkyfcJhonfh a&S;a[mif;Ak'bmomvkdPf*lrsm;ü Zmwursm;ukd ½kyfvkH;?½kyf<u

rsm;jzifh azmfxm;\/ ,u©ed½kyfxk? e*g;rif;½kyfxkwkdY&SdaMumif; od&ygonf/ xkdYjyifvkdPf*lrsm;ü Zmwu

rsm;udk ½kyfvkH;½kyf<ursm;jzifh azmfxm;\/ xkdYaMumifh Zmwutrsm;pkonfvnf;aumif;? ZmwuZmwfuGuf

rsm;ukd ½kyfvkH;½kyf<ursm;xGif;xkrIynmonfvnf;aumif;? ax&0g'omoemawmfacwfOD;tcsdefrsm;uyif

&Sdaeonf[k qkd&ayrnf/

bDpD(3)&mpkwGif;u arm&d,tifyg,mrS &ckdifjynfokdYZmwu½kyfvkH;½kyf<ursm; xkvkyfrItwwfynm

a&muf&SdcJhonfh taxmuftxm;rawGU&yg/ ,ckawGUjrifae&onfrSm r[mrkedqif;wkawmfBuD;\ywf0ef;

usifrS ½kyf<ursm;rSm rwl&mtEkynmacwfxGef;um;cJhaom at'D(3)&mpkwGif;u &cdkifjynfokdY em*g*sed

uGef'ga'orS r[m0d[m&0god*kdPf; ax&0g'Ak'¨omoemESifhtwl a&muf&SdcJhaom Ak'¨bmomtEkynm

qkd&m twwfynm\toD;tyGifhrsm;yifjzpfygonf/

taMumif;aMumif;ukdaxmufqygvQifat'D(3)&mpktwGif;u&ckdifjynfokdYem*g*seduGef'ga'orSa&muf

&SdvmaomomoemrSm r[m0d[m&0god*kdPf;\ax&0g'Ak'¨omoemyifjzpfaMumif; awGU&Sd&ayonf/

ukd;um;aomusrf;rsm;ukd;um;aomusrf;rsm;

ukd;um;aomusrf;rsm;ukd;um;aomusrf;rsm;ukd;um;aomusrf;rsm;

1/ oef;xGef; acwfa[mif;jrefm&mZ0if(1969-r[m'*kHpmay? &efukef)

2/ OD;b&Sif AdóEkd;ûrdUa[mif;ESifhorkdif;tjrif(wuúokdvfynmya'ompmapmif)

(twGJ-1?tykdif;-3/)

3/ armifpHazmf ud&mwavmurf;,Havm (&ckdifr*¾Zif;twGJ-1?trSwf-1)

4/ pdefarmifOD; oa&acwå&mûrdUa[mif;(wuúokdvfynmya'ompmapmif?twGJ-3/tydkif;-1)

5/ armifthH Ak'¨omoemawmf2500c&D;? ywGJ (1989? omoema&;OD;pD;Xme ykHESdyfwkduf)

Page 88: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

tE¨&ma'orS ud&mwa'ookdY

Ak'bk&m;&Sif y&dedAÁmefûyNyD;aemuf tdEd,ajray:rSm Ak'bmomeJYywfoufNyD; t,l0g'trsKd;rsKd;uGJjym;

cJhMuw,f/ *kdPf;awGvnf; trsm;tjym;yJ uGJjym;cJhMuygw,f/ Ak'bmomorkdif;pOfwavQmufrSm Ak'0g'

*kdPftoD;oD;[m rdrdwkdY*kdPf;&JUt,l0g'ukd ta&SUeJYtaemufzufEkdifiHawGukd jzefcsdcJhMuwmawGU&ygw,f/

txl;ojzifhawmh jrefrmEkdifiHtygt0if ta&SUawmiftm&SEkdifiHawGukd Ak'¨omoemysHUESHUrI[m orkdif;rSm

xif&Sm;ygw,f/ Ak'¨omoem[m jrefrmEkdifiHeJYta&SUawmiftm&SEkdifiHawGukd &mpkESpftrsKd;rsKd;rSm *kdPf;

trsKd;rsKd;&JUt,l0g'trsKd;rsKd;ysHUESHUcJhwmukd awGU&ygw,f/

'Daqmif;yg;rSm tdEd,awmifykdif;a'o? em*g*sLeduGef'ga'oeJY tr&0wDpwJhtE¨&ma'ouaeNyD;

ud&mwa'oukd at'D-3&mpktwGif;rSm ysHUESHUvmcJhzl;wJh Ak'¨omoemukdajc&mcHNyD; qef;ppfjyxm;ygw,f/

em*g*sLeduGef'ga'o[m tdEd,EkdifiHta&SUzufurf;a*:'gy&DjrpfeJY upömemjrpf0uRef;ay:pyfMum;

tE¨&ma'orSm&Sdygw,f/ taomurif;vufxufu 'Da'o[m arm&d,tifyg,mxJrSmyg0ifw,f/

arm&d,tifyg,mBuD;ûyduGJoGm;awmh ]bmw0g[erif;quf}u ESpfaygif;(400)ausmftkyfpkd;NyD; Ak'omoem

xGef;um;cJhygw,f/ 'Drif;qufukd at'D-3&mpktpykdif;rSm ]£cRuk}rif;qufu qufcHtkyfpkd;ygw,f/

'Drif;quftopfukd wnfaxmifwJh ]oEÅrlvrif;}[m jA[®P0g'Djzpfayr,fh ol&JUaemufqufcHwJhrif;

awG[m Ak'¨omoemukdtm;ay;cJhMuawmh jA[®P0g'xGef;um;rI[m umvrMumjrifhcJhbl;/(udk;-1/pm-

201)/ 'Drif;qufu ]r'´&dykwåoD&d0D&yk&do'wå}rif;yJjzpfw,fvkdY ,lq&wJh ]r'´&dykwårif;}[m ol&JUeef;pH

14ESpfajrmufrSm ausmufpmwpfcka&;xkd;cJhw,f/ 'DausmufpmukdyJ em*g*sLeduGef'gausmufpmvkdY owfrSwf

xm;Muygw,f/ (ukd;-8/pm-14)/

ausmufpmrSm tJ'Dtcsdefu ]uod®&?*E¨m&?pde?pdvmw? awmfovD? t0&EÅ?0*F?0eyoD?,0e?'r®dv?

yavmf&m?wAÁyPÖda'oawGudk omoemûycJhMuwJh &[ef;awmfawGtwGuf tvSL'geûywJhtaMumif;ukd

rSwfwrf;wifa&;xdk;xm;ygw,f/ 'DausmufpmrSmyg&SdwJh tcsKdUa'oawG&JUemrnfawGukd oD[kdVfrSwfwrf;

a[mif;awGrSm wwd,o*Fg,emwifyGJtNyD; omoemjzefYa0cJhwJha'oawGtjzpf? wjcm;emrnfwrsKd;eJY

awGU&w,f/ Oyrm-uod®&?*E¨m&?0e0oD? y&EÅeJYa,mepwJh a'oawGaygh/ wcsKdUemrnfawGusawmh

tdEd,om;awG ukefpnfa&mif;0,frIûyMuwJh a'oawG&JUemrnfawGtjzpf?rdvdEyOömusrf;rSmawGU&ygw,f/

ausmufpmrSmvkdyJ r[m0Housrf;rSmvnf;yJ ]pde}eJU,SOfNyD;]pdvmw}a'oqkdwmyg&Sdwmukd awGU&ygw,f/

(ukd;-8/pm-15)

'DausmufpmrSmyg&SdwJh ]pdvmb}a'oqkdwm yl&mrfusrf;? [m&d0Housrf;eJY r[mbm&wusrf;pwJh

ouúwusrf;awGrSmazmfjyxm;wJh]ud&mw}a'oukdqkdvkdwmjzpfw,f/ yOöwEÅ&usrf;rSmawmh ud&mwa'o

uvlawGukd ]r½kd;ajzmifhwJhukefonfawG}vkdY azmfjyw,f/ ud&mwa'oudk *&deJYa&mrukefonfawG yx0D

0ifq&mawGvnf; azmfjycJhMuygw,f/ at'D-2&mpktwGif;rSm wkdavrDu **Fgjrpf0&JUta&SUzuftvGef

a'ojzpfwJh ud&mwa'otaMumif;ukd a&;cJhygw,f/ olu**Fgjrpf0tvGefa'oawGrSm ud&mwawG

aexkdifMuw,f/ ud&mwawG[m ESmacgif;jym;jym;eJY vlMurf;BuD;awGjzpfw,fwJh/ 'gayrJh tjcm;wae&m

rSmawmh olu ud&mwawGrSm t&yfykyk? tarG;xlxl? rsufESmjym;jym;? tom;jzLjzLeJYvnf; awGU&w,fvkdY

qkdao;w,f/(udk;-8/pm-15)

rmua@,syl&mPusrf;rSmawmh ud&mwawG[m tdE´d,EkdifiHa&SUzsm;a'oeJYqufpyfaewJha'o

wavQmufrSmaexkdifMuw,fvkdYyJazmfjyygw,f/ wjcm;ae&mrSmawmh ud&mwawG[m [dr0EÅmawmifwef;

awmifpG,fawG&JUawmifzuf qifajcavQma'oawGrSm aeMuw,fvkdY azmfjyxm;ygw,f/ a'gufwm

Page 89: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

N.R.Ray u [dr0EÅmawmifwef;awG&JUawmifzufqifajcavQmwavQmufvkH;rSmaewJh r,Ofaus;ao;wJh

wdAuf-jrefrmvlrskKd;pkawGvkdYqkdygw,f/ tdEd,EkdifiH&JUta&SUajrmufzufa'oawGrSm&SdwJh wjcm;vlrsKd;pkawG

vnf;yg0ifw,faygh/ (ukd;-8/pm-16)/ rmua@,syl&mrfusrf;tvkduawmh ppfwaumif;? &ckdifa'o

wavQmufvkH;eJY jrefrmekdifiHatmufykdif;rSmaeMuolawGukd &nfnTef;wmjzpfygw,f/ rGef*kdvGdKufawGaygh/

'Dusrf;u &nfnGef;wJhvlawGudkMunhf&if rsufESmjym;jym;? ESmwHjym;jym;? tom;jzLjzL? t&yfykykawGqkdawmh

ysLeJYrGefukd &nfnGef;wmyJvkdY a'gufwmN.R.Ray u,lqw,f/ tdEd,om;awGtjrifrSmawmh eJeJ½kdif;w,f

vkdYjrifw,fqkdNyD; ,lqygw,f/

pOf;pm;p&m&Sdwmu &mr,eusrf;rSm ud&mwawGukd ]'Dy0goDe}(uRef;ay:rSmaeMuolawG)vkdY azmf

jyxm;csufygyJ/ 'gayr,fh rdvdE´myOömusrf;eJY em*g*sLeduGef'gausmufpmtaxmuftxm;awGt&]pde}

(w½kwfjynf)eJUqufpyfwnf&Sdaew,fqkdawmh &mr,eusrf;uazmfjywJh]'Dy}qkdwJhpum;[m yifv,fjyif

xJu uRef;ukd&nfnTef;wmr[kwfyJ? &cdkifa'oeJYjrefrmEkdifiHatmufykdif;tygt0ifjzpfwJh tif'kdcsKdif;em;

uRef;qG,fBuD;&JUtpdwftykdif;wpfckukd&nfnGTef;wmjzpfw,fvkdY okawoDawG&JUtqkdukd ûcHNyD;okH;oyfMunhf

awmh tmoH? ppfwaumif;? &ckdife,fawGeJY jrefrmEkdifiHatmufykdif; rav;uRef;qG,fxdvkdY aumufcsuf

csvkdY&w,f/

NyD;awmh jAw¬orÅdwmusrf;xJ uk&frm0dbm*tcef;rSmvnf;yJ ud&mwa'o[m ]pde}eJUajrwaMum

wnf;yJqufpyfaew,fvkdY azmfjyxm;ygw,f/ (ukd;-8/on-16)/ &mr,eusrf;rSmazmfjyxm;wm uawmh

]OD;xdyfwGifuspfxkH;xm;aomud&mwwkdYonf Munhfíwifhw,f\/ a&Ttqif;uJhokdY 0if;0g\/

a&wGifusifvnf\/ usm;tppfuJhokdY aMumufrufzG,faumif;\/}vkdY azmfjyxm;w,f/ 'Dtjyif]ud&mw

wkdYonf tdE´d,jynf\ta&SUzufawmifwef;rsm;wGifvnf;aumif;? yifv,furf;em;wGifvnf;aumif;

aexkdifMuNyD; a&TaiGausmufoHywåjrm;<u,f0í t0wftxnf,ufvkyfrIwGif uRrf;usifMu\/}vkdYazmf

jyxm;ygw,f/ [dE´LAdóEkd;yl&mrfusrf;rSmawmh ]þavmu\ tv,fwGif jA[®P?cwåd,?0ó? ok'¨

trsKd;(4)yg;wkdYaexkdif&m tdEd,jynf&Sd\/ ta&SUzufüum; ud&mwwkdY&Sdí taemufzufü ,0evlrsKd;wkdY

aexkdifMu\}vkdY azmfjyxm;ygw,f/ Indo-Mongoloid pmtkyfa&;om;wJh a'gufwmChatterjeeuawmh a0'

usrf;awG[m bDpD-10&mpk?r[mbm&weJY&mr,eusrf;awGuawmh bDpD-5-&mpkeJY at'D-4-&mpkMum;um

vawGrSm pkpnf;a&;om;cJhw,fvkdY ,lq&wJhtwGuf ud&mw(tif'kdrGef*kdvGdKuf)awG[m tdEd,jynfajrmuf

ykdif;? ta&SUajrmufykdif;? bD[m? b*Fvm;?jA[®ykwå&jrpf0Srf;? tmoH? rPdyl&wkdYeJYqufpyfaewJha'oawGrSm

bDpD 1000avmufuyJ ysHUESHUaexkdifcJhMuw,fvkdY cefYrSef;,lqxm;ygw,f/(ukd;-2/pm-36)

a'gufwmPergiteruawmh ud&wma'oqkdwm [dr0EÅmawmifpG,fawG&JUawmifzuf qifajcavQm

a'ojzpfwJhyef*syfjynfe,f? tmoH? ppfwaumif;awmifwef;awGeJY awmifzufe,fajrwavQmufvkdY

ajymw,f/ (ukd;-9/pm-49)/a'gufwmS.B Qanungo u ppfwaumif;awmifwef;a'o? &ckdifa'owpfckvkH;

eJY awmifzufe,fajrwpfckvkH;vkdY ,lqw,f/ (ukd;-10/pm-51)/ a'gufwmN.R.Ray uawmh ud&mwa'o

qkdwm &ckdifa'owpfckvkH;&,f? jrefrmekdifiHatmufykdif;a'o&,fvkdYqkdygw,f/ (ukd;-8/pm-18)/ rEÅav;

rSm&SdwJh r[mrkedbk&m;teD; acgif;avmif;pmwpfckrSm ud&mwa'oqkdwm jrefrmEkdifiH&JUtpdwftykdif;wpf

ckjzpfaMumif;yg&Sdwmukd Inscription In Upper Burma rSm awGU&w,f/

'Dawmh okawoDaw&JUa&;om;csufawG? a&S;acwfusrf;*efawGuazmfjycsufawGukd okH;oyf&if

ud&mwa'oqkdwm tmoH? ppfwaumif;e,fajrutp? &ckdifa'otygt0if jrefrmekdifiHatmufykdif;a'o

ukdqkdvkdwmjzpfaMumif; od&ygw,f/ &ckdifu"n0wD? a0omvD? jrefrmjynfatmufykdif;u AdóEkd;?

oa&acwå&ma'oawG[m ud&mwa'orSm tusKH;0ifygw,f/ &mr,eusrf;rSmazmfjywJh awmifwef;ae

Page 90: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ud&mwawGqkdwm ppfwaumif;? &ckdifawmifwef;awGrSm aeMuolawGjzpfNyD; urf;½kd;wef;aeud&mwawG

qkdwmu ppfwaumif;? &ckdifeJY jrefrmEkdifiHajrEkykdif;urf;½kd;wef;rSmaewJholawGyJ jzpfMuygw,f/

tcsKdUolawoDawGuvnf; ud&mw? usifvif?vif,efqkdwmawG[m tJ'Dacwfu vuf&SdjrefrmekdifiH

twGif;rSm&SdcJhw,fvkdY qkdygw,f/(ukd;-3/pm-49)/

tdE´d,ta&SUawmifzufurf; tE¨&me,fu tr&0wDeJYem*g*sKeduGef'ga'ou Ak'¨omoem[m

&ckdifa'oeJYjrefrmEkdifiHatmufykdif;t&yfawGukd ysHUESHUcJhwJh taxmuftxm;awG&Sdygw,f/ em*g*sKeduGef'g

a'orSm&SdwJh Ak'omoedu taqmuftOD;awG[m at'D-2&mpkrwkdifrD tawmfapmapmuyJ wnfaqmuf

cJhMuMuwmjzpfygw,f/ (ukd;-1/pm-20)/jrefrmEkdifiHuAdóekd;eJYoa&acwå&mwkdYrSm em*g*sKedduGef'ga'o

u Adokumvuf&mawGvTrf;rkd;cH&wJh taqmuftOD;awG&Sdw,f/ (udk;-4/pm-176)/ a'gufwm.Luce

uat'D3-&mpktwGif;u Ak'¨omoemtiftm;BuD;rm;cJhw,f/ &[ef;awG &maygif;?axmifaygif;rsm;pGm

&Sdw,fvkdY a&;cJhygw,f/(ukdk;-1/pm-114)

&ckdifjynfa0omvDacwfOD;u Ak'¨bmomtEkynmvuf&mawG[m em*G*sLeduGef'ga'ou tEkynm

vuf&mawGeYJwlw,f/ (udk;-12/pm-222)/ NyD;awmh &ckdifuausmufqpfvuf&mawG[m em*g*sKeduGef'gu

ausmufqpfvuf&mawGeJY wykHpHwnf;wlaeMuw,f/(ukd;-7/.Pls, XVIII, XXXIX, XL)/ ysLûrdUawmfawG[m

&ckdifa'oawmifykdif;eJY awmifukwfvrf;? &ckdifa'oajrmufykdif;eJY bl;&GufrndI;vrf;awGuwqifh qufoG,f

cJhMuw,f/(ukd;-1/pm-110)/ jrefrmEkdifiHukda&aMumif;uvmwJh tdE´d,om;awGtaeeJY {&m0wDjrpf

aMumif;twkdif; qefwufvm&ifvnf;jzpfekdifw,f/ (ukd;-1/pm-200)/a'gufwm.Luce uvnf; ysLawG[m

tdEd,ta&SUzufurf;eJY a&aMumif;tm;jzifh qufoG,f&mrSm &ckdifurf;½kd;wef;a'oawGuqifh qufoG,fcJh

w,fvkdYqkdygw,f/(ukd;-12/pm-110)

NyD;awmhat'D5-&mpktwGif; &ckdifjynfrSm *kyÜwtu©&mukda&;om;okH;pGJaeMuNyD;? oa&acwå&mrSm

awmh u'HA? yv’0tu©&muajymif;vmcJhwJh ysLtu©&mawGukd a&;om;okH;pGJaewmukd trsm;odNyD;jzpfyg

w,f/ 'gayr,fh&ckdifa'orSm ysLtu©&m? ysLbmomausmufpm(ukd;-12?pm-111)awGU&NyD; oa&acwå&m

rSmvnf; *kyÜwtu©&mta&;tom;awG(ukd;-4/pm-179)awGU&awmh &ckdifNrdKUawmfawGeJY ysLûrdUawmfawG[m

tJ'Dat'D-5&mpkrwkdifrDuyJ omoema&;?,Ofaus;rI?qufqHrIawG&SdaecJhwmawmh trSefyJjzpfygw,f/

AdóEkd;'*Fg;awGeJY &ckdifa0omvD'*Fg;awGrSm tajccHtcsufawGwlnDaewmuvnf; ckdifrmwJh oufao

wpfckygyJ/

tdEd,EkdifiHrSma&;om;cJhMuwJh tu©&mta&;tom;awGtm;vkH;&JUrlvrdcifuawmh jA[®Dtu©&mta&;

tom;jzpfygw,f/ jA[®Duae NyD;awmh ukose? *kyÜw?wrDvf?oQm&'? em*&D? b*FvD? u'HA? yv’0ponf

jzifh tu©&mukd tdEd,EkdifiHrSm bDpD-3&mpkuaeNyD; at'd 2-&mpkxdrl&if;twkdif; okH;pGJcJhygw,f/ (ukd;-5/

pm-16)/ 'DjA[®Dtu©&mta&;tom;ukd jrefrmEkdifiHrSm awGU&wmu AdóEkd;ûrdUwlazmfrIrSm]oHCmhoD&d}

vkdY a&;xkd;xm;wJh ausmufcsyfwpfck&,f(ukd;-3/pm-50)/ &ckdifa'orSm ]opöuyk&AdZuZde}vkdYyg&SdwJh

½kyfwkawmfwpfql&JUyv’ifrSm a&SUzufua&;xkd;xm;wmwpfck&,f(ukd;-5/pm-65)/ 'DESpfckygyJ/

AdóEkd;rSmawGU&wJh jA[®Dta&;tom;ukd at'D-200avmufu tE¨&ma'orSma&;cJhwJhta&;tom;

vkdY(ukd;-1/pm204)qkdNyD; &ckdifrSmawGU&wJh jA[®Dtu©&mta&;tom;ukdawmh a0omvDacwfr[kwfyJ?

"n0wDacwf(at'D 4-&mpkrwkdifrD)ujzpf[efwlw,f(ukd;-5/pm-63)vkdYynm&SifawGowfrSwfxm;Mu

awmh 'Dtu©&mta&;tom;awG[m jrefrmekdifiHukd wpfBudrfwnf;rSm twla&muf&SdvmwJhta&;tom;

awGvkdYowfrSwf&ygr,f/ at'D-3&mpkxJrSm a&muf&Sdvmw,fqkd&if trSefuefqkH;yJjzpfekdifygvdrfhr,f/

H. Sarkar u taqmuftOD;awGwnfaqmufykHeJY ausmufpmawGrSmvmwJhtcsuftvufawGukd

axmufqNyD; em*g*sKeduGef'gBuD;yGm;pOfumvu tdEd,awmifykdif; em*g*sKedduGef'ga'orSm(1)r[m0d[m

Page 91: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

&ygoD*kdPf;(2)r[d Hou*kdPf;(3)A[kokwdu*kdPf;eJY(4)ty&r[m0deaovd,*kdPf;wkdYxGef;um;cJhw,f

vkdY azmfjyNyD; 'D*kdPf;awGteuf ty&r[m0deaovd,*kdPf;[m MoZmtBuD;rm;qkH;jzpfcJhw,f(ukd;-1/

pm-204)vkdY a&;om;xm;ygw,f/ 'Dy0Housrf;rSm 'kwd,o*Fg,emwifyGJusif;yNyD;aemuf ax&0g'*kdPf;

eJY r[moHCdu*kdPf;wkdYu cGJxGufoGm;wJh*kdPf;(18)*kdPf;ukdazmfjyxm;&mrSm ty&r[m0deaovd,*kdPf;?

&mZ*D&du*kdPf;? od'w¬du*kdPf;qkdNyD; tEu*kdPf;(4)*kdPf;ukdvnf; azmfjyxm;ygw,f/ 0gokrdMwa&;om;

wJhouúwrSwfwrf;eJYouúwpma&;q&mBuD;bmAs&JUrSwfwrf;awGrSmvnf;ty&aovd,*kdPf;yg&Sdygw,f/

(ukd;-6/pm-140)

ty&r[m0de,aoud,*kdPf;rSm a&S;ykdif;*kdPf;eJYaemufykdif;rSmcGJxGufoGm;wJh*kdPf;vkdY uGJvGJcJh[ef&Sdyg

w,f/ a&S;OD;ykdif;*kdPf;[m qif;wkawmfukd;uG,frIukd vkH;0a&SmifMuOfcJhygw,f/ aemufykdif;cGJxGufwJh*kdPf;

uawmh vufcHukd;uG,fygw,f/ ½kyfyGm;qif;wkawmfukd;uG,frI[m em*G*sLeduGef'ga'orSm tpykdif;ur&SdcJh

ygbl;/ £cRukrif;qufrSm qif;wkawmfukd;uG,frIukd oEÅrlvrif; (at'D 225-250)vufxufrSpwifyg

w,f/ A[k0voEÅrlvrif;(at'D285-334)vufxufusawmh qif;wkawmfukd;uG,frItxGwftxdyfokdY

a&mufcJhygw,f/ qif;wkawmfukd;uG,frIukd tpOfojzifh vufrcHcJhwmuawmh a&S;OD;ykdif;ty&r[m0de

aovd,*kdPf;eJYr[d Hou*kdPf;wkdYjzpfMuygw,f/(ukd;-11/ pm-83^84)

em*g*sLeduGef'ga'orSm txufazmfjycJhwJh*kdPf;awGtjyif apwd,*kdPf;vnf; xGef;um;cJhw,fvkdY

,lq&ygw,f/ tr&0wDeJY em*g*sKeduGef'gausmufpmawGrSm 'D*kdPf;&JUemrnfukdawGU&ygw,f/(ukd;-

6/pm-320)/uxm0w¬KtXuxmusrf;rSmvnf; ykAÁaovd,*kdPf;? ty&aovd,*kdPf;? &mZ*D&du*kdPf;?

od'w¬u*kdPf;(4)*kdPf;ukd tE&mjynfrSmpwifxGef;um;vkdY tEu*kdPf;awGvkdYac:wmawGU&w,f/ taxmuf

txm;awGt& 'Da'orSmxGef;um;cJhayr,fh wm&SnfxGef;um;cJh[efrwlbl;/

Tohakusuwnf;jzwfxkwfa0cJhwJh 1.Tsing's Records of Buddhist Religion pmtkyfrSmawmh tdcsif&JUazmf

jycsuft& r[d Hou*kdPf;ukd rlvoAÁwådu*kdPf;uqif;oufcGJxGufvmwmvkdYqkdygw,f/ r[moHCdu

*kdPf;om;awGuawmh 0dbZÆ0g'*kdPf;u qif;oufcGJvmwmvkdYajymMuygw,f/(ukd;-3/pm-50)ax&0g'

rSwfwrf;awGt&awmh yifrAk'¨bmom*kdPf;jzpfwJh ax&0g'*kdPf;u yxrqkH;tBudrftjzpf r[moHCdu

*kdPf; cGJxGufoGm;NyD;wJhaemuf rMumrD omoemESpf-200twGif;rSmyJ r[d Hou*kdPf;eJY0ZÆdykwåu*kdPf;wkdY

'kwd,tBudrfxyfrHcGJxGufMuw,fvkdY azmfjyMuygw,f/(ukd;-6/pm-322)/r[d Hou*kdPf;&JUusrf;

ta&twGuf uawmh at'D657-ckrSm &Tif;usifhw½kwfjynfukd ,laqmifoGm;pOfu (22)usrf;&Sdayr,fh

tcktcgawmh ouúwbmomu w½kwfbmomukdjyefqkdxm;wJhusrf;(4)apmifyJ&Sdygawmhw,f/

'D*kdPf;&JUxif&Sm;wJhacgif; aqmifuawmh Ak'¨a'0jzpfw,fvkdY ax&0g'rSwfwrf;awGrSmazmfjyxm;ygw,f/

A[kokwdu*kdPf;ukdawmh r[moHCdu*kdPf;ucGJxGufvmw,fvkdYqkdNyD; rlvoAÁwådu0g'*kdPf;ucGJ

xGufvmwmvkdYvnf;ajymMuygw,f/(ukd;-3/pm-50)/ ax&0g'rSwfwrf;awGuawmh a*gukvdu*kdPf;

ucGJxGufvmw,fvkdY azmfjyMuygw,f/ (ukd;-6/pm-319)/ r[ma'0? t&Sify&rwå?,&dyg&frmefwkdY[m

'D*kdPf;&JUxif&Sm;wJhacgif;aqmifawGaygh/ ty&r[m0deaovd,*kdPf;uawmh r[moHCdu*kdPf;ucGJxGuf

wJh*kdPf;jzpfygw,f/ 'D*kdPf;(4)*kdPf;teuf r[d Homu*kdPf;? A[kokwdu*kdPf;? ty&r[m,0deaowd,

*kdPf;wkdY[m ouúwAk'¨bmom*kdPf;awGjzpfMuygw,f/(ukd;-3/pm-50)

*kdPf;(4)*kdPf;teufrSm r[m0d[m&0goD*kdPf;eJY A[kokwdu*kdPf;uawmh qif;wkawmfukd;uG,frI

udk vufcHcJhygw,f/ wcsKdUokawoDawGu Adóekd;eJY&ckdifrSm qif;wkawmfrawGU&wmukdaxmufNyD;

ty&r[m0deaovd,*kdPf;eJY r[d Homu*kdPf;wkdY&JUt,l0g'awG ysHUESHUxGef;um;cJhvdrfhr,fvkdY rSef;qMu

ygw,f/ (ukd;-3/pm-49)/ 'gayr,fh &ckdif"n0wDrSma&m? ysLwkdY&JUAdóEkd;rSmyg at'D-2&mpk tdEd,awmif

ykdif;okH; jA[®Dtu¨&meJY ygVdpmayta&;tom;awGU&Sd&jcif;[m "n0wDeJY AdóEkd;ukdysHUESHUvmwJhAk'¨bmom

Page 92: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

*kdPf;ukd owfrSwf&mrSmy"geuswJhtcsufjzpf&r,fvkdY ,lq&ygw,f/ &ckdifrSmawGU&wJh opöuy&dAkdZf

pmwrf;uawmh &ckdifrSm]bk&m;Akdufyl}vkdYac:wJh qif;wkawmf&JUatmufajcyv’ifrSm a&;xkd;wmjzpfNyD; AdóEkd;

u oHCmhoD&dpmwrf;uawmh ausmufcsyftvGwfeJYawGU&wmjzpfw,fqkdwm ajymcJhygNyD/ qif;wkawmf

qkdvkdY AdóEkd;rSmwpfqlrSrawGU&bl;/ bmaMumifhrawGU&wmvJvkdY avhvmMunhfawmh AdóEkd;ûrdU[m at'D-

1&mpku5-&mpktxdxGef;um;cJhNyD;? tJ'dMum;umvrSm ûrdU[mrD;oifhvkdYtBudrfBudrfysufpD;cJh&w,fqkdwm

ukd a&'D,kdumAGefprf;oyfjcif;eJY ajrvTmavhvmjcif;aMumifh od&w,fqkdwm&,f? 'kwd,tokwf0ifvmwJh

ysLawGu wkdufckdufacsrIef;vkdY ûrdUed*kH;csKyf&w,fqkdwmukd awGU&ygw,f/ (ukd;-1/pm-177)/ ty&r[m

0deaovd,*kdPf;eJY r[d Homou*kdPf;awGom trSefwu,fvTrf;rkd;cJhw,fqkd&if "n0wDeJYAdóekd;rSm

ouúwpmayukdawGU&Sd&rSm rvGJygbl;/ tcktajctaerSm ygVdbmomukdyJawGU&ygw,f/ ouúwbmom

rawGU&bl;/ 'Dawmhum "n0wDeJYAdóekd;rSm ty&r[m0deaovd,*kdPf;eJYr[d Homou*kdPf;vTrf;rkd;cJh

w,fqkdwJhrSef;qcsuf[m jzpfekdif&mtajctaeenf;yg;ygw,f/ A[kokwdu*kdPfuvnf; ouúwAk'¨

bmom*kdPf;jzpfavawmh 'D*kdPf;vnf; AdóEkd;? "n0wDwkdYwJhywfoufzG,fr&Sdaybl;/

r[m0d[m&0goD*kdPf;om;awGuawmh ax&0g'ygVdAk'bmom*kdPf;jzpfNyD; oD[kdVfrSmvTrf;rkd;wJh*kdPf;

aygh/ wpfckwnf;aomygVdAk'bmom*kdPf;jzpfwJh 'D*kdPf;&JUygVdyd#uwfawmf[m jrefrm? ,kkd;',m;eJYuarÇmZ

ekdifiHawGudka&muf&SdysHUESHUcJhw,fvkdY Elictuqkdygw,f/ taxmuftxm;awG rsm;rsm;pm;pm;rawGU&ayr,fh

&ckdif"n0wDeJYAdóEkd;ûrdUwkdYrSmawGU&wJh ygVdpmaytaxmuftxm;awGt&qkd&ifawmh ygVdAk'¨bmom*kdPf;

u ykdNyD;vTrf;rkd;cJhw,fvkdY cefYrSef;&ygw,f/

a&mr-w½kwfyifv,fc&D;ul;oef;a&mif;0,fa&;vIHaqmfrIaMumifh tdEd,om;awG[m jrefrmEkdifiHeJY

&ckdifurf;a'oawGukd a&mufcJhMuw,f/ tJ'Dvkda&mufcJhwJhumv[m tapmqkH;rSwfwrf;wifacwfawG

jzpfwJh rGeykd;rD;,yfarvm(at'D-1-&mpk)? tD½kdifo&D,efa&aMumif;c&D;(at'D 1-&mpk)? awmfavrD(at'D-

150)wkdYxufykdNyD; apmw,fqkdwm oHo,&Sdp&mrvkdygbl;/ 'ghaMumifh &ckdifa'oeJYAdóEkd;ukd tdE´,

,Ofaus;rIa&mufcJhwJhumvukd rSef;qEkdifygw,f/ AdóEkd;eJY &ckdif"n0wDukda&mufvmcJhwmuawmh

jrefrmEkdifiHajrmufykdif;ukdjzwfoGm;wJh a&mr-w½kwfukefoG,fvrf;rBuDd;ujzwfNyD; awmifzufa&aMumif;

vrf;ukd qif;wJhvrf;cGJrSm ul;oef;a&mif;0,fa&;vkyfief; tqifajyaumif;rGefvkdYjzpfr,f/ a&mr-w½kwf

vrf;rBuD;uaeNyD; &ckdifeJYAdóEkd;ukdqif;NyD; tJ'Duwqifh tdE´d,ta&SUzufurf;ukd vG,fvG,fululyJ

ukefpnful;oef;EkdifMuvkdYaygh/

AdóEkd;ûrdUukd a&aMumif;u wkduf½kdufra&mufEkdifbl;/ ukef;vrf;uwqifh oGm;&ao;w,f/ AdóEkd;u

'*Fg;awGeJY &ckdifacwfOD;'*Fg;awG tajccHtcsufawGwlnDw,f/ &ckdifjynfav;ûrdUjrpf0Srf;txufykdif;ukd

tdE´d,,Ofaus;rIa&mufzkdY ykdvG,fulayr,fh? &ckdif½kd;rukdausmfNyD;rS okdYr[kwf yifv,fqdyfurf;uae

twGif;zufukdrkdif(260)avmuf0ifNyD;rS AdóEkd;ukda&mufzkdYqkdwm vG,fulwJhc&D;awmhr[kwfbl;/ 'gayr,fh

&ckdifzufuaeNyD; ywdrf;-izJvrf;twkdif; rif;bl;avmufuwqifh 0ifvmEkdifw,f/ (ukd;-1/pm-200)/

AdóEkd;eJY&ckdif"n0wDu taxmuftxm;awGu tdE´d,awmifykdif;,Ofaus;rIeJY qufpyfaew,f/

ynm½SifawGvnf; tdE´d,awmifykdif;,Ofaus;rIjzpfw,fvkdY qkdcJhMuNyD;jzpfygw,f/

jrefrmekdifiHajrmufykdif;ukd w½kwf-a&mrukefoG,fvrf;rBuD;jzwfoGm;w,f/ jrefrmEkdifiHta&SUajrmuf

ykdif;rSm a&mrtifyg,mutvkd&SdwJh ukefypönf;awGxGufw,f/ tJ'Dvrf;rBuD;uae tdE´d,ukdwkduf½kduf

roGm;a&mufawmhyJ tdE´d,awmifykdif;ukd a&aMumif;c&D;u qufoG,ful;oef;zkdYtwGuf {&m0wDjrpf

aMumif;twkdif; AdóEkd;ukd qif;vmEkdifw,f/ jrefrmEkdifiHtv,fykdif;rSm AdóEkd;ûrdU[m ukefpnful;oef;rI

rSm pcef;aumif;wpfckaygh/ tJ'DuaeNyD; rkdif(260)avmufa0;wJh yifv,fqdyfurf;ukdqif;NyD; a&aMumif;

c&D;eJY tdEd,awmifykdif;ukdqufoG,fw,f/ 'grSr[kwf &ckdifzufukdvmNyD; &ckdifurf;uwqifh ykdNyD;eD;pyfwJh

Page 93: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

tdEd,ta&SUzufurf;ukd ul;oef;Muw,f/

tr&0wDeJY em*g*sLeduGef'gûrdUawG&SdwJh upöemjrpf0uRef;ay:txufykdif;ajrjyefYí t"duoabFmqdyf

uawmh at'D-2&mpku awmfavrDazmfjycJhwJh ]rkdufqkdvd,}jzpfygw,f/ tckacwf]rpkyvDwyf}jzpfEkdifyg

w,f/ tJ'DacwfuvlBudKufrsm;wJh ]rwfpvif}ac:wJhydwfyg;a&mif;0,fwJhae&mvkdY ajymMuw,f/

a'gufwmVegelu'Djrpf0rSm&SdwJh ]u@uaomv}oabFmqdyfeJY oD[kdVfwkdYqufoG,fykHawGukd azmfjycJhw,f/

yifv,f&yfjcm;ul;oef;a&mif;0,frIaMumifh tJ'Dupöemjrpf0teD;u oabFmqdyfûrdUawG[m tJ'Dacwfupnf

um;vSwJh urÇmYaps;ûrdUBuD;awGjzpfcJhw,f/(ukd;-1/pm-201)/ 'DûrdUawGuyJ &ckdifa'oeJYAdóedk;wkdYukd

a&aMumif;c&D;eJY ukefpnful;oef;a&mif;0,fcJhMuw,fqkdwm oHo,&Sdp&mrvkdygbl;/

oD[kdVforkdif;u eJeJajymr,f/ taomurif;BuD;vufxuf? wwd,'*Fg,emwifNyD;wJhaemuf?

&Sifr[dE´eJYoCFrwåmax&DwkdY oD[kdVfukd omoemûy<uygw,f/ a'0eHyd,wdórif;BuD;u r[m0d[m&

ausmif;wkdufBuD;ukd aqmufvkyfvSL'gef;NyD; ax&0g'xGef;um;aew,f/ qif;wkawmfukd;uG,frIray:rDu

tr&0wDrSm Ak'¨&JUajcawmf&mtpkHukdyJ xGif;xkcJhMuw,f/ arm&d,tifyg,mûyduGJoGm;awmh 'Da'oukd

r[d Homou*kdPf;? A[kokwdu*kdPf? ty&r[m0deaovd,*kdPf;eJY wjcm;*kdPf;tcsKdU0ifa&mufxGef;um;

vmcJhw,f/ ok*Frif;qufacwfrSm Ak'bmomukdESdyfuGyfwJhtcg ajrmufykdif;u ax&0g'&[ef;awG tdEd,

awmifykdif;eJY oD[kdVfuRef;ukda&SmifoGm;Muw,f/

bDpD130-avmufrSm tdEd,jynf? au&|me,fu [dE´Lbmom0ifawG oD[kdVfuRef;ukdwkdufckdufNyD;?

Ak'¨bmomukdESdyfuGyfawmh &[ef;awG[m awmawmifxlxyf&m ckd0ifykef;atmif;Muw,f/ wcsKdUuawmh

em*g*sLeduGef'ga'oukd a&Smifwdrf;Muygw,f/ 'k|*grPdrif;vufxufa&mufawmh &efolawGukdjyefvnf

wGef;vSefekdifNyD; Ak'¨omoemawmfjyefvnfpnfyifvmjyefw,f/ aemufwpfBudrfomoemESpf-400avmuf

rSm jA[®Pwdóacgif;aqmifNyD; olykefxjyefw,f/ &[ef;awG[m tdE´d,awmifykdif;? em*g*sLeduGef'g

a'owkdYukd a&Smifwdrf;oGm;Mujyefw,f/ tJ'gaMumifh tJ'Dtcsdefu em*g*sLeduGef'g? tr&0wD? udOödyl&?

e*&yl&pwJhûrdUawG[m ax&0g'omoemxGef;um;wJhûrdUawGjzpfvmw,f/(ukd;-4/pm-199/ukd;-13/pm-

313)/ awmifykdif;rSm ax&0g'[m tjcm;*kdPf;awGeJY ,SOfNyD;xGef;um;cJhw,f/ r[m0d[m&0goD&*kdPf;[m

tpykdif;rSmawmh qif;wkawmfukd;uG,frIukd vufrcHcJhbl;/ aemufykdif;usawmh vufcHvmw,f/ 'gayr,fh

r[m0d[m&0goD*kdPf;[m tdE´d,EkdifiHrSm wpfckwnf;aomygVdAk'¨bmom*kdPf;jzpfygw,f/

&ckdifeJYAdóEkd;u jA[®Dtu©&mawG[m at'D-200avmufu tdE´d,awmifykdif; tE¨&ma'orSm

a&;om;cJhMuwJhta&;tom;awGjzpfygw,f/ tdEd,rSm qif;wkawmfukd;uG,frI[m okawoetaxmuf

txm;awGt&awmh at'D-1&mpkrSm tpysKd;cJhwmjzpfw,fvkdY okawoDynm&SifawGqkdMuygw,f/ aemuf

rMumrDrSmyJ Ak'¨&JUom0BuD;awG&JUqif;wkawmfawGukd vkdufNyD;xkvkyfMuygw,f/ 'gawGaMumifh &ckdifrSm

awGU&wJh opöuyk&dAkdZfvkd om0uBuD;awG&JU ½kyfwkawmfxkvkyfrI[m at'D-3&mpktapmykdif;avmufujzpf

r,fvkdY qkdEkdifygw,f/ opöuyk&dAkdZf[m tpOD;u Ak'¨eJYt,l0g'ûydifqkdifcJhNyD;? aemufawmh Ak'¨&JUom0u

BuD;vkdYqkdEkdifygw,f/ ygVdyd#uwfawmfrSm xif&Sm;ygw,f/ 'DawmhAdóekd;eJY &ckdifrSmawGU&wJh jA[®Dtu©&m

ygVdbmomta&;tom;wkdY[m em*g*sLeduGef'ga'ou wcsdefwnf;rSma&mufvmwJh ta&;tom;awGjzpf

NyD; r[m0d[m&0goD*kdPf;&JU ax&0g'omoemeJYtwl ysHUESHUvmwmjzpfw,fvkdY wxpfcsajymEkdifygw,f/

em*g*sLeduGef'gtxl;tpD&ifcHpmjzpfwJh tdEd,a&S;a[mif;okawoeXme&JUrSwfwrf; trSwf(54)rSm

awmh em*g*sLeduGef'grSm tkyfpkd;wJhrif;awG[m jA[®Pt,l0g't&usifhokH;Muayr,fh rdzk&m;awGeJY trsKd;

orD;? aqGawmfrsKd;awmfawGuawmh Ak'omoemukdtm;ay;vkdY 'Da'orSm Ak'omoedutaqmuftOD;awG

aqmufvkyfvSL'gef;cJhMuvkdY at'D-3&mpk? 4-&mpkawGrSm ausmufwkdufBuD;awG? xlygawG ykdrkdrsm;jym;cJhw,f

Page 94: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

vkdY azmfjyxm;ygw,f/(ukd;-1/pm-203)/ em*g*sLeduGef'ga'oawGrSmawGU&wJh ausmufxGif;½kyf<uawG

ukd Zmwuusrf;? ed'geuxmusrf;? vvdwå0dw¬m&usrf;? r[m0w¬Kusrf;/ okE´&eE´umAsusrf;? 'dAsm0g

'geusrf;? okr*Fvm0dvmodeDusrf;? r[my&dedAÁmeokwfeJY "r®y'tXuxmusrf;awGu Zmwfvrf;Zmwf

uGufawGeJY o½kyfazmfxGif;xkxm;ygw,f/ 'DtcsufawGukdaxmuf&if 'Da'oeJYtdEd,awmifykdif;rSm ygVd

Ak'0g'*kdPf;eJY ouúwAk'0g'*kdPf;awG[m twl,SOfwGJNyD;aecJhMuw,f/ t,l0g'uGJjym;ayr,fh wpf*kdPf;

eJY wpf*kdPf;qufqHa&;ajyvnfMuw,fvkdY od&ygw,f/ 'gwifruao;bl;/ *kdPf;wpf*kdPf;u &[ef;

wpfyg;[m wpfjcm;*kdPf;awG&JU pmayawGukdvnf; ESSHUpyfatmifavhvm&w,fvkdYqkdygw,f/(ukd;-15/pm-

176)

&ckdifa'orSm at'D3-&mpk? 4-&mpktwGif;u oGef;xkcJhwJh Ak'qif;wkawmfvkdY tckdiftrmrawGU&ao;

ygbl;/ 'gayr,fh okawoDawGu tJ'D"n0wDacwfaESmif;u oGef;xkcJhw,fvkdY,lqwJh wjcm;ax&0g'

qkdif&m ½kyfwkawGawmhtrsm;tjym;awGU&ygw,f/ Ak'qif;wkawmfrawGU&jcif;[m tJ'DtcsdefrSmoGef;vkyfcJh

NyD;jzpfwJh r[mrkedqif;wkawmfBuD;(tck-rEÅav;rSm&Sdygw,f)eJU,SOfNyD; wjcm;qif;wkawmfoGef;vkyfrI

ukd a&SmifMuOfcJhMuwmjzpfr,fvkdY ,lqMuygw,f/ 'grSr[kwf &ckdif&mZ0ifawGrSmawGU&ovkd r[mrked

odrfawmfBuD;[m obm0&moDOwk&JU zsufqD;rIukd tBudrfBudrfcHcJh&? rD;ab;tBudrfBudrfoifhcJh&?

&efolawG&JUzsufqD;rIukd tBudrfBudrfcHcJh&wmawGaMumifh Ak'qif;wkawmfrawGU&wmjzpfr,fvkdY &ckdifokaw

oDawGu ,lqxm;Muygw,f/ wzufuMunhfr,fqkd&ifvnf; AdóEkd;rSm ty&r[m0de,aoud,*kdPf;

eJYr[d Homou*kdPf;vnf;a&muf&SdcJhvkdY qif;wkawmfrawGU&wmjzpfr,fvkdY jrefrmokawoDawGu,lq

xm;ovkd? &ckdifa'orSmvnf;yJ ygVdAk'bmom*kdPf;xGef;um;cJhayr,fh r[d Homou*kdPf;eJYty&0deaovd

,*kdPf;awG&JUqif;wkawmfrukd;uG,fwJht,ltqvnf;yJa&muf&SdysHUeSHUcJhvkdYjzpfr,fvkdY,lqEkdifygao;w,f/

&cdkifa'or[mrkedukef;ay:u ausmuffqpfvuf&mawGuawmh rxl&m,Ofaus;rIvuf&mawGjzpfyg

w,f/ (ukd;-16/pm-115)/ rxl&mtEkynmacwf[m at'D-1&mpku 4-&mpkxdjzpfygw,f/ rxl&mtEk

ynm[m em*g*sLeduGef'ga'oukdvTrf;rkd;cJhw,f/ NyD;awmh &cdkifuausmufqpfvuf&mawGuvnf;

em*g*sLeduGef'guvuf&mawGeJYwlw,f/ (ukd;-7/pm )/AdóEkd;wlazmfrIrSmawGU&wJh taqmuftOD;awG&JU

yEéufykHpHawGuvnf; em*g*sLeduGef'ga'ou ykHpHtwkdif;jzpfw,f/ (ukd;-4/pm-176)/ &ckdif'*Fg;awGeJY

AdóEkd;ysL'*Fg;awG tajccHtcsufwlwmukdvnf; ajymcJhygNyD/ AdóEkd;eJY&ckdifrSmawGU&wJhpmuvnf; at'D-

200avmufu tdE´d,awmifykdif;rSmokH;pGJcJhwJh jA[®Dtu©&meJYygVdbmomawGjzpfaew,fqkdawmh &ckdif

"n0wDwJh AdóEkd;ûrdUukd em*g*sLeduGef'g&SdwJh tE¨&me,fzufu ysHUyGm;vmwJh Ak'¨omoem[m t"du

tm;jzifh r[m0d[m&0goD*kdPf;&JU ax&0g'omoemjzpfw,fqkdwm ay:vGifaeygw,f/

'ghaMumifh at'D-3&mpktwGif;u a&;xkd;cJhwJh em*g*sLeduGef'gausmufpmrSmygwJh tdEd,awmifykdif;

u ax&0g'&[ef;awGomoemûycJhMuwJh pdvmw(okdYr[kwf)ud&mwa'oqkdwm &ckdifa'oeJYjrefrmekdifiH

atmufykdif;a'ojzpfNyD; at'D-3&mpktwGif;u "n0wDûrdUeJY AdóEkd;ûrdUwkdYrSm ax&0g'omoemxGef;um;

cJhw,fvkdY rSwfcsufcs&ygr,f/

Page 95: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ukd;um;ukd;um;

ukd;um;ukd;um;ukd;um;

1/ OD;b&Sif AdóEkd;ûrdUa[mif;ESifhorkdif;tjrif(wuúokdvfynmya'ompmapmiftwGJ-1?

tykdif;-3/1966? pufwifbmv)

2/ armifpHazmf ud&mwavm? urf;,Havm(&ckdifr*¾Zif; twGJ-1?trSwf-1?1964)

3/ Nidrf;ausmf aiGawmif (pmobifpmtkyfwkduf? &efukef/ 1973?pufwifbmv)

4/ pdefarmifOD; oa&acwå&mûrdUa[mif;(wuúokdvfynmya'ompmapmif? twGJ-3?tykdif;1?

1968)

5/ OD;pHomatmif at'D6-&mpkESifh ,if;rwkdifrD&ckdifjynfokH;tu©&m(Or®matmifpmay?

ydEéJukef;?tif;pdef? 1974-ekd0ifbmv)

6/ armiftHh omoemawmf 2500c&D;(yxrwGJ) (omoema&;OD;pD;Xme?&efukef?1989-

pwkw¬tBudrf)

7/ Gangoly Andhra Scripture. Pls XVIII, XXXIX, XL(Huderabud-1973)

8/ N.R.Ray- Introduction to the study of Theravada Buddhism in Burma.(University of Calcutta-1976)

9/ F.E. Pergiter Ancient Countries in Ancient India(Journal of the Asiatic Society of Bengal Vol 66, 1897)

10/ S.B. Qunango A Histroy of Chittagong (Vol-1)(University of Chittagong-1988)

11/ H.Sarkar Some Aspect of the Buddhist Monument at Nagajunikonda 1960

12/ P. Gutman Ancient Arakan (Ph.D.Thesis. Australian National University 1974)

13/ G.H. Luce The Ancient Pyu (Burma Research Society Fifteeth AnniversaryPublication No-2)

14/ Luce And Pe Mg Tin Burma down to the fall of Pagon (Burma Research Society FifteethAnniversary Publication No-2)

15/ S.Dutt- Buddhist Monks and Monasteries (London-1962)

16/ San Tha Aung The Buddhist Art of Ancient Arakan(Daw Saw Saw Sarpay. Rangon-1981)

Page 96: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

at'D(5)&mpktwGif;u &ckdifjynfa&muf Ak'¨omoem

&ckdifjynforkdif;wGif "n0wD? a0omvD? av;ûrdU?ajrmufOD;ponfjzifh acwftqufquf&SdcJh&m

at'D 370rwkdifrDumvukd "n0wDacwf[kvnf;aumif;? at'D 370rS 994txdukd a0omvDacwf[k

vnf;aumif; ynm&Sifrsm;owfrSwfygonf/(ukd;-14/pm-109)

&ckdif&mZ0ifusrf;rsm;wGif jrwfpGmbk&mocifonf bkd;awmf tOöerif;ûzd<uif; ouú&mZf 123ckwGif

wwd,"n0wDûrdUwnf pE´mol&d,rif;vufxufü wynfhoHCmig;&mNcH&Hvsuf &ckdifjynfokdYa&muf&SdcJh

aMumif;/ xkdpOfuyif r[mrkedqif;wkawmfukdoGef;vkyfcJhaMumif;azmfjyMuygonf/&ckdif&mZ0ifusrf;rsm;t&

qkdvQif Ak'¨omoemonf Ak'¨oufawmfxif&Sm;&SdpOfuyif&ckdifjynfwGifxGef;um;cJhonf[krSwf,l&ygrnf/

Ak'¨y&dedAÁmefûyNyD;aemuf tdEd,EkdifiHrS omoemûyrif;rsm;? &[ef;oHCmrsm;\aus;Zl;aMumifh awmif

tm&SEkdifiHrsm;? ta&SUawmiftm&SekdifiHrsm;? urÇmYta&SUzsm;EkdifiHrsm;okdY ysHUESHUcJhayonf/ xkdokdY Ak'¨omoem

awmf ysHUESHU&mwGif wpfae&mESifh wpfae&mrwlnDMuay/ Ak'y&dedAÁmefûyNyD;aemuf tdEdajray:wGif Ak'omo

emawmftwGif;ü t,ltqtrsKd;rsKd;uGJjym;um *kdPf;toD;oD;uGJjym;cJhygonf/ xkdYtwlyiff ywf0ef;usif

EkdifiHrsm;okdY omoemawmfysHUESHU&mwGif acwfumvtoD;oD;ü *kdPf;uGJrsm;\t,l0g'trsKd;rsKd;onf ysHUESHU

a&muf&SdcJhzl;ygonf/ ynm&SifpD;'D;u]]tdEd,,Ofaus;rIonf wpfcsdefwnf;? wpfcgwnf;? wpfae&mwnf;

rS a&mufvmjcif;r[kwfbJ ESpfaygif;rsm;pGmumvtwGif; wpfokwfNyD;wpfokwf ae&mtqifhqifhukdjzwf

ausmfa&muf&Sdjcif;jzpfonf/(ukd;-1/pm-122)[kqkdonf/ tcsKdUaomorkdif;okawoDrsm;u jrefrmEkdifiH

(&ckdiftygt0if) okdY at'D 1&mpkwGifrS pwifa&muf&Sdonf(ukd;-2/pm-44)[kqkdygonf/ ,if;tjyif

ta&SUawmiftm&SokdY a&S;OD;pGma&muf&Sdvmaom ,Ofaus;rIonf tdEd,ta&SUbufurf;½kd;wef;ESifh &Spfrkdif

uGm&Sd upöemjrpf0Srf;ü xGef;um;cJhaom tr&0wDAk'¨,Ofaus;rIvnf; qkdygao;onf/

okdYaomfAk'¨omoemawmfxGef;um;ysHUESHUvmrIESifhywfoufí qkd&vQif a&S;acwf&ckdifjynfukd tjcm;

aom ta&SUawmiftm&SEkdifiHrsm;ESifhpmaomf oD;jcm;azmfjy&ef vkdtyfayrnf/ tb,faMumifhqkdaomf

tmaomurif;vufxufu tokH;ûycJhaom oauFwukd;uG,frItaxmuftxm;ukd &ckdifjynfe,fwGif

awGU&Sdxm;NyD;jzpfaomaMumifhjzpfonf/ *smreDokawoD a'gufwmazmfcsefrmonf &Spfaomif;bk&m;ukef;

awmfay:rS ausmufcsyfwpfckwGif yg&Sdonfh "r®pMumpuf0kdif;ykHukd awGU&Sdum þpuf0kdif;onf Ak'¨\"r®

pMumukd ukd,fpm;ûyaomykHjzpfaMumif; ol\(ARAKAN) pmtkyf pmrsufESm 20wGif azmfjycJhonf/

]]tmaomurif;\acwfrS wpfyg;tjcm;rnfonfhacwfwGifrS Ak'¨omoemqkdif&m trSwftom;ukd

þtrSwftom;rsm;uJhokdY rawGU&acs/ tcsKyftm;jcifhqkd&vQif &ckdifjynfukd (wwd,o*Fg,emwifyGJtNyD;

wGift&Sifr[ma&0wwkdYomoemûycJhaom)r[d Houwkdif;[ktqkd? &Sifr[ma&0wESifhtzGJYonf &ckdifjynf

okdY omoemûya&muf&SdcJhonf[laomtqkdwkdYonf trSefjzpfonf[k ,lq&ayrnf/ ,if;tjyifckdifrmaom

taxmuftxm;t& bDpD-3&mpkwGif tdEd,jynfarm&d,tifyg,mrS ax&0g'Ak'omoemonf &ckdifjynf

okdY yxrqkH;tBudrf a&muf&SdcJhonf[k owfrSwf&ayrnf}}(ukd;-3/pm-60)

xkdYaMumifh &ckdifjynfokdY Ak'¨omoemysHUESHUvmrIESifhywfoufvQif tjcm;aomEkdifiHrsm;ESifhpmaomf

oD;jcm;azmfjy&efvkdtyfaMumif;wifjy&jcif;jzpfygonf/ þrQru ta&SUawmiftm&S[laom EkdifiHrsm;wGif

tdEd,EkdifiH Ak'omoemxGef;um;&ma'orsm;ESifh teD;uyfqkH;wkdif;jynf? ukef;vrf;? a&vrf;qufoG,f&rI

tvG,fulqkH;wkdif;jynfrSm &ckdifjynf? &ckdifa'ojzpfonfukd jiif;uG,fír&Ekdifay/ xkdYaMumifhta&SUawmif

tm&SEkdifiHrsm;okdY at'D 1-&mpkwGif Ak'0g'pwifysHUESHUonf[kqkdaomfvnf; &ckdifjynfokdYrl bDpD3-&mpku

yif pwifysHUESHYcJhonfqkdjcif;rSm jzpfekdifaomtcsufyifjzpfonf/ wpfzef&ckdifjynfonf ,if;acwfuqkdvQif

Page 97: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

tjcm;aomta&SUawmiftm&SEkdifiHrsm;ESifh EIdif;pmvQif tdEd,okdYqufoG,f& tqiftajyqkH;a'ojzpfonf

ukdvnf; owdrlp&m&Sdaeayao;onf/

&ckdifa'oonf tdE´d,ESifhykdrkdeD;pyfojzifh rnfonfhtcsdefuyif &ckdifjynfESifh tdE´d,onftquf

toG,f&SdcJhonfukdf twdtusrqkdEkdifaomfvnf; c&pfESpfrsm;tpykdif;ESpfrsm;uyif ul;oef;oGm;vmrIrSm

wGifus,faeNyDjzpfonf/ (ukd;-7/pm-7)/ tdEd,ajrmufykdif;rS Ak'¨omoemonf &ckdifjynfokdY **Fgjrpf0Srf;

ukd jzwfausmfum apmpD;pGmuyif a&muf&SdaeNyD; r[mrkedukdr@dKifûyí jrefrmekdifiH\a&S;usaom Ak'¨

omoeme,fajrtjzpf xif&Sm;cJhayonf/(ukd;-8/pm-1)/

&ckdifjynfESifh tdE´d,ajrmufykdif;a'orsm;qufoG,f&ef vrf;ESpfoG,f&Sdonf/ yxrvrf;rSm

ppfwaumif;? aumhyZm;? &mrl;urf;ajczufrS 0ifa&mufaomvrf;jzpfí 'kwd,vrf;rSm ukvm;wefjrpfzsm;

ykdif;rS awmifbufokdYawmifMum;twkdif; pkefqif;vmaomvrf;jzpfonf/(ukd;-9/pm-180)/ þvrf;onf

emvE´mESifh &ckdifjynfukdwkduf½kdufqufoG,fEkdifaomvrf;jzpfonf/ þukvm;wefjrpfzsm;rS vrf;ESifh

ppfwaumif;bufrSvrf;wkdYonf at'D-4&mpkqD w½kwfESif tdE´d,om;wkdY wGifus,fpGmtokH;ûycJhonfh

ZDcRrf-tmoHvrf;ESifh wpfqufwnf;jzpfonf/ tm&d,HESifh rGef*kdvGdKkufwkdYonf &ckdifjynfokdY þvrf;rsm;

twkdif; 0ifa&mufcJhMuonf/ arm&d,tifyg,mrS ax&0g'omoemonfvnf; þvrf;rsm;twkdif;

0ifa&mufcJhayrnf/

a0omvDwGifawGU&aom ,Ofaus;rItaxmuftxm;rsm;t& tdE´d,ajrmufykdif;,Ofaus;rIa&m?

awmifykdif;,Ofaus;rIyg awGU&onf/(ukd;-7/pm-184)/ orkdif;OD;acwftwGif tdE´d,rSukefonfrsm;?

pGefYpm;oGm;vmolrsm; bmoma&;orm;rsm;onf AdóEkd;okdY rnfokdYa&muf&Sdvmonfukd cefYrSef;Ekdifonf/

oa&acwå&m rwnfrDumvESifh {&m0wDjrpf0uRef;ay:wGif qvkHrav;tEG,f0ifwkdY rBuD;pkd;rDumvu

tdE´d,om;wkdYonf {&m0wDjrpfaMumif;twkdif; qefwufvmu jzpfEkdifonf/ okdYr[kwf &ckdifbufrS

,ckiwdrfizJvrf;twkdif; rif;bl;avmufrSwpfqifhvnf; 0ifa&mufEkdifMuonf/(ukd;-4/pm-200)/ oa&

acwå&macwfokdYa&mufaomtcg ysLwkdYonf e*g;&pftiluRef;rsm;? ausmufaqmifrsm;ESifh tjcm;tEÅ&m,f

rsm;ukda&Smifí? &ckdifrSwqifh pcef;csí tdE´d,ta&SUbufurf;a'orsm;ESifh qufoG,fcJhMuonf[k

ygarmu©vkpfuqkdonf/(ukd;-7/pm-110)/

r[m,e*kdPf; Ak'¨bmomonf oa&acwå&mwGif ax&0g'*kdPf;ESifhtwl ûydifíxGef;um;cJhonf/

oa&acwå&mokdYysHUESHUcJhaom r[m,e*kdPf;onf tdEd,rSwkduf½kdufvmonf[kvnf;awG;awmEkdifonf/

okdYr[kwf &ckdifrSwpfqifha&muf&Sdonf[k rSef;q&ygonf/ r[m,e*kdPf;onf at'D6&mpktwGif;u

&ckdifwkdif;okdY a&muf&SdaeNyDjzpfaMumif;ukd ausmufawmfûrdU r[mrkedukef;ay:üawGY&Sdaom bk&m;avmif;

aAm"dowåausmufqif;wku oufaoxlygonf/(ukd;-5/pm-202)/ r[m,eAk'¨bmomonf &ckdifrS

wpfqifh awmifukwfvrf;ukdjzwfí oa&acwå&mokdYa&muf&Sdvmonf[k ,lkq&ygonf/ tvm;wlyif

ta&SUb*Fvm;e,frS wEÅ&t,l0g'onfvnf; awmifukwfvrf;rSwpfqifh oa&acwå&mokdYa&mufvm

onf[k ,lq&ygonf/(ukd;-5/pm-203)/ &ckdifjynfokdY em*g*sLeduGef'grSwpfckwnf;aom ygVdAk'bmom

*kdPf;jzpfaom r[m0d[m& 0goD*kdPf;a&mufcJhonf/ opöuyk&AkdZfpmwrf;ESifh "n0wDawmifaygufBuD;

ausmufpmtaxmuftxm;&Sdonf/ ,if;tjyif em*g*sLeduGef'gwGif r[m0d[m&0goD*kdPf;ESifh ,SOfûydif

xGef;um;cJhaom r[d Homou*kdPf;ESifh ty&aovd,*kdPfwkdY\ r[moHCdu0g'vnf; a&muf&SdcJhrnf/

okdYaomfax&0g'udk ausmfvGefEkdifcJh[efrwlay/ xkdYaMumifh&ckdifjynfokdY ygVdAk'¨bmomusrf;rsm;a&muf&Sd

cJhouJhokdY r[m0w¬K? 'dAsm0g'ge? o'¨r®yk@&Du ponfhr[m,eusrf;rsm;vnf; a&muf&SdcJhayrnf/

&ckdifjynfwGif ouúwbmompmayrsm;pGm awGU&Sd&jcif;uvnf; r[m,eAk'bmomxGef;um;rI&SdcJhzl;aMumif;

Page 98: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

oufaojyaeMuonf/ þr[m,eAk'¨bmomonf tdEd,ajrmufykdif;ESifh b*Fvm;e,frS ukef;vrf;jzifh

vnf;aumif;? a&vrf;jzifhvnf;aumif;a&muf&SdcJhonf/

&ckdifjynfwGif a0omvDacwfxGef;um;csdefü ta&SUb*Fvm;e,fwGif ox0D&*kdPf;rSvnf; ausmif;

30ESifh oHCm 200&Sdonf[k ,l,ifqifrSwfwrf;t&od&onf/ tdEd,ta&SUykdif;wpfcGifü ox0D&*kdPf?

r[moHCdu*kdPf? oAÁwåd0g'*kdPf;rsm;ESifh or®wd,*kdPf;wkdYtm;aumif;aeMuonf/(ukd;-2?pm-52)/

or#wwGif tdcsifonf r[m,eynmyg&rDwmokwfukd aeYpOf&GwfqkdaMumif;? xkda'owGif aAm"dowå

t0avmudawoGm&ukd ukd;uG,fMuaMumif;vkpfuqkdonf/ (ukd;-10? )/ ta&SUb*Fvm;ESifh&ckdifjynf

onf e,fajrcsif;xdpyfaeaomaMumifh r[m,e*kdPf;omoema&muf&SdcJhonf/ &ckdifjynfwGifawGU&aom

aAm"dowå½kyfwkrsm;u wEÅ&Ak'¨bmoma&muf&SdcJhzl;onf[k azmfjyaeMuayonf/

a0omvDacwf Ak'¨tEkynmvuf&mrsm;onf em*g*sLeduGef'gvuf&mrsm;ESifh wlnDonfvnf;&Sd

ouJhokdY ajrmufykdif; *kyÜwvuf&mrsm;ESifh wlnDonfvnf;&Sdavonf/ *kyÜwtifyg,mtwGif; yg0ifaom

r*"wkdif;rSm r[m,eAk'0g'ESifh wEÅ&Ak'0g'onf &ckdifjynfokdYa&muf&SdcJhzl;onf/ &ckdifjynfa&muf ouúw

pmayonf oAÁwådu Ak'¨0g'ESifhtwla&muf&Sdvmjcif;jzpfonf/ &ckdifjynfwGif tapmqkH;ouúwpmay

ta&;tom;ukd at'D 5-&mpku pwifawGU&Sd&ay&m oAÁwåd0g'omoemonf *kyÜwtifyg,mrS ysHUESHUcJhjcif;

jzpfayonf/

r[moHCdu*kdPf;onfvnf; tdEd,wpfEkdifiHvkH;ukd vTrf;rkd;cJhonf/ (ukd;-6/pm-55) r*"wkdif;ESifh

tr&0wD0ef;usifa'owGif r[moHCdu*kdPf;onf bDpD 25uyif pwifajcukyf,lcJhonfax&0g'*kdPf;\

rSqif;oufvmaom Ak'¨0g'Drsm;pGmonfr[moHCdu*kdPf;okdY ul;ajymif;cJhMuonf/r[moHCdu*kdPf;

\us,fjyefYwkd;wufvmrIaMumifh r[m,eAk'¨bmomjpzfay:cJh&onf/(ukd;-11/pm-162)/tdEd,ekdifiH\

ta&SUzsm;e,fpyfa'o wkdif;jynfrsm;wGif þ*kdPf;rsm;\ edum,usrf;rsm;ukd tûydiftqdkifvkdufemusifh

okH;Mu\/ [ktdcsifu rSwfwrf;wifcJh\/ at'D 4&mpkrS 8&mpktwGif; r*"wkdif;rS tm&d,Hrsm;rGef*kdvGdKuf

rsm;onf &ckdifjynfokdYwpfokwfNyD;wpfokwf 0ifa&mufvsuf&SdMu&m r[m,eAk'omoemonf 0ifa&muf

vmolrsm;ESihftwl &ckdifjynfe,fokdY ysHUESHUcJh\/ tdcsifazmfjyonfh tdEd,ta&SUzsm;EkdifiHrsm;wGif &ckdifjynf

onf teD;uyfqkH;yg0ifaeay&m &ckdifjynfokdY r[m,eAk'¨omoemESifhtwl ouúwpmayta&;tom;

vnf; a&muf&SdcJhonfukd awGU&ayonf/ r[moHCdu0g'ESifh oAÁwådu0g'wkdYonf aemufykdif;wGif

wpfaygif;wpfpnf;wnf;jzpfí r[m,e*kdPf;tjzpf ajymif;vJwkd;wufcJhavonf/

r[m,e*kdPf;\0de,ESifh tbd"r®musrf;wkdYonf jrefrmEkdifiHüysHUESHUae\/ yk*H? &ckdifESifh yJcl;a'owkdY

wGif r[m,e0g'Drsm;pGm&Sdonf/ oAÁwåd0g'*kdPf;\xif&Sm;aomacgif;aqmif 0okAE¨\wynfhrsm;u

jrefrmEkdifiHwGif r[m,eAk'¨0g'a&muf&SdysHUESHUapcJhonf/ (ukd;-12/pm-77?78)/ 0okAE¨Konf tdE´d,

omoemYorkdif;wGif a,m*gpm&*kdPf;ukd pwifxlaxmifoljzpf\/ þ*kdPf;\0g'rSm 0dOmP0g'jzpf\/

*Refpwifuvnf; tmeEpjEausmufpm*gxm trSwf(40)ESifh tjcm;r[m,eqkdif&mtcsuftvufrsm;ukd

ukd;um;í &ckdifwGif0dOmP0g'*kdPf;vTrf;rkd;cJhaMumif; þ*kdPf;onfta&SUb*Fvm;rS a&muf&SdcJhjcif;jzpf

aMumif;a&;om;cJh\/

t&yf&yftaxmuftxm;rsm;t& &ckdifjynfokdY tdEd,ajrmufykdif;rS r[m,eAk'¨bmomonf at'D

5&mpktwGif;u pwifa&muf&SdcJhonf/ &ckdifjynfwGif tapmqkH;ouúwpmayta&;tom;rSm at'D 415rS

455twGif; *kyÜwtifyg,mukd pkd;pHcJhaom ukrm&*kyÜwrif;vufxufa&;xkd;cJhonfh ausmufpmyg

tu©&mESifhwlnDaom tu©&mjzifha&;xkd;cJhonfh ]],u©aoemywd}}urÜnf;pmjzpfonf/ ukrm&*kyÜrif;onf

r[m,e omoemjzefYjzL;a&;emvEmwuúokdvfBuD;ukd wnfaxmifcJhí ywf0ef;usifEkdifiHrsm;okdY r[m,e

omoeûyrsm; apvTwfomoemûyapcJhonf/(ukd;-6/pm-129)/(,if;tjyif &ckdifjynfa0omvDacwfESifh

Page 99: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

acwfûydifumvwGif r[m,eAk'¨omoemxGef;um;aeaom tdEd,ta&SUbufrS wmjrywåe(0g)wmjrvdå

yd(0g)wefvkwfjynfESifh tquftoG,f&SdcJhNyD; ,if;jynfwGiftkyfpkd;aeaom raempd&rif;u tmeE´pjE´rif;

tm; orD;unmqufoonftxd &if;ESD;pGm ul;vl;qufqHcJhonfukd axmuf½I&ayrnf/ (wmjrywåe

jynf[lonfrSm tmeE´pjE´ausmufpm*gxmtrSwf 62wGif azmfjycsufjzpfygonf/ 1956-57 jrefrmEkdifiH

a&S;a[mif;okawoe ñTefMum;a&;0ef\ESpfcsKyftpD&ifcHpm pmrsufESm 19wGif ]]wmjrywåejynfonf

wjrvdyådjynf[kac:qkdedkifaMumif;? pmwnf;yk*¾dKvf\rSwfcsufwGif yg&Sdonf/ wjrvdydåukd ,ckwr’Kuf[k

a&;om;xm;ygonf/ a'gufwmoef;xGef;\acwfa[mif; jrefrm&mZ0if(1969)? pmrsufESm 75wGif]]wmjr

ywåe[lonf wmjrvdyådjzpfí ,ckwr’Kufac:í b*Fvm;e,fr'Ggyk&fc½kdifwGif wnf&Sdonf}}[k azmfjyxm;

onf/ 1955ck? [Hom0wDyd#uwfykHESdyfwkdufxkwf? t&Sif0dvmo jrefrmjyefaom zm[D,efc&D;pOf pmrsuf

ESm 153wGif ]]wr®vljynf}}[k azmfjyxm;NyD; yifv,fqdyfurf;&SdaMumif;? ,if;ûrdUwGif &ckdifwkdYoDwif;okH;

aom ausmif;BuD;24ausmif;&SdaMumif;? &[ef;awmf zm[d,efonf ,if;ûrdUwGif ESpfESpfaexkdifí yd#uwf

awmfrsm;a&;ul;jcif;? ½kyfyGm;ykHawmfrsm; a&;ul;jcif;ûyonf[k azmfjyygonf/ &[ef;awmfzm[d,ef

,if;jynfokdYa&mufaomESpfrSm at'D 399ESifh 414tMum;umvwGifjzpfonf/ a'gufwm*Refpwifuvnf;

wmjrywåeonf wmjrvdyådjzpfp&m&Sdonf[k qkdcJhonf/ 1946ckESpf vef'efûrdUxkwfH.G.Raw Lingon

a&;om;aomA cancise History of the Indian People pmtkyfpmrsufESm 63ygGupta Empire, 400 ADykHwGifwmjr

ywåejynfukdTAMRALIPTI (TAMLUK)[k *kyÜwtifyg,mtwGif;ü azmfjyxm;ygonf/ pmrsufESm71

[mótifyg,mukd (at'D 640)azmfjy&mwGifvnf; TAMRALIPTI[kazmfjyxm;ygonf/ 1976ckarv

&efukefa&Twd*kHbk&m;awmifbufrkcf yd#uwfa&mifjcnfpmtkyfqkdifrS xkwfa0aomusD;oJav;xyfq&mawmf

jrefrmjyefaom r[m0if0w¬K (ZrÁK'Dypmwrf;)? pmrsufESm215wGifoD&d"r®maomurif;BuD;onfoD[kdVfuRef;

okdYykdYaqmifrnfhaAm"dyifwifxm;aomavSay:wGifoCFrdwåmax&DESifhtjcm;&[ef;rdef;rwpfusdyfwpfa,muf

ukdwifí yg#vdykwfjynfrSxGufaomf ckepf&ufjzifhyifvQif wmrvdwådrnfaom oabFmqdyfokdYa&muf\

[kazmfjyxm;ygonf/ xkdoabFmqdyfonf yifv,fqdyfurf;ûrdUjzpfaMumif;vnf; azmfjyxm;ygonf/)

&ckdifjynfüawGU&Sd&onfh r[m,eAk'bmom\ trsm;qkH;taxmuftxm;rsm;rSm ouúwbmomjzifh

a&;xkd;xm;aom a,"r®m*gxmrsm;jzpfayonf/ omoemhorkdif;wGif ax&0g'*kdPf;onf rnfonfhtcgrQ

ouúwbmomukd tokH;rûycJhay/ &ckdifjynfwGif ouúwbmoma&;ausmufpmonf ygVdbmoma&;

ausmufpmxuf ykdrkdrsm;jym;ygonf/ yifrvm*wårif;onf &ckdifjynfrSawGU&aom ouúwbmoma&;

a,"r®m*gxmrsm;ukd avhvmí ouúwAk'¨bmomwGif &Sifom&dykMwmtm; tuRwfw&m;&apcJhaom þ

*gxmukd awGU&aMumif; y#dpöorkyÜg'f*gxm[kvnf;ac:aom þ*gxmukd aAm"dowåt0avmudawoGm&

awmif;yefí a[mawmfrlaom t&d,y#dpöorkyÜg'fokwåwGif yg&SdaMumif;qkdygonf/ (ukd;-7/pm-76)/

þ*gxmonf r[m,eAk'bmomüvnf; &Sdonf[laomtcsufukdyif rvm*wårif;onf t&rf;uma&m

rSef;qa&;om;cJhjcif;r[kwfbJ 1960 ckESpfwGif 'gAef*gûrdUwGif P.L. VAIDYA wnf;jzwfxkwfa0cJhaom

]]tóo[owduynmyg&rDwm}}bmomjyefusrf;? 1963ckESpfwGif wkdusKdûrdUü R.KONDOwnf;jzwf

xkwfa0cJhaom]]'óblrdoGm&okwåef}}bmomjyefusrf;? 1949ckESpfwGif wkdusKdûrdUüSUZUKI ESifhZUMIwkdY

wnf;jzwfxkwfa0cJhaom]]u@AsL[}}bmomjyefusrf;? 1912ckESpfwGif pdefYyDwmpbwfûrdUü H.KERNESifh

B.NANJIOwkdYwnf;jzwfxkwfa0cJhaom]]okc0wDAsL[m}}bmomjyefusrf;? 1956ckESpfwGif wkdusKdûrdUü

T.MATSUMOTO wnf;jzwfxkwfa0cJhaom ]]ok0MuEÅ0dMur}}bmomjyefusrf;? 1897ckESpfüyg&DûrdUwGif

E.SERNARTwnf;jzwfxkwfa0cJhaom ]]r[m0w¬K}} bmomjyefusrf;rsm;ukd ukd;um;ía&;om;cJhjcif;

jzpfayonf/(ukd;-7?pm-77)/

,if;tjyif tqkdygouúwpmayrsm;wGif ygvmaom*gxmonf &ckdifjynfoif;uspfawmf awmifcg;

Page 100: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

yef;rS&&Sdaom ausmufpmyg a,"r®m*gxmESifh xyfwlnDonf[kqkdonf/ (udk;-7/pm-77)/ xkdYjyif olonf

Sarskrit Inscriptions in Yunan usrf;wGJ(12)rS a,"r®m*gxmwpfyk'fukd xkwfEIwfjyum(ukd;-7/pm-78)wGif

,if;*gxmukd½Iyg/) &ckdifjynfwGifawGU&aom tqkdygouúwbmoma,"r®m*gxmonf at'D 7&mpkESifh

8&mpktwGif;u ,leefjynfe,frS ausmufcsyf? pwlygrsm;wGif awGU&onfh*gxmrsm;ESifh *gxmykHpHESifh

vufa&;vufom;ygwlnDojzif h &ck dif? b*Fvm;? tmoH? ,leefESif h ysLûrdUawmfrsm;onf

Ak'¨omoemûy&[ef;rsm; tjyeftvSeful;oef;oGm;vmrI&SdcJhonfqkdygonf/(ukd;-7/ pm-78)/

a0omvDwGifawGU&onf eDwpjE´rif;rdzk&m; aMu;eDjym;pmyg yxrpmaMumif;ESpfaMumif;ü a&;xkd;

xm;aom a,"r®m*gxmrSm r[m,e0de,usrf;jzpfaom]]r[m0w¬Kt"g'ge}}usrf;vm *gxmESifh wpfykHpH

wnf;jzpfonf/ (ukd;-7/pm-84)/ &ckdifjynfwGif r[m0w¬Kusrf;vnf; wGifus,fcJhrnf/ þusrf;vm

Zmwursm;rS ZmwfuGuftcsKdUESifh pmpum;tcsKdUukd ykH*Hacwftapmykdif;½kyf<ursm;? ausmufpmrsm;wGif

awGU&onf/(udk;-2/pm-63)/ yk*HacwfwGif wGifus,faecJhonfh r[m0w¬Kussrf;onf ysLwkdY\ oa&

acwå&mrS qif;oufvmjcif;jzpfonf/ xkdysLwkdY\ oa&acwå&mokdY &ckdifrSa&muf&SdoGm;jcif;jzpfEkdifonf/

omoemhorkdif;wGif r[m,eomoemxGef;um;aoma'owkdif;wGif r[m0w¬Kusrf;rvTrf;rkd;aom a'o

[kr&Sdacs/ 'D-pDqm;um;uvnf; eDwdpjErif;rdzk&m;aMu;eDjym; pmonf at'D6-&mpk "r®'dwsESifh a*gypjE

wkd\acwfua&;xkd;cJhaom ausmufpmrsm;\vufa&;vufom;vTrf;rkd;rIukd awGU&aMumif;qkdygonf/

r[m0w¬Kusrf;ukd tcef;okH;cef;cGJía&;om;xm;ygonf/ yxrtcef;wGif 'DyuFbk&m;ocif

vufxufawmfüjzpfaom bk&m;avmif;b0ESifh tpûyí tjcm;aoma&S;Ak'rsm;\vufxufawmfwGif jzpfcJh

aom b0rsm;ukdazmfjyxm;\/ 'kwd,ykdif;wGif bk&m;avmif;onf wkoDwmewfjynfwGifjzpfykH? rm,mrdzk&m;

\0rf;xJwGif ae&efqkH;jzwfykH? y#oaE¨ae&m? zGm;awmfrl&mwkdYü tHhzG,ftjzpftysufrsm;jzpfysufykH?

awmxGufawmfrlykH? rm&fewfESifh ppfxkd;cef;? aAm"dyif&if;ü oAÁnKwOmPfawmfukd &ykHwkdYukd azmfjyonf/

wwd,ykdif;wGif w&m;OD;a[mawmfrlykH? oHCmhtzGJUtpnf;rsm;xlaxmifykHwkdUukd azmfjyxm;ygonf/ þ

usrf;vmZmwursm;ukd bmomjyefxm;jcif;jzpf\/ tcsKdUZmwursm;onf ygVdZmwuESifh vkH;0wlvkeD;yg;

jzpfí tcsKdUrSmtenf;i,fuGJjym;\/ Oyrm-r[m0w¬Kusrf;vm [mruZmwu? awoukPZwursm;

rSm þusrf;wGif ûyjyifajymif;vJcHxm;&\/

&ckdifa0omvDrS a'0pjE´rif;onf r[m,eAk'¨bmomukd ouf0if,kHMunfoljzpfNyD; r[m,eAk'¨

bmomrS Ak'¨trdwmb\ okc0wDtaemufedAÁmefjynfukdvnf; ,kHMunfoljzpf\/ (ukd;-7/pm-184)/

at'D 638cefYrSpí emvE´mESifh r[mrkedonf Ak'¨omoem\A[kdXmersm;jzpfcJhMuí ygvtifyg,m\

r[m,eAk'bmomtEkynmtarGukd qufcHaMumif;awGU&\/ (ukd;-7? pm-186)/ Ak'trdwmb\ okc

0wDedAÁmefjynftaMumif; a&;om;xm;aomusrf;rSm okc0wDusrf;jzpf\/ ouúwbmomjzifh a&;om;xm;

\/ þusrf;wGif Ak'¨ESifh t&SiftmeE´mpum;ajymcef;ü twdwfuyGifhawmfrlcJhMuonfh Ak'¨aygif; 81qlukd

azmfjyxm;\/ xkdAk'¨rsm;teuf aemufqkH;jzpfaom Ak'¨avmudó&&mZonf &[ef;awmf"r®u&tm;

Ak'¨trdwmb\ okc0wDa&TjynfawmfBuD;okdY a&mufEkdifonfh yg&rDawmfrsm;ESifh ywfoufí vkdufemusifh

BuHqnf;yl;&rnfhenf;vrf;rsm;ukd ñTefjyxm;\/ Ak'¨trdwmb\ okc0wDa&TjynfawmfBuD;wGif i&J?

wd&pämef? Nydwåm? tol&um,f[lír&Sd/ þa&TjynfawmfBuD;onfum;rjywfarT;BudKifaom&eHUwkdYjzifhvIdif\/

ta&mifrsKd;pkHjzma0aeaom opfyifwkdYjzifh thHMozG,fvSyvef;qef;ae\/ Mumyef;rsm;jzifhvnf; a0qmae

\/ vSywifhw,faomjrpfrsm;wGif MunfvifcsKdat;aoma&wkdYonf woGifoGifpD;qif;ae\/ ,if;a&pD;

oHrsm;onf om,memaysmfzG,faom *DwoHpOfrsm;yif jzpfaeayawmhonf/ a&S;uwpfckaomb0wGif

qkawmif;qk,lûycJhí ra&rwGufEkdifaom toacsF,uyfywfvkH; aAm"dowå\usifh0wfrsm;ukd waoG

Page 101: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

rwdrf;vkdufemqnf;yl;cJhojzifh okc0wDa&Tjynfawmf\ taemufbufrsufESmwGif yGifhfxGef;ay:aygufvm&

olonf ukd,fawmfrS a&mifjcnfawmfonf twkdif;tqr&Sd ysHUESHUa&muf&Sdí &SnfawmfrlaomaMumifh trdwm

,k[laomtrnfukd &awmfrlavonf/

&ckdifjynfüawGU&aom o&zlaqmif;qif;wkawmfrsm;rSm ta&SUawmiftm&SwGif tapmqkH;oGef;vkyf

aom qif;wkawmfrsm;jzpfNyD; ygvacwf\vTrf;rkd;rIukdawGU&ygonf/ (udk;-7/pm-187)/ &ckdifjynfwGif

awGU&aom a0omvDacwfqif;wkawmfrsm;teuf rukd#fo&zlaqmif;qif;wkawmfrsm;rSm acwfOD;r[m

,eAk'¨bmomrS trdwmbAk'¨\qif;wkawmfrsm; jzpfp&m&Sdygonf/ yckH;awmfay:wGif rD;vQHuJhokdY

a&mifjcnfawmfrsm;uGefYjrLí vnf&GJ? b,uf?vufaumuf? rukd#f?vufusyf?vufpGyfrsm;qif,ifrIrsm;

onf ax&0g' y#duwfawmfrsm;ESifh tXuxmusrf;rsm;wGif vkH;0ryg&Sday/ þqif;wkawmfrsm;onf

Ak'trdwmb qif;wkawmfrsm;jzpf[ef&SdNyD; þqif;wkawmfrsm;onf w½kwfESifh wdbufjynfrsm;wGif oGef;

vkyfcJhonfh trdwmb? trdwm,kqif;wkawmfrsm;ESifh vu©Pmcsif;wlnDonf[kyif rv*wårif;uqkdyg

onf/ oluqufí &ckdifjynfrS o&zlaqmif;xm;aom qif;wkawmfrsm;rSm r[m,e o'¨&frykPÖ&du

usr f ;vmy k Hr sm ;twk di f ;yi f jzp fa Mumi f ; ? þqif;wkawm fr sm;r Sm r[m,eA k' ¨bmomr S

Ak'¨\um,okH;yg;(Bwdum,)teufrS aumif;uifbkHwGifpHjref;aeonfh oHaum*um,ukd ukkd,fpm;ûy

xkvkyfxm;jcif;jzpfaMumif;qkdygonf/ (ukd;-7/pm-248)/ ,if;qif;wkawmfrsm;wGif cE¨mukd,fay:ü

qifjref;xm;aom&wemrsm; pDjc,fykH? rukd#fo&zlykHawmf/ t0wfwefqmqif,ifykHrsm;ESifh xyfwlnDaom

jyqkdcsufrsm;ukd ,cktcg uif;A&pfwuúokdvfpmMunhfwkduftwGif;&Sd tX[owdum ynmyg&rDwmusrf;

pmrlwGif awGU&onf/(ukd;-7/pm-249)/

ppfwaumif;? tmoH? &ckdifjynfESifh jrefrmjynfatmufykdif;a'orsm;wGif tmaomuvufxufrS

yif ax&0g'omoemxGef;um;cJhNyD; 0okAE¨K\wynfhrsm;a&muf&SdNyD;aemuf r[m,eAk'¨omoemvTrf;

rkd;cJH\/ "r®ygv\acwfrSpí r[m,e0g'Drsm;pGm&SdcJh\/ txl;ojzifh aoerif;av;qufcefYtwGif;ü

rm*"wGifa&muf&Sdaeaom omoemh0efxrf;rsm;\xuf0ufcefYrSm þwkdif;jynfrsm;rSjzpfayonf/ tpwGif

ax&0g'ESifh r[m,e,SOfí xGef;um;aecJhaomfvnf; tb,um,\ vufxufrSpí r[m,euykdí

tm;aumif;vmcJh\/ r*"wkdif;tm; wk½k&Surif;odrf;ykdufcsdefrSpí rZÑdra'orSynm&Siftrsm;tjym;onf

þa'orsm;okdYa&muf&SdcJhNyD;aemuf r[m,e0g'uykdrkdxGef;um;cJhavonf/(ukd;-12/pm-78)/ ygarmu©

eef*kdu ppfwaumif;a'oonf r[m,eAk'¨bmom\tcsuftcsmjzpfcJhzl;aMumif;? a'gufwmtefau

uvnf; ygvrif;rsm;tm;ûytm;a`rSmufay;cJhonfh r[m,eAk'bmomonf ygvrif;wkdY wefckd;xGm;csdefü

ppfwaumif;a'owGif xGef;um;cJhaMumif;? ppfwaumif;a'otm; vufatmufcHtjzpfodrf;oGif;cJhaom

&ckdifjynfpjE´rif;rsm;onfvnf; r[m,eAk'¨bmom0ifrsm;jzpfaMumif;(ukd;-13/pm-85)qkdayonf/

t&yf&yftaxmuftxm;rsm;t& at'D5-&mpkrS at'D8-&mpktwGif;ü a0omvDacwfwGif &ckdifjynf

ü ax&0g'ESifh,SOfí acwfOD;r[m,e*kdPf;rsm;jzpfaom oAÁ0g'*kdPf;ESifh r[moHCdu*kdPf;rsm;a&muf

&SdxGef;um;cJhonfukd awGU&ayonf/ acwfOD; r[m,e\ Ak'¨trdwmb ukd;uG,frIESifh aAm"dowåt0

avmudawoGm& ,kHMunfrI&SdcJhonfukd awGU&ayonf/ ,cktcg wefzkd;t&SdqkH; &ckdiforkdif;usrf;pm

wpfapmifjzpfaom tmeE´pjE´ausmufpmukd ygVdbmomjzifhr[kwfrrlbJ ouúwbmomukd a&G;cs,fí

a&;xkd; cJhonfukd axmuf½IvQif at'D 5&mpkuyif pwifa&muf&SdcJhonfh r[m,e Ak'¨bmomonf

&ckdifjynfwGif rnfonfhtajctaexd MoZmanmif;cJhonfukd cefYrSef;Ekdifygonf/ okdYaomfvnf;

tmeE´pjE´rif;onf oD[kdVfrS ax&0g'oHCmawmfrsm;twGuf ykd;ouFef;ESifh w&m;a[myv’if;awmfwkdY

ay;ykdYvSL'gef;onfukd axmufjcif;jzifh ax&0g'omoemawmfonf &ckdifjynfrS vkH;0aysmufuG,foGm;jcif;

Page 102: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

r&SdcJhonfukdawGUjrif &ayonf/

ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;

ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;

(1) OD;odef;vIdif ta&SUawmiftm&SokdY tdEd,,Ofaus;rIysHUESHU0ifa&mufjcif;?wyp?wGJ(7) ykdif;(1)

(2) Nidrf;ausmf aiGawmif

(3) armifjyL; &ckdifjynfAk'¨omoemhorkdif;OD;(1982-83? ppfawGaumvdyfr*¾Zif;

(4) OD;b&Sif AdóEkd;ûrdUa[mif;ESifh orkdif;tjrif?wyp? wGJ(1)? ykdif;(3)

(5) pdefarmifOD; oa&acwå&mûrdUa[mif; wyp?wGJ(3)? ykdif;(1)/

(6) armiftHh omoem 2500c&D;(y-wGJ)

(7) P.Gutman Ancient Arakan . (Ph.D Thesis. Australian University)

(8) Forchammar Arakan

(9) M. Collis THE LAND OF THE GREATIMAGE

(10) G.H.Luce COUNTRIES NEIGH-BOURING BURMA. BRSFAP(2) 1960.

(11) E.Conze BUDDHISM ITS ESSENCE AND DEVELOPMENT.

(12) N.RAY SANSKRIT BUDDHISM IN BURMA (1936)

(13) S.B. QanungoA History of Chittagong(1988)

(14) San ThaAung The Buddhist Art of Ancient Arakan.

Page 103: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

&ckdifjynfokdkY ygVd eefY ouúw t&D;tom; pwifa&muf[djcif;

&ckdifjynfrSm a0omvDacwfpGm at'D-370ueDNyD; at'D 994xd xGef;um;ca&acwf jzpfyga&/

(ukd;-7/pm-109)/ at'D-370rSm 'GifpjE´rif;BuD;wnfaxmifca& a0omvDûrdUawmfukd at'D-600rSm

yla&yl&u r[m0D&uvmwkdufNyD; tkyfpkd;cyga&/ a0omvDxD;eef;rSm r[m0D&rsKd;½kd;u ESpfaygif; 50

avmuf pkd;pHcNyD;rS pjE´rsKd;½kd;jyefvkdY pkd;pHpGm at'D-729-cktxd jzpfyga&/ ,if;aemufykdif;rSm a0omvD

jynfBuD; rNidrfroufjzpfNyD; ESpfaygif; 60avmuf rif;qufjywfeDca&vkdY rSef;q&yga&/ at'D-700ckESpf

ukd a&mufrS r[mwkdif;pjE´rif;pGm a0omvDûrdUukd jyefvkdYwnfaxmifyemtkyfpkd;cyga&/(ukd;-8/pm-5)/

,if;rif;qufu aemufqkH;rif;jzpfaw plvwkdif;pjE´rif;pGm at'D-957ckrSm ewf&GmpHyga&(ukd;-1/pm-

27)/ a,NyD;au tjrwleefYyJjzLvkdYac:a&rif;ESpfyg; a0omvDeef;ukd 37ESpftkyfpkd;NyD;au a0omvDrif;quf

a& at'D 994 ckESpfrSm ysufpD;vm;cyga&/ rGef*kdvD,Hwd0ifwkdufawtwGuf ysufpD;&a&vkdY qkduwfyga&/

a0omvDacwfvkdY ynmoQifokawoDwd owfrSwfxm;a& umvrSm uRefawmf½kdU&ckdifjynfrSm &D;xkd;

ca&? &D;om;cuwfaw Ak'¨omoemeefY ywfoufaw pmyDwdukd avhvmMunhfa&tcg pmyDtrsm;pkpGm

ouúwbmompmyDeefY ygVdbmompmyDwd jzpfeDpGmukd wGd&yga&/ tu©&mteDeefYqkdau *kyÜwyGm; a0omvD

tu©&m? ysLtu©&meefY,aom"mrtu©&mvkdY qkdEkdifygzkdY/ a0omvDacwftwGif;u &D;om;pcuwfaw

ausmufpm? aMu;eDjym;pmtp[da& pmwdteufu xif&Sm;a&(okdYr[kwf)zwfvkdY&Ekdifa& pmyDpkpm&if;ukd

vufvSrf;rDoavmuf azmfjyvkdyga&/

(1) r[mrkedukef;u &[da& ausmufjym;u ausmuf½kyfatmufrSm at'D-5&mpku a0omvDtu©&m

eefY &D;xkd;ca& ,u©aoemywdouúwausmufpm/

(2) at'D-6&mpkaESmif;ykdif;u ysLtu©&meefY&D;xkd;ca& oQifi,fwufawmifol&d, ½kyfwkrSm &D;xkd;

ca&pm/

(3) at'D-6&mpk tpykdif;u a0omvDtu©&m? ouúwbmomeefY&D;xkd;ca& ausmufawmfu

a,"r®g*gxmausmufpm/

(4) at'D-6&mpktpykdif;u a0omvDtu©&m? ouúwbmomeefY&D;xkd;ca& aovm*D&dawmifu

a,"r®m*gxmausmufpm/

(5) at'D -6&mpku a0omvDtu©&m? ouúwbmomeefY&D;xkd;ca& oif;uspfawmfawmifu

a,"r®m*gxmausmufpm/

(6) at'D-6&mkpku a0omvDtu©&m? ouúwbmomeefY&D;xkd;ca& rD;0&Gmu a,"r®m*gxm

pwlygpm/

(7) at'D-550 avmufu a0omvDtu©&m? ygVdouúwa&myem &D;xkd;ca& a,"r®m*gxmeefY

apwD tvSLrSwfwrf;yg[da& eDwdpjE´rif;rdzk&m;ausmufpm/

(8) at'D-576u a0omvDtu©&m ygVdouúwa&myem &D;xkd;ca& apwD

1000tvSLrSwfwrf;wif xm;cpGmyg[da& 0D&pjE´rif;ausmufpm/

(9) at'D-6&mpktapmykdif;u a0omvDtu©&m? ygVdbmoma,"r®*gxmyg a0omvDbk&m;BuD;

ausmufpm/

(10) at'D-6&mpkapmapmykdif;u a0omvDtu©&mouúwbmomeefY &D;xkd;ca& a,"r®m*gxm

ygawZm&mrpwlygausmufpm/

Page 104: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

(11) at'D-650eefY 675twGif;u a0omvDtu©&m ouúwbmomeefY&D;xkd;ca& a,"r®m*gxmyg

oif;uspfawmfawmifausmufpm/

(12) at'D-6&mpktwGif;u a0omvDtu©&m ygVdouúwbmomeefY&D;xkd;ca& a,"r®*gxmyg

oif;uspfawmfawmifausmufpm/

(13) at'D-6&mpktwGif;u a0omvDtu©&m ouúwbmomeefY &D;xkd;ca& a,"r®m*gxmyg

vufcwfawmifu&a&ausmufpm/

(14) at'D-625eefY650twGif;u a0omvDtu©&mouúwbmomeefY &D;xkd;ca&a, "r®m*gxmyg

ausmufjzLûrdUu ausmufpm/

(15) at'D-6&mpkaESmif;ykdif;u a0omvDtu©&m? ygVdouúwa&myem &D;xkd;ca& a,"r®m*gxmeefY

tvSL'geûyaMumif; rSwfwrf;wifxm;ca&? oHwGJc½kdif? vrl;acsmif;ausmufpm/

(16) at'D-6&mpkaESmif;ykdif;u a0omvDtu©&m?ygVdbmomeefY&D;xkd;ca&? a,"r®m*gxmyg oHwGJ

c½kdifivGrf;armfausmufpm/

(17) at'D-6&mpktwGif;u a0omvDtu©&m ouúwbmomeefY&D;xkd;ca&? acgif;avmif;vSLa&

rSwfwrf;wdyga&? aygufawmjyif acgif;avmif;pm/

(18) at'D-520 avmufu a0omvDtu©&mouúwbmomeefY &D;xkd;ca& acgif;avmif;vSLa&

rSwfwrf;yg[da& ajrawmifacgif;avmif;pm/

(19) at'D-7&mpktwGif;u a0omvDtu©&m? ygVdouúwa&myem &D;xkd;ca& oif;uspfawmfawmif

u&a&ausmufpmtusKd;ykdif;wd/

(20) at'D-507 u a0omvDtu©&m ouúwbmomeefY &D;xkd;ca&NrdvSLrSwfwrf;? BuD;eDjym;pm/

(21) at'D-7&mpkaESmif;ykdif;u a0omvDtu©&m? ouúwbmomeefY apwDwnfaMumif;&D;xkd;ca&

a0omvD apwDysufu&[da&ausmufpm/

(22) at'D-6&mpktwGif;u Ak'¨qif;wkawmfoGef;vkyfvSL'gef;jcif;taMumif; ysLtu©&m? ysLbmom

eefY &D;xkd;ca& oHwGJc½kdif wkef;awm&Gmu ysLausmufpm/

(23) at'D-6&mpktwGif;u ysLtu©&m? ygVdbmomeefY r[moD[em'okwfvm Ak'¨\&J&ifhjcif;

av;yg;ukd &D;xkd;ca& 0EÅdawmifuausmufpm/

(24) at'D-6&mpktwGif;u a0omvDtu©&m? ouúwbmomeefY &GD;xkd;ca&? a,"r®*gxmeefY

qif;wkawmfvSLjcif; rSwfwrf;wifxm;a& a0omvD½kyfyGm;awmfupm/

(at-ausmufpm? BuD;eDjym;pm? acgif;avmif;pm½kdUukd þpmtkyfu xkwfEIwfazmfjypGm jzpfyga&)

,if;pmyDpm&if;pGm a0omvDacwfu &ckdifjynfrSm &D;xkd;ca& pmyDpm&if;tjynfhtpkHr[kwfyg/ txif

t,Sm;zwfvkdY&a&vkdY ,lq&a& pmyDpm&if;ukdazmfjypGmyg/ t&mav;? &ckdifjynfajrmufykdif;u qif;wkawmf

vSLaMumif;ukd &D;xm;a&vkdY rSef;q&a&ausmufpm? oHwGJjynfh0&Gmu a,"r®m*gxmxkd; ouúwausmufpm

ponfjzifh usef[dygod,ifh/ tmeE´pjE´ausmufpmukdavh ateD&mrSmcsefxm;cyga&/

,if;pmyDpm&if;ukd avhvmMunhfu "n0wDacwfeefY a0omvDacwfrSm wGd&a&pmyDwdteufu ]]

opöuyk&AkdZf}}eefY ]]"n0wDawmifaygufBuD;ausmufpm}} ½kdUukd xnfhoGif;NyD;au &DwGufygrS ygVdbmom

oufoufeefY&GD;xdk;cpGm 5ck/ tu©&mtm;jcifh NAd[®Dtu©&m 2ck/ ysLtu©&m 2ck/ a0omvDtu©&m 21ckukd

tMurf;tm;jzifh wGd&yga&/

wGd&a& taxmuftxm;wdt&qkdau a0omvDacwfu &ckdifjynfrSm ouúwpmyDpGm ygVdpmyDxuf

ykdvkdYwGifus,fca&qkdpGm jiif;vkdYr&yg/ ygVdbmomeefY ouúwbmompGm a0omvDacwfrSm twl,SOfwGJ

Page 105: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

vkdY xGef;um;cpGmrSm ouúwpmyDukd ykdNyD; vlBudKufrsm;ca&vkdY qkdEkdifygzkdY/

a,auavh uRefawmf½kdU vufrSef;rDoavmuf aemufaMumif;jyefvkdY vkdufMunhfa&cg &ckdifjynfukd

ygVdbmomeefY ouúwbmoma&muf[djyefYESHUvma&tcsdefpGm wpfcsdefwnf;rSm twlwla&mufvmcpGm

r[kwfpGmukd wdG&yga&/ &ckdifjynfrSmtapmqkH;wGd&a& ygVdpmyDt&D;tom;uawmh ]]opöuyk&AkdZf}} urÜnf;

pmjzpfyga&/ &D;xm;a&tu©&mu taomujA[®Dtu©&myg/

jA[®Dtu©&mukd tdEd,EkdifiHrSmat'D-2&mpkxdrl&if;twkdif; rajymif;rvJokH;pGJcyga&(ukd;-1?pm-16)/

tmeE´pjE´ausmufpmt& "n0wDacwfa& at'D -370rSm ukefqkH;a&vkdY,lq&yga&/ a,ZkeefY jA[D®

tu©&mt&D;tom;a& at'D-370rwkdifrDuyif qkdufa&mufczkdYvkdY wGufEkdifyga&/ tdEd,rSmat'D-2&mpk

xd okH;pGJca&qkdau &ckdifjynfqkdpGm taomutifyg,meefY e,fNrDcsif;xdpyfeDa&twGuf ESpfaygif; 100

twGif;a&muf[dvmEkdifa&;twGuf ,if;pmwdpGm "n0wDacwfu pmyDt&D;tom;jzpfawvkdY twdtus

qkdekdifyga&/ a,auav;at ygVdpmyDt&D;tom;wdpGm &ckdifjynfrSm at'D-250xufykdNyD; &SD;usa&vkdY

,lqzkdYpGm tcuftcJ[deDyga&/ &ckdifjynfrSm wGd&a&t&D;tom;pGm AdóEkd;ûrdUa[mi;fu wGd&a&wHqdyfwkH;

wpfckrSm &D;xkd;ca&]]oHCod&D}}jA[®Dtu©&m? ygVdt&D;tom;eefY wpfacwfwnf;jzpfzkdY[dyga&/

ysLwdpGm tdEd,t&Sdzufurf;a'owdeefYjzpfjzpf? wmjrvdydeefYjzpfpD qufoG,fcpGmrSm &ckdifurf;NcD

qdyfurf;wpfcku pcef;csNyD; qufoG,fcuwfyga&/ (ukd;-9?pm-18)/ tdEd,om;wdav; ysLûrdUawmfwd

ukd awmifukwfvrf;uwpfqifh &ckdifjynfajrmufykdif;eefY qufoG,fcuwfyga&/ (ukd;-9? pm-122)/

,if;ykdifr[kwfauav; tdE´d,om;wdpGm {&m0wDjrpfaMumif;twkdif; qefwufvmEkdifyga&/ ,if;ykdif

r[kwfau tckywdrf;izJvrf;twkdif; rif;bl;avmufu &ckdifbufwkdY 0ifa&mufvmEkdifuwfyga&/ (ukd;-

3?pm-200)/ &ckdifa'oeefY tdE´d,t&Sdzufurf;a'owdpGm eDNrDeD;pyfawtwGuf ZmtcsdefuyifpNyD;

qufoG,fca&qkdpGmukd wdwdususrajymEkdifauavh c&pfESpfwdtpykdif;rSmawmhcg qufoG,frIwdwGifus,f

eDAsm,fjzpfyga&(ukd;-9? pm-7)/ at'D-1&mpkwpf0ufavmufu y,f&Dyvyfpf\rSwfwrf;t&qkdau

tdEd,awmifykdif;rSm a&TuRef;? aiGuRef;? **FguRef;eefY ywf0ef;usifwdukd ul;oef;vm;vmeDa& uvef'D,kd

zkefwmvkdYac:a& &GufvSDBuD;wdukd wGdc&a&vkdY qkdyga&/(ukd;-2/pm-6)/ ,if;tjyif &ckdifjynfrSmwGd&a&?

tEkynmausmufqpfvuf&m tcsKdUpGm tdE´d,t&Sdawmifykdif; tE¨&e,f? em**sLeduGef'gu vuf&mwd

eefY wla&vkdYqkdyga&/(ukd;-2?pm-15)/ yifrvm*wfrif;uavh a0omvDacwfOD;ausmufqpfvuf&mwdpGm

em**sLeduGef'guausmufqpfvuf&mwdeefY toGifwla&vkdYqkdyga&(ukd;-6? pm-118)/

taMumif;aMumif;ukd axmufqau tdEd,t&Sdawmifzufurf;ajc?em**sLeduGef'ga'ou Ak'¨om

oempGm? c&pfESpftapmykdif; &mpkwduyif &ckdifjynfukda&mufcpGm? ysLûrdUawmfwdeefY &ckdifjynfavh tquf

toG,f[deDcpGm odomEkdifyga&/ &ckdifjynfrSm ysLausmufpmwdwGd&pGmavh oufoDwpfckvkdY qkd&ygzkdY/

tE&e,frSm tkyfpkd;ca& rif;wdteufu at'D-3&mpkrSm tkyfpkd;ca&rif;qufjzpfaw]]£'guk}}rif;qufu

]]r'´&dykwåoD&d0D&Hyk&do'wå}}rif;\pwkw¬ajrmufeef;pHESpfrSm &D;xkd;ca&ausmufpmrSm ,if;a'oukda&mufeD

a& oD[kdVfax&0g'&[ef;wdomoemûyxGufvmcuwfpGmrSm ]ud&mw} a'oavhyg0ifa&vkdY yg[dyga&/

a'gufwma&;uawmh ud&mwa'oqkdpGm **Fgjrpf0tvGefu &ckdifurf;NcDa'oeefY jrefrmEkdifiHatmufykdif;

a'ovkdYqkdyga&/ (ukd;-12? pm-16)/ a'gufwmcswåm*sD? a'gufwmyg*sDwm? a'gufwmuefY*kd½kdUu ud&mw

a'oqkdpGm? tmoH? rPdyl&? ppfwaumif;eefY &ckdifa'owdukd qkda&vkdY&D;uwfyga&(ukd;-10?pm-51)/

tdEd,rSm bDpD-3&mpktwGif;u jA[®Dtu©&meefY pm&D;uwfyga&/ a,auav; ygVdbmomr[kwfyg/

r*"bmomeefY ygVdpGmwlnDa& tcsufwdrsm;pGm [duwfawykdif t"dutcsufrSmuGJjym;yga&/ ZmykdifuGJjym;

a&qkdpGmukdawmhcg ateD&mrSm us,fjyefYvm;zkdYjzpfawtwGufeefY uRefawmfr&D;ygAsm/ ygVdeefY r*"duGJjym;

pGmwdukd ygVdygaru©a':tkef;&D;oma& ygVdpmyDorkdif;eefY a'gufwm0ifwmepf\pmtkyfukd &SifZm*&mbd0Ho

Page 106: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

jrefrmjyefxm;a&]tdEd,pmayorkdif;}(Ak'pmayu@)aemufqufwGJrSm MunhfygvD/ rwlpGmukd wdGygvdrfhar/

ygVdbmompGm ouúwbmomuwqifh qif;oufvma&jymu#bmomxJu om;BuD;Mo&ojzpfyg

a&(ukd;-1?pm-15)/ tu,fí jA[®Dtu©&mt&D;tom;pGm taomuacwfuyif &ckdifjynfukda&mufca&

qkdau r*"dbmomeefY&m a&mufvmp&mtaMumif;[dyga&/ &ckdifjynfrSmwGd&pGmu ygVdbmomjzpfyga&/

&ckdifjynfrSm r*"dbmomukd rwGd&yg/ a,ZkeefY atjA[®Dtu©&mt&D;tom;pGm bDpD-3&mpkuat'D-

2&mpkxd tdEd,rSmokH;pGJca& tu©&mt&D;tom;jzpfauavh ygVdbmomeefY &mwGd&a&twGuf Zmykdifenf;

eefYrqkd arm&d,tifyg,mûyduGJNyD;a& aemufykdif;tdEd,rSm jA[®Dtu©&mukdavhokH;eDoda&tcsdef ygVdt&D;

tom;avh us,fjyefYvma&tcsdefusrS&m &ckdifjynfwkdYjyefYESHUvmpGm jzpf&ygzkdY/

a,auatt&D;tom;pGm Zmtcsdefu ZmeD&mu ysHUESHUvmpGm av;qkdkpGmukd avhvm&ygzkdY/

tdEd, Ak'¨omoemhorkdif;ukd avhvmMunfha&cg arm&d,tifyg,m ûyduGJvm;ca& aemufrMumcif

rSmyif ax&0g'omoempGm tdEd,ajray:rSm vkH;0r[doavmufjzpfvm;cyga&/ ax&0g'omoempGm

oD[kdVfrSm tajcckdifrmeDcyga&/ tdE´d,rSm usef[dca&? oAÁwåd0g'*kdPf;eefY r[moHCdu*kdPf;uGJwdpGm

ouúweefYjymu#bomukd&m okH;pGJcuwfpGmukd wdG&yg,ifh/ ax&0g'*kdPf;pGm ygVdbmomukd pGJpGJNrJNrJokH;

pGJvmpGmu at'D-1&mpku oD[kdVfrSmwifca& pwkw¬oHC,emyGJNyD;rS okH;pGJvmpGmyg/ ,if;tcsdefrSm

tdEd,EkdifiHrSm ygVdbmomokH; Ak'¨bmom*kdPf;r[dygoD;/ ygVdbmom\ZmwdNrDpGm tdEd,jynftaemuf

a'ojzpfauav; tdE´d,NrDxufrSm Ak'¨0g'pmyDwpfck teDeefYus,fus,fjyefYjyefYrxGef;um;cyg/ ,i;f

bmompGm ax&0g'&[ef;wdeefYwwl oD[kdVfwkdYa&mufvm;cNyD;au a'gufwm0ifwmepf,lqa&ykdif

oD[kdVfbmomukdvTrf;rkd;vm;pGmjzpfygzkdY/ pwkw¬oHCm,emyGJ rwkdifcifuyif oD[kdVfrSm ygVdbmomukd

okH;pGJeDcpGm[dauav; yd#uwfawmftm;vkH;ukd &GD;om;a&xdawmh rwGifus,fygoD;/

bDpD-138avmufrSm tdEd,awmifykdif; au&Vmce,feefY wrDvfe,fwdu [dELbmom0ifwd oD[kdVf

uRef;ukd ppfwkdufNyD; Ak'bmomukd ESdyfuGyfcyga&/ aemufwpfcg 0#*grPdrif;vufxufrSmav; jA[®P

wdóacgif;aqmifa& olykefwdx<ua&cgav; wrDvfppfwyfu oD[kdVfrSmAk'¨bmomukd ESdrfeif;jyefa&/

,if;twGuf oD[kdVfr[m0d[m&0goD*kdPfu ax&0g'&[ef;wdpGm tdEd,awmifykdif;eefY em**sLeduGef'g

a'o½kdUukd yd#uwfawmfwdeefY xGufNyD;wdrf;a,Smifcuwf&yga&/ ,if;ykdiftjzpftysufwd oD[kdVfrSm

rMumcPjzpfyGm;ca&ykdif ax&0g'&[ef;wdav; em**sKeduGef'gukd trsm;BuD;a&mufcuwfayga&/

a,ZkeefY at'D-3&mpktcsdefa&mufawtcg em**sKeduGef'ga'orSm r[m0d[m&0goD*kdPf;? r[d H

omou*kdPf;? A[kokwdu*kdPf;eefY ty&aovd,*kdPf;½kdUxGef;um;eDAsm(ukd;-3?pm-204)/ ,if;*kdPf;wd

xJrSm r[m0d[m&0goD*kdPf;wpfckxJ&m ygVdbmom*kdPf;jzpfyga&/ ,if;*kdPf;u okH;pGJa&ygVdbmompGm

av; oD[kdVfuygvwfpGmyg/ aemufwpfcku em**sKeduGef'ga'opGm arm&d,tifyg,mxJrSm yg0ifcNyD;

au jA[®Dtu©&mt&D;tom;okH;pGJca&eD&mjzpfyga&/ oD[kdVfua&muf[dNyD; xGef;um;eDa&ygVdbmompGm

em**sKeduGef'ga'orSm okH;pGJca&jA[®Dt&meefYaygif;qkHNyD;au ,if;u&[ef;wd ud&mwa'ojzpfaw

&ckdifjynfwkdYomoemûyvma&cg? jA[®Dtu©&meefY ygVdt&D;tom;&ckdifjynfwkdYa&mufvmjcif;jzpfyga&/

azmfjyca& *kdPf 4*kdPf;rSm r[d Homou*kdPf;eefY ty&aovd,*kdPf;½kdUpGm tqkH;xd½kyfyGm;qif;wk

xkvkyfukd;uG,fpGmukd vufrcHcyg/ &ckdifjynfrSm wGd&a&tapmqkH;pmu ½kyfwkaemufzufrS ygVdbmomeefY

]opöuyk&AkdZf}vkdY &D;xkd;xm;pGmyg/ A[kokwdu*kdPf;uav; ygVdbmomrokH;yg/ a,ZkeefY &ckdifjynfrSmwGd

&a& tapmqkH; ygVdpmayt&D;tom;pGm em**sKeduGef'ga'orSm ½kyfwkukd;uG,frIukd vufcHa&wpfckxJaom

ygVdAk'bmom*kdPf;jzpfaw r[m0d[m&0goD*kdPf;\ ax&0g'omoemeefY a&mufvma&t&D;tom;qkdpGm

,Sif;eDygAsm/

aemufwpfcku em**sKeduGef'grSm pkd;pHca& @cgukrif;qufrSm Ak'½kyfyGm;awmfukd;uG,frIpGm oEÅrlv

Page 107: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

rif; (at'D-225-258)vufxufrSm pwifyga&/ Zbk0VoEÅrlvrif;vufxuf(at'D-285-334)rSm

qif;wkawmfukd;uG,fpGm txGwftxdyfukda&mufcyga&(ukd;-5?pm-49)/ a,ZkeefY ½kyfwkeefY twlwGd&a&

]]opöuyk&AkdZf}}pmeefY ]]"n0wDawmifaygufBuD;ausmufpm}}½kdUpGm &ckdifjynfrSm at'D-250eefY at'D -

300Mum;rSm &D;om;ca& pmyDwdjzpfawvkdY rSef;qekdifyga&/

&ckdifjynfukd ouúwbmomt&D;tom; a&mufpGmeefY ywfoufysmqkd&zkdYqkdau t&SdawmiftmoQ

wckvkH;ukd yxrqkH;ysHUESHUca& oAÁwdå0g'*kdPf;\ omoemeefYtwl a&mufca&vksdYqkd&zkdYykdifjzpfeDyga&/

ZmjzpfvkdYqkdau at*kdPf;pGm tmoQwcGifvkH;ukd ouúwpmyDta&;tom; yxrqkH;jzefYcsDca&*kdPf;jpzfyg

a&/ a,auavh oAÁwåd0g'D &[ef;wdomoemûya&mufpGmeefYyif wcsdefwnf;rSm ouúwbmomt&D;

tom;av; a&muf&zkdYvkdYqkdvkdYrjzpfEkdifygoD;/ taxmuftxm;teDeefY ajym&au jrefrmynmoQifwd,l

xm;a&twkdif; r[d Homou*kdPf;? A[kokwdu*kdPf;? ty&aovd,*kdPf;½kdU AdóEkd;ukda&mufca&(ukd;-

3? pm-204)rSefauav;AdóEkd;rSm ouúwpmyDt&GDt;om;vkH;0rwGd&pGGmukdMunhfyg/

at'D 'kwd,&mpktukefykdif;rSm ukoetifyg,mu oAÁwåd0g'omoempGm &ckdifjynfwkdYa&mufca&

qkdauavh(ukd;-4?pm-60)/ ,if;tcguyif ouúwbmomt&D;tom;&ckdifjynfwkdY a&mufca&taxmuf

txm;r[dyg/ &ckdifjynfrS wGd&a& ouúwbmomt&GD;tom;tm;vkH;pGm at'D-5&mpkxufykdNyD; &SduspGm

rwGd&yg/ ouúwbmomukd&D;xm;a& tu©&mwduav; *kyÜwyGm;a0omvDtu©&mcsnf; jzpfyga&/ ukoe

tu©&meefYrwGd&yg/

*kyÜwacwfpGm at'D-300u 600xdjzpfyga&(ukd;-11?pm-210)/ at'D-2&mpku oAÁwåd0g'*kdPf;u

okH;pGJcpGmu ukoetu©&myg/ tdEd,rSm ukoetu©&mukd at'D-2&mpku 4-&mpkwd okH;pGJca&vkdYqkdyga&/

a,auavh at'D-241upNyD;au ukoQefrif;quf arS;rSdefvmygAsm (ukd;-1?pm-20)/ umvwm&Snf

atmif ukoetu©&mrokH;pGJcyg/ *kyÜwtu©&m at'D-4&mpk[dpGmeefY tBuD;tus,fxGef;um;vmyga&/

at'D-2&mpku ukoetu©&meefY ouúwpmyD t&D;tom;a&mufcauav;? jA[®Dtu©&meefY ygVdbmomukd

okH;pGJeDa& &ckdifjynfom;½kdUu &D;om;okH;pGJcykHray:yg/ ,if;twGufeefY ukoetu©&mukd &ckdifjynfrSm

rwGd&pGmjzpfygzkdY/ a,NyD;au tdEd,rSmav;,if;tu¨&mukd umvwm&SnfrokH;pGJyg/ *kyÜwtu©&m t&D;

tom;u vTrf;rkd;vm;cyga&/

&ckdifjynfrSmtapmqkH;wGd&a& ouúwbmomt&D;tom;uawmh r[mrkedodrftwGif;u ewf½kyfrSm

yga& ]],oQaoemywdyem'}}pmwef;yg/ tu©&mu*kyÜwtu©&mjzpfyga&/ ,if;pmukd &D;xkd;ca&tcsdefu

at'D-5&mpktapmykd;if;umjzpfyga&(ukd;-7?pm-118)/ ,if;pmrSm&D;xkd;xm;a&tu©&m ykHyef;o@mefwd

pGm tdE´d,rSmemvE´Ak'¨wuúokdvfukd pwifwnfaxmifca& ukrm&*kyÜwrif;(at'D-403-455)&D;xkd;c

a& ausmufpmyg tu©&mt&D;om;eefY vkH;0wlyga&(ukd;-9?pm-118)/ a,NyD;au a0omvDacwfrSm

ygVdbmomukdavh *kyÜwtu©&meefYyif &D;xkd;cuwfpGmukd wGd&yga&/ taxmuftxm;uawmh a0omvD

bk&m;BuD; ukef;u&a& a,"r®*gxmausmufpmyg/

wcsKdUu]],oQaoemywdyem'}}vkdY ouúwbmomeefYwGd&auavh? at,u©aoemywdyem'pGm

'DCedum,fokwåefwdrSm azmfjyxm;csufwdt& uka0&BuD;rª;a& ,óewfrª;28OD;rSm wpfOD;tygt0if

jzpfawqkdNyD; (ukd;-2?pm-123)/ax&0g'omoem\trSwftom;jzpfawvkdY,lquwfyga&uRefawmfhteD

eefYawmcg ,u©aoemywdyem'emarwGd&wkdif; ax&0g'eefY&mywfoufawvkdYr,lqyg/yxrtaMumif;

u ax&0g'*kdPf;pGm ouúwbmomukdwpfcgavhrokH;pGJczl;a&twGufjzpfyga&/ 'kwd, taMumif;uawmh

,if;acwfuouúwyd#uwfawmfrSm yem'ewfrª;yg0ifEkdifp&mtaMumif;[deDvkdYjzpfyga&/

a'gufwm0ifwmepfu at(ygVdeefYouúw)yd#uwfawmfESpfckvkH;pGm uG,faysmufvm;cAsmvkdY

,lq&a&r*"dyd#uwfawmfukd twlwuGul;,lcuwfawtwGuf atavmufxd wlnDcsufwd[d& a&qkda&

Page 108: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

,Sif;vif;csufpGm ,kwådwefNyD; ckdifrmeDyga&/ ,if;r*"Dyd#uwfawmfu ygVdyd#uwfpGm tdEd, jynfa'o

wckukd ,laqmifvm;cNyD; ,if;tcsdefxuf aemufusvkdYwcg ouúwyd#uwfawmfavh tdE´d, jynf

tjcm;a'owpfckukd cGJxGufvm;[ef[dyga&(ukd;-6?pm-355)vkdY &GD;xm;a&ykdif? ygVdyd#uwfu edu,wdeefY

wla&emrnfwdpGm ouúwyd#uwfawmfrSm tm*rqkda&emareefYyg[dyga&/ 'DCm*rpGm 'DCedum,?

rZÑdrm*rpGm rZÑdreum,? oH,kwåm*rpGm oH,kwåefum,? {ukwå&m*rpGm t*Fkwå&ed um,qkdNyD;

emarcsif;,SOfûydif[duwfaw(ukd;-6?pm-356)vkdY av;&D;om;xm;yga&/ a,au ,if;tcsdefu

ygVdyd#uwfawmfeefY ouúwyd#uwfwdrSm uGJjym;a&pGm [da&ykdifwlnDpGm wdavh[d eDuwfyga&qkdpGm

cefYrSef;Ekdifyga&/

ateD&mrSm a'gufwm0ifwmepf &nfnTef;a&ouúwyd#uwfqkdpGm r[moHCdu*kdPf;u r[m ,e

yd#uwfr[kwfbJ oAÁwåd0g' yd#uwfukdqkdvkdpGm jzpfawvkdYqkdjyefauavh ,if;tcsdefu emvE´rSm

,if;ouúwyd#uwfawmfukdavh ykdYcsca&tjyif tdE´d,t&Sdykdif;a'owdrSm ,if;tcsdefu oAÁwåd0g'

edum,wdavh wjcm;*kdPf;wdu edum,wdeefY twl,SOfûydifxGef;um;ca&qkdpGm rSwfwrf;wdt& oduwf

ygzkdY/ ,if;twGufeefYat ]],oQaoemywdyem'}} t&D;tom;pGm at'D-5&mpku *kyÜwtu©&meefY

ajrmufykdif; moemeefYtwl a&muf[dvmpGm oDcsmeDyga&/ atyem'ewfrª;pGm ouúw yd#uwfawmf

xJrSmav;yg0ifvDzkdYvkdY cefYrSef;&yga&/ at,Sifhukdawmhcg ouúwyd#uwfawmfu 'DCm*rukd avhvmau

twdtusod&ygzkdY/ ateD&mrSmawmhcg bmompmyDt&D;tom;ZmtcsdefrSm a&muf[dvma&qkdpGmukd

OD;wnfxm;a&twGuf Zm*kdPf;u pmyD? Zm*kdPf;u0g'? Zmykdift,lqqkdpGmwdukd r&D;ygAsm/

at'D-5&mpkeefY 6-&mpktpykdif;rSm &ckdifjynfrSmouúwpmyDt&D;tom;ukd wGifwGifus,fus,f

&D;om;eDuwfyga&/ taxmuftxm;uawmh blwdpjErif;ewf&GmpHNyD;aemuf 11-ESpfajrmufjzpfaw at'D-

507ckrSm &D;xkd;ca& BuD;eDjym;pmjzpfyga&/ t&yf&yftaxmuftxm;wdt& &ckdifjynfukd r[m,eAk'¨

bmomeefYtwl ouúwbmom&D;om;okH;pGJrIpGm at'D-5&mpktwGif;rSm a&muf[dysHUESHUvma&qkdau ,kwåd

rwefvkdY rqkdEkdifyg/ ]],oQaoemywd}}pmpGm ukrm&*kyÜrif;&D;xkd;ca& ausmufpmyg tu©&meefYwlnDNyD;

au ,if;rif;pGm at'D-415u 455xd pkd;pHca&twGuf &ckdifjynfrSm ouúwpmyDukd &D;xkd;cpGm at'D-

450xuf aemufrusvkdY rSef;qEkdifyga&/

tdEd,EkdifiHorkdif;rSm *kyÜwacwfpGm r[m,eAk'bmom txGef;um;qkH;eefY ouúwpmyDtxGef;um;

qkH;jzpfyga&/ tEkynmvuf&mwdav; txGef;um;qkH;jzpfyga&/ ynmoQifwdu *kyÜwacwfukd a&Ta&mif

vGrf;a&acwfvkdYqkduwfyga&/ r[m,eomoempGm *kyÜwacwfrSm ywf0ef;usifekdifiHwdukd ysHUeSHU ca&

twGuf ,if;omoemeefYtwl &ckdifjynfukd ouúwbmomt&D;tom;av; a&muf[dc&zkdYvkdY ,lqyga&/

ed*kH;tm;jzifhqkdau ygVdpmyDt&D;tom;pGm &ckdifjynfrSm at'D-250eefY 300Mum;rSm pwif&D;om;

cNyD; ouúwbmomt&D;tom;ukd at'D-450cefYrSm pwif&D;om;ca&vkdY ,lq&yga&/

ukd;um;aomusrf;rsm;ukd;um;aomusrf;rsm;

ukd;um;aomusrf;rsm;ukd;um;aomusrf;rsm;ukd;um;aomusrf;rsm;

(1) OD;pHomatmif at'D-6&mpkESifh ,if;rwkdifrD&ckdifjynfokH;tu©&m

(2) xGef;a&Tckdif &ckdifa0omvDacwfAk'¨tEkynm

(3) OD;b&Sif AdóEkd;ûrdUa[mi;fESifhorkdif;tjrif(wuúokdvfynmya'ompmapmif

twGJ-1?tykdif;-3)

(4) armifjyl; &cdkifjynfAk'¨omoemhorkdif;OD;(1982-83ppfawGaumvdyfr*¾Zif;)

(5) Nidrf;ausmf aiGawmif (pmobifpmtkyfwkduf-1973)

(6) &SifZm*&mbd0Ho(jyef)tdE´d,pmayorkdif;(Ak'¨pmayu@)

Page 109: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

(7) U San Tha Aung The Buddhist Art of Ancient Arakan.

(8) U San Shwe Bu A Brief Note on the old Capitals of Arakan

(9) Pamela Gutman Ancient Arakan

(10) S.:B.Qanungo A History of Chittagong (Vol 1)

(11) Christmas Humphreys Buddgism (1964)

(12) N.R. Ray An Introduction to the study of Theravada Buddhism in Burma (1946)

a0omvDESifh Ak'¨trdwmba0omvDESifh Ak'¨trdwmba0omvDESifh Ak'¨trdwmba0omvDESifh Ak'¨trdwmba0omvDESifh Ak'¨trdwmb

tdEd,EkdifiH Ak'omoemhorkdif;ukd avhvmMunhfvsif r[m,eAk'omoemonf bDpD-3&mpktwGif;

u oD&d"r®aomurif;BuD; wwd,o*Fg,emwifyGJrwkdifrDuyif tpûycJhonfukd uxm0w¬Kusrf;vm

taxmuftxm;rsm;t& od&ygonf/ trSeftm;jzifh r[m,eAk'¨omoemt,ltqonf umvmaom

u rif;BuD;vufxuf 'kwd,o*Fg,emwifNyD;aemuf ax&0g'omoem*kdPf;tjyif? oAÁwåd0g'*kdPf;ESifh

r[modCdu*kdPf;wkdY pwifíuGJjym;cJhonftcsdefrStpûycJhygonf/

okawoDwkdYu tdE´d,EkdifiH r[m,eAk'¨omoemhorkdif;ukd acwfcGJjcm;&mü tqkdyg oAÁwåd0g'?

r[moHCdu*kdPf;wkdY pwifuGJjym;í ,if;*kdPf;rsm;rS (r[m0Housrf;wGif jyqkdxm;ouJhokdY) *kdPf;(18)

*kdPf;txd uGJjym;í ,if;*kdPf;rsm;\t,ltqrsm; tdE´d,wpfEkdifiHvkH;ukd ysHUESHUvmonfhtcsdefumv

txdukd r[m,e Ak'bmom\ yxracwf[kvnf;aumif;? tqkdygoAÁwåd0g'*kdPf;uGJrsm;ESifh r[moHCd

u*kdPf;uGJrsm;aygif;pnf;í r[m,eAk'¨omoem[k txift&Sm;jzpfxGef;vmum trdwmbk&m;? a0a&m

"ebk&m;ponfh psmeDAk'rsm;? tavmudawoGm&? avmuemx? rOöLoD&d? ynmyg&rDwmewforD; ponfh

bk&m;rsm;? bk&mrrsm;? aAm"dowårsm;? ewforD;rsm;wDxGifukd;uG,fcJhonfh bDpD-1&mpkcefYu at'D-

8&mpk cefYxdumvukd r[m,eAk'¨omoem\'kwd,acwf[kvnf;aumif;? wjEÅ? rjEÅrsm;wDxGifí

r[m*E¨&D ESifh arSmfynmrsm;a&maxG;vmonfh at'D-9&mpkESifh aemufykdif;umvukd r[m,e

Ak'¨bmom\wwd, acwf[kvnf;aumi;f owfrSwfygonf/

pma&;olonf Ak'omoemhorkdif;pOfukd ausmufpmrsm;? qif;wkrsm;? aMu;eDjym;pmrsm;ukd tajccHí

a0omvdESifh acwfûydif tdEd,? w½kwf&[ef;awmfrsm;\ rSwfwrf;rsm;? acwfopfokawoD? orkdif;ynm&Sif

wkdY\t,ltqrsm;ukd ndSEIdif;qifjcifí? &ckdifjynfokdY yxrOD;pGmtm;jzifh ax&0g'omoema&muf&SdxGef;

um;cJhaMumif;? &ckdifjynfa0omvDacwfwGif ax&0g'omoemukd ukd;uG,f,kHMunfrIESifh r[m,eAk'¨

omoemukd;uG,f ,kHMunfrIrSm ,SOfwGJaecJhaMumif; tpOfwpkdufa&;om;cJhygonf/

þaqmif;yg;wGif &ckdifjynfüawGU&aomqif;wkawmf? ½kyfyGm;awmfrsm;ukdtajccHí? acwfûydifrSwf

wrf;tcsKdUESifh acwfopfokawoDwkdY\t,ltqrsm;ukd nSdEIdif;qifjcifí &ckdifjynfüax&0g'omoemESifh

,SOfí &mpkESpfwpfckokdYr[kwf ESpfckcefY xGef;um;aecJhbl;aom acwfv,fr[m,eAk'omoem\taMumif;

t&mukd tenf;i,fwifjyrnfjzpfygonf/ þokdYa&;om;&mwGif tcsKdUae&mrsm;ü twdtus? jywfjywf

om;om;,lqwifjyrIrsm;yg&Sdrnfjzpfojzifh okawoDrsm;qifjcifMu&effjzpfygonf/

a0omvDacwfwGif a,"r®m*gxmawmfukd ausmufjym;rsm;? aMu;eDjym;rsm;wGifvnf;aumif;? ½kyfwk

awmfrsm;? pwlygrsm;\atmufajcwGifvnf;aumif; a&;xkd;cJhMuygonf/ a0omvDacwftwGif;a&;xkd;

Page 110: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

cJhaom a,"r®m*gxmukd ygVdbmomESifhvnf;aumif;? ouúwbmomESifhvnf;aumif;awGU&ygonf/ ygVd

bmomESifh a&;xkd;cJhonfxuf ouúwbmomESifh a&;xkd;cJhonfu ykdrkdrsm;ygonf/ ygVdbmomonf

ax&0g'*kdPf;okH;bmomjzpfí ouúwbmomrSm r[m,e*kdPf;okH;bmomjzpfygonf/ xkdYaMumifh

a0omvD acwfu r[m,e vTrf;rkd;rIykdrkdBuD;rm;onf[kqkdygrnf/ a0omvDacwf? rif;? rdzk&m;rsm;a&;xkd;

cJhMuonfh '*Fg;pm? aMu;eDjym;pm? ausmufpmrsm;yifvQif ouúwbmomESifh a&;xkd;cJhonfukdawGU&ojzifh?

tkyfpkd;olrif;rsm;yifvQif r[m,eAk'bmomukdouf0ifonf[k qkd&ygrnf/ a,"r®m*gxmonf ygVd0de,

yd#uwfwGifyg&SdouJhokdY r[m,e0de,usrf;jzpfaom r[m0w¬Kt0'geusrf;wGif ouúwbmomjzifh

&Sdygonf/ a,"r®m*gxmw&m;awmfonf Ak'¨omoem\tqDtESpfjzpfonfukd ax&0g'DrsmuJhokdY r[m

,ewkdYuvnf; em;vnfMu? vufcHMuygonf/ okdYaomf r[m,ewkdYt,ltqwGif r*¾usifhpOfonf

wukd,faumif;usifhpOfjzpfygonf/ usOf;ajrmif;aom vrf;pOfjzpfygonf/ xkdYaMumifh txufazmfjycJh

aom bk&m;rsm;? aAm"dowårsm;ukdwDxGifí owå0gtm;vkH;tm;edAÁmefokdYac:aqmifrnfh aAm"dowåusifhpOf

ukd wnfxGifygonf/ ax&0g'vrf;pOfukd [de,e0g') usOf;ajrmif;aom? ,kwfedrfhaom? ao;i,fodrf

zsif;aomvrf;pOf)[k ajymMuygonf/

acwfOD;r[m,eAk'bmoma&muf&SdxGef;um;aeaom a0omvDacwftwGif at'D-6&mpk 'kwd,ykdif;

umvrSpí trdwmbk&m;ESifh aAm"dowåt0avmudawoGm&ukd;uG,frIjzpfaom acwfv,fr[m,e0g'

ysHUESHUvmonf[k ,lq&ygonf/

at'D -600wGif a0omvDukdr[m0D& wkdufckdufrif;ûycsdefrSpí pjE´rif;qufjywfawmufcJhonf/

,if;tcsdefrSpí &ckdifjynfwGif a,"r®m*gxma&;xkd;aom tavhtxpwifí arS;rdSefcJhygonf/ at'D-

600aemufykdif;wGif a&;xkd;aom a,"r®m*gxm[lí &Sm;yg;vSonf/ oHwGJc½kdifwGifrI at'D-7 &mpk

tpykdif;txd a&;xkd;cJhMuygao;onf/ &ckdifjynfajrmufykdif;xuf eSpftenf;i,faemufusí aysmufuG,f

onf[k qkdvkdygonf/ þokdYouúwbmom a,"r®m*gxm a&;xkd;rI"avhaysmufuG,fvmjcif;rS zGHUûzd;

wkd;yGm;ysHUeSHUvmaom aAm"dowåm,eESifh tjcm;aom r[m,e0g'rsm;vTrf;rkd;vmaomaMumifh[k yifrvm

*wårifokH;oyfzl;onf/

*Refpwifu tmeE´pjE´ausmufpm*gxm 47ESifh 54wkdYukd ukd;um;í tmeE´pjE´rif;onf r[m,e

Ak'¨bmomukd;uG,fol[k ,lqygonf/ ausmufpmwGif azmfjyxm;aom pkE´ax&fonf r[m,e0dOmP

0g'*kdPf;rSukd;uG,fol &[EÅmwpfyg;jzpfí xkdpOfu b*Fvm;wGif xGef;um;aeaom 0gOmP0g'*kdPf;onf

&ckdifjynfokdY ysHUESHUcJhaMumif;qkdygonf/ yifrvm *wårifu a'0pjE´rif;onf r[m,eAk'¨bmomukd

ukd;uG,foljzpfNyD;? r[m,ewkdY\ (trdwmbbk&m; pHjref;&m) okc0wDtaemufedAÁmefjynfukd ,kHMunfol

jzpfaMumif; qkdygonf/ ,if;tjyif at'D -638cefYrSpí emvEmESifh r[mrkedonf Ak'omoem\A[kdXme

rsm;jzpfcJhum ygvtifyg,m\ r[m,etarGukd qufcHcJhonf[k qkdygonf/ Ak'trdwmb(0g) Ak'trd

wm,konf r[m,eAk'¨bmomwGif xif&Sm;aombk&m;jzpfygonf/ yifrvm*wårifu q&mBuD;

OD;pHomatmif\ THE BUDDHISH ART OF ANCIENT ARAKANpmtkyfyg a0omvDacwfqif;wkawmfrsm;?

ykHrsm;rS Plate-47wGif azmfjyxm;onfhykHukd Ak'¨trdwmbjzpfonf[kqkdonf/ olua0omvDacwfwGif

Ak'¨trdwmb ukd;uG,frI&SdcJhaMumif;vnf;qkdonf/

xkdYaMumifh uRefawmfwkdY Ak'¨trdwmbtaMumif;avhvmí? a0omvDacwfwGifoGef;vkyfcJhaom Ak'¨

trdwmwqif;wkawmfrsm;ESifh ,if;wkdYESifh ywfoufaomtpOftvmt,ltqrsm;ukd EIdif;,SOfqkH;jzwf&ef

vkdtyfvmygonf/ trdwmbbk&m;onf r[m,e wDxGifvkdufaoma0a&m"ebk&m;? tau©mbbk&m;?

&weorÇ0bk&m;? trdwmbbk&m;? tarmCod'¨dbk&m;? 0Zdowåbk&m;[laom psmeDAk'¨(6)qlteuf

wpfql jzpfygonf/ trdwmbbk&m;ukd ,cktcg w½kwfjynfESifh *syefjynfwkdYwGif ukd;uG,fol

Page 111: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

aygrsm;ygonf/

Ak'¨trdwmbESifh okc0wDtaemufedAÁmefjynftaMumif;ukd at'D-1&mpktwGif;u pwifa&;om;cJh

onfh r[m,eokwåef usrf;wpfapmifjzpfaom okc0wDAsL[musrf;wGif tus,fawGU&ygonf/ udk,f

cE¨mrSa&mifjcnfawmf twkdif;tqr&Sd uGefjrLjzma0aomaMumifh trdwmb[laom trnfukd&awmfrlí

oufawmfonftwkdif;tqr&Sd &SnfawmfrlaomaMumifhtrdwm,k[laomtrnfukdvnf; &awmfrlygonf/

&ckdifjynfwGifawGU&aom a0omvDacwf Ak'¨qif;wkawmfrsm;teuf q&mBuD;OD;pHomatmif\THE

BUDDHIST ART OF ANCIENT ARAKAN pmtkyfwGif Plate 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42 ESifh 43wkdYwGifazmfjyxm;

aom ykHkwdkYrSm Ak'trdwmb\qif;wkawmfrsm;jzpfygonf/ ,if;qif;wkawmfrsm;rSm a&mifjcnfawmf twkdif;

tqr&SduGefjrL;aeaom Ak'trdwmb\qif;wkawmfrsm;jzpfygonf/ o&zlaqmif;í? em;uGif;?em;a#mif;?

vnfqGJ? b,uf? vufusyf? vufpGyfrsm;ESifh ykckH;awmfay:wGif rD;vQHrsm;? a&mifjcnfawmfrsm;uGefYjrL;jzm

a0aeaomqif;wkawmfrsm;onf w½kwf? wdAufjynfrsm;wGif oGef;vkyfcJhaom trdwmb Ak'qif;wkawmf

rsm;ESifh vu©Pmcsif;qifwlonf/ &ckdifwGifawGU&onfh þtapmqkH;rukd#fo&zlaqmif; qif;wkawmfrsm;

rSm acwfOD;r[m,e\qif;wkawmfrsm;jzpfonf[k yifrvm*wårifuqkdygonf/ þqif;wkawmfrsm; onf

ax&0g'*kdPf;rS oGef;vkyfaomqif;wkawmfrsm;ESifh vGefpGmjcm;em;ygonf/ qif;wkrsm;rSm aMu;eD ESifh

cJrjzLa&mpyfí oGef;vkyfxm;ojzifh eDndKa&mifjzpfayonf/ tcsKdUqif;wkrsm;rSm aMu;0gESifh cJrjzL

a&mpyfoGef;vkyfonf[k ,lq&NyD;? t0ga&mifBuD;pkd;aomfvnf; eDusefusefjzpfonfukd awGU&ygonf/

þqif;wkawmfrsm;\ta&mifuGJjym;rIESifh ywfoufí pl;prf;avhvmaomtcg ]]bwåmp&d,}}\ ]]tdEd,

y#drmodyÜHusrf;}}wGifa0a&m"e? &weorÇ0? trdwmb? tarmCod'd? tau©mb[laom psmeDAk'¨rsm;\

ta&miftqif;ukd ]]0PÖawoH? aoawmyDawm? &awåm? [&dw arpum}}[k trdwmbAk'¨\qif;wk

awmfta&mifukd teDndKa&mifjzifh oGef;vkyfaMumif;jyqkdygonf/ rkjE´mESifhywfoufí ]]aAmZÑF*D"&a'g

psmeH? rkjEmtb,blzó}}[k? trdwmbbk&m;\vuf[efukd psmerkjEmjzpfonf[k jyqkdygonf/ &ckdifjynf

wGifawGU&aom Ak'¨trdwmbqif;wkawmfrsm;rSmvnf; psmerkjE´m[efrsm;jzpfMuygonf/

tcsKdUokawoDrsm;u qif;wkawmfrsm;ukd ZrÁLywdrif;cRwfcef;ukd &nfrSef;íoGef;vkyfcJhaom

qif;wkawmfrsm;jzpfonf[k qkdMuygonf/ pma&;olum; ,if;okdYr,lqrday/ ,aeYuRefawmfwkdY

zwf½IUae&onfh ZrÁLywdrif;cRwfcef;yg0ifaom 0w¬KaMumif;onf Ak'¨oufawmfxif&Sm;&SdpOfuyif

trSefwu,f jzpfysufcJhaom taMumif;&yfr[kwfay/ ZrÁLywdrif;cRwfcef;taMumif;ESifhywfoufí

'DyJ,if;q&mawmfbk&m;BuDk;\ wxm*w 'DyeDusrf;tcef;(153)wGif yg0ifaom0w¬KaMumif;onf (ZrÁLywd

cRwfcef;0w¬KtaMumif;ukd trsm;tm;jzifh odMuNyD;jzpfí þae&mwGif azmfrjyawmhyg)orEÅ pu©K'DyeDusrf;

ESifhvnf;aumif;? *kVwå0dedpä,usrf;vmtajzESifhvnf;aumif; rukdufnD[kqkdygonf/ þ0w¬Konf

Zif;r,frSay:xGufvmaom 0w¬KtrSefyifjzpfNyD;? Zif;r,fokdY rGefrSwqifh a&muf&SdvmaMumif; a'gufwmzDEkd;

uqkdygonf/ ,if;tjyif wxm*w 'DyeDusrf;vm 0w¬Konf &mZ0if? *EÅ0ifwkdYESifhvnf; ukdufnDonf

r[kwfacs/ o*Fg,ewif0de,y#duwf? "r®y'ESifh edum,fig;&yftwGif; Ak'¨KyÜwådqkdif&m okwåefrsm;wGif

&SmazGMunhfaomfvnf; rawGU&yg/ ta&;wBuD;rSwfom;tyfaomtcsufrSm þZrÁLywdrif;cRwfcef;

taMumif;yg0ifonfh 0w¬Konfr[m,eAk'¨bmom\Ak'¨trdwmbt,ltq ay:aygufonfh

bDpD-1&mpkcefYtxd a&S;usaom0w¬KaMumif;r[kwfonfhjyif? &ckdifjynf\a&S;tusqkH;jzpfaom

txufuqkdcJhonfhrukd#f? o&zlaqmif; qif;wkawmfrsm;oGef;vkyfonfh at'D-6&mkpktxda&S;usaom

taxmuftxm;vnf;r&Sday/ Ak'0iff? r[m0ifusrf;rsm;wGifvnf; þ0w¬KaMumif;ryg&Sdonfukd axmuf½Ií

þ0w¬KaMumif;onf aESmif;acwf Ak'bmom0w¬Ka&;q&mwkd\vuf&mjzpf&ayrnf/ trSefpifppf? Ak'0if?

&mZ0ifusrf;rsm;ukdavhvmaomtcg þ0w¬KaMumif;wGifyg0ifaom pBuFm0aw;rif;t,ltqrsKd;onf

Page 112: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

Ak'vufawmftcg &SdcJhbl;onfukdvnf; rawGU&yg/ xkdYaMumifh &ckdifjynfwGif awGU&onfh txufazmfjyyg

qif;wkawmfrsm;rSm ZrÁLywdrikf;cRwfcef;ukd &nfnGef;íoGef;vkyfcJhaom qif;wkawmfrsm; rjzpfekdifyg/

r[m,eAk'¨omoerS Ak'¨trdwm,kHMunfrIonf tdEd,ta&SUajrmufykdif;a'orS ppfwaumif;e,f

ajrukdjzwfí vuf&Sd&ckdifjynfe,ftwGif; a&muf&SdcJhayrnf/ ppfwaumif;a'oESifh &ckdifa'oonf yx0D

taetxm;t& a&aMumajraMumwpfckwnf;jzpfNyD;? xkdpOfuvlaerItzGJYtpnf;wpfckwnf;tjzpf

&yfwnfcJhonfukd ynm&Sifrsm;todyifjzpfonf/ a'gufwmueef*kdu ppfwaumif;onf r[m,eAk'¨

omoem\ tcsuftjcma'ovnf; jzpfcJhbl;onf[kqkdygonf/ ppfwaumif;a'owGif r[m,eAk'¨

omoemqkdif&momoedu taqmuftOD;rsm;? ½kyf0w¬Ktaxmuftxm;rsm;awGU&Sd&ay&m ,if;rSwpfqifh

&ckdifjynfokdYa&muf&SdcJhayrnf/ yifrvm*wårifu a0omvDwGif pjE´rif;qufysufokOf;NyD;aemuf? Ak'¨

trdwmbukd;uG,frIonf rajymyavmuf½kHrQomusef&SdaecJhNyD;? okc0wD*kdPf;\0g'rSm arS;rSdefcJhNyD;? arwå,s

aAm"dowåESifh wkóDwmewfjynf,kHMunfrIjyefvnf vTrf;rkd;vmonf[kqkdygonf/ at'D-10&mpkwGif

oD&dpjE´rif;BuD; o*Fg,emwifyGJaMumifh r[m,eAk'¨bmomsqkwf,kwfí ax&0g'omoem jyefvnf

vTrf;rkd;vmonfukd &nf&G,fjcif;jzpfonf[k ,lq&ygonf/

&ckdifjynfoif;uspfawmfawmif\ ta&SUzufpwlygwpfckrS &&Sdí? ,cktcg ajrmufOD;jywkduftwGif;

&Sd o&zlaqmif;qif;wkawmfukdavhvmí yifrvm*wårifu þo&zlaqmif;qif;wkawmfrsm;rSm

r[m,ewkdY\w&m;awmfukd;usrf;wGif tygt0ifjzpfaom o'&dryk@&dusrf;rS w&m;awmfvm zGifhqkdcsuf

rsm; twkdif;yifjzpfaMumif;? þqif;wkawmfrsm;rSm Ak'\um,okH;yg;teuf oarÇm*um,ukd ukd,fpm;ûy

aom Ak'¨trdwmb\ykHawmfukd &nfnTef;onf[kqkdygonf/

a,m*gpm&*kdPf;ac: 0dOmP0g'*kdPf;u Ak'¨wGif um,okH;yg;&Sdonf[kqkdygonf/ ,if;wkdYrSm

"r®um,? oarÇm*um,ESifh edr®meum,wkdYjzpfMuygonf/ "r®um,qkdonfrSm ynmwpfrsKd;wnf;jzifh

omwnfaqmufxm;aom um,jzpfygonf/ jzLpifjrifhjrwfaom OmPfoufoufrQukd "r®um,[kac:

onf/ "r®um,onf tvGefodrfarGUojzifh aAm"dowårsm;\ OmPfjzifhyifvQif rawGUjrifEkdifay/ oarÇm

*um,qkdonfrSm psmefcsrf;omukd cHpm;aeaom Ak'¨jzpfygonf/ oarÇm*um,ukd aAm"dowårsm;om

vQif jrifEkdifMuygonf/ edr®meum,rSm zefqif;xm;aomum,? vlwkdYtm; w&m;a[maomum,jzpf

onf/ vlwkdYjrif&aom a*gwrAk'¨onf er®meum,jzpfygonf/ vlom;wkdYukdu,fwif&ef arG;jcif;?

aojcif;? tpmpm;jcif;? w&m;a[mjcif;rsm;ûyvkyfygonf/&ckdifjynfwGifawGU&aomtrdwmbAk'qif;wkrsm;

rSmvnf; psmef0ifpm;ae[ef oarÇm*um,ukd &nfnTef;í oGef;vkyfaomqif;wkawmfrsm;jzpfMuygonf/

yifrvm*wårifu &ckdifjynfwGifawGU&aomqif;wkawmfrsm;wGif cE¨mukd,fay:ü &wemrsm;pDcs,fxm;ykH?

o&zlykH? t0wfwefqmqifykHrsm;ESifh xyfwlnDaom azmfjycsufrsm;ukd ,cktcg uif;A&pfwuúokdvf

pmMunfhwkduftwGif;&Sd tXom[owdum ynmyg&rD wmusrf;wGif awGU&onf[kqkdonf/ tu,fí

ZrÁKywdcRwfcef;ukd&nfnTef;í oGef;vkyfcJhonfqkdvQif þqif;wkawmfrsm;\ ykHo@mefESifh ynmyg&rDwm

usrf;vmtcsufwkdYukdufnDbG,f&mr&Sdacs/ *Refpwifurl oD&d"r®0dZ,rif;tm; r[m,eAk'¨omoemukd

ouf0if,kHMunfoljzpfNyD;? aAm"dowåt,l0g'ukdvnf; ,kHMunfoljzpfaMumif; qkdcJhygonf/

Ak'¨trdwmb,kHMunfrIonf ax&0g'ESifh,SOfíxGef;um;EkdifcJhonfh taMumif;rSm omrefvlwkdY

ESpfoufzG,f&mtaMumif;tcsufrsm;yg0ifaomaMumifhyif jzpf[ef&Sdygonf/ Ak'¨trdwmbESifh okc0wD

taemufedAÁmefjynftaMumif;a&;om;xm;aom okqwDAsL[usrf;[lí ouúwbmomjzifh ,cktcgusrf;

ESpfapmif&Sdygonf/ þokc0wDAsL[usrf;rsm;wGif aumif;rIukdokdvfudkrsm;pGm ûyvkyfol? oAÁnKOmPfawmfukd

rSef;qítm½kHûyol? aocgeD;wGif Ak'´trdwmbukdowd&atmufarholwkdYonf okc0wDa&TjynfawmfokdY

a&mufMuaMumif; a&;om;xm;ygonf/

Page 113: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

okc0wDa&TjynfawmfwGif vljzpfvmMu&aomolrsm;onf ukd,fta&tqif;tm;jzifhvnf; tvSty

twifhtw,fqkH;? pdwfaepdwfxm;tm;jzifhvnf; tjzLpiftajzmifhrwfqkH;jzpfMuukefí pdwful;wGifay:vm

orQ aysmfarGUbG,f&mrsKd;pkHukdvnf; cHpm;aysmfarGUEkdifMuukef\/ vlESifhewf[lí txl;tjcm;r&SdMuukef/

aeY[lívnf;aumif;? n[lívnf;aumif;r&Sd? rnfonfhtcgrQ arSmifrkdufonf[lír&Sd/ þa&Tjynfawmf

wGif Ak'trdwmbukd ½kdaojrwfEkd;tNrJwrf;owd&aeaom tûytrI[lorQukd aumif;rGefaeapaom OmPf

tvif;&&Sda&;twGufom rdrdpdwfukdaphaqmfwkdufwGef;aeaom þokc0wDa&TjynfawmfwGif vljyefjzpfvm

a&;twGuf av;av;eufeufqkawmif;aom rnfolrqkde pkawhrae aovGefcgeD;aomtcg Ak'trdwmb

onf a&SUarSmufokdYa&mufvmNrJjzpfí þa&TjynfawmfwGif wzefjyefí vljzpfvmMu&ukef\/

okc0wDa&TjynfawmfBuD;wGif jzpfvmMuukefaomolwkdYwGif rdef;r[lír&SdMu/ Ak'¨trdwmbü av;

eufpGm ,kHMunfí jzpfvmolwkdYonf MumyGifhrsm;ay:wGifxkdifvsufom; ay:aygufzGm;jrifvmMuí? av;

eufpGm ,kHMunfrIr&SdaomolwkdYonfum; MumyGifhcsKdifhcGufxJwGif jzpfvmMu&ukef\/ þr*Fvma&Tjynf

awmfBuD;wGif jzpfvmMu&aom olwkdYonf aysmf&Tifjcif;? Nidrfoufcsrf;ajrhjcif;? cRwfacsmfwdrf;yg;rIr&Sdaom

ynm? tukokdvf[lorQ uif;jcif;wkdYESifh jynfhpkHMuukef\/

þa&TjynfawmfBuD;ü rjywfarT;BudKifaom &eHUwkdYjzifh vIdifíae\/ ta&miftrsKd;rsKd;&maxmifru

uGJjym;qef;Mu,fíaeaom &wemopfyifrsm;ESifh tHhMobG,fvSyvef;qef;aeaom Mumrsm;onfvnf;

aygufaeMuukef\/ awmif[lír&SdyJ ajrrsufESmjyifonf vuf0g;jyifuJhokdYnDnm\/ vSywifhw,faom

jrpfrsm;wGif MunfvifcsKdat;aoma&rsm;onf woGifoGifpD;qif;vQuf&SdMu&m? ¤if;a&pD;oHrsm;onf om,m

emaysmfbG,ft&SdqkH; wl&d,moHrsm;jzpfukef\/

okc0wDAsL[usrf;wGif azmfjyxm;aomAk'¨trdwmbtm; ,kHMunfukd;uG,frIESifh okc0wDa&Tjynf

awmfBuD;onfum; ax&0g'omoemxufyif ykdívltrsm;\pdwfukdqGJaqmifEkdifonfh tajctaeukd

awGUjrif&ayonf/ Ak'trdwmbtm; zl;arQmfvkdrIokc0wDa&Tjynfawmf\ om,mykHwkdYESifh ? ax&0g'uJhokdY

wif;Muyfaom ynwfcsufrsm;ryg0ifyJ? vG,fvG,fESifhyif OmPftvif;ukd &&Sdonf[k azmfjycsufwkdY

onfum; r[m,eukdykdí vlBudKufrsm;aom*kdPf;jzpfcJhonfrSm trSefyifjzpfayonf/

tmoH? ppfwaumif;? &cdkif? jrefrmjynfatmufykdif;a'orsm;ukd wdAuf&mZ0ifq&m wm&memxu

ukdudwkdif;jynfrsm;[kqkdcJh\/ a'gufwma&;u þwkdif;pjynfrsm;wGif taomurif;vufxufrSpí ax&

0g'omoemxGef;um;aecJhNyD;? 0okAE¨K\wynfhrsm;a&muf&Sd omoemûycsdefrSpí r[m,eomoemxGef;

um;vmonf/ "r®ygv\acwfrSpí r[m,e0g'Drsm;pGm&Sdonf/ txl;ojzifh aoerif;(4)qufcefY

twGif;ü? r*"wkdif;wGifa&muf&Sdaeaom? omoemh0efxrf;rsm;\ xuf0ufrSm þwkdif;jynfrsm;rSjzpf\/

þwkdif;jynfrsm;wGif ax&0g'ESifh r[m,e0g',SOfíxGef;um;aecJh\/ tb,um,rif;vufxufrSpí

r[m,ewkdY ykdívTrf;rkd;vm\/ r*"wkdif;tm; wk½k&Sodrf;ykdufcsdefrSpí rZÑdra'orS ynm&Siftrsm;tjym;

onf þwkdif;jynfrsm;okdYa&muf&SdcJhNyD;aemuf r[m,eAk'¨omoemxGef;um;rI ykdrkdus,fjyefYvmcJhonf[k

qkdygonf/

ygvrif;rsm;tm;ay;cJhaom r[m,eAk'¨omoemonf ygvrif;wkdY bkef;wefckd;BuD;rm;csdefüvnf;

ppfwaumif;a'ookdYa&muf&SdcJh\/ ppfwaumif;a'otm;vufatmufcHtjzpf odrf;oGif;xm;cJhaom &ckdif

jynfpjE´rif;rsm;(at'D-788rS 957)onfvnf; r[m,eAk'¨bmom0ifrsm;jzpfMuayrnf[k a'gufwm

ueef*kdu qkdygonf/ þtwkdif;rSefygu r[m,e Ak'¨omoemonf at'D-10&mpkwkdif ax&0g'ESifh

,SOfí&ckdifjynfwGif xGef;um;cJhonf[k rSef;qygonf/

Ak'¨trdwmb ukd;uG,f,kHMunfrIonf &ckdifjynfokdYysHUESHUvmcJhbl;aomfvnf;? oAÁwåd0g'? r[m,e

oHCdu wkdYuJhokdY acwfOD;r[m,e0g'avmuf us,fjyefY? Mum&SnfpGmwnfwHhcJh[efrwlay/ Ak'trdwmb

Page 114: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

,kHMunfrIonf tdEd,ta&SUajrmufykdif;a'orsm;rS 0ifa&mufvaom tif'kdrGef*kdvdGKufwkdYESifhtwla&muf&Sd

vmNyD;? Ak'¨trdwmb\qif;wkawmfaMu;oGef;tEkynm tqifhtwef;jrifhrm;cJhonfukd awGU&ygonf/

þaMu;oGef;qif;wkawmfrsm;ukd tif'kdrGef*kdvGdKufwkdYukd,fwkdif oGef;vkyfcJhjcif;jzpfayrnf/ tif'kdtm&d,ef

wkdY\ ,Ofaus;rIvTrf;rkd;cJh&onfh rGef*kdvGdKufwkdY oGef;vkyfcJhMoonfqkdjcif;ukd? Ak'trdwmb\ wefqmqif

rIrsKd;jzifh wefqmqifxm;aomfvnf; qif;wkawmfrsm;\ rsufESm[efrSm rGef*kdvGdKufwkdY\rsufESm[efayguf

aejcif;u oufaocHaeayonf/

Ak'trdwmb ouf0if,kHMunfrIonf a0omvDa&Teef;awmfxdaygufa&mufEkdifcJhaomfvnf;? tajcckdif

rmNyD;jzpfaom ax&0g'omoemawmfaMumifh umvMum&SnfxGef;um;cJh[ef r&Sdacs/ r[m,eAk'¨omo

em &ckdifjynfokdY rjyefYyGm;cJhyJ ax&0g' omoemomvQifwnf&SdaecJhrnfqkdvQifoD&dpjErif;BuD;onfoD[kdVf

rSoHCmawmf(1000)yifhí oH*Fg,emwifp&mtaMumif;vnf;&Sdrnfr[kwfacs/ r[m,e Ak'¨omoem

onf oD&dpjErif;\ o*Fg,emwifyGJaemufykdif;wGifrS &ckdifjynfwGif wpwpwdrfaumvm[ef &Sdygonf/

usrf;ukd;

(1) armiftHh Ak'¨omoemawmf 2500c&D;(ywGJ)

(2) &SifZm*&mbd0Ho(jyef) tdE´,pmayorkdif;(Ak'¨pmayu@)

(3) Nidrf;ausmf aiGawmif

(4) P.Gutman Ancient Arakan

(5) N.R.Ray Sankrit Buddhism in Burma

(6) S.B. Qanuango A History of Chittagong

(7) E.H. Johnston Some Sankrit Inseriptions in Arakan

(8) San Tha Aung The Buddhist Art of Ancient Arakan

a0omvDpjE´rif;rsm;\ bmoma&;ukd;uG,f,kHMunfrIa0omvDpjE´rif;rsm;\ bmoma&;ukd;uG,f,kHMunfrIa0omvDpjE´rif;rsm;\ bmoma&;ukd;uG,f,kHMunfrIa0omvDpjE´rif;rsm;\ bmoma&;ukd;uG,f,kHMunfrIa0omvDpjE´rif;rsm;\ bmoma&;ukd;uG,f,kHMunfrI

2000-jynfhESpf? Zlvkdifvxkwf]]½kyf&Sifaw;uAsm &opkHr*¾Zif;}}(twGJ16?trSwf-7)wGif a'gufwm

oef;xGef;\ ]]&ckdifajrmufOD;&Spfaomif;bk&m;&Sd tmeEpjEausmufpm}}aqmif;yg;ukdzwf&ygonf/ q&mBuD;

\a&;om;csufwGif ausmufpma&;xdk;ESpf? tu©&mta&;tom;? rif;quf? eef;wuf? ouú&mZfponfwkdY

ESifh ywfoufí a&S;okawoDrsm;\azmfjycsuftwkdif;yif awGU&ygonf/

2000-jynfhESpf? Mo*kwfv]]½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;}}(twGJ-16?trSwf-8)wGif wzef q&mBuD;yif

a&;om;aom ]]tmeE´pjE´ausmufpmtuJjzwf}}aqmif;yg;ukd zwf&ygonf/ q&mBuD;\a&;om;csufwGif

]'GifpjE´}rif;BuD;pwifwnfaxmiftkyfpkd;aom c&pfESpf-370rSpí &ckdifa0omvDûrdUwGif c&pfESpf600xd

eef;pHcJhaom ]"Gwd}pjE´rif;txd a0omvDyxrrif;qufukd rif;trnf? eef;wufckESpf/ eef;pHESpfrsm;ukd

az:jyNyD;]]'Drif;awG[m jA[®Pt,l&Sdw,f? oD0*kdPf;jzpfr,fxifw,f/ qlylvIyf&Sm;rIawGaMumifh

wkdif;jynfysufNyD; ûrdUopf? rif;qufopfp&ygw,f}}[k tuJjzwfxm;onfukd awGU&ygonf/

q&mBuD;\txufyg tuJjzwfcsufESifh pyfvsOf;íjyefvnfí wifjyzG,f&Sdaeygonf/ q&mBuD;ESifh

wuG a&S;okawoDrsm;u &ckdifa0omvDûrdUawmfukd c&pfESpf-370wGif ]]'GifpjE}}rif;BuD; pwifwnfaxmif

eef;pHcJhNyD; a0omvDyxrrif;quf\ aemufqkH;rif;jzpfaom ]]'GwdpjE}}rif;onf c&pfESpf600-wGif eef;pH

N*

h

D

Page 115: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

onf[k qkdMuygonf/ þrif;qufwGif rif;(13)yg;yg0ifNyD; ¤if;wkdY\trnfESifh eef;wufouú&mZfrsm;

rSm ]]'GifpjE}}(c&pf-370)? ]]&mZpjE}}(c&pf-425)/]]umvpjE}}(c&pf-445)]]a'0pjE}}(c&pf-454)? ]],VpjE}}

(c&pf-476)]]pjE´AEIK}}(c&pf-483)? ]]blrdpjE´}}(c&pf-489)?]]blwdpjE´}}(c&pf-496)?]]eDwdpjE´}}(c&pf-520)?

]]0D&pjE´}}(c&pf-575)? ]]NyDwdpjE´}}(c&pf-578)?]]jywdpjE´}}(c&pf-590)?]]"GwdpjE´}}(c&pf-597)[lí

jzpfygonf/(ukd;um;-2? pm-159)/

þrif;qufrwkdifrD c&pfESpf370-rwkdifrDrif;rsm;\ *kPfyk'frsm;wGif q&mBuD;\azmfjycsufrsm;wGif

yg0ifonfh ]]olawmfaumif;taygif;wkdY ESpfvkdaomrif;}}? ]]ay;urf;&ufa&maomrif;}}? ]]omoema&;wGif

arGUavsmfaomrif;}}? ]]omoemukdtpOfwpkdufcsD;a`rSmufaomrif;}}? ]]omoemhtwkdif;tkyfpkd;aomrif;}}?

]]ay;urf;pGefYBuJ&müra&mif&JEkdifaomrif; (ukd;-1/pm-92/93)ponfazmfjycsufrsm;onf Ak'¨bmom

rif;aumif; rif;jrwfrsm;\vu©Pmrsm;yifjzpfygonf/ OD;pHomatmif\ tmeE´pjE´ausmufpmjrefrmjyef

qkdcsufwGifvnf;]]olawmfpif[k orkwfxkddufaom}}(ukd;um;- ?pm-97)?]]tvSL'geukdtxl;xl;tjym;jym;

tm;jzifh ay;vSLum}} (ukd;um;-2?pm-98)? ]]oDvNrJjcif;}}(ukd;um; ? pm-99)/]]tvSL'gersm;pGmûyvkyfvsif}}

(ukd;um;-2?pm-100)/ [líAk'¨bmomrif;rsm;\ aumif;jrwfaomvu©Pmrsm;ukd awGU&ygonf/

q&mBuD;ESpfOD; bmomjyefqkdcsufrsm;onf pum;tm;jzifhuGJjym;aeaomfvnf; qkdvkdcsufrSmtwlwlyifjzpf

ygonf/ þtcsufrsm;ukd azmfjyNyD;aemufq&mBuD;u]]tJ'gawG[m &Sifbk&ifwkdif;rSm&SdtyfwJh t&nftcsif;

awGyJ}}[k (ukd;um;-1/pm-92^93)tuJjzwfygonf/ Ak'¨bmom0ifrif;rsm;[k rqkdyg/

,if;aemuf a0omvDwGifpkd;pHcJhMuonfh ]'GifpjE´}rS "GwdpjE´xd}(c&pf-370rS 600xd) rif;qufukd

jA[®Pt,l&Sdaom rif;rsm;tjzpf tuJjzwfygonf/ þrif;qufyg a0omvDpjE´rif;rsm;\*kPfyk'frsm;

ukd ausmufpmjrefrmjyefwGif avhvmMunhfaomtcg ]]'GifpjE´rif;}}\ *kPfyk'fukd]]ukokdvfaumif;rIûyjcif;}}

(ukd;um;-2/pm-106)/ ]]blrdpjE´}}rif;\ *kPfyk'fukd ]]ukokdvfaumif;rIuHaMumifh (ukd;um;-2/pm-113)/

]]jyxGDpjE´rif;}}\ *kPfyk'fukd ]]w&m;awmfukdtNrJvkdufemusifhokH;avh&Sdaom}} (udk;um;-2?pm-117)[lí

Ak'¨bmom0ifwkdY\ vu©Pmrsm;jzifhazmfjy0daooûyxm;onfukdawGU&ygonf/

þrif;qufygrif;rsm;onf q&mBuD;tuJjzwfxm;ouJhokdY jA[®Pt,l&Sdolrsm;r[kwfMuonfh

oufaotaxmuftxm;rsm;&SdMuygonf/ ausmufpmü þrif;quftqkH;wGif ]]oD0ewfrif;tEG,frS

qif;oufvmcJhMuaom . . . rif;(16)yg;}}[kyg0ifaeonfhtwGuf q&mBuD;u ]]oD0*kdPf;jzpfr,fxif

w,f}}[k tuJjzwfvkdufjcif;jzpf[efwlygonf/ &ckdifa'oonf tdEd,,Ofaus;rIvTrf;rkd;&ma'ojzpfyg

onf/ tdE´d,EkdifiHwGif tm&d,efrsKd;EG,frS qif;oufcJhonf Ak'¨bmom0ifrif;rsm;onfvnf;aumif;?

tif'kdrGef*kdvSKdufEG,f0ifrif;rsm;onfvnf;aumif;? Ak'¨bmomukd ukd;uG,fcJhMuvifhupm; tm&d,ef,Of

aus;rI? ,kHMunfrIjzpfaom ]]oD0ewfrif;tEG,frS qif;oufvmonf}}[laom ,kHMunfrI&SdcJhMuonfh

taxmuftxm;rsm;&Sdygonf/ tqkdygrif;rsm; cyfESdyfcJhonfh'*Fg;rsm; wnfaqmufcJhMuonfh omoedu

taqmuftOD;rsm;wGifyiff tm&d,ef,kHMunfrIvu©PmtpGef;tprsm;ukd oufaotaxmuftxm;rsm;

tjzpf awGU&ygonf/

tm&d,ef,Ofaus;rIESifh Ak'¨,Ofaus;rIa&maxG;xGef;um;cJhonfh &ckdifa0omvDacwfwGifvnf;

pjE´rif;rsm;onf ,if;uJhokdY vufcHa&;om;cJhMujcif;jzpfEkdifavonf/

(ykH)eDwdpjE´rif;rdzk&m;ausmufpm(ykH)eDwdpjE´rif;rdzk&m;ausmufpm(ykH)eDwdpjE´rif;rdzk&m;ausmufpm(ykH)eDwdpjE´rif;rdzk&m;ausmufpm(ykH)eDwdpjE´rif;rdzk&m;ausmufpm

,ckwifjyxm;aomausmufpmonf &ckdifa0omvDwGif c&pfESpf 520-rS 575-xdpkd;pHcJhonfh eDwd

pjErif;\rdzk&m;]]om0DwmpjE ,m}} a&;xkd;cJhonfh ausmufpmjzpfygonf/ (þausmufpmukd ukd;um;-

3rS ykH-15ukd ul;,lazmfjyjcif;jzpfygonf/) c&pfESpf 6-&mpktwGif;pu *kyÜwtu©&mjzifh a&;xkd;xm;aom

N*

h

D

Page 116: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ausmufpmjzpfygonf/ ygVdtenf;i,fa&maESmaeaom ouúwbmomjzifh a&;xkd;xm;ygonf/ þ

ausmufpmwGif Ak'¨omoemawmf\tESpfcsKyf? opömav;yg;w&m;awmf\tESpfcsKyfjzpfaom ]]a,"r®m

*gxm}} awmfukd xnfhoGif;a&;xkd;xm;ygonf/ ausmufpmjrefrmjyeftjynfhtpkHrSm-

]]jrwfpGmbk&m;onf a&S;uûycJhzl;aom taMumif;w&m;aMumifh jzpfay:vmukefaom tusKd;w&m;wkdYukd

a[mawmf\/ xkdtaMumif;tusKd;w&m;wkdY\ csKyfNidrf;&mw&m;ukdvnf; a[mawmfrl\/

þ(apwDawmf)onf usufoa&r*Fvmtaygif;ESifh jynfhpkHawmfrIaomeDwdpjE´rif;\ om0DwmpjE´

,mtrnf&Sd rdzk&m;\a',s"r®'gwAÁtvSLawmfjzpf\/ xkdrdzk&m;onf jrwfpGmbk&m;ü

o'¨gMunfndKjcif; jynfhpkHaom 'g,dumrjzpfonfhtavQmuf owå0gtaygif;wkdYonf tjrwfqkH;aom

(todOmPfw&m;ukd) &Muapjcif;tusKd;iSm þtvSLukdûyvkyfvSL'gef;awmfrlonf}}[k jzpfygonf/(ukd;um;-

3?pm-103) (ukd;um;-4?pm-20)(ukd;um;-5/pm-357^8)/ (udk;um;-7?pm-84)/

tjcm;wifjyvkdonfrSm þa0omvDpjE´rif;qufwGif yg0ifNyD; &ckdifa0omvDwGif(c&pfESpf-575rS

578xd)pkd;pHcJhonfh 0D&pjE´rif;a&;xkd;cJhaomausmufpmjzpfygonf/ þausmufpmukd a0omvDûrdUa[mif;

teD; oif;csyfawmfawmif? tmeE´pjE´apwDrS &&Sdjcif;jzpfygonf/ *kyÜwtu©&mjzifh a&;xkd;xm;NyD; ygVd

a&maESmaeaom ouúwbmomjzpfygonf/

(ykH) 0D&pjE´rif;ausmufpm(ykH) 0D&pjE´rif;ausmufpm(ykH) 0D&pjE´rif;ausmufpm(ykH) 0D&pjE´rif;ausmufpm(ykH) 0D&pjE´rif;ausmufpm

(þausmufpmukd ukd;um;-3? ykH -16rS ul;,lazmfjyjcif;jzpfygonf)

þausmufpm jrefrmjyeftjynfhtpkHrS

]]"ar®eoare? w&m;ojzifh xD;eef;ukdqufcHpkd;pHaom olwpfyg;\ aumif;usKd;ukd o,fykd;aqmif

&Guf&ef &nfoefvsuf&Sdaom oD&d0D&pjEa'0rif;onf rdrdykdifaiGaMu;wkdYukd tukeftuscHí opömw&m;ukd

ouf0if,kHMunfonfhftavsmuf urÇm\tqifwefqmjzpfaom apwDawmftqlaygif;wpf&mukd wnf

aqmufawmfrlonf/(ukd;um;-3/pm-104)? (ukd;um;-4?pm-20)? (ukd;um;-6/pm-109)? (udk;um;-7?pm-

84)/

tjcm;wpfckwifjyvkdonfrSm ]]a0omvDbk&m;BuD;ukef; ausmufapwDrS ausmufpmjzpfygonf/ a0om

vDrif;wpfyg;wnfxm;cJhonfh ausmufapwDysufwpfqlrS xGufusvmaomausmufpmjzpfygonf/ *kyÜw

tu©&mukd tokH;ûyí ygVdbmomoufoufjzifh a&;xkd;xm;ygonf/ pmaMumif;a& 4aMumif;yg&Sdygonf/

(ykH) a0omvDbk&m;BuD;ukef;ausmufpm(ykH) a0omvDbk&m;BuD;ukef;ausmufpm(ykH) a0omvDbk&m;BuD;ukef;ausmufpm(ykH) a0omvDbk&m;BuD;ukef;ausmufpm(ykH) a0omvDbk&m;BuD;ukef;ausmufpm

(þausmufpmukd ukd;um;-3/ykH-22ukd ul;,lazmfjyjcif;jzpfygonf)

a&;xkd;xm;aomtaMumif;t&mrSm ]]a,"r®m*gxm}}yifjzpfygonf/(ukd;um;-3? pm-116)þa,

"r®*gxmawmfonf ax&0g'0de,usrf;wGif ygVdbmomESifh awGU&Sd&ouJhokdY r[m,e0de,usrf;jzpfaom

r[m0w¬Kt0g'geusrf;wGif ouúwbmomjzifh yg&Sdygonf/ &ckdifwGifawGU&aom ouúwbmoma&;

ausmufpmukd axmufxm;ía0omvDacwfwGif ax&0g'ESifh r[m,e(okdYr[kwf) ouúwAk'¨bmom

vnf; xGef;um;cJhzl;onf[k tckduftwefYtm;jzifh ,lq&ygonf/

txufwGifazmfjycJhaom a0omvDeDwdpjErif;\ rdzk&m;ausmufpm 0D&pjErif;ausmufpmESifh a0om

vDrif;wpfyg;wnfxm;cJhonfh ausmufapwDrS ausmufpmrsm;taxmuftxm;tm;jzifh &ckdifa0omvDwGif

c&pfESpf 370-rS 600xdeef;pHcJhMuonfh pjErif;rsm;onf jA[®Pt,l&Sdolrsm;r[kwfbJ Ak'bmom0ifrif;

rsm;om jzpfonf[k wifjyvkdygonf/

tjcm;wifjyvkdonfhtcsufrSm]]qlylvIyf&Sm;rIawGaMumifh wkdif;jynfysufNyD;? ûrdUopfrif;opfp&ygw,f}}

Page 117: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

[laomtcsufjzpfygonf/ ausmufpmwGif c&pfESpf600wGif ]]r[m0D&}}eef;wufonfhudpöESifh ywfoufí

]]xkdYaemufyla&yl&rSvlwkdY\t&Sifrif;r[m0D&onf w&m;awmfESifh tnD 12-ESpfwkdifatmifrif;ûyav\/

[k(ukd;um;-2/pm-120)azmfjyxm;ygonf/ r[m0D&rif;onf yla&yl&rS a0omvDukdvma&mufwkdufckduf

odrf;,leef;,lonfjzpfí qlylvIyf&SmrIjzpfonfrSwf,lEkdkifygonf/ r[m0D&onf rif;rsKd;½kd;r[kwfojzifh

rif;opf p&onfhtaxmuftxm;oJvGefpr&Sdyg/ rawGUyg/ ausmufpmtaxmuftxm;t&qkdvQif r[m

0D&onf a0omvDüyif eef;pHcJhonf[k ,lqygonf/ ûrdUopfwnfaomtaxmuftxm;rawGUyg/ xkdYaMumifh

r[m0D&rS tpûyaom rif;qufonfvnf; a0omvDwGif pkd;pHcJhaomrif;qufjzpfonf[k wifjytyfygonf/

ukd;um;aompmtkyfrsm;ukd;um;aompmtkyfrsm;

ukd;um;aompmtkyfrsm;ukd;um;aompmtkyfrsm;ukd;um;aompmtkyfrsm;

(1) a'gufwmoef;xGef; ]]tmeE´pjE´ausmufpmtuJjzwf}}

(½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;? 2000-ckESpf? Mo*kwfv)

(2) pHomatmif ]]tmeE´pjE´}}(&Spf&mpk&ckdifa0omvDrif;)

txufwef;ynmOD;pD;Xme? &efukef-1975)

(3) pHomatmif ]]at'D 6-&mpkESifh ,if;rwkdifrD &ckdifjynfokH;tu©&m

(Or®matmifpmay? tif;pdef? ekd0ifbm 1974)

(4) a&S;a[mif;okawonTefMum;a&;0ef ESpfcsKyftpD&ifcHpm(1956^57 ckESpf)

(5) JOHNSTON E.H Sanskrit Inscri ptions of Arakar (B.S.O.A.S, XI.II. 357-385)

(6) SIRCAR DC Inscription of Chandars of Arakar(EphigraphiaIndia.xxxii,iii. July 1957-pp103-109)

(7) PAMELA Gutman Ancient Arakar (Ph-D Thesis, Australlian NationalUniversity-1976)

a0omvDacwf &ckdifjynfAk'¨omoemppfwrf;a0omvDacwf &ckdifjynfAk'¨omoemppfwrf;a0omvDacwf &ckdifjynfAk'¨omoemppfwrf;a0omvDacwf &ckdifjynfAk'¨omoemppfwrf;a0omvDacwf &ckdifjynfAk'¨omoemppfwrf;

&ckdif&mZ0ifpmayonf a0omvDacwf tmeEpjEausmufpmaMumifhomvQif pmaytvif;a&mifacwf

okdYa&muf&SdcJh&onf[laom ,lqcsufukd avhvmokH;oyf&ef uRefyfwkdYvufraES;cJhay/ trSefvnf;awGU&Sd&

orQaom &ckdif&mZ0ifusrf;pmrsm;ukd ñSdEIdiif;í rIef0g;0g;jzpfaeaom &ckdif&mZ0ifonf tmeE´mpjE´m;

ausmufpmaMumifhomvQif tawmfyDjyifMunfvifaom tajctaeokdY a&muf&SdEkdifcJhayonf/ &mZ0ifvm

tqkdrsm;? ausmufpmygtcsuftvufrsm;? awGU&SdorQ'*Fg;rsm;ukd wkdufqkdifñSdEIdi;fjcif;jzifh &ckdif&mZ0if

onf tawmfyDjyifaeNyD[k qkd&rnfjzpfayonf/ okawoDwkdY [kdwpfponfwpfp aumuf,l&&Sdaom

ausmufpmtusKd;tyJhwkdYukd aumuf,lqufpyfMunhfjcif;jzifh &mZ0if½kyfvkH;onf wjznf;jznf; xifay:vm

aeNyD jzpfygonf/

okdYaomfjyóemum; usef&SdaeqJyifjzpfygonf/ a&S;a[mif;acwfukd avhvmvQif okawoDwkdYonf

,Ofaus;rIukd OD;pm;ay;avhvmavh&SdMu\/ ,Ofaus;rIukdavhvmaomtcg ukd;uG,f,kHMunfrIqkdif&m

bmom,Ofaus;rIonf csefxm;ír&Ekdifavmufatmif qufpyfae&um; a0omvD,Ofaus;rIukdavhvm

vQif a0omvDacwfbmoma&;ukd rvTJra&SmifomavhvmcJhMu&\/ okdY&mwGif a0omvDacwf bmoma&;

qkdif&m t,ltqü okawoDwkdY wpfpdwfwpf0rf;wnf;&SdaeNyD[líum; rqkdomay/

þokdYt,ltquGJjym;aeaomtcg a0omvDorkdif;ûypka&;twGuf tcuftcJESifh &ifqkdifvm\/

Page 118: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

okdYaomf þjyóemum; ajz&Sif;ír&Ekdifaumif;aomjyóemr[kwfay/ pma&;oltaejzifh þjyóemukd

ajz&Sif;vkd&if;r[kwfbJ okawoDwkdYtwGuf tkwfwpfcsyfoHwpfyGifhrQ axmufulvkdaomapwemjzifh wifjy

jcif;omjzpfayonf/

o*Fg,emyGJrsm;o*Fg,emyGJrsm;o*Fg,emyGJrsm;o*Fg,emyGJrsm;o*Fg,emyGJrsm;

a*gwrAk'¨ukd bDpD563-ckESpfwGif arG;zGm;onf/ touf29ESpfwGif awmxGufí &[ef;ûyonf/

oufawmf35ESpfwGif Ak'¨tjzpfa&muf&Sdonf/ bDpD438-ck? oufawmf80-wGif y&dedAÁmefûyonf[laom

\ Mde z-Wickremsingh \tqkdûycsufukd okawoDtrsm;pkvufcHxm;MuNyD;jzpfygonf/¨

Ak'¨y&ddedAÁmefûyNyD;aemuf tdEd,ajray:wGif Ak'¨0g'*kdPf;toD;oD;onf tBudrfBudrfo*Fg,emwifcJh

Mu\/ okdYaomf&mZN*dK[fjynf tZwowfrif;vufxufwGif usif;yaom yxro*Fg,emwifyGJ? umvm

aomurif;BuD;vufxufwGif usif;yaom 'kwd,o*Fg,emwifyGJ? oD&d"r®maomurif;BuD;vufxuf

usif;yaom wwd,o*Fg,emwifyGJrsm;rSty tjcm;tdE´d,ajray:rS o*Fg,emyGJrsm;ukd ax&0g'DwkdY

todtrSwf rûyay/

uedoQrif;BuD;vufxuf o*Fg,emwifyGJrSm oAÁwdu0g'*kdPf;\ o*Fg,emyGJjzpfonf/ oAÁwdu

*kdPf;onf [de,e[k trnfcHcJhaomfvnf; aemufykdif;wGif r[m,ewkdY\vTrf;rkd;rIukdcHcJh&\/ o*Fg,em

orkdif;wGif 'kwd,o*Fg,emyGJuyif ax&0g'? oAÁwdu0g'ESifh r[moHCdu0g'*kdPf;wkdY uGJjym;cJhNyD;

jzpfygonf/ r[moHCduwkdYonf pifûydifo*Fg,emyGJrsm;yif usif;ycJhaMumif; r[m0if? 'Dy0ifwkdYuqkd

ygonf/

r[m,e\tpr[m,e\tpr[m,e\tpr[m,e\tpr[m,e\tp

'kwd,o*Fg,emyGJwGif azmfjyygtwkdif; *kdPf;uGJNyD;aemuf wwd,o*Fg,emwifonfh tmaomu

rif;BuD; uG,fvGefNyD;aemuf arm&d,tifyg,mBuD; ûyduGJoGm;aomtcg tdEd,ajray:wGif r[moHCdu

*kdPf;ESifh oAÁwdu*kdPf;wkdY vTrf;rkd;cJhNyD; ax&0g'omoemaysmufuG,fcJhavonf/

ax&0g'*kdPf;rSm tm;enf;ojzifh oD[kdVfEkdifiHokdY qkwfcGmcJh&ayonf/ oAÁwdu*kdPf;onf tpykdif;

wGif [de,e[ktrnfcHcJhaomfvnf; at'D yxr&mpkwGif pwkw¬o*Fg,emwifNyD;aemuf ul&Sefrif;wkdY

tiftm;arS;rSdefoGm;aomtcg r[moHCdu*kdPf;\ vTrf;rkd;rIukdcH&NyD; at'D-4&mpkwGif r[m,etjzpf

ajymif;vJcJhayonf/ þwGif [de,etrnfcH oAÁwdu0g'ESifh r[moHCduwkdY\t,ltqonfrnfrQ

wlnDonfukd a'gufwm0ifwmepfu atmufygtwkdif;rSwfcsufcsxm;cJhayonf/

þtopfwnfxGifcJhaom tawG;tac:ESifh r[m,ewkdY\ ukd;uG,frIqkdkif&monf [De,e*kdPf;

twGif; tajcwnfí jyifqifrI&SdNyD; jzpfapumrl ¤if;\wpfqifhukd;uG,frIatmufwGif jzpfcJh&\/ xkdY

twlyif ¤if;\tbd"r®mykdif;qkdif&monf jA[®Ptbd"r®m\MoZmvTrf;rkd;rIatmufwGif jzpfcJh&\/ xkdYtwl

yif ¤if;\tbd"r®mykdif;qkdif&monf jA[®Ptbd"r®\MoZmvTrf;rkd;rIatmufwGif [de,ew&m;awmfrsm;

ukd oifhawmfatmifûyjyifxm½kHrQomjzpf\/

a&S;a[mif;oAÁwdu 0g'*kdPf;\r[m0w¬Kusrf;onf ¤if;ukd,fwkdifyifvQif r[moHCduwkdY\usrf;

ESifh nDnGwfaom0de,usrf;pmjzpfaMumif;qkdxm;\/ r[m0w¬Kusrf;wGif vkd&if;tpdwftykdif;BuD;jzpfaom

Ak'¨\tw¬KyÜw¬donf tHhzG,fo&Jrsm;jzifh a0qmpGmwefqmqifxm;&um; r[moHCduwkdY\ w&m;awmf

ESifh xyfwljzpfae\/

oAÁwdu0g'DwkdY\ Ak'¨bmomouúXpmay[kqkd&rnfjzpfaom þpmaypkrsm;pGmaom tpdwftykdif;

Page 119: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

wkdYonf r[m,epmokdYaomfvnf;aumif;? r[m,eMoZmvTrf;rkd;rIcH&aompmayrsm;ukdvnf;aumif;

ouf0ifaeMu\/

at'D 3-&mpkwGif tdE´d,wpfEkdifiHvkH; r[moHCduac: r[m,ewkdYvTrf;rkd;onfh tajctaeukd

tr&0wDESifhem**sLeDuk@vausmufpmrsm;rSwpfqifh od&Sd&ayonf/ oAÁwdu0g'D*kdPf;ESifh r[moHCdu

*kdPf;wkdYukd acwfOD;r[m,e*kdPf;rsm;tjzpf owfrSwfMuNyD; ,if;acwfOD;r[m,e0g'onf at'D7&mpk

wkdif xGef;um;cJhNyD;aemufykdif;ü wjE´m?rjE´mrsm;? [dE´Lewfrsm;? aAm"dowåKrsm;? bk&m;rsm;? bk&m;rrsm;ukd

wDxGifukd;uG,fvmaom acwfaESmif;r[m,exGef;um;vmcJhavonf/ acwfOD;r[m,e0g'onf aAm"d

owåbk&m;avmif;rsm;ukd ukd;uG,frI&Sdaomfvnf; acwfaESmif;r[m,e0g'ESifh uGJjym;aMumif;em;vnf

oifhygonf/

uGJvGJcsufrsm;uGJvGJcsufrsm;uGJvGJcsufrsm;uGJvGJcsufrsm;uGJvGJcsufrsm;

at'D yxr&mpkrwkdifrDuyif ax&0g'onf r[m,e*kdPf;ESifh vkH;0uGJjym;rI&SdaeNyD;jzpfonf/ okdYaomf

ax&0g'pmayonfyiffvQif yl&mrfusrf;rsm;? r[mbm&wusrf;? b*0g*Dwusrf; ponfwkdYESifh

pmayul;vl;qufqHrI&SdcJhonf[k ynm&Sifrsm;u ,lqMuonf/

r[m,e*kdPf;onf Ak'¨w&m;awmftwkdif; vkdufemusifhBuHa&;xuf Ak'¨\ukd,f&nfukd,faoG;ukd

ukd;uG,faom*kdPf;jzpfygonf/ Ak'tm;tNrJwap raoraysmufol? aumif;uifbkHwGif raoraysmufpHae

ol[k ,lqMuonf/ Ak'¨tm;ewfbk&m;wpfqltjzpf ajymif;vJukd;uG,fvmMuonf/ aAm"dowå

bk&m;avmif;rsm; wDxGifí ½kyfwkrsm;oGef;vkyfukd;uG,fvmMuonf/ wjE? rjErsm;wDxGifí [dELbmomrS

ewfbk&m;rsm;ukdvnf; Ak'ESifhwef;wlxm;ukd;uG,fum bk&m;tavmif;ewfom;rsm;? bk&m;avmif;ewforD;

rsm;? bk&m;rsm;? bk&m;rrsm;wDxGifukd;uG,fvmMuonf/

at'Dyxr&mpkESpf oAÁwdu0g'DwkdY tpysKd;vkdufaom ½kyfyGm;qif;wkawmfukd;uG,frIonf tjcm;

aom *kdPf;rsm;okdYpdrfh0ifysHUESHUcJhygonf/ þwGif rSwfom;zG,fwpfcsufrSm a&S;tcgu ax&0g'DwkdYonf

Ak'¨qif;wkawmfukd ouFef;½kHxm;aom o@mefomxkvkyfukd;uG,fMuNyD; acwfOD;r[m,ewkdYurl rukd#f

o&zlaqmif;aom½kyfyGm;rsm;? aAm"dowå½kyfyGm;rsm;ukdvnf; xkvkyfukd;uG,fMuygonf/ ax&0g'DwkdYurl

bk&m;avmif;tjzpf t&darwåm,swpfqlukdom ,kHMunfMuygonf/

r[m,ewkdYonf Ak'¨½kyfyGm;awmfoGef;vkyfukd;uG,fjcif;? ½kyfyGm;awmfukd ylaZmfyojcif;jzifh

bk&m;avmif;tjzpfvnf;aumif;? bk&m;tjzpfvnf;aumif; a&muf&SdEkdifonf[k ,if;wkdY\r[m0w¬Kusrf;

o'ryk@&Du usrf;rsm;wGif jyqkdxm;aomfvnf; ax&0g'url r*¾vrf;pOfukd usifhBuHEkdifygrS oHo&mrS

vGwfajrmufEkdifrnf[k ,kHMunfonf/ um,'kp½kduf? 0pD'kp½kduf? raem'kp½kdufrsm;ukd a&SmifusOfjcif;?

okp½kdufq,fyg;yknBud,m0w¬Kq,fyg;ESifh jynfhpkHjcif;? avmba'goarm[wnf;[laom tnpftaMu;

wkdY uif;&Sif;apjcif; ponfh"r®y'usrf;vm Ak'¨\tqkH;trukdom ,kHMunfMuygonf/

tjcm;ta&;BuD;onfh uGJvGJcsufwpfckrSm ax&0g'*kdPf;onf ygVdpmayukdom tokH;ûyaom*kdPf;

jzpfí ouú#pmayESifh ygVdouú#a&maESmaeaom a&m&mouú#pmayonf r[m,e*kdPf;okH;pmayjzp

fonf[laom uGJvGJcsufyifjzpfonf/ trSefvnf; oAÁwdu0g'*kdPf;onf at'D yxr&mpko*Fg,emwif

yGJwGif ouú#bmomukdtokH;ûycJhNyD; ywf0ef;usifEkdifiHrsm;okdY oAÁwdu0g'ESifh avmukwå&m0g'w&m;awmf

rsm;ukd ysHUESHUapcJhonf/ ax&0g'*kdPf;rSmrl oD[kdVfekdifiHwGif ygVdbmomjzifh o*Fg,emwifcJhayonf/

Page 120: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

a0omvDacwfa0omvDacwfa0omvDacwfa0omvDacwfa0omvDacwf

txufygtaMumif;tcsufukd wifjyjcif;rSm a0omvDacwf omoema&;tajctaeukd &Sif;vif;pGm

tuJcwfEkdif&efjzpfygonf/ &ckdifjynfwGif a0omvDacwfü awGU&Sd&aomtaxmuftxm;rsm;ukd avhvm

í a0omvDacwfomoema&;tajctaeukd tuJcwfEkdifygonf/ tcsKdUokawoDwkdYurl jA[®P0g'ESifh

r[m,eAk'bmomavm okdYr[kwf &ckdifwkdY,ckukd;uG,faeMuaom ax&0g'Ak'bmomrsKd;avm qkdonf

rSm qufvufajz&Sif;&OD;rnfh jyóemjzpfonf[k ,lqxm;qJyif&Sdygonf/

a0omvDukd at'D 320wGif wnfaxmifonf[k *Refpwifu tckdiftrmoufaoxljycJhygonf/

&mZ0ifESifhorkdif;rSwfwrf;rsm;t& at'D 957wGif ysufpD;cJhonf/ a0omvDukd pwifxlaxmifolrSm

'GifpjE´m;rif;BuD;jzpfonf/ a0omvDonf plvpjE´m;rif;vufxufwGif rGef*kdrsm;0ifa&mufwkdufckdufí

ysufpD;cJhonf/ þudpöESifhywfoufí t,ltquGJvGJrItenf;i,f&Sdaomfvnf; a0omvDacwfonf at'D

4&mpktpykdif;rS 10&mpkaESmif;ykdif;txd ESpfaygif; 600ausmfcefY Mum&Snfatmif wnfwHHhcJhonf[laom

tcsufwGif orkdif;okawoDwkdY wpfpdwfwpf0rf;wnf;&SdMuygonf/

ax&0g'D

arm&pfaumvpfonf a0omvD'*Fg;rsm;? tjcm;½kyf0w¬Kypönf;taxmuftxm;rsm;udk avhvmí

a0omvDjynfolrsm;ESifh tkyfpkd;olrsm;onf[dELrsm;jzpfaMumif; a0omvDwGifr[m,eAk'bmomESifh [dEL

0g'wkdY,SOfíxGef;um;cJhaMumif; tqkdûycJhygonf/ okdYaomf ,if;tqkdrsm;onf rjynfhpkHaMumif; ax&0g'

omoemxGef;um;cJhaMumif; q&mBuD;OD;pHomatmifu tqkdûycJhygonf/ a0omvDwGifawGU&Sd&aom ½kyfxk

rsm;rSm acwfaESmif;r[m,e½kyfyGm;rsm;r[kwfaMumif;? ,if;½kyfxkrsm;rSm at'D 4-5&mpk vuf&mrsm;jzpfNyD;

,if;tcsdefu acwfaESmif;r[m,e0g'vnf; ray:aygufao;aMumif;ukdvnf; wifjycJhygonf/

OD;pHomatmifonf a0omvDûrdUa[mif;apwDysufrsm;rS &&Sdaomausmufpmrsm;? a0omvDûrdUa[mif;

twGif;rS&&Sdaom a,"r®m*¾gxmxkd;ausmufpmwpfcsyf? ouú#bmomjzifh a&;xkd;xm;aom ausmufpm

ESpfcsyf? oif;uspfawmfawmifcg;yef;rS&&Sdaom a,"r®m*gxmxkd;ausmufpm? a0omvDûrdUa[mif; ta&SU

buf&Sd OPSDouawmifay:apwDysufrS&&Sdonfh a,"r®m*gxmygaom edwdpjE´m;rif;rdbk&m;ausmufpm?

ausmufjzLESifhoHwGJwkdYrS &&Sdaoma,"r®g*gxmxkd;ausmufpmrsm; ponfhat'D 4-5&mpku ausmufpmrsm;

oufaoxljycJhygonf/

a,"r®*gxmonf ax&0g'0de,yd#uwGifyg0ifonf/ "r®pBuFmw&m;awmf\ tqDtESpfjzpfojzifh

ax&0g'DwkdY tav;tjrwfûyMuonf/ ,if;*gxmukd taMumif;ûyí ax&0g'omoemxGef;um;cJhaMumif;

OD;pHomatmifu tqkdûycJhonf/

tjcm;wpfckrSm a0omvD&Gm taemufbuftkwfukef;BuD; wpfckrS&&SdaomapwDwnfausmufpmjzpf

onf/ xkdausmufpmyg pum;tokH;tESKef;rsm;rSm ax&0g'pmaytxl;ojzifh "r®y'usrf;vmpum;tokH;

tESKef;twkdif;yifjzpfygonf/

owå0gtaygif;wkdYonf (avmb paom) tnpftaMu;okH;yg;ukd z,f&Sm;tyfukefonfjzpfí wPSm

wnf;[laom vIdif;wefykd;wkdYjyif;xefpGm vIyf&Sm;½kdufcwfonfh toHjrnf[nf;vsuf&Sdonfh b0wnf;

[laom ork'´&mrS (edAÁmefwnf;[laom) urf;wpfbufokdY csrf;ompGma&mufMuygapownf;[laom

tokH;tEIef;rsm;yifjzpfonf/ OD;pHomatmifonf a0omvDjynfolwkdY ûyvkyfavh&Sdaom atmufygtavh

txrsm;ukd xkwfazmfcJhonf/

Page 121: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

a0omvDjynfolwkdYonf-

(1) apwDwnfMuonf/

(2) bk&m;wnfMuonf/(ausmufqif;wkaMu;qif;wk)

(3) bkef;BuD;ausmif;aqmufonf/

(4) ajrvªMuonf/

(5) rdbrsm;tm;vnf;aumif;? tjcm;owå0grsm;tm;vnf;aumif; &nfpl;í trQay;a0Muonf/

(6) qDrD;ylaZmfMuonf

(7) a,"r®m*gxm a&;xkd;Muonf/

þtaxmuftxm;rsm;onf ,ckacwf &ckdifjynfax&0g'Ak'¨bmom0ifrsm;ûyvkyfaom"avhESifh

wlnDojzifh ,if;acwftcguvnf; ,ckuJhokdY ax&0g'omoemxGef;um;cJhaMumif; a&;om;cJhygonf/

xkdYjyif &ckdifjynfa0omvDacwfESifh acwfûydifoD[kdVffEkdifiHwGif ax&0g'omxGef;um;aecJhygonf/

tmeEpjEm;ausmufpm*gxmtrSwf(61)ü *dvmarCrif; wkdif;jynf&Sd t&d,moHCmawmfrsm;xHokdY w&m;

yv’if? aumif;jrwfaomqifr,OfomwpfpD;ESifh ykd;ouFef;wkdYukd ykdYvTwfawmfrltyfNyD[k yg&Sdygonf/

*DvmarCrif;onf at'D727-766twGif; oD[kdVfwGif eef;pHcJhaom rif;wpfyg;jzpfygonf/ þ

taxmuftxm;t& oD[kdVfuRef;wGifxGef;um;aeaom ax&0g'Ak'¨omoemonf a0omvDokdYa&muf&Sd

cJhonfukd oHo,&Sdp&mrvkday/

xkdYjyifausmufpm*gxm trSwf(61)ü olawmfaumif;w&m;qkdif&m usrf;*efrsm;ukd ul;,laptyfNyD;

[kyg&Sd&m oD[kdVfrS ax&0g'usrf;pmrsm;ul;,ljcif;jzpfEkdifygonf/ taMumif;aMumif;ukdaxmufqvQif

a0omvDacwf &ckdifjynfwGif ax&0g'Ak'¨omoemxGef;um;cJhonfukd jiif;qkdzG,fr&Sdyg/ xkdYaMumifh

&ckdifjynfonf yk*Hvufatmufa&mufaomtcgrS ax&0g'omoemxGef;um;cJhaMumif;? pmta&;tom;

onfvnf; 11-12-&mpkwGif;rS ykH*HjynfrS &&SdaMumif;qkdaom arm&pfaumvpf\ ,lqcsufonf rckdif

vkHyg/ xkdYjyifa&S;usaom ax&0g'½kyfyGm;awmfrsm;ukdvnf; &ckdifjynfwGif awGU&Sd&NyD;jzpfygonf/

r[m,er[m,er[m,er[m,er[m,e

ax&0g'omoemonf &ckdifjynfokdYtapmqkH;taejzifh bDpD -3&mpkuyif a&muf&SdcJhaMumif;? at'D-

3&mpkpajE´m',rif;vufxufa&muf&Sdvmaom omoemrSm ul&Sefrif;wkdYjzefjzL;cJhonfh oAÁwduAk'¨

omoemjzpfEkdifaMumif;? ax&0g'onf OD;pGma&muf&SdNyD;rS aemufaemifrS a&mufvmMuaom r[m,eESifh

a&maxG;cJh[ef&SdaMumif; (1983)ckESpfxkwf ppfawGaumvdyfr*¾Zif;wGif uRefawmfwifjycJhygonf/

ausmfpHom(orkdif;)onfvnf; pajE´m',rif; vufxufa&muf&Sdvmaomomoemukd ul&Sefrif;wkdY

jzefYjzL;cJhaom omoemjzpfaMumif; ,lqygonf/

&ckdifjynfa0omvDacwfwGif ax&0g'tjyif r[m,eAk'¨omoema&mufcJhonfra&mufcJhonf

[laom jyóemrSm tjiif;yGm;zG,fjzpfaeay&m awGU&Sd&orQaom taxmuftxm;rsm;jzifhom uRefyfwkdY

cefYrSef;&ayrnf/ uREkfyfwkdYonf ausmufpmvufa&;vufom;ESifhtokH;ûyaom bmompum;wkdYukdavhvmí

tcsdefumvESifh Ak'¨bmom*kdPf;ukd cefYrSef;Ekdifygonf/

tu,fía0omvDwGifax&0g'omoemwpfckwnf;omxGef;um;cJhonfqkdygvQifa0omvDbk&m;BuD;

rS&aom ax&0g'*kdPf;okH;ygVdbmomausmufpmrsm;tjyif oAÁwdu0g'r[m,e*kdPf;okH; ouú#bmom

ESifh a&ma&mouú#bmomausmufpmrsm;ukd tb,faMumifh awGU&oenf;qkdonfukd ajz&Sif;&ayOD;rnf/

Page 122: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

a0omvDrif;tqufqufonf ckdifrmaomtaxmuftxm;(Oyrm-edwdpjE´m;rif;rdzk&m;ausmufpm)

rsm;t& ax&0g'Ak'¨omoemukd udk;uG,f,kHMunfMuolrsm; jzpfcJhMuaomfvnf; ta&;BuD;aom &mZ0if

usrf;wpfapmifjzpfonfh tmeEpjEm;ausmufpmukd ygVdbmomjzifhr[kwfbJ ouú#bmomjzifh a&;xkd;xm;

onfukd axmufqvQif a0omvDacwftpOftvmwGif ouú#bmomonf rnfrQxdMoZmvTrf;rkd;cJhonf

ukd cefYrSef;Ekdifygonf/

þouú#bmomta&;tom;onf tdEd,jynfrS &ckdifjynfajrmufykdif;okdY ukef;vrf;c&D;jzifh 0ifa&muf

cJhjcif;jzpfay&m r[m,eAk'¨bmom,Ofaus;rIESifhtwl 0ifa&mufvmcJhjcif;r[kwfvQif tjcm;rnfonfh

qufoG,frIrsKd;jzifh 0ifa&mufvmcJhoenf;qkdonfukd ajc&mcHívkdufp&m&Sdaeygonf/ orkdif;qkdif&m

usrf;pmrsm;\tqkdt& qkdygvQif ygVdpmay ta&;tom;ESifh ouú#pmayta&;tom;onf ta&SUawmif

tm&SekdifiHrsm;okdY Ak'¨,Ofaus;rIESifhomvQif twla&muf&SdcJh\/

ouú#bmomonf tdEd,EkdifiHajrmufykdif;rS r[m,e,Ofaus;rIESifhtwla&muf&SdcJhonfr[kwf[k

qkdygvQif xkdacwfu a0omvD,Ofaus;rIonf tdEd,,Ofaus;rIESifh tquftoG,fr&Sd[kqkd&ma&mufyg

rnf/ ouú#pmayonf &ckdifjynftESHUawGU&aMumif;ukd OD;pHomatmifxkwfazmfcJh\/

at'D 6-&mpkESifh ,if;rwkdifrD &ckdifjynfokH;tu©&mpmtkyfwGif pmaytrsKd;tpm; 13rsKd;ukd wifjyxm;

ay&m ygVdbmomjzifh okH;rsKd;omyg0ifNyD; tjcm; 10rsKd;rSm ouú#pmayrsm;jzpfygonf/ tjzpfEkdifqkH;aom

tcsufrSm ax&0g'omoemxGef;um;vsuf&Sdaom a0omvDacwfwGif ouú#ta&;tom;ESifhtwl

acwfOD;r[m,evnf; 0ifa&mufcJhonf[laomtcsufyifjzpfygonf/

&ckdifjynfwGifawGU&Sd&aom tu©&mwkdYonf tdE´d,ajrmufykdif;okH; tu©&mrsm;ESifhteD;pyfqkH;wlnD

ygonf/ ygVdbmomta&;tom;onf ax&0g'*kdPf;ESifhtwl tdEd,awmifykdif;ESifh oD[kdVfEkdifiHrsm;okdY

a&GUvsm;oGm;NyD; ouú#pmayta&;tom;onf ajrmufykdif;omoemESifhtwl usef&SdaecJh\/ &ckdifjynfESifh

tdE´d,ajrmufykdif;wkdYonf yx0Dtaetxm;t& tvGefeD;uyfpGm qufpyfae&um; ,Ofaus;rItquf

toG,frSm ykdrkda0;vHvSonfh oD[dkVfEkdifiHxufykdí tquftoG,f&SdcJhrnfjzpfygonf/

tdEd,EkdifiHwGif at'D-300cefYrS at'D600ausmfumvxd*kyÜwtEkynmxGef;um;cJh\&ckdifjynfwGif

awGU&aomtu©&mwkdYonf *kyÜwtifyg,mrSr[m,eAk'bmoma&muf&SdcJhayrnftjcm;jzpfEkdifaomtcsuf

wpfckrSma0omvDacwfaESmif;umvjzpfaom at'D 8&mpkcefYwGif xkwfvkyfcJhonf[k ,lq&aom &Spfcef;

Ak'¨0if? q,fcef;Ak'¨0ifwkdYyg0ifonfhAk'¨qif;wkawmfrsm;onf *kyÜuvuf&mrsm;ESifhtvGefeD;pyfygonf/

okawoD OD;jrifhatmifuvnf; *kyÜwtEkynm\tarGtESpfrsm;tjzpf ,lqygonf/

tdEd,jynftv,facwfumvü &Spf&mpkrS 12&mpkwkdifatmif AD[mESifh b*Fvm;e,fwGif ygvrif;rsm;

tkyfpkd;cJhpOfu AD[me,fwGif emvEm wuúokdvfBuD;ay:aygufcJhonf/ ,if;a'orSr[m,e t,l0g'rsm;

ukdywf0ef;usifEkdifiHrsm;okdY jzefYjzL;cJhonf/ &cdkifjynfonf e,fajrcsif;ra0;vHvSojzifh ,if;a'orS

r[m,e0g'onf a&muf&SdcJhayOD;rnf/ xkdYaMumifh tmeE´pjE´m;ausmufpm*gxmtrSwf(50)yg olawmf

aumif;w&m;qkdif&musrf;*efrsm; ul;,ljcif;vnf;jzpfEkdifygonf/ taemufwkdif;okawoDtcsKdUu jrefrm

EkdifiHtESHUtjym;awGU&aom ouú#pmayta&;tom;onf r[m,eAk'bmoma&muf&SdcJhzl;onfh taxmuf

txm;rsm;jzpfonf[kqkdygonf/

ausmufpm*gxmtrSwf(47)wGif bk&m;avmif;(aAm"dowå)ESifh pkErax&fpaomwefckd;BuD;&[ef;rsm;

\ qif;wkawmfrsm;ukdvnf;aumif;[kyg&Sdygonf/ þ*gxmygpkErax&fonf oAÁwdu0g'DwkdY txl;ukd;

uG,fcJhaomom0uBuD;wpfyg;jzpfonf/ ax&0g'*kdPf;u xkvkyfaom½kyfyGm;awmfrsm;tjyif *EÅm&tEk

ynmacwf\ tarGtESpfjzpfaom rukd#fo&zlaqmif;½kyfyGm;awmfrsm; 0wf½kHouFef;ukd wefqmqifxm;

aom ½kyfyGm;awmfrsm;? Akk'¨\OmPfawmfukd azmfusL;onfht"dyÜg,fjzpfaom rsm;pGmaom Mumyef;rsm;

Page 123: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

rD;vQHrsm;jzmxGufaeonfh wefqmqifrIukd o&zlay:wGif o½kyfazmfxm;aom½kyfyGm;awmfrsm;ukdvnf;

&ckdifjynfwGifawGU&Sd&NyD;jzpfygonf/ ¤if;wkdYtjyif cEmukd,fay:wGif &wemrsm;jzifh wefqmqifxm;onfh

o½kyfazmfykH aAm"dowå½kyfyGm;rsm;? ,cktcg a0omvD&Gmbkef;awmfBuD;ausmif;wnf&Sd&m vufcwfawmif

ukef;ay:&Sdewf½kyfrsm;?aAm"dowå½kyfrsm;onf a0omvDacwfür[m,eAk'bmomtarGtESpfruif;aMumif;

ajymjyaeouJhokdYyifjzpfygonf/

tcsKdUokawoDwkdYonf at'D 3-&mpk0ef;usifu xGef;um;cJhaom tr&0wDESifh em**sLeDuk£v

t&yfa'o&Sd upöemjrpf0uRef;ay:a'oonf oD[kdVfESifh tquftoG,f&SdcJhNyD;? ,if;rSwpfqifh b*Fvm;?

b*Fvm;rSwpfqifh &ckdifjynfokdYAk'omoema&muf&SdvmaMumif; qkdygonf/ þt&yfa'orS jzefYjzL;aom

omoemukd ajc&mcHívkdufp&m&Sdaeygonf/ r[moHCdu*kdPf;onf wwd,oH*Fg,emrwkdifrDu

ax&0g'*kdPf;ukdr,SOfûydifekdifay/ aemufykdif;umvrsm;wGif tjcm;*kdPf;rsm;ukdpkpnf;í yg#dvdykwfESifh

a0omvDjynfukd ajcukwf,lum omoemûycJh&m tdEd,wpfEkdifiHvkH;ukd vTrf;rkd;EkdifcJhonf/ tr&0wDESifh

em**sLeDuk£vausmufpmrsm;wGif r[moHCdu*kdPf;\ A[kdXmecsKyfjzpfcJh\/ þausmufpmrsm;ukd

Mouúmurif;rsm;a&;xkd;cJh\/ ausmufpmü at'D -2&mpktwGif;b*Fvm;e,fokdY omoemûy&[ef;rsm;

apvTwfaMumif;qkdygonf/ xkdYjyif&ckdift&yfa'obufokdYvnf; oD[kdVfrS omoemûy&[ef;rsm;<uoGm;

aMumif;vnf; yg&Sdygonf/ tdEd,awmifykdif;rS b*Fvm;e,fokdYa&muf&Sdvmaom omoemrSm r[m,e

omoemyifjzpfayonf/

tmeE´mpjE´m;ausmufpm*gxmtrSwf (62)wGif wmjrywåe jynf&Sifrif;u tmeE´pjE´m;rif;tm;

orD;awmfqufoaBumif;qkdygonf/ orkdif;q&mwkdYu wmjrywåejynfukd xkdtcsdefu b*Fvm;e,f\ûrdU

wpfûrdUjzpfcJh[ef&Sdaom ,ckwefvkyfûrdUjzpfekdifaMumif; owfrSwftqkdûyMuonf/ xkdYaMumifh b*Fvm;e,frS

a&mufvmaom omoemonf r[m,eomoemomjzpf&ayrnf/ þokdYqkdvQif a0omvDacwf &ckdifjynf

wGif ax&0g'Ak'¨bmomESifh r[m,eAk'¨bmoma&maxG; xGef;um;aecJhayrnf/ ausmfZHom(orkdif;)url

r[m,e*kdPf;onf &ckdifwGiftm;aumif;cJh½kHrQru yk*HokdYkwkdifysHUESHUaom taxmuftxm;awGU&aMumif;

qkdygonf/ yk*HwGifawGU&aom aAm"dowå½kyfrsm;onf &ckdifESifhb*Fvm;wGif awGU&aomaAm"dowå½kyfrsm;

a'otvkduf ajymif;vJrItenf;i,fom&Sdygonf/ Ekdifyef;vSurl taemf&xmrif;ukd;uG,fcJhaom t0

avmuDawoG& bk&m;avmif;onf &ckdifrSwpfqifha&muf&SdcJhjcif;jzpfaMumif; qkdygonf/ tqkdygaAm"d

owåonf r[m,e*kdPf;rStrdwmbbk&m;eSifh Muif,mawmfy@&mbk&m;rwkdYrS arG;zGm;aom *½kPm

w&m;awmf\½kyfoGifjzpfonf/ olonfa*gwrbk&m;eSifh t&darwå,swkdY Mum;umvwGif avmuukdapmifh

a&Smufoltjzpf r[m,ewkdYu ,kHMunfMuonf/ r[m,eokwåefo'¨r®yk@&Duusrf;üum; t0avmuD

awoGm&\ cE¨mukd,fonf rkdifaygif;toacsF&Spfoef;&Sd\/ arG;nSif;aygufwpfckonf pMum0Vmavmu

"mwfwpfckvkH;ukd zkH;vTrf;Ekdif\/ aeESifhvonf ol\rsufvkH;rsm;jzpf\/ ol\yg;pyfrSurÇmavxkxGuf

ay:vm\/ urÇmajrBuD;onf ol\z0g;jzpfonf[kazmfjyxm;\/ olonfowu¨&Dbk&m;avmif;?

avmauo& bk&m;avmif;? avmuemxbk&m;avmif; oD[em'bk&m;avmif;? coyÜPbk&m;avmif;

[vm [vbk&m;avmif;? ponfjzifh emrnftrsKd;rsKd;ESifh ½kyfoGif(108)rsKd;&Sd\/ xkdbk&m;avmif;\

½kyfoGif(108) rsKd;ukd eDaygjynfcwårEÅLûrdU&Sd rpämef'g bk&m;&Sdckd;ausmif;wkdufopfom; rSefuluGufrsm;wGif

ykHazmfíaq;jc,f vsuf&Sdao;aMumif;od&\/

xkdbk&m;avmif;onf avmuemx[laom½kyfoGifjzifh yk*Hacwfyef;csDrsm;ü awGU&\/ avmuemx

bk&m;avmif;ylaZmfrIonf yk*HacwfwGifacwfpm;cJh\/ taemf&xmrif;ukd,fwkdif ûyvkyfonfqkdaom

avmuemxtkwfcGuf bk&m;rsm;vnf; awGU&\/ &ckdifjynfwGifawGU&aom aAm"dowå½kyfrsm;teuf

tawmfrsm;rsm;rSm ajcvufwkdYusKd;yJhysufpD;aeNyDjzpfojzifh ½kyfoGif(rkj'm)ukd twdtusrodEkdifawmhayg/

Page 124: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

tu,fí rkj'mukdod&ygvQif t0avmuDawoGm&onf&cdkdifjynfwGifrnfonfhtrnfjzifhxif&Sm;cJhonfukd

od&ygrnf/ okdYaomfyk*H? b*Fvm;e,frS½kyfxkrsm;ESifhqifwlojzifh avmuemx[laomtrnfESifhyifxif&Sm;

cJhonf[k cefYrSef;&ygonf/ t0avmuDawoGm& tvTrf;rkdd;qkH;e,fajrum; b*Fvm;e,fajryif jzpfonf/

þwGif&Sif;vif;pk&m&Sdaeygonf/ t0avmuDawoGm&onf wjE? rjErsm;wDxGifvmonfh at'D(7)

&mpkacwfrS ay:aygufvmjcif;r[kwfbJ at'DyXr&mpkESpfrsm;uyif &SdaeNyD;jzpfaom aAm"dowåjzpfonf/

OD;pHomatmifuvnf; aAm"dowåt,ltqonf Ak'¨bmomacwfOD;ykdif;uyif &SdaeNyDjzpfaMumif;a&;om;

cJhzl;\/ a'gufwm0ifwmepfu atmufygtwkdif;a&;om;xm;\/

]aAm"dowåt0 avmuDawoGm&\/ *kPfawmfukdcsD;usL;xm;onfh o'¨r®yk@&Duusrf;ukd at'D-

2&mpkwGifaeoGm;onfh em*tZÆLeonf ¤if;\usrf;rsm;wGif ukd;um;cJh&m ,if;usrf;rsm;\ trSefwu,f

a&S;usrIukdvnf;aumif;? at'DyXr&mpkxd apmpD;pGmwnf&SdaerIudkvnf;aumif; trSeftwkdif;vufcH&ay

rnf/ aAm"dowåt0avmuDawoGm&\ ½kyfwkrsm;ukdrl at'D(5)&mpkwGif tapmqkH;awGU&\/}

pma&;olqkdvkdonfh &ckdifjynfa&mufr[m,eAk'¨bmomonf aESmif;acwfr[m,eukdqkdvkdjcif;

r[kwfyg/&ckdifjynfwGifaESmif;acwfr[m,eAk'bmom\taxmuftxm;rsm;ukd,aeYwkdifrawGU&ao;yg/

&ckdifjynfwGifawGU&aom aAm"dowå½kyfrsm;rSmvnf; tdE´d,ESifhacwfûydif 5-6&mpkrsm;wGif xkvkyfaom

aAm"dowå½kyfrsm;omjzpfayonf/

taMumif;aMumif;ukdaxmufqvQif &ckdifjynfwGif ax&0g'ESifhtûydifr[m,eAk'¨bmomvnf;

xGef;um;cJhonf[kqkd&ygrnf/ okdYaomfedwdpNEm;rif; rdzk&m;aMu;eDjym;pm? "r®mpjEm;rif;apwDwnf rSwfwrf;

rsm;ukdaxmuf½Ií a0omvDrif;rsm;onf ax&0g'Ak'¨bmomukd ukd;uG,folrsm;jzpfaMumif;ukd oHo,

jzpfp&m rvkdyg/

a0omvDacwfwGif r[m,e&SdaecJhonfhtjcm;taxmuftxm;rsm;vnf; &Sdaeygao;onf/ &ckdif

&mZ0ifvm a0omvDrif;quf oD&dpjEm;rif;vufxufwGif omoemESpf("mwk#Dum) 1169-ckESpf wefcl;

vjynfhausmf(1)&ufaeYrSpí a0omvDûrdUa&Tawmif(,cko&ufawmifxdyf)ü t&SifoHC&mZmplVa&0ax&f

OD;pD;í &ckdifjynfrSoHCmawmf(1000)yifhí ygVdawmf(1)eSpft|uxm(2)ESpfo*F,emwifcJhavonf/

o*Fg,emwif&jcif;taMumif;rSm ax&0g'wGif;okdY0ifa&mufvmaom rdpäm0g'rsm;ukd wm;jrpf&efjzpfyg

onf/ r[m,e0g' jA[®P0g'ukdwm;jrpfcJhjcif;jzpfayvdrfhrnf/ tu,fía0omvDwGif r[m,eAk'¨

bmomra&muf&SdcJhvQif aAm"dowå½kyfyGm;rsm;ukd awGU&rnfr[kwfonfhjyif o*Fg,emwifyGJukdvnf;

usif;y&efvkdtyfvdrfhrnfr[kwfay/ þr[m,e0g'onf avmif;Muufacwfwkdifatmif &SdcJhwnfwefYcJh

aom taxmuftxm;rsm;&Sdae\/ tb,faMumifhqkdaomf avmif;Muufacwfüvnf; þuJhokdYaom

o*Fg,emyGJrsm; rMumcPusif;ycJhaomaMumifhyif jzpfayonf/

a0omvDacwfwGif ax&0g'? r[m,ersm;tjyifjA[®P0g' udk;uG,foltcsKdUvnf;&SdcJhao;\/

tmeE´pjE´m;ausmufpm*gxmtrSwf (55)ESifh (56)wGif rif;BuD;onf jA[®PykPÖm;wkdYtm; ajr,m?

aus;uRef? wl&d,mypönf;rsm; ausmif;wkdufBuD;rsm;vSL'gef;aMumif;yg&Sdonf/ þtaxmuftxm;rsm;aMumifh

tcsKdUu a0omvDrif;rsm;onf jA[®P0g'ukd ukd;uG,folrsm;jzpfaMumif; rSwf,lvkd[ef&SdMu\/

okdYaomfxkdokdYjzpfEkdifzG,f&mr&Sdyg/ trSefrSmekdifiHpnf;vkH;nDnGwfa&;twGufvnf;aumif;? Nidrf;csrf;om

,ma&;twGufvnf;aumif;? *gxmtrSwf(54)wGif yg0ifouJhokdY uREkfyf\'geyg&rDonf owå0grsm;

tay:ü rcsKdUwJhapownf;[laomcH,lcsufrsKd;jzifhvnf;aumif;? ax&0g'? r[m,e0g'ESifh jA[®P0g'

wkdYukdvGwfvyfpGm ukd;uG,fcGifhûycJhí 'geûycJhonf[k rSwf,loifhayonf/ tmeE´pjE´m;rif;onf rdrdudk,f

wkdif ax&0g'omoemukdukd;uG,fcJhaomfvnf; r[m,e*kdPf;okH; ouú#bmomukd txufyg&nf&G,f

csufESifhyif ausmufpma&;xkd;&mü tokH;ûycJhjcif;jzpfwef&mygonf/

Page 125: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ukd;um;aomusrf;rsm;ukd;um;aomusrf;rsm;

ukd;um;aomusrf;rsm;ukd;um;aomusrf;rsm;ukd;um;aomusrf;rsm;

1/ r[m0if0w¬KawmfBuD;(ZrÁL'Dypmwrf;) usD;oJav;xyfq&mawmf

2/ tdE´d,pmayorkdif; &SifZm*&mbd0Hojrefrmjyef

3/ omoem 2500c&D; armiftHh

4/ at'D yxr&mpkrwkdifrDAk'¨qif;wkawmf OD;odef;xGef;

(ukd;uG,frIr&Sdjcif;ukdavhvmjcif;

(1970)ckESpf &efukefwuúokdvfokawoe

aqG;aEG;yGJwGif wifjyaompmwrf;)

5/ a0omvDorkdif;ûypka&;(&ckdifjynfe,fpmapmif) armifAodef;

6/ tmeE´pjE´m;(&Spf&mpk&ckdifa0omvDrif;) OD;pHomatmif

7/ at'D 6&mpkESifh,if;rwkdifrD&ckdifjynfokH;tu©&m OD;pHomatmif

8/ at'D 1000rwkdifrD &ckdifjynfAk'¨bmom OD;pHomatmif

(&ckdifjynfe,fpmapmif)

9/ acwfOD;&ckdifjynfokdYAk'¨bmoma&muf&SdysHUESHUykH ausmfZHom(orkdif;)

10/ &ckdif&mZ0ifopf &SifpE´rmvmvuFm&

11/ BUDDHISM CHRISTMAS HUMPHREYS

12/ THE BUDDHIST ART OF ANCIENT ARAKAN U SAN THA AUNG

13/ THE ARAKANESE STELES AND THEIR SIGNIFICANCE MYINT AUNG

(The Working People's Daily-15th Dec., 1980)

nSdEIdif;aomusrf;rsm;

1/ ygVdpmayorkdif; a':tkH;

2/ Ak'¨bmomppfwrff; &SifrkedE´

3/ pifMu,faomAk'¨bmom &SifyndE´mbd0Ho

4/ a0omvD,Ofaus;rI OD;atmifomOD;

5/ r[m,eAk'¨0g' OD;aomfZif

6/ SANSKRIT BUDDHISM IN BURMA N.RAY

7/ 2500 YEARS OF BUDDHISM P.V. BAPAT

a0omvDAk'¨omoemeJY tmeE´pjE´´ ´´ ´

2000-ckESpf? Mo*kwfvfxkwf½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;rSm q&mBuD;a'gufwmoef;xGewf;&JU ]]tmeE´

pjEausmufpmtuJjzwf}}aqmif;yg;rSm &ckdifa0omvD pjErif;awGeJYywfoufNyD; ]]'Drif;awG[mjA[®Pt,l

&Sdw,f/ oD0*kdPf;jzpfr,fxifw,f? qlylvIyf&Sm;rIawGaMumifh wkdif;jynfysufpD;NyD; ûrdUopf? rif;opfp&yg

w,f}}qkdwJh tuJjzwfcsufeJYywfoufNyD; a0omvDpjE´rif;awG[m Ak'¨bmom0ifrif;awGjzpfaMumif;?

rif;opfp&ayrJh ûrdUopfrwnfcJh&aMumif;? 2001-{NyDv?½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;rSm ]]tmeE´pjE´ausmufpm

tuJjzwfwkefYjyefcsuf}}aqmif;yg;eJY 2001-ck? ZGefva&TatmifvHr*¾Zif;rSm ]]a0omvDpjErif;rsm;\ bmom

a&;,kHMunfrI}}aqmif;yg;wkdYrSm uRefawmfjyefvnfwifjycJhygw,f/ aemufNyD;awmh 2000-ck? pufwifbmv

½kyf&Sifaw;uAsm r*¾Zif;rSm q&mBuD;&JU ]]uRefawmfvJtajzrodyg}}aqmif;yg;rSma&;om;cJhwJh ]]ysLuc&pf

ESpf&Spf&mpkqkd&if [de,ejzpfaeNyD? &ckdifub,fwkef;u [de,ejzpfcJhygovJ}}qkdwJhar;cGef;eJYywfoufNyD;

('Dae&mrSm [de,eeJYax&0g'Ak'¨omoem[m rwlnDayrJh q&mBuD;&JUqkdvdkcsuf[m ax&0g'omoem

Page 126: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ukd &nfnTef;ajymqkdwmjzpfwJhtwGuf) ax&0g'omoem[m &ckdifukdc&pfray:rDESpf300avmufupNyD;

a&mufcJhw,fvkdY,lq&aMumif;? c&pfESpf-200ausmfrSm tdEd,awmifykdif;? em**sKdeduGef'ga'ou r[m0d

[m&0goD*kdPf;&JUax&0g'omoemxyfrHa&muf&SdcJhaMumif;? c&pfESpf 200avmufu em**sKdeduGef'ga'o

rSm okH;wJhjA[®Dtu©&mta&;tom;ukd &ckdifrSmawGU&aMumif; c&pfESpf 600avmufrSm &ckdifrSmax&0g'

omoemxGef;um;aecJhwJh taxmuftxm;tjzpf ygVdbmomeJYa&;xkd;cJhwJh ]]a,"r®m*gxm}}ausmufpmawGU

&aMumif;? 2001-ckrSm arvxkwf a&TatmifvHr*¾Zif;rSm ]]&ckdifax&0g'omoemrlvblw}}aqmif;yg;eJY

uRefawmfwkefYjyefwifjycJhygw,f/ uRefawmfh&JUwifjycJhcsufawG[m q&mBuD;wkdY vufcHEkdifavmufwJh

okawoeenf;eJY wifjycJhjcif;awGjzpfygw,f/

q&mBuD;&JUa&;om;csufawGeJY ywfoufNyD; uRefawmfwkefYjyefa&;om;wifjyvkdwJhtcsufwpfcsuf&Sd

aeygao;w,f/ tJ'guawmh ]]tmeE´pjE´ausmufpmtuJjzwf}}aqmif;yg;rSm q&mBuD;a&;om;cJhwJh

]]'Dae&mrSmowdxm;p&mwpfckuawmh yk*HrSmusefppfom;(1084-1113)vufxufrS yd#uul;&w,f/

tJ'D&ckdifrSm yk*HxufESpf-300apmNyD; ul;w,fqkdwJhtcsufjzpfw,f/ [de,eyd#utpkHukd tu©&mwifwm

oD[kdVfrSm c&pfray:rD 33-ESpfujzpfawmh oD[kdVfrlukd &ckdifuc&pf-8&mpkESpfuyJ a&;ul;aeNyDvm;vkdY

pOf;pm;p&mjzpfygw,f/ tmeEpjErif;[m r[m,e*kdPf;0ifomjzpf½kd;rSef&if a&;ul;wJhyd#u[m r[m,e

usrf;pmawGyJjzpfw,fvkdY xifp&mjzpfygw,f}}qkdwJha&;om;csufjzpfygw,f/

uRefawmfhtaeeJY q&mBuD;ukdMum;jzwfajymMum;vkdwmwpfck&Sdygw,f/ q&mBuD;ukdtckvkd wkefYjyef

a&;om;aewm[m q&mBuD;tay:tNidK;taw;? tmCweJYa&;om;aejcif;r[kwfyg/ ynm&SdowdjzpfcJ

qkdovkd? owdrrl*lrjrifqkdwJh oabmobm0t& q&mBuD;rSm;,Gif;aejcif;omjzpfr,fvkdY ,lqygw,f/

NyD;awmh q&mBuD;wkdYvkd yk*¾dKvfBuD;awGa&;vkduf&if aemufynm&SifawGu trSef,lNyD;ukd;um;a&;om;Mu

wJhtcg &ckdiforkdif;OD;eJY ywfoufNyD; trSm;t,Gif;awGjzpfrSmukd pkd;&drfwJhtwGuf tcsdefrDwkefYjyefwifjy

aejcif;jzpfygw,f/

tmeEpjErif;[m r[m,e*kdPf;0ifvm;? ax&0g'*kdPf;0ifvm;? tmeEpjErif;a&;ul;wJh yd#u[m

ygVdyd#uvm;? ouúwyd#uvm;qkdwmukd tmeE´mpjE´ausmufpmtjyif a0omvDacwfwpfavQmufvkH;

&ckdifeJYqufqHcJhMuwJh ysLûrdUawmfoa&acwå&m? ta&SUb*Fvm;eJYtdE´d,ajrmufykdif;? tdE´d,awmifykdif;?

em**sKdeduGef'ga'oawG&JUtajctaeawGeJYEIdif;,SOfavhvmNyD; wifjyvkdygw,f/

&ckdifrSma0omvDacwf[m c&pf-370u 957xd&SnfMumcJhygw,f?'DacwfrSmausmufpm?aMu;eDjympm?

acgif;avmif;pmawGukd ouúwbmomeJY trsm;tjym;awGU&NyD; ygVdbmomeJYtenf;tusOf;yJawGU&ygw,f/

omoemhorkdif;rSm ygVdbmomax&0g'*kdPf;&JUwpfckwnf;aom bmompmayjzpfNyD;? ouúwbmom

uawmh r[m,e*kdPf;awGeJY 0ZD&m,*kdPf;u okH;pGJcJhwJhbmomjzpfygw,f/(Ricnard.A.Gard, 'Buddhism'

'New York, 1963.PP-3)/&ckdifa0omvDacwfrSm ouúw bmompmayawGtjyif r[m,eaAm"d owåqif;wk

awGvJawGU&w,fqkdawmh (a&S;a[mif;okawoe nTefMum;a&;0ef\ 1958^59ck ESpfcsKyftpD&ifcHpm?

pm-24?ykH(33)&ckdifa0omvDacwfrSm ax&0g'eJY,SOf NyD;r[m,eAk'¨bmomvJxGef;um;cJhw,fqkdwm

xif&Sm;ygw,f/

&ckdifa'o[m orkdif;OD;umvuyJ tdE´d,ajrmufykdif;eJY tquftoG,f&SdaecJhygw,f/ *kyÜw

tifyg,mu xif&Sm;wJh emvE´mwuúokdvfBuD;u r[m,eouúwAk'¨bmom &cdkifukdysHUESHUcJhygw,f/

&ckdifa0omvDacwfrSm ouúwbmomta&;tom;[m ykdNyD;wGifus,fcJhw,f/ r[m,e,kHMunfukd;uG,frI

u ykdNyD;us,fjyefYr,fvkdYtckduftwefYtm;jzifhqkdEkdifygw,f/

&ckdifa0omvD[m ax&0g'r[m,eESpfrsKd;vkH;xGef;um;cJhwJh oa&acwå&meJY tquftoG,fawG

trsm;BuD;&SdcJhygw,f/ oa&acwå&mrSmawGU&wJh tcsKdUtu©&mawG[m &ckdifa0omvDu tu©&mawGeJY

Page 127: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

qifwlw,f/ oa&acwå&m '*Fg;awG[m c&pfESpf 4-&mpkvkdYcefYrSef;&wJh a0omvDpjE´rif;'*Fg;wpfcskkKdUeJY

tajccHykHpHwlnDaewm awGU&ygw,f/ (pdefarmifOD;? ]oa&acwå&mûrdUa[mif;? wuúokdvfynmya'om

pmapmif? twGJ(3)? tykdif;(1)pm-202)/ 'Dawmh &ckdifa0omvDrSm ygVdAk'bmom*kdPf;eJY ouúwAk'bmom

*kdPf;awG[m b,fvkdtajctaersKd;eJYxGef;um;aecJhMuovJqkdwm avhvmMunhfzkdYvkdtyfygr,f/

&cdkifa0omvDacwfOD;u Ak'bmomausmufqpf tEkynmvuf&mawG[m em**sKdeduGef'gu vuf&m

awGeJYqifwljzpfaewmawGU&ygw,f/ (Pamela Gutman, ''Ancient Arakan"Ph.D Thesis, Australlian National

University , 1976, PP-222)/em**sKdeduGef'gxif&Sm;pOfu tJ'Da'orSm Ak'0g'*kdPf;(4)*kdPf;xGef;um;cJh ygw,f/

r[m0d[m&0goD*kdPf;? r[d Hou*kdPf;?A[kokwdu*kdPf;eJY ty&r[m0demaovd,*kdPf;awG ygyJ/(H.

Sarkar, 'Some Aspects of the Buddhist Monuments at Nagajunikonda, 1966, PP-68/69/ [m0d[m&0goD *kdPf;[m

ax&0g'*kdPf;jzpfNyD; oD[kdVfrSmMoZmvTrf;rkd;ygw,f/'D*kdPf;[mwpfckwnf;aomygVdAk'¨0g'*kdPf; jzpfNyD;

'D*kdPf;&JUygVdyd#uwfawmfawG[m jrefrm? ,kd;',m;? uarÇmZEkdifiHawGukd ysHUESHUa&muf&SdcJhygw,f/ (S.C

Eliot, 'Hinduism and Buddhism' Vol-1, PP-276)/

tJ'D*kdPf;awGxGef;um;aecJhwJh em**sKdeduGef'ga'orSm ausmufxGif;½kyf<uawGudkd Zmwuusrf;?

ed'geuxmusrf;? vvdwå0dw¬m&usrf;? okr*Fvm0dvmodeDusrf;? r[my&dedAÁmeokwfeJY "r®y'tXuxm

usrf;awGu Zmwfvrf;ZmwfuGufawGeJY o½kyfazmfxGif;xkxm;ygw,f/ 'gaMumifh em**sKdeduGef'grSm

ygVdAk'¨0g'*kdPf;eJY ouúw*kdPf;awGtwlwuG aecJhMuwmod&ygw,f/ r[m0w¬KeJY 'dAsm0g'geusrf;[m

tJ'Dae&mrSm xif&Sm;ygw,f/ ygVdeJYouúw*kdPf;awG t,ltquGJjym;MuayrJh wpf*kdPf;eJYwpf*kdPf;

qufqHa&;rjywfawmufcJhyg(Nidrf;ausmf?]]aiGawmif}}? 1973?&efukef? pm-50)/

oD[kdVfax&0g'*kdPf;u xif&Sm;wJhtXuxm q&m&SifAk'aCmo[m? twå'óD? Ak'rdwåeJY? Ak'a'0

qkdwJhrax&fwkdY&JUawmif;yefcsuft& Zmwu tXuxmusrf;ukd a&;om;cJhygw,f/ (Zmwu tXuxm

ck'´uedum,-yxrbma*g) Ak'¨omoemtzGJU &efukef? 1959?1-2)/ 'Dawmh ouúwAk'¨0g'*kdPf;jzpfwJh

r[d Hou*kdPf;acgif;aqmif Ak'¨a'0eJY? r[m0d[m&0goD*kdPf;u tXuxmq&m&Sif Ak'¨aCmowkdY&JU

yk*¾dKvfa&;qufqHrI? tJ'D*kdPf;awGMum;rSm tmCmwr&SdrIawGukd awGU&ygw,f/ 'ghtjyif 0gokAE¨Ktw¬K

yÜwådukd pD&ifcJhwJh t&Sify&rwå(c&pf 499-569)&JU &[ef;wpfyg;[m *kdPf;tm;vkH;&JU yd#uwfawGudk

ESHUpyf&w,f? tao;pdyfygrusef avhvmqnf;yl&w,fvkdY od&ygw,f/ (S. Dutt, 'Buddhist Monks and

Monasteries. 'London, 1962, PP-176)/'Dawmhem**sKdeduGef'ga'orSm ouúwAk'¨0g'*kdPf;eJY ygVdAk'¨0g'*kdPf;

[m tqifajyajyqufqHMuNyD;? wpf*kdPf;uyk*¾dKvfawG[m wpfjcm;wpf*kdPf;upmayawGukd avhvmMu

w,f/ tkyfpkd;olrif;awGuvJ vGwfvyfpGmukd;uG,fcGifhûywmukd awGU&ygw,f/ 'g[m&ckdifeJYul;oef;

qufqHrI&SdwJh em**sKdeduGef'ga'orSm&JU? ygVdAk'¨0g'*kdPf;eJY ouúwAk'¨0g'*kdPf;wkdY&JU taetxm;yg/

NyD;awmhbk&m;ocifvufxufawmftcgu olY&JUqif;wkawmfoGef;vkyfukd;uG,frIukd cGifhûycJhwmr&Sdbl;

vkdY ynm&SifawGu ajymygw,f/ (S.B.Qanungo, 'A History of Chittagong 'Vol 1, Chittagong University, 1988,

Pp-82)/ q&mBuD;uvJqif;wkawmfukd;uG,frI[m c&pf-76xufrapmbl;vkdY qkdygw,f/ (oef;xGef;

]]uRefawmfvJtajzrodyg}} ½kyf&Sifaw;uAsm r*¾Zif;? pufwifbmv?2000-ckESpf? pm-46)/ q&mwkdufpkd;

uvJ c&pf-1&mpkrSm ul&Sefrif;awGvufxufrS tpûyw,fvkdYqkdygw,f/ (wkdufpkd;]uydv0wf&SmykHawmf}

&wemrGefr*¾Zif;? 2000-ck?pm-39)/ tJ'Daemufykdif;rSm em**sKdeduGef'ga'oukd qif;wkawmfukd;uG,frIawG

ysHUESHUvmwJhwkdifatmif? a&S;OD;ykdif;ty&r[m0deaovd,*kdPf;eJY r[d Hou*kdPf;wkdY[m qif;wkawmf

ukd;uG,frIukd b,fwkef;urSvufrcHcJhMuyg/ (H/Sarkar, 'Some Aspects ...at Nagajunikonda, Pp-84)/ 'gayr,fh

'D*kdPf;ESpf*kdPf;[m qif;wkawmfoGef;vkyfukd;uG,fMuwJh wpfjcm;*kdPf;awGeJYtwl ,SOfwGJaexkdifNyD;

qufqHa&;ajyjypfacsmarGUcJhwmukd awGU&ygw,f/

Page 128: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

jrefrmEkdifiHukda&mufvmwJh ouúwAk'¨0g'*kdPf;[m oAÁwåd0g'*kdPf;jzpfw,f/ 'D*kdPf;&JUrlva'o

uawmh tdE´d,ta&SUajrmufykdif;jzpfw,fvkdY wpfcsKdUynm&SifawGuajymygw,f/ (N.R. Ray, 'Sanskrit

Buddhism in Burma, Calcutta, 1936, PP-88)/ trSefawmh tdE´d,awmifykdif;uvJ a&muf&SdvmEkdifygw,f/

'Dae&mrSm ouúwyd#uwfawmfeJY ygVduwfawmfukdEIdif;,SOfNyD; enf;enf;wifjyvkdygw,f/ Dr. Winternitz

u ]]pum;okH;EIef;rIeJYusrf;pmpDpOfrIawGrSm ouúwyd#uwfawmf[m ygVdyd#uwfawmfeJY wlnDrIawGtrsm;

BuD;&Sdygw,f/ uGJvGJcsufawGvJ&Sdygw,f/ yd#uwfawmfESpfckvkH;[m aysmufuG,foGm;NyDvkdY ,lq&wJh

r*"dyd#uwfukd twlwlrSD;,lul;cscJhMuvkdY 'DvkdwlnDcsufawG&Sdaew,fqkdwm ,kwådwefw,f/ tJ'D r*"D

yd#uwfawmfu ygVdyd#uwfawmf[m tdE´d,jynfa'owpfckukd ,laqmifcGJxGufoGm;NyD; ouúwyd#

uwfawmf tJ'DxufaemufusNyD; tdEd,jynfwpfjcm;a'owpfckukd cGJxGufoGm;wmjzpfr,f}}vkdY qkdygw,f/

(&SifZm*&mbd0Ho(jyef)?]tdEd,pmayorkdif;}(Ak'pmayu@)}? &efukef? pm-355)/ 'ghtjyif ygVdyd#uwfawmf

vm edum,awGeJY tvm;wlemrnfawG[m ouúwyd#uwfrSm ]]tm*r}}vkdY awGU&ygw,f/ 'DCm*r[m

'DCedum,? rZÑdrm*r[m rZÑdredum,? oH,kwåm*r[m oH,kwåedum,? {ukwå&m*r[m t*Fwå&ed

um,qkdNyD; awGU&w,fvkdYqkdygw,f/ Dr. Winternitzuawmh ouúw tm*rawGeJY ygVdum,mawGukd

rl&if;wpfckxJu ul;,lpkaqmif;cJhayr,fh rwlwJh*kdPf;awGrSm rwlwJhtpDtpOfawGeJY ûypkxm;wmvkdY ajymyg

w,f/ 'Dae&mrSm uRefawmfajymcsifwmu tJ'Dacwfu ouúwyd#uwfawmfxJu a'oemawmfawG[m

ygVdyd#uwfawmfeJYodyfNyD; uGJvGJcsufr&Sdao;bl;qkdwJh tcsufyJjzpfygw,f/ 'gaMumifhtwl,SOfwGJaeekdif

cJhwmjzpfygw,f/ 'gaMumifh c&pf-6&mpktwGif;u &ckdifa0omvDrSm pjErif;wpfyg;a&;xkd;cJhwJh ausmufpm

rSm ygVd0de,ussrf;xJu a,"r®m*gxmukd ygVdbmomeJYawGU&ovkd? ouúwr[m0w¬Kusrf;xJu a,"r®m

*gxmukdvJ eDwdpjErif; rdzk&m;ausmufpmrSm ouúwbmomeJYawGUjrif&wmjzpfygw,f/ 'gaMumifh &ckdif

a0omvDrSm ouúw*kdPf;eJY ygVd*kdPf;[m twl,SOfwGJxGef;um;cJhwm xif&Sm;ygw,f/

&cdkifrSm a0omvDacwfxGef;um;aecsdefrSm &ckdifeJYe,fajrcsif;qufpyfaewJh tdEd,ta&SUzsm;e,fukd

avhvmMunhfawmh ]b*Fvm;e,f or#wrSm ewfausmif;awGuBuD;pkd;aecJhw,f/ 'gayrJh ax&0g'*kdPf;0if

bkef;awmfBuD;ausmif;(30)eJYoHCm(1000)&Sdw,fvkdY w½kwfc&D;onf &Tifusif&JUrSwfwrf;rSm awGU&ygw,f/

w½kwf&[ef;awmf ,dusifhukd,fwkdif wpfESpfMumatmif oDwif;okH;cJhwJh ta&SUba*Fge,fu [m&dauv

ûrdUtygt0if? tdEd,ta&SUykdif;wpfcGifvkH;rSm ax&0g'*kdPf;? r[moHCdu*kdPf;? oAÁwd0g'*kdPf;eJY orÜwd

,*kdPf;awG xGef;um;aeygw,f/

tJ'Da'orSmvJ oHCmawmftm;vkH;wkdY[m rdrdwkdY&JUyg&rDOmPf &ifhoefa&;twGufeJY vlawG[mvJ

ynmOmPfpGrf;&nf jrifhrm;a&;twGuf *kdPf;(18)*kdPf;vkH;&JU pmayusrf;*efawGukd nSdEIdIif;aqG;aEG;avh

&SdMuygw,f/ (G.H. Luce, 'Countries Neighbouring Burma', B.R.S.F.A.P. Vol-II, Rangon, 1960,PP-302/303)

&ckdifa0omvDrSm ygVd*kdPf;eJY ouúw*kdPf;wkdY[m tmCmwr&SdMubJ em**sKdeduGef'geJY? tdEd,ta&SU

ykdif;a'oawGrSmvkdyJ? tjyeftvSefavhvmaqG;aEG;rI&SdNyD;? Nidrf;csrf;pGmaecJhMuygw,f/ rif;awGuvJ

vGwfvyfpGmukd;uG,fcGifhay;NyD; ulnDapmifha&Smufay;urf; vª'gef;rIawG&SdaecJhw,fqkdwm tmeE´pjE´rif;&JU

aqmif&GufcsufawGu azmfjyaeygw,f/ tJ'Dtcsdef(c&pf8-&mpktapmykdif;rSm &ckdiftu©&m? &ckdifpmay

ray:aygufao;awmh *kyÜwyGg;tu©&meJY ouúwbmomu ykdNyD;wGifus,fcJhavawmh &ckdifrSm ouúw

bmomukd trsm;okH;pmaybmomtjzpf tokH;ûycJhMuygw,f/

tmeE´pjE´rif;[m ausmufpmukdouúwbmomeJY a&;xkd;wmvJ rSefygw,f/ jA[®P0g'DykPÖm;awG

twGuf a&wGif;? a&uef? ajr? ausmif;? ae&mawGtrsm;BuD; vªcJhwmvJrSefygw,f/ 'ghtjyifAk'¨qif;wk

awmfawG? &SifpkEwkdYvkd &[EÅmawG&JUqif;wkawmfawG? aAm"dowåbk&m;avmif; qif;wkawmfawG oGef;vkyf

NyD; r[m,eAk'¨bmomqkdif&m aqmif&GufrIawGûyvkyfcJhwmvJ rSefygw,f/ 'gaMumifh olYukd Dr. Johnston

Page 129: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

u 0dOmP0g'*kdPf;0ifjzpfw,fvkdY (Some Sanskrit Inscriptions of Arakan', Bull, S.O.A.S. Vol-XI, Pt-2, PP-357-

85)ajymzl;cJhovkd ol[m ]]o'&fr®yk@&duusrf;}}ukd oiftHavhusufcJhr,fvkdY P.Gutman u (Ancient Arakan

PP-248)a&;cJhw,f/ trSefawmh tmeE´pjE´rif;[m ouúwAk'¨0g'*kdPf;awGukd ulnDapmifha&Smuf cJhNyD;?

ouúwpmayusrf;*efawGukdyg ESHUpyfatmifavhvmcJhygvdrfhr,f/ 'gayrJh ol[max&0g'Ak'¨bmom udk

ukd;uG,fwJhrif;wpfyg;jzpfygw,f/

jA[®PbmomeJY r[m,eAk'bmomukd ukd;uG,fcGifhûyNyD; ulnDvª'gef;apmifha&SmufcJhvkdY tmeEpjErif;

ukd r[m,eAk'¨bmom0ifvkdYajymMupwrf;qkd&if q&mBuD;ajymwJh c&pf-11&mpkyk*HrSm ygVdyd#uwf ul;

a&;wJhusefppfom;rif;ukd b,fvkdajym&ygrvJ/ usefppfom;rif;eJYywfoufNyD; enf;enf;wifjyvkdygw,f/

yk*Hukd oxkHu ygVdyd#uwfawmfa&mufwm c&pfESpf 1057vkdY OD;ukvm;&mZ0if? rSefeef;&mZ0ifawG

uqkdygw,f/ 'gayr,fh oxkH Ak'0g'[m ax&0g'oefYoefYr[kwfbl;vkdY ygarmu Luceuajymygw,f/

(''Mons of Pagon Dynasty" J.B.R.S. XXXVi, i, August, 1953, P-8)/ bmaMumifhvJqkdawmh taemf&xmrif;

vufxufrSm yk*HrSmr[m,eAk'bmomxGef;um;aeao;NyD; taemf&xmrif;ukd,fwkdifvJ 'D0g'ukdESpfouf

vkdufemaecJhao;vkdYyg/ (N.R.Ray, "Sanskrit Buddhism in Burma", Calculta, 1936,PP-42)/

yk*HrSm ygVdax&0g'a&mufvmvkdY ouúwbmomeJY r[m,e? wEÅ&0g'awG t<uif;rJhaysmufroGm;

cJhygbl;/ usefppfom;rif;vufxufrSm t,l0g'trsKd;rsKd;awG ukd;uG,fcJhMuwm q&mBuD;odygw,f/

q&mBuD; OD;azarmifwifuqkd&if usefppfom;rif;vufxufrSm Ak'0g'rSm AdóEkd;0g'? ewfe*g;ukd;uG,f

rIawG b,favmuftxda&maESmaecJhw,fqkdwm usefppfom;rif;a&;xkd;cJhwJh rGefausmufpmawGuazmfjy

aeygw,fvkdY qkdcJhygw,f/ (U Pe Maung Tin, "Buddhism in the Inscriptins of Pagan."B.R.S.F.A.P Vol-11, 1960)/

usefppfom;rif;[m olY&JUrdzk&m;acgifBuD; ukd;uG,fwJhr[m,e 0g'? jrefrmjynfawmifykdif;u

AdóEkd;ukd;uG,frI? jrefrmjynfajrmufykdif;rSmxGef;um;aewJh e*g;ewfukd;uG,frIawGukd cGifhûycJhygw,f/

(G.H.Luce, "The career of Htilaing Min (Kyansittha, J.R.A.S,1966,PP-62) /'gwifru usefppfom;rif;[m

tdEd,ajrmufykdif;u r[m,e&[ef;awGudk aumif;aumif;rGefrGef0wfûyylaZmfcJhygao;w,f/ G.E Harvey,

"History Of Burma", London1967, PP-40)/yk*H[m &ckdifvkdyJ tdEd,awmifykdif;? oD[kdVf? tdEd,ajrmufykdif;eJYyg

tquftoG,f&SdcJhwmyg/

tdEd,ukefonfawG? pGefYpm;oGm;vmolawG? ynm&SifawG? &[ef;awG[m ewfukd;uG,frI? jA[®0g'?

0dZÆm,eeJY wEÅ&Ak'¨bmomawGukd yk*Hukd,laqmifcJhMuygw,f/ (N.R.Ray "Theravada Buddhism in Burma",

Calcutta, 1946, PP-148/ 'gwifruao;yg/ jA[®Pbmom0ifawG tav;tjrwfûyMuwJh &mr,euAsmBuD;

[m yk*Hukda&mufcJhNyD;? usefppfom;rif;ukd,fwkdifu ,kHMunfvufcHcJhygw,f/ (ukd,farmifarmifBuD;

]]jrefrmjyZmwfa&pD;aMumif;}}? w?y?p twGJ(4)? tykdif;(1)? Zefe0g&D 1969? pm-216-227)/'gaMumifh

yk*HrSm r[m,eeJYwEÅ&Ak'¨0g'DawG&JU ouúwyd#uwfawG&Sdw,fvkdY ynm&SifawGuqkdygw,f/ (Le May,

"The Development of Buddhist Art in Burma". J.R.S.A, June, 1949, P-544)/ wm&memx&JUa&;om;csuft&vJ

yk*H?&ckdifeJYyJcl;wkdYrSm r[m,e0g'DawG trsm;BuD;&Sdw,fvkdY od&ygw,f/ (N.R.Ray, "Sanskrit Buddhism in

Burma."Pp-74)/ usefppfom;rif;[m r[m,e Ak'¨bmomukdb,favmuftxd tm;ay;cJhovJqkd&if

olwnfxm;cJhwJh ty,f&wemvkdPf*lbk&m;? e*g;½kHbk&m;? olewf&GmpHNyD;rSwnfwJh *lajymufBuD;bk&m;?

ykxkd;om;rsm;bk&m;? 12-&mpkrSmwnfwJh avmuOaoQmifbk&m;? 13-&mpkrSmwnfwJh eErnbk&m;? bk&m;

okH;ql? orÇLvbk&m;awG[m oufaoyg (S.C. Eliot "Hindusm and Buddhism" Vol-11, London, 1954, PP-86-89/

ty,f&wembk&m;qdk&if usefppfom;rif;eJY ty,f&wemrdzk&m;[m ta&SUb*Fge,fua&muf&Sdvm wJh

wEÅ&Ak'0g'DawGtwGuf oD;oefYaqmufvª'gef;cJhwmyg/(G.H.Luce, "The Career of Htilaing Min (J.R.A.S,1966,PP-

Page 130: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

56) /'Dtaxmuftxm;awGt&qkd&if usefppfom;rif;[m r[m,e*kdPf;rif;wpfyg;vkdY ,lqp&m

jzpfygw,f/ 'gayr,fhorkdif;ynm&SifawGu tJ'DvkdrqkH;jzwfcJhMuyg/ &Sift&[Hukd vuFsmxm; q&mwifNyD;

ygVdyd#uwfokH;ukd pkaqmif;odrf;qnf;NyD; oefY&Sif;wnfhrSefaatmif a&;om;apcJhwJhtcsufukd axmufNyD;

(OD;cspfodef; (wnfjzwf? jrefrmjyef)?]]rGefausmufpmaygif;csKyf}}? &efukefa&S;a[mif;okawoe Xme?

1965?pm-51) usefppfom;rif;ukd ax&0g'*kdPf;0if rif;wpfyg;vkdYowfrSwfMuygw,f/

tmeE´pjE´rif;[mvJ jA[®PykPÖm;awGtwGuf tvªawGay;NyD; r[m,etwGuf omoeduypönf;

awG wnfaqmufûyjyifay;cJhayr,fh ol[m r[m,e*kdPf;0ifr[kwfygbl;/ ax&0g'*kdPf;0if rif;wpfyg;

omvQif jzpfygw,f/ 'DtwGufvJ ausmufpmrSm ckdifrmwJh taxmuftxm;yg&Sdygw,f/

tmeE´pjE´ausmufpm? *gxmtrSwf(6)rSm ol[m ]]ZdvmarCrif;&JU wkdif;jynfu t&d,m &[ef;

oHCmawGtwGuf w&m;yv’if? aumif;jrwfwJhqifr,OfomwpfaumifeJY ykd;ouFef;awG ay;ykdYvª'gef;w,f

vkdY a&;xkd;xm;cJhw,f/ (OD;pHomatmif ]]tmeE´pjE´(&Spf&mpk &ckdifa0omvDrif;)}} 1975-&efukef?pm-

149)/ ausmufpmu *dvmarCrif;&JU wkdif;jynfqkdwm tJ'Dtcsdefu ]]*dvmarC0PÖrif;}}tkyfpkd;aewJh

oD[kdVfuRef;jzpfygw,f/ (OD;pHomatmif ]]tmeE´}pm-213)(oef;xGef;]acwfa[mif; jrefrm&mZ0if 1969?

pm-75)?(E.H. Johnston, Bull S.O.A.S Vol-xi, pt2, PP-357-85)(P.Gutman, "Ancient Arakan" PP-48) /

&ckdif[m oD[kdVfeJYc&pfESpfqef;puyJ tquftoG,f&SdcJhNyD; &Spf&mpkwkdiftquftoG,frjywfcJhwm

awGUjrif&ygw,f/ jynfwGif;rSm jA[®P0g'? r[m,e0g'? ax&0g'bmom0ifawGtm;vkH;twGuf ulnD

axmufyHhrIawG ûycJhayr,fh jynfyomoemh qufqHa&;rSm? oD[kdVfuRef;u ax&0g'&[ef;oHCmawmf

awGtwGuf w&m;yv’if? ykd;ouFef;? tp&SdwJhvªzG,f0w¬KawGukd ay;ykdYvª'gef;w,fqkdwJhtcsufu tmeE´

pjE´rif;[m ax&0g'*kdPf;0if Ak'¨bmomrif;wpfyg; jzpfw,fqkdwmxif&Sm;ygw,f/

'gaMumifh yk*HrSm usefppfom; yd#uwfa&;ul;csdefxuf? ESpf-300apmNyD;? &ckdifrSm tmeE´pjE´rif;

a&;ul;wJhyd#uwf[m r[m,eusrf;pmawG r[kwfbJ? oD[kdVfu ul;a&;wJh ax&0g'ygVdyd#uwfawmf

omjzpfaMumif; wifjytyfygw,f/

Page 131: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

&ckdifjynf Ak'¨omoemtpOftvm ppfwrf;

a&S;acwf&ckdifjynf\ Ak'omoemorkdif;ESifhywfoufoufí pma&;olonfrdrdavhvmawGU&Sdcsufrsm;

ukd tpOfwpkdufa&;om;vmcJhonfrSm 17-ESpfcefYMumjrifhvmcJhygNyD/ &ckdifacwfOD;u Ak'omoemxGef;um;

cJhykHrsm;ukd acwftvkduf? &mpkESpfrsm;tvkdufcGJjcm;í tweftoifhwifjycJhygonf/ ½kyf0w¬Ktaxmuftxm;

rsm;ukd tajcûyí acwfûydiftaxmuftxm;rsm;? rSwfwrf;rsm;?jynfwGif;jynfyokawoDrsm;\a&;om;csuf

rsm;? omoemhorkdif;qkdif&mrSwfwrf;rsm;ukd ukd;um;ñSdEIdif;í?,xmblwususwifjya&;om;vmcJhygonf/

,cktcg tcsKdU&[ef;yk*¾dKvfrsm;u &ckdifjynfe,f\omoemonf r[m,etpOftvmrS qif;ouf

vmaom omoemjzpfonf[kvnf;aumif; (ausmfausmfvS? ]]ax&0g'omoem&ckdifrSmxGef;um;vmykH}}(ausmfausmfvS? ]]ax&0g'omoem&ckdifrSmxGef;um;vmykH}}

(ausmfausmfvS? ]]ax&0g'omoem&ckdifrSmxGef;um;vmykH}}(ausmfausmfvS? ]]ax&0g'omoem&ckdifrSmxGef;um;vmykH}}(ausmfausmfvS? ]]ax&0g'omoem&ckdifrSmxGef;um;vmykH}}

&ckdifo[m,r*¾Zif;(3)? 1996? pm-45)? &ckdifo[m,r*¾Zif;(3)? 1996? pm-45)?

&ckdifo[m,r*¾Zif;(3)? 1996? pm-45)? &ckdifo[m,r*¾Zif;(3)? 1996? pm-45)? &ckdifo[m,r*¾Zif;(3)? 1996? pm-45)? jrefrmhorkdif;ynm&SifwpfOD;u ]]tmeE´pjE´ausmufpmvm

yxr pjErif;qufonf jA[®P0g'D? oD0*kdPf;0ifrsm;jzpfMuonf/ yk*HwGif usefppfom;rif; yd#uwfa&;ul;

csdefxuf ESpf-300apmí? &ckdifa0omvDwGif tmeE´pjE´rif;a&;ul;aom yd#uwfonf r[m,eusrf;pm

rsm;om jzpfp&m&Sdonf[kvnf;aumif; (oef;xGef;?]]tmeE´pjE´ausmufpmtuJjzwf}} ½kyf&Sifaw;uAsm(oef;xGef;?]]tmeE´pjE´ausmufpmtuJjzwf}} ½kyf&Sifaw;uAsm

(oef;xGef;?]]tmeE´pjE´ausmufpmtuJjzwf}} ½kyf&Sifaw;uAsm(oef;xGef;?]]tmeE´pjE´ausmufpmtuJjzwf}} ½kyf&Sifaw;uAsm(oef;xGef;?]]tmeE´pjE´ausmufpmtuJjzwf}} ½kyf&Sifaw;uAsm

r*¾Zif;? 2000-ck Mo*kwfvf? pm-93)?r*¾Zif;? 2000-ck Mo*kwfvf? pm-93)?

r*¾Zif;? 2000-ck Mo*kwfvf? pm-93)?r*¾Zif;? 2000-ck Mo*kwfvf? pm-93)?r*¾Zif;? 2000-ck Mo*kwfvf? pm-93)?]]c&pf&Spf&mpkqkdvQif ysLu[de,ejzpfaeNyD? &ckdifu b,ftcsdefu

pNy D ; [de,ejzp fc J hy govJ[kvnf;aumi f ; (oe f ;x Ge f ; ? ] ]uRe fawm fv Jtajzrodyg } } ?(oe f ;x Ge f ; ? ] ]uRe fawm fv Jtajzrodyg } } ?

(oe f ;x Ge f ; ? ] ]uRe fawm fv Jtajzrodyg } } ?(oe f ;x Ge f ; ? ] ]uRe fawm fv Jtajzrodyg } } ?(oe f ;x Ge f ; ? ] ]uRe fawm fv Jtajzrodyg } } ?

½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;? 2000-ck? pufwifbmv? pm-46)½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;? 2000-ck? pufwifbmv? pm-46)

½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;? 2000-ck? pufwifbmv? pm-46)½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;? 2000-ck? pufwifbmv? pm-46)½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;? 2000-ck? pufwifbmv? pm-46)a&;om;xm;onfukd zwf½I&ygonf/

xkdYaMumifha&S;acwf&ckdifjynf\ Ak'¨omoemorkdif;uefYvefYjzwfykH um;csyfukdtwwfEkdifqkH;tusOf;

csKyfí? ½kd;om;pGmwifjyvkduf&ygonf/ ,ckwifjycsufonf pma&;ol\ okawoetjrifjzpfygonf/

þaqmif;yg;ukd a&;om;&mü ]]Ak'onftdEd,jynfajrmufykdif; **Fgjrpf0Srf;ukdausmfvGefí omoemûy

c&D;rxGufcJh[kvnf;aumif;? (S.B. Qanungo, "A History of Chittagong" Vol-(1),Chittagong, 1988, P-82) /

Ak'¨onf 45-ESpfywfvkH; tdEd,jynfajrmufykdif;wGifom vSnfhvnfíomoemûycJhonf[kvnf;aumif;?

(Christmas Humphreys, "Buddhism" Penguin Books, 1964, P-34) ?Ak'¨qif;wkawmfukd;uG,frIpwifcsdef

onfc&pf-76xufa&S;rus[kvnf;aumif; (oef;xGef;?]]½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;? 2000-ck? pufwifbm(oef;xGef;?]]½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;? 2000-ck? pufwifbm

(oef;xGef;?]]½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;? 2000-ck? pufwifbm(oef;xGef;?]]½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;? 2000-ck? pufwifbm(oef;xGef;?]]½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;? 2000-ck? pufwifbm

v? pm-46)? v? pm-46)?

v? pm-46)? v? pm-46)? v? pm-46)? at'D-1&mpk ul&Sefrif;wkdYvufxufwGifrS tdEd,qif;wk½kyfyGm;twwfay:aygufvmonf

[kvnf;aumif; (wkdufpkd;?]]uydv0wf&SmykHawmf}} &wemrGefr*¾Zif;? 2000-ck? v? pm-(wkdufpkd;?]]uydv0wf&SmykHawmf}} &wemrGefr*¾Zif;? 2000-ck? v? pm-

(wkdufpkd;?]]uydv0wf&SmykHawmf}} &wemrGefr*¾Zif;? 2000-ck? v? pm-(wkdufpkd;?]]uydv0wf&SmykHawmf}} &wemrGefr*¾Zif;? 2000-ck? v? pm-(wkdufpkd;?]]uydv0wf&SmykHawmf}} &wemrGefr*¾Zif;? 2000-ck? v? pm-

39)39)

39)39)39)qif;wkawmf ukd;uG,frIonf?Ak'¨tm;ewfbk&m;tjzpf ,kHMunfukd;uG,frIajymif;vJvmcsdefwGif

pwifcJhonf[kvnf; aumif;?

(San Tha Aung , "The Buddhist Art of Ancient Arakan," Rangoon, 1979, P-

61)?Ak'qif;wkawmf ukd;uG,frIonf &ckdifppfwaumif;a'ookdY at'D-2&mpkwGif pwifa&muf&SdcJhonf[k

vnf;aumif;? (Quanungo A History of Chittagong, P-82) ?r[mrkedqif;wkawmfBuD;ukd oGef;vkyfcJhonfrSmc&pf-

225wGif jzpfonf[kvnf;aumif; (OD;omxGef;atmif? ] ]&ck di f&mZ0ifa[mif; rsm;& SmazG(O D;omxGef;atmif? ] ]&ck di f&mZ0ifa[mif; rsm;& SmazG

(O D;omxGef;atmif? ] ]&ck di f&mZ0ifa[mif; rsm;& SmazG(O D;omxGef;atmif? ] ]&ck di f&mZ0ifa[mif; rsm;& SmazG(O D;omxGef;atmif? ] ]&ck di f&mZ0ifa[mif; rsm;& SmazG

pkaqmif;a&;toif;\rSwfwrf;}} trSwf(1)? 1920? &efukef)? pkaqmif;a&;toif;\rSwfwrf;}} trSwf(1)? 1920? &efukef)?

pkaqmif;a&;toif;\rSwfwrf;}} trSwf(1)? 1920? &efukef)? pkaqmif;a&;toif;\rSwfwrf;}} trSwf(1)? 1920? &efukef)? pkaqmif;a&;toif;\rSwfwrf;}} trSwf(1)? 1920? &efukef)? &ckdifjynfrS r[mrked qif;wkawmfBuD;rSm

yk* H&mZ0ifESi f h r[m&mZ0ifawmfBuD;rsm;wGif azmf jycsuft& t&darwå,sbk&m;avmif;

ewfom;\qif;wkawmfjzpfonf[kvnf;aumif;? (N.R.Ray, "Sanskrit Buddhism in Burma, 1936, P-

43)?ponfjzifh awGU&Sd&ygojzifh "n0wDjynfokdY bk&m;&Sif <uvmawmfrljcif;ESifhywfoufí??ponfjzifh awGU&Sd&ygojzifh "n0wDjynfokdY bk&m;&Sif <uvmawmfrljcif;ESifhywfoufí?

?ponfjzifh awGU&Sd&ygojzifh "n0wDjynfokdY bk&m;&Sif <uvmawmfrljcif;ESifhywfoufí??ponfjzifh awGU&Sd&ygojzifh "n0wDjynfokdY bk&m;&Sif <uvmawmfrljcif;ESifhywfoufí??ponfjzifh awGU&Sd&ygojzifh "n0wDjynfokdY bk&m;&Sif <uvmawmfrljcif;ESifhywfoufí?

tjiif;yGm;bG,frjzpfap&ef csefvSyfcJhygonf/tjiif;yGm;bG,frjzpfap&ef csefvSyfcJhygonf/

tjiif;yGm;bG,frjzpfap&ef csefvSyfcJhygonf/tjiif;yGm;bG,frjzpfap&ef csefvSyfcJhygonf/tjiif;yGm;bG,frjzpfap&ef csefvSyfcJhygonf/

okawoetjriftm;jzifh a&S;acwf&ckdifjynfokdY Ak'¨omoemawmf pwifa&muf&SdysHUESHUvmcJhokawoetjriftm;jzifh a&S;acwf&ckdifjynfokdY Ak'¨omoemawmf pwifa&muf&SdysHUESHUvmcJh

okawoetjriftm;jzifh a&S;acwf&ckdifjynfokdY Ak'¨omoemawmf pwifa&muf&SdysHUESHUvmcJhokawoetjriftm;jzifh a&S;acwf&ckdifjynfokdY Ak'¨omoemawmf pwifa&muf&SdysHUESHUvmcJhokawoetjriftm;jzifh a&S;acwf&ckdifjynfokdY Ak'¨omoemawmf pwifa&muf&SdysHUESHUvmcJh

onfrSm bDpD-3&mpktwGif;u jzpfonf[kawGU&Sd&ygonf/onfrSm bDpD-3&mpktwGif;u jzpfonf[kawGU&Sd&ygonf/

onfrSm bDpD-3&mpktwGif;u jzpfonf[kawGU&Sd&ygonf/onfrSm bDpD-3&mpktwGif;u jzpfonf[kawGU&Sd&ygonf/onfrSm bDpD-3&mpktwGif;u jzpfonf[kawGU&Sd&ygonf/

16-&mpktwGif;u wdbuf&mZ0ifq&m bkef;awmfBuD;16-&mpktwGif;u wdbuf&mZ0ifq&m bkef;awmfBuD;

16-&mpktwGif;u wdbuf&mZ0ifq&m bkef;awmfBuD;16-&mpktwGif;u wdbuf&mZ0ifq&m bkef;awmfBuD;16-&mpktwGif;u wdbuf&mZ0ifq&m bkef;awmfBuD;Taranath a&;om;cJhonfh? tdE´d,

Page 132: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

Ak'omoem orkdif;wGif? &ckdif? yk*H? [Hom0wDjynfrsm;ukd Kuki jynfrsm;[kac:qkdxm;NyD;? xkd Kukijynfrsm;okdY?

tmaomurif;BuD;vufxufuyif arm&d,tifyg,mrS? ax&0g'Ak'¨omoemysHUESHUcJhaMumif;? 0okyE¨K

(at'D-320-400)\ wynfhrsm;acwfokdYa&mufrS Kuki jynfrsm;okdY r[m,eAk'¨bmomysHUESHUcJhaMumif;

a&;om;cJhygonf/ (N.R.Ray, "Sanskrit Buddhism in Burma, P-80) jrefrmjynfajrmufykdif;ukdjzwfoGm;aom

w½wf?tdEd,vrf;rBuD;rSm bDpD-128wGif wGifus,fpGmtokH;ûyaeNyDjzpfygonf/ (Luce and Pe Maung Tin,

"Burma Doun to the Fall of Pagan" J.B.R.S.F.A.P, NO.2, Rangon, 1960, P-385) / tdE´,jynf? r*"wkdif; rS

?tmoHrPdyl&ESifh jrefrmjynfajrmufykdif;ukdjzwfí ,leeffe,fokdYa&mufaomvrf;jzpfygonf/

þvrf;rS &cdkifjynfokdY0ifvmEkdifaom vrf;(2)oG,f&Sdygonf/ ppfwaumif;? aumhyZm;? &mrl;urf;

ajcbufrS0ifvmaomvrf;ESifh ukvm;wefjrpfzsm;ykdif;rS awmifMum;vrf;twkdif;pkefqif;vmEkdifaomvrf;

jzpfygonf/ 1611-ckESpfu? ay:wl*Dbkef;awmfBuD; Manrique onf þ'kwd,vrf;jzifh 0ifa&mufcJhNyD;?

ajrmufOD;ûrdUawmfokdYa&muf&SdcJhygonf/ þvrf;onf emvE´mESifhvnf; wkduf½kdufqufoG,fEkdifaomvrf;

jzpfonf/ ouf?ûrd?crD;? csif;?&ckdifwkdYonf &ckdifjynfwGif;okdY þvrf;rsm;rSwqifh 0ifa&mufcJhMuonf/

(xGef;a&Tckdif]]&ckdifa0omvDacwf Ak'¨tEkynm}}&efukef? 1990?pm-4)(xGef;a&Tckdif]]&ckdifa0omvDacwf Ak'¨tEkynm}}&efukef? 1990?pm-4)

(xGef;a&Tckdif]]&ckdifa0omvDacwf Ak'¨tEkynm}}&efukef? 1990?pm-4)(xGef;a&Tckdif]]&ckdifa0omvDacwf Ak'¨tEkynm}}&efukef? 1990?pm-4)(xGef;a&Tckdif]]&ckdifa0omvDacwf Ak'¨tEkynm}}&efukef? 1990?pm-4)/ arm&d,tifyg,mrS Ak'¨omoem

onf þvrf;rsm;rSwqifh 0ifa&mufysHUESHUvmonf[k ,lq&ygonf/

jrefrm&mZ0ifrSwfwrf;rsm;t& tvGefa&S;usaom tcsdefumvuyif tdE´d,rSjrefrmEkdifiHtwGif;

0ifa&mufvmolrsm;onf csif;wGif;jrpf0Srf;txufykdif;ukd jzwfoGm;onf[k þw½kwf tdEd,vrf;rBuD;

twkdif; a&muf&SdcJhonf[k azmfjyMuygonf/(S.Buddhism in Burma, P-15/

taomuausmufpmESifh oD[kdVfr[m0ifrSwfwrf;rsm;wGif bDpD-3&mpktwGif; wwd,o*Fg,emyGJ

tNyD;wGif? ]]r[d Houwkdif;}}okdY &Sifr[ma&0wax&fESifh &[EÅmig;yg; omoemûy<ucsDcJhaMumif; rSwfwrf;

wifxm;ygonf/V.A.Smith uJhokdYaom orkdif;q&mrsm;url r[d Houwkdif;onf tdE´d,awmifykdif;rS

Mysoree,fjzpfonf[k azmfjyMuygonf/ &ckdifjynfwGifawGU&aom ]]t[d HouolZ0Ho}} ESifh ]]a0omvD

&mZ0if}}a&S;a[mif;ayrlrsm;wGif xkdacwfu&ckdifjynfukd]r[d Houwkdif;}[k ac:qkdaMumif;awGU&ygonf/

&rf;jynfûrdUawmifausmif;q&mawmfBuD;\ ]tdEd,e,fykHusrf;wGifum;? &mZN*dK[fjynf\awmifbuf? r'&yf

ajrmufbufjzpfaom? r[d Hou? tEu0d'? Mo&d,e? b*Fvm;? ppfwaumif;? zavmifcsdwf? yef;0gESifh

awmifbuf&ckdifjynfw0Sef;vkH;ukd r[d Hour@v[kazmfjyxm;ygonf/ OD;atmifomOD;url &ckdifjynf

onf r[d Hour@v\tpdwftykdif;jzpfonf[k azmfjycJhygonf/(OD;atmifomOD;?]]Ak'¨omoemESifh&ckdif(OD;atmifomOD;?]]Ak'¨omoemESifh&ckdif

(OD;atmifomOD;?]]Ak'¨omoemESifh&ckdif(OD;atmifomOD;?]]Ak'¨omoemESifh&ckdif(OD;atmifomOD;?]]Ak'¨omoemESifh&ckdif

jynf}}? 1974?pm-9)/jynf}}? 1974?pm-9)/

jynf}}? 1974?pm-9)/jynf}}? 1974?pm-9)/jynf}}? 1974?pm-9)/ wzef?"n0wD? a0omvDacwfrsm;twGif;u &ckdifykdife,fajrw0Sef;vkH;ukd? wkdif;(12)

wkdif;cGJjcm;owfrSwfí tkyfcsKyfcJh&mwGif]]em*oQEÅ&wkdif;}} ]]ur®½lywkdif;}} ]]r[d Houwkdif;}} ]]'Gg&m0wDwkdif;}}

]]&r®m0wDwkdif;}} ponfjzifh awGU&Sd&ygonf/ (a*g,majrapm0if;?]]&ckdifacwfûrdUjyEkdifiHtkyfcsKyfa&;}}?(a*g,majrapm0if;?]]&ckdifacwfûrdUjyEkdifiHtkyfcsKyfa&;}}?

(a*g,majrapm0if;?]]&ckdifacwfûrdUjyEkdifiHtkyfcsKyfa&;}}?(a*g,majrapm0if;?]]&ckdifacwfûrdUjyEkdifiHtkyfcsKyfa&;}}?(a*g,majrapm0if;?]]&ckdifacwfûrdUjyEkdifiHtkyfcsKyfa&;}}?

&c k di f wef faqmi fr* ¾Zi f ; (18)1995?pm-17)&c k di f wef faqmi fr* ¾Zi f ; (18)1995?pm-17)

&c k di f wef faqmi fr* ¾Zi f ; (18)1995?pm-17)&c k di f wef faqmi fr* ¾Zi f ; (18)1995?pm-17)&c k di f wef faqmi fr* ¾Zi f ; (18)1995?pm-17)/ &c k di f jynf\"n0wDacwfe,fa jronf

ajrmufbufrSyvuf0awmif ukef;a'o? ur®½ly(tmoH)e,fedrdwfESifh qufpyfvQuf&Sdygonf/

a0omvDacwfwGifrl **Fgjrpfta&SUbuf urf;rS ewfjrpf0xd? ,ckb*Fvm;e,fajronf

&ckdifjynftwGif;yg0ifonf (OD;bpH?]]&ckdife,fedrdwf}} ? &ckdifo[m,r*¾Zif;(2)? 1996?pm-43)/(OD;bpH?]]&ckdife,fedrdwf}} ? &ckdifo[m,r*¾Zif;(2)? 1996?pm-43)/

(OD;bpH?]]&ckdife,fedrdwf}} ? &ckdifo[m,r*¾Zif;(2)? 1996?pm-43)/(OD;bpH?]]&ckdife,fedrdwf}} ? &ckdifo[m,r*¾Zif;(2)? 1996?pm-43)/(OD;bpH?]]&ckdife,fedrdwf}} ? &ckdifo[m,r*¾Zif;(2)? 1996?pm-43)/

wdbufbkef;awmfBuD; Taranath u? taomurif;BuD;vufxufu yif Ak'¨omoemysHUyGm;cJhonf[k

azmfjyaom&ckdifjynf[kqkd&mwGif tmoHe,frStp? ppfwaumif;e,fvnf; yg0ifonf/(A. History of

Chittagong, P-83) /xkdYaMumifh "n0wDESifha0omvDacwf &ckdifjynfqkd&mü **Fgjrpf ta&SUbufurf;rS

armfwifpGef;txdukd &nfnTef;jcif;jzpfygonf/

ppfwaumif;a'owGif aexkdifMuonfh Ak'¨bmom0ifrsm;wGifvnf; Ak'¨onfppfwaumif;a'ookdY

Page 133: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ukd,fawmfwkdif<ua&mufcJhNyD;vQif Chakaria, Chakrasala, Hastigrama, Chandranatha, Mahamuni, Shakpura

a'orsm;okdYvSnfhvnfí omoemûycJhonf[k tpOftvmt,ltq&Sdygonf/ &ckdkifppfwaumif;a'orS

þt,ltqrsm;onf Ak'omoemûytzGJU vma&mufomoemûycJhjcif;ukd tajccHítpOftvmajymqkdvmcJh

Mujcif;jzpfygonf(A History of Chittagong , P-81/82) /

bDpD-3&mpktwGif;u &ckdifjynfokdY Ak'¨omoemysHUESHUcJhonfh taxmuftxm;ukd&SmazGaomtcg?

ajrmufOD;ûrdU&Spfaomif;bk&m; ukef;awmfay:rS ausmufcsyfukd oufaotjzpfawGU&ygonf/ ausmufcsyf

onftvsm;8ay? 6vufr? teH2ay?5vufr? xk 1ay4vufr&Sdygonf/ ausmufcsyf\atmufzuftpGef;

ü xGif;xkxm;aom vufsm&pfc½koif;ykHyg&Sdonf/ ,if;c½koif;xdyfrS MumyGifhwpfyGifhxkd;xGufvmNyD;?

MumyGifh\tzsm;rsm;onf "r®pBuFmt0kdif;ukd xdaeonfh ykHukdxGif;xkxm;ygonf(OD;pHomatmif?]]tmeE´(OD;pHomatmif?]]tmeE´

(OD;pHomatmif?]]tmeE´(OD;pHomatmif?]]tmeE´(OD;pHomatmif?]]tmeE´

jE´(&Spf&mpk&ckdifa0omvDrif;)}} 1975/ykH-7)/jE´(&Spf&mpk&ckdifa0omvDrif;)}} 1975/ykH-7)/

jE´(&Spf&mpk&ckdifa0omvDrif;)}} 1975/ykH-7)/jE´(&Spf&mpk&ckdifa0omvDrif;)}} 1975/ykH-7)/jE´(&Spf&mpk&ckdifa0omvDrif;)}} 1975/ykH-7)/

a'gufwma'gufwm

a'gufwma'gufwma'gufwmForchammaru þykHonf jA[®P0g'ukd ukd,fpm;ûyaom c½koif;rS? Ak'¨\ukd,fpm;

MumyGifhykHay:vmNyD;? "r®pBuFmw&m;awmftxdrf;trSwf?"r®pBuFmtykdif;ukdxdaeonfhykHukd xGif;xkxm; [k

qkdygonf/(E.Forchammer, "Arakan", Chapter II, Mrohaung, P-20/21)/

tdEd,EkdifiHwGif taomurif;BuD;vufxufü Ak'qif;wkawmfoGef;vkyfukd;uG,frIr&Sdyg/ apwDykxkd;

vdkPf*lESifh omoedutaqmuftOD;rsm;wGif Ak'¨0ifcef;rsm;ü? Ak'¨qif;wkawmfxkvkyfukd;uG,frIukd

*½kwpkdufa&SmifusOfcJhygonf/ Ak'¨ukd,fawmfwkdif cGifhûyxm;csufr&SdcJhonfhtjyif? twkr&Sdjrifhjrwfaom?

Ak'¨\ykHwlqif;wkukd rxkvkyftyf? rEIdif;,SOftyf? rukd;uG,ftyf[k,lqcJhaomaMumifhyifjzpfayrnf/

Ak'¨oufawmfxif&Sm;&SdpOfu rdrd\qif;wkukdoGef;vkyf&ef rnfolUukdrQcGifhûycJhjcif;r&Sdyg (A His-

tory of Chittagong , P-82) / xkdYaMumifhyif tdEd,EkdifiHwGif qif;wkawmfukd;uG,frI wGifus,fvmonfhwkdif

a&S;OD; ty&r[m0deaovd,*kdPf;ESifhr[d Homou*kdPf;wkdYonf qif;wkawmfukd;uG,frIukdrnfonfhtcg

rQvufrcHcJhay/(H.Sarkar "Some Aspects of the Buddhist Monuments ata Nagajunikonda, 1960, P-84/

taomuacwf Ak'¨0ifcef;rsm;wGif qif;wkawmfxkvkyf&rnfhae&mü aAm"dyifykH? "r®pBuFm0kdif;ykH?

xlygykH? Mumyef;ykHESifh tr&0wDwGif ajcawmf&mykHrsm;ukd awGU&ygonf/ þoauFwukd;uG,frI"avhonf

qif;wkawmfukd;uG,frI rxGef;umrDu? Ak'¨ESifhAk'¨w&m;awmf trSwftom;tjzpf? xGif;xkudk;uG,fcJhMu

onfh trSwftom;rsm;jzpfMuygonf/ &Spfaomif;bk&m;ukef;awmfay:rS az:jyygausmufcsyfonf arm&d,

tifyg,mrS ax&0g'Ak'¨omoemESifhtwla&muf&SdcJhaom Ak'¨ESifhAk'¨0g'ukd,fpm;ûyoauFwrsm;wGif

xGif;xkxm;aomausmufcsyfjzpfygonf/

tjcm;wpfckrSm &Spfaomif;bk&m;*ltwGif;rS ajcawmf&mjzpfygonf/ ajcawmf&monf &ckdifjynftESHU

awGU&aom tjcm;ajcawmf&mrsm;ESifhrwlyJ wrlxl;jcm;ygonf/ tvGefa&S;usaom omrmefajcawmf&m

oufoufjzpfí? aESmif;acwfajcawmf&mrsm;uJhokdY jzpfawmfpOfrsm;xGif;xkxm;rI ryg&Sday/ þuJhokdYajc

awmf&mrsKd;ukd em**sLeduGef'gteD;rS tr&0wDwGifawGU&ygonf/

Ak'¨omoemhorkdif;wGif Ak'¨tm;&nfrSef;í ajcawmf&mwGif xGif;xkudk;uG,frIonf? qif;wkawmf

oGef;vkyfukd;uG,frIxuf ykdía&S;usygonf(W. Zwarf, "Buddhism, Art and Faith" The Buddha Legend, P-91) /

at'D-50cefYu Ponponious Mela \rSwfwrf;wGif **Fgjrpf0Srf;rS ta&SUbufokdYqufoGm;vQif?

a&TuRef;?aiGuRef;rsm;okdYa&mufonf/ teD;tem;uRef;rsm;wGif vlrnf;rsm;aexkdifMuonf[k azmfjycJhonf/

(vrf;pOfygwD?]]tajcjyjrefrmhekdifiHa&;orkdif;}} y-wGJ?1970? pm-216)/(vrf;pOfygwD?]]tajcjyjrefrmhekdifiHa&;orkdif;}} y-wGJ?1970? pm-216)/

(vrf;pOfygwD?]]tajcjyjrefrmhekdifiHa&;orkdif;}} y-wGJ?1970? pm-216)/(vrf;pOfygwD?]]tajcjyjrefrmhekdifiHa&;orkdif;}} y-wGJ?1970? pm-216)/(vrf;pOfygwD?]]tajcjyjrefrmhekdifiHa&;orkdif;}} y-wGJ?1970? pm-216)/ at'D-1&mpk 'kwd,ykdif;wGif

Periplus of the Enythraean SearSwfwrf;ürl? ,if;a&TuRef;ESifh **Fgjrpf0Srf;a'orsm;okdY &GufvTifhoGm;vmaeaom

Kalandiophonta[kac:aom&GufavSBuD;rsm;ukdtdEd,awmifykdif;wGifawGUcJh&onf[krSwfwrf;wifxm;ygonf/

(Luce and Pe Maung Tin , J.B.R.S.F.A.P, Vol-II, Rangoon, 1960, P-386) /

Page 134: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

at'D 150cefYu Ptolemy \rSwfwrf;wGif **Fgjrpf0Srf;rS ta&SUbufokdYoGm;ygu yxrKiradia ESifh

Barakura okdYa&mufonf/ xkdrSqufoGm;vQif Argyre (aiGajr)okdYa&mufonf/ Argyre wGif Syrnbyra Sada,

Beraboona, TemelaûrdUrsm;&Sdonf/ xkdrSvGefvQif yifv,ftilokdYa&mufonf/ Argyre qkdonfrSm&ckdif

a'ojzpfNyD;? yifv,ftilrSm armfwifpGef;jzpfayrnf/ (tajcjyjrefrmhEkdifiHa&;orkdif;? y-wGJ-pm-216)(tajcjyjrefrmhEkdifiHa&;orkdif;? y-wGJ-pm-216)

(tajcjyjrefrmhEkdifiHa&;orkdif;? y-wGJ-pm-216)(tajcjyjrefrmhEkdifiHa&;orkdif;? y-wGJ-pm-216)(tajcjyjrefrmhEkdifiHa&;orkdif;? y-wGJ-pm-216)/

tmeE´pjE´ausmufpm*gxm-33wGif az:jyxm;aom yla&yl&ûrdUonf Ptolemy \yx0DajrykHü Barakura

ûrdUjzpfNyD;? **Fgjrpfta&SUbufurf;ajcüwnf&SdNyD;? ul;oef;a&mif;0,fa&;qdyfurf;ûrdUjzpfonf/ ,if;ûrdUonf

&ckdife,ferdwftwGif;wnf&SdNyD; xkdûrdUüûrdUpm;tjzpftkyfcsKyf&aom r[m0D&rif;onfa0omvDausmufavS

um;pjE´rif;qufukd qufcHcJhonf/(OD;bpH? ]]&ckdifo[m,r*¾Zif;(2)-pm-43)(OD;bpH? ]]&ckdifo[m,r*¾Zif;(2)-pm-43)

(OD;bpH? ]]&ckdifo[m,r*¾Zif;(2)-pm-43)(OD;bpH? ]]&ckdifo[m,r*¾Zif;(2)-pm-43)(OD;bpH? ]]&ckdifo[m,r*¾Zif;(2)-pm-43)/

Pamela Gutman url

Coedes ESifh Bradell wkdY\rSwfwrf;rsm;ukd ukd;um;a&;om;&mwGif Barakura onf ewfjrpf0wGif&Sdonf/ ArgyrerS

Symbyraonf r,ljrpf0wGif&Sdonf/ SadaqkdonfrSm oHwGJûrdU(Sandoway) jzpfrnf/ oHwGJESifhtdEd, ta&SUbuf

urf;? ,ck Kistna ESifh Yadavari jrpftMum;a'o&Sd Palouraa'oESifh a&aMumif;qufoG,frI

rsm;&SdcJhonff[kqkdonf/

(Pamela Gutman, "Ancient Arakan" Ph-D Thesis, Australlian National University

1976, P-57)/ &ckdifESifhtdE´d,urf;ajca'orsm;onf rnfonfhtcsdefupwifí qufoG,fcJhonfukd

twdtusrod&aomfvnf;? c&pfESpfqef;ptcsdefwGif qufoG,frIwGifus,faeNyD jzpfonf (P. Gutman,

"Ancient Arakan, P-7/8) /

at'D-3&mpktwGif;u tdE´d,ta&SUawmifykdif;? em**sKeduGef'ga'owGif tkyfpkd;cJhonfh Iksvaku

rif;qufrS ]]r'´&dykwåoD&d0D&yk&do'wå}}rif;onf ,if;\(14)ESpfajrmufeef;pHESpfwGif? a&;xkd;cJhaom

ausmufpmü? tdEd,jynfawmifykdif;rS ax&0g'&[ef;rsm;omoemûyxGufcJhonfha'orsm;ukd azmfjy&mwGif

Cilata[kawGU&ygonf/(N.R. Ray, "An Introduction to the Study of Theravada Buddhism in Burma", University of

Calcutta, 1946, P-14) / þausmufpmrS Cilata qkdonfrSm r[mbm&w? [&d0Ho? yl&mPESifh yOöwEÅ&

ponfhouúwusrf;rsm;wGifazmfjyaom Kirata a'oyifjzpfygonf/ Ptolemy rSwfwrf;wGif? **Fgjrpf0Srf;

tvGefa'orsm;rS vlrsm;ukdazmfjyaom Tiladai qkdonfrSmCilata ukd *&doHjzifh zvS,fíajymxm;jcif;jzpf

ygonf/ xkdYaMumifh Ptolemy \ Tiladai ?ausmufpmrS Cilata ESifh? ouúwusrf;rsm;rS Kirata wkdYonftwlwl

yifjzpfMuygonf(N.R.Ray, Theravada Buddhism in Burma", P-15)/

rmua@;,syl&rfusrf;tvkdESifh EIdif;csdefí? ouúwusrf;rsm;wGif azmfjyxm;aom tdEd,ta&SUzsm;

a'orS Kinata a'oqkdonfrSm? &ckdifjynfESifh jrefrmjynfatmufykdif;? rGef*kdvGdKufwkdYaexkdif&ma'ojzpfonf

[k N.R.Ray uqkdygonf/(Theravada Buddhism in Burma, P-16)/a'gufwmS.B Qanungo url ppfwaumif;

ESifh &ckdifa'orsm;ukdqkdvkdonf[k ,lqygonf(A History of Chittagong , P-51) /

jrefrmjynf\a&S;a[mif;ûrdUjyEkdifiHrsm;jzpfaom? ud&mwjynf? usifvifjynf? vif,efjynfwkdYudk

Ak'¨0g'a&muf&SdxGef;um;cJhygonf(Nidrf;ausmf? ]]aiGawmif}}&efukef? 1973? pm-49)/(Nidrf;ausmf? ]]aiGawmif}}&efukef? 1973? pm-49)/

(Nidrf;ausmf? ]]aiGawmif}}&efukef? 1973? pm-49)/(Nidrf;ausmf? ]]aiGawmif}}&efukef? 1973? pm-49)/(Nidrf;ausmf? ]]aiGawmif}}&efukef? 1973? pm-49)/ vif,ef(Lin-

Yang) jynfukd a'gufwmfLuceu jrefrmjynfajrmufykdif;(okdYr[kwf) tv,fykdif;[kqkdí (J.B.R.S. Vol XIV,

Part II, P-154) N. R. Ray url oa&acwå&m[kqkdvkdygonf(Theravad Buddhism in Burma, P-25) /okawoD

OD;b&Sifurl AdóEkd;ysLa'o[k,lqygonf (OD;b&Sif?]AdóEkd;ûrdUa[mif;ESif h orkdif;tjrif}}?(OD;b&Sif?]AdóEkd;ûrdUa[mif;ESif h orkdif;tjrif}}?

(OD;b&Sif?]AdóEkd;ûrdUa[mif;ESif h orkdif;tjrif}}?(OD;b&Sif?]AdóEkd;ûrdUa[mif;ESif h orkdif;tjrif}}?(OD;b&Sif?]AdóEkd;ûrdUa[mif;ESif h orkdif;tjrif}}?

w?y?p?twGJ(1)? tykdif;(3)? 1966? pufwifbmv?pm-196)/w?y?p?twGJ(1)? tykdif;(3)? 1966? pufwifbmv?pm-196)/

w?y?p?twGJ(1)? tykdif;(3)? 1966? pufwifbmv?pm-196)/w?y?p?twGJ(1)? tykdif;(3)? 1966? pufwifbmv?pm-196)/w?y?p?twGJ(1)? tykdif;(3)? 1966? pufwifbmv?pm-196)/ t&yf&yftaxmuftxm;rsm;tm;jzifh

vuf&Sd&ckdifjynfe,f onf Kirata a'o\tpdwftykdif;jzpfonfrSm xif&Sm;ygonf/

em**sKeduGef'ga'orS a&S;acwfAk'¨bmomtaqmuftOD;rsm;onf at'D-3&mpk? 4-&mpktwGif;rS

taqmuftOD;rsm;jzpfí? AdóEkd;ESifh oa&acwå&mwkdYwGif ,if;Adokumvuf&mrsm; vGTrf;rkdd;onfukdawGU&

onf(pdefarmifOD;? ]]oa&acwå&mûrdUa[mi;f}} w?y?p?twGJ(3)?tykdif;(1)? 1960?pm-177)(pdefarmifOD;? ]]oa&acwå&mûrdUa[mi;f}} w?y?p?twGJ(3)?tykdif;(1)? 1960?pm-177)

(pdefarmifOD;? ]]oa&acwå&mûrdUa[mi;f}} w?y?p?twGJ(3)?tykdif;(1)? 1960?pm-177)(pdefarmifOD;? ]]oa&acwå&mûrdUa[mi;f}} w?y?p?twGJ(3)?tykdif;(1)? 1960?pm-177)(pdefarmifOD;? ]]oa&acwå&mûrdUa[mi;f}} w?y?p?twGJ(3)?tykdif;(1)? 1960?pm-177)/ ysLwkdYonf

tdEd,urf;ajcrS? tE¨&e,f? Mo&doe,frsm;ESif qufoG,f&mwGif &ckdifurf;ajca'orSwqifh pcef;csí

Page 135: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

qufoG,fcJhonf(Ancient Arakan, P-110) &ckdifa0omvDausmufqpftEkynmvuf&mrsm;rSSSmem**sKeduGef'g

rS vuf&mrsm;ESifhqifwlonfukd awGU&ygonf/(Ancient Arakan, P-222)/ xkdYaMumifhax&0g'omoemESifh

Ak'¨tEkynmonf tdEd,awmifykdif;a'orsm;rS at'D3&mpkuyifa&muf&SdysHUESHUvmcJhonf[k,lq&ygonf/

em**sKeduGef'gxif&Sm;cJhpOfu Ak'¨0g'*kdPf; (4)*kdPf;xGef;um;cJhygonf/ ,if;wkdYrSm r[m0d[m&

0goD*kdPf;? r[d Homou*kdPf;ESifh ty&r[m0deaovd,*kdPf;rsm;jzpfMuonf/(H. Siarkar, "...at

Nagajunikonda, P-68/69)/ r[m0d[m&0goD*kdPf;onf ax&0g'*kdPf;jzpfí?oD[kdVfwGif MoZmtvTrf;rkd;qkH;

*kdPf;jzpfygonf/ þ*kdPf;onf wpfckwnf;aom ax&0g'*kdPf;jzpfí? þ*kdPf;\ygVdyd#uwfawmf

rsm;onf? jrefrm? ,kd;',m;? uarÁmZekdifiHrsm;okdY ysHUSESHUcJhygonf(S.C. Eliot, "Hinduism and Buddhism. Vol

(1) , P-276)/

tmeEpjEausmufpmt& a0omvDacwfrwkdifrD "n0wDacwfrif;rsm;[k ,lq&aom pajEm',rif;

(at'D-202-229)? tPÖa0wrif;(at'D-229-234)? &dbsayÜg(at'D310-334)? uka0&mrda'0 (at'D-

334-341)(D.C. Sircar, "Inscriptions of Chandras of Arakan, 1957)/wkdY\*kPfyk'frsm;ukdazmfjy&mwGif

]]olawmfpif[korkwftyfaom}}]]tvª'gersm;pGmûyvkyfaom}}]]'ge?oDv...}}ponfjzifh azmfjyxm;yg

onf(OD;pHomatmif? ]]tmeE´pjE´}}pm-97-101)(OD;pHomatmif? ]]tmeE´pjE´}}pm-97-101)

(OD;pHomatmif? ]]tmeE´pjE´}}pm-97-101)(OD;pHomatmif? ]]tmeE´pjE´}}pm-97-101)(OD;pHomatmif? ]]tmeE´pjE´}}pm-97-101)/ ,if;tjyif AdóEkld;ûrdUa[mif;rS wl;azmf&&Sdonfh

]]oHCoD&d}}[k jA[®Dtu©&m? ygVdbmomjzifha&;xkd;xm;aom pmwrf;ESifh wacwfwnf;jzpfaom? at'D-

2&mpktwGif;u tdE´d,awmifykdif;wGif tokH;ûycJhonfh jA[®Dtu©&mjzifh ]]opöuy&AÆmuZde}}[laom

ygVdpma&;xkd;xm;onfh ausmufqif;wkwpfqlukd &ckdifjyhnfwGifawGU&SdNyD;jzpfygonf/ jA[®Dtu©&m

ta&;tom;ESifhygVdpmayonf at'D-3&mpkxufaemufrusyJ &ckdifjynfokdYa&muf&SdcJhygonf/okdYaomf

at'D-2&mpkcefYua&;xkd;cJhonf[k owfrSwfekdifonfh ouúwbmompmay ta&;tom;ukd &ckdifa'o

wGifrawGU&yg/ xkdYaMumifem**sKeduGef'ga'oESifh? tdE´d,awmifykdif;rS &ckdifjynfokdYa&muf&SdcJhaom Ak'¨

omoemonf? r[m0d[m&0goD*kdPf;\ ygVdAk'¨0g'jzpfonf[k ,lqygonf/ xkdYaMumifh oD[kdVfwGif

b D p D - 3 3üt j yn f htp k H tu © & mwi f c J h aom y g V d y d #uw f awm fon f

(oef;xGef;?]]½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;?2000? Mo*kwfv?pm-93)(oef;xGef;?]]½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;?2000? Mo*kwfv?pm-93)

(oef;xGef;?]]½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;?2000? Mo*kwfv?pm-93)(oef;xGef;?]]½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;?2000? Mo*kwfv?pm-93)(oef;xGef;?]]½kyf&Sifaw;uAsmr*¾Zif;?2000? Mo*kwfv?pm-93) ESpfaygif;(300)cefYtwGif;?

c&pfESpfqef;ptcsdefwGif tdE´d,awmifykdif;a'orsm;ESifh ul;oef;qufoG,frIwGifus,faeNyDjzpfaom

&ckdifjynfokdYa&muf&SdcJhrnf jzpfygonf/

jA[®Dtu©&mukd tdEd,jynfwGif bDpD-3&mpkrS? at'D -2&mpkxdokH;pGJcJhygonf(OD;pHomatmif? ]]at'D-(OD;pHomatmif? ]]at'D-

(OD;pHomatmif? ]]at'D-(OD;pHomatmif? ]]at'D-(OD;pHomatmif? ]]at'D-

6&mpkESifh ,if;rwkdifrD &ckdifjynfokH;tu©&m}}&efukef?1974? pm-16)/6&mpkESifh ,if;rwkdifrD &ckdifjynfokH;tu©&m}}&efukef?1974? pm-16)/

6&mpkESifh ,if;rwkdifrD &ckdifjynfokH;tu©&m}}&efukef?1974? pm-16)/6&mpkESifh ,if;rwkdifrD &ckdifjynfokH;tu©&m}}&efukef?1974? pm-16)/6&mpkESifh ,if;rwkdifrD &ckdifjynfokH;tu©&m}}&efukef?1974? pm-16)/ em**sKeduGef'ga'oonf

ar&d, tifyg,mwGif yg0ifcJhygonf/ &ckdifjynfa&muf jA[®Dtu©&mta&;tom;onf? tdEd,awmifykdif;ESifh

em**sKeduGef'ga'orSa&muf&Sdvmjcif; jzpfygonf/ D.G.E.Hallu em**sKeduGef'gteD;? tr&0wDAk'¨

,Ofaus;rIonf ta&SUawmiftm&SwGif? at'D 150ESifh 250tMum;wGif txl;ojzifh ysHUESHUcJhonf[kd

qkdygonf(Hall, "History of South East Asia, P-20)/ ,if;tjyifem**sKeduGef'gwGif pkd;pHcJhaom Iksvaku

rif;quftwGif;ü? Ak'¨qif;wkawmfukd;uG,foGef;vkyfrIonf ]]oEÅrlvrif;}}(at'D 225-250)vufxuf

wGifrSpwifvmygonf/ {[k0voEÅrlvrif;vufxuf(at'D-285-334)wGifem**sKeduGef'gü? Ak'½kyfyGm;

awmfukd;uG,frIonf txGwftxdyfokdYa&muf&SdcJhonf (H.Sarkar, ...at Nagajuni Konda, P-84)/ xkdYaMumifh

jA[®Dtu©&m? ygVdpmayta&;tom;onfem**sKeduGef'ga'orS qif;wkawmfukd;uG,frIESifhtwl &ckdifjynf

okdkdYa&muf&Sdvmjcif;jzpfNyD; at'D-3&mpkxufa&S;usbG,fr&Sdyg/ ygVdpmayta&;tom;onf &ckdifjynfokdY

at'D-250cefYwGif a&muf&SdxGef;um;cJhNyD;? ouúwpmayta&;tom;rSm at'D 450cefYwGif a&muf&Sd

xGef;um;cJhonf[k ,lq&ygonf(armifjyL;? ]]&ckdifjynfokdYygVdESifh ouúwta&;tom;pwifa&muf&Sd(armifjyL;? ]]&ckdifjynfokdYygVdESifh ouúwta&;tom;pwifa&muf&Sd

(armifjyL;? ]]&ckdifjynfokdYygVdESifh ouúwta&;tom;pwifa&muf&Sd(armifjyL;? ]]&ckdifjynfokdYygVdESifh ouúwta&;tom;pwifa&muf&Sd(armifjyL;? ]]&ckdifjynfokdYygVdESifh ouúwta&;tom;pwifa&muf&Sd

jcif;}} &ckdif½kd;rr*¾Zif;(1)? 1996?pm-135)jcif;}} &ckdif½kd;rr*¾Zif;(1)? 1996?pm-135)

jcif;}} &ckdif½kd;rr*¾Zif;(1)? 1996?pm-135)jcif;}} &ckdif½kd;rr*¾Zif;(1)? 1996?pm-135)jcif;}} &ckdif½kd;rr*¾Zif;(1)? 1996?pm-135)/

Page 136: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

*kyÜwacwfonf at'D 300rS 600xd jzpfygonf(Christmas Humphreys, "Buddhism", 1964, P-210)/

xkdacwftwGif; *kyÜwtu©&mESifh ouúwpmayonf ywf0ef;usifEkdifiHrsm;okdY ysHUESHUcJHonf/ *kyÜw acwfonf

tdE´d,EkdifiHwGif r[m,eAk'¨bmomtxGwftxdyfokdY a&muf&SdcJhaomacwfjzpfNyD;? ta&SUbufESifh

ta&SUawmifbufEkdifiHrsm;okdY r[m,eAk'¨bmomukd trsm;qkH;jzefYjzL;cJhaomacwfjzpfygonf/ wdbuf

bkef;awmfBuD; TaranathazmfjycJhonfh? 0okAE¨K\wynfhrsm;Kukijynfrsm;okdY r[m,eAk'¨omoemjzefYjzL;cJh

onfrSm þ*kyÜwacwftwGif;ujzpfygonf/

Akkk'¨omoemorkdif;wGif ygVdbmomonf ax&0g'*kdPf;okH;bmomjzpfí? ouúwbmomrSm r[m

,e*kdPf;rsm;okH;pGJaom bmomjzpfygonf(Richard A-Gard, "Buddhism" New York, 1963, P-3)/at'D-

5&mpktwGif;ü &ckdifjynfwGif *kyÜwtu©&m? ouúwpmayrsm;ukdawGU&Sd&ojzifh? at'D-5&mpkwGif *kyÜw

tifyg,mrS r[m,eAk'¨bmomonf &ckdifjynfokdYa&muf&Sdonf[k qkd&ygrnf/ OD;atmifomOD;u r[m

,eAk'bmomonf &ckdifjynfokdY r*"wkdif;rS0ifa&mufvmonf[k ,kHMunf&aomfvnf;? at'D-5&mpkxuf

y k d í a & S ; ru s E k d i f [ kq k d y gon f( O D ; at m i fo m O D ; ? ] ] A k ' ¨ o moe m E S i f h & c k d i f j yn f } } ?( O D ; at m i fo m O D ; ? ] ] A k ' ¨ o moe m E S i f h & c k d i f j yn f } } ?

( O D ; at m i fo m O D ; ? ] ] A k ' ¨ o moe m E S i f h & c k d i f j yn f } } ?( O D ; at m i fo m O D ; ? ] ] A k ' ¨ o moe m E S i f h & c k d i f j yn f } } ?( O D ; at m i fo m O D ; ? ] ] A k ' ¨ o moe m E S i f h & c k d i f j yn f } } ?

&ckdif,Ofaus;rItzGJU?&efukef?1974? pm-12)/&ckdif,Ofaus;rItzGJU?&efukef?1974? pm-12)/

&ckdif,Ofaus;rItzGJU?&efukef?1974? pm-12)/&ckdif,Ofaus;rItzGJU?&efukef?1974? pm-12)/&ckdif,Ofaus;rItzGJU?&efukef?1974? pm-12)/

w½kyf&[ef;awmfw½kyf&[ef;awmf

w½kyf&[ef;awmfw½kyf&[ef;awmfw½kyf&[ef;awmfFa-Hsien\rSwfwrf;wGif azmfjycJhcsuft&qkdvQif at'D-380rS 415wGifpkd;pHcJhaom

pjE´*kyÜwrif;vufxuf? *kyÜwtifyg,monf? **Fgjrpfta&SUbufe,fokdYausmfvGefcJhNyD;? at'D 370-

425 wGif pkd;pHaom&ckdifa0omvDjynfh&Sif 'GifpjE´rif;BuD;\e,fedrdwfESifhxdpyfaeonfukd awGU&ygonf/

at'D-5&mpk? 6-&mpktwGif; &ckdifjynfwGifausmufpma&;xkd;aom "avhxGef;um;cJh&m awGU&Sd&orQ

ausmufpmrsm;\&Spfq,f&mEIef;rSm *kyÜwtu©&m ouúwbmomrsm;jzpfay&m? *kyÜwtifyg,mESifh &ckdif

jynf\qufqHa&; rnfrQxdwGifus,fcJhrnfukd rSef;qEkdifavmufygonf/ *kyÜwtifyg,mrS emvE´m

wuúokdvfBuD;onf? at'D-6&mpktwGif;uBuD;us,fcef;em;cJhNyD;? r[m,eAk'¨omoem\ yifrtcsuf

tcsmjzpfcJh\/ *kyÜwtifyg,mESifh &ckdifjynfonf qufoG,fEkdifaomvrf; trsm;tjym;yif&SdcJh&m? *kyÜw

tu©&m? ouúwbmomta&;tom;onf? &ckdifjynfokdYtiftm;BuD;rm;pGm 0ifa&mufcJhNyD;? ax&0g'Ak'¨

omoemxufyif ykdrkdwGifus,fcJhonf[k taxmuftxm;rsm;u nTefjyaeygonf/

tdE´d,EkdifiHajrmufykdif;rS Ak'¨omoemonf **Fgjrpf0Srf;ukdjzwfausmfum? &ckdifjynfokdYapmpD;pGmu

yif a&muf&SdcJNyD;? r[mrkedukdr@dKifûyí? jrefrmEkdifiH\a&S;usaom Ak'¨omoeme,fajrtjzpf xif&Sm;cJh

ygonf/ (Forchammar, Arakan, P-1)/ &ckdifa0omvDacwfwGif tdE´d,awmifykdif;Ak'¨,Ofaus;rIESifh

ajrmufykdif;Ak',Ofaus;rIESpfrsKd;vkH;ukd awGU&ygonf/ (P. Gutman, "Ancient Arakan" P-184)/ &ckdifjynf wGif

Ak'¨tEkynmvuf&mtrsm;tjym;onf *kyÜwacwfOD;rS rwl&mvuf&mrsm;ESifh wlnDonfvnf;&Sdyg onf/

(San Tha Aung, "The Buddhist Art of Ancient Arakan, Rangon, 1979, P-115)/ ausmufawmfûrdU

r[mrkedukef;rSawGU&Sd&aom aAm"dowåqif;wk(pdefarmifOD;? w?y?p?wGJ(3)? ykdif;(1)-pm-202)? aAm"d(pdefarmifOD;? w?y?p?wGJ(3)? ykdif;(1)-pm-202)? aAm"d

(pdefarmifOD;? w?y?p?wGJ(3)? ykdif;(1)-pm-202)? aAm"d(pdefarmifOD;? w?y?p?wGJ(3)? ykdif;(1)-pm-202)? aAm"d(pdefarmifOD;? w?y?p?wGJ(3)? ykdif;(1)-pm-202)? aAm"d

owå0gZdoGm&qif;wk owå0gZdoGm&qif;wk

owå0gZdoGm&qif;wk owå0gZdoGm&qif;wk owå0gZdoGm&qif;wk (Ancient Arakan, P-257)wkdYuvnf; &ckdifjynfwGif r[m,eAk'¨bmomxGef;um;cJh

aMumif; nTefjyaeMuygonf/

N.R. Ray url jrefrmEkdifiHokdYa&muf&SdcJhaom ouúwAk'¨0g'*kdPf;onf? rlvoAÁwåd0g'*kdPf;jzpfí

tdE¨d,ta&SUajrmufykdif;rS0ifa&mufvmjcif;jzpfonf[k qkdygonf (Sanskrit Buddhism in Burma, P-88)/

aAm"dowå0g'ukd r[m,e*kdPf;rsm;omr[kwf oAÁwåd0g'*kdPf;uvnf;OD;pm;ay;cJhonf(armiftHh?(armiftHh?

(armiftHh?(armiftHh?(armiftHh?

]]omoem2500c&D;}}&efukef? 1989? pm-130)/ ]]omoem2500c&D;}}&efukef? 1989? pm-130)/

]]omoem2500c&D;}}&efukef? 1989? pm-130)/ ]]omoem2500c&D;}}&efukef? 1989? pm-130)/ ]]omoem2500c&D;}}&efukef? 1989? pm-130)/ tmeE´pjE´rif;onf aAm"dowåqif;wkawmfrsm;xkvkyf

aMumif;(OD;pHomatmif? ]]tmeE´pjE´}}? pm-135)od&ygonf/ (OD;pHomatmif? ]]tmeE´pjE´}}? pm-135)od&ygonf/

(OD;pHomatmif? ]]tmeE´pjE´}}? pm-135)od&ygonf/ (OD;pHomatmif? ]]tmeE´pjE´}}? pm-135)od&ygonf/ (OD;pHomatmif? ]]tmeE´pjE´}}? pm-135)od&ygonf/ P.Gutmanurl Ak'¨trdwmb\ okc0wD

taemufedAÁmefjynfukd ouf0if,kHMunfoljzpfaMumif;ESifh (Ancient Arakan, P-184)/r[m,ew&m;awmf

rS usrf;wpfqljzpfaom o'¨&fr®yk@&duusrf;ukd qnf;yl;avhvmoljzpfonfhtaMumif;ukd (Ancient

Page 137: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

Arakan, P-248)rSwfcsufcsxm;ygonf/ E.H Johnstonurl a0omvDacwftwGif;u &ckdifjynfwGif ta&SU

b*Fvm;rS 0dOmP0g'*kdPf;a&muf&SdxGef;um;cJhonf[k qkdygonf/ txufygtaMumif;tcsufrsm;ukd

tajccHí tmepjE´rif;onf r[m,eAk'¨bmom0if oyoumwpfOD;jzpfonf[k okawoDrsm;u ,lq

Muygonf/

r[m,eusrf;rsm;wGif yg0ifaom a,"r®m*gxmawmfonf &ckdifjynfoif;uspfawmfawmifrS&&Sd aom

a,"r®*gxmESifhtwlwlyifjzpfygonf(Ancient Arakan , P-77)/ a0omvDwGifawGU&aom eDwdpjE´rif;

\rdzk&m;ausmufpmwGif yg&Sdaoma,"r®*gxmrSm r[m,e0de,usrf;jzpfaom r[m0w¬Kt0'geusrf;

vm*gxmESifh wykHpHwnf;wlnDaeygonf (Ancient Arakan, P-84)/ oif;uspfawmfawmifausmufpmyg

a,"r®m*gxmonf? at'D-7&mpk? 8-&mpktwGif;u ,leefjynfrS ausmufcsyfpwlygrsm;wGif yg0ifonfh

a,"r®m*gxmESifhf *gxmykHpHa&m? vufa&;vufom;yg wlnDonfhtjyif &ckdif? b*Fvm;?tmoH? ,leefESifh

ysLûrdUawmfrsm;wGif omoemûyrsm; tjyeftvSefoGm;vmul;oef;rIrsm; &SdcJhygonf(Ancient Arakan, P-78)/

&ckdifjynfwGifawGU&aom rukd#fo&zlaqmif;qif;wkawmfrsm;\ rlvblwonf o'¨&fr®yk@&du

usrf;jzpfygonf/ þqif;wkawmfrsm;rSm r[m,eAk'¨0g'vm Ak'¨\um,okH;yg;(Bwdum,)teufrS

aumif;uifbkHwGif pHjref;aeaom oHabm*um,ukd&nfrSef;í oGef;vkyfxm;jcif;jzpfygonf(Ancient

Arakan, P-284)/ &ckdifjynfwGif o&zlaqmif;qif;wkawmfrsm;onf Ak'trdwmbukd;uG,frIESifh qufpyfae

NyD;? þqif;wkawmfrsm;wGif a&mifjcnfawmfrsm; uGefYjrLí? vnf&GJ? b,uf? vufaumuf? rukd#f?

vufusyf?vufpGyfponfwkdY qifjref;xm;ykHrsm;onf? uif;A&pfwuúokdvfpmMunhfwkduftwGif;&Sd

]]tVo[owduynmyg&rDwmusrf;}} ayrlwGif az:jyxm;onfhtwkdif; o½kyfazmfoGef;vkyfxm;onf[k

od&ygonf(Ancient Arakan, P-249)/ ´

þqif;wkawmftrsm;pkonf acwfOD;r[m,eAk'¨bmomrS Ak'¨trdwmb\qif;wkawmfrsm;jzpfMu

ygonf/ Batta Caria \ ]tdEd,y#drmodyÜH}usrf;t& trdwmbbk&m;onf ta&miftqif;tm;jzifh eDMuif

Buifta&mif&SdNyD;? psmerkj'´mjzpfonf[k od&ygonf(armifthH?omoem-2500c&D;? pm-174)/ &cdkifwGif(armifthH?omoem-2500c&D;? pm-174)/ &cdkifwGif

(armifthH?omoem-2500c&D;? pm-174)/ &cdkifwGif(armifthH?omoem-2500c&D;? pm-174)/ &cdkifwGif(armifthH?omoem-2500c&D;? pm-174)/ &cdkifwGif

awGU&aom Ak'¨trdwmbqif;wkawmfrsm;rSm eDMuifMuifta&mif&SdNyD;? aMu;eDESifh cJrjzLowåKa&mpyfoGef;awGU&aom Ak'¨trdwmbqif;wkawmfrsm;rSm eDMuifMuifta&mif&SdNyD;? aMu;eDESifh cJrjzLowåKa&mpyfoGef;

awGU&aom Ak'¨trdwmbqif;wkawmfrsm;rSm eDMuifMuifta&mif&SdNyD;? aMu;eDESifh cJrjzLowåKa&mpyfoGef;awGU&aom Ak'¨trdwmbqif;wkawmfrsm;rSm eDMuifMuifta&mif&SdNyD;? aMu;eDESifh cJrjzLowåKa&mpyfoGef;awGU&aom Ak'¨trdwmbqif;wkawmfrsm;rSm eDMuifMuifta&mif&SdNyD;? aMu;eDESifh cJrjzLowåKa&mpyfoGef;

vkyfjcif;jzpfí tenf;i,ft0ga&mifoef;aeonf/ rkj'´mrSmpsmerkj'´myifjzpfygonf/vkyfjcif;jzpfí tenf;i,ft0ga&mifoef;aeonf/ rkj'´mrSmpsmerkj'´myifjzpfygonf/

vkyfjcif;jzpfí tenf;i,ft0ga&mifoef;aeonf/ rkj'´mrSmpsmerkj'´myifjzpfygonf/vkyfjcif;jzpfí tenf;i,ft0ga&mifoef;aeonf/ rkj'´mrSmpsmerkj'´myifjzpfygonf/vkyfjcif;jzpfí tenf;i,ft0ga&mifoef;aeonf/ rkj'´mrSmpsmerkj'´myifjzpfygonf/

þqif;wkawmfrsm;ESifh pyfvsOf;í tenf;i,fwifjyvkdygonf/ tcsKdUaomokawoDrsm;u qif;wkþqif;wkawmfrsm;ESifh pyfvsOf;í tenf;i,fwifjyvkdygonf/ tcsKdUaomokawoDrsm;u qif;wk

þqif;wkawmfrsm;ESifh pyfvsOf;í tenf;i,fwifjyvkdygonf/ tcsKdUaomokawoDrsm;u qif;wkþqif;wkawmfrsm;ESifh pyfvsOf;í tenf;i,fwifjyvkdygonf/ tcsKdUaomokawoDrsm;u qif;wkþqif;wkawmfrsm;ESifh pyfvsOf;í tenf;i,fwifjyvkdygonf/ tcsKdUaomokawoDrsm;u qif;wk

awmfrsm;tm; ZrÁKywdrif;cRwfcef;ukd &nfrSef;íoGef;vkyfcJhMuonf[k qkdygonf/ okdYaomfpma&;olawmfrsm;tm; ZrÁKywdrif;cRwfcef;ukd &nfrSef;íoGef;vkyfcJhMuonf[k qkdygonf/ okdYaomfpma&;ol

awmfrsm;tm; ZrÁKywdrif;cRwfcef;ukd &nfrSef;íoGef;vkyfcJhMuonf[k qkdygonf/ okdYaomfpma&;olawmfrsm;tm; ZrÁKywdrif;cRwfcef;ukd &nfrSef;íoGef;vkyfcJhMuonf[k qkdygonf/ okdYaomfpma&;olawmfrsm;tm; ZrÁKywdrif;cRwfcef;ukd &nfrSef;íoGef;vkyfcJhMuonf[k qkdygonf/ okdYaomfpma&;ol

\avhvmcsuft&rl (1)ZrÁKywdrif;cRwfcef;jzpfaom 0w¬KaMumif;onf bk&m;&Sifoufawmf\avhvmcsuft&rl (1)ZrÁKywdrif;cRwfcef;jzpfaom 0w¬KaMumif;onf bk&m;&Sifoufawmf

\avhvmcsuft&rl (1)ZrÁKywdrif;cRwfcef;jzpfaom 0w¬KaMumif;onf bk&m;&Sifoufawmf\avhvmcsuft&rl (1)ZrÁKywdrif;cRwfcef;jzpfaom 0w¬KaMumif;onf bk&m;&Sifoufawmf\avhvmcsuft&rl (1)ZrÁKywdrif;cRwfcef;jzpfaom 0w¬KaMumif;onf bk&m;&Sifoufawmf

xif&Sm;&SdpOfu trSefwu,fjzpfysufcJhonfh taMumif;&yfr[kwfjcif;? (2)wxm*w 'DyeDusrf;xif&Sm;&SdpOfu trSefwu,fjzpfysufcJhonfh taMumif;&yfr[kwfjcif;? (2)wxm*w 'DyeDusrf;

xif&Sm;&SdpOfu trSefwu,fjzpfysufcJhonfh taMumif;&yfr[kwfjcif;? (2)wxm*w 'DyeDusrf;xif&Sm;&SdpOfu trSefwu,fjzpfysufcJhonfh taMumif;&yfr[kwfjcif;? (2)wxm*w 'DyeDusrf;xif&Sm;&SdpOfu trSefwu,fjzpfysufcJhonfh taMumif;&yfr[kwfjcif;? (2)wxm*w 'DyeDusrf;

vm0w¬KaMumif;onf orEÅ pu©K'DyeDusrf;ESif hvnf;aumif;? *kVwå0dedpä,usrf;tajzESif hvm0w¬KaMumif;onf orEÅ pu©K'DyeDusrf;ESif hvnf;aumif;? *kVwå0dedpä,usrf;tajzESif h

vm0w¬KaMumif;onf orEÅ pu©K'DyeDusrf;ESif hvnf;aumif;? *kVwå0dedpä,usrf;tajzESif hvm0w¬KaMumif;onf orEÅ pu©K'DyeDusrf;ESif hvnf;aumif;? *kVwå0dedpä,usrf;tajzESif hvm0w¬KaMumif;onf orEÅ pu©K'DyeDusrf;ESif hvnf;aumif;? *kVwå0dedpä,usrf;tajzESif h

vnf;aumif; rukdufnDjcif;?(3)þ0w¬Konf Zif;r,frSay:xGufvmaom 0w¬KjzpfNyD;? Zif;r,fokdYvnf;aumif; rukdufnDjcif;?(3)þ0w¬Konf Zif;r,frSay:xGufvmaom 0w¬KjzpfNyD;? Zif;r,fokdY

vnf;aumif; rukdufnDjcif;?(3)þ0w¬Konf Zif;r,frSay:xGufvmaom 0w¬KjzpfNyD;? Zif;r,fokdYvnf;aumif; rukdufnDjcif;?(3)þ0w¬Konf Zif;r,frSay:xGufvmaom 0w¬KjzpfNyD;? Zif;r,fokdYvnf;aumif; rukdufnDjcif;?(3)þ0w¬Konf Zif;r,frSay:xGufvmaom 0w¬KjzpfNyD;? Zif;r,fokdY

rGefrSwqifha&mufvmjcif;? (4)þ0w¬KaMumif;onf &mZ0if? *EÅ0ifwk d YESif hrukdufnDjcif;?rGefrSwqifha&mufvmjcif;? (4)þ0w¬KaMumif;onf &mZ0if? *EÅ0ifwk d YESif hrukdufnDjcif;?

rGefrSwqifha&mufvmjcif;? (4)þ0w¬KaMumif;onf &mZ0if? *EÅ0ifwk d YESif hrukdufnDjcif;?rGefrSwqifha&mufvmjcif;? (4)þ0w¬KaMumif;onf &mZ0if? *EÅ0ifwk d YESif hrukdufnDjcif;?rGefrSwqifha&mufvmjcif;? (4)þ0w¬KaMumif;onf &mZ0if? *EÅ0ifwk d YESif hrukdufnDjcif;?

(5) o*Fg,emwif0de,yd#uwf? "r®y'ESifh edum,fig;&yftwGif;&Sd Ak'¨KyÜwådqkdif&m okwåefrsm;wGif(5) o*Fg,emwif0de,yd#uwf? "r®y'ESifh edum,fig;&yftwGif;&Sd Ak'¨KyÜwådqkdif&m okwåefrsm;wGif

(5) o*Fg,emwif0de,yd#uwf? "r®y'ESifh edum,fig;&yftwGif;&Sd Ak'¨KyÜwådqkdif&m okwåefrsm;wGif(5) o*Fg,emwif0de,yd#uwf? "r®y'ESifh edum,fig;&yftwGif;&Sd Ak'¨KyÜwådqkdif&m okwåefrsm;wGif(5) o*Fg,emwif0de,yd#uwf? "r®y'ESifh edum,fig;&yftwGif;&Sd Ak'¨KyÜwådqkdif&m okwåefrsm;wGif

ryg0ifjcif;?(6)ZrÁKywdrif;0w¬KaMumif;onf?r[m,eAk'¨bmomü Ak'¨trdwmbpwif ay:aygufryg0ifjcif;?(6)ZrÁKywdrif;0w¬KaMumif;onf?r[m,eAk'¨bmomü Ak'¨trdwmbpwif ay:ayguf

ryg0ifjcif;?(6)ZrÁKywdrif;0w¬KaMumif;onf?r[m,eAk'¨bmomü Ak'¨trdwmbpwif ay:aygufryg0ifjcif;?(6)ZrÁKywdrif;0w¬KaMumif;onf?r[m,eAk'¨bmomü Ak'¨trdwmbpwif ay:aygufryg0ifjcif;?(6)ZrÁKywdrif;0w¬KaMumif;onf?r[m,eAk'¨bmomü Ak'¨trdwmbpwif ay:ayguf

onfh bDpD(1)&mpkxda&S;usaom0w¬KaMumif; r[kwfjcif;(7)Ak'¨0ifr[m0ifusrf;rsm;wGif þ0w¬Konfh bDpD(1)&mpkxda&S;usaom0w¬KaMumif; r[kwfjcif;(7)Ak'¨0ifr[m0ifusrf;rsm;wGif þ0w¬K

onfh bDpD(1)&mpkxda&S;usaom0w¬KaMumif; r[kwfjcif;(7)Ak'¨0ifr[m0ifusrf;rsm;wGif þ0w¬Konfh bDpD(1)&mpkxda&S;usaom0w¬KaMumif; r[kwfjcif;(7)Ak'¨0ifr[m0ifusrf;rsm;wGif þ0w¬Konfh bDpD(1)&mpkxda&S;usaom0w¬KaMumif; r[kwfjcif;(7)Ak'¨0ifr[m0ifusrf;rsm;wGif þ0w¬K

aMumif; ryg&S d jcif;(8)omoemhorkdif;wGif pBuFm0aw;rif;t,ltqonf taomuacwfaMumif; ryg&S d jcif;(8)omoemhorkdif;wGif pBuFm0aw;rif;t,ltqonf taomuacwf

aMumif; ryg&S d jcif;(8)omoemhorkdif;wGif pBuFm0aw;rif;t,ltqonf taomuacwfaMumif; ryg&S d jcif;(8)omoemhorkdif;wGif pBuFm0aw;rif;t,ltqonf taomuacwfaMumif; ryg&S d jcif;(8)omoemhorkdif;wGif pBuFm0aw;rif;t,ltqonf taomuacwf

aemufykdif;wGifom ay:aygufvmaomt,ltqjzpfjcif;? ponfwkdYaMumifh þpsmerkj'´m qif;wkawmfaemufykdif;wGifom ay:aygufvmaomt,ltqjzpfjcif;? ponfwkdYaMumifh þpsmerkj'´m qif;wkawmf

aemufykdif;wGifom ay:aygufvmaomt,ltqjzpfjcif;? ponfwkdYaMumifh þpsmerkj'´m qif;wkawmfaemufykdif;wGifom ay:aygufvmaomt,ltqjzpfjcif;? ponfwkdYaMumifh þpsmerkj'´m qif;wkawmfaemufykdif;wGifom ay:aygufvmaomt,ltqjzpfjcif;? ponfwkdYaMumifh þpsmerkj'´m qif;wkawmf

rsm;onf ZrÁKywdrif;cRwfcef;ukd &nfnTef;íoGef;vkyfcJhonfh qif;wkawmfrsm; rjzpfEkdif[k,lqrsm;onf ZrÁKywdrif;cRwfcef;ukd &nfnTef;íoGef;vkyfcJhonfh qif;wkawmfrsm; rjzpfEkdif[k,lq

rsm;onf ZrÁKywdrif;cRwfcef;ukd &nfnTef;íoGef;vkyfcJhonfh qif;wkawmfrsm; rjzpfEkdif[k,lqrsm;onf ZrÁKywdrif;cRwfcef;ukd &nfnTef;íoGef;vkyfcJhonfh qif;wkawmfrsm; rjzpfEkdif[k,lqrsm;onf ZrÁKywdrif;cRwfcef;ukd &nfnTef;íoGef;vkyfcJhonfh qif;wkawmfrsm; rjzpfEkdif[k,lq

ygonf/ygonf/

ygonf/ygonf/ygonf/

Page 138: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

&ckdifa0omvDacwfwGif r[m,eAk'¨bmomonfvnf; ax&0g'ESifhtNydKifxGef;um;cJhyg&ckdifa0omvDacwfwGif r[m,eAk'¨bmomonfvnf; ax&0g'ESifhtNydKifxGef;um;cJhyg

&ckdifa0omvDacwfwGif r[m,eAk'¨bmomonfvnf; ax&0g'ESifhtNydKifxGef;um;cJhyg&ckdifa0omvDacwfwGif r[m,eAk'¨bmomonfvnf; ax&0g'ESifhtNydKifxGef;um;cJhyg&ckdifa0omvDacwfwGif r[m,eAk'¨bmomonfvnf; ax&0g'ESifhtNydKifxGef;um;cJhyg

onf/ &ckdif a0omvDrif;rsm;onf rdrdykdife,fajrtwGif;ü vGwfvyfpGmukd;uG,fcGifhûycJhayonf/onf/ &ckdif a0omvDrif;rsm;onf rdrdykdife,fajrtwGif;ü vGwfvyfpGmukd;uG,fcGifhûycJhayonf/

onf/ &ckdif a0omvDrif;rsm;onf rdrdykdife,fajrtwGif;ü vGwfvyfpGmukd;uG,fcGifhûycJhayonf/onf/ &ckdif a0omvDrif;rsm;onf rdrdykdife,fajrtwGif;ü vGwfvyfpGmukd;uG,fcGifhûycJhayonf/onf/ &ckdif a0omvDrif;rsm;onf rdrdykdife,fajrtwGif;ü vGwfvyfpGmukd;uG,fcGifhûycJhayonf/

okdYaomf"n0wDacwfrS qif;oufvmcJhaom ax&0g'omoemawmfrSm wdrfûryfaysmufuG,fcJhjcif;okdYaomf"n0wDacwfrS qif;oufvmcJhaom ax&0g'omoemawmfrSm wdrfûryfaysmufuG,fcJhjcif;

okdYaomf"n0wDacwfrS qif;oufvmcJhaom ax&0g'omoemawmfrSm wdrfûryfaysmufuG,fcJhjcif;okdYaomf"n0wDacwfrS qif;oufvmcJhaom ax&0g'omoemawmfrSm wdrfûryfaysmufuG,fcJhjcif;okdYaomf"n0wDacwfrS qif;oufvmcJhaom ax&0g'omoemawmfrSm wdrfûryfaysmufuG,fcJhjcif;

r&S dyg/ r[m,eomoemonf *ky Üwtifyg,mrSa&muf&S dvmonf h tif'k dtm&d,efrsm;?r&S dyg/ r[m,eomoemonf *ky Üwtifyg,mrSa&muf&S dvmonf h tif'k dtm&d,efrsm;?

r&S dyg/ r[m,eomoemonf *ky Üwtifyg,mrSa&muf&S dvmonf h tif'k dtm&d,efrsm;?r&S dyg/ r[m,eomoemonf *ky Üwtifyg,mrSa&muf&S dvmonf h tif'k dtm&d,efrsm;?r&S dyg/ r[m,eomoemonf *ky Üwtifyg,mrSa&muf&S dvmonf h tif'k dtm&d,efrsm;?

tif'kdrGef*kdvGKdufrsm;onfaqmifcJhMujcif; jzpfygonf/tif'kdrGef*kdvGKdufrsm;onfaqmifcJhMujcif; jzpfygonf/

tif'kdrGef*kdvGKdufrsm;onfaqmifcJhMujcif; jzpfygonf/tif'kdrGef*kdvGKdufrsm;onfaqmifcJhMujcif; jzpfygonf/tif'kdrGef*kdvGKdufrsm;onfaqmifcJhMujcif; jzpfygonf/

at'D(6)&mpkaESmif;ykdif;wGif at'D(6)&mpkaESmif;ykdif;wGif

at'D(6)&mpkaESmif;ykdif;wGif at'D(6)&mpkaESmif;ykdif;wGif at'D(6)&mpkaESmif;ykdif;wGif ax&0g'omoem &ckdifjynfwGifxGef;um;aeonfh taxmuftxm;

tjzpf? *kyÜwtu©&mygVdbmomjzifh a&;xkd;xm;onf ausmufpmwpfcsyfrSm? a0omvDrif;wpfyg;wnfxm;

cJhonfh ausmufapwDwpfqlrS&&Sdonfh ausmufcsyfjzpfygonf/ ausmufpmwGif a,"r®m*gxmawmfukd

a&;xkd;xm;ygonf/(OD;pHomatmif?]]---&ckdifjynfokH;tu©&m}}? pm-ykH(22))/(OD;pHomatmif?]]---&ckdifjynfokH;tu©&m}}? pm-ykH(22))/

(OD;pHomatmif?]]---&ckdifjynfokH;tu©&m}}? pm-ykH(22))/(OD;pHomatmif?]]---&ckdifjynfokH;tu©&m}}? pm-ykH(22))/(OD;pHomatmif?]]---&ckdifjynfokH;tu©&m}}? pm-ykH(22))/

a0omvDpjErif;rsm;onf a0omvDpjErif;rsm;onf

a0omvDpjErif;rsm;onf a0omvDpjErif;rsm;onf a0omvDpjErif;rsm;onf M.Collis? a'gufwmoef;xGef;ponfh yk*¾dKvfrsm;a&;om;ouJhokdY [dELrif;

rsm;? oD0*kdPf;0ifrsm;r[kwfMuyg/ Ak'bmom0ifrsm;jzpfMuaMumif;awGU&ygonf/ þokdYqkdvQif a0omvD

acwf &ckdifjynfwGif ,SOfíxGef;um;aecJhonfh ygVdAk'0g'*kdPf;ESifh ouúwAk'0g'*kdPf;rsm;\tajctae

udk qef;ppfMunfhygrnf/

em**sKeduGef'grS ausmufxGif½kyf<ursm;ukd? Zmwuusrf;?ed'geuxmusrf;?vvdwå0dw¬m&usrf;?

r[m0w¬Kusrf;? Ak'¨p&dwusrf;? ok'¨p&wusrf;? okE´&eE´umAsusrf;?'dAsm0'geusrf;? okr*Fvm0dvmodeD

usrf;?r[my&dedAÁmeokwfESifh "r®y'tXuxmusrf;rsm;rS Zmwfvrf;ZmwfuGufrsm;ukd o½kyfazmfxGif;xk

xm;ygonf/ em**sKeduGef'gwGif ygVd*kdPf;ESifh ouúw*kdPf;rsm;twlwuGaexkdifMuygonf/ ygVd*kdPf;ESifh

ouúw*kdPf;rsm; qufqHa&;rjywfawmufyg(Nidrf;ausmf ]]aiGawmif}}? 1973-&efukef-pm-50)(Nidrf;ausmf ]]aiGawmif}}? 1973-&efukef-pm-50)

(Nidrf;ausmf ]]aiGawmif}}? 1973-&efukef-pm-50)(Nidrf;ausmf ]]aiGawmif}}? 1973-&efukef-pm-50)(Nidrf;ausmf ]]aiGawmif}}? 1973-&efukef-pm-50)/

xif&Sm;aomtXuxmq&m&SifAk'¨aCmoonf twå'óD? Ak'¨rdwåESifh Ak'¨a'0[laom rax&f

okH;yg;awmif;yefí ZmwutXuxmukd pD&ifygonf(ZmwutXuxm(Ek'´uedum,? yxrbma*g)(ZmwutXuxm(Ek'´uedum,? yxrbma*g)

(ZmwutXuxm(Ek'´uedum,? yxrbma*g)(ZmwutXuxm(Ek'´uedum,? yxrbma*g)(ZmwutXuxm(Ek'´uedum,? yxrbma*g)

&efukef? Ak'¨omoemtzGJU 1959?1-2)&efukef? Ak'¨omoemtzGJU 1959?1-2)

&efukef? Ak'¨omoemtzGJU 1959?1-2)&efukef? Ak'¨omoemtzGJU 1959?1-2)&efukef? Ak'¨omoemtzGJU 1959?1-2)/ xkdYaMumifh r[d Hou*kdPf;acgif;aqmif Ak'¨a'0ESifh r[m0d[m&

0goD*kdPf;0if &Sifr[mAk'¨aCmowkdY\ yk*¾dKvfa&;qufqHrI? ,if;*kdPf;rsm;tMum;tmCmwr&SdrI? rdrd

,kHMunfaom0g'ukd Nidrf;csrf;pGmukd;uG,fvkdufemMuonfukd awGU&ygnf/ ,if;tjyif0okAE¨K\twåKyÜwåd

ukda&;om;cJhonfh t&Sify&rwå(at'D-499-569)\a&;om;csuft& em**sKdeduGef'gwGif &[ef; wpfyg;

onf? *kdPf;tm;vkH;\yd#uwfrsm;ukd ESHUpkyf&onf/ tao;pdwfavhvmqnf;yl;&onf[k od&ygonf/

(S. Dutt, "Buddhist Monks and Monasteries", London, 1962, P-176/a'gufwmWinternitzuygVdyd#uwfawmf

ESifh ouúwyd#uwfawmfwkdYonf rlvr*"Dyd#uwfawmfrSul;,lcJhMujcif;jzpfí? ygVdyd#uwfawmfvmed

um,rsm;ukd ouúwyd#uwfawmfwGif]tm*r}[laomtrnfjzifh&SdaMumif;qkdygonf(&SifZm*&mbd0Ho(&SifZm*&mbd0Ho

(&SifZm*&mbd0Ho(&SifZm*&mbd0Ho(&SifZm*&mbd0Ho

(jyef)?]tdE´d,pmayorkdif;(Ak'¨pmayu@)?(jyef)?]tdE´d,pmayorkdif;(Ak'¨pmayu@)?

(jyef)?]tdE´d,pmayorkdif;(Ak'¨pmayu@)?(jyef)?]tdE´d,pmayorkdif;(Ak'¨pmayu@)?(jyef)?]tdE´d,pmayorkdif;(Ak'¨pmayu@)?&efukef-pm-355)/ a&S;OD;ykdif;ouúwyd#uwfawmfonf

okwåef pDpOfykHrsm;? rmwdumpDpOfykHrSvGJí ygVdyd#uwfawmfESifh uGJvGJrIrsm;pGmr&Sdao;onf[kvnf;

od&ygonf/Hsuen-Tsang\rSwfwrf;t&rl a0omvDESifhacwfûydifta&SUb*Fvm;e,for#wwGif

ewfausmif;rsm;pGm &Sdygonf/ ax&0g'*kdPf;0ifoHCmausmif;(30)ESifh oHCm(2000)&Sdonf[kod&ygonf/

I-tsing udk,fwkdkifwpfESpfMumaexkdifcJhonfh ta&SUb*Fvm;e,f[m&dauvûrdUtygt0if? tdE´d,ta&SUykdif;

wcGifü ax&0g'*kdPf;? r[moHCdu*kdPf;? oAÁwåd0g'*kdPf;uGJrsm;ESifh orÜwd,*kdPf; rsm;xGeff;um;aeygonf

(2(2

(2(2(2Takakusu, "I-tsing's Reords of the Buddhist Religion", Introduction, 1896, London)/ax&0g'omoem onf

oD[kdVfwGifckdifrmpGmxGef;um;aecJhaomfvnf;? tdEd,ajrmufykdif;wGifvnf; ruG,faysmufcJhyg(R.A. Gard,

"Buddhism"P-11) /tdEd,ajrmufykdif;a'orsm;wGif oHCmawmftm;vkH;onf rdrd\yg&rDOmPf&ifhoef a&;ESifh

vltrsm;onfvnf; rdrdwkdYtodw&m;&ifhoefjrifhrm;a&;twGuf? *kdPf;tm;vkH;\pmayusrf;*ef rsm;ukd

aqG;aEG;avh&SdMuygonf/(H.E. Luce, J.B.R.S.F.A.P Vol (II), P-302-303)/ wdbufbkef;awmfBuD; Taranathurl

Page 139: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

r[m,eESifh ax&0g'wkdY,SOfíxGef;um;aecJhNyD;? cGJjcm;rIr&SdojzifhygVd*kdPf;ESifhouúw*kdPf; rsm;tMum;wGif

jyóemwpkHw&mr&SdaMumif;? Kuki jynfrsm;wGif r[m,e0g'onf *kdPf;trsKd;rsKd;uGJjym; oGm;aomfvnf;?

ax&0g'0de,ESifh tbd"r®mrsm;rSm qufvufíwnfwHhckdifNrJcJhonf[ka&;om;cJh\/(S.B.Qanungo, "A History

of Chittagong", P-84)/

a0omvDacwfwGif tdE´d,awmifykdif;? tr&0wD?em**sKeduGef'g? a'orsm;ESifhtdE´d,ajrmufykdif;?

ta&SUba*Fga'orsm;rSax&0g'omoemESifh r[m,eomoemwkdYa&muf&SdxGef;um;cJhNyD;? ,if;a'orsm;rSm

uJhokdkYyif? ygVdAk'0g'*kdPf;ESifh ouúwAk'0g'*kdPf;wkdYonf tmCmww&m;r&SdMuyJ? pmayt,l0g'rsm;ukd

tjyeftvSefaqG;aEG;avhvm ñSdEIdif;jcif;jzifh Nidrf;csrf;pGmukd;uG,fcJhMuygonf/ a0omvDrif;rsm;uvnf;

wkdif;jynftwGif;vGwfvyfpGm,kHMunfukd;uG,fcGifhûyxm;NyD;? bmoma&;*kdPf;wpfckESifhwpfck? ,kdif;yif;ulnD

rI? vª'gef;pGefYBuJrIrsm;&SdaecJhMuonfukd tmeEpjErif;\aqmif&Gufcsufrsm;u oufaojyvsuf&Sdygonf/

&ckdifjynfonf wkdif;oljynfom;wkdYtm; vGwfvyfpGmukd;uG,fcGifhûyaom wkdif;jynfjzpfonf/

xkdYaMumifh*kdPf;uGJrsm;ay:vmNyD;aemufwGif? [de,e*kdPf;0if? r[m,e*kdPf;0if[kcGJjcm;rIr&Sdacs/ a0om

vDacwfwGif ax&0g'Drsm;? r[m,e0g'Drsm;? jA[®P0g'Drsm;&SdMuygonf/ xkdolwkdYtm;vkH;ukdvGwfvyf

kpGm ukd;uG,fcGifhay;xm;jcif;jzpfí? a&m,SufaeMujcif;r[kwfyg(OD;atmifomOD;]]Ak'¨omoemESifh(OD;atmifomOD;]]Ak'¨omoemESifh

(OD;atmifomOD;]]Ak'¨omoemESifh(OD;atmifomOD;]]Ak'¨omoemESifh(OD;atmifomOD;]]Ak'¨omoemESifh

&ckdifjynf}}?pm-12)&ckdifjynf}}?pm-12)

&ckdifjynf}}?pm-12)&ckdifjynf}}?pm-12)&ckdifjynf}}?pm-12)/

a0omvDacwfwGif ygVdAk'0g'*kdPf;ESifh,SOfí ouúwAk'bmom*kdPf;rsm;vnf; xGef;um;aecJhonf

rSm trSefyifjzpfygonf/ okdYaomfa0omvDacwfwGif? a,"r®m*gxmuJhokdY ygVdouúwusrf;rsm;wGifyg&Sd

aom omoema&;qkdif&mpmayrsm;tjyif rdrdwkdY\tvª'geudpörsm;? avmuD? avmukwå&maqmif&Gufcsuf

rsm;ESifhywfoufí rSwfwrf;a&;xkd;&mwGif ouúwbmomukdom a&G;cs,fa&;xkd;avh&SdMuonfukdaxmuf

½IvQif r[m,eAk'bmomonf ax&0g'xufykdíwGifus,fcJhrnfjzpfonfhtjyif? ouúwbmomukdjynfol

okH;bmomtjzpfowfrSwfokH;pGJcJhonf[k ,lq&ygonf/

eDwdpjErif;rdzk&m;ausmufpmwGif r[m,eusrf;rsm;wGif vm&Sdonfh ouúwbmom]a,"r®m*gxm}

ukd a&;xkd;xm;ygonf/ okdYaomfapwDawmf vª'gef;&onfh&nf&G,fcsufukd ouúwbmomjzifhyifa&;xkd;

&mü ]]owå0gtaygif;wkdYonf tjrwfqkH;aomtodOmPfw&m;ukd &&SdMuapjcif;tusKd;iSg}}[k (a&S;a[mif;(a&S;a[mif;

(a&S;a[mif;(a&S;a[mif;(a&S;a[mif;

okawoeESpfcsKyftpD&ifcHpm-1956/57/pm-20)okawoeESpfcsKyftpD&ifcHpm-1956/57/pm-20)

okawoeESpfcsKyftpD&ifcHpm-1956/57/pm-20)okawoeESpfcsKyftpD&ifcHpm-1956/57/pm-20)okawoeESpfcsKyftpD&ifcHpm-1956/57/pm-20)/az:jyxm;ygonf/ ax&0g'DwkdY\t"duyef;wkdifonf

tjrifhjrwfqkH;aomtodOmPfjzpfonfh t&[wår*fOmPfzkdvfOmPfukd &nfrSef;Muygonf/ eDwdpjE´rif;

rdzk&m; ausmufpmwGif ax&0g't,ltqukdvnf;awGUjrif&ygonf/

a0omvDrif;rsm;onf bmomt,l0g'? *kdPf;*PcGJjcm;rIr&SdyJ? vª'gef;í tm;ay;tm;a`rSmufûyMuol

rsm;jzpfMuygonf/ tmeE´pjE´rif;\aqmif&Gufcsufrsm;wGif jA[ ®P? r[m,ebmom0ifrsm;twGuf?

vª'gef;apmifha&SmufrIrsm;&SdcJhaomfvnf; olonfr[m,eOyoumwpfOD;jzpfonf[k qkdEkdifOD;rnfr[kwf

ay/´tm;vkH;aombmom? omoemukdulnDapmifha&Smufoljzpfygonf/ a0omvDacwftaxmuftxm;

rsm;t& ygVdESifhouúwpmayESpfrsKd;vkH;&SdcJh&m? a0omvDacwfpjE´rif;rsm;onf? tdEd,awmifykdif;a'oESifh?

tdEd,ta&SUajrmufykdif;a'orsm;wGifuJhokdY? rdrdwkdYtodOmPf? yg&rD&ifhoefjrifhrm;a&;twGuf? ygVdouúw

usrf;pmrsm;ukdvnf; qnf;yl;avhvmcJhMurnf[k ,lq&ygonf/ tmeE´pjE´rif;onf xkdokdYaumi;frIrsm;

ûyjcif;aMumifhyif? wmjrywåejynf(,©Kb*Fvm;e,fTamlukûrdU)(a&S;a[mif;ESpfcsKyftpD&ifcHpm-1956^57/(a&S;a[mif;ESpfcsKyftpD&ifcHpm-1956^57/

(a&S;a[mif;ESpfcsKyftpD&ifcHpm-1956^57/(a&S;a[mif;ESpfcsKyftpD&ifcHpm-1956^57/(a&S;a[mif;ESpfcsKyftpD&ifcHpm-1956^57/

t-19)t-19)

t-19)t-19)t-19)jynfh&Sifrif;u orD;awmfyifqufojcif;cH&ygonf/

tmeE´pjE´rif;onf *dvmarCrif;\wkdif;jynf(okdYr[kwf) oD[kdVfuRef;(oef;xGef;?]]acwfa[mif;(oef;xGef;?]]acwfa[mif;

(oef;xGef;?]]acwfa[mif;(oef;xGef;?]]acwfa[mif;(oef;xGef;?]]acwfa[mif;

jrefrm&mZ0ifpmwrf;(1)?pm-75jrefrm&mZ0ifpmwrf;(1)?pm-75

jrefrm&mZ0ifpmwrf;(1)?pm-75jrefrm&mZ0ifpmwrf;(1)?pm-75jrefrm&mZ0ifpmwrf;(1)?pm-75/

OD;pHomatmif]]tmeE´pjE´}} pm-213/ OD;pHomatmif]]tmeE´pjE´}} pm-213/

OD;pHomatmif]]tmeE´pjE´}} pm-213/ OD;pHomatmif]]tmeE´pjE´}} pm-213/ OD;pHomatmif]]tmeE´pjE´}} pm-213/ 'P.Gutman, "Ancient Arakan,

P-48) rS &[ef;awmfrsm;twGuf w&m;a[myv’ifrsm;? ykd;ouFef;rsm;ukday;ykdYvª'gef;ygonf/ tmeEpjErif;

Page 140: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

onf r[m,e*kdPf;okH;ouúwbmomukd ausmufpma&;xkd;&mwGif tokH;ûycJhaomfvnf;? &[ef;awmf

rsm;twGuf vªbG,fypönf;rsm;ukd? a0;vHaomoD[kdVfuRef;rS ax&0g'&[ef;rsm;twGuf ay;ykdYvª'gef;onf

ukd ausmufpma&;xkd;cJhygonf/ a0omvDacwfjynfyomoemqufqHa&;ESifh ywfoufí þtcsufwpfck

om ausmufpmwGifawGU&Sd&ygonf/ þtaxmuftxm;tm;jzifhqkdvQif tmeE´pjE´rif;onf ax&0g'

Ak'¨bmom0iftjzpf,lqbG,fjzpfygonf/ tmeE´pjE´rif;onf? c&pfESpftpykdif;uyif tdEd,awmifykdif;?

oD[kdVfuRef;wkdYESifh omomema&;qufqHrItpOftvmukd xdef;odrf;í ax&0g'omoemawmftwGuf

BudK;yrf;aqmif&GufrIukdazmfjycJhygonf/ xkdYaMumifh yk*HwGif usefppfom;rif;yd#uwfawmfa&;ul;csdefxuf

ESpf-300cefYapmí? &ckdifjynfwGif? tmeEpjErif;a&;ul;aom yd#uwfawmfonf oD[kdVfrSygVdyd#uwfawmf

jzpfonf[k ,lqoifhygonf/

at'D-729-cefYwGif tmeE´pjE´rif;ewf&GmpHNyD;aemuf &ckdifjynfonf EkdifiHa&;rNidrfroufrIrsm;jzifh?

ESpf-50cefYumvukd jzwfoef;cJh&NyD;? at'D 788wGif r[mpjErif;onf a0omvDûrdUawmfukd jyefvnfûyjyif

í eef;pHcJh\/ olonfAk'¨omoemawmfukd ouf0if,kHMunfaomrif;wpfyg;jzpfí? r[mrkedqif;wkawmf

BuD;tm; a&Tjzifhûyvkyfaomrukd#fo&zlukd qufuyfvª'gef;ygonf(pE´rmvvuF&?]]&ckdif&mZ0ifusrf;}}(pE´rmvvuF&?]]&ckdif&mZ0ifusrf;}}

(pE´rmvvuF&?]]&ckdif&mZ0ifusrf;}}(pE´rmvvuF&?]]&ckdif&mZ0ifusrf;}}(pE´rmvvuF&?]]&ckdif&mZ0ifusrf;}}

y-wGJ? 1997?&efukef?pm-284)y-wGJ? 1997?&efukef?pm-284)

y-wGJ? 1997?&efukef?pm-284)y-wGJ? 1997?&efukef?pm-284)y-wGJ? 1997?&efukef?pm-284)/ &mZ0ifrsm;wGif azmfjycsuft& at'D788rS 957xdpkd;pHcJhMuaom a0omvD

pjE´rif;(9)yg;onf? ax&0g'omoemawmfukd ouf0if,kHMunfMuonf/ tcsKdUaomrif;rsm;wnfxm;

ukd;uG,fcJhonfh? bk&m;? ykxkd;tcsKdUukd ,ckwkdifawGUjrif&ygao;onf/

okdYaomf tdEd,EkdifiHwGif emvEmwuúokdvfBuD; ûydvJoGm;NyD;aemuf? tdEd,ta&SUajrmufykdif;b*Fvm;

e,fajrü &ckdife,ferdwftwGif; tygt0ifjzpfaom ppfwaumif;a'oonf r[m,eAk'bmomjzefYjzL;&m

A[kdvfXmejzpfvmcJhygonf(A History of Chittagong, P-84)/ a'gufwmN.N. Lawu b*Fvm;wGifygvrif;rsm;

wefckd;xGef;awmufcsdefü ppfwaumif;wGif r[m,e*kdPf;rsm;xGef;um;cJhonf[k qkdygonf/ ppfwaumif;

wGif at'D 9-&mpkrS? 10-&mpktwGif; r[m,e*kdPf;rsm;xGef;um;cJhonfh taxmuftxm;rsm;awGU&yg

onf/ t0avmudawoGm&? y'rygPd?rOöLoD&d? avmuemx? arwås,s? wm&m(okdYr[kwf) Ak'¨owåd?

ZrÁmv? bok0g&? ponfhbk&m;avmif;ewfom;ewforD;rsm;\ qif;wkrsmonf? r[m,eAk'¨bmom\

taxmuftxm;rsm;yif jzpfMuygonf (A History of Chittagong , P-86)/ M. Collis url at'D 788rS

957xd pkd;pHcJhMuonfh &ckdifa0omvDrif;rsm;onf ppfwaumif;ukd pkd;rkd;cJhMuNyD;? r[m,eAk'¨bmomukd

tm;ay;cJhMuonf[kqkdonfhtjyif? r[m,eAk'¨bmomonfvnf; a0omvDokdYa&muf&SdcJhaMumif; qkdMu

onftjyif? a0omvDrS wEÅ&½kyf<ursm;u oufaojzpfaMumif;qkdygonf/ okdYaomf Taranathurl ax&

0g'omoemuG,faysmufjcif;r&SdcJh[kqkdygonf(Sanskrit Buddhism in Burma, P-89)/

wEÅ&0g'onf at'D-8&mpkrSpí? tmoHESifh b*Fvm;e,frsm;rS pwifay:aygufcJhNyD; ,if;a'orsm;

wGif trsm;qkH;xGef;um;cJhNyD;? ywf0ef;usifEkdifiHrsm;okdY ysHUESHUcJhonf[k (tdEd,pmayorkdif;(Ak'pmayu@)}}?(tdEd,pmayorkdif;(Ak'pmayu@)}}?

(tdEd,pmayorkdif;(Ak'pmayu@)}}?(tdEd,pmayorkdif;(Ak'pmayu@)}}?(tdEd,pmayorkdif;(Ak'pmayu@)}}?

pm-584)pm-584)

pm-584)pm-584)pm-584),lqaomfvnf;? eDayg? wdbufESifh w½kyfjynfwkdYtjyif? jrefrmEkdifiHtv,fykdif;okdY rsm;pGmysHUESHUcJhykH

&ygonf/ &ckdifjynfwGifrl wEÅ&Ak'¨bmomta&mifoef;½kHrQom&SdcJhrnf[k ,lq&ygonf/

q&mBuD;OD;pHomatmifu a0omvDwGif at'D-8&mpktwGif;u apwDtvªrSwfwrf;ygausmufpm

wpfcsyfukdazmfjyí? þausmufpmwGif apwDawmfvª&onfhaumif;rIaMumifh? avmb?a'go?arm[w&m;

wkdY csKyfNidrf;&mjrwfaomedAÁmefukd &ygvkd\[kqkawmif;xm;aMumif;? xkdYaMumifh þumvwGif &ckdifjynfü

xGef;um;cJhaom Ak'omoemonf aESmif;r[m,evnf;r[kwf? wEÅ&Ak'bmomvnf;r[kwf[k a&;om;

cJh\/ q&mBuD;u wEÅ&Ak'bmomonf &ckdifjynfwGifrxGef;um;cJhay/ wEÅ&Ak'bmomonf tdEd,EkdifiH

wGif at'D-8&mpkrS xifxif&Sm;&Sm;ay:aygufvmygonf/ ynm&Sifrsm;u b*Fvm;a'oukd rlpvifrsm;

wkdufckdufonfhtcg? wEÅ&&[ef;rsm;onf? &ckdifbufokdY OD;rvSnfhcJhyJ eDaygbufokdYxGufcGgoGm;cJhMuyg

Page 141: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

onf/ þtcsufu &ckdifwkdYonf wEÅ&0g'ukdvufrcHcJhMuouJhokdY &ckdifjynfwGif wEÅ&0g'tajccs&ef

ae&mvyfyifr&SdaMumif; oufaojyjcif;jzpfygonf/ r[mrkedukef;awmfay:wGif ½kyfwk? ½kyf<u?trsKd;tpm;

trsm;tjym;&Sdonf/ þ½kyfvkH;½kyf<ursm;\acwfu &ckdifjynf\Ak'¨omoemukd ravhvmolomvQif?

þ½kyfvkH;½kyf<ursm;tm; wEÅ&Ak'¨bmomtaxmuftxm;rsm;[k ,lqayrnf[k a&;om;cJhygonf(The

Buddhist Art of Ancient Arakan, P-111)/okdYaomfvnf; tcsKdUurl a0omvD&Sd½kyf<ursm;wGif wEÅ&½kyf<u rsm;

yg0ifaMumif;? pjE´rif;rsm;vufxuf &ckdifjynfwGif wEÅ&0g'onf tajcckdifrmpGmxGef;um;cJhNyD;

pjE´rif;rsm;uyif tm;ay;tm;a`rSmufûycJhMuaMumif; qkdMuygonf(J.B.R.S. Soth Ann. Publi(1960), P-487)/

yk*HwGif taemf&xmrif;onf wEÅ&0g'ukd acsrIef;okwfoifcJhaomfvnf; wpdwfwa'oomvQif atmifjrif

cJhNyD;? usefppfom;vufxufwGifrS tNyD;ykdifacsrIef;um ax&0g'okdYajymif;vJEkdifcJhonf[k D.G.E.Hall

ua&;om;cJhzl;onf/ &ckdifwGif wEÅ&0g'ysHUESHUcJhzl;onf okdYr[kwf rysHUESHUcJh[laomtcsufESifh ywfoufí

uRefawmfwkdYxnfhoGif;pOf;pm;oifhonfrSm? wEÅ&0g'onf &ckdife,ftwGif;(okdYr[kwf)&ckdif e,fESifh

qufpyfaeaom ta&SUb*Fvm;ESifh tmoHe,frsm;wGif at'D8-&mpkwGif pwifxGef;um;tm;aumif; cJhNcif;?

&ckdifa0omvDrif;rsm;onf vGwfvyfpGmukd;uG,fcGifh ay;í tjcm;bmomrsm;ukd tm;ay;ulnDcJh Mujcif;?

&ckdifjynftwGif; wEÅ&0g'ajcukwf,l&ef ae&muGufvyfr&Sdekdifawmhjcif;ESifh wEÅ&0g'onf? eDayg? wdbuf?

w½kyfjynfrsm;bufokdY ysHUESHUcJhjcif;ponfhtcsufrsm;yifjzpfygonf/

&ckdifjynfwGif ax&0g'omoemtppftrSefxGef;um;apvkdívnf;aumif;? jA[®P0g'ESifh r[m

,eAk'¨bmomwkdY\ tEÅ&m,fukdumuG,fvkdívnf;aumif;? &cdkifykdifppfwaumif;e,fajrtwGif;rSpí

BuD;xGm;vmaeaom wEÅ&0g'tEÅ&m,fukd umuG,fvkdívnf;aumif;? a0omvDjynf? oD&dpjE´rif;(at'D

903-935)onf ]]oD[VESifh 0g'wlbd}}qkdonfhtwkdif; oD[kdVfrS oHCmawmf(1000)yifhzdwfí? &ckdifjynfrS

oHCmawmf(1000)ESifhtwl? a0omvDwGif ax&0g'yd#uwfawmfESifh tXuxmusrf;tcskkKdUukd o*Fg,em

wifawmfrlcJhygonf(&ckdifjynfe,fjynfolaumifpD?]]&ckdifjynfe,fjzpfpOforkdif;(yOörwGJ)}}? pm-186/ar"(&ckdifjynfe,fjynfolaumifpD?]]&ckdifjynfe,fjzpfpOforkdif;(yOörwGJ)}}? pm-186/ar"

(&ckdifjynfe,fjynfolaumifpD?]]&ckdifjynfe,fjzpfpOforkdif;(yOörwGJ)}}? pm-186/ar"(&ckdifjynfe,fjynfolaumifpD?]]&ckdifjynfe,fjzpfpOforkdif;(yOörwGJ)}}? pm-186/ar"(&ckdifjynfe,fjynfolaumifpD?]]&ckdifjynfe,fjzpfpOforkdif;(yOörwGJ)}}? pm-186/ar"

ynmarmfuGef;vuFm½I)ynmarmfuGef;vuFm½I)

ynmarmfuGef;vuFm½I)ynmarmfuGef;vuFm½I)ynmarmfuGef;vuFm½I)/ xkdo*Fg,emwifukef;awmfay:rS ausmufqpftEkynmvuf&mrsm;ukd tdE´d,

awmifykdif;em**sKeduGef'grSvuf&mrsm;ESifhwlnDaMumif; Gangolyu rSwfcsufcszl;aMumif;od&onf(&ckdif(&ckdif

(&ckdif(&ckdif(&ckdif

a0omvDacwfAk'¨tEkynm}}? pm-15)a0omvDacwfAk'¨tEkynm}}? pm-15)

a0omvDacwfAk'¨tEkynm}}? pm-15)a0omvDacwfAk'¨tEkynm}}? pm-15)a0omvDacwfAk'¨tEkynm}}? pm-15)/

at'D 1018wGif av;ûrdUacwfpwifygonf/ av;ûrdUacwftwGif;? yOömûrdUwwd,ajrmufrif;jzpfaom

rif;&ifjzL(at'D-1039-1049)vufxufwGif &[EÅt&Sifjrwf (800)wkdY pka0;í yd#uwfokH;ykHukd o*Fg

,emwifcJhMuao;onf[k &ckdif&mZykHusrf;wGif awGU&ygonf/taMumif;&if;rSma0omvDacwfrSqif;ouf

vmaom&ckdifrlBudK;wrf;yd#uwfawmftm;?jznfhpGufjcif;?y,fESKwfjcif;?rûyyJckdifNrJpGm\xdef;odrf;Ekdif&efjzpfyg

onf/ tmeE´pjE´ausmufpm*gxm(50)wGif yg&SdouJhokdY a&Ta&;rif;a&; unpfa&;tm;jzifh ti,fpm;a&;

ul;wifaom o*Fg,emyGJi,frsKd;um; rif;&ifjzLvufxufxd &ckdifjynfwGif (11)BudrfrQ&SdcJhonf[k od&yg

onf(atmifcspfpdef?]]&ckdifjynfAk'¨omoemESifh omoemûyvkyfief;BuD;}}? &ckdifr*¾Zif;(4)? 1977?pm-(atmifcspfpdef?]]&ckdifjynfAk'¨omoemESifh omoemûyvkyfief;BuD;}}? &ckdifr*¾Zif;(4)? 1977?pm-

(atmifcspfpdef?]]&ckdifjynfAk'¨omoemESifh omoemûyvkyfief;BuD;}}? &ckdifr*¾Zif;(4)? 1977?pm-(atmifcspfpdef?]]&ckdifjynfAk'¨omoemESifh omoemûyvkyfief;BuD;}}? &ckdifr*¾Zif;(4)? 1977?pm-(atmifcspfpdef?]]&ckdifjynfAk'¨omoemESifh omoemûyvkyfief;BuD;}}? &ckdifr*¾Zif;(4)? 1977?pm-

130)130)

130)130)130)/

at'D-10&mpktwGif;rSpí &ckdifjynfwGif r[m,eESifh wEÅ&0g'wkdY vQifjrefpGm wdrfaumyaysmuf

oGm;ygonf/ ax&0g'omoemrSm ykdrkdpnfyifxGef;vif;vmygonf/ at'D(12)&mpkwGif oD[kdVfuRef;ü

t"r®0g'Drsm; aESmuf,SufzsufqD;rIaMumifh &cdkifjynf'ó&mZmrif;(at'D-1153-1165)vufxufü?

tukv0dZ,*Pygaru©t&Sifoljrwfonf aemufyg&[ef;(26)yg;ESifhtwl? oD[kdVfokdY<ua&mufum

ax&0g'omoemawmfukd jyefvnfûypkawmfrlcJh&ygonf/ ae&Oö&mawmifilacwf i&refrif;vufxufü

vnf; Owå&"r®oHCmh"dywdq&mawmfonf wynfhoHCm(36)yg;ESifhtwl oD[kdVfokdY omoemûy<ua&muf

cJhMuygonf/

Page 142: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

avmif;MuufûrdUukdwnfaom tavmrmjzLrif;onf at'D-1256-ckwGif? &cdkifa&wyfrawmfoabFm

rsm;jzifh oD[kdVfuRef;okdY r[mrdwftjzpfoGm;a&mufcJhaomaMumifh? tavmrmjzLausmufpmwGif ]]odef;,kdVf

a&mufrif;[k a&;xkd;xm;onf/(armifBuD;pdef?]]avmif;Muufacwf&ckdifjynf}}&ckdifr*¾Zif;(4)? pm-119)/(armifBuD;pdef?]]avmif;Muufacwf&ckdifjynf}}&ckdifr*¾Zif;(4)? pm-119)/

(armifBuD;pdef?]]avmif;Muufacwf&ckdifjynf}}&ckdifr*¾Zif;(4)? pm-119)/(armifBuD;pdef?]]avmif;Muufacwf&ckdifjynf}}&ckdifr*¾Zif;(4)? pm-119)/(armifBuD;pdef?]]avmif;Muufacwf&ckdifjynf}}&ckdifr*¾Zif;(4)? pm-119)/

at'D-1279wGif avmif;MuufûrdUüeef;wufaom bk&ifrif;xD;onf? tdE´d,EkdifiHAk'¨*,mokdY<ua&muf

awmfrlcJhNyD;? Ak'¨*,mrS r[maAm"dykxkd;awmfBuD;ESifh *lbk&m;rsm;ukdrGrf;rHûyjyifum tvª'gersm;pGmûyvkyf

cJhygonf/ Ak'¨*,wGif ausmufpma&;xkd;cJhNyD; at'D-1295-wGif &ckdifjynfokdYjyefcJhygonf/

ajrmufOD;acwf bapmjzLrif;vufxuf(at'D1450-1481)wGif &ckdifjynfrS od'wåax&fonf oHCm

50jzifh taz:ûyí oD[kdVfokdY<ua&mufcJhygonf/ rif;Ambk&if oHwGJwGifpkd;pHpOfu? oHwGJrSt&SifawmaZm

om&ESifh ajrmufOD;rS t&Sif"r®0dvmowkdYonf oD[kdVfokdY<ua&mufcJhNyD;? tjyefwGif tHawmfwpfqlyifh

aqmifcJhí rif;bmBuD;onf oHwGJûrdUtHawmfapwDwGif XmyemcJhaMumif; &mZ0ifrsm;uazmfjyygonf/

,if;aemufoD[kdVfwGif t*Fvdyf&efaMumifh *kdPf;jynfh½kHrQyif oHCmrsm;pka0;í r&ekdifaomaMumifh

r[m0dZ,Am[krif;vufxufü? &mrnwkdif;rS oHCmukdvnf;aumif;? 0drv"r®ol&d,rif;ESifh 0drv

r[m&mZmwkdYvufxufwGif &ckdifjynfrSoHCmawmfrsm;yifhaqmifí omoemawmfukdjyefvnfûypkawmf

rlMu&ygonf(r[mpr®oBuFef]]omoemvuFm&pmwrf;}}[Hom0wDykHESdyfwkduf? 1956?&efukef?pm-36)(r[mpr®oBuFef]]omoemvuFm&pmwrf;}}[Hom0wDykHESdyfwkduf? 1956?&efukef?pm-36)

(r[mpr®oBuFef]]omoemvuFm&pmwrf;}}[Hom0wDykHESdyfwkduf? 1956?&efukef?pm-36)(r[mpr®oBuFef]]omoemvuFm&pmwrf;}}[Hom0wDykHESdyfwkduf? 1956?&efukef?pm-36)(r[mpr®oBuFef]]omoemvuFm&pmwrf;}}[Hom0wDykHESdyfwkduf? 1956?&efukef?pm-36)/

ajrmufOD;acwf rif;&mZmBuD;vufxuf (at'D-1563-1612)wGif oD[kdVfuRef;rS rax&fBuD;

wpfyg;onf aemufygrsm;ESifhtwla&muf&SdvmNyD; omoemûyay;yg&ef pmo0Pfqufvmojzifh?

ajrmufOD;ûrdUajrmufbufwefaqmif;q&mawmfESifh t&SifpEd0dvmoESpfyg;onf oHCmawmf(20)ESifh twl

oD[kdVfokdYomoûy<uoGm;aMumif;ESifh wzefomoem-2227-ckwGifvnf; &ckdifjynfrSoHCm(33)yg;ukd

yifhaqmifíoD[kdVfwGif omoemûyaponf[k?[oFwûrdU? t*¾r[my@dwt&SifambP\ ]]r[m'Gg&ed

um,omoemh'DyeDusrf;}}wGif awGU&ygonf/

ajrmufOD;ûrdUwGif rm½kyÜd,rif;eef;pHcsdefwGif oD[kdVfuRef;? 'kwd,0drv"r®ol&d,rif;} xHrS oHtzGJY

onf oabFmESpfpD;ESifha&mufvmNyD;? omoemûyay;yg&ef avQmufxm;ojzifh? at'D-1695-wGif?

owåXmeq&mawmfBuD;t&Sif£E´rOöLESifhavmif;Muufq&mawmft&SifeEdpuúwkdYonf? {upm&? A[kpm&?

aemufyg&[ef;(40)ESifh? oD[kdVfokdY<ua&mufí omoemûycJhygao;onf/ (OD;wifaz?]]&ckdifjynfe,f(OD;wifaz?]]&ckdifjynfe,f

(OD;wifaz?]]&ckdifjynfe,f(OD;wifaz?]]&ckdifjynfe,f(OD;wifaz?]]&ckdifjynfe,f

twGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;?]]&ckdifo[m,r*¾Zif;(3)? 1996?pm-96)twGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;?]]&ckdifo[m,r*¾Zif;(3)? 1996?pm-96)

twGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;?]]&ckdifo[m,r*¾Zif;(3)? 1996?pm-96)twGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;?]]&ckdifo[m,r*¾Zif;(3)? 1996?pm-96)twGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;?]]&ckdifo[m,r*¾Zif;(3)? 1996?pm-96)/

txufwGifpma&;olwifjycJhonfhtwkdif;? "n0wDacwfrS ajrmufOD;acwfxd? &ckdifjynfAk'¨omoem

tpOftvm\uefYvefYjzwfykHum;csyfppfwrf;tusOf;rQukdavhvmjcif;jzifhf?&ckdifwkdYonf ysLvlrsKd;rsm;xuf

ykdrkda&S;usaomumvuyif? ax&0g'Ak'¨omoemukdvufcH&&SdcJhMuNyD;? raysmufysufatmifxdef;odrf;vm

cJhonfhtjyif? &ckdifjynfe,f\vuf&Sd Ak'omoemonf? r[m,erSqif;oufvmaom omoemr[kwfyJ?

"n0wDa0omvDacwfrSyif tpOftqufxdef;odrf;vmcJhonfh ax&0g'omoemawmfppfjzpfaMumif;

awGUjrif&ygonf/

oufolZm &SmykHawmf

oufolZm[laomtrnfukd &ckdifvlrsKd;wkdif;vkdvkd &ckdif&mZ0ifukd tweftoifhavhvmolwkdif;

Mum;zl;onf/ okdYaomftrsm;tm;jzifh odxm;MuonfrSm oufolZmonf? tdEd,rS&ckdifjynfokdYa&muf&SdcJh

aom r*kdrif;orD;wpfyg;jzpfonf[k odxm;Muygonf/ oufolZmonf tvGefvSyaom ukvm;

rif;orD;jzpfí? &ckdifbk&ifu odrf;,la`rSmufpm;awmfrlonf[k pma&;olwkdYi,fpOfu bkd;zGm;rdbrsm;xHrS

Mum;cJh&bl;ygonf/

Page 143: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

&ckdif&mZ0ifrsm;wGifvm&Sdaom oufolZmrif;orD;tvSbGJU? &wkuAsmrsm;rSm tvGefyifzwfaumif;

ygonf/ okdYaomf&ckdif&mZ0iftapmifapmifwkdYukd vufvSrf;rDorQ avhvmMunhfaomtcg? oufolZmeSifh

ywfoufí rwljcm;em;aomazmfjycsufrsm;ukd awGUvm&ygonf/ azmfjycsuftrsm;tjym;ukd pkpnf;vQif

y"meusaomazmfjycsufESpf&yfukd awGU&ygonf/ yxrazmfjycsufrsm;rSm q&mirnf;\&ckdif&mZ0ifESifh

nDnGwfaomazmfjycsufrsm;jzpfMuonf/

oufolZmtm; acwfûydifrSwfwrf;tcsKdUESifh wkdufqkdifqef;ppfjcif;rûyrSD &mZ0ifvmjcm;em;aom

azmfjyrIrsm;ukd OD;pGmwifjyygrnf/

q&mirnf;\&ckdif&mZ0ifü ]]yqmrif;? rif;acgif;a&mifuG,fvGefvQif? yqmrif;om;oufolZmESifh

nDawmfESa&mifqDwkdY rif;tjzpfukd vkMuaomf? tpfukdoufolZmrEkdifaomaMumifh &ckdifjynfokdY oMupf-

1022-ck? 0gacgifvwGifa&mufvm\/ yqmrif;om;oufolZmonf &ckdifbk&ifpE´ok"r®&mZmrif;w&m;

xH ESrawmf]parÜyD}ukd ukd,fvkyfawmfay;í? avSpif;wpfaxmifruaomavSwkdYukdxnfhawmfrlí? ppful&ef

yg?a&S;ab;avmif;awmfwkdYykdifpkd;cJhaom wpfq,fhESpfyknmukd ,lawmfrlyg[kavQmufvmaomf}} [kawGU&yg

onf/ þ&mZ0ift& oufolZmonf rif;orD;wpfyg;r[kwfyJ? ESa&mifqD\aemifawmfrif;om;wpfyg;

jzpfygonf/ ,if;nDaemifESpfyg;xD;eef;vk&mppfyGJjzpfí? oufolZm½IH;edrfhum &cdkifajrmufOD;ûrdUawmfokdY

xGufajy;vmcJh&m? c&pf-1660ckMo*kwfvwGifa&muf&Sdvmonf/ oufolZmonftwlygvmaomESrawmf

]parÜyD}ukd pE´ok"r®&mZmrif;tm;qufoí ppfulawmif;cJhonf[k od&onf/ q&mirnf;&mZ0ifwGif

]]þokdYpE´ok"r®&mZmrif;BuD;onf oufolZmukd csD;rGrf;awmfrl\}}[k &wkuAsmtqkH;wGifazmfjyxm;onfh

twkdif; oufolZmESrawmfpaAÜyDukdvnf;aumif;? oufolZm\orD;awmfukdvnf;aumif; tzGJUtEGJUjzifh

azmfjyxm;rIwpkHw&mryg&Sdyg/ oufolZm\&ifaoG;orD;awmfESpfOD;ukd odrf;ykdufí? armif;rrdóHrsm;ESifh

crf;em;pGmxm;&SdaMumif;omvQif yg&Sdygonf/

tif;apmuf&mZ0iftqkdrSm e&ywdrif;BuD;pkd;pHawmfrlaomtcg? taemufypädra'oyqmjynfü

]rif;acgif;a&mif} rif;ûyawmfrlí? tkdrif;vwfaomfom;awmfBuD; tdrfa&SUrif;wvaomusLukd wkdif;jynf

tyfESif;rif;ûyawmfrlap\/ xkdrif;om;wvaomusLonf rw&m;ûyusifhojzifh? nDawmfESa&mifqDonf

ykefuefaomif;usef;ír&Ekdifojzifh? ESrawmfoufolZmwkdYESifhwuG xGufajy;0ifa&mufvmonfukd om,m

Nidrf;csrf;pGmaexkdifapí? oufolZmukdodrf;ykdufawmfrlvQuf? ta&miftqif;ukdcsD;rGrf;aomtm;jzifh e&ywd

rif;BuD;u tvSbGJUukdzGJUawmfrlaMumikf; vm&Sdygonf/ tif;apmuf&mZ0ift&? wvaomusL\ab;&ef

aMumifh xGufajy;vm&jcif;jzpfNyD; ajrmufOD;ûrdUawmfokdY &ckdifouú&mZf 1001(c&pf 1639)ckwGif a&mufvm

Muonf/ þ&mZ0ift& oufolZmonf rif;orD;wpfyg;jzpfonf/

&mZ0ifrsm;wGifvmaom t,ltqESpfrsKd;ukd EIdif;,SOfMunhfaomtcg-

(1)q&mirnf;&mZ0ift&? yqmrif;om;oufolZmESifh nDawmfESa&mifqD xD;eef;vkí? oufolZm

½IH;edrfh &ckdifjynfokdYajy;vmjcif;jzpfNyD;(okdYaomfq&mirnf;\&mZ0ifvm&wkwGif ]wvaomufusL}

xD;eef;&onf [kvnf;yg&Sdonf/ tif;apmuf&mZ0ift&? yqmtdrfa&SUrif;om; wvaomusLESifh nDawmf

Eka&mifqDwkdY ppfyGJjzpfí? Eka&mifpD½IH;edrfhojzifh?ESrawmfoufolZmukdac:um &ckdifjynfokdY xGufajy;

vmcJhonf/

(2)q&mirnf;&mZ0ift&? oufolZmrif;om;onf &ckdifjynfokdY pEok"r®&mZrif;vufxuf c&pf-

1660-ckESpfwGif a&muf&SdcJhNyD;? tif;apmuf&mZ0ift&? Eka&mifqDFESifh ESrawmfoufolZmwkdYonf? e&ywd

rif;vufxuf c&pf1639ESpfwGif a&muf&Sdvmygonf/

(3),if;&mZ0ifrsm;wGif yg&Sdaom oufolZmbGJUvuFmrsm;ukd EIdif;,SOfMunhfaomtcg? q&mirnf;

&mZ0ifvmoufolZmbGJU&wkvuFmESifh tif;apmuf&mZ0ifvmoufolZmbGJU&wkvuFmwkdYonf xyfwlxyf

Page 144: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

rQ wlnDMuonfum;r[kwfyg/ q&mirnf;\&ckdif&mZ0ifwGif vuFm&wk(5)ykd'fyg0ifí tif;apmuf&mZ

0ifwGif &wk(7)ykd'fyg&Sdygonf/ q&mirnf;&mZ0ifvm &wkvuFmtykd'f(1)onf tif;apmuf&mZ0ifwGif

ryg&Sdyg/ xkduJhokdYyiftif;apmuf&mZ0ifvmvuFmtykd'f(5)(6)ESifh (7)wkdYonf? q&mirnf;\&ckdif&mZ0if

wGif ryg&Sdyg/ q&mirnf;&mZ0ifrSvuFmtykd'f(2)rS(5)txdonf? tif;apmuf&mZ0ifvmtykd'f(1)rS(4)

txdESifh pum;vkH;yg' tenf;i,fuGJvGJonfrSvGJí twlwlyifjzpfygonf/ ûcHíokH;oyfvQif tif;apmuf

&mZ0ifvm&wkvuFmrsm;onf q&mirnf;\&ckdif&mZ0ifvm&wkvuFmrsm;xufykdí tzGJUtEGJUaumif;

onf?ykdívSyonfukd awGU&ygonf/

xl;jcm;onfrSm q&mirnf;&mZ0ifwGif rif;orD;bGJUr[kwfbJ rif;om;bGJUjzpfaejcif;yifjzpfonf/

,if;&mZ0ifwGif]]a'0&mZm? olZmwrQ? EIdif;r&onfh? 'DyywfukH;? rif;tm;vkH;wkdY? &TifûyH;MunfjzL?½Iawmf

rlvnf;? onf;tkjywfacgif? aMuvkatmifvQif? ewfa,mifyrm? oufolZmum;}}[kvnf;aumif;?

]]rif;yqmum;?unmqif;oGif? oifvnf;a&S;u? b,foDvaMumifh?½lyvu©Pm? ig;jzmMueftif? pkHtif

nDpGm}}[kvnf;aumif;? oufolZmrif;om;onf Mueftifig;jzmESifh jynfhpkHaom unmyskKduav;toGif

Eke,facsmrGwfvSyaom rif;om;wpfyg;jzpfonf[k a&;zGJUxm;ygonf/ vuFm\tqkH;wGif ]]þokdY

pE´ok"r®&mZmrif;BuD;u oufolZmtm;csD;rGrf;awmfrl\}}[kvnf; azmfjyxm;ygonf/ oufolZmtm;

zGJUEGJUaom þ&wkykd'fonf tif;apmuf&mZ0ifwGif ryg&Sdyg/ tif;apmuf&mZ0ifvm vuFmyxrykd'fonf?

irnf;&mZ0ifvm 'kwd,tykd'fjzpfygonf/

wzef q&mirnf;\&mZ0ifwGif? Ekka&mifqDESifh oufolZmwkdY&efppfjzpfyGm;onf[k azmfjyNyD;rS ?

&wkvuFmtykd'f(2)wGif]]tif;apmuf&mZ0ifvmvuFmtykd'f(1)ygtwkdif;?]]rif;acgif&mZm? jynfom

wnfaxmif? jrifhatmif&Snfvsm;? tkdvwfjim;í? om;Mo&o? wvaomufusL? rif;rlonfhcg? usifh&m

roifh . . . .oufolZmwkdY? i,fpGmwnD? ESa&mifqDESifh ? wlNyDruGm}}[kwvaomufusLrif;ûyNyD; rw&m;

usifhojzifh oufolZmrif;om;onf ? nDjzpfoESa&mifqDESifh om;r,m;wkdYygrusef xGufajy;vmaMumif;?

a&SUaemufrnDqkdxm;ygonf/ þ&wkykd'fonf tif;apmuf&mZ0ifwGif tykd'f(1)tjzpfyg0ifae&m?

oufolZmonf vuFmt&? Eka&mifqD\tpfukdjzpfaeojzifh? e&ywdrif;BuD;tm; ESrawmfoufolZmukd

qufoonf[laomtqkdESifh qefYusifaeojzifh tif;apmuf&mZ0iftwGif;üvnf; a&SUaemufrnDnGwfrI

yg0ifaeonfukd awGU&ygonf/ aemifawmfBuD;wvaxmusLrif;ûyí &efppfjzpfyGm;Muonf[lonfukdrl

&wkvuFmuazmfjyaeygonf/ &ckdif&mZ0ifrsm;t&? ukvm;yqmrif;BuD;]]rif;acgifa&mif(okdYr[kwf)

rif;acgif&mZm}}uom;awmfBuD; wvaomusLukd xD;eef;tyfojzifh? eef;vkyGJ&efppfjzpfyGm;&m? ppfrEkdif

aom oufolZm? Eka&mifpDESifhrdom;pkrsm;tjyif? ESrawmf? ]]parÜyD}}ESifh &Jruftrsm;tjym; &ckdifjynfokdY

xGufajy;a&muf&SdcJhonf[k aumufcsufcsí&ygonf/ okdYaomf &ckdif&mZ0ifrsm;t&]oufolZm}onf

rif;om;jzpfonf(okdYr[kwf) rif;orD;jzpfonfukdum; rqkH;jzwfEkdifay/ ,if;tjyif? &mZ0ifESpfapmifvkH;

wGif yg0ifaomn vuFmkwpfykd'fwGif ]]bk&m;qk,l? arQmfawmfrlí? oufolZmaoG;? taxG;tBuD;? rif;orD;

ukd? xHeD;ruGm? apygawmfom;? rdóHrsm;ESifh}}[k vuFmwGif yg&Sdaomtcsufukdaxmufí? &ckdifrif;\tzGJU

tEGJUonf? oufolZm\ESrawmf parÜyDukdvnf;aumif;? oufolZmrif;orD;ukdvnf;aumif;? zGJUqkdoDukH;

jcif;r[kwfyJ? oufolZm\orD;awmfrif;orD;ukd zGJUEGJUoDukH;rIomjzpfonf[k ,lq&ygonf/

q&mBuD;OD;pHomatmifu &Sm½SL*smtaMumif;ESifhywfoufí &cdkif&mZ0ifwGif ryDrjyifjzpfaeonf/

&Sm½SL*smukdyif rif;orD;[kxifrSwfaeMuonf/ &Sm½SL*sm[laomtrnf jrefrmrIûy&mwGif ]oufolZm}

[kûyxm;onf/trSefwu,frSm &Sm½SL*smonf r*kdbk&if&S*s[ef\om;yifjzpfonf/ &ckdif&mZ0ifrsm;wGif

yg&Sdom&Sm½SL*sm\orD;tvSudk zGJUqkdonfh&wkrSm tvGefzwfíaumif;ayonf/ ,if;&wkwGif]]oufolZm

Page 145: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

aoG;}}[ka&;ygvsuf? &mZ0ifq&mrsm;rSm;,Gif;aeMuonf[k a&;om;cJhygonf/

oufolZmqkdonfrSm r*kdppfajy;rif;om;&Sm½SL*smjzpfaMumif;ukd ?tdE´d,? b*Fvm;&mZ0ifrsm;ESifh?

acwfûydifrSwfwrf;rsm;?orkdif;ynm&Sifrsm;a&;om;csufrsm;t& od&Sd&NyD;jzpfygonf/

tdEd,EkdifiHr*kdtifyg,macwforkdif;wavQmufvkH;wGif c&pfESpf 1627-1658xdpkd;pHcJhaom &S*s[ef

bk&ifBuD;vufxufwGif t<u,f0qkH;jzpfonf[k orkdif;ynm&Sifrsm;rSwfwrf;wifMuonf/ &S*s[efbk&if

BuD;wGif om;awmf(4)yg;&Sdygonf/ ,if;om;awmfrsm;\trnfrsm;rSm ]]'g&m&SDukd;}}?]]&Sm½SL*sm}}?]]atmf&efZpf}}

ESifh ]]rl&wfbwf}}wkdYjzpfMuonf/ om;awmf(4)yg;pvkH;onf jynfe,frsm;\bk&ifcHrsm;jzpfMuí? &Sm½SL*sm

rif;om;rSm Mo&doESifh b*Fvm;e,f\bk&ifcHjzpfygonf/

1657-ckESpfwGif&Sm*s[efbk&ifBuD; emrusef;jzpfaomtcg nDaemifav;yg;wkdYxD;eef;vkyGJjzpfyGm;

Muonf/ eef;vkppfyGJrsm;wGif 'uúefjynfe,fbk&ifcH atmf&efZpfonfaemifawmf(2)yg;ESifh nDawmfukd

ppfEkdifNyD; r*kdtifyg,m&Sif jzpfvmcJhavonf/ &Sm½SL*smonf? r*kdtifyg,m&Sifjzpfa&;twGuf atmf&efZpf

tm;tBudrfBudrfppfûycJhaomfvnf; ratmifjrifyJ? 1657-ckESpf ZEé0g&DvwGifb*Fvm;okdYwdrf;a&SmifcJh&av

onf/ olonfppfwaumif;rSwqifh &ckdifjynfajrmufOD;ûrdUawmfokdYa&muf&SdvmcJhonf[k tdE´d,orkdif;

rSwfwrf;rsm;u azmfjyygonf/ atmf&efppfonf AkdvfcsKyfBuD; *sr®vmtm;? &Sm½SL*smukd &ckdifykdifeufxd

vkdufvHzrf;qD;&ef ñTefMum;cJh\/ okdYaomf *sr®vm½kwfw&ufuG,fvGefoGm;ojzifh? atmf&efZpfonf

rdcifbufrS OD;av;awmfpyfol]]&Spöwmcef}}tm; b*Fvm;jynfe,fbk&ifcHtjzpfcefYtyfcJhavonf/

&Sm½SL*smrif;om; &ckdifjynfokdYvm&mvrf;c&D;ukd? a&vrf;c&D;jzpfonf[k azmfjyolrsm;&SdouJhokdY

ukef;vrf;c&D;jzpfonf[k azmfjyolrsm;vnf; &SdMuygonf/'wfcsfESifh t*FvdyfukefonfftcsKdU\rSwfwrf;

rsm;? befeD,mESifhrefElpDwkdY\rSwfwrf;rsm;? cgzdqef\a&;om;xm;csufrsm;? tAÁElqvrf\rSwfwrf;ESifh

acwfûydift*FvdyfvlrsKd;wpfOD;\rSwfwrf;rsm;t& &Sm½SL*smonf b*Fvm;rS 'D,if;*g;okdY &ckdifa&wyfrawmf

\oabFmjzifha&muf&SdcJhonf[k azmfjyMuygonf/okdYaomfRIYAZ US SALATIN rSwfwrf;ukda&;om;ol

tygt0if? csm;vfpwD;0yf? qvmqef'kd;ESifhacwforkdif;q&mrsm;jzpfMuonfh tmomaz,mESifh *sDtD;[m

AD;wkdYurl? &Sm½SL*smonf b*Fvm;rS ? tmoH? rPdyl&bufrS Murf;wrf;aomvrf;c&D;ukd jzwfoef;í

ppfwaumif;okdYa&muf&SdcJhonf[k twdtusqkdMujyefygonf/

oufolZmac:&Sm½SL*smonf ppfwaumif;wGif c&D;waxmufem;cJhonf[laomtcsufukd rSwfwrf;

tm;vkH;uaz:jyMuygonf/ &Sm½SL*smonf b*Fvm;rSxGufcGgvmpOfu ajrmufOD;ûrdUawmfokdYta&mufvm&ef

&nf&G,fcsufryg&SdcJh[k ,lq&ygonf/ r*kdtifyg,mukd jyefvnfwkdufckduf&ef ppfwaumif;tm; ppftajc

cHpcef;tjzpfwnfaqmuf&efESifh ,if;okdYratmifjrifygu tm&yfokdY ppfwaumif;rS oabFmjzifh c&D;quf&ef

jzpfygonf/ a'gufwmueef*kdurl ppfwaumif;a'oonf ppftajccHe,fajrwnfaqmuf&ef roifhawmf

jcif;? ppfwaumif;wGif r*kdppfwyf\tEÅ&m,fukdpkd;&drf&jcif;? ppfwaumif;okdYa&muf&Sdcsdefonf rkwfokef

rkd;OD;jzpfí? rkwfokefESifhqkdifuvkefavwkdYaMumifh tm&yfokdYoabFmrxGufEkdifao;jcif;wkdYaMumifh?

ppfwaumif;wGifMum&SnfraecJhyJ ajrmufOD;okdY c&D;qufcJhonf[kqkdygonf/

Oa&myc&D;oGm;rsm;\rSwfwrf;rsm;t&? ,if;acwfu ppfwaumif;rS ajrmufOD;okdYoGm;&ef trsm;tm;

jzifh tokH;ûyaeMuonfhvrf;rBuD;wpfck&SdcJhaMumif; od&ygonf/ uemzlvDjrpfurf;rS vlrsm;u ,if;vrf;

ukd &Sm½SL*smvrf;[kac:Muygonf/,if;vrf;onf ]]qmumeD;,m;}}teD;wGif &ckdifvrf;rBuD;ESifhqkHonf/

&Je,fvf\ 1783-ckESpfua&;qGJcJhaomajrykHpmtkyfwGif þvrf;qkHrS&mrl;okdYoGm;aomvrf;wckyg&Sdonf/

olazmfjycJhaomvrf;rSm ,cktcg ppfwaumif;rS aumhyZm;okdYoGm;aomvrf;rBuD;ae&mESifh ukdufnDaeyg

onf/ rnfokdYyifjzpfap? &Sm½SL*smESifh aemufygrsm;onf ppfwaumif;rSajrmufOD;okdYukef;vrf;c&DF;jzifh

vmcJhMuonf[k rSwfwrf;tm;vkH;ukd ukd;um;íod&ygonf/ &Sm½SL*smESifh aemufygrsm;onf ajrmufOD;ûrdU

Page 146: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

awmfokdY? c&pfESpf 1660-ckESpf? Mo*kwfv 26&ufaeYwGif a&muf&SdcJhMuygonf/

xkdYaMumifh ajrmufOD;eef;wGif c&pf-1652-1674xdpkd;pHcJhaom pEok"r®&mZmrif;BuD;vufxufawmf

wGif &Sm½SL*smonf aemufygrsm;ESifhtwl ajrmufOD;okdYa&muf&SdcJhonfqkdaom q&mirnf;\&mZ0ifonf

trSefyifjzpfaeygonf/

ppfwaumif;a'oaus;vufaw;wpfyk'fwGif &Sm½SL*smajrmufOD;ûrdUawmfokdY xGufcGgvm&mwGif ZeD;

jzpfokl ]]yg&DbefEl;}}ESifhorD;ESpfOD;ygvmcJhonf[k azmfjyxm;ygonf/ rpöwmqD'pfcefu &Sm½SL*smwGif

]*kvf½kcfbefel;}?]a&&Seftm&fbD*ef}?]trDembefEl;}[lí orD;okH;OD;teuf? orD;awmftBuD; }*kvf½kcfbefEl;}onf

&ckdifokdYvm&mwGif ryg0ifcJh[kqkdygonf/ acwfûydif&ckdifrSwfwrf;wpfapmifukd ukd;um;í 1966-ck?

ygupöweftm&Sawmf0iftoif;*sme,ftwGJ-6wGif? rpöwmqD'pfcefa&;om;cJhonfhtwkdif;qkdvQif &Sm½SL*sm

ajrmufOD;okdYvm&mwGif ]qmaAbD} trnf&SdESrawmfwpfOD;vnf; yg&SdcJhonf[k ,lq&ygonf/þrif;orD;

onf q&mirnf;&mZ0ifwGif azmfjyxm;onfh? &Sm½SL*smu pE´ok"r®&mZmrif;tm;qufoonfqkdaom

oufolZmrif;om;\ESrawmf ]parÜyD}rS wjcm;rjzpfekdifay/

tAÁ'lqvrfu &Sm½SL*sm\om;awmf(3)OD;trnfwkdYukd ]ZmtifO'if}? ]blveftu©wm}ESifh ]ZmeD,,f

tmbuf'if}[kazmfjycJhaomfvnf; olwkdYonf ajrmufOD;ûrdUawmfokdY ygvmonfrygvmonfukd raz:jycJhay/

]befeD,m} ]refElqD} ]abm0&D;} wkdYurl ]]plvfwefbef;}}[laom om;wpfOD;ygvmonf[kqkdygonf/

ajrmufOD;ûrdUae'wfcsfukefoG,fa&;ukd,fpm;vnf Al;bmpfhurl?&Sm½SL*smESifh twlygvmaomom;awmf\

trnfukd ]bGefplvfwef}[k azmfjycJhygonf/ rpöwmtvmqef'kd;ESifh rpöwmbD;vfwkdY\azmfjycsufwGif&Sm½SL*sm

ü ]yD;,m&DbefEl;}ac: 'kwd,r,m;wpfOD;&Sdao;onf[k awGU&ygonf/

orkdif;rSwfwrf;rsm;ukd EIdif;,SOfMunhfvQif &ckdif&mZ0ifrsm;wGif vm&Sdaomrif;acgif;a&mif(0g)

rif;acgif&mZmqkdolrSmr*kdtifyg,m&Sif? ]&S*s[ef}bk&ifBuD;ukd qkdvkdjcif;jzpfaMumif;awGU&onf/om;awmf

BuD; tdrfa&SUrif;wvaomusLqkdonfrSm &S*s[ef\tBuD;qkH;om;awmf yef*syfESifhumAl;e,fbk&ifcHjzpfaom

]'g&m&SDukd;}ukdqkdvkd&if;jzpfygonff/ oufolZmrif;om;ESifh xD;eef;vkyGJppfjzpfcJhaom &ckdif&mZ0ifwGif

azmfjyaom nDawmf]ESa&mifqD}qkdonfrSm tdEd,orkdif;rSwfwrf;rsm;wGif azmfjyonf? aemifawmfESpfyg;

ESifh nDawmfwpfyg;ukd ppfatmifEkdií? 'gukd&SDukd;vufrS xD;eef;odrf;ykdufum r*kdtifyg,m&Sifjzpfvm

cJhonfh]]atmf&efZpf}}ukdqkdvkdjcif;jzpfygonf/ nDawmfti,fqkH;jzpfaom rl&wfbufrSm atmf&efZpf\zrf;qD;

jcif;ukdcHvkduf&onf[k tdEd,orkdif;rSwfwrf;rsm;uqkday&m? &Sm½SL*smESifhtwl nDawmfwpfOD;wa,muf

rQ ajrmufOD;ûrdUawmfokdYygvmEkdifbG,fr&Sdyg/

orkdif;rSwfwrf;rsm;ukd ñSdEIdif;í? &Sm½SL*smESifhtwlajrmufOD;ûrdUawmfokdYa&muf&Sdvmolrsm;kd &SmazGaom

tcg? &Sm½SL*sm\yxrZeD;? ]yg&DbefEl;}? 'kwd,orD;]a&m&Seftm&fbD*ef}? wwd,orD; ]trDembefEl;}?

ESrawmf ]qmaAbD}ESifh trnfraz:jyEkdifaom om;awmfESpfyg;wkdYukd awGU&ygonf/

pEok"r®&mZmonf &Sm½SL*sm\ESrawmf ]qmaAbD(0g) parÜyD}}ukd odrf;ykdufNyD; &Sm½SL*sm\ppfulawmif;

rIaMumifh r*kdppfwyfukdwkdufckdufcJhaomfvnf; ratmifjrifcJhyg/ *sDtD;[mAD;\a&;om;csuft&rl? pE´ok"r®

&mZmonf &Sm½SL*smtm;? tm&yfokdYoGm;&efoabFmpDpOfay;rnf[k uwdûycJhNyD;? &SpfvMumonfhwkdif

pDrHray;cJhojzifh &Sm½SL*smraMueyfjzpfcJh&aMumif;? pE´ok"r®&mZmonf &Sm½SL*sm\orD;awmftBuD;ukd

qufo&ef awmif;cJcJhaMumif; od&ygonf/ &ckdifokdYa&muf&Sdvm&mwGifygvmaom orD;awmfqkdonfrSm

&Sm½SL*sm\ orD;awmf]a&m&Seftm&fbD*ef}ukdqkdvkdjcif;jzpfygonf/

&mZ0ifvuFmrsm;wGifyg&Sdaom ]]oufolZmaoG;}}[laompum;ukdaxmufí OD;pHomatmifu

&Sm½SL*sm\orD;ukda&;zGJUjcif;jzpfonf[kqkdojzifh &Sm½SL*sm\ESrawmf parÜyDukda&;zGJUjcif;r[kwfyJ?

orD;awmf]a&m&Seftm&fbD*ef}ukd a&;zGJUjcif;jzpf&ayrnf/ &Sm½SL*smuorD;awmfukd rqufoojzifh? pEok"r®

Page 147: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

&mZmonf ]a&m&Seftm&fbD*ef}ESifh]trDembefEl;}orD;awmfESpfyg;pvkH;ukd odrf;ykdufawmfrlí? armif;rrdóHrsm;

jzifh a`rSmufpm;awmfrlaMumif;ukd ]]oufolZmaoG;? taxG;tBuD;?rif;orD;ukd ? xHeD;ruGm? apygbufom;?

rdóHrsm;ESifh}} [laom&wkvuFmu az:jyaeygonf/ þtcsufrsm;ukd axmufí pE´ok"r®&mZmonf

rif;orD; ]parÜyD}xuf? ]rif;orD;a&m&Seftm&fbD*ef}ukd ykdrkdíESpfoufjrwfEkd;awmfrlonf[k ,lq&ygonf/

&Sm½SL*sm\ESrawmf ]parÜyD}? orD;awmf ]a&m&Seftm&fbD*ef}ESifh orD;axG; ]trDembefEl;}?þokH;OD;teuf

wGif pE´ok"r®&mZmrif;BuD; cspfMuifjrwfEkd;awmfrlcJhonfum; rif;orD;]a&m&Seftm&fbD*ef}yifjzpfygonf/

r*kdrif;orD;]a&m&Seftm&fbD*ef}\tvSukd wpdrfhpdrfhMunhf½IU,if;? ESvkH;om;rSaygufyGm;vmaom

arwåmjzifh? pE´ok"r®&mZmrif;onf? rif;orD;\tvSukd &wkvuFmjzifhrSwfwrf;ûycJhayonf/ r*kdrif;orD;

a&m&Seftm&fbD*ef\tvSukdzGJYqkdaom

yvQrf;xifí? xdyfjyifOD;pGef;? va&mifxGef;okdY? wkdYuRef;tm;vkH;? ukd,fa&mifzkH;onf? wifhqkH;0if;

ajymif?vSxGwfacgifrl? jzLa&mifjymxGm;? a&Ttom;ESifh? jrvm;pdefoG,f? vudk,fES,fokdY? MuifzG,fvSwifh?

ajcmufjypfvGifhí? vScsifht&nf? ajcmufxyfjynfvnf;?&Sdrnfrxif? jrifvQifudk,fvkH;? oufqkH;wdrf;rwf?

cEÅmjywfvdrfh? ewfvnf;rwl? vlvnf;ru? b,f'geaMumifh? tvSokdYpifvGefoenf;/

nOfharSmifwGif;ü? tjyifq,fhav;? 0if;a&mifajyom;? i,faoG;&Sdef;&Sdef;? qifjrpdrf;ukd? cyfodrf;&Sif

vl? ESvkH;rlvdrfh? rOöLyef;jrwf?yGifha&mifvTwfokdY? rdjywfjympif? oufvkH;usifrQ? O'uFk½k? wGifrIonm?

jra*g,mESifh? jyKAÁm&yfawmif? awmifnmZAÁL? uRef;av;qlwGif? &Sifvlûydifbuf? &rnfcuf\? ûyd;ysuf

a&mifoG,f? aomfwmES,fokdY? EIdif;qG,fravsmf? tpkay:wGif? oauúmfa'0? ESKwfujywfjywf? oHcsKd vTwfonf?

b,fewfoifhukdzefoenf;/

vSpHwifhí? auoQifhjrESpf? xkH;uspfvspfESifh? a&opfrGrf;zsif;? ûraw0if;rQ? tqif;a&Ta&mif? cef;vkH;

ajymifom;? wefaqmiftwl? xGm;jymjzLvQif? rkd;olewf&yf? EIdif;rpyfonfh? ajcmufxyfwHcGef?vSwifh[efESifh?

,k*efxdyfzsm;? b,fodMum;onf? rSwfom;aemifzkdY&efoenf;/

[laomtvSbGJ&wkvuFmrsm;onf r*kdrif;orD;\tvStyukd azmfjyEkdifpGrf;&SdNyDvQif? *kPftvuFm

&owkdYESifhjynfhpkHaom? pE´ok"r®&mZmrif;\? *EÅ0ifajrmufaomtzGJUtEGJUjzpfaMumif;? jrefrmpmayorkdif;

wGif rSwfwrf;wifoifhvSayonf/

&nfnTef;ukd;um;aomusrf;rsm;

(1) &ckdif&mZ0if q&mirnf;(ppfawGûrdUMum;ausmif;ayrl)

(2) tif;apmuf&mZ0if okawoDynmpm&rl(r[mrked"r®&u©dwausmif;? ppfawGûrdU)

(3) &ckdif&mZ0ifopf('k-wGJ) &SifpE´rmvmvuFm&('k-Budrf-1997? &efukef)

(4) &ckdif'*Fg;rsm; OD;pHomatmif(1979-&efukef)

(5) The Story of Indo-Pakistan by S.F. Mahmud ( Karachi , 1966, P-152, 154, 157)

(6) A History of Chittagong by S.B. Qanungo. (Chittagong, 1988, P 300 to 360)

(7) History of Burma by G.E Harvey (London, 1925, P-147-148)

(8) A History of South East Asia by D.G.E. Hall (London, 1968 tkef;armif(jyef)pm-140?141? 1

Page 148: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

½Sm½SL*sm\ &ckdifjynfc&D;

&ckdif&mZ0ifukd tawmftoifhavhvmzl;olwkdif; ]½Sm½SL*sm} odMuygonf/ &ckdif&mZ0ifrsm;wGif

½Sm½SL*smtm; ]oufolZm}[k azmfjyavh&Sdygonf/ tcsKdU&mZ0ifrsm;u ]oufolZmrif;orD;}[kyifazmfjyMuyg

onf/ oufolZmrif;orD;\tvSukdzGJUqkdaom vuFmrsm;vnf; xif&Sm;ygonf/okdYaomforkdif;ynm&Sif

rsm;\avhvmcsuft&oufolZmqkdonfrSmrif;orD;r[kwfyJajrmufOD;acwfpEok"r®&mZrif;BuD;vufxuf

ü &ckdifjynfokdYa&muf&Sdvmaom r*kdtifyg,mrS ppfajy;rif;om;wpfOD;jzpfaMumif;odvmMu&ygonf/

olonf 1659ckESpf ZEé0g&DvwGif tdEd,EkdifiH ]cwf*sf0g;}t&yfü jzpfyGm;aomppfyGJü½IH;edrfhNyD; ta&SUb*Fvm;

rSwqifhxGufajy;ckdvIHvmoljzpfygonf/ ajrmufOD;ûrdUawmfwGif pE´ok"r®rif;eef;pHaom 1652rS 1674

twGif; &ckdifjynfokdYjynfyrS ppfajy;ESpfOD;a&muf&SdcJhzl;ygonf/ ½Sm½SL*smtjyif tjcm;ppfajy;wpfOD;rSm

Bwdyl&jynfh&Sifbk&if ]*kdAif'grifedus}jzpfygonf/ olonf xD;eef;vkcH&NyD; zrf;qD;&efvkdufcH&ojzifh

nDjzpfolESifhtwl ppfwaumif;rSwqifh ajrmufOD;ûrdUawmfokdY a&Smifwdrf;vmcJholjzpfygonf/ olonf

aemufykdif;wGif Bwdyl&jynfokdYjyefcGifh&NyD; bk&iftjzpfjyefvnfpkd;pHcJh&ygonf/ ajrmufOD;ûrdUawmfokdY ½Sm½SL*sm

vmcJhonfhc&D;vrf;ESifhywfoufí ,aeYwkdifrnfolwpfOD;wpfa,mufrQ twdtusrajymEkdifay/ orkdif;

rSwfwrf;toD;oD;wkdYu trsKd;rsKd;azmfjyxm;Muygonf/ þwGifajrmufOD;ûrdUawmfokdY½Sm½SL*sma&muf&SdvmykH

orkdif;rSwfwrf;tqkdrsm;ukd razmfjyrD ½Sm½SL*sm\aemufaMumif;&mZ0ifukd tenf;i,fazmfjyygrnf/

tdEd,EkdifiHorkdif;wGif r*kdwkdYtkyfpkd;cJhaomumvwpfavQmufü at'D1627rS 1658xdtkyfpkd;cJhaom

&Sm*s[efbk&ifBuD;vufxufumvonf t<u,f0qkH;jzpfygonf/ olonftdEd,jynfwGif xif&Sm;aom

taqmuftOD;rsm;pGmukd wnfaqmufxm;cJhonf/ urÇmausmfwyfcsfr[mtaqmuftOD;BuD;rSm &Sm*s[ef

bk&ifBuD;u rdrd\cspfvSpGmaomrdzk&m;]refwyfZfr[m}tm; oû*d[faom*lukd vTrf;ûcHíwnfaqmufcJhaom

taqmuftOD;BuD;jzpfygonf/

&Sm*s[efbk&ifBuD;wGif om;awmf(4)yg;&Sdonf/ at'D 1657ckESpfü &Sm*s[efbk&ifBuD;oufawmf(70)

jynfhaomtcg om;awmfBuD;]'g&m&SDukd;}rSm (43)ESpf? 'kwd,om;awmf]½Sm½SL*sm}rSm (39)ESpf? ti,fqkH;

om;awmf ]rl&wfbwf}rSm (33)ESpftoD;oD;jzpfMuonf/ om;awmfBuD;'g&m&SDukd;rSm yef*syfESifh umbl;e,f

bk&ifcHjzpfaomfvnf;? zcifbk&ifBuD;ESifhwkdif;a&;jynfa&;aqmif&Guf&if; a'vDwGiftaersm;onf/ olonf

ynmwwfNyD; bmoma&;ukdif;½Idif;aomfvnf; rmecufxefí EIwfMurf;vQmMurf;ajymqkdwwfoljzpfonf/

½Sm½SL*smrSm b*Fvm;? Mo&do?rl&wfe,frsm;\bk&ifcHjzpfonf/ oabmaumif;í &J&ifhaomfvnf; pnf;pdrf

OpömtvGefrufarmoljzpfonf/ atmf&efZpfrSm 'uúefjynfbk&ifcHjzpfí vdr®myg;eyfonf/ &J&ifhípGrf;&nf

owåd&Sdoljzpfonf/ ti,fqkH;om;awmfrl&wfbwfrSm aomufpm;rl;,pfjcif;ukdckHrifaom rkduf½k;&Jjzpfonf/

olwkdY(4)OD;pvkH;onf t½kduf&mukdarQmfrSef;xm;Muolrsm;jzpfMuonf/

at'D 1657wGif &S*s[efbk&ifBuD; tjyif;txefemrusef;jzpfonf/ tajctaeukd&dyfrdonfESifh

om;awmfBuD; 'g&m&SDukd;onf a'vDeef;awmfukdodrf;ykdufonf/ wpfcsdefwnf;rSmyif ½Sm½SL*smonf &mh*sf

r[mwGif xD;eef;wufí rdrdtrnfjzifh '*Fg;oGef;xkwfa0avonf/ nDti,fqkH;rl&wfbwfuvnf;

rdrdykdife,fajrukd vGwfvyfaome,fajrtjzpf aMujimum '*Fg;oGef;vkyfonf/ atmf&efZpfurl

wpfpkHwpf&m rvIyf&Sm;yJ 'uúefjynfe,frS NidrfoufpGmapmifhMunhfaecJhonf/

½Sm½SL*smonf rdrd\ppfwyfjzifh a'vDukdodrf;ykduf&efcsDwufcJhaomfvnf; 'g&mcsDukd;\om; olvDref&SD

ukd;OD;pD;aom a'vDppfwyf\ESdrfESif;rIukd cH&onf/ aemufykdif;wGif 'g&mcsDukd;onfvnf; atmf&efZpfESifh

rl&wfbwfwyfrsm;\ ESdrfESif;rIukdcH&onf/ ,if;aemufrl&wfbwfonf aemifawmfatmf&efZpftm; ykefuef

Page 149: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

jcm;em;aomfvnf; atmf&efZpfuESdrfESif;NyD; rl&wfbwftm;zrf;qD;vkdufavonf/ xkdtcg atmf&efZpfonf

r*kdtifyg,m\{u&mZftjzpf a&muf&SdcJhavonf/

&Sm½I*smonf aemufwpfBudrftiftm;pkpnf;í atmf&efZpftm;wkdufckdufjyef&m 1697 ZEÆ0g&DvwGif

ppf½IH;NyD; b*Fvm;okdYxGufajy;wdrf;a&SmifcJh&onf/ xkdrSwqifh ajrmufOD;ûrdUawmfokdY a&muf&SdcJhjcif;jzpfyg

onf/atmf&efZpfonf ppfAkdvfcsKyfBuD; *r®vmtm; &Sm½I*smukd vkdufvHzrf;qD;&ef jzpfEkdifvQif &ckdifykdifeuf

txd0ifí zrf;qD;&efñTefMum;xm;cJhavonf/ *sr®vmonf &ckdifykdifta&SUb*Fvm;ESifh &ckdife,fajrxJtxd

0ifa&mufwkdufckduf&ef pDrHcsuf&Sdaomfvnf; *sr®vm½kwfw&ufuG,fvGefoGm;ojzifh pDrHcsuftaumif

txnfray:cJhay/ *sr®vmuG,fvGefaomtcg r*kd{u&mZfatmf&efZpfonf ol\rdcifbufrS OD;av;awmf

pyfol ]&Spöwmcef}tm; b*Fvm;e,f\bk&ifcHtjzpf cefYtyfcJhavonf/

&Sm½I*smonf b*Fvm;rSajrmufOD;ûrdUawmfokdY rnfokdYrnfykHa&muf&SdvmcJhonfukd rnfolrQ auseyf

atmif azmfrjyEkdifMuaomfvnf; acwfûydifrSwfwrf;rsm;url 'g*grS oabFmjzifh xGufcGmcJhjcif;jzpfonf[k

azmfjyMuygonf/ tAÁ'lqvrf;tvkdtm;jzifh&Sm½I*smESifhaemufvkdufrsm;onf 'g*grSpwifxGufcGgcJhNyD;

aemufvrf;c&D;ü wpfaeYwGif &ckdifay:wl*DppfoabFmrsm;ESifhawGU&\/ ,if;ppfoabmFrsm;rSm &ckdifbk&if

ppfwaumif;pm;tm; &Sm½I*smESifh aemufvkdufrsm;ukd ulnDac:aqmif&efapvTwfckdif;í ppfwaumif;pm;u

apvTwfvkdufaom ppfoabFmrsm;jzpfaMumif; a&;om;xm;cJh\/ cgyDcefurl &Sm½I*smonf oabFmESpfpif;

jzifh ukd,fykdifypönf;rsm;? tjcm;aoma&TaiGausmufoHywåjrm;wkdYukd o,faqmifcJhonf[k qkdygonf/

befeD,mESifhrefEkpDwkdYurl ½Sm½SL*smwkdYtm;ay:wl*Drsm;avSmfcwfonfh oabFmjzifh wifaqmifcJhonf[k

a&;om;xm;cJhMuygonf/ refekpDu &Sm½I*smwGifygonfh &wemypönf;rsm;ukd &ckdifykdifppfwaumif;urf;ajc

wavQmufwGif ay:wl*D"jyrsm;BuD;pkd;aecsdefjzpfay&m refEkpD\a&;om;csufrSm tawmfyif,kwådwefaeay

onf/ acwfûydift*Fvdyfukefonf wpfOD;\rSwfwrf;wGifrl ½Sm½SL*smonf Mo*kwfvukefavmufwGif

xGufajy;vGwfajrmufvmcJhNyD;aemuf &ckdifbk&if\e,fjcm;wyfpcef;wpfckokdY a&mufvmcJhonf[kqkdonf/

,if;pcef;rSm 'D,if;*g;okdYr[kwf ppfwaumif;yifjzpfayrnf/ 'wfcsfESifh t*FvdyfukefonftcsKdU\

rSwfwrf;rsm;wGifrl ½Sm½SL*smtm; b*Fvm;rS'D,if;*g;okdY &ckdifbk&if\a&wyfrawmfrS oabFmjzifhwifaqmif

cJhonf[k twdtvif;a&;om;xm;cJhMuygonf/

okdYaomfjzpfEkdifzG,f&Sdaomtjcm;wpfcsufrSm ½Sm½SL*smESifhaemufvkdufrsm;onf/tmoHppfwaumif;

a'obufrSawmawmifrsm;ukdjzwfausmfí ukef;vrf;c&D;jzifhwdrf;a&SmifvmcJhonf[laom azmfjycsufjzpfyg

onf/ RIYAZ US SALATINpmtkyfa&;om;olu plvfwef&Sm½I*smESifhaemufvkdufrsm;onftmoHokdY

ukef;vrf;c&D;jzifh wdrf;a&SmifcJhMuNyD;? ,if;rSwqifh &ckdifjynfokdYc&D;qufMujcif;jzpfonf[kqkdygonf/

csm;vfpwD;0yfuvnf; olwkdYonf tmoHjynfrSm Murf;wrf;cufxefvSaom awmifukef;awmifwef;rsm;

ukdjzwfausmfNyD; NiD;aiGUzG,faumif;vSaom c&D;&SnfBuD;ukdjzwfoef;cJhNyD;aemuf ppfwaumif;okdYqkdufa&muf

cJhonf[kqkdygonf/ tvmZef'kd;uvnf; &Sm½I*smESifhaemufvkdufrsm;onf tmoHjynfrSMurf;wrf;cufxef

vSaom awmawmifrsm;ukd rkdif(500)cefY vSnfhywfausmfjzwfNyD;aemufygtenf;i,fjzifhom jynf&ckdifokdY

a&muf&SdcJhawmhonf[ka&;om;xm;ygonf/ þtcsufukd az,mESifh[maz;wkdYuJhokdYaom yk*¾dKvfrsm;u

vnf; axmufcHxm;ayonf/

&Sm½I*smonf ppfwaumif;wGif pcef;wpfaxmufem;íaexkdifcJhao;onf[laomtcsufESifh

ywfoufírl rSwfwrf;tm;vkH;wpfoHwnf; xGufqkdMuygonf/ okdYaomf&Sm½I*smonf ppfwaumif;wGif

rnfrQMumMumaexkdifcJhonf? rnfokdYvIyf&Sm;cJhonf? rnfonfhtBuHtpnfESifh tpDtrHrsm;csrSwfcJhonf

[laomtcsufrsm;ESifhywfoufírl taxmuftxm;r&Sdoavmuf &Sm;yg;vS\/ tAÁ'lqvrfu olwkdY

onf &ckdife,fpyfpcef;okdYa&muf&SdNyD;aemuf cufxefMurf;wrf;aomc&D;ukd jzwfoef;cJh&ao;onf[laom

Page 150: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

tcsufrSwyg; ppfwaumif;wGif aexkdifcJhrItajctaersm;udk razmfjycJhay/

1661ckESpfu ajrmufOD;ûrdUwGifaexkdifcJhaom 'wfcsfta&SUtdEd,ukefoG,fa&;ukd,fpm;vS,fvSDAl;qmhcf

ua&;ykdYv kdufaom pm&Snf(3)apmifwGif olonf[kdwpfponfwpfpaumuf,l&&Sdonfh taMumif;t&mrsm;

ukdazmfjy&mwGif &Sm½I*smtm; b*Fvm;rS'D,if;*g;okdY &ckdifbk&if\a&wyfrawmfrS ppfoabFmjzifh wifaqmifcJh

Muonf[k azmfjyxm;ygonf/ 'wfcsfwkdY\rSwfwrf;uvnf; ppfwaumif;wGif &Sm½I*sm\vIyf&Sm;rIrsm;ukd

azmfjyrxm;ay/ azmfjyorQrSmvnf; tAÁ'lqvrf? befeD,m?refEkpDwkdY\azmfjycsufrsm;ESifh ruGmjcm;vSay/

cgzdcefurl &Sm½I*smonf ppfwaumif;wGif aexkdifpOfumvü &ckdife,fpyfü? &ckdife,fpyfrS &ckdifbk&if

\ ppfpcef;wpfckukd wkdufckdufodrf;ykduf&efyif pDpOfcJhao;onf[kqkdonf/ ol\a&;om;csuft& &Sm½I*sm

onf ppfwaumif;e,fajrukd &ckdifbk&ifvufrSodrf;,lí r*kdtifyg,mtm;jyefwkdufckdufrnfh ppftajccH

pcef;&nf&G,fcJhonf[k ,lq&ayonf/ tAÁ'lqvrf\ta&;tom;t&vnf; olonf&ckdifykdife,fajr

twGif;okdY0ifa&mufcJhonfhtcsdefuyif ]bvk0g} ppfpcef;ukd odrf;ykduf&efBuHpnfcJhaomfvnf; ratmifjrif

cJh[kod&onf/ þtcsufukdaxmufqvQif cgzdcef\ta&;tom;rSm tajctjrpfr&Sd[krqkdomacs/

okdYaomf&Sm½I*smonf þ&nfrSef;csufukd rnfokdYrQtaumiftxnfrazmfEkdifay/

tajctaet& &Sm½I*smonf ppfwaumif;rSajrmufOD;ûrdUawmfokdY &Sm½I*smc&D;qufcJh&onfh taMumif;

(3)ck&Sdonf[k a'gufwmueef*kdu a&;ygonf/ yxrtcsufrSm ppfwaumif;a'oonf r*kdtifyg,m

ukdtHwk&ef ppftajccHpcef;wnfaqmuf&efroifhawmfjcif;? 'kwd,tcsufrSm *sr®vm\ppfwyfrSm tiftm;

BuD;rm;NyD; rdrdtm;vkdufvH&SmazGaeonfh owif;ukd&&SdNyD;jzpfjcif;ESifh wwd,tcsufrSm xkdtcsdefonf rkd;&moD

jzpfí tm&yfokdYoGm;rnfhoabFmrsm; ppfwaumif;wGifr&Sdjcif;? okdYr[kwf rkwfokHavESifh qkdifuvkef;

avjyif;wkdYaMumifh oabFmrsm;tm&yfokdY rxGufEkdifjcif;wkdYaMumifh jzpfonf[ka&;om;xm;ygonf/

ueef*kd\azmfjycsuft&qkdvQif &Sm½I*smonf xGufajy;vGwfajrmufvmuwnf;u &nfrSef;csuf

(2)ckom&SdcJh&rnfjzpfonf/ yxrtcsufrSm ppftajccHpcef;aumif;wpfck&vQif tajccHajcukyfpcef;

wpfckûyvkyfNyD; tiftm;pkaqmif;um a'vDukdjyefwkdufí r*kd{u&mZftjzpf&&Sdatmif BudK;pm;rnf[laom

tcsufjzpfayonf/ þ&nfrSef;csufaMumifhyif cgzDcefa&;om;ouJhokdY &cdkife,fpyfpcef;wpfckukd

odrf;ykduf&efESifhppfwaumif;a'oukd ppftajccHpcef;ûyvkyf&ef BuHpnfcJhjcif;jzpfayonf/ 'kwd,&nfrSef;

csufrSm &Sm½I*smtaejzifh r*kd{u&mZfjzpf&efenf;vrf;r&Sdyguppfwaumif;rSruúmokdY c&D;quf&efjzpfonf/

kxkdYaMumifhyif txufu ]ueef*kd}azmfjycJhonfh taMumif;rsm;aMumifh ajrmufOD;okdYc&D;qufcJh&aomfvnf;

ajrmufOD;okdYa&mufonfhwkdif &ckdifbk&ifxHwGif rdrdtm;ruúmokdYykdY&ef awmif;qkdcJhjcif;jzpfayonf/

&Sm½I*smonf xGufajy;vGwfajrmufvmuwnf;u ajrmufOD;okdYa&mufatmifoGm;rnf[laom

&nfrSef;csufyg&SdcJh[efrwlay/ þokdYqkdvQif olonfppfwaumif;ü rdk;&moDukefqkH;atmifaeNyD;

aqmif;OD;&moDwGif ppfwaumif;rSc&D;qufEkdifonfr[kwfavm[k awG;qzG,f&Sdygonf/ okdYaomf olonf

(1)rdrda&muf&Sdaeaom ppfwaumif;onf &ckdifykdife,fajrjzpfaejcif;? (2)atmf&efZpfu *sr®vmtm; vkdtyf

vQif &ckdife,fajrtxd wkdufckduf&SmazG&ef trdefYay;xm;ojzifh *sr®vm\tEÅ&m,fukd pkd;&drfae&jcif;

?(3)rkd;&moDukefqkH;atmif aemufxyf(4)vwkdifatmif ppfwaumif;wGif ae&OD;rnfjzpfjcif;ponfhtaMumif;

rsm;aMumifh ajrmufOD;ûrdUawmfxd c&D;qufípE´ok"r®&mZmrif;BuD;xHwGif ckdvIHcJhjcif;jzpfygonf/

ppfwaumif;a'o aus;vufaw;wpfyk'fwGif &Sm½I*smajrmufOD;okdYxGufcGm&mwGif ZeD;jzpfol]yg&D

bef'l;}ESifhtwl orD;ESpfOD;vkdufygvmaMumif; yg&Sdonf/ &Sm½I*smwGif orD;(3)OD;&Sd&m ]*kvf½kcfbefEl;} (olonf

&ckdifokdYvm&mwGif ygvm[efrwlay)/]a&m&Seftm&fbD*ef}ESifh]trDembefEl;}wkdYjzpfayonf/ rSwfwrf;

wpfapmifurl ]&SdwfbD}trnf&Sd ESrwpfOD;vnf; ygvmonf[k azmfjyygonf/ &Sm½I*smESifhtwl ygvmaom

om;rsm;ESifhtrnfrsm;ukd azmfjy&mwGif rSwfwrf;wpfapmifESifh wpfapmifrwlnDMuay/ tAÁ'lqvrfu

Page 151: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

&Sm½I*sm\om;(3)OD;ukd ]ZmtifO'if}]blveftu©wm}? ]ZmeD,Jt*¾'if}[kazmfjyaomfvnf; &cdkifjynfokdY

wdrf;a&Smifvm&mwGif rnfolygvmonf[k azmfjyrxm;ay/ befeD,m? refEkpDESifhabm0&D;wkdY

url ]plvfwefbef;}[laomom;wpfOD;onf &Sm½I*smwkdYESifhwdrf;a&Smif&mwGif yg0ifcJhonf[kqkdMuygonf/

ajrmufODF;ûrdUae 'wfcsfukefoG,fa&;ukd,fpm;vS,f Al;bmhcfurl &Sm½I*sm\om;tBuD;qkH;trnfukd ]bGef[lvf

wef}[k azmfjyxm;ygonf/

Oa&myc&D;oGm;rsm;\rSwfwrf;t& ,if;acwfu ppfwaumif;rS ajrmufOD;ûrdUawmfokdYoGm;&ef

vltrsm;tokH;ûyaecJhonfh vrf;rBuD;wpfck&SdcJhaMumif; od&onf/ &Sm½I*smonf þvrf;twkdif;yif vmcJh

jcif;jzpfayrnf/ uemzlvDjrpfurf;rS vlrsm;u ,if;vrf;ukd ]&Sm½I*smvrf;}[kac:Mu\/ ,if;vrf;onf

]qmum;eD;,m;}teD;wGif &ckdifvrf;rBuD;ESifhqkHonf/ &,feJvf\ 1783ckESpfua&;qGJcJhaom b*Fvm;ajrykH

pmtkyfwGif þvrf;qkHrS &mrl;okdYoGm;&mvrf;aMumif;wpfckyg&Sdonf/ olazmfjycJhaomvrf;rSm ,cktcg

ppfwaumif;rS aumhyZm;okdYoGm;aomvrf;rBuD;ae&mESifh ukdufnDaeygonf/ b*Fvm;&mZ0ifusrf;ûyq&m

csm;vfpwD0yfESifh qmtmomaz,mwkdYu &Sm½I*smESifh aemufvkdufrsm;onf ajrmufOD;okdY c&D;xGuf&mwGif

ewfjrpfukdjzwful;cJh&onf[kqkdaomfvnf; rnfonfhae&mujzwfausmfcJh&onfqkdonfukdrl azmfrjycJh

Muay/ a'otwGif; ½kd;&moDcsif;wpfyk'fwGif olwkdYonf jrpfqdyfurf;okdYa&mufatmif (13)&uf(13)nOfh

wkdif c&D;jyif;ESifcJh&aMumif; oDzGJUxm;ygonf/ olwkdYonf ewfjrpfqdyfurf;wGif (3)&ufMumtem;,l

tyef;ajzcJhMu\/ olwkdYonf ajrmufOD;ûrdUawmfokdY 1660ckESpf? Mo*kwfv(26)&ufaeYwGif a&muf&SdcJhMu

ayonf/

&ckdif&mZ0ifwGif &Sm½I*smonf pE´ok"r®&mZmrif;xH ESrawmfukdqufoí ppfulawmif;&m &ckdifrif;

ppfulay;aomfvnf; r*kdppfwyfukdrEkdifaMumif; aemufwGif&Sm½I*smonf r[mar'ifrsm;ukd pnf;½kH;í

&ckdifbk&ifukd ykefuefaMumif;? xkdYaMumifh &ckdifbk&ifuuGyffrsufvkdufaMumif;wkdYukd azmfjyxm;ygonf/

[mAD;url &ckdifbk&ifu &Sm½I*smtm; tma&AsokdYoGm;&ef oabFmpDrHay;rnf[k uwdûycJhaomfvnf;? &Spfv

Mumonftxd pDrHray;yJ &Sm½I*sm\orD;awmftBuD;tm; qufo&efawmif;ojzifh &Sm½I*smonfa'go

jyif;pGmxGufcJhaMumif; ckdukd;&mrJhjzpfí ajrmufOD;rSxGufcGm&efvnf; rjzpfEkdifawmhojzifh &ckdifbk&iftm;

ykefuef&efqkH;jzwfcJhaMumif; azmfjyxm;ygonf/ qufvufí &Sm½I*smwGif aemufvkduf(200)&Sdonf/

olonfr[mar'ifrsm;ukd wdwfwqdwfpnf;½kH;xm;onf/ xkdowif;onf &ckdifbk&ifhem;okdYaygufMum;

oGm;onf/ aemufvkdufrsm;onf eef;awmfukd rD;½IdUMuonf/ &Sm½I*smonf oDwif;wpfywfcefYvGwfajrmuf

aeNyD; aemufwGifjyefvnf tzrf;cH&um uGyfrsufcH&onf[k a&;om;xm;ygonf/

'D*sDtD;a[mvfurl r*kdtpkd;&u &Sm½I*smtm;jyeftyf&ef &ckdifbk&ifxHwGif awmif;xm;pOf&Sm½I*sm\

aemufvkdufrsm;onf eef;awmfukdrD;½IdUojzifh &Sm½I*smtm;csKyfaESmifxm;um aemufvkdufrsm;ukd uGyfrsuf

vkdufonf/ aemufxyfíazaz:0g&DvwGif uGyfrsufrIxyfrHjzpfyGm;NyD; &Sm½I*smvnf;aysmufuG,foGm;onf

[kqkdygonf/ *sDbl;bmhcf\tqkkdt&rl &Sm½I*smonf tcsKyfaESmifrSvGwfajrmuf&ef BudK;pm;pOfusqkH;oGm;

onf[k od&ygonf/

&Sm½I*sm\ajrmufOD;ûrdUawmfwGif aexkdifpOftjzpftysufrsm;ukd azmfjy&mü rSwfwrf;wpfapmifESifh

wpfapmifwlnDMuonfr[kwfaomfvnf; t&yf&yftaxmuftxm;rsm;t& &Sm½I*smonf ajrmufOD;ûrdU

awmfwGifaepOfü aemufygtiftm;ESifhtwl ajrmufOD;e,ftwGif;&Sd r[mar'ifrsm;ukd vQKdU0Sufpnf;½kH;um?

&ckdifbk&iftm;qefYusifeef;csum ajrmufOD;eef;ukdodrf;ykduf&ef BuHpnfcJhonfukdvnf;aumif;? &Sm½I*smonf

ajrmufOD;ûrdUwGifyifuG,fvGefcJhonfukdvnf;aumif; azmfjy&mwGif twlwlyifjzpfMuygonf/

&Sm½I*smonf &ckdifjynfajrmufOD;ûrdUwGif uG,fvGefcJh&onfukdtaMumif;ûyí 1666ckESpfwGif r*kd

tifyg,m\b*Fvm;bk&ifcHonf &ckdifrif;vufatmufrS ppfwaumif;e,fajrukd wkdufcdkufodrf;ykdufcJhonf

Page 152: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

[k orkdif;q&mrsm;uqkdMuygonf/ 'D*sDtD;a[mvfu b*Fvm;bk&ifcHonf &ckdifbk&ifxHokdY &Sm½I*smtm;

r*kdbk&ifvufokdYjyefay;&efo0PfvTmykdYcJhMuaomfvnf; &ckdifbk&ifonf o0PfvTmukd*½krpdkufcJhonfhtjyif

r*kdoHwrefukdvnf; csKyfaESmifxm;\[kqkdonf/ ,if;tcsdefwGif &Sm½I*smonf &ckdifwkdYvufwGif;üusqkH;

oGm;onf/ ,if;tcsdefwGif 'D,if;*g;&Sd ay:wl*D&ckdifppfwyfrsm;onf 'g*gxdqefwufí r*kdppfoabFm

(240)ukd upOfhuvsm;jzpfatmifûyvkyfcJhonf/ b*Fvm;bk&ifcH&Spfpwmcefonf aomif;wD;(qif;'Gpf)

uRef;ay:rS ay:wl*Duif;pcef;rsm;ukd OD;pGmwkdufckdufzsufqD;NyD;aemuf ppfwaumif;qdyfurf;ukdvnf;

odrf;ykdufvkdufonf[k qkdygonf/

[mAD;vnf; &Spfpwmcefonf 1665ckESpfwGif aomif;xD;uRef;rS ay:wl*Dpcef;rsm;ukd wkdufckdufzsuf

qD;vkdufNyD; 1666ckESpfwGif ppfwaumif;ukd (36)em&DMumydwfqkdYwkdufckdufNyD; &mrl;txdodrf;,lcJhaMumif;

azmfjyonf/ arm&pfaumvpfurl &ckdif-r*kdppfyGJonf &ckdifay:wl*Dyifv,f"g;jyrsm;u ta&SUb*Fvm;wGif

pdwfBudKufx<uaeMuNyD &ckdifykdifeufta&SUb*Fvm;ukd tajccHí rl&SD'gbufxde,fausmfí uRefzrf;jcif;?

vk,ufjcif;rsm;aMumifh r*kd{u&mZfatmf&efZpfonf taemufb*Fvm;vkHûcHa&;ukd pkd;&drfruif;jzpfum

yifv,f"m;jyrsm;ukd &Sif;vif;&mrSay:aygufvm&onf[k okH;oyfygonf/

ppfwaumif;e,fajrukd r*kdwkdYodrf;ykdufEkdifrIonf atmf&efZpfvufxufü *kPf,lp&matmifyGJ

wpf&yftjzpf r*kdwkdY,lqcJhMuonf/ b*Fvm;e,fajrukd r*kdwkdYodrf;ykdufrIonf r*kd{u&mZftuúbm

bk&ifBuD; 1576ckwGif &mZfr[mukd odrf;ykdufrIu tpûycJhonf/ r*kd{u&mZf*srif*sDvufxufwGif

ppfwaumif;ukd &ckdifwkdYvufrSwkduf,l&ef pDrHcJhzl;\/ &Sm*s[efbk&ifBuD;vufxufwGif &ckdifjynfESifh

rusL;ausmfa&;oabmwlnDrIxm;&SdcJh\/ atmf&efZpfvufxufokdYa&mufaomtcg r*kdrsm;onf

ta&SUzsm;e,frsm;ukd usL;ausmfppfqifETJrnfhpDrHcsufrsm; jyefvnfa&;qGJcJhonf/

taMumif;aMumif;ukd axmufqMunhfvQif

(1)ppfwaumif;ESifh &ckdifurff;ajcukd trSDûyíay:wl*Da&wyftiftm; wpfaeYwpfjcm;BuD;xGm;vm

aejcif;aMumifh r*kdtifyg,mtwGuf pkd;&drfae&jcif;/

(2)r*kdtifyg,mukd ta&SUbuf&ckdifa'otxd wkd;csJUvkdjcif;/

(3)r*kdrif;om;&Sm½I*smonf &ckdifwkdYvufcsufjzifh usqkH;cJh&jcif;/

[laomtaMumif;rsm;aMumifh atmf&efZpfonf &Spfpwmceftm; ppfwaumif;ukd wkdufckdufodrf;

ykdufapcJhjcif; jzpfygonf/

okdYaomf befeD,murl r*kdwkdYppfwaumif;ukd odrf;ykdufjcif;rSm &Sm½I*smtm;&ckdifwkdYuGyfrsufvkduf

onf[k,lqaom r*kd{u&mZfatmf&efZpf\jyif;xefaom vufpm;acswkefYjyefrIjzpfonf[k azmfjycJh

ao;\/ okdYaomfr*kdwkdYonf &ckdife,fajr\tpdwftykdif;jzpfaom ppfwaumif;a'oukd odrf;ykdufEkdifcJh

aomfvnf; &ckdifppfwyf\jyif;xefpGmckcHwkdufrIaMumifh ,if;wkdY\&nf&G,fcsuf&SdcJhonfh ajrmufOD;

ûrdUawmfteD;okdY ruyfa&mufEkdifcJhaMumif; arm&pfaumvpfu a&;om;cJhavonf/

&nfñTef;ukd;um;aomusrf;rsm;&nfñTef;ukd;um;aomusrf;rsm;

&nfñTef;ukd;um;aomusrf;rsm;&nfñTef;ukd;um;aomusrf;rsm;&nfñTef;ukd;um;aomusrf;rsm;

(1) &ckdif&mZ0ifBuD; q&mirnf;(ppfawGûrdUMum;ausmif;ayrl)

(xl-(0rf;)?aw(0rf;)?aw(aMum)

(2) &ckdif'*Fg;rsm; OD;pHomatmif(pm-52)

(3) The Story of Indo-Pakistan by S,F.Mahmud (Karachi-1696)(P-152, 154, 157)

(4) A History of Chittagong by S.B. Aanungo (Chittagong 1988)(P-300 to 360)

(5) History of Burma by G.E. Harvey (London 1925) (P-147, 148)

Page 153: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

(6) A History of South East Asia by D.G.E. Hall (London-1968)(tkef;armif(jyef)pm-140rS 142)

(7) Arakan's Place in the Civilization of the Bay by M.Collis, (B.R.S.F.A.P No-2, 1960, Rangon)

rm*"D ygVdESifh ,if;\rlvblw

Ak'¨a[mMum;awmfrlcJhonfhw&m;awmfrsm;ukd pkpnf;xm;onfh? yd#uwfawmfrsm;ukd ygVdawmf[lí

jrefrmAk'¨bmomtpOftvmu txG#ftjrwfxm;ygonf/ Ak'¨bk&m;&Sif w&m;a[mMum;awmfrlcJhonfh

bmompum;ukdvnf; rm*"D(okdYr[kwf) ygVdbmompum;jzpfonf[k ,kHMunfMuygonf/

Ak'¨oufawmfxif&Sm;&SdpOfu r*"wkdif;? aumovwkdif;paoma'orsm;wGif ajymqkdokH;pGJcJhMuaom

bmompum;ukd rm*"Dbmom[kac:Muonf/ Ak'¨onf ,if;rm*"Dbmomjzifhyif w&m;a[mMum;awmfrl

cJhygonf/ ax&0g'tpOftvmu bk&m;&Sif\pum;awmf? a'oemawmftpOfukd ygVd[kqkd&mrS?

rm*"Dbmomukdvnf; ygVdbmom[kac:qkdcJhMuonf[kvnf;aumif;? bk&m;a[mygVdbmomonf

vGefcJhaomESpf 2500 ausmfurl&if;twkdif; qufvufwnf&Sdaeonf[kvnf;aumif; ,kHMunfMuayonf/

Ak'¨*kdPf;okH; rm*"Dbmomukd? *sdef;bmomyd#uwfawmfrsm;a&;om;xm;onfh t'¨rm*"DbmomESifh

cGJjcm;Ekdif&eftwGuf ok'rm*"D[ka&;om;Muonfvnf;&Sdygonf/ ygVdtbd"gefwGif ygVd\teuft"dyÜg,f

ukd ? Ak'¨\pum;pOfukd pkpnf;xm;aomaMumifh ygVd[kac:qkdaMumif;zGifhqkdygonf/ trSeftm;jzifh ygVd

[lonf usrf;pm? bk&m;&Sif\pum;awmf[kqkdvkdygonf/ax&0g'tpOftvmu ygVdukdrm*"ed½kwåd

bmom[kac:Muonf/ Ak'bmomtjcm;tpOftvmwpfckrSm ygVdyd#uwfawmfukd Ak'ukd,fwkdifa[mMum;cJh

aombmompum;jzifh pkpnf;xm;onf[laomt,ltqjzpfygonf/ okdYaomf,cktcg? yd#uwfawmfokH;

ygVdbmomonfrlvrm*"Dbmom[kwfr[kwf? ygVdbmomonfrnfonfha'ookH;bmompum;jzpfoenf;

[laomtcsufwGif ynm&Sifrsm;t,ltquGJjym;vQufyif&SdMuygonf/

WestergaardESifhE. Kuhn wkdYu ygVdbmomukd OaZÆeDjynfokH;bmompum;jzpfonf[k ,lqxm;Mu\/

tb,faMumifhqkdaomf ygVdbmomonf Gujrat&Sdtaomuausmufpmrsm;wGif tokH;ûyxm;aombmom

pum;ESifhteD;pyfqkH;wlnDaomaMumifhjzpfayonf/ tjcm;taMumif;jycsufwpf&yfrSm OaZÆmeDjynfokH;

bmompum;onf? oD[kdVfokdYAk'omoemawmfpwifjzefYcsDcJhaom? &Sifr[dEukd,fwkdifajymMum;aom bmom

pum;jzpfaomaMumifhyifwnf;/ R.O.Franke uvnf; tjcm;taMumif;jycsufwpfckjzifh ygVdbmomonf

OaZÆeDjynfokH;bmompum;jzpfonf[laomtqkdukd axmufcHxm;ygonf/ oluygVdbmompum;\rlv

a'oonf 0dEs(Vindya)awmifwef;tv,fykdif;rS taemufbufe,fwavQmufa'owcGif[lía&;om;xm;

ay&m OaZÆeDjynfokH;bmompum;jzpfonf[laomtcsufESifh udkufnDae\/StenKonow onfvnf; Vindya

awmifwef;a'oukd ygVdbmom\rlva'ojzpfonf[k qkH;jzwfxm;avonf/ þVindyaawmifwef;a'o

onf Westergard ESifh E.KuhnwkdY ñTefjyNyD;jzpfonfh OaZÆeDjynf&SdcJh&ma'ojzpfaom O*sdefUjjeinc½kdifyif

jzpfaeay&m? ,if;wkdY\t,ltqrsm;wxyfwnf;usaeayonf/

OldenbergESifh E. MullerwkdYurl? uvd*Fwkdif;ukd ygVdbmom\rlva'ojzpfonf[k owfrSwfcJhMu

onf/Oldenberg u ygVdyd#uwfawmfokH;ykHtygt0if Ak'¨0g'onf oD[kdVfuRef;okdY oD[kduRef;ESifh tdrfeD;

csif;EkdifiHrsm; umvMum&SnfqufqHNyD;rS a&muf&Sdvmonf[kqkd\/ E.Muller ,lqaomtajccHtcsufrSm

oD[kdVfuRef;wGif a&S;tusqkH;tajccsaexkdifolrsm;onf? uvd*Fwkdif;rS ajymif;a&TUvmMuolrsm;jzpfonf

[laomtcsufyifjzpfygonf/ uvd*Fwkdif;rSm oD[kduRef;ESifhwzufwurf;jzpfNyD;? oD[kdVfokdYb*Fvm;ESifh

Page 154: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

bD[me,frSvlrsm;vma&mufaexkdifcJhMurI&SdcJhonfr[kwf[k,lqonf/ okdYaomf þt,ltqukd

Maurice Winternitz u vufrcHacs/

,if;tjyif M.Winternitz u Ak'¨onfaumovESifhr*"wkdif;wkdYrSm vltrsm;ajymqkdMuonfh r*"D

bmomjzifh w&m;a[mcJhonf[kqkdonf/ Ak'¨omoemûycJh&ma'orsm;ü Owå&my&ma'h&SfESifheDayge,fwkdY

yg0ifonf/ xkdYaMumifh ,if;a'oü trsm;okH;bmompum;jzifh omoemûycJhayrnf/ Welhelm Geiger

uygVdonf rm*"DyGm;jzpfonf[k qkdygonf/ rm*"Dbmomukd tajccHaomtrsm;okH;bmompum;jzpfí?

Ak'¨ukd,fwkdifvnf; ygVdbmomjzifhyif omoemûycJhonf[k ,lqoljzpfonf/ omrefvlwkdYukd,if;wkdY

em;vnfekdifaombmompum;jzifhyif w&m;awmfukd a[mMum;jzefYcsDcJhayrnf/ rm*"a'otrsm;okH;bmom

pum;jzpfaom ygVdbmomonfyifvQif Ak'¨udk,fawmfwkdiftokH;ûycJhaom bmompum;jzpfonf/

,if;tjyif W. Geiger \t,ltqt& vuf&SdygVdyd#uwfawmfonf yg#vdykwfjynf? wwd,o*Fg,em

yd#uwfawmfESifh t"dyÜg,foabmoGm;omru? okH;EIef;aombmompum;&yfwGifvnf; wxyfwnf;jzpfay

onf/E.Windisch urlrm*"Dbmomonf ygVd\tajccHtkwfjrpfjzpfonf[ktckdiftrm,lqcJhavonf/

Luders \tvkdt&rl a&S;a[mif; t'¨rm*"Dbmomukd ygVd\tajccHjzpfonf[k ,lq&rnfjzpfay

onf/ þbmompum;onf taomuausmufpmrsm;rS vmaomrm*"DESifhvkd&if;tcsufrsm;wGif wlnDae

\/ okdYaomfwpdwfwa'otm;jzifhrl wjznf;jznf;wkd;wufí ykdrkdacwfrDaom tajctaeokdYa&mufaeNyD

[kvnf; olurSwfcsufcsxm;cJh\/ okdYaomf B.P. Bapat u t'¨rm*"Donf ygVdxufjymu&pfbmom

wkd;wufvmrI\aemufykdif;tqifhukd ñTefjyaeí? *sdef;bmomwGif tokH;ûyaom t'rm*"Dukdom ñTefjyae

ay&m ygVdonf t'¨rm*"DrSqif;oufvmjcif; rnfokdYrQrjzpfEkdif[k twdtusqkdxm;cJhavonf/

jrefrmynm&Sif armifthHurl ygVdonf rm*"Dyifjzpfonf/ Ak'¨onf rm*"Dbmomjzifhyif omoem

ûycJhNyD;? ,if;bmompum;onf yd#uwfawmftwGif; pkpnf;xnfhoGif;onfhtcgrS Ak'¨\pum;awmfukd

ygVd[kac:a0:okH;pGJvmonf[k ,lqxm;ygonf/ okdYaomf rEÅav;wuúokdvfygVduxdu a':cifcifvIdif

url? ygVdonf ouúwbmomrSqif;oufvmaom jymu#bmomtrsKd;tpm;wkdYwGif tusKH;0ifonfhtjyif?

yJompD? t'¨rm*"D? rm*"D?a*:&aqeD? r[m&BwD? paomjymu#bmomtkyfpkwGif a&S;tusqkH;jymu#

bmomjzpfonf[k twdtusqkdxm;ygonf/ þt"dyÜg,ft&qkdygrl ygVdbmomonf ouú#rSqif;ouf

vmNyD;? rm*"D(okdYr[kwf) *sdef;bmomokH;t'¨rm*"DESifh uGJjym;ap&ef trnfrSnfhxm;aom ok'¨rm*"Dukd

yifqkdvkd[ef&Sdonfudk awGU&ayonf/

ygVdygarmu©a':tkef;onf rm*"Dbmomtm; ygVdbmom\ tajccHtkwfjrpfjzpfonfqkdaomtcsuf

ukd rjiif;y,faomfvnf;?ygVdonfrm*"DrS t"duae&mrsm;wGif uGJvGJrI&SdaMumif; oufaojyxm;cJh\/

Greerson url ygVd[lonf rm*"Dbmompum;\ pmokH;ayokH;toGifwpfrsKd; qkH;jzwfxm;cJhavonf/

vef'efygVdtoif;awmfrSxkwfa0aom tbd"gefwGif T.W. RhysDavids u ygVdonf bDpD6-&mpk? 7-

&mpktwGif;u aumovwkdif;ü vltrsm;ajymqkdokH;pGJaeaom bmompum;ukd tajccHíay:xGef;vmaom

bmomjzpfonf[kqkdxm;\/ Max Walleser url yg#vdrS ygVdqif;oufvmonf[k ,lqum? ygVd[lonf

yg#vdykwfjynfolrsm;ajymqkdokH;pGJaom bmompum;jzpfonf[k pum;\t&if;tjrpfukd vkdufaomenf;

jzifh BuHqawG;awmcJhygonf/

ygVdbmomonf tdEd,EkdifiHrS rlvtajcûyíjyefYyGm;cJhaombmompum;jzpf\/ okdYaomfoD[kdVfuRef;

okdY Ak'¨omoemjyefYyGm;NyD;? Ak'¨pmayukd ayxuftu©&mwifNyD;rSomvQif xif&Sm;ausmfMum;cJh\/ ygVd

onf oD[kdVfwGifom pwifus,fjyefYcJhrIaMumifh tcsKdUokawoDrsm;u ygVdbmomukd rm*"DbmomrScGJxkwf

um? ygVd\rlvblwonf oD[kdVfuRef;jzpfonf[k ,lqcJhMu\/ okdYaomf M.Winternitz url ygVdbmom

onf oD[kdVfuRef;wGif pwifay:aygufjcif;vkH;0rjzpfEkdif[k uefYuGufcJh\/ oD[kdVfbmomonf ygVdESifh

Page 155: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

eD;pyfonfrSmtrSefjzpf\/ okdYaomfWinternitz ESifh Geiger ESpfOD;vkH;u ygVdbmomonf oD[kdVfbmomukd

vGrf;rkd;oGm;ojzifh oD[kdVfbmomonf ygVdESifhþrQeD;pyfpGmwlnDjcif;jzpfonf[k ,lqcJhMuavonf/

oD[kdVfAk'¨bmomtpOftvmu vuf&Sdyd#uwfawmfonf yg#vdykwfjynfwGif pkaqmif;cJhaom

yd#uwfawmfESifhtwlwlyifjzpfonf/ rm*"Dbmomjzifhyif pkaqmif;cJhNyD;? ygVdonfrm*"DESifhtwlwl[kqkd

ygonf/ okdYaomfygVdonf rm*"Dyifjzpfonf[laomtqkdukd Ak'¨pmayokawoDtrsm;tjym;yif jiif;qkd

vQuf&SdMuayonf/ ygVd[laomyk'fonf rl&if;usrf;? tbd"r®óygVd? Ak'\pum;? Ak'\a'oem? w&m;

awmftpOftwef;ponfh t"dyÜg,frsKd;jzifh okH;EIef;vQuf&Sd&m? þt"dyÜg,ft&qkdvQif ygVdbmomonf

rm*"DrSty oD;jcm;bmom&yfr[kwf[k t"dyÜg,fxGufae\/ ygVdonf rm*"Dbmom\'kwd,trnf

emrwpfcktoGif&Sdae\/

okdYaomftdEd,ta&SUykdif;rSawGU&aom ausmufpmrsm;? rm*"Dykd'frsm;yg0ifaom aESmif;acwfouúw

pmayrsm;t&? ygVdonf rm*"DrSuGJvGJaMumif;txift&Sm;jzpfonf[k ygarmu©a':tkef;u a&;om;xm;cJh

\/ Oyrm-uwåKum&u {u0kpfudef;ykv’difemrfrsm;twGuf rm*"DwGif]{}ESifh qkH;í? ygVdwGif ]Mo}

okdYr[kwf]tH}wkdYjzifhqkH;\/ rm*"DykawårSm ygVdykawåmjzpfí? rm*"D]okac}rSm ygVd]okcH}jzpfavonf/ ¤if;

tjyif þbmomESpf&yfvkH;yif ouú#rSqif;oufvmjcif;jzpfNyD;? ouú#]o}okH;rsKd;ukd? ygVdwGif 'EÅZ

(oGm;oH)]o}wpfvkH;wnf;jzifhqkH;NyD;? rm*"DwGifrl]o}rSm rk'¨Z(tmacgifOD;)oHwpfckwnf;jzpfonf/}}[k

a':tkef;u cGJjcm;jycJh\/

þtaxmuftxm;t& ygVdonf rm*"Dyifjzpfonf wxpfcs,lq&efrjzpfEkdifacs/ okdYaomfygVdonf

tdE´d,taemufykdif; wGifawGU&onfh taomuausmufpmokH;bmomESifh rsm;pGmqifwlonfudkvnf;

ynm&Sifrsm;vufcHMuygonf/ þtcsufu ygVdonfOaZÆeDjynfokH;bmompum;jzpfí? OaZÆeDwkdif;zGm;

&Sifr[dE´\jzefYcsDrIaMumifh oD[kdVfwGif vTrf;rkd;cJhonfukd axmufjyaeayonf/

taxmuftxm;rsm;t& ygVdonf rm*"DESifh twlwlr[kwfaomfvnf;? tBuD;tus,fuGJvGJonf

awmhr[kwfay/ a'gufwm Winternitz uygVdonf rm*"DESifhuGJvGJonfqkdaomfvnf;? tjcm;rnfonfh

bmomrS ygVdESifhrm*"DavmufrukdufnD[kqkdum? ygVdyd#uwfawmfonfyif? rm*"Dyd#uwfawmfjzpfonf

[laomoD[kdVf? jrefrmtpOftvmukdaxmufcHxm;avonf/ okdYaomfygVdyd#uwfawmfonf rlvrm*"D

yd#uwfawmfukd OD;pGmul;,lNyD; tdE´d,a'owpfckokdY cGJxGufoGm;jcif;jzpfonf[laom ol\pum;t&

a&SUaemufrnDnGwfrI&Sdaeonfukd awGU&\/

taMumif;aMumif;ukdaxmufqvQif tdEd,jynftaemufykdif; OaZÆeDjynfokH;bmompum;r[kwfvQif

r*"ESifh aumovokH;rm*"DbmomtajccHí zGHUûzd;wkd;wufvmaom pum;jzpf&ayrnf/ ygVdbmomonf

tdE´d,taemufykdif;OaZÆeDjynfokH;bmompum;trSefyifjzpfcJhapOD;awmh/ r*"aumovwkdif;okH;

rm*"DbmomESifh wpkHw&mqufEG,frI&SdcJh&ayvdrfhrnf/ t'¨rm*"DrSuGJvGJap&ef ok'¨rm*"D[kac:a0:Mu

onfukdvnf; owdûy&ayrnf/ okdYaomf uvd*Fwkdif;okH;bmompum;um; rnfokdYrQrjzpfekdifay/ ygVdonf

rm*"DESpfrsm;pGmwlnDrI&Sdonfum;rSef\/ okdYaomf t"dutcsufrsm;wGif ygVdonf rm*"DrSuGJvGJonfh

taxmuftxm;rsm;awGU&ojzifh ygVdonf rm*"Dr[kwfonfum;aocsm\/ okdYaomfygVdbmomonf

rm*"DbmomESifh twlnDqkH;jzpf&um;? ygVdyd#uwfawmfonf rm*"Dyd#uwfawmfESifhrsm;pGm ruGJvGJEkdifacs/

ukd;um;aompmtkyfpmwrf;rsm;

(1) The Home of Pali(The Light of Majjhimadesa)(Nalanda University, India) U Razinda

(2) M. History of Indian Literature Vol II M. Winternitz

(3) R.O. Franke Pali and Sanskrit

Page 156: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

(4) ygVdpmayorkdif; ygarmu©a':tkH;

(5) toGifxl;wAÇm0ygVdyk'frsm; a':cifcifvIdif

(w?y?p? wGJ(1)? ykdif;(2)/ 1966)

av; rdUjrpfurf; tvGrf;ajyav; rdUjrpfurf; tvGrf;ajyav; rdUjrpfurf; tvGrf;ajyav; rdUjrpfurf; tvGrf;ajyav; rdUjrpfurf; tvGrf;ajy

]]pmOöejrpfe'D. . .&DBudKifwjrjreefY . .woGifoGifpD;us . . tD;jrvSyga& . . .ZDZ0gcGgñdk . .

.EG,fcsKd½kd;r . . .rdk;rceefYav . . . pdrf;jrñdkarSmif . . . ½kd;rxkdawmif . . . awmifpG,fawmifMum;wdu

jzwfausmfpD;qif;vm . . .r[mokE´&D e'Djrpfrm av;ûrdUjrpftvSacs . . .}}

ukdOD;armifodef;oDqkdonfh av;ûrdUjrpfurf;tvGrf;ajyoDcsif;ukd uRefawmftvGefESpfoufonf/ tzef

zeftvDvDem;axmifNyD/ okdYaomf uRefawmfhtm½kHwGif½kd;oGm;onfr&Sd/ qef;opfaeNrJyifjzpfygonf/

oDcsif;wpfyk'fukd uRefawmfvG,fvG,fESifhrESpfoufwwfyg/ uRefawmfESpfoufrdvQifvnf; pGJpGJNrJNrJ

jzpfwwfonf/ oDcsif;\pum;vkH;tokH;tESKH;? tzGJUtEGJU? yg'tpyft[yf? &nf&G,f&if;okdYa&mufatmif

ykdYaqmifrI? oDqkdol\toHomrI? toHtedrfhtjrifhftwuftus? oHpOftul;tajymif;? oDcsif;taMumif;

t&mESifhukdufnDaomwl&d,mypönf;? wD;vkH;tazsmuftaz:ponfjzifh ûcHikHokH;oyfNyD;rS uRefawmfBudKufESpf

oufwwfonf/ rdrdem;vnforQtwkdif;twmESifh jzpfygonf/

tEkynmypönf;wpfckdukd [muGufr&Sdatmif? bufaygif;pkHrSjynfhjynfh00 okH;oyfwwfonfawmh

r[kwf/ xkdYaMumifhyif rdrdem;vnforQtwkdif;twmESifh jzpfonf[kqkdjcif;jzpfonf/ uRefawmfESpfouf

onfhoDcsif;rsm;wGif &moDbGJU? r,fbGJU?armifbGJU?tvGrf;bGJU?arwåmbGJU? ZmwdrmefbGJU? ponfjzifh trsKd;rsKd;&Sd

wwfaomfvnf;? uRefawmfESpfoufonfhoDcsif;um; tvGefenf;ygonf/

þoDcsif;ukdBudrfzefrsm;pGmem;axmifcJhaomfvnf;av;ûrdUjrpfurf;okdYwpfBudrfwpfcgrQra&mufxl;cJhyg/

oDcsif;ukdem;axmif&if;jzifhyif pdwful;tdyfrufjzifhom av;ûrdUjrpfurf;ukdrSef;qaecJhygonf/

av;ûrdUjrpf\ta&SUbufurf;okdY vSrf;arQmfMunhfrnfqkdvQif? [kd. . .ta0;qDü rIdif;ñdkUñdkU½kd;rawmif

pOfwef;rsm;onf? awmifpOftxyf&pfywfvQuf? eHeufcif;aea&mifjcnfatmufwGif? a&Twpf&pf?jrwpf&pf

pDjc,fvQufvSyaeayrnf/&SnfvQm;onfhawmifpOfawmifwef;rsm; ajrmufrSawmifokdYoG,fwef;aeayrnf/

½kd;awmifwef;rsm;\ [kdrSmbufwGif jymvJhvJhaumif;uifjyifukd jrifawGU&rnf/ eHeufaejcnfaoG;p? a&T&nf

aq;tvSyufzsef;csdefü onfawmifpOftxyfxyfonf rnfrQvSyaernfenf;/ [kd ta0;qDrS onfrSm

zufokdY wjznf;jznf;edrfhíedrfhívmaeaom awmifpOftxyfxyfukd aq;yefcsDjc,fxm;ouJhokdY ½Ijrif&ay

rnf/ ZDZ0g? cGgñdk?EG,fcsKd? rkd;rcawmifrsm;um; xkdawmifpOfawmifwef;rsm;twGif;üyg0ifrnf/ xkdawmif

pOfrsm;tMum;rS jrpfzsm;cHípD;qif;vmaom av;ûrdUjrpfaMumif;onf a>rwpfaumifyrmaumufauGU&pfywf

í pD;qif;aernf/ &Snfvsm;pGmaumufauGUpD;qif;vmaeonfh av;ûrdUjrpfa&onfvnf; Munfvifat;jr

aeayrnf/

av;ûrdUjrpfurf;\wpfzufpDwGif us,fjyefYaomv,fuGif;jyifBuD;rsm;&Sdrnf/ onfuGif;jyifBuD;rsm;

ukd pdrf;jrjrawmifwef;rsm;jzifh 0kdif;&Haernf/ onfawmifpG,fawmifwef;rsm;0ef;usifü av;ûrdUacwf

Page 157: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

&ckdifbk&ifrsm; eef;pHcJh&meef;awmfa[mif;rsm; wnf&Sdayrnf/ av;ûrdUjrpf0Srf;wavQmuf 0J,murf;ESpfzuf

wGif &moDtvkdufpkdufysKd;oD;ESHrsm;? pkdufysKd;O,smOfNcHrsm;jzifh pdrf;pkdaernf/ uRefawmfMum;zl;onfum;

av;ûrdUjrpf0Srf;onf ajrMoZmxufoef\/ oD;ESHjzpfxGef;\/ av;ûrdUjrpf0Srf;onf &ckdifjynf\pyg;usD

wpfckjzpf\/

av;ûrdUjrpfurf;awmifwef;rsm;ay:wGif MunfñdkbG,f&mykxkd;apwDrsm;ukd pdwful;jzifhzl;jrifrd\/

xkdykxkd;apwDrsm;rS qnf;vnf;oHrsm;? av;ûrdUjynfolwkdY\ trQa0oHrsm;? om"kac:oHrsm;? aMu;pnfoH

rsm;onf av;ûrdUa&pD;oHESifhtwl ysHUvGifhaeayrnf/ woGifoGifpD;qif;aeonfh av;ûrdUjrpfjyifwGif opfazmif?

0g;azmifrsm;arQmaeMuayrnf/ avmif;avSrsm;tpkeftqefavSmfcwfoGm;vmaeMuayvdr®nf/

xkdavmif;avScwfolrsm;\aw;oHrsm;ukdvnf; Mum;aumif;Mum;&ayrnf/

av;ûrdUa&Munfjrpfurf;eHab;wGif? BudK;Mumpuú0uf/ ydefnif;iSufwkdY [kdrSonfrS vl;vmysHoGm;ae

Muonfukdvnf;aumif;? [oFmzkdrarmifESH? awmifyH,Sufí? azmfcsif;i,fzufaysmfyGJzGJUaeMuykHukdvnf;

aumif;? [kdrSmzufESifhonfrSmzufurf;okdY jzwfoef;ysHvTm;aeMuonfh wifusD;iSufwkdYukdvnf;aumif;?

ae0ifqnf;qmtcsdefüjrpfjyifukdjzwfí tdyfwef;ysHaeMuonfh aiGAsKdif;jzLwkdYukdvnf;aumif; jrifa,mif

aerdcJhygonf/

aEGOD;&moD? av½l;ayGpqkdvQif av;ûrdUjrpfurf;awmwef;awmifpG,frsm;ü OMoiSuf\tvGrf;bGJU

aw;oHukdMum;vkdu Mum;Ekdif&monf/ av;ûrdUurf;\aEGv,faewGif a&Tzkdf;acgif\uloHukd Mum;vkdu

Mum;Ekdif&monf/ aus;iSufwkdY\tvGrf;aw;oHukd em;axmif&if;jzifh cspfolukdvGrf;vkduvnf; vGrf;Ekdif

&monf/ av;ûrdUurf;qD? oDwmMunfvJh? iSufoHEGJESifh vGrf;bG,fhawGawG? jrLckd;a0pOftvGrf;aw;oDusL;

vkdu oDusL;Ekdif&monf/

av;ûrdUjrpf0ef;usifonf aEGwGifa<uvGifhaom &Guf0grsm;jzifhvnf;aumif;? rkd;wGifvGifhpifonfh

rkd;pufuav;rsm;jzifhvnf;aumif;? aqmif;\ykvJaiGESif;&nfOrsm;jzifhvnf;aumif; vSyaeayrnf/

þokdYjzifh av;ûrdUjrpfurf;\tvStyukd *DwrSwqifhpdwful;jzifh rSef;qjrifa,mifcJhzl;ygonf/

,ckawmhav;ûrdUjrpfurf;wpfae&mukd uRefawmfa&mufcJhygNyD/ ppfawGûrdUrS q&marmifAodef;u ]]q&mukd

uRefawmfac:pGmokH;Budrf,SdygAsm,f? atacguf? ausmufawmf? ajrmufOD;? av;ûrdU? oDwif;wpfywfavhvm

a&;wkdYq&mvkduf&ygzkdY? uRefawmf? q&ma&Tomckdif? q&mryHokcif ½kdUq&mhukdapmifhedefyga&}} [kac:aqmif

ojzifh? av;ûrdUjrpfurf;ukd uRefawmfa&mufcJhjcif;jzpfygonf/

eHeuf 7-em&DwGif ajrmufOD;ûrdUjreef;od*F Dwnf;ckd&dyfoma&SUrS wa&vm*sDum;uav;jzifh uRefawmf

wkdYxGufcJhMuonf/ um;uav;onf ûrdUwGif;vrf;rsm;twkdif; auGUíxGufvmcJhNyD;? w0*l? arQmfawmfa,mif

apwDrsm;wnfxm;&m awmifajcrS nmbufokdYcsKd;auGUvkdufonf/ wzufawmifajcwGif y&ifhpfwnf;ckd

&dyfomESifh a0omvD[kdw,fwkdUukdawGU&onf/ [kdw,fa&SUus,f0ef;aoma&tkdifBuD;wpfckü jzL?eD?0g?jym

a&mifpkHzl;yGifhaeMuonfhyef;rsm;jzifh ½IrjiD;atmifvSyaeonfukdawGU&ygonf/a&mifpkHyef;rsm;yGifhaeMuuef

wzufüawmifay:rSapwDwpfqlukdaemufcHûyxm;aoma0omvD[kdw,frSmtvGefyifvSyaeawmhonf/

]]q&mjyL; . . .at;apwDukd a&TawmifapwD[k ac:yga&}} [kyHokcifuajymygonf/

Ekd0ifbmvtwGif;okdY 0ifa&mufaeNyDjzpfaomfvnf; aumif;uifürkd;&dyfwkdUruif;ekdifao;ay/ aejcnf

ESifhwdrfwkdufwkdYaumif;uifwGif tm;ûydifaeMuqJyif/ rkd;vnf;rnDawmh/ aqmif;vnf;ryDao;/ um;u

av;u vQifjrefpGmajy;vTm;aeojzifh? at;jrjrcHpm;&onf/ t&m&monf uRefawmhftzkdY tjrifopfjzpfae

ojzifh at;csrf;rIukd*½krûyEkdif/ vSyaom½Icif;rsm;ukdom Munhf½IUvkdufygvmcJhrdygonf/

um;vrf;u ajzmifhjzL;vSonf/ vrf;ab;wpfzufpDwGif EkdifiHjcm;ydawmufyifrsm;nDnmpGm pkdufysKd;

Page 158: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

xm;ojzifh vSypdrf;pkdaeonf/ ajrmufjyefavuawmh ed'gef;ysKd;aeygNyD/ twefMumaomtcg um;vrf;\

0J,mwkdYwGif tvGefus,fjyefYaomv,fuGif;rsm;ukd awGU&onf/ uGif;jyifrsm;tqkH; rkd;ukwfpuf0kdif;atmuf

[kd . . .ta0;BuD;wGif awmifwef;rsm;ukd awGU&ygonf/

]]atbufuvGifjyifukd yk&drfvGifjyifvkdYac:a&/ [kdbufuvGifjyifuawmh avmif;MuufvGifjyifyg?

atvGifjyifwdpGm ESpf20-avmufrm wpfcgpD&DvTrf;wwfyga&}}

q&marmifAodef;jyaomvGifjyifrsm;ukd Munfhrdonf/ pyg;&dyfodrf;jcif;rûy&ao;ojzifh vGifjyifBuD;

rsm;a&T0ga&mifvTrf;aeMuonf/ vGifjyifrsm;ukd awmifwef;i,frsm;jzifh tuefYvkduftuefYvkdufykdif;jcm;

xm;onf/ aumif;uif"gwfykHt& yk&defûrdUawmfa[mif;ae&monf ajrmufOD;ûrd\ta&SUbuf4rkdiftuGm?

prÇ0ufûrdUawmfa[mif;\ajrmufbuf 11rkdifcefYwGif &Sdygonf/ av;ûrdUjrpf0Srf;wGif wnfaqmufxm;aomf

vnf; ukvm;wefjrpf0Srf;a'oukdxdef;csKyfEkdifaomae&mjzpfygonf/ avmif;MuufûrdUawmfa[mif;ae&mESifh

vnf; rsm;pGmruGma0;vSay/ ûrdUawmfESpfckvkH;onf ta&SUzufüav;ûrdUjrpfukd rsufESmrlíwnfaqmufcJh

Muonf/

av;ûrdUacwfwGif yk&defûrdUonf 'kwd,ûrdUawmfjzpfonf/ okdYaomfyk&defacwfqkdonfrSm at'D-1103wGif

vuFsmrif;eef;wnfonfh yxryk&defûrdU? at'D-1123wGif 'ó&mZmwnfaom 'kwd,yk&defûrdU? at'D-

1142wGif rif;zkef;pm;wnfxm;cJhonfh NcdyfûrdU? at'D-1155wGif "Ek½laygrif;wnfaom 'kwd,

prÇ0ufûrdUrsm;ukd ûcHíyk&defacwf[kac:qkdMujcif;jzpfygonf/ avmifMuufûrdUum; av;ûrdUacwfaemufqkH;

ûrdUawmfjzpfNyD; at'D-1250wGiftavmrmjzLrif; pwifwnfaxmifcJhNyD;? at'D-1404ckESpf? rif;apmrGef

vufxufxd rif;(18)yg;pkd;pHcJhMuonf/ avmif;MuufacwfwGif xif&Sm;aomrif;wkdYum; tavmrmjzL?

rif;wD;ESifh rif;apmrGefwkdYjzpfMuygonf/ av;ûrdUacwf&ckdifrif;rsm;onf pD;yGm;a&;awmifhwif;rI? ae&m

a'ovkHûcHrIukdaemufcHûyí vufeufEkdifiHi,frsm;wnfaqmufcJhMuonf/ Ak'¨omoemawmf aevkd?vvkd

xGef;ycJhNyD; av;ûrdUjrpf0Srf;wcGif aMu;pnfoHvGifí om"kac:oHvTrf;cJhonf/ yk&defacwfuaumvd,rif;

ESifh om;awmf'ó&mZmwkdYu omoemh'g,umol&Jaumif;rsm;jzpfMuonf/ r[mxD;bk&m;ESifhausmufpm

wkdYukdMunhfvQif aumvd,rif;\pGrf;aqmifrIrsm;ukd tuJcwfEkdif\/ avmifMuufawmifarmfausmufpm

ukdvnf; aumvd,rif;a&;xkd;cJhonf[k q&ma&Tomckdifajymjyygonf/ aumvd,rif;\om;awmf

'ó&mZmrif;um; aysmufqkH;aeaom r[mrkedqif;wkawmfukd jyefí&SmazGol? r[mrkedodrfawmfukdjyef

vnfwnfaqmufol? odMum;rif;\vufeufvSHysHukd&&Sdoltjzpf &ckdif&mZ0ifwGifxif&Sm;\/ tElrif;ñkd

\ &ckdifrif;orD;{csif;wGif tvª'geûy&mü oD&d"r®maomurif;ESifh 'ó&mZmrif;ESpfyg;om&Sdonf[k

]]bk&m;rnfom? omoem0,f? "r®maomu? 'ó&mZm? þESpfcgonf? rsufESmrif;csif;zl;wnfhav}}[k

a&;zGJUxm;cJhygonf/

yOöûrdUwGif at'D-1043wGif eef;wufaomrif;,OfjzLonf &ckdifax&0g'yd#uwfawmfukd o*Fg,em

wifcJhao;\/ avmif;MuufûrdUawmfwGif 9-qufajrmufaomrif;xD;onf tdEd,jynfAk'¨*g,mü? apwD

ykxkd;rsm;ûyjyifí? ausmif;Z&yfrsm;aqmufvkyfvª'gef;aMumif; Ak'¨*g,mr[maAm"d ausmufpmoufao

&Sdygonf/

avmif;MuufacwfaemufqkH;jzpfaom rif;apmrGefum; &ckdiforkdif;wkd;wufa&;twGuf tvSnfh

tajymif;udkaqmif&Gufoljzpf\/ av;ûrdUukdcGgíajrmufOD;udkwnfaqmufoljzpf\/ xkdxkdaomrif;rsm;

vufxufu av;ûrdUjrpf0Srf;onf rnfrQpnfyif0ajymcJhavrnfenf;/ onfawmifwef;awmifpG,frsm;

wGif ykxkd;apwDrsm;jzifh rnfrQwifhw,fí? qnf;vnf;oHrnfrQvGifaecJhrnfenf;/ okdYaomf,cktcg

av;ûrdUjrpf0Srf;ü ykxkd;apwDtûydtysufrsm; qif;wk½kyfyGm;tusKd;tyJhrsm;? ûrdU&meef;&mtysuftpD;rsm;om

Page 159: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

av;ûrdUacwf\orkdif;tarGtESpfrsm;tjzpfjrifawGU&awmh\/ obm0&moDOwk'Pf? jrpfa&\wkdufpm;rI

'Pf? teD;ta0;&efolwkdY\wkdkufckdufzsyfqD;rI'Pf wkdYukdumvMum&SnfcHcJh&NyDjzpfí? av;ûrdUacwforkdif;

tarGtESpfrsm;ukd tckdiftrmrawGU&awmhay/

"n0wDacwf? a0omvDacwf?av;ûrdUacwf? ajrmufOD;acwf? t*Fvdyfacwf? vGwfvyfNyD;acwf

[laom&ckdifvlYtzGJUtpnf; jzpfxGef;wkd;wufrIorkdif;pOfwGif av;ûrdUacwfonfrnfonfhtqifhokdY a&muf

&SdcJhoenf;/ av;ûrdUacwfonforkdif;pOf\wkd;wufrIukd aqmifcJhoavm/ okdYr[kwfusqif;rIukdaqmifcJh

oavm/ orkdif;pOfukd,xmblwususokH;oyfvQif av;ûrdUacwfonf orkdif;pOfwGif &ckdifwkdYtzkdY wkd;wuf

aomorkdif;acwfjzpf\/ tm&d,ef,Ofaus;rIESifh rGef*kdvGdKuf,Ofaus;rIrsm;rS &ckdif,Ofaus;rIppfppfukd

qefcgcs,laomacwfjzpf\/ orkdif;pOft& &ckdifvlrsKd;pk? &ckdifvlUtzGJUtpnf;[lí yDyDjyifjyifjzpfxGef;wkd;

wufaomacwfjzpf\/ ausmufpmtaxmuftxm;t& &ckdiftu©&m? &ckdifpmayta&;tom;wkdYukd a0om

vDrStarGqufcHí ykdrkdus,fjyefYpGmjzifh? ckdifckdifrmrmokH;pGJvmaomacwfjzpf\/ av;ûrdUacwfonf at'D11

&mpkrS 15&mpktv,fykdif;xd ESpfaygif;400ausmfMumjrifhcJh\/

&cdkife,fajrwGif (tmeE´pjE´ausmufpmtaxmuftxm;t&) bDpD-6&mpkuyif ûrdUjyEkdifiHxlaxmif

cJh\/ ,if;tcsdefrStpûycJhonfh &ckdife,fajr\vlrIpD;yGm;a&;? ,Ofaus;rIwkdY\orkdif;pOftqufqufukd

avhvmaomtcg? orkdif;onfwkd;wufcsdefESifh BuHKcJh&ouJhokdY usqif;csdefESifhvnf;BuHKcJh&\/ vlYabmif

wpf&yf\ajymif;vJrIjzpfpOfonf wkd;wufonfqkd&mü a,bk,soabmukdom ajymqkdjcif;jzpfygonf/

wenf;tm;jzifh vlaerIb0\t"duusaom u@rsm;wGif tqifhqifhwkd;wufrIudkawGU&í? orkdif;onf

a,bk,stm;jzifh wkd;wufonf[kaumufcsufcsjcif;jzpfayonf/ þtcsufonf orkdif;jzpfpOf\ajymif;

vJrIjzpfpOfukd ½Ijrifaomorkdif;'óew&m;\tajccHoabmw&m;vnf;jzpf\/

pD;yGm;a&;tjrifynmjzifhMunhfvQif wkd;wufjzpfxGef;vmaom ukefxkwfpGrf;tm;pk\awmif;qkdcsuf

udk? wnfqJukefvkyfqufqHa&;urvkdufavsmEkdifonfhtcg vlYorkdif;wkd;wufrIukd t[efYtwm;jzpfap

onfrSm "r®wmyifjzpfygonf/ wnfqJukefvkyfqufqHa&;ukd wnfwHhapvkdonfh tiftm;pkrsm;u tom

pD;&aevQif orkdifpOfwkd;wufrIaESmifhaES;rnfjzpfonf/ okdYaomfxkdaES;auG;rIonf orkdif;pOfukdMum&Snf

&yfwefYoGm;atmifaemufjyefqkwfoGm;atmif rpGrf;aqmifEkdifay/ ta[mif;onfcsKyfNidrf;&rnfjzpfayonf/

taxmuftxm;rsm;t& bDpD-2000cefUu &ckdifajrwGif orkdif;OD;bkHajracwfjzpf\/ ausmufacwf

aESmif;jzpf\/ aqGrsKd;pk? vltkyfpk? aus;&GmvlUtzGJUtpnf;rS tpysKd;í? ukefxkwfvkyfrItqifhqifhzGHUûzd;wkd;

wufvmrI? ukefzvS,frIESifh? yk*¾vduykdifqkdifrIwkd;wufvmonfhtcg? "n0wDûrdUjyEkdifiHESifh EkdifiHawmftm

Pmay:aygufvm\/ &ckdifajrorkdif;pOfwGif uRefykdif&SifpepfESifh ajr&SifpepfwkdYa&maxG;xGef;um;cJh\/

"n0wDacwfESifh EIdif;pmvQif a0omvDacwfEkdifiHawmf? ukefxkwfpGrf;tm;pk? tawG;tac:? ,Ofaus;rI?

ukefxkwfvkyfrI/ ukefzvS,frIwkdYonf rsm;pGmomvGefwkd;wufcJh\/ us,fjyefYvm\/ EkdifiHawmftmPm

\oufa&muf&mae&m ykdrkdus,f0ef;vm\/ &ckdifvlYtzGJUtpnf;\ orkdif;jzpfpOfonf vlUorkdif;wkd;

wufrI\ed,rtwkdif;yifjzpfaomfvnf; rnDnmaomwkd;wufrIjzpfpOfjzpf\/ "n0wDysufqD;csdef?

a0omvDukdyla&yl&rS r[m0D&wkdufí odrf;,lcsdef? at'D-730cefYrS 790cefYtxd jynfwGif;rNidrfrouf

jzpfcJhcsdef a0omvDacwftqkH;? ajrmufzufrSrGef*kdvGdKufwkdYtvkH;t&if;ESifh 0ifa&mufcJhcsdefrsm;um; orkdif;

pOfwkd;wufrIaES;auG;csddef? aemufqkwfcsdefrsm;jzpf\/ aemufjyefqkwfonfqkdonfrSm pepfwus

ukefxkwfvkyfrIrS y&rf;ywmukefxkwfvkyfrI toGifajymif;vJjcif;? tmPmykdifpkd;rIajymif;vJí jynfwGif;

rNidrfroufrIjzpfyGm;jcif;wkdY? ppfyGJrsm;qifETJ&jcif;wkdYukd &nf&G,fjcif;jzpfayonf/ okdYaomfþqkwf,kwf

rIonf orkdif;pOfwGif ,m,DrQomjzpfygonf/

Page 160: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

11-&mpkponfESifh av;ûrdUacwf\/ yOömûrdUukd at'D-1018wGif wnfaqmuf\/ av;ûrdUacwfp

onfESifh &ckdifvlUabmiftzGJUtpnf;onf a&S;uxufykdrkdyDjyifvm\/ ,Ofaus;rI? tawG;tac:? pmay?

odyÜHynm? pD;yGm;a&;ukefxkwfvkyfrI u@rsm;wGif a&SUokdYwqifhckefwufEkdifcJh\/ okdYaomfav;ûrdUacwf

twGif; ûrdUawmfrsm;onf rMumcPae&majymif;vJrIukd axmuf½Ií EkdifiHawmftmPmrwnfNidrfaom

acwf? EkdifiHawmftmPm\oufa&muf&me,fajrrwnfNidrfaomacwf[k rSwfcsufcs&ayrnf/ av;ûrdU

acwfwGif vlYtzGJUtpnf;twGif; zGHUûzd;wkd;wufvmonfh ukefxkwfpGrf;tm;pkrsm;ukd EkdifiHawmfupkpnf;

xdef;csKyfEkdifrI &SdcJh[efrwlay/ okdYaomfukefxkwfvkyfrIjzpfpOfwGif av;ûrdUacwfonf &cdkifvlUtzGJUtpnf;

\wkd;wufaomacwfjzpfayonf/ okdYaomfav;ûrdUacwfESifhywfoufí awGU&Sd&orQtaxmuftxm;

rsm;t&okH;oyfvQif av;ûrdUacwf\orkdif;pOfwkd;wufrIonf wajy;nDr&Sdaom? rwnfNidrfaom wkd;wufrI

jzpf\/ vlUorkdif;wGif ukefxkwft&if;tESD;rsm; ykdifqkdifvkdrI? ukefxkwfpGrf;tm;pkrsm; tiftm; ûydifvkdrIjzifh

uRefyk dif&Sifacwf? ajr&Sifya'o&mZfacwfwavQmuf urÇmhajrjyiftESHUppfyG Jrsm;qifET JcJ hMu\/

av;ûrdUacwfwGif ta&SUESifhvnf;aumif;? taemufESifhvnf;aumif;jzpfyGm;cJh&aomppfyGJuav;rsm;rSm

tajccHtm;jzifh ,if;uJhokdYaomppfyGJrsm;yifjzpfayonf/

ax&0g'Ak'¨omoemonf "n0wD? av;ûrdUacwfrsm;tjyif? av;ûrdUacwf\tay:xyftaqmuf

ttkHukda&m? vlrItajccHb0ukdyg? vlrIa&;ukd,fusifhw&m;e,fü Oya'rsm;jyXgef;cJhayonf/ xkdYaMumifh

av;ûrdUacwf&ckdif,Ofaus;rIonf Ak'¨bmom,Ofaus;rIjzpf\/ xkdYaMumifhuRefykdif&Sifpepf? ajr&Sifpepf

a&maxG;xGef;um;cJhaom av;ûrdUacwfEkdifiHpepfonf El;nHhaysmhajymif;\/ av;ûrdUacwfonf &ckdifwkdY

tzkdY ukefxkwfvkyfrItopf? tawG;tac:topf? odyÜHynmtopff? Ak'¨bmomtajccHaom ,Ofaus;rI

topfwkdYukd jzpfxGef;apcJh\/ wpfcgw&Htenf;i,frQaom qkwf,kwfrIrsm;ukd BuHKawGU&onfrSty

a,bk,sûcHMunhfvQif av;ûrdUacwfonf &ckdifwkdY\wkd;wufaomacwfjzpf\/ xkdYaMumifhyif ppfa&;?

EkdifiHa&;? pD;yGm;a&;?,Ofaus;rIwkdYü ykdrkdtiftm;awmifhwif;aom ajrmufOD;acwfokdYckefysHwufvSrf;EkdifcJh

jcif;jzpfayonf/

eHeuf8-em&DausmfcefYwGif avmif;Muuf&GmokdYa&mufonf/ uRefawmfwkdYpD;eif;vmaom um;uav;

onf auGUaumufaomavmif;Muuf&Gmvnfvrf;twkdif; armif;ESifcJh\/ avmif;Muuf&Gmum;ajrmufOD;

rif;jym;um;vrf;ay:wGif toifhtwifh pnfum;aom&Gmi,fjzpfonf/ aps;wef;?aps;qkdif? vÇuf&nfqkdif?

rlvwef;ausmif;? AD'D,kd½kHrsm;jzifh ? vltrsm;oGm;vmvIyf&Sm;vQuf okdufokdufûrdufûrduf&Sdonf/

avmif;Muuf&GmvGefvQif v,fuGif;\ta&SUbufü awmifukef;i,frsm;awGU&onf/ ,if;awmifukef;i,f

ukd avmif;MuufawmifarmfOD;ac:aMumif;? ,if;awmifay:wGif aumvd,bk&m;BuD;ESifh avmif;Muufawmif

armfausmufpm&SdaMumif; q&ma&Tomckdifu ajymjyonf/ q,frdepfv,fuGif;rsm;ukd jzwfausmfcJhaom

um;onf awmifarmfOD;ajc&if;wGif &yfwefYvkdufonf/ awmifukef;ay:wGif bkef;awmfBuD;ausmif;

wpfaqmifukdawGU&onf/ opfyifopf&dyfrsm;jzifh tkHUqkdifíaecsifpbG,faumif;onf/ awmifukef;ay:okdY

wufonfhvrf;ab;ü av;ûrdUacwfüxif&Sm;aom bk&ifrif;xD;\½kyfwkwpfckukdawGU&ygonf/ awmifukef;

ay:okdYwufí ausmif;ukdvGefvQif Ak'¨qif;wkawmfBuD;wpfqlukd ysufpD;ítumt&HrJhaeaom odrfysuf

wpfcktwGif;üawGU&ygonf/ &ckdifouú&mZf 480-wGif yk&defacwfu aumvd,rif;xkvkyfukd;uG,fcJh ojzifh

aumvd,bk&m;BuD;[kac:qkdygonf/ ysufpD;íûyjyifxm;ojzifh rlvav;ûrdUacwfvuf&mtppf

trSefr[kwfawmhaMumif; q&ma&Tomckdifuajymjyonf/ qif;wkawmfBuD;rSm ausmufwkH;BuD;wpfwkH;ukd

xkvkyfxm;jcif;jzkpfNyD; blrdAórkj'mjzpfonf/ OmPfawmftjrifh ay&Sdygonf/

]]q&mjyL; . . .q&mjyL; tvGrf;ajzcsifedefa& av;ûrdUjrpfurf;av . . .atrmuvmMunhfyg}}[k

Page 161: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

q&mryHokcifuajymygonf/ av;ûrdUjrpfurf; tvGrf;ajyoDcsif;ukd uRefawmfESpfoufaMumif; q&mr

yHokciftm;ajymjyzl;ojzifh q&mruþokdYajymjcif;jzpfygonf/ aumvd,bk&m;BuD;odrfawmfeH&Hukd

vufwifíta&SUzufokdYvSrf;arQmfMunhfvkdufygonf/

av;ûrdUjrpf\½Icif;ukd uRefawmfjrifawGU&ygNyD/ avmif;MuufawmifarmfrS vSrf;jrifae&aomav;ûrdU

jrpf jrifuGif;um;tvGefvSyygonf/ awmifarmfOD;awmifajcjrpfurf;wGif aqmif;oD;eSHrsm;pkdufysKd;xm;

onhf ukdif;uRef;ajrrsm;ukd pdrf;pdrf;vef;vef;jrif&onf/ onfukdif;uRef;ajrrsm;wGif ajryJ? rwfyJ? vufñId;

awmifyJ? aumufnif;yJ? tmvl;? i½kwf?c&rf;? ajymif;? rkHnif;ponfjzifh &moDoD;ESHtpkH pkdufysKd;aMumif;

od&onf/ onfpkdufcif;rsm;vGefvQif ajrmufrSawmifokdYa>rwpfaumifyrm auGUaumufpD;qif;aeaom

av;ûrdUjrpfjyifukdjrif&ygonf/ jrpfv,fwGif uRef;i,fwpfckukdawGU&NyD; ,if;uRef;i,fay:wGifvnf;

oD;ESHpkdufyifrsm;jzifh pdrf;pkdaeonf/ jrpfaMumif;ukd ajrmufbuf&Sd[k ta0;rSawmifMum;txdjrif&NyD;

awmifbufokdY ½Icif;wqkH;xdjrifawGU&onf/

jrpf\ta&SUbufurf;wGif us,fjyefYaomv,fuGif;jyifBuD;&Sdonf/ onfv,fuGif;jyifonf jrpfurf;

ajcrSta&SUzufawmifajcokdY ig;rkdifcefYus,frnf[kcefYrSef;&NyD; awmifajrmuf25rkdifcefY&Snfvsm;aMumif;

armifAodef;ajymjyygonf/ v,fuGif;jyif\ta&SUbufawmifukef;i,fuav;rsm;tay:wGif xkH;jzLjzLazG;

apwDrsm;ukd MunfndKbG,f&mvSrf;jrif&ygonf/ ,if;awmifwef;i,frsm;\ta&SUzufokdYum; wpfqifhNyD;

wpfqifhjrifhíjrifhíwifoGm;aom rIdif;ñkdYñdkYawmifwef;rsm;um; a0;ía0;íoGm;NyD;? ta0;qkH;ae&mwGif?

tmumukdaMumckdif;í rm;rm;rwfrwf&yfwnfaeaom ½kd;rawmifwef;BuD;ukd jrifawGUae&ygonf/ ½kd;r

\txufwGifum; a&vIdif;yrmwdrfñGGefYuav;rsm;jzifh tvSqifaeonf/ onfjrpfurf;onf jrpfjyifESifh

onfawmifpOfwef;rsm;tvStyukd o½kyfay:atmifuRefawmfra&;zGJUwwfyg/ eHeufaejcnfEkeyufzsef;

xm;aom onfjrifuGif;onf r,kH0Hhr,kH&Jp&mvSyaeonf/ jrif&oltzkdY qGwfysHUMunfEl;zG,fjzpfygonf/

ukdOD;armifodef;\*DwoHjzifh uRefawmfjrifa,mifaecJhonfhpdwful;tdyfrufxJrS ½Icif;xufyifykdí vSyae

onfukd awGU&onf/

onfokdYaomjrifuGif;rsKd;aMumifhyif ajrmufOD;acwftapmykdif;u tif;0rSa&muf&SdcJhbl;onfh jrefrm

pmqkd&Sifr[m&|om&onf ]]aqmif;aqmif;qkdif;qkdif;? ûydif;&½kdif;wnfh? rIdif;rIdif;tkyfawG? a0a0rkdYrkdY? ñkdU&½kdU

ESifh ? jrokdY½Sdrf;½Sdrf;? cyfodrf;awmawmif?ukefatmifywfukef;? ajrmfrqkH;onf? ESvkH;rsm;bG,f&SdvSonf}}

[k]]&ckdifa'oa&ajrawmawmifobm0\ tvStyjzifh ZmwdXmeDtif;0jynfukdvGrf;cJhbl;ygonf/

]]a&mufzl;olwkdif;odygvdar®?t0Duyifqkdif;qkdif;&dyfoGifacs? awmifjymjymum&HqD;vkdY? &SD;&SD;u

orkdif;0ife,fajr . . .yOömyk&defe&Oö&m awmifilavmif;MuufûrdUwnfczl;a&; . . .tOöea&TrsKd;xGufzl;ca&ajr

. . .a'jrpfurf;wpfzufwpfcsufrm . . . orkdif;0ifbk&m;wdeefU . . .O,sOfNcHajr om,mpkdajy}}

Ekd0ifbmaqmif;OD;\ csKdNrdefaomaumufopf&eHU oif;ysHUysHUukd tm½kHcHpm;vQuf prÇ0ufvGifjyifESifh

awmifilvGifjyifukd ai;armMunhf½IUaeaom uRefawmfonf ukdOD;armifodef;\aw;oHukd Mum;a,mifvm

jyefygonf/

]]&ckdifrif;orD;{csif;rm a&SUqDûyAÁm tmumrSDckdif; awmifûydif;ûydif;ü qkdif;qkdif;r@dKif? &ckdifnGefYzl;-

rGefMu,fjrL;okdY . . . ajrmufOD;a&Teef;? wnfhvwfxGef;onf? þuRef;ZrÁLwl;wnfhav}} qkdpGm atykdif½Icif;

wdukd Munhfyemt'lrif;ñkd&DF;cpGmyg/ a&SUqDûyrÁm-tmumrSDckdif;-awmifûydif;ûydif;ü qkdif;qkdif;r@dKif} qkda&

tzGJUtEGJUpGmatobm0tvSukd azmfEkdifa&tjyif/ tm;av;tvGef,Sda&pum;vkH;wdukd &GD;yemzGJUcpGmyg}}

[k armifAodef;u uRefawmftm;ajymjyygonf/

avmif;MuufawmifarmfausmufpmokdY uRefawmfwkdYa&mufaomtcg aetawmfyGifhvmaeNyD/

Page 162: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

aumif;uifwGifrkd;&dyfrsm;uif;&Sif;oGm;ayNyD/ onfausmufpmwGif ]oBupf 480 aumvd,rif;}[kyg&Sdonf

[k armifa'0(ajrmufOD;)a&;zl;onf/ q&ma&Tomckdifuvnf; aumvd,rif;ausmufpm[kajymygonf/

ausmufpmtrsm;pkrSm zwfíyifr&Ekdifawmhay/tvsm;20ay? tjrifh15ay? xk-20aycefY&Sdobm0ausmuf

aqmifBuD;wGif a&;xkd;xm;jcif;jzpfNyD;? ESpfaygif;800ausmfobm0&moDOwk'Pfukd jzwfoef;vm&ojzifh

pmrsm;ysufpD;aeNyD/

ausmufpma&;xkd;cJhaom o@mefrSm av;axmifhtvkH;rsm;jzpfonf/]]igESifhwlolvlwGifr[d}}[laom

ta&;tom;rsm;ukd ae&mtESHUawGU&onf/ uRefawmfzwfí&oavmuf]]ta&SUukdvnf;igykdif\/taemuf

ukdvnf; igykdif\/ igESifhwlolvlwGifr[d/ bk&m;ukdvnf;Munfñkd\/ w&m;ukdvnf;Munfñkd\/igESifh

wlolvlwGifr[d/ ta&SUukdvnf; wodef;vª\/ taemufukdvnf; wodef;vª\/ igESifhwlolvlwGifr[d}}

[kawGU&ygonf/

þausmufpmwGif awGU&Sd&aomtcsufrsm;onf &mZ0ifrsm;wGifazmfjyaom aumvd,rif;\

pmaMumif;ESifh ukdufnDaeonfukd awGU&ygonf/ausmufpmonfyk&defESifhavmifMuufe,fajrtwGif;üwnf

&Sdonf/ þausmufpmonf aumvd,rif;wnfxm;cJhaom aumvd,bk&m;BuD;teD;wGifwnf&Sdonf/

tu©&mta&;tom;rSm av;ûrdUacwftapmykdif;umvu ta&;tom;rsKd;jzpfaomaMumifh þausmufpm

onf ouú&mZf-480wGifeef;wufaom aumvd,rif; a&;xkd;cJhjcif;jzpfonf[k ,lqEkdifygonf/

av;ûrdUacwfwGif &ckdifrif;wkdYbkef;rif;aevawmufycJhMu\/ Ak'¨omoemawmf aevkd? vvkdxGef;y

cJh\/ av;ûrdUacwfonf &ckdiforkdif;wGif &ckdifvlUtzGJUtpnf;? &ckdif,Ofaus;rI? &ckdifpmay[kyDyDjyifjyif

ay:aygufcJhaomacwfjzpf\/ onfajr? onfa&? onf0ef;usifwGifav;ûrdUjynfolwkdY at;csrf;om,m

cJh\/ trSefawmhav;ûrdUacwfonf &ckdifwkdYtzkdYatmufarhbG,f&macwfjzpf\/

av;ûrdUurf;onfvGrf;p&murf;jzpf\/

]]av;ûrdUurf;ukd owd&ygauav; . . . aw;jcif;qkdvkdYtvGrf;ukdajzyga& . . . (t,ifacguf&ckdifajr

. . .t,ifacguf&ckdifajr . . .yaZmifyaZmifom,mca& . . .pdwfrSmrSef;vkdY vGrf;rdyg,ifhav . . .}}

ukdOD;armifodef;\aw;oHukd uRefawmfMum;a,mifvmrdygonf/

av;ûrdUacwfonf &ckdifwkdY\acwf/ av;ûrdUacwforkdif;onf &ckdifwkdY\orkdif;? av;ûrdUacwf,Of

aus;rIonf &ckdifwkdY\,Ofaus;rI/ av;ûrdUacwfpmayonf &ckdifwkdY\pmayjzpf\/ orkdif;tarGtESpf

tenf;tusOf;omawGU&ao;onfh? av;ûrdUacwf\orkdif;onf ykdrkdyDjyifvmap&ef? uRefawmfwkdYBudK;pm;

Mu&ayOD;rnf/

avmif;MuufawmifarmfOD;ausmufpmteD;rS ta&SUzufav;ûrdUjrpf½Icif;ukd Munhf½Irdygonf/ a&SUqD

ûyAÁmtmumrDSckdif;?awmifûydif;ûydif;wkdYum; ½IrNiD;EkdifavmufatmifvSyaeonf/ uRefawmfhtm½kHwGif

pma&;az:rdwfaqGBuD; armifckdifatmif\ av;ûrdUuAsmwpfykdif;wpfpukd owd&vkdufonf/

rwfapmufwJh urf;yg;xdyfuae ta&SUzufukdarQmfMunhfrdw,f/

pmtkyf&Sm;yg;wJhonfajrrSm ? 0g;awmawGydef;ydef;xyfvkdYaygh

onf0g;awGukd puúLvkyfNyD;

tJ'DpuúLay:rSm? Nidrf;csrf;vSywJhav;ûrdUorkdif;opfukd

b,fola&;yghrvJ . . .wJh/

Page 163: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

]]&rf;jynfh awmifausmif;q&mawmf\ orkdif;'óe}}

&ckdifvlrsKd;rsm;wGif tpOftqufa&;om;vmcJhMuonfh &mZ0ifusrf;(48)apmif&Sdonf[k Mum;zl;

zwfzl;ygonf/ ,if;usrf;rsm;tm;vkH;avhvmygrS &ckdif&mZ0ifukd jynfhjynfhpkHpkHod&Sdekdifonf[kvnf;

rSwfom;zl;ygonf/ &mZ0if(48)apmif;qkdonfrSm &mZ0ifusrfrsm;tjyif ta&;awmfykHusrf;rsm;? bk&m;

orkdif;rsm;? armfuGef;rsm;? &mZ0ifvuFmrsm;? ûrdUwnfcef;rsm;? ysKdUrsm;? &mZ0ifom;jcif;rsm;ESifh {csif;rsm;ukd

ygxnfhoGif;a&wGufjcif;jzpfrnf[k tcsKdUokawoDrsm;u ajymqkdMuygonf/

uRefawmfwkd Y,cktcg &SmazG&&S dxm;orQwGif? &mZ0iforkdif;usrf;[kqkdEk difavmufonfh

usrf;(8)apmifrQomawGU&ygao;onf/ xkd&cdkif&mZ0ifusrf;rsm;ukd &[ef;? yk*¾dKvf? toD;oD;wkdYa&;om;cJh

Muygonf/ ,cktcg &&Sdxm;onfh &ckdif&mZ0ifusrf;rsm;teuf &ckdiforkdif;okawoDrsm;? trsm;qkH;tokH;

ûyaeMuonfh orkdif;usrf;rSm? &rf;jynfhawmifausmif;q&mawmf &SifpE´rmvmvuFm&a&;om;ûypkcJhonfh

]]&ckdif&mZ0ifopfusrf;}}yifjzpfonf/

q&mawmfbk&m;BuD;onf rltrsKd;rsKd;uGJjym;aeaom a&S;&ckdif&mZ0ifusrf;rsm;pGmukd pkpnf;í? &mZ0if

usrf;rsm;ukd wkdufqkdifñSdEIdif;um &ckdif&mZ0ifopfusrf;ukdûypkawmfrlcJhonf/ q&mawmf\&ckdif&mZ0ifopf

usrf;wGif a&S;ya0PDumvrSpí &ckdifjynfukdNAdwdoQwkdYtkyfpkd;onfhumvwkdifatmif orkdif;jzpf&yfrsm;

ukd rSwfwrf;wifxm;onfukd awGU&ygonf/

orkdif;usrf;wpfapmifukd a&;om;ûypk&mwGif usrf;q&monf rdrduowdxm;onfjzpfap? owdr

xm;onfjzpfap? rdrd,kHMunfonfh'óetjrifwpf&yfukd tajcûyía&;om;wwfNrJjzpfygonf/ ûypka&;

om;onfh usrf;q&m\orkdif;'óetjrifukd orkdif;pOfazmfjycsufta&;tom;twGif;üvnf;aumif;?

,if;usrf;\ed'gef;ykdif;wGifvnf;aumif; awGU&Sd&wwfygonf/ pma&;olonf orkdif;'óeynm&yfukd

oif,lavhvmcJhonfhtavQmuf þaqmif;yg;wGif q&mawmfbk&m;BuDk;\ orkdif;'óetjrifukd &SmazGazmf

xkwf&efBudK;pm;xm;ygonf/ ,if;okdYrazmfjyrD q&mawmfbk&m;BuD;ESifhacwfûydiftaemufwkdif;orkdif;'óe

ynm&SiftcsKdU\orkdif;tjrifukd tusOf;i,frQwifjyxm;ygonf/ taemufwkdif;ynm&Sifrsm;\ orkdif;

tjrifESifh q&mawmfbk&m;BuDk;\orkdif;tjrifrnfokdYuGJjym;jcm;em;onfukd cGJjcm;odjrifEkdif&ef jzpfygonf/

vlUorkdif;onf vlwef;pm;wkdufyGJrsm;\orkdif;jzpfonf[kKara Marx(1818-1883)ua&;om;cJhyg onf/

vlUorkdif;onf wpfcgwpf&HBuD;rm;aom aemufqkwfjcif;rsm;r&SdyJ a&SUokdkYomacsmarmajyjypfpGm

tpOfwkd;wufaeonf[k ,lqvQif? ,if;onf,xmbkwrusaom? odyÜHenf;rusaom? oabmw&m;

a&;t&rSm;,Gif;aom t,ltqwpf&yfjzpfonf[k V.I, Lenin (1870-1924)uqkdcJhonf/

urÇmh'óeorkdif;wGif orkdif;'óeqkdif&mtawG;tac:rsm;ukd a&S;a[mif;*&dacwfuyif pwifawGU

&Sd&aomfvnf;?orkdif;'óeynm&yfwpfcktaejzifhxif&Sm;vmonfum; OmPfopfavmif;acwf (The Age

of Renaissance)wGi fr S jzp fygonf/ St. Augustine (354-430)\acwfr S Thomas Aquinus(1225-

1274)\acwftxd? c&pf,efausmif;awmf0g' (Scholasticism)vTrf;rkd;cJhaom? ESpfwpfaxmifcefY&Snfvsm;

onfh Oa&myorkdif;umvukd? orkdif;ynm&Sifrsm;u Oa&mytarSmifacwf(TheDarkAge)[kowfrSwfa&;om;

Muygonf/ 18-&mpktwGif;üMontesquieu (1689-1755), Voltaire (1694-1778), Rousseau (1712-1778) ponfh

awG;ac:&Sifrsm;u tarSmifacwfausmif;awmf0g'\orkdif;'óersm;ukd qefYusifawmfvSefcJhMuygonf/

19-&mpktpykdif;wGif Oa&myorkdif;'óeavmuü MoZmBuD;rm;cJholum; *sref'óeynm&Sif

ygarmu© G.W.F. Hegel (1770-1831)jzpf\/ ol\orkdif;'óeukd Reason in History pmtkyfwGif tjynfhpkHqkH;

awGU&\/ ol\orkdif'óetESpfcsKyfrSm vlUorkdif;onf ed,rw&m;ESifhtnD? 'kdif,mvufwpfenf;usus

Page 164: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ajymif;vJwkd;wufaeonf/ vlUorkdiff;ajymif;vJwkd;wufrIjzpfpOfonf teEÅ0dOmOfawmfBuD;(Absolute Idea)

\jzpfpOf? teEÅ0dOmOfawmfBuD;\pdwful;(0g)qifjcifwkHw&m;twGif;ü tusKH;0ifonf/ vlUorkdif;onf

xkdteEÅ0dOmOfawmfBuD;\tvkdqE´twkdif;?teEÅ0dOmOfawmfBuD;qDokdYa&GUvsm;aeonf/

Hegel \orkdif;'óersm;onf vGefpGmeufeJíMoZmvTrf;rkd;cJhaomfvnf;? 19-&mpktwGif;ol\

'óersm;ukd qefYusifaom'óeynm&Sifrsm;ay:aygufcJh\/ ,if;wkdYteufxl;jcm;olESpfOD;rSmKarl Marx

ESifhF.Engels(1820-1895)wkdYjzpfMu\/ ,if;wkdYESpfOD;\'óeukd 20-&mpktxdo,faqmifí urÇmw0Sef;

MoZmBuD;rm;vmap&efqufcHcJholum; V.I.Lenin jzpfygonf/ olwkdYonf odyÜHenf;usqkd&S,fvpf0g'ukd

pwifazmfxkwfolrsm;tjzpfvnf;aumif;? vlUorkdif;\vlrIwkd;wufa&;Oya'orsm;ukd odyÜHenf;uswifjy

EkdifcJholrsm;tjzpfvnf;aumif;? *kdPfûycH&olrsm;jzpf\/ olwkdYuvllUorkdif;onf vlwef;pm;wkdufyGJorkdif;

jzpfí?wpfcgwpf&HBuD;rm;aom aemufqkwfrIrsm;&Sdaomfvnf;? aMumifvdrfavSum;yrmwkd;wufaeonf/

vltzGJUtpnf;wpfckESifhwpfckwkd;wufrIEIef;uGJjym;onf/ vlUorkdif;onf qkd&S,fvpfvlUabmifokdYoGm;ae

onf/ vlwef;pm;rJhaom vlUabmifBuD;okdY a&GUvsm;aeonfukd wkd;wufaeonf[k ,lqcJhMuonf/

okdYaomf,if;wkdYtoufxif&Sm;&SdpOftwGif;üvnf;aumif;? ,if;wkdYuG,fvGefNyD;rSvnf;aumif;? ,if;

wkdY\orkdif;'óersm;ukd qefYusifawG;ac:ynm&Siftrsm;tjym;yifay:xGef;cJh\/ ,if;wkdYteuforkdif;

qkdif&mtqkd;jrif0g'ukd wifjycJhMuonfhSchopenhauer (1788-1860), Nietzsche (1844-1900),ESifh Rickert (1863-

1936)wkdYonfvnf;aumif;? qkHvnfpuf0kdif;orkdif;tjrif(The Cycle Theory of History) udkwifjycJhMuonfh

Spenglar(1880-1936) ESifh Arnold Toynbee (1889-1975) wkdYonfvnf;aumif;? orkdif;qkdif&maygif;qkHjcif;

oDtkd&DF(Convergence Theory) ukd wifjyvQuf&SdMuonfh Raymond Aron, Drucker, P.A. Sonokin wkdYrSm xif&Sm;

olrsm;jzpfMuygonf/

aygif;qkHjcif;oDtkd&DForkdif;'óeukdwifjyaom Raymond Aron u ]]pufrlvlUtzGJUtpnf;onfykdí

a,bk,susonf/ t&if;&Sifpepf? qkd&S,fvpfpepfqkdonfrSm pufrIvlUtzGJUtpnf;\ tpdwftykdif;rsm;om

jzpfonf/}}[kqkdygonf/ Drucker u]]pufrIxGef;um;aomvlUtzJGJUtpnf;onf t&if;&Sifpepf? qkd&S,fvpf

pepfwkdYESifhwl/ ,if;pepfESpf&yfvkH;xufykdítqifhjrifhrm;aom vlUtzGJUtpnf;topfjzpfonf}}[ka&;om;

xm;ygonf/Sorokin u]]pepfESpf&yfonf wjznf;jznf;aygif;pnf;vmonf/ t&if;&Sifpepf? uGefjrLepf

pepfwkdYESifhrwl? wrluGJjym;aomtv,ftvwfykHpHvlUtzGJUtpnf;okdYa&GUvsm;aeonf}}[k ol\orkdif;

tjrifukdazmfjyygonf/

,if;wkdY\'óetjrifrsm;ESifhywfoufí ]]tar&duefESifhtaemuftkyfpk Oa&myorkdif;'óe

ynm&Sifrsm;onf vlrIwkd;wufa&;'óersm;ukd qefYusifMuonf/ ,if;wkdYonf rdrdwkdY\acgif;aqmifrI

ukd tjcm;olrsm;vufwGif;okdYvTJtyf&rnfqkdaomtcg rnfokdYrQb0ifrusEkdifawmhay}}[kygarmu© E.H.

Carr ua0befcJhonf/ ygarmu© Sidney Pollard uvnf;? ]]t&if;&Sifvlwef;pm;onf vlUorkdif;wGif rdrd

wkdYtcef;u@usqkH;awmhrnfukd odvmaomtcg? vlrIwkd;wufa&;Oya'rsm;ukd wkdufckdufvmNyD;? orkdif;

qkdif&mtqkd;jrif0g'ukd qkwfukdifvmMuonf}}[ka&;om;xm;ygonf/

18-&mpktwGif;uxif&Sm;cJhonfh t*Fvdyforkdif;q&mBuD;Gibborne (1737-1794) u ]]orkdif;qkdonfrSm

vlUavmuBuD;\&mZ0wfrIrsm;? raumif;rIrsm;ukdrSwfwrf;wifxm;jcifomjzpfonf}}[kqkdayonf/ol onf

ouf&Sdxif&Sm; &SdpOfu tar&duefawmfvSefa&;? jyifopfjynfwGif;ppfyGJrsm;ukd jrifawGUcJh&onfhtjyif?

MopBwD;,m;xD;eef; qufcHa&;ppfyGJ? t*Fvdyfpydef(7)ESpfMuma&aMumif;ppfyGJwkdYukdvnf; BuHKawGUcJh&onf/

olonfa&mrorkdif; ukd avhvmcJhpOfu vifBuD;ukdowfí vifi,fukdeef;wifaomrdzk&m;? opömrJh

ppfolBuD;rsm;? tusifhysuf v'fpm;aomtrIxrf;rsm;? tusifhysufí ao&nfrl;aeaombk&ifrsm;?aoG;acsmif;

pD;ppfyGJrsm;? tmPmvkyGJrsm;ukd awGUcJh&onf/ ,if;aemufolonf ]]a&mrvufeufEkdifiHawmfBuD;

Page 165: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ysufpD;jcif;}}usrf;ukda&;cJhonf/ olonfvlUorkdif;wGif raumif;rIrsm;ESifh&mZ0wfrIrsm;ukdawGUcJh&onf/

xkdtcgol\'óewGif orkdif;onf raumif;rIrsm;\rSwfwrf;jzpfcJh&onf/ 19-&mpkxif&Sm;aom 'óe

ynm&Sif Nietzsche uvnf; vlorkdif;onf ted|m½kHrsm;\ orkdif;jzpfonf[kqkdcJhzl;ygonf/

Oa&mywGif blZGmawmfvSefa&;aemufykdif; t&if;&SifpD;yGm;a&;pepfESifh pufrIodyÜHynm&yfrsm;wkd;wuf

vmaomtcg? orkdif;'óeynm&Sifrsm;u vlUorkdif;onf bk&mociftvkdawmfusajymif;vJwkd;wufae

onf[k½IjrifcJhMuonf/ qkd&S,fvpforkdif; 'óersm;xGef;um;vmNyD;aemuf? 1917-ckESpfwGif ½k&Sm;awmf

vSefa&;atmifjrifNyD;? qkd&S,fvpfpepfonf 1937-ckeSpfwGif urÇmhtus,ft0ef;\ 25.9&mckdifEIef;? urÇmh

vlOD;a&\ 35&mckdifEIef;jzpfvmonf/ urÇmhpufrIukefxkwfvkyfrIwGif 1937-ckESpfu 10&mckdifEIef;om

&SdcJhaomfvnf; 1950-ckESpfwGif 20-&mEIef;? 1955-wGif 27&mEIef;? 1960wGif 36&mEIef;txdwkd;wufvm

onf/ xkdtcgtaemufOa&myEkdifiHrsm;rS orkdif;'óeynm&Sifrsm;onf aygif;qkHjcif;oDtkd&Dukdazmfxkwf

vmMuonf/ qkd&S,fvpfawmfvSefa&;rsm;? trsKd;om;vGwfajrmufrIawmfvSefa&;rsm;? urÇmppfaemufykdif;

üedkifiHrsm;vGwfvyfvmjcif;? qkd&S,fvpfEkdifiHrsm;wkd;wufrsm;jym;vmjcif;rsm;aMumifh? vlUorkdif;onf &mZ

0wfrIrsm;? ted|m½kHrsm;\rSwfwrf;jzpfonf[k orkdif;qkdif&mtqkd;jrif0g'ukd vufukdifûyvmMuygonf/

,if;txJwGif qkHvnfpuf0kdif;orkdif;tjrifukd wifjycJhMuonfh Spenglar ESifh Toynbee wkdYrSm urÇm

ausmforkdif;'óeynm&Sifrsm;jzpfMuygonf/

Spenglar uvlUorkdif;onf a&SUokdYwpfvSrf;wkd;wkdif;wkd;wkdif; ysufpD;&efeD;uyfvmaeonf[kqkdonf/

aMumif;usKd;qufEG,frI[laom 0dbm*ukdvlrIa&;b0wGif tokH;csír&/ aMumif;usKd;qufw&m;onf

obm0avmuBuD;wGifom BuD;pkd;onf/ vlrIavmuwGifrl bk&m;ocifuzefwD;aomuHMur®m(Fate) t&om

jzpfMu&\/ vlrIavmuukdodyÜHenf;usavhvmír&/ vlom;\yuwdorkdif;pOfwGif rnfonfhOya'?

rnfonfhed,mrrQr&Sd/ uHMur®muomvlUorkdif;ukd jyXmef;xm;onf[kqkdygonf/ 1923-ckESpfwGif xkwf

a0aomol\]]taemufwkdif;\usqkH;jcif;(The Decline of the West)}} orkdif;'óeusrf;ü ]]pmemaxmufxm;

rI? Munhf½IavhvmrI? EIdif;,SOfrI? twGif;pdwfrSay:vmaombk&m;ociftm;,kHMunfrI? tawGUtBuHKESifh

,SOfaomtodOmPfwkdYjzifhomvQif jzpfysufajymif;vJaeaomocFg&avmuukd em;vnfEkdifonf/þenf;

rsm;onf vlUorkdif;ukd½IUjrif&rnfh a,bk,senf;rsm;jzpfonf/ þenf;rsm;tjyif tjcm;enf;vrf;r&Sd}}

[ka&;om;cJhygonf/ rsufarSmufacwfwGif xif&Sm;aoma[mfvefEkdifiHrS 'óeynm&Sif D.V. Rhuesu

Spenglar\orkdif;'óeukd ]]aMuuGJzG,fuH,kH0g'(Tragic Fatalism)}} [ka0zefcJhayonf/

Arnold Toynbeeonf ol\orkdif;ukdavhvmjcif; (A Study of History ) orkdif;'óeusrf;(10)wGJteuf

yxr(3)wGJukd 1934-ckESpfwGif xkwfa0cJhavonf/

oluorkdif;wGif tajcûyavhvm&rnfrSm vlyk*¾dKvfrsm;? vlrsm;? EkdifiHrsm;\orkdif;r[kwf/ ,Ofaus;

rIrsm;omjzpfonf/ ,Ofaus;rIrsm;\orkdif;onf vlUorkdif;jzpfonf/ urÇmay:wGif ,cktcsdeftxd

,Ofaus;rIaygif;-29ckay:xGef;cJhNyD[kqkdygonf/ ,if;wkdYteufoaE¨om;b0wGif usqkH;oGm;aom

,Ofaus;rI 3-ck? arG;zGm;NyD;rBuD;xGm;? rzGHUNzdK;cJhaom,Ofaus;rI-5ck&SdcJhNyD;? ,Ofaus;rI-21ckom BuD;xGm;

zGHUûzd;cJhonf[kqkdygonf/ ,Ofaus;rIwkdif;onf arG;zGm;jcif;? BuD;xGm;jcif;? ûyduGJjcif;? ysufpD;jcif;[laom

tqifh(4)qifhukdjzwfoef;&onf/ vGefcJhonfh ESpf -500cefYrSpí taemufwkdif;,Ofaus;rIûyduGJvmonf/

olonfþESpf-500 twGif; vlom;wkdYawGUBuHKcJh&onfh ppfESifh Nidrf;csrf;a&;oHo&mukda&wGufjycJhygonf/

tiftm;csdefcGifñSmukd xdef;ay;jcif;tm;jzifh Nidrf;csrf;a&;ukdxdef;odrf;Ekdifonf/ tiftm;csdefcGifñSm

rnDawmhonfhtcg taxGaxGppfyGJBuD;jzpfvmonf/ ,if;aemuf,m,DNidrf;csrf;a&;ukd &&Sdonf/ ,if;aemuf

aemufqufwGJppfyGJuav;rsm;ESifh BuHK&onf/ ,if;aemufwGif taxGaxGNidrf;csrf;a&;umvBuD;okdY

Page 166: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

qkdufa&muf onf/ taxGaxGNidrf;csrf;a&;umvBuD;ukdjzwfoef;aepOfumvtwGif; ,Ofaus;rI twGif;

ppfyGJuav;rsm; ay:aygufvmrnf/ aemufqkH;wGif taxGaxGppfyGJBuD;jzpfvmrnfjzpfonf/ Toynbee \

tvkdt& þppfNidrf;csrf;oHo&mwGif uRekfyfwkdYonf ppfNidrf;oHo&mpwkw¬umv? urÇmhEkdifiH awmftwGif;okdY

a&mufaeygonf/ þumvwGif urÇmhEkdifiHrsm;tenf;ESifhtrsm; Nidrf;csrf;rnf/ tiftm;BuD;EkdifiHrsm;

tcsif;csif; xdef;csKyfMurnf/ ,if;aemufwGifa&SUajy;ppfyGJuav;rsm;rSwqifh taxGaxGppfyGJBuD;jzpfvmNyD;?

taemufwkdif; ,Ofaus;rIBuD; vkH;0ysufqD;oGm;rnf[k wifjycJhonf/

&ckdif&mZ0ifopfusrf;ukd ûypka&;om;cJhonfh awmifausmif;q&mawmfbk&m;BuD;tm; 1861-ckESpfwGif

&ckdifjynfe,f? &rf;jynfûrdU aemfykvJaus;&GmwGif arG;zGm;onf/ &ckdifjynfukd t*FvdyfwkdYodrf;ykdufxm;

csddefjzpfygonf/ 12-ESpfom;t&G,fwGif&Gmausmif;q&mawmf OD;aZmwxHwGif ynmoifMum;onf/ 16-

ESpfom;t&G,fwGif omraP0wfí ygVdpmayrsm;ukd oif,lonf/ 1883-ckESpfwGif jrefrmjynfo&ufûrdU

okdY<ua&mufí? wkdufoHk;xyfausmif;wGifygVdawmf? tXuxm? #Dum? a,mZem? *@drsm;ukd oif,lcJhyg

onf/ 1889-ckESpfwGif &rf;jynfhûrdUokdYjyefvnf<ua&mufí? ynmoifcJhao;onf/ bGJUtrnfrSm &SifpErmvm

vuFm&jzpfí? a&TapwDq&mawmfBuD;ESifhtwl tdEd,EkdifiHokdY<ua&mufavhvmcJhonf/ tdEd,okdY okH;Budrf

<ua&mufcJhNyD;]ZrÁK'DytdE´d,e,fykHusrf;}ukdvnf; ûypkcJhonf/ q&mawmfBuD;onf(,ckawGU&Sd&orQ)

usrf;aygif; (18)usrf;ukd a&;om;ûypkawmfrlcJhNyD;? 1931-ckESpfwGif&rf;jynfawmifausmif;üyif ysHvGefawmf

rlcJhygonf/

q&mawmfbk&m;BuD;oufawmfxif&Sm;&SdpOfumvonf? Oa&mywGife,fcsJUt&if;&SifpepfBuD;xGm;ae

csdef jzpfygonf/ taemufEkdifiHrsm;ta&SUwkdif;okdY e,fcsJUppfyGJrsm;qifETJaecsdefjzpfygonf/ &ckdifjynfukd

t*FvdyfwkdYodrf;,lxm;csdefjzpfNyD;? t*Fvdyfjrefrmwwd,ppfyGJukdvnf; rsuf0g;xifxifjrifcJh&ygonf/

yxrurÇmppfBuD;\ tedXm½kHrsm;ukd jrifawGUcJh&onf/ jrefrmEkdifiHe,fcsJUqefYusifa&;orkdif;OD;vIyf&Sm;rI

rsm;? Y.M.B.A ESifh 1920-ausmif;om;oydwfvIyf&Sm;rIrsm;ukdvnf; BuHKawGUcJhbl;ygonf/ ,if;wkdYtjyif

1917-ck½k&Sm;EkdifiHqkd&S,fvpfawmfvSefa&;ukdvnf; Mum;odcJh&onf/ urÇmESifht0Sef;qkd&S,fvpftawG;

tjrifrsm;jyefYyGm;aecsdefwGifq&mawmfBuD;oufawmfxif&Sm;&SdaecJhygonf/

q&mawmfbk&m;BuD;onf &ckdif&mZ0ifopfusrf;ukd 1930-ck *sLvkkdifvwGif tNyD;owfa&;om;cJhNyD;?

1931-ckarvwGifrEÅav;ûrdU[Hom0wDykHESddyfwkdufu ykHESdyfxkwfa0cJhonf/ Spenglar \ The Deeline of the

West usrf;xuf 7-ESpfaemufusí? Toynbee \A Study of History usrf;xuf ESpfapmygonf/

q&mawmfbk&m;BuD;onf vlUorkdif;ukd ½Ijrif&mü vlrIwkd;wufa&;Oya'orsm;? EkdifiHa&;pepfrsm;?

pD;yGm;a&;wkd;wufrIrsm;ponfh avmuDynm&yfrsm;tjrifjzifh ½IjrifcJhonfukdrawGU&ay/ orkdif;ynm&Sif

wpfOD;\orkdif;'óeavhvmaomtcg ,if;ynm&Sif\udk,fawGUorkdif;jzpf&yfrsm;? avhvmawGU&SdcHpm;&

rIrsm;? ,if;yk*¾dKvfyg0ifvIyf&Sm;cJhonfh vlwef;pm;vlUtzGJUtpnf;\ cHpm;&rIrsm;? ukd;uG,f,kHMunfonfh

bmomt,l0g'tqkdtrdefYrsm;? ponfhtcsufwpfckcku ,if;yk*¾dKvf\orkdif;'óeukd vTrf;rkd;wwfonf

ukd txufwGifazmfjycJhonfh 'óeynm&Sifrsm;\ tqkdtrdefYrsm;uazmfjyaeygonf/

c&pf,efbmomukd ouf0if,kHMunfolwpfOD;onf c&pf,ef,kHMunfrIukd tajccHonfhorkdif;'óe

ukd a[majymayrnf/ bmomukd;uG,f,kHMunfrIr&Sdolonf bmoma&;MoZmrSuif;vGwfonfh orkdif;tjrif

jzifh ½IUjrifayrnf/ awmifausmif;q&mawmfbk&m;BuD;onf Ak'¨bmomax&0g'&[ef;yk*¾dKvfwpfyg;jzpf

onfESifhtnD vlUorkdif;jzpfxGef;wkd;wufrIukd ½Ijrif&mü Ak'¨\'óew&m;ukd tajccHí½IjrifcJhygonf/

q&mawmfBuD;\ orkdif;'óeudk&SmazGaomtcg q&mawmfbk&m;BuD;ûypkpD&ifcJhonfh &ckdif&mZ0ifopfusrf;

ed'gef;ykdif;wGif atmufygtwkdif;awGU&ygonf/

Page 167: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

]]&ckdif&mZ0iftrnf&Sdaom usrf;onfum;? rif;wkdY\trIudpöudkvnf;aumif;? wkdif;jynfwkdY\trI

udpöüvnf;aumif;? tvkH;pkHaomomoemawmfta&;udpöüvnf;aumif;? EIdif;,SOf&mEIdif;,SOfaMumif;?

twkdif;t&SnfyrmPjzpf\/ tav;wiftyfaomcsdefcGifBuD;ozG,fvnf;jzpf\/

xkdokdYwkdif;jynf\trIudpö? rif;wkdY\trIudpö? tvkH;pkHaomomoemawmf ta&;udpöwkdYü csdefcGifBuD;

ozG,fjzpfayxaom þ&ckdif&mZ0ifopfusrf;onf rif;pum;? trwfpum;? olckd;olykefpaompum;wkdY

ü tu,fíum;rSD\&Sifh? xkdokdYrif;pum;? trwfpum; ponfwkdYürSDjim;aomfvnf;?xkd&ckdif&mZ0ifusrf;

pum;ukd em;axmifMum;em&ukefaom olwkdYtm;? uHomvQifrdrdwkdY\Opöm&Sdonf[kod&aom ur®óuw

OmPfonfvnf;aumif;? olwr,? pdEÅr,tp&Sdaom OmPfonfvnf;aumif; jzpfayvwåHU/

ESpfoufjcif;? 0rf;ajrmufjcif;? yDwdarZÆyGm;rsm;jcif;onfvnf; jzpfayvwåHU/ r[morw? 0goka'0

paomrif;wkdYjzpfayvQufvnf;? ysufpD;ukefqkH;jcif;okdY a&muf&wkHao;\[lí? aumif;pGmynmjzifh

½Iqifjcifavh&SdukefaomolwkdYtm;? ur®Xmef;onfvnf;jzpfayvwåHU/

&mZ0ifopfusrf;onf rif;pum;? trwfpum;? wkdif;jynfpum;? ponfwkdYukd rSDaomfvnf; xkdr[m

orwrif;? 0goka'0rif;paomrif;taygif;wkdYonf aumif;rIukokdvfuH&SdaomaMumifh rif;pkd;&mZmjzpf

awmfrlMuayonfjzpfí? owå0gwkdYrSm uHomvQifrdrdOpöm&Sdonf[k od&aom? ur®óuwOmPf?

okwr,tp&Sdaom OmPfjzpfyGm;jcif;? ur®Xmef;jzpf&jcif; tusKd;&SdaomaMumifh orm"dw&m;pdwf0,fxm;

í BudK;pm;zwf½IemcHMuygukefavmh}}

þokdYa&;om;cJHaomq&mawmfbk&m;BuD;\tqkdtrdefYwGif

(1)r[morw? 0goka'0rif;wkdYjzpfayvQufvnf;? ysufpD;ukefqkH;jcif;okdYa&muf&wkHao;\[lí

jrifaom ur®Xmef;tjrif/

(2)&mZ0ifusrf;onf? rif;pum;? trwfpum;? wkdif;jynfpum;? olckd;olykefpum;ponfwkdYü rSDjim;

aomfvnf; owå0gwkdYüuHomvQifrdrdOpöm&Sdonf[kod&aom]]uHtjrif}} [lítjrifESpfcsufü?

r[morw? 0goka'0rif;wkdYrStp owå0gtaygif;onf waeYwGif aoaMuysufpD;&jcif;[laom

w&m;ukd rvGJraoGBuHKawGU&rnf[laom ur®Xmef;rSm? orm"dtm;jzifh Munfh½I&rnfh bm0emur®Xmef;jzpf

í? yk*¾dKvfwpfOD;csif;\udpöjzpfNyD;? orkdif;[lonf vlUtzGJUtpnf\&Snfvsm;aom rsufarSmufjzpfpOfjzpf

aomaMumifh? xkdur®Xmef;tjrifonf q&mawmfbk&m;BuD;\orkdif;'óem[lí r,ltyfay/

&mZ0ifurSDNirf;aompum;onf rif;pum;? rª;rwfpum;rStp olckdolykefpum;txdyg0ifonf/

xkdokdYrSDNirf;íûypka&;om;&mwGif &mZ0ifukdMunhfvQiff rif;ESifhfwkdif;jynf(jynfol)wGif uHomvQifrdrdwkdY\

(rif;ESihfjynfolrsm;\)Opömjzpfonf[kqkdygonf/

þwGifq&mawmfbk&m;BuD;qkdvkdaomuHonf? rif;wpfyg;pD? jynfolwpfOD;csif;pD\a&S;a&S;b0rsm;

uûycJhonf?ukokdvf?tukokdvfuHukdqkdvkdonfr[kwf/ rsufarSmuforkdif;pOfwGifyg0ifvIyf&Sm;onfh um,uH?

0pDuH?raemuHukdqkdvkdonf/ ]apwemuHbdu©a0ur®H0'grd}[k t*FkwådK&fygVdawmfwGifbk&m;&Sif a[mMum;&m

ü? apwemapwodufonf raemüjzpfygu raemuH? EIwfüjzpfygu0pDuH? ukd,füjzpfygu

um,uH[kqkdonf/ xkduHwkdYukdwduedygwf? wdw¬m,we(3)yg;rS ykaAÁuwa[wk'd|drSvGwfatmif

aumuf&rnf/ okdYrSombk&m;&Sif\ a'óemawmfESifhukdufnDrnf/ q&mawmfBuD;\&nf&G,fcsufESifhukduf

nDrnf/

xkdokdYjzpfaomaMumihf &mZ0iftpOftqufrif;ESifhjynfolwkdY\jzpfysufajymif;vJrI(orkdif;pOf\wkd;

wufrI?qkwf,kwfrI)[lorQonf rif;ESifhjynfolwkdY\ ]uH}[kac:qkdonfhtvkyfokH;yg;tay:wGifwnfrSD onf/

rif;ESifhjynfolwkdY\ um,uH? 0pDuH? raemuHaumif;vQif orkdif;pOfwkd;wufjrifhrm;vmrnfjzpf NyD;?

xkdtvkyf(3)yg;raumif;vQif vlUorkdif;usqif;rnfjzpfonf/

Page 168: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

&ckdif&mZ0ifopfusrf;wGif rif;\pum;? rª;rwfwkdY\pum;ukd bk&m;a[ma'óem? a&S;ynm&SdwkdY\

tqkdtrdefY? eDwdusrf;ponfwkdYESifh ruif;vGwfap&ef? xnfhoGif;a&;om;cJh\/ rif;onfrª;rwfjynfolrsm;

\pum;ukd tav;xm;ouJhokdY rª;rwfjynfolrsm;uvnf; rif;\pum;ukdtav;xm;\/ rif;a&;rif;&m

udpö? jynfa&;jynf&mudpöwkdYürif;ESifhjynfolwkdYtjyeftvSefaqG;aEG;ajymqkdrIrsm;udk xnfhoGif;a&;om;

xm;ygonf/ rif;ESifhjynfolwkdYnDnGwfvQif wkdif;jynfat;csrf;om,m\/ &wemrkd;vnf;&Gm\/ rif;ESifh

jynfolwkdYrnDnGwfvQif rif;usifhw&m;ESifhrnDaomrif;jzpfvQif? wkdif;jynfqlylaomif;usef;íaernfqkd

vQif rk'drf;wEÅaygrsm;\/ &wemrkd;vnf;r&Gm[laomta&;tom;rsKd;jzifh orkdif;\wkd;wufrI? qkwf,kwf

rIukdazmfjycJh\/

q&mawmfbk&m;BuD;\orkdif;tjrifwGif rif;? rª;rwfponfhtkyfpkd;olvlwef;pm;omvQif orkdif;ajymif;

vJrIjzpfpOf\t"duaomhcsufr[kwf/ xkdYtwljynfoltrsm;pkomvQif orkdif;ajymif;vJrIjzpfpOf\t"du

tiftm;pktjzpfrawGU&ay/ rif;ESifhjynfoleSpfOD;ESpfzuf\uH(3)yg;wkdY? o[ZmwjzpfrItay:wGifrlwnf

í? orkdif;pOf\wkd;wufrI? qkwf,kwfrIjzpfonf[laomt,ltqukdawGU&ygonf/

xkdYaMumifhq&mawmfbk&m;BuD;\orkdif;'óeonfHegel,lqouJhokdY xm0&0dOmOfawmfBuD;\ tvkd

awmftwkdif;ajymif;vJjzpfysufaeonf[laom tjrifrsKd;r[kwf/ Karl Marx\vlwef;pm;y#dyu©orkdif;

tjrifESifhvljcm;em;\/ bk&mocifujyXmef;xm;aomuHMur®mvrf;twkdif;ajymif;vJaeonfqkdaom

Spenglar \orkdif;'óeESifhvnf; qefYusif\/ ,if;tjyif Toynbee\qkHvnfpuf0kdif;orkdif;tjrifESifh

vnf;uG J jym;ayonf/q&mawmf BuD;\ork di f ;'óeonf vlr Iwk d ;wufa&;Oya'orsm;?

orkdif;qkdif&med,rrsm;jzifh½Ijrifaomorkdif;'óevnf;r[kwfay/

q&mawmfbk&m;BuD;onf ax&0g'&[ef;wpfyg;jzpfí Ak'bmomtjrifjzifh tajccHíorkdif;ukd½Ijrif

cJhayonf/ orkdif;pOf\wkd;wufrI? qkwf,kwfrIonf rif;ESifhjynfol\ ]uH}tay:wGifrlwnfonf(0g)

vlorkdif;onf vlom;wkdYûyrlpGrf;aqmifrItay:wGif wnfrSDíjzpfysufaeonf[kq&mawmfBuD; ½IjrifcJhonf

[k awGU&ygonf/

xkdYaMumifhq&mawmfbk&m;BuD;\orkdif;'óeonf ykaAÁua[wku0g'rSuif;vGwfí od'd|daum?

tumvdaum*kPfawmfrsm;ESifhukdufnDaom]uH}tjrifyifjzpfayonf/ þ'óeonfyifvQif q&mawmfBuD;

\orkdif;'óejzpfayonf/ q&mawmfbk&m;BuD;onf þ'óetjrifjzifhyifvQif&ckdif &mZ0ifopfusrf;ukd

a&;om;cJhayonf/

,if;tjyif q&mawmfbk&m;BuD;\ta&;tom;ü þ&ckdif&mZ0ifopfusrf;ukd zwf½I?Mum;em&ol?

wkdYonf ESpfoufjcif;? 0rf;ajrmufjcif;? yDwdarmZÆyGm;rsm;jcif;wkdYjzpfayvwåHU[laomtcsufukd axmuf½I

vQif? rif;ESifhjynfolwkdY\um,uH? 0pDuH?raemuHtvkyfokH;yg;tay:rlwnfí? orkdif;wkd;wufrI

qkwf,kwfrI&Sdonfjzpfaomfvnf;? a,bk,stm;jzifh orkdif;pOfonf wkd;wufrIukd a&S;½Iajymif;vJaeonf

[k t,ltq&SdaMumif;rSwfcsufcs&ayrnf/

ukd;um;aompmtkyfrsm;ukd;um;aompmtkyfrsm;

ukd;um;aompmtkyfrsm;ukd;um;aompmtkyfrsm;ukd;um;aompmtkyfrsm;

(1) &ckdif&mZ0ifopfusrf;(y-wGJ)(&ckdifom;BuD;pmay) &SifpE´rmvm

(2) orkdif;jzpfpOfEsifh 'óetjrif(e0&wfpmay-1977-&efukef) a'gufwmoef;Ekdif

(3) 'óeduaA'pwkw¬ESpfoifwef;rSwfpkrsm;

(4) orkdif;pum;? yef;pum;(1982-&efukef) jroef;wifhf

(5) A Dictionary of Philosophy(Moscow-1967) Rosenthal and Yudin

(6) What is History (London 1965) E.H. Carr

Page 169: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

&ckdifjynfe,ftwGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;&ckdifjynfe,ftwGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;&ckdifjynfe,ftwGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;&ckdifjynfe,ftwGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;&ckdifjynfe,ftwGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;

&ckdifjynfe,ftwGif;ü Ak'¨omoemawmfwnfwHhxGef;um;jyefYyGm;a&;ukd pmwrf;ûypk&rnfqkdvQif

&ckdifjynfe,fokdY Ak'¨omoemawmfrnfonfhtcsdefupwifysHUESHUvmonfukdvnf;aumif;? &ckdiforkdif;

wpfavQmufrnfuJhokdYqif;oufxGef;um;vmonfukdfvnf;aumif; tusOf;rQazmfjyvQif ykdrkdjynfhpkHEkdifrnf

[k ,lqygonf/

bDpD6&mpkuyif omoemxGef;

&ckdif&mZ0ifusrf;tapmifapmifwkdYü &ckdiforkdif;pOfukd 'Gg&m0wDacwf/ yxr"n0wDacwf? 'kwd,

"n0wDacwf? wwd,"n0wDacwf? a0omvDacwf? av;ûrdUacwf? ajrmufOD;acwf? NAdwdoQacwf[lí

cGJjcm;azmfjyxm;Muygonf/ &ckdif&mZ0ifusrf;rsm;tvkdt& Ak'¨omoemawmfxif&Sm;&SdpOfuyif wwd,

"n0wDpE´mol&d,rif;BuD;vufxufü Ak'¨omoemawmfonf &ckdifjynfokdYa&muf&SdcJhaMumif; od&Sd&yg

onf/ bk&m;&Sifoufawmfxif&Sm;&SdpOfu bkd;awmftOöerif;ûzd<uif;ouú&mZf123ckESpfwGif aemufyg&[ef;

500jzifh &ckdifjynfokdY<ua&mufcJhonf/ "n0wDûrdUawmfwGif Ak'onfw&m;a'oemrsm;a[mMum;NyD; r[m

rked½kyf&Sifawmfjrwfukd oGef;vkyfapcJhonfhtjyif rdrd\wynfhom0u&[EÅmt&SifAmukvrax&fjrwfukd

t&d,moHCm20ESifhtwl &ckdifjynfwGif omoemûy&ef xm;cJhonf[k &mZ0ifrsm;u azmfjyygonf/

xkdYaMumifh &ckdif&mZ0ifusrf;rsm;tvkdt&qkdvQif bk&m;&Sifoufawmfxif&Sm;&SdpOf bDpD6&mpkuyif &ckdifjynf

ü omoemawmfpwifxGef;um;cJhonf[k rSwfom;&ygonf/

&ckdifjynfü Ak'¨omoemawmfonf Ak'¨\wynfhom0uBuD;wkdY\ tquftEG,fjzifh xGef;um;vm

cJh&m pE´ol&d,rif;\ZD0uudef; 148ûzd<uif;214 ck? ¤if;tEG,fawmf6qufajrmuf ol&d,puúrif;vuf

xufwkdif ckdifNrJvmcJhygonf/ ol&d,puúrif; &ckdifjynfüpkd;pHcsdefonf tdE´d,EkdifiH? arm&d,tifyg,m

yg#vdykwfjynfwGif oD&d"r®aomurif;BuD;pkd;pHcsdefESifh wkdufqkdifaeygonf/ oD&d"r®maomurif;BuD;vuf

xuf omoemawmfESpf 235ckwGif wwd,o*Fg,emwifyGJtNyD;ü &Sifr[marm*¾vd ykwåwdóax&fonf

omoemûyvkyfief;&yfwpf&yfukd csrSwfaqmif&GufawmfrlcJhay&m r[ma&0wax&fonf aemufyg&[ef;

av;yg;ESifhtwl omoemûy&eftwGuf r[d Hour@vwkdif;okdY xGufcGmoGm;cJhaMumif; r[m0Housrf;

wGif azmfjyxm;ygonf/

r[d Hour@vwkdif;

r[d Hour@vwkdif;udk acwfopfokawoDtcsKdUu tdEd,awmifykdif; rkdufqkd;e,fukd azmfjyMuyg

onf/ tdEd,aMu;rkHusrf;BuD;wGifvnf; ¤if;a'oukdyifazmfjyNyD; &mZN*dK[frSokH;*g0kwfrQa0;aom tE¨&X

wkdif;? om*vjynfukdqkdavaMumif;jzifhvnf; azmfjyxm;ygonf/ &rf;NAJawmifausmif;q&mawmfbk&m;

a&;om;onfh tdE´d,e,fykHusrf;wGifrlum;? &mZN*kdK[fawmifbuf r'&yfjynfrSajrmufbufjzpfaom

r[d Hou@vwkdif;[kqkdaMumif;? tus,f&Sif;jyxm;ygonf/ t[d HouolZ0HoESifh a0omvD&mZ0if

wkdYwGifvnf;aumif;? ar"ynmarmfuGef;pmwGifvnf;aumif; &ckdifjynfukdr[d Hour@v[kac:a0:

aMumif;jyqkdygonf/ uG,fvGefol &ckdiforkdif;okawoD OD;atmifomOD;uvnf; &ckdifjynfonf

r[d Hour@vwkdif;(okdYr[kwf) r[d Hour@vwkdif;\ tpdwftykdif;wpfckjzpfaMumif; taxmuf

Page 170: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

txm;rsm;pGmjzifh azmfjycJhygonf/

Ak'¨0g'oauFw

ajrmufOD;ûrdU&Spfaomif;bk&m;ukef;awmfay:wGif ajrcvsuf&Sdaom ausmufjym;BuD;wpfckwGif

atmufzuftpGef;ü xGif;xm;aomvufsm&pfc½koif;ykHwpfykHyg&Sdonf/ xkdc½koif;\xdyfrSMumyGifhwpfyGifh

xkd;xGufaeygonf/ MumyGifh\tzsm;ESifhtem;rsm;xdaeaom "r®pBuFmpuf0kdif;ykHyg&Sdonf/azmfcsr®mu

þykH\t"dyÜg,frSm jA[®P0g'ukd ukd,fpm;ûyaom c½koiff;rS Ak'¨0g'udkukd,fpm;ûyaom MumyGifhxGufvm

NyD;"r®pBuFmw&m;awmfjzpfay:vmonfukd azmfjyonf[kqkdygonf/ &ckdiforkdif;ukdavhvmol armifjyL;

(oHwGJ)onf txufazmfjyygausmufpmwGif yg&SdaomykHrsm;udkavhvmí taomurif;BuD; tdEd,EkdifiH

wGifwnfxm;cJhonfh qefcsDESifh bm;&f[kwfykxkd;awmfBuD;rsm;rS "r®pBuFmykHrsm;ESifh EIdif;,SOfumtaomu

acwftdEd,rS Ak'0g'oauFwonf xkdacwfuyif &ckdifjynfokdYtrSefyifa&muf&SdcJhaMumif; xkdYaMumifh t&Sif

r[ma&0wax&fwkdY omoemûya&muf&SdcJhonfh r[d Houwkdif;qkdonfrSm &ckdifjynfyifjzpfaMumif;

1984ckESpfxkwf ppfawGaumvdyfr*¾Zif;wGifazmfjyzl;ygonf/ txufygtaxmuftxm;rsm;t& bDpD

3&mpkuyif &ckdifjynfüAk'¨omoemtckdiftrmtjrpfwG,fxGef;um;cJhaMumif; rSwfcsufcsEkdifygonf/

a0omvDrSm omoemxGef;

ajrmufOD;ûrdU&Spfaomif;bk&m;ukef;awmfrS tmeE´pjE´ausmufpmt& &ckdifjynfwGif a0omvDacwf

wpfavQmufvkH;üvnf; Ak'¨omoemawmftpOftqufxGef;um;vmcJhaMumif;od&ygonf/ a0omvDacwf

eDwdpjE´rif;BuD;onf pwlygapwDi,f 100ukd ûyvkyfvª'gef;cJhaMumif;od&ygonf/ eDwdpjE´rif;\rdzk&m;

aMu;eDjym;pmt&vnf; &ckdifjynfwGif Ak'omoemawmfxGef;um;cJhaMumif; odEkdifygonf/ tmeEjErif;\

zcifjzpfaom "r®pjE´rif;BuD;onf apwDawmfwpfqlwnfawmfrlí ausmufpma&;xkd;xm;cJhygonf/ tqkd

yg "r®pjE´rif;\apwDausmufpmwGif yg&Sdaom pmrsm;rSm "r®y'usrf;vm*gxmtcsKdU\t"dyÜg,ftwkdif;

a&;xkd;xm;onfukd awGU&ygonf/ tmeE´pjE´rif;onfvnf;olawmfaumif;w&m;qkdif&m usrf;*efrsm;

udk ul;,lapcJhNyD; rdrdESifh0g'wlnDaom oD[kdVfuRef;(oD&dvuFm)&Sd ax&0g'&[ef;awmfrsm;twGuf w&m;

a[myv’ifrsm;? ykd;ouFef;rsm;ukd ay;ykdYvª'gef;í oD[kdVfuRef;(oD&dvuFm)eSifh omoemqufqHa&;rsm;

ûyvkyfum &ckdifjynftwGif; omoemawmfxGef;um;a&;ukd aqmif&GufcJhaMumif; ausmufpmtaxmuf

txm;t&od&Sd&ygonf/

at'D 788wGifa0omvDausmufavSum;ûrdUukd jyefvnfûyjyiftkyfpkd;aom r[mwkdif;pjErif;BuD;onf

r[mrkedodrfawmfBuD;ukd aqmufvkyfvª'gef;NyD; rdzk&m;okynma'0Donf ,ckvuf&Sd a0omvD½kyfyGm;awmf

BuD;ukdwnfxm;ukd;uG,fcJhygonf/ "n0wDacwfrS t&Sifa&0wtquftEG,frsm;ukd a0omvDûrdUawmfokdY

yifhaqmifukd;uG,fcJhygonf/

&ckdife,fedrdwf

w½kwf&[ef;awmf zm[D,efESifh [l,if;qifwkdY\rSwfwrf;rsm;t& at'D5&mpkrS 8&mpktwGif;

tdE´d,ajrmufykdif; b*Fvm;e,fxda'orsm;wGif ax&0g'omoemESifh oAÁwåd0g'omoemwkdY ,SOfûydif

Page 171: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

xGef;um;cJhaMumif; od&ygonf/ a0omvDacwfu &ckdifjynf\e,fajronf vuf&Sdtaetxm;xuf

us,f0ef;í tdEd,ESifh wpfpyfwnf;&SdaeaMumif;od&ygonf/ ,if;tcsdefu &ckdifjynf\tus,ft0ef;ukd

a&S;a[mif;ayrlvuFmü ]]a&S;jrifrlv-yxru -&|orkdif;-þonfwkdif;um;}}[lí tpcsDNyD;vQif ]]us,f

0ef;aequf-taemufbufrSm-rZÑdrmESifh -'uúmjrpfavQmuf-ajrmufukdawmifñkd-ukef;ukdxdcH-

{oHcsif;wGif;-acsmif;qif;a&xGuf-{&m0wD-jrpfqD;jcm;wH-i0efxdyfajrmif;-awmifukdt*¾d-'u©dPoGif-

armfwifa&vIyf-orkwf0ifav-&ckdifjynffvQif}} [kazmfjyxm;ay&m taemufbufwGif &ckdifjynf\e,fed

rdwfonf 'uúmjrpfwpfavQmufrS rZÑdra'oxdus,fjyefYaMumif; od&ygonf/

ax&0g'-o*Fg,emwifyGJ

xkdYaMumifh xkdpOfu oAÁwåd0g'omoemvnf; &ckdifjynfokdYjyefYyGm;cJhrnf[k rSef;q&ygonf/

a0omvDacwfwpfavQmufvkH;trsm;tm;jzifh okH;pGJcJhaom ouúwbmompmayrsm;uvnf; þtcsuf

ukd oufaojyaeygonf/ &ckdifjynfESifhqufpyfaeaom tdE´d,ajrmufykdif;wGif aAm"dowå,me?

oAÁwådu0g'rSm tvGeftm;aumif;ae½kHrQru &ckdifjynfwGif;okdYvnff; wpdrfhpdrfh0ifa&mufvmaeay&m

tpOftqufxGef;um;vmcJhonfhax&0g'omoemawmftwGuff BuD;pGmaomtEÅ&m,fjzpfrnfukd

jrifavaomaMumifha0omvDausmufavSum;acwfr[mwkdif;pjErS7qufajrmuf oD&dwkdif;pjErif;BuD; onf

&ckdifjynfüax&0g'omoemawmftwGufo*Fg,emwifyGJusif;ycJh&avonf/ &ckdifjynf a0omvDûrdU?

ûrdUa&Tawmif(,cko&ufcsK dawmifxdyf)wGif oD&dwk dif;pjE´rif;BuD;uk d trS D ûyí oHCmh&mZm

plva&0wax&fOD;pD;um &ckdifjynfrSoHCmawmf1000ESifh oD[kdVf(oD&dvuFm)rS oHCmawmf 1000yifh

zdwfum ygVdawmfESifh t|uxmrsm;ukd 3ESpfMumjrifhatmif o*Fg,emwifcJh&ygonf/ ygVdawmfESifh

t|uxmrsm;ukd EIwfjzifh&Gwfqkdo&ZÑm,fNyD; aMu;0gjym;? aMu;eDjym;csyfa& 5000ay:wGif a&;xkd;cJh onf[k

ar"ynmarmfuGef;pmwGif a&;om;cJ hygonf/ xk d YaMumif h "n0wDacwfrSyifpwifcJ haom

ax&0g'Ak'¨omoemawmfonf a0omvDacwfukefqkH;onfhwkdif xGef;um;pnfyifaecJhonf[k qkd&rnf

jzpfygonf/

av;NrdKUacwf

&ckdif&mZ0ifBuD;tvkdtm;jzifh av;ûrdUacwf\oufwrf;onf at'D 1018rS 1430xdESpfaygif; 412ESpf

MumjrifhcJhygonf/ ûrdUawmfukd topfajymif;a&TUwnfaxmifaom rif;wkdYonf a0omvDacwfrS plva&0w

ax&f\tquftEG,fjzpfaom&Sifokre &[EÅm&SifjrwfESifh ¤if;wynfhAE¨0&[EÅm?ed'´d,a&0wt&Sif

oljrwfrsm;? oDv0ef? *kP0effax&f&Sifrsm;ukd yifhaqmifukd;uG,fcJhMuygonf/ av;ûrdUacwf\yxrûrdU

awmf jzpfaom yOömûrdU\wwd,ajrmufrif; rif;&ifjzLvufxufwGif &[EÅm&Sifjrwf 800jzifh o*Fg,em

wifíyd#uwfESifh t|uxmusrf;pmrsm;ukd a&Tyk&ykdufay:wGif a&;xkd;cJhMuygonf/ a0omvDacwf ysuf

okOf;NyD;aemuf ESpftwefjyefYusJaeaom ax&0g'BudK;wef;yd#uwf&ckdifrlukd ryaysmufap&ef o*Fg,em

wifjcif;jzpfonf[k od&ygonf/

tmeE´pjE´ausmufpm*gxmtrSwf50wGif yg0ifouJhokdY yd#uwfawmfrsm;ukd a&Trifa&;? unpfa&;

tm;jzifh ti,fpm;a&;ul;í usif;yaom o*Fg,emyGJrsKd;um; rif;&ifjzLvufxufxd &ckdifjynfwGif

11yGJrQ&SdcJhaMumif; &ckdif&mZ0ifuRrf;usifaom q&mBuD;rsm;xHrS od&ygonf/ av;ûrdUacwf\'kwd,ûrdU

jzpfaom yxryk&defûrdUwGif aemufqkH;pkd;pHcJhaom aumvd,rif; vufxufü qE´yAÁwawmifukef;ay:

wGif r[mxD;bk&m;½kyfyGm;awmfukd wnfxm;ukd;uG,fcJhygonf/ av;ûrdUacwf\pwkw¬ûrdUjzpfaom avmif;

Page 172: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

MuufûrdUukd pwifxlaxmifonfh tavmfrmjzLrif;onf at'D1256-ckESpfwGif&ckdifa&wyfrawmf oabFmrsm;

jzifh oD[kdVfuRef;(oD&dvuFm)okdY r[mrdwftjzpf oGm;a&mufí omoema&;qufqHrIrsm; ûyvkyfcJhygonf/

bk&ifrif;xD;vufxufü Ak'¨*g,m&Sd r[maAm"dapwDawmfBuD; ysufpD;aeí aumZmouú&mZf 657rS

660xd rGrf;rHwnfaqmufcJhaMumif; r[maAm"dausmufpmt& od&ygonf/

&ckdiforkdif; a&Ta&mifvTrf;

ajrmufOD;acwfonf at'D 1430rS 1784xdESpfaygif; 354ESpftwGif; rif;quf 48quftkyfpkd;cJh

aom acwfjzpfygonf/ &ckdiforkdif;\a&Ta&mifvTrf;aomacwfjzpfygonf/ ajrmufOD;ûrdUawmfukd pwif

wnfaqmufaomrif;apmrGefonf ûrdUwnfNyD; 2ESpfcefYwGif avmif;MuufûrdUawmfa[mif;rS t&SifAE¨0&

[EÅmwkdY\ tquftEG,fjzpfaom paEm&mromoemykdif? 'domygarmu©q&mawmfBuD;tm; wynfh 1000

ESifhwuG ajrmufOD;ûrdUawmfokdY yifhaqmifcJhNyD; pE´m&mrausmif;wkdufBuD;udk wnfaqmufvª'gef;udk;uG,f

cJhygonf/

rif;ygBuD;vufxufwGif ajrmufOD;ûrdUü&Spfamif;av;axmifaom ½kyfyGm;awmfrsm;udef;0yfawmfrl&m

&Spfaomif;ykxkd;awmfBuD;ukd wnfaqmufawmfrlNyD;vQif xkdykxkd;awmfBuD;\ajrmufbufteD;ü ausmif;wkdkuf

BuD;wnfaqmufapNyD; &[ef;awmfrsm; yifhzdwfukd;uG,fNyD;vQif tvªawmfBuD; ay;cJhygonf/ rif;ygBuD;

onff apwDrsm;? ykxkd;awmfrsm;? ausmufwkdufBuD;rsm;wnfaqmufvª'gef;NyD;aemuf ouú&mZf894ckESpfwGif

**FgokdYppfcsDavonf/ Ak'¨*g,mteD; r[maAm"dyifBuD;ukd oGm;a&mufzl;ajrmfNyD; a&Tyef;? aiGyef;? xD;?

wHcGefwkdYjzifh ylaZmfum ausmufqif;wk 40ukd xkvkyfylaZmfcJhavonf/ rif;ygBuD;\om;awmf

rif;wdu©monfvnf; ukd;aomif;bk&m;ukd wnfxm;ukd;uG,fcJhavonf/ rif;wdu©m\om; rif;apmvS

onf Ak'¨omoemawmfukd xluJpGmMunfñkdí rsm;pGmaomvª'gef;rIrsm;ûyvkyfNyD;vQif ausmif;BuD;Adrmef

aqmufvkyfí oDv0ef/ *kP0ef? yk*¾dKvfrGef? yk*¾dKvfjrwfwkdYtm; vª'gef;onfhtjyif 'kuúHodrf? 'kuúHausmif;?

eef;wufausmif;? Zde'goausmif;? qifpG,fausmif;? ajrmufwefaqmifausmif;? rdausmif;tkdifausmif;?

wefYawmfausmif;? pnfarmif;ausmif;? yef;awmifausmif;wkdYukd aqmufvkyfvª'gef;cJhygonf/

pBuFm0aw;rif;vufxufwGifrl ukvm;ûrdUausmif;? jrawmifausmif;? tv,fapwD? ajrmufapwD?

yGJausmif;? ausmuf&pfapwDwkdYudk aqmufvkyfvª'gef;jcif;jzifh omoemawmfxGef;um;a&;ukd aqmif&Guf

cJhygonf/ rif;zavmif;onfvnf; apwDawmfrsm;wnfxm;ukd;uG,fvkdaom qE´jyifjy&um; oif;uspf

awmfapwD? yg;arG;awmfapwD? em;vdyfawmfapwD? csufawmfapwD? Zd0SmawmfapwD?*D0gapwDawmf? ûydif

wkdif;apwD? &ifikHawmfapwD? ar;ilawmfapwD? tqkwfawmfapwD? ovkH;awmfapwD? em;arG;awmfapwD?

pûrHapwDawmf? Ouif;awmfapwDwkdYukd wnfxm;cJhygonf/ ,if;tjyif oHwGJûrdUqHawmf&SifapwDukdvnf;

rGrf;rHcJhygonf/ OD;&pfawmfapwDukdvnf; wnfxm;cJhonf[k &ckdif&mZ0ifopfusrf;ujyqkdygonf/

ausmif; uef ykxkd; vGefrsm;jym;ausmif; uef ykxkd; vGefrsm;jym;ausmif; uef ykxkd; vGefrsm;jym;ausmif; uef ykxkd; vGefrsm;jym;ausmif; uef ykxkd; vGefrsm;jym;

þokdYjzifhajrmufOD;acwfü wnfxm;ukd;uG,fcJhaom ausmif;? odrf? apwD? ykxdk;? qiff;wkawmfrsm;

rSm rsm;jym;vGef;vSojzifh þpmwrf;wGif jynfpkHpGmrazmfjyEkdifyg/ rif;apmrGefuJhokdYyif rif;tqufquf

rif;ESifhjynfolrsm;onf ukd;uG,fcJhMu&m? "r®dum&mr? awZ&mr? awmifjzL? awmifñkd? &Spfaomif;? Zde

rmefatmif? ydEéJawmif? &wempHOD;? y&uúr? *kPrOöL? bk&m;ay:?ajrmufwefaqmif? t&d,0Ho? owå

Page 173: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

Xme? avmurmefatmif tp&Sdaomausmif;wkdufBuD;aygif; 30ESifh awm&ausmif;tygt0if ausmif;i,f

aygif; 3700xdwkd;yGm;vmNyD; "n0wDacwfrSqif;oufvmaom ax&0g'omoemawmfrSm tvGefyifpnf

yifcJhygonf/ apwDykxkd;rsm;rSm &ckdifjynfwpf0Srf;vkH;ü ajrmufrsm;pGmwkd;yGm;cJhí ]]oZifyef;ckdif wûrdifûrdif

&ckdifbk&m;aygif;}} [kyif qkdprSwfûycJhMu&ayonf/

*kdPf;*P uGJjym;rIray:::::

&ckdifjynfwGif oD&dpjE´rif; o*Fg,emwifNyD;aemuf &ckdifrlBudKwef;yd#uwfawmfrsm;ESifh oD[kd#f

(oD&dvuFm)rl yd#uwfawmfrsm;&SdcJhavonf/ rltm;jzifhausmufyef;wl(r,lvrf;)oHCmh&mZmq&mawmf\

rlrsm;? ygVdt|uxm&ckdifedosrlrsm;? ajrmufOD;ûrdU eef;OD;ausmif;q&mawmf\rlrsm;ukdawGU&ygonf/ tjcm;

q&mawmf\rlrsm;ukdawGU&ygonf/ tjcm;q&mawmfrsm;\rlrsm;&Sdao;aMumif;ukdvnf; od&ygonf/

wpfzefa&S;acwf&ckdifjynf Ak'omoemhavmuü ,ckacwfoHCmhavmuuJhokdY *kdPf;*PtzGJUtpnf;

[lírawGU&yg/ a&S;acwfu *kdPf;*PuGJjym;rIray:aygufap&ef 0denf;rdk&fq&mawmfwkdYu "r®pufjzifh

vnf;aumif;? rif;rsm;utmPmpufjzifhvnf;aumif; yl;aygif;íomoemawmf\tusKd;ukd aqmif&GufcJh

Muygonf/ ajrmufOD;acwfrif;ygBuD; vufxufawmfu &Sifi,fq&m OD;jr0gwifjyí rif;BuD;utwnfûy

ay;cJh&onfh a&TrsOf;"r®owfwGif *kdPf;*PuGJrsm; ray:aygufap&ef &nf&G,faompnf;rsOf;rsm;jy|mef;xm;

onf[kod&ygonf/ xkdYaMumifh&ckdifjynfoHCmhavmuwGif 0dyóem"l&ac: {upm&yk*¾dKvfrsm;ESifh tE"l&

ac:A[kpm&yk*¾dKvfrsm;[lí vkyfief;tac:ta0:t&omawGU&ygonf/ A[kpm&*kdPf;? {upm&*kdPf;[lí

*kdPf;*Ptaejzifh rawGU&yg/ xkdYaMumifhyif rlvax&0g'omoemawmfonf &ckdiforkdif;wpfavQmuf

rñId;rSdefxGef;ajymifcJhjcif;jzpfygonf/

oD[kdVf(oD&dvuFm)ESifh omoemqufqHa&;

,ckxdwifjycJhonfh &ckdifjynfüax&0g'omoemawmforkdif;wpfavQmufvkH;xGef;um;cJhonfh

taMumif;ukd ykdrkdckdkifrmap&eftwGuf &ckdifjynfonf oD[kdVfEkdifiH(oD&dvuFm)ESifh omoemqufqHa&;

rnfrQxdûyvkyfcJhonfukd tusOf;rQwifjyvkdygonf/

&Sifr[dE´ax&fwkdY vufxufrSpí omoemawmftajcckdifrmcJhaom oD[kdVfEkdifiH(oD&dvuFm)wGif

0Xö*grPdrif;BuD;vufxuf pwkw¬o*Fg,emwifyGJusif;yNyD;aemuf omoemESpf600rwkdifrD r[m0d[m&

0goD*kdPf;tjyif apw0ge0goD*kdPf;? tb,*D&d0goD*kdPf; tp&Sdaom*kdPf;uGJ? t,l0g'uGJrsm;ay:ayguf

vmojzifh a0g[m&duwdórif;vufxufü apwkwsyd#uwfusrf;rsm; rD;½IdUcH&jcif;? omoemESpf 700

ausmfwGif t"r®0g'D*kdPf;om;rsm;u &[ef;awmfrsm;tm; oD[kdVf(oD&dvuFm)rS ESifxkwfjcif;? r[m0d[m&

0goDax&0g'D&[ef;awmfrsm; 9ESpfwkdifrdrdwkdYausmif;rsm;rS xGufcGmaepOftcsdefü ausmif;wkdufaygif;

364ausmif;rSm ysufpD;cJh&jcif; ponfjzihf t"r®0g'D*kdPf;om;rsm;vufcsufaMumifh omoemawmf qkwf,kwf

cJh&ygonf/

tdE´d,EkdifiHawmifykdif; Mouúmukrif;rsm;a&;xkd;cJhMuaom em*twåKeuk@vausmufpmt& &ckdif

jynfe,fonf at'D2&mpkuyif oD[kdVf(oD&dvuFm)rS ax&0g'omoemESifh tquftoG,f&SdcJhaMumif;

od&ygonf/ pE´mol&d,rif;rS22qufajrmuf ol&d,oD&drif;vufxufwGif &ckdifjynfe,f "n0wDûrdU

rSq&mawmf OmPoD&d"dywdax&ft&Sifjrwfonf tazmfoHCm12yg;jzifh oD[kdVf(oD&dvuFm)okdY yxr

Page 174: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

tBudrfomoemûy<ucJhonf[k &mZ0ifwGifawGU&ygonf/

wzef t"r®0g'D*kdPf;om;wkdYaMumifh oD[kdVf(oD&dvuFm)wGif omoemnpfEGrf;jyef&m &ckdifjynf

'ó&mZmrif;vufxuf(at'D-12&mpk)wGif twkv0dZ,*P ygarmu©q&mawmft&Sifoljrwfonf

26yg;aom tazmf&[ef;rsm;ESifh <ua&mufum oD[kdVf(oD&dvuFm)wGif ax&0g'omoemawmfukd jyef

vnfûypkawmfrlcJhMuygonf/ ae&Oö&mawmifilacwf i&rmefrif;vufxuffwGifvnf; Owå&"roHCmh

"dywdq&mawmfonf wynfh&[ef; 36yg;ESifh oD[kdVf(oD&dvuFm)okdY omoemûy<ucJhMuygonf/

ajrmufOD;acwf bapmjzLrif;vufxuf (at'D-1450-1481)wGifvnf; &ckdifjynfrS od'¨w¬ax&fausmf

q&mawmfonf tazmfoHCm 50jzifh oD[kdVf(oD&dvuFm)okdY <ua&mufum omoemûy<ucJhMu&ygonf/

ouú&mZf 887ckü bapmoD&drif;ygBuD;onf tdrfa&SUpHtjzpfjzifh oHwGJwGifpkd;pHaepOf oHwGJrS t&Sifaw

aZmom&q&mawmfESifh ajrmufOD;ûrdUrS t&Sif"r®0dvmoESpfyg;wkdYonf oD[kdVfuRef;(oD&dvuFm)okdY omo

emûy<ucJhMuNyD; oD[kdVf(oD&dvuFm)rStjyefwGif tHawmfwpfqlyifhaqmifvmí oHwGJpm;rif;ygBuD;tm;

ay;tyfaMumif; &mZ0ifrsm;wGif awGU&ygonf/

,if;aemuf oD[kdVf(oD&dvuFm)wGif t*FvdyfwkdYa&muf&SdvmNyD; Ak'¨omoemukdcsKd;ESdrfcJhojzifh

omoemysufpD;í *kdPf;jynfh½kHrQyif oHCmrsm;ukd pka0;ír&aomaMumifh r[m0DZ,Amwkrif;vufxuf

ü &mrnwkdif;rS oHCmukdvnf;aumif;? 0drv"r®ol&d,rif;ESifh 0drvr[m&mZmrif;wkdYvufxufwGif

&ckdifjynfrSoHCmrsm;yifhaqmifí omoemawmfukdjyefvnfûypkcJh&aMumif;? omoemvuFm&pmwrf;ü

azmfjyxm;ygonf/

[oFmwûrdUt*¾r[my@dwt&SifaombPa&;om;aom ]]r[m'Gg&edum, omoemh'DyeD}} usrf;ü

rl omoemouú&mZf 2135ckwGif eef;wufaom 0drv"r®ol&d,rif;vufxufwGif oD[kdVfuRef;

(oD&dvuFm)ü &[ef;wkdYyiftvsOf;r&SdavaomaMumihf &ckdifjynfrS&[ef;wkdYukd yifhaqmifí oD&d0Cke

ûrdifü oDwif;okH;aexkdifapvsuf ½kdaopGmvkyfauR;onf/ omoemESpf2140wGif0gvkujsrpfu@rÁqdyfü

ESvkH;arGUavsmfzG,f&Sdaom O'ukau©oodrfukd ûyí &[ef;wkdYukd xkdt&yfokdYyifhaqmifvsuf oD[kdVf (oD&d

vuFm)trsKd;om;aumif;wkdYukd &[ef;cHaponf/ &Sifvnf;ûyapí omoemawmfjrwfukd apmifha&Smuf

awmfrlonf[k awGU&ygonf/omoem227wGifeef;wufaom'kwd,0drv"r®ol&d,rif;vufxufüvnf;

&ckdifjynfrS&[ef;oHCm 33yg;ukd yifhaqmifí a&S;enf;wl omoemûy&aMumif;vnf; azmfjyxm;ygonf/

oHtzGJUrsm;a&muf&Sd

ajrmufOD;acwf rif;&mZmBuD;vufxuf (at'D 1563-1612)wGif oD[kdVfuRef;(oD&dvuFm) 0drv

"r®ol&d,rif;xHrS vufaqmify@m? omraPBuD;wpfyg;? aemufvkdufaemufygrsm;ESifh apvTwfNyD;

omoemûyapvGwfay;yg&ef pmo0PfqufvSmaomaMumifh rif;&mZmBuD;\avQmufxm;csuft&

ajrmufOD;ûrdUajrmufwefaqmif q&mawmft&SifpE´d0dvmoonf oHCmawmf20ESifh twl ouú&mZf968

wefaqmifrkef;vwGif oD[kdVf(oD&dvuFm)okdY <ua&mufí omoemûycJhMuygonf/ ajrmufOD;acwf rPd

ok"r®&mZmrif;vufxufwGif omoemûy<ua&mufyg&ef yifhzdwfonhf oHtzGJUa&mufvmaomfjim;vnf;

&ckdifjynf jynfwGif;a&;rNidrfoufojzifh omoemûyapvTwfjcif;rûycJhay/ ajrmufOD;eef;ü rm½krÜd,rif;pkd;pH

pOf oD[kdVfuRef;(oD&dvuFm) 'kwd,0drv"r®ol&d,rif;xHrS oHtzGJUrsm; oabFmESpfpD;jzifha&muf&SdvmNyD;

oD[kdVf(oD&dvuFm)okdY omoemûy<ua&muf&ef xyfrHawmif;yefojzifh at'D 1697ckESpfwGif ajrmufOD;

ûrdUrS owåXmeq&mawmfBuD; t&Sif£E´rOöLESifh avmif;Muufq&mawmf t&SifeE´dpuúwkdYonf {upm&?

Page 175: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

A[kpm&jzpfMuaom aemufygoHCm40ESifhtwl oD[kkdVfuRef;(oD&dvuFm)okdY <ua&mufawmfrlMuNyD; omo

emûyawmfrlMuygonf/

omoemjyefvnfxGef;um;vmykH

omoemawmfuG,faysmufvkrwwff jzpfaeNyD &[ef;oHCmrQyif uif;qdwfaeaom oD[kdVfuRef;

(oD&dvuFm)wGif &[ef;4000oD[kdVf(oD&dvuFm)trsKd;om;wkdYtm; oGwfoGif;csD;`rSifhcJhum &ckdifjynfrSyifr

rlvax&0g'omoemawmfukd jyefvnfxGef;vif;apcJhygonf/ þokdYjzifh &ckdifjynfonfAk'¨omoem\

orkdif;OD;uyif ax&0g'omoemawmfxGef;ajymifcJhonfukd &mZ0iftaxmuftxm;rsm;? ausmufpmESifh

½kyf0w¬Kypönf;taxmuftxm;rsm;u azmfjyaeMuygonf/ ax&0g'omoemawmfonf &ckdifjynfwGif

xGef;um;cJhonfomru txufazmfjyyg rSwfwrf;rsm;t&qkdvQif oD[kdVfuRef;(oD&dvuFm)\vuf&Sd

ax&0g'omoemawmfonf &ckdifjynfrS oHCmax&fjrwfrsm; jyefvnfûypkysKd;axmifay;cJhaom omoem

awmfjzpfonf[k qkdEkdifygonf/

omoemESpf&yf&SdaeorQ

rsufarSmuftajctaewGif jrwfAk'¨\ y&dywådomoem? y#dywådomoem? y#da0"omoem[k qkd

tyfaom omoemawmfokH;&yfvkH;onf &ckdifjynfe,ftygt0ifjzpfaom jrefrmEkdifiHwGif tjynfhpkHqkH;ESifh

tckdifrmqkH;&yfwnfvsuf &Sdygonf/ &ckdifjynfe,fwGif omoem\t"dujzpfaom y&dywådomoemawmf

jyefYyGm;a&;twGuf ûrdUBuD;tcsKdUwGif y&d,wådpmoifwkdufrsm;wnfaxmifum oifMum;ykdYcsvsuf&Sdonfukd

awGU&ygonf/ xkdYtwl y#dywådomoemxGef;um;a&;twGuf y#dywådomoemûy 0dyóemausmif;wkduf

rsm;vnf; wnf&Sdygonf/ y&d,wådESifh y#dywådomoemESpf&yfwnf&SdaeorQ umvywfvkH; ,if;wkdY\

toD;tyGifhjzpfaom y#da0"omoemawmfonf rnfonfhtcgrQ qdwfokOf;rnfr[kwfyg/

wnfwHhxGef;um;a&;

omoemawmfwnfwHha&;onf omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;ESifh cGJjcm;ír&atmifqufpyfae

ygonf/ xGef;um;aeaomomoemukd wnfwHhatmifaqmif&Guf&ygrnf/ wnfwHhaeaomomoemawmf

ukd jyefYyGm;atmifaqmif&Guf&ygrnf/

bk&if&SifynwfawmfrlcJhaom odu©myk'f? 0denf;awmfrsm;ukdwdwdusus vkdufemaom&[ef;oHCm

awmfrsm;u omoemawmftm; ouf0if,kHMunfMu&om &[ef;&Sifvltaygif;wkdYtm;? Ak'\a'oemawmf

tppftrSefukda[mMum;jyojzif;? &[ef;? &[ef;r? Oyoum? OyodumrwkdYtm; jrwfpGmbk&m;u t&Sif

udrdvtm;a[mMum;jyaomw&m;wkdYü ½kdaowkyf0yfrI&Sdaejcif;wkdYonf tpOftNrJ&Sdaeygu olawmfaumif;

w&m;ryaysmufbJ (0g) omoemawmfrqdwfokOf;bJ tpOfxm0& wnfwHhckdifNrJaernf[k ,lqygonf/

tem*wfumvü omoemawmfjrwfukd vZÆDolawmfaumif;rsm;apmifha&SmufMuvdrfhrnf[k

o*Fg,emwift&Sifr[muóytp&Sdaom rax&fjrwfwkdYtBudrfBudrfrSmMum;cJhMuonfESifhtnD ,cktcg

jrefrmEkdifiHawmfMo0g'p&d,tzGJU? EkdifiHawmf0drnf;"kkd&ftzGJUzGJUpnf;í apmifha&Smufawmfrlvsuf&SdMuygonf/

xkdokdYapmifha&SmufEkdif&ef EkdifiHawmfwGif 1981-ckESpfü omoemawmfoefY&Sif;wnfwHhjyefYyGm;a&; *dkPf;aygif;

Page 176: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

pkH oHCmhr[mem,utzGJU? ekdifiHawmfA[kdvfoHCmh0efaqmiftzGJU? EkdifiHawmfMo0g'p&dd,tzGJU? EkdifiHawmff

0denf;"dk&ftzGJUponfjzifh zGJUpnf;í apmifha&Smufawmfrlvsuf&SdMuygonf/ xkdokdYapmifha&SmufEkdif&ef EkdifiH

awmfwGif 1981ckESpfü omoemawmfoefY&Sif;wnfwHhjyefYyGm;a&; *kdPf;aygif;pkHoHCmhtpnf;ta0;BuD;ukd

ac:,lusif;yum omoemawmfa&&SnfwnfwHha&;udk aqmif&GufEkdif&ef txufazmfjyygoHCmhtzGJUtpnf;

rsm;ukd zGJUpnf;cJhygonf/ &ckdifjynfe,f\omoemawmfukd xdef;odrf;apmifha&SmufEkdif&eftwGufvnf;

jynfe,foHCmhem,utzGJU? jynfe,foHCmh0efaqmiftzGJU ponfjzifh &ckdifjynfe,ftwGif; omoemawmf

xGef;um;jyefYyGm;a&;twGuf aqmif&Gufawmfrlvsuf&SdMuygonf/ ûrdUe,ftoD;oD;wGifvnf; oHCmh0ef

aqmiftzGJUrsm;zGJUpnf;í omoemawmfpnfyifysHUyGm;a&;ukd aqmif&Gufawmfrlvsuf&SdMuygonf/

okdYaomfvnf; vuf&SddtajctaerQjzifh auseyfESpfodrfhraeoifh[k jrifrdygonf/ &ckdifjynfe,ftwGif;

wnfwHhckdifNrJaeaom ax&0g'Ak'¨omoemawmfukd qufvufí xGef;um;jyefYyGm;apvkdygvQif &[ef;

&Sifvlrsm; aqmif&GufEkdif&ef atmufygtcsufrsm;udk tBuHûywifjyvkdygonf/

&ckdifjynfe,ftwGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;apvkdvQif-

(1) omoemhtquftEG,f? omoemhjrpf&if;ukd qif;oufyGm;apjcif;/

(2) yd#uwfawmfrsm; ykdYcsoif,ljcif;?

(3) omoemawmfrxGef;um;ao;aom tpGeftzsm;a'orsm;okdy omoemûy&[ef;rsm;apvTwfí?

omoemûyapjcif;/

(4) Ak'¨\w&m;ppfw&m;rSefukd a[mMum;í omoemûyapjcif;?

(5) omoemawmftm; tbufbufrSapmifha&SmufrIay;jcif; wkdYukdaqmif&Gufoifhygonf/

omoemjrpf&if;ukd qif;oufwkd;yGm;&eff ff f

(1)omoemhtquftEG,f? omoemhjrpf&if;ukd qif;oufwkd;yGm;apjcif;qkdonfrSm tem*wf

omoemawmfü omoemawmftm; qufvufapmifha&Smufrnfh olawmfaumif; vZÆDyk*¾dKvfrsm;ay:ayguf

a&;twGuf &SifomraP&[ef;i,frsm;ukd ûypkxddef;odrf;&efyif jzpfygonf/ &ckdifjynfe,fwGif txl;ojzifh

uav;vli,frsm;wGif bmoma&;todw&m; txl;yifvkdtyfaeygonf/ uav;oli,frsm;trsm;qkH;

pka0;&m rlvwef;? tv,fwef;ESifh txufwef;ausmif;rsm;wGif Ak'¨omoemESifh ywfoufíjy|mef;ay;

xm;aom bmom&yfr&Sdao;yg/ uav;oli,frsm;onf rd½kd;zvm Ak'¨bmomtrnfcHMuaomfvnf;

bmom a&;tajccHtodw&m;avsmhenf;aejcif;aMumifh q&morm;? rdb? oufBuD;&G,ftkdrsm;tay:

*g&0w&m; avsmhenf;aeonfukd awGU&ygonf/ ,if;rSmomoemawmftm;enf;vmcsufrsm;rS

wpfckjzpfygonf/ ,cktcguav;oli,frsm;onf bk&m;w&m;oHCm q&mrdbtay: rnfonfhtwGuf

*&0w&m;xm;&Sd oifhonfudk tESpfususrodMuyg/ &cdkifjynfe,ftwGif; aus;vufa'orsm;rS

uav;rsm;rSm 0g0if? 0gxGuf? oBuFeftp&SdonfhaeY&ufrsm;wGif &Gm&Sdbkef;BuD;ausmif;okdY tpkvkduftûyHvkduf

oGm;um aysmfyg;aqmhupm;jcif;? rkefYpm;jcif;rQjzifhom tcsdefukefaeMuygonf/ ausmif;NcH0if;twGif;

oDv&Sif? oDv&Sifrrsm;? omraP&[ef;? &SifomraPrsm;tMum;wGif ½kdif;½kdif;jyjyajymqkdjcif;? u&maw;?

okdif;upm;jcif; rsm; ûyvkyfaewwfMuonfukd awGUjrif&ygonf/ þtrltusifhrsm;&&SdvmonfrSm

,cktcgaus;vufa'oxd ysHUESHUvmaeaom AGD'D,kdrsm;Munfhjcif;aMumifhyifjzpfygonf/ e,fwGifjyaeaom

AG D' D,k drsm;wGi f jrefrmum;rsm;tjyif Ek di fi H jcm;um;rsm;r S rzG,fr&maomtrlt&mrsm;?

&ckdif,Ofaus;rIESifhqefYusifaom o½kyfaqmifuGufrsm;yg&Sdonfukd uav;oli,frsm;twk,lMuygonf/

Page 177: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

tqkdyguav;oli,frsm;onf omoemhabmifukd0ifzkdYa0;pG/ avmuDüyif olawmfaumif;rsm;jzpfvm&ef

cJ h,Of;vSygonf/ xkd YaMumif h &ck difjynfe,ftwGif; 0ifvmaomEkdifiHjcm;AD'D,kk dum;rsm;ukd

oufqkdif&mtmPmykdiftzGJUrsm;u qifqm tzGJUjzifh wnf;jzwfNyD;rSom jyocGifhjyoifhygonf/

uav;oli,frsm;pka0;&m pmoifausmif;rSm

&ckdifjynfe,ftwGif;omoemhjrpf&if;ukd qif;oufwkd;yGm;apvkdvQifuav;oli,frsm;pka0;&m

pmoifausmif;rsm;ü Ak'¨omoemESifhywfoufaom bmom&yfwpfckukd jy|mef;ay;oifhygonf/ okdYrSom

omoemawmftaMumif;ukd em;vnfoabmaygufNyD; omoemjrpf&if; wkd;yGm;vmEkdifygrnf/ tajccHynm

ausmif;rsm;wGif ûrdUe,ftvkduf xkwfa0ay;aom Ak'¨0if½kyfpkHpmtkyfrsm;? Ak'¨,Ofaus;rIpmtkyfrsm;?

r[mrkedbk&m;orkdif;ponfhpmtkyfrsm;rSm pmtkyfpifay:wGifom&SdaeMuygonf/ uav;oli,frsm;twGif;

tokH;usonfukdrawGU&yg/pma&;olwkdYi,fpOfu Ak'¨bmomukdbmom&yfwpfcktjzpf oif,lcJh&NyD; rlv

wef;ausmif;rsm;pkpnf;í Ak'¨bmompmar;yGJûydifyGJrsm;ûyvkyf&mwGif 0ifa&muf,SOfûydifajzqkdcJh&zl;onfukd

owd&rdygonf/ omoemhjrpf&if;tquftEG,fukd qif;oufwkd;yGm;jcif;rûyvkyfEkdifygu omoemawmf

wnfwHhxGef;um;a&;onf rjzpfEkdifyg/

a'0geHyD,wdórif;BuD;u &Sifr[dE´rax&fjrwftm; oD[kdVfwGif omoemawmfwnfwHhygNyDavm

[k ar;onfhtcg &Sifr[dE´rax&fu ]]ywH|dwHacg r[m&mZomoeH? rlvmedyemóewm0 Mou&EÅd}}

[ka[mygonf/ ,if;twkdif;yif rdrdaexkdif&m &yf&Gma'oü rdrdukdtrSDûyí uav;oli,frsm;tm; bmom

a&;todOmPfwkd;yGm;apum omoemhabmifokdYa&mufatmif ykdYaqmifrSom omoemhtquftEG,fukd

qif;oufwkd;yGm;ap&ef aqmif&Gufjcif;jzpfygrnf/

oHo&mrS vGwfajrmufaMumif;enf;oifMum;oHo&mrS vGwfajrmufaMumif;enf;oifMum;oHo&mrS vGwfajrmufaMumif;enf;oifMum;oHo&mrS vGwfajrmufaMumif;enf;oifMum;oHo&mrS vGwfajrmufaMumif;enf;oifMum;

(2)omoemawmfokH;&yfwGif y&d,wådomoemawmfonf t"dujzpfygonf/ y&d,wåd omoem

awmfudk oifMum;ykdYcs&mü oHom&0#frSxGufajrmufaMumif; edó&ewåpmoifenf;jzifhykdYcsjcif;? acwftajc

taet& pmar;yGJajzqkd&mü txl;pifMu,fpGmjzifh owd?0D&d,? o'´g?ynmnDrQapjcif;&SdrSom omoem

xGef;um;ygrnf/ ,ckacwfumvonf a&S;acwfuESifhrwlawmhonfhtwGuf Asmu½kdPf;? o'´gESifh

tXuxm? #DumwkdYukdoifMum;ykdYcsjcif;jzifh tukefrukefvGefapoifhyg/ &[ef;awmfrsm;oifMum;&aom

pmayonf Ak'¨0peESifh eD;EkdiforQeD;&efvkdtyfygonf/

a&S;a&S;tcgu o*Fg,emwkdYü o*Fg,emNyD;qkH;onfhtcg oHCmax&fBuD;rsm;u ]]tm0kaom£'H

wk,SH edódwau0gap[d? £rHwkarSy&d[&x}} ponfjzihfh yd#uwfawmfcGJjcm;oifMum;a&;ukd csrSwfawmf

rlcJhMuygonf/ ,cktcgEkdifiHawmfu OD;aqmifí em,uq&mawmfBuD;rsm;uvnf; jrwfAk'¨ygXfawmf

ESifhtnD eD;pyfEkdiforQ eD;pyfatmif edum,fpmar;yGJrsm;usif;yvsuf&Sd&m &ckdifjynfe,frSvnf; omoemh

tmZmenfyk*¾dKvfrsm; ay:xGef;vmaeonfukd 0rf;ajrmufzG,fawGU&Sd&ygonf/ trSefqkdvQif yd#uwfpmay

ykdYcs&mü oHo&mrSvGwfajrmufaMumif;enf;jzifh oifMum;ykdYcsrSomvQif omoemawmf\tusKd;twGuf

jzpfygrnf/

Page 178: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ausmif;xkdif oHCmawmfrsm; t&nftcsif;ausmif;xkdif oHCmawmfrsm; t&nftcsif;ausmif;xkdif oHCmawmfrsm; t&nftcsif;ausmif;xkdif oHCmawmfrsm; t&nftcsif;ausmif;xkdif oHCmawmfrsm; t&nftcsif;

&ckdifjynfe,f&SdûrdUe,f 17ûrdUe,fü bkef;awmfBuD;ausmif;rsm;wGif oDwif;okH;aexkdif;awmfrlMuaom

&[ef;yk*¾dKvfrsm;\ ynmt&nftcsif;rSm wajy;nDr&Sdonfukd awGU&ygonf/ ti,fwef;? tv,fwef;?

tBuD;wef;atmifrStp "r®p&d,tjyif ousoD[bGJUxd&&Sdxm;Muaom yk*¾dKvfrsm;&SdaMumif;od&ygonf/

þtcsufonf &ckdifjynfe,ftwGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&; aqmif&Guf&mwGif tm;enf;csuf

wpfckjzpfvmEkdifygonf/ tb,faMumifhqkdaomf xkd&[ef;onf rdrdynmtvkdufomvQif w&m;a'oem

awmfa[mMum;jcif;jzifh omoemûyEkdifMuonfjzpf&m? w&m;awmfukdMum;em&aomvltrsm;rSm w&m;awmf

ESifh ywfoufí em;vnf;rIuGm[NyD; oabmxm;t,ltquGJjym;Ekdifíjzpfygonf/ xkdYaMumifh ausmif;xkdif

oHCmawmfrsm; ynmt&nftcsif;wpfajy;nD&Sdap&ef aqmif&Gufay;EkdifvQif ykdrkdíaumif;ygonf/ okdYrSom

&ckdifjynfe,ftwGif; omoemawmfxGef;um;a&; tqifhjrifhrm;vmEkdifygrnf/ ausmif;xkdifoDwif;okH; rnfh

&[ef;rsm;twGuf ynmt&nftcsif;tqifhtwef; wpfckckukdowfrSwffay;oifhygonf/

,if;okdYynmt&nftcsif;wpfckckukd owfrSwfay;Ekdif&eftwGuf &ckdifjynfe,f\ûrdUawmf ppfawGûrdU

wGif y&d,wådpmoifwkdufwpfck oD;jcm;wnfaxmif&efvkdtyfygonf/ &ckdifjynfe,f ppfawGûrdUü ppfawGûrdU

wGif ]]ausmif;xkdifbkef;BuD;oifwef;ausmif;}} [lízGifhvSpfrnf[k od&ygonf/ þausmif;onftrSefyif

aqmufvkyfoifhygonf/ okdYaomfþ ]]ausmif;xkdifbkef;BuD;oifwef;ausmif;}} [laomtrnfxuf]]ausmif;

xkdifq&mawmfrsm; omoemhodyÜH}} okdYr[kwf ]]ausmif;xkdif&[ef;awmfrsm; omoemhAdrmef}} [líomtrnf

ay;oifhygonf/ þausmif;rSowfrSwfxm;aom t&nftcsif;ukdatmifjrifaom &[ef;awmfrsm;ukdom

vQif ausmif;xkdifoDwif;okH;apoifhygonf/ þomoemhAdrmefokdY wufa&mufoifMum;Ekdif&ef tjcm;aom

y&d,wådpmoifwkdufrsm;rS oifMum;íEkdifiHawmfrS usif;yaompmar;yGJatmif tqifhwpfckukd owfrSwfxm;

oifhygonf/ okdYrSomvQif &ckdifjynfe,ftwGif; Ak'¨omoemtqifhtwef; wpfajy;nDwkd;wufvmrnf

jzpfygonf/

tjcm;wpfckrSm &ckdifjynfe,ftwGif;p y&d,wådpmoifwkdufta&twGuf enf;yg;aeygao;onf/

ppfawG? ausmufjzL? oHwGJ? ajrmufOD;ponfhûrdUBuD;rsm;wGif y&d,wådpmoifwkdufrsm; ,ckxufykdrkdwkd;csJU

oifhygonf/ omoemhtquftEG,f t&if;tjrpfrsm;ukdvnf; tqkdygpmoifwkdufrsm;wGif y&d,wådpmay

rsm;ykdYcsoifhygonf/

atmifvufrSwf&rSomatmifvufrSwf&rSomatmifvufrSwf&rSomatmifvufrSwf&rSomatmifvufrSwf&rSom

pma&;olqkdvkdonfrSm y&d,wådpmoifwkdufrsm;rS ]]omoemhAdrmef}}u owfrSwfxm;aom

atmifvufrSwf&&Sdaom &[ef;onf ]]omoemhAdrmef}}okdY wufa&mufoifMum;cGifhûyoifhygonf/ ]]omo

emhAdrmef}}rS owfrSwfxm;aom atmifvufrSwf&&Sdaom &[ef;tm; ausmif;xkdifcGifhûyvufrSwfukd &ckdif

jynfe,f oHCmh0efaqmiftzGJUu qufuyfoifhygonf/

tqkdygomoemhAdrmefwGif jrefrmpmayXme? ygVdpmayXmeESifh t*FvdyfpmayXme[lí pmayXmeBuD;

okH;ckxm;&Sdum Ak'omoemorkdif;Xme? Ak'pmayorkdif;Xme? &ckdifjynfomoemorkdif;Xme[lí orkdif;Xme

i,fokH;rsKd;xm;&Sdum bmomwGJtvkduf ykdYcsoifhygonf/

(3) &ckdifjynfe,ftwGif; awmifukef;awmifwef;a'orsm;ü Ak'¨bmomukd ouf0if,kHMunfMu

aomfvnf; bkef;awmfBuD;ausmif;r&Sdaom aus;&Gmrsm;&SdaeaMumif; od&Sd&ygonf/ ,if;tjyif½kkd;&mtpOf

Page 179: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

tquf ewfukd;uG,fMuaomwkdif;&if;om;rsm; aexkdif&maus;&Gmi,frsm; &Sdaeao;onfudkvnf; od&yg

onf/ yifv,furf;½kd;wef;&SduRef;rsm;wGif wHig&GmtcsKdUü bkef;awmfBuD;ausmif;rsm;r&Sdao;aMumif; od&

ygonf/ xkdkYaMumifhazmfjyyga'orsm;wGif omoemqdwfokOf;aeonf[k qkd&rnfjzpfygonf/ tqkdyg

a'orsm;wGif omoemawmftjrpfwG,f xGef;um;&efaqmif&GufEkdifygrS &ckdifjynfe,ftwGif; omoem

awmfykdrkdjyefYyGm;vmEkdifygrnf/ tqkdyga'orsm;okdY omoemûyyk*¾dKvfrsm; apvTwfEkdif&eftwGuf jynfe,f

oHCmh0efaqmiftzGJYESifh ûrdUe,foHCmh0efaqmiftzGJUwkdYu ñSdEIdif;aqmif&Gufoifhygonf/

jrwfpGmbk&m;ocifu ]]cspfom;&[ef;wkdY ewfaESmifBudK;? vlaESmifBudK;wkdYrS igbk&m;vGwfajrmufcJhNyD?

oifwkdYvnf;xkdaESmifBudK;rS vGwfajrmufcJhNyD? vlrsm;pk\tusKd;pD;yGm;tvkdYiSm csrf;omokctvkdYiSm a'o

pm&DvSnfhvnfMuukefavmh/ vrf;aMumif;wpfckwnf;jzifh &[ef;ESpfyg;roGm;Muukefvifh/ tp tv,f

tqkH;okH;yg;aomaumif;jcif;ESifh jynfhpkHaomw&m;awmfukd a[macsMu/ oabmw&m;ESifhtajympum;

ESpfyg;vkH; jynfhpkHíxuf0ef;usif pifMu,faomomoemawmfukd xif&Sm;atmifjyacsMu/ igbk&m;

ukd,fawmfwkdifvnf; O½ka0vawm? aoemed*kH;okdY w&m;a[m<uawmhrnf}}[k wynfh&[EÅ&mrsm;tm;

omoemûyapvTGwfaMumif;? rZÑdry@o? aAm"d&mZukrm&okwf? 0denf;r[m0*f? r[mcE¨u? r[m0*f?

r[mcE¨u? yOö0*¾D,uxm? yAÁZÆuxmwkdYü awGU&ygonf/

omoemûy&mü tcsdeftcg? ae&ma'o? XmeESifh rdrdomoemûy? w&m;a'oema[mMum;rnfhvlrsm;

\ tajctaetvkduf omoemawmfukd ouf0if,kHMunfvmap&ef tcsdef,lía[mMum;&ygrnf/

Ak'bk&m;&Sifonf ,oolaX;om;? ,o\zcifolaX;BuD;? ,o\rdwfaqG awmolaX;-55OD;tp

&Sdaom tcsKdUaomvlrsm;ukd tcsdef,lqkH;rawmfrl&rnfjzpfí

- 'geuxm - 'geukokdvfESifhpyfvsOf;aomw&m;awmf

- oDvuxm - oDvukokdvfESifhpyfvsOf;aomw&m;awmf

- o*¾uxm - ewf&Gmpnf;pdrfESifhpyfvsOf;aomw&m;awmf

- umrmeHtm'De0uxm - umrw&m;wkdYütjypfESifhpyfvsOf;aomw&m;awmf

- aeu©ar®tedoHouxm - 0#fqif;&JrSvGwfajrmufjcif;aMumifh &&SdEkdifaom aumif;usKd;rsm;

ESifhpyfvsOf;aomw&m;awmf

[laomuxmpOf 5rsKd;jzifh omoemûycJhygonf/ rsufarSmufacwfü Ak'\wynfhom;&[ef;rsm;onf

omoemûy&mü Ak'¨\omoemûyenf;ukdvkdufí Ak'¨omoem\t"dujzpfaom r*¾&Spfyg;w&m;awmfukd

OD;pm;ay;ía[mMum;omoemûyygrS Ak'¨\omoemudkjyefYyGm;apjcif;jzpfygrnf/ uRekfyfwkdYavhvmrdorQ

pmayrsm;? yd#uwfawmfrsm;ESifh tXuxmrsm;ukd ûcHikHíokH;oyfMunfhygu Ak'omomemawmfwGif r*¾usifh

pOfonf t"dujzpfaMumif;awGU&ygonf/ onfxuftenf;i,ftus,fqkd&vQif Ak'¨omoem\opöm

av;yg;rl? 0dbZÆ0g'? tewåvrf;pOf? y#dpöorkyÜg'f oabmw&m;wkdYonf yifrjzpfonfukd awGU&ygonf/

Ak'omoemqkd&mü ]]omoem}}[laompum;onf ]]tqkH;tr}}[líteuf&ygonf/ Ak'\tqkH;tr

onf oHo&mvnfa&;? ewfpnf;pdrf? jA[®pnf;pdrf? vlUpnf;pdrfcHpm;a&;r[kwfyg/ xkdpnf;pdrfrsm;ukd

okc[kAk'¨ra[myg/ udavomtaESmiftzGJUESifh &SdaeorQoHo&mrS rvGwfEkdifyg/ Ak'¨omoem\t"du

tcsufrSm oHo&mrSvGwfajrmufaom ]]edAÁmefcsrf;om}}jzpfygonf/ Ak'¨onfoHo&mrSvGwfajrmufaMumif;

usifhpOfukdom a[mMum;ygonf/ oHo&mrSvGwfajrmufaMumif;w&m;rygbJ oHo&mvnfa&;w&m;jzpfae

ygu xkdw&m;onf Ak'¨\omoemtwGif;rS w&m;rjzpfEkdifyg/

,cktcgavhvmrdorQ &ckdifjynfe,ftESHUbkef;awmfBuD;ausmif;rsm;wGif omoemhwm0efxrf;aqmif

aeMuaom oHCmawmfrsm;onf trsm;tm;jzifh? ukokdvf? tukokdvfw&m;\tusKd;tjypfESifhuHw&m;

Page 180: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

taMumif;ukdonfvQif OD;pm;ay;a[mMum;aeonfukd awGU&ygonf/ ukokdvfûyjcif;? ay;vªjcif;? tusKd;

udkom Zmwf0w¬Krsm;jzifh a[mMum;aeonfudkawGU&ygonf/ ur®ouwor®m'd|dvrf;pOfukdonf OD;pm;

ay;a[mMum;Muonfukd awGU&ygonf/ þwGif uHuH\tusKd;onfr&Sd? aumif;rIukokdvf\tusKd;onf

r&Sd? þvrf;pOfonfrSm;onf[k qkdvkdjcif;r[kwfyg/ (þvrf;pOfonfAk'¨\omoemrSty jzpfaom

vrf;pOfjzpfaMumif;omqkdvkdygonf/)

r*¾zvor®m'd|donfom tvif;xJokdYa&mufonfh t&d,mvrf;pOf? Ak'¨vrf;pOfjzpfygonf/ Ak'¨\

omoemESihf tjcm;aomomoemwkdYuGJjym;aom t"dutcsufrSm Ak'omoemüomvQif r*¾vrf;pOf&Sdjcif;

jzpfygonf/

Ak'¨omoem\OD;wnfcsufonf oHo&mrSvGwfajrmuf&m edAÁmefjzpfí edAÁmefa&mufaMumif;vrf;rSm

r*¾zvorrm'd|dvrf;pOfjzpfaomaMumifh Ak'¨\r*¾opömw&m;awmfukd a[mMum;íomoemûyrSomvQif

Ak'¨\omoemtppftrSefukd xGef;um;jyefYyGm;apjcif;jzpfygrnf/

(5)omoemawmftm; tbufbufrSapmifha&SmufrIay;&efrSm "r®Ek*¾[? ypö,mEk*¾[[laom

csD;a`rSmufrI? y*¾[omoemûyenf;jzifhomru ESdyfuGyfrI[laom ed*¾[enf;tm;jzifhvnf; omoemûyrS

omvQif omoemawmftm;apmihfa&SmufrI jynfhpkHEkdifygrnf/ tdE´d,&mZ0ifü tZwowfrif;? oD&d"r®m

aomurif;? oD[kdVf(oD&dvuFm)&mZ0ifü 'k|*grPdrif;? jrefrm&mZ0ifü taemf&xmrif;? "r®apwDrif;?

rif;wkef;rif;? &ckdif&mZ0ifwGif "r®pjE´rif;? oD&dpjE´rif;? rif;&ifjzLpaomrif;rsm;eSifh oHCmhax&fjrwfwkdY

onf omoemawmftm;csD;a`rSmufrI? omoemh&efpG,frsm;tm; ESdyfuGyfrIwkdYjzifh tbufbufrSapmifha&Smuf

cJhonfukd awGU&ygonf/ xkdrif;rsm;\omoemawmftm; apmifha&SmufrIrsm;rSm twk,lavmufygonf/

xkdrif;rsm;aqmif&GufrIrsm;onf omoemawmfwnfwHhxGef;um;jyefYyGm;a&;twGuf BuD;rm;aom taxmuf

tulrsm; jzpfuG,fonfukdrjiif;uG,fEkdifyg/

omoemhorkdif;üvnf; yxro*Fg,emrwifrDu okbm'f&[ef;BuD;ajymqkdcJhykH? 'kwd,o*Fg,em

rwifrDu 0ZÆDwkdif;om;&[ef;rsm;usifhBuHcJhykH? wwd,o*Fg,emwGif &Sifr[marm*¾vdykwåwdórax&fu

t"r®0g'rsm;ukd uxm0w¬Kjzifhy,fcJh&ykH? taemf&xmrif;BuD; t&nf;BuD;&[ef;wkdkYtm; zdESdyfcJh&ykH? oD&dpjE

rif;BuD; &ckdifjynfa0omvDwGif 0g'qkd;rsm;y,f&ef o*Fg,emwifcJhykHwkdYukd awGUjrifEkdifygonf/

omoemh&efpG,fukd ESdyfuGyf&mwGif "r®pufESifh tmPmpufyl;aygif;í y*¾[enf;jzifhomru ed*¾[

enf;jzifhvnf; apmifha&SmufygrS omoemawmfukdjynfhpkHaom apmifha&SmufrIjzpfEkdifygrnf/ opfwpfyifukd

pkdufysKd;&mü pkdufysKd;NyD;a&avmif;½kHrQjzifh rjynfhpkHEkdifao;yg/ opfyifwGifusa&mufvmonfh a&m*gykd;rsm;

udkvnf; umuG,fESdyfuGyfrIûyygrS xkdopfyif&SifoefBuD;xGm;Ekdifygrnf/

xkdYaMumifh ]]{0H tEk*w r'geH y#dywåd b0dówd}} [laom zkórax&f\ Asm'dwfawmfpum;twkdif;

tusifhazmufjyefolrsm;ay:aygufvmygu ESdyfuGyfenf;t&wm;qD;ydwfyifrSom omoemawmfxGef;um;

Ekdifygrnf/]]vZÆDae&u©doEÅd}}[laom Asm'dwfawmfpum;ESifhtnD &ckdifjynffoHCmhem,uq&mawmfBuD;rsm;

OD;aqmifaomoHCmawmfrsm;onf rdrdwkdYomvQif vZÆDayovodu©m umrrsm;jzpf½kHrQjzifh auseyfawmfrrl

MubJ wynfh&[ef;omraPrsm;ukdvnf; vZÆDayovodu©mumrrsm;jzpfatmif aqmif&Gufawmfrljcif;jzifh

omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;ukd aqmif&GufawmfrlMu&ef vkdtyfvSygonf/

Page 181: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

a&S;a[mif;omoedu ypönf;xddef;odrf;a&;

tjcm;wifjyvkdaomudpöwpfckrSm a&S;a[mif;omoedu ypönf;xddefodrf;a&;jzpfygonf/ &ckdifjynf

e,ftwGif;ü a&S;a[mif;apwDykxkd;rsm;onf aus;vufa'orsm;ü rsm;pGm&Sdaeygonf/ okdYaomftrsm;pk

rSm ûydusysufpD;vsuf&SdaeMuygonf/ tcsKdUrSm ûyjyifír&EkdifawmhouJhokdY tcsKdUrSmûyjyifí &Ekdifonfh

tajctaewGif&Sdygonf/ rsm;pGmaomapwDykxkd;rsm;rSm rormolwkdYwl;azmfí ysufpD;aeMuonfhowif;

rsm; rMumcPMum;aeMu&ygonf/ vuf&Sd&ckdifjynfe,ftwGif; apwDykxkd;tajctaeukdMunhfí wpfcsdef

u ]]oZifyef;ckdif wûrdifûrdif}} &ckdkifbk&m;aygif;[laom pum;onf[kwfrS[kwfygavp[koHo,0ifp&mjzpf

ae&ygonf/ &cdkifaus;vufa'orsm;ü ,if;okdYaom apwDykxkd;rsm;ukdjyefvnfí ûyjyifoifhvSygonf/

apwDykxkd;rsm;ukd azmufxGif;íXmyemxm;aom a&S;a[mif;&wemrsm;ukd ckd;,líûzdcGJa&mif;0,faeMuonfh

rormolrsm;ukd oufqkdif&maus;vufûrdUe,f tmPmykdiftzGJUtpnf;rsm;ESifh jynfolwkdYuyl;aygif;í

&SmazGazmfxkwfum w&m;Oya't&ta&;,loifhvSygonf/ okdYrSom&ckdifjynfe,ftwGif;ü omoedu

taqmufttkHrsm;ESifh omoemawmfESifhywfoufaom a&S;a[miff;tarGtESpfrsm; Mum&SnfwnfwHhEkdifrnf

jzpfayonf/

ed*kH;tm;jzifh txufwGif azmfjycJhaomtcsufrsm;ukd tmPmykdiftzGJUtpnf;rsm;? oHCmawmfrsm;ESifh

Ak'bmom0ifjynfolrsm; vufwGJínDnGwfpGm aqmif&GufMuygu &ckdifjynfe,ftwGif; Ak'omoemawmf

onf urÇmwnfoa&GU xGef;um;jyefYyGm;aernfjzpfygaMumif; wifjytyfygonf/

&ckdifjynfe,ftwGif; Ak'¨omoemawmf jyefYyGm;ygap/

(þpmwrf;onf 1994ckESpf 'DZifbmv15&uf? ESpf 20jynfh &ckdifjynfe,faeY txdrf;trSwf Xme

qkdif&m pmwrf;ûydifyGJü &ckdifjynfe,fwpfckvkH;wGif yxrqk&&SdcJhaom pmwrf;jzpfygonf)

Page 182: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

OcGHxJuxGufMunhfol

(1)(1)(1)(1)(1)

&ckdifqkdif&mpmrlwdukd pmtkyftjzpfzefwD;xkwfvkyfol OD;vSjrifh(&ckdifom;BuD;pmyD)u?]]q&m

armif jyL; (oHwG J)pmrlwduk d pmtkyfxkwfuwfygar? q&mwcsuftaMumif;Mum;yD;yg/}}

vkdYqkdvSma&twGufeefY?tuRef \ pm&D;azmfrdwfaqG? q&mOD;wifazyg;okdY pm&D;taMumif;Mum;vkdufyga&/

q&muaygufawmûrdUe,f acsmifusus&Gmwpf&Gm(uefqdyf&Gm) rmausmif;q&m vkyfeDpGmESpf20-yifausmf

vm;,m/ pmudpö yDudpöwpfckck qk dau tuRefupD? Mum;cHvk d YqufoG,fulnD&yga&/

tuReftaMumif;Mum;vkkdufvkdY q&mav;aomhreDom yJ &GmukwkdYbkwfeefY ppfawGukdvkdufygvwfaw/

tuRefYtdrfu olYwJckdpcef;/ODvSjrifhurf;vSrf;csufukdq&m u 0rf;ajrmuf0rf;omvufcHyem tuRefYukd

olYpmtkyfrm trSmpm&D;yD;ygvwf/

(2)(2)(2)(2)(2)

1981-ckESpfrmxifyga&/ q&mBuD;OD;atmifBuD;om(aygufawmûrdUe,f ynma&;rª;)u

tuRefYukd]]bGJU& wpfa,mufrlvwef;q&mavQmufxm;vkdY tifwifAsL;vkyf&zkdYq&m}} vkdYajyma&twGuf?

vufaxmufjzpfol tuRefupDpOfyD;&yga&/ AsL;cHzkdYvmol OD;wifazukdq&mBuD;u ]]Zmar*smav;}}vkdY

r D ; a & c g ] ] z D avm f aqm f z D y g } } v k d Y a j z y g a & / a,c gq&m Bu D ;u ] ] ynma& ; X m er m

zDavmfaqmfzD('óeduaA')eefYaumif;aumif;rukduf? a,av;aomhbGJU&qkdaucefYvkdY&,ihf/}} vkdYajymyem?

Zm? nm?qufrrD;yJ tvkyfcefYtrdefYpmxkwfyD;vkdufzkdY nTefMum;yga&/ tvkyfcefYtifwmAsL;u

wpfrdepfavmuf&m Mumyga&/ NyD;au q&mBuD;av;aomh olUtusifhtwkdif; avmuGwfvkyfreDyJ ]]pkwfueJ}}

xvm;cygaxm/

q&mOD;wifazukd tuRefuyif {nfhcHpum;ajymAsm ½kH;cef;rmusefcyga&/ rD;jref;Munhfa&cg armifjyL;

(oHwGJ)uavmifemrnfeefY &ckdifwefaqmif? ppfawGaumvdyf r*¾Zif;½kdUrm0w¬Kwkd? aqmif;yg;wd&D;aMumif;

odvSm&yga&/ &ckdifjynfokdYAk'¨bmoma&mufvSmykHorkdif;aMumif;ukd pdwf0ifpm;a&vkdYod&yga&/]]a,au?

ukd,feefY0goemwlpmorm;wpfa,muf&mrvm;a,/ ukd,feefYvufwGJEkdifatmifqGJac:,lvm;&zkdY}} vkdY

tuRefYpdwfxJrSm vQyfpD;wpfckvufueJyGifhvm;Asm? &ckdifqkdif&mpma[mif;yDa[mif;wdukd ukd,fhyg;uiSg;

,lavhvmEkdifaMumif; zGifh[qGJac:vkdufyga&/ q&meefY,if;cguyif pmyDrdwfaqG&if;tjzpf

cifrifvm;uwfpGmatedxdqkdygbd/

(3)(3)(3)(3)(3)

&cdkiftaMumif;&D;uwfom;uwfawcg ukd,fh0goemeefYukd,fpDyg&m/ tuRefujrefrmpm q&mtjzpf

a'gufavQmufvkyfvSma&twGuf jrefrmpm? jrefrmpum;eefY &ckdifpm? &ckdifpum;wcsKdUukd EIdif;,SOfavhvma&

bmom&yfukd ykdvkdYtm;oefyga&/ q&mOD;wifazuawmh bmoma&;'óeukd&mpdwf0ifpm;yga&vwf/

a,'gav;aomh &cdkiforkdif;ukdrjzpfreDwGJzufavhvm&zkdY}}qkda&tjrifrmawmh wleDuwfygaxm/ rwlvldU

av;rjzpfyg/ Zmjzpfqkdau? pmyDudpöjzpfjzpf? ukd;uG,frIudpöjzpfjzpf EkdifiHorkdif;uwGJAsmygvSma&r[kwf

vm;/ orkdif;ukdrodau acwftvkdufjzpfysufwkd;wufvSmpGmwdukd EIdif;,SOfokH;oyfrjyEkdif/ a,Zl;eef

&ckdiforkdif;qkdif&mwdukd &a&qD pkaqmif;avhvm&yga&/ pkaqmif;&pGmxJu ukd,feefYqkdifa&bmom&yfukd

qGJxkwf,luwfaw/ q&mwifazu &ckdifjynfokdY Zmtcsdefuyif Ak'¨bmoma&mufvSmav;? ax&0g'

vm;/ r[m,mevm;/ta&ma&mvm;qkdpGmukd pl;pl;pkdufpkdufavhvmyga&/ *smrefvlrsKd;ausmufpm0ef

a'gufwm *Refpwef\ ]]&ckdifjynfrS ouú#ausmufpmrsm;}} pmwrf;? tdEd,EkdifiHom; a'gufwmqmum;

\]]&ckdifjynf pjErif;rsm;\ausmufpmrsm;}}aqmif;yg;½kdUukd tuRefYpmtkyfpifu &GD;xkwf,lyem? cg;atmifhcH

Page 183: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

ul;,lyga&/ MopaMwvsEkdifiHol yefrvm*wfref\]]&Sda[mif;&cdkifjynf}}usrf;ukdul;,la&cg yifyef;tm;BuD;

vkdY a&m*gusygvm;ygvwf/ ,if;usrf;upmrsufESm (300)ausmfyga&/ orkdif;yg&*lbGJU,lusrf;yg/

,if;ykdifa,Smif0d&d, xkwfavhvmyga&/ &vSma&todopfwdukd &ckdif&mZ0ifeefYEIdif;,SOfokH;oyfMunhfa&/

jynfjcm;u Ak'¨bmom orkkdif;okawoDwdtqkdeefY csdefxkd;Munhfa&/ ukd,fhxifjrifcsuf (tjrifopf)ukd

tpGJrxm;yJ yGifhyGifhvif;vif; wifjya&/

olUwifjycsufukd BudKufol[da&ykdif? rBudKufolav;aomhruef/ olUwifjyenf;u wGd&a&tcsuf

tvufrmrSDckdAsm trSefeefYteD;pyfqkH;cefYrSef;aumufcsufcsa&enf;jzpfaw/ acwfopfokawoeenf;vkdY

ajymEkdifzkdYxifyga&/

olUykdifwifjyzl;ol&ckdiftrsKd;om;wd t*Fvdyfacwfuyif[dcyg,m/ rif;jym;Ncdwfawmifdq&mawmf

bk&m; OD;udwåd? *kPfxl;aqmifausmufpm0ef OD;pHa&Tyk? &SdeDBuD;OD;omxGef;atmif½kdUjzpfyga&/ q&mawmf

bk&m; OD;udwådutdE´d,wcGif uGif;qif;Asm}}tdE´d,aMu;rkHusrf;BuD;}} ukdûypkcyga&/ q&mBuD; OD;pHa&Tyk

uawmhcg &ckdifqkdif&m&Sda[mif;okawoe(NrDay:)wGd&pGmwdukd pmwrf;? aqmif;yg;wd&D;Asmwifjycyga&/

atokH;OD;rm ESpfOD;u? vufwGduGif;qif;okawoeeefY? pmtkyfpmwrf;tqkdukd pD;ppfokH;oyfwifjya&enf;

ukdokH;yga&/ OD;omxGef;atmifuawmhcg uGif;rqif;yJ pmtkyfpmwrf;wdukd avhvmAsm EIdif;,SOfokH;oyf

aumufcsufcsa&enf;ukd okH;yga&/ atenf;ukd ]]pm;yGJokawoeenf;}}vkdYac:uwfaw/

,if;okawoDBuD;okH;OD;a& ukd,fhtjrifukd &mZ0ifpGJ? tpOftvm½kd;&mpGJ? yk*¾dKvfpGJrxm;yJ "r®"dXmef

ususwifjycuwfyga&/

q&mOD;wifazwifjya&enf;u OD;omxGef;atmifenf;eefYwlyga&/tuRefu tm;r&vkd ]]uGif;qif;&

zkdYq&m}} vkdYpDa0zefyga&/ q&mcrsm uGif;qif;csifauav;aomhtcGifhromyg/ olUwifjycsufukd rêudufol

wdu ]]uGif;qif;zl;vkdYvm;}}?]]r[m,mezufokdY tm;oefol}}vkdYav; uG,f&mrmajymuwfw,f/ olUrm

&ckdifjynfa&muf Ak'¨bmomeefYywfoufvkdY ax&0g'jzpf&zkdY? r[m,mejzpf&zkdY}} qkdpGmrsKd;r[d/ wGdpGmukd

wGda&twkkdif;rwGefYrqkwfwifjya&qkdpGmukd olUtOD;qkH;aqmif;yg;]]&ckdifjynfAk'¨bmomorkdif;OD;}}(82-

ppfawGaumvdyfr*¾Zif;)u oufoDcHeDa&/ t*kolUpmpkrm av;aomhtpGJrxm;a&okH;oyfcsufwdukd wGduwfyg

vdrfhar/

(4)(4)(4)(4)(4)

pm;yGJolawoetwGdtêuHtifwef&vSma&cg? ukd,fhukd,fukd,kHMunfvSma&xifyg,ifh/ 1995-ckESpf

rm ]]tjrifopf&ckdifjynfAk'¨omoem}} pmwrf;&D;Asm tuRefYukdjyyga&/ a0zefygvwf/ ukd,fhbmom&yf

r[kwfvkdkY tuRefYura0zefwwf/ ]]y&dowf&Sdrmwifjy0HhzkdYvm;}} vkdY rD;a&cg]]wifjy0Hhyga&}}vkdY qkdyga&?

a,Zl;eefYppfawGu okawoDwd? uavmifoQifwd&SdarSmufrm]]q&marmifjyL;pmwrf;zwfyGJ}} wpfckukd

tuRef½kdUtdrftxufqkH;xyf (nausmif;cef;r)rmvkyfyD;vkdufyga&/ toHav;oGif;,la&/ wufa&mufol

wdu 0kdif;Asm a0zefuwfaw/ pmwrf;oQifuav;aomhykdifykdifEkdifEkdif wkHUjyef,Sif;vif;a&/

tuRef½kdYtdrfrm pmwrf;zwfyGJvkyfpGmu atwpfBudrfur[kwfyg/ t,ifav;Budrfawmifvkyfc,m/

yxrtBudrfrm q&mOD;pHabmf (armifpHaz:)u ]]&cdkifeefYxm;0,f½kdU\o&pepf}} (r'rf;bmEkd\o'´aA'

pmwrf;)ukd ,Sif;vif;jyyga&/ 'kwd,tBudrfrm? ppfawGûrdUe,f,Ofaus;rItzGJU? tajccH&ckdifpm]]pH}}qyf

aumfrwDu pmwrf;zwfpGmukd 0kdif;0ef;aqG;aEG;uwfyga&/ wwd,tBudrfu a0omvDyxrtBudrf

wlazmfr I,Sif;vif;yG J jzpfaw/ OD;aqmifwlaz:olOD; jrif hatmif (a&S;a[mif;okawoeXme

txufwef;t&m[d) u,Sif;jypGmyg/ pwkw¬tBudrfrm]]tajccH&ckdifpmpHa0zefcsufaqmif;yg;}}ukd

aqmif;yg;oQif atmifjrxGef;u,Sif;vif;czl;yga&/

Page 184: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

(5)(5)(5)(5)(5)

q&m\aqmif;yg;tcsKdUeefY ]]tjrifopf}}pmwrf;aMumifh tjrifrMunfvifa&vlwd? tjyefMunhfa&vlwd

tifwef[dyga&/ q&muawmhrwkefvIyfyg/ udk,fhtvkyfukdukd,fqufvkyfaw/ ,if;ykdifteDtxm;rsKd;rm

q&mBuD;a'gufwmoef;xGef;u &ckdifjynfAk'¨omoemeefYywfoufvkdY aqmif;yg;wpfckESpfck&D;vDyga&/

aqmif;yg;wpfckrm ]]'Drif;(tmeE´pjE´)u jA[®Pt,l&Sdw,f/ oD0*kdPff; jzpfr,fxifw,f}}/

vkdYokH;oyfjyyga&/ aemufwpfckrm]]ysL[mc&pfESpf 8-&mpkqkd&if [de,ejzpfaeNyD/ &ckdifub,fwkef;u

[de,ejzpfcJhygovJ/}} vkdYrD;xm;yga&/ at,Sifhwdukd &ckdifjynfAk'¨omoemorkdif; okawoDwdu

jyef,Sif;zk d Ywm0efr[dygvm;a,/ tuRefuq&mOD;wifazukd ]]q&mwkefYjyef&zk d Ya,/ q&mh

bmom&yfr[kwfvm;/}}vkdYwkdufwGef;yga&/ q&muav;aomhwm0efodpdwfeefY csufcsif;wkefYjyefvkdufyg

a&/ ,if;wkefYjyefaqmif;yg;wd r*¾Zif;wdrmygvSma&cg q&mhukdtjrifrMunfvifca& vlwdtjrif,Sif;

vm;uwfaw/ tjyefMunhfvlwduav; toifhMunhfvSmuwfaw/ trSefuawmh q&mOD;wifazrm

ukd,fhcH,lcsufeefYudk,f? tpGJrxm;yJ ykHrSefvkyfvm;pGm&mjzpfyga&/

atykdifwkefYjyefwifjyEkdifa&;twGuf q&mOD;wifazukd ]]aumif;[kwfum;}}vkdY rajymoifhygoD;/ Zmjzpf

qkdau ,if;q&mcrsm pmMunhfwkdufaumif;wdukd vufvSrf;rrDyg/ ukd,fhywf0ef;usifrm [dpGm

aoQavmufeefY&m êud;pm;wifjy&pGmyg/ uGif;qif;okawoersKd;qkdau pyifrp&oD;/

a,Zl;eefYuGif;rqif;zl;oD;a&q&m OD;wifazukd 2001-ckatmufwkdbmv ausmif;ydwf&ufrm

]]uGif;qif;uwfarq&m/ jzpfatmifvmvwf}}vkdY pmyD;qGJac:vkdufyga&/ q&mav;reDomyJ vkdufvm

vwfaw/ ppfawGtNcDpkduf? ajrmufOD;om;q&m OD;a&Tomckdifukd ]]uRrf;usifoltjzpfvkdufygulnDyg/

}}vkdY tuRefuarwåm&yfcHqGJac:yga&/ ppfawGolr yHokcifukdav;aomh ]]tm;auvkdufygvwfum;}}vkdY

owif;yD;ca&/ oluwpf&ufaemufusNyD; r&m ajrmufOD;okdYa&mufygvwfaw/

uGif;qif;c&D;uawmh ajymifhvkdYyg&m/ a,'gav;aomh t,ifuuGif;rqif;zl;olq&mOD;wifazukd

]]uGif;rqif;yJpm&D;pGmaumif;rSm;r[kwfvm;a,}}vkdY uGif;xJrmeDoluavmifoQifwpfa,mufu? olauR;

a&xrif;0kdif;rmyif a0zefvkdufaw/ q&muawmhtm*efwkjzpfvkdY onf;cHcyga&/ wnf;ckdcef;okdYa&mufcg

r&m&ifzGifhyga&/ atudpöeefYywfoufvkdY ukd,fhtjrifukd attrSmpmrmyif xkwfaz:vkdufygar/

&ckdifûrdUawmfa[mif;wdukd eD&mtESHUuGif;qif;Asm tOD;qkH;rSwfwrf;wifcol a'gufwmazmfckdifrmu

]]&ckdiforkdif;a&'@m&DESif;rIefxJrmepfûryfeDa&/}}vkdY&D;zl;yga&/ ,if;'@m&Dqefa&orkdif;ukd a'gufwm*Ref

pwefu tmeE´pjE´ausmufpmxJu wl;azmfqGJxkwfysm]wu,fhorkdif;um;}} vkdYazmfxkwfyD;cyga&/

a'gufwm*Refpwif; &ckdifjynfokdYra&mufzl;yg/ ausmufpmrif;ul;ukd ukd,fh½kH;cef;rmzwfyem t"dyÜg,f

azmfyD;pGmjzpfyga&/ olUazmfxkwfcsufukd tdEd,EkdifiHom; ouú#yg&*l a'gufwmqmum;u ]]0Suf? rSefa&}}

vkdY pDppffaxmufcHyga&/ ESpf (20)avmuf&mysifa&/ olav;aomh &ckdifjynfu ouú#ausmufpmriful;

wdukd olU½kH;cef;rmyifzwfpGmyg/ &ckdifjynfokdYa&mufzl;pGmr[kwf/ ,if;ynmoQifESpfOD;vkH; uGif;rqif;zl;

auav;aomh a0omvDorkdif;tppftrSefukd azmfxkwfyD;Ekdifcuwfyga&/ ZmtwGufav;/ oufqkdifa&

bmom&yfukd uRrf;usifvkdYjzpfyga&/ ruRrf;usifau uGif;xJrmeDauav;rodyg/ arsmuftkef;oD;&ykdif

jzpfyga&/ tkef;oD;xJutkef;&nf? tkef;qef½kdUt&om[dpGmukdawmh odyg,uf/ a,'gav;aomh rcGJwwf

awcg rpm;&wwfyg/ a'ocH&ckdiftrsKd;om;wdxJrm okuú#ausmufpmzwfwwfolr[dygoD;/ a,Zl;eefY

ouú#ausmufpm(3)csyf (1/rif;jym;usdef;awmif2/a0omvDûrdUawmfa[mif;3/yg;awmfawmifNcD)ukd

EkdifiHjcm;okdYykdYxm;&a&vkdY Mum;&yga&/

q&mOD;wifazukd uGif;rqif;vkdY oa&mfzkdYtpm; ukd,fhukd,fukda0zefa&;vkyfysm ukd,fhbmom&yfukd

uRrf;usifatmifvkyfzkdY vkdygvdrfhar/

Page 185: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

q&mOD;wifazpmwdukd OD;vSjrifhu pmtkyftjzpfzefwD;Asm y&dowfvufxJxnfhyD;vkdufyg,m/

olUpmwdukdzwfMunhfau olUqE´? olUapwemwdukd tuJcwfEkdifuwfygzkdY&m/ t,ifuGif;rqif;zl;ccg

awmif atavmuf&D;Ekdifau? t*k]]ûrdUawmfa[mif;ESpfywf? NcD&mxyf}} ysmvm;xm;vkdY t,ufuxuf

tm;oGefAsm&D;EkdifvdrfharvkdYarQmfvifh&yga&/

armifAodef;

2002-ckpufwifbm(27)&uf

Page 186: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

&ckdifed'gef;&ckdifed'gef;&ckdifed'gef;&ckdifed'gef;&ckdifed'gef;

rmrmrmrmrmwwwwwdumdumdumdumdum

pma&;olk\ trSmpma&;olk\ trSmpma&;olk\ trSmpma&;olk\ trSmpma&;olk\ trSm

pma&;ol\ tw¬KywådtusOf;pma&;ol\ tw¬KywådtusOf;pma&;ol\ tw¬KywådtusOf;pma&;ol\ tw¬KywådtusOf;pma&;ol\ tw¬KywådtusOf;

tcef;(1)&ckdiftcef;(1)&ckdiftcef;(1)&ckdiftcef;(1)&ckdiftcef;(1)&ckdif

(1)(1)(1)(1)(1) orkdif;rwifrD &ckdifacwfOD; vlrsKd;EG,frsm;orkdif;rwifrD &ckdifacwfOD; vlrsKd;EG,frsm;orkdif;rwifrD &ckdifacwfOD; vlrsKd;EG,frsm;orkdif;rwifrD &ckdifacwfOD; vlrsKd;EG,frsm;orkdif;rwifrD &ckdifacwfOD; vlrsKd;EG,frsm;

(2)(2)(2)(2)(2) tjrifopf &ckdifed'gef;tjrifopf &ckdifed'gef;tjrifopf &ckdifed'gef;tjrifopf &ckdifed'gef;tjrifopf &ckdifed'gef;

(3)(3)(3)(3)(3) &ckdif\Zpfjrpf ESifh vrfaMumif;&ckdif\Zpfjrpf ESifh vrfaMumif;&ckdif\Zpfjrpf ESifh vrfaMumif;&ckdif\Zpfjrpf ESifh vrfaMumif;&ckdif\Zpfjrpf ESifh vrfaMumif;

(4)(4)(4)(4)(4) &ckdif&mZ0if tqkH;tjzwf? ZmykdifpGmvJ&ckdif&mZ0if tqkH;tjzwf? ZmykdifpGmvJ&ckdif&mZ0if tqkH;tjzwf? ZmykdifpGmvJ&ckdif&mZ0if tqkH;tjzwf? ZmykdifpGmvJ&ckdif&mZ0if tqkH;tjzwf? ZmykdifpGmvJ

(5)(5)(5)(5)(5) tm&d,efavm? ysLavm? &ckdifavmtm&d,efavm? ysLavm? &ckdifavmtm&d,efavm? ysLavm? &ckdifavmtm&d,efavm? ysLavm? &ckdifavmtm&d,efavm? ysLavm? &ckdifavm

tcef;(2)"n0wDtcef;(2)"n0wDtcef;(2)"n0wDtcef;(2)"n0wDtcef;(2)"n0wD

(1)(1)(1)(1)(1) &ckdif"n0wDNrdKUawmfa[mif;&ckdif"n0wDNrdKUawmfa[mif;&ckdif"n0wDNrdKUawmfa[mif;&ckdif"n0wDNrdKUawmfa[mif;&ckdif"n0wDNrdKUawmfa[mif;

tcef;(3)a0omvDtcef;(3)a0omvDtcef;(3)a0omvDtcef;(3)a0omvDtcef;(3)a0omvD

(1)(1)(1)(1)(1) 'GifpjE´onf r[mwkdif;pjE´avm'GifpjE´onf r[mwkdif;pjE´avm'GifpjE´onf r[mwkdif;pjE´avm'GifpjE´onf r[mwkdif;pjE´avm'GifpjE´onf r[mwkdif;pjE´avm

(2)(2)(2)(2)(2) a0omvDacwf tjrifopfa0omvDacwf tjrifopfa0omvDacwf tjrifopfa0omvDacwf tjrifopfa0omvDacwf tjrifopf

(3)(3)(3)(3)(3) r[m0D&ukd ppf½IH;olr[m0D&ukd ppf½IH;olr[m0D&ukd ppf½IH;olr[m0D&ukd ppf½IH;olr[m0D&ukd ppf½IH;ol

(4)(4)(4)(4)(4) a0omvDacwf ol&d,pjE´rif; 2-yg;a0omvDacwf ol&d,pjE´rif; 2-yg;a0omvDacwf ol&d,pjE´rif; 2-yg;a0omvDacwf ol&d,pjE´rif; 2-yg;a0omvDacwf ol&d,pjE´rif; 2-yg;

(5)(5)(5)(5)(5) yOömNrdKUoufwrf;ESifh NrdKUwnfESpfyOömNrdKUoufwrf;ESifh NrdKUwnfESpfyOömNrdKUoufwrf;ESifh NrdKUwnfESpfyOömNrdKUoufwrf;ESifh NrdKUwnfESpfyOömNrdKUoufwrf;ESifh NrdKUwnfESpf

tcef;(4)&ckdifAk'¨omoemtcef;(4)&ckdifAk'¨omoemtcef;(4)&ckdifAk'¨omoemtcef;(4)&ckdifAk'¨omoemtcef;(4)&ckdifAk'¨omoem

(1)(1)(1)(1)(1) &ckdifjynf Ak'¨omoemorkdif;OD;&ckdifjynf Ak'¨omoemorkdif;OD;&ckdifjynf Ak'¨omoemorkdif;OD;&ckdifjynf Ak'¨omoemorkdif;OD;&ckdifjynf Ak'¨omoemorkdif;OD;

(2)(2)(2)(2)(2) &ckdifax&0g'omoe\ rlvblw&ckdifax&0g'omoe\ rlvblw&ckdifax&0g'omoe\ rlvblw&ckdifax&0g'omoe\ rlvblw&ckdifax&0g'omoe\ rlvblw

(3)(3)(3)(3)(3) at'D 3-&mpku &ckdifa&muf Ak'¨omoemat'D 3-&mpku &ckdifa&muf Ak'¨omoemat'D 3-&mpku &ckdifa&muf Ak'¨omoemat'D 3-&mpku &ckdifa&muf Ak'¨omoemat'D 3-&mpku &ckdifa&muf Ak'¨omoem

Page 187: RAKHINE NI DANE MG PYWE true - mmbookdownload.com

(4)(4)(4)(4)(4) tE¨&ma'orS ud&mwa'ookdYtE¨&ma'orS ud&mwa'ookdYtE¨&ma'orS ud&mwa'ookdYtE¨&ma'orS ud&mwa'ookdYtE¨&ma'orS ud&mwa'ookdY

(5)(5)(5)(5)(5) at'D 5-&mpku &ckdifa&muf Ak'¨omoemat'D 5-&mpku &ckdifa&muf Ak'¨omoemat'D 5-&mpku &ckdifa&muf Ak'¨omoemat'D 5-&mpku &ckdifa&muf Ak'¨omoemat'D 5-&mpku &ckdifa&muf Ak'¨omoem

(6)(6)(6)(6)(6) &ckdifjynfokdY ygVdESifh ouúw ta&;tom;a&muf&Sdjcif;&ckdifjynfokdY ygVdESifh ouúw ta&;tom;a&muf&Sdjcif;&ckdifjynfokdY ygVdESifh ouúw ta&;tom;a&muf&Sdjcif;&ckdifjynfokdY ygVdESifh ouúw ta&;tom;a&muf&Sdjcif;&ckdifjynfokdY ygVdESifh ouúw ta&;tom;a&muf&Sdjcif;

(7)(7)(7)(7)(7) a0omvDESifh Ak'¨trdwmba0omvDESifh Ak'¨trdwmba0omvDESifh Ak'¨trdwmba0omvDESifh Ak'¨trdwmba0omvDESifh Ak'¨trdwmb

(8)(8)(8)(8)(8) a0omvDpjE´rif;rsm;\ bmoma&;,kHMunfrIa0omvDpjE´rif;rsm;\ bmoma&;,kHMunfrIa0omvDpjE´rif;rsm;\ bmoma&;,kHMunfrIa0omvDpjE´rif;rsm;\ bmoma&;,kHMunfrIa0omvDpjE´rif;rsm;\ bmoma&;,kHMunfrI

(9)(9)(9)(9)(9) a0omvDacwf Ak'¨omoemppfwrf;a0omvDacwf Ak'¨omoemppfwrf;a0omvDacwf Ak'¨omoemppfwrf;a0omvDacwf Ak'¨omoemppfwrf;a0omvDacwf Ak'¨omoemppfwrf;

(10)(10)(10)(10)(10) a0omvDAk'¨omoemESifh teE´pjE´a0omvDAk'¨omoemESifh teE´pjE´a0omvDAk'¨omoemESifh teE´pjE´a0omvDAk'¨omoemESifh teE´pjE´a0omvDAk'¨omoemESifh teE´pjE´

(10)(10)(10)(10)(10) &ckdifjynf Ak'¨omoem tpOftvmppfwrf;&ckdifjynf Ak'¨omoem tpOftvmppfwrf;&ckdifjynf Ak'¨omoem tpOftvmppfwrf;&ckdifjynf Ak'¨omoem tpOftvmppfwrf;&ckdifjynf Ak'¨omoem tpOftvmppfwrf;

tcef;(5)aemufqufwGJtcef;(5)aemufqufwGJtcef;(5)aemufqufwGJtcef;(5)aemufqufwGJtcef;(5)aemufqufwGJ

(1)(1)(1)(1)(1) oufolZm&SmykHawmfoufolZm&SmykHawmfoufolZm&SmykHawmfoufolZm&SmykHawmfoufolZm&SmykHawmf

(2)(2)(2)(2)(2) &Sm½I*sm\&ckdifjynfc&D;&Sm½I*sm\&ckdifjynfc&D;&Sm½I*sm\&ckdifjynfc&D;&Sm½I*sm\&ckdifjynfc&D;&Sm½I*sm\&ckdifjynfc&D;

(3)(3)(3)(3)(3) ygVd? rm*"DESifh ,if;wkdY\rlvblwygVd? rm*"DESifh ,if;wkdY\rlvblwygVd? rm*"DESifh ,if;wkdY\rlvblwygVd? rm*"DESifh ,if;wkdY\rlvblwygVd? rm*"DESifh ,if;wkdY\rlvblw

(4)(4)(4)(4)(4) av;NrdKYjrpfurf;tvGrf;ajyav;NrdKYjrpfurf;tvGrf;ajyav;NrdKYjrpfurf;tvGrf;ajyav;NrdKYjrpfurf;tvGrf;ajyav;NrdKYjrpfurf;tvGrf;ajy

(5)(5)(5)(5)(5) &rf;jynfhawmifausmif;q&mawmf\orkdif;'óe&rf;jynfhawmifausmif;q&mawmf\orkdif;'óe&rf;jynfhawmifausmif;q&mawmf\orkdif;'óe&rf;jynfhawmifausmif;q&mawmf\orkdif;'óe&rf;jynfhawmifausmif;q&mawmf\orkdif;'óe

(6)(6)(6)(6)(6) &ckdifjynfe,ftwGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;/&ckdifjynfe,ftwGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;/&ckdifjynfe,ftwGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;/&ckdifjynfe,ftwGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;/&ckdifjynfe,ftwGif; omoemawmfxGef;um;jyefYyGm;a&;/

(7)(7)(7)(7)(7) OcGHxJuxGufMunhfolOcGHxJuxGufMunhfolOcGHxJuxGufMunhfolOcGHxJuxGufMunhfolOcGHxJuxGufMunhfol