Top Banner
1 2 H-1 PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA KAIHHRUAINA KAIHHRUAINA KAIHHRUAINA KAIHHRUAINA MATTHAIA LEHKHABU CHU MATTHAIA LEHKHABU CHU MATTHAIA LEHKHABU CHU MATTHAIA LEHKHABU CHU MATTHAIA LEHKHABU CHU A Ziaktu: Audy Nash April, May, June 2 0 1 6 2 0 1 6 2 0 1 6 2 0 1 6 2 0 1 6 Sabbath School Lesson [Gmidkbmom yHkESdyfol yHkESdyfol yHkESdyfol yHkESdyfol yHkESdyfol OD;zkef;Edkif (00354) ref ae*sm uif;apmifhyHkESdyfwdkuf 206 a&Topömvrf;? &efuif;ûrdUe,f &ef uk ef ûrd U xkwfa0ol xkwfa0ol xkwfa0ol xkwfa0ol xkwfa0ol OD;apmxDrao (00590) Ouú X jrefrmjynfow åraeYOykoftoif;awmf 68 OD;0dpm&vrf;? &ef uk ef ûrd U tkyfa& - 700 "r®'ge yxrtBudrf
84

PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

Feb 27, 2018

Download

Documents

duongcong
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

1 2

H-1

PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAIPUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAIPUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAIPUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAIPUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAIKAIHHRUAINAKAIHHRUAINAKAIHHRUAINAKAIHHRUAINAKAIHHRUAINA

MATTHAIA LEHKHABU CHUMATTHAIA LEHKHABU CHUMATTHAIA LEHKHABU CHUMATTHAIA LEHKHABU CHUMATTHAIA LEHKHABU CHU

A Ziaktu: Audy Nash

April, May, June

2 0 1 62 0 1 62 0 1 62 0 1 62 0 1 6

Sabbath School Lesson

[Gmidkbmom

yH kES dyfolyH kES dyfol

yH kES dyfolyH kES dyfolyH kES dyfol

OD;zkef;Edkif (00354)

refae*sm

uif;apmifhyHkESdyfwdkuf

206 a&Topömvrf;? &efuif;ûrdUe,f

&efukefûrdU

xkwfa0olxkwfa0ol

xkwfa0olxkwfa0olxkwfa0ol

OD;apmxDrao (00590)

OuúX

jrefrmjynfowå raeYOykoftoif;awmf

68 OD;0dpm&vrf;?

&efukefûrdU

tkyfa& - 700

"r®'ge

yxrtBudrf

Page 2: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

3 4

A Chhunga Thu Awmte

1. Davida Fapa ................................................ 8

2. Rawngbawl Tanna ...................................... 20

3. Tlang Chunga Thusawi ............................... 32

4. “Tho La, Ke In Kal Rawh!” Rinna Leh

Tihdamna: .............................................. 43

5. Hmuh Theih leh Hmuh Theih Loh

Indona Chu .............................................. 55

6. Kristaa Chawlin .......................................... 67

7. Judate Leh Jentailte Lalpa .......................... 79

8. Petera Leh Lungpui Chu ............................. 91

9. Thinlungin A Duh Berte Chu .................... 103

10. Jerusalem-ah Isua A Kal ........................... 115

11. Ni Hnuhnunga Thil Thlengte .................... 128

12. Isua Ni Hnuhnungte ................................. 140

13. Khenbeh A Ni A, Mahse A Tho Leh............. 152

Thuhmahruai:

MATTHAIA LEHKHABU CHU

Winchester, Massachusetts-a a lo pian khan RickHoyt-a chu a nghawnga a laihrui invet chuat chungin alo chhuak a, chu chuan a thluak a tichhiat avangin akut leh a ke chet vel dan pawh a thuhnun theih loh phahta nghe nghe a. Thla eng emaw zat hnu-ah doctor-techuan Rick-a chu a bik taka siam khawl puih na hmangchauhva a nun a tul tur thu leh, amah chu damdawihmanga inenkawlna hmuna a dam chhung zawng a awma ngaih tur thu an hrilh ta a.

Nimahsela, chu thu chu Hoyt-a te chhungkuachuan an lo pawm mai hauh lo niin Sport Illustrated (June20, 2005) chanchin bu-a Hoyt-a te chhungkaw chanchinziaktu Rick Reilly-a chuan a sawi a. “Pindan chhungaan che vel chu Rick-a mit chuan a lo melh kual ve renga ni tih an hria a. Kum 11 a lo nih chuan Tufts University-a engineering department-ah an hruai a, a thil sawi duhangte mi dang hnena a hriattir theih dan kawng zawnsakturin an ngen ta ngawt mai a ni.

“Nimahsela, chuta thawk scientist-te chuan, ‘Tihngaihna a awm lo vang. A thluakah hian engmah a lutina chhuak thei lo hrim hrim alawm’ tiin Rick-a nu lehpate chu an hrilh a.

“Chutah Rick-a pa chuan, ‘Fiamthu eng emaw hansawi chhin mah teh u,’ tiin a cho let a. A sawi ang chuan

Page 3: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

an han ti a, Rick-a pawh chu a rawn nui ve sak a. Athluakah chuan thil tam tak a lutin a chhuak ve reng ani tih a chiang reng mai.”

Tichuan, “a beka a tawh a, a cursor a controltheihna tur computer pakhat nen an thlun zawm a, atawp a tawpah chuan Rick-a chu mi dangte nen an loinbe pawp ve thei ta a ni. He khawl hian nun thar bultanthei turin a pui a. Chu a nun thara thil a tih tam takzinga pakhat chu tanpui ngaite tanpui nana intlansiakan huaihawta a pa-in wheelchair-a chuantira a tlanpuive kha a ni a. Intlansiak a zawh hnu-ah Rick-a chuan,‘Ka pa, kan tlan lai kha chuan pianphunga rualbanlokan ni ta lo emaw ka ti hial asin!’ tiin a hrilh a ni,” tiin aziak.

Chutianga inhriatna chu Rick-a’n a neih fo theihnan Dick-a chuan theihtawp chhuah zel a tum a. Kum lia liam leh hnu chuan Boston Marathon-an an tlan dunleh ta a. Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hranghrang pathum (tuihleuh, thirsakawr khalh, lehintlansiak pangngai ti-a intlansiakna), triathlon-a telve turin an rawn a. Chumi a chin chu an pafa hianintlansiakna chi hrang hrang za chuang fe-ah an tel vetawh a, a pa zawk chuan a fapa wheelchair-a chuangchu a nawr emaw, pawt emaw a, ‘tiang chuan an lo tlandun ve tiah tiah tawh thin a ni.

Rick-a chuan, “Ka pa hi tun kum zabi chhungapa ropui ber a ni tih chu sawi buai tur awm lo khawpachiang a ni’ tiin a sawi hial reng a ni.

Rick Hoyt-a nen hian inanna tam tak kan nei,min hmangaihtu, min ngaihsaktu, leh kan tana amahleh amah inhlan hial duh Pa kan nei a. Dik tak chuanDick Hoyt-a’n a fapa Rick-a a hmangaih aia nasa zawkdaihin kan Van Pa khian min hmangaih a ni.

5 6

Rick-a ang bawk hian sual avanga chhiatna lehlungngaihna chuan kan zavai mai hian min tizeng vektawh a. Tuna nun kan hman dan hi chuan kan hmandan tura Pathianin a ruahman ang tak kha chu a pha lohle mai. Eng anga nasa pawhin han bei thin mah ila,keimahni ringawt hi chuan chhandam ni thei turin hmakan sawn thei ngai chuang lo vang. “Tuna kan dinhmun,sual avanga kan lo chan tak hi kan nihna tur reng a ni lova, kan dinhmun ngaia min dah let lehtu tur pawhmihringte aia chungchuang zawk a nih ngei a ngai tlat;a nih loh chuan hlutna engmah a nei lo vang.” – EllenG. White, Tihdam Rawngbawlna, p. 421.

Hei vang hian ania mi thenkhat chuan zanah vanlam an han thlir chho va, khawvel pawna awm ni-a anrin Chhanchhuaktu chu an auh thin reng ni. Thlaraulama min thlahtu Israel-te khan he Chhanchhuaktu anbeisei hi Davida Fapa tiin an lo sawi mai thin a, chu chukeini’n Nazaret Isua tia kan hriat hi a ni.

Thlarau Thianghlim uapna hnuaia ziak Isuachanchin chu tun kuartar-a kan zir tur Chanchin thaMatthaia ziakah hian kan hmu a. Matthaia chu Juda mi,Isua’n zirtir ni tura a thlan hmasak berte zinga tel ve khaa ni a, ani hian Isua chanchin chu amah Isua Thlarauuapna a channa atangin a sawi a ni. Marka te, Luka te,leh Johana te ziah dan nen inanna lai tam tak awm bawkmahse, Matthaia’n thupui bera a neih chu Isua mihringaa lo channa, a nun, a thihna, a thawhlehna, leh vana lakchhoh a nihna te kha a ni a, Isua kha tiam tawh Messiangei chu a nihzia uar takin a sawi. Isuaah hian Israel-tetlanna chu a awm a, Ani chu zawlneite’n an lo hrilhlawkleh Thuthlung Hluia hlimthla rawngbawlna zawngzawngte’n an kawh chu a ni tih a lehkhabu chhiartutehian hria se a duh hle a ni.

Page 4: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

7 8

A thuziak chhiartu atana a tinzawn ber chu Juda-te ni tho mahse, beiseina leh tlanna thuchah a sawi hichu kan tan pawh a pawimawh ve tho va; Rick Hoyt-a teang keiniho hian keimahni ngawta kan tih theih miahloh tur thil chu min tihsak turin mi tu emaw kan mamawhtlat. Chumi min tihsak mektu Isua chanchin chu Matthaiahian min hrilh a ni.

Andy Nash-a (PhD) hi Southern AdventistUniversity, Collegedale, Tennessee-ah Journalism &Communication professor a ni a; tin, he UniverstiyKohhranah hian churh pastor a ni nghal bawk. Lehkhabueng emaw zat a ziak tawh a, chung zinga mite chhiar hlawhzual deuhte chu The Haystacks Church leh The Book ofMatthew: “Save Us Now, Son of David” tih te hi a ni.

ZIRLAI 1-na March 26 - April 1

DAVIDA FAPA

CHÂNGVAWN: “Ani chuan a mite an thil tihsual lakaha chhandam dawn si a” (Matthaia 1:21).

CHHIAR TURTE: Matthaia 1; Marka 12:35–37; Isa. 9:6,7; Rom 5:8; Johana 2:25; Jeremia29:13; Matthaia 2:1–14.

SABBATH CHAWHNU March 26

Thlarau Thianghlim uapna hnuaiah Matthaiachuan a lehkhabu hi thlahtubul chhuina-in bul a tan a,chu pawh chu thlahtubul chhuina pangngai ni lovin,Isua thlahtute bik chhuina a ni a. Tin, Isua thlahtu asawi lante zinga thenkhat hi chu mi tam tak chuananmahni thlahtu atana an iai tak tak turte pawh an nihlawm nghe nghe.

Hetianga mi tawmkailo deuhte hming a tarlankherna chhan hi amah Matthaia ngei pawh khakhawtlangin eng emaw ti kawng taka an ensan hlawh vea nih vang pawh a ni mai thei e. A thu hrimah,chhiahkhawntu a ni a, an hmelmate hnena an ram lehhnam hralhtu, ama dinhmun athat theih nana Romsawrkar betlawntu leh ama hnampui Juda-te ngei hnenatanga chhiah la tawk tawk thin a ni a. A hnampuite khachuan an ngaina lo hle ang tih a chiang reng mai.

Mihringte hi chuan pawn lam lan dan hi kan enthin tlangpui a; mahse Pathian erawh chuan thinlunglam A en thin zawk. Chuvangin Matthaia thinlung pawhhi A han en a, mite huat rawn chhiahkhawntu ni mah sea zirtirte zinga tel ve turin a thlang ta a. Matthaia pawhin

� ã Ý ã

Page 5: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

a kohna chu a lo pawm ve nghal hmiah mai bawk a, Isuaanun thar nei turin a nun hlui sual zawng zawngte chu akalsan ta a ni.

Tichuan, a Lalpa chu a zui ta a, a thiltih zawngzawngte chu lo chhinchiah zelin, engtik ni-ah emawchuan ama mite leh khawvel hnenah thil eng emaw peklet ve leh a tum tlat a. Chu chu chhiah an pe ngei a ni tihnemnghehna lehkha (receipt) ni lovin, Isua chanchininziahna lehkhabu hlu tak zawk chu a ni.

SUNDAY March 27THILBUL CHHUINA LEHKHABU

“Davida fapa. . . Isua Krista thlahtute inthlahchhawn dan chu hetiang hi a ni” (Mat. 1:1, NIV).

A tir phat atangin Matthaia chuan he a kutchhuakhi “lehkhabu” tiin a sawi nghal a (Grik thumal pakhat,biblos atanga lo kal a ni a, a awmzia tak chu “thuziakthianghlim” tihna a ni), Isua thlahtute inthlah chhawndan chhuina lehkhabu a ni. Dik tak phei chuan,“thlahtute inthlah chhawn dan chhuina” tia an lehlin takGrik thumal hi “genesis” tia an lehlinna thumal atangalo kal leh chhawng a ni nghe nghe a. Chutiang chuan,Matthaia hian a lehkhabu hi “genesis bu-in” bul a tan e,pawh kan ti thei ang chu.

Thuhlung Hlui lehkhabute hi khawvel siam a nihdan inziahna lehkhabu-a bul tan a ni ang bawkin,Matthaia lehkhabu (Thuthlung Thar pum pui pawh a ninghal a) pawh hian Siamtu chanchin leh Siamtu chauhina hlenchhuah theih tlanna hna thawh a nih dan chanchininziahna-in bul a tan ve a ni.

Heng Bible changte hian Isua chungchang engnge min hrilh? Joh. 1:1–3; Heb. 1:1–3; Mika 5:2; Mk.12:35–37.

9 10

“Lalpa Isua Krista leh Pa chu chatuan ata loinpumkhat reng tawh an ni a; ani chu ‘Pathian hmelpholangtu,’ a ropuina leh a zahawmna, ‘a ropuina ang tak’tilangtu a ni. . .

Kan hnena cheng ve tura a lo kalna hmang khanIsua chuan mihringte leh vantirhkohte hnenah Pathianmizia a rawn tilang a. Ani kha Pathian Thu chu a ni a – a rikan hriat theih tura Pathian ngaihtuahna puang chhuaktua ni.” - Ellen G. White, Chatuan Nghahfak, p. 9.

Hetih rual hian Matthaia rilru-a pawimawh lehlangsar ber erawh chu Krista Pathianna (divinity) lam a nihran lo tlat. Johana chuan Isua mihrinna lam a sawi hma-in a Pathianna lam a sawi hmasa phawt a nih kha (Joh.1:1–4 en la). Matthaia ve thung hi chuan Krista mihrinnalam a sawi tam em em a, “Abrahama thlah, Davida thlah”a nihna thu a sawi. Tichuan, Abrahama atanga chhui taninIsua thlahtute chu a lo pian chhuah thlengin chhui thla tazel a, hetiang zawng zawng a tarlan vek duhna chhan chuNazareth Isua kha Thuthlung Hlui zawlneite’n an lo hrilhlawk Messia a ni ngei e, tih a lehkhabu chhiartute’n hriase a duh vang a ni.

Chhungkaw hung leh thlahtu ropui tak tak neihtehi a pawimawhna chin chu a awm ngei mai tak a. Chutihrualin, chanchin tha bîkah hi chuan kan nu leh pateemaw, kan pi leh pute emaw, kan thlahtute emaw hianengmah pawimawhna an nei hran lo. Chuti a nih chuaneng thil nge pawimawh ni ta a, chu chu eng vangapawimawh nge a nih leh bawk le? Gal. 3:29 en la.

THAWHTANNI March 28LAL THLAH KAL CHHO ZEL

Messia lo kal dan tur chungchangah Juda-te khanngaihdan hrang hrang nei bawk mah se, thil pakhat chiang

Page 6: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

11 12

em em erawh a awm: Messia chu Davida chhung-kuaatanga lo piang tur a ni tih thu-ah hian an lentlak a rualhle a. (Tunlaia Juda sakhaw mi tak tak, nghakhlel takaMessia lo lan hun thlirtute pawh hian Davida chhungkuaatanga lo piang tur niin an ring vek a ni). Hei vang takhian ania Matthaia pawhin Isua chu Messia a ni ngei ani tih tarlan a duh avangin tuna kan hmuh ang hian alehkhabu hi a ziah reng ni. Messia chu Juda-te’n an hnamPa ni-a an ngaih Abrahama chi (Gen. 22:18, Gal. 3:16)leh, Davida thlah kal zel atanga lo piang tur a nih avanginMatthaia hian a tir atang rengin Isua thlahtute chu tarlannghal a tum a, Abrahama thlah kal zel ni mai lovin (Israelmi tam berte kha Abrahama thlah an ni a), Lal Davidachhungkua atang ngeia lo chhuak a nih dan chu a tarlangbawk. Bible thute hrilhfiahtu tam tak chuan Matthaialehkhabu hi Juda-te lo chhiar atana ziak niin an ring a;chuvang tak chuan Nazaret Isua kha Messia a nih ngei-zia pawh a sawi uar deuh niin a lang.

Heng Bible changte hi chhiar la. Engtin ngeMatthaia a sawi chhuah tum chu hrethiam thei turinmin puih hlawm le? 2 Sam. 7:16, 17; Isa. 9:6; Isa. 11:1,2;Tirh. 2:29, 30.

Heng Bible changte hian eng vangin nge Chanchintha Matthaia ziak hi “Davida fapa. . . Isua Krista thlahtuteinthlah chhawn dan chu hetiang hi a ni” (Mat. 1:1, NIV) tideuh khera a intan tih hrethiam thei turin min pui a. Ahmasa ber leh pawimawh ber ni bawkah chuan, IsuaKrista chu “Davida Fapa” ti-a sawi a ni phawt a. HetiangaIsua sawina hmang hian Thuthlung Thar lehkhabu aintan a, he thu bawk hi a tawp lamah pawh amah ngeiina sawi leh bawk: “Kei Isua hian kohhranho pawlte tan

heng thu hi in hnenah hriattir turin ka vantirhkoh chu karawn tir a ni. Davida bulpui leh a thlah, arsi eng tak, varparhchu ka ni” tiin (Thup. 22:16). Isua nihna chu kawng hranghrangin sawi ni tho mah se, “Davida bulpui leh a thlah” a lani reng a, a ni reng dawn bawk a ni.

Isua chu mihring a nihzia leh mihringte nihphunghrang hrang pawh nei ve vek a nihzia tarlanna ropui taka va ni em! Min Siamtu chuan kan suangtuah thiam theihtawk tawk turin amah chu keimahni nen a rawn insuihzawm a nih chu.

THAWHLEHNI March 29ISUA THLAHTUTE

Isua thlahtute zîngah hian Davida bak mi dang tutute nge tarlana awm ve? Mat. 1:2, 3.

A tlangpui thu-in thlahtu chhuinaah hian hmei-chhiate hming sawi lan a ni ngai lo va; chuti ni si, engvangin nge hmeichhe hming ‘Tamari’ tih hi a lo lan venawlh mai le? He nu hi tu nge maw ni reng reng le?

Tamari chu Kanaan hmeichhia, pasala Juda fapapahnih - Era leh Onana te neitu a ni a. Heng a pasalpahnihte hi an sual em avangin Pathianin a tihlum ve vea, an lakah hian fa pawh a hring hman lo a ni. Tichuan,a pasalte pa Juda chuan a fapa tlum ber Sela chu a lopuitlin veleha neihtirah Tamari chu a tiam a. Nimahsela,chu chu a thleng ngai ta lo va ni.

Tamari chuan eng thil nge a tih tak le?Nawhchizuar angin a inthuam a, chutah tu dang ni lovinJuda ngei mai chu a mutpui ta a, ani lah chuan Tamaria ni ang tih a ring pha der si lo. Thla eng emaw ti hnu,Tamari pawh a rai ngei a ni tih chiang taka a lan takahchuan Juda chuan Tamari chu sawn pai ni-a ngaiintihhlum a nih theih nan hma lak a tum a. Mahse Tamari

Page 7: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

chuan a nau pai chu Juda fa ngei a ni tih a hrilh a, athiltum pawh chu a thulh leh ta zawk a ni.

Hei hi lemchan dukdaklo ang reng tak niin a langa; amaherawhchu, mihring a nihna lama Isua thlahtutechanchina thil thleng pakhat a ni ve tlat si a ni.

Matthaia 1:4, 5 chhiar la. I rin loh deuh midang tu nge ziah tel a neih leh le?

Kanaan mi Rahabi, chawhchizuar lehnghal a nilo’m ni? Mosia’n Kanaan ram enthla tura mi a tirhte chuRahabi hian a lo hum a. Khatia Israel mite kuta Jeriko atluk takah khan Pathian mite zingah lo tel ve-in Isuathlahtute zinga mi Salmona chu pasalah a nei ta a ni.

Hmeichhe dang tu nge la tel? Mat. 1:5, 6.Ruthi kha hmeichhe fel leh thianghlim tak a ni a;

mahse ama duh thu reng ni chuang lovin, Israel miten anhuat em em - Lota’n zu a ruih laia a fanu a mutpui atangalo piang chhuak thlah kal zel Moab mi a ni tlat mai a.Bathsebi lah kha indona hmuna a pasal thang bo hlanaLal Davida insum zo lovin a mutpui hnu a ni bawk. AmahDavida ngei pawh hi mi sual tak, Chhandamtu mamawhem em a ni a. Talent ropui tak tak nei ni mah se,chhungkaw pa entawntlak tak erawh a ni lo tih a chianghle a ni.

Tlinlohna leh tihsual tam tak kan nei chunginPathian chuan min pawm duh tho a nih chuan, keinipawh hian mi dangte chungah ngaihdamna lehngaihhnathiamna kan lantir ve thin tur a ni dawnlo’m ni?

NILAINI March 30MI SUALTE KAN LA NIH LAI KHAN

Heng Bible changte hian mihring nihnachungchang eng nge an sawi? Heng Bible changte’n

an sawi hi thudik tak a ni tih chiang taka a lanna engnge awm le? Rom 3:9, 10; 5:8; Joh. 2:25; Jer. 17:9.

An sawi fo thin angin (sawi fo thin awm tak pawha ni reng bawk a) Bible hian mihring leh a nihphunghrim hrim hi a sawi mawihnai hran lo hle mai a. Edenhuana an tluk (Genesis 3) atanga ni hnuhnunga Babulona tlawm (Thupuan 18) leh thleng hian mihringte dinhmunlungchhiatthlakzia chu chiang takin a lang reng a ni.Entirna atan, kohhran hun hmasa lam, “tluksanna” ropuitak (2 Thess. 2:3) a thlen hma ang te kha duhawm hliahhliah ni awmin kan ngai pawh a ni mai thei e; mahse a nibik chuang hauh lo (1 Kor. 5:1 en la). Kan zavai hiansuala tlu tawh leh mi sual tak vek kan ni a, chu nihnasual neite zingah chuan Amah Isua thlahtute ngei pawhkha an tel ve vek a ni.

Thuthlung Thar zirna lama mi thiam tak pakhatMichael Wilkins-a chuan heti hian a lo sawi a: “Matthaia’nIsua thlahtute inthlah chhawn dan a ziah chhuah hi awmang lo viau-in lang mah se, thil nihna dik tak a ni miausi; chuvang chuan a chhiartute pawh a tihrilhhai hlethinin a rinawm. Isua thlahtute kha keimahni ang thovatlinlohna hrang hrang nei, chutih rual chuan theihnaeng eng emaw pawh nei ve nual tho bawk an ni hlawm a.Anmahni kaltlang hian Pathian chuan a chhandamnaruahman chu a rawn hlen chhuak ta a ni. Isua thlahtutechanchin han chhui hian mi fel tak vek an lo ni bik chuanghauh lo tih kan hre thei ang a. An zingah hian uire te,nawhchizuar te, mi huaisen tak te, leh Gentail mite pawhan awm ve nawk a. Mi sual tak Rehoboama chu mi sualtak bawk Abija pa a ni a; mahse Abija fapa Asa erawhchu lal fel tak a ni leh hlauh thung si. Asa chu lal tha takbawk Jehosaphata pa a ni a. . ., mahse Jehosaphatafapa Jehorama erawh lal sual tak a ni leh daih thung.‘Tiang chuan Pathian chuan chhuan hrang hrangah hna

13 14

Page 8: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

15 16

a lo thawk tawh thin a, a thiltumte tihhlawhtlin nanchuan mi felte leh mi sualte pawh a hmang kawp nawknawk zel mai niin a lang. Hetiang mite chhandam turhian Isua chu a lo kal reng bawk a ni.” - ZondervanIllustrated Bible Backgrounds Commentary: Matthew(Grand Rapids: Zondervan, 2002), p. 9.

Hei tak hi kan hriat reng atana pawimawh em emmai chu a ni - mi dangte ringawt en lovin, keimahni ngeipawh kan inen ve fo a tul a. Kristiante zinga tu hi nge engtik lai maha hnual ngai lo, rinhlelh chang nei miah lo, lehpiangthar dik tak a ni nge ni lo tih inzawt ru nauh nauhngai lo awm le? Hetianga beidawnna thinlung min puttirtuchu eng dang ni lovin, suala tlu tawh ka nihna (nihna sual),kan sualte, leh kan tlinlohna hrang hrangte hi a ni folehnghal a. Chuvangin, harsatna hrang hrang kan tawhlai te hian Pathian chuan engkim a hre vek a, keimahniang chhandam tur hian Krista chu a lo kal a ni tih hria-in beiseina thar kan nei leh thin tur a ni reng a ni.

Thlarau lama beidawnna i tawh changte hianBible-a thutiam engte hi nge intihchak thar leh nan ihman theih ang?

NINGANI March 31DAVIDA FAPA PIAN THU

Matthaia 1 leh Matthaia 2 inkara eng zan emawberah hian Isua chu a lo piang a. A pian ni tak erawhchu December 25 hi a nih a rinawm lem loh. PathianBiakin a puithiam Zakaria’n rawng a bawl hun atangachhutin mithiamte chuan Isua kha favang lai vela piangniin an ring ber a. Berampute pawhin an beramte phulaan la riahpui danah hian September thla tawp lam emaw,October thla tir lam emaw a nih hmel.

Juda-te nghah Messia lo piang chu zawng chhuaka, chibai va buk hmasa bertute zinga thenkhat chuGentail mi an ni mauh mai hi a mak hle mai. Isua chipuitezinga a tam zawk fe (leh Lal Heroda, Juda leh Gentailthlah pawlh pawh kha a ni tho va) khan eng ang Messiange beisei tur tih hria ni-a an inngaih laiin, hengkhawchhak lam atanga lo kal khualzin mite hi chuan anrilru leh thinlung an hawng ve thung. Mi fingte hi Persiaram atanga lo kal, mite zah kai phak mi fing leh ril an nia, thutak zawngin an nun pum pui kha an hlan tawpmai a, a lo kalna lamah an buai ve lo. Chutiang chu annih avangin amah “Thutaka” ngei mai chu chibai an rawnbuk ta reng bawk a ni. Anmahni chungchang sawinachu ni hran chuang lo mah se, kum za eng emaw zatliam tawha Jeremia’n, “Mi zawng ang a, in thinlung zawngzawnga mi zawn hunah min hmu ang,” (Jer. 29:13) tia alo sawi kha a lo thleng ta kan ti ve thei tho awm e.

Matthaia 2:1–14 chhiar la. Heng mi fingte rilruput hmang leh Heroda rilru inan lohzia a lanna chueng nge ni?

Heng mi fing, milem be mi ni lehnghalte hi Isuahmaah thingthi-in chibai an buk a, chutih laiin Juda-telal Heroda erawh chuan thah a tum ruh hle thung a ni!

He thawnthu hian kohhran hming ziahna bu-akan hming a chuan avang maiin Pathian nena inzawmnadik kan nei tihna a ni kher chuang lo tih min hriatchhuahtir leh ngei se. Chu mai chu ni lovin thutakhriatthiamna dik tak neih a pawimawhzia pawh min hrilhnawntu pawh ni bawk rawh se. Heroda leh puithiamtekhan Messia chungchanga hrilhlawkna thute kha diktakin lo hrethiam ni se chuan, Isua chu an dinhmuntiderthawng theitu tur a nih lohzia an hre ngei tur a ni a.

Page 9: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

Heroda pawh khan he “Juda-te Lal” hi a thuneihna rawnchuhpuitu tur mi hlauhawm a nih lohzia a hrethiam bawkang.

Keini Seventh-day Adventist-te hian mi dangteneih ve loh eng ropui tak kan nei bîk a. Nimahsela heeng kan neih avang mai hian Pathian nena inzawmnadik pawh kan nei nghal a nih tih ngaihdan kan neihnatur lak ata engtin nge kan inven theih ang? Chutih rualchuan engtin nge he eng hian Pathian nen thuk zawkainzawmna nei turin min tanpui theih bawk ang le?

ZIRTÂWPNI April 1

NGAIHTUAH ZUI TUR: He Ellen G. White-i thuziak hihan chhiar teh: “Mi sual tu pawhin Krista chu a pan theia. ‘Keini’n thil kan tih that vang ni lovin, a khawngaihnaavang zawkin min chhandam ta a, siamtharnaa silfai lehThlarau Thianghlima siam thar kan ni ta a.’ (Tita 3:5,CL). Setana’n i hnenah mi sual i ni a, Pathian malsawmnapawh dawng tlak i ni hleinem ti-a a rawn sawi hunahchuan Krista chu he khawvelah hian mi sualte chhandamturin a lo kal a ni tih hrilh ang che. Pathian hmaah chuaninsawi mawi theihna chhan tur engmah kan nei lo va;mahse tunah leh nakin zelah pawh dilna thu kan thlentheih awm chhun chu tanpui ngai ngawih ngawihdinhmuna ding kan nihna hi a ni a, chu chuan a tlannathiltitheihna kan mamawhzia a tilang bawk a ni.” – Desireof Ages (Chatuan Nghahfak), p. 298. A va ropui em:“Tanpui ngai ngawih ngawih dinhmuna ding” kan nihnachuan Krista chu kan Tlantu a nih a tulzia a tilang a nihchu. He thudik hi a tum khatna atana Isua kan pan ve taa ni emaw, amah nena len dun nan kan nun zawngzawng kan lo hmang tawh thin a ni emaw, a danglamnaengmah a awm chuang lo. Isua thlahtute ang bawk khan

17 18

H-2

keini pawh hi mi sual, Pathian khawngaihnamamawhtute vek kan ni a. Dan kan zawmna te, sual lehthlemna ka hnehna te, leh Kristaa kan than lenna te hiKristian nun peng hrang hrang a nihna chen thui takawm tho bawk mah se, chhandamna thlentu ni lovin,chhandamna rahchhuah a ni zawk. A ruala kraws-a ankhenbeh ve mi sualpa kha a ni emaw, Isua lo kal lehhuna thihna tem lova tihdanglam tur mi thianghlimtepawh ni se, kan zavai hian “tanpui ngai ngawih ngawihdinhmuna ding, a tlanna thiltihtheihna mamawh ememtute kan ni vek a. He thudik pawimawh em em mai hiengtik lai maha kan theihnghilh loh a tul a ni.

SAWI HO TURTE:1. Tun kara kan hmuh tak angin, Heroda khan hrilh-

lawkna a hriatthiam loh lutuk avangin thil rapthlaktak tak a ti a. Tunlaia hrilhlawkna hriatthiam dandik lo thenkhatte hi ngaihtuah la. Entir nan, mi tamtak chuan Kristiante zinga a rinawm zualte chu a rukte-in, tu ma hriat lohin vanah lak chhoh an ni ang a,an chhungte leh an thiante chu a ngaihna hre lova“kalsan” a ni dawn ni awmin an ring tlat mai a.Hetiang zawnga hrilhlawkna hrilhfiah ang chi hi ahlauhawm theih dan kawng thenkhat chu engte ngeni? A nih loh le, Jerusalem-a temple kha din thar leha ni ang a, halral thilthlante pawh thar thawh leh a niang tih ngaihdan te hi? Hrilhlawkna chungchangangaihdan dik lo dang engte hian nge hrilhlawknahriatthiam dan dik tak neih a pawimawhzia minhriattir le?

2. Hnam thenkhatah leh khaw thenkhatah chuan i nuleh pate chu tute nge an nih a, eng ang chhungkuaapiang leh sei lian nge tih chuan kawngro thui tak a

Page 10: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

19 20

su ang. Khawvel chanchin kal tawh kan chhui kirchuan hetianga ti thinte hi eng hunah pawh an loawm vek niin a lang a, tunlai thleng hian hmun tamtakah chuan a la ni reng bawk. Eng vangin nge hengaihdan khawvel tak mai hi chanchin tha-in a dinchhan nen hian a inkalh tlat le? “Piangthar” tawhkan nihna chuan kan lo pian chhuahna chhungkualeh khawtlangin kawngro su riau anga ngaihdan kanneih thin hi engtiang kawngin nge a rawn nghawngang?

ãããã

ZIRLAI 2-na April 2–8

RAWNGBAWLNA CHU TAN A NI TA

CHÂNGVAWN: “Tin, ani chuan an hnenah, ‘Mi zui rawhu, tichuan mihring mantuah ka siamang che u’ a ti a,” (Matthaia 4:19).

CHHIAR TURTE: Matthaia 3:1–12; 2 Petera 1:19; Philipi2:5–8; Matthaia 4:1–12; Isaia 9:1, 2;Matthaia 4:17–22.

SABBATH CHAWHNU April 2

Mihringte’n kan hriat duh ber mai pakhat chu kannun hi eng nge a awmzia ni a, engtianga nun hmang turnge kan nih tih hi a ni. A thu hrimin, nun hman dan turinziakna lehkhabu zakzeh chungin kan piang chhuakhlawm bawk si lo va.

Tleirawl kum 17-a upa, chhungkaw pangngai vetak atanga lo sei lian, mahse a hnu-a drug addict lo ni tachuan hetiang hian a sawi a: “Nun awmzia hi ka lo hrethiamngai miah lo va. Tunah pawh hian ka la hrethiam chuanglo. Nimahsela mi dangte hi chuan an hrethiam niin ka ngaia, he thuruk lian tak mai ka hriat ve miah loh hi mi dangtechuan an hre bik niin ka ngai thin. Heta kan lo awm chhanhi mi dang zawng chuan hre bik a, khawi hmunah emawchuan ka tel lovin a rukin hlim takin an awm thin niinka ngai bawk,” tiin.

German rama awm mi thiam pakhat, lehkhabutepawh ziak thin Paul Feyerabend-a chuan hetiang hianama chanchin a ziakna lehkhabu-ah chuan a lo sawi vebawk a: “Tichuan, ni khat dang a her liam leh a; mahse

Page 11: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

eng vanga nung nge kan nih tih a la chiang ta chuanglo” tiin.

Nimahsela Bible hi kan chhiar chuan chanchintha te, Isua chanchin te, leh kan tana thil a lo tih tawhtechu kan hmu ang. Isua-ah chuan (chatuan mi a nihna, apianna, a nun, a thihna, vana rawng a bawlna, leh a lo kallehna) hringnuna zawhna ril leh pawimawh ber bertechhanna chu kan hmu thei a. Tun karah hian he leiaKrista’n a nun hman tan dan leh hna a thawh tan dan tekan thlir ho ang a, chu a nun leh hnathawh chauh chuankeimahni nun awmzia pawh hi a famkimin min hrilh theidawn a ni.

SUNDAY April 3

BAPTISTU JOHANA LEH “A HUNLAIA THUDIK”

Matthaia 3 hi Baptistu Johana rawngbawlnachanchinin a intan a. A thusawi hmasak ber pawh thupek– “Sim rawh u” tih a ni nghe nghe (Mat. 3:2). Kawng khatahchuan he thu hi suala mihringte an tluk tak atanga anhnena Pathianin thu a lo sawi tawh thinte khaikhawmna ani: In sualte sim ula, ka ngaihdamna hi lo pawm rawh u, insualte hawisan ula, tichuan in thlarau tan tlanna lehchawlhna in hmu dawn nia.

He thuchah hi mi zawng zawng huap chu ni thomahsela, Johana hian hetih lai huna mite tan bika hriattur thutak (2 Pet. 1:12) sawi tel a nei a.

Matthaia 3:2, 3 chhiar la. Johana’n simna thute, baptisma, leh sual puanna thute a sawi paha ahunlaia mite tan bîka hriat tul em em thutak sawi tel aneih chu eng nge ni? Mat. 3:6 pawh en bawk la.

Johana hian Thuthlung Thar lehkhabu ziaktutepawhin an tih ang tho tih ve a nei a, chu chu Thuthlung

21 22

Hlui thute a sawi chhawng hi a ni. Thuthlung Hluiahrilhlawknate chu Thuthlung Thar-ah hian a lo thleng dik taa: Isua a ni emaw, Paula a ni emaw, Petera a ni emaw, Johanaa ni emaw pawh ni se, an vai hian Thuthlung Thar huna thilthleng mekte awmzia sawifiah nan leh a dikzia nemnghehnan Thuthlung Hlui thute an hmang thin a. Petera phei chuanamah ngeiin Isua thil mak tihte a hmu ve vek tho chung khanIsua rawng-bawlna chu “hrilhlawkna thu nghet lehzual”(2 Pet. 1:19) a nih thu uar takin a sawi a ni.

Matthaia 3:7–12 chhiar la. Johana hian eng thunge sakhaw hruaitute hnenah a sawi? A thu hi a hriamhreih hrawih hle chung hian, beiseina eng nge a pektel tho le?

Johana thuhril tinrengah hian Isua chu a laipui ber anihzia hi i lo hria em? A thuhril hi eng dang ni lovin Isuachungchang thu a ni ber a, tu nge a nih a, eng thil nge a tihdawn tihte chu a thupui ber a ni. Chanchin Tha chu a puangtan tawh tho nachungin, rorelna hnuhnung a thlen tur thupawh chiang takin a sawi bawk a, chutih hunah chuan buhlem leh buh tak thliar hran a ni ang a, chutianga thliar hrangtutur pawh chu zawlneite’n an lo hrilhlawka (Isua Krista) chu ani nghe nghe ang. Hei pawh hian chanchin tha leh rorelnachu then hran theih a nih lohzia a rawn nemnghet ve leh a.Bible-ah hian Isua lo kal tum khatna leh tum hnihna chuthen hran theih loh thil thleng pakhat anga ngaih a ni a.Johana Isua lo kal hmasak tum a sawi hian, a lo kallehna pawh a sawi tel nghal zel a ni.

THAWHTANNI April 4THLALERA THIL INKAWLKALH TAK THLENG CHU

“Chumi zawhah chuan Isua chu diabola thlemaawm turin thlalerah Thlarau hruai luhin a awm ta a”(Mat. 4:1)

Page 12: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

23 24

Hemi tuma thil thleng hi amah Setana thlirnaatanga a lan ve dan tur han suangtuah chhin la. Pathian,chawisana awm, amah pawhin Pathian Fapa nia a lo hriatthin chu Amah leh Amah a intihniam a – mihringtechhandamna turin mihring tisa a rawn pu ve a. He Isuangei mai hi vana a lo do tawh leh a tirhkohte nena vanatanga paih thlatu kha a ni bawk (Thup. 12:7–9). Mahsekha Isua tho kha tunah chuan eng nge a nih tak? Tlangvalcher tak a lo ni ta a. Thlaler hmun hrehawm takah chuanamah chauhin a tei rak rak a, amah puitu tur hmel tumahan rawn lang lo bawk a ni lo’m ni? Tunah zet chuan Isuachu Setana tan pawh bum thluk a awlsam tawh ngawtang le.

“Setana leh Pathian Fapa an indo hmasak ber tumkha chuan Krista chu van sipai rualte hotu ber a ni a;Pathian laka helhote hruaitu pa ber Setana chu vanatangin paihthlak a ni a. Tunah chuan an dinhmun ainthlak ta niin a lang a, Setana pawhin chan tha zawkchang ni-a lanna chu theihtawp chhuaha chhawr tangkaia tum reng a ni.” - Ellen G. White, Desire of Ages(Chatuan Nghahfak), p. 102.

An va inang lo tehlul ngai em! Thawk khat laikhan Setana chu “Chungnungbera ang maiin” (Isa.14:14) awm a lo tum tawh thin a, chutih laiin Isua vethung chu a van ropuina zawng zawngte hlipin, Amahleh Amah a intiruak vek a. Hetah ngawt pawh hian mahnihmasialna leh mahni hmasialna tel lo danglamna liantak chu kan hmu thei ang a. Thianghlimna chu eng ngea nih a, sual chuan eng pawi nge a khawih tih pawh kanhrethiam thei bawk ang.

Isaia 14:12-14 hi Philipi 2:5-8 nen khaikhinla. Hei hian Isua nungchang leh Setana nungchanginan lohzia eng nge min hrilh le?

Van ropuinaa thuam a nih laia Isua lo hre tawhtuvantirhkohte’n hemi tuma thil thleng mek hi an thlira anawm dan tur chu han mitthla chhin teh. Inhmelma emem mai pahnihte chu hmaichhanah an intawng ta a,hetiang taka hnai hian an la inhmachhawn ngai lo hrimhrim lehnghal. Keini hi chuan tu zawkin nge hnehnachang ta tih kan hre vek tawh a; mahse vantirhkohteerawh kha chuan – vana awm zawng zawngte khian a nizawk ang chu – an hre ve lo. Chuvangin anni kha chuanhe inbeihna hi ngunthluk takin an thlir ngeiin a rinawm.

Setana chu amah leh amah a inchawisan laiin,Isua erawh chu thi khawp hialin amah leh amah aintitlawm ve thung a. He mite pahnih mize inang lolutuk atang hian eng nge kan zir theih awm a, hethudik pawimawh tak mai hi engtin nge keimahninunah kan lo seng luh ve theih ang?

THAWHLEHNI April 5THLEMNA CHU

Matthaia 4:1–12 chhiar la. Heng thlemnapathumte hi engtin nge Isua’n a lo hmachhawn? Engvangin nge hengte hi A paltlang vek a tul? Engtin ngeheng thlemna chak tak takte hi a tuar chhuah theiha, chu chuan thlemnate tuar chhuak thei kan nih vedan eng nge min hrilh le?

Matthaia 4:1 thu hi a mak ang reng hle: Diabolathlema awm tura thlalera Isua hruaitu chu tu dang nilovin Thlarau a ni mauh mai a. Diabola thlemnaa hruailuh kan nih loh nana tawngtai tur kan ni a, “‘Sual turathlemnaah min hruai lut suh la, mi sual lakah chuanmin chhandam zawk ang che’” (Mat. 6:13) tih ang khan.Chuti a nih chuan, eng vangin nge Thlarau Thianghlimhian Isua chu hemi kawngah hian a hruai si le?

Page 13: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

A chhanna chu a hma chiah bung, Johana hnenabaptisma chang tura Isua kal thu inziahnaah hian a awma. Johana’n a baptis duh loh khan Isua chuan, “Tunahrem ti hram rawh, hetianga felna zawng zawng hlenchhuah hi ka tan a mawi a ni,” (Mat. 3:15) tiin a hrilh anih kha. Felna zawng zawng hlen chhuak tur chuan(chumi awmzia chu mihringte tana entawn tur leh anaiawh ni turin tihna a ni) sualna nei lo ni mah se, baptismaa chan ve a ngai tlat a ni.

Thlalerah khan Adama’n a lo dai tawhte chu a daive vek a ngai a. Adama atanga a thlah kal zel mihringzawng zawngte’n kan lo hneh tawh loh thlemna chu anihi chuan a hneh ngei a tul tlat. Chutianga sual A hnehnahmang chuan Adama lo hlawhchham tawhna chu a siamtha leh dawn a ni (Ellen G. White, Desire of Ages{Chatuan Nghahfak},p. 100); mahse chu chu Adama’na lo hmanchhawn tawh ang ni lo dinhmun hnuaiah chauha ti thung.

He hnehna hmang hian Isua chuan thil sual tihphahna tur khawp chhuanlam kan neih ngai reng renglohzia a lantir a, insawi thiam theihna tur chhan engmahkan nei hek lo. Chuvangin thlemna kan tawh pawhin kantluk kher a tul lo va; tluk chu sawi loh, rinna leh inpum-pekna hmangin kan lo hneh thei zawk a ni. “Diabola chudodal ula, tichuan a tlan bosan ang che u. Pathian hnaihula, tichuan ani pawhin a rawn hnaih ve ang che u” (Jak.4:7, 8, NKJV) tih ang khan.

Thil sual tih phahna tur chhan chhuanlamengmah kan neih loh thu fiah taka min hriattirna hianengtiangin nge Krista felna chu kan tawmpui mai atulzia a tarlan le? Krista felna kawrfual ha lo leh kansualte lak atanga thiamchantirna tel lovin, keimahni

25 26

felna ngawta ding tur ni angin han suangtuah chhin la!Eng thil nge beisei theih kan nei ang?

NILAINI April 6ZEBULON LEH NEPHTHALI BIALAH

Matthaia 4:12 hian Johana chu man a nih thumin hrilh a, man a nih hnu hi chuan a rawngbawlnapawh a tawp zui ve ta mai niin a lang. Hemi atang hianIsua rawngbawlna chu a intan ve chiah thung a. He laithu hian Isua chu Johana chanchin a hriat veleh Galilirama a kal tak daih thu a sawi a; mahse a kal chhanerawh a sawi lo (Marka 1:14–16 leh Luka 4:14 te pawh enla). Johana’n thuhril rawngbawlna a la neih lai hi chuanboruak neih rih loh a duh pawh a ni mai thei e; a chhanchu amah zuitute leh Johana zuitute inkarah khan inepnaboruak a chhuak ve thei tlat atin a ni. Matthaia 4:12-aGrik thumal, “kal ta daih” tia an lehlin hi hlauhawm lothleng mai thei pumpelh nana “inhnukdawk” tihna pawha ni thei a. Isua kha pa fimkhur ngang a ni a, buainapumpelh a duh a ni ngei ang.

Matthaia 4:13–16-a (Isa. 9:1, 2 pawh en la) Isuachu Zebulon leh Nephthali biala a zuk awm tak rengthu kha chhiar la. Heng changte hian Isua rawng-bawlna chungchang eng nge an sawi le?

Zebuluna leh Naphtalia te kha Jakoba fapate anni a (Gen. 35:23–26 en la), an thlah kal zelte chu Israelhnam sawm leh pahnihte zinga hnam pahnih an lo ni a,ram tiam an luh hnu khan hmar lam bial, ram mawitakah chuan awmhmun an bengbel ta a ni.

Vanduaithlak takin, heng hnam pahnihte hiPathiana an rinna bansan ta hnam sawm zingah khan

Page 14: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

27 28

an tel ve hlauh mai a, khawvel thilte lam chu an hawi taa ni. Thuthlung Hlui hunlaia zawlnei tam takte khan henghmar lam biala cheng hnamte sualna leh khawvel thil anngainatna chu an lo sawisel tawh thin a. A tawpah pheichuan Assuria mite’n an rawn hneh a, chutih laia khawvelan hriat theih chin ram hrang hrangah an thawn darh tavek a nih kha. An kalsan tak ram ruak chu Gentail mite’nan rawn luah ve thung a, tichuan Galili chu hnam hranghrangte inawm pawlhna a lo ni ta a, hmun buarchuar takleh nuam lo tak a ni nghe nghe. Galili rama zawlneihmingthang ber chu Jona kha a ni a, a khawsa zia khanthlarau lama an chim chin hniamzia pawh min hrilh a ni.

Galili biala buaina thleng chu a eng pawh lo nise, Isaia lehkhabu-ah chuan he hrilhlawkna thu mawitak mai hi a lo awm ve mial a – “‘thim hnuaia thute chuaneng nasa tak an hmu a’” (Mat. 4:16) tiin Zebulum lehNaphtali biala chengte pawhin eng an la dawn tur thu a losawi lawk a ni. Tawngkam danga sawi chuan, helai bial –mamawhna a nasat em emna hmun, a mi chengte pawhchaltlai, hnufual, leh rawva tak tak an nihnaah ngei hianIsua chu a lo kal a, an zingah chengin rawng a bawl ta a ni.Amah chu van mi zawng zawngte’n an chawisan ni mahse, mi dangte thatna tur a nih dawn phawt chuan Amahleh Amah a intihtlawm duh a ni tih kan hmu a. Hetah pawhhian Isua rawngbawlnaa Thuthlung Hlui-in hmunpawimawh tak an chanzia entirna dang kan hmu leh taa ni.

Engtin nge kan rawngbawlna dawng tlak lo lehthuhretu nihna atan pawha tlak loh ni-a mi tute emawkan ngaih mai thin loh nan kan inven theih ang? Engvangin nge chutiang ngaihdan neih chu a dik loh emem le?

NINGANI April 7SANGHA MANTUTE KOH THU

“Sim rawh u, van ram chu a hnai tawh si a” (Mat.4:17). Johana tih dan ang chiah khan Isua chuan simtura sawmna thu nen a rawngbawlna a tan a. Johanaang bawkin mihringte chu suala tlu tawh an nihzia leh,mi zawng zawngin an sual an sim a, Pathian an lo hriatvek a tul a ni tih a hre bawk. Chutiang chu a nih avanginvantlang hmaa thu a hril hmasak ber pawh kha, Matthaiaziaka a lan dan chuan sual sim tura sawmna thu a nireng a ni.

Matthaia 4:17–22 chhiar la. Heng changte hiansual sim tura sawma thu chu keimahni tan pawha apawimawhzia eng nge min hrilh le?

He lai, mite’n an tlawh pawh vak loh hmunah hiansangha mantu mi pali an lo awm a: unau tuak hnih an ninghe nghe a. Heng mite hian Pathian an ngaihsak hle anih tih a lang a, an zinga pahnih phei hi chuan BaptistuJohana pawh kha an lo zui ve tawh thin nghe nghe.Nimahsela, an rin loh deuh maiin Baptistu Johana chuananmahni chenna bial atanga lo kal mi dang chu akawhhmuh ta daih mai a.

Heng mite hian Nazeret Isua chu an lo va pantawh a, amah nen hun an lo hmang ho reng tawh nghenghe (Johana 1 en la). Hetiang hi an hnam tih dan a nireng a: zirtira tan duhte chuan rabbi (chu chu zirtirtutihna a ni) an pan a, a hnung zuitu nih an dil thin a.Nimahsela tute nge a zirtirte chu ni ang tih thu-a thutawp siamtu chu rabbi bawk a ni a. A rabbi zawkin azirtir ni tura a sawm che a nih chuan, i tan thil lawmawmtak a ni ang.

Mi tam tak chuan Isua’n tuipui kama zirtirte akoh khan, tun hmaa amah la hmu ngai miah lote a ko

Page 15: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

29 30

emaw an ti mai thin a. Amaherawhchu, Johana 1 atanga5 hi chhiar ila, heng a mi kohte hian Isua bulah kumkhat chhung vel chu hun an lo hmang tawh reng a ni tihkan hria ang – hun pum a nih em loh pawhin, a changchang tal chuan an lo zui thin a ni tih a lang.

“Isua’n sangha mantu mi mawl te te-te A thlannachhan chu, heng mite hi Juda-te thurochhiahte leh anhunlaia an hnam dan tha lo tak takte’n a chhum hminve loh an nih vang a ni a. Anmahni pianpui ve rengtheihna chu an hmang tangkai a, an inngaitlawmin thilthar zirtir pawh an nuam em em bawk; A hna thawktura a zirtir theih tur mite an ni. Mipui vantlang zingahhian an ni tin hna pangngai dawhthei taka thawk mawlhmawlh mai thin mi tam tak an awm a, chung mite chuanthiltihtheihna eng eng emaw an kawlte chu hre chhuakinhmang tangkai thiam se chuan, khawvel mi chhuanawmber berte zingah an invawrh chho thei hial tur a ni a.Chutianga a theihna hman tangkai lova awm mai maichu chawk harh turin kut themthiam takin a zuk tawh angai a ni. Chutiang mite chu Isua’n hnathawhpui atan ako va; ama bula awma thil ti thin turin a ruat ta a ni.” -Ellen G. White, Desire of Ages (Chatuan Nghahfak),p. 227.

ZIRTÂWPNI April 8NGAIHTUAH ZUI TUR: Evangelist pakhat chu khawpakhatah a kal a, hetiang hian inkhawmna a buatsaih turthu a puantir a: “Thuhrilhtu pa-in Bible phek a pawtthlerlai hmu turin lo kal ve rawh” tiin. Chu a thupuan chuanmi tam tak a ko khawm a. Tichuan, an hmaah chuan dingina Bible chu a han keu a, an mak tih deuh turin phek khatchu a’n pawt thla a, “Hemi phek hi chu Bible-a mi a ni vengai lo hrim hrim. Thuthlung Hlui leh Thuthlung Thar thenhrangtu phek mai mai a nih hi” tiin a sawi a. A thiltih dan

hi awm lo kan tihsak pawh a ni mai thei e; mahse a tumchu a hlen chhuak tha hle a ni. Heng lehkhabu pahnihtehi a nihna takah chuan bu khat a ni a. Thuthlung Tharlehkhabu-ahte hian Thuthlung Hlui thu lak chhawn aawm deuh vek a. Thuthlung Thara thil thleng hranghrangte hi amah Isua emaw, Thuthlung Thar lehkhabuziaktute emaw khan Thuthlung Hlui thu hmangin ansawifiah a, a dikzia an nemnghet thin bawk a ni. Isuakhan, “Pathian Lehkha Thu chu a lo thleng ngei tur a ni”tih thu a sawi fo a ni lo’m ni? Amah Isua ngei pawh khanmite chu Thuthlung Hlui lehkhabute chhiar thin turin ahrilh fo va (Joh. 5:39; Luka 24:27; Mat. 22:29; Joh. 13:18en la). Paula pawhin Thuthlung Hlui lehkhabu thute chua sawi chhuak ngun hle (Rom 4:3, 11:8; Gal. 4:27).Thupuan lehkhabu-ah ringawt pawh hian Thuthlung Hluithu 550 vel zet a chuang a ni. ‘Tiang chuan ThuthlungThar leh Thuthlung Hlui te hi a inzawm nghet em emmai a. Thuthlung Hlui leh Thuthlung Thar te hi mihringtehnena chhandamna ruahmana Pathianin apuanchhuahna lehkhabu a ni a. Thuthlung Hluia thuthenkhat, entir nan, halral thilhlan chungchang te hi chuKristiante ten tih ve a tul tawh chuang lo ngei mai a;mahse Thuthlung Hlui hi Thuthlung Thar aia hniam zawkdeuh angah chuan kan ngai reng reng tur a ni lo. Biblehi Thuthlung Hlui leh Thuthlung Thar inkawpin a siama ni a, heng lehkhabute atang hian Pathian chungchangathudik pawimawh tak takte leh chhandamna ruahmante kan hre thei a ni.

SAWI HO TURTE:1. Setana’n kawng hrang hranga Isua a thlem dan leh a

khawiah mah khan Isua chu a tluk miah loh thu kanlo hre ta a. Heng thlemnate a hmachhawnna kawngahhian Pathian Thu-in hmun pawimawh tak a chan dan

Page 16: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

31 32

ãããã

hi i lo hmu thiam em? Amah Isua kha Lalpa chu nitho mah sela, hetih lai hi chuan “tisa sual ang” a puve rih tlat mai a, chuvang chuan diabola thlemnatelaka lo inven nan Pathian Lehkha Thu a hmang thin ani. Isua pawhin chutiang chu a tih a ngai a nih sichuan, kan nuna Bible-in hmun pawimawh tak a chana tulzia eng nge min hrilh le, a bik takin thlemna kanhmachhawn mek lai hian? Thlemna kan tawh laichuan Bible thute kan hmang tangkai tur a ni tih hi athuphung chuan kan hria a ni mai thei a, mahse atak takin engtin nge kan hman ang? Beihna kantawhte laka kan dinchan theih nana Bible thute kanhman tangkai theih dan tur kawng hrang hrang awmtechu eng nge ni?

2. Eng vangin nge Kristiante tan hian inngaihtlawmnathinlung put a pawimawh em em bîk le? Engtin ngeinngaihtlawm dan kan zir ang a, inngaitlawm takinkan awm reng theih ang? Chutiang chu kan lo nihtheihna turin Kraws hian eng nge tih theih a neih le?

ZIRLAI 3-na April 9–15

TLANG CHUNGA THUSAWI

CHÂNGVAWN: “Isua’n chung thu chu a sawi zawhchuan mipuite’n a thu zirtir chu makan ti hle a. Dan zirtirtute ang ni lovathu nei taka anmahni a zirtir avangchuan” (Matthaia 7:28, 29).

CHHIAR TURTE: Matthaia 5–7; Rom 7:7; Genesis 15:6;Mika 6:6–8; Luka 6:36; Matthaia 13:44–52; Rom 8:5–10.

SABBATH CHAWHNU April 9Exodus lehkhabu-ah hian Pathianin Aigupta ram

atanga Israel fate a hruai chhuah dan chanchin kan hmua. Tuipui Sen-ah “baptisma chantirin,” thlalerah kum 40chhung zet a kaihruai a, chhinchhiahna leh thil mak tamtak a tihsak a, Amah ngei chu tlang chhipah lo chhukina dan chu an hnenah a hlan ta a ni.

Matthaia lehkhabu-ah hian Isua chu Aigupta ramatangin a lo hawng a, Jordan luiah baptisma chantir a nia, thlalerah ni 40 zet a han awm a, chhinchhiahnate lehthil makte a ti a, Israel mite chu tlang chhipah hmu-inPathianin dan a lo pek tawh kha a rawn sawifiah thukan hmu a. Isua chu Israel-te chanchin kal tawhah khana tel ve vek a, Israel mi lo ni-in, Amahah hian thuthlungthutiam zawng zawngte chu tihfamkim a ni bawk.

Tlang chunga Isua thusawi hi khawvela sermonawm tawhah chuan thiltithei ber a ni a. A thute hian atira Ama sawi ngei ngaithlatute mai ni lovin, a hnu lehzela mi sawi chhawn lo la ngaithla ve leh turte pawh a

Page 17: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

hneh em em vek a, kum sang hnih dawn ral ta atangavawiin thleng hian mi tam tak nun a tihdanglamsak tawha, a la tidanglam chhunzawm zel bawk ang.

He sermon hi a ngaihthlak kan duhtawk ringawttur a ni lo va, kan nunah kan seng lut ngei tur a ni. Tunkarah hian tlang chunga Isua thusawite (Matthaia 5–7),kha kan zir chiang dawn a, chumi pah chuan a thutekan nuna seng luh chungchang Matthaia 13-a a sawipawh kha kan zir tel nghal bawk dawn a ni.

SUNDAY April 10DANTE LEH TEHFUNGTE

Tlang chunga Isua thusawi (Matthaia 5-7) hichhiar thuak la. A sawi tum ni ber awma i lo hriatdan, nangmaha a tlak dan chu a hnuaiah hian hanziak teh.

“Mihringte chanchin kal tawhte kha chhui kir ila,sakhaw lamah chuan tlang chunga Isua thusawi angamite ngaihven hlawh thusawi dang pakhat mah a awm lohial mai thei. Mi fingte leh mi thiltithei tak takte pawhinIsua thu zirtirte hi an ngaisang em em hlawm a, chutiangangaisangtute zinga tam tak chu Kristian pawh ni lo, AmahIsua pawh chibai buk duh miah lo turte an ni nghe nghe.Mohandas Gandhi-a kha kum zabi sawmna chhungahchuan, Kristian ni chuang miah si lova he sermonngaisangtu hmingthang ber a ni awm e.” - Craig L. Blomberg,The New American Commentary: Matthew (Nashville: B&HPublishing Group, 1992), vol. 22, pp. 93, 94.

He sermon hi kawng hrang hranga thlir a lo nitawh thin a. Mi thenkhat chuan rilru that leh that lohtehfung, a tak taka zawm theih miah loh khawpa sangdan a ni a, chutianga zawm theih loh a nihna tak chuanKrista felna chu chhandam kan nih theihna atana beisei

33

tur kan neih awm chhun a nihzia hrethiam turin minpui ta thin a ni. A chhan pawh kan zavai mai hian Pathiandanin a phut, tlang chunga puan chhuahte hi kan hlenchhuak zo lo hle hlawm atin a ni. Chutih laiin khua lehtui tha tak kan nihna tur atan kan zawm tur dante a niti-a ngai an awm bawk a. Mi thenkhat chuan khawtlangsiamthatna tur chanchin tha niin an ngai ve thung a,mihringte beihna hmanga he khawvela Pathian ram dintura sawmna thu niin an pawm hmiah mai a ni.

A nihna takah chuan, mi tin hian keimahningaihdan tlem azawng tal chu kan zep tel theuh niin alang a. Kan nuna a peng pawimawh laite hi eng emaw titaka a rawn khawih avangin keimahni duh dan zawnginkan lo hrilhfiah ta mai hlawm a ni.

Ellen G. White-i chuan heti hian a lo ziak a: “Tlangchunga a thusawiah hian [Isua chuan] zirna tha lovinthil a lo tihkhawloh tawh zawng zawngte chu thiah a tuma, a thu ngaithlatute chu a ram chanchin leh a nungchangdik tak chu hrilh a tum bawk. . . . Thutak a zirtirte hiamah zuitu mipui tam takte tana a pawimawh dan angtho khan keini tan pawh a pawimawh a. Pathian raminnghahna dante chu zir an mamawh ang bawk khankeini pawhin kan mamawh ve tho a ni.” – Desire of Ages(Chatuan Nghahfak), p. 279.

Chuvangin, keimahni mi mal ngaihdan chu engpawh lo ni se, Tlang chunga Isua thusawi hian Pathianram innghahna dante chu min hrilh a ni tih kan hre tura ni a. Pathian chu a rama roreltu ber a nih dan leh keinihi a ram khua leh tuite ni tura min koh dan te min hrilha. He khawvel lalram chuai leh mai turte’n an siam danleh tehfungte chu hnawl a, chatuana ding reng tur lalramdan leh tehfung chu zawm zawk tura sawmna thu ropuitak a ni (Dan. 7:27 en la).

34

H-3

Page 18: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

35 36

THAWHTANNI April 11SERMON NGE DAN ZAWK

Kristiante zinga thenkhat chuan tlang chunga Isuathusawi hi “Pathian Dan” thlaktu “Krista dan” thar niangin an ngai a. Dan zawm avanga felna hlawhchhuahtumna kalphung kha tunah chuan khawngaihna vangafelna chan tum zawkna kalphungin a thlak tawh niin ansawi thin a, Krista dan leh Pathian Dan chu a inang lo anti a ni ber. Mahse hetianga ngaitute hian tlang chungaIsua thusawi hi a awmzia an man lo zawk a ni.

Heng changte hian dan chungchang eng ngean sawi a, tin, dan (chu chu Thu Sawm Pek tihna) chuTlang chunga Isua thusawi hian a luahlan tawh nge laluahlan loh tih chungchang eng nge a sawi bawk le?(Mat. 5:17–19, 21, 22, 27, 28; Jak. 2:10, 11 leh Rom 7:7 tepawh hi eng bawk la ).

Craig S. Keener-a chuan heti hian a lo ziak a: “Judamite zinga a tam ber chuan thupekte hi khawngaihna rilruatanga duan niin an hria a. . . ; Isua khan amah zuitutechu nasa zawka khawngaihna lantir thin tura a phet danatang khan hai rual lohvin a lalram chu khawngaihnaainnghat ni se a duh a ni tih a tilang (Mat. 6:12; Luka 11:4;Marka 11:25; Mat. 6:14, 15; Marka 10:15 en la). ChanchinTha bu-a thawnthu hrang hrang awmte hi chhiar ila, Isuakhan inngaitlawmte leh Pathian chu roreltu a ni tihpawmtute chu mi tha famkim han ni phak lo mah se a lawmhle a ni tih kan hre thei ang (5:48). Amaherawhchu, lalramkhawngaihna Isua’n a sawi hi Kristian tam takte rin danathiltih tel lo khawngaihna a ni lo va. Chanchin Tha bu-ahtehian lalram thuchah lo pawmtute chu siam danglam a ni thina ni tih kan hmu a, chutih rual chuan mi chapote leh sakhawlam leh khawtlang thila mahni induh tawk em emte erawhchu a dim lo hle thung a ni.” - The Gospel of Matthew: A

Socio-Rhetorical Commentary (Grand Rapids: William B.Eerdmans Publishing Company, 2009), pp. 161, 162.

Genesis 15:6 chhiar la. Engtin nge he thu hianchhandamna chu rinna avang chauha chan tur a nihziahrethiam thei turin min puih le?

Isua rinna kha tun hmaa la awm ngai lo rinnathar diai a ni lo va; mihring hmasa berte suala a tlukatanga lo awm tawh rinna tho kha a ni. Tlang chungaIsua thusawi hi khawngaihna avanga chhandamna,thiltih avanga chhandamna thlaktu tur a ni lo. A tir atangrengin khawngaihnaa chhandamna a ni reng zawk a.Israel fate pawh kha Sinai tlanga Thu Sawm Pek zawmtura hrilh an nih hma-in khawngaihna avangin TuipuiSenah khan chhandam an lo ni daih tawh zawk a nihkha (Exod. 20:2 en la).

Lalpa leh a dan i lo hmelhriat ve tawh dan khanengtin nge chhandamna chu dan zawmna vang nilovin, rinna avang zawka chan tur a nihzia a hrilhche le?

THAWHLEHNI April 12LEHKHAZIAKTUTE LEH PHARISAITE FELNA CHU

Matthaia 5:20 chhiar la. Isua’n kan felna-in“lehkhaziaktute leh Pharisaite felna hi a khum” a nihloh chuan vanramah kan luh theih loh tur thu a sawihian eng nge a sawi tum tak zawk ni ang le?

Chhandamna chu a tir atang rengin rinna avangachan tur a ni sa hrim hrim a, Juda sakhua pawh hi a nihdan tur dik taka kalpui ni ta se chuan, khawngaihnaainnghat a ni ve tho bawk. Nimahsela, dan zawm lamafekfawnna chuan zawi zawiin a chiah hneh ta a, hetiang

Page 19: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

hi thuawihna pawimawhzia sawi uar em em sakhua, entirnan Seventh-day Adventist Kohhran angahte hian athleng duh hle a, kan fimkhur hle pawh a tul awm e.Krista hunlai khan sakhaw hruaitute zinga tam tak chuan(an zavai chuan a ni lo va) a khirhkhan thei ang berinthil an kalpui thin a. . . . sual avanga inchhirna te,ngilneihna te, leh hmangaihna te an tlachham em emmai lehnghal a, chuvang chuan chhiatna lak ata khawvelhi venghim thei turin engmah tih theih an nei ta lo renga ni.” - Ellen G. White, Mount of Blessing (MalsawmnaTlang), p. 57.

Mita hmuh theih dan, a bikin mihringte siamchawp ve mai mai ringawt hi chuan nun a tidanglamthei lo va, nungchang a siam tha thei hek lo. Rinna diktak awm chhun chu hmangaihna-in a thawh chauh hi ani a (Gal. 5:6); chu chauh chuan lang theia kan thiltihtehi Pathian mithmuha pawmtlakah a siam thei a ni.

Mika 6:6-8 chhiar la. Engtiang kawngte-in ngehei hi tlang chunga Isua thusawi khaikhawmna a nihle?

Thuthlung Hlui hunlai pawh khan halral thilhlanngau ngaute kha chu a tawpna ni lovin, a tawp an thlennakawng chauh a ni a, a tawpna tak zawk chu Pathianzuitute’n hmangaihna leh Pathian nungchang an lanchhuahtirna nun a ni. Chumi nun chu Pathian hnenainpumpekna famkim leh a chhandam khawngaihnaainnghat thlawp mai tur kan nihzia inhriatna atangchauhin neih theih a ni bawk. Lehkhaziaktu leh Pharisaitam takte kha chu a langah thianghlim leh awih tha berni awmin lang mah se, Lalpa zuitute nun dan tur anginan nung mawlh hlawm lo va ni.

Rinna avang chauhva chhandam i ni tih ringburtu leh Isua felna chauh chuan a chhandam thei

37 38

che a ni tih pawm nghet tlattu i ni pawh a ni mai theia, mahse dan zawm avanga chhandamna chan tumnarawng kai eng rilru mah i put loh nan engtin nge i tihang?

NILAINI April 13LALRAM DANTE CHU

Isua thu zirtirte zinga firfiak ve deuh ber ni-alang chu Matthaia 5:8-ah hian kan hmu a. He thu hichhiar la. Engtin nge keini mi sualte hian kan lo ngaihve dawn le?

Tlang chunga Isua thusawite zingah chuan hei hia mak leh a “firfiak” ber pakhat a ni a. Kan Pa vana mikhi a tha famkim ang bawkin keini pawh kan tha famkimve tur a ni ang maw? He thu hi eng nge a awmzia?

He thu awmzia kan hriatthiam theihna tur atanathil pawimawh em em mai chu hemi changa thumalhmasa ber, “chutichuan” tih hi a ni. He thumal hian ahma thu a lo sawite chu a khaikhawm a ni tih a tilang a.A hmaa a lo sawite chu eng nge ni le?

Matthaia 5:43–47 chhiar la. Heng Bible chang,Matthaia 5:48-in a khaikhawm takte hian engtin ngeMatthaia 5:48-a Isua thusawi awmzia hi hrethiam theiturin min puih le? Luka 6:36 pawh en la.

Hei hi hetiang lam hawi thu Bible-a kan hmuhhmasak ber a ni lo va. Leviticus lehkhabu-ah (19:2) chuanLalpa’n a mite hnenah, “‘In thianghlim tur a ni, kei LALPAin Pathian hi ka thianghlim si a’” tiin a lo hrilh tawh a.Luka 6:36-ah pawh heti hian Isua’n a sawi ve leh a:“Chuvangin, in Pa-in zah a ngai thei ang bawkin nangnipawhin zahngai ve thin rawh u,” (NKJV) tiin.

Matthaia 5:43-48 thu-in a sawi tum ber chu pawnlam lang theia dante leh tehfung hrang hrangte zawm

Page 20: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

39 40

that lam a ni lo va (a pawimawh thu-ah chuan an pawimawhviau tho ang). Heng changte hian an sawi ber zawk chukan mihringpuite hmangaih chungchang a ni a, chutahpawh kan hmangaih theihte chauh ni lovin, khawveltehna pangngaiah chuan kan hmangaih hran lem lohturte pawh hmangaih vek tur kan nih thu a ni (hei pawhhi mihringte siam chawp dan ni lovin, Pathian ramtehfung bawk kha a ni)

Heta kan hriat reng tur thil pawimawh tak awmchu Pathian hian keimahni-a a hlenchhuah theih loh turchu ti turin min hrilh miah lo hi a ni. Keimahni ngau ngau,sualna leh mahni hmasialna thinlungin a luah khah emem ringawt hi chuan kan hmelmate kan hmangaih theidawn em ni? Mahse thutiam kan nei hlauh mai. Pathianhnena kan inpumpek a nih phawt chuan, keimahni-a thiltha ti tantu khan Isua Krista lo kal thlengin a tifamkim zeldawn a (Phil. 1:6). Pathian hian ama’n min hmangaih angami dangte hmangaih ve thei tura min tanpui bak thil ropuieng nge tih theih a neih tawh chuan ang le?

Tunah hian i hmelmate pawh hmangaih ta vekmai la, engtiang takin nge i nun a danglam ang?

NINGANI April 14PATHIAN RAM THUTE CHU DAWNGIN

Isua khan tlang chhipah chauh thu a sawi thin ani lo va. Pathian ram thu chu Israel ram hmun tinah ahril thin zawk a ni. Matthaia 13-ah hian mipui zawngzawng tiauphova an din laiin Isua chuan lawng atangaanmahni a zirtir thu kan hmu a (Mat. 13:2). Tichuan,tehkhin thu hmangin a thute chu hre ringawt ni lova, ataka nunpui a pawimawhzia a hrilh ta a ni.

Matthaia 13:44–52 chhiar la. He tehkhin thu-a a thil sawi engte hian nge tlang chunga thu a lo

sawi tawhte kha a taka nunpui thei turin min tanpuile?

Heng tehkhin thu hrang hrang zinga a hmasapahnihte-ah hian thil pahnih lo lang a awm a. Chungthil pahnih-ah chuan thil thliar hran chungchang a awmve ve a, thil thar eng emaw nei tur chuan thil kan neih sakha kan paih phawt a ngai thin a, rophum ruk awmna loa ni emaw, lunghlu a ni emaw pawh ni se. Thil pawimawhtak dang pakhat awm leh chu, thil thar neitute hian anthil thar neih chu an hlut em em ve ve mai hi a ni. Anpahnih hian an thil duh chu an neih ngei theih nan anthil neih sa zawng zawng an hralh a. Chhandamna chu aleia lei chi a ni lo ngei mai tak a (Isa. 55:1, 2); mahseheng tehkhin thu pahnihte’n sawi an tum chu a chiangkhawp mai: he khawvela thil kan neih engmah hi khawvello awm leh tur chan phahna khawpa hlu a ni lo tih hi ani.

Chuvangin, Pathianin ti tura min hrilhte chu kantih theih nan khawvel thil zawng zawngte leh tisa thiltelak atangin keimahni hi kan inthiarhlim phawt a ngai a,tichuan, Pathian Thlarauvin min rawn luah khat ve thungang (Rom 8:5–10). Hei hi thil awlai a ni dawn hauh lo va;kan mihrinna thihtir a, mahni kraws kan put a tul dawna ni. Nimahsela min lo tiam tawhte hlutzia chu kanngaihtuah reng thin a nih erawh chuan, duhthlanna diksiam tura ka mamawh zawng zawng chu kan nei maidawn thung a ni.

Tehkhin thu tawp ber hi chhiar leh la (Mat.13:47–50). Hei pawh hian thil eng emaw thliar hranchungchang bawk a sawi leh a. Engtiang kawngte-innge tehkhin thu hmasa pahnihte hian tehkhin thutawp bera thil thleng hi hrethiam thei turin min puihle?

Page 21: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

ZIRTÂWPNI April 15NGAIHTUAH ZUI TUR: Ellen G. White-i lehkhabu ziak,Chatuan Nghahfak phek 278 - 295, “Tlang ChungaThusawi” tih kha chhiar la, tin, Malsawmna Tlang tihpawh kha chhiar bawk ang che.

Matthaia 13:44-46-a tehkhin thu pahnihah hianlo neitu leh sumdawng mi te’n thil hlu tak an hmuh ve vethu kan hmu a. He laia thil hlu tak an hmuh hi thutak atihna a ni a, thutak chuan chatuana chhiatna, “rawhtuinameipuiah” ni lovin, chatuana nunnaah mi a hruai lutthin a ni. Hei hi a pawimawh khawp mai, a chhan pawhtunlaiah hi chuan “thutak” han tih hrim hrim pawh hithing deuh riau leh, hlauhawm tak ang hialah mi tamtakin an ngai tawh a. Vanduaithlak takin heng mitengaihdan dik lo tak mai hi Kristiante zinga thenkhatchuan an tawmpui ve tawh nghe nghe bawk. A enga pawhchu lo ni se, heng tehkhin thu pahnihte thuchah chuthutak hi a awm ngei ni mai lovin, thutak chuan mi tintechatuan hmun tur a hril dawn bawk tih hi a ni a. Heihian min barakhaih vak tur pawh a ni hran chuang lo.Bible hian thutak danglam ngai lo chu a awm ngei thuchiang takin a sawi a. A thu hrimin, Isua pawh khan,“‘Keimah hi kawng leh thutak leh nunna ka ni; keimahakal lo chu tu mah Pa hnenah an thleng ngai lo’” tiin a losawi ve bawk a nih kha (Joh. 14:6). He thu hian thutakdanglam ngai lo a awm thu a sawi a nih loh chuan, engnge a sawi ni ang? Thutak chu eng nge ni tih hre chiangber turte zinga mi Paula meuh pawhin “a kim lovin kanhria” tiin a lo sawi a (1 Kor. 13:9), chuvang chuan kanhriat loh hi tam tak a la awm a ni tih a chiang hle. Mahse“kim lo” tih thu a sawi tel hian thutak hriat belh tur kan lanei tih a tilang nghal a, chu thutak ngei mai chuan chatuananunna min chantirin min chan lohtir thei bawk. Hei aiachiang hi chu a awm thei tawh chuang awm lo ve.

41 42

SAWI HO TURTE:

1. Khawvela mi tinte hian tlang chunga Isua’n a sawidante hi nunpui ta vek hlawm ila, kan khawvel hieng ang taka nuam nge a nih ang le?

2. Isua khan Galili dil kamah in satu fing leh in satu atehkhin thu a sawi a (Mat. 7:24–27 en la). Khaw ro laichuan lungpui leh tiauvut te chu a lan dan a danglamvak thin lo va, chuvang chuan mi thenkhat chuanlungpui emaw tiin tiauvut chungah chuan in an sachawk thin reng a ni. Mahse ruah a lo sur a, anghahchhan chu tiauvut mai a lo nih si avangin inpawh chu a tlu sawp ta nuai mai thin a ni. Kan nunathlipui lo thawk thinte hian engtiangin nge kaninnghahchhan chu lungpui nge a nih a, tiauvut zawka nih tih a rawn hailan thin le? Hrehawmna kan tawrhlai pawha nghet taka min chelh ding tlat thei turinnghahna nghet chu engtin nge kan neih theih ang?

ãããã

Page 22: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

43 44

ZIRLAI 4-na April 16–22

“THO LA, I KE-IN KAL RAWH!”RINNA LEH TIHDAMNA

CHÂNGVAWN: “‘I sualte ngaihdam a ni tawh,’ tih leh,‘Tho la, ke-in kal tawh rawh,’ tih hi,a eng nge sawi awl zawk ni?” (Matthaia9:5).

CHHIAR TURTE: Matthaia 8; Leviticus 13:44–50; Daniela7:7, 8; Johana 10:10; Matthaia 9:1–8;1 Johana 1:9.

SABBATH CHAWHNU April 16

I nuna thleng lo se i tih ber berte ziak chhuak turni ta la, eng engte nge i ziah ang? Mi tam tak chuan kanchhungkaw member zinga mi tumah hi thi lo se, keimahningei pawh thi lo bawk ila kan ti ngei ang. Chutiang chuanlo ziak pawh ni ila a hriatthiam awm tho rualin, a khawvelthlakhlelh thlak ang reng viau bawk a. Amaherawhchu,he lei nun chan hi kan thil hlauh ber tur a ni chiah emle? Hlau eng ang mah ila, kan duhthusam anga rei chukan dam dawn chuang lo hrim hrim lehnghal bawk si.

Pathian khian a thil hlauh ber berte ziak chhuakve dawn ta sela, chutah chuan kan chhungkaw member-te emaw, keimahni ngei emaw hian chatuan nunna kanchan loh a hlauh thu a ziak tel ngeiin a rinawm.

Pathian chuan taksa natna kan tawrh changte lehthihna kan tawh changte hian min khawngaih em emthin a; mahse a rilru tihrehawmtu ber erawh chu thlaraulama kan dam lo thin leh chatuan nunna chang lo tura

kan thi leh mai thin hi a ni. Isua khan mi tam tak a tidama, mitthite pawh a kaitho bawk a; mahse he leia an awmchhung atan chauh tihdam an ni hlawm. Thlan atangaa thawh ruala a kaihthawh ve mi thianghlimte tih lohkha chu natna eng emaw ber vangin an thi zo leh vektawh a ni (SDA Bible Commentary, vol. 5, p. 550 leh EllenG. White, Desire of Ages (Chatuan Nghahfak), p.767 chhiar ang che.

Chhandamna ruahman chuan thil tam tak min lotihsak tawh mah sela, he leia awm kan la nih miauavangin natna leh thihna te hi chu kan pumpelh thei biklo. Hei hi rilru-a hre reng chungin Isua’n taksa leh thlaraulama damlote a tihdam dan chanchin kha kan ngaihtuahho dawn a, chungte atang chuan rinna chungchangaheng zirlai pawimawhte nge kan zir chhuah theih tih kanen ho bawk dawn a ni.

SUNDAY April 17MI KHAWIH TENHOTE CHU KHAWIHIN

Tlang chunga thu a sawi a, Pathian ram thute ahrilhfiah zawh hnu khan Isua chu Setana ramah a rawnlut leh ta a. Chumi hmun chu thim leh vawt tak, rilru lehtaksa natna chi hrang hrang neite’n anmahni tidamtutur ngaia an rumna a ni; an khawsak phung leh an thiltih dante lah chu Isua duhzawng nena inkalh tak tak ani hlawm lehnghal a. Hetih lai huna natna an ten ber lehkai an hlauh ber ni bawk chu phar a ni a, hei hian Setanalalram hrehawmzia a tilang chiang hle awm e. Phar natnaveite chu Pathian hremna tuar ni-a ngaih ni tlangpuimah se (Miriami pawhin a vei a nih kha, Num. 12:9:12chhiar la), Bible hi ngun leh zau zawka kan zir a nihchuan, suala tlu tawh khawvel chhe taka chenhrehawmzia tilangtu tha tak a ni zawk a ni.

Page 23: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

45 46

Matthaia 8:1-4 chhiar la. A tihdam paha akhawih kher hian eng nge pawimawhna tak a neih le?(entir nan, Lev. 13:44–50 hi en la).

He phar hian Isua hmaah thingthi-in, “‘Lalpa, iduh chuan mi tithianghlim thei e’” tih thu a sawi a. Griktawng chuan “thei” tih hi dunamai tih a ni a, Sap tawnga“dynamite” (lung hal kehna) an tih ang hi a ni. A awmziachu thiltihtheihna famkim tihna a ni ber ang chu. “I duha nih phawt chuan, thiltihtheihna famkim nei i ni bawka, ka nun hi i tidanglam thei e” a tihna a ni. Isua pawhintihdam a duh thu a lo sawi ve a, tichuan chawplehchilina tidam ta nghal a ni.

Isua’n ten miah lova phar a khawih ta mai khan abul vela lo awm ve mipuite rilru chu a khawih viauin arinawm. Duh ni se chuan tum danga (hemi zawha midang a tihdam leh pawh hian thu a sawi ringawt a ni) alo tih tawh dan ang bawk khan thu ringawt sawi leh maipawh ni se, a dam tho ang a. Eng vangin nge a khawihkher le?“A natna tihbaiawm tak lak atanga Isua’n phar atithianghlim ta hi sual lak atanga thlarau tihthianghlimhna a thawh entirtu tha tak a ni a. Isua hnen rawn pantuhi phar natna-in a bawm khah vek a ni a, a tur hlauhawmtak mai chuan a taksa pum pui chu a fan chhuak vektawh a ni. Phar natna vei tawktu chu an bawlhhlawh vezel avangin zirtirte chuan Isua pawh chu khawih lo turina hrilh a. Mahse Isua chuan a chungah a kut a nghat a,a hri vei tenawm tak chu a kai ve hauh lo mai. A kutin ahan deh chiah khan nunna pe thei thiltihtheihna chuphar taksaah a lut a, a phar zawng zawng chu a lothianghlim ta vek mai a ni. Tichuan, sual phar hrihlauhawm tak, mihring thiltihtheihna-in a tihthianghlimzawh tawh lo khawpa benvawn tawh pawh hi Isua chuantihdam a duh em em a ni.” - Ellen G. White, Desire ofAges (Chatuan Nghahfak), p. 244.

Khatia phar a han khawihna hmang khan Isua chuankan sualte chu eng anga nasa pawh ni mah se, ngaihdamnakan chang duh a nih a, tihdam leh tihthianghlim kan duh anih phawt chuan ani chuan min rawn hnaih zel dawn tih alantir a ni.

Tunah khan hmanlaia “phar” natna an ngaihthin dan ang deuha kan ngaih natna hlauhawm taktuar tute nge awm? Chumi awmzia chu mite’n anthinhrik leh an hnaih duh miah loh natna vei an awmem tihna a ni. Chutiang mite pawh theih dan tur chuhre thei turin engtin nge Isua thiltih hian a puih che?

THAWHTANNI April 18ROM MITE LEH MESSIA CHU

Daniela lehkhabu-in Rom chanchin a sawi teuhmai hi chhan tha tak a awm a (Dan. 7:7, 8, 19–21; Dan.8:9–12, 23–25 en la). Lalram ropui tak a ni a, Isua hunlaipawh khan thil an la tithei em em a ni. Chutiang chu nimah sela, Rom sipai hotu, Rom sawrkar thuneihziatilangtu a ni mai lo va, an thuneihna lek kawhna hmanruani bawk ngei mai chu Isua hnenah a lo kal a. He pa hiankeimahni ang thovin harsatna leh lungngaihna, a chinfel theih si loh eng eng emaw a nei ve nual ni tur a ni. Heihian khawvela thiltihtheihnate hi chuan tlin tawk chin anei a ni tih min hriattir nghal bawk se a duhawm hleang. Hruaitu ropui leh thiltithei ber ber, mi hausa lehawm thei ber ber te pawh hi hringnun buainate’n an hannuai tak tak meuh hi chuan tih theih an lo nei tlem vehle hlawm mai. Pathian puihna tel lo chuan eng nge beiseitur kan neih reng reng le?

Matthaia 8:5–13 chhiar la. He thawnthu hianrinna tih leh rinna nei tih chungchanga thudik engengte nge a puanchhuah? Keini Seventh-day

Page 24: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

47 48

Adventist, hamthatna eng eng emaw pek bikte hnenahhian eng nge a sawi le?

Sap tawnga “centurian” an tih mai thin hi Rom sipaihotu an ni a, dan tlangpuiin sipai 80 atanga 100 vel chungathuneitu an ni. Sipaiah hian kum sawmhnih chhung velan tang thin a, chung sipaite chu chhungkaw pangngaiang hi an din ve phalsak a ni lo. Chuvang chuan he sipaiza hotu pawh hian a chhiahhlawh hmeichhe naupang tekha a chhungkaw neih ve chhun pawh a ni mai thei e.

Juda-te ngaihdanah chuan Gentail-te aia hmuh-sitawm zawk tur awm chhun chu phar natna veite an ni a;chutiang chu a nih avangin he sipai hotu pawh hian Isua’na ina kal a tum thu a sawi pawh khan a kal duh tak tak aring kher lo vang. Sipai za hotu-in Isua chu a inah rawnkal kher lo va, thu a sawi ringawt a nih pawha a chhiah-hlawh chu dam mai tura a ring hian a rinna ropuizia minhriattir a: Isua Thu chuan a kuta a khawih ang thovin thila ti thei a ni. He sipai za hotu hian mi tu emaw damlotihdam chu Isua tan thil harsa niin a hre lo va. Sipai hotute’nan hnuaia mite thu an pe angin Isua hian a chhiahhlawhtidam lotu natna chu thu han pe se, chawplehchilhin adam mai dawn niin a ring a ni.

Matthaia 8:11,12-a Isua thusawi hi han en lehbawk a. Hamthatna ropui tak tak a pekte tana vaukhannathu rum tak a va ni tehlul em! Keini Seventh-dayAdventist-te pawh hi hamthatna tam tak pek bik kan nia, Isua thusawite hi kan bengkhawn ve tur a ni dawnlo’m ni?

Ni tina i thil tih thinte leh duhthlanna i siamthinte chu eng nge ni? Chung i duhthlanna siamtechuan engtiangin nge i rinna a nghawng? I rinnatithang lian zeltu tur duhthlanna engtin nge i siamtheih ang?

THAWHLEHNI April 19RAMHUAITE LEH VAWKTE

Matthaia 8:25–34 chhiar ula. Heng thawnthupahnihte hian Pathian thiltihtheihzia eng nge minhrilh? Heti laia a thiltihtheihna chungchang kanhmuh atang hian keimahni aia lian zawk harsatnaleh buaina kan tawh changte engtin nge thlamuannakan chhar theih ang?

Juda-te ngaihdan chuan leilung awm dan lehramhuaite chunga thuneitu awm chhun chu Pathian ani a. Thu kam khat lek sawia thlipui leh tuifawn a hauhreh hnu khan (Mat. 8:23–27) Isua chu Galili dil chhaklam vaukamah a rawn kal a. Helai hmun hi Gentail-teram a nih mai bakah, ramhuai man mi thenkhat an awmbawk a ni.

Marka 5:1–20 leh Luka 8:26–39 te hian heng mi,ramhuaiin a mante awm dan chu chipchiar deuh zawkinan sawi a. Ramhuaite chuan “Nuaia” niin an insawi a.Heti laia “Nuaia” tih hi a tawngbul lamah (Latin, English)chuan “legion” tih a ni a, sipai 6,000 vel awm khawmsawina a ni. Tichuan, heng ramhuai tam takte hi vawk2,000 kawchhungah luhtir an ni ta a.

Mi tam tak chuan eng vangin nge ramhuaite hivawk kawchhungah kher luhtir an nih le, an ti thin a.Sawi dan pakhatah chuan ramhuaite hian ram palailengavah vel mai mai an duh bik lo va, chuvang chuan chennatur hmun eng emaw tal an zawng thin a, chenna turdang an hmu ngang lo a nih chuan vawk kawchhungahpawh an lut mai thin a ni. Sawi dan dang lehah chuan,ramhuaite hian tui an hlau hle a, Isua pawhin ramhuaitechuan tui awm lohna hmun an zawn thu a lo sawi vebawk a nih kha (Mat. 12:43). Juda-te thawnthuthenkhatah chuan ramhuaite chu tawpna huna Lalpa ni

Page 25: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

a thlen hma deuhin tihhlum vek a nih tur thu a awmbawk.

A enga pawh chu lo ni se, a pawimawh lai ber nizawk chu: he thawnthu-a ramhuai man mite dinhmunchhe tak mai hi Setana’n Pathian fate chan atana a duhem em chu a ni tih hi a ni. Mahse Isua chuan an nun atihdanglamsak ta vek mai a. Isua hnenah kan inpe a nihphawt chuan Setana’n kan nuna thlentir a tum zawngzawngte hi a lo dang thei a, dan ngei pawh a tum dawnbawk a ni. Keimahni mai chuan Setana hi kan do zo si lova.

He indona ropuiah hian a khawi lam lamah emawchuan kan tan ngei a ngai a. Isua chuan, “‘Tu pawh kalama tang lo chu mi do a ni; tu pawh mi lak khawmpuilo chuan a tidarh a ni’” (Luka 11:23) tiin a lo sawi a. A thuhi a hriamin a bung ang reng hle mai; mahse hei aiachiang zawk hi chuan he thu dik tak hi sawi chhuah dana awm miau si lo atin a ni.

Johana 10:10 chhiar la. “Isua chuan, ‘Ruk hmangchu ru tur leh tihlum tur leh tichhe tur lo chuan a lokal lo; kei zawng nun an neih nan, tam tak an neih nanka lo kal a ni’ a ti a.” Engtin nge he thu hi ramhuaimante chungah chauh ni lovin, keimahni leh kan nunahpawh a dikna awm ve tho le? Engtiang kawngte-in ngeheti laia a sawi hi a takin kan lo chan ve theih ang?

NILAINI April 20“THO LA, I KE-IN KAL RAWH!”

Thawhtanni zirlaiah khan Isua’n Israel-te zingahpawh khatiang taka rinna nasa kha chu a la hmu ngai lotih sipai za hotu a hrilh thu kan hmu tawh a. Nimahselahetih lai vel tho hian Israel ramah khan mi pakhat, ataksa damna ai pawha a ngaih pawimawh zawk a thinlung

49 50

damna tur ni-a a beisei hmun rawn vak thleng a awm vetlat mai.

Matthaia 9:1–8 chhiar la. Kan sualte chu enganga tam pawh niin, eng anga nasa pawh pawi lokhawih tawh mah ila, ngaihdam leh vek kan ni theitih thu atang hian eng beiseina nge kan chhar theihle? Rom 4:7; 1 Joh. 1:9; 1 Joh. 2:12 te pawh en la.

A hnena zeng an rawn hruaia Isua’n a lo buaipuihmasak ber chu a thlarau lam dinhmun a ni daih mai hia ngaihnawm dangdai riau va. Isua hian a harsatna tawhchu eng nge ni tih a hre chiang viauin a rinawm.Khatianga awngrawp tak kha ni tho mah se, thuk zawkaa buaina chu a nun sual tak avanga mahni inthiamlohnaa nei kha a ni tih Isua’n a hria a. Tin, ngaihdamna chana duhzia pawh a hriatsak bawk. Tichuan, sual sualzialeh sualin mi a tihhrehawm nasatzia hrethiamte tanathlamuanna thu duhawm ber leh ropui ber mai chu asawi ta a: “I sualte ngaihdam a ni tawh” tih thu ngei maichu a hrilh ta a ni.

Ellen G. White-i chuan heti hian a lo sawi belh vea: “He pa-in a duh ber chu taksa damna ni lovin, a sualphurritte hlih kian a ni. Isua chu hmuh theih a nih a, ahnen atang hian ngaihdamna leh Pathian atanga chhuakthlamuanna chu a dawng dawn a nih phawt chuanPathian thu ang zela nun emaw, thih emaw pawh pawi ati tawh lo va ni.” – Desire of Ages (Chatuan Nghahfak),p. 246.

Seventh-day Adventist pastor pakhat chuandamna chang lo tur khawpa rinna chak neih a tul thu asawi thin a. Hei hi rinna azawngah chuan a ropui ber ani a: kan taksa awm dan aia pawimawh zawk chatuandaih tur thilte chu kan thlir thin zawk tur a ni reng a ni.Kan tawngtainaa kan thu chham tam ber hi chu kantaksa mamawhte a ni hlawm a; mahse hengte hi Pathian

H-4

Page 26: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

51 52

chuan a buaipui teh chiam lo tlat. Tlang chunga athusawiah khan Isua chuan “Pathian ram leh a felna te”chu zawng hmasa phawt mai turin min hrilh a nih kha.Chuvangin tunah hian taksa mamawh eng eng emaw neitho mah ila, chatuan daih tur thilte chu ngaihtuah hmasakberah kan neih a va pawimawh tak em! He khawvel thiltehi chu rei lo te chhung atan chauh a ni si a.

Kan taksa-in hrehawm a tawrhte hi chu a nasaber pawh he leia kan dam chhung chauha awm dawn a.He thu hi eng vangin nge kan theihnghilh ngai miahloh a pawimawh viau le?

NINGANI April 21MITTHITE CHU MITTHITE VEKIN VUI RAWH SE

Matthaia 8:18–22 chhiar la. Heng mite hnenaIsua’n amah zui tih awmzia a hrilhfiah dan chu engnge ni?

A hmasa berin, Matthaia 8:18-22-ah hian mipahnihin Isua zirtir nih ve beiseia amah an rawn pan thukan hmu a. An ti tak dun hle mai lehnghal a; mahse thil engemaw thlah phal loh an nei tlat lawi si. Kan ngaihtuahnazawng zawngte min hriatsak vektu Isua chuan thil nihnadik tak chu a sawi ta rawng mai a. A hnena lo kal hmasazawk chu a thil neih zawng zawngte – ama mutna khumngei pawh huamin kalsan vek a, amah chu zui a duh taktak leh tak tak loh a zawt ta a. Hetia a tih avang hian Isuazui tur chuan kan thil neih zawng zawngte kan chan veka ngai a ni tihna a ni kher chuang lo va, chan lo ngaidawn pawh ni se, engkim kan huam tur a ni tihna a nizawk.

Chumi zawha a pahnihna chu ama chhungte aiaIsua dah pawimawh zawk a tum tak tak leh tak tak loh azawt ve leh a. A lan dan maiah hi chuan a thusawite hi a

hriam hle mai. He pa’n a tih duh zawng chu a pa vui a nia. Chumi chu tih phawt a, a tih zawh veleha Isua zui maichu eng vangin nge a theih tlat loh ni? Juda-te ngaih-danah chuan Thu Sawm Peka a pangana hian mahni nuleh pate chu an thi a nih chuan mumal taka vuina neihsaka phut tel ve tho bawk si a.

Amaherawhchu, Bible thu hrilhfiahtu thenkhatchuan hetih lai hian a pa hi a la thi lo va, thi mai theidinhmuna ding pawh a la ni lo hrim hrim niin an sawi a.He pa-in Isua hnena a sawi hi a awmzia ni bera lang chu:Ka chhungte laka ka bat zawng zawng chu ka tlak phawtang a, tichuan ka rawn zui ve dawn che nia tih a ni.

Chutiang chu a nih avangin Isua pawh hianngeiawm deuh takin a chhang ve ta a ni ngei ang.

Zirtir ni tura kohna dang chu Matthaia 9:9-13-ahhian kan hmu leh a. Hemi tuma a koh hi chu chhiah-khawntu Matthaia a ni a, mite hmuhsit leh huat rawn ani. A thinlung chu thutak pawm thei turin a hawng renga ni tih Isua hian a hria a, kohna a dawna a lo chhan letdan hian a rilru chu a tilang chiang hle. Matthaia te angina kohna a lo chhan dan tur chu a hre tlang sa a, chutiangchu a nihzia heng changahte hian kan hmu vek bawk a.Tunlai mite thlirna atang chuan Matthaia te ang han kohngawt mai kha chu an veng paho pawh khan awm lo anti ve ngawtin a rinawm a. Mahse hetah pawh hianchanchin tha sawmna thu chuan mi tin a huap zawhziatihlan a ni leh ta a ni.

Matthaia 9:13 chhiar la. A sawina boruak chuinang lem lo mah se, a sawi tum chu eng vangin ngetunlai hun, ran thisena inthawina chu Isua thisenin athlak tawh huna chengte tan pawh a la pawimawhreng le? Chumi awmzia chu, engtin nge sakhawthurinte leh thil tih hrang hrangte hi eng anga dik

Page 27: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

pawh ni se, Pathianin a duh ber thilte daltu a nih lohnan kan fimkur hle ang?

ZIRTÂWPNI April 22NGAIHTUAH ZUI TUR: Ellen G. White-i lehkhabu ziak,Chatuan Nghahfak tiha, phek 240 – 250, “Mi TithianghlimThei E” tih kha chhiar ang che.

German-ho khuan, “Einmal ist keinmal” tih thu hian sawi thin a, a awmzia chu, “Tum khat lek chu engmaha ni lo” tihna mai a ni a, thil eng emaw vawi khat lek lothleng hi chu lo thleng ang pawha chhiar tham a ni lo vean tihna a ni ber. A ngaihdan hi i pawmpui emaw, pawmpuilo emaw pawh ni se, Ningani zirlai atang khan hanngaihtuah chhin la. Khatah khan Isua chuan a pa a vuiphawt hnu-a a zirtir rawn nih ve tum mi pakhat chu, “Mizui rawh; mitthiin anmahni mitthi chu vui rawh se” tiin ahrilh a nih kha (Mat. 8:22). Isua’n la thi lo napui thi tawhanga a sawi hi eng nge ni a awmzia le? Aw le, “Einmal istkeinmal,” (“Tum khat lek chu engmah a ni lo”) a nih taktak chuan, he leia vawi khat chauh nun a, chatuana nunnatur chu nei ve leh si lo kan ni a nih chuan, piang lo law lawila emaw, thi tawh law law ila emaw a tha zawk ang chu(Joh. 3:18). Khawvel mi fing, thih hnu khawvel a awm ringlotute chuan he lei nun hrehawmzia leh daih rei loh si ziahi an sawi thin a. Rei lo te kan dam hnu-ah chatuan atankan thi hlen vang vang a, hriat pawh kan hlawh zui tawhlo kumkhua dawn niin an sawi bawk thin. Chutiang a nihchuan Isua’n he thu a lo sawi pawh hi sawi awm tak a nilo reng a. A hnena rawn kal pa hnenah hian he khawvelaia ropui leh daih rei zawk chu kawhhmuh a tum a ni.

SAWI HO TURTE:1. A chunga mi khi hre rengin Isua’n mi pakhat, a pavui hmasak phawt duhtu hnena a thil sawi kha chhiar

53 54

nawn leh ang che. Hei hian kan thiltih kawngtinrengah zau zawka thil kan thlir thin a pawimawhziaeng nge min hrilh? Engtiangin nge kan Pathian thu(theology) kalpui dan hian chutiang tur chuan minpuih bawk le?

2. Kan taksa nate a dam theih nana kan tawngtai hian,Pathian chuan a rawn tidam ngei dawn em tih kanchiang lo fo thin; mahse kan thlarau damna erawh angai pawimawh hle tih chu kan chiang thin thung si.Engti kawngin nge hei hian i tawngtai nun kha anghawng le?

3. Nangma ngaiha thil pawimawh ber berte chu eng ngeni? I ngaih pawimawh zawngte chu ziak la, in class-ah chhiar chhuak ang che. Mi dangte’n an ngaihpawimawh zawng an ziah vete atang chuan eng ngezir tur in neih hlawm? Kan thil ngaih pawimawh zawngtheuhte chuan keimahni leh khawvel kan thlir dante, Pathian kan hmuh dante leh mi dangte kan hmuhdan eng nge min hrilh le? In tih ang tho chu Pathianawm ring lohote’n (atheists) ti ve ta se, in ziah ang thokha an ziak ve ang em?

ãããã

Page 28: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

55 56

ZIRLAI 5-na April 23–29

HMUH THEIH LEH HMUH THEIH LOHINDONA CHU

CHÂNGVAWN: “Baptistu Johana awm achin tunthlengin vanram chuan beih vak atawk thin a, a bei vakte chuan anpawng lak thin” (Matthaia 11:12).

CHHIAR TURTE: Matthaia 11:11, 12; Thupuan 5:5;Matthaia 12:25–29; Isaia 27:1;Matthaia 11:1–12; Hebrai 2:14.

SABBATH CHAWHNU April 23

Ni tin mai hian nun dan, mi dangte nena inlai-chinna, hnathawh, ngaih pawimawh zawng, intihhlimna,leh thian kawm tur thlan thu-ah te duhthlanna pawi-mawh tak tak kan siam thin a. Heng duhthlannate hi apawimawhna hrethiam tak tak tur chuan a nihna diktak kan hriatthiam ngei a ni tih kan chian hmasak phawta tul a. Bible chuan kan hmuh theih thil chi hrang hrangtehi kan hmuh theih loh thilte’n nasa taka an rawnnghawng thin thu a sawi a, chuvang chuan kan hmuhtheih thilte khuh botu “puanzar” chu kan pawh hlim a,hmuh theih loh khawvel chu hmuh kan tum a ngai tareng a ni.

Science khawvela cheng kan ni bawk a, chuvanginkan hmuh theih loh phenah hian thil tam tak a awm a nitih hi rin harsa kan ti tur a ni lo vang. X-ray chungchangte, radio waves hnathawh dan te, leh hruia inthlunzawmkher lova inbiak theih a ni ta te hian mita hmuh theih siloh thil tam tak a awm a ni tih a tilang a. Mobile phone

hmanga mi kan biak emaw, mi’n min rawn biak emaw te,TV leh radio-a thil kan hmuh leh kan ngaihthlakte hiankan hmuh leh kan hriatte hi kan hmuh theih loh thilteavanga hmu leh hria kan nihzia a tilang bawk awm e.

Krista leh Setana inkara indona ropui tak pawhchu ni tina kan thil tawn hmuh theih khawvel piah lamaha thleng mek a. Tun karah hian chung hmuh theih lohthilte chu eng nge a nih a, engtiangin nge kan nun lehduhthlanna kan siamte a rawn nghawng thin tih kanhriat theih nan Matthaia lehkhabu-a chang thenkhat (lehlehkhabu dang pawh) kan zir chiang dawn a ni.

SUNDAY April 24Matthaia 11:11, 12

Bible hi Pathian Thu a ni a, he lehkhabu-ah hianchhandamna ruahman chu chiang takin ziah a ni bawk.Chutih rual chuan chang thenkhat erawh hi chuhriatthiam a har viau mai bawk si a. Mahse hei hi makkan ti vak tur pawh a ni chuang lo. A thuhrimin kan nunpeng hrang hrangah pawh hian hriatthiam mai har tih fefe kan nei ve nual tho a ni lo’m ni? Chuvangin thlaraulam thutakte leh tisa khawvel piah lam thilte minhriattirtu Pathian Thu-ah phei hi chuan kan hriatthiamphak loh thil a va tam lehzual dawn em!

Hemi chungchang hi Ellen G. White-i chuanchiang takin a lo sawi a: “Nunna tlawm leh mawlmanglutuk ni-a langte pawh hi mi fingte zinga fing ber pawhina hrilhfiah zawh loh khawpa hriatthiam harsa a ni hlawma. Khawi hmunah mai pawh hian kan hriatthiam phakloh thil mak tak tak a awm teuh mai. Chutiang a nih sichuan thlarau khawvelah pawh kan hriatthiam theihmiah loh tur thil mak leh ril tak tak a awm a nih pawhinmak kan ti vak tur a ni dawn em ni? A buaithlak lai ber

Page 29: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

zawk chu mihring rilru chak lo lutuk leh zim lutuk hi ani a. Pathian chuan Bible-ah hian eng ang nungchangleh mizia pu nge a nih tih kan hriattheihna tur tawk chumin pe tawh a, a mi enkawl dan thuruk ril tak takte chukan hriatthiam vek loh mai avangin a thu hi kan ringhleltur a ni chuang lo.” – Step to Christ (Krista PannaKailawn), p. 83.Entirnan, Bible-a chang hriatthiam har ber berte zingapakhat chu Matthaia 11:11, 12 thu hi a ni a: “Tih takmeuhin ka ti a che u, hmeichhe hrin zingah BaptistuJohana aia ropui zawk an la chhuak ngai lo; nimahselavan rama mi te deuh pawh ani ai chuan an ropui zawk sia. Baptistu Johana awm achin tun thlengin vanramchuan beih vak a tawk thin a, a bei vakte chuan an pawnglak thin.” (Mat. 11:12).

`Heng chang pahnihte hi chhiar chhuak la. Engnge a awmzia ni-a i lo hriat ve dan le? I hriatthiamloh thil a awm em?

Lehlin thenkhatah chuan chang 12 thu hi tihianan dah a: “Baptistu hunlai atang tawhin tunlai thleng hianvan atanga lo chhuk lalram chuan chak takin hma a lasawn zel a, tharum thawh chingte’n an bei ve reng bawk ani”. “Tichuan, Baptistu Johana’n thu a hril tan atanga tunthleng hian Van Lalram chuan chak takin hma a la sawnzel a, tharum thawh chingte’n an bei thin bawk”. Mizo Biblelehlin tharah (CL) pawh, “Baptistu Johana lo awm atangatun thlengin vanram chu an bawh huai huai a, a bei vaktechu an lut thin,” tih a ni.

Heti laia Isua thusawi hi eng nge ni a awmzia niang?

Khawvel nunah pawh hian eng thilte nge kanhriatthiam phak loh khawpa mak leh ril la awm? Entirnan, ni chungchangah hian kan hriatthiam loh thil

57 58

mak tak tak a awm avang ngawtin ni khi a awm lo niinkan ring mai dawn em ni ang? Chuti a nih chuan,rinna leh Pathian Thu chungchangah phei hi chuankan hriatthiam phak loh thil a va tam lehzual dawnem!

THAWHTANNI April 25THIMNA RAMRÎTE CHU

Hmanlai atang tawha Bible zirtute’n hrilhfiah tumaan lo buaipui thin tawh chu Matthaia 11:12 thu hi a ni a,a chhan pawh lalram leh mihring sawi nana a tawngkamhman hi a tha zawng leh a tha lo zawnga hman theih veve a nih vang a ni. Grik thumal a hman, basmati tih hi“chak taka hmasawn zel” tihna emaw, “thuruma beihnatawk” tihna emaw a ni thei ve ve a. Tin, biastes tih pawhhi “mi chak takte-mi tum ruhte” tihna emaw, “tharumthawh chingte” tihna emaw a ni thei bawk.

Chuti a nih chuan, he lai chang hi lalraminngaitlawm leh thuhnuairawlh tak vanram chuan tharumthawhna a tuar a, tharum thawh ching tak takte’n an beireng tihna a ni mai ang em? Nge ni a, vanram chuan a thazawngin chak takin hma a sawn zel a, chumi neih tuma lobei vaktute chu Krista zuitute an ni tihna em ni zawk?

Isua zuitute chu van ram neih tuma an beihnakawngah mi dangte nek zawng, tharum thawhnarawngkai ang chi-a an chet ve a rem ve reng em?

Heng a hnuaia changte hi chhiar la. A chungazawhna kan chhan thiam theihna turin eng thute ngean sawi hlawm? Mat. 10:34; Thup. 5:5; Mika 2:13.

Mi thenkhat chuan Matthaia 11:12 thu hrilhfiahdan dik ber chu biazomai tih leh biastes tih thumalte hiGrik tawnga an hman dan tlanglawn ang bera hman vemai tur niin an ngai a. Chutiang a nih chuan hetiang

Page 30: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

hian hrilhfiah tur a ni ang: van ram chuan thiltihtheihnathianghlim leh ropui tak nen chak takin hma a sawn zel a,thimna ramrite pawh a nawr lut mek zel bawk; hetih laihian tharum thawh chingte leh mi koham tak takte chuanrawk an lo tum ve reng bawk a ni. - A. Carson, TheExpositor’s Bible Commentary With the New InternationalVersion: Matthew, (Grand Rapids: Zondervan, 1995), pp.266, 267.

He hrilhfiahna hi Matthaia lehkhabu-a chanchintha thupui kan hmuh hi zau zawka kan thlir chuan a dikhmel viau mai a. Êng leh thim inbeihna, Krista leh Setanate inkara indona a awm thu a sawi hi Bible bu pumah hianinthlung chhuak dap tho mah se, Thuthlung Tharlehkhabu-ahte hian a lang fiah zual hle a. Hmuh theih lehhmuh theih loh khawvelah hian indona chu a awm ngei a,chu indonaah chuan kan zavai hian kan tel vek a, a khawiemaw lam zawk zawkah chuan kan tan ngei a ngai bawk.Chu indonaah chuan eng thil chiah nge thleng tih chu kanhrethiam emaw, hrethiam lo emaw pawh ni se, ral chu nitin mai hian kan do theuh hlawm a. Hei tak hi indonaropui kara nung kan nihzia tichiangtu pawh a ni reng a ni.

THAWHLEHNI April 26INDONA TARMIT HMANGA THIL THLIRNA CHU

Matthaia 11:12 thu awmzia dik tak chu eng nge nitih hre chiah lo mah ila, nimin lama kan hmuh tak angkhan, he thu hian indona ropui chu a taka thleng mek anih ngeizia min hriattir tho va. Bible chang dangte atangpawha kan hriat danin, he indona hi a nihna taka chuanKrista leh Setana te inbeihna a ni.

Heng changte hian indona ropui chu a taka thlengngei a nihzia engtin nge an sawi le? Mat. 12:25–29;

Isa. 27:1; 1 Joh. 5:19;Rom 16:20; Gen. 3:14–19;Eph. 2:2;6:10–13.

Heng changte hian “indona tarmit hmanga thilthlirna” ti-a tunlaia Pathian thu thiam hmingthang takpakhatin (amah chu Adventist a ni lo va) a lo phuah maichu an sawi hlawm a, heng lo pawh hi hemi chungchangsawina dang tam tak Thuthlung Hlui leh Thar lehkhabu-ahte hian a la awm bawk. “Indona tarmit hmanga thil thlir”tih awmzia chu lei leh van pum pui huap hian mihringteaia ropui zawk daihte chu an indo mek a, chu indonaahchuan kan zavai hian eng emaw ti kawng tak chuan kantel ve vek bawk a ni tihna a ni ber mai. He ngaihdan hiAdventist-te zingah chuan thil thar pawh a ni hran lo va.Kan Kohhran hun hmasa lam atang tawh khan kanPathian thu pawm dan pakhat a lo ni reng tawh zawk a;dik tak phei chuan mumal taka kan Kohhran din a nihhma pawhin kan mi hmasate kha chuan he ngaihdan hian lo vuan nghet hman hle tawh a ni.

Engtiang kawngte-in nge nangma nunah khanhe inbeihna hi a taka thleng ngei a nihzia i hmuh vele? Engtin nge duhthlanna i siam turahte leh thlemnai hmachhawn tum te’n a lo lan chhuah thin? He inbeih-na hi a taka thleng ngei a ni tih i hriatthiamna chuanengtin nge duhthlanna dik siam tur leh thlemna dozo turin a puih theih ang che?

NILAINI April 27INDONA CHU A TENAWM HLE CHANG A AWM ANG

Kan hmuh tak ang khan Matthaia 11:12-a Isuathusawite hian, eng anga ril leh thuk pawh chu lo nimahse, Pathian ram chu beihna emaw, dona emaw tel lochuan din a nih dawn loh thu a tilang a. Chu inbeihnachu indona ropui hi niin kan hria a, hman atanga tun

59 60

Page 31: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

thleng hian beih a la ni reng a. Sualna, Setana, leh boralturte chu a tawpna atana tihboral an nih hma loh chuanbeih chhunzawm zel a ni bawk ang. Tin, he inbeihnaahhian a chang chuan thil duhawm lo leh tenawm tak taktepawh a thleng dawn bawk a ni.

Amah Isua ngei pawhin Matthaia 11:12-a a lo sawiang hian chu indona chu a taka thleng ngei a ni tih kanhmu thei a, tin, a chang chuan a bawhhlawh hle dawn a nitih pawh kan hriat tel bawk a tha awm e.

Matthaia 11:1–12 chhiar la. Kan chhehvelahtehian indona ropui chu a takin a thleng mek reng a nitih engtin nge kan hmuh theih ang? Chumi awmziachu, engtin nge indona ropui hian heta thil thlengtehi hrethiam thei turin min puih le?

A bul tan nan, tan ina Johana khung duh turahruaitute hmintu kha tu nge ni-a kan rin? Hetah hianSetana thiltum chu Johana rawngbawlna tihtawp ni mailovin, mite’n Isua an rin loh nana an rilru tihnualsakpawh a ni bawk tih kan hmu thei a. Hetiang thil hi akawng lo buatsaihtu Johana pawhin a hmachhawn a nihchuan, amah Isua ngei chungah phei chuan eng thil ngethleng ve ang?

Chuti a nih chuan, Setana hian Isua zuitute lehJohana te chu he zawhna hi a zawhtir ngei ngei ang tih achiang hle bawk: He Nazaret Isua hian thil mak tam tak ati thei a nih a, thiltihtheihna ropui tak a nei a nih bawk sichuan, eng vangin nge hetiang mi rinawm leh mi tha takJohana te ang hi tan ina thi mai tura a hnut chhiah le, amaunaupa ngei a ni bawk si a.”

Tin, Johana rilru-a rinhlelhna eng eng emawdahtu kha tu nge ni-a kan rin bawk le? Eng vangin ngehetah hian ka awm? Eng vangin nge min rawn chhuahzalen mai loh? Chutiang chu a nih avangin, “‘Lo kal turachu i ni nge, mi dang kan la ngai ang?’” ti-a a zawt heu

61 62

mai pawh kha a awm ve viau tho mai (Mat. 11:3). Hezawhna zawttu hi tu dang ni lovin Isua baptistu Johana,thuro anga Pathian Thlarau lo chhuk a, Isua lu chungafu lai hmutu (Mat. 3:16) leh, van atanga aw lo chhuakin,“‘Hei hi ka Fapa duh tak, ka lawm em ema chu a ni,’”(Mat. 3:17) a tih thu hretu tho kha a ni a. Heng thil zawngzawngte a thlen hnu hian a ringhlel leh hnuhnawh tihnaem ni ang? Hetih lai taka Johana dinhmun hi a khirh emem mai a, a la khirh zual zel dawn a, chu chuan a rinhlelhnaa tizual sauh bawk ang (Marka 6:25–28).

Tunah khan thil eng emaw-in rinhlelhna a neihtirche em? A neihtir che a nih chuan, a tikiang turin engnge i ngaihtuah ang a, engtin nge i tawngtai bawk ang?Chung ngaihtuahnate leh tawngtainate chuan Pathianthatna i rin theihna tur chhan ropui tak tak engte ngean pek che?

NINGANI April 28TANCHHAN TLAK LOH

Mihringte chanchin kal tawh han thlir kir hianindona tam tak a lo thleng tawh tih kan hre thei a. Mihringzia-a eng emaw tak hian mi thenkhat chu mi dangtesuasam a, rawk a, thah duhna rilru a puttir thin a.Katharine Tait-i’n a pa, British mi fing Bertrand Russell-a chanchin a ziahna lehkhabu-ah chuan IndopuiPahnihna a lo chhuaha England ram mipuite’n German-ho nen an indo tih an hriata an lawmzia leh, chu chuana pa rilru a tihnatzia ti hian a ziak a: “Ka pa khan Victoria-i hunlai mite’n a eng zawnga thil an thlir dan ang kha arawn than lenpui ve a, khawvel pum pui hian Englishmite kawng zawh ang kha rawn zawh chho ve-in, hman-laia an nun dan phung rawng tak kha kalsan a, mahni-a ro inrelna fel tak an neih hun tur chu nghakhlel takin

Page 32: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

63 64

a thlir thin a. Mahse, ama chipuite ngei chu anmihringpui German tawng hmangtu tam takte thah annih dawn avanga hlima an lam lai a hmu ta thut mai a.”tiin. - My Father Bertrand Russell (England: ThoemmesPress, 1997), p. 45. Hetiang hi khawvel mihring lo piangtawh zawng zawng tih theih deuh thawte rilru put hmangchu a ni a, suala tlu tawh kan nihzia tilang chiang ememtu pakhat a ni nghal bawk awm e.

Aw le, heng mihringte indona zinga a tam zawkfe-ah hian tu mahin a tawpa lo thleng tur chu an hrelawk ngai miah lo. A hnehtu lam nge an nih dawn a, ahneha lam zawk an nih dawn tih hre lovin an indo mawpmawp zel mai a ni ber.

Lei leh van pum pui hi Krista leh Setana indonamual a ni tih hriate chuan hlawkna ropui tak pakhatkan nei sa nghal a: chu chu a tu zawkin nge hnehnachang tawh tih kan hre bik hi a ni. Krista chuan kan tanhnehna pawimawh tak a lo chang tawh a. Kraws-a a nuna hlan hnu kha chuan hnehna changtu chu tu nge ni tihleh, chu hnehna rah chhuah chu tute’n nge chang theitih chungchang zawh buai a ngai tawh lo va. Setanatanchhan chu tanchhan atana tlak loh mai a ni tih achiang tawh dawn a ni.

Heng Bible changte hian indona ropuiin anghawng chhuah chungchang eng nge min hrilhhlawm le? Heb. 2:14; 1 Kor. 15:20–27; Thup. 12:12,20:10.

Setana chu vana indonaah khan hneh a lo ni tawha, chutiang bawkin leia indonaah pawh hneh a ni lehtawh bawk. Nimahsela huatna leh phuba lak duhnathinlung nen a seh theih tur zawngin a la phi ruai thomai a (1 Pet. 5:8). Krista chuan hnehna famkim changtawh tho mahse, inbeihna erawh la chhunzawm zel a nia, chuvangin kan rilru leh kan taksa te a chak lama dah

hmiah chu kan tana himna awm chhun a ni. Chu chu nitina duhthlanna kan siamte hmangin kan ti thin bawk.A chak lam, hnehna kan chang ngei ngei dawn a ni tih achianna hmuna min dahtu tur duhthlannate chu kansiam thin nge ni a, a chak lo lam, a tlawm zawk tur tihchiang sa reng hmuna min dahtu tur duhthlannate chukan siam thin zawk le? He zawhna kan chhan dan hiankan chatuan hmun tur chu a hril dawn a ni.

ZIRTÂWPNI April 29Ngaihtuah zui tur: Kan zinga tu hi nge indona ropui

chu a taka thleng ngei a ni tih hre lo awm le? Heindona hi a takin a thleng ngei a ni tih chu ni tinakan thil ngaihtuahte hian a tichiang hle a. Khawvelchhe tawh, anchhe dawng khawvel, hlauhthawnnaleh natnaa khat emaw tih mai tur khawp-hrehawmah kan cheng a. Chu khawvel chu huanlai taka awm thingkung pakhatah chauh rul aawmna ang kha ni lovin, rul tam takin huan pumpui a luah khah vekna a ni a. Chu khawvelahchuan kawng hrang hrangin thlemna chi tinrenga leng vel a, rinnaa nghet tlat lote leh tawngtaitaima lote chu awlsam takin an tlu mai thin a ni.Chutiang chu a nih avangin Isua pawh khan inringrenga awm a, tawngtai tam hle turin min lo hrilhreng a (Mat. 26:41), a nih loh chuan min changrengtu thang tam takte chuan min awk mai ang.Tin, heng thang hrang hrangte zinga Krsitiantetana hlauhawm ber ni hial tur chu, “Thlemnaahi tlu a nih chuan, i kal thui hle tawh tihna a ni a.Kir leh duh pawh ni la, Pathian chuan a lo pawmtawh chuang lo vang che” tih thu dik lo tak hi ani awm e. Hetiang thu hi eng lai maha la hre vengai miah lo tu nge awm ang? Kawng khatah

Page 33: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

ngaihtuah chuan, hei hi a dikna chin a awm vetho va: thlemnaah chuan vawi khat chauh pawh itluk khan nangmah chakna rin chhana let leh maithei lo tur khawpa hla-ah i lo kal hman tawh thina. Chuvang tak chuan Isua pawh a lo kal a ni renga, kan lo hlawhchham tawhnaah chuan hnehnamin rawn chansak a, a hnehna chu min neihtir atum a bawk a ni. Hei hi chanchin tha chu a ni: heindona ropui kal mekah hian keimahni-a kan tihtheih ngai miah loh tur chu Isua’n min tihsak a.Mahse chutih rual chuan, ni tin, darkar tin, lehengtik lai mai pawh hian a lama tan kan thlangreng tur erawh a ni ve thung. Chutiang chu a Thuzawmna leh hnehna thutiamte chan ve tumnahmangin kan ti tur a ni bawk. Engtik lai mai pawhhian kan chhandamna a chian theih nana a thil lotih tawhah chauh chuan kan innghat tlat mai tura ni.

SAWI HO TURTE:

1. Kan vela a tak taka thil awm ngei, mahse kan taksahriatna pengte’n a awm a ni tih a hriat theih miah si lohchu engte nge ni? Chu chuan kan hmuh theih loh thil-tihtheihna leh chakna nei thil (thlarau) tam tak an awmngei a ni tih hrethiam thei turin engtin nge kan rilru ahawn? Heng mita hmuh theih loh thilte (thlaraute) hi aawm ngei a ni tih hriatna chuan engtiangin nge indonachu a taka thleng ngei a ni tih hrethiam turin min puihle?

2. Mi tam tak chuan indona ropui a thleng mek tih hi anring ve lem lo va, thenkhat phei chuan chutiang zawnginan ngaihtuah ngai lo hrim hrim a ni. Eng vanga ring lo

65 66

emaw, hre lo emaw nge an nih le? A rin lohna chhanan sawite chu engte nge ni a, engtin nge i lo chhan letang? Mi tu emaw hnenah indona ropui chu a takathleng mek a nihzia hrilhfiah dawn ta la, eng Biblechangte nge i hman ang?

3. Kraws-ah khan Isua’n hnehna a chang tawh tho si a,eng vangin nge he khawvelah kan la awm reng le? Athi a, a tho leh a, tin, vanah a chho leh tawh bawk a,chuti si engvangin nge diabola chu a tawpna atanatiboral hlen hmiah turin a lo kal thuai mai loh le?

ãããã

H-5

Page 34: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

67 68

ZIRLAI 6-na April 30- May 6

KRISTAA CHAWLIN

CHÂNGVAWN: “‘Nangni thawk rim leh phurrit phurzawng zawngte u, ka hnenah lo kalula, keima’n ka chawlhtîr ang che u’”(Matthaia 11:28).

CHHIAR TURTE: Matthaia 11:28–30; 12:1, 2; Luka 14:1–6; Johana 5:9–16; Matthaia 12:9–14;Isaia 58:7–13.

SABBATH CHAWHNU April 30

Krista kha dan entirna (example) nung a ni a. Anunah khan chu dana thupek thianghlim tak taktebawhchhiatna chu pakhat mah hmuh tur a awm ve lo.Thiam loh chantir theihna tur remchang zawng rengtu ahnampuite lam chu hawiin, an chhan ngam miah loh turzawhna, “In zinga tu hian nge thil sual ka ti ngei a ni tihfinfiahna nei che u?” tih chu a zawt tawh nghe nghe a ni.”- Ellen G. White, Desire of Ages (Chatuan Nghahfak),p. 287.

Isua nun khan Pathian dan, Thu Sawm Pekawmzia chu a nihna ang takin a lan chhuahtir a. Amahkha mihring nun, mihring tisa pu-a Pathian dan nunchhuahpuitu a ni a. Chutichuan, a nun kan zir atanginthupekte zawm tih chu eng nge a awmzia tih leh, thlarautel lo leh ro taka dan zawmna ni miah si lova thupektezawm dan chu kan lo hre thei ta thin a ni. Tin, chungthupek sawmte zinga a pali-na hian ni sarihna ni Sabbathchu hre reng tur leh thianghlim taka serh thin turin minphut bawk.

Tun karah hian Matthaia lehkhabu kha kan lazir chhunzawm zel dawn a,

Sabbath serh dan tur thu-a inhnialna tlem azawnglo chhuakte kha kan thlir ang a, tin, Sabbath serh tihchu eng nge ni a awmzia tih Isua nuna lantir a nih danpawh kan en bawk ang. Pathian dan chu Pathiannungchang tarlanna a nih tak tak a, Isua pawh a takadan nun chhuahpuitu a nih bawk chuan, thupek pali-na a serh dan leh Sabbath chungchang a sawi dante kanzirna atangin Pathian nungchang chu chiang lehzualzawkin kan lo hre thei ang a. Chu ai pawha la pawimawhzawk mah chu engtin nge keimahni nun theuhah hianchu nungchang chu kan lantir ve theih ang tih hi a ni.

SUNDAY May 1KRISTA NGHAWNGKAWL ZANG TAK CHU

Matthaia 11:20-27-ah chuan Isua’n a rawng-bawlna pawm lotu Galili ram khawpui thenkhata chengtea hauh hrep thu kan hmu a. He a zilhhauhna thu leh avaukhanna thute tihlauhawm zual em emtu chu, hengkhawpuia chengte hi thutak hriat theihna hun tha tamtak pek an lo ni tawh a. Amah, Thutak (Joh. 14:6) ngeichu mihring tisa pu-in an zingah a lo cheng tawh thinbawk. Chu chu an la tawk zo lo a nih pawhin, “thil mak”tam tak a ti tawh bawk a (Mat. 11:20); mahse chuti chungchuan an sual an sim duh chuang si lo. A beidawnthlaka ti ve hle ni tur a ni, Kapernaum khuaa a “thil mak”tihte ang hi Sodom khuaah tih ni ve ta sela chuan, “‘tunthlenga a la awm reng’” tur a sawi ta hial a ni (Mat. 11:23).Tawngkam danga sawi chuan, Sodom khuaa chengte aikhan an sual zawk hle a tihna a ni ber.

Hetianga a hauh hrep hnu hian (chang 25-17), Isuachu a Pa hnenah a tawngtai nghal a, a chungah lawmthu

Page 35: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

sawiin, an pahnih inkara inzawmna thuk tak a awm thute chu a chham chhuak a. Tin, a Pa chuan a hnenah thilengkim a kawltir tawh tih a sawi hian heng khawpuiachengte’n amah an lo hnawl mai chu a pawizia lehlungchhiatthlakzia a tilang bawk a ni.

Matthaia 11:28–30 chhiar la. Hetah hian engthu nge Isua’n a sawi? Eng vangin nge he thu hi a Panena inzawmna thuk tak an nei a ni tih leh, a Pachuan engkim a kawltir tawh a ni tih thu a sawi zawhhnu khera a sawi le?

An rin loh avanga anmahni a dem thu a sawi hnuleh, a Pa nena inzawmna thuk tak an nei tih a sawi nawnleh hnu chuan chau leh hah apiangte chu amaha chawlturin a sawm ta a. Tawngkam dang sawi ila, mite chuheng mite’n amah hnawla thil an lo tihsual tawh angkhan tisual ve lo turin a hrilh tihna a ni awm e. Amahhian a sawi angte chu ti turin thuneihna leh thiltihtheihnaa nei a, tin, a hnena an lo kal a nih phawt chuan anthlarau (rilru) tana chawlhna an hmuh ngei tur thu asawi bawk a. Heta “chawlhna” a tih hian amahhnawltute’n an neih ve loh leh, neih pawh an neih vetheih miah loh tur thlamuanna, chhandam nih inhriatchianna, leh beiseina te a huam a ni.

Isua’n min chawlhtir tur thu a sawi hian eng ngea sawi tum tak ni ang le? Thatchhe taka awm mai mai tirmin tum tihna em ni? Ni teh suh e. Isua hian min phutsang hle zawk a; kan laka a phut sanzia chu tlang chungathu a sawiah khan kan hmu vek tawh a nih kha.Nimahsela Isua nena inzawmna chu min tichautu tur ani lo va. Amah chu kan en a, kan zui a, a nungchang chukan entawn a nih phawt chuan hringnuna tawrhna lehbuaina tam tak lo thleng thinte lak atang hian chawlhnakan hmu thei dawn a ni. Tin, chu chawlhna neih theihdan kawng khat chu Sabbath serh hi a ni bawk.

69 70

Heti laia Isua’n neihtir min tum hi engtin nge atakin i lo chan ve tawh? “Thuhnuairawlh leh rilru-ainngaitlawm” tak nihna leh zang taka rit phurh tihhian eng nge inzawmna a neih le?

THAWHTANNI May 2CHAWLHNI THU-A INHNIALNA CHAWL LO CHU

Kristiante zinga a tam zawk daihte’n an sawi angani sarihna Sabbath chu tihban tawh, thlak tawh, luahlantawh, leh thleng famkim tawh a nih si chuan, eng vanginnge Isua khan Sabbath serh dan tur chungchang sawinan hun tam tak a hman si le?

Heng Bible changte hi chhiar la. Hengahte hianeng nge an inhnialna ber chu ni a, ni lo bawk le? Mat.12:1, 2; Luka 14:1–6; Marka 2:23–28; Joh. 5:9–16.

Pharisaite khan Babulon sala Israel mite tannachhan pakhat chu Sabbath an tihbawrhban vang a nitih an hriat chian em avangin chutiang thil chu a thlennawn tawh loh nan theihtawp chhuah an duh a. Chuvangchuan Sabbath thianghlimna humhim nan tiin Sabbathni-a tih thiang leh tih thiang lo thilte chipchiar taka ziahnadan bu hial an siam ta a. Chung an dan siamte thenkhatchu lo en ila.

Sabbath ni-in arpui lo tui ta sela, chu artui chu ei athiang em? Pharisai-te zinga a tam zawkte ngaihdanahchuan arpui chu tui nei tura vuwlh a nih chuan, Sabbathni bika a tui kha chu Sabbath ni-in ei loh tur a ni; achhan chu kha arpui khan Sabbath ni-a hna a thawhvang a ni. Amaherawhchu, arpui chu tui nei tura vulh nilo, a sa ei tura vulh thau a nih chuan, Sabbath ni-a a tuichu ei a thiang thung a, a chhan pawh a tui neih kha ahna pui ber, vulh a nih chhan a nih miau loh vang a ni.(Dan pakhatah chuan tui nei tura vulh pawh ni se,

Page 36: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

71 72

Sabbath a bawhchhiat avanga i talh dawn a nih phawtchuan, Sabbath ni-a a tui chu i ei thei ang tih a awmbawk a ni awm e).

Sabbath ni-in darthlalanga inen a thiang em? Achhanna chu thiang lo tih a ni. A chhan chu: i sam tuaki hmuh chuan pawh mai i chak ang a, sam tuak pawhchu buh seng nen thuhmun reng a nih dawn avanginSabbath bawhchhiatna a ni tlat.

Sabbath ni-in i in kang ta sela, i thawmhnawte ithiar chhuah a thiang em? A chhanna chu hak khat chauhi tlan chhuahpui thei ang tih a ni. Amaherawhchu, haklai i nei a nih chuan, hak khat dang i tlan chhuahpuithei bawk ang. (Thil dang pakhat hriat tur chu, i in kangchu thelh mit turin Gentail-te pawh i pun a thiang lo va;mahse anmahni thu-a an thelh lui tho a nih erawh chuan,a pawi lem lo thung).

Sabbath ni-a chil chhak a thiang em? Achhanna:lungpui chungah chuan i chhak thei ang a; mahse leiaherawh i chhak tur a ni lo, a chhan chu leia i chhak a nihchuan chirh i siam tihna a ni ang a, chu chu Sabbathbawhchhiatna a ni.

Heng an dan tesep siam hrang hrangte hiankan nuih a tiza a ni mai thei e; mahse an tih ang deuhthilte hi Sabbath chungchangah chauh pawh ni lovin,kan thurin dangte chungchangah pawh kan tih ve lohnan engtin nge kan inven theih ang?

THAWHLEHNI May 3ISUA CHHAN LETNA

Vawiina kan zir tur hian Isua rawngbawlna boruakchu min hmuhtir a: Sabbath serh dan tur thu-a dan khirhtak tak, a taka zawm theih pawh ni hlawm lo an siamtechuan Sabbath-in a tum tak kha a tichhe vek tawh zawk a.

He ni hi kan hnathawh atanga kan chawlh hahdamnani tur a ni a, Pathian chibai kan bukna ni leh chawlhkartluana kan tih theih loh kan ringtupuite nena kan inpawlhona ni tur a ni; naupangte pawhin hemi ni hi chuan annu leh pate nen hun tam zawk an hmang ho thei bawkang a; min Siamtu leh min Tlantu’n kan tana thil a lo tihtawhte chu hlim taka kan lawmna ni tur a ni.

Phairsai-te’n nghawlkawl rit tak an siam chuIsua’n a chhan let dan hre turin Matthaia 12:3-8 chhiarla. Tin, 1 Samuela 21:1-6 pawh chhiar bawk ang che.Isua’n hrethiam se a tih chu eng nge ni?

Hetah hian Isua’n thil pawimawh tak pakhat, ahnu-ah pawh tawngkam na zawk hmanga a sawi nawnleh (Mat. 23:23, 24) chu a hrilh a, thil pawimawh tak takzawk chu ngai pawimawh turin a duh a ni. An thawnthuhriat lar tak Davida chanchin chu sawi chhuakin, khatiaLal Saula hlauva a tlan chhiat lai khan Davida chu biakbukah lutin puithiamte chauhin an ei thian chhangdahchu amah leh a thiante nen an ei thu a sawi a. Hetih laitak hi chuan Davida leh a thiante riltamna kha biak bukserh leh sang thilte ai chuan a pawimawh zawk tlat atinni. Chutiang chiah chuan, hemi tum pawh hian Isuazirtirte riltamna chu Sabbath serh dan tur thu-akaihhruaina an siam (buh seng chungchang) ai khan apawimawh zawk a, heng inkaihhruainate hi chu thil dangtinzawna siam a ni hlawm si a.

Tin, Sabbath ni-a temple-a puithiamte hnathawhpawh a sawi lang bawk a. Sabbath chuan rawngbawlnahnathawh, mi dangte tanpui chu a phal a. Chutiang chiahchuan Sabbath chuan Isua zirtirte chu hnathawh aphalsak ve a, a chhan pawh Isua leh a hnathawh chutemple aia ropui zawk a nih vang a ni.

Heti laia Isua’n Sabbath serh chungchang a sawileh hmun danga a sawite hian Pathian thupek kan zawm

Page 37: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

hi engti kawng mahin a pawimawhna a tinep lo va.Sabbath atang ni lovin, Sabbath-in a tum dik tak hliahtudan awmze nei lo tak takte lak atang zawkin chhuahzalen a tum a. Chu chu min Siamtu leh Tlantu a nihnaanga Kristaah chawlhna kan neihzia a lanna a ni nghalbawk a ni.

“Krista hunlai khan Sabbath chu hman khawloha lo ni nasa hman tawh hle mai a, a serhna hrim hrimpawh kha hmangaihnaa khat van Pa nungchangtarlanna aiin mahni hmasialte leh mahni thu duhtakte nungchang tarlanna a ni tawh zawk a ni.” - EllenG. White, Desire of Ages (Chatuan Nghahfak), p. 264.Sabbath na-a i thil tih thinte kha ngaihtuah la, mahnihmasialna nungchang ni lovin, hmangaihnaa khat vanPathian nungchang zawk tilangtu i nih ngei theih naneng nge i tih ang le?

NILAINI May 4SABBATH NI-A DAMLO TIHDAM THU

Chanchin Tha bu pali-te hi han chhiar ila,Sabbath ni-a thil thleng chungchanga Isua leh sakhawhruaitute inhnial thu an ziahte hi a ngaihnawm hle mai.Sabbath kha rei lo te hnu-a tihban tak mai lo ni ta ang se,eng vangin nge Chanchin Tha ziaktu pali-te hian Sabbathserh dan chungchanga Isua leh sakhaw hruaituteinchapchar thu eng emaw zat an sawi theuh hlawm si le?He thu hi Isua rawngbawl hnu kum tam takah ChanchinTha bute hi ziah a ni hlawm a ni tih kan hriat chuan adikzia a lang chiang leh zual a. A ziah hun thu-ah hianmi thiamte rin dan inang diak diak lo mah se, an zingatam zawk daihte chuan a lo berah Isua thih hnu kum 20atanga kum 30 vela ziah a nih hlawm an ring a. Hetih laivel hian ni sarihna Sabbath chu Sunday-a thlak fel tawh

73 74

ni angah lo ngai dawn pawh ni ila, chutianga thlak anihna lam hawi thu reng reng chu Thlarau Thianghlimuapna hnuaia Isua chanchin ziahna bu-ahte hian a awmder si lo. Chuti a nih chuan, ni sarihna Sabbath hi tihbanemaw, ni danga thlak emaw, leh luahlan emaw pawh ani lo tih chiang taka a lanna kan nei tihna nih chu.Chanchin Tha bu pali-te hian chutiang ti tura Isua’n thua pek emaw, thil a tih emaw reng reng pakhat mah ansawi miah lo bawk a. Chuti ahnehin, Isua thupekte leh athil tihte kha ngun taka kan zir chuan, Chanchin Thabute hian ni sarihna Sabbath la pawimawh chhunzawmzelzia min hmuhtir zawk a ni.

Matthaia 12:9–14 chhiar la. Heti laia an thuinchuh ber hi eng nge ni a, eng vangin nge chu chuan inhnialna chhan a nih le?

“Sabbath ni khat dangah pawh Isua chuinkhawmna inah a lut a. Chutia a luh pah chuan kutzeng pakhat kawngka bula lo thu chu a hmu a. Pharisai-te chuan eng thil tak ti ang maw tiin an lo mitmei ru renga. Chhandamtu chuan Sabbath ni-a a tidam a nih chuandan bawhchhetu anga ngaih a ni dawn tih a inhre vereng a; mahse Sabbath awmze dik tak hliahtu dan tesepeng eng emaw an siamte chu thiah timna a nei eih chuanglo. . . . Juda-te thufing pakhatah chuan thil tha tihnaremchang nei reng si-a tih duh tlat loh chu sual a ni a;nunna chhan thei reng nih laia, chhan si loh chu nunnalak nen thuhmun reng a ni tih thu hi a awm ve mial a.Tichuan, Isua’n sakhaw zirtirtute chu anmahni pawhinthu dik ni-a an pawm ve reng hmangin an hnial dang taa ni.” - Ellen G. White, Desire of Ages (ChatuanNghahfak), p. 266.

Hetah pawh hian a hmaa a lo tih tawh dan angbawkin Isua chuan mite chu danin a tum sang zawklam, rinna nunin a tum sang zawk chungchang chu a

Page 38: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

75 76

kawhhmuh leh ta a. Heng mite hi chuan Sabbath serhdan tur chungchanga anmahni siam chawp dan chi hranghrangte bawhchhiat ai chuan, kha pa kha na tuar lehhrehawm taka awm reng pawh pawi an ti miah lo. Chutihlaiin an beram khuarkhuruma tla chu Sabbath ni pawhni eng ang mah se, lak chhuah an hreh leh chuang derbawk si lo va. Danin a tum an han man lohzia mai chumihringpuite aiin an ran vulh pawh an ngai pawimawhzawk hian a tichiang hle a ni.

Keini pawh kan thurinte kan kalpui dan hianPathianin nung tura min koh dan anga kan nunna turkawng a dal loh nan kan fimkhur a va tul tehlul ngai em.

NINGANI May 5SABBATH CHU SERHIN

Chanchin Tha bu pali-te atanga kan hmuh anginIsua khan Sabbath hi a la tibang chhin ngai lo va. Tihbanahnehin, Sabbath awmze dik tak chu a rawn sawi tharleh zawk a, a chunga mite’n phurrit hnawksak tak takan dahte chu a thian fai bawk a ni. Isua thih atanga kumza tam tak a liam hnu-ah pawh Kristiante chu Sabbathni-ah la chawlin Pathian chibai an buk ho reng thin a.Kum zabi panga-na lai vela chanchin ziaktu (historian)pakhat, Socrates Scholasticus-a chuan ti hian a lo ziaka: “Khawvel puma kohhran awm zawng zawng tih theihdeuhthaw-te chuan chawlhkar tina Sabbath ni apianginthil mak thianghlim (Lalpa Zanriah a tihna a ni) an kil hothin a; mahse Alexandria leh Rom khawpuia Kristianteerawh chuan an ti ve duh lo.” - Ecclesiastical History,book 5, p. 289. Sabbath ni-a thil thlengte Chanchin Thabu-a lo ziah a nih chhan chu eng pawh ni se, thil chiangtak pakhat awm erawh chu – Sabbath serh lo tura mitehruai pen a ni lo tih hi a ni.

Matthaia 12:12 chhiar la, tichuan: “ChuvanginSabbath nî-a thil tha tih hi a thiang a ni” tih thu hingun takin ngaihtuah ang che. Hei hi Isua’n he thu asawina boruakah chauh pawh ni lovin, Sabbath serhhrim hrim hian eng nge a huam tih chungchangahpawh eng nge a awmzia ni le?

Juda-te dan chuan thih hlauhthawnawma dingmekte chu damdawi hmanga enkawlna pek phalsak vetho mah se, Isua hi chu a la thilphal lehzual deuh a.Tihdamna (ni danga tih theih tho tur pawh a ni mai theia) chu Sabbath ni-a tih phal a ni a. Hei hi hre reng chungina hnu-a Isua’n a sawi, “‘Chuti a nih chuan, lehkhaziaktuvan ram kawng zirtira awm apiang chu, in neitu, a robawm ata thil tharte leh thil hluite phawrh chhuak thintuchu a ni’” (Mat. 13:52) tih hi chhiar la. Hnial rual lohvinhemi tum hian Isua khan thil tharte pawh a phawrhchhuak a ni tih a chiang hle a ni.

Isaia 58:7-13 chhiar la. Heta a thil sawi lan hianengtinnge Lalpa zuitu dik tak nih awmzia leh dante’n(Sabbath pawh tiamin) an tum chu nun chhuahpuidan hre thei turin min puih? “A chhe lai siamthatu”tih tawngkam hi vantirhkoh pathumte thuchahtepuang darhtu kan nihna zawnah hian engtiangin ngekan lo hriatthiam ve le?

ZIRTÂWPNI May 6NGAIHTUAH ZUI TUR: Mi pakhat chuan, “Sakhua hi a

awm emaw, awm lo emaw pawh ni se, mi thate hichuan thil tha an ti reng tho ang a, mi sualtepawhin thil sual an ti reng tho bawk ang. Mahsemi thate’n thil sual an tih theih nan sakhua a awma ngai thung” tiin a sawi a. Kum 1600 chho velkhan French mi fing pakhat, Blaise Pascal-a chuan“mihringte hian an sakhaw thurinin a phut avanga

Page 39: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

thil sual an tih ang hi chu hlim takin thil sualdang an ti ngai lo vang” tiin a lo sawi bawk a. Hemite pahnih hian an sawi uar mah mah chu nitho bawk mah se, vanduaithlak takin an thilsawiah hian thudik eng eng emaw chu a awm vetlat si a ni. An thil sawi hi a dikzia chu tun karzirlaia Pharisai-te leh Sabbath serh chungchangahpawh hian a lang reng mai a. “Isua’n Pharisai-telam a hawi a, ‘Sabbath ni-ah tihthat nge thiang,tihchhiat? Nunna chhan nge thiang, nunna lak?’tih thu a zawh khan, an thil tum tha lo tak taktechu a phawrh chhuahsak pah nghal a. Mipui tamtakte nunna chhanhim a tum lai leh an hnenahlimna thlensak a tum mek laiin anni hi chuanhuatna namen lo tak nen a nunna laksak dankawng an lo zawng ve reng thung a. An tum anghian, Sabbath ni-a natna neite tihdam aiin mitihhlum chu a tha zawk ang maw? Pathian nithianghlimah hian mi zawng zawngte hmangaiha, an chunga khawngaihna lantir aiin tualthahduhna thinlung put chu a dik zawk chiah angmaw?” - Ellen G. White, Desire of Ages (ChatuanNghahfak), p. 267.

SAWI HO TURTE:

1. Isua’n, “Inthawina ni lovin, khawngaihna ka duh a ni”(Mat. 12:7, NKJV) tih thu a sawi hian eng nge a sawitum ber ni ang? I chhanna tur i ngaihtuah pahin hengchangte hi en tel la: Mat. 9:10–13; Hosea 6:6; leh Isa.1:11–17.

2. Pathian Lehkhabu-ah pawh chiang taka a lang rengchung si hian, Kristiante zinga tam tak, Isua hmangaih

77 78

em emtu ni bawk site hian eng vangin nge Sabbathhi a hnawl bur mai hlawm hle? Heng mite hianSabbath thudik an lo pawm ve theih nan, Bible atangaa dikzia sawi mai bak thil dang tih theih eng nge kanneih le?

3. Engtiangin nge Sabbath hi i lo serh ve thin? Sabbathserhna atanga experience thuk zawk leh hausa zawki neih theih dan tur kawngte chu eng nge ni?

4. Isua chuan a nghawngkawl a nuam a, a phur pawh azan thu a sawi a. Engtiang kawngte-in nge i kiangaawmte nghawngkawl chu i tihzansak ang a, an phurriti chhawk theih ang le?

ãããã

Page 40: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

79 80

ZIRLAI 7-na May 7–13

JUDATE LEH JENTAILTE LALPA

CHÂNGVAWN: “‘Kei, LALPA hian felna-in ka ko che a; ikut ka chelh tlat ang. Ka humhim angche a, mite tana thuthlung ni tur lehGentail-te tana eng ni turin ka siamang che’” (Isaia 42:6).

CHHIAR TURTE: Matthaia 14:1–21; Exodus 3:14;Matthaia 14:22–33; Isaia 29:13;Matthaia 15:1–20; Matthaia 15:21–28.

SABBATH CHAWHNU May 7

Matthaia 15:24-ah chuan Isua’n Israel hnamberam bo hnenah lo chuan tirh a nih loh thu chiang takina sawi a. Ni e, a tisa put lai nite kha chuan Israel hnamtezingah deuh chauh rawng a bawl thin reng a ni.

Nimahsela, Bible pum puiin a sawi angin Israel-te chauh kha Pathianin a ngaihsak hnam awm chhunan ni bik lo va. Pathianin Israel mite a thlan chhan chuanmahni kaltlanga leia mi zawng zawngte mal a sawmtheih nan a ni zawk. Hei hi Pathian, LALPA, vante Siamtu,kai pharhtu, lei leh a chhung atanga lo chhuak zawngzawngte tidarhtu, a chhunga cheng mihringte hnena thawpetu, leh a chunga kalte hnenah nunna petu thusawichu a ni: ‘Kei, LALPA hian felna-in ka ko che a; i kut kachelh tlat ang. Ka humhim ang che a, mitdelte mit tivartur leh, tan in atanga mi tangte hruai chhuak tur leh, ripthim taka thute chu chhuah zalen turin mite tana

thuthlung atan leh Gentail-te tana eng ni turin ka siamang che’” (Isa. 42:5–7) tih ang khan.

Israel-te kaltlangin, chutah pawh Israel hnamatanga lo chhuak Messia ngei hmangin Pathian chuankhawvel pumpui hi a chhandam dawn a. Tun karah hianchhandamna mamawhtute zawng zawng hnena Lalpa’nchhandamna a thlen dan tlem azawng kan en ho dawna ni.

SUNDAY May 8RILTAMTE HNENAH EI TUR PE-IN

Isua thil tih kan hriat lar tlan em em mai pakhatchu mi sangnga lai mai a hrai puar kha a ni awm e, hetahhian “hmeichhia leh naupang te” chu chhiar tel an ni ve lolehnghal a (Mat. 14:21). Ni e, Thuthlung Thara thawnthudang kan hmuhte ang bawkin he thawnthu pawh hi Isua’na tih chhan leh a awmzia kan hriatthiam theih phah nghalbawk awm e. Amaherawhchu, a hnu-a Isua thiltih hianrilru hnual taka an awm tawh chu a rawn tichak thar lehta hlauh zawk a ni.

Matthaia 14:1-21 chhiar la. Hetianga mipuisangnga zet a hrai puar hma chiah hian eng thil ngethleng, chu thil thleng chuan a hnu-a mipui sangngahrai an nih taknaah hian kawngro a su em?

Hetih lai taka zirtirte dinhmun turah hian han indahve chhin teh. Baptistu Johana, Pathian mi a ni tih pawhchiang em em mai chu a nghawng an tam hlim deuh chauha la ni a. A nghawng tan a nih thu Isua hnena sawitu chuanmahni ngei hi an ni bawk. Bible-ah hian sawi lan nichiah lo mah se, kha thil thleng khan zirtirte kha atibeidawng ve hle-in a rinawm. An rinna fiahna a ni pahnghal bawk awm e. Amaherawhchu, a hnu-a Isua thiltihhian rilru hnual taka an awm tawh chu a rawn tichakthar leh ta hlauh zawk a ni.

Page 41: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

Zirtirte rinna kha engtin emaw tak a tihpunsakpawh chu a lo ni mai thei a; mahse he thawnthu-ah hianthil pawimawh tak pakhat inphum a awm a. Isua’nchhangper panga leh sangha pahnih leka Juda mipui ahrai puar khan thlalera Pathianin manna hmanga Israel-te a chawm kha mi zawng zawng a hriat chhuahtir leh a.“Juda-te beisei danah chuan Messia chu Kalhlen Kut anhman laiin a lo kal ang a, chutia a lo kal lai chuan vanatangin manna a lo tla leh dawn a ni. . . . Chuvangin,Kalhlen Kut thlen hma deuha Isua’n mipui sangnga zeta hrai khan Israel mite chuan he mi hi Messia chu a nithei mai lo ang maw, an lo ti tan tawh hrim hrim a, heiaia thil mak ropui zawk pawh hi a la tih leh zel an ringhman hial a ni.” - Jon Paulien, John: The Abundant LifeBible Amplifier (Boise: Pacific Press PublishingAssociation, 1995) pp. 139, 140.

Mite’n Messia an duh leh an nghah chhan berchu an taksa mamawhte rawn phuhruksak turin a ni a.Hetih lai tak hi chuan mipuite khan Isua chu lala siammai an duh hman hial a; mahse Isua chu lal ni tura lo kala ni si lo va; lala siam nih a duh tlat lo mai khan anmahnia tibeidawng viau-in a rinawm. Beisei eng eng emaw an lonei ve a, chung an thil beiseite chu an hmuh tak lovahkhan mi tam tak chuan Isua an kal bosan ta a. An beiseiang zim tak leh khawvel thil em emte aia ropui daih zawkti tura lo kal a nih kha an hre phak lo a tin a ni.

Engtiang kawngte-in nge Pathian hnen atangathil dawn i beiseite chu a lo zim ve viau mai theih le?

THAWHTANNI May 9THIL SIAM ZAWNG ZAWNGTE LALPA

Khatia mak tak maia mipui sangnga a hrai tlaikhan Isua chuan a zirtirte chu lawnga lut nghal turin a

81 82

hrilh a (Mat. 14:22). A chhan chu mipui sahawkin an chimbuai phak loh hmuna inthiar fihlim daih turin a duh ani. Zirtirtu tha reng reng chuan an zirlaite chu anthunun phak loh tur thilte lak atangin an veng tlat thina. Ellen G. White-i chuan ti hian a lo ziak a: “A zirtirtechu kovin Isua chuan lawnga chuang a, Kapernaum lamakir leh nghal turin a hrilh a, ani erawh chu mipuite tindarhtir turin a la awm khawtlai rih dawn a ni. . . . Mipuitechuan a ruahman dan chu an pawmpui loh thu an hrilha; mahse Isua chuan tun hma lama an hnena thu a losawi thin dan aia thuneihna nei daih zawk chuan thil asawi ta a. Eng ang pawhin hnial leh zel mah se, awmziaa awm dawn chuang lo tih an hria a, ngawi rengin tuipuilam chu an thlir ta ringawt mai a ni.” – Desire of Ages(Chatuan Nghahfak), p. 358.

Matthaia 14:23–33 chhiar la. Heng changte hianIsua chu tu nge a nih tih leh, chhandamna nihphungte eng nge an sawi?

Thlaphang taka awm zirtirte’n tui chunga mipakhat, anmahni lam pana lo kal an thlir reng lai chuanan rin loh deuh mai thil a lo thleng a. Isua chuan anhnenah, “‘Keimah ka ni alawm; hlau suh u’” tih thu arawn sawi a. “Keimah ka ni alawm” tih hi Grik tawngchuan ego eimi tih a ni a, a awmzia chu “Awma” tihna ani. Hei hi Pathianin ama hming (YHWH) ni-a a sawi a ni(Exod. 3:14 en la).

Bible-ah hian Lalpa chu thil siam zawng zawngtechunga thuneitu a nihzia a lanna tam tak kan hmu a.Entirna atan, Sam 104-ah chuan Pathian chu Siamtu niringawt lovin, Tungdingtu pawh a nih bawk thu kan hmua, a thiltihtheihna avangin khawvel hi a la awmchhunzawm zel a, leilung dante pawh a kal dan tur angina kal theih phah bawk. Hetah hian Pathian chu laiking

H-6

Page 42: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

83 84

no nei ang (god of deism) deuh va, khawvel a siam hnu-a ama awm awma awm mai tura kalsan leh daih ni angangaih theina tur chhan pakhat mah a lang lo. ChuvanginJuda kan ni emaw, Gentail kan ni emaw pawh ni se, kanzavai hian tuipui fawn hau rehtu Lalpa chelhna hnuaianung leh che vek kan ni (Heb. 1:3 en la).

“‘Lalpa, mi chhandam rawh!’” (Mat. 14:30) ti-aPetera au ang khan keini pawh kan au ve tur a ni, achhan chu Lalpa Isua’n min chhandam lo a nih chuantu dangin nge min chhandam chuang ang? Khatih laitaka Petera chan ang kha keini chan pawh a ni ve chiaha, suala tlu tawh khawvelah hian keimahni mai chuanengmah kan ti thei dawn lo va ni.

Nangmah mai chuan engmah tih theih i nei lova, nangmah aia ropui zawk daih leh i thunun phakloh tu emaw khawngaihna hnuaia awm ve mai i nihdan kha ngaihtuah la. Chumi i hriatna chuanengtiangin nge Isuaa i innghahna kha a tichak sauhle?

THAWHLEHNI May 10THAT DERNA THINLUNG

“LALPA chuan heti hian a ti: ‘He mite hian anka-in min hnaih a, a hmuiin min chawimawi thinbawk; nimahsela an thinlung chu keimah atanga hlatakah an dah sawn daih a, mi an tihna pawh himihringte thupekin a zirtir dan ang chauhin a ni’ a tia” (Isa. 29:13). He thu hi hmanlai Israel mite hnenaLalpa’n a hrilh chu ni tho mah se, tunlai kohhranhotetan pawh hian eng thuchah nge awm ve le? Engchungchangahte nge Lalpa’n vaukhanna thu a pek a,an tih ang hi kan tih ve loh nan engtin nge kan tihang?

Heng thute hi Isaia’n a ziah atanga kum za tamtak a liam hnu-ah Isua chuan sakhaw hruaitute nenaan inhnial tumin a rawn sawi chhuak ve leh a.

Matthaia 15:1–20 chhiar la. Hetih laia aninhnialna ber chu eng nge ni a, engtin nge Isua’n achhan le?

Kapernaum atanga a lo kir leh hnu engtikah emawkhan Isua chu mihring tibawlhhlawhtu hi eng nge ni tihthu-ah Juda sakhaw hruaitute nen an inhnial a. Zirtirtutechuan bawlhhlawhna laka taksa vawn thianghlim dantur chungchangah dan tesep eng emaw zat an siam belha. Entirnan, i kut pawh kha a sil dan tur bik te-a i sil anih loh chuan faia ngaih a ni chuang lo vang. NimahselaIsua zirtirte lah chuan chutiang dan chu an lo ngaipawimawh hran lem si lo va, Jerusalem atanga lo kallehkhaziaktute leh Pharisai-te chuan an rawn sawichhuah chuan Isua’n a lo chhang let ve ta sak a nih kha.

A tawi zawngin, Isua chuan mi tute tan pawha tihmai awl em em: that derna chu na takin a sawisel a.Hetiang hi la ti ve chhin ngai miah lo tu nge awm ang le?Mi tu emaw chu an thil tih avangin kan sawisel a; mahsekeimahni pawhin an tih ang emaw, an tih aia la tha lozawk daih pawh kan ti ve tho bawk si. Kan zavai hian,kan fimkhur hle a nih loh chuan, keimahni thil tihsualhmu thei miah si lovin, mi dangte dik lohna erawh hmuhphet kan tum mai ang. Chutiang chu a nih avangin, thatderna chu kan nihphung ve reng a lo ni mai thin a ni.

Tha derte chu kan zavaiin kan haw vek a. Midangte that derna chu kan hmu sam em em bawk. Midangte-a that derna kan hmuh theihna chu keimahni-ah that derna awm a ni tih lan chhuahna mai a nihloh nan engtin nge kan tih ang?

Page 43: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

NILAINI May 11DAWHKAN ATANGA CHHANG NAWI TLA

Ama hnampui Juda-te a hrai tlai a, an natnate atihdamsak a, an hnena thute a hril zawh hnu chuan Isuachuan thutlukna mak ang reng tak a siam a. Juda-teawmna chin chu chhuahsanin pawn lam mi ni-a an ngaihGentail-te ramah a lut ta a.

Matthaia 15:21–28 chhiar la. He thawnthu hiengtianga hrethiam tur nge ka nih le?

He thawnthu hi thawnthu chhiar awlsam tak anih loh dan kawng tam tak a awm a, a chhan chu achangtute aw ri leh an hmel lan dan tur te kan hriattheih tawh loh vang a ni. A tirah chuan Isua khan hehmeichhia hi a ngaihsak duh lo niin a lang a; a biakhnu-a a tawngkam hman pawh hi a dengkhawng angreng hle: “‘Fate chhang laksak a, uite hnena paih chuthil dik a ni lo ve’” tiin a sawi a ni (chang 26-na).

Hetiang hian i ti ve tawh ngai em? Mi tu emawchuan i thil ei lai chu tlem sem ve turin a dil che a, chutahnang chuan, “Ka thil ei lai hi uite hnena pek ve chu a diklo vang e” tiin i chhang a. Hetiang hi thian siam dankawng tha chu a ni hauh lo a ni lo’m ni?

Amaherawhchu, thil tlem azawng ngaihtuah teltur a awm tlat.

A hmasa berin, hetih hunlai hian Juda-te khanGentail-te chu ui ang chauh niin an ngai a. “Ui” han tihhian kan mitthlaah kawthlera ui bal leh tawp tak tak vakvel ang hi a lo lang mai thei a. Mahse ui sawi nana Isua’nGrik thumal a hman hi ui satliah sawina ai chuan aduhawm deuh hlek zawk a, a thumal hmanin a kawhtak chu “ui te” (“puppy dog” an tih ang hi a niang chu) a

85 86

ni a, chutiang ui te-te chu an inahte an vulh a, dawhkanatanga chaw ningnawi tlate chu an eitir ve thin reng a ni.

Pahnihna chu, he Kanaan hmeichhia hian Isuakha “Davida Fapa” tiin a ko ve tlat mai bawk a. Hetiangkhera a rawn ko hian Isua chu Juda a ni tih a hre chianghle tih a tilang. Zirtirtu tha takte’n an tih ang bawkinIsua chuan he nu hi a titi-pui ta a, a fiahte pawh a fiahvel hial mai thei bawk. Graig Keener-a chuan tihian aziak a: “Isua hian he leia a lo kal chhan leh a nihna dik takchu hrethiam ve turin a phut pawh a ni mai thei a, a nihloh chuan thil mak ti-a vak kual thin, Gentail-te’n ramhuaihnawtchhuak tura an rawih thinte zinga mi a ni ve emawa ti mai dawn a ni. Mahse Pathian ruahmanna-a Israel-te’n dinhmun pawimawh tak an chanzia chu hre turin aduh a ni tih a chiang a, chumi a hriatna chuan Pathian amamawhzia a inhmuhtir dawn bawk a ni. . . . Hemi tumathil thleng hi Elisa’n Naamana chu amah Naamana duhdan anga Suria ram lui Abana leh Pharpar-ahte ni lo va,Jordan lui khera inhnim tura a hrilh nen pawh khan ainang viau awm e. . . . khatianga a tih avang khan Naamanachuan Israel-te Pathian chu a lo hriat ve phah ta nghenghe a nih kha (2 Lalte 5:17–18).” - The Gospel of Matthew:A Socio-Rhetorical Commentary, p. 417.

A tawp berah chuan, he hmeichhia hi Grik mi-ahpawh a awm thei deuh pawl, Tura vela cheng Juda retheitak takte hnena hunbi neia chhang pe thinte zinga tel vea ni mai thei . . . . Tunah erawh Isua chuan thiltitheizawk ni-a a lo hriat thin chu a thlak danglam sak ta a,mihringte hnena Isua’n pek a tum ‘chhang’ chu Israel-te’n an chang hmasa phawt ang. . . ; ‘tiang chuan he‘Grik’ hmeichhia pawh hian Juda mi zin vei vak thinpakhat hnen atangin tanpuina a dil ngei tur a ni.” - TheGospel of Matthew: A Socio-Rhetorical Commentary, p. 417.

Page 44: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

87 88

He lai changin a sawi hi hriatthiam a har ang rengviau mai a; mahse Isua chu kan rin ngam erawh a ngaithung. A be duh hrim hrim pawh hian kha hmeichhiakha a tizahawm sawt a – tuichhunchhuah bula hmeichhiapawh kha a lo be tawh a nih kha. Tichuan, a ngen angngei chuan a fanu chu tihdam a ni ta a, Davida Fapachunga rinna a lo neih thin pawh chu a chak lehzual tasauh bawk a ni.

NINGANI May 12GENTAIL-TE LALPA

Matthaia 15:29–39 chhiar la, tichuan Matthaia14:13–21 nen hian khaikhin ang che. Heng thawnthupahnihte hi eng nge a inannate ni a, eng nge adanglamnate ni bawk le?

Mi tam tak chuan Isua khan tum khat mai ni lovin,tum hnih lai mipui a hrai puar a ni tih hi an hre miah lo:a tum khatnaa a hrai chu Juda-te an ni a, a tum hnihnaaherawh chuan Gentail-te a hrai ve thung. Heng a hrai tumhnihahte hian Isua chuan mite chu “a khawngaih” emem a ni.

A makin a ropui awm mang e! He Rabbi la naupangve ang reng tak maiin thu a zirtir a, a hmangaih a, leh ahrai puar tur Gentail mi tam tak an lo kal nguah nguahlai tur vel chu han mitthla chhin la. Tunlaia mite hi chuankha thil thleng kha a thlen vek tawh hnu-ah kan thlir leta, tin, chanchin Tha chu mi tin ta tur a ni tih kan hriattawh bawk avangin hetiang thil a thleng hi Juda-te lehGentail-te hmuhah chuan a makin a awihawm loh hialzawk dawn a ni tih kan hrethiam phak kher lo vang. Thilchiang deuh mai chu, Isua khan mi tinte chu anmahnibuzawl, an nghawng lenna hmun theuh atanga hruaichhuah vek a tum a ni.

Hetiang hi Pathian thil ruahman dan chu a ni foreng a, khawvela mihring awm zawng zawngte hi a hnenahruai vek a duh. Chumi a nihzia tichiang em emtu chuThuhlung Hlui lehkhabu pakhatah kan hmu a: “‘Aw Israelfate u, ka chungah Ethiopa fate angin in awm lo vem ni?Aigupta ram ata Israel leh Kaphtor ram ata Philistia miteleh Kir ram ata Suria mite ka hruai chhuak lo vem ni?’”(Amosa 9:7).

Heti laia Pathianin a sawi hi eng nge ni? Israelmite chauh ni lovin, mi zawng zawng hi a ngaihsak vek amaw? Philistia mite pawh a ngaisak ve tihna em ni? Uluktaka Thuthlung Hlui lehkhabute hi kan chhiar a nihchuan he thu hi a dikzia a lo lang nawn fo tih kan hmuang. Mahse kum za tam fe chhung chu he thudik hianngaihsak leh hriat a hlawh ngai lo va, Thuthlung Tharhuna kohhran din a nih pawh khan ringtu hmasate zingatam tak chuan he Bible thudik bulpui hi an hriat thar veleh a ngai hial a ni.

Rom 4:1-12 chhiar la. Engtiang kawngte-in ngeheng changte hian chanchin Tha chu mi tin huap anihzia a sawi le?

ZIRTÂWPNI May 13NGAIHTUAH ZUI TUR: Kristian pakhat chuan college

naupangte hnenah Pathian a awm ngei thu a sawia. Hnialkhan chi hrang hrang a hman hnu chuana tih dan a thlak ta a: “Nangni ang rual ka nih laikha chuan kei pawhin Pathian hi a awm ka ringngai bik lo. Pathian chu a awm a ni ngei a ni tihmin hriattirtu tur thil lo thlengte chu ka ngaihsakduh lo lui tlat zel a. Enga ti maw? A chhan chuthil eng emaw hian, Pathian chu a awm a nihchuan khati em ema ka buai chhan pawh kha kanun kan hman danin a zir loh vang a ni tih min

Page 45: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

hrilh atin ni.” Chutah chiah chuan chawpleh-chilhin boruak a inthlak ta nghal a. An chhia lehtha hriatna chuan anmahni chu a thiam lo tan taa ni. Chutianga an hmel hlim lo tak takte chuanpin dan chhung boruak chu a titho ta emaw tihtur a ni a. An hriatna thazam zawng a khawih vechiang khawp mai. Heng zirlaite hi chuan, Kristianan nih ve miau hlawm loh avangin Thu Sawm Pekpawh hi an ngaisang hran kher lo vang; mahsean nunah thil dik lo eng emaw chu a awm a ni tiherawh an hre ve tho va, Pathian a awm a nihchuan, a chhanna tam tak zawng a neih ngei anring bawk a ni. Amaherawhchu, keini Kristian,Pathian dante pawh zawm tha ber turte hi chuandikna Pathian a awm ngei thu kan hriat hian kanawm a nuam lo tur a ni ve lo, a chhan chuchanchin tha thutiam kan nei tlat alawm. Judakan ni emaw, Gentail kan ni emaw, kan sualnatekan hmachhawn changte hian Krista felna, danthil tih ni lova, rinna-in min pek zawkah chuan(Rom 3:28) kan himna kan zawng thei a. Juda kanni emaw, Gentail kan ni emaw, engmah inthliarhranna a awm lo. “Kum zat leh dinhmun chelh te,hnam leh sakhaw vawn te avanga inthliarnaengmah a awm lo va, mi zawng zawng hi a hnenalo kala nunna nei turin sawm vek kan ni.” - EllenG. White, Desire of Ages (Chatuan Nghahfak),p. 387.

SAWI HO TURTE:

1. Matthaia 16:1–12 chhiar la. Isua’n “‘Pharisai-te lehSadukai-te dawidim lakah chuan inveng ula, fimkhurrawh u’” (chang 6-na) tih thu a sawi hian eng nge a

89 90

sawi tum tak ni-a i lo hriat ve? A tirah chuan zirtirtekhan dawidim tak tak a sawi emaw an ti a. KalhlenKut an hman lai chuan dawidim tel miah lohna chhangchauh an ei thin a; chuvangin Isua pawh hian dawidimtel chhang chu lei lo turin a hrilh emaw an lo ti a ni.Amaherawhchu, Isua hian chumi aia thuk zawk daihthil dang a sawi a. Chu chu eng nge ni?

2. Krista chuan mi zawng zawng a hmangaih vek a ni tihthu hi Kristiante thuchah hmatawng leh pawimawhber chu a ni tur a ni. Dik taka sawi chuan keimahningei pawh hi mi sual ve tho kan ni a. Tute mah hianIsua Krista lo chu beisei tur dang engmah kan nei lo.Vanduaithlak takin a chang chuan kan thuchahpuante hi mi dangte sawi chhiatna, mahniinduhtawkna, leh chungnung bik riauva inhriatna tea ni ve thei a. Isua thil lo tih tawh dante kha en ila,engtin nge kohran kan nihna ang ngei hian mi zawngzawng hnenah khawngaihna kan lantir lehzual theihang le?

ãããã

Page 46: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

91 92

ZIRLAI 8-na May 14–20

PETERA LEH LUNGPUI CHU

CHANGVAWN: “Ani chuan an hnenah, ‘A nih leh,nangni’n tu nge a ni mi tih?’ a ti a”(Matthaia 16:15).

CHHIAR TURTE: Galatia 4:4; Hebrai 7:26; Matthaia16:13–20; Ephesi 2:20; Matthaia16:21–27, 17:1–9.

SABBATH CHAWHNU May 14

“Chumi achinah chuan Isua’n Jerusalem khuaaa kal turzia te, upate, puithiam lalte, lehkhaziaktute lakathil tam tak a tuar turzia te, tihhluma a awm turzia te, nithum ni-a kaihthawha a awm turzia te chu a zirtirteho ahriattir tan ta a,”(Mat. 16:21).

Thuthlung Thar lehkhabute hian Isua kha a thihngei a tul thu an sawi chiang hlawm khawp mai a. Krawshlimthla huphurhawm tak mai chu a hmachhawn laikhan Isua chu, “‘Tunah hian ka rilru a mangang em em a;mahse eng nge ka sawi chuan ang le? “Ka Pa, hemi hunlakah hian mi chhandam rawh” ka ti mai dawn em ni ang?Nimahsela, hemi ti tur hian he hun hi ka lo thleng a nibawk si a”’” tiin a tawngtai a (John 12:27). Hei hi Pathianruahmanna, “khawvel awm hma” atang daih tawhaPathian rilru-a lo awm tawh chu a ni (Tita 1:2; 2 Tim. 1:9pawh en la).

Hei vang tak hian ania Isua khan hrehawm tamtak a tuar tur thu leh, tihhlum hial a ni ang a, a tukthum tuka a thawh leh tur thu te chu sawi satliah mailovin, heng thilte hi a hmachhawn ngei a ngaih thu a sawi

kher ni. Amah kha Pathian a ni a, a dan chu a thianghlima, tin, mi tin hian zalen taka mahni duh ang thlan theihnakan neih theuh bawk si avangin a thihna kha danbawhchhiatna avanga hremna lak atanga mihringtechhandam an nih theihna kawng awm chhun a ni tlat.

Tun karah hian Isua chanchin eng eng emaw kanzir belh leh dawn a. Khawvel awm hma atangaruahmanna lo awm tawh a thihna hun chu a hnaih chhohmek laia Petera chanchin leh Petera’n a rawngbawlna alo chhan let dante chu kan zir ngun lehzual deuh bikdawn a ni.

SUNDAY May 15“KRISTA CHU I NI”

A tir atang deuh thaw-a Isua bula lo chetla charchar tawh Petera dinhmunah khan han indah ve chhinla. Thil thleng thei ni awm pawha lang lote chu amithmuha Isua’n vawi eng emawzat a lo ti tawh a: damloa tidam a, ramhuaite a hnawtchhuak a, mipui a hrai puara, thu ropui tak tak a zirtir a, thlipui leh tuifawnte a haureh a, mitthi tawh hnu a kai tho va, tin, Isua nen tuichungah an lo kal dun tawh bawk a. Heng zawng zawngtea hmuh hnu hian eng thil nge a rilru-ah lo awm ta ang?Eng ang zawhnate nge a rilru-ah lo lut zut zuta i rin?Chutianga zawhna a neih pakhat chu: Eng vangin ngeIsua hian Baptistu Johana kha rapthlak tak lehhmuhsitawm taka a thih a phal mai le? tihte a ni awm e.A chhan pawh Isua thil mak tih ropui tak takte kha amamit ngeiin a hmu ve vek bawk si atin a ni. A thuhrimahIsua kha mihringa rawn chang Pathian, mihring tisa angpu-a nung ve leh mihringte rawngbawlsaktu a ni a (Gal.4:4; Heb. 7:26; Isa. 9:6; Luka 2:10, 11). Chuvangin a bulakhawsa thin, amah nena cheng, leh a zirtirte ni bawk

Page 47: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

site kha chuan thil mak danglam tak tak an tawng theuhang tih a chiang sa reng a ni.

Matthaia 16:13–17 chhiar la. Isua’n a zirtirtehnenah zawhna a zawh hi eng nge ni a, zirtir dangzawngte’n an chhan ve loh laia Petera chiahin achhang bik hi eng nge ni a chhan ni ang? Eng vanginnge Isua lo chhan let ve lehna hi a pawimawh viau le?

Petera’n Isua chu “‘Krista, Pathian nung Fapa’”chu a nih thu a puan hi (chang 16-na) Pathian Lehkhabu-a thu pawimawh leh langsar berte zinga pakhat a ni a.Petera khan Isua chu “‘Krista’” tiin a ko va, chumi awmziachu “Hriakthiha chu” tihna a ni. Hetianga thu a puannahmang hian Isua kha Messia a ni a, Abrahama leh Israelmite hnena thuthlung thutiamte (Gal. 3:16) tihhlawhtlinnana lo kal tura chu a nih thu a sawi a (a sawi ang chiahhian a lo thleng ta reng bawk a ni).

Tin, Petera’n Isua chu Krista a ni tih thu a puannahmun hi Philipa Kaisari bial a ni tih kha hria ila. He laibiala mi chengte hi Gentail an ni a. Helai hmuna a kalhma hian Petera khan Isua chuan Juda-te chauh ni lovinGentail-te pawh a ngaihsak em em tho a ni tih a lo hmuvek tawh a. Thlarau Thianghlim tanpuina azarah Isuakha mi thenkhat rin dan anga Juda zawlneite zingapakhat ve mai ni lovin, anni aia ropui daih zawk a ni tiha lo hre tawh bawk. A rawngbawlna-in a huam chin pawhBaptistu Johana te, Elija te, leh Jeremia te aiin azau fezawk a. Isua rawngbawlna chuan mi zawng zawng a huapvek a ni; chutiang chu a nih avangin amah pawhin“Mihring Fapa” tiin a inko reng a, hei hian mi zawng zawngnena mimal taka inzawmna a neih theuh thu a tilang. Ahnu-ah pawh kan hmuh leh tho angin, Petera hian Isuanihna chungchang leh he khawvela a lo kal chhanin ahuam zauzia zir belh tur tam tak a la nei a ni.

93 94

Isua’n i nuna thil a lo tih tawhte mi dang hnenasawi chhawn tur eng engte nge i neih? Eng vanginnge chung thilte chu hriat a, mi dangte hnena hrilhchhawn ve fo a that le?

THAWHTANNI May 16“HE LUNGPUI CHUNGAH HIAN”

Petera’n Isua chu “‘Krista, Pathian nung Fapa’” ani tih a pawm thu huaisen taka a puan zawh hnu chiahkhan a hnanah Isua thil eng emaw sawi a nei a.

Matthaia 16:17–20 chhiar la. Isua’n Peterahnena a sawi chu eng nge ni a, a sawi tum hi engtiang-in nge kan lo hriatthiam ve ang le?

“He lungpui chungah hian” tih tawngkam hiKristiante zingah chuan inhnialna thlentu lian tak pakhata ni ve reng thin a. Catholic-te chuan heta “lungpui” tihhi amah Petera sawina niin an hrilhfiah a, Petera khapope hmasa ber niin an ngai bawk. Chutih laiinProtestant-te erawh chuan a chhan tha tak a awmavangin he hrilhfiahna hi an pawm ve lo. Bible-a “lungpui”tih tawngkam hmanna hrang hrangte hi han buk kualila, lungpui chu Petera ni lovin Krista ngei hi a nih zawkziachiang takin a lang a ni.

A hmasa berin, Petera’n Isua kawka thil a sawinareng rengahte hian amah ni lovin Isua zawk chu lungpuinen a tehkhin zel a ni (Tirh. 4:8–12 leh 1 Pet. 2:4–8 en la).

A dawt lehah chuan, Bible bu pumpuiah Pathianleh Krista chu lungpui anga sawina tam tak kan hmu a;chutih laiin mihringte erawh chu chak lo leh rintlak lohtak an nihzia a lang chamchi thung. “Kan taksa siamdan hi a hriat a, vaivut mai kan ni tih a hriat avangin”(Sam 103:14) tih leh, “Mi liante chu ring suh ula, mihringfapa, tanpuina reng reng awm lohna chu ring hek suh u”

Page 48: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

95 96

(Sam 146:3) tih ang khan. Johana pawhin hetiang hianIsua chungchang thu a lo ziak ve a: “[Isua chuan] mihringthu tumaha hrilhfiah a ngaih loh avangin amahin mihringchhunga awm apiang chu a hre si a” (Joh. 2:25) tiin a losawi a. Chuvangin Petera rilru-a thil awmte pawh kha ahre vek ang tih a chiang hle a ni (Mat. 26:34).

Heng changte hian tu chu nge lungpui chu nia, kohhranhote a rem chhohna lungpui ni bawk chutih chungchang eng nge min hrilh le? (1 Kor. 10:4;Mat. 7:24, 25; Eph. 2:20).

“Krista’n heng thute a sawi hian kohhran chu lachak lo hle niin a lang. Ringtute pawh tlem te chauh anla ni a, ramhuaite leh mi sual tak takte chuan an do rengbawk si; mahse chungte chu Krista zuitute chuan anhlau tur a ni chuang lo. An chakna chu Lungpui chungainnghat a nih miau avangin tu ma’n an pawt phawngthei dawn lo va ni.” – Ellen G. White, Desire of Ages(Chatuan Nghahfak), p. 398.

Mihringte chu chak lo tak leh suala tlu thei rengdinhmuna ding kan nihzia hi engtiangin nge a takin i lotawn ve tawh le? Chung i thil tawnte chuan engtin ngeLungpui chunga chauh innghat tlat turin a tanpui che?

THAWHLEHNI May 17SETANA ANGAH PETERA

Matthaia 16:21–23 chhiar la. Eng vangin ngePetera chungah Isua kha a tawng nat viau mai le?

Petera’n Isua humhim a tum a ni lo va, khuahkhirha tum zawk a ni. Isua hnung a lo zui tawh hauh lo mai a;ama hnung zui turin Isua kha a hrilh hlau zawk a ni.

Chutah Isua chuan, “‘Setan, ka hnungah kalrawh!” (chang 23-na) tiin a hrilh ta hlawl mai a. Hetia atih chhan chu thlalera a awm laia Setana’n a rawn thlem

ang chiah khan Petera pawh hi Krista thil tum dal theitua ni ve tlat atin a ni.

Marka 8:33-a kan hmuh dan chuan he thu a sawidawn hian Isua chu a lehhawi a, a zirtirte chu a en phawta ni awm e. Anmahni chhandam tura lo kal a ni a. Thildang ti zawk tura thlem a ni tur a ni lo; a sahimna turngaihtuahsak niin inngai eng ang mah se, ama zirtirtezinga mi ngei phei chuan a thlem tur a ni lo lehzual a ni.

Simon Petera khan rinna kawng chu thui tak a lozawh tawh pawh a ni mai thei e; mahse mi dangte thununduhna rilru a put tlatna kha a la thlah hlei thei chuanglo va, Isua ngei pawh a duh dana awmtir a tum tlat maia ni. Hemi thu-ah hi chuan zirtir dang pakhat, a duhdana Isua awmtir tum leh, Messia’n a tih tur ni-a a lorinte a thlen theih nana mahni thu-a ruahmanna lo siamve ngawttu Juda nen khan an danglamna a tam lo hle.Amaherawhchu, Juda ang lo takin Petera hi chu nasatakin a inchhir leh hlauh zawk a, Isua zilhna lehngaihdamna dawngin a inhawng reng a ni.

Matthaia 16:24–27 chhiar la. “‘Tu pawh a nunhumhim duh apiang chuan a chan ang a, mahse tupawh keimah avanga a nun chan a piang chuan a hmuthung ang’” (chang 25-na) tih thu Isua’n a sawi hi engnge a awmzia?

Kan tunlai khawvel hi chuan kan duhthusamtechu zui a, kan duhzawng chu kan neihna tur a nih dawnphawt chuan kan neih zawng zawng pawh hlan tawp maiturin min hrilh a ni deuh ber mai tawh a. NimahselaIsua chuan chumi letling chiah chu min hrilh ve thung;kan duhthusamte chu bansan a, amah hnena engkimkawltir zawk turin min ti a ni. Petera leh zirtir dangtepawh khan rinna diktak chu eng nge ni tih zawi muanginan zir chho ve zel a. Rinna diktak chu i thil duh ber neih

Page 49: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

tuma phur taka i che ang kha a ni tur a ni lo. Rinnadiktak chu i thil duh ber pawh hrehawm ti tak chunga ithlahna kha a ni zawk a. I duhthusamte chu i kal liamtirkhan “i nunna i chan” tihna a ni a. Chutia i chan rualchiah chuan, chatuana nunna chu i hmu ve leh nghalthung si a ni.

Isua zui tura i thil chan ngai awm vete chu engnge ni? Chung i thil lo chan tawhte chu an pawimawhviau thin pawh a ni mai thei a; mahse tunah khanhan thlir kir leh la, engtiangin nge chung thilte chu ihmuh tawh si le?

NILAINI May 18VAN ATANGA FUIHNA THU TLEM AZAWNG

Matthaia 17:1–9 chhiar la. Hetah hian eng thilnge thleng a, eng vangin nge chu thil thleng chu amahIsua tan leh zirtirte tan a pawimawh viau le?

Isua chu hmangaihna leh inpawl hona hlimawmtak awmna hmun vana awm thin a ni a; mahse amahngeiin a siam khawvelah kha chuan khawhar takin aawm thung. Chutia khawhar taka a awm lai chuan vanchuan a hnenah thuchah puangtu pahnih a rawn tir thlata a; chung a mi tirhte chu vantirhkohte ni lovin,hrehawmna leh lungngaihna te pawh lo tuar ve hrep tawhmihringte an ni a, anni hian Chhandamtu chu he leiafiahna a tawh lai khan an dinhmun khirhzia an rawnhriatthiampui thei a ni. Mosia leh Elija te kha Kristarawngbawlpuite an lo ni tawh thin a. Mihringte chuchhandam ni se tihna rilru a put ang kha anni hian antawmpui ve a ni. . . . Heng mi pahnih, lalthutthleng hualvela thu thin vantirhkohte ai pawha thlan zawkte hi Isuahnenah an lo kal a, a thil tawrh turte chu an rawn

97 98

sawipui a, van chuan a ensan dawn lo va, a khawngaihem em zawk dawn a ni tih thu chu an rawn hrilh a.Khawvel beiseina, mihring zawng zawng chhandamnachu an thu khel pui ber a ni.” –Ellen G. White, Desireof Ages (Chatuan Nghahfak), p. 410.

Isua khan, Pathian Fapa ni mah se, mihring a nihve miau tho si avangin heng mi pahnih, anmahni tawkahrehawm lo tuara beidawnna pawh lo tawk nual tawhtutethlamuanna leh fuihna thu hi a mamawh ve tlat a. Lukasawi dan chuan he mite hian Jerusalem khuaa a thihtleitlakna tur chungchang an rawn sawipui a (Luka 9:31).“Tleitlak” tih thumal hi “hlenchhuak,” “tifamkim” tihpawhin a lehlin theih a, chu chuan mihringte chhandamaawm theih nan Isua a thih ngei a tul zia a tilang an chianglehzual awm e. Chutiang taka thil pawimawh a nih avangchuan Isua thlamuan tur leh fuih turin heng mi pahnihtehi rawn tirh thlak an ni reng bawk a ni.

Petera te, Jakoba te, leh Johana khan thil tam takhmu-in hre tawh tho mah se, tunah hian Isua rinna turchhan dang an nei belh leh dawn a. Chhum atanga awlo chhuak chuan a rawn tihuaisen sawtin a ti rinawm tibawk a, an hlauhna zawng zawng pawh a tihkiansak vekngei ang. Matthaia sawi dan chuan Isua’n anni chu arawn dek a, “Tho ula, hlau suh u” (Mat. 17:7) tih thu arawn hrilh a. Hei pawh hi a ngaihnawm leh hle mai. Ahmachhawn mai tur thilte chu huphurhawm viau mahse, a zirtirte chu thlamuanin a la fuih reng zawk a ni.

Tu pawh niin, kan rinna leh inpekna chu enganga chak pawh lo ni mah se, fuihna mamawh hunchu kan nei theuh tho a ni. Chumi awmzia chu i mihriat tu emaw pawh khan fuihna a mamawh ve maithei tihna a ni a. Tunah khan i hmelhriat tu hnenahnge fuihna thu i sawi ang le?

H-7

Page 50: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

99 100

NINGANI May 19ISUA LEH TEMPLE CHHIAH PEK THU

Matthaia 17:24–27 chhiar la. Hetah hian engthil nge thleng a, chu chuan Isua chungchang engnge min hrilh le?

Juda mi ni tawh phawt chu temple chhiah petheuh tura phut ni mah se, puithiam te, Levia chi te, lehzirtirtu chu ngaih hnathiam an ni thung a. ChuvanginIsua’n temple chhiah a pek ve leh pek ve loh thu an rawnzawh pawh khan a rawngbawlna kha an ringhlel a ni tiha tilang.

Ellen G. White-i chuan hemi tum hian Peterakhan Krista’n thuneihna pumhlum a neihzia pholannaremchang tha tak a neih chu a hmang tangkai ta lo niina sawi a. “Tangka khawntu hnena Isua pawhin biak intangka a pek ve thin thu a sawi ta mai khan puithiamteleh roreltute’n Isua hmuh dik loh luih tlat an tumnakawng chu a hawn zau-sak sawt a. . . . Puithiamte lehLevia chite chu temple nena inzawmna an neih avangachhiah awltir an nih chuan, temple chu a Pa in a nihphei chuan a pek ve a tul lo lehzual ngei ang le.” – Desireof Ages (Chatuan Nghahfak), p. 419.

Isua’n zaidawh taka Petera a chhan dan atang hianthil tam tak kan zir chhuak thei awm e. Zak taka siam mailovin a tih dik loh chu tha takin a hrihfiah ta zawk a. Chumai pawh chu ni lovin, tun hnua Petera’n ei zawnna atanaa lo hman thin chu thiam takin a hmang tangkai bawk. Atangka ah lai chu temple chhiah atana a pe mai a nih chuanamah pawhin a pek ve a ngai a ni tih a pawm tihna a nidawn si a. Chuvangin hmun dang (sangha ka) atangintangka a laktir a, chu chu an pe ta a ni.

He a thil mak tih hi chu a dan a dang bik hle; tunhi ama hlawkna tur atan ni ngeia lang a tih ve awm chhuna ni a. Nimahsela chu chu he thil mak a tih chhan a ni silo. Isua chuan temple chungah chauh pawh ni lovin, thilsiam zawng zawng chungah thu a nei a ni tih mi zawngzawngin an hriat theih nan kha thil mak kha a ti a nizawk a. Mihringte thlirna atang chuan hetiang thil makIsua’n a ti thei mai hi engtin nge a hriat pawh kanhriatthiam theih hrim hrim ang le? Petera’n a len a denga, lena lo tang hmasa ber chu a zuk la a, temple chhiahatana pek tur zat chiah chiah a lo awm a hmuh khan arilru-ah eng nge awma kan rin le? (Isa. 40:13–17.)

Isua leh a zirtirte khan temple chhiah an pekve kher tul hran lo mah se, tul lo taka inhnialna achhuah hlauhthawn thu-ah an pe ta tho a ni a. Thilchiang pawh ni si lovah hi chuan tul lova inhnial buainaa thlen loh nan eng thil nge kan tih mai thin tul awmle?

ZIRTÂWPNI May 20NGAIHTUAH ZUI TUR: Isua’n Petera hnenah sangha

man a, a sangha man ka atanga an tangkamamawh zat chiah awm chu la chhuak tura ahrilh chanchin hi a mak danglam hle mai,chutianga a mak danglam em avang chuan mithiamte zinga thenkhat phei chuan thil thleng taktak ni lo anga sawi pial luih an tum thin reng ani. Hmanlai thawnthu, thil eng emaw an sawi tumtihfiah nana an phuahchawp mai mai niin anngai a ni ber. Mahse chutiang chu he thawnthu-in a sawi tum hrilhfiahna famkim lo tak a ni awme (dik taka sawi phei chuan hrilhfiahna a ni lohrim hrim zawk a). Ni e, thil mak dang – entir nan,

Page 51: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

damlo tihdam te, mitdel mit tihvar te, mitthi tawhhnu kaihthawh leh te, mipui riltam hrai puar tenen chuan a nihphung a dang daih reng a. Bible-ah pawh hian hrei fang (thira siam) tuia a lan thute (2 Lalte 6:2–7), hrui zawla beram hmul dah chua bul vel ro vek si-a a beram hmul chiah daiin atlak hnawn leh, a hnu-a a bul vel hnawng vek si-a a beram hmul chiah ro leh phak si te pawh kanhmu a (Roreltute 6:36–40); chuvangin thilnihphung pangngai ni lo lo thleng thinte hi Bible-ah hian tam tak hmuh tur a awm. Eng vangin ngeIsua pawh hian thil mak danglam tak ti kual vellova, a pawisa ah lai chu temple chhiah atanPetera kha a pektir mai loh le? An buaina lah khaa ho ang reng hle bawk si a. Mahse Bible hian achhan min hrilh tlat si lo. Amaherawhchu, kanzirlaiin a sawi angin he thil mak hian Pathianthiltihtheihna chu awihawm loh khawpa mak anihzia a lantir a, chu chu mak kan ti vek tur pawha ni. Dik tak chuan, engtik lai mai pawh hian athiltitheihna mak leh ropui tak chu kan hmu rengzawk a. He khawvela kan lo awm ve ngawt maileh, kan hmuh phak van boruak zau takte hi kanPathian thiltihtheihzia tilangtu ropui tak a ni a.Heng thilte hi Pathianin a ti thei a nih chuan,sangha pakhat ka-a tangka pahnih lek dah te chueng tham mah a ni lo zawk ang chu. He Paula thusawi hi, a sawina boruak chu dang daih tho mahse, he thil mak kan hriatthiam theihna tur atan atangkai viau awm e: “Pathian finna leh hriatnangahzia chu a va thuk em! A rorelnate chu hriattheih rual leh, a kawngte chu chhui theih rual ava ni Lo em!” (Rom 11:33). He thu hi a dikzia alanna pakhat chu Matthaia thil sawi hi a ni.

101 102

SAWI HO TURTE:

1. Petera’n a thiltumte Pathian hnena a hlan phal tlat lokha keini pawh kan harsatna a ni ve tho va. Chutiangchu mihring zawng zawngte’n harsa an tihzia a lanchian em emna chu Malakia 1-a, Pathianin Juda-techu an ran vulh zinga a tha tha halral thilhlana rawnkeng tura a hrilhnaah khan kan hmu a: “‘Hnehchhuhain thil lakte, a kebaite, a silawngte in rawn la a;chutiangin thilhlan chu in rawn la a; chung chu in kutata ka pawm dawn em ni?’ LALPA chuan a ti” (Mal. 1:13).Eng vangin nge Pathian chuan a hnena thilhlan turkan ken chu a tha chauh ni ngei se a tih le? A chhanchu kan thil duh ber berte a hnena kawltir ngam turamin duh vang a ni. I nunah khan eng thilte nge thlahhar i tih ber le? Engtinge chung thilte chu Pathianhnenah i hlan theih ang?

2. Isua’n temple chhiah pek leh pek loh thu-a an inhnialaa chinfel dan kha ngaihtuah la. Boruak tisosang zawngni lovin, a tiziaawm tur zawng zawkin thil a kalpui a.Hei hian kan ni tin nuna buaina lo thleng thinte chinfeldan tur thu-ah eng thil nge min zirtir le? Engtin ngetawng hun leh ngawih chuh hun i hriat theih ang?

ãããã

Page 52: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

103 104

ZIRLAI 9-na May 21–27

THINLUNGIN A DUH BERTE CHU(ISUA THU ZIRTIR DANGTE)

CHANGVAWN: “Chumi lai tak chuan zirtirte chu Isuahnenah an lo kal a, ‘Van ramah tu ngeropui ber ang le?’ an ti a” (Matthaia18:1).

CHHIAR TURTE: Thuhriltu 9:10; Matthaia 18:1–4;Matthaia 18:21–35; 19:16–30;Galatia 3:21, 22; Matthaia 19:27.

SABBATH CHAWHNU May 21

Mihringte hi kan bula thil awmte leh kan hnamtih dante’n a chher chhuah kan ni hlawm vek mai a.Hengte hian kan thil ngaihhlut zawng te, rin dante, lehngaihdan te nasa takin a kaihruai a. Khawpui lian takasei lian i ni emaw, thingtlang khaw te reuh te, tuithianghlim in tur pawh a awm mumal lohna atanga lokal pawh ni mah la he thu hi chu a dik tho ang: in hnamnunphung, i seilenna khaw/veng tih dan te chuan tunai nih ang kha a nihtir che a. Hmun dang, khaw danga ikal thei a nih pawhin i lo seilenpui tawh tih dan lehnunphung te chuan i thih hma loh chu nangmahahhnuhma a nei chhunzawm zel tawh ang.Vanduaithlak takin, kan lo seilenna khaw tih dante lehhnam nunphungte zinga a tam zawk hi chu Pathian ramdante nen a inkalh tlangpui tlat mai a. Eng pawh ni se,he khawvel hi suala tlu tawh a ni miau mai a, angaihlutzawng, dik leh tha ni-a a hriat, leh a tih dan

phung te hian suala tlu tawh a nihzia chu a tilang thin.Chumi ni lo chu thil dang eng nge tihlan theih a neihchuan ang le? Kan hnam tih dan phung leh kan khaw-veng tih dan te’n min chiah hneh hlawm em avanginPathian ram dante’na hna an thawh dan phung chu kanhmu hlei thei thin lo bawk.

Kan thinlunga Pathian hnathawh chuan Pathianramin a ngaihhlutzawngte, dik leh tha a tih te, leh tehfunga hman te chu min kawhhmuh a. Chungte chu kan lochawr chhuahna leh seilenna hmunin a ngaihhlutzawng,dik leh tha a tih, leh tehfung a hmante nen chuan ainpersan thin hle a ni.

SUNDAY May 22INNGAITHLAWMNA ROPUIZIA

Ropuina ngaisang lo tu nge awm? Mi ropui taknih duh lo emaw, thil ropui tak eng eng emaw tih duh lopawh tu nge awm le? Ropui duhna chu mahni hmasialnaemaw, mahni chauh inngaihtuahna emaw, mi chungainvaivung chakna rilru atanga lo chhuak a ni vek kherchuang lo thei. I thil tih apiang chu nangma theih tawkathaa tih i duhna atanga lo awm ve mai pawh a ni thei a,i thiltih chuan mi dangte chungah malsawmna a thlen ibeisei vanga ti pawh i ni thei tho bawk (Thuh. 9:10).

Kan buaina ni ta ber erawh chu “ropuina” chueng nge ni tih hrilhfiah kan tum danah a ni. Suala tlutawh kan rilru hi chuan he thu hi Pathian thlir dan nenainang lo lutukin a hre leh tlat mai zel a nih hi.

Matthaia 18:1–4 chhiar la. Isua’n ropuina diktak a sawi chu eng nge ni a, chu chu keimahni nuntheuhva kan hman theihna turin engtin nge kan lohriatthiam ang?

Page 53: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

Ropuina dik tak chu engnge ni tih hrilhfiah nanIsua chuan naupang pakhat ko chhuakin, a hmaah a dintira: “‘Tu pawh he naupang te anga inngaitlawm apiang chuvan ramah mi ropui ber a ni ang’” tiin a sawi ta a (chang 4-na). Isua hian thuhriltu ropui tak nih chungchang emaw,sumdawng hausa tak nih thu emaw, mahni neih ui miahlova mi dangte tana rawngbawltu ropui tak nih thu emawpawh a sawi lo. Pathian ngaiha ropuina chu pawn lamlang theia kan thil tih hi ni lovin, kan rilru-a thil awm zawkchu a ni a, kan rilru-a thil awm chuan pawn lam lang theiakan thil tih hi a nghawng thin a ni tih erawh thil chiangsa a ni.

Isua hian ropuina tih awmzia chu khawvelamihring tam zawkte hrilhfiah dan ang ni lovin a hrilhfiaha ni tih hria ila. Aw le, zingah kan tho va, “Ropuina kanduh ber chu naupang te anga inngaihtlawm hi a ni e,” tithin tu nge awm le? Chutiang nih tum te chu ropuina kanlo hriat dan nen a inpersan lutuk tlat; mahse a inpersenchhan chu khawvel dan, ngaihdan, leh ngaihtuahna te’nkan rilru tihhmelhem nasat tawh em vang a ni.

Naupang te anga inngaitlawm tih chu eng nge nia awmzia ni reng reng le? Kan inngaitlawm a ni tih alanna tur pakhat chu thu kan awihna, keimahniduhzawng aia Pathian Thu kan dah pawimawhhmasakna hi a ni. Nun kawng dik lo i zawh chhan chunangma kawng zawh i thlan vang a ni a. Chumi chin feldan chu awl te a ni: inngaitlawm la, a Thu chu awihinPathian hnenah kir leh mai rawh. Evi leh Adama te pawhkha lo inngaitlawm ta se chuan sualah an tlu lek lo tur ania. Nunna thing leh a chhia leh a tha hriatna thing tekha huan lai taka awm ve ve an ni tih kan hria a. Nunnaleh thihna hi a inhlat lo fo reng a ni. Kan inngaitlawm anih phawt chuan nunna thing zawk chu kan thlangngei ang tih a chiang hle.

105 106

Pathian Thu nena inrem lo khawvel ngaihtuah-nate leh ngaihdante nena kan inzawm avang chauhangaihtuahna leh ngaihdan dang kan putte chu engtehi nge ni? I chhanna chu Sabbath ni-in in class-ah isawi chhuak dawn nia.

THAWHTANNI May 23NGAIHDAMNA ROPUIZIA

Suala mihringte an tlukna-in nghawng a neihtezinga a chhe ber pakhat chu mi dangte nena kan inlaichintawnnah hian a lo lang chhuak thin a. Adama’n a thiltihsualah a nupui Evi mawhpawh a tum (Gen. 3:12) atangtawha tun hun thleng hian mihringte hi chu mi hranghrangte inbeih tawnna-in tichhia-in a la tihniam charchar mai zawng a nih hi. Vanduaithlakin, heng inbeihnatehi khawvel thilah chauh ni lovin, kohhran huangchhungah leh zel pawh a thleng mek a ni.

Matthaia 18:15–35 chhiar la. Hetah hian engthu nge Isua’n min hrilh? Mahse, eng vangin nge athu sawite chu kan zawm loh fo si le?I han sawi chiang law law teh ang hmiang: kanmihringpuite hi hmaichhana an thil tih dik loh hrilh aichuan, hnung lam atanga an that lohna sawi zui mai hiawl kan ti tlang hle a. Chu tak chu kan tih duh loh chhana ni bawk. Isua chuan kan chunga thil tisualtute lehmin hliamtute chu hmaichhanah bia a, kan inlaichinnachhe tawh chu a tuam dam leh dan kawng zawng turinmin zirtir a. Chutianga kan ti chung pawha min lo ngaithladuh lo a nih chuan, hetiang hian tih leh tur a ni: “‘Mipahnih emaw, pathum emaw ka hminga an awmkhawmna hmunah chuan, an zingah ka awm thin a ni’”(Mat. 18:20). He thu hi eng ang boruak hnuaia sawi ngea nih ngaihtuah la; zirtir nih chungchang leh Pathian

Page 54: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

107 108

hnena mi dangte hruai kir leh thu a ni (he chang hi kanlo hriat than dan aia zau zawkin kan hrilhfiah a ni tihhria ila).

Isua chuan Pathian hnena ringtu hruai kir leh anih theih nana mi tlem te an kal khawm chang hian anzingah Thlarau Thianghlim a awm thin thu a sawi a. Heihi Tlanna hnathawh mawi em em mai chu a ni. Chu chuinngaitlawm tak chunga thil tha tihna leh min lo tinatawhtute hmaichhana biakna-in a intan thin a. Hei pawhhi a ti thintute ropuina tilangtu dang pakhat a ni nghalbawk a ni.

Matthaia 18:21-35 chhiar leh la. Isua thusawipawimawh tak mai chu eng nge ni?

Isua’n “vawi sarih hmun sawmsarih” thlengngaidam tura a hrilh hian, a sawi tum tak zawk chu kanchunga thil tisualtute chu tawpin tai awm lovin kanngaidam tur a ni a tihna a ni. Isua hian ngaihdamna hi angai pawimawh em em mai a, mi kan ngaihdam hiankan ngaihdamate tan chauh pawh ni bik lovin, keimahnitan ngei pawh a tha em em a ni. Chutiang chu a nihziatihlan nana tehkhin thu a sawi hi han en mah teh. Thiltam takah ngaihdam kan ni thei a; ngaihdamna hichanchin tha nihphung pawh a ni reng bawk ( Exod.32:32; Tirh. 5:31; Kol. 1:14 te hi chhiar la); mahsePathianin keimahni min ngaidam anga mi dangte kanngaidam ve si lo a nih chuan a nghawng rapthlak takchu kan tuar thei a ni tih i hria ang u.

Eng vangin nge Kraws leh Kraws zarangaihdamna kan chan te chu kan thlir reng thin apawimawh viau le? Pathian chu i tan Kraws-ah a thîa, a chhan pawh ngaihdamna i chan theih nan a ni.Chuti a nih chuan engtin nge mi dangte pawhngaihdam ve dan kawng i zawn ang? I chunga thil lo

tisual tawhtute ngaihdam chu thil theih miah loh turniin lang mah se, i tum tho dawn lo’m ni?

THAWHLEHNI May 24THINLUNGIN A DUH BERTE CHU

Matthaia 19:16–30 chhiar la. Keini ThuthlungThar huna Kristiante hian he thawnthu hi engtianginnge kan lo thlir ve. Keimahni tan theuh eng zirlaitenge kan zir chhuah theih awm le?

He pa chanchin hi chipchiar takin min hrilh hranlo mah se, thil pawimawh tak tak tlem azawng chu kanhmu thei tho va. Mi hausa tak a ni a, roreltu a ni a (Luka18:18 en la), Pathian dan zawm kawnga duh fir tak niina lang bawk. Tin, a nunah tlakchham lian tak eng emawa nei tih a inhria tih pawh kan hre thei a. Martin Luther-a chanchin te pawh kha tlem azawng chu min hriatchhuahtir a ni. Martin Luther-a kha mite hmuh danchuan puithiam a ni a; mahse a nun chhungrilah erawha tuihal a, chhandam nih inhriatna pawh a nei ngam loreng reng. Heng mi pahnihte hian anmahni leh Pathianinkara kak zau tak leh thuk tak awm chu pawn lam langtheia a thil tha tihte chuan a chhung khat zo lo a ni tihan hre ve ve a ni.

“He roreltu pa hian ama felna a chhuang hle a.Tlakchham a neih reng a inhre lo; mahse a nun tuihalnaerawh a reh thei si lo va. A thil neih loh, a neih ngei ngaisi eng emaw a awm a ni tih a hria a. Isua hian naupangte te-te mal a sawm ang khan malsawm ve-in, a nuntuihal chu a tihrehsak thei ang em?” - Ellen G. White,Desire of Ages (Chatuan Nghahfak),p. 499.Mi thenkhat chuan he thawnthu-ah hian Isua chuan kanthil tha tih avangin chatuan nunna kan dawng dawn tih

Page 55: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

a zirtir niin an sawi thin a. Matthaia 19:17-ah pawh Isuachuan, “Nunnaah i lut duh a nih chuan thupekte chuzawm mai rawh” tih thu a lo sawi ve tho bawk si. Hechang hi chumi chungchang sawina awm chhun chu nise chuan, chutiangin lo ngai ta pawh ni se an mawh lovang. Mahse chang dang tam tak, a bikin Paulalehkhathawnte hi chuan danin min chhandam lo va,chhandam ngai kan nihzia min hriattir mai zawk thu ansawi vek thung (Rom 3:28; Gal. 3:21, 22; Rom 7:7 en la).Chuvangin he tlangval pawh hi Isua hian a thil tih mekteai chuan eng nge a mamawh chu ni tih hre zawk turin azirtir ni ngeiin a lang. A thuhrimin dan zawmna ngawrngawr chuan min chhandam thei ni se chuan, he pa pawhhian chhandamna chu a chang daih tawh tur a nia, amahhi dan zawm tha tak a ni si a. Chanchin tha chuanthinlung a luhchilh a ngai a, thlarauvin a ngaihlut taktechu a zuk chhun siah a ngai a, Pathian nena inlaichinnatha tak kan neih theihna daltu thil reng rengte chu kanthlah vek a ngai a ni. He pa chungchangah bik hi chuana sum leh pai kha a ni a. Isua chuan mi hausa tanachhandam nih harsat turzia a hria a; mahse he tlangvalhausa nena an inbiak hnu lawk hian mi hausa tan pawhchhandamna chan theih a nihzia Luka chuan a lo ziakve leh tho a ni (Luka 19:1–10 en la).

Mi hausa tak i ni a, tlangval hausa-in Isua azawhna thu tho hi zawt ve ta la, eng thu nge a hrilhche i rin? I chhanna chuan engte nge a kawh tih nguntakin ngaihtuah zui ang che.

NILAINI May 25Keini’n eng nge kan chan ve dawn?

Tlangval hausa nena an inbiak hnu hian eng thilnge thleng zui le?

109 110

“Tichuan, Petera’n a chhang a, a hnenah, ‘En teh,keini hian engkim kalsanin kan zui che a ni a. Chuti anih chuan, eng nge kan chan ve ang le?” tiin a zawt a”(Mat. 19:27).

He zawhna hi eng vanga zawt ngawt nge a nih tihkan hre lo va; mahse tlangval hausa-in Isua a kalsan tamai khan a tizawt chak ta riau pawh a ni ang e. Peterathil sawi awmzia ni-a lang chu: he pa leh mi dang, Isuahnawl tawhtute emaw, a bula lo cheng ve reng tawh thin,mahse amah kalsan leh tate ang lo takin amah leh zirtirdangte hi chuan atan an thil neih zawng zawng an kalsana. Thil tam tak a chan tawh chungin a lakah an la rinawmreng bawk a. Tichuan, Eng lawmman nge min pek ve dawnle? tiin a zawt ta phawng mai a ni.

Tunlai mite thlirna atang chuan he zawhna hizirtirte rilru sakzia leh thlarau lama an ngawng chhahziaa lan chianna dang pakhat angin kan hmu ngei ang (adikna chin pawh a awm ve tho bawk a). A lehlamah thungchuan, Petera thil zawh hi zawh awm ve reng a ni tlat.Isua a zui avanga lawmman a dawn tur chu a hre chaklo bik ang em ni?

He khawvelah hi chuan nun a harsa a, mi hausatak takte pawh hian hrehawm tih ram ram chang anngah ve hle thin tho. Kan zavai hian chhiatna, beidawnna,leh thil sual kan tih avanga natna te kan tuar vek a.Kum 1800 chho vel khan Italy rama mi fing pakhat,Giacomo Leopardi-a chuan mihringte nun chu hlimlohna-in a hliah hnehzia a lo ziak a, “mihring hian nun hi engnge ni tih a hriat theih chhung chuan lawm lohna lehnatna pawh a hre tel reng ang” tiin a sawi e an ti.

Mihring nunah hian beih ngial ngai khawpa thilharsa a thleng fo thin a. Chuvangin Petera’a zawhna pawhhi zawh awm tak a ni reng a ni. Kan nun hi a harsa hlemai si a, Isua kan zui avang hian eng hamthatna nge kan

Page 56: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

111 112

dawn ang? Isua’n min phut ang hian lo nung ta ila, eng thilnge beisei let theih kan neih le?

He zawhna hi engtin nge Isua’an a chhan le?(Mat. 19:28–20:16 en la).

Isua hian Petera kha mahni hma a sial vang emaw,chutiang lam hawi rilru a put vang emaw-in a hau miahlo tih hi lo hria la. A hmasa berin chhanna tumtlang angreng tak a pe phawt a, chutah grep huana inhlawhfateleh an hlawh chungchang tehkhin thu a hrilh zui leh ta ani. Kum tam tak kal ta atang khan he tehkhin thu awmziahi eng nge ni tih sawi ho a lo ni tawh thin a, a sawi tumtak chu a chiang sa reng mai: Isua’n pek min tiam tawhchu min pe ngei dawn tih hi a ni.

Mi tu emaw-in, “Isua rawng ka bawl avang hianeng nge kan chan ve dawn?” tiin zawt ta che se la,eng nge i chhanna ni ang?

NINGANI May 26“KAN THEI ANG”

Vawiina Jakoba leh Johana te unau (an nu pawhtelin) chanchin kan sawi tur hi a nihna dik tak hre turinLuka 9:51-56 chhiar hmasa phawt ang che. He thil hiJerusalem lama Isua leh a zirtirte kal an tum lai velathleng a ni a, chu chu Jakoba leh Johana te’n Isua’n alalram a din huna a dinglam leh vei lama thut ve an dilhma deuh a ni bawk.

Matthaia 20:20–27 chhiar la. Luka 9:51-56 hianJakoba leh Johana te kha engtiang chiahin Isuadinglam leh veilama thut an inpeih tih min hrilh le?“Khawpui ri fate” ti-a an sawi mai thin Jakoba leh Johanate unau hian, khatia chanchin tha hril tura tirh chhuahan nih hnu pawh khan an chhehvela mi awmte chhandaman nih ve theihna tur ai chuan anmahni hmakhua ringawt

an la ngaihtuah a ni tih a chiang hle a. He thawnthu hinimin lama kan hmuh tawh, Petera’n Isua an zui avangaan chan tur chungchang a zawh nen khan a in anna laia awm.

Heti laia Isua chhanna hi ngun takin lo en mahteh: “‘In dil chu in hre lo va ni. Ka no in tur chu in in theiem ni? Baptisma ka chan tur pawh chu in chang ve theidawn em ni?’” tiin (Mat. 20:22).Tawngkam dangin sawita ila, nakina Isua ropuina chu tawmpui ve turte chuana tawrhna leh a thihnate an tawmpui hmasak phawt angai tihna a ni a, chu chu a thlen an rin loh leh an inpeihlohna lam tak a lo ni si. “Kan thei ang” (Mat. 20:22) ti-aan chhang thlarawk mai hian a thusawite chu anhriatthiam lohzia a tilang a. Mahse hriatthiam erawh anla zir dawn tho a ni.

Thil inkawlkalh tak mai a lo lang a, chu chu keinipawhin kan ngaihtuah ngun hle a ngai ang. Nimin zirlaiakan hmuh tawh ang khan, Isua kan zui a nih chuan thilropui tak tak pek tiam kan ni a, “chatuan nunna” hialpawh kan chang dawn a ni (Mat. 19:29). Chutih rualin,he khawvelah hi chuan Isua zui chu channa-in a zuithin a ni tih Bible-in chiang takin a sawi a, a chang pheichuan a namai lo thin hle. Amah Isua ngei hian Peterachu martara a la thih tur thu a hrilh nghe nghe bawk a(Joh. 21:18, 19 en la). Hun kal tawhte kan thlir kir chuanringtu tam tak chu Isua an zui avangin thah an lo nitawh a ni tih kan hria ang, tunlai hunah pawh hian Isuazui avanga an thil neihte leh an nun ngei pawh chan engemaw zat an awm a ni. Dik takin sawi ta ila, Lalpa kanzui avanga engmah chan kan la nei ve lo a nih ngat chuanka rinna kawngah hian thil dik lo a awm em ni aw, ti-akan inzawh a tha hle zawk awm e. A man kan pek chueng pawh lo ni se, chatuan nunna nena tehkhin ralahchuan a tlawm hle tho ang.

Page 57: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

Krista i zui avangin eng thil nge i lo chan vetawh? I chhanna-in a kawhte chu ngun takin ngaituahang che?

ZIRTÂWPNI May 27NGAITUAH ZUI TUR: Hman atang tawhin mi thenkhat

chuan “leilung dan” ti-a an sawi mai thin hi sawivawng teh an tum thin a. Sawi dan hrang hrangchu awm tho bawk mah se, an sawi ber chu leilungadan awm sate atang hian kan thil tihna kawng hranghranga min kaihruaitu tur thatna dan kan hre theia ni tih hi a ni. Kawng khata ngaihtuah chuan keiniKristiante hian leilung dante hi Pathian “LehkhabuPahnihna” a ni tih kan pawm avangin, hei hi chu adikna chen chu a awm ve tho tih kan pawm theiang a. Entir nan, Rom 1:18-32-ah chuan Paulapawhin leilung awm dan atang hian mihringte’nPathian chu a awm ngei a ni tih an hriat theih thua lo sawi ve a. Chutih rual chuan he khawvel hichu suala tlu tawh a ni miau a, leilung dante pawhchu suala tlu tawh ngaihtuahna, rilru khawlo takhmangin kan thlir tlat mai a ni. Chuvangin leilungdan atang ringawta thil kan teh dawn a nih chuanthil dik leh dik lo kan thliar fiah tak tak thei ngai lovang. Entir nan lo sawi ila, mihring piang tawh zingami fing leh ropui ber pakhat Aristotle-a pawh khanleilung dan ni-a a hriat atangin sal neih a pawi lohthu a sawi mauh mai nia! A ngaihdan chuan leilunghian mi chi hnih a sawi a, pakhat chu mi dangteaia hniam zawk a ni a, mihringte aia ramsate anhnuaihnung zawk ang chiah hi a ni a ti. Chutiangmite tan chuan sal nih chu a tha hle zawk niin asawi bawk. Hei hi khawvel dante, ngaihhlutzawngte, leh ngaihtuahnate chu Pathian lalram

113 114

dante nen a inkalhzia a lanna tam takte zingapakhat a ni. Chuvang tak chuan kan pianna hmunleh seilenna ram chu eng pawh lo ni se, PathianThu kan zir a, chuta tanga kan nun kaihruaitu turthatna dan te, ngaihhlut zawng tur dik tak te, lehngaihtuahna dik te kan chhar chhuah a tul tak zeta. Chumi lo chu thil dang rintlak pakhat mah aawm lo.

SAWI HO TURTE:

1. Isua chuan kan chunga thil tisualtute ngaidam thinturin min duh a. Hetah hian keimahni chhungkawmember-te pawh an tel vek a ni. I laichin hnai tak tuemaw, nangmah lo tina tawhtute kha ngaihtuah la. Irilru chu a la na reng tho mai thei a, mahse engtin ngeamah i ngaihdam theihna turin thil i tih ang?

2. In class-ah khan Sunday zirlai zawhna, in khawtlangina ngaihhlut zawng thilte leh Bible thute a inkalh a nihchuan engtia tih tur nge tih chungchang kha sawi holeh ula. Hetianga inkalhte hi keini Kristiante hian engtinnge kan chin fel ang le?

3. Ropuina chu naupang te-te anga inngaihtlawmna hi ani tih thu hi ngun takin ngaihtuah la. Hei hi keiniKristiante tan eng nge a awmzia ni le?

4. Keini Seventh-day Adventist-te hi chuan Pathian dan –Thu Sawm Pek hi zawm a tul niin ka hria a, kan hredik reng bawk a ni. Mahse tlangval hausa thawnthukhan pawn lam lang theia Pathian dan zawm chupawimawh viau tho mah se a tawk zo lo va, Kristiandik tak ni tur chuan Pathian dan zawm bak pawh thildang tam tak a la awm a ni tih engtin nge min hrilh le?

H-8

Page 58: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

ZIRLAI 10-na May 28–June 3

JERUSALEM-AH ISUA A KAL

CHANGVAWN: “Pathian Lehkhaa, ‘In satute lung duhloh kha, chu ngei chu a kila lungtangkai ber a lo ni ta. Chu chu Lalpatih a ni a, kan mithmuhah a mak ani,’ tih hi in chhiar ngai lo vem ni?”(Matthaia 21:42).

CHHIAR TURTE: Zakaria 9:9; Matthaia 21:1–46; Rom4:13–16; Thupuan 14:7–12; Tirhkohte6:7; Matthaia 22:1–15.

SABBATH CHAWHNU May 28

Matthaia 20:20, 28-ah chuan Isua’n ti hian a sawia: “‘Tu pawh in zinga hmasa ber nih chak apiang chu inbawiah awm rawh se – Mihring Fapa hi rawngbawlsakaawm tur ni lovin, rawngbawl tur zawkin a lo kal a, mitam tak tlan nana a nunna pe turin a lo kal a ni.’” Hetahhian Isua, chatuan Pathian, thil engkim Siamtu chu heleiah hian chhiahhlawh anga khawsa thinin, suala botawh te, damlo te, leh amah mamawhtu te rawng abawlsak thin a. Chuti chungin mi tam tak chuan amahan la hmuhsit em em tho nia. A va inngaitlawm tehlulngai em! A inphahhniamna hi engtiang fakaua nasa ngeni tih chu kan hrethiam vek lo zawk hial ang.

Chhiahhlawh dinhmuna a rawn ding duh maipawh hi kan tan chuan hriatthiam phak bak a ni tawh a;mahse chu aia la mak lehzual chu a la awm cheu.Chatuan Pathian ngei mai chuan he leia a lo kal chhan

115 116

ber chu hetiang hian a sawi a: “‘mi tam tak tlan nana anunna pe turin’” a lo kal a ni. He mahni inphatna,inngaihtlawmna hian vantirhkohte pawhin thlir an chakem em (1 Pet. 1:12) thil mak tak hmangin a vawrtawp athleng dawn a – Kraws-ah khenbeh a ni ang.

Tun kar zirlai hian Jerusalem-a Isua a lo kal tumaa thiltih langsar deuh deuhte leh a thu zirtirte chu minthlirpui dawn a. Amaherawhchu, mi tam takte beisei lehduh dan anga lallukhum khumtira awm tur ni lovin,“amahah chuan Pathian felna kan lo neih theihna turin...keimahni avangin suala siam” a ni zawk dawn a ni (2 Kor.5:21).

SUNDAY May 29A lo kal tur thu hrilhlawk a ni

Juda-te chu kum 70 chhung zet Babulon sala antan hnu-in Jerusalem lamah an kir leh tan ta a. AnPathian biak in chhe tawh an sa tha leh tur chu an phurtlang hle mai; mahse a lungphumte an han phum chuanSolomona sak Pathian biak in ropuizia leh mawizia hrepha chinte chu an hnual hle mai thung a, tun tuma ansak tur hi chuan a ne pawh a ek pha dawn lo niin anhria. Chuvang chuan an tap ta vak vak mai a ni awm e(Ezra 3:12).

Mipuite chuan an zinga mi pahnih lo dingchhuakte atangin an beisei loh deuh mai fuihna thu chuan dawng ta a, chu mite chu: zawlnei putar tawh takHaggaia leh la tlangval ve deuh hlek Zakaria te an ni.Haggaia chuan Solomona sak temple ropuina dik tak chua satu Solomona emaw, mi dang tu emaw-in a thlen a nilo tih mipuite chu a hrilh a. A thuhrimin kha temple khaSolomona temple pawh a ni lo va, Pathian temple zawk ani. Ti hian Haggaia chuan a sawi a: “Engkimtithei LALPA’Na sawi chu hei hi a ni, ‘Tun atanga rei lo te-ah hian vante

Page 59: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

leh lei te, tuipui te leh khawmual te hi ka sawinghingleh dawn a. Hnam zawng zawngte chu ka sawinghingang a, hnam zawng zawngte duhzawng chu a lo thlengbawk ang, he in hi ropuina-in ka tikhat dawn a ni,’Engkimtithei LALPA chuan a ti. ‘Tangkarua hi ka ta a nia, rangkachak pawh hi ka ta a ni’ tiin Engkimtithei LALPA

chuan a puang a. ‘He in ropuina hi in hmasa zawkropuina ai khan a nasa dawn a ni’ tiin Engkimtithei LALPA

chuan a sawi” (Hag. 2:6–9).Zawlnei Zakaria thusawi phei hi chuan beiseina a

pe tam lehzual hle a. “Aw Zion fanu, nasa takin hlim la;Aw Jerusalem fanu, au chhuak rawh; En teh, i lal chu ihnenah a lo kal e. Ani chu mi dik leh chhandamna nei a,inngaitlawm takin sabengtung chungah a rawn chuanga, sabengtung no chung ngeiah chuan” (Zach. 9:9, NKJV).

Engtiangin nge heng hrilhlawkna ropui taktakte hi Matthaia 21:1-11-a Isua Jerusalem-a a luhtur thu sawina a lo nih le?

“Krista chuan Juda lalte’n khawpuia an luh dawnaan tih dan ang chuan a rawn ti ve a. A chuanna ranangah hian Israel lalte pawh kha an lo chuang ve thin a,hrilhlawkna pawhin a rama Messia a lo kal hunah chuanran chungah a lo chuang dawn a ni tih thu a lo sawi renga ni. Ran chungah a chuang fel chauh tih chuan hnehnahlado chhama mipui au thawm chuan chu lai vel boruakchu a luah khat nghal vek a. Mipuite chuan Messia ni-apawmin an Lalah an puang a. Hetianga amah anchawimawina ang hi tun hma chuan la pawm ngai lomah se, tun tum chu a pawm ve tlat. Zirtirte lah chuanan thil beiseite chu a takin a lothleng dawn ta a, alalthutthleng chu a din ngei dawn tawh ni-ah an lo ngaive hmiah bawk. Mipuite pawh chuan an zalenna hun tur

117 118

chu a thleng mai dawn niin a ngai a. An mitthla-ahtechuan Jerusalem khawpui atanga Rom sipaite umchhuah an ni lai te a lang uaih uaih a, Israel ram chumahni ke-a ding (independent nation) a ni leh dawn ani.” – Ellen G. White, Desire of Ages (ChatuanNghahfak),p. 548.

Pathian Lehkha thute lo thleng famkim zel danchu kan hmu tam tawh hle mai a; mahse a changchuan mite hian a awmzia an hre lo thin tlat si.Ngaihdan nghet sa kan lo neih tlatna hian thudik atipengkawi daih thei a ni tih hria-in, eng zirlaite ngeheta tang hian kan zir chhuah theih ang le?

THAWHTANNI May 30TEMPLE-AH ISUA A KAL

Suala mihringte an tluk hnu lawk atang khanPathian chuan khawvel hnena chhandamna ruahmanawmzia zirtirna kawng atan ran hmanga inthawina hi alo thlang tawh a. Chumi lo ring apiangte chuanchhandamna chu Messia lo kal tur rinna avanginkhawngaihna-in an dawng a (Rom 4:13–16). Hemi a dikziaa lanna chiang tak chu Genesis 4-a Kaina leh Abela techanchinah leh a hnu-a thil lungchhiatthlak tak lo thlengzui taah khan kan hmu. Khatiang thil rapthlak tak a lothlenna chhan bulpui ber chu chibai buk thu hla vang ani a (Thup. 14:7–12). Chuvangin, Pathianin a mite ni turaIsrael a thlan pawh khan “‘a tana puithiam chi leh hnamthianghlim” ni turin a ko reng a (Exod. 19:6), fiah lehchiang lehzual zawka chhandamna hrilhfiahna kawngatan biakbuk rawngbawlna a dinsak bawk a ni. Thlaleraan awm laia puan ina siam biakbuk an hman atangaSolomona temple, chumi hnu-ah Babulon atanga an kir

Page 60: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

119 120

leh hnu-a an sak temple pahnihna thleng khan chanchintha chu biakbuk rawngbawlnaa chhinchhiahna lehhlimthla chi hrang hrangte hmangin puan chhuah a loni tawh thin a ni.

Amaherawhchu, temple leh a kaihhnawih serh lehsang thil hrang hrangte kha Pathian atanga lo chhuakvek chu ni tho mah se, a titu takte erawh chu suala tlutawh mihringte an ni thung a. Mihringte tel ve tawhnareng rengah chuan thil dik lo eng emaw tal a awm zelthin ang hian Pathianin suala tlu tawh khawvel hnena ahmangaihna leh a khawngaihna puanchhuah nana a dinrawngbawlna thianghlimah meuh pawh hian thil dik lotak a lo awm ve thuai mai a. Isua hunlai phei kha chuanpuithiamte (rawngbawlna kutkentu ni tura thlante ngei)duhawmna leh pamhamna chuan awihawm loh khawpinthil a tikhawlo hman tawh a, “mipui nawlpuitemithmuhah phei chuan halral thilhlan hmangarawngbawlna chu nasa taka tihkhawloh a nih tawh ani.” - Ellen G. White, Desire of Ages (ChatuanNghahfak),p. 567.

Matthaia 21:12–17 chhiar la. Hetah hian keiniPathian chibai buktute tan eng zirlaite nge awm le?

Hmun dangah pawh a lo tih tawh thin dan angbawkin Isua chuan a thil tihte chu a dik ngei a ni tihlantir nan Pathian Lehkha thute a la chhuak leh a. Heihian keini Lalpa hnung zuitute chuan Bible hi kan khawvelthlir dan kaihruaitu-ah leh thil dik leh dik lo tehfungahkan hmang ngei tur a nihzia a tilang leh bawk a ni. PathianLehkha thute a lak chhuah mai bakah, mitdelte lehkeibaite a tidam bawk a. Heng thil zawng zawngte hianPathian a nihzia leh Pathian tirh a nihzia a nemnghetlehzual sauh a ni. Thil lungchhiatthlak tak chu, hengtehi Pathian a nihzia nemnghettu a ni tih hria a, a tana lo

inhawng ber tur ni site chu amah bei nasa ber berah antang tlat mai hi a ni. Temple “enkawltu” leh “venghimtu”an nihna anga an lei rosum leh dinhmun te chu chan anhlauh avangin temple rawngbawlna-in a kawh ber Isuaachhandamna awm thu chu mi tam tak chuan an chanphah hlauh dawn thung a ni.

Engtin nge he leia neih kan chakzawngte hianthil pawimawh tak zawk Isuaa chatuan nunna awmchu min chantir loh nan kan inven fimkhur theih angle?

THAWHLEHNI May 31RAH CHHUAH LO

Isua’n temple a thianfai kha khawngaihna thiltiha ni a. Sumdawnghote’n thil an zawrhna hmun khaGentail-te tana hmun an ruatah a ni a. Isua khan a inchu mi zawng zawng tana tawngtaina in leh Pathian chibaibukna hmun ni se a duh a ni.

Nimahsela temple a thianfai kha rorelna thiltihpawh a ni tel tho bawk. Temple enkawltu puithiamte khanmi zawng zawng malsawmtu tur an nih theihna hun thatak chu an bawh pelh tawh a, an chungthu rel ni tur chua hnai tawh hle bawk. Pathian tirh a nihzia tihlan nanaIsua thiltih zawng zawngte chu an hmu vek tho chungaamah an la pawm duh lo cheu a nih chuan eng thil dangnge thleng tawh chuang ang, an duhthlanna rahte chuan seng mai tur a ni dawn lo’m ni?

Matthaia 21:18–22 chhiar la. Isua’n theipuikung anchhia a lawhna leh temple a thenfaina te hianinzawmna a nei em?

Isua’n theipui kung anchhia a lawh kha Judahnam hruaitu tam tak, a tawp a tawpa an tuh rah sengtate ang ni ve lo tura mi dangte vaukhanna thu a ni a.

Page 61: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

Kan hriat reng tur awm chu: he tehkhin thu hian sakhawhruaitu zawng zawng a hmer fai vek chuang lo tih hi ani. Dik tak phei chuan sakhaw hruaitu tam tak khanIsua chu Messia a ni tih an pawm ve tho. “Tichuan Pathianthu chu a lo darh zel a; Jerusalem-ah chuan nasa takinzirtirte chu an lo pung ta a, puithiamte zinga tam takpawhin rinna chu an lo awih ve ta bawk” (Tirh. 6:7). Amah-erawhchu, theipui kungin rah a chhuah miah lo ang hiantemple rawngbawlna hrim hrim kha chuan rah tha achhuah miau loh avangin tangkaina nei lovah siam a lani thuai dawn a ni.

He Isua thiltih leh a tawngkam hman hriam takte hian a rawngbawl chhung zawnga a lo puan chhuahtawh khawngaihna leh Pathian hnena mi dangte hruaive duhna thinlung neih a tulzia la zir chho mek zirtirtekha a thawng ve hle chuan a rinawm. He Isua hi khawvelthiam loh chantir tur ni lovin, tlan tur zawka lo kal a nihthu sawitu tho kha a ni a; “‘Mihring Fapa hi mite nunnatiboral tur ni lovin, chhandam tur zawkin a lo kal a ni’”(Luka 9:56) tih thu sawitu Isua ngei kha a ni bawk. Arawngbawlnaa a thu sawite leh a thil tihte kha suala tlutawh mihringte din thar lehna tur vek a ni a, amahanunna thar awm chu beiseina chang ngei bawk turin aduh em em thin a ni. Chuvangin a thil tihte leh atawngkam hriam takte hian zirtirte chu a barakhaih hlemai a, Matthaia pawhin a thil tihte chu “mak” an tih thua sawi a nih kha.

Eng tikah emaw chuan mite hian Pathiankhawngaihna leh lainatnate hi an la hnawl fithla thakdawn a ni tih chu thil chiang sa a ni (Gen. 6:13, 15:16,19:24; Thup. 22:11). Mahse an chungthu leh keimahnichungthu ngei pawh a ni ang chu, reltu tur chu keinihi ni lovin, Pathian zawk a ni tih hriat hi eng vangapawimawh em em nge a nih le?

121 122

NILAINI June 1LUNG CHU

Ni rei lo te chauh dam tawh tur ni ta ang la,engtiangin nge i hun la neihte chu i hman ang? Isua’n ahun hnuhnung a hman dan pakhat chu a ngaithlatutenuna nghawng thuk tak nei zui reng tur thawnthute sawinan a ni.

Matthaia 21:33–46 chhiar la. Hengte hian tutenge a entir hlawm le?Lo neitu:Lo enkawltute:Bawite:Lo neitu fapa:

Isua’n Sam 118:22, 23 thu a lak chhuah dan hi lochik la. In satute’n an hnawl hnu lung chungchang asawi hian Israel-te chanchina thil thleng pakhat a kawka. Chu thil thleng chuan temple hmasa zawk an sak laivel nen khan inzawmna a nei. Solomona temple sak anih khan, a hungna tur lung hrawl tak takte leh alungphum turte chu lung lakna hmunah (quarry) anchher sa vek phawt a. A remna tur hmuna an rawn thlenhnu hi chuan lungchherna hmanrua engmah rawih tawhtur a ni lo va, thirkhen leh tuboh ri pawh hriat a ni tawhtur a ni lo bawk. Hnathawktute chuan a awmna tur hmuntheuhah an rem tawh mai dawn a ni. A lungphuma hmanatan chuan lung pakhat, pianhmang mak danglam deuhhlek hi an rawn la a. Mahse hnathawktute chuan a remnatur hmun an hriat tlat loh avangin an pawm thei ta lo.Hman tangkaina tur a awm bawk si lova an hnathawhnadala a lo awm ve reng avang chuan hnawk an ti hle nghenghe a, a sirah chuan tu ma ngaihsak pawh hlawh lovina let vel ta mai mai a ni.

Page 62: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

123 124

“Nimahsela, in satute’n a kila lung pawimawh berni tur chu an han dah dawn chuan, a lenzawng lehnghehzawnga a tawk chiah, a pianhmang pawh a awmnatur hmun nena inrem thlap bawk si, leh namen lova ritpawh dawl zo tur lung chu an zawng a. . . . A tawp atawpah chuan hun rei tak chhung an lo ngaihsak tawhloh lung chu an va chhar leh hnuhnawh a. . . . Chu lungngei mai chu lungsi takin an pawm ta a, a awmna turhmuna an ruatah chuan an dah chhin a, a lo inmil emem mai lehnghal a ni.” – Ellen G. White, Desire of Ages(Chatuan Nghahfak), p. 576.

Matthaia 21:44 kha chhiar nawn leh la. Helung nen hian inzawmna kan neih theih dan chi hniha awm a: pakhat chu, lung chungah tla-in keimahnikan keh sawm ang; a dang leh chu keimahni chungahlung chu a rawn tla ang a, min delh per vek thungang. Heng thil pahnihte hi eng nge a danglamna? (Sam51:7 leh Dan. 2:34 chhiar la).

NINGANI June 2KHAWNGAIHNA MAN

Bible-a chanchin thar ropui deuh mai awm chuhmangaihnaa khat Pathian siam kan ni a, ani chuankraws-a Isua inhlanna avang khan sualna leh thihna lakata tlan chhuah dan kawng min lo buatsaihsak daih tawhtih hi a ni. He thupui hi Bible-ah hian a inthlung chhuakdap a. Heti laia Isua tehkhin thu sawiah pawh hian kanhmu a ni.

Matthaia 22:1–15 chhiar la. He tehkhin thuhian rinna avanga chhandam kan nih thu eng nge asawi le?

He tehkhin thu-in a zirtir hi hriat a nuam lo hletho nachungin, thil pawimawh tak tak a sawi a ni tiherawh kan hriat reng a pawimawh a, chu chu: mi tinhian chatuana nunna emaw, chatuana boralna emawkan chang theuh dawn tih hi a ni a. Hei aia thil pawimawhdang hi eng nge awm chuang le?

Kraws chu kan han thlir a, mihringte’nchhandamna an chan theih nana Pathianin thil a chanchu kan han hmuh chiah hian heng thilte thukzia, zauzia,leh rilzia chu kan hmu thiam tur a ni a. Pathiana minung pathumte zinga pakhat chuan sual laka Pathianthinur hremna ngei chu a zavaiin amahah a bel vek a.He thu hi chatuana kan zir tur a nih si chuan, tuna kanrilru-in a la hrethiam tak tak thei lo pawh hi a mak vakhran chuang lo ve.

Chutiang chu a nih avangin, heng thu khauh taktakte hi he tehkhin thu-ah hian kan hmu pawh a ni rengbawk a. Pathian chuan inneihna ruai kil tura mi zawngzawng an lo kal vek theih nan ruahmanna a siam a (Thup.19:7); chumi atana thil tih tul zawng zawngte chu akhawngaihna avangin a ti vek tawh bawk, hetiang a tihnana a thil chan nasatzia chu eng tehkhin thu mahin asawifiah zo lo hial zawk ang. Chuvangin inneihnaa kaltura sawmte’n “chhuanlam ho te te” an siam a, anmahnitul an ti dan mai lawm kha a runthlak hle reng a. Chu aipawha la tha lo lehzual chu mi thenkhatte’n sawmna thuthlentute an lo bei a, an lo tihlum hial kha a ni. Hetahzet hi chuan Pathian pawh a thinur ve hle.

“Inneihna puan” tih hi eng nge ni a awmzia?Thup. 19:8.

Puan/kawrfual tih chuan Krista felna a entir a,chu felna chu mi thianghlimte nun leh thiltihah a lo langchhuak thin bawk. Inneihna puan sin ve lo mi pakhathian Kristian ni ve si, khawngaihna leh chhandamna

Page 63: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

pawh dawng ve vek ni-a inngai, mahse chanchin tha-inan nun leh an nungchang a thlak danglamsak ve miah silohte chu a entir a. Sawmna thu lo pawmtute tan chuan,hautak hle mah se, thil tam tak buatsaih a ni a.Chutichuan, he tehkhin thu-in a lantir ang hian, Pathianrama lut tak tak tur chuan kawngkhar bula va din maibak thil dang tam tak tih tur a awm a ni tih a lang.

ZIRTÂWPNI June 3NGAIHTUAH ZUI TUR: London khawpuia chanchinbu

pakhat chuan, a phek hmasa berah: “Hmeichhepakhat chu a chenna inah kum thum chhung zetthiin a awm tawh: Joyce-i ruhro chu a thuthleng seiahhmuh a ni a, an va hmuh hian TV pawh a lo la in-onreng” tih thu hi a chuantir a. (www.theguardian.com/film/2011/Oct/09/joyce-vincent-death-mystery-documentary). London khawpuia in pakhatah kumthum chhung zet a ruang a awm a; mahse tuma’na bo tih pawh an hre lo va maw? Tu ma’n achanchin an rawn ngaihven lo va maw? Hetianghi engtin nge a thlen theih zawk, tunlaiah te chuaninbiak pawhna kawng chi tinreng kan neih tawha ni si a. He chanchin hian chanchinbu-a chhuaha nih rual rualin khawvel ram hrang hrang a dengchhuak nghal a, London khawpuia chengte pheichu a thawng zual hle. Tu ma’n a bo a ni tih pawhan hriat lohvin engtin nge chutiang chen chen alo awm theih? Aw le, chanchin tha beiseina lehthuthiam, leh man tam tak pek avanga kan tanachhandamna kawng lo inhawng ta te hi awm ta lose chuan he London nu pakhat khawngaihthlaktak chan ang hi kan chan tur a ni mai dawn a ni.Dik tak phei chuan a chan ai hian kan chan turchu a la chhe fe zawk ang, a chhan chu kan thih

125 126

atanga kum thum hnu-ah chuan min rawn zawnghmu a, min rawn tahtu pawh kan nei ve kher lothei a, kum maktaduai thum a ral leh hnu-ah pheichuan kan nei lo lehzual ang. Tunlaia science zirmite ngaihdan tlanglawn takah chuan kan chennalei leh van zawng zawng hi engtikah emaw chuan“The Cosmic Heat Death” ti-a an sawi mai avangina thler chhe vek ang a, a boral vek dawn a ni.Kraws erawh chuan he ngaihdan hi a dik lo tihmin hrilh ve thung a; chatuan atana chimit hlenvang vang lovin, lei thar leh van tharah chuanchatuan nunna changin kan cheng thei zawk a.Chutiang taka hmabak ropui chuan kan hmaahmin hmuah avangin, Isua zara kan chan tur mindal thei thilte leh mite chu engtin nge hnawl zeldan kan zir ang le?

SAWI HO TURTE:

1. Thihna thiltihtheihzia leh beidawnthlakzia ngaihtuahla, tin, thihna hneh tur chuan mihringte hian tih theihkan neih lohzia pawh ngaihtuah tel bawk ang che.Kan tih theih ropui ber ni-a lang chu kan ruangtetawih ral lo tura vawn that hi a ni deuh mai a; mahsechu pawh chuan thihna chu a hneh thei chuang silo. Motor hlui tawh tak, a engine siam tha mang si lova, a rawng kan hnawih thar ringawt ang deuh chauhhi a ni awm e. Chutiang chu a nih avangin thihnamin hnehsak nan chuan Pathian Fapa a thih a, athawhleh bawk a lo ngai kher pawh hi a mak vak loreng a ni. Hei hian kan beiseite leh kan thurin zawngzawnga Kraws-in hmun pawimawh tak a chan daneng nge min hrilh le?

Page 64: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

2. Isua felnaa inthuam a tulzia kha ngun lehzualinngaihtuah la. He thu pawimawh tak hi inbuk tawktaka hriatthiamna chuan engtin nge khawngaihnatlawm emaw, dan zawm avanga chhandam nih tumnaemaw thangah awk lo turin min ven a, eng vanginnge heng ngaihdan firfiak tak pahnihte lakah hiankan inven fimkhur hle a tul le?

ãããã

127 128

ZIRLAI 11-na June 4–10

NI HNUHNUNGA THIL THLENGTE

CHÂNGVAWN: “‘Tu pawh inngaihlu apiang an tlawmang a, tu pawh inngaitlawm apiangchawimawiin an awm ang’ “ (Matthaia23:12).

CHHIAR TURTE: Exodus 19:5, 6; Matthaia 23; Johana12:20–26; Matthaia 24; Johana 14:1–4; 1 Thessalonika 4:16.

SABBATH CHAWHNU June 4

Isua lo kal lehna chu Kristiante rinna-in avawrtawp a thlenna a ni dawn a. A lo kal tum khatna lehkraws-a a thihna te kha a lo kal lehna hmahruaitu a nia. A lo kal tum khatna kha a thlen zet loh chuan, a tumhnihna hi thleng thei a ni lo; chutiang bawkin a tumhnihna tel lo chuan a tum khatna ngawt kha chu awmzenei lo mai a ni bawk ang. A pahnih hian then hran theihloh tura inzawm tlat a ni a, a thlen hun inang lo mah se,a tum erawh thuhmun a ni a, chu chu mihringte tlannathlensak leh kumkhua atana indona ropui tihtawp hlennaa ni. A lo kal tum khatna chu a thleng zo tawh a, a tih turpawh a hlen zo vek tawh bawk; tunah chuan a lo kal tumhnihna chu nghakhlel takin kan thlir mek a nih hi.

Tun karah hian Matthai 23-a kan hmuh Isua’nan sualte sim a, amah chu chhandam an nih theihna turatana an thil beisei theih awm chhun a ni tih hriaa pawmve mai tura Juda sakhaw hruaitu thenkhatte a sawmthu kha kan thlir ho dawn a. Chumi zawhah Matthaia 24

Page 65: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

kan en leh ang a, a lo kal leh hmaa thil thleng turtechungchanga zirtirte zawhna a chhan dan kan en zui lehnghal ang. Hetah hian Isua chuan an mitthla tur thilkhun tak a hrilh a, a lo kal leh hmaa thil thleng turte lehJerusalem chhiatna chu a sawi zawm a ni.

Buaina leh harsatna chi hrang hrang, entir nan,heng – indona te, tam tla te, leh inphatsanna te hi thlengngei dawn tho mah se, “Mihring Fapa hi thiltihtheihnaleh ropuina nasa tak nen van chhum chungah a lo kalan hmu ang,” (Mat. 24:30) tih thuthiam pek kan ni a.Tawngkam danga sawi chuan, harsatna leh lungngaihnate chu tawk thin bawk mah ila, lawmna tur chhan engkimkan nei vek tho a ni.

SUNDAY June 5INKAIHRUAINA MITDELTE

Kut chak tak leh ban phar meuha Israel fateJerusalem-a hruai luttu chu amah Isua ngei hi a ni a.Anni chu Aigupta ram ata mupui thlaa hruai chhuakin,a hnen a thlentir a. “‘Khawvel hnam zawng zawng zingahhian ka tan ro thlan bik in ni ang; khawvel pum pui hi kata a ni si a; tichuan ka tan puithiam chi, hnam thianghlimin ni ang’” tiin a hrilh bawk (Exod. 19:5, 6).

A awmzia chu, Isua’n Sinai tlangah khan Israelhnam chu nupuia neih a duh thu a lo sawi tawh a. Exodus24-a kan hmuh danin Israel hnam hruaitu leh upate chu“an han chho va: Israela Pathian chu an han hmu a; tin,a kehphah hnuai chu saphhir lungrem ang mai, a thianziachu van thiang vek ang mai hi a ni a. . . . tichuan Pathianchu an hmu a, an eiin an in ta hlawm a” (Exod. 24:9–11).Tlangvalin nupui atana a neih a duh leh hma hunhlimawm tak pek a chak em em hmeichhe hnenainhualna uain a hlui ang deuh hian Krista chuan a

129 130

thuthlunna uain no chu Israel hnam hnenah a hlan a.Israel-te pawh chuan chu no chu lo pawmin, Aw le, ramtiamah chuan nangma hova chen kumkhua kan duh e, anlo ti ve ta bawk a.

Hengte hi rilru-a ngaihtuah chungin Matthaia23 chhiar la. Israel hnam hruaitute hnena Isua thusawichu eng nge ni? Chu aia pawimawh zawk tak chu, azilhauna thute atang hian eng zirlaite nge kan lo zirchhuah theih ang tih hi a ni a. An thil sual tih angchu kan tih ve loh nan engtin nge kan tih ang?

Matthaia 23 thu hi Isua’n a hmangaih em emIsrael-te chu inremlehna siampuia a sawmna thuhnuhnung ber a ni a. An thutlukna chu a pawmsak a,tichuan a tawpna atan an in – Pathian biak (temple) atangchuan chhuakin, “En teh u, in in chu a ruaka hnuchhiahche u-in a awm ta” (Mat. 23:38) tiin a hrilh ta khawl maia. Chutia Isua’n a chhuahsan takah chuan Pathian biakin chu a Lalpa’n anmahni a chhanchhuah tawhna hmunthlaler ang mai khan chhia, ruak, leh rauhsan a lo ni taa ni.

Chhandamna chanchina thil inthlak danglamnaropui tak chu a thleng dawn vel mek a ni a; mahse chuthil chu heng hruaitute leh an bumna thu awihtute chuanan hmu thiam ve dawn si lo. Chu tih laiin mi tam tak(Juda-te leh a hnu lawkah chuan Gentail-te pawh an nive leh a) chu Thlarau Thianghlim hruai theih turin aninhawng ve thung ang a, Israel-te koh an nihna chu hlenchhuakin thil ropui tak tak an ti chhunzawm zel dawn ani. Abraham thlah dik tak, “thutiam anga roluahtu turte”(Gal. 3:29) chu an ni ang. Keini pawh hi an zingah chuankan tel ve tho va, an thawh ang chu thawk ve turinPathianin min ko va ni.

H-9

Page 66: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

131 132

THAWHTANNI June 6TAWPNA CHHINCHHIAHNATE

Isua’n amah hnawltu Juda sakhaw hruaituthenkhatte a hauh hnu hian ngenna bengkhawn tlak takmai a dawng tih Johana 12:20-26-ah kan hmu a. Kristachu “Isua hmuh duh” Gentail mi thenkhat an awm thuhrilh a ni a. Heng Gentail mite hian Isua laka mi rinawmJuda-te hnenah an thil duh chu an thlen hmasa phawta. Hemi achin rei vak lo hnu-ah hetiang deuh hi nasazawk fe-in a la thleng leh dawn a: Juda ten Isua an hnawllai in, Jentail tam takte’n Isua an hriatna kawngpawimawh tak an la ni ang. Isua’n an temple chu tihramvek a nih tur thu sakhaw hruaitute hnena a sawi zawhhnu lawkah he zawhna hi a dawng zui ve nghal mai hi angaihnawm hle mai. Dik tak chuan, mi hluite chuan mitharte tan kawng an la kian thuai dawn a, chu chuPathian thil tih tum dan reng pawh a ni: ani chuanGentail-te leh Juda-te chu chhandama awmah a duh veksi a.

Matthaia 24:1-14 chhiar la. Ringtu rinawm taktakte leh khawvel mi zawng zawngte hriat tlan vekatana Isua thil sawi chu eng nge ni?

He thu hi Isua’n a lo kal lehna leh khawvel tawpnachungchanga an zawhnate chhan nana a sawi a ni a.“Isua’n a zirtirte zawhna a chhan hian Jerusalem chhiatnaleh a lo kal lehna ni ropui tak chungchangte chu a hrangve ve-a thlurpui lo va. Heng thil thleng pahnihte hi asawi kawp mai a ni tih hriat tur a ni. Ama’n a hmuh lawkang zawng zawng chu a zirtirte hi hrilh ve ta vek mai sechuan an dawl zo dawn miah lo ang tih a hre sa a.Anmahni a khawngaih em avang zawkin heng buainanasa tak pahnihte hi a sawi pawlh a, a awmzia chu

anmahni ngeia an lo zir chhuah ve atan a dah ta tihna ani. . . . He a thusawi pum pui hi zirtirte tan chauh nilovin, he lei chanchin hun hnuhnung lama cheng zawngzawngte tan pawha pek a ni tih i hria ang u.” - Ellen G.White, Desire of Ages (Chatuan Nghahfak), pp. 608,609.

Isua chhanna thu-a thil chiang tak pakhat lo langchu: a lo kal leh hmaa thil thleng turte hi a mawiin a thalem lo hlawm hle tih hi a ni. Isua hian lei vanram a thlentur thu emaw, kum sangkhat chhung vel chu remna lehmuanna-in ro a rel tur thu emaw a sawi lo va. Indona te,inphatsanna te, leh khuarel chhiatna hrang hrangte athleng ang a, kohhran hian tihduhdahna a tawk ang a,Krista der tam tak lo chhuakin, ringtu der pawh tam takan awm dawn bawk a ni. He a thu sawia thil tha lamawm ve erawh chu, “Chanchin Tha hi hnam zawng zawnghriattirna turin khawvel zawng zawngah hrilhin a awmang,” tih hi a ni (chang 14-na).

Matthaia 24:13-ah chuan, “a tawp thlenga tuarpeih apiang chu, chu mi ngei chu chhandamin a awmang” tih thu kan hmu a. I thlarau nun tihniam a, rinnapawh bansan mai duh rum rum khawpa awmtirtu chehrehawmna chi hrang hrang i tawrh lai khan chaktaka awm reng thei turin eng nge i tih ang? Hengte himi dang chungah pawh a thleng thei a nih chuan keinichungah pawh thleng thei lo bîk a ni dawn em ni?

THAWHLEHNI June 7JERUSALEM CHHIAT TUR THU

Matthaia 24:15–22 chhiar la. Heta Isua thil sawihi eng chungchang nge ni? Amah an zawhnate chhannana a thil sawi chu eng nge ni?

Page 67: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

“Titiautu tenawm” tih tawngkam hi a tlangpuithu-in sakhaw thil serh leh sang tihbawrhbanna emaw,thil thianghlim tihbawlhhlawhna emaw anga hriatthiama ni thin a. Isua hian Jerusalem tihchhiat vek a nih turthu a sawi a ni tih chiang takin a lang a, chu chu A.D.70-a lo thleng tur a ni bawk. Nimin lamah pawh kanhmuh tawh ang khan, Isua chuan he thil thleng hi a lokal leh hma deuha khawvela thil thleng tur hranghrangte nen a sawi pawlh a. “Krista chuan Jerusalemkhawpui chu rinlohna leh helnaa khat, a ni tela Pathianhremna rapthlak tak chu hnaih deuh deuh zel khawvelina chan tur lo entir lawk niin a ngai a ni.” - Ellen G.White, The Great Controversy (Indona Ropui), p. 21.

Chutiangin chhiatna chu lo thleng mah se Lalpachuan chhandama awm tur zawngte chu chhanchhuahvek a tum tho va. Luka ziaka kan hmu dan takah pheichuan Isua hian a zirtirte chu chhiatna a lo thlen hmaalo tlanchhe lawk daih turin a hrilh zawk a ni. “‘Nimahselasipaihote’n Jerusalem khua an hual in hmuh hunah, aboral dawn tih hria ang che u. Chutih hunah chuan Judairama awmte chu tlangahte tlan bo rawh se; a chhungaawmte chuan chhuahsan rawh se; rama awmte chu achhungah lut suh se. Chung ni chu phuba lakna ni a nie, thu an ziak zawng zawng chu a lo thlen theihna turin’”(Luka 21:20–22).

Jerusalem-a Kristiante chuan hei hi a thleng ta ani tih an hmuhin Isua’n a lo hrilh tawh ang khan khawpuichu an tlan chhuahsan nghal a. Chutih laiin Juda tamzawk erawh chuan tlan chhuah nachang an hre ve lo va,an boral vek thung a ni. Hemi tum hian Juda mimaktaduai khat chuang zet chu an thi ni awma sawi a nia, mi dang 97,000 vel chu salah hruai an ni bawk.

133 134

“Amaherawhchu, rin loh deuh maiin Rom sipaite chuanJerusalem an hual lai chu hun eng emaw ti chhung anchawlhsan lailawk leh rih a, chutih chhung chuanKristiante chu an tlan chhuak vat a, tumah nunna chanan awm ve lo niin an sawi. An va tlan khawmna hmunchu Jordan lui chhak lam mual pawng chunga awm Pellakhua a ni a, chu chu Galili dil atanga chhim lam mel 17(km. 27) vela hla a ni.” - The SDA Bible Commentary,vol. 5, p. 499.

Mi tu emaw-in thil eng emaw thleng turchungchangah vaukhanna thu a hrilh che a, mahse ithlaphan em avanga i lo ngaihsak lem loh tum khangaihtuah la. Pathian Thu-a thutiam ropui tak taktemai ni lovin, vaukhanna thute pawh hi eng vanginnge kan ngaihthlak vek a pawimawh viau le?

NILAINI June 8ISUA LO KAL LEHNA CHU

Matthaia 24-a Isua thu sawi hi chu a lo kal lehnachhinchhiahna chungchanga an zawhna a chhanna anni a (chang 3-na); chu chu rorel tura Krista lo kal hun turchu a ni.

Isua’n a lo kal leh hmaa thil thleng turte a sawitum hian vaukhanna thu dang engte nge a pek a,chung a thil sawite chu engtiangin nge khawvelchanchin kal tawhahte khan a lo thlen dik hlawm le?Mat. 24:23–26.

Isua chu khawvel mite thlirna atang chuan Galiliram mi satliah ve mai, amah zuitu tlem te-te nena thuhrilavak kual vak kual thin a ni a. Mahse hemi tum hianamah chu ni-a inchhal mi tam tak an lo la kal tur thu asawi mauh mai. Hun kal tawhte kan chhui kir chuan a

Page 68: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

135 136

sawi ang chiah hi a lo thleng tawh ngei a ni tih kan hriaang a, tunah pawh a la thleng mek zel bawk a nih hi.Hei hian Pathian Thu-in a sawite hi thutak ngei a ni tihmin rin ngamtir a ni.

Matthaia 24:27–31 chhiar la. Hetah hian Isualo kal leh dan tur chu engtin nge a sawi? A lo kalhunah chuan eng thilte nge thleng dawn le?

Krista ni-a inchhal mi tam tak an lo la chhuah turthu a sawi hnu-ah a lo kal leh dan tur chungchang asawi zui ve leh nghal a.

A hmasa berin, Isua chu amah ngei, a tak takin alo kal dawn a ni. Amah Isua ngei chu he leiah hian a lokal leh dawn a. “Lalpa ngei chu van atangin a lo chhukdawn si a” (1 Thess. 4:16) tih thu hi Krista lo kal lehnachu duhthusam thil mai a ni tih emaw, mihringtechanchina hun thar chuan kaina hi a ni mai alawm tiemawa sawi thintute tanfung hnial thlakna tha tak a nia. A lo kal leh lai chu kan mit ngei hian kan lo hmu vekdawn a, kawl a phe zuai zuai ang hi a ni ang. Mit tinrengina hmu ang dawn a ni (Thup. 1:7). Tawtawrawt ham rik anih tur thu a sawi hian a lo kal thawm chu a ring hledawn a, mitthite pawh an harh hialna tur khawpa ring ani dawn a ni tih a tilang bawk. A pawimawh ber zawkchu, a lo kal hmasak tum khan a thangtlawm hle a, a lokal lehnaah erawh hi chuan hnehtu Lal (Thup. 19:16),amah leh keimahni hmelmate zawng zawng chungahnehna changtu angin a lo kal ve thung tawh dawn a ni(1 Kor. 15:25).

Kan khawvel hi a buaiin, kan hmalam hunahhian eng thil nge thleng dawn tih pawh kan hre lo takmeuh meuh a. Hetiang karah hian engtin nge Isua lo

kal lehna thutiam atang hian chakna leh beiseina kanlo char theih ang le?

NINGANI June 9INRING LEH NGAIHVEN RENGA AWMIN

Isua lo kal leh hunah chuan Kristiante thil beiseizawng zawng hian a vawrtawp an thleng tawh dawn a,thutiam hrang hrang kan dawnte hi a zavaiin a thlengfamkim tawh bawk ang. Isua chu a lo kal leh lo a nihchuan leiah hian mi dangte ang bawkin kan tawih ral vemai dawn tihna a ni a. A lo kal lehna leh a kaihhnawihthil dangte hi a thleng lo a nih chuan kan thurin dangzawng zawngte pawh hi dawt thu leh phuahchawp thilmai a ni tihna a ni ang a, min sawiseltute leh min dotute’nan sawite hi a lo dik reng zawk tihna a ni bawk ang.

Chutiang chu a nih avangin Kristiante zingathenkhat chuan an nghahhlelh leh lutukna lamah a lokal hun tur ni leh thla te chu anmahni thu-in an lo tukta mai thin a. A thu hrimin, a lo kal leh hun tur chu thildang eng eng emaw-ah a innghat ve bawk a. Kan hriattheuh angin, Krista lo kal leh hun tur (a ni leh thla lehkum) ni-a an lo sawi tawh zawng zawngte chu a la dik lorih zel zawng a nih hi.

Matthaia 24:36, 42 hian engtiangin nge a nileh thla chu lo sawi lawk theih a nih loh dan minhrilh le?

Krista chu engtikah nge a lo kal leh dawn tih kanhriat miau loh avangin engtik lai pawha inring lehngaihven renga awm turin hrilh kan ni reng a.

Matthaia 24:42–51 chhiar la. Hetah hianngaihven tih leh Krista lo kal lehna tur atana inpeihtih chu eng nge awmzia engtin nge Isua’n a sawi le?

Page 69: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

Isua thusawi hi a chiang tawk khawp mai:engtikah nge a lo kir leh dawn kan hre lo va. Dik tak pheichuan, a lo kal kan rin loh hunah tak a lo kal dawn a ni.Chuvangin a lo kal leh huna hlim taka lo hmuak theitur chuan engtik lai pawha kan inpeih reng a tul. A lokal hun tur chu hre lo mah ila, engtik hunah pawh lokal thei a ni tih hriaa kan nun kan hman a pawimawhtak meuh meuh a. A lo kal lawk chuang lo vang; chuvangchuan ka duhzawng angin thil ka la ti rih thei tih angngaihtuahna hi chu Isua nei lo tura min hrilh ang chiahkha a ni. A lo kal leh hun tur chu engtik pawh ni se,amah chu kan hmangaih a, tha a tih angte chu tih kanduh a nih chuan rinawm taka nun kan tum ve tur a nizawk dawn lo’m ni? Chu mai bakah, rorelna a thlen turthu sawina Bible chang hrang hrang, a bikin mi dangtechunga dik lo taka thil ti thinte chunga vaukhanna thu asawite hian Isua lo kal leh hun tur hriat chu thil tul bera nih lem lohzia a tilang a. Rorelna chu engtikah emawchuan a lo thleng ngei dawn a ni tih erawh a chiang hlethung a ni.

Keini Seventh-day Adventist-te hi hman atatawh Krista lo kal lehna ringtute kan ni a. He “bawisualin” a tihsual ang hi keini chuan kan tih ve hauhloh nan engtin nge kan inven theih ang?

ZIRTÂWPNI June 10NGAIHTUAH ZUI TUR: Matthai 24-a thil thleng tur

hrang hrang Isua’n a sawinaah khan, “Tih takmeuhvin ka hrilh a che u, chung zawng zawngchu a thlen kim hma loh zawng tunlai chhuantehi an ral lo vang,” (chang 34-na) tih thu pawh asawi tel a. He chang hian mi tam tak chu a tibuaithin a, a chhan pawh heng thil zawng zawngte hi

137 138

khatih lai huna mite dam lai khan an thleng kimvek tlat lo miau atin a ni. Dr. Richard Lehmann-achuan The Handbook of Seventh-day AdventistTheology tih bu-ah khan “chhuan” ti-a an lehlinGrik thumal hi a bult takah chuan Hebrai thumalpakhat dôr tih atanga lo kal a niin a sawi a, chuthumal chu mi tute emaw, entir nan, “chhuanluhlul leh hel hmang takte” sawina atan hmanthin a nih thu a sawi bawk (Sam 78:8). Chuti a nihchuan, Isua pawh hian he thumal hi hun thu emaw,ni leh kum emaw sawina atan a hmang lo va, anchungchang thu a sawi mi sual tak takte sawinaatan a hmang zawk a nih a rinawm. “He thumal hiThuthlung Hlui lama an lo hman thin dan nenainremin Isua pawh hian eng hun bik emawchungchang thu sawi lovin, mi tute emaw sawinaatan a hmang ve mai niin a lang. Chu chhuan sualtakah chuan nungchang sual pu leh thil tha lo taktak ti thinte chu an tel vek a ni (Mat. 12:39; 16:4;Marka 8:38).”—Handbook of Seventh-day AdventistTheology (Hagerstown: Review and Herald ®Publishing Association, 2000), p. 904. Tawngkamdanga sawi chuan, tawpna hun a lo thlen a, Isua lokal leh hma chuan sualna hi chu a awm ve rengdawn tihna a ni.

SAWI HO TURTE:

1. Keini Seventh-day Adventist-te hian Isua lo kal lehhun chu tihkhawtlai ni ngei awm anga lang hi engtinnge kan ngaih ang? Adventist hmasa mual liam tatekhan Isua chu an dam lai ngeia lo kal tur niin an ringa. Kan zînga mi tam tak pawh hian kan hun lai ngeialo kal tur niin kan beisei ve tho lo vem ni? Chutih rual

Page 70: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

139 140

chuan, hun eng emaw chhunga lo kal tura beisei chua ni, thla leh kum bitukna kawng khat a ni ve tho angem? Isua lo kal lehna chungchang kan sawi hianengtin nge fimkhur taka thu kan lak thiam theih ang?Engtin nge “bawi sual” ngaihtuahna ang kha kan putve loh nan kan inven ang a, chutih rual chuan thilthleng danglam deuh apiang chu tawpnachhinchhiahna anga ngaitute ang hi kan nih loh bawksi ang? Isua lo kal lehna nghaktute hi eng ang rilrunge pu tur kan nih hlawm le?

2. Isua’n a lo kal leh dan tur a sawi kha chhiar nawn lehla. Engtiangin nge chu chu a lo kal leh dan turchungchanga ngaihdan thenkhatte nen hian adanglam? Heng changte’n an sawi awmzia chu a chianghle chung hian mi tam tak chuan Pathian Lehkhabu-in a sawi dan kalh zawng chiaha an ring tlat mai hieng nge a chhan ni ang? An rin dan sawh ngheh nanaan tanchhante chu engte nge ni a, engtin nge kan lochhan let ang?

3. Kan beisei aiin lo kal har pawh ni se, engtin nge feltaka nun dan kan thiam theih ang? Bible-a tute hinge an beisei aia thil a thleng har chung pawha rinawmtaka nun tlat tho le? Chung mite hnen atang chuaneng thil nge kan zir chhuah theih awm? Entîr nan,Josepha, Abrahama leh Sari, Kaleba leh Joshua te kha.Tin, Thupuan 6:9, 10 hian kan beisei aia thil a thlenhar theih thu eng nge a sawi le?

ZIRLAI 12-na June 11–17

ISUA NI HNUHNUNGTE

CHÂNGVAWN: “‘Zaninah hian in za-in ka chung thu-ah lungni lovin in awm vek ang . . .’”(Matthaia 26:31).

CHHIAR TURTE: Matthaia 26:1–16; Luka 12:48; Matthaia26:17–19; 1 Korinth 5:7; Matthaia26:36–46; Matthaia 26:51–75.

SABBATH CHAWHNU June 11

Tun kar zirlaiah hian kraws-a khenbeh a nih hmaaIsua’n a hun hnuhnung a hman dan kan thlir dawn a.Khawvel chauh ni lovin, lei leh van pum pui hian thilsiam chanchina hun pawimawh ber chu a hmachhawntan dawn ta tih kan zir dawn a ni.

Tun kara kan thlir tur thil thleng hrang hrangteatang hian zirlai zir chhuah theih tam tak a awm a; mahsehetia kan chhiar lai hian thil pakhatah kan rilru sawrbing theuh ila – chu chu zalenna kan tih hi a ni a, duh-thlanna zalen ti pawhin kan sawi thei bawk ang. Mi hranghrangte’n he thilthlawnpek ropui leh hlu tak mai zalennaan hman dan hi en la. Chutianga an hman dan chuannghawng ropui tak tak a neih hlawmzia pawh en bawkang che.

Petera te, Juda te, leh hriak rimtui bawm chhu-kehtu hmeichhia te khan duhthlanna an siam theuh atul a. A pawimawh ber zawk chu Isua pawhin duhthlannaeng eng emaw a siam a ngai ve tho kha a ni; chung zingaropui ber chu kraws-a thih a thlang ta kha a ni a, mihring

ãããã

Page 71: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

a nihna atang kha chuan a duh lo ve hle mai a: “ ‘Aw kaPa, a theih chuan he no hian mi pel lul rawh se; nimahselakeima thu ni lovin, nangma thu thu ni zawk rawh se’”(Mat. 26:39) a ti ve lawm lawm a nih kha.

He thil hi awih har hle mah se, thu dik a ni tlatbawk si: thilthlawnpek hlu tak duhthlanna zalen chu kanhman sual tak avangin hetiang dinhmunah hian Isuachu a din a lo ngaih phah ta a. Chu dinhmun atang chuanama duhthlanna ngei hmangin kan duhthlanna kanhman sual avanga keimahni chunga chhiatna kan thlentirtur lak atang chuan min chhandam dawn nge dawn lotih a thlan a lo tul ta a ni.

SUNDAY June 12HNA MAWI TAK CHU

Tunah chuan he leia Isua’n a hun hnuhnung ahman dan kan thlir tawh dawn a. Kraws-ah khenbeh ala ni rih lo va, thlan atangin a la tho rih lo va, tin, khenbehtawh leh thlan ata tho leh khawvel Chhandamtu chu anihzia pawh a la puang chhuak rih lo bawk. Amah zuitutechuan hmangaihin lawm viau hlawm mah se, tu nge anih tih thu-ah leh an tan eng nge a tih dawn tih thu-ahte zirlai zir tur tam tak an la nei a. Keini hi chuan Biblebu pum kan nei tawh a, a bik takin mihringte tlan nanaKrista’n a nunna a hlan thu Paula’n a sawifiahnate hi aropui hle a, chuvangin Isua’n a tih turte chu he tih laihuna mite ai chuan kan hre tam hle zawk a ni.

He thu hi rilru-a vawng chungin Matthaia 26:1-16 chhiar ang che. He thilpek manto tak hian engnge a entîr a, Isua nena inlaichinna kan siam dan turchungchangah eng nge min zirtir bawk le?

Isua chu thah tuma phiar a nih mek laia a ke-ahhriak hnawih a nih thu (chu chu ropui taka Jerusalem-

141 142

a luh hmaa thleng a ni mai thei a) Matthaia’n a sawi danhi lo chik mah teh. Ama mite ngei zinga thenkhatin tihnattuma ruahmanna an siam mek laiin, mi thenkhat dangchuan a chungah ui then awm hauh lohvin hmangaihnaleh zahna an lo lantir ve thung a, Mari pawhin alabastabawmin hriak rimtui to tak a rawn keng a, a lu-ah arawn leih bua a nih kha (chang 7-na).

Zirtirte chuan a lo thlawna sum khawh ralna maini-a an ngaih laiin Isua erawh chuan chu nu thiltih chuthil tha tak niin a sawi thung. He hmeichhia hianhleihluak taka sum senna ni-a lang he a thiltih hmanghian Isua chunga a rilru put dan dik tak chu a puangchhuak a. A thiltih chu eng vanga ti nge a nih a, eng ngeni a awmzia tih chu hre chiah lo mah se, Isua lakah battam tak a nei tih erawh a hrethiam hle; chuvang takchuan a tih theih ropui ber ni-a a hriat chu tihsak ve aduh ta a ni. Isua thu sawi, “Tu pawh tam tak an pekahnenah chuan tam tak an phut ang” (Luka 12:48) tihkha a lo hre ve pawh a ni mai thei e. Chutih laiin hehmeichhia aia Isua thil tihte hmu tam zawk daihtu zirtirteerawh chuan a buk thelhin an thelh thung si a ni.

“Kha hriak rimtui kha a petu thinglung khahliamzia lantirtu a ni a. Vanram lui te tuiin a kuang akhah liam thlenga a chawm hmangaihna pho langtu ani. Kha hriak rimtui Mari’n a rawn ken, zirtirte’n tul lovasum khawhralna ni-a an sawi kha thinlung nem leh hnehawlsam pu mi dangte chungah pawh vawi tam tak leibuak nawn a la ni ta zel a ni.” - Ellen G. White, The SDABible Commentary, vol. 5, p. 1101.

He thawnthu hian Isua zara thilpek kan dawntechhan let dan tur eng nge min hrilh? Kan duhthlannahmang hian, ama zara thilpek kan dawnte kan chhanlet ve danah eng “thil tha takte” nge tih theih kanneih ve le?

Page 72: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

143 144

THAWHTANNI June 13THUTHLUNG THAR CHU

Matthaia 26:17–19 chhiar la. Eng vangin ngehe thil hi Kalhlen Kut lai khera an tih ni ang? Exod.12:1–17, 1 Kor. 5:7 te pawh en tel la.

Exodus thawnthu hi tlanna, chhanchhuahnathawnthu a ni a – anmahni ngawta engmah ti thei lotetana Pathian hnathawh dan ziahna bu a ni. Kan zavaitana Isua’n a la tih mai tur entirna tha tak a va ni em!

Matthaia 26:26–29 chhiar la. A zirtirte hnenaIsua’n a sawi chu eng nge ni? A thusawite hi keinitan eng nge a awmzia ni ve le?

Isua hian Kalhlen Kut awmze thuk zawk chu akawhhmuh a. Aigupta atanga Israel fate hruai chhuahan ni kha Pathian chu lal a nihzia leh thil a tihtheihziatarlanna ropui tak a ni a; mahse a tawpah erawh a tawkzo chuang lo. Kha tlanna kha chu Hebrai mite’n emaw,keini’n emaw kan mamawh em em tlanna chu a ni lo va.Isuaa awm tlanna zawk chu kan mamawh a ni: chatuannunna chu. “Tin, hemi avang hian, ani chu thuthlungthar palai a ni, thuthlung hmasa hnuaia bawhchhiatnatelak ata tlan nan mi a lo thih tak avangin kohvate chuanchatuana roluah tur thutiam chu an chang thei ang” (Heb.9:15) tih ang khan. Isua chuan uain awmze dik tak lehchhang awmze dik tak chu a hrilhfiah a; a pahnih hiankraws-a a thihna chu an kawk ve ve a ni.

Chuvangin Isua thihna lo entir lawktu ran anhlante ang kha ni lovin inpawl hona thianghlim(Communion Service) hi chuan Isua thihna kha min thlirlettir ve thung a. A khawi ve ve-ah pawh hian entirnaatana a thil hmante hian kraws-a khenbeha awm Isuachu min kawhhmuh a ni.

Mahse Kraws-ah hian engkim a tawp ta tihnaerawh a ni lo. A Pa rama anmahni nena a thar an in lehni a thlen hma loh chu grep hrui raha mi a in leh tawhloh tur thu Isua’n a zirtirte a hrilh khan (Mat. 26:29) a lokal lehna leh chumi hnu-a thil thleng turte chu akawhhmuh zawk a ni.

A Pa rama amah nen a thara kan in leh ni athlen hma loh chu grep hrui raha mi a in leh tawh lohtur thu Isua’n a sawi hi ngun takin ngaihtuah la. Heihian keimahni hi min thlakhlelh ve-zia eng nge a sawi?Engtin nge amah nena inthlakhlelh tawnna chu tunahhian kan lo chan ve theih ang?

THAWHLEHNI June14 GethsemaneKalhlen Kut chawlhkar chhung hian puithiamte chuanKidron ruam chhak mual pawng chunga awm Pathiantemple-ah chuan beramno sang tam tak an hlan thin a.Chung beramnote thisen chu maichamah an leih bua a,tichuan Kidron ruam zuk pawhtu lui te-ah chuan a luangthla nguai nguai thin a. Hetianga beramno thisenin aluan hneh em avang hian lui tui pawh chu a sen phutthin a ni an ti. Isua leh a zirtirte khan he lui, a tuitepawh sen phut mai chu Gethsemane huana an kal zankhan an kan ngeiin a rinawm.

Matthaia 26:36–46 chhiar la. Eng vangin ngeGethsemane huana a thil tawn kha Isua’n hrehawm atih em em? Khami hmunah khan eng thil nge thlengchiah le?

A no in turin amah chu a pelh hram theih nanaIsua a tawngtai chhan kha taksa thihna tawh a hlauhvang a ni lo. A hlauh ber zawk chu Pathian nena inthenhran a ni. Isua khan kan tana mi sual a lo nih a, kanthih ai a thih a, sual vanga Pathian thinurna chu amahah

Page 73: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

a inbel a nih chuan a Pa lak ata lak hran a ni dawn tih ainhre chiang hle a. Pathian dan thianghlim bawhchhiatnghawng chu a namai lo hle a, a tisualtu chu a thih ngeia ngiat tlat a ni. Chumi atan ngei chuan Isua chu a lo kala, thihna lak ata chhandam kan nih theih nan chu thihnachu amahah a inbel dawn a. Hei hi Isua chuan keimahnitan a hmachhawn dawn a ni.

“Buaina a hmachhawn mai turte a han ngaihtuahchuan Krista rilru chu Pathian lak atanga tihhran nihhlauhna-in a lo khat a. Setana lah chuan khawvel sualtana inpek a tum tak tak a nih chuan Pathian nenkumkhua atan an inmihran hlen vang vang tawh dawna. Setana ram khua leh tuite zinga chhiar tel a ni vetawh ang a, Pathian nen pawh an inpumkhat thei tawhngai lo vang tiin a lo hrilh ve chhen mai bawk a. . . . Hunrapthlak tak – khawvel chan tur rel felna hun chu a lothleng ta a. Mihringte chan tur chu buknaah khai mek ani. Hetih lai ngei pawh hian Krista khan suala tlu tawhmihringte chan tur no chu duh ni se in a la hnial theireng tho va. A tan khua a la tlai lutuk chuang lo. A duhphawt chuan a mitko leh chal vela thi far lian tak tak angmaia a thlan lo tla te chu hru hulin, mihringte chukhawlohnaa boral mai turin a la kalsan thei reng a. Danbawhchhetu chuan a bawhchhiat man chu tel mai rawhse, kei chu ka Pa hnenah ka let leh zawk mai teh angpawh a ti thei reng bawk. Pathian Fapa chuan mualphonaleh lungngaihna no kha tak mai chu a in dawn em ni?Thil tisualtute chhandam nan sualna engmah nei lochuan sualna anchhe nghawngte chu a tuar dawn emle?” - Ellen G. White, Desire of Ages (ChatuanNghahfak), pp. 672.

Isua’n kan tana a lo tih tawhte tih duhna rilrua pu hian engtianga kan nun nghawng tur nge a nihle, a bik takin mi dangte tanpui ve-na kawngahte hian?

145 146

Engtin nge Isua nungchang hi keimahni nunah kanlak chhawn ve theih ang?

NILAINI June 15JUDA’N A THLARAU (NUNNA) A HRALH

Juda chanchin hi a lungchhiatthlak ngawt mai!Jerusalem a lo thlen hma hian lo thi hman hlauh sechuan, chhandamna chanchinah hian pasaltha zah kaiberte zingah a tel ve hial mai thei. A hming chawi hianbiak in ropui tak takte pawh sak a ni ang a. Mahse tunahchuan a hming hi inphatsanna tih nen sawi zawm a nikumkhua tawh dawn a ni.

Johana 6:70 leh Luka 22:3 te chhiar la. Juda’nkhatiang thilte a tih chhan chu eng nge ni?

Khatiang thilte kha Juda’n a tih chhan chu achhungah Setana a luh vang pawh chu a ni ngei ang a;mahse zawhna erawh a awm zui ve tho mai. Khatiangainphatsanna tenawm tak ti tura diabola a inhruaitir theimai kha eng nge maw a chhan ni reng reng le? Dik takchuan Setana chuan Petera pawh kha tihchhiat a duhve tho a (Luka 22:31). An danglamna erawh chu Juda hichuan Lalpa hnena inpek pumhlum thak kha a duh vetlat lo; nungchang tha lo leh sual eng eng emaw thlahphal loh a nei tlat reng a, chu chuan Setana a tingampaa, tuna a tih ang hi a tihtir thei ta a ni. Hetah pawh hianduhthlanna hman sualin nghawng a neih nasat theihziakan hmuh leh bawk.

Matthaia 26:47–50 leh 27:1–10 chhiar la. Judachanchin lungchhiatthlak tak atang hian eng zirlaitenge kan zir chhuah theih awm le?

Matthaia 26:47–50-ah hian Juda chu sipai rualkhat (an vai chuan 600 vel an ni ang) bakah, puithiam

H-10

Page 74: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

147 148

lalte leh lehkhaziaktute hruaia Gethsemane huana anlo kal thu kan hmu a. Hetih lai tak hi chuan pa ropui lehthiltithei tak a ni ta emaw tih mai tur a ni hman hial!Mite thil duh em em eng emaw i kawl a nih chuanthiltihtheihna ropui tak i nei tihna a ni reng a. Juda pawhhian an mi duh chu khaw nge a awm tih a hre miaualawm. An thil duh chu i kuta a la awm chhung chuanan be tha em em ang che a. Mahse i lak atanga an duhan hmuh hnu-ah chuan an ngaihsak zui tawh miah lothung ang che. Juda pawh hi darkar rei lo te hnu-ahchuan a mal hle dawn a, engmah neih a nei tawh lo vang.

Zirlai pawimawh tak dang pakhat chuan Juda’na thlarau (nunna) a chan phahna chu eng nge ni tih achhui ve thung a. Tangka sawmthum chauh a ni lo’mni? Tunlai chu ni se, hetiang zat pawisa hi chu patlinginthla hnih thum chhung vela a hlawh chhuah tawk veltur a ni a. Hei aia a let sawm emaw, a let za hial emaw-atam pawh ni se, a thil chan ve thung hi han en teh! Achanchin kal zel kan chhiar chuan, kha pawisa pawhkha a chan leh ta tho bawk si a. A hlimpui lo reng reng a;hlimpui ahnehin amah petute ke bulah a vawm let lehthuai mai a nih kha. Isua min hawisantirtu, kan thlaraumin hlohtirtu chu eng thil pawh ni se, a tawpah chuanengmah tangkaina nei lo a ni tho tho dawn tih min hrilhchiang hle. Juda khan chatuan nunna a chang ve hmanteuh hle mai a; mahse engmahlo chu a thlan zawk avangina chan hlen ta a ni.

NINGANI June 16PETERA’N ISUA A PHAT

Isua khan a hma daih atang tawhin Juda’n amaduhthu ngeia amah a phatsan tur thu a lo hre tawh a.Hei hi Pathian chuan duhthlanna kan siam turte chu lo

hre lawk sa vek tho mah se, min tihsukuksak erawh atum ngai miah lo tih tilangtu tam takte zinga pakhat a nia. Juda’n amah a la phatsan tur thu chauh hi ni lovin,Petera pawhin a la phatsan ve leh dawn tih pawh a hrelawk vek bawk a. Petera khan vaupum tina viau mah se,a huaisenna leh Isua a tanzia tihlan hun takah chuan abibo leh daih si ang a, tichuan amah a hriat loh thu a lasawi zui dawn a ni.

Matthaia 26:51–75 chhiar la. Eng vangin ngePetera khan Isua a phat tak mai le?

Petera’n Isua a phat chhan chu man ve a hlauhvang niin kan ngai mai thin a. Mahse Rom sipaite hmaaa khandaih phawi ve ngam awm chhun chu Petera chiahhi a ni asin! (Joh. 18:10). Isua khan khap lo phei se chu,a thih rak thlenga beih let ve a tum niin a lang.Chuti a nih chuan, khandaih a chelek hnu lawka Isua ahriat loh thu a sawi chawpchilh leh mai si kha eng nge achhan ni ta ang le? Eng vangin nge Isua zirtirte zinga mia nih loh thu a sawi a? Eng vangin nge “‘Chu mihringchu ka hre lo!’” (Mat. 26:72) tia chhia hial a chham takmai le?

Petera khan he Mihring hi a lo hre lo tak tak pawha ni mai thei a. Engti tura lo kal nge a nih a, man a ni tamai kha eng nge a awmzia tih pawh a lo hrethiam lo a ningei ang. Hetih lai hian a chi-ai ve bawk si ang a, tichuanIsua chu a hriat zawng mi a nih loh thu a sawi ta mai nitur a ni. Petera khan Isua thil tih chu a hrethiam lo a nitih a hriat chhuah takah khan a phatsan ta pawh a nimai thei bawk. A tih tur ni-a a lo ngaihte chu Isua’n a tihtak si lovah khan ani pawh hian a bansan ve ta mai a ningei ang. Petera hian chhinchhiahna ropui leh mak taktakte chu a lo hmu vek tawh a, huaisen takin Isua chuKrista a nih thu pawh a lo puang tawh bawk a (Mat. 16:16);mahse chuti chung chuan Isuaa rinna nghat pumhlum

Page 75: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

thak ta lo chuan ama hriat danah a lo la innghat thuilutuk deuh atin a ni. Petera’n Isua a phatna hian kanthinlung hi Pathian hnena kan hlan pumhlum thak anih loh chuan khawvela thil makte leh chhinchhiahnatezawng zawng pawhin a lakah min rinawmtir thei dawnchuang lo a ni tih min hrilh chiang hle.

Luka sawi danin, Petera’n zirtirte zinga mi anih ve loh thu a sawi khan Isua chu Petera lamah ahawi a, a mitah a va en a (Luka 22:61). He thumal hi atawngbul lamah (Grik) chuan emblepo tih a ni a, Isualeh Petera te an inhmuh hmasak ber tuma Isua’nngunthluk taka Petera a en thu sawi nan pawh khanhman a ni (Joh. 1:42). Heta tang hian kan hlawhchhamchang pawhin Pathian chuan min hmangaih reng thoa ni tih engtin nge kan hriat theih ang le?

ZIRTÂWPNI June 17NGAIHTUAH ZUI TUR: Kum 1959 khan suamhmang pahnih

chu Kansas state-a in pakhatah an lut a, chumi inneitute nupa leh an fa tleirawl pahnihte chu an that a.Tualthattute an man chhuah hma-in in neitupaunaupa chuan he lehkhathawn hi an khuachanchinbu lar tak pakhatah a ziak a: “‘Hekhawtlangah hian phuba lak chakna boruak a lianhle mai a. Tualthattu chu hmuh a nih veleh thingkungawm hnai bera khaihlum nghal tur a nih thu an sawipawh vawi duai lo ka hre tawh a ni. Hetiang zawnghian thil i ngaihtuah ho teh ang u. A nih nih a ni zotawh a, nunna dang kan lak leh avang ngawtin thil adanglam phah dawn chuang lo. Chu ai chuanPathianin min ngaihdam angin i ngaidam ve mai zawkang u. Kan thinlungah huatna rilru kan pai reng theilo. He thil ti-tu hian amah mai chuan nun nuam ahmang thei dawn reng reng lo va. Rilru thlamuanna

149 150

chu Pathian ngaihdamna a chan hunah chauh anei thei dawn a ni. Chumi kawng daltu chu ni lovin,thlamuanna a chan ngei thei nan i tawngtai sakzawk ang u’” tiin - Truman Capote, In Cold Blood(New York: Modern Library, 2013) p. 124.

He lehkhathawn tawi te-ah hian Kristachuan kan zavaia chungah a khawngaihna a lantira ni tih tarlanna ropui tak kan hmu a. Peteran aphatsan hnu pawh khan Krista chuan a la ngaidamtho va, a ngaidam mai ni lovin thlarau man hnathawk turin mawhphurhna a hlan nghe nghe a ni.“Petera hian Isua a hriat ngai loh thu a sawi zo chiaha; mahse a Lalpa chuan amah chu a lo hre chianghle mai a, a thinlung pawh hmuh tlangsak vekin,amah ngei pawhin a lo hriat miah loh a dik lohna techu a rawn hmu ve a a ni tih a han hriat chhuahtakah khan lungchhe takin a tap ta a ni.” - EllenG. White, Desire of Ages (Chatuan Nghahfak),p. 713. Amah Petera pawhin a hriat hma daihinIsua chuan a rilru-a thil awm chu a lo hre tawh a;tin Petera thil tih tur te pawh chu a lo hre lawk vektawh bawk a ni. Mahse Petera hian a thil tih avangaamah lo chu mi dang tumah mawhpuh tur a nei lochung pawhin a hmangaihna leh a khawngaihnachuan a kalsan chuang lo. An tihsual ngai bawktisual nawn leh thinte chungah hian, keimahnipawhin kan duh tur ang bawka an chungahkhawngaihna kan lantir thin a tul hle a ni.

SAWI HO TURTE:

1. C.S. Lewis-a chuan “Piantharna chanchin tinreng hihnehna malsawm a ni vek a ni” tiin a sawi a. Eng ngea awmzia ni le? He “hnehna” hi engtiangin nge i lo

Page 76: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

151 152

chan ve tawh? Hneha awm tih chu eng nge a awmziani a, hnehna chang tih pawh chu chu eng nge ni bawkle?

2. Gethsemane huanah khan Isua chuan a no in turinamah a pelh theih nan a Pa hnenah a ngen a; mahse“a theih hram chuan” a ti chauh a nih kha. He thuhian mihringte chu chhandam an nih theihna turinIsua’n a nunna a hlan a ngai a ni tih ni lo pawh thildang kawh tel a nei em? Eng vangin nge sual phurtuIsua thih kha a tul em em mai le? Eng vangin ngePathian pawh hian sual chin fel dan kawng dang aneih miah loh? Krista leh Setana chu an indo reng ani tih ngaihtuah chungin chhan han tum teh.

ãããã

ZIRLAI 13-na June 18–24

KHENBEH A NI A, MAHSE A THO LEH

CHÂNGVAWN: “‘Lei leh vana thuneihna zawng zawngka hnenah pek a ni tawh’”(Matthaia28:18).

CHHIAR TURTE: Matthaia 27:11–26; Johana 3:19; Isaia59:2; Matthaia 27:45, 46, 49–54; Hebrai8:1–6; Matthaia 28:1–20.

SABBATH CHAWHNU June 18

Britain rama chanchinbu pakhatah chuan zirchian atana taksa thawh thei an awm leh awm loh zawhnathu an chhuah a. Chutah chuan Aigupa mite’n tawihthei lo tura ruang an vawn thatte chu scientist-te’n anzir thu leh, natna tihdam theih loh vei, an thih hnu-a ataksa thawh phal tur an zawn thu a inziak a ni. Hengscientist-te hian hmasang Aigupta mite’n tawih thei lotura ruang an sawngbawl dan kha an hre chhuak ta niinan hria a, mihring taksa thi tawh chu tawih ral miah lovakum sang eng emaw zat awm turin vawnhim a ni dawnniin an sawi bawk. - (www.independent.co.uk/news/science/now-you-can-be-mummified-just-like-the-egyptians-1863896.html).

Keini Kristiante hi chuan tawih thei lo tura kanruangte vawn that dan kan ngaihtuah a tul ve lo. Chuaia tha zawk daih chu Pathianin min lo tiam tawh a ni.Isua thihna khan kan ruangte chu hmanlai Pharaoh-teanga “vawn that” ve ni lo va (heng ruang an vawn thatthenkhatte hi a lem i lo hmu ve tawh ngei ang a, an hmel

Page 77: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

a mawi hran lo hlawm hle tih i hre thei ang), kumkhuaanung reng tawh tur taksa tawih thei lova thlak a nihnaturin kawng a lo sial daih tawh a. Kha a thihna hmangkhan kan sualte avanga hremna chu a lo pe tla tawh a,tin, a thlan atanga a lo thawh leh bawk avangin muhiltawhte thawh hmahruaitu a lo ni ta bawk a ni (1 Kor.15:20).

Tun karah hian Matthaia lehkhabua bung tawplamte hi kan en dawn a, kan Lalpa thihna leh thawhlehnaleh, heng thil thleng pahnihte’n beiseina min pektechungchanga thudik hai chhuah zawh sen rual lohte chukan zir ho dawn a ni.

SUNDAY June 19ISUA NGE BARABBA

Matthaia 27:11–26 chhiar la. Mipuite hnenaduhthlan tur pek a ni leh an thlan tak zawk te hianeng thil ril zawkte nge a kawh le?

Kraws a lai bera khenbeh tur chu tu dang ni lovintualthattu Barabba kha a ni a. Isua dinglam leh veilamami sual an khenbehte pawh kha Barabba thurualpuithinte an ni mai thei nghe nghe. Barabba tih hi hmingpangngai (first name) ni lovin, Mizote’n kan hming tawpahnam hming emaw kan dah ang deuh hi a ni a. “Bar” tihawmzia chu, “[tu emaw] fapa” tihna mai a ni a, Simonbar Jona tih chu “Jona fapa Simona” tihna a ni ang leh,Bartholomaia tih chu “Tolomaia fapa” tihna a ni ang chiahhi a ni. Tichuan, Barabba tih pawh chu “abbasa fapa”tihna a ni a, a awmzia tak chu “a pa fapa” tihna a ni.Kutziak lehkhabu hlui tam takah chuan Barabba hmingpangngai chu Yeshua (Isua) niin a inziak a. Yeshua tihchu hetih hunlai hian hming tlanglawn tak a ni a, a

153 154

awmzia pawh “Lalpa’n a chhandam” tihna a ni. Chu-vangin, Barabba hming pum tak chu Mizo tawngin sawidawn ta ila, “Lalpa’n a chhandam, a pa fapa” tih tur a niang chu.

A nun hman dante han thlir hian, a hming a puzo lo ve hle niin a lang!

“He pa hian Messia chu ni angin a lo insawi thina. Thil nih dan phungte thlak danglam a, khawvel kaldan pawh tidik tura thuneihna nei niin a insawi bawk a.Setana bumnain a bual hneh tawh em avangin mi thil aruk zawng zawngte chu ama ta angah a ngai hmiah maia ni. Setana tirkohte puihnain thil makte pawh a lo ti vetawh thin a, zuitu pawh eng emaw zat neiin, chung mitechu Rom sawrkar laka hel turin a lo fuihpawrh tawh thinnghe nghe a. Hetiang hian sakhuana chu kawrahhmangin mite a hmin thiam em em mai a; mahse achhungril takah erawh Barabba hi mi sual tawrawt tak ani a, tharum thawh duhna thinlung leh helna rilru a neilian hle a ni. Pilat-a’n he pa leh sualna nei lo Chhandamtute pahnihah chuan an duh zawk thlang tura mipui ahrilh khan a lak atang hian rorelna dik hmuh a in beiseia. Puithiamte leh roreltute ang lo takin anni chuan Isuakha an khawngaih a beisei a ni.” - Ellen G. White, Desireof Ages (Chatuan Nghahfak), p. 715.

Amaherawhchu, Pilat-a hian a ring sual duai mai.Thlarau Thianghlimin a hriattir a nih loh chuan mihringtehian thlarau lam thilah duhthlanna kan siam sual ngeingei thin a, heng mipui pungkhawmhote pawh hian anthlang sual ta reng a ni. A tawpah chuan kan zavai hianKrista nge Barabba zawk kan thlan a, Krista nge sualatlu tawh khawvel, nunna nge thihna tih chu kan thlanngei a la ngai dawn a ni. “‘Thiam loh an chan dan chuhetiang hi a ni: eng chu khawvelah a lo kal a; nimahsela

Page 78: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

155 156

mite’n eng ai chuan thim an duh zawk, thil sual an tihavangin,’” (Joh. 3:19, CL) tih ang khan.

Eng vangin nge mite hian eng aia thim an thlanzawk tlat zel le? Nangmah pawh khan hei hi a dikziaengtin nge i hmuh theih ang? Chu chuan suala tlutawh kan nihna leh, chu ai pawha la pawimawh lehzualzawk Lalpa hnena inpumpek pumhlum thak tur kannihna chungchang eng nge min hrilh le?

THAWHTANNI June 20KAN AIAWHA KHENBEH CHU

“Chhun dar sawmpahnih atanga chawhnu darthum thlengin ram zawng zawng chungah khua a lothim ta vek a. Tichuan, chawhhnu dar thum velahchuan Isua chu aw ring takin a auva, ‘Eli, Eli, lamasabachthani?’ a ti a, chumi awmzia chu, ‘Ka Pathian,Ka Pathian, enga ti nge min kalsan tak mai?’ tihna ani” (Mat. 27:45, 46). Hetianga a au ta vak mai hi engnge ni a awmzia? Chhandamna ruahmanna nena ainzawm dan chu engtin nge kan hriatthiam theih ang?

Matthaia hian Pathian thu thiamte’n (theologians)“ngaihsak hlawh loh vanga hrehawmti au aw” (the cry ofdereliction) ti-a an sawi mai chu a lo ziak a. “Dereliction”tih chuan kalsanna, thil eng emaw kan mamawh ngawihngawih chu nei si lova mahni chauhva awm tura mite’nmin kalsan ang hi a kawk. He laiah hian Isua chuan aPa-in a kalsan ni-a inhriatna a nei a. Lei chung zawngzawng lo thim ta mup mai khan Pathian rorelna a thlenga ni tih a lantir a (Isa. 13:9–16; Amosa 5:18–20; Jer. 13:16).Isua khan sual nghawng rapthlak tak mai chu a tuarin,hetih lai tak phei hi chuan a Pa nen inzawmna pakhatmah an nei rih lo. Kan sual avanga Pathian rorelna chu

amahah inbelin, kan tawrh ai a lo tuar a. “Chutiangbawkin Krista pawh mi tam tak sualte la bo turin tumkhat hlan a ni tawh a. Sualte la bo tur ni tawh lovin,amah lo nghaktute chhandamnaa hruai lut turin a lo kalleh dawn a ni,” tih ang khan (Heb. 9:28; 2 Kor. 5:21 pawhen la). Isua chuan mihringte tawn ang - sual avangaPathian nena inmihranna chu a tawn ve vek avangin Sam22:1-in tawngkam a hman hi kraws-ah khan a rawn tidikve ta chiah a ni. “In bawhchhiatnate hian a ni, in Pathiannen tihrang che u. In sualte chuan a hmel a hliah zo va,in aw a hre thei lo va ni” (Isa. 59:2).

He thu hi phuahchawp thil mai a ni lo. Isua khansual laka Pathian thinurna chu a phur tak tak a; kanbawhchhiatnate avanga hremna chu a chungah a tla a,thil sual kan tihte avanga inthiamlohna kan neih zawngzawngte pawh chu ama’n a phurh tak vek bawk avangina thinlung chu thlaphanna leh hlauhna-in a lo khat taa ni. Pathian ngaiha sual runthlak turzia hi kanngaihtuah ngai em? Ngaihdamna kan lo chan theih nanPathiana minung pathum awmte zinga pakhat chuansual avanga inthiamlohna leh hremna chu a tawrh angaih phah ta si a!

Nimahsela, dinhmun rapthlak taka a din lai ngeipawh hian Isua chu “Ka Pathian, Ka Pathian” tiin a la auchhuak thei cheu va. A rinna a la chuai chuang rengreng lo. Khatiang taka hrehawm a tuar chung leh, a Pangei pawhin a kalsan chung khan a tawp thlengin arinawm tluan zak thei a ni.

Sual avanga Pathian nena inmihranna chuengtiang taka khawharthlak nge a nih ang? Eng vanginnge simna, sual puanna, leh sual kalsan duhna thinlungte’n a zui Krista felna rin chhanna chu Pathian lamakan fel lehna kawng awm chhun a nih le?

Page 79: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

THAWHLEHNI June 21PUANZAR THLER LEH THLAN INHAWNG

ChanchinTha bu ziaktute hian thlirna tlang hranghrang atangin Isua chanchin hi an ziak chu ni tho mahse an zavaia an ngaih pawimawh tlan em em mai chu athihna kha a ni a. Chutih rual chuan, Matthaia chiahhian Pathian biak in puanzar a thler thu leh thlante a loinhawn thu hi a ziak a ni.

Matthaia 27:49–54 chhiar la. Heng thil thlengtehi eng nge a awmzia ni a? Kan tana beisei tur awmthei eng nge an sawi hlawm le?

Isua kha mipui thinrim pungkhawmin a thusawiawmzia tak man lova, amah chhanchhuak turin Elija alo kal tur thu sawi ni-a an puh hnu deuh lawkah a thi a.Khatianga an nuihzat ta mai kha ama mite ngeiin Isuanihna dik tak an lo hriatthiam lohzia tarlangtu a ni.

Matthaia hian Pathian biak in puanzar chu achung lam atangin a hnuai lam thlenga a thler thlak thua sawi a. Chumiina a entir chu hai rual a ni lo:chhandamna chanchinah hian hun thar a intan ta tihnaa ni. Isua thihna lo entir lawktu halral thilthlante chuchhunzawm zel a tul tawh lo va. Lei biak buka hlimthlarawngbawlna chu a aia tha zawk daih thil dangin a rawnthlak ta a ni.

Hebrai 8:1–6 chhiar la. Heng changte hian leibiak bukah khan eng thil nge thleng a, chu thil chuengin nge rawn thlak ta tih kan hriatthiam theihnatur eng thu nge a sawi?

Matthaia hian Pathian biak in puanzar a thler thua sawi mai bakah, lirte a lo nghing a, lungpuite a lo khichat a, thlante a lo inhawng a, mi thianghlim muhil tawh

157 158

tam tak chu kaihthawhin an awm thu a sawi bawk a.Heng thilte hi Isua’n kan Âiawh a nihna anga a thihnahmanga a hlenchhuah tak avang chauhva lo thleng a nia. Chutiang chu a nih avangin, Matthaiaa ziakah pawhhian hlimthla rawngbawlna ngau ngau chuan a thlentirtheih miah loh tur thil eng eng emaw a thlen thu kanhmu a. “Bawngpate leh kelte thisen chuan sualte tibothei rual a ni si lo” (Heb. 10:4) tih ang khan. Kan sualtechu Isua chauhin a la bo thei a, chumi rah chhuah, kantana thutiam ropui tak – Isua’n kan sualte a lak bo taktakna chu thihna atanga thawh leh hunah a thleng dawna ni. Chu thuthiam chu nei lo ni ila chuan engmah beiseitur kan nei lo vang (1 Kor. 15:13, 14, 19). Isua thih ni-ami eng emaw zat kaihthawh an ni khan keini pawh nikin ni-ah chuan kaihthawh kan ni ve ngei dawn a ni tihbeiseina leh thutiam min neihtir ta a ni.

NILAINI June 22THO LEH KRISTA CHU

Kristian thurin hi kraws-ah chauh ni lovin, thlanruakah pawh khan a infawkkhawm ve tho va. Thu diktakchu, khawvel mihring zinga a tam zawk fe hian (Kristianni ve lote pawh tiamin) mi pakhat, a hming Isua chukraws-ah a thi tih hi chu an ring vek a. A thih hnu deuhvapiang leh sei lian mi tu tute’n emaw chuan an chanchinhi an sawi ve a, chung zinga pakhat, Rom mi thiamTacitus-a ziak hi lo la chhuak ila: “Nero-a chuan mitehuatzawng tak thurin pawmtu pawl pakhat, ‘Kristian’ tiaan sawi mai thinte chungah chuan tawrhna rapthlak bermai chu a thlentir a. An pawl hming lo chhuahna chhan,‘Christus’ pawh khan Tiberia hunlai khan kan sawrkaraiawha roreltu pakhat Pontia Pilata kutah hremnarapthlak tak a lo tuar ve tawh bawk a ni.” - Tacitus, A.D.

Page 80: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

159 160

57–117 (www.causeofjesusdeath.com/jesus-in-secular-history).

Mi pakhat, a hming Isua chu thiamloh chantir anih hnu-ah khenbeh a ni ta tih thu hi chu sawi buaitawk lo awm ve thin bawk mah se, mi tam zawkte hichuan a dik ngei niin an pawm a. Amaherawhchu,Nazaret Isua, Zirtawpni chawhnu-a thi chu Sundayzingah a tho leh a ni tih hi chu pawm harsa ti fe fe antam hle. Judai ram awptu Rom-hote khan Juda mi tutute emaw chu an khengbet fo thin reng a. Nimahsela ankhenbeh hnu lo tho leh erawh chu sawi tur an la awmmiah lo thung a ni.

Mahse, Isua chu a tholeh a ni tih rinna tel lo hichuan Kristian thurin a awm thei si lo. Paula chuan,“Krista kha kaihthawh a nih loh chuan, kan thu hril hiengmah lo mai a ni ang a, chutiangin in rin pawh hiengmah lo mai a ni ve bawk ang. . . . Kristaa beiseinakan neih hi he dam chhung atan chauh a nih chuan miazawnga khawngaihthlak ber kan ni ngei ang” tiin a ziaka (1 Kor. 15:14, 19). Isua thihna kha a thawhlehna-in azui ve nghal erawh a ngai a, a chhan pawh athawhlehnaah khan kan tana thawhlehna thutiam chua awm vang a ni.

Isua thawhleh thu-ah hian ngaihdan pahnih aawm thei a. A hmasa zawk chu he thawnthu hi Isua zuitumi tlem te, khawhar bawk site’n an a rilru-a an zeldinthilte an ziah chawp mai mai anga ngaihna a ni a.Chutianga ngaitute chuan tunlaiah pawh mi hmingthangdeuh tu emaw-te chu an thih hnu-ah pawh eng eng emawla ti chhunzawm zel anga an sawi thin ang deuh hianzirtirte pawh khan Isua chu la nung reng anga sawi talhan tum niin an ring. Ngaihdan pahnihna ve thung chuan

thawhlehna chanchin hi a taka thleng ngei a ni a. Hethil mak danglam tak thleng chanchin ziaktute hiananmahni hmuh leh hriat ngei an ziak a, chu thil thlengchu he leia mihring lo piang chhuak tawh phawt tanchuan a pawimawh vek niin an sawi bawk.

Matthaia 28:1–15 chhiar la. Eng vangin nge Isuakhan (chang 9-na) a zirtîrte kha “hlim taka awm” turina hrilh? An Zirtîrtu chu a lo tho leh a, an hnenah a lokir leh tlat alawm. Mahse Isua thawhlehna avanga anhlimna chhan tur tak zawk chu eng nge ni?

NINGANI June 23THUPEK ROPUI CHU

Mi tam tak tana Isua thiltih hriatthiam har emem mai pakhat chu vana a let leh a, mihringte hnenachanchin tha hril hna a kawltir tlat mai hi a ni. Vawi engemaw zat kan tibeidawng tawh thin a, keini chang nilovin amah zuitu hmasate pawh khan an tibeidawng ngunhle a ni tih Chanchin tha bute hi kan chhiar chuan kanhre thei awm e. Mahse, hetia rawngbawl hna minkawltirna hmang hian Krista chuan min hmangaih a nitih leh, amah chu kan mamawh hle a ni tih min hriattira lo ni zawk reng a ni.

Matthaia 28:16–18 chhiar la. Isua’n, “Lei lehvana thuneihna zawng zawng ka hnenah pek a nitawh” (chang 18-na) tih thu a sawi hi Daniela 7:13,14 nen khaikhin ang che. Heng Bible changte hiengtiangin nge an inkungkaih le?

Chanchin Tha Matthaia ziak bung 28:19, 20chhiar la. Eng thu nge Isua’n a sawi a, chung athusawite chu kan tan eng nge a pawimawhna awmle?

Page 81: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

Ellen G. White-i chuan vana Isua lak chhoh a nihlai hian Oliv tlangah khan ringtu 500 vel dawn lai anawm niin a sawi a (1 Kor. 15:6 en la). Chanchin tha hriltura thu a pekte chu a zirtirte chauh ni lovin, ringtu zawngzawngte a ni zawk. Ti hian a ziak a: “Thlarau chhandamhna hi rawngbawltu atana nemnghehte (pastor-te) thawhtur chauh ni-a kan ngai a nih chuan kan tisual duaitihna a ni ang. Van lam thawkkhumna dawngtu zawngzawngte chu chanchin tha hril hna thawk vek tura beiseian ni a. Krista nunna dawngtu zawng zawngte chu anmihringpuite chhandam an nih ve theih nana hna thawkturin nemngheh an ni. Hemi thawk tur hian kohhranpawh hi din a ni reng a, chuvangin kohhran thutiamthianghlim takte pawmtu zawng zawng chuan Krista hnathawhpui turin thu an tiam tawh tihna a ni. - Ellen G.White, Desire of Ages (Chatuan Nghahfak), p. 802.

Krista hnathawhpuitu ni angin i lo inhre vetawh thin reng reng em? Engtiang kawngte-in nge iawmna hmun apiangah nasa zawkin chanchin tha itheh darh zel theih ang?

ZIRTÂWPNI June 24NGAIHTUAH ZUI TUR: Chanchin Tha bu ziaktu dangte

ang bawkin Matthaia pawh hian Isua thawhleh thu aziak ve a. Chutih rual chuan, mi dangte ang bawkinani pawh hian Isua thawhlehna awmzia erawh a sawileh mumal tak tak chuang bik lo a ni. Matthaia te,Marka te, Luka te, leh Johana te hian Isua chu thlanatangin a tho leh ngei a ni tih chu an ziak vek na-in,Pathian thu lam atanga a hrilhfiahna erawh an ziakfumfe hlawm lo tlat mai a, Kristian thurina a laipuiber a nih tehlul vei nen. Kraws awmzia chipchiar takasawifiahna chu Paula lehkhathawnahte hian kan hmuzawk a. “Nimahsela Krista chu mitthi zing ata

161 162

kaihthawhin a awm tak zet a ni, muhilte thawhhmahruaitu a lo ni ta. Mihring avanga thihna a loawm angin, mihring avang vekin mitthi thawhlehnaa lo awm ta bawk a. Adama-ah chuan mi zawngzawng an thi thin ang hian Krista-ah chuan mizawng zawng tihnunin an awm bawk ang” tiin a loziak a (1 Kor. 15:20–22). Paula vek hian hmundangah, “Baptisma-ah chuan a hnena phum in loni ve tawh si a, chumi vekah chuan mitthi zing ataamah kaithotu Pathian hnathawh rin avanga ahnena kaihthawh in nih ve kha” tiin min hrilh lehbawk (Kol. 2:12). He thu pawimawh tak maichungchang hi Petera pawhin a lo sawi ve a: “Chumianpui (baptisma) chuan Isua Krista thawhlehnaavangin tunah a chhandam che u a ni, (tisabawhhlawh tihfai mai ni lovin, chhia leh tha hriatnathianga Pathian lamna a ni zawk e” tiin (1 Pet. 3:21).Chanchin Tha bu ziaktute hian eng vangin nge Isuathawhlehna awmzia hi chipchiar taka an sawi lohchhan chu kan hre lo na-in, mi thiamte zingathenkhat chuan hei tak hi an thuziakte a awihawmem emna chhan zawk niin an sawi ve tlat mai. Diktak chuan, heng thil thleng an ziahte hi a thlenhnu kum tam taka an ziah a ni hlawm a, chu churemchangah la-in thawhlehna chungchangamite’n ring se an tih angte chu a chipchiar theiang bera lo ziah hlauh awm tak a ni a; mahsechutin an tih miah loh mai hi eng nge a chhan nita ang? Thawhlehna kha dawt thu leh tlangbumnamai lo ni ta se, eng vangin nge a awmzia ni awmaan duh ang chuan an lo ziah mai loh le? Chutiangchuan ti lovin, a thlen dan chu a nih ang angin,hrilhfiahna thu nena cheimawi hran bawk chuanglovin an ziak tawp mai zawk a ni.

H-11

Page 82: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

163 164 MORNING WATCHApril, 2016

1. Zirtawp Prov. 23:262. Nisarihni Prov. 4:23

3. Nikhatni Ezek 36:264. Thawhtan Johana 13:345. Thawhleh Matt. 12:356. Nilai Matt. 5:87. Nilaithawhtan Phil. 4:78. Zirtawp Rom. 12:29. Nisarihni Prov. 24:5

10. Nikhatni 2 Kor. 10:5 11. Thawhtan Prov. 30:5 12. Thawhleh Sam 46:10 13. Nilai Sam 8:3, 4 14. Nilaithawhtan Prov. 10:9 15. Zirtawp Isa. 1:18 16. Nisarihni Rom. 12:9

17. Nikhatni Rom. 12:11 18. Thawhtan Ephe. 6:6 19. Thawhleh Sam 107:8 20. Nilai Heb. 13:17 21. Nilaithawhtan Matt. 25:4 22. Zirtawp 2 Kor. 12:9 23. Nisarihni 1 Pete. 5:10

24. Nikhatni Heb. 4:16 25. Thawhtan Deu. 26:11 26. Thawhleh Johana 1:16 27. Nilai 2 Kor. 3:18 28. Nilaithawhtan Ephe. 1:7, 8 29. Zirtawp Mark. 10:51, 52 30. Nisarihni Gen. 32:28

SAWI HO TURTE:

1. Isua a thih khan Thuthlung Hlui danin a phut angaan zar Pathian biak in puanzar chu a chung lam atangaa hnuai lam thlengin a lo thler chhuak vek a, tichuanThuthlung Thar chu Puithiam Lal Ber thar Isua Kristakaihhruaina hnuaiah a lo intan ve ta chiah a ni.“Chutichuan unaute u, Isua thisen avang chuanHmun Thianghlim Berah chuan kan lut ngam ta a, ataksa kaltlanga puanzar inhawng chu kan tana kawngmin ruatsak, kawng thar leh nung chu a ni. Pathianchhungkaw chunga Pathian Lal Ber kan neih avangin(Heb. 10:19–21). Amah Krista ngei chuan tunah hiankan Puithiam Lal Ber niin rawng a bawl mek a ni tih ihriat hian engtin nge i rilru a awm le?

2. Chanchin Tha Matthaia ziakah hian thil chi hranghrang leh thupui chi hrang hrang kan hmu a. Isua atarlan dana eng thilte hian nge i rilru la zual deuhhlek bîk le? He Chanchin Tha bu zirna hian engtianginnge Kristian nih awmzia leh Isua zirtirnate zuitu nihawmzia hrethiam lehzual turin a tanpui che?

ãããã

Page 83: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal

MORNING WATCH 165May, 2016

1. Nikhatni Johana 5:192. Thawhtan Luka 2:513. Thawhleh Heb. 5:84. Nilai Johana 9:45. Nilaithawhtan Luka 2:526. Zirtawp Matt. 3:16, 177. Nisarihni Luka 24:27

8. Nikhatni Joba 12:89. Thawhtan Matt. 14:23

10. Thawhleh Johana 15:10 11. Nilai Johana 8:12 12. Nilaithawhtan Sam 103:13 13. Zirtawp Luka 2:40 14. Nisarihni Matt. 4:3, 4

15. Nikhatni Isa. 53:7 16. Thawhtan Johana 13:15 17. Thawhleh 1 Pete. 2:23 18. Nilai Isa. 63:3 19. Nilaithawhtan Johana 18:36 20. Zirtawp Ephesi 5:1, 2 21. Nisarihni Matt. 14:14

22. Nikhatni Tirh. 27:22 23. Thawhtan Matt. 4:19 24. Thawhleh Tirh 10:38 25. Nilai Sam 68:19 26. Nilaithawhtan Luka 23:34 27. Zirtawp Heb. 5:9 28. Nisarihni 1 Pete 1:16

29. Nikhatni Johana 16:33 30. Thawhtan Johana 13:14, 15 31. Thawhleh 1 Kor. 11:25

166 MORNING WATCHJune, 2016

1. Nilai Joshua 24:152. Nilaithawhtan Joshua 5:143. Zirtawp Prov. 27:94. Nisarihni Prov. 13:20

5. Nikhatni Num. 6:276. Thawhtan Prov. 1:10, 167. Thawhleh Amos 3:38. Nilai Prov. 17:179. Nilaithawhtan Prov. 18:24

10. Zirtawp Sam 144:15 11. Nisarihni Deu. 16:15

12. Nikhatni Sam 104:24 13. Thawhtan 3 Johana 1:2 14. Thawhleh Jere. 30:17 15. Nilai Ezek 36:25 16. Nilaithawhtan Dan. 1:15 17. Zirtawp Johana 8:29 18. Nisarihni Col 3:17

19. Nikhatni Sam 5:11 20. Thawhtan Thupuan 1:3 21. Thawhleh Sam 100:2 22. Nilai 1 Pete. 1:15 23. Nilaithawhtan Lev. 23:3 24. Zirtawp Sam 43:3 25. Nisarihni Prov. 8:11

26. Nikhatni Sam. 90:17 27. Thawhtan 2 Kor. 8:21 28. Thawhleh Prov. 2:11 29. Nilai Gala. 6:8 30. Nilaithawhtan 1 Pete. 1:4, 5

Page 84: PUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI · PDF filePUITLING CHAWLHNI SIKUL BAIBUL ZIRLAI KAIHHRUAINA ... Chutah mi tute emaw chuan, thil chi hrang ... a kohna chu a lo pawm ve nghal