Top Banner
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universiteti klasikuri filologiis, bizantinistikisa da neogrecistikis instituti programa «logosi» publikaciebi da RonisZiebebi klasikuri filologiis, bizantinistikisa da neogrecistikis sferoSi
516

PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Mar 12, 2023

Download

Documents

Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetiklasikuri filologiis, bizantinistikisa da neogrecistikis instituti

•programa «logosi»

publikaciebi da RonisZiebebi klasikuri filologiis,bizantinistikisa da neogrecistikis sferoSi

Page 2: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

logosi Tbilisi 2009

INSTITUT D’ÉTUDES ORIENTALES ACAD. G.TSERETELICENTRE NATIONAL DES MANUSCRITS INSTITUT D’ASIE ET D’AFRIQUE

ÉCOLE PRATIQUE DES HAUTES ÉTUDES-(ÉPHÉ)(PARIS-SORBONNE)

NANA MIRACHVILI

VIES DES PÉNITENTES ET DES FEMMES ERMITES

DANS L’HAGIOGRAPHIE GÉORGIENNE(Selon les manuscrits des Xe-XIe siècles)

TEXTE SOURCE PARALLÈLE

2

Page 3: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

LOGOSTBILISSI 2009

3

Page 4: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

akad. g.wereTlis aRmosavleTmocodneobis institutixelnawerTa erovnuli centriaziisa da afrikis instituti

ÉCOLE PRATIQUE DES HAUTES ÉTUDES-(ÉPHÉ)(parizi-sorbonis universiteti)

Nnana miraSviliM

monanie da gandegili dedebiqarTul naTargmn hagiografiaSi(X-XI saukuneebis xelnawerebis mixedviT)

teqsti wyaro paraleli

4

Page 5: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

logosiTbilisi 2009

5

Page 6: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

qal. nana miraSvilis sadoqtoro disertaciis mizania rva wmindani qalis (tasiamegvipteli, pelagia antioqeli, mariam megvipteli, mariami, wminda abrahamis Zmiswuli,marina, kanonike mZovari, monanie aleqsandrieli qali, anastasia patrikia) cxovrebis qarTuliversiebis Seswavla da gamoqveyneba franguli TargmaniTurT. teqstebi or uZveles xelnawerSi,parxlis mravalTavsa (Xs.) da bodles hagiografiul krebulSia (Xs.) daculi.Eseriozuli dakompetenturi naSromi 681 gverds moicavs. struqturuli TvalsazrisiT sakmaod kargad agebulidisertaciis pirvelsa da meore nawilSi detalurad aris aRwerili ori uZvelesi xelnaweri dayvela xelnaweris nusxa, romlebSic cxovrebaTa Targmanis teqstebia daculi. MnaSromis meorenawilSi distertanti warmoadgens qarTul teqstebs franguli TargmaniT. xolo mesame da meoTxenawili moicavs xuTi cxovrebis redaqciaTa sinoptikur gamocemas da qarTul-berZnul-frangulleqsikons.

madlobas vuxdiT disertants, romelmac saSualeba mogvca gagvecno uZvelesi qarTuliTargmanis tradiciebze agebuli sakmaod saintereso Txzulebebi, romelTa mTavar personaJebSilegenda da istoria mWidrod aris gadajaWvuli.

vaskvniT, rom qal. nana miraSvilma Camoayaliba da warmoadgina novatoruli, mravlismomcveli naSromi, romelic udaod imsaxurebs filol. mecnierebaTa doqtoris xarisxs.

F filol. mecn. Ddoqtori, prof. madlen skopelosamecniero kvlevis centris direqtorisorbonis universitetiparizi

qal. Nnana miraSvilis seriozuli, vrceli naSromi (TiTqmis Svidasi gverdi) moicavshagiografiul Txzulebebs franguli TargmaniT, romlebSic monanie da beris tansacmelSi Cacmuligandegili qalebis cxovrebaTa (tasia megvipteli, pelagia antioqeli, mariam megvipteli,mariami, wminda abrahamis Zmiswuli, marina, kanonike mZovari, monanie aleqsandrieli qali,anastasia patrikia) qarTuli versiebia daculi. Kkritikuli teqsti Camoyalibebulia oriuZvelesi xelnaweris bazaze: parxlis mravalTavi(A-95) da ierusalimis qarTuli jvrismonasterSi gadawerili, bodles(oqsfordi) nacionalur biblioTekaSi daculi hagiografiulikrebuli. gamokvlevis pirvel nawilSi disertanti ara marto dawvrilebiT aRwers uZvelesxelnawerebs da warmogvidgens yvela xelnaweris nusxas, romlebSic cxovrebania daculi, aramedqarTuli redaqciebi detalurad aris Sedarebuli berZnul, siriul, koptur, arabul da laTinurwyaroebTan. disertaciisMmeore nawilSi warmodgenili teqstebis franguli Targmani mxolodgulwrfel Seqebas imsaxurebs. Mmesame nawilSi cxovrebaTa sinoptikuri gamocema TvalsaCinodwarmoaCens Targmanebis teqstobriv paralelebsa da gansxvavebebs. meoTxe nawilSiCamoyalibebuli saucxoo qarTul-berZnul-franguli leqsikoni sakmaod mniSvnelovania qarTulileqsikisTvis.

mravali siaxlis momcveli naSromi Sesrulebulia didi gulmodginebiT da Rrmad arisgaanalizebuli.

migvaCnia, rom qal. Nnana miraSvilis mier warmodgenili disertacia sruliad imsaxurebsfilol. mecnierebaTa doqtoris xarisxs.

F filol. mecn. doqtori, prof. Jerar dedeianiP pol valeris Uuniversiteti

monpelie

redaqtorebi: enriko gabiZaSviliJan pier mae

recenzentebi : giorgi sanikiZenodar lomouri madlen skopelo

© programa «logosi», 2002, 2009© nana miraSvili, 2002, 2009

6

Page 7: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

programa «logosi»ilia WavWavaZis gamziri 13,Tbilisi 380079tel. 00 995 32 25 02 58, faqsi 00 995 32 22 11 18el. Ffosta [email protected]

garekanze wminda mariam megviptelis xati (XIXs.)

7

Page 8: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

vuZRvni Cems Zvirfas maswavleblebs:

filol. mecnierebaTa doqtors, prof. vaJa gvaxarias† filol. mecnierebaTa doqtors, prof. liana kvirikaSvils

8

Page 9: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

kurtizani d

wminda tasia megvipteli _ kurtizani da monanie (XIX saukunis graviura)

9

Page 10: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

saZiebeli

saZiebeli……………………………………………………………………………………………………………………………..7winasityvaoba..................................................................................................................................................................................13Sesavali..............................................................................................................................................................................................15

nawilipirveli...................................................................................................................................................................... 19Tavi I _ rva wmindani qalis cxovrebis qarTuliversiebi........................................................................20

monanie da gandegilidedebi..................................................................................................................................... 20

monanie da gandegil dedaTa Zveli (kimeni) qarTuliredaqciebi............................................................ 20

kimeni...................................................................................................................................................................................... 21

mravalTavi.................................................................................................................................................................. ……21 xelnawerTaistoria....................................................................................................................................................... 22

parxlismravalTavi....................................................................................................................................................... 22

bodles hagiografiulikrebuli............................................................................................................................ 22 gadamwerebi.......................................................................................................................................................................... 23

gabrielpataraÁ.................................................................................................................................................... ......... 23

proxoreqarTveli......................................................................................................................................................... 23Tavi II- xelnawerTaaRweriloba..................................................................................................................................... 25 parxlis mravalTavi(Xs. A-95)...................................................................................................................................... 25

paleografia...................................................................................................................................................................... 25 qaragmebi.............................................................................................................................................................................. 25 kolofonebi daminawerebi......................................................................................................................................... 25 xelnaweris Sedgeniloba,Sinaarsi........................................................................................................................ 26

10

Page 11: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

bodles hagiografiuli krebuli(bodl.1,Xs.).................................................................................................. 26

paleografia....................................................................................................................................................................... 27

qaragmebi............................................................................................................................................................................... 27 sasveniniSnebi.................................................................................................................................................................. 27 kolofonebi daminawerebi.......................................................................................................................................... 27 xelnawerisSedgeniloba............................................................................................................................................. 28 mariam megviptelis cxovrebis efTvimeseuliTargmani............................................................................... 29

wmindaTa cxovreba (Xs.), H-1709.................................................................................................................................. 29wminda dedaTa cxovrebis mogvianonusxebi............................................................................................................... 29

A- 382 krebuli(XVs.)...................................................................................................................................................... 29

H-972 krebuli(XVIs.)...................................................................................................................................................... 30

nawilimeore.............................................................................................................................................................................. 31Tavi II_cxorebaÁ da sinanuli netarisa tasiaÁsimegÂptelisaÁ............................................................... 32

TxzulebisSinaarsi....................................................................................................................................................... 32

Txzulebis berZnuli originali da misiTaviseburebani............................................................................ 33

serapionsindoni.............................................................................................................................................................. 33

abba pavle marTali, anton didismowafe............................................................................................................ 34 tasias megviptelis cxovrebiswyaroebi........................................................................................................ 35

paterikuli Txroba abba serapionisSesaxeb...................................................................................................... 35

paterikuli Txroba vinme paisisa Tutaisis...................................................................................................... 35

iovanekolobosi.............................................................................................................................................................. 36

11

Page 12: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

cxovrebis berZnuli, laTinuri, siriuliversieb........................................................................................

36 tasia megviptelis cxovreba qarTul naTargmnhagiografiaSi............................................... 37

qarTul xelnawerTasia...............................................................................................................................................37

xelnawerTaklasifikacia............................................................................................................................................ 37

wyaroebis qarTuliversia........................................................................................................................................... 37

oTxiserapioni.................................................................................................................................................................. 37 berZnulidan momdinare qarTuli versiebis analizi daSejereba.......................................................... 38 Zveli qarTuli redaqciebisSedareba..................................................................................................................... 39

saTaurebi............................................................................................................................................................................. 39

prologi daepilogi..................................................................................................................................................... 39 wyaroebis qarTuli versiebi da berZnulioriginali............................................................................... 39

mamisaserapionisTÂs....................................................................................................................................................... 40

taisi(paisi)kurtizani.................................................................................................................................................... 40 qarTuli Targmani da berZnulioriginali..................................................................................................... 41

prologi,kleba................................................................................................................................................................ 41

egvipte,aleqsandria....................................................................................................................................................... 41

kleba dametafrasi......................................................................................................................................................... 42

12

Page 13: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

berZnuliwarmomavloba................................................................................................................................................ 44

paralelebi da berZnuliwyaro............................................................................................................................... 44

TaŽs…a,tasia........................................................................................................................................................................ 45

qveyana, monasteri, serapionsindoni...................................................................................................................... 45

laTinuriversia............................................................................................................................................................... 46cxorebaÁ da sinanuli tasiaÁsi megÂptelisaÁ, romeli iyo meZav.............................................................. 48mamisa serapionisTÂs................................................................................................................................................................... 52mamisa iovane moklisaTÂs........................................................................................................................................................ 54Tavi IV_ cxovreba pelagiaantioqelisa.................................................................................................................. 56

pelagiasistoria............................................................................................................................................................. 56

cxovrebis wyaroebi dawarmomavloba................................................................................................................... 57

iakob diakoni danonosi............................................................................................................................................. 58

pelagias cxovrebis Seqmnisqronologia............................................................................................................ 58

warmarTobismotivebi.................................................................................................................................................... 59

homiletikuri da patristikuliparalelebi..................................................................................................... 59pelagia antioqelis cxovreba qarTulhagiografiaSi......................................................................................

60xelnawerebi da kimenuri

redaqciebi...................................................................................................................... 60

metafrasuliredaqcia................................................................................................................................................... 61

uZvelesi qarTuli redaqciebi da maTiTavisebureba....................................................................................

61metafrasuli redaqciis

Tavisebureba................................................................................................................... 61

13

Page 14: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

kimenuri redaqciebisSejereba........................................................................................................................................... 62uZvelesi qarTuli redaqciebi da berZnulimodeli..........................................................................................

62

kleba...................................................................................................................................................................................... 62

moulodneli kleba da siriuliversia................................................................................................................ 63

taiWi da sarkinozi(Sarak»noi)................................................................................................................................... 64

kamisi, kamasi, Berˆn tr…cina............................................................................................................................................ 65

satanis gandevna(egzorcizmi)= ™fork…zw.................................................................................................................. 66

berZnulikalkebi............................................................................................................................................................. 67

paraleli xanmetmravalTavTan................................................................................................................................ 67

pelagia antioqelis cxovreba daapofTegmebi.................................................................................................. 68

daskvna................................................................................................................................................................................... 68cxorebaÁ wmidisa pelagiaÁsi, romeli iyo antioqel. ese iyo pirvel meZavi da iqmna WurrCeul............................................................................................................................................................................................ 70Tavi V_ cxovreba mariammegviptelisa....................................................................................................................... 80

sofronierusalimeli................................................................................................................................................... 80

cxovrebis mokleSinaarsi..........................................................................................................................................81avtori, warmomavloba,paraleli..................................................................................................................................... 82

analogiebi pavle TebeliscxovrebasTan............................................................................................................. 82

paraleli wminda kviriakos ganSorebuliscxovrebasTan........................................................................... 84

Pratum Spirituale — limonari,paraleli.................................................................................................................. 84mariam megviptelis cxovreba qarTulhagiografiaSi......................................................................................... 85

xelnawerebi......................................................................................................................................................................... 85

14

Page 15: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

kimenuriredaqciebi......................................................................................................................................................... 85

sofron ierusalimelis qarTuliversia.............................................................................................................. 85kimenuri redaqciebisSedareba............................................................................................................................................ 86kimenuri redaqciebisa da efTvimes Targmanis Sedareba berZnuloriginalTan.......................... 86

saTaurebi............................................................................................................................................................................. 86

H redaqciisepilogi....................................................................................................................................................... 86efTvimes Targmani, kimenuri redaqciebi, berZnuli modeli........................................................................... 87 redaqciebis Tavisebureba............................................................................................................................................. 88

kleba...................................................................................................................................................................................... 89

sinonimuri Sesatyvisobebi........................................................................................................................................... 89

frazeologia...................................................................................................................................................................... 89

daskvna................................................................................................................................................................................... 90 uZvelesi A,B redaqciebis warmomavloba....................................................................................................................... 91 wyaroebi.................................................................................................................................................................................... 92

mariam megviptelis da pavle Tebelis cxovreba..............................................................................................

93teqstobrivi paraleli makari megvptelis koptur

apofTegmasTan.......................................................... 94 sofronis

versia............................................................................................................................................................... 95

dedani da sofronis versia......................................................................................................................................... 98.cxorebaÁ wmidisa da netarisa mariam megÂptelisaÁ........................................................................................... 102 cxorebaÁ da moqalaqobaÁ da sinanuli Rirsisa mariam megÂptelisa.Á.............................................. 121Tavi VI _ cxovreba wminda abrahamisa da misi diswulimariamisa.................................................... 132

15

Page 16: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

abrahami-qidunelimwiri................................................................................................................................................ 132

abrahami damariami........................................................................................................................................................ 132

berZnuliversiebi............................................................................................................................................................ 133

16

Page 17: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

abraham monazoni da efremasuri............................................................................................................ …………. 133

efrem asuri da ucnobiavtori................................................................................................................................. 134abrahamisa da mariamis cxovreba qarTulhagiografiaSi.................................................................................136

xelnawerebi......................................................................................................................................................................... 136.kimenuri redaqciebisSedareba........................................................................................................................................... 136

saTaurebi............................................................................................................................................................................. 136

mogviano nusxebissaTaurebi...................................................................................................................................... 137

berZnizmebi........................................................................................................................................................................... 137

kleba...................................................................................................................................................................................... 137qarTuli versia da berZnulioriginali..................................................................................................................137

saTaurebi..............................................................................................................................................................................138

Sesavali................................................................................................................................................................................ 138

berZnul dedanTangansxvavebani................................................................................................................................ 138

kleba berZnul teqstSi; laTinuriversia........................................................................................................... 139

qarTuli versia da Vitaepatrum................................................................................................................................... 139

siriuliversia................................................................................................................................................................. 140qarTuli redaqciebis warmomavloba (daskvna)....................................................................................................... 140Tqumuli wmidisa efremisi abraham monazonisaTÂs da Zmiswulisa misisa mariamisTÂs.............. 142Tavi VII _ cxovreba kanonike mZovarisa..................................................................................................................... 150

siuJeti................................................................................................................................................................................... 150

sulis margebeli» Txrobani,paralelebi.......................................................................................................... 150

17

Page 18: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

abba silasi (S…laj) da mamasilovane................................................................................................................... 151

geografiuli adgilebi................................................................................................................................................. 152

kanonike qalwuli – saWurisi..................................................................................................................................... 154kanonike mZovaris cxovreba qarTul hagiografiaSi............................................................................................ 154

xelnawerebi........................................................................................................................................................................ 154 qarTuli redaqciebis Sedareba........................................................................................................................................... 155

saTaurebi..............................................................................................................................................................................155

kanonike qalwuli............................................................................................................................................................. 155

mZovari -Bosk»- Pascens ……………………………………………………………………...........................................156

Zveli qarTuli redaqciebi da berZnuli originali..........................................................................................

157berZnuli

modeli............................................................................................................................................................. 157

saTaurebi..............................................................................................................................................................................157

silasi da silovane........................................................................................................................................................ 158

gansxvaveba, paraleli.................................................................................................................................................... 158

berZnulis gavlena........................................................................................................................................................... 158

kleba..................................................................................................................................................................................... 158

geografiuli adgilebis transkripcia.................................................................................................................. 159

Kopraq©, Koprwq©, kopraTa, nabraTan _semituris kvali............................................................................... 159

terminebis interpretacia...........................................................................................................................…………. 160qarTuli versiis epoqa da warmomavloba, daskvna................................................................................................ 160cxorebaÁ qalwulisa erTisaÁ............................................................................................................................................ 164

18

Page 19: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Tavi VIII _ cxovreba wmindamarinasi............................................................................................................................ 168 Txzuleba..................................................................................................................................................................................... 168 beris tansacmelSi Cacmuliqali.................................................................................................................................... 168 xelnawerebi,versiebi............................................................................................................................................................. 169 cxovreba mariamis, marinasi da marinosisa /wyaroebi,warmomavloba............................................................. 170wminda marinas cxovreba qarTulhagiografiaSi................................................................................................... 171

beris tansacmelSi Cacmuli dedebi qarTulxelnawerebSi........................................................................ 171

analogiuri, amave dros gansxvavebuliTxzuleba...........................................................................................

171mariami,

marina.................................................................................................................................................................... 172wminda mavrianes cxovreba,paralelebi........................................................................................................................ 172

makari didi egviptelisa da efrem asuris cxovrebis qarTuliversiebi............................................. 172

legendiswarmomavloba................................................................................................................................................. 173

siraj al-muluqi da wminda mavrianescxovreba...............................................................................................

174qarTuli redaqciebisSedareba........................................................................................................................................... 175

kimenuriredaqciebi......................................................................................................................................................... 175

Sesavali................................................................................................................................................................................ 176

mariami, marianoni,mavriane..........................................................................................................................................176

Semokleba..................................................................................................................................................... ………… 176uZvelesi qarTuli redaqciebi da berZnulioriginali................................................................................... 177

xelnawerebi, berZnuli da siriuliversiebi..................................................................................................... 177cxovrebis berZnuli, laTinuri da siriuli versiebisSejereba.............................................................. 177

Sesavali................................................................................................................................................................................ 178

19

Page 20: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

wminda mavrianes cxovrebiswarmomavloba........................................................................................................... 178

mniSvnelovaniberZnizmi................................................................................................................................................ 178

moulodneli gansxvaveba daparaleli.................................................................................................................. 179cxovreba evgeniosis da misi qaliSvilimariamisa............................................................................................... 179

marinosi damavriane....................................................................................................................................................... 179

berZnulis gavlena, ”Erhmoj,oÃeri.......................................................................................................................... 180

daskvna.................................................................................................................................................................................. 181cxorebaÁ wmidisa mavrianesi................................................................................................................................................ 184cxorebaÁ evgeniosisi da asulisa misisa mariamisi............................................................................................

188Tavi IX _ cxovreba meZavialeqsandrielisa.......................................................................................................... 192

TxzulebisSinaarsi........................................................................................................................................................ 192

BHG 2102e, BHG1438h........................................................................................................................................................... 192 berZnuli versia BHG 1438h (De scorto converso).................................................................................................................... 193

BHG 1438h daapofTegmebi............................................................................................................................................... 193 anonimuri apofTegmebisstruqtura........................................................................................................................ 194 anonimuri apofTegma da gamocemuli siriuliversia..................................................................................195

paraleli..............................................................................................................................................................................195siriuli xelnaweri da cxovrebis siriuliversia.............................................................................................

195De Scorto converso (BHG 1438h), De Sorore Danielis (BHG 2002e)...................................................................................... 196

teqtebisspecifika........................................................................................................................................................... 196

20

Page 21: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

paraleli..............................................................................................................................................................................197meZavi aleqsandrielis cxovreba qarTulhagiografiaSi................................................................................ 197

qarTulixelnawerebi..................................................................................................................................................... 197qarTuli redaqciebisSedareba........................................................................................................................................... 197

A, B uZvelesi qarTuliredaqciebi.......................................................................................................................... 197

sxvaobismagaliTebi....................................................................................................................................................... 198qarTuli redaqciebi – berZnuli, siriulidedani..............................................................................................

198 A redaqcia da siriuliversia................................................................................................................................... 198 qarTuli B redaqcia da De scorto converso (BHG 1438h)................................................................................... 199

analogia dasxvaoba....................................................................................................................................................... 199

gankiTxvisdRe.................................................................................................................................................................. 200

saswori _paralelebi.................................................................................................................................................. 200

monaniebisangelozi....................................................................................................................................................... 202

gamocxadeba bizantiurhagiografiaSi................................................................................................................... 202 anonimuri apofTegmebis ganviTarebissqema.................................................................................................... 202qarTuli redaqciebiswarmomavloba............................................................................................................................... 203

arabulisgavlena............................................................................................................................................................ 204

daskvna................................................................................................................................................................................... 205 cxorebaÁ meZvisa erTisaÁ, romeli iyo aleqsandria qalaqiTa.................................................................. 208[usaTauro] cxovreba (meZavi aleqsandrielisa)...................................................................................................... 214

21

Page 22: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Tavi X _ cxovreba anastasiapatrikiasi................................................................................................................216

Txzuleba............................................................................................................................................................................. 216

abba danieli `sulis margebeli~ TxrobebismixedviT................................................................................... 217 A anastasia patrikias cxovreba qarTulhagiografiaSi..................................................................................

219xelnawerebi da uZvelesi

redaqciebi..................................................................................................................... 219

efTvime mTawmindelisa da Teofile xucesmonazonisTargmani................................................................. 219

sami uZvelesiredaqcia................................................................................................................................................. 219

anastasia patrikia – Aanastasianetari................................................................................................................. 220

anastasias biografia efTvimes TargmanismixedviT........................................................................................

220

daskvna................................................................................................................................................................................... 220qarTuli redaqciebis berZnul da siriul originalTanurTierTmimarTeba................................... 221

saTaurebi............................................................................................................................................................................. 221

gansxvavebebi........................................................................................................................................................................ 221

TeofilesTargmani.......................................................................................................................................................... 221

sxvaoba berZnul teqstebsSoris............................................................................................................................. 222

SeTanxmeba qarT.B da berZ. BSoris........................................................................................................................... 222

berZnulis gavlena dasxvaobebi............................................................................................................................... 222

gingila, seir£,qamari...................................................................................................................................................... 224  anastasiastituli................................................................................................................................................................... 225 severosi antioqiispatriarqi............................................................................................................................................. 226bodles redaqciiswarmomavloba...................................................................................................................................... 227

22

Page 23: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

amba danielisi patrikiaÁsTÂs, romelman gardaicvala saxeli saWurisad......................................... 230

nawili mesame teqstebis sinoptikurigamocema........................................................................................................................................ 233

tasias cxovreba/ mamisaserapionisTvis...................................................................................................... 235

23

Page 24: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mariam megvipteliscxovreba............................................................................................................................... 238

mavrianes cxovreba/evgeniosisa da mariamiscxovreba.................................................................... 261

meZavi aleqsandrielis cxovreba /usaTauro..........................................................................................

266anastasia patrikias cxovreba:Bbodle

/efTvime/Teofile...............................................................271

RÉSUMÉ….......................................................................................................................................................................................... 277

nawili meoTxe...................................................................................................................................................................... 281 leqsikoni................................................................................................................................................................................... 283 pirTa da geografiul saxelTa saZiebeli......................................................................................................... 332 bibliuri adgilebis citaciis saZiebeli........................................................................................................... 334

bibliografia..................................................................................................................................................................337

wyaroebi....................................................................................................................................................................... 338

xelnawerebi…..................................................................................................................................................... 338

berZnuli da laTinuri teqstebi……………………………………………………………………… 338

katalogebi................................................................................................................................................................ 339

literaturis Semoklebani................................................................................................................................. 340

saerTo bibliografia.............................................................................................................................................. 342ruka / monasteri / xelnaweri.............................................................................................................................................. 351

24

Page 25: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

25

Page 26: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Awinasityvaoba

N naSromSi pirvelad qveyndeba monanie da beris tansacmelSi Cacmuligandegili dedebis, tasia megviptelis, pelagia antioqelis, mariam megviptelis, abrahamis Zmiswulimariamis, ucnobi monanie aleqsandrieli qalis, kanonike mZovaris, mavrianes, evgeniosis asulis mariamiscxovrebaTa kritikulad dadgenili teqstebi. qarTuli teqsti pirvelad aris detaluradSeswavlili ucxour wyaroebTan mimarTebaSi (berZnuli, siriuli, laTinuri, kopturi,arabuli, Zv. Ffranguli). warmodgenilia Seswavlil cxovrebaTa avtorebis, mTavaripersonaJebisa da geografiuli adgilebis farTo kvleva. moviZieT kanonike mZovaris damonanie aleqsandrieli qalis cxovrebaTa berZnuli da siriuli dednebi, romlebic dRemde ucnobiiyo qarTul hagiografiaSi. pirvelad qveyndeba Zvel qarTul-franguli leqsikoni,romelic moicavs teqstebSi arsebul sityvebs berZnuli da franguli ganmartebebiT.sasargeblod da aucileblad miviCnieT teqstebis sinoptikuri gamocema, romelicmkafiod warmoaCens redaqciul sxvaobebs da amartivebs qarTuli teqstebis ucxourmodelebTan Sejerebis arcTu iol samuSaos.

kritikuli teqsti Camoyalibebulia ori uZvelesi xelnaweris bazaze: bodlesxelnaweri (hagiografiuli krebuli), romelic 1040 wels, ierusalimis qarTuli jvarismonasterSi Seiqmna (daculia oqsfordis bodles nacionaluri biblioTekis xelnawerTafondSi) da parxlis mravalTavi, gadaiwera X s-Si tao-klarjeTSi, parxlis monasterSi(daculia saqarTvelos xelnawerTa erovnul centrSi).

wigni eyrdnoba Cvens mier frangul enaze Camoyalibebul sadoqtorodisertacias, Temaze: «Vies des pénitentes et des femmes ermites dansl’hagiographie géorgienne (Selon les manuscrits des Xe-XIe siècles)», (monanie dagandegil qalTa cxovrebani qarTul hagiografiaSi _ X-XI saukuneebis xelnawerebismixedviT), romelic momzadda xelnawerTa erovnul centrSi, parizis sorbonisuniversitetsa da aRmosavleTmcodneobis institutSi. disertacia warmatebiT iqnadaculi sorbonis universitetSi 2008 wlis 6 dekembers. igi moicavs cxovrebaTa qarTulversiebs da maT frangul Targmans. teqstebi detalurad aris Seswavlili, Sedarebulida gaaanalizebuli ara marto berZnuli waroebTan, aramed koptur, siriul, laTinurda arabul versiebTan urTierTmimarTebaSi.

SesaZloa am saintereso samuSaos procesi or etapad daiyos: akad. g. wereTlissax. aRmosavleTmcodneobis institutis bizantinologiis ganyofilebis mecnierTanamSromelma, wlebis manZilze gamoqveynebuli statiebis safuZvelze 1988 welsdavicavi sakandidato disertacia Temaze: «samoqalaqo motivebi sofron ierusalimeliscxovrebaSi, „mariam megviptelis cxovrebis“ mixedviT». Temis xelmZRvanelebi: filol.mecn. doqtori, prof. vaJa gvaxaria†, filol. mecn. doqtori, prof. lianakvirikaSvili.

2002 wels gamovaqveyne wigni saTauriT: „codva da qristianuli legenda“,romelic monanie wmindanis, mariam megviptelis cxovrebas eZRvneba. profesor-maswavleblebis dadebiTi SefasebiT gamxnevebulma, cxovrebis qarTuli versiis erT-erTevropul krebulSi gamocema da kvlevis gagrZeleba gadavwyvite.

monanie da mamakacis tansacmelSi Cacmuli meudabnoe asketi dedebisromantiuli da amave dros mistiuri Tema didi popularobiT sargeblobda qristianul dakerZod, bizantiur literaturaSi. es TvalsaCinod aisaxa qarTul naTargmnhagiografiaSi, romelic cxovrebaTa TiTqmis srul cikls moicavs. teqstebi daculiarogorc uZveles, agreTve gviandel xelnawerebSic.

xolo s. brokis, s. harveisa da m. a. talbos wmindani qalebis Temaze agebulfundametur gamokvlevebSi aRmoCnda, rom avtorebisTvis sruliad ucnobia wmindandedaTa cxovrebis uZvelesi, mecnierebisTvis mniSvnelovani qarTuli redaqciebi. amgaremoebam gansazRvra kvlevis mimarTuleba, romelic eyrdnoba rva cxovrebis teqstis

26

Page 27: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

gamoqveynebas franguli TargmaniTurT, teqstobriv analizs da evropelimecnierebisaTvis gacnobas.

idea SevTavaze filol. Mmecn. doqtors, sorbonis universitetis profesorsJan pier maes, romelic Temas sakmao interesiT Sexvda. misi mxardaWeriT daxelmZRvanelobiT gadawyda gagveRrmavebina kvleva da mogvemzadebina sadisertacionaSromi, romelic Seiswavlida rva wmindani qalis cxovrebis uZveles qarTul redaqciebs.

muSaoba erTob rTul pirobebSi mogvixda, radgan igi mimdinareobda 2004-2008wlebSi parizs, Tbilissa da kasablankas Soris, sadac amJamad vcxovrob.

qarTuli redaqciebis analizisa da gamocemul teqstebTan maTi Sedarebisniadagze SevecadeT dagvesabuTebina, rom rva wmindani dedis cxovrebis qarTuliversiebi, savaraudod VIII-IXsaukuneebSi palestinaSi, kerZod sabawmindismonasterSi Seiqmna da isini ucnobi an dakarguli berZnuli wyaroebis yvelazeuZveles Targmanebs warmoadgens.

gamokvlevam frang mecnierTa mowoneba daimsaxura da samecniero sabWomsadisertacio naSroms umaRlesi Sefaseba misca.

Bbizantiur hagiografiul literaturaSi monanie da beris tansacmelSi Cacmuli meudabnoe

dedebis personaJebma Seqmnes wmindanis sruliad axali saxe, romlis wyaro aRmosavluriqristianobis wiaRSi IV-V saukuneebSi aRmocenebuli romantiuli legendaa. CveninaSromi mkiTxvels mravali saukunis gadalaxvas, antioqiis, ierusalimis,konstantinopolis, egviptis, palestinis da tao-klarjeTis mistiur samyaroSimogzaurobas sTavazobs. igi cdilobs aaRorZinos uZvelesi drois qristian dedaTaSTambeWdavi saxeebi; Caswvdes maT Zlier pirovnul Tvisebebs, dafuZnebuls mxneobazeda udides nebisyofaze.

vfiqrobT, Cveni naSromi, romelic erTxel kidev cxadyofs qarTuli civilizaciisRrma da mdidar fesvebs, sayuradRebo iqneba ara marto specialistebisTvis, aramedbizantiuri da qarTuli literaturiT dainteresebuli mkiTxvelisTvisac.

mowiwebiT vTxovT uwmindessa da da unetaress, sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqs ilia II-s, Cveni uRrmesi madloba gaiziaros. 1985 wels saqarTvelosmfarvelma mamam daloca Cveni Tema da warmatebebi U misurva.

uRrmesi madloba Cems profesor-maswavleblebs, saqarTvelos mecnierebaTaakademiis prezidents, akademikos Tamaz gamyreliZes, aRmosavleTmcodnebis institutisbizantinologiis ganyofilebis mTavar mecnier TanamSromels, ist. mecn. doqtors,prof. nodar lomours, aRmosavleTmcodneobis intitutis direqtors, ist. mecn. doqtors,prof. giorgi sanikiZes (sorbonis universitetis mier miwveuli oponenti). maTimxardaWeriT da TanadgomiT saSualeba momeca Temis proeqti sorbonis universitetSiwarmedgina.

uzomoa Cemi madlierebis grZnoba disertaciis xelmZRvanelis, filol. Mmecn.doqtoris, sorbonis universitetis profesoris bat. Jan pier maes mimarT. saqmianirCevebiT, SeniSvnebiT da maRali mecnieruli doniT bat. maes didi Rvawli miuZRvisCveni naSromis CamoyalibebaSi. Mmadlobas vuxdi agreTve mis meuRles, qal. ani maesguliTadi TanadgomisTvis. didi madloba agreTve Cems frang kolegebs, filol.mecn.Ddoqtors, sorbonis universitetis prof. madlen skopelos, ist. mecn. doqtors,sorbonis universitetis prof. konstantine cukermans, filol. mecn. doqtors, monpeliespol-valeris sax. universitetis prof. Jerar dedeians, Cems frang megobrebs, briJit da alengioles, romlebmac saintereso da saqmiani SeniSvnebiT gaamdidres Cveni gamokvleva,

DguliTadi da uRrmesi madloba aRmosavleTmcodneobis institutisa da xelnawerTaerovnuli centris yvela kolegas, filol. mecn. doqtorebs: prof. ana xaranauls, prof.neli maxaraZes, prof. marika jiqias, prof. darejan svans, Tbilisis aziisa da afrikis

27

Page 28: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

institutis direqtors, prof. guram Ciqovans, prof. qeTi bezaraSvils, prof. manana dvals,prof. ciala qurcikiZes. M

msurs gansakuTrebuli madlierebis grZnoba gamovxato prof. enriko gabiZaSvilisa daprof. manana dolaqiZis mimarT, romlebmac mxari dauWires Cems mier SerCeul Temas dakompetenturobiT, maRali mecnieruli doniT da sasargeblo rCevebiT kvlevagamiadviles.

Ddidi madloba akademikos zaza aleqsiZes da filol. mecn. doqtors, prof. lamaraqajaias, romlebmac daubrkoleblad gamixsnes gza xelnawerTa fondisken.

da bolos, uRrmesi da gulwrfeli madloba Cems maswavlebels, filol. mecn.doqtors, klasikuri filologiis, bizantinistikisa da neogrecistikis institutisdireqtors, profesor rismag gordezians, romlis TaosnobiTa da xelmZRvanelobiT naSromigamoqveynda.

28

Page 29: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Sesavali

Cveni naSromi ori mizniT Semoifargleba:gamovikvlioT wminda dedaTa mniSvneloba qarTul naTargmn hagiografiaSi, romelic Zveli

qarTuli mwerlobis erT-erT mTavar da ganuyofel nawils warmodgens. uZveles qarTul xelnawerebSi daculi rva hagiografiuli Zeglis gamocema, romelic „moRvawe

qristian dedaTa“ Temas eZRvneba.

Mmdidari da mravalferovania qarTuli naTargmni hagiografia. igi moicavsmraval uZveles Targmans, romlebic dakarguli dednebis erTaderTi mowmeni arian.Eesliteraturuli Zeglebi qarTulad iTargmna TiTqmis yvela qristianul samwerlobo keraSiara marto berZnulidan, aramed aRmosavluri enebidanac. qarTulma xelnawerebmaSemogvinaxesAqristianul TxzulebaTa udidesi raodenoba, romlebic wmindanTa cxovrebisTiTqmis srul cikls moicavs.

saukuneebis manZilze qarTveli berebi moRvaweobdnen palestinis (sabawminda,wminda xaritoni, wminda jvari) da bizantiis imperiis (sinas mTa, biTviniisolimpi, aTonis iveria) monastrebSi, romelTa kulturuli saunje qarTul enazeTargmnes. daucxromeli da Tavgamodebuli RvawliT Cvenma winaprebma mraval TaobasuanderZes RirsSesaniSnavi literaturuli memkvidreoba, romelic gadamwyvetmniSvnelobas iZens qristianuli da gansakuTrebiT bizantiuri mwerlobis istoriaSi. A

erTob sainteresoa X-XI saukuneebSi Seqmnil unikalur koleqciebSi daculiwmindan dedaTa cxovreba, romelTa teqstebi uZvelesi wyaroebidan momdinareoben, xolomaTi Targmnis drod, SesaZloa, VIII-IX saukuneebi miviCnioT. Cven mier Seswavlilirva wmindani dedis cxovrebis uZvelesi redaqciebi ZiriTadad or xelnawerSiaTavmoyrili: parxlis mravalTavSi, gadawerili X saukuneSi tao-klarjeTSi da bodleshagiografiuli krebulSi, amJamad daculi bodles (oqsfordi) biblioTekaSi, romelic XIsaukuneSi ierusalimis qarTuli jvaris monasterSi Camoyalibda.

naSromSiPpirvelad qveyndeba rva wmindani dedis _ tasia megvipteli, pelagiaantioqeli(bodl.), mariam megvipteli, mariami, abaraham monazvnis Zmiswuli(bodl.), mavriane da mariami,evgeniosis asuli, aleqsandrieli meZavi, kanonike mZovari da anastasia patrikia, cxovrebaTa kritikuliteqstebi parxlisa da bodles xelnawerebis mixedviT. dRemde mxolod cxovrebis samiteqstia gamocemuli, romelTagan ori parxlis mravalTavSia daculi, xolo erTi–bodleshagiografiul krebulSi: pelagia antioqelis, wminda abrahamis Zmiswulis mariamiscxovreba (parxl.) da anastasia patrikias cxovreba (bodl.).

uZvelesi qarTuli redaqciebis warmomavlobisa da teqstebSi arsebuli, dRemdegaurkveveli zogierTi terminis etimologiis dasadgenad uZvelesi qarTuli redaqciebiSevudareT ara marto gviandel redaqciebs, aramed berZnul, siriul, laTinur, kopturda Zvel frangul versiebs.

SevecadeT Segveswavla wmindan dedaTa ori sruliad gansxvavebuli tipi.warsulSi codvili, monanie wmindanebi: tasia megvipteli, pelagia antioqeli, mariam megvipteli,mariami, abrahamis Zmiswuli, ucnobi aleqsandrieli meZavi; mamakacis tansacmelSi Cacmuli,gandegili dedebi: mavriane, mariami, evgeniosis asuli, kanonike mZovari, imperator iustinianessamefo karis aristokrati, anastasia patrikia.

xelT gvqonda xelnawerTa erovnul centrSi daculi parxlis mravalTavismikrofilmi da bodles xelnaweris fotomasala. rac Seexeba gviandel xelnawerebs,saSualeba mogveca mraval maTgans dedanSi gavcnobodiT.

naSromSi cxovrebis teqstebi dalagebulia qarTul xelnawerTa aRwerilobis(parxlis mravalTavi) mixedviT.

29

Page 30: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

p irveli nawili or Tavs moicavs :pirvel TavSi warmodgenilia rva wmindani dedis cxovrebis qarTuli versiebi da maTiwyaroebi. radgan Cveni kvlevis sagans cxovrebis mxolod kimenuri redaqciebiwarmoadgens, saWirod CavTvaleT mokled gangvemarta terminebis, kimenisa da mravalTavismniSvneloba. Agarda amisa, am TavSi detalurad ganxilulia Seswavlil xelnawerTaistoria, maTi Seqmnis adgilebi, epoqa da gadamwerTa vinaoba.

meore Tavi dawvrilebiT aSuqebs ori uZvelesi xelnaweris paleografias,anderZebs, minawerebs, sasven niSnebs, qaragmebs da Sewavlil cxovrebaTa ganlagebas.aqve davZenT, rom gamocemul kritikul teqstebSi yvela qaragma gaxsnilia.

eore nawili rva Tavs moicavs. Aam nawilSi vaqveynebT rva cxovrebisuZveles qarTul redaqcaTa kritikul teqsts; warmodgenilia teqstebis

gafarTovebuli kvleva.mmesame Tavi eZRvneba monanie meZavis tasia megviptelis cxovrebas, romelic abba

serapionma qristes rwmenaze moaqcia. cxovrebis berZnuli teqsti variantebiTgamoaqveyna f. nom monografiaSi Histoire de Thaïs (Taisis istoria). NnaSromSigamocemulia ori paterikuli Txroba, serapionisa da kurtizani paisias Sesaxeb, romlebsacavtori tasias cxovrebis wyaroebad miiCnevs. ATxzulebaTa qarTuli versiebi daculiabodles krebulSi saTauriT: „mamisa serapionisTÂis“ da „mamisa iovane moklisaTÂis“. qarTuliteqstebi Sejerda tasias cxovrebisa da misi wyaroebis berZnul teqstebTan. Catarebuliteqstologiuri samuSao moicavs ara marto uZveles qarTul redaqciaTa Sedarebas,aramed maT urTierTmimarTebas berZnul modelTan da laTinur TargmanTan.

meoTxe TavSi ganxilulia momxibvleli antioqeli kurtizanis, pelagias cxovreba,romelic episkoposma nonosma monaTla. pelagia monanie qalTa kategorias miekuTvneba,magram nawarmoebSi mamakacis tasacmelSi Cacmul asket meudabnoedac gvevlineba;naTlobidan erTi kviris Semdeg igi beris tansacmliT Seimosa, antioqiidangauCinarda da saWurisi pelagias saxeliT, zeTisxilis mTaze mdebare erT-erT senakSidamkvidrda. bodles redaqcia Sejerda p. petimanJenis ortomeulSi, Pélagie lapénitente (monanie pelagia), gamocemul berZnul wyarosTan da m. van esbrokisavtorobiT igive naSromSi gamoqveynebul, parxlis mrvalTavSi dacul redaqciasTan. M mexuTe TavSi Seswavlilia sofron ierusalimelis popularuli nawarmoebi, mariammegviptelis cxovreba, romelic XIs-Si berZnulidan Targmna efTvime mTawmidelma. ZeglifarTod aris warmodgenili qarTul hagiografiaSi, rasac mravali xelnaweriadasturebs. evropuli mecniereba dRemde mxolod sofron ierusalimelis nawarmoebsicnobda, magram bodlesa da parxlis xelnawerebma cxovrebis sruliad gansxvavebuli,ori uZvelesi redaqcia Semogvinaxes, romelTa dednebi ucnobia. maTi warmomavlobisdasadgenad teqstebi Sejerda e. amelinos mier gamoqveynebul pavle Tebelis cxovrebiskoptursa da udabnos mravalTavSi dacul qarTul versiasTan. Sedarebam ara marto amukanasknelisa da mariam megviptelis cxovrebas Soris arsebuli paralelebi da analogiebigamoavlina, aramed eWvis qveS daayena pavle Tebelis cxovrebis laTinuri versiis avtoris,wminda evsebiosis avtorobis sakiTxi. aqedan gamomdinare, savaraudoa, rom mariammegviptelis cxovrebis gansxvavebuli qarTuli redaqciebi ucnobi berZnuli wyarodanmomdinareoben, romelic egvipteSi Seqmnili kopturi legendis fesvebze aRmocenda.

meeqvse TavSi mocemulia wminda abrahamisa da misi Zmiswulis mariamis cxovreba.axalgazrda, umanko mariami srul siwmindeSi cxovrobda, magram erT dRes igi satanamacduna. saSinel sinanulSi Cavardnilma qalma saidumlod miatova biZis saxli dauwmindur dawesebulebaSi damkvidrda. magram wminda abrahamma udidesi ZalisxmeviTmariami codvisgan gamoixsna. cxovrebis qarTuli redaqciebi Sejerda berZnul teqstTan

30

Page 31: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

(Acta Sanctorum) da agreTve s. brokis naSromSiHHoly Women of the Syrian Orient(sirieli wmindani dedebi) gamocemuli cxovrebis siriul versiasTan.

meSvide Tavi eZRvneba kanonike mZovaris cxovrebas. beris tansacmelSi Cacmuli,konstantinopoleli mTavris axalgazrda da lamazi qalwuli, saidumlod mkvidrdebakalamonis udabnos erT-erT Soreul gamoqvabulSi, sadac ocdarva wlis ganmavlobaSiasketur cxovrebas eweva. qarTuli versiis mixedviT, igi abba silovanem aRmoaCina.qarTul hagiografiaSi cxovrebis dedani ucnobi iyo. xangrZlivi Ziebis SedegadmivakvlieT b. fluzenisa da J. paramelis statias De Syncletica in Deserto Iordanis(aristokratis Sesaxeb iordaniis udabnoSi), romelic cxovrebis berZnuli redaqciebisSeswavlas eZRvneba. Tumca naSromSi gamoqveynebul kritikul teqstSi abba silovanesnacvlad warmoSobiT arabi, abba silasi figurirebs. teqstebis analizis niadagzewarmoiSva hipoTeza, rom qarTuli Targmani ucnobi aRmosavluri, kerZod arabuliversiidan momdinareobs, romlis saTave ucnobi berZnuli wyaroa.

merve TavSi warmodgenilia beris tansacmelSi Cacmuli qalwuli marinas cxovreba,romelic mravali wlis manZilze monastrSi moRvaweobda. misi vinaoba mxolodsikvdilis Semdeg gairkva. marinas cxovrebis Seswavlam aCvena, rom ori, analogiursiuJetze agebuli qarTuli redaqcia erTmaneTisgan mniSvnelovnad sxvaobs:parxliseuli redaqciis saTauria `wminda mavrianes cxovreba~, xolo bodles xelnaweriwarmogvidgens cxovrebis sruliad gasxvavebul saTaurs: `evgeniosisa da misi qalwulis mariamiscxovreba, romelmac Seicvala saxeli da dairqva mariane~. ori gansxvavebuli redaqciis l. kluniesmier gamoqveynebul berZnul wyarosTan (Vie et office de sainte Marine _ wmindamarinas cxovreba da moRvaweoba)) Sejerebam qarTuli Targmanis berZnulidanmomdinareoba aCvena, Tumca mxolod parxlis mravalTavSi daculi wminda mavrianescxovrebis wyaro dRemde ucnobi rCeba.

mecxre Tavi exeba kidev erT gamoukvlevel Zegls, aleqsandreli meZavis cxovrebis orqarTul redaqcias, romelTa dedani qarTul naTargmn hagiografiaSi ucnobi iyo.xangrZlivi Ziebis Sedegad mivakvlieT cxovrebis siriul da berZnul wyaroebs.siriuli versia gamoqveynebulia s. brokis naSromSi (A Syriac Narratio Attributedto Danile of Sketis _ daniel skitelis avtorobiT arsebuli erTi siriuli Txroba)romelic avtoris cnobiT, arabulidan iTargmna. es ukanaskneli sakmaod axlos dgasparxliseul redaqciasTan, xolo bodles redaqcia sruliad sxvaobs. igi sainteresoparalelebs avlens erT-erT berZnul anonimur apofTegmasTan, romelic f. nos miergamoqveynebul anonimuri apofTegmebis cnobil koleqciaSi (Histoires des solitaireségyptiens – egviptel meudabnoeTa istoriebi) figurirebs. teqstebis filologiurmaanalizma aCvena, rom savaraudoa, qarTuli redaqciebi momdinareoben cxovrebis ucnobiarabuli versiidan, romlis wyaroc berZnuli anonimuri apofTegmis ucnobi, andakarguli teqstia. Aaqve sagangebod unda aRiniSnos, rom aleqsandrieli meZavis cxovrebisqarTuli redaqciebi berZnuli anonimuri apofTegmis evoluciisa da metamorfozis erT-erTi SesaniSnavi da unikaluri magaliTia.

da bolos, meaTe Tavi eZRvneba imperator iustinianes samefo karis didebulis,anastasia patrikias cxovrebas, romelic beris tansacmelSi Cacmuli skites udabnoSidamkvidrda. saWurisis saxeliT, man ocdarva weli abba daniel skitelis mier miTiTebulgamoqvabulSi gaatara. qarTul naTargmn hagiografiaSi cxovrebis sami Targmaniarsebobs: efTvime mTawmindelis, Teofile xucesmonazonisa da bodles krebulSi daculiucnobi avtoris Txzuleba. pirveli da meore Targmanis teqstebi gamoqveynebulia m.dvalis mier. xolo Cveni masala mzad iyo, rodesac gavecaniT macneSi (N°1-4, 1997)gamoqveynebul m. dvalisa da c. qurcikiZis naSroms, romelic cxovrebis teqstsa dagamokvlevas eZRvneba. sami qarTuli Targmanis teqsti Sejerda l. klunies miergamoqveynebuli (Vie et récits de l’abbé Daniel le Scétiote (VIe siècle) – abbadaniel skitelis cxovreba da Txzulebani, VIs.) cxovrebis or berZnul redaqciasTan dasiriul versiasTan, romlis franguli Targmani f. nos ekuTvnis, xolo inglisuri

31

Page 32: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Targmani komentarebiT s. brokis avtorobiT aris gamocemuli (Anastasia in HolyWomen of the Syrian Orient).

mesame nawili moicavs cxovrebis teqstebis sinoptikur gamocemas: tasia megviptelis cxovreba (A-95) – mamisa serapionisTÂs (bodl.1);

mariam megviptelis cxovreba – efTvime (A-1104) da parxali (A-95); wminda mavrianes cxovreba (A-95) – evgeniosisa da misi qalwulismariamis cxovreba (bodl.1); meZavi aleqsandrielis cxovreba – parxali (A-95) da bodle (bodl.1); anastasia patrikias cxovreba – bodle (bodl.1), efTvimesa da TeofilesTargmanis teqstebi.

eoTxe nawilSi vaqveynebT teqstebis arqaul sityvaTa leqsikons, berZnuliSesatyvisiT da franguli ganmartebiT. aqve mocemulia pirTa, geografiuli

saxelebis da bibliuri adgilebis citaciis saZieblebi. m

gamokvlevaSi SevecdebiT davasabuToT, rom X-XI saukuneebis xelnawerebSi

daculi rva wmindani dedis cxovrebaTa qarTuli versiebi aRmosavluri qristianobiswiaRSi aRmocenebul hagiografiul TxzulebaTaB ucnobi, an dakarguli berZnulidednebis yvelaze uZvelesi Targmanebia.

32

Page 33: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

33

Page 34: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Nnawili pirveli

34

Page 35: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Tavi Irva wmindani dedis cxovrebis qarTuli versiebi:

tasia, pelagia, mariam megvipteli, mariami, abrahami Zmiswuli, marina, aleqsandrielimeZavi, kanonike mZovari, anastasia patrikia

monanie da gandegili dedebi

„glocav ukue yovlisa win, raÁTa hyofde vedrebasa, locvasa, Tayuaniscemasada madlobasa yovelTa kacTaTÂs, rameTu ese ars keTil da saTno macxovrisa CuenisaRmerTisa, romelsa yovelTa kacTaÁ hnebavs cxovrebaÁ da mecnierebasa WeSmaritebisamoslvaÁ. aramed romeli-igi Sehgavs dedaTa, romelTa aReTquas RmrTismsaxurebasaqmiTa keTiliTa.“1 „rameTu raodenTa naTel-viRebT qristÀs mimarT, qristÀSevimoseniT. Aara ars huriaeba, arca warmarTeba, ara ars moneba, arca aznaureba;ara ars rCeva mamakacisa, arca dedakacisa, rameTu Tquen yovelni erT xarT qristeiesuÁs mier.“2

Qqristianoba mcirericxovan saTvistomoebSi aRmocenda, romlebsac mociqulniCaudgnen saTaveSi. qristianTa ricxvi swrafad izrdeboda, radgan wminda petresqadagebis Zala mraval adamians izidavda qristianad monaTluliyo. Aaxlad monaTlulniara marto qonebas yiddnen da saerTo salaroSi SehqondaT, isini erTad mkvidrobdnensaTvistomos mier boZebul saxlebSi da Tavdauzogavad eswrafvodnen Rrmaddauflebodnen qristianuli religiis mrwamss. siRaribeSi da mkacr marxvaSi mcxovrebTmxolod RmerTis siyvaruli da qristes moZRvrebis WeSmariteba amoZravebdaT.uflisadmi Tavganwirulma da erTgulma samsaxurma qristianTa saTvistomoebSisamagaliTo, rCeulTa kategoria Camoayaliba, romlebic mzad iyvnen sasuliero pirTa,kerZod mRvdelmsaxurTa funqciebis Sesasruleblad. II saukuneSi saTvistomoebi orivesqesis morwmuneebs aerTianebda, romelTa gamorCeuli Tavdadeba ganadidebda daxotbas asxamda eklesiasa da qristianul moZRvrebas.

erTni erTmorwmune mSobelTa memkvidreni iyvnen, romelTac bavSvobidan sxeulida siqalwule uflisTvis SeewiraT; magram maT gverdiT arsebobda warsulSi warmarTmamakacTa da qalTa sakmaod mravalricxovani jgufi, romlebmac codvili cxovrebasamudamod uaryves da gulmxurvaled, erTgulad emsaxurebodnen RmerTs, raTa rCeulTarigebs SeerTebodnen.3 IV saukunidan Suasaukuneebamde monanie da gandegili dedebi,msgavsad mamakacebisa, samagaliToni iyvnen qristianul samyaroSi. wmindanTacxovrebani, Tu xalxuri legendebi maT mier ganvlil araCveulebriv cxovrebas daRvTisgan miniWebul saswaulebriv Zalas aRweren. «udabnos mamaTagan yvelaze rCeulnigviTxrobdnen, rom saTvistomos yvela keraSi arsebobda qali, romelic Zalas ar iSurebda, raTa rCeulTaTvismiebaZa. Tavdapirvelad gmiri qalwulebi gamoCndnen asparezze, romelTac sakuTari siwminde  uflis siyvarulsada samsaxurs miuZRvnes. MTumca qalwulTa taZarSi TandaTan momravldnen erTob ucnauriRmrTismsaxurebi; eseni iyvnen monanie meZavebi, rogorc uwodeben maT mamaTa cxovrebis avtorebi.»4

1 1 tim. 3:4, 10; ezk.18:32; 33:11; 2pet.3:9. 2 gal. 3:27-28; ioan.17:21; rom.10:12. 3 J.M. Besse, D’où viennent les moines?, p. 31-62. 4 A. D. Lucot, Pallade, Histoire Lausiaque, p.2-3.

35

Page 36: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

monanie da gandegil dedaTa Zveli (kimeni)qarTuli redaqciebi

egviptis, palestinis da siriis udabnoebSi uricxvi qali mkvidrdeboda daasketur cxovrebas misdevda. raTa arasasurveli qorwineba Tavidan aecilebinaTqalwulebi gaurbodnen amqveyniur cxovrebas, beris tansacmelSi imosebodenen da srulsimartoveSi cxovrobdnen. maTi vinaoba da sqesi mxolod sikvdilis Semdeg xdebodacnobili. 5 meZavebma, romlebmac uflis siyvaruli SeigrZnes, samudamod miatovescodvili cxovreba da udabnos Seafares Tavi; iq monanie RmrTismsaxurebad iqcnen daabsoluturad miecnen uflis siyvaruls da nebas.6

IV-VI saukuneebSi mariam megviptelis, (1 aprili) 7 tasia megviptelis(8oqtomberi),8 pelagia antioqelis (8 oqtomberi) 9, anastasia patrikias (10 marti) 10,marinas(12 Tebervali),11 abrahamis Zmiswuli mariamis (29 oqtomberi) 12, kanonikemZovarisa13 da aleqsandrieli meZavis cxovrebis 14 Sesaxeb Seqmnili xalxuri legendebiIV-VIsaukuneebSi mamaTa cxovrebis avtorebis mier hagiografiul nawarmoebebad iqca.

monanie da gandegil dedaTa cxovrebis Zveli qarTuli redaqciebi farTod ariswarmodgenili qarTul naTargmn hagiografiaSi. mravalma qarTulma xelnawermaSemogvinaxa wminda dedaTa cxovrebis uZvelesi Targmanebi.

am xelnawerTagan yvelaze uZvelesia A-95, parxlis mravalTavi, gadawerilietratze gabriel pataraÁs mier, Xs.-is bolos, parxlis ioane naTlismcemlismonasterSi (tao-klarjeTi)15 da bodles hagiografiuli krebuli, daculi bodlesbiblioTekaSi (oqsfordi), romelic palestinuri warmoSobisaa. igi gadaweriliaetratze, XIs.-Si, proxore qarTvelis mier ierusalimis qarTuli jvris monasterSi.cxovrebaTa mravali redaqcia daculia gviandel xelnawerebSi. maTgan aRsaniSnavi dasainteresoa ori xelnaweri: A-382(XVs.) da H-972(XVIs.).

aTonuri warmoSobis xelnawerSi (A-1104) daculia mariam megviptelis cxovrebisefTvime mTawmidelis Targmani berZnulidan. igi gadaiwera XI saukuneSi iovane melismier. Seswavlili cxovrebis yvela redaqcia kimenuria.

kimeni

efrem mcires(XIs.) cnobiT, ubralo, martiv enaze Sesrulebuli hagiografiulinawarmoebebi, romlebic ritorikul elementebs ar Seicaven, saqarTveloSi kimenissaxelwodebiT iyo cnobilni. Mmisi sityviT, rodesac simeon loRoTetma wmindanTacxovrebis gadametafraseba daiwyo wina daidva Zueli [wigni] mowameTaÁ, romelsa kimen uwodian,

5 E. Patlagean, «La femme déguisée», SM, 3, 17/2, p. 597-623, John Anson, «The Female Transvestite»,VIA, 5, p.1-32.

6 A.M. Talbot, Holy Women; B. Ward, La vie au désert de prostituées converties. 7 BHG, II, 80; P.G. 87, 3, col. 3698-3726; H. Delehaye, Synaxarium, p. 577-579.8 BHG, 1697; cf. 1695, 1696. F. Nau, Histoire de Thaïs.9 BHG 1477: H. Usener, Legenden der heiligen Pelagia; P. Petitmengin, Pélagie la pénitente; H. Delehaye, Synaxarium, p.117-118.10 L. Clugnet, Vie et récits de l’abbé Daniel le Scétiote ; H.Delehaye, Synaxarium, p. 603-604. 11 L. Clugnet, Vie et office de sainte Marine.12 BHG 6; cf.BHO.7; AASS. Martii.II, fol. 741-748; H. Delehaye, Synaxarium, fol. 171- 178.13 B. Flusin, J. Paramelle, «Syncletica in Deserto Iordanis», AB, 100, p. 299-305.14 S. Brock, «A Syriac Narratio Attributed to Abba Daniel of Scetis», AB, 113, p. 269-276; F. Nau,«Histoires des solitaires égyptiens», ROC, 2 (XII), p. 174-175. 15 qxa(A) ,1, 361-393.

36

Page 37: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ese igi mdebare; kimeni ewodebis pirvel litonad aRwerilsa wignsa mowameTasa.16 kimenimomdinareobs berZnuli Ke…menon da niSnavs „dadebuls“. hagiografiuli dokumentebiskimenuri redaqciebis Targmani dasrulda Xs.-is bolos efTvime mTawmidelisa (963-1028ww.) da mis TanamedroveTa mier. aqve unda aRiniSnos, rom xSirad hagiografiulkrebulebSi Setanili iyo homiletikuri nawarmoebebi.

mravalTavi

mravalTavi (polukšfaloj) teqstTa krebulia, romelSic warmodgenilialiturgikuli da hagiografiuli nawarmoebebi. mecnierTa umravlesoba (k. kekeliZe, i.abulaZe) miiCnevs, rom mravalTavi Tavdapirvelad moicavda homiletikurnawarmoebebTan erTad hagiografiul masalasac. m. van esbrokis azriT, mravalTavSiTavdapirvelad mxolod homiletikuri masala iyo daculi, xolo hagiografiulielementebi mogvianebiT iqna Setanili. Tumca mravalTavis modelis aRdgenam da amkrebulTa liturgikuli ciklis katalogis Camoyalibam Sedegad es azri saboloodgamoricxa.

Zveli qarTuli sasuliero mwerloba eqvs mravalTavs flobs: sinuri(Sin. 32-57-33), udabnos (A-1109), aTonis (Ath.11), klarjeTis (A-144), svaneTis (A-19) daparxlis. (A-95)..17

es krebulebi martvilobebisa da cxovrebaTa Semoklebul da gamartivebul teqstebsSeicaven.18

SesaZloa, cxovrebis Janris Seqmnam hagiografiuli krebulebis struqturas saxeucvala. Kk. kekeliZis cnobiT, rodesac hagiografiuli krebulebis Camoyalibebadaiwyes, mamaTa da dedaTa cxovrebas erT krebulSi ar aTavsebdnen. isini cal-calkewignebad iyo warmodgenili. mamaTa cxovreba, anu pateriki da dedaTa cxovreba – materiki(„mamaTa da dedaTa cxovreba“). qarTuli mravalTavebi (parxali, bodle) am principisTvalsaCino magaliTia, sadac mamaTa da dedaTa cxovreba erT krebulSia moqceuli, magramcalke Tavebad aris warmodgenili.19 termins ganmartavs sinas mTis mravalTavis(864w.) gadamweri makari, romelic kolofonSi mis xelnawers mravalTavs uwodebs:krebuli, romelic mraval Tavs Seicavs.

parxlisa da bodles xelnawerebSi mdidari da mravalferovani hagiografiulimasalaa daculi. vfiqrobT, am xelnawerTa fundamenturi fesvi dakavSirebuliagarkveul prototipTan, momdinare erT-erTi berZnuli wyarodan, romelic dRes aRararsebobs. xolo maT Soris arsebuli gansxvaveba saukuneebis manZilze mimdinarebunebrivi enobrivi evoluciis procesebiT aixsneba, romelmac maTi garkveulisaxecvlileba gamoiwvia.

bodles xelnawerTan dakavSirebiT p. peetersi wers: „oqsfordSi daculi ierusalimisqarTuli jvris monasterSi 1040 wels gadawerili xelnaweri etratze Sesrulebuli SesaniSnavi krebulia.eWvsgareSea, rom xelnaweri Zalian axlos dgas originalTan da Cvenamde moRweul nusxaTa Soris uZvelesi dasaukeTesoa. Aaqedan gamomdinare, aucileblad mimaCnia masSi daculi teqstebis rekonstitucia da maTifundamentad miCneva.“20

16 Cf.Kk. kekeliZe, istoria, 1, 502; K. Salia, «La littérature géorgienne (Ve-XIIIess.)», BK, 15-18, p.28-61; M. van Esbroeck, Les plus anciens homéliaires, p.3.17 E. Metreveli, «Un nouvel ouvrage sur le “mraval’tavi” géorgien», BK, .35, p. 73-81.

18 Cf. N. Marr, «Le synaxaire géorgien», PO, 19, p. 630-651; M. Tarchnichvili, «Récentes découvertesépigraphiques et littéraires en géorgien», MUS, 63, p. 254- 260; Ee. gabiZaSvili, Hhagiografia, 17-20. 19 Kk. kekeliZe, istoria, 1, 501-503.20 Cf. P.Peeters, «De Codice», AB, 31, p. 301-318; P.Peeters, «Recherches d’histoire et de philologie Orientale», SH, 27, p.84.

37

Page 38: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

xelnawerTa istoriaparxlis mravalTavi

Pparxlis cnobili mravalTavi (A-95) daculia xelnawerTa erovnul centrSi. Pigi

parxlis ioane naTlismcemlis monasterSi Seiqmna, romelic aSenda daviT kurapalatisiniciativiT (Xs.). monasteri tao-klarjeTSi, Llazistanis an pontos mTagrexilisaRmosavleT ferdobze, Woroxis xeobaSi mdebareobda.

tao-klarjeTSi, romelsac qarTul `sinas mTas“ uwodebdnen, safuZveli CaeyarasaxelganTqmul da mniSvnelovan iSxnis, oSkisa da xaxulis monastrebs. IX saukunidanAam monastrebSi yvaoda da viTardeboda qarTuli kultura. Atao-klarjeTis regionSiaRmocenebul literaturul skolaSi Camoyalibda sakuTari gramatika, ena da SeiqmnaZveli qarTuli mwerlobis udidesi nawili.21 Turq muslimTa gamudmebulma Semosevebmatao-klarjeTi samudamod mowyvita saqarTvelos da istoriul regionad aqcia.

parxlis mravalTavi dedofalma mariamma (1684-1682ww.) Turqebisgan Seisyida,TumcaRa xelnaweri isev parxlis monasterSi rCeboda. Mdedoflis iniciativiT oriwigni erT uzarmazar krebulad Seikra, romlis pirvel nawilSi homiletikuri dahagiografiuli masalaa(1r-590v)daculi, xolo meore nawili wminda dedaTa cxovrebasmoicavs.

Tavisi moculobiTa da SinaarsiT parxlis mravalTavi gansakuTrebul nimuSswarmoadgens, romlis Camoyalibeba uSualod tao-klarjeTis literaturul skolasTan arisdakavSirebuli.

bodles hagiografiuli krebuli

B bodles nacionalur biblioTekaSi (oqsfordi) daculi hagiografiuli krebuli(bodl.1) ierusalimidan inglisSi qarTuli jvris monastris biblioTekis xelnawerebisaRweramde gadaitanes. Aam garemoebis Sedegad, igi ierusalimis qarTul xelnawerTakatalogSi ar figurirebs.

IX-X ss.-Si arabTa agresiis gamo Seviwrovebulma sabawmindaSi moRvaweqarTvelma berebma Tavi sinas mTas Seafares. Ggadasaxleba mizanmimarTulad moxda,radgan es geografiulad miuvali regioni maT mtris Semosevebisgan icavda. qarTvelmawinaprebma sinaze ara marto xelnawerTa didi raodenoba gadaitanes, aramedsabawmindis samonastro tradiciebi ganagrZes da Xs.-dan iq sabolood damkvidrnen.XIs.-is pirvel naxevarSi arabTa politikaSi monastrebis sferoSi palestineliqristianebis mimarT mniSvnelovani gaumjobeseba SeimCneva. SesaZloa, swored ampolitikurma progresma Seuwyo xeli qarTuli jvris monastris mSeneblobas, romelsacsaZirkveli XIs.-is pirvel naxevarSi Caeyara. monastris agebis moTave beri proxoreiyo. DdaaxloebiT 1056 wels dasrulda monastris mSenebloba da mcire xanSi igi mTelpalestinaSi cnobili gaxda. qarTuli jvris monasterSi dafuZnda qarTuli kulturisada literaturis kera, sadac mravali xelnaweri gadaiwera. Ggarda gadaweriTisamuSaoebisa, aq gacxovelebuli mTargmnelobiTi muSaobac mimdinareobda. monasterSimoRvawe mravali ganswavluli qarTveli Targmnida saeklesio wignebs qarTuli eklesiissulieri saganZuris gasamdidreblad.22 am monasterSi Seiqmna bodles hagiografiuli

21 Cf.k. kekeliZe, istoria, 1, 86-97; Ll. menabde, Kkerebi, 2, 75; B. Martin-Hisard, «Du T’ao-K’lardžeti àl’Athos», BK, 41, pp. 40-49; M. van Esbroeck, Les anciens homéliaires, pp. 55- 56; p. ingoroyva, GgiorgiMmerCule.

22 k.kekeliZe, istoria, 1, 102-105; Ll.Mmenabde, Kkerebi, 2, 69-90; Ee. gabiZaSvili, hagiografia, 18-20; M.Tamarati, L’Église géorgienne des origines jusqu’à nos jours, pp. 305-314; «vinme mogzauri beri adasturebs:

38

Page 39: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

krebuli. parxlis mravalTavis analogiurad, igi or nawilad iyofa: pirvel nawilSiwarmodgenilia homiletikuri da hagiografiuli masala, xolo meore nawilSi daculiawmindan dedaTa cxovreba. Bbodles xelnaweris fotoebi(RT XVIII, N°4) xelnawerTa erovnulcentrSi inaxeba. 1912 wels p. peetersma gamoaqveyna bodles xelnaweris katalogi,Mmagram dokumentis iSviaTobis, siZvelisa da ramdenime xarvezis gamo c. qurcikiZemxelnaweri detalurad Seiswavla, aRwera igi da katalogis axali variantiSemogvTavaza.23

gadamwerebi gabriel pataraÁ

parxlis xelnaweri gadawera gabriel pataraÁm, romlis saxeli xelnaweris anderZSifigurirebs: „suli gabriel pataraÁsa moiÃseneT wmidiTa locviTa TqueniTa“(591v). X saukuneSi,tao-klarjeTis ganswavlulTa wreSi gadamweri gabriel pataraÁ gansakuTrebuliproduqtiulobiT iyo cnobili. parxlis mravalTavis garda, man gansakuTrebulimoculobis mravali xelnaweri Camoayaliba. maT Soris unda aRiniSnos parxlisoTxTavi, romelic silamaziTa, siZveliT da monumenturobiT gamoirCeva. PparxlismravalTavis gadawerisas, gabriels masSi mxolod wminda dedaTa cxovrebanis Setana surda.Tumca masalis ukmarisobis gamo, man gadawyvetileba Secvala, naSromi gaafarTovada xelnawerSi wminda mamaTa cxovrebanic Seitana: pirvelad odes amas wignsa daviwye, esremedva gulsa, viTa dedaTa wamebaÁ da cxorebaÁ oden davwero. da vixarke didiTa SromiTa dagulmodginebiTa vZebne dedaÁ. da esTen vpove. verRara SemeZlo ZebnaÁ. merme ese mamaTa cxorebaÁ,romeli parxals ar ewera, iSxniT moviRe da miT gavasrule.

tao-klarjeTis literaturuli skolis tradiciebze agebuli parxlis mravalTaviteqstebis siuxviT gamoirCeva, rac gabriel pataraÁs gansakuTrebuli RvawliTa dakompetenturobiT aixsneba.24

proxore qarTveli

qarTuli jvris monastris fuZemdebeli, saxelad proxore, warmoSobiT SavSeTidaniyo. igi bavSvobidanve wyarosTavSi, klarjeTis erT-erT monasterSi damkvidrda,sadac misi Zma berad iyo aRkvecili. sakmaod ganswavluli proxore eklesiis locva-kurTxeviT diakvanad akurTxes. berad da mRvdlad kurTxevis Semdeg, igi palestinaSigaemgzavra da sabawmindis monasterSi damkvidrda, sadac mravali weli srulmorCilebaSi gaatara. mogvianebiT, eqvTime grZelis brZanebiT, man ierusalimismaxloblad daiwyo lavris mSenebloba, romelsac jvris monasteri ewoda: „romelsauwodian juarisa monasteri“. monastris mSenebloba iTava mefe bagratma da misma dedammariamma, romelTac giorgi mTawmindelis saSualebiT sakmaod mozrdili Tanxagaagzavna palestinaSi. 1042 wels proxores TaosnobiT monastris centraluri Senobadasrulda, magram misi moxatva da senakebis mSenebloba 1056 wlamde gagrZelda.qarTvelma berma monasterSi dauyovnebliv Semoikriba daaxloebiT oTxmoci Zma,uzrunvelyo sakvebiT, sacxovrebliT da daawesa sabawmindis monastris wes-Cveuleba:„wesi da kanoni msavsadve wmidisa sabaÁs lavrisa“. Sedegma ar daayovna. sakmaod moklexanSi monasteri palestinaSi qarTuli kulturis kerad iqca. Tavisi SemoqmedebiTi

„ierusalimis gareubanSi mdebare jvris monasteri qarTvelebs ekuTvnis“, cf. G. Peradze, An Account of the GeorgianMonks and Monasteries in Palestine, p. 1170.23 P. Peeters, «De Codice», AB, 31, p. 301-318; c. qurcikiZe, «bodle N°1», mrT 20, 373-397. 24 l. menabde, Kkerebi, 2, 75; e. gabiZaSvili, hagiografia, 20; M. van Esbroeck, Les anciens homéliaires, p.54-55.

39

Page 40: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

xasiaTiT jvris monastris literaturuli skola erTgvari gangrZobaa qarTuli saeklesioliteraturisa, romelic sabawmindisa da aTonis iveriis monasterSi iRebs saTaves.yovelgvari kulturuli RonisZiebis iniciatori proxore iyo, romelmac monasterSimoiwvia cnobili qarTveli mwerlebi: iovane dvali, miqael dvali, iovane Savi dasxv. maT SeurTdnen palestinis sxvadasxva lavrebSi moRvawe qarTveli swavlulni.Mmonastris aRmSenebeli ganTqmuli kaligrafi iyo. man ara marto gadawera mravalixelnaweri, aramed Tavi mouyara palestinel mweralTa Txzulebebs da axali krebuliCamoayaliba. garda amisa, proxores TaosnobiT Seiqmna palestinis paterikis qarTuli versia,romelic londonSia daculi (Addit. N° 11281). xelnaweris dasrulebisTanave mweralidokuments misi iniciativiT Seqmnil biblioTekas gadascemda. misi Tanamedroveniweren: „juarsa Sina dasxna yovelnive Suenierni da keTilni wignni saRmrToni.“

Bbodles hagiografiuli krebulis anderZi gvamcnobs „Rirs myo RmerTman me, glaxakiproxore, dawerad amis sulTa ganmanaTlebelisa wmidaTa mowameTa wignisa. da gavasrule da Sevmose dadavdev nebiTa RuTisaÁTa da SewevniTa yovelTa wmidaÁTa Cem mier aRSenebulsa eklesiasa wmidisajuarisasa.“

inglisisa da germaniis xelnawerTa fondebSi daculi masala adasturebs, romcnobili kaligrafi proxore ara marto jvris monastris aRmSenebeli iyo, aramed igifuZemdebelia iq arsebuli biblioTekisa, romelic qarTuli kulturis yvelazemniSvnelovan keras warmoadgens palestinaSi.

mZime Sromisa da asakis gamo dasustebuli qarTveli beri 1066 wlis 12Tebervals miicvala.25

25 k.KkekeliZe, istoria 1, 102-106; l. menabde, Kkerebi, 2, 67-89; Ee. gabiZaSvili, hagiografia, 18-21;Zeglebi, IV, 98-111, 345-346; c. qurcikiZe, «bodle N01», mrT, 20, 373; S. Vailhé, «Répertoirealphabétique des monastères de Palestine», ROC, 5, p. 277-278.

40

Page 41: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Tavi IIxelnawerTa aRweriloba

parxlis mravalTavi (Xs. A-95)26

Pparxlis mravalTavi sakmaod dazianebuli, uydo krebulia. Seicavs 655 furcels.teqsti dawerilia furclebze (etrati-45,5x33,5sm.) or svetad, romelic 32 striqonsSeicavs. TiToeul striqonSi daaxloebiT 22 sityvaa. dawerilia Savi melniT, asoebssakmaod mozrdili xasiaTi aqvs. Gfurclebi: 15,70, 159, 209, 247, 272, 280, 281,366, 403, 459, 636, 637 dazianebulia. furclebi: 45, 51 amomwvaria. CamoWriliaqvs kide furclebs: 6,8, 55, 83, 96, 151, 152, 163, 186, 188, 202, 224, 175,276, 308, 311, 326, 327, 358, 513, 644. gverdiTi kide CamoWrili aqvs furclebs:342, 383, 394, 396, 596, 613, 639. furceli 624 sifrifana da TiTqmis gamWvirvalea,gaJonilia melani. amis gamo v-s zemo da qveda nawilebi dauwerelia. Ffurclebi 654-655 qaRaldia.

xelnaweris furclebi danomrilia da daculia zusti paginacia. teqstis zogierTifragmentebi melniTaa gacxovelebuli. saTaurebi dawerilia singuriT, bolosamkaulebiafurclebze: 15r, 48v, 52v, 59r, 83r, 115r, 145v, 172r, 251v, 289r, 300r, 305v,353r, 590v, 604v gaformebulia sazedao asoebi furclebze: 21r, 21, 44r, 94r, 96r,98v, 100r, 130v, 175v. 27

paleografia

teqsti dawerilia nusxuriT, romelSic garkveul adgilebSi SereuliaasomTavruli, rac sakmaod xSiri movlenaa amdagvar teqstebSi. TxzulebaTa saTaurebiSesrulebulia asomTavruliT da singuriT. teqstebis paragrafebis saTaurebiasomTavruliT, magram Savi melniT. xelnaweris teqsti erTi da imave xeliT arisgadawerili. asoebi mozrdilia, msubuqad gadaxrili marjvena mxares.

qaragmebi

saTaurebisa da teqstebisTvis qaragmad gamoyenebulia horizontaluri xazi,romelic kauWis formiT bolovdeba. teqstSi ZiriTadad figurirebs horizontaluri xazi,Tumca zogierT SemTxvevebSi, xazis orive bolo moxrilia marcxniv da agreTvemarjvniv. xandaxan kauWi mxolod marcxniv SeiniSneba. qaragmis niSani mxolod erTan or asoze vrceldeba. miuxedavad melniTa da damwvrobiT gamowveuli pataralaqebisa, teqsti advilad ikiTxeba.

kolofonebi da minawerebi

590v-591r furcelze, sadac xelnaweris pirveli nawili mTavrdeba, romelicmartvilobebs moicavs, daculia anderZi (kolofoni). teqstis dasawyisi striqonebimozrdili nusxuriT aris Sesrulebuli.

zemoT aRvniSneT, rom Gabriel pataraÁm iSxnis monastridanac gamoiTxovaxelnawerebi, raTa teqstebisTvis Tavi moeyara da erTi krebuli Camoeyalibebina.KanderZi am faqts TvalnaTliv gvamcnobs:

26 qxa (A), 1, 361-393. 27 2 iqve 361.

41

Page 42: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

„didebaÁ Senda samebao wmidao, daesrula wamebaÁ wmidaTa mowameTasakiTxavebi Tavi „lÀ“

kurTxeulno erno, momavalno, romelni Cuensa Semdgomad yofad xarT... da esecxorebani dedaTa da RmrTismoyuareTa mamaTani miwyebiT amas quemosa kerZsa movaqcien,Tumca pirvel gamegona Tavsa zeda mamaTa mowameTa Ãmda, gana dedaTa wamebiTa dacxorebiTa oden vlamode gasrulebasa da amas Sina movsceT. SemindveT, Wirni kuladidni minaxvan. RmerTman dagajeros. suli gabriel pataraÁsa moiÃseneT wmidaTa locvaTaTquenTa.

gabriel laskaveli da gabriel xorgaÁ didad damidges Tana, RmerTman Seundvencodvani. odes mimWirdis, maT mivhmarTi, puraÁ mcian. ioane gacueTilman kutalaÁTaRÂnoÁ momarTua.“ (590v-591r). 28

xelnaweris Sedgeniloba, Sinaarsi

warmogidgenT xelnawerSi dacul wminda dedaTa cxovrebaTa CamonaTvals: 29

138. «cxorebaÁ da sinanuli tasiaÁsi megÂptelisaÁ, romeli iyo meZav. - Zmano Cemnosayuarelno, megulebis me Txrobad Tquenda sakÂrveli da brwyinvalÀ sinanuli, romeliaResrula da idida Cuen Soris», 602v-604v.30

139. «sinanuli pelegiaÁsi meZvisaÁ, romelsa ewoda margalit da simÃnÀ misi. – ZmanoCemno sayuarelno, ismineT Cemisa amis TxrobaÁ, romeli iqmna sakÂrveli dReTaCuenTa ufroÁs sakÂrvel ars. vinebe me, codvilman iakob diakonman miwerad TquendasulierTa ZmaTa, raÁTa sargebelsa didsa miemTxÂnen sulni TquÀnni…», 604v-612v. 31 140. «cxorebaÁ da moqalaqobaÁ da sinanuli Rirsisa mariam megÂptelisaÁ,romeli iyo meZav. _ gÂTxrobdes wmidani mamani wmidisa mariamisTÂs, viTarmedzosimes gulman uTqua ganslvaÁ udabnod, sasoebaÁ aqunda, raÁTamca pova vinmemamaTagani, romelni udabnos iqcevian, raÁTamca aswava vinme mas…», 613r-621r.32

141. «Tuesa okdonbersa kT, netarisa abrahamisTÂs, viTar igi sibrZniT dasakÂrvelad gamoiyvana mariam, Zmiswuli TÂsi meZvobisagan. _ mnebavs, sayuarelno,Tquensa magas erTobasa smenad didebuli saqmÀ, romeli iqmna wmidaman abraham Jamsamas siberisa misisasa», 621r-628v. 33 142. «cxorebaÁ qalwulisa erTisaÁ, romeli iyo asuli mTavrisa vismekonstantinepolelisaÁ da iqmna mZovar. – iyo vinme erTi mamaTagani, romelsa erquasilovane da jda igi monastersa faranisasa quabsa Sina, maxlobelad iÀrusalimsa.uTxrobda ZmaTa da hrqua, viTarmed iyo erTi kaci mZovari...», 638v-631r.34 143. «cxorebaÁ wmidisa mavrianesi. _ iyo vinme kaci egÂptes, romelsa egulebodamonazonebaÁ da esua mas Svili erTi qali…», 631r-633r. 35

144. «cxorebaÁ meZvisa erTisaÁ, romeli iyo aleqsandria qalaqiT. _ gÂTxrobda wmidaÁda netari mama daniel, viTarmed monazonsa visme erTsa esua daÁ. da dauteva igialeqsandrias Sina qalaqsa da TÂT ganvida udabnod da daeyuda senaksa Sina…», 633r-636v.36 28 qxa (A), 1, 389.29 qxa (A), 1, 386-390.30 Cf. k. kekeliZe, etiudebi, 5, 137; He. gabiZaSvili, hagiografia, 342.31 k. kekeliZe, Eetiudebi, 5, 135; e. gabiZaSvili,Hhagiografia, 312.32 k. kekeliZe, Eetiudebi, 5, 132; e. gabiZaSvili, Hhagiografia, 272-273; teqstis nawili gamoqveynebulia,ix. s. yubaneiSvili, qrestomaTia, 317-319. 33 k.kekeliZe, etiudebi, 5, 118; e.gabiZaSvili, hagiografia, 117; teqsti gamoqveynebulia: s. yubaneiSvili, qrestomaTia, 1, 312-317. 34 k.kekeliZe, etiudebi, 5, 130; e. gabiZaSvili, hagiografia, 248-24935 k.kekeliZe, etiudebi, 5, 132; e. gabiZaSvili, hagiografia, 267.36 k.kekeliZeE, etiudebi, 5, 133; e. gabiZaSvili, hagiografia, 67.

42

Page 43: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

bodles Hhagiografiuli krebuli (bodl.1, XI saukune)bodles hagiografiuli krebuli 500 furcels (39x29sm) iTvlis. xelnaweri

Sesrulebulia etratze, teqsti or svetad aris warmodgenili, romlebSic 34 striqonia.striqonSi daaxloebiT 14-16 mozrdili zomis asoa, Sesrulebuli Savi melniT.xelnawerSi rveulebrivi paginaciaa, Sedgeba 64 rveulisagan. SigniT dazianebulia:aklia 112-113 da 264-265 furclebi. xelnaweri ori nawilisgan Sedgeba da moicavs 54Txzulebas. pirveli nawili Seicavs 37 hagiografiul da homiletikur masalas (1-425ff.). es warmoadgens wlis pirveli naxevris menologions martidan agvistomde.saTaurebi Seicavs TariRebs dResaswaulebis mixedviT. Mmeore naxevarSi daculiawminda dedaTa cxovreba. 37

paleografia

teqsti Sesrulebulia kaligrafiuli nusxuriT. saTaurebi ZiriTadad asomTavruliTaris warmodgenili, Tumca zogierTSi nusxuric SeimCneva. zogierT teqsts saTauri argaaCnia. paragrafebi asomTavruliT iwyeba. xelnaweri erTi xeliT aris gadawerili.asoebi mozrdilia da marjvniv gadaxrili. fotomasalis arasasurveli xarisxis gamoteqstis zogierTi fragmenti Znelad gasaSifria, magram miuxedavad amisa, gadamwerisSesaniSnavi kaligrafiis wyalobiT teqsti advilad ikiTxeba.

qaragmebi

qaragmebisTvisGmwerali patara horizontalur xazs iyenebs, romelsac orivebolos kauWi aqvs. xazi ara marto saTaurebSi inarCunebs igive formas, aramedteqstebSic. Ees gaxlavT swori xazi, romelic arc marjvniv ixreba, arc marcxniv.Tumca msubuqad grZeldeba pirvel asomTavrul asoebze, romliTac paragrafebi iwyeba.qaragmis xazi ZiriTadad or asoze vrceldeba, magram iSviaTad igi mesame asosacfaravs.

sasveni niSnebi

teqstSi xSirad SeiCneva wertilebi, romelic sasveni niSnis rols asrulebs.aRniSnuli wertilebis ganlageba sxadasxvagvaria: gvxvdeba mxolod erTi wertili,ormagi, sammagi da zogierT SemTxvevaSi oTxic. Aam SemTxvevaSi rTulia saerTo wesisCamoyalibeba. miuxedavad amisa, teqstSi wertilebis gamoyeneba regularulia daerTgvar sistemas emorCileba; TiTo da ormagi wertili teqstis siRmeSia Setanili,sammagi wertili paragrafis bolosaa, xolo oTxi wertilis gaerTianebas TiToeuliTxzulebis dasasrulSi vxvdebiT. kerZod, momdevno Txzulebis saTauris pirvel asoze.teqstis analizi adasturebs, rom erTi da ormagi wertili xSir SemTxvevaSi mZimesSeesabameba. saTaurebSi gamoyenebuli ormagi da sammagi wertilebi regularuladixmareba yoveli striqonis bolos. xolo sammag wertilTa jgufi yoveli saTaurisdasasruls moCans.

kolofonebi da minawerebi

37 aRweriloba mocemulia c. qurcikiZis katalogis mixedviT, ix. c. qurcikiZe, «bodle N°1», mrT, 20, 373-393; P. Peeters, «De Codice», AB, 31, p. 301-340.

43

Page 44: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

425v furcelze, iq, sadac mTavrdeba xelnaweris pirveli nawili, figurirebswiTeli melniT, asomTavruliT Sesrulebuli saTauri: „cxorebani wmidaTa da sanatrelTamoweseTa da moRuaweTa dedaTani.“ 38

xelnaweris bolo furcelze(500v) mocemulia proxores anderZi: „saxeliTa RmrTisaÁTa,mamisa da Zisa da sulisa wmidisaÁTa, meoxebiTa maradis qalwulisa mariamisiTa, ZaliTa da SewevniTauZlevelisa da cxovelmyofelisa patiosnisa juarisaÁTa, meoxebiTa wmidaTa mTavarangelozTaÁTa da yovelTazecisa uÃorcoTa ZalTaÁTa, meoxebiTa didebulTa mociqulTa, wmidaTa mowameTa, RirsTa mRdelmoZRuarTa,netarTa mamaTa da yovelTa wmidaTaÁTa, romelni saukuniTgan saTno-eyvnes RmerTsa, wmidisa iovanewinamorbedisa da naTlismcemlisaÁTa, madliTa da SewevniTa Rirs-myo RmerTman me, glaxaki proxore,dawerad amis sulTa ganmanaTlebelisa wmidaTa mowameTa wignisa. da gavasrule da Sevmose da davdevnebiTa RmrTisaÁTa da SewevniTa yovelTa wmidaTaÁTa Cem mier aRSenebulsa eklesiasa wmidisa juarisasasalocvelad sulisa Cemisa da sulsa moZRuarTa, mSobelTa da ZmaTa CemTasa da yovelTa juarelTa, sulierTaSvilTa da ZmaTa CemTaÁsa, romelni CemTanave daSures aRSenebasa amis wmidisa adgilisasa. aw, wmidanoRmrTisano, mkiTxvelno da  msmenelno, da romelnica Rirs iqmnneT msaxurebad amis wmidisa wignisa,RmerTman dagajeros, locva yavT CuenTÂs, raÁTa vpooT SendobaÁ codvaTaÁ da Rirs-viqmnneT mimTxuevadsaukuneTa maT keTilTa da erTobiT vadidebdeT RmerTsa, romlisa ars didebaÁ aw da maradis da ukuniTiukunisamde. amin.“ (500v).

xelnaweris dasasruls vxvdebiT gadamweris mier realizebul minawerebs: 1. „qriste, adide sulieriTa didebiTa mama giorgi, amen“(20v). 2. „qriste, adide suliTa mamaÁ giorgi, amen “(181r). 3. „RmerTman didebul yavn suli mamisa efTÂmesi, amis sakiTxavisa mTargmnelisaÁda suli mamisa misisaÁ, iovanesi, amen“(242r).

4. „Targmnili mamisa Cuenisa efTÂmesi. RmerTman madli miecin SromisaTÂs“(169r). 5. „wmidao panteleimon, meox-eyav winaSe qristesa mamasa [proxores], amen“(312v). 6. „qriste, adide suliTa mama giorgi, amen. guakurTxen ufalo“(390v).

proxores TanamedroveTa minawerebi: (500v) 1. „didebaÁ RmerTsa, mizezsa da srulmyofelsa yovlisa keTilisasa, amen!“ 2. „qriste, adide suliTa mama da moZRuari Cueni, proxore, amen!“3. „yovelTa juarelTa ZmaTa SeundÂen RmerTman, amen!“ 4. „visca raÁ amas wignsa zeda uRuwia da Seuwevia, Seundven RmerTman, amen!“ 5. „da vinca waRmarT Cuen gÂlocviden, maTca Seundven RmerTman, amen!“39

xelnaweris Sedgeniloba

MCvens mier Seswavlili wminda dedaTa cxovrebis teqstebi daculia xelnawerismeore nawilSi. gTavazobT cxovrebis saTaurebs, Sesavalsa da dasasruls p. peetersisada c. qurcikiZis mer Sedgenili katalogebis mixedviT

2. «Tuesa okdonbersa À. cxorebaÁ da sinanuli netarisa tasiaÁsi megÂptelisaÁ,romeli iyo meZav da iqmna WurrCeul. _Zmano Cemno sayuarelno, megulebis me TxrobadTquenda sasurveli da brwyinvale sinanuli... iyo vinme egÂptes da esua yrmaÁ erTiqali saxeliT tasia..»_ (434r-436r).40

38 ix. zemoT parxlis mravalTavis kolofoni; xelnaweris analogiuri wesiT or nawilad dayofa SeiniSneba orxelnawerSi: A-381 da H-972; ix. c. qurcikiZe, «bodle N°1», mrT, 20, 386; “Vitae sanctarum beatarumquematrum monialium et ascetarium”, cf. P. Peeters, «De Codice», AB, 31, p. 315.

39 c. qurcikiZe, «bodle N°1», mrT, 20, 392-393.40 Cf. “Vita et paenitentia beatae Taisiae Aegyptiae, quae prius meretrix fuit factaque est vaselectionis”, oct.8 in P. Peeters, «De Codice», AB, 31, 315; k.kekeliZe, etiudebi, 5, 137; e.gabiZaSvili, hagiografia, 342; A-382 (XV s.) 352r-v; Kqxa, (A), 2, 119-131; H-972 (XVI s.), 284v-286r.

44

Page 45: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

3. «Tuesa okdonbersa kT. Tqumuli wmidisa efremisi abraham monazonisaTÂs daZmiswulisa misisa mariamisTÂs. _ mnebavs, sayuarelno Cemno, Tquensa erTobasa smenaddidebuli saqmÀ abrahamisi, romeli qmna Jamsa mas siberisa misisasaÁ...» _ (436r-442r).41

5 «Tuesa aprilsa a. cxorebaÁ wmidisa da netarisa dedisa mariam megÂptelisaÁ. -gÂxrobdes wmidani mamani, viTarmed wmidasa mamasa zosimes gulman uTqua, viTargÂTxra Cuen, mislvaÁ udabnos...»_ (448v-456v).42 6. «Tuesa ivnissa T. cxorebaÁ wmidisa pelagiaÁs, romeli iyo antioqel. ese iyopirvel meZav da iqmna WurrCeul. _ mnebavs uwyebad Tquenda, sulierTa ZmaTa, raÁTasargebelsa didsa miemTxÂnen sulni Tquenni da adidebdeT kacTmoyuaresa RmerTsa...»(456v-464r). 43

7. «cxorebaÁ qalwulisa kanonikesi, romeli iyo asuli mTavrisa konstantinepolelisaÁda iqmna mZovar-iyo vinme erTi mamaTagani,romelsa erqua silovane Dda jda igiquabsa Sina monastersa faraÁsasa, maxlobelad…_(482r-485v).44

9. «cxorebaÁ evgeniosisi da asulisa mariamisi, romelman gardaicvala saxeli marianed.guakurTxen ufalo. -iyo vinme kaci erTi biTÂnias, romeli cxorebda. saxeli misievgenios. amas esua coli. da Sva man asuli erTi da uwoda saxeli misi mariam..._(485v-489r).45

10. «amba danielisi patrikiaÁsTÂs, romelman gardaicvala saxeli saWurisad. -saWurisi vinme dayudebuli iyo Sinagansare udabnosa skitisasa. xolo senaki misieSora skites milioniT aTormetiT.» _ (488r-490r).46

14. «mamisa ioane moklisaTÂs. _ ityodes, viTarmed Wabukisa visme qalisani aResrulnesmama- dedani da darCa igi oblad...» _ (497r-498r).47 15. usaTauro teqsti aleqsandrieli meZavis siuJetzea agebuli: «monazonsa visme daÁesua. da ganiryuna igi qalaqsa Sina. da esma mamaTa, didiTa iZulebiTa waravlinesZmaÁ igi disa TÂsisaÁ....», (498r-499r). 48 17. «mamisa serapionisTÂs- movida odesme mamaÁ serapion dabasa erTsa egÂptes da ixilavinme meZavi, romeli dga karTa zeda saxlisa TÂsisaTaÁ... - da yo egreT, viTarcaevedra mas. da esreT RmrTisa mimarT saTnoebiT aRasrula neSti igi JamTa cxorebisamisisaTani», (499v-500r).49

41 Cf. “Oct. 29, Oratio sancti Ephraem de Abraham monacho et Maria eius neptis”, oct. 29 in P.Peeters,«De Codice», AB, 31, p.316; k.kekeliZe, etiudebi, 5, 118; e. gabiZaSvili, hagiografia, 117; qxa(A), 2,131, A-382, 353r-355r; H-972, 120r-123r.42 Cf. “ Vita sanctae ac beatae matris Mariae Aegyptiacae”, apr. 1 in P.Peteers, «De Codice», AB, 31,p.316; k.kekeliZe, etiudebi, 5, 132; e. gabiZaSvili, hagiografia, 272; H-972, 130r-137v. 43 6Cf. “Vitae sanctae Pelagiae quae Antiochensis erat. Haec prius meretrix fuit factaque est vaselectionis”, oct. 8 in P.Peeters, «De Codice», AB, 31, p.316; k.kekeliZe, etiudebi, 5, 135; e.gabiZaSvili, hagiografia, .312; A-382, 10r-14r. 44 Cf. «Historia Canonicae virginis, quae filia erat principis Constantinopolitani et facta est «pascens» (bosk»)» in P. Peeters, «De Codice», AB, 31, p.317; k.kekeliZe, etiudebi, 5, 130; e. gabiZaSvili, hagiografia, 248-249; A-382, 73v-75r; H-972, 133r-137v. 45 k.kekeliZis etiudebSi Txzuleba gamoklebulia; e. gabiZaSvili, hagiografia, 181; H-972 137v-139v; Txzuleba p. peetersis katalogSi ar figurirebs. 46 9 k. kekeliZe, etiudebi, 5, 135; e. gabiZaSvili, hagiografia, 310; A-382, 75r-76r, H- 972,160r-162v; p. peetersis katalogSi Txzuleba ar iZebneba.

47 “De patre Ioahanne pusillo”, in P. Peeters, «De Codice», AB, 31, p. 317; k.kekeliZe, etiudebi,. 5,.128; m. dvali, Sua saukuneTa novelebi, 2, 85-86.48 Cf. k.kekeliZe, etiudebi, 5, 133; peetersis katalogSi Txzuleba ar figurirebs.49 Cf. “De patre Sarapione”, P. Peeters, «De Codice», AB, 31, p. 140; k.kekeliZe, etiudebi, 5, 132; m.dvali, Sua saukuneTa novelebi, 2, 237.

45

Page 46: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mariam megviptelis cxovrebis efTvimeseuli Targmani50

teqsti daculia XI saukunis hagiografiul-asketikur krebulSi (A-1104),romelic 341 furcels (24,3x18sm.) moicavs. Sesrulebulia etratze. 4-339 furceliTeTria da sufTa. xelnawers aqvs sada tyavis yda ori SesakraviT. furceli 339dazianebulia, furceli 286 dafarulia yavisferi laqebiT; dawerilia kuTxovaninusxuriT, saTaurebi-asomTavruliT, Wiisferi melniT. zogierTi furceli ZneladikiTxeba, teqsti gadasulia, zogan uxeSadaa aRdgenili. Mmelnisagan dazianebuliafurceli: 91, 96, 97, 100-104, 131, 141, 148. mTargmneli berZnuli dednidan efTvimemTawmindeli; gadamweri: iovane meli. Camotanilia saberZneTidan ilia fanculaiasmier. Mmariam megviptelis cxovreba moicavs furclebs: 28v-90v: «[sofroni ierusalimeli].cxorebaÁ wmidisa da netarisa mariam megÂptelisaÁ, romeli iyofeboda udabnoTa maTiordanisaTa. _ saidumloTa mefisaTa dafarvaÁ keTil ars, xolo saqmeTa RmrTisaTaqadagebaÁ sargebel ars...»

wmindanTa cxovreba (Xs.), H-170951

xelnaweri Seicavs 151 furcels (19,8x14sm.). Sesrulebulia gayviTlebuletratze, Semosili dazianebuli tyavis ydiT, romelsac ori Sesakravi gaaCnia. teqstiwarmodgenilia kuTxovani nusxuriT, xolo saTaurebi-singuriT. xelnaweris bologverdebi dakargulia. 138-151 furclebze dawerili teqsti aRdgenilia gviandelinusxuriT. Ggadamweri erisTavT erisTavi iovane dadiani. xelnaweri Camotanilianikorwmindis eklesiidan eqvTime TayaiSvilis mier. krebulSi daculia mariam megvipteliscxovrebis eqvTimeseuli Targmanis varianti. Cvens mier Seswavlili cxovrebis teqstimoicavs: 121v-153v. gTavazobT saTaursa da Sesavals: «cxorebaÁ wmidisa danetarisa mariam megÂptelisaÁ, romeli iyofoda udabnoTa maT Sina iordanisTa. _saÁdumloTamefisaTa damarxvaÁ keTil ars, xolo saqmeTa RmrTisaTa qadagebaÁ sargebelars.. » 

wminda dedaTa cxovrebis mogviano nusxebi A-382 krebuli (XVs.)52

xelnaweri moicavs 382 gayviTlebul da dazianebul furcels (38,5x27sm.),romlebic sxvadasxva drosaa restavrirebuli. Aaqvs rveulebrivi aRricxva, danomriliaasomTavruliT da arabuli cifrebiT. Pes paginacia erTmaneTs ar Seesabameba.xelnaweris ydas lederini aqvs gadakruli. teqsti Sesrulebulia nusxuriT, or svetad.Ffurclebi 242, 307, 368 gabmiT aris naweri. saTaurebi da paragrafebis pirveliasoebi–singuriT. 178v Cans ieremia (67v, 100v, 107v, 108v), ruTi (138r), Ddimitri(310r); furclebi: 97v-98r, 308r, 309r-v, 373v Savi fanqriT Sesrulebuli, sasulierotansacmelSi Cacmuli kacis figura. furclis bolos warweraa: bagrat tavromeneli.Nnaxati da minaweri gviandelia. gadamweri: epifane (54v, 138v, 141v). xelnaweri84 Tavisagan Sedgeba. masSi ZiriTadad daculia wmindan dedaTa cxovreba. analizicxadyofs, rom teqstebi bodles krebulSi daculi cxovrebis nusxebia.

50 qxa (A), 84-90. 51 qxa (H), 45-51.52 qxa (A), 1, 118- 133.

46

Page 47: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

H-972 krebuli (XVIs.) 53

xelnaweri dazianebulia, moicavs 531 furcels (19x14sm.), SesrulebuliaqaRaldze. aqvs xeze gadakruli tyavis yda. teqsti dawerilia nusxuriT, xolosaTaurebi_singuriT. xelnaweri gadawerilia sxvadasxva piris mier ori saukunisganmavlobaSi. Ggadamwerebi: iese bedismwerliSvili (61v); NnaTanaelbedismwerliSvili (117v); Tavadis asuliAasTandari (222r, 251v, 266v); markozaWareli (164v, 165r, 341v); iese, oses vaJi (410v). damkveTebi: Tbilisisarqiepisoposi elise da Tbilisis episkoposi aTanasi (440v). furclebi 127v, 148v,277v, 403v dauwerelia. xelnawerSi daculi wminda dedaTa cxovrebis teqstebi bodleskrebulis cxovrebanis analogiuria.

5353 qxa, (H), 45-46. 47

Page 48: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

M nawili meore

48

Page 49: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

49

Page 50: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Tavi III

cxorebaÁ da sinanuli netarisa tasiaÁsi megÂptelisaÁ, romeli iyo meZav54

(8 oqtomberi, IV-V ss.)

tasias cxovrebis teqsti mravalma berZnulma, laTinurma da siriulma xelnawermaSemogvinaxa. nawarmoebis mTavari personaJi monanie dedaTa kategoriasmiekuTvneba.55

gTavazobT p. gerenis mier gamocemul krebulSi (wmindanTa cxovreba) daculiTxzulebis mokle Sinaarss:56

Txzulebis Sinaarsi

M momxiblavi kurtizani, saxelad tasia, cxovrobda egvipteSi IV saukunisdasawyisSi. sruliad axalgazrda da norCi qaliSvili, dedam uwmindur saxlSiwaiyvana, sadac igi codvil cxovrebas mieca. tasia imdenad momxibvleli iyo, rommravali misi siyvarulisTvis sarCo-sabadebels da sacxovrebels yidda, xoloRaribebi_tansacmels.

Aanaqoretma pafnutma Seityo amis Sesaxeb. iSova erTi vercxlis fuli, Caicvasamoqalaqo tansacmeli da tasias sanaxavad wavida. rodesac qals fuli gadasca, manberi oTaxSi miiwvia. codvili qali sawolze dajda da pafnuts dauZaxa miaxloveboda.Mmagram berma hkiTxa: „ar aris gana oTaxi ufro moSorebiT? mirCevnia iq wavideT.“tasiam upasuxa: „Tu adamianebis geSinia, aq aravin Semova. Mmagram Tu uflis SiSigaqvs, ar arsebobs adgili, sadac mis mzeras daemalebi.“ pafnutma uTxra:„maSasadame ici, rom RmerTi arsebobs?“ man upasuxa, rom icoda. maSin pafnutmahkiTxa: „Tu ici, rom RmerTi arsebobs, ratom daRupe amdeni suli“? rodesac tasiames gaigo, fexebSi Cauvarda wmindans da cremlmoreulma Sehyvira: „vici, romcodvebis monanieba SeiZleba, mamao. Mmomeci sami dRis vada da rasac mibrZaneb,Sevasruleb!“

tasiam codviT SeZenili qoneba Seagrova, yvelas Tvaliswin dawva da Tanambobda: „modiT yvela, vinc CemTan erTad SescodeT.“ rodesac OoTxasi oqros livrissafasuri simdidre Caiferfla, gaemarTa pafnutTan, romelmac igi qalTa monasterSiwaiyvana. ipova erTi patara, bneli da viwro senaki, iq Caketa, tyviiT dabeWda dapatara sarkmeli dautova, saidanac cota puri da wyali unda miewodebinaT. Qqalmabers hkiTxa: „mamao, sad SemiZlia movisaqmo?“ pafnutma upasuxa: „am sakanSive.Sen mxolod amas imsaxureb.“ Semdeg codvilma hkiTxa, rogor unda eloca. Bbermaupasuxa: „Sen Rirsi ar xar, rom uflis saxeli warmoTqva, radgan Seni bagewabilwulia da xelebi uwmindurebiT gaqvs savse. aRmosavleTisken gaixede, daiCoqeda gaimeore Semdegi fraza: „Sen, vinc me Semqmeni, moiRe mowyaleba Cemze.“

sami wlis Semdeg pafnuts Seecoda qali da wavida anton didTan, raTa ekiTxa,Seiwyala Tu ara ufalma monanie qali. Aantonma mouwoda mowafeebs da ubrZanaelocaT, raTa RmerTis neba gaegoT. 54 A-95, 602v-604v.55 BHG 1697; cf.1695, 1696.56 P. Guérin, Vies des Saints, 10, p.231-233; Jacobi a Voragine, Legenda Aurea, p.838-841 ; P.L. 73, col.661-664; AASS., Octobris, IV, p.223; Vitae Sanctorum Patrum Hieronymus, fol. 215-216.

50

Page 51: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

erT-erTma maTganma, saxelad pavlem, sizmarSi naxa Zvirfasi qsoviliT morTulididi sareceli, romelsac sami brwyinvale qalwuli icavda. Ppavlem uTxra qalwulebs,rom es sawoli udaod antons ekuTvnoda. magram mas zeciurma xmam upasuxa: „ara, essawoli mama antonisTvis ar aris, igi meZav tasias ekuTvnis.“ dilas pavlem yvelasmouTxro, rac naxa. pafnuti umal gaemarTa monasterSi, raTa tasia senakidangamoeyvana. magram codvilma uaryo da Seevedra Caketili daetovebina. AamisSemdegMmonanie qalma mxolod TxuTmeti dRe icocxla da samudamod mSvidad miiZina.57

Txzulebis berZnuli originali da misi Taviseburebani

tasias cxovreba IV-V saukuneebSi berZnulad Seiqmna, xolo VI saukuneSi denismcirem (Denis le Petit) nawarmoebi berZnulidan laTinurad Targmna. mogvianebiT,monazonma Hhirosvita ganderSeimma Seqmna piesa TeatrisTvis, romelsac „pafnutiosi“uwoda. xolo XIII saukuneSi jakobus de vorajinem tasias cxovrebas Tavis cnobilkrebulSi, oqros legendaSi, miuCina adgili. bolandistebis cnobiT, beris vinaoba erTobsaeWvoa, radgan berZnul xelnawerebSi serapioni figurirebs, siriul nusxebSi_besarioni,xolo laTinuri TargmanebSi beri pafnutis saxeliT gvevlineba.

tasias cxovrebis siuJeti istoriulia, Tu legendaruli? Aam kiTxvis avtoria f. no,romelmac Tavis fundamentur gamokvlevaSi Histoire de Thaïs (tasias istoria),cxovrebis berZnul, laTinur, siriul da sxva xelnawerebSi daculi TiTqmis yvela versiagamosca.58

p. batifolis azriT, tasias cxovreba legendaze aRmocenda. igi arcerTiistorikosis naSromSi ar moixsenieba, rogoricaa paladi helenopoleli, sozomeni,rufinusi, Tu Teodoriti. am mosazrebasTan dakavSirebiT avtori wers: «tasias istoriaistoriuli faqti ki ara, zneobrivi moZRvrebaa, romelic IV saukunis bolos wlebSiuamravi mkiTxvelis warmosaxvas xiblavda.»59 aRsaniSnavia, rom f. nosa da p.batifolis tasias istoriis mimarT interesi antinoes mTasTan arqeologiuri gaTxrebisSedegad aRmoCenil samarxSi qalisa da mamakacis mumiebma gamoiwvia. xolo iqvearsebulma berZnulma warweram Qaiάj, romelic savaraudod qalis saxelze miuTiTebda,warmoSva hipoTeza serapionisa da tasias mumiebis Sesaxeb. magram miuxedavadxangrZlivi kvlevisa, idea ar dadasturda.60 f. nos cnobiT, gansxvavebiT laTinurisada siriulisgan, berZnuli teqstebi tasias moqcevis iniciatorad Tvlian ara pafnuts,aramed serapions, anu serapion sindons, romelic egvipteSi sakmaod popularuli anaqoretiiyo.

magram vin aris beri serapioni da ratom figurirebs misi saxeli mxolod berZnulxelnawerebSi ?

serapion sindoni

serapioni IV saukuneSi cxovrobda.61 axalgazrdobaSi man umaRlesi ganaTlebamiiRo ara mxolod qristianul TeologiaSi, aramed samoqalaqo disciplinebSi. mcirexnis ganmavlobaSi xelmZRvanelobda aleqsandriis saxelganTqmul skolas, sadac igiTeologias aswavlida. Semdgom udabnoSi dasamkvidreblad gaemarTa, sadac beradekurTxa..62 swored aq gaicno serapionma anton didi da mravali wlis manZilze

57 P. Guérin, Vies des Saints, 10, p. 231.58 F. Nau, Histoire de Thaïs.59 P. Batiffol, «La légende de Sainte Thaïs», LR, p.202-217.60 A.Gayet, Antinoë et les sépultures de Thaïs et de Sérapion, p.33-61.61 P. Bedjan, Acta martyrum et Sanctorum, 5, p.263-342.62 M. Driot, Les Pères du désert, p.45

51

Page 52: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

uaRresi ZalisxmeviTa da mondomebiT cdilobda qristianuli ber-monazvnobisfuZemdeblisa da patriarqisTvis miebaZa. rodesac anton didma sikvdilis moaxloebaigrZno, Tavis mowafeebs ubrZana, daemalaT misi cxedari; misi joxi miecaTmakarisTvis, aTanasesTvis_cxvris tyavis mosasxami(xaleni), xolo serapionisTvisaraxCini gadaecaT. mTeli cxovrebis manZilze serapioni TvalisCiniviT ufrTxildebodaaraxCins.63 mogvianebiT igi qvemo egviptis qalaqis, Tmuisis64 episkoposad akurTxes.341 wels man monawileoba miiRo sadikas episkoposTa sinodSi. serapioni metad mxneda gabeduli episkoposi iyo. is erTgulad icavda qristianuli sarwmunoebisWeSmaritebas da mkacrad winaRudga maT, vinc cdilobda masSi arasasurvelicvlilebebi Seetana. Ddidi xnis ganmavlobaSi igi muSaobda aleqsandriis episkoposaTanasesTan erTad.

kasiane aRwers abba serapionis gansacvifrebel gulubryvilobas. rodesac mas(serapions) amcnes, rom RmerTs sxeuli ar gaaCnda, cremlad daiRvara da Sehyvira:„maT Cemi RmerTi mompares,“ radgan miaCnda, rom ufali mokvdavTa saxierebiT iyoSeqmnili. uaRresi saTnoebisa da sapatio asketuri cxovrebis gamo abba serapioniwmindanad Seracxes.

sozomeni mas gansakuTrebuli epiTetiT amkobs _ „serapion didi“: Serap…wn Ðmeg¦j kaˆ Pitur…wn, Ðj par¦ Qhba‹oij t¾n diatrib¾n ech, kaˆ Pacèmioj, Ój ¢rchgÕj™gšneto tîn kaloumšnwn Tabennhsiwtîn (serapion didi da pitirioni TebaidaSicxovrobdnen, agreTve paxomic, romelic tabeneselTa moZRvari iyo). 65

serapioni moxseniebulia paladis `lavsaikonSi“: Serap…wn tij ÑnÒmatigšgonen, tù gšnei A„gÚptioj, ™p…klhtoj SindÒnioj, (parektÕj g¦r sindon…ouoÙdšpote oÙden ¥llo perieib£leto(iyo vinme serapioni, warmoSobiT egvipteli,romelic mudam selis qsovilis mosasxamiT (sudara) iyo Semosili).66 maSasadame,avtoris cnobiT, igi sindonad aris moxseniebuli. nitris mTebSi mogzaurobis dros,paladi serapionsa da danarCen epiTetiT netari mamebi moixseniebs (makar…wnpaterîn)67. arsinoes regionSi serapioni berTa mravalricxovani saZmos mama iyo.e‡domen de kaˆ ™n to‹j mšresin toà 'Arseno‹tou presbÚterÒn tina ÑnÒmati Sarap…wna, patšra pollîn monasthr…wn kaˆ ¹goÚmenon pollÁj ¢delfÒthtoj, æj mi©jmuri£doj Ôntwn tÕn ¢riqmÕn(arsinoes regionSi vnaxeT erTi moZRvari, saxeladserapioni, mravali monastris mama da iRumeni ZmaTa didi gaerTianebisa, ricxviTdaaxloebiT aTi aTasi).68 serapioni daikrZala qvis sarkofagSi, erT-erTi monastrismaxloblad, sadac wminda paxomis berebi cxovrobdnen. es ukanaskneli SesaZlebeliatabenesis monastris erT-erTi danayofi yofiliyo, romelic agreTve antinoes regionSimdebareobda. iq aSenda Tormeti qalTa monasteri da maTgan ors amma(deda) TalidaxelmZRvanelobda.69Ppaladi helenopoleli am regionebs IV-V saukuneebSi ewvia. igiaRwers erT_erT qalTa monasters, sadac oTxasi monazoni cxovrobda: E„sˆn demonast»ria gunaikîn, tîn Tabbenhsiwtîn oÛtw kaloÚmena, æj tetrakos…wn, t¾n aÙt¾ndiatÚpwsin, t¾n aÙt¾n polite…an to‹j Tabennhsiètaij œcontej(arsebobs agreTve

63 É.Amélineau, Histoire des monastères, p.20-2264 saxelganTqmuli qalaqi Tmuisi (Qmu…j, arab. el-timai) qvemo gvipteSi, q. diospolisTan mdebareobda.Tmuisi metropols warmoadgenda da misi saxelwodeba ganpirobebuli iyo im garemoebiT, rom Zvelad iq Txasscemdnen Tayvans, xolo am ukanasknels egviptur enaze Tmuisi ewodeboda, cf. A.Butler, Vies des Pères, 4,p.230. 65 Sozomène, HE, III, 14(4).66 Cf. P.G. 34, chap. LXXXIII, col. 1182;sindoni=sudara, ix. qveviT.. 67 A. Lucot, Histoire Lausiaque: p.62.68 A.J. Festugière, Historia Monachorum in Ægypto, p.114.69 D. Attwater, Butler’s Lives of the Saints, , p.35-38

52

Page 53: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

qalTa monasteri, saxelad tabeneselebi; isini ricxviT oTxasi arian da igive wes-Cveulebas misdeven, rasac tabeneseli berebi ).70

J.k. gis cnobiT, skiteSi serapionis arsebobas istorikosTagan mxolod kasianegadmogcems. abba serapioni skites mesame Taobas miekuTvneba, Tumca misiTanamedrove serapioni (IV saukunis dasasruli) SesaZlebelia arsinoeli iyo.771 tasiascxovrebaSi igi moxseniebulia, rogorc „sindoni“, xolo anton didis megobariserapioni Tmuisis episkoposi iyo.72 SesaZloa, es ukanaskneli sindonia, radganselis qsovilis wamosasxams atarebda. f. no, Tavis naSromSi gamocemul paterikulTxzulebas serapionze (Apophthegmata Patrum),73 tasias cxovrebis erT-erT wyarodmiiCnevs, romelic Seiqmna ara ugvianes IV-V saukuneebisa.74

Pabba pavle marTali, anton didis mowafe

tasias cxovrebaSi moxseniebulia mama pavle, metsaxelad „marTali“, romelic antondidis mowafe iyo: Gšgone de tij maqht¾j 'Antwn…ou, Paàloj Ônomati, ¡ploàjlegomšnoj(iyo antonis erTi mowafe, romelsac „marTals“ eZaxdnen).

pavle warmoSobiT qvemo egviptidan iyo da TebeSi cxovrobda. colis RalatSimxilebis Semdeg saidumlo aravis gaando, wavida udabnoSi antonTan, fexebSiCauvarda mas da Seevedra, neba daerTo, masTan darCeniliyo. xolo misigansakuTrebuli morCilebis gamo ufalma umaRlesi wyalobiT daajildova: mas mieniWaboroti sulebis gandevnis unari. rodesac netari antoni satanur Zalebs ver devnida,igi maT pavlesTan agzavnida da mama pavles wyalobiT isini umal qrebodnen.75 tasias cxovrebis wyaroebi

paterikuli Txroba abba serapionis Sesaxeb

A  egviptis erT-erT dabaSi mimavalma abba serapionma meZavi dainaxa da uTxramas: „aq damicade, davbrundebi“. Bberi xelcarieli dabrunda saRamos da locvadaiwyo meZavis sulisTvis, raTa ufals moeqcia. RmerTma Seiwyala qali da man berssTxova, masTan waeyvana, raTa uflis samsaxurSi Camdgariyo. Mabba serapionicodvils qalTa monasterSi wauZRva da sTxova winamZRvars, zedmetad ar daetvirTaigi. Mmagram meZavi mZime marxvas Seudga da ramdenime xnis Semdeg TviT moiTxova,rom senakSi CaeketaT. man marxva_locvaSi da fsalmunebis galobaSi gaataradarCenili cxovreba da mSvidad miicvala.76

70 A. Lucot, Histoire Lausiaque, p. 22471 J.C. Guy, Les apophtegmes des Pères, p.71.72P.G. 34, col. 1180.73 P. G. 65; col. 413-416.74 BHG 1618 b; Conversio meretricis: ’Hlqe potš Ð ¢bb©j Sarap…wn parercÒmenoj di¦ kèmhj tinÕj tÁjA„gÚptou.... (erT dRes abba serapionma gaiara ra megviptis erT-erT dabaSi, movida...), cf. P.G. 65, col.413.75 kaˆ tosaÚthn Ð ¢n¾r ™kt»sato Øpako»n, éste kaˆ c£rin aÙtù dedÒsai qeÒqen t¾n kat¦ tîn daimÒnwn™las…an. OÛj g£r oÜk ºdÚnato Ð mak£rioj Antènioj ™kb£llein da…monaj, toÚtouj prÕj Paàlon ¢pšstellenkaˆ aÙqwre… ™xeb£llonto (da es kaci iseTi morCilebiT Seimosa, rom RmerTma mas demonebis gandevnis ZalamianiWa. imaT, romelTac anton didi ver devnida, agzavnida pavlesTan da isini dauyovnebliv gandevniliyvnen), cf. J.C. Guy, Les apophtegmes des Pères, chapitre I-IX, p.53; A.J. Festugière, Enquête sur les moinesd’Égypte, p.125-128. 76 Perˆ toà ¦bb© Serap…wnoj, (abba serapionis Sesaxeb) cf. F. Nau, Histoire de Thaïs, p.9; P. G. 65, col.414-416.

53

Page 54: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Aam usaTauro paterikul TxrobaSi qalis saxeli ar figurirebs, xolo serapionsaranairi epiTeti ar gaaCnia. teqsti Setanilia londonSi dacul siriul xelnawerSi(addit.17176), romelic 532 wliT TariRdeba, berZnuli patrologiis apofTegmaTakoleqciaSi (Apophthegmata Patrum), Sedgenili VI saukunis ucnob avtorTa mier daagreTve, VII saukuneSi Seqmnil siriul kompilaciur paterikul krebulSi ParadisusPatrum.

paterikuli Txroba vinme paisisa Tu taisis Sesaxeb

f. nos cnobiT, cxovrebis meore wyaro V-VI saukuneebSi Seqmnili paterikuliTxrobaa. igi gviambobs vinme obol qaliSvilze, romlis saxelsac mravali xelnaweriar gvimxels, magram zogierTi avtori mas paisis, Tu taisis uwodebs:

erTma axalgazrda qaliSvilma mSoblebis sikvdilis Semdeg skiteli mamebisTvissastumro daaarsa. wlebis manZilze igi mxolod skitedan mosul berebs iRebda daerTgulad emsaxureboda maT. Mmagram gakotrda da meZavoba daiwyo, raTa Tavi erCina.wminda mamebma gaiges da misi sulis gadasarCenad iovane mokle gaagzavnes. M

rodesac mama iovanem qali meZavis rolSi dainaxa, mwared atirda da amcno mas,rom saxeze satana dasTamaSebda. Semdeg hkiTxa codvils, ratom Caigdo Tavi ammdgomareobaSi. qals guli auCuyda, codvebis monanieba gadawyvita da SesTxova berswaeyvana igi, sadac mas surda. iovane mokle qalTan erTad udabnos gzas gaudga.rodesac mosaRamovda, udabnos silaSi baliSi gamoqna, sTxova Tanmxlebs dawoliliyo.TviTon ki Soriaxlos miiZina. SuaRamisas gamoeRviZa da dainaxa gabrwyinebulibiliki, romelic cidan qalisken miemarTeboda da angelozebs zecaSi mihyavdaT misisuli.

Mmama iovane wamodga, qals miuaxlovda, fexiT Seexo da dainaxa, romgardacvliliyo. uceb mas zeciuri xma Caesma, romelmac amcno, rom qals codvebiepatia; misi erTi saaTis monanieba ufro Zlieri da gulwrfeli aRmoCnda, vidre maTi,vinc xangrZlivad inaniebs.77

am TxrobasTan dakavSirebiT f. no wers: „Tu mxolod im redaqciebiT visargeblebT, sadacserapionis mier moqceuli qalis saxeli ucnobia, xolo iovane kolobosis mier gadarCenil qals ewodeba taisi(paisi),SesaZloa vivaraudoT, rom iovane kolobosisadmi miZRvnili TxzulebiT STagonebulma tasias cxovrebis avtormaisargebla mTavari personaJis saxeliT. es aris mizezi, ris gamoc Cven am Txrobas tasias cxovrebis erT-erTwyarod miviCnevT. Tumca ar aris gamoricxuli, rom dakargul xelnawerebSi, an zepirsityvierebaSi serapionismier moqceuli qalis saxeli taisi iyos. Ees Secdoma SesaZloa gamowveuli yofiliyo TxrobaTa msgavsebiT, radganTxzulebaSi paisi da taisi mravaljer monacvleobs.“ 78

iovane kolobosi

iovane kolobosi(mokle) skiteli mamebis mesame Taobas miekuTvneba. igi skitesistoriaSi gansakuTrebuli privilegiiT sargeblobs da erT-erTi sapativsacemo adgili

77 2 Cf. F.Nau, Histoire de Thaïs, p. 30-33; P.G. 65, col.217; J.C. Guy, Les apophtegmes des Pères, chap. X-XVI,pp. 245-150; koleqciaSi Apophthegmata Patrum mocemuli Txroba usaTauroa, xolo f. nos mier gamocemul naSromSi, romelic tasias cxovrebas eZRvneba (gv.30-33), qaliSvils paesia (Paēsia) hqvia (Ônoma de aÙtÁj, Pahs…a), cf. P.G. t. 65, col. 218-220.78F. Nau, Histoire de Thaïs, p. 11.

54

Page 55: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ukavia. Aamaze metyvelebs Tundac mravalricxovani (47) apofTegma, romelic ioanekoloboss eZRvneba: `vin aris iovane, romelmac mTeli skite ganacvifra Tavisi TavmdablobiTa da morCilebiT?“Sehyvira erT-erTma wminda mamam.“

iovane kolobosi daibada daaxloebiT 339-340ww. rodesac mas Tvrameti weliSeusrulda(357-358ww.), skiteSi wavida. abba amoim iovanes sacxovrebeli misca damisi sulieri moZRvari gaxda. ramdenime wlis Semdeg mama amoi daavadmyofda daTormeti wlis manZilze mas iovane uvlida. moZRvris gardacvalebis Sedeg(375w.), igiasketi meudebnoes cxovrebas eweoda. kolobosma skite sabolood 407 wels, barbarosTapirveli Semosevis dros datova. apofTegmebSi naTlad Cans mama iovanes Zlieripirovneba; mis garemocvaSi igi gamoirCeoda rogorc aqtiuri, enTuziazmiT aRsavsesulieri mama.79

iovane kolobosis cxovrebis kopturi versia, romlis avtoria zaqariasqolastikosi(ritori), VIII sukuniT TariRdeba. koptur cxovrebaSi Tavmoyrilia bevrisayuradRebo da mniSvnelovani cnoba kolobosis cxovrebis Sesaxeb, romelic arcerTsxva versiaSi ar gvxvdeba.80

cxovrebis berZnuli, laTinuri, siriuli versiebi

f. no gvawvdis tasias cxovrebis arakomentirebul, aRuwerel berZnul redaqciebs,romelic Svid xelnawerSia Ddaculi. maT Soris yvelaze adreulia: Paris N°1596(A,Xs.)fol. 374-380;Vatican Ottobanianus n°1(O, XI-XIIss.)fol.312-314. avtoriscnobiT, yvela nusxa erTi wyarodan momdinareobs. uklebliv yvela xelnawerSi daculiaanalogiuri Txzuleba serapionis Sesaxeb, romelmac tasia moaqcia da Semdgom anton didTanwavida, raTa ekiTxa Sewyalebuli iqna Tu ara codvili qali. rac Seexeba laTinurredaqciebs, isini metnakleb siaxloves amJRavneben berZnulTan. teqstebi daculia:P.L. 73, col.661-664; AASS. oct.IV, p.223-228; xelnawerebi: Paris 10840, 1773,2464 da sxv.

xolo tasias cxovrebis siriuli Targmani Paradisus Patrum-Si Seitana berma enaniesum,romelic VII saukuneSi cxovrobda da moRvaweobda. igi da misi Zma iesuabi warmoSobiTadiabenidan iyvnen da nisibinis cnobil saqristiano skolaSi swavlobdnen. Zmebi beradekurTxnen da izlas mTis did monasterSi daiwyes moRvaweoba.

mogvianebiT enaniesum gadawyvita wminda adgilebi moenaxulebina daierusalimSi gaemgzavra. ierusalimidan egvipteSi gadainacvla da skites udabnossamonastro da asketur centrs ewvia. mesopotamiaSi dabrunebis Semdeg, uaRresadRvTismoSiSi beri beiT-abes monasterSi damkvidrda, sadac iesuabTan erTad locvanisgadamuSavebas Seudga. Semdgom patriarqi giorgis TxovniT muSaoba daiwyo paladihelenopolelis lavsaikonis siriul versiaze,81 romelsac mamaTa samoTxe (Paradisus Patrum)ewoda. Ees ukanaskneli sxva redaqciebTan erTad gamosca r.p. bejanma.82

tasias cxovrebis siriuli versia mogvianebiT arabulad iTargmna. xolo f. noscnobiT, uklebliv yvela arabuli Tu siriuli versia berZnuli wyarodan momdinareobs.siriuli versiebis erTaderTi Tavisebureba mxolod imaSi gamoixateba, rom serapionsindonis nacvlad teqstebi besarions gvTavazoben.

amasTan dakavSirebiT, gTavazobT f. nos reziumes: „vinme kurtizani qali, romlis saxelicsaTuoa, Tumca Txzulebis mixedviT mas taisi (Taïsi), an Qai£j (Taias), anu tais-i (Thaïs) hqvia, monaTlul iqnaegviptis erT-erT dabaSi, SesaZlebelia serapion sindonis mier IV saukunis Sua wlebSi. berZnuli Txzuleba

79 J.C. Guy, Les apophtegmes des Pères, chap. X-XVI, p.66.80 É. Amélineau, Histoire des monastères, p. 320-346.81 Paradisus Patrum, VII, p.192-194; E. Budge, The Book of Paradise, p.1282 F. Nau, Histoire de Thaïs, p. 20.

55

Page 56: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Camoyalibda IV-V saukuneebSi da iTargmna laTinurad da siriulad. Uutyuaria, romEes aris tasias cxovrebisuZvelesi dedani.

xolo V-VI saukuneebis ucnobma avtorma, romelic STagonebuli iyo paisisa(Taisi) da iovane kolobosisSesaxeb Seqmnili TxrobebiT, ganavrco da dramatuli xasiaTi misca Txrobas. Mman daamata prologi da epilogida serapionis arcTu sarwmuno mogzauroba anton didTan. Yyvela es detali migvaniSnebs Tmuisis episkoposserapionze, romelsac anton didTan didi megobroba akavSirebda.“ 83

wminda tasias moxseniebis dRe 8 oqtomberia.

tasia megviptelis cxovreba qarTul naTargmn hagiografiaSi momxiblavi egvipteli kurtizani qalis tasias cxovreba kargad aris cnobili

qarTul naTargmn hagiografiaSi. cxovrebis teqsti iTargmna da Setanil iqnamravalricxovan xelnawerSi. qarTul naTargmn hagiografiaSi tasias cxovrebis mxolodkimenuri redaqcia arsebobs, romlebic ocamde xelnaweriT aris moRweuli. maTgan oriX-XI saukunisaa, xolo danarCeni mogviano (XV-XIXss.). xelnawerTa teqstiswakiTxvebi mxolod variantul doneze sxvaoben. bodles xelnaweris garda tasias cxovrebisSemcveli 20 xelnaweri saqarTvelos xelnawerTa erovnul centrSia daculi.xelnawerebis mravalricxovneba wmindanis popularobas naTelhyofs.

qarTul xelnawerTa sia

tasias cxovrebis teqsti daculia Semdeg xelnawerebSia: 84 A-95(Xs.)602v-604v;bodl.(XIs.) 434r-436r); A-382(XVs.) 352r-352v; H-972(XVIs.) 284r-286r; A-518(1708) 380r-381r; A-649(1785)137r-137v; S-300 (1779)66v-67r; S-4932(1731)291-293; A-381(1837-1838)232r-233r; A-643(XIXs.)147r-149r; A-851(XIXs.)22r-23v; A-1121(1854)fol.40v-43r; H 6947(1864 fol.62r-65v;H-2819(1848)fol.47v-50v; H-1762(XIXs.)61r-64r; H-1370(1871-1884)80r-81v; S-1590(XIXs.)65v-66v; S-3276(XIXs.)11r-13r; Q-300(XIXs.)gv.257-258; Q-882(XIXs.)20r-21r; caiSi,165(XIXs.)gv.30-34.

xelnawerTa klasifikacia

Bparxalisa da bodles krebulebSi daculi cxovrebis teqstebis analizma da maTiSejerebam A-382 (XVs.) H-972 (XVIs.) A-381 (XIXs.) xelnawerebSi daculredaqciebTan gviCvena, rom es ukanasknelni uZvelesi redaqciebis variantebswarmoadgenen.

wyaroebis qarTuli versia

tasias cxovrebis teqstebis Sedarebamde, metad mniSvnelovania f. nos mierwarmodgenili wyaroebis Seswavla: serapionze Seqmnili paterikuli Txrobani serapionisada agreTve taisi(paisi) kurtizanis da iovane kolobosis Sesaxeb.85 orive Txzulebis qarTuliversia daculia bodles krebulSi. pirveli moicavs 499v-500r da xelnaweris bolo

83 F. Nau, Histoire de Thaïs, p.23.84 qxa(A), 1, p. 389; k.kekliZe, etiudebi,5, 137; e.gabiZaSvili, hagiografia, 342.85 BHG 1618b – Conversio meretricis; P.G. 65, col.413-416; J.B. Cotelier, Ecclesiae graecae monumenta, 1,p.685-687.

56

Page 57: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Txzulebas warmoadgens, xolo meore mocemulia 497r-498r. orive nawarmoebigamocemulia m. dvalis mier Ath.12, Sin8, Sin.35 xelnawerebis mixedviT.86

oTxi serapioni

bizantiur hagiografiaSi serapionis saxels oTxi cnobili mama atarebs.dagvexmareba Tu ara cxovrebis kimenuri redaqciebi maTi vinaobis dasadgenad da imisgasarkvevad, romelia am oTxidan tasias cxovrebis mTavari personaJi?

1º) mama serapioni - monanie, cxovrobda diokletianes devnis epoqaSi.87

2°) mama serapioni – sqolastikosi, daibada IV saukunis dasawyisSi. igialeqsandriaSi qristianuli moZRvrebis (katexizmo) maswavlebeli iyo,TebaidaSi_anaqoreti da anton didis megobari. 339 wels igi Tmuisis episkoposadakurTxes da monawileoba miiRo sadikas sinodSi. Ggardaicvala gadasaxlebaSi 362wlis 21 marts. serapion Tmuisels mniSvnelovani adgili uWiravs TeologiurmecnierebaTa swavlebaSi.88

3°) mama serapioni, metsaxelad „sindoni“_egvipteli beri, cxovrobda paladihelenopolelis (†425w.) dros. Mmas „sindoni“ Searqves imis gamo, rom mudmivadselis qsovilis mosasxams atarebda. man wminda werili zepirad icoda da zogierTimisi azri cnobil krebulebSi, Verba Seniorum89 da Apophthegmata Patrum,90 aris aRnusxuli.cnobilia agreTve apofTegmuri Txroba serapionze, romelic gadmogvcems, rogor ewviaigi erT meZavs da qristes rjulze moaqcia. is gardaicvala 60 wlis asakSi, 400wels. misi moxseniebis dRe 21 maisia.91

4°) serapioni, skiteli gandegili. Mmis Sesaxeb J.k. gi mniSvnelovan cnobas gvawvdis:„mxolod kasiane gvamcnobs skiteSi misi arsebobis Sesaxeb. igi xandazmulia da sayovelTaod miCneuli,rogorc inteleqtiT aRsavse sulieri mama.“92 Tumca J.k. gi aqve dasZens: „miuxedavad amisa, amoTxi serapionidan ucnobia, romels serapions eZRvneba apofTegmuri Txroba.“93

berZnulidan momdinare qarTuli versiebis analizi da Sejereba

davubrundeT qarTul xelnawerebs. zemoT aRvniSneT, rom serapionze paterikuliTxrobis teqsti daculia bodles krebulSi. Mm. dvalis gamoqveynebuli usaTauro Txrobabodleseul redaqcias enaTesaveba, romlis teqsti daculia qarTul paterikSi,Sedgenili IX-XI saukuneebis xelnawerebis mixedviT. naSromSi avtori warmogvidgensapofTegmebis Zveli qarTuli Targmanebis filologiur analizsa da Taviseburebebs.

f. nos mier miTiTebuli tasias cxovrebis pirveli wyaros qarTuli versia: «movidaodesme mamaÁ serapion dabasa erTsa egÂptes da ixila vinme meZavi, romeli dga karTazeda saxlisa TÂsisaTaÁ... _ da yo egreT, viTarca evedra mas. da esreT RmrTisamimarT saTnoebiT aRasrula neSti igi JamTa cxorebisa misisaTani». ATxzulebisbodleseuli redaqciis m. dvalis mier gamocemul teqstTan Sejerebam udaoSesatyvisoba cxadyo. teqstebs mxolod erTi detali ganasxvavebs: bodleseuli

86 m. dvalis publikaciis mixedviT orive Txroba usaTauroa, ix. m. dvali, Sua saukuneTa novelebi, 2, 85-86, 236-237. 87 Eusebius, HE., VI, p. 44.

88 P.L. XXVI, col.971.89 Rosweyde, Vitae Patrum, XI, 31. 90 J.B. Cotelier, Ecclesiae Græcae, p.685-686.91 P.G. 34, Pallade, Histoire Lausiaque, col.83-84. 92 J.C. Guy, Les apophtegmes des Pères, collection systématique, p.71.93 Idem. p.71

57

Page 58: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

redaqcia dasaTaurebulia, mamisa serapionisTÂs (Perˆ Serap…wnoj), xolo m. dvalisgamocemaSi Txzuleba usaTauroa.94

meore wyaros saTauria Perˆ TaŽs…aj (PaŽs…aj) t¾j PÒrnhj. qarTul naTargmnhagiografiaSi am Txzulebis ori qarTuli Targmani arsebobs: bodles redaqcia da m.dvalis mier gamocemuli usaTauro teqsti.95

p. peetersis mier Camoyalibebul bodles xelnaweris katalogSi Txzuleba arfigurirebs, xolo c. qurcikiZis mier gamocemuli aRwerilobis mixedviT igi erT-erTipaterikuli novelaa.96

m. dvalis naSromSi teqsti usaTauroa, xolo bodles redaqciis saTauri sruliadar Seesabameba f. nos mier mocemul wyaros saTaurs: Zmisa iovane moklisaTÂs. f.no: PerˆTaŽs…aj (PaŽs…aj) tÁj porn¾j(taisia(paisia) kurtizanis Sesaxeb).

maSasadame, arsebobs serapionisa da paisis paterikuli Txrobebis ori berZnuli daori qarTuli versia. pirveli Txrobis berZnuli versia da bodles redaqciadasaTaurebulia, xolo m. dvalis publikaciaSi qarTuli versia usaTauroa. igiveSeiZleba iTqvas meore wyaroze, novela axalgazrda qaliSvilis Sesaxeb, saxeladpaesia (Pahs…a): Apophthegmata Patrum–Si arsebuli teqsti da m. dvalis gamocemuliqarTuli versia usaTauroa. bodles krebulSi daculi redaqcia warmoadgens iovanekolobosze arsebul erT-erT Txrobas, romelic mocemulia krebulSi mamaTa cxovreba.aRniSnuli redaqciis saTauri uTuod dakavSirebulia iovane moklesTan, magram qarTulredaqciaSi qaliSvilis saxeli ar gvxvdeba.

Zveli qarTuli redaqciebis Sedarebatasia megviptelis cxovrebis Zveli qarTuli redaqciebi Sejerda gviandel xelnawerebSi

dacul nusxebTan. Cven SevadareT parxlisa A-95(603v-604v_literi A, da bodlesredaqciebi bodl.1(434r-436r)_literi B Semdeg xelnawerebSi dacul teqstebTan: H-972(XVIs.)284r-286r), A-381(XIXs.)232r-233r. Sedarebam mTeli rigi analogiebi cxadyo,Tumca SeimCneva gansxvavebebic.

saTaurebi

saTaurebi sxvaobs: A: cxorebaÁ da sinanuli tasiaÁsi megÂptelisaÁ, romeli iyo meZav, 602v; B: cxorebaÁ da sinanuli netarisa tasiaÁsi megÂptelisaÁ, romeli iyo meZav da

iqmna WurrCeul, 438r.

prologi, epilogi

teqstebis Pprologi da epilogi daaxloebiT identuria, Tumca B redaqciisfrazebSi erTgvari kleba SeimCneva. gTavazobT A fragmentebs, romelic B –Si ardaiZebna:

A: da xadoda beri farulad RmerTsa misTÂs, 603r, 4;A: rameTu cna, viTarmed misTÂs mosrul ars beri ese, 603r, 4;A: xolo berman hrqua: „miiRe ege, romeli borotad moige da daw cecxliTa

winaSe yovelTasa da Sen moved Cem Tana.“ da uCuena adgili igi, sada poos igi daganuteva da warvida, 604r, 5.

94 m. dvali, Sua saukuneTa novelebi, 2, 237; P.G. 65, col. 413. 95 Apophthegmata Patrum mixedviT Txrobebi usaTauroa.96 c. qurcikiZe, «bodle N°1», mrT, 20, 391.

58

Page 59: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Sedarebam cxadyo, rom A da B redaqciebi erTmaneTs enaTesaveba, Tumca bodlesredaqcia msubuq klebas amJRavnebs. mxolod qarTuli redaqciebis berZnul teqstTanSedarebis Semdeg gaxdeba SesaZlebeli Targmanebis warmomavlobaze msjeloba.Ggviandeli redaqciebis literi C (H-972) da literi D(A-381) Seswavlam gviCvena,rom isini B redaqciis gviandeli nusxebia.

serapionisa da iovane kolobosis teqstebis m. dvalis mier gamocemul teqstebTanSedarebis daskvnebi SeiZleba amgvarad Sejamdes: teqstebi sruliad SeefardebianerTmaneTs, maT mxolod erTi detali ganasxvavebT—saTaurebi. maSasadame, bodlesredaqcia absoluturi sizustiT Tanxvdeba m. dvalis mier gamocemul qarTul paterikonSidacul teqsts.

wyaroebis qarTuli versiebi da berZnuli originali

qarTuli kimenuri redaqciebi SevudareT f. nos mier gamocemul (Histoire de Thaïs)berZnul teqsts, romelic XI saukunis xelnaweridan aris amoRebuli. Aaqve davZenT,rom naSromi aRniSnuli redaqciis mravalricxovani variantiT aris gadatvirTuli.avtoris cnobiT, dRemde arsebul berZnul teqstTa Soris aRniSnuli redaqcia yvelazeuZvelesia.

Sedarebam aCvena, rom mamisa serapionisTÂs (ix. usaTauro berZ. teqsti, F. Nau,p.26) da Zmisa iovane moklisaTÂs (ix. usaTauro berZ. teqsti, F. Nau, p. 30) sakmaomsgavsebas iCenen berZnul originalTan, xolo rac Seexeba tasias cxovrebas, aq sruliadsapirispiro suraTs vxedavT. Tvalis gadavleba sakmarisia, raTa davrwmundeT, romcxovrebis qarTuli redaqciebi araTu enaTesavebian berZnuls, aramed radikaluradgansxvavdebian.Uupirveles yovelisa, es gamoixateba regularul klebaSi, romelicgansakuTrebul saxes iRebs. STabeWdileba iqmneba, rom saqme gvaqvs sruliadgansxvavebul, ucnob teqstTan, romelsac araviTari kavSiri ar gaaCnia qarTulTargmanebTan. qarTuli Targmanis stili kategoriulad ar Seesabameba ucnobi berZeniavtoris stils, romelic gvTavazobs sakmaod ganvrcobil, bibliuri citaciebiTdatvirTul, metafrasuli xasiaTis Txzulebas. xolo qarTuli lakonuria, sakmaod mokleda SeimCneva bibliuri citaciebis nakleboba.

teqstobriv samuSaos viwyebT wyaroebis berZnuli da qarTuli versiebisSedarebiT:

59

Page 60: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mamisa serapionisTÂs

Txzulebis berZnuli da m. dvalis mier gamocemuli qarTuli teqstebi usaTauroa.xolo bodl.1 gvTavazobs Sedeg saTaurs: mamisa serapionisTÂs:

berZ: ’Hlqe pote Ð ¢bb©j Sarap…wn parercÒmenoj di¦ kèmhj tinÕj tÁjA„gÚptou, kaˆ ede tina pÒrnhn e„j tÕ kell…on aÙtÁj. Kaˆ ¢pokriqeˆj Ð gšrwn eipenaÙtÍ: “ProsdÒkhsÒn me Ñye, qšlw g¦r ™lqe‹n prÕj se, kaˆ poiÁsai met¦ soà t¾nnÚkta taÚthn”. H de ¢ntapokriqe‹sa lšgei aÙtù: “Kalîj, ¢bb©.”, p. 26; (erT dRes,abba serapioni egviptis erT-erT dabaSi midioda da dainaxa meZavi Tavis saxlTan.Bberma daiwyo laparaki da uTxra mas: „aq damicade saRamos, minda movide da RameSenTan gavataro.“ Dda man Tavis mxridan upasuxa: „keTili, abba.“).

B: movida odesme mamaÁ serapion dabasa erTsa da ixila vinme meZavi, romelidga karTa zeda saxlisa TÂsisaTa. da hrqua mas berman: „momelode me aqa mwuxrad,rameTu minebs yofis Sen Tana.“  xolo man hrqua: „keTil, mamao, egre vyo.“ 504v,1-2. 

qarTulSi egvipte ar figurirebs. kvlav erTi magaliTi:. berZ: 'Oy…aj de genomšnhj, Ãlqen Ð gšrwn prÕj aÙt¾n mhden ™nšgkaj

aÙtÍ. Kaˆ e„selqën e„j tÕ kell…on aÙtÁj, eipen aÙtÍ : “`Hto…masaj t¾n kl…nhn”. `Hde eipen aÙtù: “Na…, ¢bb©”. Kaˆ œkleisan t¾n qÚran, kaˆ ™k£qhnto mÒnoi, kaˆ¢pokriqeˆj Ð gšrwn lšgei aÙtÍ:, p.26(rodesac mosaRamovda, beri wavida masTan,magram araferi miutana. Dda rodesac oTaxSi Sevidnen, uTxra mas: „sawolimoamzade?“ Mman uTxra: „diax, abba.“ maT kari gasaRebiT Caketes da martodasxdnen. da berma, daiwyo ra laparaki, uTxra mas:).

B: da viTar Semwuxrda, mivida beri misa. xolo man Seiyvana igi senaksaSina TÂssa da viTar daÃSa kari, hrqua mas berman: 504v.

qarTuli versia sagrZnoblad Semoklebulia. SesaZlebelia Tu ara es faqtiucnobi dednis arsebobiT aixsnas? Yyovel SemTxvevaSi, oTxi gamocemuli teqstierTmaneTTan axlos dgas da SeiZleba analogiurad CaiTvalos.

taisi(paisi) kurtizani

meore Txzulebis qarTuli versiac berZnuli gamocemuli wyarodan momdinareobautyuaria. qarTuli Targmani imdagvari sizustiT gamoirCeva, rom saTaurebis gardagansxvavebis an patara xarvezic aRmoCena TiTqmis SeuZlebelia. zemoT aRvniSneT,rom m. dvalis naSromSi mocemuli Txzuleba usaTauroa, xolo bodles redaqciadasaTaurebuli. warmogidgenT berZnul da qarTul saTaurebs:

berZ: Perˆ TaŽs…aj (lege PaŽs…aj) tÁj pÒrnhj.  B: Zmisa iovane moklisaTÂs, 502r. qarTuli Targmanis sizustis TvalsaCinoebisTvis gTavazobT ramdenime

frangments:

berZ: ”Elegon per… tinoj newtšraj, ÑnÒmati PaŽs…aj, Óti ™teleÚthsan oƒgone‹j aÙtÁj, kaˆ Øpele…fqh Ñrfan». 'Elog…sato oân poiÁsai tÕn oikon aÙtÁjxenodoce‹on tîn patšrwn tÁj Sk»tewj, kaˆ œmeinen oÛtwj xenodocoàsa ™pˆ crÒnon„kanÕn, kaˆ qerapeÚousa toÚj patšraj, p.30 (ambobdnen erTi axalgazrda qaliSvilisSesaxeb, saxelad paisia, rom misi mSoblebi gardaicvalnen da igi oblad darCa. Mmangadawyvita misi saxli skiteli mamebisTvis sastumrod gadaekeTebina da darCa ase;maspinZlobda stumrebs sakmao xans mzrunvelobda mamebze.).

B: ityodes, viTarmed Wabukisa visme qalisani aResrulnes mama-dedanida darCa igi

60

Page 61: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

oblad. Gganizraxa, raÁmca yo saxli misi sastumro momavalTaTÂs, romelni iyvnesskites. da esreT dga da istumrebda yovelTa mravalTa JamTa da ganusuenebda mamaTa,502r, 1

berZ: Perˆ de tÕ mesonÚktion diupnisqeˆj, blšpei æj ÐdÒn tinafwtein¾n ¢pÕ toà oÙranoà ›wj

aÙtÁj ™sthrigmšnhn. Kaˆ eide toÝj ¢ggšlouj toà qeoà ¢nafšrontaj t¾n yuc¾n aÙt¾j.'Anast¦j oÙn kaˆ ¢pelqën œnuxen aÙt¾n tù pod…. Wj oÙn eden aÙt¾n Óti ¢pšqanen,œ¸∙iyen ˜autÕn ™pˆ prÒswpon deÒmenoj toà qeoà, p. 32 (gaiRviZa ra SuaRamisas,TiTqos ganaTebuli gza dainaxa, romelic cidan misken(qalisken) eSveboda.daDdainaxa uflis angelozebi, romelTac misi suli zeviT mihyavdaT. igi adga, mividamasTan da fexi wahkra. rodesac naxa, rom gardacvililiyo, locviT miwaze daemxo.)

B : Suva Ramesa oden, viTar ganiRviZa, xedvida reca gzasa rasme naTliTasavsesa, romeli missame zeciT STamovidoda da angelozTa RmrTisaTa ahyvanda sulimisi. maSin aRdga da aWÂna ferÃiTa da viTar ixila, rameTu aRsrulebul iyo, davardapirsa zeda da evedreboda RmerTsa, 503r.

eWvs ar iwvevs, rom B redaqcia da yvela qarTuli Targmani berZnulidanmomdinareobs. Mmagram Sedareba cxadyofs, rom berZnuli gamocemuli teqsti dedani araris. SeuZleblad gveCveneba is faqti, rom mTargmneli, romelic teqsts aseskrupulozurad Targmnis, Txzulebas aklebs mTavari personaJis saxels. sarwmunodgveCveneba, rom X saukuneSi, rodesac sinas pateriki qarTulad iTargmna, TxrobaSitaisi Tu paisi ar figurirebda. SesaZlebelia agreTve, rom proxorem nawarmoebi TavisiiniciativiT daasaTaura da miuZRvna iovane koloboss, rac sakmaod xSir SemTxvevaswarmoadgenda gadamwerTa praqtikaSi.

magram ismis kiTxva: ratom Cndeba qalis saxelis XI s-is berZnul teqstSi ? f. no: „qalisa da iovane kolobosis saxelebi mxolod XIs-is or xelnawerSi (Coislin 286 et

Ath.516) aRmoCnda. danarCeni xelnawerebi ar gvawvdian qalis saxels, Tumca eTiopur svinaqsarSi paisigvevlineba, rogorc aTanasia“.97 aqedan gamomdinare, vaskvniT, rom f.nos gamocemuliteqsti qarTuli B redaqciis dedans ar warmoadgenen. vfiqrobT, berZnuli wyaro winasaukuneebis xelnawerebSia saZiebeli, romlebSic anonimuri apofTegmebia daculi.veTanxmebiT f. nos mosazrebas, rom sruliad dasaSvebia paterikuli Txroba mamisaserapionisTÂs tasias cxovrebis literaturuli wyaro iyos.

qarTuli Targmanebi da maTi berZnuli originaliprologi, kleba

tasias cxovrebis qarTuli redaqciebi SevadareT f. nos mier gamocemul XI saukunisberZnul teqstTan (Met£noia tÁj makar…aj TaŽs…aj tÁj pÒrnhj—sinanuli netaritaisiasi, romelic iyo meZavi), daculi xelnawerSi Paris, BNF, ms. GrecN°1596(XIs.). berZnuli qarTulTan SedarebiT sagrZnoblad ganvrcobilia:

Paris.1596: 'Adelfo… mou gn»sioi kaˆ Cristoà toà basilšwj doàloi ¢lhqino…,kl…nate Ømîn t¦j ¢ko¦j prÕj bracÝ e„j ¦krÒasin qe…an kaˆ yucwfelÁ. BoÚlomai g¦rdihg»sasqai Øm‹n t¾n qaumast¾n kaˆ faidr¦n kaˆ çfšlimon met£noian, ¼n ¢rxamšnhkaˆ telšsasa ¹ toà Cristoà doÚlh TaŽs…a ™dox£sqh p£nu. Kaˆ to‹j pesoàsi tù t¾j¡mart…aj ·Úp kaˆ qšlousi metanoÁsai, çfšlimoj Ð lÒgoj kaˆ paraklhtikÕj, ce‹raÑršgwn kaˆ diege…rwn toà m¾ perip…ptein to‹j diaboliko‹j ¢pognèsewj logismo‹j,p.36.(Cemo WeSmarito megobrebo da meufe qristes WeSmarito msaxurebo, yurimomapyariT cota xniT, raTa moisminoT RvTaebrivi da sulis margebeli(ambavi). Mme

97 F. Nau, Histoire de Thaïs, p. 31-33; F. Nau, «La version syriaque de l’histoire de Jean le Petit», ROC, 17, p. 347.

61

Page 62: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

WeSmaritad msurs mogiTxroT araCveulebrivi, brwyinvale da rCeuli monanieba, riTacqristes msaxurma taisiam dideba daimsaxura, radgan daiwyo da bolomde aRasrula igi.xolo isini, vinc codvis ufskrulSi Cavardnen da surT monanieba, es saubarimaTTvis ùmetad sasargeblo da Svebis momtania, romelic maT xels uwvdis daafrTxilebs, raTa ar daiRupon Tavi satanuri zraxvebis ucodinrobis gamo.)

A, B: Zmano Cemno sayuarelno, megulebis me Txrobad Tquenda sakÂrveli dabrwyinvalÀ sinanuli, romeli aResrula da idida Cuen Soris. rameTu romelTa unebssinanuli saqmeTaTÂs, romel uJamod qmnes sargebel ars sityuaÁ ese danugeSinismcemel da sinanul, romelTa uyuars RmerTi da unebs sinanulis, 602v; 434v.

egvipte Tu aleqsandria

qarTul TargmanebSi tasias samSoblod egvipte saxeldeba, xolo berZnuliakonkretebs mis vinaobas da aleqsandriis moqalaqed warmogvidgens :

Ms. 1596: 'Egšneto kÒrh tij ™n 'Alexandre…v ÑnÒmati TaŽs…a, æraiot£thsfÒdra, pleonektoàsa ™n tù k£llei kaˆ t¦j pote qaumazomšnaj ™p’eÙmfor…v. TaÚthn ¹kat¦ s£rka m»thr, sarkik» tij oâsa kaˆ oÙ qeofil¾, ¢mÚhtoj toà qe…ou fÒbou kaˆtoà mšllontoj krithr…ou ¢frÒntistoj, laboàsa taÚthn œsthsen ™k paidÒqen e„j tÕtoà diabÒlou ™rgast»rion, e„j tÒpon ¢pwle…aj, p.36 (iyo erTi axalgazrda qalialeqsandriaSi, saxelad taisia, araCveulebrivad lamazi; igi silamaziT aWarbebda yvelas,visac warsulSi Tayvans vcemdiT. Mmisma RviZlma dedam, romelic erTi avxorci vinmeiyo, RmerTi ar uyvarda, RvTismoSiSobiT ar gamoirCeoda da gankiTxvis dRe aranaRvlebda, waiyvana igi bavSvobidan da datova eSmakis savaWro saxlSi, (sulis)warsawymedel adgilas.)

A, B: iyo vinme egÂptes dedakaci erTi da esua mas asuli, romlisa saxeli tasia.ese iyo keTil piriTa da Suenier qmnulebiTa friad. ese wariyvana dedaman TÂsmansiyrmiTganve da daadgina igi adgilsa warsawymedelsa, 602v, 634v.

kleba da metafrasi

cxadia, berZnuli prototipi mniSvnelovnad sxvaobs qarTulisgan: teqstismoculoba gacilebiT ganvrcobilia, frazebi vrceli da Seicavs ritorikuli elementebiTdatvirTul dialogebs. sawinaaRmdego suraTs vxedavT qarTulSi, sadac sagrZnob klebasaqvs adgili: dialogebi Sekvecilia, fragmentebi SekumSuli da ritorikuli elementebipraqtikulad ar arsebobs. filologiuri analizis safuZvelze qarTuli redaqciebisberZnulidan momdinareoba ueWvelia. utyuaria berZnulis gavlena frazebiskonstruqciebSi. erTaderTi ganmasxvavebeli elementi mniSvnelovani klebaa.qarTulSi, berZnulTan SedarebiT, kleba-kumSva imdenad cxadia, rom berZnuliskompoziciisa da struqturis Seswavlisas azri Cndeba, rom Cvens winaSea klasikurimetafrasuli teqsti, romelic metad Sors dgas qarTuli Targmanebis sada da lakonuristilisgan. berZnul teqstSi avtori tasias personaJs zedmetad alamazebs dagadaWarbebuli ritorikuli frazebiT amkobs, dialogebi religiuri formulebiTaaaRsavse, rac qarTul teqstebs ar axasiaTebs.

qvemoT warmodgenili magaliTebi klebis mniSvnelovan faqts cxadyofs: dialogiSekvecilia berZnuli teqstis ritorikuli ideebiT damZimebul fragmentebTanSedarebiT:

Paris.1596: Lšgei aÙtÍ Ð gšrwn: “E„ oân oidaj taàta, t… oÛtwj seaut¾n¢pèlesaj kaˆ toÝj polloÝj tîn ¢nqrèpwn, oÙk oidaj Óti Ð q£natoj a„fnid…wj par…statai, kaˆ o†v érv oÙ prosdok´j œrcetai, kaˆ ¢pšrcV mhden toà b…ou meq’˜autÁjaƒroàsa e„ m¾ t¦ pepragmšna kal£ te kaˆ ponhr©; ti oân oÛtwj ¢deîj ¡mart£neij, À«ra Ð q£natoj tÕ k£lloj sou Ædšsqh; À Ð pl£saj se kaˆ mšllwn kr…nein suggnèseta…

62

Page 63: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

soi, ¢proswpÒlhptoj ên dikast¾j kaˆ m»te kolake…v m»te cr»masi tÕ d…kaionprodidoÚj; e„j t… ¹ sullog¾ tîn crhm£twn, m¾ t¾n yuc»n sou lutroàntai tÁj ¢n£gkhj™ke…nhj;”

”Efqase de e„j aÙt¾n ¹ c£rij toà Qeoà, kaˆ e„j kat£nuxin ™lqoàsa, ·…ptei˜aut¾n e„j toÝj pÒdaj autoà dakràousa kaˆ lšgousa:, p.44(uTxra mas berma: „Tu esici, ratom daiRupe Tavi da amdeni mamakaci? ar ici gana, rom sikvdili moulodneladmodis da im dros, rodesac sruliad ar eli da waxval ise, rom am qveynidan araferswaiReb, garda kargi, an cudi saqmeebisa? ratom scodav ase umizezod? da sikvdilirom Sens silamazes moealersos? Aan man, vinc Sen Segqmna da iZulebulia gangsajos,mogiteva, radgan es mosamarTle ar ganasxvavebs pirovnebebs da xotbisa dasimdidris gamo ar Ralatobs marTlmsajulebas? ras emsaxureba simdidris dagroveba?gadagarCens gana am gangebisgan?“ RmerTma Seiwyala da monanie fexebSi Cauvardamas, tiroda da ambobda: „vici, rom codvilTaTvis arsebobs monanieba“).

A, B: hrqua mas berman: „hoÁ, ubadruko, ukueTu ese ici, raÁsaTÂs esodenniwarswymiden kacni?“ xolo igi Seuvrda ferÃTa misTa, rameTu cna, viTarmed misTÂsmosrul ars beri ese da hrqua mas: „vici mamao, rom monanieba arsebobs.“ K kvlav erTi magaliTi :

Paris. 1596: 'AkoÚsaj de taàta perˆ aÙt¾j Ð ¢bb©j Sarap…wn Ð ™piklhqeˆjSindÒnioj, di¦ tÕ ¢eˆ sindÒna fore‹n, t£ca oân di¦ tÕ lamprÕn tÁj polite…aj aÙtoàkaˆ ¢paqšj, oátoj o„kteir»saj kake…nhn, kaˆ toÝj di'¢ut¾n e„j tÕ toà qan£touptîma katagomšnouj, qe…v prono…v ¢nagagën, poll¦j men kaˆ ¥llaj ™pithdeÚseijteinÒmenoj, ™k pl£nhj Ðdoà polloÝj ™¸·Úsato.

Kaˆ nàn de æj sofÕj ¡lieut¾j dšlear periqšmenoj ¢p£thj, ¢greÚei t¾n¢mn£da, ™ksp£sai t¾n aÙtÁj yuc¾n ™k toà stÒmatoj toà diabÒlou.

'Endus£menoj oân kosmikÕn scÁma, œlabe meq'˜autoà nÒmisma žn, kaˆ ¢pÁlqeprÕj aÙt»n. ParagenÒmenoj oân, kaˆ qeas£menoj aÙt¾n kekallwpismšnhn, tÕ menprÒswpon aÙtoà ™de…knuen ƒlarÕn, ¹ de kard…a aÙtoà per…lupoj genomšnh, kaˆ ØperaÙtÁj tÕn qeÕn parek£lei, eita ™xšbale tÕ nÒmisma æj Ñfe…lwn sugkaqeudÁsai aÙtÍ.H de laboàsa, eipe prÕj aÙtÒn: E„sšlqwmen e„j tÕ tamie‹on,p. 41-42(abba serapions,metsaxelad sindons, radgan igi mudam selis tansacmels(sindons) atarebda, albaTmisi brwyinvale da aRuSfoTveli moRvaweobis gamo, Seebrala (qali) da RmerTisSemweobiT moisurva misTvis da yvelasTvis, romelic man sikvdilis morevSi CaiTria,sicocxle daebrunebina. Migi bevrs exmareboda, Tavisi yuradRebiT mravali adamianigadaarCina Secdomisagan gamocdili meTevzis msgavsad, romelic (ankess) isvrismacTuri misatyuebliT, iWers batkans da eSmakis xaxidan gamoaTrevs. maSasadame,(serapionma)Caicva samoqalaqo tansacmeli, aiRo erTi oqros moneta da wavidamasTan. rodesac mivida da dainaxa qalis zedmiwevniT lamazi garegnoba, saxezesixaruli gamoexata. misi guli ki mwuxare iyo da loculobda misTvis. Semdeg miscafuli, TiTqos masTan unda dawoliliyo. man (qalma) igi aiRo da uTxra: „SevideToTaxSi.“)

A, B: esma mamas serapions, romelsa erqua sidon, rameTu mravalni miizidnawarsawymedelad sikeTeman mis qalisaman. Seimosa saeriskacoÁTa da wariRo mis TanaerTi drahkani da warvida misa. da viTarca ixila igi, gamoiRo drahkani igi da miscamas. da man miiRo da hrqua mas: „moguale Sinagan.“ 1266-1267.

Kkvlav gTavazobT klebis damadasturebel ramdenime fragments:Paris. 1596: 'AkoÚsaj de Ð gšrwn tÕn lÒgon toàton, eipe prÕj aÙt»n: ““Olwj

oân oidaj Óti œsti qeÒj;” Lšgei aÙtù: “Naˆ oida, Óti qeÕj ¢lhqinÕj Øp£rcei Ð basileÝj tîn a„ènwn, Ð

zîn ™n oÙrano‹j, Óstij ™nete…lato kaˆ ™kt…sqhsan”.

63

Page 64: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Lšgei aÙtÍ p£lin Ð gšrwn:  “Oidaj, tšknon, Óti kaˆ basile…a to‹j dika…oij¹to…mastai kaˆ kÒlasij to‹j ¡martwlo‹j, kaˆ Óti Ð qeÕj £podèsei met¦ q£naton˜k£stw kat¦ t¦ œrga aÙtoà;”

Lšgei aÙtù ™ke…nh: “'Amudrîj ™p…stamai, pa‹j g¦r oâsa n»pioj æj œmaqonbeb£ptismai, kaˆ oÙk ™mu»qhn didaskal…aj.”

Lšgei aÙtÍ Ð gšrwn: “E„ oân oidaj taàta, t… oÛtwj seaut¾n £pèlesaj kaˆ toÝjpolloÝj tîn ¢nqrèpwn, oâk oidaj Óti q£natoj a„fnid…wj par…statai, kaˆ o†v érv oÙprosdok´j œrcetai, kaˆ ¢pšrcV mhden toà b…ou meq’˜autÁj aƒroàsa e„ m¾ t¦pepragmšna kal£ te kaˆ ponhr£ ? t… oân oÛtwj ¢deèj ¡mart£neij, À «ra Ð q£natoj tÕk£lloj sou Ædšsqh ? À Ð pl£saj se kaˆ mšllwn kr…nein suggnèseta… soi,¢proswpÒlhptoj ên dikast¾j kaˆ m»te kolake…v m»te cr»masi tÕ d…kaion prodidoÚj;E„j ti ¹ sullog¾ tîn crhm£twn, m¾ t¾n yuc»n sou lutroàntai tÁj ¢n£gkhj ™ke…nhj.”

”Efqase de e„j aÙt¾n ¹ c£rij toà qeoà, kaˆ e„j kat£nuxin ™lqoàsa, ·…ptei˜aut¾n e„j toÝj pÒdaj aÙtoà dakrÚousa kaˆ lšgousa: “Oida Óti œsti met£noia to‹j¡mart£nousin...”, p. 42-46. (rodesac misi sityvebi moismina, uTxra mas berma:„ese igi ici, rom RmerTi arsebobs?“ man upasuxa: „diax, vici, rom arsebobsWeSmariti RmerTi, saukuno meufe, romelic zecaSi cxovrobs da yvelaferi misibrZanebiT aris Seqmnili.“ berma kvlav uTxra: „ici gana, Cemo Svilo, rommarTalTaTvis zeciuri sasufevelia momzadebuli, xolo codvilTaTvis_sasjeli da RmerTiTiToeuls misi qmedebis mixedviT miagebs?“ man uTxra: „bundovnad vici. marTlac,rodesac patara viyavi, vici, rom momnaTles, magram moZRvreba aravin ùmaswavla.“berma uTxra: „Tu es yvelaferi ici, ratom daRupe amdeni mamakaci?).

A, B: viTarca esma bersa sityuaÁ ese, hrqua mas: „uwyia, ukueTu arsRmerTi?“

xolo tasia hrqua: „uwyi, rameTu ars RmerTi da sasufeveli da saSjeli yofadmisa.“ 

xolo esma ese bersa, ganmxiarulda guli misi, rameTu Seismina misi RmerTman.hrqua mas berman: „Ä, ubadruko, ukueTu ese ici, raÁsaTÂs esodenni warswymidenkacni?“, 1267.

aqve gTavazobT pavle marTlis sizmris fragmentebs, romelic berZnulTan SedarebiTklebas amJRavnebs:

Paris. 1596: prosšcei Ð ¢bb©j Paàloj, Ð meizÒteroj tîn maqhtîn toà gšrontoj,kaˆ Ðr´ kl…nhn ™strwmmšnhn, œndoxon, crusofanÁ, kaˆ tre‹j parqšnouj lamp£dajkratoÚsaj œmprosqen tÁj kl…nhj paraful£tousai(sic) aÙt¾n, kaˆ stšfanoj¢mar£ntinoj(sic) di¦ margaritîn kaˆ crus…ou æraŽzÒmenoj. Kaˆ aÙt¾n t¾n kl…nhnkekosmhmšnhn.

'Idën de aÙt¾n lšgei: “OÙdenÕj ¥llou ™stˆn Á dÒxa tÁj kl…nhj taÙthj kaˆ Ðstšfanoj oátoj e„ m¾ toà ¢bb© 'Antwn…ou toà pneumatikoà mou patšroj.” ’Hlqe deaÙtù fwn» : “OÙk œsti toà ¢bb© Antwn…ou toà patrÒj sou, ¢ll¦ TaŽs…aj tÁj pÒrnhj™stˆ t¦ Ðrèmen£ soi taàta”, p.54-57. (abba pavlem, beris(anton didis) yvelazegamorCeulma mowafem, gaamaxvila yuradReba da ixila farTo, didebuli, mooqrovilisawoli, romelsac sami qalwuli lampionebiT xelSi darajobda; da naxa sawolzemargalitebiTa da oqroTi Semkuli ukvdavebis gvirgvini. TviT sawolic morTuli iyo.rodesac es ixila, Tqva: „am sawolis dideba da gvirgvini sxvas aravis ekuTvnis,garda Cemi sulieri mamis, abba antonisa.“ (xolo) xmam uTxra: „yvelaferi es Sensmama Aantons ki ara, meZav tasias ekuTvnis.“)

A, B: da euwya pavles, wrfelsa mowafesa netarisa antonissa, hxedvida cxedarsadagebulsa samosliTa spetakiTa da Semkobilsa TualiTa patiosniTa da gÂrgÂnebi maszeda da ityodes vieTnime: “visime iyos cxedari ese ?“ 

64

Page 65: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

xolo pavle hrqua: “aravisi ars ese, aramed mamisa Cemisa antonisi.“ da esmaÃmaÁ, romeli etyoda mas: „ara mamisa Cuenisa antonisi ars, aramed mis dedakacisaÁars tasiaÁsi, romeli igi netarman serapion Seayena senaksa.“ 604r; 435v.

vfiqrobT, zedmetia sxva magaliTebis moyvana, radgan qarTuli teqstebi CvenshipoTezas adasturebs: berZnuli gamocemuli teqsti (XIs.), romelic yvelaze ZveliadRemde arsebul berZnul nusxaTa Soris, ar warmoadgens qarTuli redaqciebis dedans.berZnuli qarTulTan SedarebiT sakmaod ganvrcobilia, Seicavs vrcel prologs daSelamazebul, metafrasul frazebs, romelSic uxvad iZebneba bibliuri citatebi;aRniSnuli argumentebi sakmarisia daskvnis gamosatanad: Paris 1596 xelnawerSidaculi berZnuli gamocemuli teqsti tasias cxovrebis ubralo metafrasia, niSandoblivi dasaxasiaTo XI saukunis teqtebisTvis, romlis stili arcerT SemTxvevaSi arSeesabameba qarTveli mTargmnelis sada da lakonur stils.

berZnuli warmomavloba

miuxedavad mTeli rigi gansxvavebebisa, berZnul gamocemul teqstTanSedarebisas, teqstebis analizi cxadyofs, rom cxovrebis kimenuri redaqciebi berZnuliversiidan momdinareobs. berZnulis gavlena cxadad Cans frazebis konstruqciaSi. G

qarTuli Targmani sakmao sizustiT mihyveba berZnuls: Paris. 1596: kaˆ labÒmenoj tÁj ceirÕj aÙtÁj, e„sÁlqen e„j monast»rion

gunaikîn eÙlabîn. Kaˆ zht»saj mikrÕn kell…on skoteinÕn p£nu, ™nškleisen aÙt¾n ™naÙtù, p. 48-50(da Cahkida mas xeli, waiyvana dedaTa monasterSi. Dda moZebna erTipatara da bneli senaki da iq Caketa.)

A, B: upyra Ãeli da Seiyvana igi dedaTa monastersa qalwulTa wmidasa da povasenaki iwroÁ da bneli da Seayena mas Sina, 1268.

berZnulis gavlena kargad Cans zogierTi specifikuri frazis TargmanSi: O pl£saj me, ™lšhsÒn me, p.52 „romelman dambade, Semiwyale me“, 1268.

paralelebi da berZnuli wyaro

Qtasias cxovrebis qarTulma Targmanma kidev erTi mniSvnelovani faqti gamoavlina:apofTegmuri TxrobaSi mamisa serapionisTÂs (Perˆ toà £bb© Serap…wnoj) qarTul daberZnul versiebSi mivakvlieT fragments, romelic tasias cxovrebis berZnul versiaSi ariZebneba, xolo misi paraleluri fraza cxovrebis qarTul versiaSi aRmoCnda: Perˆ toà £bb© Serap…wnoj: ¹ gun¾ kaˆ no»sasa Óti oØ di’¡mart…an Ãlqe prÕjaÙt¾n, ¢ll’ †na sèsV t¾n yuc¾n aÙtÁj, prosšpesen aÙtù lšgousa: p.28 (rodsac qalimixvda, rom igi codvis Casadenad ki ara, misi sulis gadasarCenad iyo mosuli,fexebSi Cauvarda mas da uTxra:)

B: (mamisa serapionisTÂs) maSin dedakaci igi gonebasa moego da cna, raÁTaara codvisaTÂs mivida misa, aramed suli misi ganarinos. Seuvrda ferÃTa misTa dahrqua mas:, 504v.

A ,B (tasias cxovreba): xolo igi Seuvrda ferÃTa misTa, rameTu cna, viTarmedmisTÂs mosrul ars beri da hrqua mas:, 435v;

zemoT moyvanili magaliTi erTi mxriv adasturebs f. nos mer gamoTqmulmosazrebas cxovrebis wyaros Sesaxeb. xolo meore mxriv, es teqstobrivi paraleliTvalsaCinos xdis tasias cxovrebis berZnuli versiis ara marto wyaros, aramed cxadyofs,rom cxovrebis uZvelesi qarTuli redaqciebi ucnobi berZnuli wyarodan momdinareoben,xolo es ukanaskneli paterikul TxrobaSi iRebs saTaves.

Sejerebisa da teqstobrivi paralelebis analizis Semdeg, SegviZlia gabeduladganvacxadoT, rom gamocemuli berZnuli teqsti metafrasul kompilacias warmoadgens.

65

Page 66: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

rac Seexeba tasias cxovrebis metafrasuli elementebisgan Tavisufal kimenur redaqciebs,maTi wyaro ucnobi an dakarguli berZnuli modelia.

gamomdinare berZnuli wyarodan, SegviZlia vivaraudoT, rom ucnobma avtorma,romelic kargad icnobda abba serapionze da meZav qalze ukve arsebul paterikul Txrobas,tasias saxiT Seqmna monanie, lamazi meZavis axali personaJi. xolo raTa misiTxzulebisTvis gansxvavebuli xasiaTi mieca, man daamata serapionis anton didTanmogzaurobisa da pavle marTlis sizmris epizodebi.

66

Page 67: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

TaŽs…a, tasia

qarTul xelnawerebSi TaŽs…a-s tasia Seesatyviseba. xolo f. nos cnobiT, yvelaberZnul teqstSi figurirebs TaŽs…a an Tahs…a- savaraudod itacizmis gamo.98qarTul enaSi itacizmTan dakavSirebiT n. maxaraZe SeniSnavs, rom Zv.w. IVsaukunidan I-IV ss-Si da TviT bizantiur xanaSi berZnuli ena gansacvifrebelorTografiul aRreulobas ganicdis: xmovanTa sigrZe-simoklis gansxvavebis moSla,bgeraTa fonetikuri cvlilebebi da a.S. ramdenadac e da h gamoTqmaSi hkargavengansxvavebas, e-is monacvleoba i–sTan dialeqtebSi, aseve h–si ei–sTan, SeiZlebaganxilul iqnas, rogorc h–s [i]-d cvlilebis ZiriTadi xelSemwyobi faqtori.

im epoqaSi, rodesac yvelaze sayuradRebo berZnuli Zeglebis umravlesobaqarTulad iTargmna, berZnul enaSi itacizmis procesi ukve dawyebuli iyo. amis gamoberZnulidan qarTulSi gadmosuli mravali sityva am fonetikuri evoluciis gamoitacizmis gavlenas ganicdis. ramdenime magaliTi: 'A-»-r (aēr)a-i-ri; ¢m-¾-n am-i-n; ¢poq-»-kh apoT-i-ki;Askl-»-pioj askl-i-pios-i; R-»-twrr-i-tor-i; S-h-me…as-h-me‹ons-i-miaÁ. aqedan gamomdinare, berZnul teqstSi itacizmis gamo Tahs…a(taesia)-m axali forma Taϊs…a (taisia) SeiZina. magram difTong <aŽ> qarTulSi<e>-Ti unda gadmosuliyo. magaliTad: A‡-gupton e-gupted; Galil-a…-a galil-e-aÁ;'Abig-a…-aj avig-e-a; Zebed-a…-ouzebed-e-si; Ebr-a…-wn ebr-e-on.99

qarTvel mTargmnels gamocemuli berZnuli teqstis romelime wyaroTi romesargebla, sadac TaŽs…a figurirebs, saxeli qarTulSi ---s formiT undagadmosuliyo. saboloo jamSi, aq ori hipoTezaa gasaTvaliwinebeli: SesaZlebeliadakargul berZnul originalSi daculi iyo saxeli Tas…a, romelmac SeinarCuna berZnulikonfiguracia da qarTulSi gadmovida tasias formiT, an mTargmnelma saxelisgamartivebis, an misTvis qarTuli formis micemis mizniT ubralo xerxs mimarTa:TaŽs…a-Si Ž amoiRo.

qveyana, monasteri, serapion sindoni

rac Seexeba tasias vinaobas, uklebliv yvela qarTuli redaqcia mis samSoblodegviptes asaxelebs. Uufro metic, yvela qarTuli teqstis saTaurSi igi egvipteladaris moxseniebuli. f. nos cnobiT, mxolod ori xelnaweri Paris N° 1596 (XIs.) daLaud. 8, Oxford (XIIs.) asaxelebs tasias adgilsamyofelad aleqsandrias. danarCenxelnawerebSi adgilmdebareoba ar saxeldeba.

Mmamisa serapionisTÂs da tasias cxovrebis berZnuli teqstebis Seswavlam saSualebamogvca vivaraudoT, rom orive TxzulebaSi moxseniebulia erTi da igive qalTamonasteri, romelic TebeSi mdebareobda. pirveli qalTa monasteri daarsebul iqnawminda paxomis dis, mariamis mier, atribisSi (sohagi, qvemo egvipte), 341 wels;paladi adasturebs antinoes regionSi mdebare Tormet qalTa monasters.100 igiveteqstebis mixedviT serapioni tasias da ucnob meZavs egvipteSi mdebare qalTa monasterSimiuZRveba:

Perˆ toà £bb© Serap…wnoj::TÒte Ð gšrwn, labën aÙt¾n ¢p»negken e‹jmonast»rion parqšnwn(maSin berma xeli mohkida mas da qalwulTa monasterSiwaiyvana.)

98 F. Nau, Histoire de Thaïs, p. 12.99 ix. n. maxaraZe, bizantiuri berZnulis fonetikis sakiTxebi, 14-41.100 A. Lucot, Histoire Lausiaque, pp.5-6.

67

Page 68: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mamisa serapionisTÂis: xolo berman Seiyvana igi qalwulTa Tana monastersa,499v.

Paris. 1596: «kaˆ labÒmenoj t¾j ceirÕj aÙtÁj, e„sÁlqen e„j monast»rongunaikîn

eÙlabîn», p. 48 (da mas xeli Cahkida da qalwulTa monasterSi waiyvana).A, B: upyra Ãeli da Seiyvana igi dedaTa monastersa qalwulTawmidasa, 604r;

435r. serapionis epiTets „sindoni“ qarTuli da berZnuli teqstebi adastureben:

Sarap…wn SindÒnioj.magram ras siSnavs sindoni? sindèn, onoj, ¹=.101 selis tilos wminda qsovili,

„sudara“: kaˆ labën tÕ sîma Õ Iws¾f ™netÚlixen aÙtÕ ™n sindon… kaqar´(aiRoiosebma gvami da Seaxvia igi sufTa tiloSi.)102

maSasadame, sindèn niSnavs selis tilos, sudaras, romliTac qristes sxeuliSemoses. klasikur qarTulSi am sityvas analogiuri mniSvneloba gaaCnia:«sindoni=sidoni, wminda tilo.»103

qarTulSi igi gadmosulia rogorc “sidoni”(sindoni), romelsac igivemniSvneloba aqvs. cxovrebis berZnul teqstSi sindèn sudaras niSnavs, xolo qarTuliradaqciebSi sindonis Sesatyvisi wmindaa. gTavazobT magaliTs: Ð ¢bb©j Sarap…wn Йpiklhqeˆj SindÒnioj, di¦ tÕ ¢eˆ sindÒna fore‹n, p.40.(mama serapioni sindoni erqva,radgan igi mudam sudaras (wminda tilos) atarebda). mxolod erTi qarTuli xelnaweri,A-381 (XIXs.), gangvimartavs sidonis mniSvnelobas: da esma ganSorebulsa mamaserapionsa, romelsa erqva „sidoni“, romeli gadmoiTargmanebis wmindaT.104

laTinuri versia

cxovrebis qarTuli versia SevudareT laTinur patrologiaSi da Acta Sanctorum-Sidacul laTinur teqstebs: Vita Sanctae Thaïsis,105 Paenitentia Thaïs meretricis.106

Sejerebis mizezi imiT iyo gamowveuli, rom laTinuri patrologiis 73-e tomSi daculicxovrebis teqsti moculobiT sagrZnoblad sxvaobs berZnulTan da qarTuls lakonurobiTuaxlovdeba.

meore laTinuri teqstis Sesaxeb f. no wers: „es laTinuri versia berZnul teqstebisgansakmaod Sors dgas. SesaZlebelia vivaraudoT, rom igi an erTgvarad gadamuSavebulia, an saxecvlili teqstisTargmania, romelsac tasias cxovrebis mamaTa cxovrebis CarCoebSi moqceva hqonda miznad.“107

rosveidis mier Targmnili cxovrebis laTinuri teqstis Seswavlis SedegadaRmoCnda, rom pafnuti, romelic laTinur teqstebSi serapionis rolSi gvevlinebawarmoSobiT egvipteli iyo, arcerT berZnul teqstSi es faqti ar aris aRniSnuli:

Quae cum abbas Paphnutius audisset, sumpto habito sæculari et uno solido,profectus est ad eam in quadam (sic) Ægypti civitate.108(rodesac abba pafnutma es

101 И.Х. Дворецкий, ДРС, 1474.102 maT. 27:59; Lluk. 23:53; mark. 14: 51-52. 103 a. abulaZe, leqsikoni, 293.104 xelnawerebSi A-199, fol. 137-148; A-169, fol. 373-377, Sin. 82, fol. 266 daculia serapionis cxovreba:«serapion, romeli iyo mowafe mamisa Cuenisa antonisi», cf. BHG, 1039-1041; k. kekeliZe, etiudebi, 5, 108.105 P.L. LXXIII, col. 661-664; AASS., Octobris, IV, p. 223. 106 Vita Sanctorum Patrum, p. 72-74.107 F. Nau, Histoire de Thaïs, p. 36-37, 48.108 P.L. col. 661-662.

68

Page 69: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

gaigo, romelic warmoSobiT egvipteli moqalaqe iyo, aiRo samoqalaqo tansacmeli,erTi oqros moneta da gaemarTa)

kvlav erTi detali: berZnuli teqstis mixedviT tasiam orasi litris109 (l…traidiakÒsiai) Rirebulebis nivTebi dawva, xolo laTinuri versia gvawvdis 40 litrs,xolo qarTuli- 400:

Erat autem pretium librarum quadraginta. ’Hn d ¹ Ðlk¾ toà crus…ou l…trai diakÒsiai.rameTu iyo nivTi oqroÁsa mis, viTar oTxasi litraÁ.vfiqrobT, tasias cxovrebis rogorc qarTuli, agreTve laTinuri versiis wyaro

berZnul legendaTa CvenTvis ucnobi, uZvelesi krebulebia, romlebmac saukuneebismanZilze mravali saxecvlileba da metamorfoza ganicades.

109 litra, romaul-bizantiuri wonis erTeuli, Tavdapirvelad igi 327,45gr.-s Seefardeboda, xolo mogvianebiTmisi masa gaizarda.

69

Page 70: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

cxovreba tasia megviptelisa

70

Page 71: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

A-95 (Xs.) parxlis mravalTavi, kimeniTuesa okdonbersa À

cxorebaÁ da sinanuli tasiaÁsimegÂptelisaÁ, romeli iyo meZav1

1266-1269 (602v – 604v)

1. (1266)Zmano Cemno sayuarelno, megulebis me Txrobad Tquenda sakÂrveli2

da brwyinvalÀ 3 sinanuli, romeli aResrula da idida Cuen Soris.4

2. rameTu romelTa unebs sinanuli saqmeTaTÂs,5 romel uJamod6 da umecrebiTqmnes. sargebel ars7 sityuaÁ ese da nugeSinismcemel da sinanul, romelTauyuars RmerTi da unebs sinanulis.8

3. iyo vinme egÂptes dedakaci erTi9 da esua mas asuli,10 [romlisa saxeli]11

tasia. ese iyo [keTil piriTa da Suenier qmnulebiTa]12 friad. ese wariyvanadedaman TÂsman 13 siyrmiTganve da daadgina igi adgilsa warsawymedelsa.

4. da14 ismoda15 yovelTagan16 saxeli sikeTisa misisaÁ da mravalni SoriTmovidodes17 misa warwymedad18 saroskipesa19 da ver ganZRebodes20 sikeTiTapirisa misisaÁTa.21-22 ali aRatydeboda gulsa maTsa,23 romelni hxedvides24-25

da mravalni monagebTa maTTa ganhyiddes26 da glaxakni27 samoselsa maTsa,28

raÁTamca miemTxÂnes gulisTqumasa mis Tana.

5. esma misi mamasa serapions, romelsa erqua sidon,29-30 rameTu mravalnimiizidna warsawymedelad sikeTeman [mis qalisaman.]31-32 SeimosasaeriskacoÁTa33 da wariRo34 mis Tana35 erTi drahkani da warvida misa. daviTarca ixila igi, gamoiRo drahkani igi da misca mas. 36 da37 man (1267)miiRo da hrqua38 mas: „moguale39 Sinagan.“

6. da viTarca Sevides,40 ixila41 cxedari dagebuli maRali.42 da aRÃda43 qaliigi44 mas zeda da ubrZana bersaca aRslvaÁ mis Tana. xolo mas45 viTarcaesma, hrqua mas: „ara arsa senaki amissa uSinaganesi?“46 [da xadoda berifarulad RmerTsa misTÂs.]47 xolo man hrqua: „ars.“ hrqua mas berman:„SevideT da daviZinoT mun.“48* hrqua mas49 tasia: „ukueTu50 kacTagangeSinis, aravin gÂxedavs51 aqa. ukueTu RmrTisagan geSinin,52 sadacaSevideT,53 gÂxedavs54 igi.”

7. viTarca esma bersa sityuaÁ55 ese, hrqua mas:56 „uwyia, ukueTu57 arsRmerTi?“58 xolo tasia59 hrqua: „uwyi, rameTu ars RmerTi da sasufeveli dasaSjeli yofad ars.“60 [xolo viTar esma ese bersa, friad ganmxiarulda gulimisi, rameTu Seismina misi RmerTman.]61 1 cxorebaÁ da sinanuli netarisa tasiaÁsi megÂptelisaÁ, romeli iyo pirvelad meZav da iqmna WurrCeul BBFC. 2

sasurveli FC. 3 brwyinvale BFC.4 - Cuen Soris BBFC. 5codvaTaTÂs BFC. 6 -uJamod BFC. 7+maTda BFC. 8-unebssinanuli BFC. 9 -dedakaci erTi BCF. 10 yrmaÁ erTi qali BCF. 11 saxeliT BFC. 12 keTil da Suenier piriTafriad BCF. 13 misman BCF. 14 +da B. 15ismoda F. 16 yovelgan BCF.17 movidodian F. 18 – warwymedad F. 19

saroskipesa BCF. 20 ganZRebodian F. 21 + xilviT F. 22 +da BC. 23 +da siyvarulisa misisa gulTa F. 24

ixilvidian F. 25 +mas BCF. 26 monagebsa maTsa BC. ganhyidian monagebsa Tvissa F. 27 glaxaknica BFBCF.28 samoselsa Tvissa ganiZarcvodian F. 29 sidoni BCF. 30 romeli gadmoiTargmanebis wmindaT F. 31 – misqalisaman BCF. 32 +da mas Tana warmovida F. 33 eriskacad BC, saeriskaco F. 34 warmoiRo F. 35 –misTana BCF. 36+ mivida mas Tana da misca mas F. 37 xolo B. 38 +bersa F. 39 Semoved F. 40 Sevidnen F. 41

71

Page 72: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

iyo BCF. 42 maRliad F. 43 axltna maszeda F. 44 -qali igi BCF. 45 bersa BCF. 46 +saidumlo gansasvenebeli F.47-da xadoda beri farulad RmerTsa misTÂs BCF. 48 –mun F.49 +netarman BCF. 50 Tu BCF. 51 guxedavs B. 52

geSinis B. 53 SevalT F. 54 guxedavs BCF. 55 –sityuaÁ F. 56 +da BCF. 57 Tu BCF. 58 +caTa Sina BCF. 59 manBCF. 60 – yofad ars B. 61 -xolo viTar esma ese bersa, friad ganmxiarulda guli misi, rameTu Seisminamisi RmerTman BCF

* Sdr. mamisa serapionisTÂs, abrahamisa da misi Zmiswulis mariamis cxovreba

72

Page 73: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

8. hrqua1 mas berman: „Ä, ubadruko,2 ukueTu ese ici, raÁsaTÂs esodenniwarswymiden kacni?“3 xolo igi Seuvrda ferÃTa4 [misTa, rameTu cna, viTarmedmisTÂs mosrul ars beri ese]5 da hrqua mas: „[vici, mamao, rameTu arsRmerTi da sinanuli,]6 romelni moiqcevian RmrTisa.7 aw momec me droÁ samdRÀ da egreT qmen,8 raÁ gnebavs saqmeTa CemTaTÂs borotTa, romelni vqmnen.“9

[xolo berman hrqua: „miiRe ege, romeli borotad moige da daw cecxliTa winaSe yovelTasada Sen moved Cem Tana.“* da uCuena mas adgili igi, sada poos igi da ganutevada warvida.]10

9. xolo tasia11 aRiRo,12 ravdeni raÁ13 moego siZviTa da dawua igi cecxliTaSoris qalaqsa14 da ityoda: „movediT yovelni, romelni Cem Tana isiZvidiT, daixileT, romeli-igi borotad Semekriba, viTar daiwuebis [cecxliTa winaSeTquensa.“]15(1268) rameTu16 iyo nivTi oqroÁsaÁ mis, viTar oTxasi litraÁ,*romeli dawua,17 da warvida18 berisa.

10. [xolo netarman berman, viTarca ixila, upyra Ãeli da Seiyvana igidedaTa monastersa qalwulTa wmidasa. da pova senaki iwroÁ da bneli daSeayena mas Sina da dahmsWuala da dahbeWda brpeniTa da dauteva mcirÀxureli, sadaÁT sazrdeli miiRos,]19 da SeuTuala deasaxlissa(sic)20

monastrisasa, raÁTa miswodis puri da wyali mcired.21 11. 22da hrqua netarman tasia23 sarkumliT gamo bersa:24-25 „sada mibrZaneb,26

sada iyos gansavali Cemi?“ xolo man hrqua:27 „magasve senaksa Sina, viTarcaSegetyuebis Sen.“28 xolo man hrqua kualad:29 “viTar vilocvide RmrTisamimarT, raÁTa Semindos me?“30  

12. hrqua mas berman: „ara Rirs xar Sen locvad31 mis winaSe, viTarcasxuani,32 arca saxelis-debad RmrTisa bagiTa SeniTa da arca ganpyrobadÃelTa SenTa mis winaSe. rameTu bageni Senni Semwinkulebul arian daarawminda da Ãelni Senni Seginebul arian.33 [aramed deg oden da cremloodeda hxedevd]34 aRmosavalad da nuras ityÂ,35 garna sityuasa amas: „romelmandambade, Semiwyale me.“

1 miugo F. 2 -Ä, ubadruko BCF. 3 Zeni kacTani BCF. 4 +bersa BCF. 5 -misTa, rameTu cna, viTarmed misTÂsmosrul ars beri ese BCF. 6 vici, ars sinanuli BC. mamao, moiRe Cemda locvani Senni da vscna sinanuli,romel ars F. 7 -romelni moiqcevian RmrTisa F. 8+ mamao BC. 9 +aRasrule, raica gnebavs RvTisa miermovlenili Cemebr codvilTa. vici, ars sinanuli, romeli moiqcevian RvTisa mier miemadleba F. 10 –xoloberman hrqua: „miiRe ege, romeli borotad moige da daw cecxliTa winaSe yovelTasa da moved Cem Tana.“da uCuena adgili igi, sada poos igi da ganuteva da warvida BCF. 11 man BCF. 12 wariRo BCF. 13 raÁcaBCF. 14+garegan da Semovida qalaqiT da uxmobda yovelTa F. 15 Tquen winaSe cecxliTa BC. -Tquen winaSe F.16 xolo BCF. 17 +romeli dawua man cecxliTa da viTarca dawua man yovelive BC. romeli dawua man dawarhyva bersa monastrad F 18 igi BCF. 19 viTarca ixila berman man, Seiyuana igi monastersa qalwulTasa daiZia senaki iwroÁ da Seayena igi mun da dahmSWuala kari misi da dabeWda brpeniTa da dauteva mciresarkmeli, sadaÁT sazrdeli SeiRos BC. da ra mividen, Seiyvana igi Rirsi tasia qalwulTa monastersa. DdamoiZia viwro senaki da bneli da Seiyvana da damsWvala kari da dabeWda brpeniTa da ganuRo mciresarkmeli sazrdelisa misaRebelad F. 20 dedasaxlissa BC. mis monastrisa dedaTa uxucessa mamasaxlissa,raTa micemdes pursa da wyalsa F. 21-mcired BC. 22 -da BCF. 23 –tasia BC. Rirsman tasia sanatrelman F. 24-gamo bersa BC. 25 +netaro mamao BC. mamao F. 26 -sada mibrZaneb BCF. 27 +mas BCF. 28 -Sen BC. viTarcaSegavs saqmeTa SenTa F. 29 +viTar gnebavs, mamao BCF. 30+rameTu mowyale ars BCF. 31 –locvad BC. 32 -viTarca sxuani BCF. 33 +uSjuloebiTa BCF. 34 aramed deg oden da cremloode da mixedev BCF. aramedmixedvide aRmosavaliT F. 35 nura raÁsa ityvi sxuasa BCF.

* Sdr. maT. 19:21; mar. 10:21.

73

Page 74: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

* litra, romaul-bizantiuri wonis erTeuli, Tavdapirvelad 327, 45 gr. Seefardeboda, xolo Semdeg misi masagaizarda.

74

Page 75: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

13. da dayo senaksa mas Sina sami weli da Seimosa morCilebaÁ dasimdableÀ.1 da Seewyala igi bersa da waremarTa igi mamisa2 antonisa,raÁTamca cna misgan, Tu Seundoa3 RmerTman, anu ara. da viTarca miiwia miswinaSe, uTxra mas yoveli.4 da mswrafl mouwoda mamaman antoni mowafeTa TÂsTada hrqua:5 „kacad-kacadi SeeyeneniT6-7 senaksa TÂssa (1269) amas Ramesa dalocva yavT8 RmrTisa mimarT, raÁTa vcnaT, Tu vis gamoecxados9 da gueswaosmisTÂs,10 Tu Seundo mas RmerTman pirveli igi11 SecodebaÁ misi.“ da yvesegreT yovelTa,12 viTarca ubrZana maT.13 da euwya pavles, wrfelsa mowafesanetarisa antonissa, hxedvida14-15 cxedarsa dagebulsa samosliTa spetakiTa da SemkobilsaTualiTa patiosniTa da gÂrgÂnebi16 mas zeda.* da ityodes vieTnime: „visime iyos17

cxedari ese?“

14. xolo pavle hrqua: „aravisi ars ese, aramed18 mamisa Cemisa antonisi.“ daesma ÃmaÁ, romeli etyoda mas: „ara19 mamisa Senisa antonisi ars,20 aramed misdedakacisaÁ ars tasiaÁsi, romeli igi netarman21 serapion22 Seayena23 senaksa.“

15. da mas viTarca esma ege,24 aRdga25 da madlobaÁ Sewira RmerTsa26 damivida27 mamisa antonisa da [auwya mas da yovelTa ZmaTa ese yoveli.]28 xolomaT viTarca esma ese, aRdges mswrafl29 da Tayuanis-sces RmerTsa dahmadlobdes RmerTsa, romelman Rirs-yo igi eseviTarsa sinanulsa da SendobasacodvaTasa.

16. maSin ubrZana netarman antoni mamas serapions, raÁTa mivides dagamoiyvanos igi mier senakiT.30 xolo igi aRdga da mivida misa da uTxramas31 kacTmoyuarebaÁ RmrTisaÁ misTÂs da etyoda mas,32 raÁTa gamovidesmier33 senakiT. xolo mas ara unda gamoslvis.34 maSin gamoiyvana igi mamamanserapion35 da iyofoda igi monastersa mas Sina da saTno-eyo36 RmerTsagardareulad da sabaZvelad yovelTaTÂs37 sinanuli igi misi da saTnoebiTcxorebaÁ.38

17. mogumadlen Cuenca RmerTman locviTa39 misiTa40 mis Tana SendobaÁcodvaTaÁ, raÁTa erTobiT41 yovelni vadidebdeT mamasa da Zesa da wmidasasulsa aw da maradis da ukuniTi ukunisamde, amen.†

1–Seimosa morCilebaÁ da simdablÀ BCF.2 netarisa BC. Rirsisa F. 3 Seundo mas BC. Seendoboda mas RvTisamier F. 4 uTxra mas misTÂs B. da viTarca mivida mis winaSe, yovelive auwya mas Rirsisa tasiasi F. 5

+maT BC. 6 +amas Ramesa BC. 7 SeemzadeniT amas Ramesa da F. 8 iloceT BCF. 9 gamo-vis-ecxados CuenebiTBC. Ggamocxadeba Tu vis da gamoecxados F. 10 da gvauwyos F. 11 -pirveli igi BCF. 12 mowafeTa misTa BC.– viTarca ubrZana maT F. 13 +da Seeyena kacad-kacadi Ramesa mas BCF. 14 +rameTu BCF. 15 +zecas BCF. 16

+mraval iyo BCF. 17 ars BCF. 18 Tvinier BCF. 19 araTu BCF. 20+ cxedari ese BCF. 21 +netarman BC.22+ganSorebulman F. 23 -Seayena B. 24 ese B.B25 +mswrafl BC. 26 +mowyalesa BC. +netarman serapion F. 27

+mswrafl BC. 28 -da uTxra yoveli BC. 29 -mswrafl B. é30 -senakiT BCF. 31 +yoveli BCF. 32 -mas BCF. 33 -mier BCF. 34 gamosvla F. 35 +mamaman serapion F. 36 saTnod RmrTisa iqceoda F. 37 +iqmna BC. 38 da iyosinanulsa Sina da cxovrobda saTnoebiT F. 39 +misi igi sinanuli BCF. 40 misi BCF. 41 erTbamad BCF.

75

Page 76: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

*Llevis anderZis mixedviT (VIII, 2) gvirgvini samarTlis simboloa: Svidi angelozi iwvevs levis, raTa mRvdelmTavrissamosiT Semoson. samosi Svidi elementisgan Sedgeba da TiToeuli komponenti siwmindis sxvadasxva mcnebasgamoxatavs: gvirgvini warmoadgens samarTals; meeqvse angelozi levis Tavs umkobs gvirgviniT, cf. M.Scopello, Femme, Gnose et Manichéisme, p. 81-82, p.101-102.

76

Page 77: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Mmama serapionisTvis

77

Page 78: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

bodle #1 (XIs.), hagiografiuli krebulikimeni

mamisa serapionisTÂs1

499v-500r *

1. (499v)movida odesme mamaÁ serapion dabasa erTsa egÂptes da ixila vinmemeZavi, romeli jda2 karTa zeda saxlisa TÂsisaTa. da hrqua mas berman:“momelode me aqa mwuxrad, rameTu minebs yofis Sen Tana.“

2. xolo man hrqua: „keTil, mamao, egre vyo.“ da viTar Semwuxrda, mividaberi misa. xolo man Seiyvana igi senaksa3 Sina TÂssa,4 da viTar dahÃSakari, hrqua mas berman: „mgebde, rameTu Sjuli gÂpyries, raÁTa aRvasruloigi pirvelad.“ da dadga beri kanonsa TÂssa da iwyo „daviTsa“ TaviTgan dafsalmun-fsalmun1 hyofda da ilocvida misTÂs. da Seismina misi ufalman.2 daviTar „daviTi“ daasrula berman, davarda dedakaci igi queyanasa zeda.3 xoloberman iwyo zepiriT „pavlesa“ da warmoityoda da esreT aRasrula kanoni TÂsi.

3. maSin dedakaci igi gonebasa moego da cna, raÁTa4 ara codvisaTÂsmivida misa, aramed5 suli misi ganarinos. Seuvrda6 ferÃTa misTa da hrquamas: (500r) „hyav siyuaruli, mamao, da sada ici, viTarmed7 saTno veyoRmerTsa,8 mimiZeRu me.“4. xolo berman Seiyvana igi qalwulTa Tana monastersa da miuTuala igiwinamZRuarsa maTsa da hrqua mas: „miiyvane daÁ ese, dedao, da nurasdasdev9 magas uRelsa mZimesa da nuca saqmesa ras ganuCineb TÂsad, aramedviTarca undes yofaÁ, neba ec.“10

5. da viTarca dayo mciredni11 dReni, Tqua: „me codvili var da minebs,raÁTa mwuxriTi mwuxrad vWamo puri.“*12 da yo egre.6. da merme mciredTa dReTa Semdgomad evedra winamZRuarsa monastrisasada hrqua rameTu: „friad Sevawuxe me ufali uSjuloebiTa13 CemiTa, yavsiyuaruli da Semayene senaksa erTsa da kari dayav.“ xolo winamZRuari igierCda mas da yo egreT, viTarca evedra mas. da esreT RmrTisa mimarTsaTnoebiT14 aRasrulna neSti igi JamTa15 cxorebisa misisani.† 1 – mamisa serapionisTÂs 2 dga 3senakad 4 TÂsad 1 fsalmon-fsalmonad 2 RmerTman 3 –zeda 4 rameTu 5

raÁTa 6 Seurda 7 viTar 8 +mun 9 dasdeb 10 uyav 11 mcired 12 -puri 13 urCuloebiTa 14 saTnoebiTa 15

Jami.

78

Page 79: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

* Sedarebulia m. dvalis mier gamocemul paterikuli teqstTan, daculi xelnawerebSi: Ath.12 da Sin.8, ix.m.dvali, Sua saukuneTa novelebi, 2, 236-237. *paraleli f. nos mier gamocemul erT-erT anonimur paterikul TxrobasTan: epen Óti kat'Ñye ™sq…w tÕdi'Ólou(amis Semdgom me mxolod saRamoobiT SevWam), cf. F. Nau, «Histoires des solitaireségyptiens»,ROC, 2, p. 395.

79

Page 80: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Mmama iovane moklesaTvis(iovane kolobosi)

80

Page 81: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

bodle #1(XIs.), hagiografiuli krebulikimeni

mamisa iovane moklisaTÂs*1

487r-4998r

1. (497r) ityodes, viTarmed Wabukisa visme2 qalisani aResrulnes mama-dedani da darCa igi oblad. ganizaraxa, raÁTamca yo saxli misi sastumroÁ3

momavalTaTÂs,4 romelni iyvnes skites. da esreT dga da istumrebda yovelTamravalTa JamTa da ganusuenebda mamaTa.

2. da Semdgomad ravdenisame Jamisa, viTar warago safasi5 igi da saÃmarsamas moaklda, Seeyvnes mas kacnica vinme drkuni da gardadrikes igi keTilisamisgan ganzraxvisa. da mieriTgan cxondeboda igi arawmidad, viTarmed mieca6

igi siZvad.*

3. da esma ese mamaTa da friad Sewuxnes. da mouwodes mamasa iovanes dahrques:7 „rameTu guesma mis disaTÂs, viTarmed uwesod cxondebis. da masodes igi Zali aqunda Cuen Tana siyuaruli aCuena. aw Cuenca gÂRirs, raÁTavaCuenoT siyuaruli misa mimarT da SevewineT mas. daSuer ukue aw da mivedmisa da msgavsad sibrZnisa Senisa, romel mogca ufalman,8 iRuawe misTÂs.“

4. maSin mivida mamaÁ iovane mokle9 (497v)misa, da hrqua bersa vismededakacsa, mekaresa missa: „Jam miyav me dedoflisa Tana.“ xolo man kdimaigi da hrqua: „pirveliTgan Tquen SeSWameT monagebi misi da aw eseradaglaxakebul ars.“

5. hrqua mas mamaman iovane: „mi-oden-ved da uTxar mas, rameTu friadraÁme sargebel veyo mas.“ xolo monani iRimvodes: „raÁ gnebavs micemadmisda, rameTu SemTxuevaÁ misi gnebavs?“ da hrqua maT: „Tquen raÁ iciT, raÁmegulebis micemad misda.“

6. maSin aRvida beri igi da uTxra mas misTÂs. da hrqua mas qalman man:1

„ege monazonni maradis iqcevian2 kidesa zRÂsa mewamulisasa* da hpovian3

margaliti.“ da Seimko Tavi da hrqua: „aRmoiyvane4 igi Cemda.“ da viTaraRvidoda, miuswrvo5 da dajda cxedarsa zeda.

7. mivida mamaÁ iovaneca da dajda maxlobelad misa. mihxedna pirsa missada hrqua mas: „raÁsaTÂs Seuracx-hyav iesu da amas xatsa moiwie?“ xolo masviTarca esma ese, yovladve viTarca myinvari Seiqmna. maSin moidrika TaviTÂsi mamaman iovane da tiroda mwared.

81

Page 82: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

8. xolo qalman man hrqua mas:6 „raÁsa stir, mamao?“ da man aRixilnaTualni zÀà7 da moidrika Tavi da kualad tiroda da hrqua mas rameTu: „eSmaki8

emReris9 pirsa Sensa da ara vtirodia?“ xolo mas raÁ esma ese, hrqua: „arsasinanuli, mamao?“ da man hrqua: „ars.“ maSin hrqua mas: „warmiyvane,vidreca gnebavs.“ 1 – Zmisa iovane moklisaTÂs 2 visme 3 sastumro 4 monazonTaTÂs 5 safasÀ 6 mica-iwia 7 +viTarmed 8

RmerTman 9 moklÀ. *warmodgenili redaqcia Sedarebulia m. dvalis mier gamoqveynebul paterikul teqstTan, ix. m. dvali, SuasukuneTa novelebi, 2, 85-86.*„Semdeg, rodesac suli (yuc») sxulSi moxvda (sîma) da daubrunda amqveyniur cxovrebas, mravaliavazakisa (lhst»j) da pativmoyvaris (Øbrit»j). msxverpli gaxda. igi xelidan xelSi gadadioda daibilweboda...... mokled, igi gairyvna, dakarga siqalwule(parqšnoj) da saqveynod mieca meZavobas“,(Ex.Am. II, 6 127, 25-128, 11) in M. Scopello, Femme, Gnose et Manichéisme, p. 117-118. wiTeli zRva

82

Page 83: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

9. xolo man hrqua: „warmoguale.“* da aRdga da gamoudga mas. da ixilamamaman iovane, rameTu araraÁ Tqua, arca brZana raÁ saxlisa TÂsisaÁ dadaukÂrda.

10. da viTar miiwines udabnod, daRamda. da gamouqmna mas qÂSasa zeda,viTar Tavisa misayrdnobel oden da daswera juari adgilsa mas da hrqua mas:10

„miiZine aqa.“ da gamoiqmna Tavisa TÂsisaTÂsca mcired ganSorebulad dadaasrula yoveli kanoni TÂsi11-12 da miiZina.7(498r)

11. SuvaRames13 oden viTar ganiRÂZa,14 xedvida reca gzasa rasme naTliTa savsesa,romeli mis same15 STamovidoda16 da angelozTa RmrTisaTa aRyvanda suli misi.* maSin aRdga daaWÀna17 ferÃTa da viTar ixila, rameTu aRsrulebul iyo, davarda pirsa zedaTÂssa da evedreboda ufalsa.

12. da esma BÃmaÁ, romelman hrqua viTarmed: „erTi ese Jami sinanulisamisisaÁ Seiwira ufalman 18 ufroÁs maTsa, romelni mravalTa JamTa inanian daver aCuenian eseviTari mÃurvalebaÁ sinanulisaÁ.“†

1 +Wabukman 2 iqcevied 3 poian 4 aRmoiyvaneT 5 miuswro 6 -mas 7 ze 8 eSmakni 9 emRerian 10 –mas 11 misi12 +mieyrdna 13 SuaRames 14 ganeRÂZa 15 +zeciT 16 STamoiweoda 17 aWena 18 –ufalman.

83

Page 84: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Sdr. aleqsandrieli meZavis cxovreba; tasia megviptelis cxovreba. * „ gzaze man (antonma) dainaxa wminda pavle Tebelis suli, romelic angelozebs zecisken mihyavdaT“..., cf.«Vie de Paul de Thèbes» in É.Amélineau, Histoire des monastères, p. 15.

84

Page 85: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Tavi IV

cxovreba pelagia antioqelisa(8 oqtomberi, V saukune)

Amomxiblavi antioqeli kurtizani pelagias Sesaxeb Seqmnili hagiografiuliTxzuleba TiTqos erTgvarad niRbavs MmTavari personaJis realur arsebobas, vinaidanes ukanaskneli da III-IV saukuneebis antioqeli martvili qalwuli pelagia analogiurisaxelebiT arian cnobilni bizantiur hagiografiaSi.

wminda mariam megviptelis msgavsad, pelagia antioqelis saxe qalurobisxorcieli mxaris eqstremaluri gamoxatulebaa. igi monanie meZavia, magram amavedros, wminda mavrianes, anastasia patrikiasa da kanonike mZovaris msgavsad,nawarmoebSi beris tansacmelSi gvevlineba. pelagia antioqelis cxovreba, romlisavtorobasac iakob diakons miaweren, didi popularobiT sargeblobda V-IX saukuneebisbizantiur literaturaSi. mravali xelnaweri gadmogvcems warmarTi codvili qalisamoralur warsuls da SemdgomSi ukiduresi da umZimesi askezis gzas.110

pelagias istoria

Mmsaxiobi pelagia erT-erTi yvelaze mdidari da warmtaci kurtizani iyoantioqiaSi. Teodos II keisris(mciris) mefobis epoqaSi (408-450),111 antioqiispatriarqma maqsimem112 episkoposTa sinodi moiwvia.

episkoposebma sTxoves nonoss, romelic gansakuTrebuli umwikvloebis gamoedesis episkoposis movaleobis Sesasruleblad tabenesis ermitaJidan113 gamoiTxoves,eqadaga maTTvis rCevis misacemad. rodesac damswre sazogadoeba yuradRebiT ismendanonosis moZRvrebas, maT winaSe brwyinvaled gamowyobilma pelagiam Caiara, romlissamosic margalitebiTa da Zvirfasi qvebiT iyo morTuli. Mmas ukan mohyvebodaagreTve mdidrulad Semosili qalTa gundi.DSeamCnies Tu ara kurtizani, episkoposebmaumalve ibrunes saxe. xolo nonosi ar ganZreula. man pelagia daJinebuli mzeriTgaacila. RvTismsaxurebis dasrulebisTanave moZRvari ganmartovda, cxare cremliTatirda, miwas Tavs axlida da RvTismsaxurebaSi dRemde gamoCenili sisustis gamoufals patiebas SesTxovda. kvira dRes, saxarebis qadagebis Semdeg, iseTiSTambeWdavi iyo misi sityva mrevlis mimarT, rom yvela msmeneli atirda. RvTisgangebiT eklesiaSi pirvelad Sevida pelagiac. masze imdenad imoqmeda nonosis sityvebma,rom warmarTi qali cxare cremlebiT tiroda. wirvis Semdeg, pelagiam werili

110 P. Petitmengin, Pélagie la pénitente, 1, p. 1-16: naSromi moicavs cxovrebis sam berZnul versias, orlaTinurs, da agreTve qarTul, somxur, arabul da slovenur versiebs; H. Usener, «Legenda der heiligenPelagia», FVDPS, p. 1-52; AASS., Octobris, IV, p. 262-267; P.L. 73, col. 663-672; Vitae SanctorumPatrum, Hieronymus, 1617, fol. 64-67; P. Guérin, Les vies des saints, 10, p. 163-166; T. Wyzena, Lalégende Dorée, p. 571-573; S. Brock et S. Harvey, Holy Women, p. 40-62; B. Ward, La vie au désert deprostituées, p. 99-11; cf. simeon loRoTetis metafrasuli redaqcia in P.G. 116, col. 907-920. 111 Teodos mcire, romaeli imperatori (401-450ww.). mamis, arkadiusis gardacvalebis Semdeg taxtze avida18 wlis asakSi, ix. E. Gibbon, Histoire de la décadence et la chute de l’empire romain, VI, p. 197. 112 ix. R. Devreesse, Le patriarchat d’Antioche: depuis la paix de l’église jusqu’à la conquête arabe,p. 50.113 tabenesis monasteri febous samxreTiT mdebareobda. tabenesi mdinaris napiras mdebare soflis saxelwodebidan momdinareobs, sadac wminda paxomma pirveli kinovituri monasteri Camoayaliba. igi sakmaod xSirad moixsenieba wminda paxomis cxovrebaSi, cf. É. Amélinau, La géographie de l’Égypte, p. 469-471.

85

Page 86: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

gaugzavna episkoposs, romelSic nonoss monaTvlas SesTxovda. wminda mama SexvedrazeerTi pirobiT daTanxmda, rom igi pirispir qals marto ar Sexvdeboda, aramed sxvaepiskoposTa TandaswrebiT. pelagias pasuxi amcnes Tu ara, igi umalve gaiqca wmindalukianes eklesiaSi, nonosis win miwaze ganerTxa, fexebi daukocna, cremliT daunama dasaxalxodD aRiara, rom misi cxovreba codviT iyo aRsavse. Mmtirali qali Zlivsaayenes. magram nonosma ganucxada yvelas, rom eklesia krZalavda meZavis monaTvlas,radgan SesaZloa, igi Tavis Cveul cxovrebas dabruneboda. amis gagonebisTanavepelagia kvlav daemxo da mduRare cremlebiT moZRvars monaTvlas emudareboda.

nonosma gaagzavna iakob diakoni antioqiis patriarqTan, raTa misTvisdedaTdiakoni gamoegzavna. patriarqma mas dedaTdiakoni romana gaugzavna. Semdegnonosma qals saxeli hkiTxa. man upasuxa, rom mSoblebma pelagia uwodes, xolo mTeliantioqia margalits eZaxda, radgan uamravi margalitis samkauls atarebda. nonosma igimonaTla da romanas Caabara. naTlobidan sami dRis Semdeg yofilma kurtizanma nonossmTeli qoneba gadasca, raTa igi RaribebisTvis gaenawilebina. Mqalma gaaTavisuflamis gankargulebaSi myofi yvela mona da didZali Tanxa dauriga. naTlobidan mervedRes pelagiam naTlobis TeTri kaba gaixada, Seimosa asketi beris tansacmelSi dasamudamod gauCinarda antioqiidan.

ramdenime wlis Semdeg iakob diakoni wminda adgilebis mosanaxuleblad ierusalimsewvia. Nigi zeTisxilis mTaze gaemarTa, raTa nonosis brZanebiT erT-erT senakSidamkvidrebuli saswaulmoqmedi saWurisi pelagi moenaxulebina. rodesac diakonma asketipelagia dainaxa, ver icno igi, radgan lamazi kurtizani ukiduresi marxva-gvemis gamoZlier Secvliliyo. magram qalma umalve icno igi, akurTxa, magram saidumlo argaumxila. ramdenime dRis Semdeg iakobi kvlav gaemarTa pelagias mosanaxuleblad, magramgardacvlili daxvda. man amcno wminda mamebs saswaulmoqmedis gardacvaleba, xolorodesac cxedars apatiosnebdnen, aRmoaCines, rom saWurisi pelagi qali iyo.

es saocari ambavi umal moedo mTel palestinas. pelagias dakrZalvis ceremonias,romelsac win qalwulebi mouZRodnen, ierusalimis, ieriqos, nikopolisis da iordanesmonastrebidan mosuli mravalricxovani sasuliero piri eswreboda. Uuklebliv yvelaadidebda da Tayvans scemda ufals, romlis nebiTa da SemweobiT qalma umZimesi daukiduresi monanieba SesZlo.114 pelagias kulti aRmosavleTisa da dasavleTisqristianul samyaroSi sakmaod popularulia. berZnuli saeklesio kalendris mixedviT,wmindani 8 oqtombers moixsenieba.

cxovrebis wyaroebi da warmomavloba

arseboda pelagia realurad, Tu igi avtoris warmosaxvis nayofia? daaxloebiT 150 wliT adre, iovane oqropiri, Tavis LXVII qadagebaSi wminda maTes

saxarebis115 Sesaxeb, mogviTxrobs urcxvi, meZavi msaxiobi qalis Sesaxeb, Tumca missaxels ar moixseniebs. A

avtori aRwers mis mosvlas antioqiaSi, romelsac garyvnili qalaqis reputaciahqonda. Mmokle xanSi kurtizani qali cnobili gaxda Tavisi TavaSvebuli cxovrebiT.man mravali pirovnebis pativi Selaxa da gaacamtvera maTi qoneba; magram ufliswyalobiTa da gangebiT, igi moinaTla da sicocxle monaniebaSi da mkacr marxvaSidaasrula. savaraudoa, rom Txzulebis avtorma pelagias personaJi swored aRniSnuliantioqeli meZavis pirovnebaze da mis biografiul monacemebze gamoZerwa.116

114 P. Guérin, Les vies des saints, 12, p. 163-165.115 P.G. 58, col. 636-637; cf. iovane oqropiris LXVII qadagebis qarTuli versia „monaniebisaTÂs“, ix.m.SaniZe, wminda iovane oqropiri, TargmanebaÁ maTes saxarebisaÁ, 3. 116 H. Delehaye, Les légendes hagiographiques, p.222.

86

Page 87: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

aqve unda aRiniSnos, rom monaniebis adeqvaturi paralelebi zemoT Seswavliltasias cxovrebaSic iZebneba, romelic serapion sindonma monaTla.117 analogiuri „sulismargebeli“ Txrobani saukuneebis manZilze iqmneboda da metad popularuli iyoasketur wreebSi, sadac wminda mamaTa apofTegmebis vrceli krebulebi Camoyalibda:paladi helenopolelis `lavsaikoni“, iovane mosxis `limonari“ da sxv.

Pe. patlaJanis cnobiT, pelagias cxovreba agebulia siuJetze, romlis fesvebicantikur xanaSi unda veZioT. avtoris azriT, yvela msgavs hagiografiul nawarmoebserTi utyuari niSani aerTianebs. Ees aris personaJis orgvari saxeli: pelagiam, anumargalitma trasformacia ganicada da mogvca saWurisi pelagi, romelic SemTxveviTi araris. ori saxeli mamakacis tansacmliT Semosvas, anu gandegilobis cnobil Temasasaxavs. magaliTad, mariam-i marianos-ad iqca, xolo anastasia patrikia saWurisi anastas-igaxda. es qalwulebi da meZavebi sikvdilamde mamakacis tansacmelSi niRbavdnenmaTi vinaobisa da sqesis saidumlos. 118

N iakob diakoni da nonosi

Txzuleba episkopos nonosis diakon iakobs miewereba.119 iakobi berZnuli noveliszogadi tradiciebis dacviT werda. Aaqedan gamomdinare,Psavaraudoa, rom pelagiascxovreba gadamuSavebul da adaptirebul warmarTul romans warmoadgens, romelmacantikurobis erTgvari xasiaTi da elementebi SeinarCuna.120

magram vin aris wminda nonosi, Txzulebis meore mTavari personaJi?mama nonosi istoriuli pirovnebaa. igi 448-451 da 457-71 wlebSi edesis

episkoposi iyo. nonosma religiuri moRvaweoba egvipteSi daiwyo; igi asketi iyosamonastro gaerTianeba tabenesSi, xolo Semdgom heliopolisSi (damieti, egvipte) gadavida.wminda mamam saxeli gaiTqva imiT, rom man mravali arabi monaTla da qristianulsarwmunoebas aziara. sibrZniT da siwmindiT cnobili nonosi 448 wels edesisepiskoposad akurTxes. Teofanes qronografiis mixedviT 450-451wlebSi man epikoposiibasi Secvala.121 magram rogorc qalkedonis krebis mowinaaRmdege, igi gaZevebul iqnada ojaxTan erTad Tavis mSobliur qalaqSi, amidaSi gaixizna.122 nonosi am qalaqSi

117 4 Cf. F. Nau, Histoire de Thaïs: «PÒlloi oân di'aÙt¾n t¦ tîn gonšwn ™p…praskon pr£gmata, ¥lloi deoÙde tîn ƒmat…wn aÙtîn ™fe…donto, kaˆ ›teroi lhsteÚein ™m£nqanon, prÕj tÕ plhrîsai t¾n a„scr¦n™piqum…an», p. 38(mravalni monagebTa maTTa ganyiddes da glaxakni samoselsa maTsa, raÁTamca miemTxÂnesgulisTqumasa mis Tana), cf. tasias cxovreba, A-95, 1266 da bodl.1, 434r; Perˆ toà ¢bb© Serap…wnoj, cf.P.G. 65, col. 413-417. 118 E. Patlagean, «La femme déguisée», SM, 3, p. 597-600; M. Delcourt, «Le complexe de Diane», RHR,153, p.2; J. Anson, «The Female Transvestite in Early Monasticism», VIA, 8, p.29.

119 iakob diakoni, avtori pelagia antioqelis cxovrebisa, edesis eklesiaSi nonosis episkoposobis epoqaSi msaxurobda.cxovrebis SesavalSi avtori heliopolisis daikvnad moixsenieba, rac mcdaria da gamowveulia im garemoebiT, rommTxrobeli nonoss Tavis episkoposs uwodebs da aRniSnavs, rom igi xelmZRvanelobda ameklesias(heliopolisi) da bevri warmarTi monaTla. agreTve, edesis mrevlis moTxovnaSi episkopos ibasissasargeblod, romelic 449 wels fotiossa da evstates waredgina, moixsenieba vinme iakob diakoni. eWvs ar iwvevs,rom es ukanaskneli da pelagia antioqelis cxovrebis avtori erTi da igive pirovnebaa, cf. J.P. Migne,Dictionnaire de Patrologie, 3, p. 648-649.120 s.broki da s. harvei warmoadgenen z. pavlovskis naSroms, The Life of St.Pelagia the Harlot:Hagiographical Adaptation of Pagan Romace, Classical Folia 30, 1976, 138-49; avtori acxadebs, romcxovreba erT-erTi warmarTuli romanis adaptaciaa, cf. S. Brock, S. Harvey, Holy Women, p. 40.121 Theophanus, Chronographia, 1:141-142; A. Butler, Vies des Pères, martyrs et autres, p. 373. 122 uZvelesi qalaqi amidi (amida) Tanamed. Diarbekiri, mdebareobda md. tigrosis sanapiroze, xolo TurqulxelnawerebSi karas saxeliTac moixsenieba. Ees epiTeti momdinareobs qvebis Savi feridan, riTac amidasuZvelesi galavani iyo aSenebuli, cf. E. Gibbon, Histoire de la décadence et la chute de l’empireromain, VI, p. 423-425.

87

Page 88: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

gaizarda im dros, rodesac edesis episkoposi iovane bar aftonia iyo, karteminismonastridan. Aam ukanasknels surda, rom misi Tanamdeboba nonoss gaegrZelebina,Mmagram amidas sparselebis dapyrobis Semdeg bar aftonia Tomam Secvala. Tomas TaosnobiTaigo monasteri dara. misi gardacvalebis Semdeg qalaqis mcxovreblebma iovanes surviliSeasrules da episkoposad nonosi moiTxoves. Aase rom, Tomas Semdeg nonosi Tavispirvelad adgils daubrunda. igi gardaicvala edesaSi 471 wels.123 vfiqrobT, sworednonosis warCinebulma samonastro karieram STaagona avtors, meZavi qalis codvilipirovnebisTvis episkoposis umwikvloeba daepirispirebina.

pelagias cxovrebis Seqmnis qronologia

nawarmoebSi moxseniebuli cnobili Zeglebi, antioqiis didi eklesia da wminda lukianessamartvile da nonosis gardacvalebis TariRi ara marto cxovrebis V saukuniT daTariRebissaSualebas gvaZlevs, aramed SesaZleblobas qmnis, rom avtori siriul-palestinursazogadoebas mivakuTvnoT. igi SesaniSnavad icnobs ara mxolod siriisa dapalestinis geografiul adgilebs, aramed naTlobis tradiciebsac,124 romelic siriisZvel tradiciebTanaa gadajaWvuli. magaliTad, dedaTdiakonis, anu sulieri dedismowveva da satanis Serisxva.125 pelagia antioqelis cxovrebaSi realoba harmoniulad erwymisalegoriul motivebs, ramac nawarmoebs didi warmateba da popularoba moutana.cxovrebis uZvelesi versia warmoadgens wyaros, romelmac suli Caudga warmosaxviTixasiaTis mqone gviandel hagiografiul Txzulebebs. nawarmoebi mraval enazeiTargmna da saukuneebis manZilze TvalsaCino adgili eWira Suasaukuneebisqristianul literaturaSi.

pelagia antioqelis cxovrebis antikuri xasiaTis Sesaxeb h. delei wers: „amdagvarixedva yvelaze radikalurad ganwyobilTa sulSi badebs erTaderTi da ganuyofeli RvTaebis rwmenas, romelictotebSemoZarcvuli xis msgavsad ganuwyvetliv ganagrZobs mravalferovan, uricxv legendebSi aRorZinebas;warmarTuli taZrebis dangrevisa da gauCinarebis Semdeg xalxis sulSi aRbeWdili RvTaebis saxeba uxilavifesvebidan axali totebis gamotanas gan-

123 F. Nau, «Vie de Jean bar Aphtonia», ROC, 7, p. 97-135.124 P. Petitmengin, Pélagie la pénitente, 1, p.16.125 P. Dib, «L’initiation chrétienne dans le rite maronite», ROC, 5, p. 73-85.

88

Page 89: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

agrZobs. imperiuli epoqis helenizmis msoflmxedveloba mxolod erTaderT RvTaebas ukavSirdeba, romelmacmravalferovani formis legenda Seqmna—es aris afrodite.“126

warmarTobis motivebi

cxovrebaSi SeiniSneba warmarTobis elementebi. kurtizani qalis ori saxelipelagia (laT. igi, romelic warmoSobiT zRvidanaa) da antioqelebis mier Serqmeulimetsaxeli margaliti (Margar…thj)127 SemTxveviTi ar aris _ mas simboluri datvirTvaaqvs. margaliti antikuri sazogadoebis mdidari da warCinebuli wris simboloa, TumcanawarmoebSi mxolod margaliti ar aris atikurobis gadmonaSTi.

TxzulebaSi pelagias personaJi TviT warmoadgens simbolos, romelSic warmarTulisamyaroa gaerTianebuli. avtori qmnis tipiur antikur garemos, sadac STambeWdaviferebiT gvixatavs mocekvaveebiT garSemortymul, mdidrulad Cacmul, saocar kurtizanpelagias, morTuls auracxeli oqro-vercxliTa da patiosani TvliT. Aam garemosharmoniulad erwymis sunamoTa aromati, fasdaudebeli samosi, qalebis simdidre damSveniereba. yvela es niSani mWidrodaa gadajaWvuli antikuri sazogadoebis umaRlesifenis tradiciebTan da zne-CveulebebTan.

wminda evsebiosi Tavis epistoleSi (127,3) kicxavs warmarT aristokrat qalebs,romelic qvrivobaSic ki araCveulebriv midrekilebasa da siyvaruls amJRavnebenfufunebis sagnebis, mdidruli samoselisa da Zvirfasi samkaulebis mimarT: „warmarTqvrivebs Cvevad aqvT saxis wiTeli da TeTri ferumariliT Semkoba; brwyinvalea maTi abreSumis kabebi; yurebswiTeli zRvis Zvirfasi margalitebiT imkoben da sxeuls muSkis nelsacxebliT izelen; TiTqos bednierni arian, romgaTavisufldnen qmrebis batonobisgan da sxvebis ZiebaSi arian, raTa maTi momsaxurebis nacvlad, rogorc esRvTiuri kanonia, TviT gabatondnen maTze.“128

Ppelagiasa da nonosis personaJebSi epoqis warsuli da awmyo asocirdeba.xolo maTi Sexvedris STambeWdavi epizodi ori sapirispiro samyaros Sejaxebissimboloa; antikuri anu warmavali samyaro, romelic naTlobis ZalisxmeviT uCinardebada gamarjvebuli qristianoba, romelic farTo, mtkice nabijebiT ipyrobs areals.

homiletikuri da patristikuli paralelebi

nonosis sizmris epizodSi aRwerili mtredis simbolo RirsSesaniSnav homiletikurparalels qmnis. Eepiskoposs sizmarSi Savi, WuWyiani da Sebilwuli mtredi ecxadeba,romelic mis garSemo frinavs. igi mtreds iWers da nakurTx wyalSi agdebs. ganbanvisSemdeg, qaTqaTa, umwikvlo frinveli ukidegano zecisken mifrinavs da TvaluwvdenelsivrceSi ikargeba. nawarmoebSi mtredi codvili cxovrebiT wabilwuli pelagiassimboloa, romelic naTlobis Sedegad srul metamorfozas ganicdis da gvevlinebawmindanad, romelic ufals msxverplad Seewira.

mtredis simbolo SemTxveviTi ar aris, arc gamonakliss warmoadgens. Sesabamisiparaleluri epizodi iZebneba efrem asuris homiliaSi: „meZav qalze, romelmac ufali qristesfexebTan nelsacxebeli daafrqvia“ gTavazobT homiliis ramdenime fragments, romelic srulurTierTmimarTebaSia pelagias vedrebasTan:126 H. Delehaye, Les légendes hagiographiques, p. 230-231. 127 «efrem asuris margalitisadmi miZRvnil xuT homiliaSi, margalitis simbolo mravalferovan xasiaTs iZens: igi maTes saxarebaSi (13:45)samefos niSnavs. xolo efremi TviT urTavs sxva simboloebs: WeSmaritebas, rwmenas, mariam RvTismSobels, mis siqalwules, qristes da missxeuls (evqaristia). aRniSnul poemebSi avtori mimarTavs zmnas ‘mad’, romelic nakurTx wyalSi Casvlas, monaTvlas niSnavs: monaTlulebiyvinTaven naTlobis embazSi, raTa qristes SeuerTdnen, romelic margalitia», ix. S. Brock, L’œil de Lumière, p. 124-130;Margar…thj, ou, Ð «margaliti», cf. H. Balz, G. Schneider, Exegetical Dictionnary, p.384.128 3 M.Scopello, Femme, Gnose, et Manichéisme, p.4.

89

Page 90: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

meZavi qali mivida saxlSi, sadac qriste imyofeboda. Kkari Ria iyo; igi mxiarulad Sevida da uflis ukandadga. WeSmariti rwmeniT aRsavsem, uflis fexebi xelSi aiRo, icemda Tavsa da mkerdSi, mware oxravda,cremlis niaRvriT daasvela ieso qristes fexebi, romelsac sixaruliTa da sinaziT eamboreboda, TmebiTamSralebda, scxebda nelsacxebels da ambobda: „Tqven erTaderTi xarT, ufalo, romelmac icis Cemi arawmindasaqcielis mizezi. ufalo, vici rom Sevcode, magram gavbede da Cems RmerTs movuaxlovdi.... me var batkani,romelic Sens faras CamovrCi, Semiyvane Sens farexSi, sadac Sen xar, macxovaro. Sen erTaderTi keTilimwyemsi xar, romelsac farexSi mihyavs gzaabneuli batknebi. ufalo, me Seni mtredi129 var, romelicdaundobelma miminom moitaca. Cemi suli Seni siwmindis siyvaruliT iwvis, ufalo. damixseni Cemi sisaZaglisada uwmindurebis simyralidan Seni sikeTiTa da umwikvloebiT. moiRe wyaloba, makurTxe, Cemi cremlebiT daSeni usazRvro sikeTiT moaSuSe Cemi codvebis Wrilobebi da mcxe nelsacxebeli, raTa ganviwmindo.130 P

Ggarda homiletikisa, patristikuli literaturac saintereso Tematur paralelebsgvawvdis. erT-erT anonimur apofTegmaSi moTxrobilia mtredis da beris Sesaxeb,romlis siuJetic analogiur simbolos ukavSirdeba. Aam SemTxvevaSi, mtredisuliwmindaa, romelic RvTismsaxurs Tavs dastrialebs, exmareba, raTa uflis gzas aruRalatos, gadaarCinos igi da mis arsebaSi samudamod daisadguros.

Txroba exeba erT Zmas, romelsac warmarTi qurumis qaliSvilze surdadaqorwineba. qurumma rCevisTvis Tavis RmerTs_demons mimarTa da potenciur sasiZoswarmarTTa kerpebis aRiareba da naTlobisa da RvTismsaxurebis uaryofa mosTxova.rodesac berma Tanxmoba ganacxada, ixila mtredi, romelic Tavs dastrialebda, xoloSemdeg mis pirSi Sefrinda.

gTavazobT Txzulebis fragments, romelic nonosisa da mtredis epizodiserTgvar paralelad SeiZleba CaiTvalos: O de eipen: “Eèraka t¾n perister¦n ÓtiÃlqe kaˆ œsth ™p£nw tÁj kefalÁj mou, kaˆ ™xšteina t¾n ce‹ra mou katasce‹n aÙt¾n,¹ de ¢napt£sa, ™isÁlqen e„j tÕ stÒma mou”.131 (man Tqva: „davinaxe mtredi, romelicmovida da Cems Tavze moTavsda. Mgaviwode xeli, raTa dameWira, magram igi afrindada Cems pirSi Sevida.“).

aRniSnuli paraleluri motivebi migvaniSnebs, rom pelagias cxovrebaSi erTmaneTsharmoniulad da Tanabrad erwymis antikuri, homiletikuri da patristikulielementebi. xolo aRniSnuli paralelebis ganxilva da teqstis analizi adasturebs,rom cxovreba SesaniSnavi kompilaciis nimuSia, romlis siuJeti avtorma iovaneoqropiris da efrem asuris homiliebidan nasesxebi motivebiT gaamdidra. A

129 mtredis scena moixsenieba abraham monazonis sizmarSic, ix. wminda abrahamisa da misi Zmiswuli mariamis cxovreba. 130 Homilia in mulierem peccatricem quæ urguento dominum unxit «Pervenit ad domum, ubi Christus erat, invenitque portam domus apertam, et ingressa est cum gaudio, statimquo a tergo ad Dominum accessit, ac pedes ejusmaxima cum fide tetigit, et inclinans caput simul cum corde, multis suspiriis lacrymarumque rivis rigabat pedes ejus cum gaudio, vehementissimoque desiderio deosculabatur, quos et capillis capitis suiabstergebat, ac unguento studioso inunguebat, dicens: “Ecce solus ipse, Domine, nosti quomodo ego ausasim istud agere. Non ignara, Domine, vitiorum meorum, audacter ad te immaculatum Deum accessi… Agnicula sum ovilis tui errabunda: converte me in mandram et caulam tuam, Salvator; tu enim solus es bonus pastor, qui congregas aberrantes in caulam atque ovile tuum. Columba tua sum, Domine, rapta ab accipitre sævissimo. Flagrat anima mea, magno sanctitatis tuæ, Domine, amore vulnerata. Gratiæ tuæ beneficio immaculatae, pessimum fœtorem iniquitatum mearum expelle a me. Pro unguentis, clementissime, cicatrices delictorum meorum, lacrymarum ablutione, gratia tua emunda”, cf. Chefs-d’œuvre des Pères de l’Église, 5, p.468-473.131 F. Nau, «Histoires des solitaires égyptiens», ROC, 3(XIII), 1908, p.275; nonosma daiWira mtredi dasibinZurisgan gaaTavisufla: «œrcetai p£lin ¹ aÙt¾ perister¦ beborborwmšnh kaˆ periepštatÒ moi. Kaˆ™kte…naj t¾n ce‹r£ mou ™p…asa aÙt¾n kaˆ œrriya aÙt¾n e„j tÕn loutÁra toà Ûdatoj...»(kvlav igive binZuri mtredi movida da garSemo mifrenda. maSin gaviwode xelida Cavagde wyliT savse varclSi), cf. P. Petitmengin, Pélagie la pénitente, p.83, 15.

90

Page 91: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

zemoT CamoTvlili elementebiT datvirTuli Txzuleba,Aromelic momxiblavikurtizanis saintereso cxovrebas gvixatavs, saukuneebis manZilze didi popularobiTsargeblobda gansakuTrebiT samonastro wreebSi. 132

pelagia antioqelis cxovreba qarTul hagiografiaSi

xelnawerebi da kimenuri redaqciebi

kimenuri redaqciebi: A-95(literi A) , 604v-612v; 133 bodl.1(literi B),456v-464r; 134 A-382(literi C) , 10r-17r. 135

A: sinanuli pelegiaÁsi meZvisaÁ, romelsa ewoda margalit da simÃnÀ misi. ZmanoCemno sayuarelno, ismineT Cemisa amis TxrobisaÁ, romeli iqmna sakÂrveli dReTaCuenTa ufroÁs sakÂrvel ars. da vinebe me codvilman iakob diakonman miwerad Tquenda,sulierTa ZmaTa, raÁTa sargebelsa didsa miemTxÂnen sulni Tquenni.

B : Tuesa ivnissa T,  cxorebaÁ wmidisa pelagiaÁsi, romeli iyo antioqel. ese iyopirvel meZavi da iqmna WurrCeuli. mnebavs uwyebad TquÀnda sulierTa ZmaTa, raÁTasargebelsa didsa miemTxÂnen sulni Tquenni.

metafrasuli redaqcia136

Mmetafrasuli redaqciebi daculia Semdeg xelnawerebSi: S-384(XI-XII ss.) p.322-329; Jer. 37(XIII-XIVss.) 60r-64v; A-382 (XVs.) 384v-352r; quT.4 (XVIs.)409r-414r; A-518(1708ww.) fol. 375r- 380r;A-643(XIXs.)143v-147v;A1121(1854w. )37v-40v; H 1370 (1871-1884ww.)74r-79v;H-1379(1885w.)1r4v;Q-300 (XIXs.)p. 245-257;Q-882(XIXs.)14r-19v ; A-851 (XIXs.)15r-21v.

uZvelesi metafrasuli redaqcia iTargmna efrem mciris mier (XIs.). teqstidaculia S-384(322r-329r) xelnawerSi: cxorebaÁ da moqalaqobaÁ pelagia Rirsisaantioqelisa. dedobrivisa saTnoebisa, romeli araraÁT naklulevan iyos mamaTasagan....137

uZvelesi qarTuli redaqciebi da maTi Tavisebureba

Ppelagia antioqelis cxovrebis parxlis mravalTavSi (A-95, 604v-612v) daculi kimenuriredaqcis teqsti, laTinuri TargmaniTurT gamosca miSel van esbrokma p. petimanJenisfundamentur naSromSi, romelic cxovrebis TiTqmis yvela versiasa da variantsmoicavs.138 wmindanisadmi miZRvnil am ortomeulSi mocemulia berZnuli, laTinuri,siriuli, arabuli, somxuri, slovenuri da a.S versiebi.

teqstebis analizis Sedegad p. petimanJeni gvamcnobs, rom qarTuli versia(Aredaqcia) erT-erT uZvelesia da enaTesaveba berZnul p teqsts, romelic laTinuri Aversiis originalia. xolo laT. A momdinareobs laT. A/-dan, romelic ara ugvianesVIII saukuniT TariRdeba. maSasadame, am epoqaSi berZnuli p ukve arsebobda.

132 P. Petitmengin, Pélagie la pénitente, 1, 15.133 Qqxa, (A) , 1, gv. 389134 c.qurcikiZe, «bodle N°1», mrT, 20, 388; Vita sanctae Pelagiae, quae Antiochensis erat. Haec prius meretrix fuitfactaque est vas electionis, cf. P. Peeters, «De Codice», AB, 31, p.316. 135 A-382 (XVs.) xelnawerSi daculi teqti bodl.1-is gviandeli redaqciaa. 136 Cf. P.G. 116, col. 908-920.137 e. gabiZaSvili, hagiografia, 311-312; c. qurcikiZe, «bodle, N°1», mrT, 20, 388; k.kekeliZe, etiudebi, 5, 135.138 M.van Esbroeck, «La version géorgienne de la Vie de sainte Pélagie», Pélagie la pénitente, 1, p. 136-138, p.152-160.

91

Page 92: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

berZnuli teqstis mniSvnelobasTan dakavSirebiT avtori wers: „unda aRiniSnos, rom perTaderT berZnul teqsts warmoadgens, romelmac Semogvinaxa mravali gansakuTrebuli forma, romlebicversiis arqaulobaze miuTiTebs.“139 komentari am SemTxvevaSi qarTul versiasac exeba.aqedan gamomdinare, savaraudoa, rom qarTuli A redaqcia iTargmna ara ugvianesVIII-IX saukuneebisa.

m. van esbrokis mixedviT, qarTul hagiografiaSi pelagias cxovrebis sami redaqciaarsebobs: kimenuri, daculi parxlis mravalTavSi (A-95, Xs.), simeonis metafrasisredaqcia, Targmnili efrem mciris mier (XIs.), S-384(322r-329r) da XX s-isdasawyisSi (1902 w.) ioseb leJavas mier gamocemuli teqsti, romelic 16 gverdsmoicavs. avtori iziarebs p. petimanJenis azrs imis Taobaze, rom A yvelaze axlosdgas berZnul p da laTinur A teqstebTan. Tumca igi miuTiTebs, rom qarTuli TargmanierTgvar kavSirs amJRavnebs siriul, arabul da somxur versiebTan. avtori askvnis,rom miuxedavad TargmanSi arsebuli xarvezebisa, pelagias cxovrebis qarTuli versiisarqauloba eWvs ar iwvevs.

berZnuli teqsti miekuTvneba iakob diakons.140 A redaqciis mixedviT pelagiasmoxseniebis dRe 9 ivnisia, xolo metafrasuli redaqciaSi 8 oqtomberi figurirebs.

aqve aRiniSnavT, rom m. van esbroki pelagias cxovrebis kimenur redaqciad mxolodparxliseuls miuTiTebs. Tumca arsebobs meore, agreTve aranakleb mniSvnelovaniredaqcia, daculi bodles krebulSi, romelsac Cvens naSromSi gamovcemT (ix. qveviT).gviandeli redaqcia, romelic umniSvnelod sxvobs, daculia XV saukunisxelnawerSia(A-382).

metafrasuli redaqciis Tavisebureba

n. SalamberiZis cnobiT, cxovrebis metafrasuli redaqcia xasiaTis ucnauriTvisebebiT gamoirCeva: iq, sadac matebas veliT, xSirad kumSvis faqtis mowmevxdebiT.

139 P.Petitmengin, Pélagie la pénitente, p. 51.140 k.kekeliZe, etiudebi, Etiudebi, 5, 90.

92

Page 93: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

magaliTad, rodesac avtori aRwers pelagiasa da satanis Sexvedras, kimenur redaqciaSimTxrobelis stili ganvrcobili da uxvsityviania, vidre metafrasis. pelagiasgardacvalebac, romelic vrclad aris aRwerili kimenurSi, metafrasi mas SedarebiTSemoklebulad warmoadgens. SeimCneva dialogebis kumSvac.

avtori aRniSnavs, rom metafrasSi ar iZebneba nonosisa da iakob diakonis dialoginaTlobis Semdeg, nonosis mier iakobis wargzavna antioqiis patriarqTan, iakobisa dawminda mamebis Sexvedra ierusalimSi misi mogzaurobis dros. teqstSi mocemuli ar arisagreTve pelagiasa da dedaTdiakoni romanas scena. Mmagram miuxedavad CvenTvis gaugebariklebisa, avtori xelSeuxeblad tovebs pelagias siwmindesa da sikeTes. 141

metafrasis qarTuli Targmanis teqsti, romelic sakmao sisruliT TanxvdebaberZnul dedans, erTgulad inarCunebs simeon loRoteTis stils.

kimenuri redaqciebis Sejereba

A (A-95)604v-612v,142 B (bodl.1)456v-464r, zedmiwevniTi sizustiT SejerebamaCvena, rom isini erTi da igive dednidan ar momdinareoben. teqstebis analizma oridamoukidebeli Targmanis arsebobaSi dagvarwmunda.

erTi SexedviT es ori kimenuri redaqcia identurobis niSnebs amJRavnebs,magram maT sruliad gansxvavebuli xasiaTi aqvT.

uZvelesi qarTuli redaqciebi da berZnuli modeli

Ppelagias cxovrebis kimenuri redaqciebi SevadareT p. petimanJenis naSromSigamocemul berZnul L(literi-p) teqsts (B…oj kaˆ polite…a tÁj Ðs…aj mhtrÕj ¹mînPelag…aj)143 qarTuli redaqciebi ara marto erTmaneTisgan, berZnuli versiisganacsxvaoben. Tumca A ufro erTgulad mihyveba berZnul teqsts, vidre B, romelSicSeimCneva mniSvnelovani kumSvebi da sakuTari saxelebis kleba.

kleba

qvemoT moyvanil fragmentebSi A qarTuli A, B redaqciebis teqstebi erTguladmihyvebian berZnuls:

berZ: „doÝ ¥fnw paršrcetai di‘¹mîn ¹ prèth tîn mim£dwn 'Antioce…aj aÛth deÃn kaˆ ¹ prèth tîn coreutriîn toà Ñrcesteoà. Kaˆ dišbh kaqhmšnh e„j badist¾n met¦pollÁj fantas…aj kekallwpismšnh éste m¾ fa…nesqai ™p'autÍ pl¾n crus…ou kaˆmargaritîn kaˆ l…qwn tim…wn, t¦ de gumn¦ tîn podîn aÙtÁj di¦ crus…ou kaˆmargaritîn perikekÒsmhto, kaˆ poll¾ fantas…a tîn pa…dwn kaˆ tîn koras…wn tînmet'aÙt¾j, foroÚntwn ƒmatismÕn polutelÁ kaˆ mani£kia crus©, kaˆ toÝj men aÙtÁjprotršcontaj, toÝj de ™pakolounqoàntaj. Toà de perikeimšnou aÙtÍ kÒsmou kaˆ toàæraŽsmoà oÙk Ãn kÒroj m£lista to‹j dhmocaršsin ¢nqrèpoij.

AÛth dielqoàsa di‘¹mîn tÕn ¢šra(sic) Ólon ™pl»rwse tÁj eÙwd…aj toà mÒscoukaˆ tîn mÚrwn tîn ™p‘ aÙtÍ, p. 78-79, 4-5 (da uecrad, Cvens Soris antioqiis

141 n. SalamberiZe «pelagia antioqelis cxovrebis kimenur da metafrasul redaqciaTa qarTuli TargmanebisurTierTmimarTebis zogierTi sakiTxi», mrT, 11, 91-94.142 bodleseuli redaqcia SeviswavleT ara mxolod parxlis mravalTavSi dacul teqstTan(A) mimarTebaSi,aramed igi Sedarda m.van esbrokis mier gamocemul analogiur teqstTan komentarebiTurT, M.van Esbroeck,cf. Pélagie la pénitente, p. 139-151; ix. parxlis redaqciis laTinuri Targmani avtoris mier, Pélagie lapénitente, p. 152-160143 P.Petitmengin, Pélagie la pénitente, 1, p. 77-93.

93

Page 94: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

pirvelma msaxiobma Caiara. amave dros igi pirveli iyo mocekvaveTa dasSi. Mmanvirze amxedrebulma gaiara, morTulma mravali macdunebliT imgvarad, rom oqros,margalitebisa da patiosani Tvlebis garda sxva aRaraferi Canda. didi iyo misTanxmleb mosamsaxure qalTa da kacTa cTunebac, morTulni ZvirfasiTa da oqrosyelsabamebiT. erTni mas(pelagias) win uZRodnen, xolo danarCenni ukanmihyvebodnen. yvelaze seriozulebsac ki ar ZaluZdaT yuradReba ar mieqciaT misi damis TanmxlebTa morTulobisa da misi(pelagias) silamazisTvis. rodesac Caiara, haeriaivso muSkisa da nelsacxeblis surneliT). A: aha, esera myis warmovidoda mTavari memReri antioqisaÁ. da iyo erTimrokvelTagani

94

Page 95: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

dedaTaÁ. da zeda-jda igi virsa malesa da garewarÃda mravliTa saucrebiTa Semkuli.araraÁ Cnda sxuaÁ samoseli mis zeda, garna oqroM da margaliti da anTrakipatiosani da ferÃni misni oqroTi da margalitiTa Semkobil iyvnes. da misTana,romelni iyvnes, emosa samoseli mraval sasyidlisaÁ da farRali oqroÁsa yelsa maTsa,romelnime maTganni winaucurvides da romelnime ukuana Seudges. xolo SemkulebisamisisaÁ da naqmnev-keTilobisa ver iyo misawdomel, ufroÁs xolo eSmakTmsaxurTa maTkacTa. da viTar garewarÃda, adgili igi aRivso sulnelebiTa muSkisaÁTa. 

B: da aha, esera myis warmovidoda mTavari igi antioqisaÁ memReriTa mravliTa daiyo erTi mrokvelTagani dedaTaÁ. da jda igi virsa malesa da garewarÃda mravalTaucnebiTa. da Semkul iyvnen misTananica igi sxuani, romelTame emosa samoselimraval sasyidlisaÁ da farRalebi oqroÁsa yelsa maTsa. da romelnime maTganniwinaucurvides da romelnime ukuan Seudges. xolo Semkulebisa misisaÁ da naqmnevisasikeTisa misisaÁ ver iyo misawdomel. da viTar garewarÃda igi, adgili igi aRavsosulnelebaman nelsacxebelisaman.

am SemTxvevaSi ki B-Si SeimCneva fragmentebis struqturis cvlileba, rac masberZnulisgan da A-s acilebs:

berZ: Kaˆ nàn, dšspota, poll¾n ¡giwsÚnhn œceij, kaˆ g¦r e„ kaˆ to‹jswmatiko‹j Ñfqalmo‹j oÙk edej tÕn poqoÚmenon 'Ihsoàn, ¢ll¦ goàn met¦ tÁj Samar…tidoj pÒrnhj ™pˆ tÕ fršar, æj ™p…stasai, ™parrhsi£sato; taàta g¦r soà dihgoumšnou¢k»koa perˆ toà qeoà sou.» p. 85, 21(„da axla Sen, batono, didi siwminde xaraRsavse. Mmiuxedavad amisa, arasdros Seni TvalebiT ar gixilavs ieso, Senisswrafvis mizani. Tumca ici, rom igi Tavisuflad elaparaka samaritel meZavs WasTan,radgan me es Seni RmerTisgan mesma.“)

B: „aw Sen, ufalo, didi siwmide gaqus, daRacaTu ÃorcieliTa miT TualiTa araixile sasurveli iesu. aramed samaritelsa mas zeda vityÂ, rameTu ese qristeanisaganmesma miTxrobda raÁ RmrTisa SenisaTÂs.“”460r.

A: „aw Sen, ufalo, didi siwmidÀ gaqus, daRacaTu ÃorcieliTa magiTa TualiTaver ixile sasurveli igi ufali, aramed ici, raÁmeTu samaritelsa mas dedakacsa meZavsagamoecxada jurRmulsa mas zeda da mis Tanazraxvida. ese qristeanisagan mesma,miTxrobda raÁ RmrTisa Senisasa,“ 608v, p. 144.

Kmcire kleba SeimCneva A. redaqciaSi. masSi daklebulia fragmenti, romelicberZnulSi da B- Si figurirebs:

berZ: P£lin lšgei aÙt¾n Ð ™p…skopoj : “TÕ ™k gennhtÁj Ônom£ sou Pelag…a™st…n;” Lšgei aÙtù: “Na…, kÚrie,”p. 87, 30(episkoposma kidev uTxra mas: „Senisaxeli pelgiaa?“ man uTxra: „diax, ufalo“).

B: da hrqua mas episkoposman: “Sobisa saxeli pelagia arsa?“ xolo man hrquamas: „hÀ, ufalo,“461v”

95

Page 96: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

moulodneli kleba da siriuli versia

A, B redaqciebis berZnulTan Sejereba sxvagvar siurprizs gvimzadebs. iq,sadac B-Si velodiT klebas, A—avlens kumSvas. qvemoT moyvanili epizodSi, romelicpelagiasa da satanis dialogs gadmogvcems, A mniSvnelovan frazebsa da sayuradRebogeografiul saxels aklebs, rogoricaa heliopolisi. gansxvavebas vpoulobT B-Sic:berZnulSi ar iZebneba fraza, romelic qarTulsa da siriulSi figurirebs:

berZ: OÙk ½rkes£n soi aƒ tri£konta cili£dej tîn Sarakhnîn §j ¢pšspasaj ¢p’™moà kaˆ fwt…saj pros»negkaj tù qeù sou? OÙk ½rkesš soi ¹ HelioÚpolij, Ötip£ntaj toÝj ™n aÙtÍ pros»negkaj tù qeù sou? 'All¦ kaˆ ¿n eica m…an meg£lhn ™lp…da¢pškoyaj ¢p’ ™moà?” p. 88, 32 („nuTu ar iyo sakmarisi SenTvis ocdaaTi aTasisarkinozi, romelic gamomglije, raTa mogenaTla da Seni RmerTisTvis migeZRvna? nuTu argeyo heliopolisi, romelic mis mosaxleobasTan erTad Sens RmerTs miuZRveni? magramyvelaze didi imedi rac damrCa, isic momtace“)

B: „ver kma-geyvnesa Sen ocdarvani igi, romel mimixuen Cemgan da naTel-moec daSeswiren RmrTisa Senisa? ver kma-geyoa mzis qalaqi, rameTu Cemi iyo da yovelni,ravdenni iyvnes mas Sina wmidani, Seswiren RmrTisa Senisa. ver kma-geyoa ravdenniwarmarTni mimixuen Cemgan, aramed srulica sasoebaÁ mimkueTe Cemgan,“ 461v.

A: „ver kma-geyvnesa Sen ocdaaTni igi taiWni, romelni mimixuen Cemgan da naTel-ecda Seswiren RmrTisa Senisa? ver kma-geyo Sen ravdenni warmarTni mimxuen Cemgan ?aramed srulica sasoebaÁ mimkueTe Cemgan.“ (Pélagie la pénitente, p. 147).

sir.:“The thirty thousand Arabs, whom you snatched from me, baptized, anddonated to your God, should suffice for you. Weren’t you satisfied with my cityHeliopolis-Baalbek- where you converted a large number of women, worshipped andhonored me? And now you’ve gone and captured from me this seductive lady andbaptized her, removing her from my service and offering her to your God. Weren’tyou satisfied with the pagans you enticed away from me, converting them anddonating them to your God. But now you have gone and cut off all my hopestoday.”(gana sakmao ar iyo SenTvis ocdaaTi aTasi arabi, romlebic momtace, monaTleda Sens RmerTs miuZRveni. nuTu ver dakmayofildi Cemi qalaqiT, heliopolis-baalbekiT,sadac mravali qali monaTle, romlebic meTayvanebodnen da madidebdnen? Dda axla esmacdunebeli qalbatoni momtace, monaTle, Cemi samsaxuri daatovebine da Sens RmerTsmiuZRveni? nuTu ver dakmayofildi warmarTebiT, romlebic momtace, monaTle da SensRmerTs miuZRveni? Mmagram dRes yovelgvari imedi warmikveTe).144

rogorc vxedavT, mocemul epizodebSi siriuli berZnulTan SedarebiTumniSvnelodaa ganvrcobili, Tumca igi Seicavs fragmentebs, romlebic B redaqciaSifigurirebs.

samagierod, A ufro mniSvnelovan kumSvas avlens: qarTulSi sityva sarkinozi arfigurirebs, rac sakmaod gaugebaria. berZnulSi igive fraza rom yofiliyo, romelicberZ.Mp-Sia, aƒ tri£konta cili£dej tîn Sarakhnîn, qarTulSi ueWvelad sarkinozi-s,145formiT gadmovidoda, radgan arabebis aRmniSvneli es leqsikuri kalki qarTulSisakmaod cnobilia da gavrcelebuli. qarTul redaqciebSi es sityva gamotovebulia damocemulia mxolod ricxvi (ocdarva da ocdaaTi), rac ar Seesabameba berZ. tri£kontacili£dej. E savaraudoa, rom mTargmnels xelT qonda ucnobi berZnuli nusxa, romelSicsityva sarkinozi(arabi) sxva formiT iyo mocemuli. es saeWvo garemoeba varaudsbadebs ucnobi berZnuli nusxis arsebobis Sesaxeb.

144 S. Brock et S. Harvey, Holy Women, p. 53-54.145 sarkinozi=arabi, mahmadiani, cf. i.abulaZe, leqsikoni, 308; v. imnaiSvili, cxovrebaÁ wmidisa antonisi, p.143.

96

Page 97: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

taiWi da sarkinozi (Sarak»noi)

zemoT moyvanili frazaSi (A) yuradRebas ipyrobs sityva, romelic ucnauriformiT aris qarTulSi gadmosuli. Ees gaxlavT: taiW-i, romelic niSnavs aqlems. amsityvis mniSvneloba ara mxolod frazas aZlevs absurdul saxes, aramed TviT episkoposnonosis moRvaweobasac. zemoT vuTiTebT, rom istoriuli wyaroebis mixedviT, nonosmaaTasobiT arabi monaTla heliopolisSi, Tumca parxliseuli redaqcia arabebis nacvladaqlems gvTavzobs.146

B redaqciaSi es sityva ar iZebneba, magram SeuZleblad migvaCnia, rom maRaliprofesiuli doniT cnobil qarTvel mTargmnels, an gadamwers msgavsi lafsusiuyuradRebod darCenoda.

xangrZlivi Ziebis Sedegad mivakvlieT aRniSnuli sityvis warmomavlobas,romelmac mTlianad Secvala frazis azri da gagviRrmava varaudi ucnobi berZnuliwyaros garSemo.

sityva taiWi aqlemis garda «arabul cxensac» niSnavs. Gg. wereTlis cnobiT,arabebis aRmniSvneli sityvebi qarTul enaSi VII saukuneze adre, islamis eqspansiamdesxva enebis meSveobiT SeiWrnen, vidre arabebi uSualo kavSirs daamyarebdnensaqarTvelosTan. aseTebia: “arabi”, “arabieli”, “sarkinozi”.E utyuaria, rom esukanaskneli berZnuli oƒ Sarak»noi momdinareobs, romelic plinius ufrosTan araceni-s saxiT moxseniebulia taveni-sa(arab. Tay) da tamudei-s (tamud) gverdiT. racmowmobs, rom es ukanasknelic arabuli tomis saxelia. im terminTa gverdiT,romlebic zogadad arab xalxebs niSnavs, Cndeba agreTve arab tomTa saxelebic; maTricxvs ekuTvnis “taiWi”, metad gavrcelebuli termini, romelic momdinareobs arabulisityvidan tai(tay), (mimarT. “taiuri”), xolo es ukanaskneli iemenuri warmoSobisarabuli tomis saxelia (t’ai).

III saukuneSi Cv.w.aR-mde arabeTis naxevarkunZulis Crdilo-aRmosavleTismezoblebi maTTan axlos mcxovreb arab xalxebs am saxelwodebiT moixseniebdnen.SeiWra ra taiuri sparsul enaSi, igi mTel Sua aziaSi da CineTSi gavrcelda. Xsaukunis sparsulSi igi gvevlineba “tazi”-s formiT, arabis, “arabielis”, iserogorc “muslimis”, “muslimanis” aRsaniSnavad. XI saukuneSi Sua aziaSi mcxovrebiTurqebi am sityvas xmaroben (tajik) iranelebis mimarT. t’ai Sedis somxurSi daagreTve qarTulSic, albaT jer “beduinis”, xolo Semdeg “arabuli cxenis”aRsaniSnavad, rogorc arab. “meudabnoe”, “beduini”, zedsarTavi sityvisagan“udabno”.147 maSasadame taiWi niSnavs “udabnos cxens”.

davubrundeT Cvens teqsts. g.wereTlis naSromSi motanili utyuari argumentebisaSualebas gvaZlevs davaskvnaT: A redaqciaSi gamoyenebuli taiWi, mravlobiTi formataiWni, arcerT SemTxvevaSi ar niSnavs “aqlems” da arc “udabnos cxens”. Ees sityva

146 m. van esbroksac analogiuri SeniSvna aqvs: «nuTu SesaZlebelia aqlemis monaTvla?», cf. P. Petitmengin, Pélagie la pénitente, 1, p. 157. 147 g.wereTeli, «semituri enebi da maTi mniSvneloba qarTuli kulturis istoriis SeswavlisaTvis», Oor, 1,p. 7-31; t’ai (T’ay) erT-erT yvelaze warCinebul dinastiad miiCneoda. Ees iyo beduinTa didi da Zlieritomi, romelic medinasa da mosuls Soris gadaadgildeboda, xolo Semdeg ajasa da selmas mTebSi dabinavda,cf. A.P. Caussin de Perceval, Essai sur l’histoire des Arabes avant l’islamisme, pendant l’époque de Mahomet, 1, p. 102;V. Müller, En Syrie avec les bédouins, les tribus du désert, p. 25; J.F. De la hape, Abrégé de l’histoire générale des voyagescontinués par Comeiras, p. 525; miqael asuri gasanis samefos „taiaies“ saxeliT moixseniebs. xolo essaxelwodeba momdinareobs t’ais tomidan, romlebic X saukuneSi sruliad iemenel arabebs niSnavda. miqaelasurma, romelic X saukuneSi cxovrobda, gamoiyena t’ais saxeli, raTa misi drois gasanis arabTa samefodaexasiaTebina, cf. J. Hureiki, Essai sur les origines des Touaregs, p.416; ciuri da cxovelis ormagi simboloarabul samyaroSi muhamedis dros kidev arsebobda. maT Svidi taZari hqondaT iemenSi, romelTagan umTavresivenerasa da zoharis varskvlavebs eZRvneboda. Hhimairis da aldebaranis tomebi mzes scemdnen Tayvans, mizanistomi –xaris Tvals, xolo tais tomis saTayvano kanopis varskvlavi iyo, cf. A. C. Moreau de Jonnès, Ethnogéniecaucasienne, p. 101.

97

Page 98: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mTargmnelis mier gamoyenebulia arabebis aRsaniSnavad da Tanxvdeba berZ. oƒSarak»noi da siriul versiaSi mocemul arabebs.

SesaZloa,AteqstSi am sityvis arsebobiT sabolood gadaiWras originalissakiTxi: savaraudoa, rom kimenuri A redaqcia momdinareobs ara gamocemuli berZnuliteqstidan, aramed ucnobi berZnuli dednidan, romelSic CvenTvis ucnobi sityvafigurirebda arabebis aRsaniSnavad_SesaZlebelia TviT t’ai. xolo rac Seexeba Bredaqcias, masSi es sityva saerTod ar arsebobs. Ees faqti SesaZloa aixsnas imiT,rom mTargmnelma koreqtulad ver SeZlo gaeSifra misTvis ucnobi termini.

kamisi, kamasi, Berˆn tr…cina

qarTul teqstebSi mocemulia sityva “kamisi”. Mm. van esbroki gvTavazobshipoTezas, romelic am sityvis arabul etimologiaze miuTiTebs.148 am sakiTxisgadasawyvetad warmovadgenT fragmentebs berZnuli gamocemuli teqstidan da qarTuli A, B redaqciebidan, romlebic aRniSnul sityvas Seicaven:

berZ: 'EpifwskoÚshj de tÁj ÑgdÒhj ¹mšraj, ¼tij ØpÁrcen kuriak»,¢podÚetai men ¿n ™fÒrei stol¾n toà bapt…smatoj kaˆ ™ndÚetai stic£rion kaˆ berˆntr…cina, g…netai de¥fantoj ™k tÁj pÒlewj ¹mîn m¾ e„dÒtwn, p.90, 41(naTlobidanmerve dRes, romelic uflis dRe iyo (kviriake), man gaixada samosi, romelicnaTlobis dRes ecva da Caicva stiqari149 da meloti (“xaleni”)150 Dda Semdeg yvelasSeumCnevlad gaqra qalaqidan).

B: da viTar ganTendeboda merve dRÀ, romel ars kÂriake, odes ganZarcuvad iyosamoseli samonaTloÁ, moiRo kubasti kamisi da Seimosa da aravis acnoba da uCino iqmnamis JamiTgan qalaqisa antioqisagan, 462v-463r.

A: da viTar ganTendeboda mervÀ dRÀ, romel ars kÂriakÀ, odes ganZarcÂvadiyo misgan samoseli igi sanaTloÁ, aRdga RamÀ da ganiZarcua samoseli iginaTliRebisa da moiRo kamasi ZaZisaÁ da Seimosa da aravis acnoba da mierJamiTganuCino iqmna igi qalaqisagan antioqisa, p. 148.

berZnulis mixedviT, naTlobis Semdeg, erTi kviris ganmavlobaSi pelagianaTlobis samosSia. xolo merve dRes, igi mas ixdis da icmevs nonosis miergagzavnil egvipturi warmomavlobis beris samoss, berˆn tr…cina(“Txis tyavisqurTuki”, igive “meloti”), romelsac berebi stiqaris (Pallium) zemodan icvamdnen.

148 M. van Esbroeck: „Cven ver mivakvlieT am sityvis mniSvnelobas. vfiqrobT igi arabulidan momdinareobs. SesaZlebelia Tu ara,rom sityva kamisi niSnavdes “perangs”“?, cf. Pélagie la pénitente, 1, p. 158. 149 stiqari (stic£rion =Tunica linea, Alba) momdinareobs berZnulidan (stiqarioni) da niSnavs grZelsaxeloebian selis tilos samoss, romelsac Zvelad wamosasxamad, mantiad xmarobdnen. stiqaris viwrosaxeloebi xelis mtevnamde eSveboda. gamomdinare qsovilidan mas “lineas” uwodebdnen, xolo “albas” TeTriferis gamo. Ees samosi gansazRvruli axlad monaTlulTaTvis, cf. G.F. Burguy, Grammaire de la langued’Oil, p.75-80.150 meloti, berZ. (mhlwt» ¹), qarTulSi mas “xaleni ”Seesatyviseba, romelic i.abulaZis leqsikonismixedviT “tyavis wamosasxams”, “qurTuks” niSnavs, ix. i. abulaZe, leqsikoni, 560; xaleni eliawinaswarmetyvelis saxels ukavSirdeba da moxseniebulia Zvel (III mf. 19:13,19; IV mf.1:8 ; 2:13) Ddaaxal aRTqmaSi: pavle mociquli ep. ebraelTa mimarT (ebr.11:37-periÁlqon ™n mhlwta‹j, ™n a„ge…oijdšrmasin). aRsaniSnavia, rom iq, sadac vulgata saubrobs elia winaswarmetyvelis wamosasxamze, septantamas melotad moixseniebs. mhlwt», mhlwt¾j (Zv. saeklesio termini) sityvis etimologia berZnulia dazogadad yvela oTxfexis bewvs, an tyavs niSnavs, gansakuTrebiT cxvris, an Txis bewvian tyavs. igimomdinareobs berZ.P mÁlon da niSnavs Txas. pirveli anaqoretebi mxrebs melotiT ifaravdnen da amgvaradgadaadgildebodnen udabnoSi, cf. J.B. Bonaventure de Roquefort, Glossaire de la langue romane, 2,p.417; N.S. Bergier, Dictionnaire de théologie, p.300 ;n. maxaraZe, «termin melotis (mhlwt»)etimologiisa da Tavdapirveli mniSvnelobisaTvis» .

98

Page 99: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

laTinuri, arabuli da siriuli teqstebic emowmebian berZnuls: naTlobis Semdegpelagiam nonosis mier gagzavnili tansacmeli Caicva.151

nonosi didxans moRvaweobda tabenesSi da sruliad bunebrivia, rom masgaTavisebuli hqonoda egvipteli berebis wes-Cveulebani, romlebic e.w. “melots”atarebdnen. am faqts nawarmoebis teqstic adasturebs: Ólon tÕ tr…cinon aÙtoà™pl»rwsen tîn dakrÚwn, (cxvris tyavis wamosasxami (meloti) mTlianad aavsocremliT).152

wminda paxomis cxovrebis mixedviT, paxomis kinovitebi selis usaxelowamosasxamebs (stiqari) atarebdnen, xolo zemodan “melots” (mhlwt»), anugamoyvanil Txis tyavs: Fore…twsan de ™n ta‹j nuxˆn ta‹j lebitînaj linoàj kaˆ™zwsmšnoi, ›kastoj de aÚtîn ™cštw mhlwt¾n a„ge…an e„rgasmšnhn(RamiT isini usaxeloselis wamosasxamebs atareben da qamrebs da TiToeuls hqonda meloti _ gamoyvaniliTxis tyavi).153

davubrundeT qarTul teqstebs, romlebic gansxvavebiT sxva versiebisa, aramxolod ar gvamcnoben, rom pelagias nonosma uZRvna egvipteli berebis samosi, aramedstiqarsac da melotsac gansxvavebuli terminebiT gavgvimartaven:

A: moiRo kamisi ZaZisaÁ da Seimosa, p. 148.B: moiRo kubasti kamisi, 463v.kamisi _ balnisagan sxvili Zafi;154 ZaZaÁ _ «fiC», «Talia», tomari, uxeSi

qsovili Txis matylisa;155 kubasti _ samoseli. maSasadame, Cveni interpretaciiT qarTuli redaqciebi gvTavazoben frazebs: A

_man aiRo Txis bewvis uxeSi qsovilis samosi da Seimosa; B _ Caicva uxeSi qsovilissamosi. maSasadame, qarTulSi stiqari gamotovebulia, magram interpretaciebimarTebuladaa gadmosuli da Seesabameba berˆn tr…cina-s.

xolo rac Seexeba “kamisis” arabul warmoSobas, vfiqrobT, es mosazrebadakavSirebulia qarTulSi arsebul sityvasTan “xami”, romelic uxeS, gauxamebelqsovils niSnavs. K“kamisis” filologiuri Seswavla gviCvenebs, rom qarTulisityvebis grafikuli forma “kamasi”, “kamisi” uaxlovdeba arabul sityvas “xamis”,romelic “mamakacis perangs” niSnavs. sityva “xamis” mogvca “kamisia”, romelicufro mokle iyo, vidre stiqari.156  magram qarTuli am sityvisgan ar momdinareobs.

marTalia, Tanxmovani خ Seefardeba x an Ã, magram gamomdinare misi mniSvnelobidan,vfiqrobT, qarTul termins “xami” sxva etimologia aqvs.

151 «induit se tunicam am tricinam (berZ. tr…cinoj) et birram sancti Nonni espiscopi..», P.L. 73, col. 669; The holy bishop Nonnos gave her some of his own clothing- a hair shirt and a woollen mantle, cf. S. Brock, S. Harvey, Holy Women, p. 58.152 Cf. P. Petitmengin, Pélagie la pénitente, p.79, 8;153 Cf. F. Nau, «Histoire de saint Pacôme», PO, 4, p. 143; Pallade, Historia Lausiaca, Perˆ Tabennh[siw]tîn, P.G.34, col.1099; qamris daniSnuleba siarulisa da muSaobis dros stiqaris damokleba iyo, xolo meloti maT wvimisgan ifaravda, rac maTi yoveldRiuri samosi iyo. magram am aRWurvilobas icvlidnen RirsSesaniSnavi dReebis dros, rac miuTiTebs asketi meudabnoebis evqaristiis mimarT gansakuTrebul yuradRebaze da pativiscemaze, cf. N.S. Bergier, Dictionnaire de théologie, p.300.154 sulxan-saba orbeliani, leqsikoni, 1, 348, svimeon sakvirvelTmoqmedi: „Seimosa xaleni kamasisa“, „Seimosa ZaZa kamasisa“(kamasis ZaZa), ix. xaleni zemoT.155 i. abulaZe, leqsikoni, 524, ZaZa, berZ. s£kkoj,uxeSi qsovili, tomara. 156 xamis-mamakacis perangi, romelic momdinareobs sanskrituli sityvidan kSuma(Kschouma (ksaumi) daniSnavs sels, ksaumas (Ksaumas) = selisgan naqsovi; xamis, laTinurSi gadmovida formiT kamisia, Camisia=(perangi mamak.) igi pirvelad moixsenieba 397 wels, wminda evsebiosi fabiolasadmi miZRvnil epistoleSi(epist. 64). am dokumentis mixedviT, romaelma jariskacebma SemoiRes axali samosi, saxelad kamisia, cf.G.F. Burguy, Grammaire de la langue d’Oil, p.34.

99

Page 100: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

gamomdinare zemoTqmulidan, SegviZlia davaskvnaT, sityva “kamis”-isarabulidan momdinareoba saeWvod gveCveneba. xolo rac Seexeba aRniSnuli berZnuliterminebis arazust Targmans, savaraudoa, rom es garemoeba gamowveulia qarTvelimTargmanelis arakompetenturobiT egvipteli anaqoretebis samosis sferoSi.

satanis gandevna(egzorcizmi)= ™fork…zw

dedaTdiakoni romana mimarTavs pelagias, raTa naTlobis wminda ceremonialis winmas Cautaron gansakuTrebuli rituali – boroti sulebis gandevna, anu monaTvlamdemisi sulidan da sxeulidan boroti unda ganidevnos: 'An£sta, tšknon, †na˜forkisqÍj:157–«adeqi, Svilo, raTa boroti suli ganidevnos Sengan(“eqsorcizirebuliiyo”). analogiuri frangmenti mocemulia qarTul teqstebSi, magram zmna ™fork…zwgamotovebulia da Canacvlebulia qristianiT: A, B: aRdeg Svilo, raÁTa qristeane gyoT Sen.

es fragmenti cxadyofs siriuli eklesiaSi danergil wesebsa da rituals,158 rasacberZnuli teqsti gvimowmebs: Kaˆ met¦ toàto ™fèrkisen (amis Semdeg igieqsorcizirebuli iyo).

faqtebs or hipoTezamde mivyavarT: 1. berZnul dedanSi, saidanac qarTuli momdinareobs, es sityva

gamotovebulia. 2. qarTvelma mTargmnelma ar icis sityvis mniSneloba da aklebs mas. berZnul teqstTan Sedarebisas mudmivad Tavs iCens msgavsi gansxvavebebi, rac

miuTiTebs ucnobi dednis arsebobis SesaZleblobaze.

berZnuli kalkebi

teqstebSi iZebneba berZnizmebi, rac Targmanis berZnul warmomavlobazeuTiTebs: prosomile, prosomiel-i, momdinareobs berZ. prosomilšw, proswm…lhse :159

“sajarod sityvis warmoTqma”, “qadageba”, “saubari”, “laparaki”, romelic berZnulteqstSi warmodgenili frazas Seesabameba: Omil»santoj de aÙtoà =berZ. Ðmile‹n.

sityvas kaTakumeveli160 berZnuli etimologia aqvs da momdinareobskathcoÚmenoj: “Osoi kathcoÚmenoi prošlqete(Tqven, kaTakumevelebo, yvela gadiT),„ravdeni xarT kaTakumevelni, ganvediT!“ B(B, 446v).

paraleli xanmet mravalTavTan

Ppelagias cxovrebis fragmenti Tanxvdeba xanmet mravalTavSi mocemul frazas. ampalimfsestis gadarecxili teqsti a. SaniZem VIII saukuniT daaTariRa. .igi SeicavsTormet qadagebas, romelTagan didi xuTSabaTis homilia daculia A-1109 xelnawerSi,xolo misi berZnuli dedani ucnobia. warmogidgenT fragments: 

xanmeti mravalTavi: ese araTÂ oÂdebebiTa raÁ, a(rame)d didiTa wrafiTa dasoÂrviliTa ambors x-oÂyofda ferÃTa da TmiTa TÂsiTa warxocda; 161

157 P. Petitmengin, Pélagie la peniténte, 1, p. 87,30.158 «naTlobis ritualis dros mRvdeli warmoTqvams sityvebs: „uargyofT Sen, satana, Sens samsaxurSi myof yvela angelozs, Sensgamosaxulebas, Sens uwmindur da saZulvel moZRvrebas da yvelafers, rac Sens gankargulebaSia“». kaTakumevelebi, romelTamzera mipyrobilia aRmosavleTisken, igive sityvebs imeoreben. es rituali samjer meordeba, ix. P.Dib,«L’initiation chrétienne dans le rite maronite», ROC, 5, p.76.159 Pélagie la pénitente, p. 83, 14.160 kaTakumeveli=kaTakmeveli, “mounaTlavi”. 161 xanmeti ewodeba teqtebs, romelebSic subieqturi meore da obieqturi (iribi) mesame pirisaRsaniSnavad x-ani ixmareba, ix. l. qajaia, xanmeti teqstebi, 3-7.

100

Page 101: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

m. TarxniSvilis cnobiT, A-90(XIIs.), A-95(Xs.), A-1109(Xs.) da Jer.4xelnawerebSi daculi ramdenime teqsti analogiuri wesiT aris ganlagebuli, rogorcxanmetSi. es faqti miuTiTebs, rom SesaZloa es mravalTavebi, Tu isini ufro Zvelioriginalidan ar momdinareoben, xanmet mravalTavze arian damokidebulni.162

pelagias cxovreba: B: da cremliTa TÂsiTa daaltobda ferÃTa misTa da TmiTa TÂsiTa warÃocda mas.

(460v) ; A: da cremliTa misiTa daaltobda ferÃTa misTa da TmiTa Tavisa TÂsisaÁTa warhÃocda

mas;berZn. éste ¢pÕ tîn pollîn aÙt¾j dakrÚwn toÝj pÒdaj toà ¡g…ou plÚnesqai;

™xšmassen d aÙtoÝj ta‹j qrixˆn aÙtÁj. (Tavisi cremlebiT wmindans fexebs banda daTmiT umSralebda), cf. Pélagie la pénitente, p.85, 24.

A-Si mocemuli fraza Sordeba berZnuls da bibliuri substratis srulyofilanalogias warmoadgens :

A: TmiTa TaviTa TÂsisaÁTa warxocda; luk. 7:38 _ ta‹j trixˆn tÁj kefalÁj _Tavisi Tavis(kefalÁj) TmebiT, (kaˆ st©sa Ñp…sw par¦ toÝj pÒdaj aÙtoà kla…ousa, to‹jd£krusin ½rxato bršcein toÝj pÒdaj aÙtoà kaˆ tricˆn tÁj kefalÁj aÙtÁj ™xšmassen(ferxTiT daudga uknidan, tiroda, cremliT ultobda fexebs da TmebiT uxocda ), ix.Lluk. 7:38.

pelagia antioqelis cxovreba da apofTegmebi

Ppelagiasa da satanis dialogi originaluri ar aris. misi teqstobrivi paralelianonimuri apofTegmebSi iZebneba.

magaliTad mogvyavs vinme berisa da satanis dialogis fragmenti, romelicsakmaod axlos dgas cxovrebaSi citirebul dialogTan:

En mi´ oân kat¦ sugcèrhsin qeoà fa…netai aÙtÕn: “T… œcw prÕj se, ¢bb©, t…me loidor…aij plÚneij; m» soi t… pote parhnèclhsa;” Ð de p£lin ™mptÚsaj aÙtÕn,po‹j aÙto‹j ™kšcrhto ∙»masin: ““Upage Ñp…sw mou, Satan©, oÙden g¦r dÚnV prÕj toÝjdoÚlouj toà Cristoà.”163(Semdeg, upirveles yovlisa RmerTis gangebiT, eSmakipirispir gamoecxada mas da uTxra: „gana ra gagikeTe, abba? ratom damdev lanZRviT?nuTu adre raime dagiSave?“ magram man kvlav gadaafurTxa (satanisken) da igivesityvebi gamoiyena: „gamecale, satana, Sen uZluri xar qristes msaxurTa winaSe.“)

EvfiqrobT, paraleli SemTxveviTi ar aris. es fragmenti kidev erTxeladasturebs cxovrebaSi patristikuli motivebis arsebobas. igi momdinareobs CvenTvisucnobi berZnuli wyarodan, romlis arsebobis Sesaxeb informacia ar gvaqvs da essakiTxi Cveni kvlevis sazRvrebs scildeba.

daskvna

sabolood SeiZleba davaskvnaT, rom qarTuli teqstebis analizi saSualebasiZleva viyoT ufro kategoriuli da ganvacxadoT, rom pelagia antioqelis cxovrebis kimenuri

162 Cf.M. Tarchnichvili, «Les récentes découvertes épigraphiques et littéraires en géorgien», MUS, 63,p. 254.

163 F. Nau, «Histoires des solitaires égyptiens», ROC, 2, p.64-66.

101

Page 102: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

redaqciebi warmoadgens or damoukidebel Targmans, romlebic saerTo dednidanmomdinareoben. Sedarebam aCvena, rom qarTuli redaqciebi sakmaod axlos mihyvebianberZnul gamocemul teqsts da berZnulis gavlena utyuaria. Mmiuxedavad amisa,qarTuli kumSvebs, klebas, frazebis matebas gviCvenebs, romelTa analogiebi laTinurda siriul versiebSi iZebneba. agreTve, mniSvnelovani gansxvavebebi specialuriterminologiis interpretaciis sferoSi ucnobi, an dakarguli berZnuli dedniTaixsneba.

cxovreba Ppelagia antioqelisa

102

Page 103: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

103

Page 104: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

bodle #1 (XIs.), hagiografiuli krebuli, kimeni

Tuesa ivnissa T(8)cxorebaÁ wmidisa pelagiaÁsi, romeliiyo antioqel. ese iyo pirvel meZavi

da iqmna WurrCeul1

456v – 464v

1. (456v) mnebavs uwyebad Tquenda sulierTa ZmaTa,2 raÁTa sargebelsadidsa miemTxÂnen sulni Tquenni da adidebdeT kacTmoyuaresa RmerTsa, romelsaaravisi hnebavs warwymedaÁ3 kacTaÁ, aramed yovelTa cxorebaÁ.

2. erCdiT WeSmaritad TqumulTa amaT, rameTu yovelTa sargebeliTa datiriliTa savse4 ars TxrobaÁ5 ese.

3. wmidaman episkoposman antioqisaman6 mouwoda garemoÁs7 episkoposTaromlisame saÃmrisaTÂs. da Sekrbes episkoposni, ricxÂT rvani. da iyo maTSoris wmidaÁ RmrTisaÁ Cueni episkoposi nonos, kaci sakÂrveli mmarxveli.8

monazoni9 iyo igi10 tabenelTasa,* da ubiwoebiTa miT cxorebisa misisaÁTa dasaTnoebiTa monazonebisaÁTa 11 Rirs-iqmna igi eseviTarsa12 pativsa.

4. SevkerbiT13 Cuen mun14 qalaqsa mas. da gÂbrZana mTavarepiskoposman15

yofaÁ Cueni samartÂlesa16 wmidisa lukianessa. xolo17 Cuen SevediT dadavadgeriT mun sxuaTa maT Tana episkoposTa. da SabaTsa dResa gardamoÃdesepiskoposni saxliT (456r)maTiT da dasxdes18 bWeTa zeda samartÂloÁsa19

wmidisa lukianesaÁ.

5. da viTar dasxdes,20 iwyes [pirvelad nonosisa kiTxvad sulisasargebelisaTÂs.]21 xolo igi ityoda suliTa wmidiTa sargebelad dasacxorebelad yovelTa.22 da viTar ityoda,23 aha esera, myis warmovidodamTavari igi [antioqisaÁ memReriTa mravliTa. da iyo erTi mrokvelTaganidedaTaÁ da jda igi virsa malesa da garewarÃda mravalTa ucnebiTa.

6. da Semkul iyvnes misTananica igi sxuani, romelTame emosa samoselimravalsasyidlisaÁ da farRlebi24 oqroÁsaÁ yelsa maTsa. da romelnimemaTganni winaucorvides da romelnime ukuana Seudges. xolo SemkulebisamisisaÁ da naqmnevisa sikeTisa misisaÁ ver iyo misawdomel.]25

1 sinanuli pelegiaÁsi meZvisaÁ, romelsa ewoda margalit da simÃnÀ misi A. cxorebaÁ wmidisa pelagiaisi,romeli iyo antioqel. Eese iyo pirvel meZavi da iqmna WurrCeuli D. 2 Zmano Cemno sayurelno, ismineTCemisa amis TxrobisaÁ, romeli iqmna sakÂrveli dReTa CuenTa ufroÁs sakÂrvel ars. da vinebe me,codvilman iakob diakonman miwerad Tquenda sulierTa ZmaTa raÁTa sargebelsa didsa miemTxÂnen sulni Tquennida adidebdeT kacTmoyÂaresa RmerTsa, romelsa aravisi hnebavs warwymedaÁ, aramed yovelTa cxorebaÁ AD.3

warwymeda D. 4 savsÀ AD. 5 cxorebaÁ A. TxrobaÁ D. 6antioqelman A. 7 garemo A. 8+rameTu A. 9 +yofil iyoA. 10 +monastersa A. 11 monazonebisa misisaÁTa A. 12 +mlevansa A. 13 da viTar SekerbiT A. 14 -mun A. 15

episkoposman man qalaqisaman A. 16 samartÂresa A. 17 -xolo A. 18 sxdes AA. 19 wmidisa lukianesTasavrZliTa AA. samartÂlosa D. 20 sxdes AA. 21 kiTxvad pirvelad uflisa nonoÁsa sulTa sargeblisaTÂs A. 22

+romelTa esmoda AA. 23 +oden AA. 24 farRalebi D. 25aha esera, myis warmovidoda mTavari igi memReri

104

Page 105: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

antioqisaÁ da iyo erTi mrokvelTagani dedaTaÁ da zedajda virsa malesa da garewarÃda mravliTa saucrebiTaSemkuli. araraÁ Cnda sxuaÁ samoseli mis zeda, garna oqroÁ da margaliti da anTraki patiosani da ferÃnimisni oqroÁTa da margalitiTa Semkobil iyvnes. da mis Tana romelni iyvnes, emosa samoseli mravalsasyidlisaÁ da farReli oqroÁsaÁ yelsa maTsa, romelnime maTganni winaucovides da romelnime ukuanaSeudges. xolo Semkulebisa misisa da naqmnevkeTilobisa ver iyo misawdomel, ufroÁs xolo eSmakTmsaxurTamaT kacTa A.

* Sesadareblad mogvyavs parxlis mravalTavSi (A-95) daculi teqsti, (A), fol. 604v-612; A-382 (D),10r-14r; agreTve m. van esbrokis mier gamoqveynebuli teqsti A-95-is mixedviT; ix. P. Petitmengin,Pélagie la pénitente, 1, p. 139-151. * tabenesi —adgili TebeSi (zemo. egvipte), sadac wminda paxomma pirveli kinovituri gaerTianebadaaarsa. da viTar garewarÃda igi, adgili igi aRavso sulnelebaman nelsacxeblisaman.1

7. da viTar ixiles dedakaci igi wmidaTa maT episkoposTa esreT, raÁdauburveliTa piriTa garewarhÃda2 da arad Sehracxa sircxÂli,3 rameTusamkaulica igi Tavisa TÂsisaÁ ver etÂrTa Tavsa missa, aramed beWTa misTazeda idva.4 xolo5 episkoposTa maT, viTar ixiles dedakaci igi esre saxed,garemiiqcines pirni maTni.6

8. xolo wmidaÁ RmrTisaÁ nonos episkoposi [iyo Sinagan keTiladmxedvel.]7

da Semdgomad warslvisa mis dedakacisa,8 garemiiqca da [ganicdida zurgiTkerZoÁ dedakacsa mas.]9 da amisa Semdgomad garemoiqca da dadva Tavi TÂsimuÃlTa TÂsTa zeda da tiroda igi friad. da romel igi mCuari*10 ÃelTa misTaaqunda,11 daalto. da yoveli12 [wiaRi misi aRavso cremliTa.]13

9. 14sulT-iTquna da hrqua episkoposTa maT, romelni mis Tana sxdes :[„nandÂl Tquen ara SegTnda eseviTari mlevani sikeTe dedakacisaÁ amis?“]15

da16 kualad dadva Tavi TÂsi muÃlTa TÂsTa zeda. da sulT-iTquna da icemdamkerdsa da kuarTi igi ZaZisaÁ, romeli emosa, aRavso cremliTa.17

10. da18 amisa Semdgomad [aRemarTa da kualad hrqua:]19 [„nandÂl Tquen araSegiyuarda amis dedakacisa sikeTe?“20 da viTar21 maT araÁ22 miuges, hrquamaT nonos:23 „nandÂlve24 friad SemTnda25 da Semiyuarda naqmnevi igi misi.gety Tquen,26 rameTu ese RmerTman moiyvanos da daadginos winaSesaSinelsa da SesaZrwunebelsa saydarsa missa da daguSjides cxorebasa Cuensada episkoposebasa Cuensa.“

11. (458r)da hrqua episkoposTa maT:  „viTar hgonebT, sayuarelno,ravdeni Jami dayo magan dedakacman saxlsa27 Sina TÂssa? [ibaneboda danaqmnevkeTil iqmneboda da icxebda nelsacxebelsa.]28 da mravliTa saxiTaSeimko, raÁTa kacTa saTnoÁ-eyos da naqmnevkeTilad eCuenos, romelTa-igi saTno-eyofis, romelnidRes arian da xvale arRara.*29

12. xolo Cuen guaqus30 sasZloÁ caTa Sina, waruvali da damyarebulimaradis. da zis31 siZe32 iesu, romeli ukudavebasa mihmadlebs, romelniemkvebian mcnebaTa33 misTa. DDda34 guaqus35 ziTevi caTa Sina mdidrad,36

romelTa vervin mimwdomel ars, romeli Tualman ara ixila da yursa ara esma da gulsa kacisasa aramoÃda, romeli ganumzada RmerTman moyuareTa TÂsTa.* 1 muSkisaÁTa A. 2 TanawarÃda A. 3 -arad Sehracxda sircxÂli A. 4 edva A. 5 +xolo A. 6 +raÁTamca araixiles igi A. 7 SinaganiTa gonebiTa misisaÁTa keTilad hxedvida mas A. 8 -dedakacisa A. 9 gan-Ra-

105

Page 106: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

icdida A. 10 +wmidaTa A. 11 aqÂnda A. 12 -yoveli A. 13 wiaRnica misni aRavsna cremliTa A. 14 +da A. 15

Tquen ara Segiyuardaa ese mlevani ese sikeTÀ? xolo igi dumnes da araraÁ miuges A. 16 merme A. 17 -kuarTi igi ZaZisaÁ romeli emosa, aRavso cremliTa A. 18 -da A. 19 aRixilna da hrqua episkoposTa maT A. é20

nandÂlve ara SegTndaa dedakacisa amis sikeTÀY A. 21 xolo A. 22 araÁve A. 23 -nonos A. 24 me A. 25 +igi A.26 -getyÂT Tquen A. 27 sawols A. 28 imkveboda da icxebda nelsacxebelsa A. 29–xvale arRara D. 30 guaqÂs A.31 -zis A. 32 siZÀ A. 33 mcnobTa D. 34 –da D. 35 guaqÂs A. 26 -mdidrad A.

* Cf. berZn.: ™gceir…dion, tÕ - saeklesio cxvirsaxoci, laT: «sudarium» (aq: mCuari). am ukanasknelis wyaroaorarium, romelsac Cveulebrivi cxvirsaxocis mniSvneloba Aaqvs. xolo saeklesio cxvirsaxocs, romelic sufrisxelsaxocis zomis Salis naWers warmoadgens mRvdeli qamarze mimagrebuls atarebda da konkretuli datvirTvahqonda: mRvdelmsaxurebis dros igi wminda sagnebs mxolod aRniSnuli xelsaxocis saSualebiT (™gceir…dion,sudarium) exeboda. * Sdr. maT. 6:30;*Sdr. 1 korinT. 2:9.

13. da rasa mravalsa vityode, aRTqumaÁ guaqus,1 sayuarelno, saSinelisapirisa misisa xilvaÁ2 miuwdomelisa mis misisa sikeTisaÁ,3 romelsaqerabinni4 ver ikadreben TualTa Sedgmad. esemlevani siZÀ guaqus,5 arcaSevimkvebiT, arca SevimosebiT misa mimarT, arca movibanT mwinkulsa6

sulTagan CuenTa, aramed dauteveT igi udebebasa Sina. “ 

14. ese viTarca Tqua, [warvediT saxlad Cuenda,]7 sadaca viyofvodeT,8 dadavarda queyanasa zeda,9 muÃlni Seidrikna da Tavsa queyanasa scemda datiriliT10 ityoda: „RmerTo, milxine codvilsa amas,* rameTu11 meZvisa Semkobaman12

sZlo13 sulsa Cemsa da [yovelTa dReTa Sromasa Cemsa.]14 romliTa-me TualiTaaRvixilne Senda,15 ufalo,16 anu romliTa-me17 (458v) sityÂTa ganvmarTlde SenwinaSe, ufalo, romeli hxedav dafarulsa Cemsa.18

15. vaÁ me, codvilsa amas, rameTu19 sakurTxevelisa SenisaTa davsTrgunavmaradis, da ara Sevswirav Senda sikeTesa sulisasa, viTar-igi Sen eZiebsinanulsa. SesaZrwunebelsa saydarsa20 Sensa winaSe vdga da ara Semkul var,viTar-igi [Seni nebaÁ ars, ufalo,]21 romelman araarsisagan yoveliveSehqmen arsad da gamoaCine mis Tana Cemi ese simdable, rameTu ara Rirsviyav da Rirs-myav moniWebad.22

16. nu ganmagdeb me zecisa sakurTxevelisa Senisagan da nu damSjin me.Nnaqmnevi keTili23 meZvisaÁ mis winaSe SesaZrwunebelsa da saSinelsasaydarsa Sensa, rameTu24 man miwisaTÂs da nacrisa didi swrafaÁ moipova.* xolo meukudavsa siZesa Seuracx-vhyof da udebebasa25 mivec Tavi Cemi da udebebiTaSiSuel var sulierisagan samoslisa26 mcnebaTa SenTaÁsa.27 man dedakacmankacTa aRuTqua, amisTÂsca queyanasa zeda imkvebis. xolo me Sen,kacTmoyuaresa RmerTsa, aRgiTqu28 saTnoebaÁ da vtyuvi.29

17. amisTÂs30 SiSuel var caTa Sina da queyanasa zeda, da ara31 ars CemdasasoebaÁ cxorebisa saqmiTa CemTagan, aramed suli Cemi [da sasoebaÁ Cemiyovelive]32 siRrmesa mowyalebasa SenTasa damohkidavs.33 da simravlesakacTmoyuarebisa34 Senisasa vesav cxovrebad.“

106

Page 107: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

18. 35amas ityoda da tiroda mwared36 da dRÀ37 igi SabaTi esreT aRasrulamarxviT. xolo38 xvalisa dRÀ39 kÂriakisa40 Ramisa Semdgomad locvisaaRsrulebisa, mrqua me: „Zmao, diakon,41 CuenebaÁ vixile da didad SeZrwunebulvar,42 (459r)[xolo RmrTisa saTnod, romeli Cuen SeguaSundes, iyavn.“]43

19. da Tqua: [„Zilsa Sina vxedevd, sakurTxevelsa, sada me zedavdeg, damovida Savi tredi* mwÂriTa SebRaluli. zeda mfrinvida mravalJam. da RmrTivlocvisa da kaTakumevelTa gantevebisa Jamsa oden]44 Ãma-yo diakonman:[„kaTakumevelni ganvidodeT, ravdennica xarT‚“]45 munTqueseve46 uCinoiqmna tredi* igi.“

1 aRTqÂmaÁ guaqÂs A. 2 xilvad A. 3 sikeTisa A. 4 qerobinni AD. 5 guaqÂs da A. 6 mwinkÂlsa sawyalobisaganA. 7 +warmiyvana me da mivediT saxlad A. warvediT saxidD Cuenda D. 8 viyofodeT A. 9 +da A. 10 tiroda daA. 11 +erTisaca A. 12 Semkulebaman A. 13 +mkulebasa A. 14 yovelTa welTa cxorebisa CemisaTa A. 15 SendamimarT A. 16 RmerTo A. 17 romliTa A. 18 dafarulTa CemTa A. 19 raÁmeTu A. 20 SesaZrwunebelsa da saSinelsatablasa A. 21 Senda neba ars, ufalo, RmerTo Cemo A. 22 +monebad Senda A. 23 naqmnevkeTilobaÁ igi A. 24

raÁmeTu A. 25 udebobasa D. 26 samkaulisa A. 27 SenTasa D. 28 aRgiTq A. 29 vtyuve A. 30 amisTÂsca A. 31

arRara A. 32 -da sasoebaÁ Cemi yovelive A. 33 mohkidavs A. 34 mowyalebaTa A. 35 +da viTar A. 36 mware D. 37

dRe D. 38 da A. 39 dRe D. 40 romel ars kÂriake A. 41 diakono D. 42 + raÁmeTu ganmartebasa missa verSemZlebel var A. 43 xolo RmerTman misa saTnod yavn, romeli Cuen SeguaSÂndes A. 44Bvxedevd sadme ZilsaSina raÁmeTu sakurTxevelsa sada me winaSe vdeg, da Savi tredi mwÂriTa SebRaluli zeda mfrinvida me damyralobasa mas mwÂrisasa ver vitÂrTevdi, da mfrinvida mravalJam A.45 ravdenni xarT kaTakumevelniganvediT A. 46 munquesve A.

*Lluk. 18:13.* Sdr. miwisaTvis da nacrisa, gamos. 18:27; iobi 30:19.20. da Semdgomad sarwmunoebisa, [viTar Jami ganuteveT, gamovidode meeklesiiT.]1 movida kualad igive tredi,* piriTa SebRaluli da zeda mfrinvidame. da maSin mivyav Ãeli Cemi da Sevipyar igi da STavagde wyalsa2 da[ganibana igi da yovelive mwinkulevanebaÁ ganeSora misgan.]3 da aRmoÃdamier [esreT brwyinvale, viTarca Tovli]4 da aRfrinda igi simaRlesa cisasa.5

da aRvixilnen Tualni Cemni da ganvicdidi mas. da odes6 daefara igi winaSeTualTa CemTa, maSin ganviRÂZe.“7

21. da viTar ese Tqua, aRdga da warmiyvana me da mivediT eklesiasa didsa*sxuaTa maT Tana episkoposTa. da viTar movikiTxeT episkoposi qalaqisaÁ, da8

iyo Jami SeslvisaÁ mRdelTaÁ,9 brZana qalaqisa episkoposman sxuaTaÁca10 maTepiskoposTaÁ SeslvaÁ eklesiad mis Tana. da Semdgomad dawesebulisa mismsaxurebisaÁ11 da gantevebisa evangelisa mouZRuana qalaqisa episkoposmanwmidaÁ evangele ufalsa Cemsa nonos,12 raÁTa aswavos ersa.

22. xolo aRdga igi da aRaRo piri TÂsi da [iwyo erisa mimarT sityuad.]13

araTu igi iyo (459v)metyueli, aramed madli igi RmrTisaÁ, romelidamkÂdrebul iyo mis Tana.

23. [da ityoda prosomielsa, araTu prosomielsa* rasme moiRebda,]14 arcaRa Tufilasofosebasa ras, [anu Tu Zniad gamosaTargmnelsa ras, aramedgulisÃmi(s)sayofelsa, rameTu]15 ara swavlul iyo igi kacTagan, aramedsavse16 iyo igi suliTa wmidiTa. aswavebda ersa sityuaTa da etyoda mermisamis saSjelisaTÂs da keTilisa sasoebisaTÂs, romeli elis yovelTa kacTa.17

107

Page 108: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

24. esoden tiroda eri igi sityuasa mas18 missa, romelsa etyoda sulisawmidisa mier, vidremdis yoveli19 eklesiaÁ moapkura cremlman20erisaman.25. nebiTa kacTmoyuarisa RmrTisaÁTa21 [Sevida erisa Tana meZavica igidedakaci,]22 romlisaTÂs ars Cueni ese sityuaÁ. da ucxoÁ cxorebaÁdedakacisa mis23 kaTakumevelisaÁ,24 romelsa arasada [gulsa mosrul iyolocvisaTÂs da arca]25 sada Sesrul iyo eklesiasa RmrTisasa.26 esoden tirodaSiSsa mis RmrTisasa da swavlasa wmidisa episkoposisa nonosissa.27 dawarekueTa sasoebaÁ Tavisa TÂsisaÁ da mdinarebaÁ28 igi cremlTa maT29 misTaÁ[ara dascxreboda misgan.]30

1 da Semdgomad sarwmunoebisa da locvisa aRsrulebisa Jamisa gantevebisa eklesiiT, da viTar gamovidodeme misi mwinkulevanebaÁ A . 2 +romeli dioda zemosa eklesiasa A. 3 da ganiyara wyalsa mas Sina yoveliveigi misi mwinkulevanebaÁ A. 4 wyaliT esre saxed brwyinvalÀ, viTarca Tovli A. 5 +aRvidoda A. 6 vidremdisA. 7 -maSin ganviRÂZe A. 8 +odes A. 9 + eklesiad A. 10 sxuaTaca A. 11 msaxurebisa AD. 12 nonoss A. 13

iwyo sityuad erisa mimarT A. 14 da ityoda prosomilesa araTu sxuasa ras SemoiRebda AA. 15 da arca viTarfilosofosni gina Zniad gulisÃmis sayofelad erisa mimarT ityoda A. 16 savsÀ A. 17 marTalTa A. 18 zeda A.19 +igi iataki eklesiasaÁ A. 20+man A. 21 RmrTisaTa D. 22 da nebiTa kacTmoyuaresa RmrTisaÁTa, Sevida ersaTana eklesiad meZavica igi dedakaci A. 23 mas A. 24 kaTakÂmevelsa A. 25 romelsa arasada gulsa moÃda daiRuawamca codvaTa TÂsTaTÂs sinanuli, romeli arasada A. 26 + smenad sityuaTa RmrTisaTa, rameTu iyo igikaTakumeveli A. 27 -nonosissa A. 28 dinebaÁ A. 29 -maT A. 30 ara iyo dapyrobad A.D.

* antioqiis didi eklesia aSenda IV saukuneSi.* prosomielsa berZ: prosomilšw - sityviT gamosvla, saubari, laparaki; aq: - qadageba * Sdr. abrahamis sizmari  abrahamis da mariamis cxovrebaSi; «mtredi» _ RmerTis suli; Sdr. maT. 3:16 ;mar.1 :10; luk. 3:21, 22; ioane 1:32; fs.74:19; «mxecebs nu miscem Seni gvritis suls, Seni GRaribebis suls nudaiviwyeb», fs. 73(74):19 * Cf. F. Nau, «Histoires des solitaires égyptiens», ROC, 3, p. 274-275.

26. da hrqua orTa monaTa misTa: „degiT aqa da misdevdiT wmidasa amasepiskopossa da daiswaveT sadguri1 misi.“2 da yves egreT monaTa maT damogudevdes3 Cuen da daiswaves adgili,4 sadaca viyofvodeT Cuen. da mividesda uTxres,5 viTarmed wmidasa samartÂlesa lukianessa iyofvis.6 27. munTquesve7 misca8 ficari9 piloÁs10 ZualisaÁ,11 romelsa weril12 iyoesre:

28. (460r)„wmidasa episkopossa13 qristessa me, dedakaci codvili, mowafÀeSmakTaÁ,14 gikiTxav.15 mesma RmrTisa SenisaÁ, romelsa Sen hmsaxureb,viTarmed cani modrikna da16 gardamoÃda ara marTalTaTÂs, aramed codvilTaTÂs.* raÁTaacxovnnes, esemlevani mezuereTa da codvilTa [Tana Wamda,],*17 romelsa [qerabinni TualTaSedgmad da serabinni ver ikadreben,]18 codvilTa Tana iqceoda. 29. aw Sen, ufalo, didi siwmide gaqus, daRacaTu ÃorcielTa miT TualiTaara ixile sasurveli ufali iesu,19 [aramed samaritelsa mas]*20 zeda vityÂ,rameTu ese qristeanisagan mesma, miTxrobda raÁ RmrTisa SenisaTÂs.21 aw

108

Page 109: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ukueTu eseviTarisa mlevanisa RmrTisaÁ22 xar, nu gZagde,23 romelsa mnebavscxorebaÁ Sengan [da pirisagan wmidisa Senisa.“]24

30. xolo wmidaman episkoposman nonos miswera25 esreT: „vin xar26 Sen,[romeli CuenebaÁ gamomecxade me  da zraxvaÁ Seni da nebaÁ SeniaRgisrulen Sen?]27 xolo me getyÂ:28 [gnebavsa xilvaÁ Cemi?]29 me kaci varcodvili, xolo ukueTu nandÂlve survili gaqus saRmrToÁ da SemTxuevaÁ Cemignebavs,30 arian Cem Tana31 episkoposni, mun32 maT winaSe SememTxÂe me,xolo martosa nu SememTxuevi.“33

31. da viTarca ese aRmoikiTxa dedakacman man, aRdga sixaruliT da srbiTmoiwia34 [wmidasa samartÂlesa lukianessa]35 da guauwya Cuen moslvaÁ igi misi.

32. xolo episkopossa nonos, viTarca esma moslvaÁ igi misi, mohxada36

sxuaTaca maT episkoposTa saxlad37 TÂsa, sadaca viyofvodeT da brZanamoslvaÁ misi. da aRmovida,38 sada viyofodeT Sekrebulad.39 da davardaqueyanasa zeda da Seupyrna ferÃni wmidasa (460v)episkopossa nonoss40 datiroda friad da cremliTa TÂsiTa41 daaltobda ferÃTa misTa da TmiTa TÂsiTa42 warhÃocdamas.* 33. aRiRo miwaÁ da gardaisxa Tavsa TÂssa,43 BÃmobda,44 RaRadebda daityoda:45 „gevedrebi,46 Semiwyale me!47 hbaZevd Sen ufalsa48 Sensa iesu49

qristesa da moavline Cem zeda sitkboebaÁ Seni da myav me qristeane, rameTume var ufskruli codvisaÁ, me var siRrme50 uSjuloebisaÁ. glocav Sen, ufaloCemo,51 STasxen52 yovelni53 saqmeni Cemni sabanelsa mas gansawmedelsa.“1 adgili A. 2+sada igi iyofis A. 3 mogÂdevdes A. 4vani A. 5+dedakacsa mas A. 6-viTarmed wmidasasamartÂlesa lukianessa iyofvis A. 7 munquesve A. 8 moscna orni A. 9 ficarni A. 10 pilos D. 11 ZualisaniA. 12–weril 13 mowafesa A. 14 eSmakisaÁ A. eSmakTa D. 15 +smeniT A. 16+queynad A. 17 inaÃ-idga A. 18 romelsaqerobinni da serabinni TualTa ver ikadreben Sedgmad AD. 19 -iesu A. 20+samaritelsa mas dedakacsa meZavsagamoecxada jurRmulsa mas zeda da mis Tanazraxvida A. (ix. ioan. 4:24; 2 Sj. 3:17; fil. 3:3) 21 SenisasaA. 22 RmrTisa D. 23 nu gZag me AD. 24 da xilvad wmidisa pirisa Senisa A. 25 miwera D. 26 xari A. 27

RmerTsa Cemsa gamoecxade Sen da nebaÁ Seni da zraxvaÁ Seni mis winaSe yav A. 28+Sen A. 29 nu ginebnCemi gamocxadebaÁ ubadrukisa amis A. 30 ginebs Cemda A. 31 +sxuanica A. 32 moved da A. 33 +me A. 34

movida, sada igi Cuen viyveniT  A. 35–wmidasa samartÂlesa lukianessa A. 36mouwoda A. 37saxid D. 38 daviTarca Semovida A. 39–sada viyofodeT Sekrebulad A. 40 wmidisa nonoÁsni A. 41 misiTa A. 42 TaviTaTÂsiTaÁTa A. 43 -TAssa A. 44+da A. 45 etyoda A. 46 +ufalo A. 47 +dedakaci codvili, romeli movilti winaSeSensa A. 48 winamZRuarsa A. 49 -iesu A. 50 siRmÀY A. 51 +Cemo A. 52 STasxien A. 53 -yovelni A.

*Sdr. maT. 9:10, 13; 12:7; mark. 2:17, 10:56; luk. 5:32; Sdr. Aaleqsandrieli meZavis cxovreba, mariam megvipteliscxovreba.* Sdr. maT. 9:10, 11, 12, 13; 11:19; luk. 5:29, 30; 7:34, 35; mark. 2:16;* Sdr. ioan. 4:7; luk. 9:53.

34. [maSin yovelTa episkoposTa, romelni Sekrebul iyvnes da mRdelTa dadiakonTa]1 dasTxines friad cremlni maTni da gankÂrda2 friad daityodes: „vinaÁ ars esodeni sarwmunoebaÁ da survili3 erTiTa suliTameZvisaÁTa,4 aravis [sada uxilavs esemlevani, rameTu hsuris qristesayovliTa guliTa.“]5

109

Page 110: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

35. da Zniad daarwmuna6 wmidaman nonos, [raÁTamca aRadgina igi ferÃTaganmisTa]7 da hrqua mas: „kanonsa eklesiisasa weril ars: „nu naTel-scemTmeZavsa TÂnier Tavs-debisa, raÁTa [ara kualad masve mieqces.“]8

36. da9 viTarca esma dedakacsa mas sityuaÁ ese,10 davarda queyanasa11 daSeupyrna ferÃni wmidasa nonoss,12 RaRadebda da ityoda:13 „sityuaÁ14 miugeRmerTsa sulisa CemisaTÂs da Sen gkiTxed15 borotni saqmeni Cemni. ukueTudroRa hyo naTliscemaÁ Cemi, [siRrmesa codvaTa CemTa borotTasa hpovonawili. ukueTu ara ucxo-myo me saqmeTa CemTagan,]16 uvarca-hyof RmerTsaSensa da kerpTamca Tayuanis-scem. [ukueTu ara mqmne me axalSobil da sZalqristesa Semwiro me.“]17*

37. yovelni, romelni Sekrebul iyvnes episkoposni,18 (461r)daukÂrda,19

[rameTu eseviTarsa mlevansa xedvides dedakacsa meZvisagan RmrTisa mimarTsurvilsa]20 da eseviTarTa sityuaTa.

38. munTquesve mimavlina wmidaman nonos me, codvili iakob diakoni,episkoposisa moqalaqisa21 da mrqua me: „mived da ese yoveli auwye22

episkopossa moqalaqesa, viTarmed erTisa dedaTdiakonisaÁ brZanensiwmideman Tquenman movlinebaÁ aqa.“

39. xolo me mived da uTxar episkopossa ese yoveli. da ganixarasixaruliTa didiTa da mrqua me: „arqu23 ufalsa nonoss: „aha, ufalo Cemopatiosano,24 rameTu Sen geloda saqmÀ25Y ese. uwyi, rameTu piri xarRmrTisaÁ,26 romelman Tqua: „ukueTu gamoiyvano patiosani araRirsebisagan, pir Cemda iyo.“*da munTquesve miavlina Rirsi dedaTdiakoni hromana.

40. da viTar mivediT, vpoveT27 dedakaci28 igi pirdaqceviT29 queyanasa zedamtirali ferÃTa Tana30 episkoposisa nonosisTa.31 ZliT aRadgina igidedaTdiakonman hromana32 da hrqua: „aRdeg, Svilo, raÁTa qristeane gyoTSen“.33

41. da viTarca aRdga dedakaci igi, hrqua mas episkoposman nonos:34 „awaRiaren [codvani Senni.“]35 1 maSin yovelTa episkoposTa da mRdelTa romelni Sekrebul iyvnes A. 2 daukÂrda A. 3 wadierebaÁ A. 4

meZvisaÁ A. meZvisaTa D. 5 amis ese mlevani aravis uxilavs A. 6 arwmuna A. 7 aRdgomaÁ ferÃTagan misTaA. 8 ara masve Sina ipoos A. 9 +da A. 10 -sityuaÁ ese A. 11+zeda A. 12 +tiriliT A. 13 +Sen A. 14 sityÂaÁA. 15 gekiTxned A. 11 uRmrToÁsa amis saqmeTa CemTa Tana borotTa hpoo nawili uflisagan, ukueTu ara myome ucxo saqmeTa CemTagan A. 16 ukueTu ara me dRes axalSobiT mqmne da sZlad qristesa Semwiro me A. 17

+maSin A. 18 – episkoposni A. 19 +adidebdes RmerTsa A. 20 raÁTa survilsa ese viTariTa sityÂTa A. 21 Tanaqalaqisasa A. 22 uTxar A. 23 uTxar A. 24 he, mamao patiosano A. 25 RmrTisa A. 26 saqme D. 27 vipoveT A. 28

dedakaci A. 29 mdebare A. 30 +wmidisa A. 31 nonosisTa A. 32 -hromana A. 33 +dRes A. 34 +nonos A. 35 yovelnicodvanni Senni winaSe yovelTasa A.

*«da qmari daubrunda cols. colma Sewyvita meZavoba(porne…a), Mmoinania TanamzraxvelebTan erTadCadenili codvebi, ganaaxla meuRlis movaleoba da qorwinebis pirveli Ramis msgavsad, ganiwmida sadedoflooTaxSi.», (Ex.Am. II, 6 132, 10-15); «xom vdebT WuWyian [samoss] qvaze da vrecxT, raTa aRmofxvraT mwviri,aseve sulis(yuc») ganwmeda misi Tavdapirveli bunebis(fusikÒj) srulyofilebis aRmoCenaSi mdomareobs,raTa gansruldes igi da naTlobisTvis(b£ptisma) moemzados », cf. Ax.Am. II, 6 131, 27-132,2, M. Scopello, Femme,Gnose et Manichéisme, p. 121-122.* Sdr. ierem. 15:19.* Sdr. luk. 7: 36-50; mark. 14: 3-9; iobi 12:3; Sdr. palimfsestSi daculi homilia, «xanmeti mravalTavi »,(VIII saukunis pirveli naxevari), cf. M. Tarchnichvili, «Les récentes découvertes épigraphiques etlittéraires en géorgien», MUS, 63, p.254-260.

110

Page 111: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

42. xolo man hrqua: „ukueTu aRvixilo gonebasa Cemsa, ara vpoo1 Tavsa2

Cemsa keTilisa saqmÀ.3 uwyi, rameTu codvani Cemni qÂSisa zRÂsa ufroÁs4 arian. wyalizRÂsaÁ umcires5 ars codvaTa CemTa.* xolo RmrTisa SenisaÁ6 mrwams, rameTukacTmoyuare ars da mowyale da ugulebels-yvnes simravleni uSjuloebaTa7

CemTani.“

43. hrqua mas episkoposman: „Tqu saxeli Seni.“ xolo manhrqua: [„mSobelTa saxeli pelagia miwodes me,]8 xolo qalaqman(461v)antioqisaman9 margalit [miwodes me saxeli,]10 mravlisa missamkaulisaTÂs, romeli Semmosa me codvaman Cemman, rameTu11 viyav mesavaWroÁ eSmakisaÁ.“

44. [da hrqua mas episkoposman: „Sobisa saxeli pelagia arsa?“ xolo manhrqua mas: „hÀ, ufalo.“ maSin qristeane yo igi da]12 moscxa mas naTeli dascxo wmidaÁ nelsacxebeli da aziara igi Ãorcsa da sisxlsa qristessa. da eqmnamas [deda naTlisRebisaÁ Rirsi hromana dedaTdiakoni.]13

45. maSin mrqua me episkoposman nonos:14 „diakon, vixaroT15 angelozTa Tana16

da zeTi TÂnier Cuelebisa vWamoT da vsuaT RÂnoÁ sulierebisaÁ sixaruliTcxovrebisaTÂs amis qalisa.“17

46. da viTar vWamdiT oden, movida cxadad18 eSmaki SiSueli da orniveÃelni misni moeWdvnes zeda Tavsa missa, RaRadebda da ityoda: „vaÁ, Cemdaamis mÃecismWamelisagan gancofebulisa.

47. ver kma-geyvnesa19 Sen [ocdarvani igi, romel mimixuen Cemgan danaTel-moec da Seswiren RmrTisa Senisa. ver kma-geyoa mzis qalaqi? * rameTuCemi iyo da yovelni, ravdenni iyvnes mas Sina wmidani, Seswiren RmrTisaSenisa. ver kma-geyoa ravdenni warmarTni mimixuen Cemgan? aramed srulicasasoebaÁ momkueTe Cemgan.]20

48. vaÁ, Cemda borotad daberebulisada. verRara vitvirTav Sensa magasmterobasa Cem zeda. wyeulimca ars DdRÀ21 igi, romelsa Sen iSev mterad22

Cemda. mdinare cremlTa SenTaÁ ekueTa uZlursa saxlsa Cemsa da sasoebaÁ Cemi wariRo.“*

49. amas yovelsa ityoda eSmaki RaRadebiT da godebiT. Dda (462r)guesmodaCuen yovelTa da dedaTdiakonsa da axalnaTelRebulsa masca qalsa.23

50. da hrqua eSmakman qalsa24 mas:25 „rad26 ese saqmÀ SemamTxÂe,27 dedofalopelagia,28 [viTarca iuda TÂssa ufalsa,]29 [da Senca Cemsa iudas emsgavsea?]30

viTar-igi gÂrgÂnosan iyo da [didebul da patiosan]31 mociqul iyo daganmcemel eqmna TÂssa ufalsa, aw egreca Sen miyava?“*32

51. maSin hrqua wmidaman episkoposman nonos mÃevalsa mas qristessa pelagias:„daiwere juari da Sehrisxen mas.“ xolo man daiwera33 juari da Sehrisxnamas [saxeliTa iesu qristesiTa da munTquesve uCino iqmna igi.]34 1 vpovo A. 2 +Sina A. 3 saqme D. 4 umravlÀs A. 5 umcirÀs A. 6 Senisa D. 7 codvaTa A. 8 Sobasa Cemsa saxelipelegia miwodes mSobelTa CemTa A. 9 antioqiaman A. 10 damdves me A. 11 raÁmeTu A. 12 +da uwoda saxeli misipelegia da qristiane yo igi da amissa Semdgomad A. 13 dedaTdiakoni D. 14+ufalo A. 15+dRes A. 16+RmrTisaTaA. 17 qalisaÁ A. 18 cxadi A. 19 geyvnisa A. 20 ocdaaTni igi taiWni, romelni mimixuen Cemgan da naTel-ecda Seswiren RmrTisa Senisa? ver kma-geyo Sen ravdenni warmarTni mimixuen Cemgan, aramed sruli sasoebaÁmimkueTe Cemgan A. 21 dRe A. 22 mterad A. 23 dedakacsa A. 24 dedakacsa A. 25 +axal naTelRebulsa A. 26 raÁ A.

111

Page 112: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

27 hqmen A. 28 pelegia A. 29-viTarca iuda ufalsa A. 30 Senca Cemsa iudas miemsgavse ? A. 31 didebiTa dapativiTa A. 32 egreca Sen miyav me A. 33 daibeWda A. 34 sityÂTa uflisaÁTa da munTquesve uCino iqmnawinaSe maTsa A. * Sdr. iob. 6:3.

52. merme kualad orisa dRisa Semdgomad, viTar eZina dedisa TÂssa Tanasasuenebelsa TÂssa,1 movida igive eSmaki, ganaRviZa2 da hrquamas: „dedofalo Cemo, margalit, raÁ boroti giyav Sen? ara oqroÁTa davercxliTa [gangamdidrea Sen?]3 raÁ ars, romelsa zeda Segawuxe Sen?momige, gevedrebi4 Sen da gardaviÃado, garna da xolo nu miteveb me dasacinelad qristeaneTa nu Semiqm.“5

53. xolo mÃevalman qristesman6 Sublsa juari daiwera,7 hbera mas da hrqua:„Segrisxenin Sen, eSmako, ufalman Cemman,* iesu qristeman, romelman gamomtaca mekbilTa SenTagan da Semiwynara me zecisa mas sasZlosa missa.“* viTar esmaese eSmaksa mas, SeZrwunda da uCino iqmna. da ganaRÂZa dedaTdiakonihromana da hrqua:8 „dedao, locva yav CemTÂs, rameTu eSmaki movals Cemzeda,viTarca lomi.“*9

54. xolo dedaTdiakonma hrqua mas: „nu geSinin, Svilo, misgan, rameTuamieriTgan aCrdilisa Senisagan Zrwodis10 igi.»

55. [da samisa dRisa Semdgomad]11 mouwoda pelagia12 (462v)monasa TÂssa,romeli iyo yovelsa zeda monagebsa missa da hrqua mas: „mived saxlad13 daaRwere14 yoveli monagebi15 Cemi da samkauli Cemi da yovelive moiRe aqa.“56. [xolo monaman man yo egre, viTarca ubrZana mas, da moarTuayovelive dedofalsa TÂssa.]16 xolo man mohxada17 wmidasa mas episkopossanonoss da [aÃelmwifa yovelsa zeda monagebsa missa]18 da hrqua mas: „ese arssimdidre19 Cemi, ufalo Cemo, rameTu ganmamdidra me eSmakman codviTa. amasmivscem Sensa nebasa, wmidao.20 [amieriTgan kma-meyos me simdidrecodvisaÁ.“]21

57. 22mouwoda monaTa da mÃevalTa TÂsTa da misca [aTeulad ÃeliTa TÂsiTadrahkani mravali]23 da ganutevna Tavisuflad da hrqua maT:24 „esera, meTavisufal gyven Tquen sawuTrosa25 amas, xolo Tquen iswrafeT da TavisufaliqmneniT Tavni Tquenni codvisagan amis soflisa.“

58. maSin26 mouwoda wmidaman episkoposman nonos27 moRuawesa eklesiisasawinaSe mis naTelRebulisa da misca mas yovelive igi safase28 dahrqua : „gafuceb Sen, wmidasa samebasa, raÁTa amis safasisagan numcaSevals eklesiad, gina saepiskoposod,29 aramed qurivTa da obolTa da glaxakTaganuyav, raÁTa borotad Sekrebili ese keTilad ganeyos RmrTisa30 mier, raÁTasimdidre igi codvisaÁ safase31 simarTlis iqmnes.“

1 Sina A. 2 ganaRÂZa AD. 3 Segmose da ara friad gangamdidre Sen ? A. 4 Segivrde A. 5 Semiqme D. 6

+pelegia A. 7 daibeWda A. 8 +mas A. 9 viTarca mÃeci boroti A. 10 Zwis A. 11 da Semdgomad mesamisa dRis A.12 pelegia A.13 vanad A. 14 + qartasa A. 15 safasÀ A. 16 da movida monaÁ igi dayo egre viTarca ubrZanada moarTua mas A. 17 mihxedna A. 18 misca mas ÃelmwifebaÁ yovelsa mas zeda safasÀsa A. 19 simdidrÀY A.20

+RmrTisao A. 21 amieridgan kma-meyos me simdidre siZisa Cemisa qristesi A. 22 +da A. 23 maT safasÀfriadi A. 24 +aha A. 25 sawuTroÁsa amisgan monebisa A. 26 da A. 27 -nonos A. 28 safasÀ A. 29 saebiskopod A.30 uflisa A. 31 safasÀ A.

112

Page 113: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

* heliopolisi/damieti, cf. É. Amélineau, La géographie de l’Égypte, p. 116.* Sdr. maT. 8: 25,27.

* «En mi´ oân kat¦ sugcèrhsion qeoà fa…netai aÙtù Ð di£boloj Ôyin prÕj Ôyin, kaˆ fhsˆ prÕj aÙtÕn:“ T… Ÿcw prÕj sš, ¢bb© ? T… me loidor…aij plÚneij ? M¾ soi t… pote parhnèclhsai?” Ð de p£lin ™mptÚsajaÙtÕn, to‹j aÙto‹j ™kšcrhto ∙»masin : ““Upage Ñp…sw mou, Satan©, oÙden g¦r dÚnV prÕj toÝj doÚlouj toàCristoà.” «erT dRes, uflis nebiT, eSmaki gamoecxada mas da uTxra: „ra dagiSave, mamao? ratomSeuracxmyof? me Sen arasdros gamibrazebixar.“ magram man mravalgzis SeafurTxa demons da amgvarisityvebiT mimarTa: „momSordi, satanav, radgan Sen uZluri xar uflis msaxurTa winaSe“, cf. F. Nau,«Histoires des solitaires égyptiens», ROC, 2 , p. 65. * Sdr. maT. 16:23; rom. 8:7.* Cf. F. Nau, «Histoires des solitaires égyptiens», ROC, 2, p. 63. *„(eSmaki) misa mimarT mimovidoda merme, viTarca lomi, da eZiebda rasme mizezsa misTÂs,“ ix. v. imnaiSvili, cxorebaÁwmidisa antonisi, gv.15.

59. xolo mÃevalman RmrTisaman pelagia1 ara Wama2 TÂsisagan SÂdTa maT dReTa, aramedhzrdida mas dedaTdiakoni hromana, rameTu ficiT daamtkica man, raÁTa arRara Wamosman simdidrisagan codvisa. 60. da viTar ganTendeboda merve3 dRÀ,4 romel ars kÂriake,5 odes ganZarcuvad6 iyosamoseli igi samonaTloÁ,7-8 [moiRo kubasti (463r)kamisi]9 da Seimosa da aravisacnoba da uCino iqmna mis JamiTgan qalaqisa antioqisagan.10 61. xolo dedaÁ misi sarwmunoebisaÁ godebda da tiroda, xolo11 episkoposietyoda: „nu stir, aramed gixaroden da mxiarul iyav angelozTa Tana, rameTu pelagiakeTili nawili gamoirCia,12 viTarca-igi evangelesa weril ars.“* ese yoveli iqmna antioqias. 62. da Semdgomad mciredTa dReTa ganutevna episkoposman mis qalaqisaman yovelni,romelni Sekrebil iyvnes episkoposni [da warvediT kacad-kacadi TÂsa qalaqad.]13

63. da Semdgomad samisa wlisa survili momiÃda me mislvad qalaqad wmidadiÀrusalemd da Tayuaniscemad patiosansa juarsa da aRsadgomelsa macxovrisa Cuenisa daRmrTisa iesu qristessa.14 da vevedre ufalsa Cemsa nonossa15 da ganmiteva.

64. da mrqua me: „Zmao diakon, odes mixvide iÀrusalemd, moiZie monazoni saWurisi,*romelsa saxeli erqumis pelagia,16 romelsa aqus Jami mravali monazonebasa Sina daSeyenebasa. SeemTxÂe mas da hpoo sargebeli sulisaÁ,17 rameTu WeSmaritad monaÁRmrTisaÁ ars da [rCeuli monazoni.“]18

65. xolo igi metyoda me mÃevlisa misTÂs qristesisa19 pelagiaÁsTÂs20 da ara gamomicxada.da mived me qalaqsa wmidasa iÀrusalems da Tayuanis-vec wmidasa aRsadgomelsamacxovrisasa da patiosansa juarsa da xvalisa dRÀ gamoved da veZiebd me wmidasapelagias. da vpove senaki misi mTasa zeTisxilTasa, sada ufali ilocvida.

66. da viTar vixile senaki21 misi, [kari ara iyo Sesavali,]22 aramed SezRudviliyo da iyo mcire23 sarkumeli24 zRudesa mas senakisasa.25 da vhreke sarkumelsa mas daganmiRo me. 67. (463v)da viTar vixile,26 mÃevalman man qristesman27 micna me da [aragamomicxada me Tavi TÂsi,]28 xolo me igi ver vican da viTarmca SemZlebel viyavcnobad miuwdomelsa mas naqmnevsa29 missa, rameTu damWnar30 iyo didiTa miT marxviTamisiTa. xolo Tualni misni, viTarca Ãevsa Sina, egre Cndes da nawevarni ZualTa31

misTani [didZaliTa miT damdablebiTa da marxviTa.]32

68. yoveli ierusalÀmi, viTarca mamakacsa33 saWurissa egreT xedvides mas da aravinkacTagan SeeWuda mas, viTarmed dedakaci ars. xolo me vikurTxÀ34 misgan, viTarcamamakacisagan saWurisisa.35

113

Page 114: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

69. da mrqua me: „iloce CemTÂs, rameTu Sen xar RmrTisa episkoposisa [nonosisidiakoni.“]36 da me varqu: „hÀ, ufalo.“ da37 man mrqua me: [„iloce CemTÂs,ufalo.“]38 da dahÃSa sarkumeli39 igi da yo40 fsalmuni mesamisa JamisaÁ.41

1 pelegia A. 2 Wamda A. 3 mervÀY A. 4 dRe A. 5 kÂriakÀ A. 6 ganZarcÂad A. 7 sanaTloÁ A. 8 +aRdga RamÀA. 9 da ganiZarcua samoseli igi naTlisRebisaÁ da moiRo kamasi ZaZisaÁ A. 10 antioqisa A. 11+wmidaÁ A. 12

romeli igi gamoirCia mariam A. 13 da warvediT TÂsa adgilad A. 14qristÀssa D. 15 nonos D. 16 pelegia A. 17 -sulisaÁ A. 18-rCeuli monazoni A. 19 RmrTisa A. 20 pelegiasTÂs A. pelagiasTvis D. 21 saxli A. 22 kariara Sevidoda A. 23 mcirÀ A. 24 sarkÂmeli A. 25 saxlisasa A. 26 mixila A. 27 qristesman A. 28 aragamomecxada me A. ²²29 saxesa A. 30 daWnobil A. 31 asoTa A. 32 didiTa miT marxviTa A. 33-mamakacsa A. 34

vikurTxe AD. 35-saWurisisa A. 36 uflisa nonoÁsi episkoposisaÁ A. 37 +kualad A. 38iloce CemTÂs ufaloraÁmeTu mociquli uflisaÁ ars igi da mermeca mrqÂa me: «iloce CemTÂs ufalo.» A. 39 sarkÂmeli A. 40 -da yoA. 41 Jamisa A. * Sdr. luk. 11:42.* Sdr. maT. 19:12.

114

Page 115: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

70. da 1me vilocevd gareSe2 senaksa3 misTana. da viTar-igi Jamobda,4

gamoved5 da vcan, rameTu friad sargebel meyo SemTxuevaÁ igi misi, viTarcaangelozisaÁ.

71. da dRiTidRed mividode6 monastrebsa da SevemTxueode yovelTa wmidaTamamaTa da vikurTxeode maTgan da yovelsa monastrebsa ityodes hambavsawmidisa pelagiaÁssa.7

72. da merme kualad mived8 da davhreke sarkumelsa9 mas da ara momigo. [dawarved eklesiad]10 da xvalisa dRÀ mived kualad da davhreke da aravin raÁmomigo. davdeg11 da vismend Ãmasa da arave raÁ mesma. maSin12 saRmrToÁgonebaÁ movipove da vTqu: „vixilo WeSmaritad, nuukuÀ [momkudar ars, vinuwyis.“]13

73. da ukuvzide14 sarkumelsa15 da ganvaRe da vixile da vcan, rameTudauZinebies.16 da (464r) davhÃaS sarkumeli17 igi da movgoze igi TiÃiTa daCamoved srbiT iÀrusalemd da vadidebd RmerTsa,18 da vauwye19 yovelTa, viTarmedwmidaÁ pelagia saswaulTa moqmedi monazoni aResrula.

74. da munTquesve Sekrba yoveli monastrebi nikopolisiTgan vidre ieriqodmde da iÀrusalemi20simravle monazonTaÁ da aRavso mTaÁ igi zeTisxilTaÁ.* da daarRÂs kari senakisaÁ misda [gamoixunes wmidani igi Ãorcni misni ufroÁs oqroÁsa da anTrakisapatiosnisa da dadves igi sakacsa zeda.]21 da movida episkoposi iÀrusalemisaÁda wmidani mamani.

75. da ganZarcues igi, raÁTamca Semoses igi samosliTa samkudroÁTa.22 daviTar scxebdes nelsacxebelsa, maSin cnes, [viTarmed dedakaci ars.]23

RaRadebdes24 da ityodes: „didebaÁ Senda, (464v)RmerTo, mravalni dafarulnigqonan queyanasa zeda, ara xolo Tu mamani, aramed dedanica.“ [da undadafarvaÁ mis eseviTarisa mlevanisa sakÂrvelebisaÁ]25 da ver SeuZles,rameTu ganTqumul iyo ersa Soris sakÂrveli ese saqmÀ.26

76. maSin Sekrba simravle qalwulTaÁ sanTliTa da kereoniTa27 dajuariTa28 da didebiTa didiTa da [fsalmuniTa da sakumeveliTa.]29 [dahmarxeswmidaÁ igi nawili, rameTu miiRes igi wmidaTa monazonTa, kacTaRmrTismoyuareTa da dadves igi adgilsa wmidasa sadideblad RmrTisa mamisa dauflisa Cuenisa iesu qristesa.

77. ese cxorebaÁ meZvisaÁ ars da ese sinanuli da moqcevaÁ misi,romelsa warekueTa sasoebaÁ misi, da Cuenca moguecin ufalman [povnadwyalobisa dResa mas sasjelisasa,]30 romlisa ars didebaÁ da simtkicemamisa da Zisa da wmidisa sulisa amieriTgan ukuniTi ukunisamde, amen.†

1+xolo A. 2 gareSÀ A. 3 sarkumelsa A. 4 ilocvida A.5 warmoved A. 6 mividode A. 7 pelegiaÁssa A.pelagiassa D.8 aRved misa A. 9 sarkÂmelsa A. 10 -da warmoved A. 11 -davdeg A. 12 -maSin A. 13 aResrula daaravin uwyis A. 14 ukunvhzide A. 15 sarkÂmelsa A. 16 daZinebul iyo A. 17sarkÂmeli A. 18 -vadidebd RmerTsaA. 19 uTxar A. 20 +da iordanesa A. 21 gamoixÂnes Ãorcni igi wmidisani mis brwyinvides viTarca mzis Tualni* ufroÁsoqroÁsa da anTrakisa da Tualisa patiosnisa da dadves merÃsa zeda A. 22samkÂdroÁTa A. 23raÁmeTu bunebiT

115

Page 116: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

dedakaci iyo A. 24 RaRad-yves yovelTa da Tques A. 25 da unda dafarvad ese sakÂrveli A. 26 saqme AD.27 kerionebiTa A. 28 juarebiTa A. 29 –fsalmuniTa da sakumeveliTa A. 6dahmarxnes patiosanni igi Ãorcnimisni didebiTa didiTa adgilsa wmidasa patiosanTa da wmidaTa kacTa da adidebdes RmerTsa. ese cxorebaÁmeZvisaÁ, ese sinanuli da moqcevaÁ, romelsa warekueTa sasoebaÁ misi, da Cuenca moguecin ufalman raÁTamivemsgavsneT saTnoebaTa misTa da vpooT wyalobaÁ da SendobaÁ codvaTaÁ winaSe RmrTisaÁ A.

* Sdr. mar. 3:8; maT. 3:5; 4:25; luk. 6:17.*Sdr. luk. 9:29; maT.17:2,5; mar. 9:3; «brwyinvides, viTarca mzis Tualni» —Sdr. abrahamis da mariamiscxovreba, anastasia patrikias cxovreba, kanonike mZovaris cxovreba.

116

Page 117: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Tavi V

cxovreba mariam megviptelisa(1 aprili, V-VI ss.)

qristianul mwerlobaSi monaniebis motivze Seqmnil nawarmoebTa Soris mariammegviptelis cxovreba erT-erT SesaniSnav magaliTs warmoadgens. iSviaTia hagiografiuliZegli, romelsac msgavsi warmateba da popularoba xvda wilad.

Mmariamis personaJi qmnis aleqsandrieli meZavis saxes, romelmac siwmindesgansakuTrebuli da araCveulebrivi monaniebis gziT miaRwia. igi udabnoSiganmartovda, Caikla miwieri survilebi da sxeulis TviTgvemis gziT ukiduresad mZimeasketikuri cxovrebis wesi gaiTavisa. Mmisi cxovreba sayuradRebo informaciasgvawvdis aleqsandriidan ierusalimSi mogzaurobis, wminda jvarTamaRlebis,iordaniis udabnosa da palestinuri samonastro institutebis Sesaxeb.

wmindanis moxseniebis dReebia didi marxvis mexuTe kvira dRe da agreTve 1aprili.164 mariam megviptelis cxovreba ikiTxeboda da mis mier miZRvnil tropars galobdnendidi marxvis meoTxe xuTSabaTs andria kretelis didi kanonis qadagebis dros.

cxovrebis avtori saeklesio moRvawe, mogzauri da mwerali sofron ierusalimelia(550-638ww.). 634 sofroni wels ierusalimis patriarqad akurTxes. igi VIIsaukuneSi marTlmadidebluri dogmatis Tavgamodebuli damcveli iyo eretikuliSemotevebisgan. sofronis moxseniebis dRe 10 martia, xolo wminda zosime, mariamismonaniebis erTaderTi TviTmxilveli, 4 aprils moixsenieba.165

sofron ierusalimeli

sofron ierusalimeli ioane mosxis mowafe da misi TanamoRvawe iyo. maT erTadimogzaures egvipteSi, siriaSi, sinaze.166 zogierTi mkvlevaris azriT, maT

164 BHG 1042; cxovrebis yvelaze cnobili versia, romelic sofrons ekuTvnis ix. P.G. 87,3, col. 3698-3726. igi laTinurad iTargmna pavle diakvnisa (Paul le Diacre, P.L. t. 73, col. 671-690) da ucnobi avtoris mier (AASS., Aprilis, 1, p. 76-84; Vitae Sanctorum Patrum, fol.67-72); legendis sxva laTinuri versiebs gvTavazoben flodoardi reimsidan (Flodoard de Reims) da hildebrti lavardenidan (Hildebert de Lavardin), ix. P.L. 135, fol.541-548 et in P.L. 171, fol.1321-1340, AASS., p. 84-90.165 sofroni, palestineli swavluli da saeklesio moRvawe damaskoSi daibada, sadac ganaTleba miiRo daaxalgazrdobaSive berad aRkvecis Semdeg samuSaod aleqsandriaSi gaemgzavra. Mman sakmaod mwvave davaaRZra patriarqi sergis mier SemoTavazebuli monoTelizmis(mÒnou qšlema, “swavleba erTi nebis Sesaxeb”)moZRvrebis winaaRmdeg, romelic amcirebda qristeSi adamianuris srulyofilebas. man kategoriulad uaryomonoTelizmis formula da gadaWriT moiTxova am terminis gauqmeba. misma brZolam Sedegi gamoiRo: mcirexnis Semdeg patriarq sergis anaTema gamoucxades da mis mier SemoTavazebuli moZRvreba sabolooddaviwyebas mieca. 634 wels igi ierusalimis patriarqad akurTxes. 637 wels xalifa omaris armiam siriissxva qalaqebis dapyrobis Semdeg ierusalims alya Semoartya. Qqalaqis mcxovreblebma medgariwinaaRmdegoba gauwies mters, magram mxolod SimSilma aiZula isini mowinaaRmdegeebTan molaparakebebidaewyoT.Mmolaparakebis sulisCamdgmeli sofron ierusalimeli iyo, romelmac arabebTan SeTanxmebas miaRwia.magram patriarqma moiTxova, rom alahis mociqulis warmomadgeneli TviT gamocxadebuliyo xelSekrulebazexelis mosawerad. xalifa omari aqlemze amxedrebuli Semovida ierusalimSi da mas “Ria qalaqis” titulimianiWa. sofronis wyalobiT, xelSekruleba qristianebisTvis sakmaod xelsayrel pirobobze daido: isiniinarCunebdnen sarwmunoebas da qonebas, xolo maTi eklesiebi xelSeuxebeli rCeboda. mogvianebiT xalifaomarma ierusalimSi solomoni taZris adgilas cnobili meCeTi aago, ix. Ф. Успенский, История Византийскойимперий, 1, 354-378; Н.В. Пигулевская, Визнтия и Иран на рубеже VI и VII веков, 4-20; s. yauxCiSvili,leqciebi bizantiis istoriidan, 115-156; Г. Фроловский, Византийские отцы V-VIII веков, 123-125; И.Мейендорф, Введение всвятоотеческое богoсловие, 1, 296-300; Theophanus, Chronographia, p.384.

117

Page 118: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

erToblivad daweres egvipteli wmindanebis kÂrosisa da ioanes cxovreba.167 Aaqedangamomdinare, arsebobs mosazreba, rom ioane mosxis cnobili `limonaris“ SedgenaSisofroni aqtiurad monawileboda da zogierTi novela mas miewereba.168 ioane mosxTanurTierToba sofrons moZRvris sikvdilamde ar Seuwyvetia. sofronis kalams sxvadasxvaJanris Txzulebebi ekuTvnis. igi moRvaweobda poeziaSi, homiletikisa dahagiografiis sferoSi. Aavtoris ritorikuli xelovneba gansakuTrebiT mJRavndeba mishomiliebSi, romelTaganac mxolod zogierTia gamocemuli.

mis hagiografiul TxzulebebSi ukve mkafiod Cans VII saukunishagiografiisTvis damaxasiaTebeli specifikuri niSnebi: garemos geografiuli aRwerisaxali, cxoveli stili, istoriuli eqskursebi, personaJTa emociebis realisturigadmocema, moralur-didaqtikuri Strixebi da sxv.

sofron ierusalimelis SemoqmedebaSi mariam megviptelis cxovrebas gansakuTrebuli dasagangebo adgili ukavia. Ncxovreba mWidro kavSirSia rogorc winamorbed epoqasTan,agreTve hagiografiuli Janris Camoyalibebul fundamentur principebTan; masSiikveTeba ara marto saero motivebi, romelic mas antikur aretologiur novelasTanaaxlovebs, aramed am epoqis bizantiuri hagiografiisTvis esoden damaxasiaTebelimoralur-didaqtikuri mizandasaxuloba. aRniSnul elementTa erToblioba dagansakuTrebiT winasaukuneebidan SemoWrili saero motivebis nakadi cxovrebas romanuliJanris TxrobasTan aaxlovebs. M

mariam megviptelis personaJis specifikuri portreti uSualo kavSirSia monaniemeZavis TemasTan, romelic IV-VII saukuneebis literaturaSi didi popularobiTsargeblobda gansakuTrebiT siriaSi, palestinasa da egvipteSi.169

cxovrebis mokle Sinaarsi

siwmindiT gamorCeuli beri zosime saeklesio cxovrebas siyrmeSi eziara da didixnis manZilze palestinis erT-erT monasterSi moRvaweobda.

Mmagram uflis gangebiT da RvTaebrivi STagonebiT, man miatova Tavisiadgilsamyofeli da mdinare iordanes sanapiroze mdebare monasterSi damkvidrda. iqgamefebuli wesis mixedviT, didi marxvis pirvel kvira dRes berebs mihqondaT mciresakvebi da miemarTebodnen ukidegano da Tvaluwvdeneli udabnos siRrmeSi. cxadia,zosimec udabnosken gaemarTa. Mberma oci dRis ganmavlobaSi iara da erT SuadRes,rodesac xelapyrobili loculobda, SiSveli da mzis mcxunvarebisgan gaSavebuliadamianis sxeulis aCrdili dainaxa. Uucnaurma arsebam SeamCnia Tu ara zosime, umalgaiqca, xolo beri gamoedevna. didi xnis devnis Semdeg, igi SeCerda da wmindamamas mimarTa: „ratom momdev, abba zosime ? ar ZalmiZs Sensken mobruneba, radganqali var da sruliad SiSveli. gadmomigde Seni wamosasxami, raTa sxeuli Sevimoso,sircxvili ganvagdo da Semogxedo.“

es mariami iyo. man mama zosimes Tavisi warsuli uambo: „me egvipteli var.rodesac Tormeti wlis viyavi, uarvyavi Cemi mSoblebis siyvaruli da aleqsandriaSiwavedi. Cvidmeti wlis manZilze vmruSobdi. erT dRes aleqsandria davtove da gemsgavyevi ierusalimSi, sadac igive saqmianobiT viyavi dakavebuli. Muflis nebiT,jvarTamaRlebis dResaswaulis dRes xalxs gavyevi da eklesiaSi wavedi.“ E

166 S. nucubiZe, «К происхождений греческогo романа «Варлаам и Иосафат», BB, 17, 250-257; s.yauxCiSvili, bizantiuri literaturis istoria, 236-247; H. Delehaye, «L’ancienne hagiographiebyzantine», SH, 73, p. 53; H. Delehaye, Synaxarium, p. 527-528. 167 SS Syri et Jioannis miracula, P.G. 87(3), col. 3669168 K. Krumbacher, Geschichte der Byzantinischen, p. 189.169 B.Ward, La vie au désert de prostituées, p.3-6.

118

Page 119: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

magram eklesiis uxilavma Zalam, sadac wminda jvari iyo dasvenebuli, ganagdomariami. rodesac es ramdenjerme ganmeorda da taZarma qali ar miiRo, igi mixvda,rom es aqti misi codvili cxovrebis gamo iyo gamowveuli. Mmariamma eklesiiskedelze RvTismSoblis gamosaxuleba dainaxa da cxare cremlebiT Seevedra, epatiebina.Ppatiebis Semdeg igi eklesiaSi daubrkoleblad Sevida, Tayvani sca wminda jvars daaRuTqva RvTismSobels, rom miatovebda amqveyniur cxovrebas, udabnoSi wavidoda dacodvebs srul simartoveSi, ganuwyveteli marxviT moinaniebda.

Mmariamma dauyovnebliv datova ierusalimi da iovane naTlismcemlis monastriskengaemarTa, romelic md. iordanes piras mdebareobda. mdinareSi ganwmendis Semdeg, manigi gadalaxa da iordaniis udabnos miaSura. ormocdaSvidi wlis manZilze icxovra ise,rom adamianis gamosaxulebac ki ar daunaxavs. Mmisi tansacmeli gacvda, daixa daSiSvlad darCenils Cvidmeti wlis ganmavlobaSi xorcieli cTunebebi tanjavda.

Mrodesac qalma Txroba daasrula, wmindazosime miwaze daemxo da akurTxevdaufals da mis msaxurs. erTi wlis Semdeg, mariamis TxovniT, aRdgomis dResaswaulisdros berma evqaristia aiRo, gaemarTa md. iordanes sanapirosken da ucdida qals.Qwmindani moadga mopirdapire sanapiros, pirjvari gadasaxa mdinares, talRebzegadmoiara da mivida berTan. ziarebis Semdeg man kvlav gadaira mdinareze daudabnos miaSura.

erTi wlis Semdeg mama zosime kvlav gaemarTa qalTan Sesaxvedrad, magram igigardacvlili daxvda. zosimes mier naboZvar mosasxamSi Semosili mariami udabnosqviSaze usulod iwva. asketi cremlad daiRvara, ver bedavda mis sxeuls Sexeboda;fiqrobda, ra saSualebisTvis miemarTa cxedris gasapatiosneblad. uceb qviSazewarwera dainaxa: „mamao zosime, dakrZale Cemi sxeuli, daubrune miwas misi kuTvniliferfli; iloce da ufals patieba sTxove CemTvis, romlis sulmac 1 aprils ganisvena.“

zosimes araferi gaaCnda saflavis amosaTxrelad. iqve gamxmari SeSis naWeriipova da Txra daiwyo. magram Zlier gamomSral miwasTan veraferi gaawyo dadaRlilobisgan qanci gamoelia. Mmoulodnelad mas lomi miuaxlovda. zosimes ZlierSeeSinda, magram moikriba mxneoba, loms pirjvari gadaswera da uTxra: „wmindanmaqalma dakrZalva isurva, magram me moxuci var da ver vTxri ormos. amoTxaresaflavi, raTa netari mariamis sxeuli gavapatiosnoT.“ Ulomi umalve Seudga saqmes dabrWyalebiT didi saflavi amoTxara. movaleobis Sesrulebis Semdeg cxvariviTuwyinari, udabnos ukidegano sivrceSi gauCinarda. xolo mama zosimem miabaracxedari miwas da monastrisken gaemarTa uflis locva-kurTxeviT.170

cxovrebis teqstis stili martivia, magram cxoveli. igi uxvad aris datvirTuliemociebiT aRsavse dialogebiT. Nnawarmoebis yvelaze STambeWdav mxares is epizodebiwarmoadgens, romlebic mariamisa da zosimes Sexvedras, udabnoSi devnas da meZaviqalis aRsarebas gadmogvcemen.

cxovrebis berZnuli Txzuleba, romelic sofrons miewereba yvelaze uZvelesiaberZnul redaqciaTa Soris.171 utyuaria, rom sofroni, an ucnobi avtori kargad icnobdaegviptes da palestinis samonastro dawesebulebebs.

mkvlevarTa azriT, nawarmoebi Camoyalibda ara uadres V saukunis meorenaxevrisa,172 magram didi xnis manZilze avtoris vinaoba sadao rCeboda. azrTasxvadasxvaobiT gamowveuli dava sabolood sofronis sasargeblod gadawyda. Aamas imfaqtmac Seuwyo xeli, rom berZnuli teqsti Seicavs erTgvar leqsikur Taviseburebebs,romelic am avtoris nawarmoebebisTvis aris damaxasiaTebeli.

170 AASS., Aprilis, I, appendix, p. 21-28.171 P. F. Dembowski, La Vie de la sainte Marie l’Égyptienne, p. 40-42. 172 Rutebeuf, La Vie de sainte Marie l’Égyptienne, p.7-10.

119

Page 120: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

avtori, warmomavloba, paraleli analogiebi pavle Tebelis cxovrebasTan

f. delmas naSromSi, `SeniSvnebi mariam megvptelis cxovrebasTan dakavSirebiT“,ganxilulia legendis warmoSoba da misi literaturul Zeglad Camoyalibebis erTobrTuli sfero. Aavtori sam problematur sakiTxze amaxvilebs yuradRebas:

1) avtoris vinaoba;2) Txzulebis Seqmnis epoqa;3) warmoadgens Tu ara dedans sofronis avtorobiT Seqmnili nawarmoebi? delmas cnobiT, cxovrebis teqsti cxadyofs, rom Txrobis avtori palestineli

beria, romelic Cinebulad icnobs ara marto nawarmoebSi aRweril geografiuladgilebs, aramed iq mdebare monastrebs da monastrebSi danergil wesebs.173

rac Seexeba mariamis cxovrebisa da gardacvalebis TariRebs, hagiografebismier mowodebuli gaurkveveli da sibneliT moculi cnobebis gamo Zveli bolanistebimariamisa da mama zosimes dabadebasa da gardacvalebas zustad ar aTariReben.marTlmadidebluri eklesiis kalendris mixedviT, misi gardacvalebis TariRi 522welia, xolo kaTolikurma eklesiam mariamis sikvdili 421-432wlebiT daaTariRa.Mmagram miuxedavad qronologiuri Seusabamobisa, utyuaria, rom nawarmoebi Seiqmnaara uadres V saukunis dasasruls. Am faqts TzulebaSi moxseniebuli iovanenaTlismcemlis eklesiis aRwera adasturebs, romelic 491-518 wels, imperator anastas Imefobis epoqaSi aSenda, wers palestineli beri Teodosi 530-532 wlebSi.174

maSasadame, mariamis cxovrebisa da gardacvalebis wlebi sadao da dRemdedaudgenelia. Tumca arc misi monaniebis mowme _ beri zosimes vinaobaa ukeT cnobili.Ms. vele naSromebSi: «wminda gerasimesa da kalamonis lavrebi», «wminda doroTe dawminda zosime», «palestinis monastrebis anbanuri katalogi» sayuradRebo cnobebsgvawvdis zosimes vinaobis Sesaxeb da naTels hfens mariam megviptelis gardacvalebisepoqasac.

TviT saxeli zosime arafris mTqmelia, radgan palestinaSi mravlad iyvnen amsaxelis mqone berebi, Tumca misi identifikaciisTvis ramdenime argumenti arsebobs.es mosazrebebi palestinel ber zosimes ukavSirdeba, romlis nawarmoebebma CvenamdemoaRwia. igi iperator iustines (518-527ww.)175 dros cxovrobda da ramdenime cnobili173 F. Delmas, «Remarques sur la Vie de Sainte Marie l’Égyptienne», EO, 4, p. 35-42.174 Itinera Latina, vol.I, p.68; S. Vailhe, «Répertoire alphabétique des monastères de Palestine», ROC, 5,p. 12-19.175 s. velem ori naSromi miuZRvna zosimes cxovrebis epoqasa da identifikaciis sakiTs. statiaSi «wmindagerasimesa da kalamonis lavrebi» avtori wers: «Tu mama zosime da igive saxelis mqone palestineli beri erTi da igivepirovnebaa, igi V s.-is meore naxevarSi cxovrobda. avtori saubrobs iovaneze, romelic wminda gerasimes lavris iRumenia», cf. Migne,P.G. 28, col. 1675-1702; S. Vailhe, «Les laures de saint Gérasime et de Calamon,» EO, 2, p. 106-119;meore naSromSi «wminda doroTe da wminda zosime» avtori gvamcnobs, rom evagrem (Evagre, HE, IV, cap.VII, P.G. LXXXVI, col. 2713) vrceli Tavi miuZRvna vinme ber zosimes, romelic finikiis patara qalaqsindedan iyo. sinde daaxloebiT ori km-iT iyo daSorebuli q. tvirosidan, xolo 10 km-iT palestiniskesariidan. Ees wminda zosime, msgavsad mariam megvptelis cxovrebis mTavari personaJisa, naTelmxilvelobisniWiT iyo dajildovebuli da SeeZlo momavali ewinaswarmetyvela. Aman iwinaswarmetyvela miwisZvra,romelmac mosra antioqia. avtori ramdenime argumenti mohyavs imis dasamtkiceblad, rom wminda doroTesmegobari zosime da evagres mier moxseniebuli zosime erTi da igive pirovnebaa: orive asketia da mwerali;orivem ramdenime patara sasuliero traqtati Seqmna, romelic J. minma gamosca (ix. P.G. LXXVIII, col.1679-1702). xolo nawarmoebSi moxseniebuli wminda gerasimes lavra, (P. G. LXXVIII, col. 1697) romelickirile skviTopolelis cnobiT, qalkedonis krebis Semdeg aSenda, amtkicebs, rom zosime V saukunis pirvelinaxevris Semdeg cxovrobda. garda amisa, evagre gvamcnobs, rom wminda zosime finikiaSi, tvirosTan axlosdaibada. xolo palestinaSi sabolood damkvidrebamde, igi berad aRikveca tvirosis erT-erT monasterSi(P.G. LXXVIII, col. 1693). palestinaSi cxovrebisas zosime moixseniebs qalaq napluzs da mogzaurobasierusalimSi, xolo mogvianebiT igi xelmZRvanelobda palestinis kesariaSi mdebare erT-erT monasters. da

120

Page 121: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

sasuliero moZRvrebis avtoria. swored mis erT-erT nawarmoebSia moxseniebuli wmindagerasimes lavra, romelic qalkedonis (455w.) krebis Semdeg aSenda. aqedangamomdinare, savaraudoa, rom zosimes da mariam megviptelis Sexvedra Sedga ara ugvianesV saukunis bolo wlebisa.176

f. delma nawarmoebis originalobis sakiTxsac saeWvod miiCnevs: „vaskvni, rommariam megviptelisa da pavle Tebelis cxovrebas Soris bevri analogia da msgavsebaa. am SemTxvevaSimxedvelobaSi maqvs ara am ori Zeglis stili, aramed zogadi ideebi, kompozicia da TviT reziume, romlebicTiTqmis identuria. MTu yvela amùarguments ubralo damTxvevad CavTvliT, Cems azrs aravin gaiziarebs.“177gTavazobT avtoris mier mocemul analogiebsa da paralelur motivebs:

wminda zosimes anton didis msgavsad uflis idumali xma esmis, romelicubrZanebs, aRmoaCinon maTze aRmatebuli beri.

zosime, msgavsad antonisa, ucnobi beris mosaZieblad udabnoSi midis. zosime da antoni locvis dros aRmoaCenen ucnob pirovnebas.zosime mariam megviptels Sexvda, antoni —wminda pavle Tebels.mariams ar surs zosimesTan Sexvedra da garbis; pavle Tebelic gamoqvabulis

Sesasvlels uxSobs antons. pavlem da mariamma ukve ician im pirTa saxelebi, visac pirvelad xvdebian.pavlesa da anton didis msgavsad, mariami da zosime erTmaneTs locva-

kurTxevas sTxoven. pavle Tebeli da mariam egvipteli analogiur kiTxvas svamen: „gevedrebi

miTxari, rogor aris qristianuli samyaro da qristiani mefeebi?“zosime da antoni saidumlod inaxaven da aravis umxelen mariamTan da

pavlesTan Sexvedras. mariam megvipteli da pavle Tebeli srul simartoveSi kvdebian. mama zosime da anton didi aZleven mosasxams pavlesa da mariams. zosimes lomi exmareba mariamis saflavis amoTxraSi, agreTve ori lomi modis

antonis dasaxmareblad, raTa pavles saflavi amoTxaron. monasterSi dabrunebisTanave antoni da zosime amcnoben Zmebs, rac Tavs gadaxdaT.delma gvamcnobs, rom am analogiebs vercerTi mkvlevari gverds ver auvlis.

miuxedavad imisa, rom M wminda evsebiosma pavle Tebelis cxovreba mariam megvptelis cxovrebisSeqmnamde ori saukuniT adre dawera,. orive avtori identur qargas mihyveba. 178 amor nawarmoebs Soris arsebuli analogiebis garda, paraleluri Strixebi daiZebna VIsaukunis mwerlis kirile skviTopolelis wminda kviriakos ganSorebulis cxovrebaSi.179

paraleli wminda kviriakos ganSorebulis cxovrebasTan

Kkirile skviTopoleli beri iovanes mier moTxrobil ambavs gadmogvcems. esukanaskneli iudas udabnoSi Sexvda vinme mariams, romelic udabnoSi mdebare EerT-erT gamoqvabulSi srul simartoveSi cxovrobda. qalma mouTxro iovanes, rom warsulSiigi mgalobeli iyo ierusalimis amaRlebis eklesiaSi. eSmakis mier cTunebulmayvelaferi miatova da udabnoSi gaiqca. igi Tvrameti welia aq cxovrobs dasaswaulebrivad ikvebeba erTi kalaTi bostneuliTa da sura wyliT, romelicbolos, zemoTmoyvanili argumentebis Semdeg, s. vele askvnis: evagres mier moxseniebuli asketi zosime daV saukunis meore naxevarSi mcxovrebi mwerali beri zosime, erTi da igive pirovnebaa, romelic mariammegviptelis cxovrebaSi mTavar personaJad gvevlineba, cf. S. Vailhé «Saint Dorothée et Saint Zosime», EO, 6,p. 359-363. 176 Rutebeuf, La vie de Sainte Marie l’Égyptienne, p.7-10. 177 F. Delmas, «Remarque sur la vie de sainte Marie l’Égyptienne», EO, 4, p.35.178 Vita sancti Pauli eremitae, cf. AASS. januaris, I, p. 604-667. 179 E. Schwartz, Kyrillos von Skythopolis.

121

Page 122: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ierusalimidan wamoiRo. rodesac iovane kvlav dabrunda udabnoSi masTan Sesaxvedrad,igi gardacvlili ipova da dakrZala gamoqvabulSi, sadac cxovrobda.

am SemTxvevaSi f. delma or hipoTezas ayalibebs: niSandoblivia, rom mariam megviptelis cxovrebis Seqmnisas sofronma nawarmoebis

sqema pavle Tebelis cxovrebidan isesxa, xolo megviptelis saxis CamoyalibebaSi meoremariamiT, kirile skviTopolelis nawarmoebis mTavari personaJiT isargebla.

am mosazrebebis miuxedavad, mkvlevarTa umravlesoba cxovrebas sofronsmiakuTvnebs.180

Pratum Spirituale — limonari, paraleli

Mmeore statiaSi «kvlav wminda mariam megvipteli», f. delma saubrobs mesamenawarmoebisa da misi SesaZlo zegavlenis Sesaxeb mariam megviptelis cxovrebis siuJetze.avtors miaCnia, rom cxovreba, romelic kirile skviTopolelis Txzulebis evoluciurformas warmoadgens, paraleluri Strixebi iovane mosxis (540/550-634ww.)181

`limonarTanac~ daeZebneba. Sesadareblad mas „limonaris“ 179-e Tavi mohyavs: iovane mosxi aRwers

gaurkveveli vinaobis qals, vinme ierusalimel qalwuls, romelic erT dRes mamakaciscdunebis saSiSroebis winaSe aRmoCnda. raTa Tavi gadaerCina satanuri Zalebisa dacodvisagan, igi erTi sura wyliTa da ramdenime cali gamxmari xiliT xelSi iordaniisudabnoSi gaiqca da iq ganmartovda. Uavtori wers: „utyuaria, rom mariam megvipteliscxovreba iovane mosxis limonaris zegavleniT daiwera. xolo am ukanasknelis siuJeti wminda kviriakeganSorebulis cxovrebidan aris nasesxebi.“182

f. delmas mier warmodgenili paralelebi da argumentebi erTgvar interessiwvevs, radgan qristianuli moZRvrebis Tanaxmad, yvela zemoT CamoTvlili Zegli winasaukuneebSi Seqmnil, moralur-didaqtikur kredoze aRmocenebul legendebs eyrdnoba.aqedan gamomdinare, sruliad SesaZloa, rom aRniSnulma legendebma Seisisxlxorcesmonanie meZavi qalis, mariamis Tavgadasavali, romelic IV-V saukuneebSi, 421-432wlebamde realurad cxovrobda egvipteSi da Semdeg palestinaSi.

gansakuTrebiT aRsaniSnavia faqti, rom iovane mosxi yovelTvis sofronisTanxlebiT mogzaurobda. palestinaSi isini ewvivnen mraval monasters, rogoricaakalamonis wminda Teodosis monasteri, iordanes sanapiroze mdebare saWurisebismonasteri da sxv. egvipteSi sakmaod xangrZlivi mogzaurobisas im dros arsebulimravalricxovani monasteri moinaxules. sofroni `limonaris“ avtori ar aris, magrammas didi Rvawli miuZRvis Zeglis kompoziciasa da redaqtirebaSi. Dar arisgamoricxuli, rom moZRvris gavlenis qveS myofma sofronma damoukideblad moaxdinaiovane mosxisagan gagonili garkveuli siuJetebis adaptacia. xolo sofronis mierwarmodgenili danarCeni epizodebi TviTmyofadi xasiaTisaa, romlis CamoyalibebaSicavtors aleqsandriis garemom Seuwyo xeli.

SesaZloa, swored egviptis metropolma da iq mcxovrebma frivolurma qalebmaSTaagones avtors Seeqmna satanuri epizodebi meZavebis Sesaxeb.

180 P.G. 87, 3, col. 3697-3725; AASS., Aprilis, I, fol. 13-21; Mansi XIII, p.85-89; Jean de Damas,Oratio 3 de imaginibus in Migne, P.G. 64, col. 1415-1418; arnold dandili mariam megviptelis cxovrebis frangulversiaSi sofronis avtorobas adasturebs: „mariam megviptelis cxovreba dawera ierusalimis patriarqma sofronma“, cf.Arnauld D’Andilly, col. Les saints pères de désert, p. 27; h. knustic cxovrebas sofrons miakuTvnebs,cf.H.Knust, Geschichte der Legenden der h. Katarina von Alexandrien und der h.Maria Aegyptiaca, p.15-26; Jacobi aVoragine, Legenda Aurea, p. 247-249. 181 F. Delmas, «Encore sainte Marie l’Égyptienne», EO, 5, p. 15-17. 182 Ibid. p. 17; cf. H. Leclerq, Dictionnaire d’archéologie chrétienne et de liturgie, 10, 2ème partie, col. 2128-2136.

122

Page 123: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mariam megviptelis cxovreba qarTul hagiografiaSi xelnawerebi

qarTul hagiografiaSi mariam megviptelis legendis ori redaqcia arsebobs: kimenuri(X-XIss.) da sofronis Txzuleba, romelic iTargmna efTvime mTawmidelis mier(XIs.). sofronis homiliebis qarTuli versiebi TxuTmet, xolo mariam megviptelis cxovrebaormocdaTormet xelnawerSia daculi:

xelnawerTa simravle avtoris popularobaze miuTiTebs, Tumca arcerT misnawarmoebs iseTi warmatebiT ar usargeblia, rogorc mariam megviptelis cxovrebas, romlisteqstic daculia X-XIX saukuneebis xelnawerebSi.

kimenuri redaqciebi

XI saukunis xelnawerebi: A-95(Xs.) 613r-621r; bodl.1(XIs.)448v-456v; H-972(1639-1741ww.)296r-303v; S-4932(1791ww.)146-154; gori. 24(XVIII s.)124r-133r;S-4624 (1812w.)104v-133r.

sofron ierusalimelis qarTuli versia

XI saukunis xelnawerebi: A-1104(Xss.)28r-90r; H-1709(X s.)121v-153v; H-1907(XIs.)19v-151v; Jer.96(XIs.)69v-71r; Jer. 2 (XI s.)142r – 156v.

XII-XVIII saukuneebis xelnawerebi: A-613(XII-XV ss.)45v-48v; H-282(1180w.)69r-106v; Jer. 23(XII–XIII ss.)261r-272v; H-2258(XII- XIII ss.)128v-146r; Jer.39 (XIII -XIV ss.) 74v-88r; Jer.36 (XIII–XIVss.)69r-77r;Jer.210(XIV –XV ss.)4v-84r; S- 1246(XVI s.)26r-56r; S-4930(XVI-XVIIss.)220v-249r;quT. 38(1579-1612ww.)807v-814v; quT.8(XVIs.)84r-199r; Q-39(1560-1578ww.)305r-322r; S- 1513(XVIIe s.)163r-172v; quT. 160(XVII –XVIII ss.) 123v-140r; Q-42(XVII-XVIII ss.)133r-162v; quT. 89(1779w.)253v-266v; A-5(1756w.)204-233; A-276(1788w.)55r-66r; A-1041(XVIII s.)1r-27v; H-126(1r-10r); H-87(XVIIIs.)34r-43r;Q-485(1766w.) 97r-111v; Q-652(XVIII s.)142v-149v; S-74(XVIIIs.)229-255;S-4933(1712w.)438v-447v; quT.18 (XVIII s.) 267v-288v; quT. 30(XVIIIs.)108r-123r;quT .90 (1795w.)109r-118r; quT . 437.(1795w.)256r-272r.

XIX saukunis xelnawerebi: A-2721(1817w.) 91-105; H-947(1846w.)2r-26r; Q-702(1817w.)203r-217; Q 822(XIXs.) 33r- 47v; A-335(XIX s.)64r-86v; A-1485(XIXs.)139r-151v; A-1708(1837w.) 20r-32r; H- 285 (1852w.) 746-784; H-418(XIXs.) 1r-24r; H-1762(XIXs.)1r-24r; H-1370(1871-1884ww.)134-149; H-2385(XIXs.)115v-128v; H 3143(1839w.) 105r-120r; Q-43(1832w.) 82r-97v; Q-114(1800w.)239r-266v; Q-300(XIXs.)337-374; S-5062(XIXs.)1r-6v;zugd.3(1822-1825ww.)43v-50v. 183

X-XI saukuneebis uZveles xelnawerebSi (A-95, bodl.1, A-1104, H-1709)daculi redaqciebis Seswavlam migviyvana daskvnamde, rom qarTul naTargmn

183 Cf. k. kekeliZe, etiudebi, 5, p. 132; e. gabiZaSvili, hagiografia, 272-273; parxlis redaqciidanamoRebuli epizodi gamocemulia solomon yubaneiSvilis mier, ix. s. yubaneiSvili, qrestomaTia, 1, 317-319; c. qurcikiZe, mrT, 20, 388.

123

Page 124: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

hagiografiaSi arsebobs mariam megviptelis cxovrebis sami mTavari da ZiriTadi redaqcia,romelic erTmaneTisgan sruliad gansxvavdeba;

efTvime mTawmidelis Targmanis teqstis (A-1104, hagiografiul-asketikurikrebuli) dedani sofron ierusalimelis nawarmoebia, ix. P.G. 87,3, col. 3697- 3725.

rac Seexeba H-1709 xelnawerSi dacul teqsts, igi efTvimeseuli Targmanisutyuari nusxaa.

parxlis ùmravalTavi da bodles xelnaweri ki mecnierebisTvis dRemde ucnob,ufro adreul redaqciebs gvTavazoben, romelic absoluturad sxvaobs dRemde cnobiliredaqciebisgan.

Cveni mizania SevajeroT cxovrebis kimenuri (A, B) da efTvimeseuliredaqciebi(H), raTa cxovrebis Tavdapirvel wyaros mivakvlioT.

124

Page 125: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

kimenuri redaqciebis Sedareba

uZvelesi redaqciis kritikuli teqstis dasadgenad Cven sam redaqciazeSevCerdiT:

1°) parxlis mravalTavi A-95 (Xs.) 613r-621r, literi _ A;2°) bodles xelnaweri bodl.1(XIs.) 446v-456v literi _ B;3°) hagiog.-asket. krebuli A-1104 (XIs.) 28v-90v, literi _

H. efTvimes Targmani radikalurad gansxvavdeba A, B redaqciebisgan da

zedmiwevniTi sizustiT mihyveba berZnul dedans. teqstobrivi Sedareba gvaZlevsuflebas kategoriulad ganvacxadoT, rom eqvTimes Targmani da kimenuri redaqciebigansxvavebuli wyaroebidan momdinareoben: TxzulebaTa sqema, stili, frazebisagebuleba, prologisa da epilogis kleba teqstebis mxolod gansxvavebulwarmomavlobaze miuTiTebs.

Tumca aq SeiZleba erTi kiTxva wamoiWras: arsebobs Tu ara A, B redaqciebisdedani da momdinareoben Tu ara erTi da igive originalidan?

kimenuri redaqciebisa da efTvimes Targmanis Sedareba berZnul originalTan

teqstologiuri samuSaos mizania kimenuri redaqciebisa da efTvimeseuliTargmanis berZnul teqstTan Sedareba, romelic sofron ierusalimels miewereba.

saTaurebi

H redaqciis saTauri uaxlovdeba berZnuls, magram absoluturi SeuTanxmeblobaaA, B redaqciebis saTaurebTan, romlebic erTmaneTisgan da berZnulisgan sxvaoben.

berZn: B…oj Mar…aj A„gupt…aj tÁj ¢pÕ ˜tair…dwn Ðs…wj ¢skhs£shj kat¦t¾n œrhmon toà 'Iord£nou, col. 3697(cxovreba mariam megviptelisa,meZavisa, romelmac asketurad icxovra iordaniis udabnoSi).

H: cxorebaÁ wmidisa da netarisa mariam megÂptelisaÁ, romeli iyofebodaudabnoTa Sina iordanisaTa, 28v.

A: cxorebaÁ da moqalaqobaÁ da sinanuli Rirsisa mariam megÂptelisaÁ,romeli iyo meZav, 613r.

B: Tuesa aprilsa a. cxorebaÁ wmidisa mariam megÂptelisaÁ. 

H redaqciis epilogi

A, B redaqciebSi mniSvnelovani klebaa: prologi da epilogi, romelic vrcladaris warmodgenili berZnulSi da H redaqciaSi, aq praqtikulad ar arsebobs:

berZn: Must»rion basilšwj krÚptein kalÕn, t¦ d œrga toà Qeoà ¢nakrÚtteinœndoxon; oÛtw g¦r eipen Ð ¥ggeloj tù Tobˆt, met¦ t¾n par£doxon t¾n ™k tuflèseojtîn Ñmm£twn ¢n£bleyin, kaˆ met'™ke…nouj toÝj kindÚnouj, oÛj diÁlqe, kaˆ ïn™¸·Úsqh di’¼n eicen eÙsšbeian, col. 3967, A (kargia mefis saidumlos dafarva,magram aucilebelia uflis qmedebis gamovlineba. radgan ase uTxra angelozma tobias,rodesac igi usinaTlobisgan saswaulebrivad ganikurna, saSiSroeba gadalaxa dagadarCa misi RvTismosaobis gamo).

125

Page 126: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

H: saidumloTa mefisaTa dafarvaÁ keTil ars, xolo saqmeTa RmrTisaTa qadagebaÁsargebel ars da didebul(tob. 12, 2, 6-7): rameTu esreT hrqua angelozman toviTsSemdgomad sakÂrvelisa mis axilvisa TualTa misTaÁsa da Semdgomad gansacdelTa maT,romelni moiwines mas zeda, 30r.

efTvimes Targmani sakmao sizustiT mihyveba berZnuls, Tumca prologSi mcirekleba SeimCneva: berZ: Eimi de loipÕn ™p’aÙt¾n t¾n di»ghsin, pr©gma lšxewn ™n tÍ gene´ tÍkaq’¹m©j gein£menon. “Oper ƒerÕj ¢n¾r, t¦ qe‹a lšgein kaˆ pr£ttein ™kpaidÒqenmemaqhkëj, ¢fhg»sato. All¦ mhde toàto prÕj ¢pist…an ˜lkÚsV toÝj ™ntugc£nontaj,tÕ ™n tÍ kaq’¹m©j gene´ qaÚma toioàton ¹goumšnouj genšsqai ¢dÚnaton, ¹ g¦r c£rijtoà PatrÕj kat£ gene¦n e„j yuc¦j Ðs…aj diaba…nousa, f…louj Qeoà kaˆ prof»tajkataskeu£zei, kaqëj ™d…daxen Ð Solomîn. KairÕj de loipÕn tÁj ƒer©j ™ke…nhj me¢p£rxasqai dihg»sewj (axlave viwyeb Txrobas, raTa visaubro erT movlenaze, romelicCveni drois TaobaSi moxda, da Tu ra mogvaniWa bavSvobidanve ganswavluli erTiwminda kacis saRvTo sityvebma da qmedebam. magram dae, am monaTxrobma argamoiwvios maTi undobloba, vinc mas waikiTxavs im azriT, rom SeuZlebelia CvensTaobaSi msgavsi saswauli moxdes. WeSmaritia, rom uflis madli, romelic TiToeuliTaobis wminda sulSi SeiWreba, amzadebs RmerTisa da mis mociqulTa megobrebs,rogorc solomoni gvmoZRvravda. Mmagram axla droa es wminda Txroba daviwyo.), col.3697, B.

H: xolo viwyo aw axlisa mas sulierisa saqmisa miTxrobad da gauwyo saqme,romeli Cuen amas naTesavsa zeaResrula, aramed nuca ese gikÂrs, Tu viTariuZlursa amas naTesavsa Sensa eseviTari saqme ipoa, rameTu madli igi yovladwmidisa sulisaÁ naTesaviTi naTesavad hpoebs RirsTa misTa da megobar RmrTisa. xoloJami ars aw sulierisa mis Txrobisa dawyebad, 30v.

momdevno fragmentebSic msubuqi kumSvebi SeimCneva:berZ: Eide de gšrontaj pr£xei kaˆ qewr…v ™kl£mptontaj [ka… tù pneÚmati

zšontaj], kaˆ tù Kur…w douleÚontaj, yalmwd…a g¦r Ân ¢kat£paustoj, st£tin œcousapannÚcion, kaˆ ™n cersˆn eicon ¢eˆ tÕ ™rgÒceiron, kaˆ oƒ yalmoˆ ™pˆ stÒmatoj.LÒgoj g¦r ¢rgÕj oÙk ™politeÚeto, frontˆj pragm£twn par’™ke…noij oÙk ™crhm£tize,prÒsodo… te di' œtouj ¢riqmoÚmenai te kaˆ sunagÒmenai kaˆ mšrimnai biwtiko‹jmÒcqoij ¡rmozoÚsai, oÙde ÑnÒmati par’aÙto‹j ™gnwr…zonto, ¢ll’ ›n Ãn kaˆ prîtonkaˆ mÒnon tÕ spoudazÒmenon p©si, tÕ ›kaston aÙtîn nekrÕn einai tù sèmati, æj ¤paxtù kÒsmw kaˆ to‹j ™n kÒsmw ¤pasin ¢poqanÒnta, kaˆ m¾ Øp£rconta. Trof¾n de eicon¢d£panon, t¦ qeÒpneusta lÒgia, œtrefon de kaˆ tÕ sîma to‹j ¢nagka…oij mÒnoij,¥rtw kaˆ Ûdati, æj ›kaston einai prÕj t¾n qe…an ¢g£phn di£puron, col. 3701. C.(man ixila berebi, brwyinvaleni maTi saqmianobiT, aseve moZRvrebiT [dasuliwmindiT aRsavseni] uflis samsaxurSi myofni; mTeli Ramis ganmavlobaSi fexzeidgnen, maTi galoba arasdros wydeboda, xelSi yovelTvis xelsaqme eWiraT dabageebze _ galoba. usargeblo saubars adgili ar hqonda, amqveyniur saqmeebzeSfoTi ar arsebobda maTSi; wliuri mogebis angariSis da saarsebo wyaroze wuxilismniSvnelobac ki ar icodnen. maTi saqmianobis erTaderTi mizani (TviTgvema) iyo,raTa maTi sxeuli cxedars damsgavseboda da gardacvliliyo amqveyniurobisTvis dayvelafrisTvis, rasac igi moicavs. maTi mudmivi sakvebi saRvTo sityvebi iyo. isinisxeuls mxolod (arsebobisTvis) aucilebel sakvebs awvdidnen _ purs da wyals, radganTiToeuli uflis siyvaruliT iwvoda).

H: da ixilna mun berni saqmiTa da sityÂTa ganbrwyinvebulni, suliTamxurvaleni da monebad uflisa axoanni. rameTu locvaÁ samaradisoÁ aResruleboda maTmier da zedgomaÁ friadi fsalmunebasa Sina Ramisasa da dRisi ÃelTsaqmarni arianÃelTa maTTa da fsalmuni pirsa maTsa. sityuaÁ cudi ara iqceoda maTgan, zrunvaÁsaqmeTa soflisaTa ara ipoeboda maT Tana, Semosavlisa safaseTani da sauravni

126

Page 127: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

amaoni ara iTqumides maT mier, aramed erTi iyo saqme maTi, raÁmca kacad-kacadmanmoakudinna Ãorcni TÂsni da mkudarimca iyo soflisa amisgan da saqmeTa misTagan. dasazrdel maTda sulier iyones saRmrToni sityuani, xolo Ãorcni maTni izardebodespuriTa da wyliTa, viTarca kacad-kacadsa Zal-ucn da viTarca TiToeulsa aRsZrvansiyuarulisa RmrTisa mimarT, 37v.

efTvimes Targmani, kimenuri redaqciebi, berZnuli modeli

zedmetad migvaCnia ganvagrZoT prologis fragmentebis dedanTan Sedareba,radgan berZnulis gavlena eWvs ar iwvevs. efTvimes Targmanis teqsti berZnulidanmomdinareobs mcire, umniSvnelo kumSvebiT. kvlevis Semdgomi etapi eqvTimeseuli dakimenuri redaqciebis fragmentebis Sejerebas moicavs:

berZ: E„j ™piqum…an de Ãlqen, æj œlege, genšsqai kat¦ t¾n [™ndÒteron]œrhmon [™lp…saj… eØre‹n tina Patšra kat’ aÙt¾n] diatr…bonta, dun£menon aÙtÕnsumbalšsqai prÕj tÕ poqoÚmenon, kaˆ d¾ suntÒnwj t¾n Ðdoipor…an di»nuen, æj ™pˆ tispeÚdwn perifanej kaˆ prÒdhlon katagègion. E‡kosi de ¹merîn ÐdÕn dianÚsaj, ›wjÓte Ð tÍj ›kthj éraj Ãlqe kairÕj, œsth tÁj Ðdoipor…aj mikrÕn, ka… blšyaj prÕj¢natol¦j, ™tšlei t¾n sun»qh eÙc»n e„èqei g¦r tetagmšnouj tÁj ¹mšraj kairoÝj,™gkÒptein men tÁj Ðdoipor…aj tÕ sÚntonon, kaˆ mikrÕn toà kÒpou dianapaÚesqai˜stëj de y£llein kaˆ gÒnu kl…nein, kaˆ oÛtw proseÚcesqai.

En de tù y£llein kaˆ Ðr´n e„j tÕn oÙranÕn ¢katapaÚstw Ômmati, Ðr´ ™kdexioà kl…touj, ™n ú ™stëj t¾n ›kthn proshÚceto, ¢posk…asma fanen æj ¢nqrwp…nousèmatoj. Kaˆ t¦ prîta men ™tar£teto, f£sma daimonikÕn ØpopteÚwn Ðr´n, kaˆ gšgonesÚntromoj, tù de shme…w toà stauroà sfragis£menoj [kaˆ tÕn fÒbon ¢poseis£menoj][½dh g¦r tšloj eicen ¹ eÙc¾ aÙtoà], ™pistršyaj tÕ Ômma, Ðr´ tina kat¦ ¢l»qeianprÕj meshmbr…an bad…zonta, gumnÕn de Ãn tÕ Ðrèmenon, mšlan tù sèmati, æj ™x¹liakÁj flogÕj mšlan genÒmenon, kaˆ tr…caj œconta ™n tÍ kefalÍ [leuk¦j] æseˆœrion, Ñl…gaj de kaˆ aÙt¦j, æj m¾ plšon toà trac»lou toà sèmatoj katafšresqai,col. 3704-3705, D(rogorc ambobda, survili gauCnda udabnos [siRmeSi] Sesuliyo, [imimediT rom iq mcxovreb (wminda)mamas] Sexvdeboda, romelic SesZlebda misi sulierimoTxovnilebebis dakmayofilebas. Dda Seuwyvetlad ganagrZobda svlas, TiTqosyvelasaTvis cnobili savanisken midioda. Aam svlaSi ukve oci dRe gavida, sanamdesaRamos eqvsi saaTi ar dadga. igi SeCerda, mibrunda saxiT aRmosavleTisken daCveul locvas Seudga. marTlac mas Cvevad hqonda Seewyvita mgzavroba dRis dawesebuldros da daRlilobisgan mcired Seesvena; igi an fexze mdgomi galobda, anmuxlmoyrili loculobda. da ai, im dros, rodesac zecisken Tvalmipyrobili galobda dafexzemdgomi eqvsi saaTis locvas kiTxulobda, marjvena mxares, sadac idga, gamoCndaadamianis sxeulis aCrdili. jer ifiqra, rom demonuri gamosaxuleba dainaxa dakankali daiwyo. Mmagram Semdeg pirjvari gadaiwera, [SiSi ganagdo], [misi locvaukve dasrulebli iyo], iqiTken mimarTa mzera da WeSmaritad dainaxa samxreTiskenmimavali arseba. igi iyo SiSveli, Savi, mzisagan damwvari sxeuliT, xolomatyliviT [TeTri] da mokle Tma mxolod kisers ufaravda).

H: xolo mouÃda mas survili, viTarca TÂT ityoda, Seslvad uSinaganessaudabnosa, nuukue hpoos vinme mamaTagani, raÁTamca cna, Tu ars vinme ZlierimoRuawe gulissityÂsa misebr, romeli zemo vaÃseneT, Tu6 mouÃdeboda gulsa missa,romlisaTÂsca ubrZana RmerTman monastersa mas mislvad. da miswrafebiT valn igidRiTidRe friadiTa wadierebiTa, viTarca saCinosa rasme da ganzadebulsa savanesamividoda. da viTar-igi vlooci dRe da raÁ moiwia Jami SuadRisaÁ, dadga slvisa misgan, da aRipyrna ÃelniaRmosavaliT da aRasrulebda locvaTa TiToeulisa JamisaTa muÃlTa drekiTa da esreTkualad iwyis slvad.

127

Page 128: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

xolo viTar-igi dga da hlocvida ÃelganpyrobiT, ixila marjueniT kerZo missazeda aCrdili kacisaÁ misa mowevnuli. da ese raÁ ixila, pirvelad SeSfoTna, rameTuocnebaÁ saeSmakoÁ egona da meyseulad moego gonebasa da juari qristesi gamoisaxapirsa zeda, ganagdo SiSi da moiqca mun kerZo, vinaÁ aCrdili uCuena, rameTulocvaÁca misi aRsasrulad iyo. da ixila WeSmaritad kaci, viTarca samxris kerZoÁTCrdiloT mimavali, SiSueli guamiTa, Savad gardaqceuli sicxisa misgan mzisa. daTmaÁ Tavisa misisa spetak da igica mcired viTar mÃarTamde oden mozrdil, 43r-43v.

A: gÂTxrobdes wmidani mamani wmidisa mariamisTÂs, viTarmed zosimes gulmanuTqua ganslvaÁ udabnod. sasoebaÁ aqunda, raÁTamca pova vinme mamaTagani, romelniudabnos iqcevian, raÁmca aswava vinme mas, romelimca yo. da waremarTa igi dRisagzasa da meoresa Jamsa mixedna aRmosavaliT, aRasrulebda raÁ igi wessa kanonisasa,rameTu daewesnes Jamni dRisani.

viTarca galobda da muÃlni moedriknes, ixila marjueniT kerZo, viTarcaaCrdili saxÀ kacisaÁ da SeeSina, egona, viTarmed saocari raÁme ars. maSin daiweraniSi juarisaÁ da aRasrula locvaÁ da moixila samxriT kerZoÁ da ixila kaci SiSuelimimavali. da iyo viTarca melani ÃorciTa, sicxisagan didisa damwuar da TmaÁ Tavsamisisa spetak iyo, viTarca Tovli, 613r. B: gÂTxrobdes wmidani mamani, viTarmed wmidasa mamasa zosimes gulmanuTqua, viTar gÂTxra Cuen, mislvaÁ udabnos, raÁmca iswava mamaTagan, romelniiyofvian mun. da viTarca waremarTa igi da vlo ocisa dRisa gzaÁ, meaTesa Jamsamixedna aRmosavaliT da aRasrulebda wessa kanonisasa, rameTu daewesnes JamnidRisani.

da viTarca galobad muÃlni moedriknes, ixila marjueniT, viTarca aCrdili saxÀkacisaÁ da SeeSina, egona viTarmed saucarsa rasme hxedavs. maSin niSi juarisaÁdaiwera SiSiT da ganiSora Jami locvisaÁ da moiqca. da ixila samxriT kerZomimavali SiSuel iyo, romelsa igi xedvida, melan iyo ÃorciTa sicxisagan da mzisadamwuar da TmaÁ Tavsa misisaÁ spetak, viTarca Tovli da matyli, 453v.

redaqciebis Tavisebureba

zemoT moyvanil fragmentebSi SeimCneva, rom B-s zogierTi fraza berZnulteqsts uaxlovdeba, xolo A radikalurad sxvaobs: E‡kosi de ¹merîn (oci dRe) A-SiGgadmosulia meore dRe; teqstSi gamoklebulia zosimes locvis dro: Ð t¾j ›kthj érajÃlqe kairÕj.

efTvimes Targmani moulodnelad zedmiwevniTi sizustiT gamoirCeva da kideverTxel TvalsaCinos xdis mTargmnelis maRal profesiul dones:

berZ: oida de Ómwj Óti ™¦n ¢p£rxwmai tÁj kat’™maut¾n ™xhg»sewj, feÚgVj¢p’ ™moà, æj feÚgV tij ¢pÕ Ôfewj, m¾ fšrwn ¢koàsai to‹j çsˆn ¤per ¥topa pšpraca,lšgw de Ómwj m¾ siwpîsa mhden ™xorkoàs£ se prÒteron m¾ dialipe‹n Øper ™moàproseucÒmenon, Ópwj eÛroimi œleoj tÍ éra tÁj kr…sewj, col. 3709, C (Tumca vici,rodesac Cems Sesaxeb Txrobas daviwyeb, Sen gaiqcevi, rogorc gvels gaurbian,radgan Seni yurebi ver SesZleben moisminon Cemi uxamsi saqcielis Sesaxeb. magramyvelafers giambob, arafers dagimalav; magram upirveles yovlisa, gevedrebi, iloceCemTvis, raTa Sewyalebul viqna gankiTxvis dRes).

H: „aramed vici, ukueTu viwyo saqmeTa CemTa Tqumad, ivltode Cemgan, viTarcaivltin guelisagan da ver Tavs-idvan sasmenelTa SenTa smenaÁ borotTa CemTaÁ. garnayovelsave zeda vityodi da araraÁ dagifaro, aramed pirvelad gafuceb da gevedrebi,raÁTa ara dascxre locvad CemTÂs uflisa mimarT povnad Cemda wyalobisa dResasasjelisasa“, 53v.

128

Page 129: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

A:„ukueTu viwyo me Txrobad saqmeTa CemTa da vityodi, ver SemZlebel viyo meTxrobad da Sen smenad. xolo aw viwyo mcired da vityode pirvelad gafuceb Sen, nudamiviwyeb me locvasa, raÁTa vpovo me wyalobaÁ dResa mas saSjelisasa“, 615r.

B: „ese uwyode, ukueTu CemTa saqmeTa viwyo Txrobad, mevltode da verSemZlebel iyo smenad. gafuceb Sen RmerTsa, nu damiviwyeb locvasa, raÁTa vpoowyalobaÁ dResa mas gankiTxvisasa.“

kleba

A, B redaqciebi H red. da berZnul teqstTan SedarebiT SekumSulia damniSvnelovan klebas amJRavnebs :

berZ: Kaˆ tÕn men ™niautÕn ¹sÚcasen ¤panta, mhdenˆ tolmîn ™xeipe‹nmhden ïn ™qe£sato, kaq’˜autÕn de tÕn QeÕn kaqikšteusen, de‹xai aÙtù aâqij tÕpoqoÚmenon prÒswpon. Eduscšrainen d kaˆ ™dusfÒrei toà ™niautoà ™nnoîn t¾n per…odon, m…an ™nqšlwn tÕn ™niautÕn ¹mšran genšsqai, ïj oŒÒn te Ãn.

Hn…ka de œfqasen tîn ƒerîn nhste(sic), ïn ¹ ¢parcomšnh Kuriak¾, eÙqÝj met¦t¾n ™x œqouj eÙc¾n oƒ men ¥lloi p£ntej ™x…esan y£llontej, col. 3720, IV, A (mTeliwlis ganmavlobaSi dumda, ver gabeda vinmesTvis moeTxro, rac ixila. Mmagram RmerTsevedreboda, kvlav eCvenebina misTvis sasurveli saxe. stanjavda da mouTmenelsxdida mas xangrZlivi dro, rasac erTi weli warmoadgens da surda, rom igi erT dRedgadaqceuliyo. rodesac marxvis pirveli kvira dadga, Cveuli locvebis Semdeg yvelagalobiT wavida monastridan).

H: mas weliwadsa dumna da vervin ikadra Txrobad raÁ igi ixila. xoloTÂsaganve evedreboda RmerTsa, raÁTa Rirs-yos kualadca netarisa mis xilvad daeloda sigrZisaTÂs mis weliwdisa da swadoda ukeTumca SesaZlebel iyo erT dRe yofadweliwdisa mis. xolo mo-raÁ-iwia wina kÂriake igi wmidaTa marxvaTaÁ, odes-igi wesiiyo ganslvisa mis mamaTaÁsa udabnod, yves raÁ locvaÁ, sxuani igi yovelniveganvides galobiT, 77r

A, B: da aravis uTxra, raÁ igi ixila da viTarca moiwia dReni igi wmidaTamarxvani, pirvelsave kÂriakesa yovelni gamovides galobiT, 619v

sinonimuri Sesatyvisobebi

A, B da H ganasxvavebs sinonimuri Sesatyvisobani. xolo ramdenadacsinonimebis absolutizacia SeuZlebelia, Sesatyvisobebs didi mniSvneloba aqvs TviTAam sityvebis semantikis dadgenaSi: 

A, B da qmen frCxiliTa (621v) H da qmen... brWaliTa (87v)A, B me beri var (621v) H me moxuci var (87v)A, B kaniski (620v) H sfÂridsa (78v)A, B kaniski (619v) H tabakiTa (82v) A,B samni folni (618r) H sami dangi (65v) A, B patiosnisa juarisa (616v) H wmidisa juarisa (59v)A, B naTesavi qristeaneTaÁ (614r) H qristeaneTa eri

(49v)A, B madlman... mogiyuana (614r) H madlman mogiZRua (39r)A,B saTnoebisagan (614r) H keTilisagan (48v)

129

Page 130: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

A, B saucari raÁme (613r) H ocnebaÁ saeSmakoÁ (43r)

A, B daiwera niSi juarisaÁ (613r) H juari qristesi gamoisaxa pirsazeda (43r)

A, B Ãevsa raÁme Ãmelsa (613v) H naRvarevisa Ãmelisa (45r)A, B galobda (613r) H hlocvida (42v)A, B ZonZi (613v) H sablardneli (46v)

frazeologia

A, B mkÂdr-iqmen udabnosa amas (613v) H udabnoÁ ese dagimkÂdrebies(44v)

A,B iloce (614r) H locva yav (49v)A, B Seswirav (614r) H Semwirvel qmnil xar

(47v)A, Bcodvilni ara moiZagnis (613v) H ara moiZulvebs codvilTa (45r) A, B SegaSfoTeben gulissityuani(614v) H gulissityuani Segawuxeben

(51r)A, B ganviwmide Cemi Tavi Cemi wyliTa (618r) H Ãelni da piri wmidiTa wyliTadavaltve (66r) A, B udabnos Sina dagimalavs (629v) H dafarul ars udabnosa (84r)

Ddaskvna

Sedarebis Sedegebs Semdegnairad vajamebT: teqstebis Sejerebam aCvena, romqarTul hagiografiaSi mariam megvpitelis cxovrebis ori gansxvavebuli redaqcia arsebobs.

eWvsgareSea, sofronis Targmani gamocemuli berZnuli teqstidan momdinareobs.Tu ar miviRebT mxedvelobaSi mcire klebas, TargmanSi arsebiTi gansxvavebebi ariZebneba. xolo A, B redaqciebi udaod gansxvavebuli teqstebia. ar iZebnebaargumenti, romelic SesaZleblobas mogvcems, rom kimenuri redaqciebi sofronisnawarmoebis berZnul teqsts, an efTvimes Targmans davukavSiroT.

rac Seexeba kimenuri redaqciebis warmomavlobas, isini udaod ucnobi berZnulioriginalidan momdinareoben, romelic dRemde miuwvdomeli rCeba.

130

Page 131: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

uZvelesi A,B redaqciebis warmomavloba

kimenuri redaqciebis leqsika efTvimes zust da mdidar TargmanTan SedarebiTubralo, lakonuri da dawurulia. MTumca miuxedavad calkeuli frazebis bundovnebisa,TargmanebSi aSkarad igrZnoba berZnulis zegavlena. kimenuri redaqciebi arsxvaoben, Tumca H, A redaqciebTan SedarebiT B-Si Msakmaod mozrdili moculobisfrangmentebis kleba SeimCneva, gansakuTrebiT teqstis epilogSi. originalTanSedarebiT kimenur redaqciebSi sakmaod SezRudulad aris mocemuli ara martogeografiuli saxelebi, aramed bibliuri adgilebis citaciac.

sayovelTaod cnobilia, raoden mZimea, xSir SemTxvevaSi qimeruli, Targmaniswarmomavlobis dadgena, romlis dedani dakargulia, an ucnobi. berZnuli dednis amaodkvlevis Semdeg, xangrZlivi Zieba dagvWirda, rom p. f. dembovskis naSromisTvismigvekvlia. masSi uklebliv aris warmodgenili mariam megvptelis cxovrebis berZnuli dalaTinuri Targmanebidan momdinare Zveli franguli redaqciebi.184 avtoris cnobiT,frangul teqstebs Soris arsebobs cxovrebis ramdenime radikalurad gansxvavebuliredaqcia, romlebic sruliad sxvaobs ara Mmarto berZnuli originalisgan, aramedlaTinuri versiebisgan. dembovski amaxvilebs yuradRebas erT uZveles frangulversiaze, romelsac araferi akavSirebs sofronis TxzulebasTan. misi laTinuriversia metad gavrcelebuli iyo Suasaukuneebis literaturaSi.185

laTinur redaqciaTa Seswavlam saSualeba mogvca migvekvlia teqstisTvis,romelic daculia L1, L2, L3 frangul nusxebSi da uaxlovdeba A, B redaqciebs.

L1 redaqcia daculia xelnawerSi: Paris Bibl. nat. fr. 20330 [A], XIIIs.-gv.264-268, fol. 96d-97b, romlis saTauria: De sainte Marie Egyptiens. 1.MarieEgyptiene laquele est appelee pecheresse. xlvij anz tres estroite vie mena audesert.(mariam megvptelis Sesaxeb. 1. mariam megvipteli, romelsac meZavs uwodeben, 47weli eweoda udabnoSi mwiris cxovrebas).186 es uknaskneli uSualo kavSirSia L1

versiis L2, L3 redaqciebTan. xolo versia L2 daculia xelnawerSi: Paris. Bibl.nat fr.241 [C], fol. 96d-97b.gTavazobT ramdenime fragments: Ci commence la vie saint

184 P.F. Dembowski, La vie de sainte Marie l’Égyptienne .185 pavle diakvanis laTinuri Targmani (P.L. 73, col. 671-690)daculia xelnawerSi aRapebiT, romelicSeiqmna aTonis iverTa monasterSi 1074 wels. laTinuri teqsti «Vitam santa Maria Egyptien»uaxlovdeba sofronisversiasa da eqvTimes Targmans, ix. m.g.janaSvili, «aTonis iveriis monastris 1074 wlis xelnaweriaRapebiT», AB, 36-37, 35. 186 De sainte Marie Egyptiens. 1.Marie Egyptiene laquele est appelee pecheresse. xlvij anz tres estroite viemena au desert.» 2. Uns abbés Zozimas par nom, com il eüst passé le flun Jordan et alast par le granddesert por veoir se il, par aventure, trouvast aucun saint pere, il vit une feme alant qui avoit lescors et nu et noir et tout brulé de la chalor dou soleil. Ceste estoit Marie Egyptiene, et tanstost elese mist au fuir et Zozimas commença à courre aprés…. 18.Et com li viellarz feïst la fosse, mais il nepooit, il vit un lion qui vint a lui priveement, et Zozimas li dist: “Cest sainte feme a commandé queses cors soit seveliz et, com je soie viellarz, je ne puis faire la fosse ne ne ai a quoi. Pour quoije te proi que tu faces la fosse, si que nos puissons son tres saint cors sevelir.”Adont le lioncommença à chaver et fist convenable fosse. Et quant il l’ot fait, aussi com uns aigniaux debonairess’en parti. Et li viellarz à son moustier vint glorifianz Nostre Seignor.»(2. erTma abbam, saxeladzosimem, gadalaxa mdinare iordane da didi udabnosken gaemarTa, radgan ainteresebda iq Sexvedroda wmindamamas. Mman dainaxa mimavali qali, romlis sxeuli SiSveli da mzisgan damwvari iyo. es iyo mariammegvpteli. Dda igi dauyovnebliv gaiqca, xolo zosime daedevna... 18. Bbers saflavis amoTxra surda, magramver SeZlo; da dainaxa mis dasaxmareblad mosuli lomi da uTxra mas: „am wmindanma qalma misi cxedrisdakrZalva brZana. magram me moxuci var da araferi maqvs saflavis amosaTxrelad. Ggevedrebi, amoTxaresaflavi, raTa wminda sxeuli dakrZaloT.“ Llomma daiyovnebliv daiwyo Txra da amoTxara Sesaferisi ormo.Dda rodesac es Seasrula wavida mSvidad, rogorc cxvari), cf. P.F. Dembowski, La vie de sainte Mariel’Égyptienne, p. 264-266, (Targmani avtorisa).

131

Page 132: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Marie l’Egyptienne qui fu appelee pecheresse.1.Marie Egyptienne qui fu appeleepecheresse mena tres estroite vie xlvij ans en cel desert.(aq iwyeba mariammegviptelis cxovreba, romelsac meZavs uwodeben. 1. mariam megvipteli, romelsacmeZavs uwodeben, 47 weli eweoda udabnoSi mwiris cxovrebas).187

L3 redaqcia daculia XV saukunis xelnawerSi, Florence Bibl. Lauren., Med-Palato.141 [D]: Marie l’Egiptienne qui fu pekeresse fu xlvij ans en un desert enfaisant moult grant penance pour ses pekiés(mariam megvpteli, romelic meZavi iyo,47 weli mkacrad inaniebda codvebs udabnoSi.)188

avtoris cnobiT, franguli redaqciebis srulyofili siis dasadgenad,aucilebelia mivmarToT iakob voragines `oqros legendis“(Legenda Aurea) erT-erTTavs, romelSic daculia mariam megviptelis cxovreba: „oqros legendis“ am mokleTavma uaRresad Seuwyo xeli safrangeTSi mariam megvptelis legendispopularobas.189 gaviTvaliwineT ra dembovskis idea, romelic L1, L2 et L3 redaqciebis„oqros legendaSi“ daculi cxovrebis versiasTan Sejerebas iTvaliswinebs, mivakvlieTlegendis sam, identurad dasaTaurebul laTinur teqsts:

De sancta Maria egyptiaca. Maria Egyptiaca que peccatrix, appellatur,XXXXVII annos in heremo artissima vita duxit. Quidam autem abbas nomine Zozimusdum iordane transierit heremo magno… 17,22(mariam megviptelis Sesaxeb. mariammegvipteli, romelic meZavad iwodeboda, 47 weli udabnoSi umZimes cxovrebas eweoda.rodesac saxelad abba zosimem gadalaxa iordane da did udabnosken...)190

legendis laTinuri versiis fragmentebi A redaqciis teqsts uaxlovdeba: A:cxorebaÁ da moqalaqobaÁ da sinanuli Rirsisa mariam megÂptelisaÁ, romeli iyo meZav.legendis mokle laTinuri da franguli versiebi sruliad gansxvavdeba sofronisversiisgan; maT saerTo ar gaaCniaT cxovrebis e.w. klasikur formasTan dasagulisxmoa, momdinareoben xalxuri zepirsityvierebidan. vfiqrobT, laTinuriversiebi cxadyofen, rom cxovrebis uZvelesi wyaro xalxuri zepirsityvierebis wiaRSiCasaxuli berZnuli legendaa. Mmonanie codvilze Seqmnili legendis safuZvelzeCamoyalibda berZnuli Txzuleba, romelic Setanil iqna legendaTa uZveleskrebulebSi, xolo mogvianebiT laTinurad iTrgmna.191

zemoTqmulidan gamomdinare, SesaZloa Semdegi hipoTezis Camoyalibeba: legendamariam megviptelis Sesaxeb egvipteSi, V saukuneSi, misi gardacvalebis Semdeg 421-432wlebSi aRmocenda da Semdgom zepirsityvierebis gziT gavrcelda egviptissamonastro institutebSi. Aam SesaniSnavi legendiT STagonebulma ucnobma avtormaSeqmna hagiografiuli nawarmoebi,192 V saukunis bolos, an VI saukunis pirvelnaxevarSi, ara uadres 491 wlisa, radgan palestineli mwiris, Teodosiusis cnobiT,

187 Idem. p.270: Ci commence la vie saint Marie l’Egyptienne qui fu appelee pecheresse.1.Marie Egyptienne quifu appelee pecheresse mena tres estroite vie xlvij ans el desert.2.Et adonc quant elle estroit en celdesert, un abbé qui avoit au nom Zozimas si passa le flun Jourdain.(2. da maSin, rodesac igi am udabnoSiiyo, erTma abbam, saxelad zosimem mdinare iordane gadalaxa). 188 P.F. Dembowski, La vie de sainte Marie l’Égyptienne, p. 274.

189 P.F. Dembowski, La vie de sainte Marie l’Égyptienne, p. 285. 190 «De Maria Aegyptiaca», cf. Jacobi a Voragine, Legenda Aurea, p. 247-249; «De sancta Maria egyptiaca»,cf. Jacobus de Voragine, Legenda Aurea, p.1487-1490; «De sancta Maria egyptiaca», Jacobus de Voragine, LegendaAurea, p. 1505. 191 a. baumStarkis da n. Jironis cnobiT, mariam megvptelis, nisimes da marinas cxovrebani kopturi legendebidanmomdinareoben. a.baumStarkis azriT, nisimesa da hilarionis cxovreba Seiqmna siriaSi islamis damkvidrebamdeda siriuli warmomavlobis Txzulebebs warmoadgenen, cf. A. Baumstark, Geschichte der Syrischen Literatur, p.197;N. Giron, Légendes coptes, p. 13-15; n.waqaZe, nisimes cxovrebis siriuli, arabuli da qarTuli versiebi; k.kekeliZe,«Эпизод из начальной историй египетскогo монашествa», etiudebi, 7, 76-101. 192 F. Delmas, «Remarques sur la vie de sainte Marie l’Égyptienne», EO, 4, p. 35-42.

132

Page 133: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

nawarmoebSi moxseniebuli iovane naTlismcemlis monasteri imperator anastas I-isdros aSenda(491-518ww.).193

wyaroebi

Camoyalibda Tu ara damoukideblad cxovrebis siuJeti? zemoT aRviniSneT, romzogierTi mkvlevaris azriT sofroniseuli versia sxva cxovrebaTa, gansakuTrebiT wmindaevsebiosis pavle Tebelis cxovrebis mibaZvas, gadamuSavebas ufro waagavs.194 aRniSnulihipoTezis mimarT interesi A, B redaqciebis warmomavlobis kvlevam gamoiwvia.

A, B kimenuri redaqciebi SevajereT pavle Tebelis cxovrebis qarTul (udabnosmravalTavi)195, laTinur196 da e. amelinos mier gamocemul koptur versiasTan. saWirodCavTvaleT agreTve sofroniseul (H) redaqciasTanac Sedarebac.

mariam megviptelis da pavle Tebelis cxovreba197

laTinuri da kopturi versiebis Seswavlam aCvena, rom cxovrebis qarTuli teqstiradikalurad gansxvavdeba laTinurisgan da uaxlovdeba koptur versias.

Mmogvyavs pavle Tebelis da mariam megvptelis cxovrebis analogiuri fragmentebi:kopt.: Lorsque le jour eut paru, le bienheureux Antoine se leva, il sortit,

se mit en marche, son bâton en palimer à la main: il s’appuait et il commença demarcher selon sa pensée elle-même, ne sachant pas dans quel endroit il marchait,ni quel était le lieu du saint. Lorsqu’il fut midi et que le soleil eut prit dela force, la chaleur devint forte aussi; le bienheureux Antoine ne s’écarta pas duchemin, disant: “Je sais que le Seigneur ne m’abandonnera pas, mais qu’il memontrera son serviteur, celui dont il m’a parlé”…Comme il parlait, il regarda, ilvit un homme…(rodesac gaTenda, netari antoni adga, gamovida da palmis joxiT xelSisvla daiwyo. mas eyrdnoboda, midioda da fiqrebs mihyveboda; ar icoda adgili, sadmidioda da arc wmindanis adgilsamyofeli. da rodesac SuadRe dadga da mzemdaacxuna, sicxec gaZlierda. netarma antonma gzidan ar gadauxvia da ambobda:

193 S. Vailhé, «Répertoire alphabétique des monastères de Palestine», ROC, 6, p. 19-32.194 wminda evsebiosma pavle Tebelis cxovreba dawera 374-379 wlebSi, siriaSi, antioqiis aRmosavleTiT mdebarekalxis udabnoSi cxovrebis periodSi, romelsac anaqoretebis simravlis gamo „siriis Tebes“ uwodebdnen.maSasadame, Txzuleba Camoyalibda antonis cxovrebis laTinuri Targmanis Seqmnidan ramdenime wlis Semdeg,romlis avtoric evagre antioqelia, cf. J. Lacarrière, Les hommes ivres de Dieu, p. 71-76.195 xelnaweri, romelSic udabnos mravalTavia daculi, anderZs ar Seicavs, rac mianiSnebs, rom Zeglisgadaweris TariRi ucnobia. Mmiuxedavad amisa, a. SaniZis cnobiT, paleografiuli da enobrivi niSnebisanalizis safuZvelze, xelnaweri gadawerili unda iyos klarjeTSi, IX-X saukuneebSi. igi adiSis saxarebasada sxva zedmiwevniT Zvirfas wignebTan erTad klarjeTis erT-erTi monastridan XV-XVI saukuneebSi undaCamoetanaT, cf. a.SaniZe, z. WumburiZe, udabnos mravalTavi, 7-11; M. van Esbroeck, Les plus anciens homéliaires,p. 9-10.196 AASS, Januaris, p. 604-667.197 pavle Tebelis cxovrebis kopturi versia franguli TargmaniTurT gamoayveyna emil amelinom monografiaSi„qvemo egviptis monastrebis istoria“, ix. É. Amélineau, Histoire des monastères de la Basse Égypte, p. 1-14; avtorisazriT, pavle Tebelis cxovrebis avtoris vinaoba ucnobi iqneboda, Txzulebis bolos Semdegi fraza rom arfigurirebdes: kopt.: „da me, codvili evsebiosi, vevedrebi yvelas, vinc am wigns waikiTxavs, Tavis locvebSimomixsenios...“. laTinuri da kopturi versiebis Sedarebis Semdeg avtori kategoriulad acxadebs: „kopturiwminda evsebiosis laTinuri teqstidan ar momdinareobs: wminda evsebiosma, romelsac xelT hqonda pavle Tebelis cxovrebis kopturi teqsti,sakuTari iniciativiT gadaakeTa igi, uazro ritorikuli feierverkiT aRavso da Txzuleba laTinuri samyarosken gadatyorcna. cxovrebisoriginaliKkopturi wyaroa“, Ibid. p. 13.

133

Page 134: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

„vici, rom ufali ar mimatovebs da maCvenebs Tavis msaxurs, romelzedac mesaubra.“rodesac amas ambobda, ixila kaci...), gv.4.

udabno: da raJamsa ganTena, netarman berman antoni moiRo kuerTxi danakis-kudisaÁ da daeyrdna mas zeda da iwyo slvad gonebiTa TuisiTa, rameTu ara icodagzaÁ. da viTar Sua samxari oden iyo, dascxa mzeÁ da Seswvida queyanasa. da aragardaaqcia netarman berman, aramed Tqua: „mrwams me, rameTu arasada damagdosufalman, aramed miCuenos monaÁ igi Tuisi, romeli aRmiTqua me.“ da vidre amasganizraxvida, ixila kaci..., gv. 70.

analogiebi imdenad TvalsaCinoa, rom vfiqrobT, SemTxveviTi ar unda iyos.pavle Tebelis cxovrebis koptursa da qarTul versiebs Soris imdenad cxadi teqstobrivimsgavsebaa, rom STabeWdileba iqmneba qarTulis kopturidan momdinareobis Sesaxeb.gansakuTrebiT parxliseuli redaqcia uaxlovdeba kopturs. samagierod, kopturis stilisakmaod Sordeba efTvimeseuli Targmanis leqsikas.

gTavazobT pavlesa da antonis Sexvedris fragments, romelic RirsSesaniSnavparalels qmnis da siuJeturad gadajaWvulia mariam megviptelis cxovrebis analogiurepizodTan:

kopt.::Paul s’assit avec Antoine et lui dit: “Pourquoi as-tu pris sur toicette grande fatigue et es-tu venu, marchant dans ce chemin, cherchant unvieillard qui a achevé de se dissoudre et que bientôt tu verras poussière? Mais,puisque la charité se complait en toute chose, je t’en prie, mon frère Antoine,dis-moi: que fait maintenant la race humaine? Apprends-moi si l’on bâtit encoredes bâtisses dans les villes anciennes de l’Égypte, s’il y a encore un roi sur laterre, si les magistrats sont encore asservis par la tromperie des démons(pavledajda antonTan erTad da uTxra mas: „ratom daSveri ase? amxela gza gamoiare damoxvedi, raTa gepova beri, romelmac gaxrwna daasrula da male mtvrad gadaqceulsnaxav? Mmagram radgan gulmowyaleba yovelives itans, gevedrebi, Cemo Zmao anton,miTxari rasa iqms axla qristiani eri? gamagebine, Tu maT kvlav aages Senobebiegviptis uZveles qalaqebSi? aris Tu ara kvlav dedamiwaze mefe ? maRaliTanamdebobis pirni kvlav Sepyrobilni arian Tu ara demonTa xrikebiT?“), p.7-8.

udabno: dajda netari pavle antonis Tana da hrqua mas: „raÁsaTÂs esodeni SromaÁSeamTxuie Tavsa Tuissa gzisaÁ amis SorisaÁ da eZiebd bersa, awve daÃsnilsa, daSemdgomad ixile mtuerqmnuli? aramed siyuarulman yovelive daiTminis. glocav Sen,viTar ars naTesavi kacTaÁ? miTxar-Ra me, da Tu aaSeneben qalaqTa Sina, viTar-Ra-igi pirvel? da ars Tu mefeÁ sofelsa Sina da Tu ityuenvian mTavarni sacTurisaganeSmakTaÁsa?“ gv.71

qvemoT moyvanili epizodSi mariamisa da zosimes dialogi ufro ganvrcobilia, vidrekopturSi, Tumca teqstologiuri msgavseba utyuaria. analogiuri frazebidanawevrebulia da dialogSia ganawilebuli. fragmentis Seswavlisas SevamCnieT erTimniSvnelovani frazis mateba, romelic pavle Tebelis cxovrebaSi ar figurirebs:

A: da hrqua dedakacman man: „romlisa madlisaTÂs moxued, mamao, xilvadSiSueli ese yovlisa saTnoebisagan da Sen inebe xilvad Cemda? aramed vityÂ:madlman sulisa wmidisaman mogiyuana Sen, raÁTa mcirÀ msaxurebaÁ Semdgomadweliwdisa aRasrulo. xolo aw miTxar me: „viTar ars naTesavi qristeaneTaÁ? viTararian mefeni? viTar hmsaxureben eklesiaTa?“ xolo zosime hrqua: „locviTa wmidiTa SeniTa,Rirso da suliero dedao, mSÂdobaÁ moaniWa RmerTman yovelTave,“ 614r.

B: xolo dedakaci moiqca da hrqua: „raÁsaTÂs giCnda, mamao, codvilisadedakacisa xilvaÁ. rasa eZieb Cemgan, anu raÁsa swavlad moxued? raÁsaTÂs hyavesodeni SromaÁ?... xolo miTxar, viTar ars naTesavi qristeaneTaÁ? viTar arianmefeni? viTar hmsaxureben eklesiaTa?“ xolo zosime hrqua: „locviTa wmidiTa TqueniTa,Rirso da suliero dedao, mSÂdobaÁ moaniWa RmerTman yovelTave,“ 449v-450r.

134

Page 135: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

berZn: …ka… fhsin ¹ gun¾ prÕj tÕn gšronta : «T…noj c£rin prÕj ™me t¾n¢martwlÕn ™l»ludaj, ¥nqrwpe? T…noj c£rin gumnÕn p£shj ¢ret¾j „de‹n ºqšlhsajgÚnaion? ... [e„pš moi], pîj tÕ CristianikÕn fàlon politeÚetai s»meron? Pîj oƒbasile‹j Pîj t¦ tÁj Ekklhs…aj poimšnetai? O de Zwsim©j œfese prÕj aÙt¾n: «EnÑl…gw, mÁter, eÙca‹j Ømîn Ðs…aij, p©sin Ð CristÕj e„r»nhn staqhr¦n ™car…sato,col. 3708, C(da uTxra bers qalma: „ratom moxvedi, adamiano, raTa CemisTana meZavsSexvedrodi? ratom isurve yovelgvari sikeTisgan gaSiSvlebuli qalis naxva? miTxari,rogor cxovrobs qristianTa tomi, mefeni da eklesia?“ zosimem upasuxa: „Seni wminda locvebiT, dedao,qristem yvelas mudmivi mSvidoba mogvaniWa.“)

H: da dedakacman man hrqua bersa: „raÁsaTÂs-me moxued codvilisa amismomarT, kaco RmrTisao? raÁsaTÂs inebe yovlisa keTilisagan ganSiSulebulisadedakacisa xilvaÁ... miTxar, gevedrebi, viTar iyofebis dRes qristeaneTa eri?viTar arian qristianoben mefeni?“  miugo zosime da hrqua mas: „yovelTave, dedao suliero,qristeman locÂTa SeniTa mSÂdoba keTili da warmateba saRmrToÁ mihmadlen“, 48v.

Mmiuxedvad imisa, rom A, B, H redaqciebi akleben informacias egviptisuZveles qalaqebSi saxlebis mSeneblobis Sesaxeb, es fragmentebi cxadyofs qarTulisada kopturi versiebis teqstologiur analogiebs. xolo ukanaskneli fraza, romelickoptur teqstSi ar daiZebna, makari megviptelis apofTegmis koptur versiaSi figurirebs.198

teqstobrivi paraleli makari megvptelis koptur apofTegmasTan

Kkopt : Saint Macaire décida de partir dans le désert, où il espéraitrencontrer quelqu’un. Il marcha quatre jours et soudain il vit des hommes nus,brûlés par la chaleur du soleil. Le saint fut effrayé, car il pensa, que c’étaitdes esprits. Ils lui dirent, qu’ils étaitent du même couvent et que cela faisaitquarante ans qu’ils étaient dans ce désert. «Ils m’interrogèrent aussi, disant:“Comment va le monde? L’eau vient-il en son temps? Y a-t-il dans ce mondeabondance?” Je leur dis: “Par la grâce de Dieu et vos prières, le Seigneur en prend soin par saprovidence” (wminda makarma udabnoSi wasvla gadawyvita im imediT, rom iq vinmesSexvdeboda. Mman oTxi dRis ganmavlobaSi iara da moulodnelad mzis mcxunvarebisgangaSavebuli, SiSveli mamakacebi dainaxa. wmindani metad SeSinda, radgan ifiqra,rom isini sulebi iyvnen. maT makars uTxres, rom yvela erTi da igive monastridaniyvnen da ukve ormoci welia, rac udabnoSi damkvidrdnen. maT aseTi kiTxvadamisves: „rogor aris samyaro? wyali droze modis? aris gana qveynad siuxve?“ memaT vuTxari: „RmerTis wyalobiTa da Tqveni locvebiT ufali gvifaravs Tavisi gangebiT.“)1

apofTegmis kopturi da berZnuli versiis (Apophthegmata Patrum) SejerebisSedegad, e. amelino gvamcnobs, rom berZnul teqstSi makari egviptelis pasuxi mxoloderTi sityviT amoiwureba: „diax“[Na…].avtoris azriT, Tu berZnulSi aRniSnul kopturfrazas SevitanT, mis mniSvnelobas veravin gaigebs, radgan es mxolod egvipteliberebis leqsikaSi arsebuli formulaa da maT adaT-wesebs gamoxatavs.199

e. amelinos ideis sawinaaRmdegod200 aRniSnul frazas makari egviptelisapofTegmis qarTul versiaSi vpoulobT: „viTar hgies sofeli da Tu moÃdis wyali Jamsa

198 apoTegmis kopturi versia gamoaqveyna e. amelinom, cf. É. Amélineau, Histoire des monastères, p. 91-92.199 “Pîj Ð kÒsmoj ; Kaˆ e„ œrcetai tÕ Ûdwr kat¦ kairÕn aÙtoà, kaˆ e„ œcei Ð kÒsmoj t¾n eÙqhn…anaÙtoà ;” Kaˆ eipwn aÙto‹j: “Na….” („rogorc cxovrobs samyaro? wyali modis Tu ara droze da samyaroskvlav aqvs gana Tavisi nayofiereba?“ me mas vupasuxe: „diax“), P.G.65, col.260.200 Tavis fundamentur gamokvlevaSi, qvemo egviptis monastrebis istoria, e. amelino aRniSnavs, rom gardaliteraturuli nawarmoebebisa, am gamoTqmis msgavsi formulireba araerTxel smenia egvipteSi. avtori wers:„rodesac monasterSi ama Tu im mamis ambavs vkiTxulobdi, romelic Cemi wina mogzaurobis dros gavicani, imis gamosaxatavad, romkargad aris, mudmivad amgvarad mpasuxobdnen: „RmerTis madliT da Seni mxurvale locvebiT“ , cf. É. Amélineau, Histoire desmonastères, p. 68.

135

Page 136: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

TÂssa da Tu aqus sofelsa nayofierebaÁ TÂsi ? da me varqu: “madliTa RmrTisaÁTa dalocviTa TqueniTa aqus.“201 

am sakiTxis garSemo SesaZloa sami hipoTeza Camoyalibdes: 1.Mmariam megvptelis cxovrebis A, B Kkimenuri redaqciebi momdinareoben ucnobi

kopturi versiidan;202

2.Mmomdinareoben ucnobi berZnuli dednidan;3.Mmomdinareoben ucnobi berZnuli redaqciidan, romelic kopturi wyarodan aris

naTargmni. zedmetad migvaCnia warmovadginoT analogiuri fragmentebi, romlebic lomebis

mosvlas da maT mier mariam megvptelisa da pavle Tebelis saflavis gaTxras aRweren.203 kidev erTi saintereso detali: cxovrebis epilogSi Txzulebis avtorad wminda

evsebiosi saxeldeba, Mmagram qarTulSi avtoris saxeli arsad figurirebs. maSasadame,qarTuli versia ar gvimowmebs avtoris vinaobas, rac sruliad eTanxmeba amelinosmosazrebas. gTavazobT kopturi teqstis epilogis fragments: Du reste, à chaquefête de Pâques et de la Pentecôte, il portait la tunique du bienheureux Paul et ilpriait tant quelle était sur son corps. Et moi, Jérôme le pécheur, je prie quiconquelira ce livre de se souvenir de moi, car, je préfère la tunique du bienheureuxPaul et sa foi à la gloire des rois, à leurs vêtements et à toute leur gloire.Amen, p.14(amieridan, yovel aRdgomisa da samebis dResaswaulebze, is(antoni) netaripavles mosasxamiT imoseboda da loculobda, sanamde is mis sxeulze iyo. Dda me, codvilievsebiosi, vevedrebi yvelas, vinc am wigns waikiTxavs, momixsenios, radgan mefeebisyovelgvar didebas da maT samoss netari pavles mosasxamsa, moZRvrebas vamjobineb).

udabno: da mieriTgan dResaswaulTa xolo Seimosis kuarTiiT aRdgomasa uflisaCuenisa iesu qristessa da martuiriasa(sic) da juarT apyrobasa da gancxadebasasamoseli igi amba pavlesi Seimosis berisaÁ. xolo Tquis: „umjobeÁs da upatiosneÁsars ese Cemda ufroÁs Zoweulisa mis sameufosa.“ da ilocvida da maradis aÃsenebdamas maradis sadidebelad RmrTisa ukuniTi ukunisamde. amin, gv.74.

qarTuli da kopturis Sedareba eWvs iwvevs, rom avtoris saxelis Semcvelifraza koptur originalSi ar figurirebda. STabeWdileba iqmneba, rom CvenTvisgaurkveveli mizezis gamo igi Semdgom iqna Camatebuli. xolo qarTuli Targmanissizustis gamo SeuZleblad migvaCnia, rom saxeli mTargmnelis iniciativiT iyosgamotovebuli. Qpavle Tebelis cxovrebis qarTuli versia saeWvos xdis avtoris vinaobas,magram es sakiTxi Cveni kvlevis farglebs scildeba. Cveni amocanaa CamovayaliboTpavle Tebelisa da mariam megviptelis cxovrebis SedarebiTi qronologia da agreTve kimenuriredaqciebis wyaro.

sofronis versia

davubrundeT sofronis versias, romelic daaxloebiT VI saukunis bolos Seiqmna.zemoT aRvniSneT, rom zogierTi mkvlevaris azriT, mariam megviptelis cxovrebis avtoriucnobia. Aaqedan gamomdinare, Txzuleba sofron ierusalimels ar miekuTvneba. a.beikeri wers: „cxovrebis siuJetis Rirsebis asamaRleblad, sofronma mariamisa da zosimes istorias sruliaducvala saxe. beri warmoadgina, rogorc magaliTi siwmindisa da Seecada mkiTxveli daerwmunebina, rom mansiwmindis igive zRvars miaRwia, rogorc wminda antonma, wminda makar egviptelma, wminda paxomma dasxv. zosime kiTxvas svams, arsebobs Tu ara sxva beri, romelsac misi donis Rirseba da srulyofileba gaaCnia.

201 m. dvali, Sua saukuneTa novelebi, 1, 120-121.202 erTob saTuo ideaa, radgan Zvel qarTul mwerlobaSi dRemde arsebul naTargmn ZeglebSi kopturidanmomdinareoba arc paleografiuli da arc enobrivi niSani ar dasturdeba. 203 ix.qvemoT teqstobrivi paralelebi. 136

Page 137: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

kiTxvis dasmisTanave masTan modis kaci, romelic auwyebs, rom srulyofilebas veravin aRwevs damoukideblad,da rom iordanes sanapiroze mdebare monasterSi myofi Zmebi ufro mkacr cxovrebas ewevian.

maTi wesi sakvebad mxolod pursa da wyals iTvaliswinebs da did marxvas udabnoSi, srul simartoveSiatareben. Tu erTmaneTs Soridan Tvals mohkraven, dauyovnebliv mimarTulebas icvlian, raTa erTmaneTs arSexvdnen.“204 a. beikeris SeniSvnis safuZvelze antonis, makaris da paxomis cxovrebis teqstebisofronis versias SevudareT. Sejerebam teqstobriv analogiebamde da azrobrivparalelebamde migviyvana:

wminda paxoms uflis angelozi waruZRva, raTa daetovebina gamoqvabuli,gandegilis wesiT cxovreba da axalgazrda berebisTvis moeyara Tavi: Kaqezomšnou oânaÙtoà ™n tù sphla…w, êfqh aÙtù ¥ggeloj Kur…ou, kaˆ epen aÙtù: PacoÚmie, t¦ kat¦sautÕn katwrqèsaj, perittîj oân k£qV ™n tî spela…w. Deàro oân ™xelqën sun£gagep£ntaj toÝj newtšrouj mon£zontaj, kaˆ o‡khson met'aÙtîn, kaˆ kat¦ tÕn tÚpon tÕnd…domenÒn soi oÛtwj aÙto‹j nomoqšthson(rodesac igi gamoqvabulSi cxovrobda, masuflis angelozi gamoecxada da uTxra: „paxom, Seni piradi saqmeebi ukve moawesrige,didxans icxovre gamoqvabulSi. wadi, Sekribe axalgazrda berebi, icxovre maTTan daaswavle maT kanonebi, romelic Sen moZRvrebis mixedviT gadmogeca“).205

wminda antonsac analogiuri kiTxva daebada: iyo Tu ara udabnoSi kidev sxvaberi: Je réfléchis un jour en mon cœur, disant: “Est-ce qu’il n’y a point eud’autre moine habitant ce désert en dehors de moi?” Et il arriva que c’était lanuit et je réfléchissais seul en mon cœur; aussitôt, en cette nuit –là, leSeigneur m’apparut; il me parla ainsi: “Il y a encore un autre (homme) dans cedésert, en dehors de toi; il vaut mieux que toi et il faut que tu te hâtes pourle rencontrer dans une grande joie.” (erT dRes Cems gulSi vfiqrobdi da vTqvi:„arsebobs Tu ara am udabnoSi Cems garda sxva beric?“ kvlav dadga Rame da martovfiqrobdi Cems gulSi. im Rames dauyovnebliv ufali gamomecxada da amgvaradmommarTa: „am udabnoSi Sens garda kidev aris sxva(mamakaci); is Senze aRmatebuliada sixaruliT unda waxvide masTan Sesaxvedrad“).206

udabno: da guiTxrobda Cuengansa: „da vzraxevd gulsa Sina Cemsa: ara-me vinmartodmyofi daeSena uSinareÁssa udabnosa ? da Ramesa mas, romelsa ganizraxvida,gamoecxada mas RmrTisagan, viTarmed ars vinme uSinareÁs umjobeÁsi Sensa, rameTuRirs Senda SemTxuevad misa sixaruliT.“207

makar megviptelsac stanjavda fiqrebi, rodesac skiteSi, Tavis senakSi ijda.sabolood mas udabnoSi goniereba (logismÒj) waruZRva: Kaqhm»nw g¦r mo… pote ™n tùkell…w e„j SkÁtin, êclhs£n moi oƒ logismoˆ lšgontej : ”Apelqe eˆj t¾n œrhmon,kaˆ ‡de t… blšpeij ™ke‹(erT dRes, rodesac skiteSi, Cems senakSi vijeqi, fiqrebimomeZalnen da miTxres: „wadi udabnoSi da iq naxav, rasac naxav“)208.

vjed odes skites da metyodes gulissityuani: „Seved udabnod da sada ixilo mun,raÁ ixilo.“209

wminda iovane moklem danarCenTa msgavsad uflis xma gaigo, romelmac uTxradaetovebina Tavisi qveyana da skites udabnoSi wasuliyo. Ees fragmenti cxovrebiskoptur da siriul versiaSi figurirebs:

204 A. T. Baker, «Vie de sainte Marie l’Égyptienne», RLR, 6ème série, 59, p. 145; palestinaSi marxvisdros udabnoSi gasvlis rituali danerga wminda efTvimem V s-is dasawyisSi, cf. Ruteboeuf, La vie de sainteMarie l’Égyptienne, p.7. 205 F. Nau, «Histoire de saint Pacôme», PO, 4, p. 141.206 É. Amélineau, «Vie copte de saint Paul» in Histoire des monastères, p. 3.

207 a.SaniZe, z.WumburiZe, udabnos mravalTavi, 70; e.gabiZaSvili, enciklopedia, 885. 208 P.G., col. 260.209 m. dvali, Sua saukuneTa novelebi, 1, 120.

137

Page 138: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

sir: Dieu parla avec lui mystérieusement et en silence spirituel, comme aupatriarche Abraham, et lui dit: “Quitte ton pays, la maison de ton père et taparenté et va au désert de Scété, dans cette vallée de Nitrie qui est appelée “balancedu cœur” et qui dirige les pensées vers la connaissance de la vérité…”Et il sedirigea vers le saint désert, et il y arriva en paix; et il fut jugé digne de labénédiction parfaite au temps béni et suave, avec l’amour abondant qui s’ytrouvait, à savoir la vue des saints Pères, génération bénie, troupe orthodoxedes compagnons de saint abba Macaire le Grand; génération qui cherchait le Seigneuret qui attendait la venue du Dieu de Jacob (RmerTi mas saidumlod da sulieri dumiliTesaubra, rogorc patriarq abrahams da uTxra: „datove Seni samSoblo, Seni mamissaxli, Seni ojaxi da wadi skites udabnoSi, nitris xeobaSi, romelsac „gulis saswors“uwodeben, da romelic azrebs WeSmaritebis Semecnebisken uxmobs...“ gaemarTa igiwminda udabnosken da mivida iq mSvidobiT. da keTil dros Rirs iqmna igi WeSmaritidalocvis da abba makar didis, misi Tanxmlebi marTlmadidebeli kurTxeuli wminda mamebisada iq arsebuli usazRvro siyvaruli xilvisa. Taoba, romelic eZiebda ufals da elodaiakobis RmerTis mosvlas).210

kopt: Dieu lui parla spirituellement dans une énergie de sentimentspirituel, lui disant: “Sors de ta terre et de ta parenté, va à la montagne duNatron, qui est Shiit, le lieu où l’on pèse les cœurs et les pensées avec unjugement vrai, selon l’interprétation de son nom, le lieu où se trouve le selspirituel, qui assaisonne les âmes, le lieu où se trouve la vie angélique.....”Il a obtenu tranquillement la bénédiction de l’amour parfait de la générationdroite et bénie de nos Pères saints, ceux de la maison d’abba Macaire le Grand, lagénération qui cherche le Seigneur et qui cherche la face du Dieu de Jacob1 (RmerTimas saidumlod, Rrma sulieri emociiT esaubra da uTxra: „gamodi Seni miwidan daSeni ojaxidan, wadi natronis mTisken, sadac Siitia(skite); adgili, sadac samarTlianad woniangulebsa da azrebs. Aam saxelis interpretaciis mixedviT, es is adgilia, sadac sulierimarili moipoveba, romelic sulebs aromatiT avsebs; adgili, sadac zeciuri cxovrebasufevs..“ man mSvidad moipova abba makar didis marTlmadidebeli ojaxis da dalocviliwminda mamebis locva-kurTxeva da WeSmariti siyvaruli; Taoba, romelic ufals eZiebsda eZiebs iakobis RmerTis saxes.)211

gTavazobT analogiur fragmentebs mariam megviptelis cxovrebis sofroniseuliversiidan:

berZ.: Met¦ de taàta parenwcl»qh, æj œfasken, ØpÒ tinwn logismîn, æj ¥rateleioÚmenoj, ™n ¤pasi, tÁj ˜tšrou didaskal…aj, oÙdamîj prosdeÒmenoj, taàta g¦ræj œlegen kaq’ ˜autÕn ™lÒgizeto: «’Ar£ge œstin ™n tÍ gÍ monacÕj, Ð dun£menojxšnon ti paradoàna… moi, ½ çfelÁsa… me „scÚwn, Óper oÙk oida, oÙde pšpraca,edoj ¢sk»sewj? «ra eØr…sketai tîn ™n ™r»mw filosofoÚntwn ¢n¾r Ój kat¦ pr©xin ½qewr…an prwteÚei mou?»

Taàta de logizomšnou toà gšrontoj, ™f…stata… tij aÙtù ka… fhsi prÕj aÙtÕn :«’W Zwsim©, kalîj men kaˆ æj Ãn dunatÕn ¢nqrèpw ºgènisai, kalîj de kaˆ tÕn¢skhtikÕn drÒmon di»nusaj, pl¾n oÙdeˆj tîn ™n ¢nqrèpoij ™stˆn œcwn tÕ tšlaion,¢ll¦ me…zwn œstin Ð ¢gën Ð proske…menoj toà parwchkÒtoj ½dh, k¥n Øme‹j oÙginèskete. “Ina gnùj, kaˆ aÙtÕj oân, pÒsai e„sˆ kaˆ ¥llai prÕj swter…an Ðdoˆ,œxelqe ™k tÁj gÁj suggene…aj sou, kaˆ ™k toà o‡kou toà patrÒj sou, kaq£perAbra¦m ™ke‹noj Ð ™n patri£rcaij a„dšsimoj,*(Héb, 11:8,9) kaˆ deàro e„j tÒde tÕmonast»rion, tÕ plhs…on Iord£nou toà potamoà diake…menon."

210 F. Nau, «La version syriaque de l’histoire de Jean le petit», ROC, 7, p. 379-380.211 É. Amélineau, Histoire des monastères, p. 326-327.

138

Page 139: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

AÙt…ka goàn Ð gšrwn, ¢kolouqîn tù keleÚsmati, ™x…hsi toà monasthr…ou, ™n ú™kpaidÒqen ™mÒnase kaˆ katalabën Iord£nhn tÕn ™n potamo‹j ¢giètaton, Ðdhge‹taiØpÕ toà keleÚsantoj aÙtÕn e„j ™ke‹no tÕ monast»rion, e„j Ó Ð QeÕj aÙtÕn genšsqaiparekeleÚsato...col. 3700-3701, C,D (rogorc TviT ityoda, misma fiqrebma SeaSfoTa,radgan misi azriT, igi srulyofili iyo da aravis moZRvrebas ar saWiroebda. Tqva esda amave dros gaifiqra: „aris gana dedamiwaze beri, romelsac SeuZlia raime axaliasketuri moZRvreba maswavlos, romelic ar vici da arasdros aRmisrulebia? moipovebagana udabnos mecnierTa Soris adamiani, romelic aRmatebulia Cemze praqtikiTa daTeoriiT?“ amgvari iyo beris fiqrebi, rodesac mas erTi kaci gamoecxada da uTxra:„zosime, Sen Rirseulad gahyevi asketuri moRvaweobis gzas da Rirseulad aRasruleyovelive, rac Sens SesaZleblobaSi iyo; magram adamianebma ar ician, rom kacTaSoris aravis miuRwevia srulyofilebisTvis; da brZola, romelic adamians momavalSielis, ufro aRmatebulia, vidre is, romelic ukve aRasrula. raTa icode, raodenmravalricxovania sulis xsnis gzebi, gamodi Seni miwidan, Seni ojaxidan, Senimamis saxlidan, rogorc abrahami, gandidebuli patriarqTa Soris(dab. 12:1), da wadimonasterSi, romelic mdinare iordanes napirze mdebareobs.“ beri daemorCilabrZanebas, dauyovnebliv datova monasteri, sadac bavSvobis Semdeg imyofeboda. darodesac mdinareTa Soris uwmindes mdinare iordanes miaRwia, gaemarTa RmerTis mierminiSnebuli monastrisken.)

H: xolo Semdgomad esodenTa maT welTa moRuawebisa, mouÃdes mas gulis-sityuani, viTarca ityoda, viTarmed gansrulebul ars igi yovelTasave zeda da araraÁeÃmarebis sxÂsa mieri swavlaÁ da igonebda TÂssa gonebasa Sina da ityoda: „ars-me-a queyanasa zeda monazoni, romelmanca SeuZlo swavlad da Cuenebad Cemda ucxosarasme moRuawebisa saxesa, romelimca me ara vuwyode ? arcamca meqmna? anu ipoebis-me monazoni vin udabnoTa Sina uaRresi Cemsa saqmiT da gulisÃmis-yofiT?“

amas eseviTarsa raÁ igonebda beri igi, aha esera, kaci vinme didebulimouÃda da etyoda : „hoÁ zosime, keTilad giRuawies da raodenca SesaZlebel ars kacisamier keTilad monazonebisa sarbieli. garna aravin ars kacTa Soris, romlisamcasrulebaÁ aqunda, aramed umetes ars wina-mdebare igi Ruawli gardasrulisa, daRacaTukacni umecar arian saqmesa amas. xolo raÁTa scna Tu raodenni arian sxuani gzanicxorebisani, gamoved queyanisagan Senisa da naTesavTagan SenTa, viTarca mamaTmTavari abraham(dab. 12 :1) da mived mas romelsame monastersa, romel ars maxlobel iordanisa.“

meyseulad ukuÀ Seudga beri brZanebasa mas da gamovida monastrisa misgan,romelsa Sina aRzrdil iyo siyrmiTgan da miiwia mas mdinaresa iordanisasa, vidremouZRua RmerTman monastersa mas, romlisaTÂs ubrZana gamoslvaÁ TÂsiT senakiTa...,33v-36v.

dedani da sofronis versia

mikvleuli paralelebi, teqstobrivi analogiebi da gansakuTrebiT kimenur dasofroniseul redaqciebs Soris arsebuli fundamenturi sxvaobebi, uflebas gvaZlevsganvacxadoT, rom mariam megviptelis cxovreba orjer Camoyalibda.

ara uadres V saukunis meore naxevrisa, ucnobma berZenma avtorma, romelickargad icnobda koptur tradiciebsa da adaT-wesebs, nawarmoebi berZnulad Seqmna. e.amelinos mier moyvanili zemoT moyvanili fraza amas adasturebs: „RmerTis wyalobiT daTqveni locviT“, romelic wminda makaris koptur apofTegmasa da efTvimeseul TargmanSifigurirebs. es faqti Semdegi garemoebiT aixsneba: literaturuli Zeglebis egvipteSiCamoyalibebam maT leqsikaSi kopturi tradiciebisa da Cvevebis miniSnebebisbunebrivi SeWra gamoiwvia. berZenma avtorma, gaTviTcnobierebulma ara marto kopturtradiciebSi, aramed egviptisa da palestinis geografiul garemoSi, pavle Tebeliscxovrebis qargaze aleqsandrieli meZavis momxibvleli istoria aago da Txzuleba erT-

139

Page 140: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

erT asketikur krebulSi Seitana. savaraudoa, am dros ukve arsebobda pavle Tebeliscxovrebis berZnuli originali, rasac qarTuli versia adasturebs. gTavazobT cxovrebiskopturi versiidan amoRebul fragments, sadac figurirebs sityva “rakoti”, romelicaleqsandrias niSnavs. xolo qarTveli mTargmneli rakotis nacvlad qalaqis berZnulsaxelwodebas –aleqsandrias gvawvdis:

kopt: Et lorsqu’il (Antoine) eut frappé contre la terre le bâton qui étaitentre ses mains, il dit: “Malheur à toi Rakoti, malheur à la ville des impies, oùse réunissent tous les démons de cet univers”( da rodesac man (antonma) joxi,romelic xelSi eWira, miwaze daartya, Tqva: `ubedureba Sen, rakoti, ubedurebauRmerToTa qalaqs, sadac am samyaros yvela demonia Tavmoyrili~).212

udabno: da sca kuerTxiTa TuisiTa queyanasa zeda da Tqua: „vaÁ, aleqsandriasa,vaÁ, qalaqsa mas uRmrTosa, romelsa Sina Sekrebul arian yovelni eSmakni yovlisasoflisani“.213

egvipteSi aleqsandriis kargad cnobili kopturi saxelwodeba rakoti, vfiqrobT, arcqarTveli mTargmnelisTvis iqneboda ucnobi. magram cxadia, rom mas xelT hqonodacxovrebis ara kopturi, aramed berZnuli teqsti, romelSic aleqsandria figurirebda. Eesfaqti kidev erTxel adasturebs pavle Tebelis cxovrebis berZnul warmomavlobas daaZlierebs Cvens mosazrebas mariam megvptelis cxovrebis kimenuri redaqciebis wyarosSesaxeb.

magram Cveni kvleva mxolod amiT ar amoiwureba: erTi mxriv, qarTuli aklebscxovrebis laTinuri versiis avtoris, wminda evsebiosis Semcvel frazas; meore mxriv,qarTuli sakmaod axlos dgas koptur originalTan da TiTqmis sityva-sityviT mihyvebamas. Tumca zemoT moyvanili argumentebi adasturebs, rom igi kopturi wyarodan armomdinareobs. maSasadame, DSesaZloa mariam megviptelis istoria Seiqmna berZnulad, pavleTebelis cxovrebis kopturi versiis qargaze.

Mmagram am ukanasknelis koptur enaze Seqmna erTob saeWvoa, radgan aRniSnulepoqaSi am enis mniSvnelobis Sesaxeb p. peetersi wers: „arc eklesiaSi, arc administraciaSi,arc armiaSi, sadac mxolod berZnuli mefobda, da gansakuTrebiT marTlmsajulebaSi, sadac laTinurs hqondaadgili miCenili, koptur enas arasdros hqonia oficialuri mniSvneloba egviptis sazogadoebriv cxovrebaSi.iZulebulebi varT ganvacxadoT, rom igi mxolod mosaxleobis mcire fenebSi suldgmulebda. samagierodCvenTvis ucnobia misi mniSvneloba mosaxleobis ZiriTad masaSi, romelic am enas ar flobda da bunebrivia,arc metyvelebda; amaSi aleqsandriis uZvelesi kvartali rakotic igulisxmeba.“214

Aaqedan gamomdinare, pavle Tebelis cxovreba ar Seqmnila arc koptur da arc laTinurenaze. MqarTuli Targmani cxadyofs, rom misi wyaro dakarguli berZnuli originalia,romliTac isargebla ucnobma berZenma avtorma, raTa mariam megviptelis xalxurilegenda literaturul nawarmoebad eqcia. Zegli Setanil iqna egviptisa dapalestinis monastrebis biblioTekebSi dacul hagiografiul–asketikur krebulebSi.logikurad gveCveneba, rom sofron ierusalimelma, VI saukunis bolos egvipteSimogzaurobis dros, nawarmoebi egviptis wminda adgilebSi aRmoaCina. Mmagram avtormagadawyvita saxe ecvala teqstisTvis, raTa misTvis klasikuri hagiografiulinawarmoebis forma mieca. asketikuri nawarmoebebis kompoziciis Sesabamisad man

212 rakoti (aleqsandria) , ix. É. Amélineau, Histoire des monastères, p. 5, 24; aleqsandre didis mierSerCeul adgilze, sadac aleqsandria unda aSenebuliyo, patara daba arsebobda, romelsac berZnebi Rakètijan Rakèthj uwodebdnen. igi SemdgomSi aleqsandriis kvartali gaxda, magram SeinarCuna kopturi saxelirhakotis-i (Rhakotis). koptur wignebSi, Tu xelnawerebSi aleqsandria iSviaTad figurirebs. igi TiTqmisyvelgan egvipturi primitiuli saxeliT rakot(Rakot) moixsenieba: memfisis dialeqtze (am dialeqtzeSeiqmna axali aRTqma) _ rakoti(Rakoti), Tebes dialeqtze _rakote (Rakote), an rakote (Rakoté), saidanacmomdinareobs berZ. Rakètij(rakotis-i). saxelis mniSvneloba ucnobia, ix. J.F. Champollion, L’Egyptesous les pharaons, 2, p. 263-265. 213 a.SaniZe, z. WumburiZe, udabnos mravalTavi, 70. 214 P. Peeters, «L’édition critique des vies coptes de saint Pacôme», SH, 27, p. 31-103.

140

Page 141: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ganavrco legendis siuJeti, daurTo prologi, epilogi da bibliuri adgilebiscitaciebi. aRniSnul elementebze agebuli mariam megviptelis cxovreba bizantiurihagiografiis SesaniSnav nimuSs warmoadgens, romelsac udidesi warmateba xvda wiladara marto samonastro wreebSi, aramed mTel qristianul samyaroSi. aqvegansakuTrebiT unda aRiniSnos, rom cxovrebis berZnuli teqsti ocdaCvidmet berZnulxelnawerSia daculi, romelTagan yvelaze uZvelesi IX saukuniT TariRdeba. Yuklebliv yvela xelnaweri parizis nacionalur biblioTekaSia daculi.215

davaskvniT: utyuaria, rom X-XI saukuneebSi gadaweril xelnawerebSi daculi A,B redaqciebi ucnobi berZnuli wyarodan momdinareoben. vfiqrobT, Zegli berZnulidednidan qarTulad palestinaSi IX-X saukuneebSi iTargmna da Setanil iqnasabawmindis monastris biblioTekaSi dacul erT-erT hagiografiul-asketikur krebulSi,saidanac A, B redaqciebi momdinareoben. isini or damoukidebel Targmanswarmoadgenen da ar uaxlovdebian dRemde cnobil arcerT berZnul redaqcias.aRvniSnavT, rom A teqsti Camotanil iqna palestinidan tao-klerjeTSi da Setaniliqna parxlis mravalTavis struqturaSi(Xs.), xolo B gadaiwera palestinaSi, qarTulijvris monasterSi(XIs.), xolo sofron ierusalimelis nawarmoebi aTonis mTaze,efTvime mTawmidelis mier iTargmna (XIs.).

aqve davZenT, rom iovane mosxis `limonarsa~ (Leimonar…on, Leimèn),216kirileskviTopolelis wminda kviriakoz ganSorebulisa217 da mariam megviptelis cxovrebas Soris arsebuliteqstobrivi paralelebi gamonakliss ar warmoadgens. amgvari analogiebi sakmaodxSiri da bunebrivia hagiografiul nawarmoebTa umravlesobisTvis, romelic erT-erTmniSvnelovan ganStoebas qmnis bizantiur literaturaSi.

sabolood vajamebT daskvnebs: Cvens mier gamovlenili, qarTul hagiografiulliteraturaSi arsebuli mariam megviptelis cxovrebis A, B redaqciebi uZvelesi berZnuliwyaros erTaderT mowmeebs warmoadgenen, romelic dRemde ucnobi rCeba. rTuliavaraudis gamoTqma ucnobi berZnuli originalis warmomavlobaze, Tumca erTi ramcxadia: qarTul redaqciebs palestinuri, kerZod sabawminduri warmomavloba aqvT. AargamovricxavT im garemoebasac, rom SesaZloa, berZnuli dedani egviptis romelimemonasterSi aRmocenda.

cxovrebis qarTuli gansxvavebuli redaqciebis arsebobam naTeli mohfina ucxoelimkvlevarebis hipoTezas, romelic nawarmoebis avtoris vinaobasa da sofronierusalimelis mier Txzulebis metamorfozas exeba. da bolos, gaSuqda kidev erTiaranakleb mniSvnelovani sakiTxi: pavle Tebelis cxovrebis qarTulma versiis analizmadaadastura e. amelinos mier gamoTqmuli mosazrebebi avtoris identifikaciisa dacxovrebis kopturi warmomavlobis Taobaze. xolo qarTul hagiografiaSi daculi amcnobili Zeglis Targmanma kidev erTi enigmaturi sakiTxi gadaWra: pavle Tebelis cxovrebisqarTuli versia momdinareobs ara kopturi, aramed ucnobi berZnuli wyarodan,saidanac saTaves iRebs kopturi teqsti, romlis safuZvelzec wminda evsebiosma lamazilaTinuri kompilacia Camoayaliba.

215 m.a. talbos monografiaSi `bizantieli wminda dedebi, aTi wmindanis cxovrebis inglisuri Targmani~, gaanalizebuliamariam megviptelis cxovrebis ara marto berZnuli, aramed laTinuri redaqciebic; es teqstebi Cveni kvlevisTvisnaklebad mniSvnelovania, radgan maTSi mxolod sofronis Txzulebaa daculi, ix. M. A. Talbot, Holy Women inByzantium, Ten Saints Lives in English Translation, p.65-68. 216 i. abulaZe, limonari; G. Garitte, «La version géorgiennes du «Pré Sprituel», ST, 232, p. 170-185. 217 v. imnaiSvili, mamaTa cxovrebani, 244-255; G. Garitte, «La version géorgienne de la Vie de SaintCyriaque par Cyrille de Scythopolis», MUS, 75, pp. 399-440; G. Garitte, «La Vie géorgienne de S.Cyriaque et son modèle arabe», BK, 28-30, p. 90-101.

141

Page 142: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

142

Page 143: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

cxovreba mariam megviptelisa

143

Page 144: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

A-1104 (XIs.), Targmani eqvTime mTawmindelisahagiografiul-asketikuri krebuli

cxorebaÁ wmidisa da netarisa mariam megÂptelisaÁ,1

romeli iyofeboda2 udabnoTa maT iordanisaTa28v-90r

1. (28v)saidumloTa3 mefisaTa dafarvaÁ keTil ars, xolo saqmeTa RmrTisaTaqadagebaÁ sargebel ars da didebul. rameTu esreT hrqua angelozman toviTsSemdgomad sakÂrvelisa mis axilvisa TualTa misTaÁsa da SemdgomadgansacdelTa maT, romelni moiwines mis zeda, da yovlad ganera maTgan(29r)RmrTismsaxurebisa misisaTÂs.

2. rameTu ara dafarvaÁ4 saidumloTa queynisa mefisaTa5 sacTur ars da satanjvelisa Rirs daegreTve dadumebaÁ sakÂrvelTa maT saqmeTa RmrTisaTa savnebel ars sulisa.* 3. amisTÂs ukue6 meca meSinis saRmrToTa maT saqmeTa dumiliTTanawarslvaÁ, nuukue7 sasjeli igi monisaÁ mis moiwios Cem8 zeda, romelmanmiiRo uflisagan TÂsisa talanti (29v)da dahfla igi queyanasa da romeli igigansamravleblad mieca,* yovladve ara ganiRo savaWrod. da raÁ ara Cem zedacamisi orgulebaÁ memxilos, amisTÂs ara davidumo miTxrobad saqmesa keTilsa,romeli sasmenelad Cemda moiwia.

4. xolo9 numca vin10 urwmuno iqmnebis, romelica aRwerilsa amasmiemTxÂos, ginaTu Cemsa hgonebdes naTelsa11 rasme da ara WeSmaritsaaRwerad,12 ginaTu saqmisa amis sakÂrvelebasa (30r)zeda13 urwmuno iyos daamisTÂs orgulebdes TqumulTa amaTTÂs.

5. rameTu Cemda nu iyofin tyuili14 saRmrToTa15 zeda16 sityuaTa,17 romelTaSina ufali18 ixsenebis.19 da kualad ukueTu20 vinme udares didebulebiTa maTganganÃorcielebulisa RmrTisa sityÂsa gulisÃma-hyofden21 da ver hrwmenden.22

misiTa miT23 madliTa aRsrulebulTa saqmeTa sakÂrvelebaÁ, arca erTi aqus maTsityuaÁ, garna maTca Semndobel eyavn24 ufali da ganaxuen25 sacnobelni(30v)gulTa maT Tana26 sarwmunoebad, rameTu icis man, viTarmed iginicauZlurebasa mas kacobrivisa27 bunebisasa28 igoneben. da amisTÂs ZniadSesawynareblad uCns, odes uaRres29 bunebisa saqmeni esmodin visTÂsme misvebunebisaganisa.

6. xolo viwyo aw axlisa mas sulierisa saqmisa miTxrobad30 da gauwyosaqme, romeli Cuen amas naTesavsa zeaResrula, aramed nuca ese gikÂrs, Tu31

viTari uZlursa amas naTesavsa Sina eseviTari32 saqme ipoa.33 (31r)rameTumadli igi yovlad wmidisa sulisaÁ naTesaviTi-naTesavad hpoebs RirsTa misTada megobar RmrTisa da moqmed saqmeTa sakÂrvelebisaTa hyofs maT.34

7. xolo Jami ars aw sulierisa mis Txrobisa35 dawyebad.

144

Page 145: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1 megÂbtelisaÁ E. 2 iyofoda E. 3 saÁdumloTa E. 4 dafarva E. 5 mefisaTaÁ E. 6 ukuÀ E.7 nuukuÀ E. 8 Cuen E.9

-xolo E. 10 nuvin E. 11 nawilsa E. 12 rasme da ara WeSmaritsa E. 13 + umecar E. 14 tyuvili E. 15 +maT E. 16

-zeda E. 17 sityuaTaÁ E. 18 pirveli E. 19 iÃsenebis E. 20 ukuÀTu E. 21 hyofdes E. 22 hrwmendes E. 23

misiTave E. 24 eyo vin E. 25 ganaxuÀn E. 26 maTTani E. 27 kacobriv (sic) E. 28 nebisasa (sic) E. 29

uvaRres E.30 [axlisa mis saqmisa] sityÂsa mas suliersa E. 31 +Tu vis E. 32 -ese E. 33 hpova E. 34 -hyofsmaT E. 35 miTxrobisa E.

* Sdr. tob. 12: 2, 7-8. * Sdr. maT. 25:18-25.8. iyo kaci vinme1 monastersa erTsa2 palestinisasa,3 Semkobil4 saqmiTa dasityÂTa, romeli siCCoÁTgan5 aRzrdil iyo monazonebisa (31v)moqalaqobasaSina da moRuawebasa da saxeli6 berisaÁ mis zosime. da nuvis hgonebserTobisaTÂs saxelTaÁsa, Tu mas vity zosimes, romlisaTÂs Tqumul ars, TuscTa marTlisa sarwmunoebisagan. rameTu sxuaÁ ese ars ese da sxuaÁ ars igida friadi ars maT Soris ganyofilebaÁ, daRacaTu erT ars saxeli maTi. 9. ese ukue7 zosime marTlmadidebel monazon iqmna siyrmiTgan, viTarcavTqu, (32r) monastersa erTsa palestinisa monasterTa Soris. da yovelive saxe8

moRuawebisaÁ aRasrula da yovelsave wessa saTnoebisasa miiwia, yovelivekanoni monazonebisaÁ dawesebuli pirvelTagan mamaTa daimarxa da mravaliTaviT TÂsiTca SesZina saxe9 RmrTismsaxurebisaÁ da morCilebad ÃorcTa,sulisa da ganwmedad gonebisa misisa Sewynarebad madlsa uflisasa,romelicaWeSmaritad iqmna.

10. (32v)rameTu esreT saxeloan iqmna10 igi wessa zeda moRuawebisasa,vidre yovelnive garemoÁsTa monasterTa monazonni da mravalni Sorielnicamissa movidodes gankiTxvad gulissityuaTa TÂsTa da mis mier miiRebdeskurnebasa vnebaTasa da wesisa mis monazonebisa kanonisa. xolo iyo saqmemisi daucxromeli wurTaÁ saRmrToTa sityuaTaÁ dRe da Rame da (33r) galobaÁ,wurTaÁ sityuaTa werilisaTa.

11. da mravalgzis CuenebaTaca saRmrToTa xilvad11 Rirs iqmnis wmidaÁ igiberi, viTarca ityÂs ufali, rameTu: „netar iyonen12 wmidani guliTa, rameTu maT RmerTiixilon.”* da nandÂlve egreT ars, rameTu romelTa ganiwmidnen sulni maTniÃorcTa Tana igini mRÂZariTa miT TualTa sulisaÁTa da windad saukunoTa maTkeTilTa aqunded xilvani igi.

12. (33v)ityoda ukue13 netari zosime, viTarmed siCCoÁTgan monastersa masmieca da vidre ergasis da samwlamde aRasrula mas Sina srbaÁ moRuawebisaÁ,raodenca SesaZlebel iyo.

13. xolo Semdgomad esodenTa maT welTa moRuawebisa,14 mouÃdes masgulissityuani, viTarca ityoda, viTarmed  gansrulebul ars igi yovelTasave15

zeda da arRara eÃmarebis sxÂsa mieri swavlaÁ da igonebda TÂssa gonebasaSina da ityoda: 

14. (34r)„ars-me-a queyanasa zeda monazoni, romelmanca16 SeuZlo swavladda Cuenebad17 Cemda ucxosa rasme moRuawebisa saxesa,18 romelimca me ara

145

Page 146: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

uwyode,19 arcamca meqmna? anu ipoebis-me monazoni vin udabnoTa SinauaRresi20 Cemsa saqmiT da gulisÃmis-yofiT?“*

15. amas eseviTarsa raÁ igonebda beri igi, aha esera, kaci vinmedidebuli mouÃda mas da etyoda:  „hoi, zosime, keTilad (34v)giRuawies daraodenca SesaZlebel ars kacisa mier keTilad givlies monazonebisa sarbieli.garna 1 +erTi E. 2 – erTsa E.3 sasa(sic) E. 4 Semkobili E. 5 siCCoÁTaganve E. 6 saxÀli E.7 ukuÀ E. 8 saxÀE. 9 saxÀ E. 10 qmna E. 11 -xilvad E. 12 iyunen E. 13 ukuÀ E.14+misisaTa E. 15 yovelsave E. 16

romelmanmca E. 17 CuÀnebad E. 18 saxÀsa E. 19 vicode E. 20 uvaRres E.* Sdr. maT. 5:8-10.* Cf. wminda pavle Tebelis cxovrebis kopturi versia: « igi(antoni) oTxmocdaaTi wlis iyo. erTxel man gviambo:`erT dRes vfiqrobdi Cems gulSi da vTqvi : `aris kidev Cems garda am udabnoSi sxva beri?~ da erTRames, rodesac igive fiqrebi kvlav momeZala, ufali gamomecxada da miTxra: `am udabnoSi Sens garda sxvaberic imyofeba, romelic Senze ukeTesia. iCqare masTan Sesaxvedrad da es did sixaruls moganiWebs“, cf.É. Amélineau, Histoire des monastères , p. 8.

146

Page 147: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

aravin ars kacTa Soris, romelsamca srulebaÁ aqunda,aramed umetes arswinamdebare1 igi Ruawli gardasrulisa, daRacaTu2 kacni umecar arian saqmesa3

amas.4

16. xolo raÁTa scna, Tu raodenni arian sxuani gzani cxorebisani, gamovedqueynisagan Senisa da naTesavTagan SenTa, viTarca mamaTmTavari5 abraham* da mived masromelsame monastersa, romel ars maxlobel iordanisa. ”

17. (35r)meyseulad ukuÀ Seudga beri brZanebasa mas da gamovidamonastrisa misgan, romelsa Sina aRzrdil iyo siyrmiTgan da miiwia wmidasamas mdinaresa iordanisasa, vidre mouZRua RmerTman monastersa mas, romlisaTÂsubrZana gamoslvaÁ TÂsiT senakiT. da hreka raÁ karsa monastrisasa,gamovida mekare da Seiwynara igi da miuTxra misTÂs mamasaxlissa. xolomouwoda mas da aRasrules locvaÁ, moikiTxnes (35v) urTierTas da dasxdes.da ixila raÁ keTili igi saxe6 da wesierebaÁ zosimesi mamasaxlisman, hrquamas: “vinaÁ moxual, Zmao, anu raÁsaTÂs glaxakTa amaT berTa Tanamoiwie ?“7 miugo zosime da hrqua mas: „Tu vinaÁ moval, araÁ saÃmar arsCemda Tqumad, mamao suliero. garna moa-misTÂs-srul var, raÁTa sargebelisulisaÁ vpoo,8 rameTu masmian TquenTÂs saqmeni didni da saqebelni daSemZlebelni (36r)ganaTlebad sulisa da gzasa qristes9 mcnebaTasa warZRomad.“hrqua mamasaxlisman: „RmerTman, Zmao, mkurnalman man kacTa uZlurebisaman,man gaswaven Senca da Cuenca nebaÁ misi da wargÂmarTen umjobessa sulTaCuenTasa, rameTu kacsa veraÁ Zal-uc kacisada sargebeli, ukueTu ara madliuflisaÁ Seeweodis da ufroÁsRa ukueTu10 ara kacad-kacadi ekrZalebodis TavsaTÂssa da mÃurvaliTa (36v) guliTa Sewevnasa RmrTisa mier iTxovdes. garnavinaÁTgan siyuarulman qristesman11 mogiZRua xilvad glaxakTa amaT, daadgerCuen Tana da yovelni gamoguzardnes madliTa miT sulisa wmidisaÁTa.„mwyemsman man keTilman, romelman misca suli TÂsi cxoarTa12 TÂsTaTÂs  da mogÂzidna CuÀn13

patiosniTa sisxliTa misiTa.“14*

18. ese raÁ hrqua mamasaxlisman zosimes, aRasrules kualadca locvaÁ dadaadgra monastersa mas da ixilna mun berni saqmiTa15 da sityÂTa(37r)ganbrwyinvebulni, suliTa mxurvaleni16 da monebad uflisa17 axoanni.

19. rameTu locvaÁ samaradisoÁ aResruleboda maT mier da18 zedgomaÁfriadi fsalmunebasa19 Sina Ramisasa da dRisi20 ÃelTsaqmarni21 arian ÃelTamaTTa da fsalmuni pirsa22 maTsa.23 sityuaÁ cudi ara iqceoda maTgan,zrunvaÁ saqmeTa soflisaTaÁ ara ipoeboda maT Tana, SemosavlisasafaseTani24 da sauravni amaoni ara iTqumides25(37v)maT mier, aramed erTiiyo saqme maTi, raÁmca26 kacad-kacadman moakudinna Ãorcni TÂsni damkudarmca iyo soflisa amisgan da saqmeTa misTagan.* da sazrdel maTda sulieriyones27 saRmrToni sityuani, xolo Ãorcni maTni izardebodes puriTa dawyliTa, viTarca kacad-kacadsa28 Zal-ucn da viTarca TiToeulsa aRsZrviansiyuarulisa RmrTisa mÃurvalebaÁ.

1 mdebare E. 2 Tu (sic) E. 3 saqmisa E. 4 amis E. 5 mamadmTavari E. 6 saxÀ E. 7 moiwiÀ E. 8 vpovo E. 9

qristÀs E. 10 ukuÀTu E. 11 qristÀsman E. 12 cxovarTa E. 13 Cuen E. 14 -patiosniTa sisxliTa misiTa E. 15

147

Page 148: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

saqmiT E. 16 mxurvalÀni E. 17 RmrTisa E. 18-da E. 19 fsalmunebasa E. 20 dRisi E. 21ÃelT-saqmari E. 22 pirTaE. 23 maTTa E. 24 safasÀTani E. 25 iTqumodes E. 26raÁTamca E. 27iyvnes E. 28 +raÁTa E.

* Sdr. dab. 12:1.* Sdr. iov. 10: 11; Sdr. evgeniosisa da mariamis cxovreba. *„romelni momkudar iyvnes soflisagan, aramed sulni maTni cxovel iyvnes“,Sdr. cxorebaÁ nisimesi,Kk.KkekeliZe, Kkimeni, 211.

148

Page 149: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

20. amas eseviTarsa raÁ moqalaqobasa xedvida1 zosime, (38r)friadaRSenebul iyo da waremateboda gulsmodginebaÁ misi, vinaÁTgan povnakeTilni TanamuSakni muSakobad samoTxesa2 mas suliersa. 21. xolo warÃdes raÁ dReni aramciredni,3 moeaxla Jami wmidaTa marxvaTaÁ4

mowevnisaÁ, romel-igi wesi ars qristeaneTaÁ5 gansawmedelad maT daTayuaniscemisaTÂs wmidisa mis qristes6 vnebisa da cxoelmyofelisa7 aRdgomisa.

22. (38v)iyo ukue8 wesi eseviTari monastersa mas, romlisaTÂsca mouZRuaRmerTman zosimes mun mislvad, rameTu kari monastrisaÁ mas ÃSul arian.garna Tu ucxoÁ vinme movidis da ganuRian mas. da ucxonica mciredmividodes mun, vinaÁTgan adgili igi udabnoÁ iyo da mravalTa mier ucnaurica.9*

23. xolo kÂriakesa mas yvelierisasa aRasrulian raÁ wmidaÁ Jamis wirvaÁda eziarnian cxoelsmyofelTa10 da uxrwnelTa qristes (39r)saidumloTa11 damiiRian sazrdeli, meyseulad Sekrbian eklesiad12 yovelnive da aRasrulianlocvaÁ zegardamoÁ da ÃelganpyrobiT myoar13 Jam RmerTsa evedrnian daambors-uyvnian mamasaxlissa da urTierTas yovelTa da moiRian14 locvaÁwmidaÁ winamZRuarisaÁ sagzlad. da merme ganexunian karni monastrisani dagalobdian erTbamad fsalmunsa amas: „ufali naTel Cemda da macxovar15 Cemda; me visganmeSinodis?”*(39v)da Semdgomad amisa, esreT ganvidian monastriT dadautevian monastersa erT anu ori ZmaÁ mcvelad. ara Tu raÁ safasenimaTni dacvnen, rameTu arca raÁ iyo maT Tana mparavTa warsaparvel, aramedraÁTa ara daSTes eklesiaÁ ulocvelad. da esreT wiaR-Ãdian iordanesa daganeSornian urTierTas da kacad-kacadi udabnoTa maT Sina iqcevian. dasazrdelad Tanaaqun (40r)TiToeulsa16 romelsame puri, romelsame leR Ãmeli,romelsame finiki, sxuasa17 cerc dambali, sxuasa araraÁ aqun, garnaTiviTa xolo udabnoÁsaÁTa izardebodin.18 da wesi ese aqunda, raÁTa arauwyodis erTman meorisa moqalaqobaÁ da marxvaÁ da arca mividis erTimeorisa, aramed daRacaTu vin19 maTganman ixilis moyuasi TÂsi, SoriTmouqcios gzisa misgan da ara SeemTxÂos mas, aramed kacad-kacadi RmerTsa(40v)mxolosa xedavn20 da mas hmonebn. da esreT raÁ aResrulnian wmidani igidReni21 igi marxvaTani, moiqcian monastradve wina kÂriakesa qristes22aRdgomisa misisa, romelsa winadResaswaulad rtoebiTa baÁaÁsaÁTa eklesia23-24

aRasrulebs. da moiqcian raÁ, Tanaaqun25 kacad-kacadsa TÂsisa namuSakevisanayofi da TiToeulisa26 gonebaÁ27 arn mowame Sromisa misisa28 da aravinkacTagani.

24. (41r)ese ukue29 iyo wesi da kanoni monastrisa mis da esreT udabnosamas Sina, TiToeuli winaSe RmrTisa30 aRasrulebda SromaTa TÂsTa ganSorebul31

moCuÀneblobisagan32 kacTaÁsa.33 rameTu raodenica kacTa saCuenebelad34

iqmnebodis, amas Tu oden ara sargebel-eyofis moqmedsa mas, aramed ufroÁsRa friadisavnebisa momatyuebel35 ars.* 1 xÀdvida E. 2 samoTxÀsa E. 3 ara mciredni dReni E. 4 marxvaTa E. 5 qristÀaneTaÁ E. 6 qristÀs E.7cxovelsmyofelisa E. 8 ukuÀ E. 9 ucnaur E. 10 cxovelsmyofelTa E. 11 saÁdumloTa E. 12 eklesiad Sekrbian E. 13

myuar E. 14 miiRian E. 15 macxuar E. 16 TÂToeulsa E. 17 romelsame E. 18 izardebin E. 19 + vin E. 20 xÀdavn

149

Page 150: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

E. 21 dRÀni E. 22 qristÀsa E. 23 -ese 24 +dResaswaulsa E. 25 aqus E. 26BTÂToeulisa E. 27 goneba E. 28 maTisa E.29 ukuÀ E. 30 RmrTisaÁ E. 31 ganSorebuli E. 32 moCuÀneblobisagan E. 33 +kacTasa E. 34 saCuÀeneblad E. 35

momatyuÀbel E. * Sdr. mar. 6:35.* Sdr. fsal. 26(27): 1. * Sdr. luk. 6:26.

150

Page 151: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

25. maSin ukue zosimeca wesisa misebr monastrisa (42v)iordane ganvlo daTana aqunda mciredi raÁme sazrdeli ÃorcTaÁ1 da aRasrulebda wessa kanonisaTÂsisasa udabnosa mas Sina. da sadaca Rame ewiis, dadgis da aRasrulnislocvani TÂsni  da mcired ganisuenis2 da ganTiad kualad iwyis slvad damoiRis sazrdeli, odes ixilis Zali moklebad.3

26. xolo mouÃda mas survili, viTarca TÂT ityoda,4 Seslvad uSinaganessaudabnosa, nuukue5 hpoos vinme mamaTagani, (42r)raÁTamca cna, Tu ars vinZlieri6 moRuawe7 gulissityÂsa misebr, romeli zemo vaÃseneT, Tu mouÃdebodagulsa missa, romlisaTÂsca ubrZana RmerTman monastersa mas mislvad. damiswrafebiTa valn igi dRiTidRe friadiTa wadierebiTa, viTarca saCinosarasme8 da ganmzadebulsa savanesa mividoda. da viTar-igi vlo oc9 dRe, daraÁ10 moiwia Jami SuadRisaÁ,11 dadga slvisa misgan* da aRipyrna (42v)ÃelniaRmosavaliT da aRasrulebda galobasa SuadRisasa.* rameTu esreT aqundaCueulebaÁ12 dadgomad ganwesebulTa maT13 JamTa dRisaTa da14 aRasrulebdalocvaTa TiToeulisa JamisaTa15 muÃlTa16 drekiTa da esreT kualad iwyis slvad.xolo viTar-igi dga da ilocvida ÃelganpyrobiT, ixila marjuÀniT kerZo missaaCrdili kacisaÁ17 misda zeda mowevnuli. (43r)da ese raÁ18 ixila, pirveladSeSfoTna, rameTu ocnebaÁ19 saeSmakoÁ20 egona da meyseulad moego gonebasa dajuari qristesi gamoisaxa pirsa zeda, ganagdo SiSi igi da miiqca mun21 kerZo,vinaÁ22 igi aCrdili uCuena,23 rameTu locvaÁca24 misi aRsasrulad25 iyo. daixila WeSmaritad kaci viTar samxris kerZoÁT26 CrdiloT kerZo27 mimavali,SiSueli28 guamiTa, Savad gardaqceuli sicxisa misgan mzisa. da TmaÁ29 (43v)Tavisa misisaÁ30 spetak da igica mcired, vidre mÃarTamde oden mozrdil.

27. ese raÁ31 ixila zosime, savse sixaruliTa iqmna da32 ganixara friadgulman misman xilva ucxoÁsa33 misTÂs34 sakÂrvelisa. da iwyo srbiT devnadmimavalisa mis, rameTu ara exilva yovelsa mas ocisa dRisa savalsa saxekacisaÁ,35 anu sxuasa36 raÁsme37 iZrvisisa, mfrinvelisa, gina oTxferÃisaÁ38

da (44r) rbioda39 miwevnad missa.

28. xolo man ixila raÁ zosime SoriT mimavali, iwyo umetes srbiTsivltolad uSinaganesisa udabnoÁsa40 kerZo. da zosime daiviwya siberisaTÂsisa uZlurebaÁ41 da esodenTa maT dReTa SromaÁ42 da viTarca ganWabukebuligulsmodginebisa mier rbioda43 Zlierad miwevnad missa. ese ukue44 sdevda daigi ivltoda. xolo iyo zosimes srbaÁ45 umalesi, da 1 ÃorcTa E. 2 ganisuÀnis E. 3 moklebulad E. 4 -viTarca TÂT ityoda E. 5 nuukuÀ E. 6 Zlier E. 7 moRvawe E. 8

saukunosa raÁsme E. 9 oci E. 10-da raÁ E. 11 SuadRisa E. 12 CuÀleba E. 13 +maT E. 14 -da E. 15 JamTasa E. 16

muÃlT E.17 kacisa E. 18 esreT E. 19 ocneba E. 20 saeSmako E. 21 muniT E. 22 vina E. 23 uCuÀna E. 24 locvaÁ E.25 aRsrulebad E. 26-samxriT kerZo E. 27-CrdiloT kerZo E. 28 SiSuÀli E. 29 Tma E. 30 misisa E. 31 esera E. 32

-da E. 33 ucxosa E. 34 mis E. E. 35 kacisa E. 36 sxuasa E. 37 raÁsa E. 38 oTxferÃisa E. 39 hrbioda E. 40

udabnosa E. 41 uZlureba E. 42 Sroma E. 43 hrbioda E. 44 ukuÀ E. 45 srbaÁ E.

* pavle Tebelis cxovrebis kopturi versia: «rodesac gaTenda, netari antoni adga da gamovida. xelSi palmis joxi eWira, maseyrdnoboda da gaemarTa. Mman ar icoda ra mimarTulebiT midioda; mas fiqrebi ukarnaxebdnen (misi winamZRoli mxolod misi fiqri iyo,romelic Tavgadasavlisken miuZRveboda). Aarc mxare icoda, sad midioda da arc wmindanis adgilsamyofeli. rodesac SuadRe moaxlovda

151

Page 152: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

da mzis mcxunvareba gaZlierda, netarma antonma gzidan ar gadauxvia da Tan ambobda: „vici, rom ufali ar mimatovebs da miCvenebsmis msaxurs, romelzedac mauwya!“ rodesac amas ambobda, dainaxa kaci », cf. É. Amélineau,«La vie de saint Paul deThèbes» in Histoire des monastères, p. 8. * uZvelesi eklesiis tradicia: qristianebi saxiT aRmosavleTisken loculobdnen. am tradiciidangamomdinare, eklesiebSi sakurTxevlebi aRmosavleTis mxaresaa mimarTuli, cf. A. Butler, Vies des Pères, p.370.

mcired-mcired meotsa (44v)mas mieaxleboda.1 da viTar-igi esoden miaxda,romel ÃmaÁ esmoda, iwyo zosime Ãmobad misda2 da cremliT etyoda: „rad3

mevlti me, codvilsa amas bersa, monao RmrTisao, melode me, vinca xar.gafuceb RmerTsa, romlisaTÂs udabnoÁ4 ese dagimkÂdrebies. melode me,uZlursa amas da uRirssa sasoebisa misTÂs, raÁsa moeli esodenTa SromaTaTÂs.dadeg da ziar-myav locÂsa da kurTxevisa (45r)Senisa. gafuceb ufalsa,romeli ara moiZulvebs codvilTa!“5-6 29. amas eseviTarsa raÁ etyoda zosime, miiwines adgilsa rasme,7 romelisaxed naRuarevisaÁ8 Ãmelisa iyo. araTu naRuarevimca iyo, raÁTa ara arseseviTari mas queyanasa, aramed adgili igi egeviTarisa saxisaÁ9 ipoa.10

30. viTar ukue11 miiwines mun, mltolvare igi STavida naRuarevis12 saxesamas da myis aRvida13 wiaRkerZo. xolo zosime (45v)damaSvrali da verRaraSemZlebeli srbad, dadga amierkerZo naRuarevisa14 mis da SesZinna15 cremlTacremlni da godebasa godebaÁ.16 tirilisa misTÂs umetesad esmodes17

mltolvaresa mas18 ÃmaÁ misi. maSin ukue19 dadga igi da esreT hrqua mas:„mamao zosime, Semindve uflisaTÂs. ver SemZlebel var moqcevad Senda esreTpirispir, rameTu dedakaci var da SiSueli,20 viTarca mxedav. (46r)aramedvinaÁTgan gnebavs codvilisa amis21 dedakacisaÁ22 locvisa23 moniWebad,momigde24 sablardneli ege, romel gmosies, raÁTa daviburo dedobriviuZlurebaÁ25 da moviqce Senda da moviRo wmidaÁ locva Seni.“

31. maSin ZrwolaÁ26 Seuxda27 zosimes, esma raÁ, viTarmed zosime uwyodasaxeldebiT. rameTu maxÂli iyo gonebiTa netari igi da savse saRmrToÁTasibrZniTa da gulisÃma-yo,28 viTarmed aramca (46v)saxeliT uwoda, romeliarasada exilva da romlisaTÂs araodes asmioda, ukueTumca ara29

winaÁswarmcnobelobisa30 madliTa Semkobil iyo. xolo meyseulad brZanebuli igiaRasrula da moiZarcua31 sablardneli igi romel emosa da miugdo mas ukuxedviTmdgomareman. da miiRo man da moiblardna dasafarvad32 asoTa TÂsTa,33 damoiqca zosimes kerZo da hrqua mas:

32. (47r)„raÁsaTÂs-me inebe, mamao, codvilisa dedakacisa xilvaÁ?34 raÁsakeTilsa hgoneb Cemgan xilvad, anu swavlad, romel esodeni35 SromaÁ36 Tavsidev?“ xolo zosime muÃlni moidrikna da iTxovda kurTxevasa Cueulebisaebr.37

maSin ukue38 manca moidrikna muxlni39 da40 aiZulebda urTierTsa kurTxevisawarTqumad da viTar myoar Jam awuevdes41 urTierTas da ara ras42 sxuasa(47v)ityoda TiToeuli, garna amas, viTarmed: „guakurTxen.”43 maSindedakacman man44 hrqua zosimes: „mamao zosime, Senda45 jer-ars locvisa46 dakurTxevisa warTqumaÁ,47 rameTu mRdelobiTa48 pativiTa pativcemul xar,* Sen49

152

Page 153: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mravliT JamiTgan winaSe wmidisa sakurTxevelisa50 mdgomare xar da mravalgziswmidaTa51 saidumloTa52 Semwirvel qmnil xar.“

33. ese raÁ53 esmoda zosimes, umetes gankÂrvebiTa gancÂbrebul iyo (48r)daSiSisagan oflni sdiodes. miugo ukue54 ZrwoliT da hrqua mas: „sacnaur xarSen, saxisaganca Senisa, dedao suliero, viTarmed RmrTisaÁ55 micvalebul xar

1 mieaxleboda meotsa mas E. 2 missa E. 3 raÁd E. 4 udabno E. 5 codvilTaÁ E. 6 +xolo E. 7 raÁsme E.8naRvarevisa E. 9 saxisa E. 10 ipova E. 11 ukuÀ E. 12 naRvarevis E. 13 aRÂda E. 14 naRvarevisa E.15

SesZina E. 16 godeba E. 17esmoda E. 18 -mas E. 19 - maSin ukue E. 20 SiSuÀli E. 21 -amis E. 22 dedakacisaE. 23 locÂsa E. 24 +me E. 25 uZlureba E. 26 Zrwola E. 27 SeuÃda E. 28 gulisÃmaÁ-yo E. 29 -ara E. 30

winaswar E. 31 moiZarcva E.32 safarad E.33 misTa E. 34 xilva E. 35 esoden E. 36 Sroma E. 37 CuÀulebisaebr E.38 ukuÀ E. 39 muÃlni E. 40 -da E. 41 awuÀvdes E. 42 raÁs E. 43 gvakurTxen E. 44 -man E. 45 Sengan E. 46

locÂsa E. 47 warmoTqma E. 48 mRdelobisa E. 49-Sen E. 50 sakurTxevlisa E.51 wmidaTaÁ E. 52 saÁdumloTa E. 53

esera E. 54 ukuÀ E. 55 RmrTisa E.

* Sdr. kanonike mZovaris cxovreba.

153

Page 154: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

da1 soflisa amisgan momkudar xar. xolo gamoacxadebs umetesad madlsa sulisaSenisasa saqmeca Seni, romel saxeliT miwode2 da mRdelad miwese, romeli-ese3

araodes gixilav, vinaÁTgan4 ukue5 madli RmrTisaÁ ara gareSeTa6 pativTaganicnobebis, aramed (48v)icnobebis, aramed wesTagan sulisaTa gamosaxvisa.Sen makurTxe uflisaTÂs7 da ziar-myav locvisa srulebisa Senisasa.“

34. dahmorCilda8 ukue9 dedakaci igi da Tqua:10 „kurTxeul ars RmerTi,11

romeli-igi meZiebeli ars cxorebasa sulTa CuenTaÁsa.“ da zosime Tqua aminida aRdges ornive queyaniT da dedakacman man hrqua bersa:

35. „raÁsaTÂs-me12 moxued13 codvilisa amis momarT, kaco RmrTisao? raÁsaTÂsinebe yovlisa keTilisagan (49r)ganSiSulebulisa dedakacisa xilvaÁ?14 garnavinaÁTgan madlman sulisa wmidisaman mogiZRua,15 raÁTa msaxurebaÁgangebulebisa misisa16 aRasrulo Cem zeda. miTxar, gevedrebi, viTar iyofebisdRes qristeaneTa eri? viTar qristianoben oden17 mefeni?“ miugo zosime dahrqua mas: „yovelTave, dedao suliero, qristeman locÂTa SeniTa mSÂdobakeTili da warmatebaÁ saRmrToÁ mihmadlen. garna miiTvale berisa uRirsisa(49v)vedrebaÁ:18 gevedrebi da locva yav19 yovlisa soflisaTÂs da CemTÂscodvilisa, raÁTa ara unayofo iyos Cemda20 udabnoÁsa21 amis SromaÁ22 dayovlisave monazonebisa CemisaÁ.“23 xolo24 man miugo da hrqua mas: „Sendajer-ars, mamao zosime, CemTÂsca da yovelTaTÂs locvaÁ, rameTu mRdelobisapativi gaqus* da amas25 zeda ganwesebul xar. garna vinaÁTgan morCilebisaqmnad brZanebul varT, sityÂsaebr Senisa aRvasrulo.“26

36. da ese raÁ27 Tqua, (50r)miiqca aRmosavaliT da aRixilna Tualni28 zecadda29 Ãelni ganipyrna da iwyo locvad. xolo ÃmaÁ misi ara ismoda.amisTÂsca zosimes ara esmoda sityuaÁ30 locvisaÁ31 misisaÁ,32 aramed modrekiliyo queyanad da dga dumiliT. xolo fucvida da RmerTsa mowamed sityÂsaTÂsisa moiyvanebda, viTarmed ixila raÁ dayovnebaÁ33 misi34 locvasa Sina,aRixilna mcired da mixedna mas da ixila igi aRmaRlebuli (50v)queyaniT,viTar wyrTa erT da haersa damokidebuli ilocvida. 37. ese raÁ35 ixila, umetesiTa SiSiTa davardna36 queyanasa37 friadgankÂrvebuli da mdebare iyo dumiliT da38 TÂsa igi oden ityoda‘kÂrieleisonsa.’39

38. xolo mdebarÀ iyo raÁ queyanasa zeda, iwyo gulsa Sina TÂssadabrkolebad, nuukue6 suli ocebisaÁ ars da locvasa iCemebs. maSin moiqcadedakaci igi,40 aRadgina beri da hrqua mas: „raÁsaTÂs SegaSfoTeben(51r)gulissityuani,* mamao, da mogagoneben nuukue41 suli var me ocnebisaÁ dalocvasa viCemeb. gulsavse iyav, kaco RmrTisao, dedakaci var codvili, garnawmidisa naTlisRebisa mier SeWurvil var da ara sul var, aramed miwa danacar da yovliTurT Ãorc, romelsa ara odes sulieri raÁ42 gulisÃmaÁ43

miyofies.» da amas raÁ ityoda, SeibeWda Tavi TÂsi saswauliTa juarisaÁTa,44

piri da (51v)Tualni, Tavi da Subli45 da mkerdi da guli da Tqua: „mamao

154

Page 155: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

zosime, ufalman46 gÂÃsenin Cuen eSmakisagan da sacTurTa misTagan, rameTumraval arian Cuen zeda Roneni misni.“

1-da E. 2+me E. 3 raÁ E. 4 vinaTagan E. 5 ukuÀ E. 6 gareSeT E. 7 RmrTisaTÂs E. 8 damorCilda E. 9 ukue E. 10

hrqua E. 11+ufaliE. 12 raÁsaTÂs E. 13 moxuÀd E. 14 xilva E. 15 mogiZRva E. 16 gangebulebisa misisamsaxurebaÁ E. 17-oden E. 18 vedreba E. 19 locva hyav E. 20 Cem E. 21 udabnos E. 22 Sroma E. 23 Cemisa E. 24

-xolo E. 25 mas E. 26 + locvaÁ E. 27 esera E. 28 Tvalni E. 29 -da E. 30 ÃmaÁ E. 31 locÂsa E. 32 misisa E. 33

dayovneba E. 34 –misi E. 35 esera E. 36 davarda E. 37 +zeda E. 38 -da E. 39 kirileisonsa E. 40 -igi E. 41

ukuÀ E. 42 -raÁ E. 43 gulisÃma E. 44 juarisaTa E. 45 +Tualni, Tavi da Subli E. 46 RmerTman E. * Sdr.kanonike mZovaris cxovreba.

155

Page 156: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

39. ese raÁ1 esma bersa da ixila, Seuvrdna2 ferÃTa misTa da etyodacremliT: „gafuceb Sen qristesa3 RmerTsa Cuensa, romeli iSva qalwulisagan,romlisaTÂs ese siSiSule4 Tavs-gic da Ãorcni Senni gangilevian, raÁTaararaÁ dahfaro monisa Senisagan, Tu vinaÁ5 xar, anu vinaÁ (52r)odes, anuviTarTa welTa udabnoÁ ese daimkÂdre?6

40. nuras7 dahfarav Cemgan, aramed yovelive mauwye, raÁTa didebulebaÁ8

RmrTisaÁ sacnaur-yo. rameTu sibrZne dafaruli da saunje uCinoÁ,9 arad sargebel arian,*viTarca werili ityÂs. miTxar me yovelive qristesTÂs, rameTu ara siqaduliT,anu10 kacTa moTnebiT ityÂ, aramed raÁTa gulsavse-myo me, codvili ese dauRirsi. da mrwams RmrTisaÁ Zlierisa11 cxoel12 xar, viTarmed amisTÂsmomiZRua13 udabnosa (52v) amas, raÁTa14 saqmeni15 Seni sacnaur Cemda16 qmnas17

da ara Ãel-guewifebis18 ukue19 gangebulebaTa RmrTisaTa20 wina-aRdgomad.rameTu ukeTumca ara sTnda ufalsa sacnaur-yofaÁ21 moqalaqobisa SenisaÁ,arcamca22 yovladve mexilva Seni siwmide, arca23 ganZlierebul viyav esodeniTadReTa gzisa slvad uZluri ese.“ xolo dedakacman man aRadgina igi queyaniTda hrqua mas: „mrcxuenis24 me, mamao, Semindve25 sircxÂlisa mis saqmeTa(53r)CemTaÁsa26 Txrobad Senda, garna vinaÁTgan guami27 Cemi SiSueli28

ixile, gamogicxadne29 saqmenica Cemni, raÁTa scna raodeniTa30

sircxÂliTa31 savse ars suli Cemi. rameTu araTu viTar-igi Sen hgoneb, raÁTaara siqadulad Semeracxos amisTÂs. ara mnebavs saqmeTa CemTa miTxrobaÁ,rameTu raÁsaTÂsmca viqadode, romeli-ese Wur codvisa veqmen eSmaksa.aramed vici, ukueTu viwyo (53v) saqmeTa CemTa Tqumad,32 ivltode33 Cemgan,viTarca vin ivltin guelisagan34 da ver Tavs-idvan sasmenelTa SenTa smenaÁ35

borotTa CemTaÁ.36 garna yovelsave37 zeda vityodi da ara raÁ dagifaro,aramed pirvelad gafuceb da gevedrebi, raÁTa ara dascxre locvad CemTÂsuflisa mimarT povnad Cemda wyalobisa dResa sasjelisasa!“ 40. xolo beri igi daucadebelad cremlooda. maSin ukue38 dedakacman (54r)man39 iwyo Txrobad da ityoda:

41. „me, mamao suliero, var queyaniT egÂptiT. da vidreRa mSobelni Cemnicocxal iyvnes, viyav40 raÁ aTormetisa41 wlisaÁ, siyuaruli42 maTiugulebels-vyav, ganveSore maT da mived aleqsandriad. da viTar-igi qalwulebaÁCemi ganvÃrwen da viTar ganuZRomeli43 da dausrulebeli trfialebaÁ44 maqundasiZvisa. Mrcxuenis45 mogonebadca, aramed ese (54v) giTxrna mokled, raÁTaborotTa CemTa simravle scna: aTCÂdmeti46 weli (55r) amisaTÂs aravisganmoviRebdi?! rameTu TÂT movirewdi saÃmarsa Cemsa da odesme selsa vsTevdi,aramed romeli-igi maqunda gulisTqumaÁ47 da trfialebaÁ48 ganuZRomeli yovladvemwÂresa mas Sina codvisasa viwubebodi. 1 esera E. 2 Seuvrda E. 3–Sen qristesa E. 4+ ese E. 5 vina E. 6 daimkÂdre udabno ese E. 7 nuraÁ ras E. 8

didebuleba E. 9 uCino E. 10-anu 11 -Zlierisa E. 12 cxovel E. 13 momiZRva E. 14 raTa E. 15 saqme E. 16 Cemdasacnaur E. 17 iqmnes E. 18 Ãel-gewifebis E. 19 ukuÀ E. 20 RmrTisaÁTa E. 21 yofad E. 22 aramca E. 23 aramcaE. 24 mrcxuÀnis E. 25 Semindev E. 26 CemTasa E. 27 guam E. 28 SiSuÀli E. 29 gamogicxadneca E. 30 raÁodeniTaE. 31+da upatioebiTa E. 32 Tqmad E. 33 ivltodi E. 34 guÀlisagan E. 35 smena E. 36 CemTa E. 37 yovelTa E. 38

ukuÀ E. 39-man E. 40 davyav E. 41 aTvrametis E. 42 siyvaruli E. 43 ganuZRebeli E. 44 trfialeba E. 45

mrcxuÀnis E. 46 aTCÂdmeti E. 47 gulisTquma E. 48 trfialeba E.

156

Page 157: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

* Sdr. luk. 5:22; kanonike mZovaris cxovreba* Sdr. tob. 12:6.

157

Page 158: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

amisTÂs viqmode amas Sina da ese maqunda sawadelad samaradiso igiSeginebaÁ1 bunebisa.*

42. amis eseviTarsa raÁ cxorebasa Sina viyav, (55v)vxedevd dResa erTsa,kacTa egÂptelTa, TibaidelTa2 da livielTa3 simravlesa friadsa, mimavalsa zRuad4

kerZo. Dda5 vhkiTxe6 visme, Tu rad7 iswrafvian8 kacni ese mislvad. da manmrqua me: „iÀrusalems mivlen yovelnive amaRlebisaTÂs cxoelmyofelisa juarisa,romel-igi9 aResrulebis Semdgomad10 mcireTa dReTa.“ da me varqu mas: „aramcawarmiyvanesa maT Tana, ukueTu menebos warslvis?“11 (56r) xolo man mrqua12

me : „ukueTu gaqus mizdi navisaÁ da sagzali Seni, aravin ars mayenebelSenda.“13 miuge da varqu mas: „WeSmaritad mizdi,* anu sagzali aramaqus. garna warvide da Sevide navsa erTsa mun mimavalsa, da gamomzardosme,14 enebos Tu gina ara, rameTu Ãorcni mqonan me,15 romelni kma-eyvnenmaT16 mizdad.“ da amisTÂs meneba, mamao, warslvis.17 Semindev, raÁTamravalni vpove18 trfialni (56v) vnebisa Cemisani. 43. garqu Sen, mamao zosime, Tu nu maiZuleb Tqumad19 sircxÂlisa20

Cemisa,21 rameTu vZrwi, uwyis ufalman, Txrobad da haerTa Sevagineb sityÂTaCemiTa.“xolo zosime cremliTa22 daaltobda queyanasa da etyoda: „ityode, dedaosuliero, ityode da nu gardahkuÀT Txrobasa mas sulTa sargebelsa.“

44. xolo man23 iwyo kualad sityÂsave TÂssa da Tqua viTarmed: „masWabuksa, romelsa vetyode, esma raÁ sityuaTa CemTa sixeneSe, siciliTTanawarmÃda. (57r)xolo me davagde ÃelTagan tari, rameTu-igi maqunda maSinda mivrbiode zRuad, sada-igi sxuanica mividodes. da vixilen Wabuknivinme zRÂs pirsa mdgomareni, viTar aTni oden, uwesoni saxiTa da aRmiCndesigini mozavebul nebisa Cemisa, romelni-igi sxuaTaca maT moelodes. daSevvardi Soris maTsa urcxÂnoebiT,  viTar-igi Cueul24 (57v)viyav davarqumaT: „warmiyvaneT meca Tquen Tana, vidreca xualT25 da ara uÃmargepoo.“ da sxuanica bilwebisa sityuani26 vTquen27 da yovelni aRvsZrensicilad. xolo maT ixiles raÁ eseviTari igi urcxÂnoebisa wesi Cemi,aRmiyvanes navad maT Tana da romelTa-igi moelodes, moiwines dawarvemarTeniT slvad. xolo mieriTgan viTar-me migiTxra, kaco RmrTisao?romelman enaman Tquas, (58r)anu romelman sasmenelman Seiwynaros, raodensa-igi28 zRuasa29 mas Sina da slvasa mas Cemsa vaiZulebd sawyalobelTa maTqmnad. ara ars saxe bilwebisaÁ, Tqumuli da gamouTqmeli, romlisa ara veqmenubadrukTa maT maswavlel. da aw gulsavse iyav, mikÂrs, viTar Tavs-idvazRuaman30 borotni Cemni! viTar ara ganaRo queyanaman piri TÂsi da cocxliv31

jojoxeTs STamxada, romelman (58v)esodeniTa maT sulTa safrÃe dauge. aramedviTar Cans RmerTi sulgrZel meqmneboda da moeloda sinanulsa Cemsa, rameTuara hnebavs mas sikudili codvilisaÁ,32 aramed moelis sulgrZelobiT moqcevasa da sinanulsa.* 1 Segineba E.2 TebaidelTa E. 3 levitelTa E. 4 zRuaÁd E. 5-da E. 6 vkiTxe E. 7 sada E. 8 miiswrafian E. 9

raÁTa E. 10 - Semdgomad E. 11 warslÂs E.12 mrqva E. 13 -Senda E. 14 -me E. 15 -me E. 16-maT E. 17 warslÂs E.18 vhovne E. 19 Tqmad E. 20 sircxÂlsa E. 21 Cemsa E. 22 cremliT E. 23 – xolo man E. 24 CuÀul E. 25 xvalT E.26 saqmeni E. 27 vTqven E. 28 raÁodensa E. 29 zRuaÁsa E. 30 zRuaÁman E. 31 cocxlive E. 32 codvilisa E.

158

Page 159: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

* zeciur saufloSi dabruneba: „mamao Cemo! me mivatove Cemi saxli, Cemi siqalwulis(parqšnoj) sauflo,aw mimiRe Sens wiaRSi!“, (Ex.Am II, éxegèse de l’Ãme-„sulis ganmarteba“, 6 128, 36-129, 2); „ suligviambobs, rom man Tvisi sxeuli (sîma) meZavobas (porne…a) Seswira da yvelas mieca; Mmagram aRiaracodvani: „me meZavi var; ara marto erT mamakacTan, aramed mravalTan mqonda urTierToba“, cf. M.Scopello, Femme, Gnose et Manichéisme, p. 119-120. * mizdi _ safasuri.*Sdr. maT. 9:13; mar. 2:17; luk. 5:32.

159

Page 160: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

45. eseviTariTa saxiTa ukuÀ aRved iÀrusalems da raÁodeni dRe davyavqalaqsa Sina pirvel dResaswaulisa miTve saxiTa da uZÂresiTa viyofode,rameTu ara kma-viyven Wabukni igi oden, romelni slvasa masTana zRÂsasaCemTana iyvnes, aramed (59r)sxuanica mravalni Sevaginen ucxoni damoqalaqeni.

46. xolo moiwia raÁ wmidaÁ igi juarTapyrobisa dResaswauli, me, viTarcapirvel, mimovidode da sulebsa WabukTasa vinadirebdi micemadwarsawymedelsa. da vxedevd ukuÀ ganTiad msTuad yovelTave srbiT eklesiadSemavalTa da warved meca da vrbiode maT Tana, vidre ezodmde(59v)eklesiisa. da moiwia raÁ Jami aRpyrobisa wmidisa juarisaÁ,1 vetenebode daveZulebode erisa mis Tana Seslvad eklesiad. da vidre karadmde taZrisa mis,sada cxoelmyofeli2 igi Zeli iyo, SromiTa da WiriTa mravliTa miviweode.xolo zRurblsa raÁ karisasa davdgi ferÃi, sxuani3 igi4 yovelnive5

dauyenebelad Sevidodes6 da7 me Zali saRmrToÁ mayenebda da ara SemindobdaSeslvad. (60r) da ukumaWenian8 da marTal9 ukunmaqcian da mxoloÁ10 kualadezosa11 vipoi.12 xolo vhgonebdi Tu dedobrivisa uZlurebisaganSememTxuevis13 ese. kualad SeverTi sxuaTa14 Tana da winaaRudgebode,raodenca15 Zal-mic da veZulebodi Seslvad. indobda. aramed cudad vSurebode,rameTu kualadca mi-raÁ-veaxli16 karsa ubadruki ese, sxuani17 igi18

Seiwynarnis taZarman man19 dauyeneblad (60v) da me sawyalobelsa oden araSemaramed viTarmca mÃedrobaÁ amisTÂs ganwesebuli, raÁTa ara SemiSvan.esreT uxilavi raÁme Zali mayenebda da kualad ezodve ukunmagdis. esesamgzis da oTxgzis SememTxÂa. davSver da daiÃna yoveli Zali Cemi daverRara meZlo tenebasa erisasa Seslvad, aramed warved da davdeg yuresaerTsa ezoÁsasa. ZliT sadme movege (61r)gonebasa Cemsa cnobad mizezisa mis,romeli mayenebda me cxovelsmyofelisa mis juarisa xilvad. rameTu Seaxo TualTagulisa CemisaTa sityuaman man gancxovelebulman da miCuÀna, viTarmed mwÂreigi saqmeTa CemTa iyo, romeli damiÃSvida me karsa. viwye ukuÀ tiriliTgodebad da sulT-viTquÀmd siRrmiT gulisa CemisaTa da (61v)ÃeliTa vicemd20

mkerdsa.

47. xolo viTar-igi vtirode, vixile zedakerZo adgilisa mis, sada vdeg,aRmosavaliT kerZo xati yovlad wmidisa RmrTismSobelisaÁ.21 da mivxeden masmiudrekeliTa TualTa22 da vetyode:23 „qalwulo dedufalo,24 romelman sityuaÁRmrTisaÁ Ãorcielad hSev! uwyi me, viTarmed ara jer-ars25 arca samarTalbilwisa amis da Seginebulisa mixedvad xatsa Sensa yovlad wmidisa misqalwulisasa, (62r)romlisa sulni da Ãorcni yovlad wmidaÁ da ubiwo arian.rameTu samarTal ars da jeroan,26 raÁTa gZagde SebRaluli ese da bilwiwmidasa magas da umankosa. garna vinaÁTgan27 amisTÂs kac iqmna RmerTi igi, romeliSev28 Sen, viTarca mesmis, raÁTa mouwods codvilTa sinanulad.* gevedrebi Semewie me,romelsa aravin maqus Semwed Cemda.* brZane, raÁTa Semendos me SeslvaÁ29

eklesiad. numca davakldebi (62v)patiosnisa mis Zelisa xilvad, romelsaSeemsWuala ÃorciTa Sengan Sobili RmerTi da sisxli TÂsi misca CuenTacodvaTaTÂs saÃsrad. 1 juarisa E. 2 cxovelsmyofeli E. 3 +yovelni E. 4 -igi E. 5 yovelni E. 6 Sevidodian E.7 -da E. 8

ukunmaWenian E. 9 marTl(sic) E. 10 mxolo E. 11 ezosave E. 12 vipovi E. 13 SememTxÂa E. 14 sxuaÁTa E. 15

160

Page 161: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

raÁca oden E. 16 mi-ra-veaxli E. 17 +yovelni E. 18 -igi E. 19 taZrad E. 20 vicemdi E. 21 mSoblisa E. 22

TualiTa E. 23 vetyode E. 24 dedao uflisao E. 25+arca E. 26 jerovan E. 27 vinaTagan E. 28 hSev E. E. 29

Seslvad E.

*Sdr. maT. 9:10, 13; 12:7; mar. 2:17; 10:32; luk. 5:32; Sdr. pelagia antioqelis cxovreba, aleqsandrieli meZaviscxovreba. * iakob de sarugi da „sulis ganmarteba“ (Nag Hammadi II, 6): meZavoba: „suli qvrivdeba(c»ra), Raribdeba daxdeba martosuli(œrhmoj); aravin hyavs Semwe da aravis ainteresebs misi wuxili da sevda “(Ex.Am II, 6 128,18-20), cf. M. Scopello, Femme, Gnose et Manichéisme, p.119.

161

Page 162: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

48. brZane, dedufalo, raÁTa ganmeRos me kari TayÂaniscemad juarisa daSen migce Sengan Sobilsa RmerTsa Tav(s)mdebad WeSmaritad, raÁTa arRaraSevaginne Ãorcni Cemni saqmiTa bilwebisaÁTa. aramed romelsaca yovelsaZeli juarisaÁ Senisa vixilo, meyseulad sofelsa da yovelTa (63r)saqmeTasoflisaTa ganveSoro da ganvide, vinaÁca Tavsmdebman man cxorebisaCemisaman warmiZeRu esreT.“

49. esera vTqu,1 viTarca gulsavseba raÁme movida gulsa Cemsa dasaxierebasa RmrTismSobelisasa mivxeden da warvemarTe adgilisa misgan,romelsa vdeg da vevedrebode. da kualad mived da SeveerTe SemavalTa maTTana. da aravin iyo mayenebel Cemda (63v)miaxlebad karsa mas taZrisasa.Semipyra ukue2 Zrwolaman da SiSman da yovliTurT3 gankÂrvebul viyav. xolomiviwie raÁ karad, romeli-igi pirvel daÃSul Cemda iyo, [maSin yoveliveigi Zali, romeli pirvel mayenebda,]4 ufroÁsad Semwe Cemda iyo. esreTuSromelad Seved da wmidasa mas wmidaTasa5 Tayuanis-vec6 da cxoelmyofeli juarivixile da ganvicaden saidumloni RmrTisani,7 viTar (64r) mza ars igisinanulisa Sewynarebad.

50. davvardi ukue8 queyanasa zeda da SevemTxÂe wmidasa mas adgilsa,romelsa dadges ferÃni uflisani da viloce mÃurvaliTa cremliTa da vrbiodemislvad winaSe Tavsmdebisa mis9 Cemisa. miviwie ukue10 adgilsa mas, romelsaÃeliswerili11 igi aRTqumisa CemisaÁ12 daiwera. da movidriken muÃlni winaSexatsa mas wmidisa13 da14 mas15 qalwulisa RmrTismSobelisa mariamissa (64v)daesreT vityodi:

51. „gmadlob Sen, wmidao dedufalo,16 rameTu wyaloba Seni aCuÀne Cemzedada ara moiZage uRirsisa amis vedrebaÁ.17

52. vixile me didebaÁ, romelsa samarTlad ver vixilavT codvilni.didebaÁ RmerTsa, romeli Sen mier Seiwiravs codvilTa sinanulsa. raÁmovigono, anu raÁ vTqua sxuaÁ codvilman da uRirsman.

53. aw ukuÀ Jami ars, wmidao dedufalo, aRsrulebad aRTqmisa, romlisaTÂsTavsmdeb (65r)meqmen. aw sadaca brZano, mimiZeRu, aw umetesad meqmenmaswavlel cxorebisa Cemisa da warmiZeRu gzasa sinanulisasa.“* da amas raÁvityodi, mesma ÃmaÁ SoriT, romeli ityoda: „ukueTu iordane wiaR-vlo,keTili gansuÀnebaÁ hpoo.“ xolo ese raÁ mesma ÃmaÁ18 igi Cemda momarTTqmuli, gulisÃma-vyav da cremliT ÃmaÁ-vyav19 RmrTismSoblisa mimarT daRaRad-vyav: „dedufalo,

54. (65v)dedufalo,20 nu damiteveb me!“ da ese raÁ21 vTqu, ganved ezoÁsa22

misgan eklesiisa da vidode.23 xolo gamo-raÁ-vidode, mixila vinme da samidangi* momca da mrqua:24 „miiRe ese, dedao.“ da aRviRe igi da sami puriviyide sagzlad gzisa Cemisa da vhkiTxe purisa msyidelsa mas, Tu romeliars gzaÁ25 iordaned mimyvanebeli.26 da misgan viswave bWe igi qalaqisaÁ,27

romel28 iordaned miiyvanebda.29 da (66r) ganved moswrafed da viwye slvadcremliT.30

162

Page 163: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1 vTq E. 2 ukuÀ E. 3 yovliT kerZo E. 4 -maSin yovelive Zali romeli pirvel mayenebda E. 5 wmidaTaÁsa E. 6 TayÂanis-vec E. 7 +da E. 8 ukuÀ E. 9-mis E. 10 ukuÀ E. 11 ÃeliTwerili E. 12 Cemisa E. 13 wmidasa mas E.14 -da E. 15 +dedisa E. 16 dedofalo E. 17 vedreba E. 18 Ãma E. 19 Ãma E. 20 -dedufalo E. 21 esera E. 22 ezosa E. 23-da vidode E. 24 mrqva E. 25 gza E. 26 mimavali E.27 qalaqisa E. 28 romeli E. 29 miiyvanebda E. 30 cremliTa E.

*iakob sarugi da „sulis ganmarteba“(Nag Hammadi II, 6) meZavobis Sesaxeb: „es me var, meZavi, romelic jvarsemTxvia. Mman me gamaTavisufla da amieridan Cemi uflis sameufos daraji var. magram Sen, TavisufalomeuRlev, romelic egviptidan wamogiyvanes, jvars acvam Sens qmars.“(Hom. VI, 74-78) in M. Scopello,Femme, Gnose et Manichéisme, p. 120.

163

Page 164: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

xolo iyo mesame1 oden Jami, odes juari qristesi vixile da qalaqiT gamoved.kiTxviT2 ukue3 viswavebd gzasa mas da mimwuxramde miviwie taZarsa wmidisaioane naTlismcemlisasa, romel ars maxlobelad iordanesa. da Tayuanis-vec taZarsamas da merme STaved iordanesa4 da Ãelni da piri wmidiTa miT5 wyliTadavaltve.6 (66v)da mived eklesiad da veziare wmidasa qristes saidumloTataZarsa mas naTlismcemlisasa. da naxevari erTisa purisa SevWame da wylisamisgan iordanisa vsu. da miviwie mdinarisa kidesa Ramesa mas da ganTiadvpove mun navi mcire da Seved Sina da wiaR-vvle iordane da kualad vxadodewinamZRuarsa mas Cemsa, raÁTa mimiZRves, vinaca mas saTno-uCns da vidode,vidremdis (67r)moviwie amas udabnosa. 55. xolo amieriTgan vidre aqa dRedmde ganveSore da amas udabnosaganvisuÀne da moveli RmerTsa, macxovarsa Cemsa, romeli iÃsnissulmokleobisagan da niavqarisa yovelni, romelni sinanuliT missa miiltian.“

56. miugo zosime da hrqua mas: „raÁodeni ukuÀ weliwadia, dedao suliero,vinaÁTgan amas udabnosa iyofebi?“ hrqua mas dedakacman man: „ormeocdaSÂdiweli ars, vinaÁTgan qalaqiT iÀrusalemiT (67v) gamoved.“

57. hrqua7 mas zosime: „da raÁ iyo sazrdel Senda, wmidao RmrTisao?“miugo dedakacman man da hrqua:8 „ori puri da naxevari gamoviRe,9 iordane10

raÁ11 wiaR-vle,12 romelni igi ganÃmes da viTarca qvaÁ iqmnes,13 romlisaganmcire-mcired14 vWamd15 mravalJam,16 vidremdis dailines.“

58. hrqua mas zosime: „da esreT uSromelad gardaiÃadena17 esodenni welnida18 ara SegaSfoTa anazdaÁTman19 (68r) man20 Secvalebaman cxorebisaSenisaman?“

59. miugo dedakacman man da hrqua: „saqme mkiTxe me, mamao zosime, romlisaTqumadca vZrwi. rameTu ukueTu movide aw Ãsenebad WirTa maT,21 romelni22

Tavs-visxen da gansacdelTa simravleni da gulissityuaTa maT, romelniborotad Semaurvebdes, meSinis, nuukue23 kualad maTve Semaurvon24 me.“ 

60. maSin25 zosime hrqua mas: „nuras dauteob26 (68v)dedufalo  Cemo, romeliara miTxra, vinaÁTgan erTgzis giwyies Tqmad yovelTave, jer-ars dauklebelad warmoTqma.“ hrqua mas netarman man:

61. „grwmenin, mamao, aTCÂdmeti weli davyav udabnosa amas brZolad mÃecTauwyaloTa, romelni arian borotni gulissityuani. rameTu raJams sazrdelisamoReba menebis, gulisTqma momiÃdis Tevzisa da RÂnisa da Ãorcisa, romeli(69r)iyo egÂptes. msuroda RÂnisaTÂsca Cemda pirvel sawadelisa, rameTu friadRÂnosa vsu, Cemda sofelsa raÁ viyav. xolo aqa arca Tu wyali maqus daamisTÂs borotad viguÀmebode da Wirsa mas ver Tavs-videbd. da kualad ÃmaTamaT simRerisaTaÁ gulisTqmaÁ friadi maWirvebn da maiZulebn Tqumad galobaTamaT saeSmakoTa, romelni meswavlnes.

164

Page 165: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1 mesame iyo E. 2kiTxÂT E. 3 ukuÀ E. 4 –Tayuanis-vec taZarsa mas da merme STaved iordanesa E. 5 -miTE. 6 davaltven E. 7 hrquaÁ E. 8 hrquaÁ E. 9+odes E. 10 iordanes E. 11 -raÁ E. 12 gamoved E. 13 iqmnnes E. 14

mcired E. 15 vWamdÀ E.(sic) 16 mravalgzis E. 17 gardaiÃaden E. 18 -da E. 19 anasdaTman (sic) E. 20 -man E.21 maTgan E. 22 romel E. 23 nuukuÀ E. 24 Semauron E. 25 xolo E. 26 damiteob E.

* dang-i, wvrili fuli

165

Page 166: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

62. xolo meyseulad viwyi tirilad da mkerdsa vicemd da (69v)moviÃsenebdi1

Tavsa CÀmsa2 aRTqumaTa maT, romel aRuTquen3 Tana4-5 gamo-raÁ-vidode6

udabnod. da miviwii gonebiTa xatsa7 mas wmidisa RmrTismSobelisa,Tavsmdebisa Cemisasa da Sevstirodi mas gandevnad Cemgan eseviTarTa maTgulissityuaTa,8 romelni stanjvides9 glaxaksa mas sulsa Cemsa. da odes friadvitiri da mkerdsa vici, vixili naTeli gamobrwyinvebuli Cemzeda dameyseulad (70r)dawynarebaÁ10 didi iqmnis RelvaTa maTgan.

63. xolo gulissityuani igi, romelni siZvisa11 mimarT aRmZrvides, viTar-memigiTxrne, mamao, rameTu cecxli12 aRtyindeboda gulsa Sina amisubadrukisasa da yovliTurT viwuebode13 gulisTqumiTa14 miT siZvisaÁTa.15 xoloeseviTari raÁ brZolaÁ16 momiÃdis, davvardi queyanasa zeda da cremliTamiwasa davaltobd. da esreT vhgonebd, viTarmca Tavadi igi Tavsmdebi Cemimun (70v)dga da mabralebda me gardaslvisa misTÂs aRTqmisa Cemisa dasatanjuÀlTamca misTqmida gardaslÂsa misTÂs. da ara aRvdeg17 queyaniT,daRacaTu or dRe iqmnis pirsa zeda mdebareba Cemi, vidremdis tkbili iginaTeli ara gamomiCndis da Semaurvebelni igi Cemni gulissityuani ganiotnis.

64. esreT ukuÀ daucadebelad Tualni sulisa Cemisani Tavs-mdebisa misCemisa (71r)mimarT aRpyrobil iyvnes da mis mier viTxovd Sewevnasa, romelara aqunda sxvaÁ Semwe sivrcesa amas Sina udabnoÁsasa, garna igi mxoloÁ18

da nandÂlve19 WeSmaritad mepova Semwe didi da Ãelisampyrobeli sinanulisa.da esreT gardavlen aTCÂdmeti igi wlisa Jamni mravliTa WiriTa dagansacdeliTa. xolo mieriTgan da aqa dRemde Semwe igi Cemi maradis Cem Tanaars da Ãelsa (71v)aRmipyrobs me.“

65. miugo zosime da hrqua20 mas: „da mieriTgan sxuaÁ sazrdeli,21 anusamoseli ara geÃmaraa?“ hrqua22 mas sakÂrvelman man dedakacman: „purniigi, viTarca zemo vTqu, davlien da aTCÂdmetsa mas welsa RerebiTa miT dasxÂTa TiviTa da ZirebiTa,23 romelni mepoebodes24 udabnosa amas,25

vizardebode.

66. xolo samoseli igi, romliTa iordane wiaR-vle, sigrZeTa dReTasa ganilia(72r) da warÃda. friadi ukue26 Wiri SememTxÂa sicxisagan da sicivisa,rameTu Seviwuebode27 sicxiTa28 zafxulisaÁTa29 da yineliTa zamTrisaÁTa30

ganvileode, vidreRa mravalgzis davvardi queyanasa zeda da viTarca mkudarividvi. 67. mravalTa ukue31 da mraval saxeTa WirTa da gansacdelTa auracxelTa daZlierTa32 vewyvebode33 aTCÂdmetisa mis weliwdisa JamTa.

68. (72v)xolo mieriTgan vidre dRendelad dRedmde mravalsaxe igi ZaliRmrTisaÁ codvilsa amas sulsa Cemsa da ÃorcTa amaT glaxakTaÁ hfaravs. daodes ese oden movigono, Tu raÁodenTa borotTagan miÃsna me ufalman.sazrdelad ganuZRomelad maqus sasoebaÁ cxorebisa Cemisa, rameTu mzrdis damfaravs sityuaÁ RmrTisaÁ, mpyrobeli igi yovlisave, rameTu : «araTu oden

166

Page 167: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1 movaÃsenebd E. 2 Cuensa E. 3 aRuTquÀn E. 4 -Tana E. 5 RmerTsa E. 6 gamo-ra-vidode E. 7 taZarsa E.8

gulissityuaÁTaÁ E. 9 stanjÂides E. 10dawynareba E. 11 siZÂsa E. 12 -rameTu aRtyindeboda E. 13

viwuÀbode E. 14 gulis-TqmiTa E. 15 siZÂsaTa E. 16 brZola E. 7 aRvdegi E. 18 mxolo E. 19 nandvilve E. 20

hrquaÁ E. 21 sazrdeli E. 22 hrquaÁ E. 23 +miT E. 24 mepovnebodes E. 24 mas E. 26 ukuÀ E. 27 SeviwuÀbode E.28 sicxiTa E. 29 zafxulisaTa E. 30 zamTrisaTa E. 31 ukuÀ E. 32-da ZlierTa E. 33 vewyuÀbode E.

167

Page 168: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

puriTa cxovndebis kaci, aramed yovliTave sityÂTa, gamomavaliTa (73r)pirisagan RmrTisaÁ.»*viTarca Tqmul ars, viTarmed: «ara aqunda maT safarveli da amisTÂs klde Seimoses, romelTa-igisamoseli codvisa aRiZarcuÀs.»*

69. xolo esma raÁ zosimes, viTarmed sityuani werilisani aÃsenna mosesagan daiobisagan da wignisa misgan fsalmunTasa, hrqua mas zosime: „werilni yovelnigiswavian, dedao suliero.“

70. xolo man reca ganiRimna da hrqua mas: „grwmenin, mamao, ara(73v)mixilavs sxuaÁ kaci amas udabnosa, vinaÁTgan iordane gamovle, garna Senixolo piri dRes mixilavs. xolo fsalmunebaÁ,1 anu wignis-kiTxvaÁ2 mcirediT3

da arca4 sxÂsa visi5 masmies, ara Tumca me meswava. garna sityuaÁ uflisaÁ6

cxoel7 ars da Zlier da man moscis kacsa8 mecnierebaÁ.9 aqamdis10-11 arsaRsasruli saqmeTa CemTa TxrobisaÁ,12 garna romel-igi13 dawyebasave14-15

sityÂsa Cemisasa vqmen. (74r)da16 awca masve gevedrebi da gafuceb CuenTÂsganÃorcielebulsa mas RmrTisa17 sityuasa,18 raÁTa ilocvide CemÂs codvilisaamis RmrTisa19 mimarT.“

71. ese raÁ20 Tqua21 man da sityuaÁ TÂsi aRasrula, modrka beri meyseuladTayuaniscemad queyanasa zeda da cremliT ityoda: „kurTxeul xar, RmerTo,romelman miCuene,22 raodensa23 keTilsa mianiWeb moSiSTa SenTa, rameTuWeSmaritad, ufalo, arasada (74v)dauteven meZiebelni Senni.“ xolo man upyrabersa24 da ara Seundo sruliad muÃlT-modrekad da25 hrqua mas: „ese yoveli,romeli gesma, kaco RmrTisao, gafuceb macxovarsa26 Cuensa, raÁTa aravisuTxra, vidre RmerTman queyaniT mimiwodos. aw ukue27 warved mSÂdobiT dakualad momavalsa mas weliwadsa mixilo me da meCueno28 me daculi madliTaRmrTisaÁTa.29 aramed qmen30 qristes mcnebisaTÂs, romelsa viTxov Sengan:(75r)marxvaTa momavlisa mis31 weliwdisa, nu wiaR-hÃdebi iordanesa, viTar-igiwes ars monastersa Sensa.“ ukÂrda ukue32 zosimes, esmoda raÁ, romel wesTaca33

monastrisaTa uTxrobda da amas oden ityoda:34 „didebaÁ Senda, ufalo,35

romelman36 eseviTarni madlni mianiWen moyuareTa37 SenTa.” xolo wmidamanman38 dedakacman hrqua mas: „daadger39 ukue,40 mamao zosime, viTarca vTqu,monastersa Sina, rameTu daRacaTu genebos (75v) gamoslvis,41 vergangemajos.42 xolo mwuxrsa didisa43 xuTSabaTisasa,44 serobasa mas didebulsa,aRiqu wmidaÁ Ãorci da sisxli qristesi45 da moved kidesa iordanisasa, romel arssofliT kerZod. da melode me,46 raÁTa movide47 da veziaro cxoelsmyofelTa maTqristes saidumloTa, rameTu vinaÁTgan veziare eklesiasa mas naTlismcemlisasa48

pirvel49 wiaR-moslvisa50 Cemisa iordanes,51 arRara mimTxueul52 var(76r)siwmidesa mas vidre aqamomde. da aw surviliTa53 miuTxrobeliTa msurismissa. amisTÂs gevedrebi saTxoelsa54 amas Cemsa, nu ugulebels-hyof,aramed Rirs-myav ziarebad wmidaTa55 maT saidumloTa Jamsa mas, romelsaufalman mowafeni TÂsni wmidisa mis serobisa ziar-yvna.56 da 1 fsalmuneba E. 2 wignis-kiTxva E. 3 mciredRa E. 4 reca E. 5 visime E. 6 RmrTisa E. 7 cxovel E. 8 kacTaE.9 mecniereba E. 10 -aqamdis E. 11 +aramed aw E. 12 Txrobisa E. 13 -romel E. 14 -igi E. 15 vsTqu Cuen E. 16 -da E. 17 RmrTisaÁ E. 18 sityÂsa E. 19 RmrTisaÁ E. 20 esera E. 21 TqÂa E. 22 miCuÀne E. 23 raÁodensa E. 24 -bersa E. 25 aramed E. 26 +RmerTsa E. 27 ukuÀ E. 28 meCuÀno E. 29 RmrTisaÁTa E. 30 hqmen E. 31 amis E. 32

ukuÀ E. 33 wesTa E. 34 +zosime E. 35 RmerTo E. 36 raÁTamca E. 37 moyvareTa E. 38 -man E. 39 dadger E. 40

ukuÀ E. 41 gamoslva E. 42 gagemarjos E. 43 didsa E. 44 xuTSabaTsa E. 45 qristesi da sisxli E. 46 -me E. 47

168

Page 169: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

moÃde E. 48 naTlismcemlisasaÁ E. 49 -pirvel E. 50 wiaR-moslvasa E. 51 iordanesa E. 52 mimTxuÀul E. 53+miTE. 54 saTxovelsa E. 55 wmidaTaÁ E. 56 Rirs-yvna E

.

* Sdr. maT. 4: 3-4; luk. 4:4.* Sdr. iobi 24:7; 22:26; ebr. 1:37.

169

Page 170: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mamasaxlissa monastrisa mis, romelsa Sina xar, esreT1 arqu: „Zmao,ekrZale (76v)Tavsa Sensa da samwysosa magas Sensa, rameTu iqmnebian munsaqmeni raÁme, romelTa jer-ars ganmarTlebaÁ.“2 garna ara aw mnebavs, raÁTauTxra ese, aramed odes ufalman gibrZanos.“

72. ese raÁ3 Tqua4 da5 locvaÁ iTxoa6 berisagan da SinakerZo udabnoÁsa7 maswaremarTa. xolo zosime moidrikna muÃlni da ambors-uyofda adgilsa mas, sadadges ferÃni misni da misca RmerTsa didebaÁ da madlobiT8 (77r)dasixaruliT9 sulisaÁTa moiqca. da adidebda da akurTxevda qristesa, RmerTsaCuensa. da warmovlo udabnoÁ10 igi da moiwia monastrad dResa mas, romelsaaqunda wesi monazonTa maT moqcevad monastradve. da mas weliwadsa dumna davervis ikadra Txrobad, raÁ igi ixila. xolo TÂsganve evedreboda RmerTsa,raÁTa Rirs-yos kualadca netarisa mis xilvad da elmoda sigrZisa misTÂs(77v) weliwdisa da swadoda ukeTumca SesaZlebel iyo erT dRe yofad weliwdisamis.

73. xolo mo-raÁ-iwia11 wina kÂriake igi wmidaTa12 marxvaTaÁ,13 odes-igiwesi iyo ganslvisa14 mis15 mamaTaÁsa16 udabnod,17 yves raÁ locva18 da sxuaniigi yovelnive ganvides galobiTa. xolo igi Sepyrobil iqmna mÃurvalebiTa daSina daadgra. moeÃsena ukue19 zosimes sityuaÁ igi wmidisa mis, romel Tqua,20

viTarmed: „daRacaTu genebos (78r)ganslvaÁ21 monastriT, ara gangemarjos.“xolo mciredni raÁ dReni gardaÃdes, ganmrTelda22 senisa misgan da iqceodamonastersa Sina.

74. xolo moiqces raÁ monastersa monazonni da moeaxla Rame igisaidumlosa mis serobisaÁ,23 yo, viTarca igi netarman man ubrZana mas. damiiqua mciriTa barZimiTa wmidaÁ Ãorci da sisxli qristes, RmrTisaCuenisaÁ,24 da sfÂridsa25 Sina STaasxa26 ospni27 dambali da leRÂ da miiwiamwuxrisa (78v)SeRa-oden-bnelebul iyo kidesa iordanisasa. da moeloda moslvasawmidisa mis dedakacisasa. da dayovnebasa missa zosimes ara mierula, arameddaucadebelad xedvida udabnoÁT28 kerZo da moeloda sawadelsa mas. da ityodaberi gonebasa TÂssa: „nuukue29 uRirsebaÁ30 Cemi damayenebel misa31 iqmnamoslvad. [nuukue movida da ver mpoa me da warvida.]“32 amas raÁ(79r)ityoda, cremlooda33 sulTqumiT.34 da aRixilna zecad Tualni TÂsni daevedreboda RmerTsa da ityoda : 

75. „nu damakleb, ufalo, kualadca xilvad saunje igi udabnoÁsaÁ,35

romeli miCuene36 me. numca warsrul var37 calieri38 samxilebelad codvaTaCemTa.“ amas raÁ ilocvida, kualad sxuasa gulissityuasa Sevida daityoda: „raÁ-me ukue39 yofad ars, daRacaTu movides, rameTu navi ara ars.viTar (79v) gamovlos iordane da Cemda movides uRirsisa amis? vaÁ me,codvilsa amas, ukueTu eseviTarsa mas keTilsa davaklde?!“

76. amas raÁ igonebda, aha esera,40 wmidaÁ igi dedakaci moiwia dadadga kidesa zeda41 iordanisasa. xolo zosime ixila raÁ igi, aRdga sixaruliT

170

Page 171: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

da adidebda RmerTsa, aramed kualadca gulissityuaÁ igi aurvebda daityoda: „viTar gamovlos iordane?!“ da amas esreT (80r)igonebda, viTarmed

1+ukueÀ E. 2 ganmarTleba E. 3 esera E. 4 TquaÁ E. 5 -da E. 6 iTxova E. 7 udabnosa E. 8 madlobiTa E. 9

sixaruliTa E. 10 udabno E. 11 mo-ra-iwia E. 12 wmidaTaÁ E. ²13 marxvaTa E. 14 ganslÂsa E. 15+wmidaTa E.16 mamaTasa E. 17 udabnosa E. 18 locvaÁ E. 19 ukuÀ E. 20 hrqua E. 21 gaslva E. 22 ganmrTeldes E. 23

serobisa E. 24 Cuenisa E. 25 sfiridsa E. 26 STayarna E. 27 ospi E. 28 udabnod E. 29 nuukuÀ E. 30

uRirseba E. 31 missa E.32 -nuukue movida da ver mpoa da warvida E. 33 cremleoda E. 34 sul-TqmiTa E. 35

udabnosa E. 36 miCuÀne E. 37 +me E. 38 carieli E. 39 ukuÀ E. 40 -eseraÁ E. 41 Tana E.

171

Page 172: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

gamosaxa saxe juarisaÁ iordanesa zeda, rameTu savse iyo mTovare Ramesamas da keTilad Cnda.1 da viTarca-igi juari daswera, aRÃda wyalTa maT zedada misa2 movidoda. xolo zosime ese raÁ3 ixila, ineba modrekaÁ4 muÃlTaÁ daTayuanis-cemaÁ.5 da netari igi ayenebda mas, mo-raÁ-vidoda6 wyalTa zeda,* daetyoda: „rasa7 iqm, mamao zosime, ara uwyia friad,8 mRdel xar da wmidaÁ(80v)saidumloÁ9 ÃelTa gaqus.“ amas sityÂsa zeda dahmorCilda zosime.

77. xolo gamo-raÁ-vida10 wmidaÁ igi mdinariT, hrqua zosimes: „makurTxe,mamao, makurTxe.“ miugo berman da hrqua mas ZrwoliT, rameTu gankÂrvebuliyo didsa mas zeda sakÂrvelebasa: „WeSmaritad utyuel11 ars RmerTi, romelmanaRuTqua moyuareTa12 TÂsTa mimsavsebad RmrTisa,13 raoden14 SemZlebel arsigi kacTa mier mimsgavsebaÁ15 misi.16

78. didebaÁ Senda, qriste RmerTo Cueno, romelman miCuene (81r)me,mÃevlisa amis Senisa mier, Tu raÁoden Sors var sazomisa17 mis sisrulisa.“xolo dedakacman man wmidaman brZana mrwamsisa da mamao CuenoÁsa18 warTqumaÁ.19

da ese raÁ warTques20 da locvaÁ aRasrules, misca amboris-yofaÁ21

siyuarulisa22 qristesisa pirsa berisasa. da esreT eziara wmidaTa maT dauxrwnelTa saidumloTa.23 da meyseulad ganipyrna Ãelni zecad da sulT-iTqunada (81v) cremliTa24 mÃurvaliTa25 RaRad-yo:26

79. „aw ganuteve mxevali27 Seni, meufeo,28 msgavsad sityÂsa Senisa mSÂdobiT, rameTu ixilesTualTa CemTa macxorebaÁ29 Seni.“* maSin hrqua bersa: „Semindev, mamao, daerTi sxuaÁ vedrebaÁ30 Cemi aRasrule: warved aw senakad Senda, dacvulimSÂdobiTa qristesiTa. xolo momavalsa mas weliwadsa31 moved kualad masnaRuarevsa,32 sada pirvel gixile Sen. moved (82r)ueWuelad33 mcnebisaTÂsuflisa da kualad mixilo me, viTarca ufalsa enebos.“ xolo berman hrquamas: „netar, Tumca SesaZlebel iyo amieriTganve Senda SedgomaÁ34 da maradisxedvaÁ35 RmrTismoyuarisa36 magis pirisa Senisa. aramed gevedrebi, qmen37

erTi vedrebaÁ38 codvilisa amis berisaÁ39 da pir-iÃsen mcired sazrdelsaamisagan, romel momiRies.“40* da meyseulad uCuena41 tabakiTa ospni igi daleRÂ. xolo man miyvna TiTni misni da sami marcuali42 ospnisaÁ (82v)miiRo43

da hrqua: „kma-ars madli igi sulisa wmidisa dacvad arsebasa mas sulisasa.“da ese raÁ Tqua, mougo da hrqua kualad bersa mas: „locva yav, mamao,glaxakisa amisTÂs. locva yav44 da ubadrukebaÁ45 Cemi maradis gaÃsovdes46

locvaTa Sina SenTa.“ xolo berman ambors-uyo ferÃTa maT wmidisa danetarisaTa da iTxovda locvasa Tavisa TÂsisaTÂs da wmidaTa eklesiaTaTÂsda yovlisa soflisaTÂs. da esreT cremliT ganuteva igi warslvad. ver(83r)Zal-edva dauyenebelisa mis umetesad dayeneba.

80. xolo netarman kualad gamosaxa saswauli juarisa iordanesa maT zeda daaRÃda raÁ wyalTa maT zeda, meyseulad wiaRkerZo ipova. xolo beri moiqcasixaruliTa da SiSiTa savse da abralebda Tavsa TÂssa, rameTu saxeliwmidisa mis ara gamoikiTxa. aramed aqunda sasoebaÁ47 momavalsa mas welsakiTxvad.

172

Page 173: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1 CndaÁ E. 2 missa E. 3 esera E. 4 modreka E. 5 TayÂanis-cema E. 6 mo-ra-vidoda E. 7 raÁsa E. 8-friad E.9

saidumlo E. 10 mo-raÁ-vida E. 11 utyuÀl E. 12 moyvareTa E. 13 RmrTisaÁ E. 14 raÁoden E. 15 mimsgavsebadE. 16 RmrTisaÁ E. 17 sazomisagan E. 18 Cuenosa E. 19 warTqma E. 20 -da eseraÁ warTques da E. 21

amboris- yofa E. 22 siyvarulisa E. 23 saidumloTaÁ E. 24 cremliTa E. 25 -mÃurvaliTa E. 26 RaRat-yo(sic)E. 27 mÃevali E. 28 meufÀo E. 29 macxoreba E. 30 vedreba E. 31 welsa E. 32 naRvarevsa E. 33 uÀWuÀlad E. 34

Sedgoma E. 35 xedva E. 36 RmrTismoyvarisa E. 37 hqmen E.38 vedreba E. 39 berisa E. 40 moviRe E. 41 uCuÀna E.42 marcvali E. 43 aRiRo E. 44 hyav E. 45 ubadrukeba E. 46 gaÃsovdin E. 47 sasoeba E.

* Sdr. maT. 15:26.* Sdr. luk. 2:30. *Sdr. kanonike mZovaris cxovreba.

173

Page 174: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

81. xolo gardaÃda raÁ weliwadi (83v)igi da movides kualad dRenimarxvaTani, wiaR-vlo iordane1 mamaman zosime da warvida masve udabnosaxilvad sakÂrvelisa mis didisa. da viTarca vlo sigrZe igi gzisaÁ2 mis damiiwia areTa mis adgilisaTa, xedvida marjul da marcxiT, viTarca monadirekeTilisa3 nadirisa. da viTar-igi4 myoar5 Jam mimovidoda, iwyo cremliT6

vedrebad RmrTisa7 da ityoda:

82. „miCuene,8 meufeo,9 saunje igi (84r)madlisa SenisaÁ10 didi, romeldafarul ars udabnosa amas Sina. miCuene,11 gevedrebi, ÃorciTa angelozi igi,romlisa sofeli yoveli ara Rirs ars.“* amas raÁ ilocvida,12 miiwia adgilsa misnaRuarevisa13 saxesa da dadga kidesa missa da mixedna aRmosavaliT kerZo daixila netari igi aRsrulebuli da mdebare queyanasa zeda. da Ãelniwesierad daewyvnes da piri misi iyo aRmosavaliT kerZo. 

83. (84v)ese raÁ14 ixila, mirbioda, moexÂa ferÃTa maT wmidaTa15 da cremliTdabanna igini. rameTu arca Tu ikadrebda sxuasa16 asosa17 amboris-yofad,garna xolo ferÃTa. da viTarca myoar Jam cremlooda18 da warTquna19 fsalmunni,romelni saqmesa mas Sehgvandes20 da yo locvaÁ aRsrulebulTa. etyoda TavsaTÂssa: „daflvaÁ-me21 jer-arsa wmidisa amis guamisa, nuukue22 ara saTno-uCns23 ese netarsa mas.“ da amas raÁ igonebda, mixedna (85r)TaviT kerZomissa da ixila werili gamosaxuli queyanasa24 zeda, romelsa esreT ewera:

84. „dahfal,25 mamao zosime, amas adgilsa guami glaxakisa mariamisi. da miecmiwaÁ miwasave da CemTÂs uflisa mimarT ilocevd, romeli aRvesrule Tuesa26

farmoTÀsa27 «a»28 megÂptelebr, romel ars berZulebr Tue aprili. masve Ramesa qristesvnebisasa, odes-igi saÁdumlosa didebulsa mis serobisasa veziare.“

85. eseraÁ29 warikiTxna30 berman, (85v)ukÂrda werili igi, rameTu asmiodamisgan, Tu werili ara miswavieso. da ganixara, romel iswava saxeliwmidisa31 mis da cna friad, viTarmed masve Jamsa, romelsa eziara wmidaTa32

saidumloTa33 iordanesa zeda,34 meyseulad adgilsa mas miiwia, sada igiaResrula. da romelsa zosime oc dRe SromiT vidoda, netarman man erTsa Jamsavlo da meyseulad soflisa amisgan ganvida da RmrTisaÁ miicvala. xolo zosimeadidebda RmerTsa da daaltobda guamsa (86r)missa35 cremliTa da hrqua TavsaTÂssa: „Jami ars, glaxako zosime, brZanebulisa mis aRsrulebad, viTarmedraÁ-me hyo,36 ubadruko,37 viTar hkueTo38 samare, rameTu saTxroli aragaqus.“39

86. da ese raÁ Tqua,40 ixila maxlobelad adgilisa mis mdebare mcireSeSaÁ,41 moiRo da iwyo Txrad. garna Ãmeli igi queyanaÁ42 yovladve arahmorCilobda43 bersa da friad Sureboda igi da veraras iqmoda. da sulT-iTquna(86v)siRrmeTagan gulisaTa da mixedna maxlobelad wmidisa mis guamisa daixila lomi erTi, mdgomare mis zeda da ferÃTa misTa hloSnida.44 1 -iordane E. 2 gzisa E. 3 + mis da pirmetyuÀlisa E. 4 viTarca E. 5 myovar E. 6 tiriliT E. 7uflisaÁ E. 8

miCuÀne E. 9 meufÀo E. 10 SÀnisa E. 11 maCuÀne E. 12 hlocÂda E. 13 naRvarevisa E. 14 esera E. 15 wmidaTa E.16 sxuaÁTa E. 17 asoTa E. 18 cremleoda E.19 warTqunna E. 20 Seguandes E. 21 daflva-me E. 22 nuukuÀ E. 23

saTno-uCndes E. 24 qÂyanasa(sic) E. 25 dafal E. 26 Tvesa E. 27 farmoTesa E. 28 erTsa E. 29 esera E. 30

174

Page 175: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

warikiTxa E. 31 wmidisaÁ E. 32 wmidaTaÁ E. 33saÁdumloTa E. 34 +mariam E. 35 mis wmidisasa E. 36 vyo E. 37

ubadrukman aman E. 38 vkuÀTo E. 39 maqus E. 40 TquaÁ E. 41 SeSa E. 42 queyana E. 43 morCilobda E. 44 loSnidaE.

* Sdr. maT. 10:37 ; ix. wminda Tomas saxareba: „iesom Tqva: „man, vinc Seicno samyaro ipovamicvalebuli da is, vinc ipova micvalebuli, samyaro misi Rirsi ar aris,“ cf. Livre de l’Évangile desaint Thomas , loggion 56.

175

Page 176: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

87. xolo zosime ixila raÁ mÃeci igi, SeSinda1 ufroÁsad,2 rameTu moeÃsenasityuaÁ3 igi wmidisaÁ mis, romel hrqua4 viTarmed:5 „arca Tu mÃecimixilavs.“ aramed juariTa qristesiTa SeibeWda6 Tavi TÂsi da hrwmena, viTarmedunebelad7 daicvas igi Zalman man8 da madlman misman9 netarisaman. xololomman man10 iwyo kudisa qnevad da (87r)reca saxiT moikiTxvida11 bersa.maSin zosime12 hrqua lomsa mas: „Ä, mÃeco, dedasa amas ubrZanebiesdaflvaÁ13 guamisa misisaÁ.14 da me moxucebul var da ver Zal-mic saflavisaaRmokueTad,15 rameTu arca saTxroli maqus da esodensa sigrZesa gzisasawarslvad da moRebad saTxrolisa16 ver SemZlebel var. amisTÂs ukue17 qmen18

Sen saqme ese brWaliTa SeniTa, raÁTa davhmarxo guami (87v)wmidisa amis.“da meyseulad sityuasa19 amas Tana iwyo lomman man20 winaÁTa21 ferÃiTa Txradda aRmohkueTa22 saflavi, romeli kma-eyofoda damarxvad guamisa mis.23

88. xolo berman kualadca ferÃni igi24 wmidisani25 cremliTa daaltvna dafriad evedreboda aw umetesad meoxebad yovelTaTÂs qristes mimarT. da esreTdahmarxa guami misi, vidreRa lomi igi26 mun dga. da araraÁ sxuaÁ27 emosaguamsa mas, garna Zueli28 igi (88r)sablardneli, romeli pirvel misca mamamanzosime. da viTarca29 yovelive wesi damarxvisa30 misisaÁ31 aRasrula, maSin lomiigi SinakerZo udabnoÁsa32 mis warvida, viTarca cxuari. xolo zosime miiqcaTÂsave33 gzasa, akurTxevda da ugalobda qristesa RmerTsa Cuensa. da mo-raÁ-iwia34 monastrad, yovelive monazonTa maT miuTxra da araraÁ daufara, raodeniigi ixila da raÁ-igi esma. da yovelTa, romelTa esma, gankÂrvebul iyvnes(88v)didebulebaTa35 maTTÂs RmrTisaTa36 da SiSiTa37 da sarwmunoebiTaRasrulebdes saÃsenebelsa mas38 netarisa mariamissa. da ioane mamasaxlismanpovna, vieTnime39 monastersa TÂssa, romelsa40 eÃmareboda ganmarTlebaÁ41

cTomaTa maTTaÁ, raÁTa ara amas zedamca42 cud da usargeblo iqmnas sityuaÁwmidisaÁ43 mis.

89. xolo mamaman zosime dayvna Jamni cxorebisa misisani mas monastersaSina da aResrula moxucebuli (89r)asisa wlisaÁ,44 viTarca ityodes mamaniigi.

90. da aResruleboda monastersa mas Sina wliTi wlad45 saÃsenebelinetarisa mariamisi da miuTxrobdes mamani igi saqmesa mis urTierTas dayovelTave sargebelad sulTa esmis da saxed cxorebisa keTilisa.

91. xolo me yovelnive, romeli mesma mamaTa maTgan,46 romelni TualiTamxilvel yofil iyvnes netarisa zosimessa da pirisagan47 misisa TxrobaÁ48 (89v)ese eswava, wignsa yovelTave amas49 Sina50 aRvswere Zalisaebr Cemisa.da arca erTi sityuaÁ garegan WeSmaritebisa SevsZine, aramed yovelive,viTarca netarsa51 zosimes mamaTa maTda eTxra, esreT52 aRvswere.

1 SeeSina E. 2 friad E. 3 sityua E. 4 Tqua E. 5 -viTarmed E. 6 SeiWurva E. 7 uvnebelad E. 8-man E.. 9

mis E. 10-man E.11 moikiTxÂda E. 12 berman E. 13 daflva E. 14 misisa E. 15 aRmokuÀTad E. 16 -saTxrolisa E.17 ukuÀ E. 18 hqmen E. 19 sityuaÁsa E. 20 -man E. 21 winaÁTgan E. 22 aRmokuÀTad da Txrad E. 23 misisa E. 24 -igi E.25 wmidisa E. 26-igi E. 27 sxva E. 28 ZuÀli E. 29 -viTarca E. 30 damarxÂisa E. 31 -misisa E. 32

udabnosa E. 33 TÂssave E. 34 mo-ra-vida E. 35 didebulebaTaTÂs E. 36 RmrTisaÁTa E. 37 SiSiT E. 38 -mas E. 39

vinme E. 40 romelTa E.41 ganmarTleba E. 42 zeda E. 43 wmidisa E. 44 wlisa E. 45 –wliTi wlad E. 46 -maTganE. 47 pirisa E. 48 Txroba E. 49 yovelive E.

176

Page 177: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

50 -Sina E. 51 +mas E. 52 egreT E.

* pavle Tebelis cxovrebis kopturi versia: „is (antoni) mivida gamoqvabulTan, eambora(cxedars), itira, Semosa igi da aiRo misikuTvnili palmis foTlis tansacmeli. Mmagram metad SeSfoTebuli iyo cxedris dakrZalvis gamo; da ai, ori lomi movida. maT cxedars ynosvadauwyes da TaviT aniSnebdnen antons, raTa maTTvis neba daerTo gaekeTebinaT, ras surdaT. igi mixvda, rom isini uflis mier iyvnenwarmogzavnilni. Mman gazoma cxedari da lomebi Seudgnen Txras iqamde, sanamde uTxra maT: „sakmarisia“. da man dakrZalamicvalebuli“, cf. E. Amélineau, La vie de Paul de Thèbes in Histoire des monastères , p. 15

177

Page 178: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

92. xolo RmerTman, moqmedman man didTa sakÂrvelebaTaman, romeli niWiTamiT keTiliTa1 misTaÁTa2 axarebs yovelTave, romelni misa miivltodin, miecinmadli da wyalobaÁ3 yovelTa, romelni miemTxÂnen sulisa sargebelsa amasTxrobasa da aRmoikiTxen ese (90r)da sasyideli SromisaÁ4 amis dasargebelisa maTisaÁ,5 romelni amas ikiTxviden.6 mianiWen mas, romelmanaRweraÁ amis sulierisa cxorebisaÁ,7 gÂbrZana da yovelnive Rirs-guyveninnawilsa mas da madlsa amis netarisa mariamissa, romlisaTÂs iyo sityuaÁCueni.

93. (90v)locÂTa da meoxebiTa yovelTa8 wmidaTa9 da saTnoTa misTaÁTa,10

romelni saTno-eyvnes mas saqmiTa da gulisÃmisyofiTa, rameTu misi arsdidebaÁ, pativi da simtkice mamisa da Zisa da sulisa wmidisa aw da maradisda ukuniTi ukunisamde, amen.†

1 keTilTa E. 2 misTaTa E. 3 wyaloba E. 4 Sromisa E. 5 maTisa E. 6 ikiTxÂden E. 7 -cxorebisaÁ E. 8

yovelTaÁ E. 9 wmidaTaÁ E. 10 misTaTa E.

178

Page 179: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

A-95(Xs.), parxlis mravalTavi, kimeni*

cxorebaÁ da moqalaqobaÁ da sinanuli Rirsisamariam megÂptelisaÁ, romeli iyo meZav1

613r-621r

1. (613r) gÂTxrobdes wmidani mamani wmidisa mariamisTÂs,2 viTarmed3 zosimesgulman uTqua ganslvaÁ udabnod. sasoebaÁ aqunda, raÁTamca pova vinmemamaTagani, [romelni udabnos iqcevian, raÁmca aswava vinme mas, romelimcayo.]4

2. da5 waremarTa igi dRisa gzasa da meaTesa Jamsa6-7 mixedna8

aRmosavaliT,9 aRasrulebda raÁ igi10 wessa kanonisasa, rameTu daewesnesJamni dRisani.

3. da viTarca galobda da muÃlni moedriknes,11 ixila marjueniT kerZo,12

viTarca aCrdili saxÀ kacisaÁ da SeeSina, egona yovlad saucari raÁmears.13 4. maSin daiwera niSi juarisaÁ14 da15 aRasrula locvaÁ16 da moixila17

samxriT kerZo da ixila kaci18 SiSueli mimavali19 da iyo, viTarca melaniÃorciTa,20 sicxisagan didisa21 damwuar da [TmaÁ Tavisa misisaÁ spetak iyo,viTarca Tovli.]22

5. ese viTarca ixila zosimÀ,23 mxiarul iqmna sakÂrvelsa mas24 xilvasa,25

iwyo man sadaÁT igi ivltoda26 da miudga. Cna27 da uxaroda, rameTu arasadaexilva egodenTa dReTa saxÀ kacisaÁ da eZiebda28 cnobad, viTarmed raÁ-mears xilvaÁ ese. hgonebda, viTarmed didTa berTagani vinme iyos.

6. ese29 viTarca ixila zosimÀ, sibere daaviwyda da SromaÁ igi30 gzisaÁ mis31

da32 Seudga, raÁTamca ewia mas.33 ese sdevda da igi ivltoda. da mcired34

raÁ35 miewia36 meotsa (613v)mas, viTarca ÃmaÁ oden esmoda,37 iwyo zosimÀ38 daRaRadebda cremliT: „raÁsa39 mevlti me, bersa codvilsa, wmidao40 RmrTisao!melode me,41 vinca xar masve RmerTsa,42 romlisaTÂs mkÂdr iqmen udabnosaamas. melode araRirssa amas, masve sasoebasa, romelsa moeli RmrTisaganSromaTa SenTaTÂs. momec me locvaÁ43 da kurTxevaÁ44 yoveli45 Seni bersa amasmasve RmrTisa, romelman codvilni ara moiZagnis.“*46

7. amas raÁ etyoda zosime cremliT,47 miiwines48 adgilsa erTsa49 Ãevsa50

rasme51 Ãmelsa. meoti igi wiaR-Ãda mier kerZo, xolo zosimes arRara52 Zal-edva sirbilad.53 da dadga54 amier kerZo55 Ãevsa da xedvida56 mimarT da ver57

ikadrebda [sity]uad, aramed58 gulsa Sina oden ityoda: “ufalo, Semiwyaleme.“ da SesZina RaRadebad cremliTa da tiroda da ityoda, raÁTamca asminamas. 1 Tuesa aprilsa, cxorebaÁ wmidisa da netarisa dedisa mariam megÂptelisaÁ BC. 2-wmidisa mariamisTÂs BC.3+wmidasa mamasa zosimes BC. 4 viTar gÂTxra Cuen mislvaÁ udabnos, raÁmca iswava mamaTagan, romelni

179

Page 180: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

iyofvian mun BC. 5 viTarca BC. 6+da vlo ocisa dRisa gzaÁ BC. 7 +miwevnul iyo dRÀ BC. 8 mihxeda BC. 9

+da BC. 10 -raÁ igi BC.11 da viTarca galobad muÃlni moedriknes C. 12 -kerZo BC. 13 saucarsa rasamehxedavs BC. 14 +SiSiT BC. 15 +ganiSora Jami locvisaÁ da BC. 16 –aRasrula locvaÁ BC. 17 ixila BC. 18–kaciBC. 19 +SiSuel iyo, romelsa xedvida BC. 20 melan iyo ÃorciTa BC. 21 + da mzisa BC. 22 Tma Tavisa missa,viTarca Tovli da matyli BC. 23 zosime BC. 24 +zeda BC. 25 + da B . 26 manca sadaT igi miivltoda damiudga igica BC.27 –cna BC. 28 + zosime BC. 29 + ese BC. 30 + igi BC. 31 +mis BC. 32 + da BC. 33 masBC. 34 +mcired C. 35 -raÁ BC. 36 mi-ca-ewia B. ewia C. 37 ismoda B. esmodaÁ C. 38 RaRadebad zosimecremliTa BC. 39 rasa BC. 40 monao BC.41 –melode me C. 42 -RmerTsa C. 43 locva BC. 44 kurTxeva BC. 45 -yoveli BC. 46 moiZulnaÁ B. 47 -cremliT BC. 48 +ornive BC. 49 -erTsa BC. 50 xevsaÁ BC. 51 raÁsame BC. 52

verRara BC. 53 sirbili BC. 54 dgaÁ BC. 55+kerZo BC. 56 +mier misa BC. 57 veras BC. 58 –aramed B.

* Sedarebulia mariam megÂptelis cxovrebis teqstTan: bodl.1(XIs.)448v-456v(B); H-972(XVIs.) 130r-138r(C). 8. maSin meotman man miugo mas: „mamao zosimÀ,1 Semindve me RmrTisaTÂs, rameTuver Zal-mic moqcead2 da xilvad Senda, rameTu dedakaci var da SiSuel var. xoloukueTu gnebavs codvilisa dedakacisa miniWebad locvaÁ, momigde ZonZi ege, romelgmosies3 Sen, raÁTa davifarne4 Ãorcni Cemni da moviqce Senda da moviRo locvaÁSengan.“5

9. maSin gankÂrvebaman Seipyra, viTarca esma, [rameTu saxel-sdva mas.]6

rameTu maxÂl iyo7 da8 brZen da RmrTisa mier gulisÃma-yo da Tqua: „wmidaTa9

winaswarmetyuelTa10 madliTa gamo-vinme-brwyinvebul11 ars ese.“

10. da viTar esma brZanebaÁ misi, mswrafl12 ganiZarcua13 Zueli igi samoseli damiugdo.14 xolo man Seimosa da moiqca berisa15 da hrqua: (614r) „raÁsaTÂs jer-giCnda16 codvilisa dedakacisa xilvaÁ mamao?17 rasa18 eZieb Cemgan, anu raÁsasaswavlad moxued? raÁsaTÂs hyav esodeni SromaÁ?“

11. xolo man19 moidrikna muÃlni queyanad da iTxovda kurTxevasa misgan. da mancamoidrikna muÃlni da sTxovda kurTxevasa da ara iyo smena, aramed urTierTsasTxovda20 kurTxevasa.

12. da hrqua dedakacman man: „Senda jer-ars, mamao zosimÀ,21 kurTxevaÁ da locvaÁ,rameTu Sen gaqus pativi mRdelobisaÁ, rameTu mravalgzis saÁdumlosa22 SeswiravRmerTsa.“23

13. maSin zosimÀ24 ufroÁssa SiSsa Sevarda da moakldeboda ÃmaÁ misi uZlurebiTada hrqua25 mas:26 „dedao suliero, romelman moakudinen gulisTqumani,27 mauwyebsSenzeda moniWebuli madli,28 Senzeda rameTu29 pirvelad saxeli Cemi miwode da awmRdelobaÁ Cemi. aw makurTxe30 da CemTÂs locva yav,31 srulo da suliero dedao.”

14. miugo dedakacman da hrqua:32 „kurTxeul ars RmerTi, romelman yo cxorebaÁkacTaÁ erTobiT.“ zosimÀ333 Tqua: „amen.“34

15. da hrqua dedakacman man: „romlisa madlisaTÂs moxued,35 mamao,36 xilvadSiSueli ese yovlisa saTnoebisagan da [Sen inebe xilvad Cemda?]37 aramed vityÂ:madlman sulisa wmidisaman mogiyvana Sen,38 raÁTa mcirÀ39 msaxurebaÁ Semdgomadweliwdisa40 aRasrulo.

16. xolo aw miTxar me,41 viTar ars naTesavi qristeaneTaÁ? viTar arian mefeni?viTar hmsaxureben eklesiaTa?“ 17. xolo zosimÀ 42 hrqua: „locviTa wmidiTa SeniTa,43 Rirso da suliero dedao,mSÂdobaÁ moaniWa RmerTman yovelTave. aramed gevedrebi, Seiwire vedrebaÁ berisaÁ44

180

Page 181: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

(614v)da iloce RmrTisa mimarT45 yovlisa soflisaTÂs da CemTÂs46 codvilisa,47 raÁTaara unayofo iyos moslvaÁ Cemi udabnosa amas.“

18. xolo mariam48 hrqua:49 „Senda jer-ars, mamao, locvaÁ CemTÂs50 da yovelTaTÂs,51

rameTu mRdeli xar,* viTarca-ese garqu Sen, aramed [gulsmodginebaÁ Semigavs,raÁTa brZanebuli Seni morCilebiT aRvasrulo.“]52

1 zosime BC. 2 moslvad BC. 3 gmosia BC. 4daviburne BC. 5Seni C. 6+zosimeobiT saxelisdebaÁ BC. 7 +kaci igiBC. 8 +RmrTiv BC. 9 –wmidaTa BC. 10 winaswarmetyuelebisa B. 11 ganbrwyinebul B. 12 mswrafl-yo brZanebaÁmisiA BC. 13 ganiZarcuaÁ B. 14+mas BC. 15-berisa C. 16 jer iCine C. 17 -mamao BC. 18 rasa C. 19 zosimeBC. 20 sTxovdes BC. 21 zosime BC. 22 saidumlosa BC. 23 ufalsa BC. 24 zosime BC. 25 ityoda BC. 26 -mas BC.27 vnebani BC. 28 Senzeda C. 29 romelman C. 30 makurTxÀ BC. makurTxe C. 31 hyav C. 32 – da hrqua BC. 33

zosime BC. 34 ameni C. 35 moxuedi BC. 36 –mamao C. 37 -Sen inebe xilva Cemda BC. 38 –Sen BC. 39 mciredBC. 40 weliwadisa C. 41 -me BC. 42 zosime BC. 43 TqueniTa BC. 44 locva berisa C. 45 -RmrTisa mimarT BC.46

CemTÂsca BC. 47– amis BC. 48 man BC. 49-mas BC.50 CemTÂsca BC. 51 yovlisa soflisaC. 52 Semigavs morCilebadaRvasrulo brZanebuli Seni gulsmodgined BC.

* Sdr. maT. 9:13; mar. 2:17; luk. 5:32. * Sdr. kanonike mZovaris cxovreba.

19. da ese viTarca Tqua, moiqca aRmosavalad,1 aRixilna Tualni simaRlesacisasa2 da cremlooda,3 BÃelni ganipyrna da iwyo locvad dumiliT. ÃmaÁ misiara ismoda, romlisaTÂs zosimÀ4 erTica sityÂaÁ(sic) ver daiswava,5 viTar-igiityoda ZwoliT, veras6 ityoda,7 mowamed8 xadoda;

20. rameTu ixila dedakaci igi locvasa Sina aRmaRle-bulad9 iyo queyaniT,viTar wyrTa10 erT, haerTa11 dga da ilocvida.12

21. viTarca ixila zosimÀ,13 ufroÁsRa SiSsa Sevarda da daeca queyanasazeda. daeWÂda:14 „nuukue15 suli raÁme ars da [locvasa maCuenebs ?“]16

22. moiqca dedakaci igi da hrqua: „raÁsaTÂs, mamao, gulissityuaniSegawuxeben da gacTuneben Sen miT viTar, suli raÁ-me vara17 da locvasagaCueneb?18 daijere, mamao, codvili dedakaci vari da naTlisRebaÁmomiRebies19 da suli araÁ var, aramed miwaÁ da yovladve araRirsi. nu rassulsa mamsgavseb me.“ 23. ese20 Tqua da daiwera niSi juarisaÁ da hrqua:21 „RmerTman giÃsnes22

borotisagan, mamao zosimÀ,23 da saqmeTagan misTa,24 rameTu mraval ars madlimisi25 Cuenda momarT.“

24. da26 davarda beri da27 moexÂa ferÃTa misTa da etyoda cremliT: „gafucebSen,28 qristesa RmerTsa Cuensa, romeli iSva qalwulisagan, romlisaTÂsca29

moakÂdinen30 Ãorcni Senni. nu damimalav monasa Sensa. miTxar,31 vina32 xaranu sadaÁ xar Sen, (615r)anu romlisa saxisaTÂs daimkÂdre udabnoÁ ese?33

nu damimalav Sensa yovelsave, raÁTa ganvTqua didebaÁ34 RmrTisaÁ, rameTusibrZnÀ35 dafaruli ara ars, [romeli ara gamocxadnis,]*36 viTarca weril ars,37 araTusiqadulisaTÂs, aramed raÁTa arwmuno siberesa Cemsa. mrwams RmrTisa mimarT,romlisaTÂsca38 cxovel xar da hmoqalaqob, rameTu man momiZRua me udabnosaamas, raÁTa ganvacxado Seni yoveli ese.39 ukueTumca ese40 araÁ41 undaRmerTsa, aramca mexilve42 Sen da arcamca meZlo moslvad Senda43 esodenTaamaT gzaTa, romelsa senakiT44 CemiT ver meZlo gamoslva.“45

181

Page 182: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

25. ese raÁ hrqua zosimÀ,46 aRadgina igi dedakacman man47 da hrqua:48

„mrcxuenian,49 mamao, Semindve. [sircxÂli ars saqmeTa CemTa Tu vityodi,]50

viTar ixile ÃorcTa CemTa, ukueTu ganvaSiSÂlne saqmeni Cemni, [raÁTagulisÃma-hyvne],51 ravdeni52 sircxÂli moiwia Cemzeda.

26. ara viTar Sen hgoneb, viTarmed53 siqadulisaTÂs ara vinebe TxrobaÁ.54

WurWeri eSmakisaÁ viyav me da55 ese uwyi,56 ukueTu [viwyo me TxrobadsaqmeTa CemTa]57 da vityodi,58 ver SemZlebel [viyo me Txrobad da Sensmenad.]59

27. xolo [aw viwyo mcired da vityode pirvelad,]60 gafuceb Sen,61 nudamiviwyeb me62 locvasa, raÁTa vpovo me63 wyalobaÁ dResa massaSjelisasa.“64 xolo beri igi cremlooda65 daucxromelad. 1 aRmosavaliT B.2 caTasaÁ C. 3 cremloda C. 4 zosime BC. 5 daiswavla BC. 6 veraras BC. 7+xolo BC. 8

+RmerTsa BC. 9 da aRmaRlebul B. amaRlebulad C. 10 mwyrTa C. 11+zÀ BC. 12 +RmrTisa mimarT BC.13 zosimeesreT BC. 14 daeWuda BC. 15 nuTu BC. 16 locvasa reca Tu maCuenebs BC. 17vari BC 18 gaCuenebo BC.19 mmosiesBC. 20 eseraÁ BC. 21 Tqua BC. 22 dagÂxsenin Cuen BC. 23 zosime BC. 24 +saqmeTa misTagan BC.25 RmrTisa C. 26

maSin BC. 27 -da BC. 28 -Sen BC. 29 romlisaTÂs BC. 30 waragen BC. 31 -miTxar BC. 32 vinaÁ BC. 33 udabnoese daimkÂdre BC. 34 didebulebaÁ BC. 35 sibrZne BC.36 –romeli ara gamocxadnis B. 37 rameTu saunje dafaruliara ars C. +xolo miTxar yoveli BC. 38 romlisaTÂs BC. 39 -ese BC. 40 -ese BC. 41 ara BC. 42 menaxÀ BC. 43

+aqa B. 44 senakiTca BC. 45 gamoslvaÁ BC. 46 zosime BC. 47 –man B. 48 +mas BC. 49–mrcxuenian BC. 50

sircxÂilisa saqmeTa Tqumad BC. 51-raÁTa gulisÃma-hyvne B. 52 mravali BC. 53 viTarmca BC. 54+TxrobadSenda rameTu BC. 55 da B. 56 uwyode BC. 57 CemTa saqmeTa viwyo Txrobad BC. 58+mevltode me BC. 59 verSemZlebel iyo iyo smenad BC. 60-aw viwyo mcired da vityodi BC. 61 +RmerTsa BC. 62 -me BC. 63 -me B. 64

gankiTxvisasa B. 65 cremloda C.

* Sdr. tob. 12:16. 28. da iwyo dedakacman man Txrobad da (615v) Tqua:1 „me, mamao, megÂpteliviyav.2 cxorebasa3 mSobelTa CemTasa [viyav maT Tana aTormet wel daamissa]4 Semdgomad arRara Tavs-videv zrdaÁ maTi, urC veqmen da mivedaleqsandriad.

29. pirvelad qalwulebaÁ5 Cemi TÂT ganvÃrwen,6 rameTu uZReb viyav da verdaviTmendi gulisTqumasa ÃorcTa CemTasa,7 moyuare viyav aTCÂdmet wel.8

30. Sendoba yav,9 mamao, Cemzeda,10 esreT aRvasrulen esodenni welni11

uricxÂsa12 ersa wina, rameTu13 warsaRebelsa aras warviRebdi unebliaÁTcaTa,(sic)14 Tu15 vin momcemn,16 ara warviRi.

31. amisTÂs raÁTamca mravalni movidodes Cemda17 usasyidlod, vidodeyovelTa18 Tana. ara Tu mdidari viyav da misTÂs ara warviRebdi, aramedmkodovi19 viyav da mravalgzis selsa20 vqsovdi21 da miT vizardebode.trfialebaÁ maqÂnda22 da esreT vimwubebode23 mwÂresa mas eSmakisasa. megonaesrÀT24 cxorebaÁ.

32. vixile erTsa zafxulsa simravlÀ25 mamaTa26-27 megÂptelTaÁ, swrafiTmividodes28 zRuad. da vhkiTxe29 Wabuksa visme:30 „vidre miiswrafin31 mamebiese?“ man mrqua:32 „iÀrusalemd, rameTu33 dRÀ ars34 apyrobaÁ patiosnisa juarisaÁ.“

182

Page 183: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

33. [da me varqÂ:]35 „ara-memca warmiyvanesa?“ da man mrqua:36„ukueTugaqÂs37 sanavÀ 38 da sagzali, aravin gayenebs.» da me varqu mas: „sanavÀ39

da sagzali Sinaca araraÁ40 mic, aramed aRvÃde navsa mas da warmiyvanon,41

undes da42 ara undes, rameTu maqus sasyideli navisaÁ.“

34. amisTÂs minda warslvaÁ, raÁTamca mravalni vpoven,43 romelniTanameyÂnes.44 (616r)amisTÂs garq Sen, mamao,45 viTarmed nu mawuev TqumadurcxÂnoebasa46 Cemsa, rameTu dRes,47 viTarca uwyis ufalman,48 SegaginebSenca49 [da Tavsaca Cemsa]50 sityÂTa CemiTa.“ xolo zosimÀ 51 Tqua: „ityode,dedao Cemo,52 da nu dahbrkoldebi.“

35. xolo man iwyo pirvelsave mas sityuasa:53-54 „Wabuksa mas ganecinnes.xolo me davagde sasTavi igi Cemi da mivrbiode zRuad, vinaÁca55 iginimirbiodes.

36. xolo me56 vixilen aTni Wabukni zRÂs kidesa, viTarca veZiebdi [Se-oden-metyuebodes me.]57 iyvnes sxuanica navsa mas Sina. urcxÂnod Sevedme58 maT Tana, viTarca iyo wesi Cemi da varqÂ:59 „warmiyvaneT, vidrecaxualT, raÁTa vpovo60 me61 Tquen Soris ucnobelad.“ da SevZine uduxWiresTa sityuaTa da yovelTaganvacinen.

37. xolo maT viTarca ixiles urcxÂnoebaÁ Cemi, Semiwynares da62 SemovidesWabukni igi, romelni vixilen zRÂsa63 kidesa da warhmarTes64 navi igi.65 1 -da Tqua BC. 2 var C. 3 cxorebasaÁ C. 4 da viTar viyav aTormetisa wlisaÁ misa BC. 5 siqalwule BC. 6

ganvxrwen B.7 xorcTasa C. 8 welsa BC. 9 Semindve BC. 10 –Cemzeda BC. 11 dReni igi BC. 12 uricxusa BC. 13

- rameTu BC. 14 unebsca BC. 15 -Tu BC. 16 vis mocemad BC. 17 Cem Tana BC. 18 maT Tana BC. 19 mkodofi C. 20

sulvasa(sic) C. 21 vsTevdi C. 22 maqunda BC. 23 vimwupebode C. 24 esreT BC. 25 simravle BC. 26 -mamaTa BC.27 +lubelTa da BC. (sic) 28 zRuad mirbiodes BC. 29 vkiTxe BC. 30 erTsa BC.31 miswrafian BC. 32 +me BC. 33

+moaxs (sic) BC. 34 -ars BC. 35 da varqu mas BC. 36 -me BC. 37 gaqus BC. 38 sanave BC. 39 sanave BC. 40 araBC. 41 warmiyuanon me BC. 42gina BC. 43 vpovne BC. 44 meyvnen BC. 45 -mamao BC.46-mas BC. 47 vZrwi C. 48

+da BC. 49+da haerTaca BC. 50 Tavsaca CemTa sityuaTa CemiTa BC.51 zosime BC. 52+ityode B. 53 +da hrquvaÁC. 54 varqu raÁ Wabuksa mas esreT C. 55 sadaTac C. 56 -me BC. 57 Se-oden-metyuebodes me BC. 58 –me BC.59 varqu maT BC. 60 vhpovo BC. 61 -me BC.

183

Page 184: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

38. viTar giTxrobde Sen,1 kaco RmrTisao? vercaRa enaÁ sityuad2 da yurnismenad ver3 SemZlebel arian, romelni borotni4 vqmnen navsa mas Sina.

39. da viTar Ãmelad gamovediT, romelTaca igi ara unda WabukTa unebliaÁTvawuevdi. vercaRa5 enaÁ SemZlebel ars Tqumad6 sawyalobelTa maT WabukTaTÂs,romelTa borotis moZRuar veqmen. gankÂrvebul ars suli Cemi, [viTar miTavsazRuaman da cxovelimca ara STamnTqa]7 jojoxeTad, (616v)rameTu8 esodenTasulTa sacTur9 veqmen. aramed viTar vhgoneb, ineba ufalman ZiebaÁ sulisa10

CemisaÁ, rameTu ara hnebavs sikÂdili11 codvilisaÁ, aramed sinanulsa12 da moqcevasa moelis.* 40. da viTar13 miviwieniT iÀrusalemd, ravdenTame dReTa14 viqceode15 uwinarÀs16

dResaswaulisa mis17 da viZien msgavsnive18 [Cemni, viTarnica mindes.]19

rameTu ara20 meyvnes Wabukni igi zRuasa mas Sina, aramed sxuanica viÃmien21

moqalaqeni da ucxoni.

41. da viTar22 moiwia dRÀ igi apyrobaÁ patiosnisa juarisaÁ, me,23 viTarca pirvelvidode,24 sadaca vhpovebdi Wabuksa, sabrÃesa ugebdi. ciskarsa25 yovelniveeklesiad mirbiodes, mived meca maT Tana.26 viTarca moiwia apyrobaÁ patiosnisajuarisaÁ, SevsZlevdi unebliaÁT Seslvad taZarsa mas ersa Tana. da viTarcamiviwie karsa27 taZrisa mis,28 SeRmarT29 Cnda kariT taZari igi,30 sada igicxoelsmyofeli31 Zeli juarisaÁ Tayuanis-icemeboda. ZliT da WiriT me ubadrukiese miviwie32 da viTarca ferÃi Sevdgi33 zRurblsa karisasa,34 vipove ezoSimdgomare. [yovelni daubrkolebelad Sevidian,]35 xolo me36 mayenebda Zeli igiRmrTisaÁ da ara Semindobda Seslvad, [gamomagdis me kide. vxedevdi meTavsa Cemsa mdgomaresa ezosave Sina.]37

42. da38 megona me, viTarmed uZlurebiTa dedakacobisaÁTa SememTxÂa ese.39

da40 kualad SeverTe sxuaTa, Sevimtkice Tavi Cemi da vSurebode oden codad.da viTar miviwie zRurblad da ferÃi davdgi, yovelni taZarsa mas Sinaipovnian, xolo me sawyalobeli ese41 taZarman42 ara Semiwynaris. [yovelTaSevlian,]43 (617r)viTarca mÃedarTa Sesavali44 da45 me martosa damiÃSian,rameTu46 Zeli juarisaÁ mayenebda [me Seslvad]47 da gamomagdis me48 ezosamas taZrisasa. Eese samgzis da oTxgzis SememTxÂa.49

43. da50 Semdgomad amissa,51 ganvdeg52 da ukunvdeg erTsa adgilsa,53 yuresa54

mis taZrisasa da ZliT momegona mizezi55 codvaTa CemTaÁ, viTarmed mayenebsme56 patiosani juari, rameTu Semaxo TualTa gulisa CemisaTa sityuamancxorebisaman da miCuenebda, viTarmed simravleman codvaTa CemTaman damayename Seslvad.

1 -Sen BC. 2 +ver SemZlebel ars BC. 3 -ver BC. 4–borotni BC. 5 verca BC. 6 sityuad BC. 7 +viTar miTavsazRuaman da queyanaman cocxalivemca STamnmTqa me B, STamTqa me C. 8 romeli BC. 9 sabrÃÀ BC. 10

sinanulisa BC. 11 sikudili BC. 12 -sinanulsa BC. 13+da viTar BC. 14 da dRÀ raodenime BC. 15 +mun BC. 16

uwinares BC. 17 -mis BC. 18 msgavsni BC. 19 viTarni mindes BBC. 20 +xolo Tu igini meyunes, romelniiyunes BC. 21 vixumien B. 22+viTarca BC. 23+egreve BC. 24-da BC. 25+oden BC. 26 +da BC. 27 karad B. 28 -misB. taZrisasa C. 29 +Cemda Cnda C. 30–taZari igi BC. 31 cxovelsmyofeli B. 32 +karadmde BC. 33 davdgi BC.

184

Page 185: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

34 -karisasa BC. 35 -yovelni dauyovneblad Sevidian B. 36 -me BC. 37 -gamomagdis me kide, vxedevdi meTavsa Cemsa mdgomaresa ezosave Sina BC. 38 -da BC. 39-ese B. 40 - da BC. 41 ese BC. 42 +man BC. 43-yovelTa Sevlian BC. 44 +igi BC. 45 -da BC. 46 da me BC. 47-me Seslvad BC. 48-me BC. 49 SememTxua BC. 50 -daBC. 51+ukuanave BC. 52 davdeg BC. 53 -adgilsa BC. 54+ezoÁsa BC. 55 +igi BC. 56 miT BC.

* Sdr. maT. 9:13; mar. 2:17; luk. 3:32.

185

Page 186: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

44. da1 viwye tirilad da cemad mkerdsa da sulT-viTquemd sul-TqÂmiTa2

sulisa Cemisa3 da vtirodi mwared. Dda4 vixile adgilsa, romelsa vdeg zedaCemsa xati wmidisa dedoflisa Cemisa RmrTismSobelisa mdgomarÀ5 da varqÂ6

mas modrekiTa TualiTa: „wmidao qalwulo7 dedofalo, romelman sityuaÁRmrTisaÁ Ãorcielad hSev. vici ese WeSmaritad, rameTu ara jer-ars Cemdasaxelis-debad da kurTxevad Senda, romeli-ese SevibRale usjuloebiTa.8

viTarmca vixile xati Seni qalwulisa ubiwoÁsaÁ, rameTu suli da ÃorcniSenni9 ubiwoni10 arian da me Sengan saZulvo11 da saZagel var. xolo12 masmiesRmrTisaÁ,13 romelman Seqmna xati,14 rameTu mouwodos codvilTa sinanulad.* Semewie me,sawyalobelsa amas, romelsa ara maqus SemwÀ.15 brZane CemTÂsca SewevnaÁ daSÀndobaÁ16 yav, raÁTa eklesiasa amas Rirs viqmne Seslvad da nu(617v)damakleb xilvad Zelsa17 missa, romelsa zeda Ãorcielad18

daemsWualaÁ19 RmerTi, romeli Sengan iSva da sisxli misi dasTxia CuenisaÃsnisaTÂs. brZane, RmrTismSobelo, CemTÂsca ganRebaÁ karisaÁ, sada-igi ZelijuarisaÁ Tayuanis-icemebis da Sen migce Tavs-debad20 Sengan SobilsaRmerTsa, raÁTa arRara Sevaginne Ãorcni ese Cemni21 eSmakisagansaZagelisa.22 aramed raJams23 Zelsa juarisa Zisa Senisa24 Tayuanis-vsce daRmrTisa Cemisasa, sofeli da yoveli raÁ ars Sina25 soflisaÁ dauteo, damoviZulo Tavi Cemi26 da Sen RmrTisa Cemisa Tana Tavs-debisa daSemwynarebelisasa,27-28 sadaca mibrZano,29 munca30 warvide.“

45. da31 ese viTarca vTqu, sarwmunoebaÁ Sevimose,32 vixile33 raÁ34

meoxebaÁ wmidisa RmrTismSoblisaÁ,35 romeli metyoda:36 „warved37 amieradgilTa,38 sada-igi deg.“39-40 vedrebaÁ davasrule da mived41 karsa42 daSemavalTa SeverTe da [aravin iyo mun mabrkolebel Cemda]43 da vipove44

taZarsa me mas Sina. da Semibyra me Zrwolaman da Sevimusrvode.45 da miviwiebWeTa, romelni pirvelad dameÃSvodes.46 munTquesve, viTarca maWirvebelTa,Semipyres da vipoe mun Sina uSromelad47 wmidasa mas Sina, wmidaTasa dacxovelmyofelisa juarisa xilvasa48 Rirs viqmen da saÁdumloTa49 [RmrTisaTaRirs viqmen TayÂaniscemad.]50

46. da viswrafe51 gamoslvad Tavs-mdebisa Cemisa wmidisa RmrTismSobelisada moved masve adgilsa52 da ese sityuani vTqÂen:53

47. (618r)„Sen, moyvareo saxierebisao, Sen iCine54 kacTmoyuarebaÁ daara55 ugulebels-hyav vedrebaÁ Cemi56 uRirsisaÁ da57 vixile didebaÁ, romelimravalTa marTalTa ver ixiles maSin58 Seiwira Sen mier.59 aw aRvasruloaRnaTquemi60 igi Cemi. aw sada gnebavs mimiZeRuA da meqmen me cxorebisamoZRuar da Ãelisampyrobel gzasa sinanulisasa.“ 1–me BC. -da BC. 2 sulTqumad BC. 3 +sulTqumiTa BC. 4-da BC. 5 mdgomare BC. 6 varqu BC. 7–qalwulo B.dedofalo C. 8 uSjuloebiTa B. 9 Seni BC. 10 ubiwo BC. 11 saZulvel BC. 12+ese BC. 13+rameTu RmerTi iqmnakac BC. 14–romelman Seqmna xati BC. 15 Semwe BC. 16 SendobaÁ BC. 17 Zelisa BC. 18 ÃorciTa BC. 19

daamSWualaÁ BC. 20 Tavs-mdebad BC. 21-Cemni BC. 22 yovlisagan saZagelisa BC. 23 raÁTa BC. 24 +da RmrTisaCuenisasa BC. 25-Sina BC. 26 Tavica TÂsi BC. 27 RmrTisa mimarT Tavs-mdebisa da SemwynareblisaÁ visminoBC. 28+da BC. 29+warslvaÁ BC. 30 mun B. -da C. 31-da BC. 32 Sememosa da BC. 33 vxedevd BC. 34-raÁ BC. 35

meoxebasa wmidisa RmrTismSobelisasa BC. 36-romeli metyoda BC. 37 wariZar B. warviZar C. 38 miT adgilTaB. miT adgiliT C. 39 vdeg BC. 40+viTarca BC. 41+kualad BC. 42-karsa BC. 43 Seved daubrkolebelad taZarsamas Sina BC. 44–da vipove BC. 45+sruliad BC. 46 ara Semiteobdes da BC. 47+da esreT vipove viTarca BC.48

xilvad BC. 49 saiduloTa B. 50 RmrTisaTa wmidaTa maT adgilTa BC. 51 viswrafdi BC. 52+sada igi daiwera

186

Page 187: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ÃeliT werili da movidriken muÃlni masve adgilsa BC. 53 vTquen BC. 54 miCuene BC. 55–ara C. 56 -Cemi BC.57-da BC. 58-maSin BC. 59+vedrebaÁ Cemi BC. 60 paemani BC.

*Sdr. maT. 9:10, 13; 12:7; mar. 2:7; 10:56; luk. 5:32; Sdr. pelagia antioqelis cxovreba, meZavi aleqsandrielicxovreba.

48. amas raÁ vityode, mesma1 ÃmaÁ, romeli metyoda me:2 „iordaniT vidode3

da [keTili hpoo da gansuenebaÁ.“]4 viTarca mesma ÃmaÁ ese, muniT kerZowarvemarTe da vcremloode,5 Ãma-vyav RmrTismSobelisa mimarT:6

„RmrTismSobelo,7 nu damagdeb me!“ da gamoved ezoÁsa8 misgan taZrisa da9

mixila vinme da momcna samni folni da mrqua me: „miixuen ese, dedao.“ dasamni purni miTa viyiden da igini warvixuen evlogiad da sagzlad. davhkiTxe gzaÁca romelman-igi puri momyidna10 [da varq mas:]11 „sadaÁT12

mivals gzaÁ iordaned?“ da viswave bWe13 qalaqisaÁ da vrbiode tiriliT.

49. iyo Jami mesame, raJams vixile Zeli patiosani [da miviRe sagzaliigi]14-15 da miviwie taZarsa mas16 wmidisa winamorbedisasa, romel ars kidesaiordanisasa. da ganviwmide Tavi Cemi wyliTa17 da veziare uÃrwnelsa mas18 qristessaidumlosa da SevWome(sic)19 purisa mis20 naxevari da vpove21 mcire navi dawiaR-vÃed iordanesa. da vsTxove winamZRuarsa22 Cemsa wmidasa23

RmrTismSobelsa [da varqÂ:]24 „mimiZeRÂ25 [me, vidreca-igi (618v)sadaÁT-igisaTno ars Senda.“]26 da warved27 udabnod28 da mieriTgan aqamomde aRvimaRle,ganveSore, movelode RmerTsa macxovarsa Cemsa.“29

50. zosimÀ30 hrqua: „ravdeni weli ars,31 vinaÁTgan aqa iqcevi?“ [xolo manmiugo da hrqua:]32 „[ormeocdaSÂdi weli ars,]33 vinaÁTgan gamoved qalaqiT.“

51. zosimÀ33 hrqua: „raÁ gepoebin aqa sazrdeli ÃorcTaÁ?“ [hrqua masmariam ]:34 „ori igi puri da naxevari maqunda,35 odes wiaR-movÃed iordanesa,36

romelni ganÃmes, viTarca lodni37 da38 [vidre aqamomde vWamdi da awdamelines.“]39 52. hrqua mas zosimÀ:40 „guli ara giTqumidaa pirvelTave41 maT saqmeTasaqmed?“42

53. [hrqua mas mariam:]43-44 „ didsa mkiTxav, mamao zosimÀ,45 romelTaTÂsvZwi.46 ukueTu47 moviÃsenne, [romelTa dauTme gulissityÂaTa, meSinis.]48

hrqua zosimÀ:49 „nu ras dauteveb,50 romeli ara miTxra me.“51

55. xolo igi ityoda:52-53 „aTSÂdmeti weli amas udabnosa davyav. mimovidodeda [guli miTqÂmida]54 Tevzisa da Ãorcisa, romeli maqÂnda egÂptes da RÂnisa55

msumeli viyav da aqa wyalica ara maqunda. da davuwuebode56 dadavitanjebode57 da ÃmaÁ igi roskipTaÁ,58 raÁ59 meswava eSmakTa, momasminis.60

momeÃsenis paemani igi, romeli davdvi vidre gamoslvadmde Cemda61 udabnod

187

Page 188: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

[momiÃdis gulsa. da Sevstirodi xatsa mas dedoflisaÁ wmidisaRmrTismSobelisasa Tavs-debisa mis Cemisasa, raÁTamca]62 gandevnagulissityÂaÁ igi gulisagan Cemisa.

1+SiSiT BC. 2-me BC. 3 ivltode C. 4 keTili geyos B. 5 vcremleode da C. 6-RmrTismSoblis mimarT BC.7+RmrTismSobelo BC. 8 ezosa C. 9+gamo-raÁ-vidode BC. 10 momcna BC. 11 -da varqu mas B. 12 sadaT C. 13 gzaBC.14 -da miviRe sagzali igi BC. 15+da slvasa dasasrulsa mzisasa BC. 16-mas BC. 17 +miT BC. 18-mas BC. 19

SevWame BC. 20-mis BC. 21+mun BC. 22+mas B. 23+dedofalsa B. 24-da varq BC. 25 mimiZeRu BC. 26 sadaÁT-igiBC. 27 warmoved BC. 28 udabnosa amas BC. 29 aqamomde ganveSore da movelode RmerTsa macxovarsa BC.30

zosime B. 31+raodeni gaqus dedofalo BC. 32 miugo da hrqua BC. 33 ormeocdaaTSÂdmeti weli maqus BC. 34

hrqua mas zosime BC. 35 xolo man hrqua BC. 36 maqundes BC. 37 iordanes BC. 38 qvani BC. 39+aTCÂdmet welmiT vizardebode BC. 40-vidre aqamomde vWamdi da aw damelines BC. 41 zosime hrqua mas BC. 42 pirvelTa B.pirvelsa C. 43-saqmed BC. 44 miugo man da hrqua BC. 45+saqmesa BC. 46 zosime BC. 47 vZrwi BC. 48 odesBC. 49-romelTa dauTme gulissityÂaTa, meSinis BC. 50 zosime BC. 51 dauteob BC. 52-me BC. 53 uTxrobda BC.54+me, mamao BC. 55 gulman mrqÂs BC. 56+rameTu BC. 57 daviwuebodi BC. 58 davitanjebodi BC. 59 meZavTaÁ BC.60 romel BC. 61 momasminian BC. 62 +Cemda BC. 64 momeÃsenis xati wmidisa dedoflisa Cuenisa RmrTismSoblisagulsa Cemsa raÁ BC.

188

Page 189: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

56. (619r)amas raÁ vityodi,1 naTeli vixili garemoÁs Cemsa brwyinvalÀ,xolo gulissityuaÁ,2 [viTarca cecxli, aRatydebin Cemzeda ÃorcTagan dadamwvavn me.]3 esreT movlÀ4 aTSÂdmeti igi weli tanjulman da5 mieriTganaqamomde Semweman Cemman wmidaman RmrTismSobelman6 ara damiteva me.“

57. hrqua mas zosimÀ :7 „ara sada gindaa, dedofalo, sazrdeli, ginasamoseli?“ xolo man hrqua mas:9[„pirvel, viTarca-igi garq Sen, SevWamenpurni igi orni da naxevari da aTSÂdmetsa welsa yuaviliTa vizardebode.]10

xolo samoseli11 wiaR-raÁ-movÃed iordanesa, daZuelda da SeiWama.12 yineliTa dasicxiTa13 tkivili vidre14 sikÂdiladmde daviTmine. mieriTgan Semosil dadafarul var15 me sityÂTa RmrTisa, rameTu: «ara xolo Tu puriTa cxondebis kaci, arcaRaTu16 samosliTa.»*

58. viTarca esma zosimÀs,17 [viTarmed pasuxi wignTagan miugo,]18 hrquamas: „dedofalo, icodea swavlaÁ?“19 xolo man ganicinna20 da hrqua:21

„garwmunen22 RmerTman,23 mamao, ara mixilavs piri kacisaÁ, vinaÁTgan wiaR-movÃed24 iordanesa TÂnier Sensa dResa25 da arca maÃsos.26 da swavlaÁRa aravicode, arca wignis-kiTxvaÁ27 vicode,28 xolo RmerTman aswavis kacTamecnierebaÁ. aqamomde ars TxrobaÁ Cemi29 Senda mimarT, [romel vqmen.]30

aramed gafuceb Sen RmerTsa cxovelsa,31 miloce me,32 udebsa amas uflisamomarT.“ [da ese viTarca Tqua,]33 daasrula, [iwyo berman muÃlTa modrekadda cremliTa vedrebad RmrTisa]34 da ityoda: „kurTxeul ars ufali,35 romelmanyvis sakÂrveli mxoloman. mrwams, rameTu36 ara dautevnis, romelni(619v)eZieben mas.“]37

59. xolo man ara uflo38 bersa muÃlTa modrekad, aramed39 etyoda mas:40

[„eseraÁ ixile,]41 mamao, gafuceb Sen42 samebasa wmidasa, nuvis uTxrob,vidremdis ganvide me amier queyaniT. aramed warved mSÂdobiT da momavalsaweliwadsa kualad43 mixile me44 saxeliTa RmrTisaÁTa. aramed yav ese, romelsagamcneb: marxvani ese, romel movlen, nu wiaR-moxÂal iordanesa, viTarca arswesi Tqueni, aramed iyav monastersa Sina Sensa.“45

60. viTarca esma bersa, viTarmed uTxra wesi monastrisaÁ, ganukÂrdafriad46 da adidebda RmerTsa. xolo man hrqua: „Sen daadger monastersamartoÁ, gindesca Tu ver gamoxÂde. xolo [wmidasa xuTSabaTsa momguare]47

me48 uÃrwneli Ãorci da sisxli qristesi barZimiTa [da melode wiaR iordanesa,]49

raÁTa veziaro saidumlosa50 cxoelmyofelsa51 niWsa, rameTu raJams veziaretaZarsa mas52 winamorbedisasa, vidre wiaR-moslvadmde Cemda, mieriTgan arRaraziarebul var.“

61. [da ese viTarca Tqua,]53 warivltoda sivrcesa udabnoÁsasa. xolo berimoiqca monastradve54 da aravis uTxra raÁ-igi ixila. Dda55 viTarca moiwines[dReni igi wmidaTa marxvaTani,]56' pirvelsa kÂriakesa yovelni gamovides

1 vyofdi C. 2+ÃorcTaÁ BC. 3 aRatydebin da damwuavn me BC. 4 movle BC. 5-da BC. 6-wmidamanRmrTismSobelman BC. 7 zosime BC. 8 sazardeli C. 9 -mas BC. 10 purni igi, viTarca garqu, SevWamen.aTCÂdmetsa welsa miT vizardebode BC. 11 +romel memosa BC. 12 daiWra BC. 13 +xolo BC. 14 tkivilni BC. 15

-da dafarul BC. 16 arcaTu BC.17 zosimes BC. 18 -viTarmed pasuxi wignTagan miugo BC. 19 swavlaÁ icodea?BC. 20 -ganicinna BC. 21 -mas B. 22 grwmÀnin BC. 23 -RmerTman BC. 24 gamoved wiaR BC. 25 Sensa C. 26

mÃecisaÁ aqamomde BC. 27 +aramed masmioda, viTarmed BC. 28 -vicode B. 29 Cemi TxrobaÁ BC. 30 romeli

189

Page 190: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

meqmnes me BC. 31 -cxovelsa BC. 32 -me BC. 33 eseraÁ Tqua sityuaÁ igi BC. 34 xolo berman moidrikna muÃlnida cremliT RaRadebda BC. 35 RmerTi C. 36 viTarmed BC. 37 ara ugulebels-yvnis meZiebelni TÂsni BC. 38

utevaÁ BC.39 +aRadgina BC. 40 da hrqua mas BC. 41 ravdeni ese ixile B. raÁodeni ese ixile C. 42 -Sen BC.43 -kualad BC. 44 –me BC. 45-Sina Sensa BC. 46 -friad BC. 47 xuTSabaTsa mwuxri momarTu BC. 48+wmidaÁ daBC. 49 wiaR iordanesa da melode BC. 50 -saidumlosa BC. 51 cxovelsmyofelsa BC. 52+wmidisa BC. 53 eseraÁTqua BC. 54 monastrad C 55-da B. 56 wmidani marxvani B.

* Sdr. maT. 4:3-4.

190

Page 191: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

galobiT.1 xolo zosimÀs2 Seedva salmobaÁ ÃurvebisaÁ da moeÃsena sityuaÁigi wmidisaÁ mis, romel hrqua viTarmed,3 gindesca Tu4 ver gamoxÃÂdeo. daiqceoda monastersa Sina.

62. viTarca moiwia didi5 xuTSabaTi,* wariyvana barZimiTa uÃrwneli Ãorci da sisxli qristesi da [aRiRo kaniski da Caidva leRÂ Ãmeli]6 da danakis-kudida ospni da mivida7 Rame8 da (620r)dajda kidesa iordanisasa da moeloda9 wmidasa mas.

63. da viTarca daeyovna10 udabnoÁT11 moslvaÁ, etyoda Tavsa TÂssa: „anu meCemman uRirsebaman daayena12 da [ver movida netari igi,]13 anu movida daara mpova.“

64. da amas raÁ ityoda tiriliT,14 aRixilna15 zecad da Tqua: „RmerTo, nudamakleb me xilvad, romlisaÁ mwadis me xilvaÁ.“16 da ganizraxvida: „ukueTumo-ca-vides,17 navi ara ars, vinaÁ wiaR-moÃdes iordanesa Cemda uRirsisasa.“

65. viTarca amas ganizraxvida [netari igi beri,]18 wmidaÁ igi dedakacimoiwia da dadga wiaR-kerZo iordanesa. xolo zosimÀ 19 aRdga sixaruliT da ixilaigi wiaR-kerZo, rameTu mTovarÀ20 iyo Ramesa mas.

66. xolo21 man daswera juari wyalTa22 maT da SemoÃda mdinaresa23 mas zeda24 damoiwia* [da movida amier kerZo,]25 [Tayuanis-scemda netari zosimeÀ, viTarcaunda mas.]26

67. xolo wmidaÁ27 igi ayenebda mas28 da etyoda: „mamao, nu daSurebi,29

[rameTu mRdeli xar da ÃelTa gyavs saidumloÁ qristesi.“]30 ese Tqua [dagamoÃda wyalTa maTgan]31 da32 hrqua zosimeÀs:33  „makurTxe34 me, mamao.“

68. xolo berman35 miugo: „WeSmarit ars RmerTi, viTarca weril ars: «netar iyvnen wmidaniguliTa, rameTu maT RmerTi ixilon.“*

69. xolo wmidaÁ36 igi iTxovda berisagan, raÁTa warTqÂas37 mrwamsi da mamaoCuenoÁ da egreT38 saidumlosa mas eziaros. da viTarca eziara, aRipyrna ÃelniTÂsni39 zecad wmidaman40 da cremlooda da41 sulTTqÂmiT(sic)42 ityoda: „awganmiteve me, mÃevali Seni, ufalo, msgavsad sityÂsa Senisa mSÂdobiT, rameTu ixiles TualTa CemTamacxovarebaÁ Seni.* [rameTu Rirs viqmen niWTa SenTa ziarebad dRes.“ da hrquabersa:]43 „Semindev, mamao, erTsa guli miTquams,44 raÁTa igica45 aRasrulo.warved monastrad Senda46 da dagicves47 RmerTman mSÂdobiT. momavalsaweliwadsa moved Ãevsa mas, sada-igi48 pirvelad Sen49 gixile (620v)da mun50

mixilo me, viTarca igi [saxiersa RmerTsa jer-uCndes.“]51 1 galobiTa B. galobiTaÁ C. 2 zosime C. 3–viTarmed C. 2 ara C. 5 wmidaÁ BC. 6 STaasxa kanisksa leRÂ ÃmeliB. STasxa kanisksa leRÂi Ãmeli C. 7 mividaÁ C. 8 RamiT BC. 9 eloda BC. 10 +dayovna BC. 11+beri udabnoTkerZo xedvida BC. 12 daabrkola BC. 13 ara movida C. 14 cremliT BC. 15 +Tualni TÂsni C. 16-me xilvaÁ C. 17

movides BC. 18-netari igi beri BC. 19 zosime BC. 20 mTovare BC. 21+wmidaman B. 22 mdinareTa B. mdinaresaC. 23 wyalTa maT BC. 24+movidoda BC. 25-da movida amier kerZo BC. 26 iwyo zosime Tayuaniscemad BC. 27-wmidaÁ BC. 28-mas BC. 29-nu daSurebi BC. 30-rameTu mRdeli xar da ÃelTa gyavs saidumlo qristesi. arajer-ars TayuaniscemaÁ BC. 31 -da gamovida raÁ xmelad BC. 32-da BC. 33-zosimÀs BC. 34 makurTxÀ B.makurTxe C. 35 man BC. 36 -wmidaÁ BC. 37 warTquas B. warTquvas C. 38+wmidasa B. 39 TÂsni BC. 40 -wmidaman

191

Page 192: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

BC. 41-da BC. 42 sulT-iTquna da B. sulT-iquna C. 43-rameTu Rirs viqmen niWTa SenTa ziarebad dRes. mermehrqua zosimes BC. 44 rameTu erTsa guli miTquams B. 45 igi B. 46-Senda BC. 47 dagicevin BC. 48 sada BC. 49

-Sen BC. 50-mun BC. 51 saxierebasa RmrTisasa undes C. * Sdr. „da viTarca gansrulda weliwadi igi nebiTa RmrTisa Cuenisa iesu qristesiTa da moÃda dRÀxuTSafaTi didi. Sevimzade saÃmari yoveli, romelsa igi Cueul iyo da suli Cemi ganmzadebul iyo, raÁTamovides wmidaÁ igi beri, viTarca aRmiTqua. dResa xuTSabaTsa. da aha, movida wmidaÁ beri“, cxorebaÁ dagangebaÁ nisimesi, romeli iyo asuli mefisa egÂptelisaÁ, Kk. kekeliZe, kimeni, 210-211.* Sdr. maT. 5: 8.* Sdr. luk. 2:30; 23:46.* Sdr. maT. 15:26. 70. xolo  zosimÀ 1 hrqua mas:2 [„gevedrebi, dedofalo,]3-4 miiRe sazrdeli,romel momiRebies.“ da uCuena5 kaniski igi. xolo wmidaman6 sami marcuali[ospnisaÁ aRiRo ÃeliTa]7 da Sesua pirsa [TÂssa, romliTa saidumloÁ igidaicva]8 da Tqua: „meyofis ese me madliTa sulisa wmidisaÁTa.“ 

71. merme hrqua bersa: „locvasa9 Sensa wmidasa10 nu damiteveb da [mimdemigaÃsomca.]11 da daswera juari iordanesa da SeÃda wyalTa maT da wiaR-Ãda12

Ãmelad.13

72. xolo [netari zosimÀ]14 sixaruliT15 moiqca monastrad16 da abralebdaTavsa TÂssa da Tqua:17  „viTar ara vhkiTxe18 saxeli misi.“

73. da viTarca19 aResrula weliwadi igi, warvida netari zosimÀ20 udabnod.da viTarca miiwia, pova niSani adgilsa mas. aRixilna zecad da ityodavedrebiT:21 „miCuene me, ufalo22 RmerTo, [saunjÀ igi dafaruli dawarutyuenveli, romeli udabnosa Sina dagimalavs.“]23

74. amas raÁ ityoda, adgilsa mas miiwia da Ãevi igi ixila aRmosavaliTkerZo da wmidaÁ igi [mdebare aRsrulebuli.]24 miiswrafa da [ambors-uyo mastiriliT]25 da iwyo fsalmunTa Tqumad,26 romelni Sehgvandes.27

75. da Tqua gulsa TÂssa:28 „daflvaÁ undesa29 nawilTa amaT wmidaTa,30 anuraÁme hnebavs31 da saTnoÁ32 ars misa.“ amas raÁ iurvoda, (621r)ixilasasTunal misa33 werili esrÀT:34  „dahfal, mamao, amas adgilsa glaxakisamariamis guami. miuTuale miwaÁ miwasave35 da me milocevdi,36 romeliaResrula TTÂesa37 aprilsa,38 dResa didsa paraskevsa,39 [juarcumasa misaRmrTisa Cuenisa iesu qristessa.“]40

76. ese viTarca warikiTxa zosimÀ 41 ganizraxvida, Tu vinme daswera42 ese,[viTarca-igi man Tqua, viTarmed weraÁ ara vicodeo.]43 ganixara zosimÀ 44sixaruliTa,45 rameTu ara icoda saxeli misi. gulisÃma-yo da cna:46 romelsaJamsa [eziara saidumloTa RmrTisaTa iordanisa,]47 miiwia mas adgilsa daaResrula, romel-igi zosimÀ 48 mivlo SromiT ocsa dResa, wmidaÁ ese mariam 49

wamsa Tualisasa miiwia da Sehvedra suli TÂsi ufalsa.

77. [xolo zosimeÀ adidebda RmerTsa da cremliT ityoda:]49 „brZanebuli SeniaRvasrule,50 aramed raÁ vyo, rameTu saTxroli ÃelTa51 ara maqÂs?“ ese viTarcaTqua, ixila ganSorebulad saTxroli,52 moiRo ÃelTa TÂsTa53 da iwyo Txrad. xoloÃmeli iyo queyanaÁ igi da ara erCda bersa. Sureboda da ara Zal-edva. dada sulT-iTqÂmida.54

192

Page 193: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

78. ixila lomi didi, dga guamsa55 misTana [wmidisasa da hloSnidaferÃTa misTa.]56 SiSman Seipyra zosimÀ 57 juari daswera58 da hrwmena, viTarmedararaÁ59 avnos mas.

1 zosime BC. 2 -mas BC. 3 -gevedrebi dedofalo BC. 4+ismine TxovnaÁ Cemi B. ismine TxrobaÁ Cemi C. 5

uCuÀna B. uCvena C. 6 netarman man TiTiTa B. 7 aRiRo ospni BC. 8-TÂssa, romliTa saidumloÁ igi daicvaBC. 9+locva yav CemTÂs BC. 10-Sensa wmidasa BC. 11-mimdemi gaÃsomca BC. 12 wiaR-vidaÁ BC. 13-Ãmelad BC.14 beri igi BC. 15-da SiSiT BC. 16 monastradve BC. 17-da Tqua BC. 18 viTar ara hkiTxa saxeli misi BC. 19

viTar BC. 20-netari zosimÀ BC. 21-vedrebiT BC. 22-RmerTo BC. 23 warutyuenveli igi saunjÀ, romeliudabnosa amas dagimalavs BC. 24 mkudari mdebare BC. 25 da moexua ferÃTa misTa tiriliT BC. 26 ityoda BC.27 Seguvandes C. 28 gulsa TÂssa BC. 29 daflvaÁ-me undebsa BC. 30–wmidaTa C. 31 nebavs C. 32 saTno C. 33

saTunals missa C. missa B. 34 dawerili esreT BC. 35 miwasa BC. 36 da milocevd BC. 37 Tuesa BC. 38+erTsaBC. 39-didsa paraskevsa BC. 40 juarcumasa uflisasa BC. 41 zosime BC. 42 dawera BC. 43 rameTu erqua wmidasamas, viTarmed weraÁ ara vicio BC. 44 zosime BC. 45-didiTa BC. 46-rameTu BC. 47 saidumlosa eziara iordanesazeda BC. 48 wmidaÁ zosime BC. BC. 49 cremliT ityoda zosime BC. 50 aRvasrulo C. 51 +CemTa C. 52

+mdebare B. saTxreli C. 53-ÃelTa TÂsTa BC. 54 da viTar sulT-iTqumida BC. 55 ÃorcTa BC. 56 -wmidisasa dahloSnida ferÃTa misTa B. ixila lomi mdgomare ÃorcTa Tana mis wmidisaTa da loSnida ÃorcTa misTa C. 57

beri BC. 58 daiwera C. 59 araÁ C.

193

Page 194: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

79. xolo lomman man iwyo miaxlebad berisa da [ambors-uyofda]1 ferÃTamisTa. xolo zosimÀ2 hrqua mas:3  „Cemda brZanebul ars nawilTa amaTdamarxvaÁ.4 [xolo me beri var da kargi saTxrolica ara maqÂs. aramed awsaxeliTa RmrTisa CuenisaTa yav SewevnaÁ da qmen frCxiliTa SeniTa dadaaRrme adgili ese, raÁTa mivfarneT Ãorcni wmidisa da netarisa amisdedakacisani.“

80. da morCil iqmna lomi igi brZanebasa berisasa da daaRrmo queyanaÁ igividre eyofoda da miuTualnes Ãorcni igi miwasa da dafarnes wmidani iginawilni SewevniTa mis lomisaÁTa.]5-6

81. (621v)xolo beri sTxovda meoxebasa wmidasa mas cremliTa yovelTaTÂs da[viTarca dafarnes Ãorcni misni, adidebdes RmerTsa.]7 82. maSin waremarTnes ornive. lomi igi waremarTa udabnod, viTarcacxovari mdovri,8 xolo netari zosimÀ9 hmadlobda10 da akurTxevda RmerTsa,11

[rameTu ese viTarca Rirs iqmna xilvad.]12

83. viTarca moiwia monastrad, moegebvodes Zmani [da etyodes: „sada iyav,mamao, amas dResaswaulsa ?“]13

84. xolo zosimÀ14 uTxra maT yoveli, romeli esma da ixila.15 [gankÂrdesyovelni da SiSiT adidebdes RmerTsa da aRasruleben saÃsenebelsa wmidisamariamissa.]16

85. xolo zosimÀ17 aResrula monastersa mas Sina asdaaTisa wlisaÁ,18 madliTasavsÀ uflisa Cuenisa iesu qristesiTa, romlisa ars didebaÁ ukuniTi ukunisamde,amen.† 1 hloSnida BC. 2 zosime BC. 3-ese BC. 4+nawilisa amis damarxvad adgilsa amas. da uCuena adgili igiBC. 5-xolo me beri var da kargi saTxroli ara maqÂs, aramed aw saxeliTa RmrTisa CuenisaÁTa yav Sewevnada qmen frCxiliTa SeniTa da daaRrme adgili ese, raÁ mifarneT Ãorcni wmidisa da netarisadedakacisani.“ da morCil iqmna lomi igi brZanebasa berisasa da daaRrmo queyanaÁ vidre eyofoda, damiuTualnes Ãorcni igi miwasa da dafarnes wmidani igi nawilni SewevniTa mis lomisaÁTa BC. 6+da mswraflaRmoTxara winaÁTa ferÃiTa lomman man BC. 7 da dahkrZala guami wmidisa mis queynisa TanadgomiTalomisaÁTa B.lomisaTa C. 8-mdovri BC. 9 zosime B. 10 -hmadlobda BC. 11+da waremarTa monstrad TÂsa BC.12-rameTu ese viTarca Rirs iqmna BC. 13-da etyodes: “sada iyav, mamao, amas dResaswaulsa?” BC. 14 zosimeBC. 15+da esma wmidisa misgan BC. 16 gankÂrdes yovelni SiSiT da maradis aRasrulebdes saÃsenebelsa miswmidisasa BC. 17 wmidaÁ mamaÁ zosime BC. 18 asisa wlisaÁ monastersa Sina TÂssa BC.

194

Page 195: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Tavi VI

wminda abrahamisa da misi Zmiswuli mariamis cxovreba

(29 oqtomberi, Vs.)

cxovreba wminda abrahamisa da misi Zmiswuli mariamisa218 Vs.-is hagiografiulinawarmoebia. abrahamis Sesaxeb Seqmnili Txzuleba or nawilad iyofa: pirveli nawiliSeicavs wminda abrahamis, mwirisa da mRvdlis moRvaweobas, xolo meore gviambobsmisi monanie Zmiswuli mariamisa da misi Rvawlis Sesaxeb.

abrahami-qiduneli mwiri

wminda abrahami cnobilia qiduneli asketis (300-370ww.) saxeliT, romelic edesismaxloblad mdebare patara dabis beT qidunas saxelwodebidan momdinareobs. igi daibada300wels mesopotamiaSi, qalaq SidanSi. rodesac oci weli Seusrulda, sakmaod SeZlebulmamSoblebma misi daqorwineba gadawyvites. qorwilis Semdeg, romelic Svidi dRisganmavlobaSi mimdinareobda, abrahami farulad gamovida saxlidan, datova meuRle,miakvlia qalaqidan or milze daSorebul gamoqvabuls, iq damkvidrda da asketimeudabnoes moRvaweobas Seudga. wmindanma mravali weli umkacres monaniebasa daTviTgvemaSi gaatara. mSoblebis gardacvalebis Semdeg abrahams qoneba memkvidreobiTgadaeca. Mman sTxova megobars, yvelaferi Raribebisa da oblebisTvis gaenawilebina.Aamave dros, igi amoqolil senakSi cxovrebas ganagrZobda, romelsac mxolod patarasarkmeli hqonda, saidanac mcire sakvebs iRebda. Aabrahams Txis tyavis bewvianimosasxamis (xalenis) garda araferi gaaCnda,219 dReSi erTxel ikvebeboda, Wilofzewveboda dasaZineblad, magram xSirad SiSvel miwaze eZina. ormocdaaTi wlis manZilzewmindani mxolod xaleniT iyo Semosili da misi gardacvalebis Semdeg es saganimraval adamians gadaeca. M

abrahamis senakis axlos warmarTebiT dasaxlebuli sofeli iyo, romlebicfanatikurad iyvnen mijaWvulni cru religiaze da yovelTvis daundoblad eqceodnenyvelas, vinc maT damoZRvras moindomebda. Eedesis episkoposma TanamoRvaweebsSesTavaza am sofelSi abrahami gaegzavnaT. Mmas miaCnda, rom mxolod abrahamsSeeZlo maTi moqceva. sofelSi misvlisTanave wminda mamam daamsxvria kerpebi dadaamxo maTi sakurTxeveli. xalxis reaqcia ukiduresad vandaluri iyo; isinimivardnen mRvdels da umowyalod gvemes. sami wlis ganmavlobaSi abrahami soflelebismier miyenebul fizikur tanjvas ganicdida: mas muStebiT scemdnen, amaTraxebdnen,TokiT fexebSekruls aTrevdnen. Mmiuxedavad amisa, mRvdeli yoveldRiur wirvasaRavlenda. Dda bolos RmerTma Seismina misi locva da soflis mcxovreblebi mividneneklesiaSi da sTxoves mas daemoZRvra. wminda abrahamma monaTla soflis mcxovrebni,darCa iq ramdenime xans da Semdgom kvlav Tavis senakSi dabrunda.

218 BHG, 6; cf. BHO, 7.219 Sdr.“xaleni”-pelagias cxovreba, kanonike mZovaris cxovreba; maT. 3:4.

195

Page 196: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Aaq mTavrdeba wminda abrahamis cxovrebis pirveli nawili da avtori gvicxadebs,rom Txzulebis meore nawilSi surs gviambos kidev erTi araCveulebrivi ambavisSesaxeb, romelic wmindans moxucebulobis dros gadaxda.220

abrahami da mariami

Eabrahamis cxovrebis meore epizodi mis Zmiswul mariams exeba, romelic aRzardada jojoxeTisgan daixsna. Mmariamma codva moinania, ufals daubrunda da sicocxlenetarebaSi daasrula.221 wminda mariamis ambavi sakmaod originaluria: wmindaabrahamis erTguli mowafe dauRalavad da muxlCauxrelad mihyveboda uflis gzas.Semdeg man miatova udabno, raTa uwmindur adgilas wasuliyo, magram sabolood isevudabnos miaSura.

gTavazobT mokle Sinaarss:wminda abrahams erTi Zma hyavda, romelic gardaicvala. mas patara gogona

darCa, saxelad mariami. megobrebma martod darCenili Svidi wlis oboli biZasmiuyvanes aRsazdelad. wmindanma Zmis qoneba Raribebsa da oblebs gaunawila dabavSvi Tavisi senakis gverdiT mdebare oTaxSi moaTavsa. senakebs Soris patarasarkmeli iyo, saidanac biZa Zmiswuls RvTismsaxurebas aswavlida. Seaswavlafsalmunni da wminda werilis sxva wignebi, magram satana ar isvenebda daaxalgazrda qalisTvis xafangs amzadebda. abrahamTan erTi cru beri dadioda, romelicise aCvenebda Tavs, TiTqos surda misi mowafe gamxdariyo. erT dRes, sarkmelSimariams mohkra Tvali da lamazi qalwuli gulSi Cauvarda. erTi wlis manZilzecdilobda qalis cTunebas da bolos, mariamma fanjara gaaRo da waibilwa. magramrodesac gaacnobiera Cadenili aqtis seriozuloba, monazonis kaba Semoixia da saxeSida mkerdSi muStebs icemda. Semdeg farulad miatova senaki da uwmindur adgilaswavida, sadac codvil cxovrebas mihyo xeli.

Aam drosAabrahamma Tavis pirvel sizmarSi saSineli gveleSapi naxa, romelmacmtredi gadasansla. xolo meore sizmarSi igive drakonma Tavi dado mis fexebze damtredi ukan amoanTxia. Aam sizmrebis wyalobiT wmindanma ubedurebis moaxloebaigrZno da aRmoaCina, rom mariams senaki mietovebina. gaigo misi samyofeli dacodvil qalTan Sesaxvedrad gaemarTa. maTi saubari mTeli Ramis ganmavlobaSigagrZelda. dilas bednierma biZam Zmiswuli cxenze Sesva da dabrunebisTanavesenakSi Caketa, sadac Mmariamma cremliT da TviTgvemiT codvebi moinania. netariabrahami miicvala 370 wels, 70 wlis asakSi, xolo mariami —biZis sikvdilidan xuTiwlis Semdeg, daaxloebiT 375-376 ww.222

berZnuli versiebi

cxovrebis metafrasuli redaqcia XII-XIII saukuneebis berZnul xelnawerebSiadaculi da gamocemulia J. minis mier, patrologiis 115-e tomSi.223 nawarmoebi ornawilad iyofa: wminda abrahamis cxovreba da wminda abrahamisa da misi Zmiswuli mariamiscxovreba. cxovrebis teqsti gamocemulia agreTve krebulSi Acta Sanctorum saTauriT: Toà

220 C. Richard, Abrégé des Vies des saints, p. 248-255; É. Amélineau, Histoire des monastères, p. 20. 221 Cf. DH, p.13; C. Richard, Abrégé des Vies des saints p. 248-255; cf. K. Cooper, «Matthilda’s Wish» inNarrativity in Biblical and Related Texts, p. 263-264.

222 P. Guérin, Vies des saints, 3, p. 437-444; B.Ward, La vie au désert de prostituées, p.145-150. 223 B…oj kaˆ polite…a toà Ðs…ou patrÒj ¹mîn Abram…ou; (cxovreba da moRvaweoba Cveni wminda mamisabrahamisa); «Vita et conversatio s.p.n. Abramii confessoris et Mariæ neptis eius», cf. P.G. 115, col.47-78.

196

Page 197: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

¡g…ou Efraˆm e„j tÕn B…on toà Makar…ou Abram…ou(wminda efremis (Txroba)netariabrahamis cxovrebis Sesaxeb).224 saTauris mixedviT, Txzulebis avtori efrem asuria.simeon metafrasti saTaurSi moixseniebs efrems, rogorc wminda abrahamis cxovrebisavtors. TiTqmis yvela laTinuri versia, gansakuTrebiT rosveidis, efrem asurisavtorobas adasturebs..225 Tumca arsebobs cxovrebis erTi laTinuri versia koleqciaSiVitae Patrum, sadac efremis saxeli ar iZebneba.226

abraham monazoni da efrem asuri

cxovreba daiwera siriaSi, V saukuneSi. xolo abrahami daibada IV saukunisdasawyisSi, 306 wels, daaxloebiT igive epoqaSi, rodesac daibada efrem asuri. esukanaskneli gardaicvala abrahamis sikvdilidan sami wlis Semdeg, maSasadame, 373wels.227 orive warmoSobiT mesopotamiidan iyo; wminda efremi qalaq nisibinSidaibada, xolo abrahamis dabadebis adgili qalaqi Sidania. mogvianebiT oriveedesaSi gaemgzavra. am qalaqSi efrem asuri cnobili mwerali gaxda, sadacsaxelganTqmul skolaSi moRvaweobda. Teologi, poeti, oratori da egzegetikosi jernisibinis skolas xelmZRvanelobda, xolo Semdgom edesis skolas Caudga saTaveSi.228

paladi helenopoleli efrems Tavis „lavsaikonSi“ moixseniebs; efremisadmi miZRvnilepizodis(Perˆ Efraˆm) mixedviT, igi edesis eklesiis diakvani iyo: T¦ kat¦Efraˆm tÕn di£konon tÍj Edesshnîn Ekklhs…aj ¢k»koaj(Sen gsmenia efremis,edesis eklesiis diakvnis Sesaxeb).229 sozomenis cnobiT, abrahami efremis mowafeiyo. is moixseniebs danarCeni mowafeebis saxelebs: kaˆ maqht¦j ™schkšnai polloÝjspoudÍ t¾n aÙtoà pa…deusin zhlèsantaj, ™pishmÒtatouj de Abb©n kaˆ Zenob…on,Abra©m te kaˆ Mar©n kaˆ Sumeîna(da Zalian bevri mowafe iyo, romlebic mouTmenladswavlis ZiebaSi iyvnen; maT Soris yvelaze cnobilni iyvnen abbasi, zenobiosi,abrahami, marasi da svimeoni). 230D

efrem asuris cxovrebis qarTuli versia ori saxelganTqmuli, swavluli sirielismegobrobas adasturebs, romlebic SesaniSnavad icnobdnen maTi qveynis kulturas,mwerlobas da civilizacias. gTavazobT cxovrebis qarTuli versiis teqstidan amoRebulramdenime fragments, romelic aRwers wminda abrahamis moRvaweobis epizodebskerpTTayvanismcemelTa sofelSi:

„iyo kaci erTi urhaisa231 qalaqisaÁ warCinebulTagani, saxeli erqua abraham.amas Seeyena Tavi TÂsi [!] gareSe welTa mravalTa da friad Zlierad mmarxveli iyoda uzeSTaesiTa moRuawebiTa Semkobil iyo. da didisa sulgrZlebisa misisaTÂsgamoiyvana kaTalikozman dayudebisa misisagan da waravlina igi sofelsa romelsa-mewarmarTTasa, raÁTa moaqcivnes igini WeSmaritisa RmrTisa. da mivida maTa,amxilebda maT da etyoda, raÁTa moiqcnen RmrTismecnierebad. maT maSin guemiTa daqvisa dakrebiTa gansdevnides mas. Semdgomad amisa ganyida monagebi TÂsi dasamkÂdrebeli da aRaSÀena sofelsa mas Sina eklesiaÁ didebuli. Dda daadgra

224 AASS., Martii, II, pp. 741-748. 225 Vita sanctae Marae Meretricis, neptis Abrahae eremitae. Auctore sancto Ephraem archidiacono, interprete anonymo, cf. P.L.73, col.652-550. 226 Vitae Sanctorum Patrum, Hieronymus, fol. 99-101. 227 J. Assemani, S. Patris nostri Ephraemi Syri Opera Omnia, 1, p. 8.228 F. Vigouroux, Mélanges bibliques, p. 38-39.229 P.G. 34, col. 1204-1206.230 Sozomène, HE, III, 16, 3-5.231 urhaÁ, edesa (aram. urhai (Urhaï), arab. ur (Ur), Tan.Turq. urfa (Urfa).

197

Page 198: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mxilebasa maTsa da vedrebasa sam wel, raÁTa moiqcen RmrTismsaxurebad. Dda viTarcaixila RmerTman sulgrZelebaÁ misi maT zeda mravliTa moTminebiTa misiTa dasulgrZelebiTa miuqces RmrTismecnierebad. xolo man monaTla monaTlna iginiyovelnive da movides eklesiasa RmrTisasa da sarwmunoebasa WeSmaritsa. maSinmovida netarisa kaTalikozisa, raÁTa mosces maT kurTxevaÁ xucobisa da diakonobisa.da yvna igini esrÀT da maSinRa kualad iqca dasayudebelsa TÂssa.

xolo netari efrem megobari iyo amis patiosnisa kacisaÁ da icoda mangangebulebisa misisaÁ..“232

efrem asuri da ucnobi avtori

Eefrem asuris cxovrebis epizodebSi wminda abrahamis warmarTTa sofelSi gadatanilifizikuri tanjvaa gadmocemuli. magram aRniSnul nawarmoebSi arsad iZebneba cnobamisi Zmiswuli mariamis Sesaxeb da agreTve araferia naTqvami abrahamze, romelmacigi codvebisgan daixsna. analogiur faqts vxedavT wminda abrahamisadmi miZRvnilihomiliis qarTul versiaSi, sadac mariami arsad ar moixsenieba. miuxedavad amisa,ratom miiCneven Zveli mklevarebi efrem asurs nawarmoebis avtorad? Ees saxeliyvela berZnul da laTinur versiaSi figurirebs. gTavazobT cxovrebis fragmentebs,sadac saxeli efremi iZebneba, Tumca misi vinaoba sruliad ucnobia:

AASS: poà ¹ didaskal…a toà ˜ta…rou aÙtoà Efraˆm ? (`sad aris megobariefremis moZRvreba?~), p. 746

P.L. 73: Ubi monita collegae ejus Ephraem?, col.654;A,B: `sada arian swavlani igi efremisni?~, 1307,441r;AASS: IdoÝ g¦r kaˆ Ð ¢gapetÕj ¹mîn Efraˆm kla…ei», (`ai, Cveni sayvareli

efremis tiris~), p. 747P.L. 73: Ecce enim et charissimus (sic) Ephraem pro te nimium dolet, col.

657;A: aha esera sayuarelica igi Cueni efrem tirs, 1314;B da meca vevedre RmerTsa Sen wil sayuarelisa mis Cuenisa efremis Tana,

444r.romel efrems exeba nawarmoebi? SesaZloa Tu ara vivaraudoT, rom Txzulebis

avtori ara efrem asuri, aramed vinme efremia, romelic ara IV-Si, aramed V-VIsaukuneebSi cxovrobda.233

savaraudoa, rom sozomenis mier eklesiis istoriaSi moxseniebuli vinmeefremi, abrahamis erT-erTi mowafe iyo. man TanamoRvaweTaTvis dawera Txzuleba,romelic misi maswavleblis cxovrebaze mogviTxrobs. epilogSi avtori wers: `da me,glaxakma da codvilma, vesaubre Cems moZRvars, adamianTa Soris saukuTesos daunaklos.~

b. vardi undoblobas ucxadebs efrem asuris cxovrebis avtorobis Sesaxebgamefebul azrs. Mavtoris azriT, edesis diakvanis efrem asurisa da cxovrebaSimoxseniebul vinme efremTan gaigiveba realobas ar eqvemdebareba. samagierod,SesaZlebelia cxovrebis mTavari personaJi da abrahami, romelsac garkveuli apofTegmebimiewereba, erTi da igive pirovneba iyos.234 davZenT, rom didi poetisa da Teologisefrem asuris vrcel da SesaniSnav literaturul memkvidreobaSi arsad figurirebsmariamis saxeli. efremma bibliuri adgilebis komentarebis garda, mravali ramdenime

232 v. imnaiSvili, mamaTa cxovreba, 229-230; G. Garitte, «Vies géorgiennes de s. Syméon Stylite et s.Ephrem», CSCO, 7, 15-16233 P.Guérin, Vie des saints, 3, p. 474.

234 Cf. B.Ward, La vie au désert de prostituées, p. 145.

198

Page 199: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

asketikuri moZRvreba Camoayaliba.235 sagangebod unda aRiniSnos, rom efrem asurimxolod siriul enaze werda, xolo mogvianebiT mis naSromTa umravlesoba berZnuladiqna Targmnili.236

s. brokis cnobiT, efrem asuris, wminda abrahamisa da misi Zmiswuli mariamiscxovrebis avtorobis Sesaxeb arsebuli azri mcdaria. siriuli warmomavlobisnawarmoebi, V-VI saukuneebSi Seiqmna siriaSi ara efrem asuris, aramed ucnobiavtoris mier.237 mecnieris azriT, es garemoeba gamoiwvia efrem asuris cxovrebis teqstSiarsebulma frazam, romelic abrahamis cxovrebidan momdinareobs.238

brokis naSromis mixedviT, abrahami da mariami moxseniebulni arian siriulkrebulSi, saxelwodebiT fenqiTo (Fenqitho), romelic camet homilias moicavs. Aavtoriwers, rom Suasaukuneebis garkveul xelnawerebSi daculia abrahamisadmi miZRvnilihimnebi da agreTve monaniebis teqsti, romelic mariams miewereba. maSasadame,abrahamis cxovreba jer kidev uZveles dros iTargmna berZnulad da laTinurad da didipopularoba xvda wilad.239 X saukuneSi cnobilma monazonma rosvita de gandersheimmamariamis cxovrebis Sesaxeb piesa Seqmna, sadac emociebiT aRsavse dialogebSi avtorixazs usvams efremis personaJs, rogorc abrahamis uaxloes da erTgul megobars.epilogSi efremi warmodgenilia xandazmuli kacis rolSi, romelmac misi megobrebisabrahamisa da mariamis gardacvalebis simZime mis mxrebze gadaitana.240

g.j. brukisa da j.d. kaestlis cnobiT, abrahamis cxovrebis siriuli teqsti VsaukuneSi Seiqmna. Nnawarmoebi hagiografiuli TxzulebisTvis damaxasiaTebel sakmaodbevr elements Seicavs. xolo rac Seexeba abraham gandegils, rogorc istoriulpersonaJs, igi VI saukunis edesis qronikebSi figurirebs.241

moyvanili argumentebis niadagze savaraudoa, rom wminda abrahamisa da misiZmiswuli mariamis cxovreba, romelic siriuli legendidan momdinareobs, daiwera ucnobiavtoris mier. nawarmoebis warmateba ganpirobebuli iyoMqristianul samyaroSisakmaod popularuli monanie dedebis TemiT, romelic bizantiurma hagiografiamSeisisxlxorca. gaviTvaliswineT ra mkvlevarebis azri avtorisa identifikaciisa danawarmoebis siuJetis realobis Sesaxeb, cxovrebis analizis sxvagvarad warmarTvaSevecadeT. teqstSi SesaZloa yuradReba gamaxvildes metad saintereso da amave droshagiografiuli TxzulebisTvis erTgvarad uCveulo elementze: abrahams udabnoSisacxovreblad mcirewlovani bavSvi mihyavs.

paterikis mixedviT, anaqoretebs ekrZalebaT mcirewlovani bavSvebis udabnoSiwayvana da maTTan erTad cxovreba. A-168(XVIs.) xelnawerSi daculi paterikisepizodi eWvs aZlierebs imis Taobaze, rom abrahamisa da mariamis cxovreba realuradarsebul faqtebze ar aris agebuli. gTavazobT VI Tavidan amoRebul epizods: «ityodesberni, viTarmed warvida odesme eSmaki da hreka karsa krebulTaÁsa. da gamovidamier yrmaÁ, raÁTa misces pasuxi. ixila raÁ eSmakman yrmaÁ igi, Tqua: „ukueTuyovlad Sen aqa xar, me arRaraÁ saÃmar var.“ Tques wmidaTa mamaTa: „aragamoiyvanebs RmerTi yrmaTa udabnod, aramed eSmaki dasces da daamÃunes, romelTaenebos RmrTismsaxurebiT cxorebaÁ.“

235 Cf. P. Bedjan, Acta Martyrum et sanctorum, IV, fol. 490. 236 Cf. W. A. Jurgens, The Faith of the Early Fathers, 1, p. 309. 237 «Life of Mary, the Niece of Abraham of Qidun» in S. Brock, S.A. Harvey, Holy Women, p. 27-29.238 S. Brock, L’oeil de lumière, p.102. 239 S. Brock et S.A. Harvey, Holy Women, p.29. 240 B. Ward, La vie au désert de prostituées, p. 147-148. 241 G.J. Brook, J-D. Kaestli, Narrativity in Biblical and Related Texts, p. 260-265.

199

Page 200: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

es fragmenti miuTiTebs, rom cxovrebaSi ganviTarebuli konkretuli movlenasamonastro wesebs ewinaaRmdegeba. vfiqrobT, es TavisTavad dauSvebelia; wmindaabrahami, romelic sakmaod ganswavluli RvTismsaxuri iyo, saeWvoa msgavsi mcdarigadawyvetileba mieRo da saeklesio kanoni daerRvia. A

avtori STambeWdavad aRwers mariamis or sapirispiro mxares; nawarmoebisdasawyisSi igi qristiani qalis samagaliTo saxes qmnis, xolo Semdgom samikitnostipiuri meZavis rolSi gvevlineba. Mmariamis asketuri aRzrda, ganuwyveteli marxva,Rameebis ganmavlobaSi fsalmunebis galoba icvleba sruli dekadansiT da jojoxeTSiSTanTqmiT. Mmagram nawarmoebis finalSi ukiduresad dacemul pirovnebas avtoriukiduresi monanie qalis saxiT warmogvidgens, romelic ganuwyveteli locva-vedrebiTinaniebs codvebs.

mariamisa da abrahamis Sexvedris scenas siuJeturi paralelebi eZebneba tasiascxovrebasTan da Cvens mier zemoT Seswavlil patristikul TxrobebTan: mamisaserapionisTÂis da mama iovane moklisaTÂis. wminda abrahamisa da misi Zmiswulis mariamis cxovrebaerT-erTi SesaniSnavi hagiografiuli nawarmoebia, romlis wyaro legendebSi da „sulismargebel“ TxrobebSia saZiebeli. A

wminda abrahamisa da misi Zmiswuli mariamis moxseniebis dRe 29 oqtomberia.

abrahamisa da mariamis cxovreba qarTul hagiografiaSi xelnawerebi

qarTul naTargmn hagiografiaSi cxovrebis mxolod kimenuri redaqcia arsebobs.242

uZvelesi redaqciebi daculia parxlis mracvalTavSi da bodles krebulSi. parxliseuliredaqcia gamosca s. yubaneiSvilma Zveli qarTuli literaturis qrestomaTiaSi.243 CvennaSromSi pirvelad qveyndeba cxovrebis bodles hagiografiul krebulSi daculi redaqciisteqsti.

cxovrebis teqsti daculia Semdeg xelnawerebSi: A-95 (Xs.) 621r-628v;bodl.1(XIs.)436r-442r; A-382 (XVs.)353r-355r; H-972(XVIs.)286v-291r; S-300(1779w.) 214r-217; A-643(XIXs.)24r-30r; A-1121(1854w.) 43v-46r; H-1370 (1871-1884ww.) 199v-203v; S- 3276 (XIXs.)13v-18v; S-4624(1812w.)238-241; A-381(1837-1838ww.) 244r-248r.

gansakuTrebiT aRsaniSnavia, rom arsebobs abrahamis cxovrebis qarTuliredaqciebi, romlis saTaurSic mariamis saxeli ar figurirebs: cxorebaÁ da moqalaqobaÁwmidisa mamisa Cuenisa abrahamisi. gTavazobT xelnawerebs, romlebmac cxovrebis teqstiSemogvinaxa: S-384(XI-XIIss.)496r-521v; S-1276(XI-XIIss.)270v-287r; A-1053(XIIs.)221r-244r; A-188 (XIIIs.) 1r-6r; quT.(XVIs.) 629v-651v. arsebobs wminda abrahamiscxovrebis svinaqsaruli teqsti: A-97(XIs.); A-193(XIs.); H-2211(XIs.); Jer.24-25(XIs.); Sin. 4(XIs.); Ath. 30(XIs.). 244

qarTuli redaqciebis mixedviT cxovrebis avtori efrem asuria. mravalma qarTulmaxelnawerma Semogvinaxa efremis nawarmoebTa Targmanebi, Tumca arcerT maTganSiwminda abrahamis Zmiswuli mariami ar moixsenieba. mravalricxovani xelnawerebi,romlebSic efremis Txzulebebis qarTuli vesiebia daculi, IX-X saukuneebiTTariRdeba. k. kekeliZis cnobiT, ZiriTadad es Txzulebebi qarTulad iTargmna IXsaukuneSi.

242 qxa (A), 1, 390; k.kekeliZe, etiudebi, 5, 137.243 ix. s. yubaneiSvili, qrestomaTia, 1, 312-317.244 e. gabiZaSvili, hagiografia, 117.

200

Page 201: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

rac Seexeba efrem asuris cxovrebas, b. uties cnobiT, cxovrebis siriuli versia VIIIsaukuniT TariRdeba, xolo IX saukuneSi qarTulad iTargmna. avtoris azriT, cxovrebisqarTuli YTargmani siriul originalze ufro adreuli unda iyos, magram igimomdinareobs ara siriulidan, aramed arabuli nusxidan.245 xolo J. garitis azriT,Targmanis wyaro ara arabuli, aramed siriuli originalia.246 bodles redaqciakrebulis 436r-442r moicavs.247

kimenuri redaqciebis Sedareba

Aabrahamisa da mariamis cxovrebis uZvelesi redaqciebi daculia parxlis mravalTavSiA-95 (621r-628v) da bodles hagiografiul krebulSi bodl.1. (436r-442r).

saTaurebi

redaqciebis saTaurebi erTmaneTisgan sxvaobs: A: Tuesa okdonbersa kT, netarisa abrahamisaTÂs, viTar igi sibrZniT da

sakÂrvelad gamoiyvana mariam Zmiswuli TÂsi meZvobisagan, 621r.B: Tuesa okdonbersa kT, Tqumuli wmidisa efremisi abraham monazonisaTÂs da

Zmiswulisa misisa mariamisTÂs, 436r. A redaqciis saTauri aklebs efremis saxels, xolo B mixedviT nawarmoebi

dawerilia vinme wminda efremis mier, romlis vinaobac ucnobia. faqtia, saTaurSiarsad konkretdeba efremis vinaoba. Aarsad ar aris miniSnebuli, rom Txzulebisavtoria efrem asuri, romelic wyaroebSi xSirad edesis diakvnis tituliTmoixsenieba. aRsaniSnavia, rom TiTqmis yvela gviandeli nusxa bodles redaqciidanmomdinareobs. ar aRmoCnda arcerTi parxlis (A) redaqciasTan Tanmxvedri teqsti.

mogviano nusxebis saTaurebi

A-382(XVs.): Tuesa okdonbersa kT. Tqumuli wmidisa efremisi, abrahammonazonisaTÂs da Zmiswulisa misisa mariamisTÂs, 353r.

H-972(XVIs.): Tuesa okdonbersa kT. Tqumuli wmidisa efremisi monazonisa abrahammonazonisaTÂs da Zmiswulisa misisa mariamisTÂs, 285v.

berZnizmebi

B redaqciis teqstSi berZnizmi SeiniSneba, xolo A redaqciaSi igi ardaiZebna. magaliTad,

A: romeli ergasisa welsa Wilsa zeda miswvi, 1313.B: romeli ergasisa welTa fsiadsa zeda miswvi, 443v.A-Si mocemulia Wili, xolo  B inarCunebs sityvis berZnul formas: y…aqoj, .

qarTul teqstSi –fsiadi.248

kleba

245 B.Outtier, «Un manuscrit Tbilissi A-249: un recueil traduit de l’arabe et sa physionomieprimitive», BK, 35, p. 105-106. 246 G. Garitte, «Vie géorgienne de s. Syméon Stylite l’ancien et de s. Ephrem», CSCO, 7, p. 78-117.247 P. Peeters, «De Codice», AB, 31, p. 317; c. qurcikiZe, «bodle N°1», mrT, 20, 387.

248 y…aqoj ¹, cf.ДРС, p.1799; Ffsiadi, fsiaTi, fsiaTia, Wilobi, cf. i.abulaZe, leqsikoni, 448.

201

Page 202: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

B redaqciaSi fragmentebis kleba SeiniSneba; igi aklebs A-Si mocemulepizodebs. iSviaTad amatebs gansxvavebul frazas:

A: „raÁsaTÂs esreT damagde me da mwuxarebasa didsa Semagde me, Svilo Cemo,ukueTu codos vinme da daadgres mas zeda, daimkÂdros man jojoxeTi quesknelisaÁ daiyos tirili TualTaÁ da RrWenaÁ kbilTaÁ. xolo romelman moaqcios codvisagan, inandes dailocvides RmrTisa mimarT, miutevnes mas Tana-nadebni misni da ganwmidos igicodvisagan,“ 1314.

B: „raÁsaTÂs esreT damagde da mwuxarobasa didsa Semagde? vina ars ucodveli,garna RmerTi xolo,“ 439v.

AzemoT mocemul fragmentebSi mniSvnelovani kleba SeiniSneba; epizodma srulitransformacia ganicada.

Ffraza „da iyos tirili TualTaÁ da RrWenaÁ kbilTaÁ“ figurirebs sinurimravalTavis (Sinaï, le cod. 32-57-33) anderZSi, romelic uZvelesia CvenamdemoRweul xelnawerTa Soris. igi 864 wliT TariRdeba: «mogÂÃseneniT RmrTisaTÂswmidaTa locvaTa TquenTa Sina, raÁTa Tquen mier ganvereniT Cuen dResa massaSinelsa gankiTxvisa Cuenisasa tirilisagan TualTaÁsa da RrWenisagan kbilTasa.», sinurimravalTavi, 273v-274r. unda aRiniSnos, rom fraza „tirili TualTaÁ“ saxarebissomxur versiaSi iZebneba, xolo saxarebis qarTuli versiebi daculia opizas dajruWis xelnawerebSi. sinuri mravalTavi gadaiwera sabawmindis monasterSi 864wels.249 am xelnawerSi daculi ramdenime Txzuleba unikaluria, romelic arcerT qarTulxelnawerSi ar iZebneba. zemoT moyvanili fraza B redaqciaSi ar figurirebs, romelicnaTelhyofs redaqciaTa Soris sxvaobas da amave dros A redaqciis gansakuTrebulsiZveleze miuTiTebs.

qarTuli versia da berZnuli originali

cxovrebis qarTuli teqstebi Sejerda berZnul gamocemul teqstTan _ Acta Sanctorum(Martii, II, p.741-748). pirveli xuTi gverdi moicavs wminda abrahamis cxovrebas.Mmariamisa da abrahamis istoria 745 gverdidan iwyeba.

saTaurebi

AASS.: Toà Ag…ou Efraˆm e„j tÕn b…on toà makar…ou Abram…ou(wmindaefremis (Txroba) netari abrahamis cxovrebis Sesaxeb), gv. 745

A saTauri sxvaobs; masSi wminda efremis saxeli ar figurirebs: netarisaabrahamisTÂs, viTar igi sibrZniT da sakÂrvelad gamoiyvana mariam, Zmiswuli TÂsimeZvobisagan(621r).

B metnaklebad Tanxvdeba berZnuls, Tumca saTauris bolos matebas vxedavT:Tuesa okdonbersa k~T. Tqumuli wmidisa efremisi abraham monazonisaTÂs da Zmiswulisamisisa mariamisTÂs.

Sesavali

A SesavalSi msubuqi kleba SeimCneva, xolo B mihyveba berZnuls, Tumca amukanasknelSi abrahamis saxeli ar gvxvdeba:

AASS: BoÚlomai æ ¢gaphtoˆ, dihg»sasqai tÍ Ðmono…v Ømîn par£doxon pr©gma, Ó™po…hsen ™n tù ge…roi aÙtoà Ð Mak£rioj to‹j g¦r suneto‹j kaˆ pandamatiko‹j Ôntwj

249 G. Garitte, «Une édition intégrale du grand homéliaire du Sinaï du 864», BK, p. 27-35; N. Marr,«Le Synaxaire géorgien», PO, 95, p.639-631.

202

Page 203: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

par£doxon ™stin, kaˆ plÁrej çfele…aj kaˆ katanÚxewj(msurs, Cemo sayvarlebo,yvelas giamboT saocari saqme, romelic netarma siberis dros aRasrula, radgan igibrZenTa da ganaTlebulTaTvis WeSmaritad saocaria da sargeblobiT da uZilo RameebiTaRsavse), 745, E.

A: mnebavs sayuarelno, Tquensa magas erTobasa smenad didebuli saqmÀ, romeliqmna wmidaman abraham Jamsa mas siberisa misisasa, rameTu gonierTa da sulierTanandÂlve sakÂrvel ars da savsÀ sargebeliTa da cremliTa,  1305.

B: mnebavs, sayuarelno Cemno, Tquensa magas erTobasa smenad didebuli igisaqme abrahamisi, romeli qmna Jamsa mas siberisa misisasa, rameTu gonierTa dasulierTa nandÂlve sakÂrvel ars, romeli moipoves mRÂZrobiTa da cremliTa, 440r.

qvemoT moyvanil fragmentebSi kleba-mateba SeimCneva:AASS.: kaˆ e„selqën e„j tÕn tÒpon toà pandoce…ou, katalÚsaj ™n aÙtù,

periblšpeto ïde kake‹ toà „de‹n aÙt»n(da rodesac im adgilas mivida, sadacsastumro iyo, Sevida da aTvalierebda garemos, raTa igi daenaxa), 746, D.

A: da viTarca mivida netari ese abraham adgilsa mas da Sevida yovelsaSesakrebelsa mas da mimoixedvida aqa da iqi, raÁTamca ixila mariam, 1310.

B: da viTarca mivida netari igi ese adgilsa mas, Sevida igiyovel(sa)Sesavalsa250 mas, sada igi iyo Zmiswuli misi da mimoixedvida aqa da iqi,raÁmca ixila iamavari, 442v.

berZnul dedanTan gansxvavebani

Aam fragmentebs mosdevs B redaqciis epizodi, romelic gamoqveynebul berZnulteqstTan SedarebiT erTgvarad Tavisufali Targmnis stils amJRavnebs:

AASS : O de p©ndox(sic) „dën t¾n ¹lik…an tÁj poli©j aÙtoà, katšgnw aÙtoà,eipe ¢pokriqeˆj eipen: “Estˆn, kaˆ p£nu æra…a”, Ãn g¦r ¹ makar…a Øperfuîjperikall»j. ”Efh prÕj aÙtÕn Ð Mak£rioj:  T…j kale‹tai ?  O lšgei aÙtù:  Mar…a(rodesac sastumros mepatronem dainaxa misi asaki da TeTri Tma, (gulSi) gahkicxada upasuxa: „aris erTi da namdvilad mSvenieri.“ radgan netari(qali) WeSmaritadmetad lamazi iyo. netarma uTxra: „ra hqvia mas?“ Mman uTxra: „mariami“.),gv.746,F.

A: xolo man ixila hasaki misi da mÃceni misni, gangmo igi gulsa Sina TÂssa.merme kualad meyseulad hrqua: „sada ars nandÂlve Suenieri igi?“  rameTu netariigi qmnulkeTil iyo friad. hrqua mas netarman abraham: „saxeli raÁ hrqÂan mas?“xolo man miugo da hrqua: „mariam.“ 1310.

B: xolo man viTarca ixila hasaki igi misi da mÃceni misni, gangmo igi gulsaSina TÂssa, rameTu iyo netari ese moxucebul friad da hrqua mas: „hÀ, ars.“ hrquamas abraham: „saxeli raÁ hrqÂan?“ xolo man hrqua mas: „saxeli mariam.“ 442v.

B gansxvavdeba berZnulisgan: AASS: OÙa… moi mÒnV, 746( vai, Cems Tavsmartos); B:„vaÁ me, codvilsa.“ 443r; A:„vaÁ me martosa.“ 1311.

kleba berZnul teqstSi; paraleli laTinuri versiasTan

berZnuli teqsti aklebs qarTulSi warmodgenil fragmentebs, xolo esukanasknelni cxovrebis laTinur versiaSi figurireben (P.L. 73):

P.L. 73: non dixit in corde suo, quomodo aspectus viri hujus, patrui meiaspectum similat?, col.655.

250 yovelSesavali, berZ. kalki pandoce‹on

203

Page 204: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

A: da ara Tqua, viTarmed hgavs xati igi misi xatsa mamisZmisa misisasa,1311.

B: ara rame Tqua netarman gulsa TÂssa, viTarmed hgavs xati igi misixatsa mas mamisZmisa misisasa, 443r-v.

qarTuli versia da Vitae patrum

qvemoT mocemuli fragmenti sxvaobs berZnulTan da uaxlovdeba laTinurs: AASS: Tšknon moà Mar…a, oÙ gignèskeij me; OÙk ™gè e„mi Ð pat»r soà

Abr£mioj. Tšknon, oÙ gnwr…zeij me; OÙk ™gè e„mi Ð ¢naqršyaj se; T… soi ™qÚeto;PoÚ tÕ scÁma tÕ ¢ggelikÕn;(Cemo Svilo, mariam, ver micani? gana me Seni mamaabrahami ara var? me is ara var, vinc Sen aRgzarda? vin mogkla? sad aris Seniangelozis saxe?), gv. 747.

P.L. 73: Filia mea Maria, non me agnoscis? Viscera mea, nonne ego sum qui tenutrivi? quid tibi factum est, o filia mea? Quis te interfecit? Ubi est illehabitus angelicus?, fol. 637.

A: „Svilo Cemo mariam, ver micana ? me var mamisZmaÁ Seni abraham. SviloCemo da nawlevo Cemo, ara micana ? me var, romelman gangzarde Sen. raÁ ese hqmen,Svilo Cemo, anu vin mogkla Sen ? sada ars xati igi Seni angelozebri?“ 1313.

B: „Svilo Cemo mariam, ver micana me ? me var mamisZmaÁ Seni abraham. SviloCemo, ver micana ? me var, romelman gangzarde Sen. raÁTa hqmen ese, Svilo Cemo ?vin mogkla Sen ? sada ars xati Seni angelozebri?“ 444r.

EzemoT moyvanili fragmenti sakmaod yuradsaRebia, radgan A redaqciaSi dalaTinurSi figurirebs sityva „nawlevi“_«viscera»,, romelsac berZnuli da B aklebs.gTavazobT frazas: «viscera mea»- nawlevo Cemo: “Non loqueris mihi, pars viscerummeorum?”(„da aras metyÂa, nawlevo Cemo“).”251

aRniSnuli teqstobrivi paraleli mniSvnelovani detalia, romelic Targmaniswarmomavlobaze mianiSnebs; am sityvis A-Si da laTinurSi arseboba gviCvenebs, romqarTuli Targmani ar momdinareobs gamocemuli teqstidan, aramed ucnobi berZnulidednidan, romelic Semdgom laTinurad iTargmna, Setanil iqna mamaTa cxovrebaSi (Vies dePères) da gamoica laTinuri patrologiis 73-e tomSi(Patrologia Latina, 73). Mmagram essakiTxi amiT ar amoiwureba; qarTul redaqciebSi aRmoCnda sxva paraleli, romelicamtkicebs, rom cxovrebis zogierTi epizodi patristikuli literaturidan momdinareideebzea Camoyalibebuli.

s. brokis cnobiT, abrahamis cxovrebaSi aisaxeba uZvelesi idea, rodesacwmindani kisrulobs sxvis mier Cadenil codvebsa da araswor qmedebebs. maSasadame,gankiTxvis dRes maT nacvlad igi warsdgeba uflis winaSe, rogorc pasuxismgebelimaTi momavalSi marTebuli saqcielisa.252

qarTul redaqciebSi mikvleuli fragmenti adasturebs brokis azrs, Tumcakvlevis Sedegad aRmoCnda, rom es uZvelesi idea momdinareobs paterikidan da kerZodanonimuri apofTegmebidan, romlebic f. nom Tavisi cnobili anonimuri apofTegmebis(Histoires des solitaires égyptiens) koleqciaSi gamoaqveyna. gTavazobT apofTegmissiuJets: erTi qalaqis episkoposma imruSa. erT dRes eklesiaSi man aRsarebawarmoTqva xalxis winaSe da aRiara, rom mZimed Sescoda. MSemdeg Tavisi stiqarisakurTxevelze dado da acnoba mrevls, rom mas aRar ZaluZda maTi episkoposiyofiliyo. maSin, uklebliv yvelam tirili daiwyo da Sehyvira: H ¡mart…a aÛth

251 Viscus, eris n= «viscères», «nawlavi», «Signeuli», cf. ЛРС, 1085. 252 S. Brock, S. Harvey, Holy Women, p. 28.

204

Page 205: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

™f’¹m©j, mÒnon me‹non ™n tÍ ™piskopÍ(„dae, Seni codvebi Cvenze iyos, magramSeinarCune Seni saepiskoposo~).253

gTavazobT berZnul da qarTul teqstobriv paralelebs: AASS: Ep ™me ¹¡mart…a soà, ð tšknon, ™k tîn ceirîn moà Ð Qeoj ™n zht»sei t¾n ¡mart…an soàtaÚthn(„dae Cemze iyos Seni codva, Cemo Svilo; dae, RmerTma Cemi xelebiT moiZiosSeni codva~), 747

A, B: „Cem zeda iyavn codvaÁ ege, Svilo Cemo. ÃelTagan CemTa iZiosRmerTman codvaÁ ege, Svilo Cemo“, 1314.

zemoT moyvanili motivebi gansakuTrebiT mniSvnelovania. paralelebisSejereba gvarwmunebs, rom fragmentebis damakavSirebeli detalebi sakmaodkonkretulia da ara SemTxveviTi. eWvsgareSea, rom s. brokis mier cxovrebaSiAaRniSnuli es uZvelesi idea paterikidan momdinareobs.

siriuli versia

s. broki gvTavazobs cxovrebis siriul versias, romelic Sejerda berZnul,laTinur da qarTul versiebTan. berZnuli versia aklebs frazas, romelicwarmodgenilia qarTul, laTinur da siriul versiebSi:

sir: The situation was as follows(xolo saqme SemdegSi iyo), cf. S. Brock,Life of Mary, p. 29; P.L. 73: Res vero gesta hujusce modi est, col. 651; A, B: xolosaqmÀ igi ese ars, 621r; 440r.

qarTuli redaqciebis ramdenime fragmenti Tanxvdeba siriuls, xolo berZnulfraza klebas amJRavnebs:

AASS., gv. 747: PrÕj g£r tÁj ™ke…nhj met£noian ski¦ kaˆ f£ntasm£ ™stˆn йmetšra(Cveni monanieba iluziaa mis (sinanulTan) SedarebiT).

sir: Compared with hers, our repentance is a mere shadow; compared withhers, our supplications are just as dreamlike(Cveni monanieba aCrdilia mis(sinanulTan) SedarebiT; Cveni vedreba mxolod iluziaa mis (vedrebasTan)SedarebiT), S. Brock, p. 36.

A, B: xolo Cueni ese sinanuli misisa sinanulisa winaSe aCrdili ars daCueni ese vedrebaÁ misisa mis vedrebisa winaSe sizmari ars, 1316; 445r.

qvemoT moyvanili fragmenti berZnul teqstSi ar arsebobs, samagierod masvxvdebiT qarTulSi, laTinurSi da siriulSi:

P.L. 73: Hora autem illa quando quievit migraturus ad Dominum, peneuniversa civitas congregata est. Et unusquisque eorum eum omni devotionecastissimo ejus corpori appropinquans, benedictionem sibi ex vestimentis ejusdiripuit. Et si quocunque languore id quod direprum est contigit, sine aliquamora sanitas subsecuta est(da im dros, rodesac man ganisvena, raTa ufalTanwasuliyo, TiTqmis mTeli qalaqi Seikriba. Dda TiToeuli TayvaniscemiT uaxlovdebodamis wminda sxeuls da misi samosis (nawils) sulis cxonebisTvis glejda. Tu raimesneulebiT Sepyrobili Seexeboda misi tansacmlis aglejil (nawils), dauyovneblivinkurneboda.), col.660

sir: p. 36: On the day when he died the entire town gathered; everyone waseager to follow the saint's body in the funeral cortege. People grabbed bits ofhis clothes to afford themselves salvation. Everyone who had some sicknessapplied to their bodies whatever part of his clothing had been removed, with theresult that they received healing(misi gardacvalebis dRes mTeli qalaqi Seikriba;yvela eswrafvoda samgloviaro procesiaSi gaecilebina misi wminda sxeuli. xalxi

253 F. Nau, «Histoires des solitaires égyptiens», ROC, 2(XII), p. 62-63.

205

Page 206: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

(sulis) xsnisTvis misi tansacmlis bolos glejda. yvela, vinc raime sneulebiT iyoSepyrobili, tanze misi tansacmlidan moglejil nawils idebda. amis Sedegad isiniinkurnebodnen).

A, B: xolo Jamsa mas gansuenebisa misisasa Sekrba erTbamad yoveli igiqalaqi da kacad-kacadi mieaxleboda wmidaTa maT ÃorcTa misTa da moitacebdessamoslisa misisa nakurTxevad da ravdenTa sneulTa Seaxes, ganikurnebodes, 442r,1317.

qarTuli redaqciebis warmomavloba (daskvna)

teqstebis Sedarebis gangrZoba zedmetad migvaCnia, radgan gansxvavebebsredaqciebis warmomavlobisa da berZnuli originalis garkveuli sakiTxisakenmivyavarT.

eWvsgareSea, rom qarTuli Targmani berZnulidan momdinareobs. Mmagram amavedros mniSvnelovani fragmentebiT igi sxvaobs berZnulisagan da Tanxvdeba laTinurs,romelic ucnobi berZnuli originalidan momdinareobs. sagangebod aRsaniSnavia, romqarTuli gvTavazobs paralelebs agreTve siriul versiasTan. nuTu SesaZlebeliadavaskvnaT, rom qarTulSi kleba-matebis procesi siriuli versiis arsebobiT arisgamowveuli?

Mmagram ratom aRmoCnda berZnulSi gamoklebuli fragmentebi qarTul TargmanSi,romelic siriulidan da laTinuridan ar momdinareobs?

vfiqrobT, rom abrahamisa da mariamis cxovrebis uZvelesi qarTuli redaqciebi,romelebic regularulad sxvaoben berZnul gamocemul teqstTan, momdinareoben ucnobiberZnuli nusxidan, romelic dRemde miukvlevelia.

206

Page 207: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

cxovreba wminda abrahamisa da misiZmiswuli mariamisa

207

Page 208: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Bbodle #1 (XIs.), hagiografiuli krebuliKkimeni

Tuesa okdonbersa kTTqumuli wmidisa efremisi

abraham monazonisaTÂs da Zmiswulisamisisa mariamisTÂs1*

436r-442r

1. (436r)mnebavs, sayuarelno Cemno,2 Tquensa magas erTobasa smenaddidebuli saqmÀ abrahamisi,3 romeli qmna4 Jamsa mas siberisa misisasa,rameTu gonierTa da sulierTa nandÂlve sakÂrvel ars, [romeli moipovesmRÂZarobiTa]5 da cremliTa. xolo saqme misi ese ars:*

2. rameTu esua netarsa mas ZmaÁ Ãorcielad, romelsa esua asuli, saxeliTmariam. Dda aResrulnes mSobelni misni da daSTa yrmaÁ igi oblad. Ddamoiyvanes igi mecnierTa da mohguares igi6 mamisZmassa missa, rameTu iyoSÂdisa wlisa oden.7

3. xolo netarman man brZana yofaÁ misi gareSesa mas saxlsa. da iyosaSoval8 maTsa mcire senaki,9 romelsa Sina daaswava „daviTi“ da sxuaniwignni da mis Tana Ramesa aTevn da galobn. da viTarca beri imarxavn,egreca igi. da gulsmodginebasa waremateboda (436v)iswrafda aRsrulebadyovelTa saTnoebaTa.

4. xolo10 netari igi beri11 mravalgzis evedrebin RmerTsa cremliTa misTÂs,raÁTa gonebaÁ misi iyos RmrTisa Tana da raÁTa ara Seikras gonebaÁ misiromliTame queyanisa saqmiTa da zrunviTa. rameTu mamaman misman fasididZali dauteva mas da ese12 brZana netarman man [fasisa mis micemaÁ]13

glaxakTa da obolTa.14

5. da ese6 netari yrmaÁ dRiTidRe evedrebin mamisZmasa TÂssa da etyÂnmas:15 „mamao, vlocav16 siwmidesa Sensa. iloce CemTÂs, raÁTa ganvere meborotTagan gulissityuaTa da yovlisagan manqanebisa da mravalTagansabrÃeTa eSmakisaTa.“

6. da esreT gulsmodgined Sureboda yovelTave wessa mas17 monazonebisasaTÂsisasa.18 da uxaroda friad19 mamisZmasa misTÂs,20 rameTu hxedvida21

keTilsa mas gulsmodginebasa missa da cremlTa da simdablesa da yudroebasada simSÂdesa da RmrTisa mimarT siyuarulsa. Dda oc wel Sureboda netarisamis Tana, viTarca22 tarigi wmidaÁ da viTarca tredi ubiwoÁ.

1 Tuesa okdonbersa kT netarisa abrahamisaTÂs, viTar-igi sibrZniT da sakÂrvelad gamoiyvana mariam,Zmiswuli TÂsi meZvobisagan A. 2-Cemno A. 3-abrahamisi A. 4+wmidaman abraham A. 5-romeli moipovesmRÂZarobiTa A. 6-igi A. 7–oden A. 8 saSuval A. 9 sarkumeli A. 10 da rameTu A. 11 -beri A. 12 amisi A.13-fasisa mis micemaÁ A. 14+micemaÁ A. 15 da eseca A. 16–mas A. 17 vhlocav A. 18-TÂsisasa A. 19-friadA. 20 missa A. 21 xedvida A. 22–viTarca A.

208

Page 209: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Sejerebulia: A-95-Si dacul teqstTan, 621r-628v (A) saTauriT: „Tuesa okdonbersa kT netarisaabrahamisTÂs, viTar igi sibrZniT da sakÂrvelad gamoiyvana mariam, Zmiswuli TÂsi meZvobisagan“; ix. s.yubaneiSvili, Zveli qarTuli literaturis qrestomaTia, 1, p. 312-318; cxovrebis teqstebi, daculi Semdeg xelnawerebSi:A-382(XVs.)353r-355r -(red.D) da H-972(XVIs.)120r-125r -(red.C) bodl.1-(B) redaqciis variantebswarmoadgenen.

* berZnul wyaroSi aRniSnuli fraza ar figurirebs ; igi iZebneba siriul da laTinur versiebSi, cf. S.Brock et S. Harvey, Mary, the Nièce of Abraham of Qidun in Holy Women, p.29: „The situation was asfollows“; cf. P.L. 73, col. 651-652: res vero gesta hujuscemodi est.7. da viTarca aResrulnes ocisa wlisa Jamni, aRborgna eSmaki mis zeda daumzirda, raÁTamca1 monadira igi, raÁTa esreT odenmca SeuZlo mwuxarebasa dazrunvasa2 Segdebad netarisa mis da raÁTamca gonebaÁ misi ganaSoraRmrTisagan.

8. iyo vinme, romelsa saxeli oden zeda edva monazonebisaÁ, romelimovidis netarisa mis mizeziTa siyuarulisaÁTa mravliTa moswrafebiTa(437r)daxedavn netarsa mas yrmasa sarkÂmliT, romlisagan iqmna igi trfial da undaSemTxuvevaÁ misi, rameTu viTarca cecxli aRegzna gulsa missa sicbili igitrfialebisaÁ. da umzirda igi3 mravalJam, vidre weliwad erTadmde, vidreara moauZlura gonebaÁ misi. Dda ganaRo sarkumeli senakisa TÂsisaÁ4 dagamovida misa da Seigina mis Tana mwÂriTa uSjuloebisaÁTa.*5

9. da Semdgomad saqmisa mis uSjuloebisa,6 ganukrTa7 gonebaÁ misi8 daicemda pirsa TÂssa da gardaipo ZaZisa igi samoseli da unda moSTobaÁ TavisaTÂsisaÁ mwuxrebisa misgan.

10. da Tqua gulsa TÂssa:9 „me amieriTgan movkuedi da warwymdes dReniCemni da nayofi SromaTa CemTaÁ, marxvani igi Cemni da cremlni Cemni aradSeiracxnes. RmerTi ganvarisxÀ10 da Tavi Cemi movikal da mamisZmaÁ CemiÃuÀbul vyav11 da sakicxel eSmakisa viqmen. amieriTgan raÁsaRa cocxal varubadruki ese?

11. vaÁ me, raÁ ese SememTxÂa! vaÁ me, raÁ-ese vyav! vaÁ me, raÁ-esemevno! vaÁ me, vinaÁ-ese gamovvardi, viTar dabnelda gonebaÁ Cemi!12 vervcan,13 viTar mibrkuma, ver gulisÃmaÁ-vyav14 da viTar Sevigine, ara vic.15

Rrubelman bnelisaman16 dafara guli17 Cemi, raÁTa ara vcna,18 raÁsa-igi19

viqmode. Aaw sadame davefaro, anu vidremde vidode?20

12. sadame21 arian moZRurebani igi wmidisa mamisZmisa Cemisani? anu sadaarian swavlani igi efremisni, moyÂsisa misisani, raJams maswavebed dametyÂed: „ekrZale Tavsa Sensa da (437v)Seuginebelad siZesa mas ukudavsa,rameTu siZÀ igi Seni wmida ars.”

13. RmerTi moSurne ars da verRara SemZlebel var TualTa axilvad zecad,rameTu movkued RmrTisaganca da kacTaganca. rameTu aw miaxlebad sarkumelsamas ver Ãel-mewifebis. viTarme ukue vikadro codvilman aman da savsemanarawmidebiTa sityuad wmidisa mis Tana, da Tu vikadro sityuad,22 cecxligamoÃdes sarkÂmlisa misgan da Semwuas me. umjobes ars Cemi23 sxuad sofladwarslvaÁ, sada aravin micodis me, rameTu erTve movkued da arRara arssasoebaÁ cxorebisa CemisaÁ.“ 

209

Page 210: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

14. da aRdga meyseulad da warivltoda24 sxuad qalaqad da Seicvala samoseliTÂsi4 da dadga igi yovelTa Sesavalsa mas.*1 viTarmca A. 2 –zrunvasa A. 3 +mas A. 4 TÂsisaÁ A. 5 urCuloebisaÁTa A. 6 urCuloebisa A. 7 ganukÂrda A. 8

gonebasa missa A. 9 –gulsa TÂssa A. 10 ganvarisxe A. 11 mwuxarebasa da WirSi Sevagde A. 12 +da A. 13 +daA. 14 gulisxma-vyav A. 15 uwyi A. 16 bnelman A. 17 gonebaÁ A. 18 rameTu ara vcan A. 19 vidreme vide A. 20

sada A. 21 +wmidisa mis Tana A. 22 Cemda A. 23 warvida A. 24 misi A.

*Perˆ ™kpesoÚshj Parqšnou: «Kaˆ ¢no…xasa t¾n qur…da tÁj kšllhj e„sšdexato tÕn ØphretoÚmenon aÙtÍ, kaˆtoÚtw sunefÚrh. ToÚtw de taÚth sunšbh, tù m¾ kat¦ pneumatik¾n prÒqesin kaˆ ¢g£phn Qeoà ™schkšnai t¾n¥skhsin. („dacemuli qalwuli“_da man gaaRo Tvisi senakis patara kari, Seiyvana, vinc mas etrfialebodada waibilwa masTan. Ees imitom moxda, rom igi asketur cxovrebas sulierebiTa da RvTis siyvaruliT armisdevda), cf. P. G. 34, Histoire Lausiaque, chapitre 25, col. 1097.

*yovelTa Sesavalsa: siriuli versiis mixedviT: «law tavern»- syr. «Putāqā», momd. berZ. pandoce‹on, cf.S. Brock, S. Harvey, Holy Women, p. 31; „Sen aRmarTe garyvnilebis (porne‹on), saxli, Sen Sehqmeniyovel gzasa da gzajvaredinze sameZavo (porne‹on) saxli“, (Ex.Am II, 6 130,13-16) in M. Scopello, Femme,Gnose et Manichéisme, p.119.

15. xolo raJams ese SemTxuevad iyo misa, ixila netarman1 man berman2 CuenebaÁsaSineli: veSapi didi da istÂnda3 Zlierad, saZagel iyo xilvad, romeli gamovidodaadgiliT TÂsiT da movida4 saxladmde netarisa mis da hpova tredi* spetaki da STanTqaigi da miiqca igi adgiladve TÂssa.

16. ganiRÂZa netarman man da Sewuxna friad da tiroda mwared da ityoda: „devnaÁraÁme aRadginosa eSmakman esklesiaTa zeda da mravalni ganadginnessarwmunoebisagan, anu ganvTolvaÁ5 raÁme iyosa da ÃdomaÁ eklesiaTa RmrTisaTaÁ, anukacni mis dabisani kualad moiqcinnes kerpTmsaxurebad.“6

17. ilocvida netari ese RmrTisa mimarT da Tqua: „winaÁswarmcnobelo dakacTmoyuareo7 RmerTo, Sen mxoloman ici, raÁ ars CuenebaÁ ese.“

18. (438r)da merme meoresa dResa kualad8 ixila igive veSapi, gamosruli adgiliTTÂsiT da momavali saxlad misa. da dadva Tavi TÂsi ferÃTa queSÀ netarisa mis9 dagansqda da gamovida tredi* igi cocxali da araraÁ ipova biwi mis Tana yovladve.10

19. da viTarca11 ganiRviZa netarman man, meyseulad uwoda qalsa12 mas erTgzis daorgzis da hrqua:13 „raÁsaTÂs daicone? dRes ori dRe ars aRebad pirisa14 Senisa15 dadidebad RmrTisa?”16 viTar man araraÁ17 miugo, rameTu ori dRe aqunda,18 vinaÁTgan19

arRara galobda msgavsad CuÀulebisa.20

20. maSin gulisÃmaÁ-yo21 netarman man da sulT-iTquna, tiroda mwared da Tqua:„vaÁ me, viTar21 tarigi igi Cemi mgelman mimtaca da Svili Cemi warmetyuena.“22

21. aRimaRla ÃmaÁ TÂsi da tiroda da Tqua: „macxovaro soflisao, moaqcie tarigiigi Seni sadgurad cxorebisad, raÁTa ara STavides sibere Cemi mwuxarebiTjojoxeTad!24Nnu ugulebels-hyof vedrebasa Cemsa, qriste, aramed moavline mswraflmadli Seni da daicev igi pirisagan veSapisa.“

22. xolo arian orni dReni, romel ixilna Cuenebasa mas Sina netarman,25 orniwelni, romel-igi dayvna Zmiswulman misman gare. mieriTgan hyofda igi vedrebasamisTÂs dRe26 da Rame27 RmrTisa mimarT.

23. xolo Semdgomad orisa wlisa, esma mas sada-igi28 ars29 da viTar-igi iqcevis.30

Dda hlocvida visme megobarsa TÂssa da miavlina igi,31 raÁTa WeSmaritad gamoikiTxosmisTÂs da daiswaos adgili, sada-igi32 iyofis.33 maSin warvida mociquli (438v)igi

210

Page 211: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

da gamoikiTxa WeSmaritad misTÂs da ixilaÁ TÂT igica. da movida da uTxra netarsamas yoveli TiToeulad da aswava34 adgilica35 igi.

24. xolo netarsa mas hrwmena da Tqua: „WeSmaritad igi ars.“36 da hrqua mecniersamas missa, raÁTa moarTuas mas samoseli saeriskacoÁ da cxeni da drahkani* erTi. dayo egreT,37 viTarca ubrZana mas.

25. da ganaRo kari senakisa38 misisaÁ39 da gamovida da Seimosa samoseli igisaeriskacoÁ da daidga qudi40 Tavsa TÂssa41 da moiRo drahkani igi da dajda cxensamas zeda da waremarTa qalaqsa mas, viTarca mstovari vinme, romelsa42 egulebinganmsturobaÁ soflisaÁ,43 gina qalaqisaÁ sxuaÁ xati Seimosis da ara sacnaur iyos.

1+abraham A. 2 – man berman A. 3 stuenda A. 4+vidre A. 5 gandgomaÁ A. 6 kerpTmsaxurebasa A. 7

kacTmoyvaro A.8+kualad A. 9 netarisa mis A. 10 mis Tana yovladve A. 11 viTarca A. 12-qalsa A. 13 Tqua A.14 pirisaÁ A. 15 Senisa A. 16 RmrTisa A. 17 -araraÁ A. 18 aqÂnda A. 19 raÁTgan A. 20 Cueulebisa A. 21

gulisÃmaÁ-yo A. 22 -viTar A. 23 warityuena A. 24 jojoxeTa A. 25+abraham A 26 dRÀ A.27 RamÀ A. 28 sada A. 29

iyo A.30 iqceoda A. 31 –igi A.32 sada A. 33 iyofodis A. 34 aswavaca A. 35 adgili A. 36 xolo netarsa mashrwmena WeSmaritad, rameTu igi ars A. 37 egre A. 38 saxlisa A. 39 TÂsisaÁ A. 40+marfoÁ A. 41 missa A.42 romelsa A. 43 ganmstovrebad soflisa A.

* mtredi- RmrTis suli, misi Tanadaswreba, misi qmedeba: Sdr. maT. 3:16; mark. 1:10; luk..3:21; iov.1:32; Sdr. Ppelagia antioqelis cxovreba (nonosis sizmari).* Sdr. Nnonosis sizmari.

211

Page 212: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

26. egreca ese netari abraham xatiTa miT saeriskacoÁTa mivida, raÁTa mteri igiaotos. 27. movediT da dagikÂrdin, sayuarelno Cemno, meore1 ese abraham, rameTu pirvel igiganvida mefeTa brZolad da mosrna igini da moaqcia loT, Zmiswuli TÂsi tyueobisagan.* xolo meore2 eseabraham ganvida brZolad TÂT mis eSmakisa da sZlo mas da moaqcia Zmiswuli TÂsi.

28. da viTarca mivida netari ese3 adgilsa mas, Sevida igi yovelTa Sesavalsa4 mas,[sada-igi iyo Zmiswuli misi]5 da mimoixilvida aqa da iqi, raÁTamca ixilaiamavari.6 Dda viTarca warÃda Jami erTi da versada ixila igi, ganiRima da hrquamoRuawesa mis adgilisasa: „megobaro, mesma, viTarmed givis vinme aqa qaliqmnulkeTili da mnebavs, raÁTamca vixilo igi.”

29. xolo man, viTarca ixila hasaki igi misi da mÃceni misni, (439r)gangmo igigulsa Sina TÂssa, rameTu iyo netari ese moxucebul friad da hrqua mas: „hÀ, ars.“7

hrqua mas8 abraham: „saxeli raÁ hrqÂan?“9 xolo man hrqua10 mas: „saxeli11 mariam.“

30. maSin mxiaruliTa piriTa hrqua netarman man:12 “mouwode mas, raÁTa dResvixaro13 mis Tana, rameTu friad14 hambavisa misisaTÂs vetrfiale mas.“ xolo manviTarca15 uwoda,16 movida misa. da netarman man, viTarca ixila igi [Semkulebasamas Sina missa da xatsa meZavTasa,]17 aRivso piri misi cremliTa da iTmenda friad,raÁTa ara cnas da ivltodes misgan.18

31. da viTar dasxdes igini serad, mieriTgan iwyo simRerad mis Tana19

gansakÂrvebelman man kacman.20 xolo igi aRdga da ambors-uyofda qedsa missa. Ddaeca sulnelebaÁ monazonebisa misisaÁ da moeÃsennes dReni marxvisa misisani. sulT-iTquna da cremlni gardamosTxinna da Tqua: „vaÁ me, codvilsa.“21*

32. xolo moRuawesa mas missa daukÂrda da hrqua mas: „raÁ ars, dedofalo Cemomariam, dRes gaqus aqa Cuen Tana ori weli da arasada mesmes Senni sulTqumani daarca eseviTari sityuaÁ. Aaw raÁ-ese22 hyav Sen?” man hrqua mas: „ukueTumcamomkudar viyav samisa wlisa wina, netarmca viyav.“

33. xolo netarman man raÁ ixila, nuukuÀ icnas igi da ivltodes. hrqua massastikad: „aw viTar moxuÀd23 Cemda, mogegonnesa codvani Senni?“

34. da arame24 Tqua [netarman man gulsa TÂssa,]25 viTarmed hgavs xati igi misixatsa mas mamisZmisa misisasa, anu viTarme ara cna, rameTu hasaki igi misi 1 meorÀ A.2 meorÀ A. 3 +abraham A. 4 Sesakrebelsa A. 5 -sada-igi iyo Zmiswuli misi A. 6 mariam A. 7

sada ars nandÂlve Suenieri igi, rameTu iyo netari igi qmnulkeTil friad A. 8+netarman A. 9+mas A. 10

+miugo A. 11-saxeli A. 12 -netarman man A. 13 vixaro A. 14 friadisa A. 15–viTarca A. 16 mouwoda A. 17

Semkobili saxiTa meZavTaÁsa yovladve A. 18 -misgan A.19 misa A. 20 +man A. 21 martosa A. 22 raÁ A. 23

moxued A. 24 ara A. 25–netarman man gulsa TÂssa A.

* nÒmisma, atoj – drahkan-i , oqros fuli (ix. z. sarjvelaZe, sityvis kona, gv. 78); oqros fuliserTeuli; oqros drahkan-i(drahkan(i) an drahekan-i(drahékan(i): 30Sauri, 1 maneTi da naxevari(rouble etdemi). drahkan (i) igive dahékan (i)-dahkani, drahma-drama-is saxecvlili, hibriduli formaa, cf. J.Karst, Précis de numismatique géorgienne, p. 16-17. *Sdr. tasia megÂptelis cxovreba, A-95, fol.1266- [Sarap…wn]Endus£menoj oân kosmikÕn scÁma, œlabemeq’˜autoà nÒmisma (drahkan-i, drahkan-i), kaˆ ¢pÁlqe prÕj aÙt»n(„serapioni Seimosa samoqalaqotansacmliT, aiRo erTi nÒmisma (drahkan-i, drahkan-i) da gaemarTa misTan (tasiasTan)“, cf. F. Nau,Histoire de Thaïs, p. 40.* Sdr. dab. 14:15,16.

212

Page 213: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

*A redaqciaSi “codvilis” nacvlad, figurirebs “marto”(„vaÁ me martosa“), romelic berZnulsSeesatyviseba: Kaˆ epen: ”Abal, OÙa…, moi mÒnh” (da man Tqva: „vai me, martosa“) cf. AASS., col.746; „suli daqvrivda(c»ra), daglaxakda da martosuli gaxda. aRaravin iyo misi Semwe, aravin iziarebdamis wuxils“(Ex. Am II, 6 128, 18-20); „me martosuli viyavi, radgan arasdros vyofilvar RvTismosavi“, (Hom.VI,58-60), iakob de sarugi da „sulis ganmarteba“ , cf. M. Scopello, Femme, Gnose et Manichéisme, p. 119.

213

Page 214: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

(439v)hgvanda1 hasaksa mamisZmisa misisasa. aramed mxoloman dakacTmoyuareman RmerTman esreT jer-iCina, raÁTa ara icnas igi.

35. da gamoiRo berman2 drahkani igi da misca moRuawesa mas dahrqua: „mogÂmzade Cuen seri keTili, raÁTa vixaroT Cuen dRes magis qalisaTana, rameTu SoriT magisTÂs mosrul var.“

36. Ä, nandÂlve gulisÃmisyofaÁ sulieri! Ä, nandÂlve gonebaÁ esecxorebisaÁ, romelman-igi ergasisTa welTa monazonebisa misisaTa purisagemoÁ ara icoda. maSin man Ãorci Wama,3 rameTu iÃsnes suli warwymeduli.wmidaTa angelozTa daukÂrda caTa Sina,4 viTar-igi gulsmodgined daSeuorgulebelad Wamda da sumida,5 raÁTa mwÂrisagan gamoitacos danTqmuliSvili. hoÁ, sibrZne brZenTaÁ! hoÁ, gulisxmisyofaÁ mecnierTaÁ! hoÁ,udebebaÁ cxovrebisaTÂs! eseviTarman man sakÂrvelman ganmzraxvelman eseyoveli qmna, raÁTa pirisagan veSapisa gamouRos suli STanTqmuli.

37. Semdgomisa Wamisa da gancxromisa maTisa, hrqua netarman man qalman:„ufalo, aRdeg da SevideT sasuenebelad da daviZinoT.“ Dda man hrqua:„guale, SevideT.“ Dda viTar Sevides igini da netarman man ixila cxedaridagebuli,6* aRÃda da dajda mas zeda gulsmodgined.

38. aw viTarme giwodo Sen, anu viTarme saxel-gdva Sen, srulo moRuaweoqristeso? Aara vici, mmarxvel grqua Sen, anu udeb brZen, anu ara brZenganmzraxvel, anu ganuzraxvel, romeli ergasisa welTa fsiadsa7 zeda miswvi,viTar egeviTarsa cxedarsa zeda daSjed.8

39. (440r)aramed ese yoveli hyav saqebelad da sadideblad qristessa.sadgurni mivlen,9 Ãorci SWame da RÂnoÁ hsu,10 yovelTa Sesavalsa Sexued,raÁTa iÃsne suli warwymeduli. Cuen orgulebasa SevcÂviT sargebelisaca11

sityuad12 odenca moyusisa mimarT.13

40. da viTar14 jda15 wmidaÁ igi cxedarsa zeda, hrqua mas mariam: „ufalo,wargÃadne Ãamlni Senni.“ xolo man hrqua mas: „dahkrZale kari da16 movedda warmÃaden.“ xolo mariam acilobda17 mas pirvel ÃamlTa warÃdad da man araTavs-idva ese.18 maSin dahkrZala kari19 da movida misa.

41. xolo netarman man20 hrqua mas: „dedofalo Cemo mariam, mo-re-meaxleme.“24 Dda igi mieaxla. maSin upyra Ãeli magriad, raÁTa nuukuÀ21 ivltodis22

da reca Tu ambors-uyofda mas. da aRiÃada qudi Tavisagan TÂsisa, aRixilnada hrqua mas: „Svilo Cemo, mariam, ver micana? Mme var, mamisZmaÁ Seniabraham. Svilo Cemo,23 ver micana? Mme var, romelman gagzarde Sen. raÁTahqmen ese, Svilo Cemo? vin mogkla Sen? sada aris xati igi angelozebri,romeli gemosa, Svilo Cemo? sada arian marxvani igi Senni, Svilo Cemo datirilni? sada arian mRÂZarebani igi da queyanasa wolani? vin simaRlisagancaTasa jurRmulsa amas gardmogagdo?1 hgavs A. 2 netarman Aabraham A. 3 +RÂnoÁ sua A. 4 +sakÂrvelebisa misTÂs wmidisa abrahamisa A. 5 sÂmidaA. 6 +maRlad A. 7 Wilsa A. 8 daSjedi A. 9 mivlen A. 10 sÂA A. 11 sargebelisaca AA. 12 sityuasa A. 13

214

Page 215: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

+Cuenisa ara vixarkebT A. 14 viTarca A. 15 dajda A. 16 +maSinRa B. 17 acilebda A. 18 -ese A. 19 +mariam A.20 +abraham A. 21–me A. 22+ara ganeres da A. 23 +nawlevo Cemo A. * Sdr. tasia megÂptelis cxovreba, A 1267: „da hrqua mas: „moguale Sinagan.“Dda viTarca Sevides, ixilacxedari dagebuli maRali da aRÃda qali igi mas zeda da ubrZana bersaca aRslvaÁ mis Tana; ix. agreTvemama serapionisTÂs, 504r; H de laboàsa epe prÕj aÙtÒn: E„sšlqwmen e„j tÕ tamie‹on. Kaˆ fhsˆnaÙtÒj : E„sšlqwme . EiselqÒntwn de aÙtîn, Ðr´ kl…nhn ™strwmmšnhn Øyhl¾n, cf. F.Nau, Histoire deThaïs, p. 42.; Sdr. Abraham (Abramius) anachoreta et Maria eius neptis paenitens. - Oct. 29, 19:epen ¹ kÒrh : An£sta, Kàrie, e„sšlqontej kaqeud»swmen.O ¹ epen : Eisšlqwmen. Eisšlqontwn ¹aÙtîn, Ðr´ kl…nhn Øyhl¾n(uTxra mas axalgazrda qalma: „ufalo, adeqiT, SevideT oTaxSi da daviZinoT.“ manmiugo: „SevideT“. rodesac Sevidnen man maRalze dagebuli sawoli dainaxa), AASS., Mart., II, p. 746.

215

Page 216: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

42. Svilo Cemo, raÁsaTÂs ara miTxar, odes-igi scode?1 Dda memca vevedreRmerTsa Sen wil sayuarelsa mis Cuenisa efremis Tana. raÁsaTÂs esreT damagdeda mwuxarobasa didsa Semagde?2 vina ars ucodeveli, garna RmerTi xolo.“*3

43. (440v)da hrqua netarman man4 tiriliT: „araras momigeba, Svilo Cemomariam,5 Cem zeda iyavn codvaÁ ege Seni, Svilo Cemo. me sityuaÁ mivsce6

RmerTsa dResa mas saSjelisasa, me vinande codvisa magis SenisaTÂs.“7* Dda SuaRamemde8

tiriliT hlocvida mas9 da aswavebda.

44. da moiRo mcired kadnierebaÁ mariam da hrqua mas tiriliT: „ukueTuSenda mimarT mixedvadca ver Zal-mic sircxÂliTa pirisa CemisaÁTa, viTar melocvad10 RmrTisa mimarT Ãel-viwifo,11 rameTu Sevigine me arawmidebiTamwÂrisaTa.“12

45. hrqua mas netarman13 man: „Cem zeda iyavn codvaÁ ege, Svilo Cemo.14

ÃelTa CemTagan iZios RmerTman.15 Ggarna Sen ismine xolo Cemi16 da moved dawarvideT adgilsa Cuensa, rameTu aha esera, sayuarelica Cueni efrem tirs daevedrebis SenTÂs RmerTsa.17 Seiwyale ese sibere Cemi, glocav Sen, SviloCemo,18 Seiwyalen mÃceni ese Cemni, Svilo Cemo,19 aRdeg da moved Cem Tana.“

46. xolo man hrqua mas: „ukueTu uwyi, viTarmed SemZlebel var sinanuladda Seiwynaros RmerTman sinanuli Cemi,20 aha esera, moval, Seuvrdebi davhlocav siwmidesa Sensa da ambors-uyof wmidaTa21 ferÃTa SenTa, rameTu esreTwyalobaÁ hyav CemTÂs da moxued aqa, raÁTa gamomiyvano me mwÂrisagan22

arawmidebisa.“

47. da dadva Tavi TÂsi ferÃTa misTa Tana, tiroda23 Rame yovel da ityoda:[„raÁme migago Sen, ufalo, amis yovelTÂs?“]24

48. da viTar ciskar oden iyo, hrqua netarman25 man: „Svilo, aRdeg dawarvideT adgilsa Cuensa.“26

49. (441r)xolo mariam miugo da hrqua:27 „mic me aqa oqroÁ da samoselifriad.28 raÁsa29 hbrZaneb misTÂs?”30 hrqua mas netarman man:31 „daacade32 igiaqa, rameTu ege yoveli nawili ars ukeTurisa mis.“33

50. da aRdges da ganvides34 da aRsua igi netarman35 cxensa mas dawinauZRoda36 mas da warvides37 sixaruliTa.38 viTarcaRa igi mwyemsman man, raÁhpovis39ç cxovari warwymeduli40 da aRisÂs igi mÃarTa TÂsTa zeda,* egreca wmidaÁ41 igisixaruliTa gulisaÁTa42 mividoda.43

1 +Svilo Cemo A. 2 +Svilo Cemo, ukueTu codos vinme da daadgres mas zeda, daimkÂdros man jojoxeTi quesknelisaÁ da igiiyos tirili TualTaÁ da RrWenaÁ kbilTaÁ. xolo romelman moaqcios codvisagan, inandes da ilocvides RmrTisa mimarT,miutevnes mas Tananadebni misni da ganiwmidos igi codvisagan. (Sdr. maT. 25:30; 24:51; 8:21; 13:50;luk. 14:28) xolo mariams viTarca esma ese, iqmna viTarca qvaÁ usulo ÃelTa Sina misTa SiSisagan dasircxÂlisa. A. 3 –vin ars ucodveli, garna RmerTi xolo A. 4 hrqua netarman man A. 5+da aras metyÂa,nawlevo Cemo A. 6 miugo A. 7 +Svilo Cemo A. 8 SuvaRamemde A. 9 evedreboda A. 10-locvad A.11 vikadroan viflo A. 12 mwÂrisaÁTa AA. 13 wmidaman abraham A. 14 +Cemo A. 15 +codvaÁ ege, Svilo Cemo A. 16 +SviloCemo A. 17+dRÀ da RamÀ A. 18 –Svilo Cemo A.19 nawlevo Cemo A. 20 +da momitevnes RmerTman SecodebaniCemni A. 21 –wmidaTa A. 22+amisgan A. 23 +mwared A. 24 raÁ me migago, ufalo Cemo, rameTu esreT wyalobahyav CemTÂs A. 25 wmidaman abraham A. 26 Cuenadve A. 27+ufalo Cemo A. 28 +da vercxli A. 29+friad A.30+ufalo Cemo A. 31+netarman man A. 32 daacade A. 33+macTurisaÁ A. 34 ganvides ornive erTad A. 35 wmidamanabraham A. 36 winaupyra A. 37 mividodes A. 38+didiTa A. 39 povis A. 40 warwymeduli A. 41 wmidaÁ A. 42 guliTaTÂsisaÁTa A. 43 vidoda A.

216

Page 217: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

* Sdr. luk. 5:21. *ezek. 18:19-21:; msgavs ideazea agebuli erT-erTi anonimuri apofTegma, romelic mogviTxrobs codvilepiskoposze. igi wawymedisgan ixsna mrevlma, romelmac mas Semdegi sityvebiT mimarTa: H ¡mart…a aÜth™f' ¼maj, mÒnon me‹non ™n tÍ ™piskopÍ („dae, Seni codva Cvenze iyos, oRond ar miatovo saepiskoposo“),ix. F. Nau, «Histoires des solitaires égyptiens», ROC, 2(XII), p.62-63.

217

Page 218: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

51. da viTar mivides1 igini adgilsa2 TÂssa, Seayena3 igi Sinagansa massenaksa.4 da mieriTgan netari igi qali ZaZiTa da nacriTa, mRÂZarebiTa datiriliTa, simdabliTa da marxviTa da simSÂdiTa Sureboda gulsmodgined dainanda. WeSmaritad ese ars sinanuli da vedrebaÁ.

52. vinme-mca ukuÀ ravdenca uwyaloÁ iyo da esmoda ÃmaÁ tirilisa misisada aramca tiroda mis Tana? anu vinme-mca uwyalo da gulficxel ismendagodebasa missa da ara adidebda RmerTsa?5 rameTu Cueni ese sinanuli missamas sinanulisa Tana aCrdil ars da Cueni ese vedrebaÁ missa mas esevedrebasa Tana sizmari ars.

53. esreT urcxÂnelad6 evedreboda ufalsa,7 raÁTa miuteos mas, raÁ-igi qmna8

da raÁTa ixilos saswauli, rameTu Seiwynara igi RmerTman. da raJamskacTmoyuareman RmerTman ixila sinanuli igi misi, mieriTan kurnebasa hyofdalocviTa misiTa.

54. da cxonda netari ese Aabraham aTxuTmet welTa sxua da xedvida keTilsamas missa sinanulsa da uqcevelsa9 mas missa gulsmodginebasa da adidebda daakurTxevda RmerTsa.10 55. (441v)da aResrula netari igi11 sameocdaaTisa wlisa.12 xolomonazonobda igi ergasis wel gulsmodgined simdabliTa da siyuaruliTa.arasada Tual-axuna13 kacsa, viTar-igi mravalTa CueulebaÁ ars yofadromelsame pativisyofaÁ14 da romelsame SeuracxebaÁ. da ara cvala kanonimonazonebisaÁ15 TÂsisaÁ da arca udeb iqmna, arca mconar, aramed esreT iyo,viTarca dRiTidRe16 mosikudidi.

56. ese ars wesierebaÁ netarisa abrahamisi17 da ese ars moTminebaÁ misi daviTar cxondeboda igi da Ruawli moTminebisa misisa. rameTu esreT gamovidaigi samkÂdrebelisagan18 TÂsisa da ara ukuniqca, arca WiriTa miT dabisaTa,19

arca brZolaTa maTgan da ucnebaTa eSmakisaTa SeSinda da momedgrda.

57. xolo udidesi da usakÂrvelesi simÃne20 misi ars tarigisa mis misisamariamisTÂs, viTar-igi sulierebisaTa miT sibrZniTa gulisÃmisyofasa mas vityÂda mecnierebasa, romliTa hpova igi da mostaca pirisagan veSapisa dadaTrguna igi da saWmeli pirisagan misisagan gamouRo.

58. ese Ruawlni da Sromani arian netarisa abrahamisni. xolo amisTÂsdavwereniT nugeSinissacemelad gulsmodgineTaTÂs21 da romelTa undeswadierad22 monazonebaÁ saqebelad da sadideblad RmrTisa, romelman momcis23

Cuen yovliTa madliTa misiTa umjobesi igi. xolo sxuani saTnoebani misnisxuasa adgilsa davwereniT.24

59. da Jamsa mas gansuenebisa misisasa Sekrba erTbamad yoveli igi qalaqida kacad-kacadi (442r)mieaxleboda25 wmidaTa maT ÃorcTa misTa damoitacebdes samoslisa misisa26 nakurTxevad27 da ravdenTa sneulTa Seaxes,28ganikurnebodes.*

218

Page 219: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1+adidebda RmerTsa A. 2 movides A. 3+TÂssa A.4 Seiyvana A. 5+sada-igi TÂT iyofoda da gareSesa TÂTSeeyena A.6 ravden vin uwyaloÁ da gulficxeli ismenda missa mas godebasa da tirilsa, vin-mca aramzrunveleyo, tirn misTanave da adidebn RmerTsa A. 7 daucxromlad A. 8 RmerTsa dRÀ da RamÀ A. 9 + codvaÁ A.10 –uqcevelsa A. 11+yovelsa amass keTilsa zeda A. 12 wmidaÁ A. 13 wel A. 14Tual-axÂna A. 15 pativiscemaÁ A.16

monazonebisa A. 17 dRiTidRed A. 18-ese ars wesierebaÁ netarisi abrahamisi da A. 19 sasZloÁsa A. 20

dabisaÁTa A. 21 simxnÀ A. 22 +yovelTa A. 23 gulsmodgined A. 24 momca A. 25 davwerneT A. 26+moswrafebiTaA. 27 misisagan A. . 28+fesÂsa mas A.*Lluk. 15:5.*Sdr. maT. 9:21; 15:26; mark. 5:28; luk. 8:44.

219

Page 220: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

60. da cxonda netari ese qali1 xuT2 welTa sxua da gardareulad Sureboda,cremliTa dRÀ da RamÀ evedreboda ufalsa.3 da arn mravalgzis RamÀ,romelni Tanawarhvlened mas adgilsa da esmis ÃmaÁ igi tirilisa misisaÁ4 dadgian da mis Tana tirodian da adideben RmerTsa.

61. xolo Jamsa mas sikudilisa misisasa yovelTa, romelTa ixiles pirimisi, [misces didebaÁ RmerTsa didisa misTÂs brwyinvalebisa pirisa misisasa,*romelman adida igi, rameTu misi ars didebaÁ ukuniTi ukunisamde, amen.†]5

1 netari igi mariam A. 2 xuTTa A. 3 RmerTsa A. 4 misisa A. 5 rameTu ganbrwyinda, viTarca mze, adidebdes RmerTsadidebulsa, romlisaÁ ars didebaÁ da pativi aw da maradis da ukuniTi ukunisamde, amen! A. *Sdr. maT. 17:2; mark. 9:3; luk. 9:29; Sdr. pelagia antioqelis cxovreba, anastasia patrikias cxovreba, kanonike mZovariscxovreba.

220

Page 221: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Tavi VII

cxorebaÁ qalwulisa kanonikesi, romeli iyo asuli mTavrisa kostantinopolelisaÁ

da iqmna mZovar (mZovari, Bosk») 254

kanonike qalwulis cxovreba mogviTxrobs axalgazrda qalis ambavs, romelmacqorwinebaze uaryo da gadawyvita uflisTvis Seewira Tavi.

siuJeti

gTavazobT berZnuli teqstis mokle Sinaarss:abba silasi, 255 warmoSobiT arabi, faranis monastris maxloblad, gamoqvabulSi iyo

damkvidrebuli. erT dRes beri misi megobari anaqoretis mosanaxuleblad wavida,romelic kalamonis udabnoSi mdebare erT-erT gamoqvabulSi cxovrobda. magram abbasilass gza daebna borcvebSi, moswyurda, sicxem Zlier Seawuxa da moulodneladgamoqvabulis Sesasvleli dainaxa. rodesac iq Sevida, miwaze mjdomi beri dainaxa,romelic saWurisi egona. magram igi cdeboda; mis winaSe konstantinepoleli mTavrisqalwuli iyo, romelsac RmerTisTvis Seewira Tavi. igi beris tansacmelSi Cacmuli,ocdarva weli am ganmartoebul gamoqvabulSi cxovrobda. qalma bers yovelivemouTxro. M

nawarmoebSi moqmedeba bizantiasa da palestinas Soris viTardeba: bizantiissamefo karis aristokratuli wris axalgazrda qalwuli mamis megobari mTavris vaJzedaniSnes. igi mxolod Cvidmeti wlis iyo, magram gadawyvetili hqonda mietovebinamiwieri cxovreba da uflis gzas gahyoloda. rodesac mamam mas Seaxsena, romqorwilis dro axlovdeboda, qaliSvili daeTanxma, mxolod erTi pirobiT, romqorwilamde marto gaemgzavreboda ierusalimSi wminda adgilebis mosanaxuleblad dasalocavad. Mmas mxolod erTi mizani amoqmedebda_samudamod darCeniliyo palestiniswminda miwaze. ierusalimSi wminda adgilebis monaxulebisa da evlogiis gacemisSemdeg igi ieriqos gziT mdinare iordanes napirze mdebare erT-erT lavraSigaemarTa, romelsac kopraTa ewodeba. Qqalwulma iq damkvidrebul anaqorets zraxvagaumxila da Seemudara, misTvis beris tansacmeli mieca. wminda mama mis survilsdaemorCila. uflis nebiT, beris tansacmelSi Cacmuli mTavris qalwuli udabnoskengaemarTa da erT-erT gamoqvabulSi ganmartovda.

abba silasi gandegili qalis garegnobam ganacvifra; mixedavad udabnos mZimeklimatisa, mas silamaze da axalgazrdoba SeenarCunebina. berma qalwuls sakvebiSesTavaza. da rodesac asketma qalma upasuxa, rom mas ufali kvebavda, abba mixvda,rom igi „wminda mZovaris“AwinaSe imyofeboda. Mmeudabnoem kvlav moindomaqalwulTan Sexvedra, magram mis samyofels veRar miakvlia. Ggandegili qalisamudamod gamqraliyo. 254 saTauri amoRebulia bodles xelnawerSi daculi teqstidan, 482r-485v; ix. c. qurcikiZis katalogi,mrT, 20, 388. 255 silovanes varianti- qarTul versiaSi abba silasis nacvlad Txzulebis mTavari personaJi mamasilovanea.

221

Page 222: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

sulis margebeli» Txrobani, paralelebi

ATxzuleba axalgazrda aristokratis Sesaxeb bizantiur hagiografiaSidamkvidrebul „sulis margebeli“ Txzulebebis siuJets gvaxsenebs. magaliTad mogvyavsanastasia patrikias cxovreba, romlis mTavari personaJi konstantinepolidan egvipteSisaidumlod gaiqca, raTa imperatori iustinianes bilwi ganzraxvebisTvis Taviaeridebina. igi ocdarva wlis manZilze, skites udabnoSi mdebare gamoqvabulSiasketur cxovrebas eweoda.256

nawarmoebi agreTve mariam megvptelis gansakuTrebul cxovrebas gvagonebs,romelmac RvTismSoblis SemweobiT ormocdaSvidi weli iordaniis udabnoSi gaatara.257

gavixsenoT kirile skviTopolelis mier moTxrobili vinme mariamis istoria,romelic eklesiis mgalobeli iyo. axalgazrda kacis cTunebisTvis Tavi rom daeRwia,igi udabnoSi ganmartovda.258 aqve unda movixsenioT kanonike SiSvelis (Canonica Nuda)Tavgadasavali_anonimuri Txroba, romlis siuJeti uSualo kavSirSia kanonike mZovariscxovrebasTan.259 iovane mosxis `limonaric~ gadmogcems msgavs Txrobebs qalwulebisa dameZavebis Sesaxeb, romlebmac miatoves amqveyniuri cxovreba da msxverpladSeewirnen ufals.260

Mcxovrebis dedani ucnobi iyo qarTul hagiografiaSi. Txzulebis berZnul teqtsmivakvlieT b. fluzenisa da J. paramelis naSromSi: «De Syncletica in DesertoIordanis»261. paralelebis analizamde, romelic Cvens Txzulebas „sulis margebel“nawarmoebebTan akavSirebs, SevecdebiT SeviswavloT nawarmoebis wyaro da teqstiswarmomavloba.

abba silasi (S…laj) da mama silovane

nawarmoebis siuJeti ZiriTadad palestinaSi viTardeba. eWvsgareSea, romTxzulebis ucnobi avtori SesaniSnavad icnobs geografiul adgilebs. cxovrebis avtoriucnobia, xolo mTxrobelad faranis monastris axlos damkvidrebuli, vinme abbasilasi, warmoSobiT arabi asketi gvevlineba. vin aris abba silasi da arsebobda Tuara igi realurad? uklebliv yvela qarTuli redaqcia nawarmoebis mTavar personaJadabba silasis nacvlad abba silovanes moixseniebs. uZveles A, B redaqciebSic abbasilass abba silovane cvlis.

b. fluzenis da J. paramelis cnobiT, nawarmoebi Seiqmna ara ugvianes VIsaukunisa. avtoris mier moxseniebuli sami monastris saxeli, ierusalimis maxlobladmdebare farani, kalamoni da kopraTas(Kopraq©) lavra miuTiTebs, rom avtori kargadicnobs palestinis samonastro institutebs da agreTve ierusalimidan ieriqoskenmimaval gzas, wminda golgoTas da a.S.

256 Cf. BHG 79; 80; AASS., Martii, II, 10 mars, p. 40-43; L.Clugnet, Vie et récits de Daniel de Scété,p. 9-12; p.5-12; p.68-75; m. dvali, Sua saukuneTa novelebi, 1, 85-89; c. qurcikiZe, m. dvali, «ambadanielis avtorobiT», mac, 1-4, 97-106; S. Brock et S. Harvey, «Anastasia», in Holy Women, pp. 142-149.257 BHG 1042, P.G. 87, 3, col. 3697-3726. 258 E.Schwartze, Kyrille von Skythopolis, p.233-234; G. Garitte, «La version géorgienne de la Vie de saintCyriaque par Cyrille de Scythopolis et son modèle arabe», BK, 28, p. 92-105. 259 John Wortley, Les récits édifiants de Paul, évêque de Monembasie et d’autres auteurs, p. 20-24. 260 PG. 87, 3, col.2852-3112.261 B.Flusin et J. Paramelle, «De Syncletica », AB, 100, p.299-305.

222

Page 223: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

A abba silasis Sesaxeb informacia ar gagvaCnia, xolo mama silovane mravalgzismoixsenieba apofTegmaTa cnobil krebulSi.262 igi V saukunis meore naxevarSicxovrobda da skites saxelganTqmul wminda mamaTa sazogadoebas miekuTvneba. TavismowafeebTan, zenonTan da markozTan263 erTad igi moxseniebulia ioane mokles cxovrebiskoptur versiaSi danarCen wminda mamaTa gverdiT, rogorebic arian abba makari,abba isidore, abba pambo, abba besarioni, abba arseni, abba efrem asuri da sxv.skiteSi misi moRvaweobis xangrZlivoba daudgenelia. warmoSobiT palestineli,egviptidan sinaze gaemgzavra, sadac monasteri daaarsa. Aamis gamo mas „sinasgandegils“ uwodebdnen, xolo Mmasze Seqmnili apofTegmaTa umravlesoba sworedsinur periods miekuTvneba.264MpalestinaSi mama silovanem sofel geraroisTan arsebulxeobasTan(ceim£¸·w),265 qalaq elevTeropolisis266 maxloblad meore monasteric daaarsa.sozomeni Tavis „saeklesio istoriaSi“ mas amgvarad moixseniebs: „silovane (SilbanÒj).igi didxans imyofeboda egvipteSi. mogvianebiT dasaxlda sinas mTaze, daaarsa didi monasteri wmindamamaTaTvis, romelsac mogvianebiT wminda zaqaria (Zacar…aj Ð qespšsioj) Caudga saTaveSi.“267

„mama silovanem mis mier palestinaSi daarsebul monasterSi egvipturi samonastro cxovrebis

tradiciebi danerga; yovel bers sakuTari senaki hqonda da winamZRvari TviT midioda maTTan. am wess mamasilovane SabaTs da kviras asrulebda. Aigi Tavis mowafe zenonTan da sxva mamebTan erTad iovane moklescxovrebis koptur versiaSic aris moxseniebuli. Eesenia: abba makari, abba isidore, abba pambo, abbabesarioni, abba arseni, abba efrem asuri da a. S.“268

apofTegmaTa qarTuli versiis cnobiT, man ar Secvala cxovrebis wesi da igipalestinaSi cxovrobda skites adaT-wesebis mixedviT.269 mama silovane palestinaSigardaicvala.

geografiuli adgilebi

262 P.G. 65, col. 408-412. «Perˆ toà ¢bb© Silouanoà»(mama silovaneze). 263 M. van Parys, «Abba Silvain et ses disciples. Une famille monastique entre Scété et la Palestine àla fin du 4ème siècle et dans la première moitié du 5ème siècle», IR, 61, p. 315-331, p. 451-480.264 J. C. Guy, Les apophtegmes des Pères, collection systématique, p. 61265 qalaqi geraroisi (Ger£roij) mdebareobs Razadan oTx kilometrze. 266 Éleutheropolis („Tavisufali qalaqi“), palestinaSi romaelTa mier daarsebuli qalaqi, romelicberZnul saxels atarebda. igi mdebareobda 53 km. ierusalimis samxreT-dasavleTiT.267 sozomeni mas mokled moixseniebs da aRniSnavs, rom 380 wels igi egvipteSi beri iyo: SilbanÕj de,Ón di¦ t¾n ¥gan ¢ret¾n ØpÕ ¢ggšlou ØphretoÚmenon qeaqÁnai lÒgoj, PalaistinÕj ên, œti, oimai, kat¦ t¾nA‡gupton ™filosÒfei tÒte, œpeita d ™n tù Ôrei Sin© crÒnon tin¦ diatr…yaj, Ûsteron t¾n ™n Ger£roij ™ntù ceim£¸·w, meg…sthn te kaˆ ™pishmot£thn ple…stwn ¢gaqîn ¢ndrîn sunoik…an sunest»sato. ‘Hj met'aÙtÕn ¹g»sato Zacar…aj Ð qespšsioj, cf. P. G. 67, col. 1392; F. Nau, «Jean Rufus, Evêque de Maiouma,Plériphories»,PO, 8, p. 177-178; S. Vailhé, «Répertoire alphabétique des monastères de Palestine»,ROC, 5, p. 281-282. petre iberis cxovrebis asuruli versia gvimowmebs, rom zenoni didi silovanes mowafe iyo:„wminda zenonma, meudabnoem da winaswarmetyvelma, didi da yvelgan cnobili silvanusis mowafem, urCia maT, rom isev monasterSidabrunebuliyvnen“, cf.i. lolaSvili, cxovreba petre iberisa, asuruli redaqcia, 118.

268 É. Amélineau, Histoire des monastères, p. 323269 „xolo mamaÁ silovane, viTarca gamovida palestined, iqmna Tavisa senaki mdinarisa maxlobelad damunca egreve cxondeboda, viTarca-igi skites. da esreT aRasrulna neStni igi JamTa misTani“, cf. m.dvali, Sua saukuneTa novelebi, 1, 231.

223

Page 224: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

TxzulebaSi aRwerilia faranis270 monasteri da kalamonis udabno. iovane mosxi,romelic 538 wels kilikiaSi daibada, faranis lavraSi 558 wels movida. igi aTi wlisganmavlobaSi darCa faranis lavraSi, sanamde sabolood datovebda palestinas(568w.). mosxis wasvlidan mcire xanSi, V saukunis bolos, daiwyo faranis lavrisdekadansi. xolo 614 wels, sparselTa Semosevis dros, uklebliv yvela berma miatovamonasteri da gamoqvabulebi samudamod dacarielda.271

kalamonis272 udabno, sadac abba silovanes megobari meudabnoe iyodamkvidrebuli. galileadan Razasken mimavali gzis maxloblad mdebareobda, mdinareiordanes marjvena napirze.273 xolo Seexeba kopraTas lavras, mis Sesaxeb sakmaod mwiriinformacia arsebobs. es lavra mxolod iovane mosxis `limonaris~ XX da XCI TavebSimoixsenieba.274 Txzulebis XCVII TavSi gadmocemulia, rom iovane mosxma aTi weliiliotebis (laÚra tîn A„liwtîn), lavraSi gaatara, romelic iordanes napiras,kopraTas lavris maxloblad mdebareobda.275 `limonaris~ XX TavSi moxseniebulifrazisa, dihg»sato moˆ lšgwn(miambobda da miTxra) da nawarmoebis qronologiismoxedviT TxzulebaSi aRweril movlenas adgili hqonda 533-534wlebSi.

mTxrobelma kopraTas gamoqvabulSi kidev ocdaTxuTmeti weliicxovra(534+35=569). aqedan gamomdinare, savaraudoa, rom iovane mosxi iordanespiras mdebare lavraSi da gamoqvabulebSi sruliad ganmartoebuli cxovrobda.276

kanonike mZovaris cxovrebis berZnul teqstSi kopraTas lavra gaigivebulia egviptelebislavrasTan,277 xolo iovane mosxi kopraTas lavrasTan dakavSirebiT komentars ar akeTebs.

270 qarT. vers. Ffaranisasa_A; faraÁsasa_B; faranis monasteri (Far£n) daaarsa wminda xaritonma 330wels(xariton palavreli †350). igi mdebareobda 12-14km. ierusalimis Crdilo-aRmosavleTiT, ieriqosa damd. iordanes maxloblad. faranis gamoqvabuli niSnavs faranis „monasterTa gaerTianebas“, anu „faranissofels“. igulisxmeba mravalricxovani lavra, sadac berebi gamoqvabulebSi, an senakebSi cxovrobdnen dasakvebis misaRebad da locvis dros ikribebodnen, cf. Т. Олтаржевский, Палестинское монашество с IV доVI вв., pp.32-33; „faranis lavra mdebareobda viwro xeobaSi, romlis siRrme daaxloebiT 60m.-dan 100 m. aRwevs da lodebis ferisgamo sruliad nacrisferia. ormocdaaTamde gamoqvabuli, zogierTi bunebrivi, zogierTi ki adamianis xeliT gamokveTili, lodebis gaswvrivkargad moCans. TiToeul gamoqvabuls adamianis simaRlis patara Sesasvleli aqvs, romelic xeobas gadahyurebs. faranisLlavras pataramdinaris saxeli daerqva, romelic iordaneSi Caedineboda“, cf. S. Vailhé et S. Pétridès, Saint Jean le Paléolaurite,p. 22-25; paladi helenopoleli „lavsaikonSi“ aRwers Tavisi cxovrebis ramdenime epizods, romelic faranis(Far£n) monasterSi gaatara, ix. Y. Hirschfeld, The Judean Desert Monasteries in the Byzantine Period,p. 18-33. 271

P.G.87, 3, col. 3021.272 qarT. vers. =kalamoni_A, kalmoni_B; kalamonis (Tanam. kasr-hajla) monasteri V saukuneSi daarsda.igi mdebareobda 40km. ioriqos samxreT-aRmosavleTiT, galileadan q. Razasken mimaval gzaze, wminda efTvimedidi palestinelis (†473w.) cxovreba gvamcnobs, rom V saukuneSi kalamonis gamoqvabulebSi bevri meudabnoe iyodamkvidrebuli. Kkalamoni moixsenieba agreTve saba ganwmendilis cxovrebaSi. VI saukunis bolos mas iovanemosxi da sofron ierusalimeli estumrnen; kalamoni mravalgzis moxseniebulia stefane mZovaris cxovrebaSi. amsabawmindel bers metad izidavda cxeli, qva-RorRiani kalamonis udabno, sadac aqa-iq izrdeba balaxi.Cveulebisamebr, igi didi marxvis dros sabawmindisa da sukas berebTan erTad midioda kalamonis udabnoSi.XII saukuneSi, ioane patriarqis dros monasteri ganaaxles. kasr-hajlaSi aRmoCenili warwera miuTiTebs,rom kalamonis monasteri aq mdebareobda. iovane mosxis cnobiT, igi iordanedan erTi miliT iyodaSorebuli, ix. Т. Олтаржевский, Палестинское монашество с IV до VI вв., 60; il.AabulaZe, limonari,1960; S. Vailhé, «La laure de saint Gérasime et de Calamon», EO, 2, pp. 106-119; И.М.Смирнов,Синайский Патерик, pp. 40-42. 273 И.М.Смирнов, Синайский Патерик, p.47.274 Kaˆ eÙqšwj Ãlqon e„j t¾n laÚran taÚthn toà Kopraq©.(da dauyovnebliv igi kopraTas lavraSi movida),P.G. 87(3), col. 2868, B; «Kaˆ œqayen aÙtÕn Ð gšrwn ™n tÍ laÚra toà Koprouq©(da berma igi kopruTaslavraSi dakrZala) cf. P.G. 87(3), col.. 2949. 275 Toàton k¢gë ˜èraka ™n tÍ aÙtÍ laÚrv tîn A„liwtîn. ”Emeina g¦r ™n aÙtÍ œth dška(da me igi vnaxeiliotebis lavraSi. is iq mravali wlis ganmavlobaSi cxovrobda), cf. P.G. 87(3), col. 2917.

276 Cf И.М.Смирнов, Синайский Патерик, p. 47.

224

Page 225: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

.vfiqrobT, es sakiTxi sxvagvarad unda gadaiWras: `limonaris~ teqsticxadyofs, rom masSi moxseniebuli egviptelebisa da kopraTas lavrebi or sruliaddamoukidebel, gansxvavebul adgilebs warmoadgens. avtori ar gvawvdis informaciaskopraTas lavris Sesaxeb, xolo LI TavSi mokled moixseniebs egviptelebis lavras dagangvimartavs, rom igi Tormeti aTasi miliT iyo daSorebuli q. anazarbusidan(Tanamedr. q. navarza). anazarbusi kilikiis antikuri qalaqi iyo, romelicanatoliaSi mdebareobda. miwisZvrisgan ganadgurebuli qalaqi imperatorma iustine I-ma aaSena da 525 wels anazarbuss iustinopolisi ewoda.278 teqstis mixedviT,egviptelTa lavraSi erTi meudabnoe cxovrobda, saxelad iuliane (ivlianos, ix.qveviT), romelmac samocdaaTi weli am lavraSi gaatara da iovane mosxis mosvlamdexuTi wliT adre gardaicvala.279

maSasadame, `limonaris~ mixedviT, V saukuneSi daarsebuli egviptelTa lavrapalestinaSi ar mdebareobda. SesaZloa, rom TviT xelnaweris gadamweri informirebuliar iyo kopraTas lavris Sesaxeb; mkiTxvelisTvis ukeT rom aexsna am ukanaskneliswarmomavloba, igi egviptelTa lavrasTan gaaigiva. aqve davZenT, rom gadamwerebixSirad mimarTavdnen msgavs kleba-matebas, romelsac ZiriTadad ganmartebiTixasiaTi aqvs.

Cveni yuradReba erT detalze gamaxvilda: egviptelTa lavraSi damkvidrebuliberi iulianes personaJsa da kanonike mZovaris cxovrebaSi aRwerili kopraTas lavris mkvidrimeudabnoes Soris garkveuli paralelis gavleba SeiZleba; Oorives saxareba aqvs daegvipteli berebis msgavsad, xaleniT arian Semosilni. Cveni hipoTeza realurfaqtebs ar eyrdnoba, magram gasaTvaliwinebelia, rom SesaZloa, `limonaris~ erT-erTi personaJiT STagonebulma cxovrebis avtorma sakuTar TxzulebaSi axal saxes Seqmnada siuJetis Sesalamazeblad daurTo sxva ori beris saxec, romlebic TxrobisganviTarebaSi ar monawileoben.

mniSvnelovania aRiniSnos, rom Cvens mier Seswavlil uZveles qarTulredaqciebSi egviptelTa lavra arsad ar iZebneba. Uufro metic, cxovrebis arcerTgviandel qarTul nusxaSi es ukanaskneli ar figurirebs.

magram ratom mimarTavs berZeni avtori kopraTas lavris gansamartavadegviptelTa lavras? SesaZloa, rom am ori toponimis aRreva sam elementsdavukavSiroT: 1) gadamwers xelT hqonda teqsti, romelSic egviptelTa lavra iyowarmodgenili; 2) gadamwers ar hqonda informacia kopraTas lavris garSemo; 3)gadamwerma limonaris LI Tavis siuJetiT isargebla.

garda amisa, erTi sakiTxi kvlav gaurkveveli rCeba.Aarsad ar aRmoCndainformacia warmoSobiT arabi, abba silasis identifikaciisTvis, romlis SesaxebberZnuli teqsti gviambobs: Tˆj tîn pneumatikîn ¡g…wn patšrwn, S…laj ÑnÒmati,”Aray tù gšnei.280 samagierod, qarTuli redaqciebis mTavari personaJi, skiteli mamis277 Ercomeqa oân ™pˆ t¦ mšrh e„j t¦ sp»laia toà Koprwq© e„j t¾n kaloumšnhn laÚran tîn A„gupt…wn,(Cven wavediT erTi adgilisken, sadac koproTas gamoqvabuli iyo, romelsac egviptelTa lavra ewodeba), cf.cxovrebis berZnuli teqsti in B. Flusin et J. Paramelle, «De Syncletica», AB, 100, p. 310-311, 8. 278 Evagrius, HE. VIII. 279 AnazarbÕj, mhtrÒpol…j ™stˆn deutšraj Kilik…aj. En taÝtV æj ¢pÕ shme…wn dekadÚo, laÚra ™stˆn ¹lhgomšnh tîn A„guptiîn. Dihg»santo goàn ¹m‹n oƒ Patšrej toà tÒpou ™ke…nou, Óti prÕ ™tîn pšnte ™koim»qh™ntaàqa gšrwn ÑnÒmati IoulianÒj. Toàto ™martÚrhsan lšgontej, Óti perˆ t¦ ˜bdom»konta œth ™po…hsene„j ›n sp»laion mikrÕn, m¾ kths£menoj t… pote toà a„înoj toÚtou, pl¾n sticar…ou tric…nou, kaˆ sag…oukaˆ megale…ou, kaˆ kauk…ou xul…nou.» cf. P.G. 87(3), col. 2906-2908; „qalaqsa anazarbossa, romel arssakaTalikozoÁ, viTar aTormetiT milioniT ars lavraÁ, romelsa ewodebis megÂptelTaÁ. amas monastersa Sina iyo beri vinme, romeligardaicvala uwinarÀs xuTisa wlisa, saxeliT ivlianos. Amas daeyo quabsa Sina mciresa sameocdaaTi weli da araodes sada raÁ moego amissawuTroÁsa saÃmari, aramed erTi palekarti da fiC da kaTxaÁ erTi ZelisaÁ da saxarebaÁ“, cf. i. abulaZe, limonari, p.26.280 Tˆj tîn pneumatikîn ¡g…wn patšrwn S…laj ÑnÒmati, ”Aray tù gšnei  (erT-erTi suleri mama, saxeladsilasi, warmoSobiT arabi), cf. B. Flusin, J. Paramelle, «De Syncletica», AB, 100, p. 305.

225

Page 226: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

abba silovanes saxeli kargad aris cnobili, igi apofTegmebSic xSirad moixseniebada biografiuli cnobebis mixedviT, igi SesaniSnavad erwymis palestinurmeudabnoebas.

kanonike qalwuli – saWurisi

kanonike mZovaris cxovrebis siuJeti mniSvnelovan detals Seicavs, romelicnawarmoebs uSualod beris tansacmelSi Cacmuli qalebis TemasTan akavSirebs.281

kopraTas lavraSi moRvawe beris mier miZRvnili mamakacis tansacmliT Semosili qali,uflis nebiTa da winamZRolobiT, udabnoSi dasamkvidreblad midis. Ees samosigansakuTrebulia: igi beris sqemas(scÁma)282 warmoadgens. xolo sasuliero piris mieraxalgazrda qalisTvis aRniSnuli wminda samosis miniWeba samonastro cxovrebaSi misiaRiarebis utyuari dasturia. maSasadame, qalwuli bers sTxovs gansakuTrebultansacmels, romelsac kinovitebi atarebdnen. Tumca man uaryokinovituri(samonastro) cxovrebis wesi, ganmartovda udabnoSi da asketuri cxovrebiswesi irCia.

beris tansacmelSi Cacmuli qalebis Tema aRsavsea misticizmiT da amave drosmetad romantiulia, romelmac fesvebi jer kidev adreul bizantiur hagiografiaSigaidga. axalgazrda kanonike Amamakacis tansacmelSi Cacmul dedaTa jgufsmiekuTvneba, romlebic gandegilis yofas misdevdnen.B bizantiuri hagiografiis did galereaSi sakmaod cnobilia wmindanTa saxelebi,romlebmac sxvadasxva mizezis gamo Seicvales saxeli, warmomavloba, SeiniRbessqesi, miatoves amqveyniuri cxovreba, raTa sakuTari arseba uflisTvis moetanaTmsxverplad. xSir SemTxvevaSi isini saWurisebad iyvnen miCneulni, rogorc pelagia,marina, anastasia da Cveni sakvlevi Txzulebis mTavari personaJi. EwarmogidgenTgandegil qalTa CamonaTvals:

Aanastasia /saWurisi anastas-i (qarT. vers. anastasia patrikia),(VIs.,10.III);283

anna /efemiane (IXs., 20.Xs.); apolinaria/doroTeos-i (467-472 ww.); aTanasia, (andronikes meuRle) (VIs. 9.IX); evgenia/evgenios-i (sir.versia(778w.), qarT.

vers. 11.II); evfrosine /smaragdus-i (VI-VIIss.); (h)ilaria/(h)ilarion-i (kopt. vers.,VIs.?); marina/marinos-1 (qarT. vers.Mmavriane, mariami, evgeniosis asuli), (VI-

VIIss.);284

marina 2 (XI-XIIss.); matrona/babilas-i (Vs.); pelagia/saWurisi pelagia- (Vs., 8.Xs.);285

Teodora/Teodore (Vs. 28.IVs.).

281 ix. E. Patlagean, «La femme déguisée», SM, 3, série 17/2, p.597-623. 282 scÁma, atoj, tÕ ; „anafora, „sqemis mTavari nawili kolobionia, romelic warmoadgens usaxelo kabas da moqsoviliamatylisgan. sqemis danarCeni komponentebia: tyavis qamari, romelic kolobions welze ertymis da analabosi, jvrebiT Semkuli olari,romelic eSveba mxrebidan da mkerdzea gadajvaredinebuli“, cf. J. Pargoire, L’église Byzantine de 527 à 847, p.66-73; B. Flusin, J. Paramelle, «De Syncletica», AB, 100, p. 311. 283 BHG 3, 79-80; L. Clugnet, Vie et récits de Daniel de Scété, p.9-20; S.Brock, S. Harvey, Holy Women, p.142-149.284 BHG, 3, 1163; L. Clugnet, Vie et office de sainte Marine, p.36-45.285 BHG, 3, 1478-1479; H.Usener, Legenden der heiligen Pelagia; P. Petitmengin, Pélagie la pénitente.

226

Page 227: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

am wmindanTa cxovrebis berZnuli dednebi ZiriTadad VIs.-sa da VIIs.-ispirvel naxevarSi Seiqmna. Mmxolod ori teqstia adreuli: pelagias cxovreba, romlisCamoyalibebis epoqa tradiciulad V saukune rCeba da marinas cxovreba (qarT.redaqciebSi _ mavriane da mariami, evgeniosis asuli). Aam ukanasknelis wyaroebiIV s.-is „sulis margebel“ anu paterikul literaturaSia saZiebeli. vfiqrobT, marinascxovrebis berZnul redaqciaTa umravlesoba am dros Camoyalibda, an SesaZloa ufroadreul epoqaSic.286

Kkanonike mZovaris cxovrebis siuJeti V-VI saukuneebis palestinisken gviwvevs. xolopalestinis mniSvnelovan regionebSi ganswavluli avtori mimarTavs Txrobis mimzidvelda amave dros realistur stils.

kanonike mZovaris cxovreba qarTul hagiografiaSi xelnawerebi

kanonike mZovaris cxovrebis mxolod kimenuri redaqcia arsebobs, romelicmravalricxovan xelnawerSia daculi. Ggviandeli xelnawerebi XVIII-XIX saukuneebiTTariRdeba. xolo kimenuri redaqcia parxlis mravalTavSi da bodles krebulSiadaculia. Cvens naSromSi gamocemuli teqsti parxlis xelnaweridan aris amoRebuli.zemoT aRvniSneT, rom cxovrebis dedani ucnobi iyo. qarTul naTargmn hagiografiaSimravali Zeglia, romelTa originalebi dRemde ucnobi rCeba. xangrZlivi Ziebis SemdegmivakvlieT berZnul teqsts, romelic Tanxvdeba qarTul redaqciebs, magramgansxvavebuli saTauri aqvs.

gTavazobT xelnawerTa nusxas, romelTa saSualebiTac cxovrebis teqstma CvenamdemoaRwia. Ateqstebis Sejerebis saSualebiT dadginda, rom yvela gviandeli redaqciabodl.1(B)-Si daculi teqstis mogviano nusxebia: A-95 (X s.) 628v-631r; bodl.1(XIs.)248r-249v; A -382 (XV s.) 73v-75r; H-972 (XVI s.) 320v-323v; S-134 (XVIII s.)149r-153v; A-649 (1785w.) 83r-31v; S-300 (1779w.) 220v-222r; S-4932 (1791w.)203-297; Q-300 (XIXs.)280-285; S-3640(XIX s.) 46v-50r; H-1379 (XIXs.) 5r-7r; H-1370 (1871-1884)49r-52r; H-1762 (XIXs.) 36v-41v; Q-882 (XIXs.)28v-31v;H-947(1864w.) 37v-42v; H-286 (1853w.) 349-352; H-1313 (XIXs.) 39r-44r; A- 851 (XIXs.) 39v-43r. 287

cxovrebis teqstze Catarebuli teqstologiuri samuSao uZvelesi redaqciebisgviandelTan da agreTve berZnul teqstTan Sedarebas moicavs. A, B redaqciebisa daA-382(XVs.), H-972(XVIs.) xelnawerebSi daculi teqstebis Sedarebas or daskvnamdemivyavarT; uZvelesi redaqciebi avtonomiuri, damoukidebeli Targmanebia, xolo XV-XVI saukuneebis nimuSebi B-s variantebi. arcerTi gviandeli nusxa A-dan armomdinareobs, uklebliv yvela bodles redaqcias eyrdnoba.

qarTuli redaqciebis Sedareba saTaurebi

A: cxorebaÁ qalwulisa erTisaÁ, romeli iyo asuli mTavrisa vismekostantinepolelisaÁ da iqmna igi mZovar. ese ars kanonike qalwuli, 628 v.

286 E. Patlagean, «La femme déguisée», SM, 3, 17/2, p. 597.

287 k. kekeliZe, etiudebi, 5, 130; e. gabiZaSvili, hagiografia, 65, 248.

227

Page 228: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

B: cxorebaÁ qalwulisa kanonikesi, romeli iyo asuli mTavrisa erTisakonstantinepolelisaÁ da iqmna mZovar, 482r (Historia canonica virginis, quaefilia erat principis Constantinopolitani et facta est “pascens”. (Bosk») 288

kanonike qalwuli

qarTuli saTaurebi Tanxvdeba, Tumca aq ucnauri fenomeni SeimCneva: Aredaqcia mTavari personaJis saxels, anu sityva kanonikes aklebs. xelnawerSisaTaurisa da paragrafis pirvel striqons Soris mkrTali, wvrili asoebiT Sesrulebuliwarwera figurirebs: „ese ars kanonike qalwuli“. xelnawerTa katalogis mixedviT eswarwera gviandelia, Sesrulebuli ucnobi gadamweris mier.289

Kkvlav erTi detali iqcevs Cvens yuradRebas: ratom figurirebs sityva kanonikemxolod B redaqciaSi ? rac Seexeba gviandel minawers, vfiqrobT, erT-erTi nusxisgadamwerma, romelic nawarmoebis siuJets kargad icnobda, aRniSnuli saxelwodebaTavisi iniciativiT Caamata.

kvlav erTi kiTxva: ratom gvTavazobs B redaqcia e.w. termin kanonikes, romelicaxalgazrda konstantinepoleli qalwulis saxels ar warmoadgens? es specialuritermini siuJetidan gamomdinareobs da nawarmoebis palestinur warmomavlobasadasturebs; termini kanonike sakmaod gavrcelebuli iyo VI saukunis palestinaSi,sadac monazonTa da qalwulTa samonastro cxovreba yvaoda. bizantiis iurisprudenciismixedviT, monazvnebis ori kategoria arsebobda. pirveli kategoriis dasaxasiaTebladgamoiyeneboda terminebi monastria (monastria), an asketria (ascetria), xolo meorekategorias kanonike (canonica) ewodeboda.290 Cveni azriT, palestinis samonatroinstitutebis specifikaSi sakmaod gaTviTcnobierebulma qarTvelma mTargmnelma, angadamwerma TviT ganmarta termini kanonike _ „qalwuli kanonike“, anu asketimonazoni.

mZovari _Bosk»_ Pascens

A,B saTaurebSi qalwuli moxseniebulia terminiT mZovari Pascens, (Bosk»),291 (A,628v, B, 482r), romelic niSnavs „vinc Zovs.“ Mmagram ra mniSvnelobas iZens igiqarTul TargmanebSi?

„VI saukunis bizantiaSi, sadac ERvTismsaxureba yvaoda, berebis sami kategoria arsebobda:damwyebi, saSualo da rCeuli. xolo cxovrebis wesisa da marxvis mixedviT, sulieri mamebi or ZiriTad jgufadiyofodnen: asketi meudabnoebi, romlebic sruliad marto, an sxva beris TanxlebiT monastrebidan moSorebulnicxovrobdnen da kinovitebi,292 romlebic monasterSi koleqtiurad cxovrobdnen, saerTo wess misdevdnen daemorCilebodnen winamZRvars. A

asket meudabnoeTa jgufs mravali ganStoebebi gaaCnda. TiToeuli dajgufebis saxelwodeba imadgilebis specifikiT iyo ganpirobebuli, sadac isini asketur cxovrebas eweodnen:Mgandegilebis sacxovrebeli

288 P. Peeters, «De Codice», AB, 31, p. 317; c. qurcikiZe, «bodle N°1», mrT, 20, 388. 289 qxa(A), 1, 390. 290 J Pargoire, L’Église Byzantine de 527 à 847, p. 67-69.291 Bosk», bÒsij, sakvebi; boskÕj, mwyemsi, bÒskw,Zova (mcenareulobis), cf. DРС, p. 301. Pascens = Pasco,pavi, pastum=Zova, cf. ЛРС, p.729; cf. J. Wortley, “Grazers” (bosko…) in the Judaean Desert», SHOC, p.37-48; R. Rubin, «The Melagria: On Anchorites and Edible Roots in Judaean Desert», LA, 52, pp. 347-352. 292 kinoviti-monasterSi, berTa sazogadoebaSi gaerTianebuli.beri(ant. aneqoreti, gandegili),berZ.KoinÒbioj Ð, “erTad cxovreba”, “saerTo sacxovrebeli”; laT. cœnobita>cœnobium=“monasteri”.

228

Page 229: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

naklebad originaluri iyo _ isini udabnoebSi an mTebSi ganmartoebul, izolirebul gamoqvabulebSi iyvnendamkvidrebulni;

mesveteebi anu stilitebi(kionitebi)293 ki cxovrebis gansakuTrebul stils misdevdnen _ svetis TavzemoTavsebulni, isini arsebobis ukidures asketur wess icavdnen;

dendritebi xeebze cxovrobdnen.294 xolo gandegilebs Soris arsebobda asketTa erTi jgufi, romelsac boski ewodeboda. isini cecxlisa da

sacxovreblis gareSe cxovrobdnen da mxolod balaxisa da mcenareuli kulturebis ZoviT irCendnen Tavs.“295 lavrebis Seqmnam sakmaod mravaricxovani meudabnoe asketi Sekriba. sabaganwmendilma bevri maTgani daamkvidra mis mier daarsebul keraSi: „man(sabam) daiwyoyvelas miReba, vinc mas mimarTavda. wmindanTan bevri aqeT-iqiT gafantuli mZovari(Boskoi) midioda, raTamis saTvistomos SeerTeboda.“296

iovane mosxis `limonaris~ xSirad gvxvdeba termini boskÕj (qarT.“mZovari”)asketTa gansakuTrebuli kategoriis dasaxasiaTeblad, eseni arian mZovarianaqoretebis jgufi, romlebic balaxismWamel cxovelTa msgavsad, mxolod mcenareuliTikvebebian. davZenT, rom es termini zogadia da vrceldeba maTze, vinc mxolod miwisproduqtiT arsebobda.

swored amaSi mdgomareobs asketizmis arsi: cxovreba balaxismWamelTa msgavsad_ mxolod uflis mier moniWebuli ZRveniT. termini mZovari `limonaris~ qarTul versiaSimravalgzis moixsenieba.

iovane mosxi ara marto palestinis didi da cnobili samonastro institutebisstumari iyo, igi xSirad ewveoda xolme iordanes napirze mdebare gamoqvabulebs,raTa meudabnoe mZovrebs Sexvedroda da esaubra maTTan. asket berebTan urTierTobiTgamowveulma STabeWdilebebma STaagona mwerals momavali TaobisTvis Seeqmna mravali„sulis margebeli” Txroba, romelic saxelganTqmul mZovarTagan(boskÕj) moismina.297

sozomenis cnobiT, boskizmi (boskisme) IV saukunis meore naxevarSi Caisaxa.298

Avtori rodesac avtori sigoris mTasTan mcxovreb mZovrebs aRwers, miuTiTebs, romswored mZovarTa am jgufma dasabami misca axali moZRvrebas _ boskizms.299

rogorc zemoT aRvniSneT, adreul qristianizmSi asketizmis mravali formaarsebobda, romelic TvalsaCinod aisaxeba qarTul hagiografiul literaturaSi.naTargmni cxovrebis teqstebi cxadyofen da gvidastureben asketizmis sxvadasxva saxistermins, mravalgzis moxseniebuls hagiografiul nawarmoebebSi. magaliTad:

293 mesvete (Stylite)>berZ. stàloj “sveti”. 294 dendriti (dendrite) >berZ. dšndron, “xe”.295 J. Pargoire, L’Église Byzantine de 527 à 847, p. 67-70; A. Vööbus, «History of Asceticism in the SyrianOrient», CSCO, pp. 24-25.296B. Flusin, Miracle et histoire dans l’oeuvre de Cyrille de Scythopolis, p.142. 297 Cf И.М.Смирнов, Синайский Патерик, 47-48.298 k. kekeliZe, ««Епизод из началной историй египетского монашествo», etiudebi, 7, 76-101.299 Dišprepon de m£lista tÒte, par¦ men Nisibino‹j ¢mfˆ tÕ SigÒrwn kaloÚmenon Ôroj, Batqa‹oj, kaˆEÙsšbioj, kaˆ Al©j, kaˆ Abbîj, LazarÒj, te Ð gegonëj ™p…skopoj, kaˆ Abd£lewj, kaˆ Z»nwn, kaˆHliÒdwroj Ð gšrwn. ToÚtouj de kaˆ BoskoÝj ¢pek£loun, œnagcoj tÁj toiaÚthj filosof…aj ¥rxantaj.Onom£zousi de ïde aÙtoÝj, kaqÒti oÜte o„k»mata œcousin, oÜte ¥rton, oÜte Ôyon ™sq…ousin, oÜteo„non p…nousin, ™n de to‹j Ôresi diatr…bontaj ¢eˆ tÕn QeÕn eÙlogoàsin, ™n eÙca‹j kaˆ Ûmnoij, kat¦qesmÕj tÁj Ekklhs…aj. TrofÁj de ¹n…ka gšnhtai kairÕj, kaq£per nemÒnemoi, ¤rphn œcwn ›kastoj, ¢n¦ tÕÔroj periiÒntej, t¦j bot£naj sit…zontai (mTis maxloblad, romelsac sigori ewodeba, maSin saxelganTqmulipirebi cxovrobdnen, rogoricaa maTe, evsebiosi, bargesi, alasi, abo, lazare, yofili episkoposi abdeli,zenoni da heliodore didi. maT agreTve mZovrebs uwodebdnen imitom, rom axali Janris „filosofia“ Seqmnes.MmaT ase ewodebodaT, radgan ar gaaCndaT saxlebi, ar ikvebebodnen arc puriT, arc cxeli sakvebiT da arsvamdnen Rvinos; isini mTebSi cxovrobdnen da eklesiis wesis mixedviT, ganuwyveteli locvebiTa dagalobiT akurTxevdnen RmerTs, magram rodesac saWmlis miRebis dro dgeboda, TiToeuli maTgani iRebda cels,midioda mTebSi da balaxismWameli cxovelebis msgavsad, mcenareebiT ikvebeboda), cf. Sozomène, HE. VI,33; Migne, 67, col. 1392-1393.

229

Page 230: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

“mZovari”, “mdumare”, “uZilo”, “mtirali”, “mesvete”, “salosi”.300 teqstSiterminebis mZovarisa da kanonikes arseboba SemTxveviTi ar aris. vfiqrobT, esiniciativa qarTveli mTargmnelisgan momdinareobs, romelic sakmaodgaTviTcnobierebulia palestinis samonastro institutebis specifikaSi. man terminebimZovari da kanonike erTmaneTs daukavSira, raTa beris tansacmelSi Cacmuli qalwuligandegilis saxeSi asketizmis simboluri saxe Camoeyalibebina. miuxedavad AAredaqciaSi umniSvnelo klebisa, Sedarebam aCvena, rom A,B redaqciebi sruliadTanxvdebian erTmaneTs.

Zveli qarTuli redaqciebi da berZnuli originali

KBHG 1318W-isa da gansakuTrebiT, anonimuri paterikuli Txrobebis SeswavlisSedegad mivakvlieT berZnul teqsts, romelic analogiur siuJetzea agebuli. 301

berZnuli modeli

[1318W._saTauri: Di»ghsij perˆ tÁj sungklhtikÁj tÁj ™n tÍ ™r»mw toàIord£nou(ambavi aristokrati (qalis) Sesaxeb, romelic imyofeboda iordaniisudabnoSi).

Sesavali: Tˆj tîn pneumatikîn ¡g…wn patšrwn S…laj ÑnÒmati, ”Aray tù gšnei,kaq»menoj e„j t¦ sp»laia Far¦n tÁj kat¦ Ieram£ dihg»sato... _ Des. e‡te e„j t¾n™swtšran œrhmon œfugen, e‡te kaˆ ¥llwj pîj ™skep£sqh ¢f ¹mîn, oÙk o‡damen... Âjta‹j eÙca‹j... ¢m»n (erTi sulieri mama, saxelad silasi, warmoSobiT arabi,damkvidrebuli iyo faranis gamoqvabulSi, ierusalimis maxloblad, uambobda... _ anudabnos siRmeSi gaiqca, an Cven dagvemala, ar vici... locvebiT... amen). De quacatal.Vatic.2338; Analecta Bollandiana, 19 (1900), 8324 Cf.cod. Venet.Marc.II 101(Nan.123), anni 1592, fol.146v-150.302

b. fluzeni da J. Pparameli naSromSi warmogvidgenen berZnul xelnawerebSidacul redaqciebs, romelTagan yvelaze adreuli XII saukuniT TariRdeba: Vatican,(barb.gr.318). gTavazobT xelnawerTa nusxas, romlebic yvelaze adreulia statiaSiwarmodgenil mravalricxovan xelnawerTa Soris : Vatican, barb.gr.318(XIIs.),xelnaweri menologions ar warmoadgens; masSi daculia wmindanTa cxovrebani (red. b);Athènes, Bibl.nat., 513(XIII-XIVss.) (red. a); Paris, Bibl.Nat. Coislin 378(XIII-XIVss.); Vatican, Reg.gr.44(XVIs.); Venise, Bibl.Marc.gr.(XVI-XVIIss.) da a.S..303

Aavtorebis azriT, b redaqcia, anu vatikanis biblioTekaSi daculi XII s.-isxelnaweri iSviaTi fenomenia, radgan teqsti yvelaze axlos aris originalTan.statiaSi gamocemuli kritikuli teqsti TiTqmis Tanxvdeba qarTul redaqciebs, Tumca,rogorc zemoT aRvniSneT, garkveuli wyaroebis mier gamowveuli gansxvavebebiSeiniSneba.

saTaurebi

Cveni yuradReba ZiriTadad statiaSi warmodgenil sam berZnuli redaqciazegamaxvilda. maTi saTaurebi ara marto erTmaneTisagan sxvaobs, aramed isini qarTuliredaqciebisganac gansxvavdebian:

300 e. gabiZaSvili, hagiografia, 54.301 B.Flusin et J.Paramelle, «De Syncletica», AB, 100, p.291-317.302 BHG, III, p.177-178. [1318W.]303 B. Flusin, J. Paramelle, «De Syncletica», p. 291-300.

230

Page 231: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

red. a: Di»ghsij perˆ tÁj sugklhtikÁj tÁj ™n tÍ ™r»mw toàIord£nou(ambavi aristokrati (qalis) Sesaxeb, romelic imyofeboda iordaniisudabnoSi);

red. M, E: Perˆ tÁj qaumas…aj parqšnou tÁj ¢pÕ KwnstantinoupÒlewj.(konstantinepoleli saocari qalwulis Sesaxeb);

red.b : B…oj tinÕj ¡g…aj parqšnou eÙlÒghson dšspota(cxovreba vinme wmindaniqalwulisa, gvakurTxe ufalo).

silasi da silovane

berZnul teqtSi mTxrobeli da mTavari personaJi abba silasia, warmoSobiT arabi;xolo qarTuli redaqciebi asaxeleben mama silovanes, romelic, savaraudod saxelis berZ-nuli formaa:

A: iyo vinme erTi mamaTagani, romelsa erqua silovane da jda igi monastersafaranisasa quabsa Sina maxlobelad ierusalÀmsa. uTxrobda ZmaTa da hrqua:, 628r

B: iyo erTi mamaTagani, romelsa erqua silovane da jda igi senaksa Sinamonastersa

faraÁsasa, maxlobelad ierusalÀmsa. uTxrobda ZmaTa da hrqua:, 482r

gansxvaveba, paraleli

qarTuli teqstebis kompoziciis berZnulTan urTierTmimarTebam qarTuliTargmanis erTgvari Tavisufali stili gamokveTa. frazebis konfiguracia sxvaobsberZnulTan, xolo qvemoT moyvanili fragmenti teqstobriv paralels avlebs nisimescxovrebis qarTul versiasTan, romelic arabulidan aris naTargmni:

berZ: Egë de oÙc ¹dšwj econ prosomilÁsai g£mw, oÙ mšntoi ™fanšroun tÕn‡dion skopÕn to‹j goneàs… mou, „d…wj g¦r scol£zein kaˆ proseÚcesqai ™peqÚmoun kaˆparek£loun sunerge…aj toà Qeoà tuce‹n ™pˆ toàto, p. 309, 5(ar msurda qorwinebazemesaubra, magram ar SemeZlo Cemi zraxvebi Cemis mSoblebisTvis gamemxila.gansakuTrebiT msurda Tavisufali dro mqonoda, raTa meloca da vuxmobdi RmerTsSemweobisTvis.)

A: „xolo me ara minda da ver uTxrobdi mamasa Cemsa. da raJams movicali,vilocvidi RmrTisa mimarT, raÁTa ganmarinos me sawuTrosa amas warmavalsa,“624v

B: „xolo me ara minda da ara uTxrobdi mamasa nebasa Cemsa. da raJamsmovicali, viTxovdi RmrTisagan, raÁTa ganmarinos sawuTroÁsa amisagancxorebisa,“483r.

nisimes cxovreba: aRtirda da Tqua: „ukueTu nebaÁ RmrTisaÁ iyos, raÁTaaResrulnes mSobelni Cemni uwinares Cemsa micemad qmarsa, ganvere me amassawuTrosa,“304

berZnulis gavlena

Mgansxvavebebis miuxedavad, berZnulis gavlena mkafiod Cans zogierTi fraziskonstruqciaSi:

berZ: Egë de œcousa œndoqen melšthn toà ¢pallagÁnai tÁj ¢p£thj toà mata…oub…ou, p. 310-311,7 (mxolod erTi sazrunavi mqonda, ganvSorebodi am usargeblo dacru cxovrebas).

A, B: „da me gavizraxevd, Tu viTar ganvere sawuTrosa amas warmavalsa“, A, 630r,B, 483v.304 k. kekeliZe, kimeni, 1, 202.

231

Page 232: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

kleba

SeiniSneba zogierTi fragmentis kleba:berZ: Dšomai oân, ¢nast£ntoj sou œndusÒn me tÕ ƒerÕn scÁma, ™k makroà g¦r

crÒnou toàto ™piqumî. O de gšrwn prÕj mš fhsin: “Ora m¾ peirasmÕj ™pšmfqhj tînmonacîn. ”Hmhn g¦r ÓlV tÍ ¢kmÍ tÁj ¹lik…aj trufhlîj ¥gan ¢nhgmšnh. Egë deprospesoàsa aÙtù kaˆ prorr…yasa triakÒsia nom…smata œfhn: ”Isqi, ¤gie p£ter, æjkaˆ toà sc»matoj sÚ me ¢xièseij kaˆ tÕn s£kkon sou ™ndÚseij kaˆ t¦j b…blouj souparšxeij moi, p.313, 11(` gTxov, rom adge da Camacva Seni wminda samosi, romelicdidixania ase mwadia~. Bberma miTxra: `naxe, rom berebis sacTuneblad ar iyomosuli.~ radgan asakiT axalgazrda yvavili viyavi da metad mdidrulad morTuli.muxli moviyare mis winaSe, gadavugde samasi oqros moneta (nomisma) da vuTxari:`icode, wminda mamao, unda beris samosis Rirsi gamxado, Camacva Seni ZaZa damomce Seni wignebi.~E

Mmocemul SemTxvevaSi A sagrZnoblad Semoklebul fragments gvTavazobs, xolo Bmcire gansxvavebebiT Tanxvdeba berZnuls:

A: „aramed gevedrebi, raÁTa aRsdge da Semmoso me wmidaÁ sqemaÁ da momcnewignni Senni.“

B: „aramed gevedrebi, aRsdge da Semmoso me wmidaÁ sqemaÁ da momcne wignni,rameTu mravalJamiTgan msuris raÁTa Rirs viqmne.“ da mrqua me berman: „ixile,nuukuÀ gansacdelad mosrul iyo monazonTa zeda.“ amisaTÂs, rameTu srulsa hasaksasiWabukisasa viyav da xatiTaca friad Suenier. da davagde Tavi Cemi mis winaSe damivec samasi drahkani, romeli iyo CemTana da varqu : „uwyode, mamao rameTu SendabrZanebul RmrTisagan, raÁTa Semmoso sqemaÁ da momcne wignni Senni.“ 484v

geografiuli adgilebis transkripcia

A redaqciaSi toponimikis zusti transkrifciaa warmodgenili, xolo BberZnulisgan gansakuTrebiT sxvaobs. mocemul magaliTebSi vimowmebT B redaqciisgviandel variantebs (C,D):

A fara_n_isasa B,C,D fara_Á_sasa;A kal_a_monisasa B,C,D kal_monisasa; A ka_p_raTa B,C,D na_b_raTa_n.B redaqciaSi kopraTa(Kopraq©) uCveulo formiT ~nabraTan” aris gadmosuli,

romelic SesaZlebelia igive toponimis arabuli transkripciidan “yabraTa”momdinareobdes, romelic `al-busTanis“ 48-e TavSi figurirebs. `al-busTani~`limonaris~ arabuli versiaa, romlis teqsti X saukunis sinuri warmoSobis arabulxelnawerSia daculi.305 cxovrebis qarTuli fragmenti, romelic berZnulTan sxvaobs,aklebs egviptelebis lavras:

berZ: ErcÒmeqa oân ™pˆ taàta t¦ mšrh e„j t¦ sp»laia toà Kopraq© e„j t¾nkaloumšnhn laÚran tîn A„gupt…wn, p. 310-311, 7 ( movediT kopraTis gamoqvabulTan,romelsac egviptelebis lavras uwodeben).

A: moved amas adgilsa, romelsa hrquan kapraTa; B: da moved amas kerZosa adgilsa, romelsa hrquan nabraTan.

Kopraq©, Koprwq©, kopraTa, nabraTan _semituri kvali

305 r. gvaramia, al-busTani, Tavi 48(XCI), gv. 101, arab. teqsti: 297v.

232

Page 233: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

miuxedavad berZnulis gavlenisa, QqarTulSi, gansakuTrebiT B redaqciaSi,semituri wyaros niSnebi igrZnoba. qarTul TargmanSiMaRmosavluri enis kvalisgamovlena da Suamavali redaqciis dadgena sakmaod rTul da saxifaTo sferoswarmoadgens. gansakuTrebiT im SemTxvevaSi, rodesac dedani xelT ar gvaqvs. magramteqstTa Sejereba, geografiuli saxelebis transkrifciis analizi da frazebiskonstruqcia badebs hipoTezas cxovrebis ucnobi arabuli wyaros Sesaxeb.

mag.: A redaqciaSi figurirebs kapraTa, momdinare berZnuli formidan: Koprwq©,Kopraq©, romelic `limonaris“ berZnul versiaSi gvxvdeba (Tavi XX da CXI). BredaqciaSi es uknaskneli Canacvlebulia formiT nabraTan. sityvis ucnaurmakonfiguraciis gamo arabulidan naTargmn teqstebSi Sesatyvisi formis moZiebaSevecadeT.

L`limonaris~ qarTul teqstSi XX, CXI Tavebi gamoklebulia; Sesabamisad,aRniSnuli sityva ar daiZebna, Tumca `al-busTanSi~ berZ. Kopraq© (qarT.kapraTa=nabraTan) Canacvlebulia formiT: ~yabraTa” an ~yabarTa”.306 sityvis qarTuliTargmani SesaZloa momdinareobs arabulidan Semdegi argumentebis gamo:

1. arabulSi mokle xmovnebi ar aRiniSneba. Aamis gamo mTargmnelmakopraTa=nabraTan interpretaciisas, ar icnobda ra aRniSnul toponims, xmovnebiarazustad gadaanawila. sagulisxmoa is garemoebac, rom Tanxmovani /p/ /b/-TiCanacvleba gamowveulia arabul enaSi /p/ ararsebobiT. xolo Tanxmovnebis /y/-sada /n/ monacvleoba ki –mcdari grafikiT. igive fenomens vxvdebiT sityva faranistranskrifciaSic: B redaqciaSi figurirebs ara ~farani”, aramed “faraÁ.” analogiuritranskripcia daiZebna `limonaris~ qarTul teqstSi, romlis wyaro arabulia: monazonifaraÁsa monastrisaÁ.307

2. vfiqrobT, arabulis gavleniT aris gamowveuli xmovanis /a/ kleba, anuarabuli alif-is zedmetad miCneva. mag.: “kalamonis” nacvlad B redaqciaSifigurirebs “kalmonisasa”. am ukanasknelis igive formas vxedavT qarTul`limonarSic~. 3. frazebis xSiri dawyeba xolo-Ti da gansakuTrebiT da kavSiris sixSire, romelicsasveni niSnis dasmisas sirTules qmnis, savaraudo ucnobi arabuli wyaroszegavlenaze miuTiTebs. Mmag.: warmodgenil frazaSi da Svidjer figurirebs:

da SevZrwundi borcovansa mas da momewifa sicxe da momewyura da Semaurvafriad wyurvilman da simaSvraleman da vilocevd RmrTisa mimarT da vsTxove, raÁRa araÃuebul-myos xilvad pirsa monisa TÂsisasa, 628v. 4. berZnul versiaSi warmodgenili subordinacia qarTul redaqciebSi parataqsiTicvleba:

Proetršyato de me eÙc¾n poiÁsai. Emoà de parakaloàntoj aÙtÕn m©llonpoiÁsai., p. 307-308 (man mTxova locva warmomeTqva, xolo me mas vTxove igivegaekeTebina); A, B: da mrqua me: „locva yav.“ da me varqu, viTarmed:„Senca locva yav“

terminebis interpretacia

qarTuli zogierTi berZnuli terminis saitereso interpretacias gvTavazobs.magaliTad IlloustriÒj, romelic qarTulSi “mTavris” formiT aris gadmosulibizantieli warCinebulis titulia. berZ: kaˆ ™mnhsteÚsatÒ me „lloÚstriÒj tij f…loj toà patrÒj mou tù uƒù aÙtoà e„j guna‹ka, p. 39,5 (da mamaCemis erTma

306 Idem. 297v.307 Cf. i. abulaZe, limonari, 17. G. Garitte, «La version géorgienne du Pré Spirituel», 2, ST, 232; G.Garrite, «Histoires édifiantes géorgiennes», BYZ, 36, p. 396-423.

233

Page 234: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

warCinebulma megobarma Tavis vaJze damniSna); A,B: da damiwinda erTman vinmemTavarTaganma, moyuareman mamisa Cemisaman Zisa misisTÂs.

Ees exeba agreTve termins pandšktia. berZnulis mixedviT, qalwuli kopraTaslavraSi sam bers xvdeba. erT-erT maTgans xaleni acvia da flobs or pandeqts. O“oripandeqtis” nacvlad qarTuli “or wigns” gvTavazobs:

berZ: Ek£qhnto g¦r ™ke‹ pote tre‹j gšrontej, ™x ïn Ð eŒj Ãn sakkofÒroj¤gioj œcwn kaˆ bibl…a dÚo pandšktia, p. 311, 7.(maSin iq sami beri iyodamkvidrebuli; erT-erT maTgans wminda ZaZa ecva da ori pandeqti hqonda.)308

A,B: da mas Jamsa iyvnes samni netarni berni da erTsa maTgansa emosa ZaZaÁda orni wignni esxnes.

termini pandšktia Sereul krebuls, kodeqss, saxelmZRvanelos, anu yovlismomcvel wigns niSnavs. sabawmindeli beri antioqes pandeqti berebisTvis aucilebelsamonastro wesdebis kodeqss warmoadgens, MTumca pandeqtSi SesaZloa Zveli daaxali aRTqmac Sevides. aqedan gamomdinare, kopraTeli beris ori pandeqti, romelicqalwuls udabnoSi miaqvs sxva araferia, Tu ara axali da Zveli aRTqmis ori wigni.zemoTqmulidan gamomdinare, SesaZloa saqme gvaqvs ucnob semitur, kerZod arabulwyarosTan, romelSic Seicavs berZnuli terminebis specifikur interpretacias, racuSualod Seesabameba qarTuls.

qarTuli versiis epoqa da warmomavloba, daskvna

Nnawarmoebis fesvebi palestinur tradiciebSi unda veZioT: „sulis margebeli“Txrobani, wmindanTa cxovreba uSualod palestinasTan aris dakavSirebuli, xolo ucnobiavtoris palestinuri warmoSoba eWvs ar iwvevs.309 Kkanonike mZovaris cxovreba anonimurpaterikul TxrobaTa uzarmazar koleqcias miekuTvneba, romelic odiTgan Mmravalgvarsaxecvlilebasa da metamorfozas ganicdida. berZnul da qarTul versiebisgansxvavebul saTaurebs, mama silovanes silasiT paradoqsul CanacvlebasmivyavarT hipoTezamde, rom cxovreba erT-erTi anonimuri paterikuli Txrobiskompilaciaa, romelSic personaJebis saxelebi mogvianebiT aris Setanili. MmsgavsiusaTauro, anonimuri Txrobebi udabnoSi myofi qalwulebis Sesaxeb berZnulpatristikaSi uxvad aris warmodgenili. vfiqrobT, ara marto nawarmoebis anonimurmaxasiaTma ganapiroba berZnuli da qarTuli redaqciebi sruliad gansxvavebulisaTaurebi, aramed ucnobma semiturma wyarom saSualeba misca qarTvel gadamwerTsxadasxgvarad daesaTaurebinaT igi. xolo arabuli wyaros gavlena da aRmosavluri,anu sparsuli warmomavlobis sityvebi, rogoricaa “abarmadi”, erTgvari dasayrdeniaqarTuli versiis warmomavlobisa da epoqis sakiTxis problematikaSi.

qarTul TargmanSi mocemuli sityva “abarmadi” berZnul gamocemul teqstSiCanacvlebulia terminiT meizÒteroj (aRm. mšgaj, me…zwn), anu “mTavari”“aRmatebuli”. Ppirovneba, romelic axalgazrda qalwuls ierusalimSi mogzaurobis drosaxlavs. sityvis etimologia sparsulia, “abar-mad” da niSnavs ara marto “mcvels”,an “meTvalyures”, aramed “damcvels”, “advokats”. Zvel sparseTSi arsebobdneniuristebi, romlebic akontrolebdnen qorwinebis proceduras da amave dros isinisacolis piradi mcvelebis rolSic gvevlinebodnen. oficialuri qorwinebamde ZiriTadadmaT saqmro irCevda. abarmadis funqcia sacolis meTvalyureobaSi gamoixateboda da mas308 Cf. antioqe (VIIs.) palestineli, sabawmindeli beri; Seeswro sparselTa Semosevas 614 wels.qristianuli zneobis kodeqsis mixedviT, „wminda werilis pandeqtis“ avtori, cf. «Exzerpte im Pandektes desAntiochus», ZFK, 26, pp. 244-250,; pandškthj, aƒ Pandšktai b…bloi, yovlisSemcveli wignebi,enciklopedia, cf. ДРС, 1227. 309 B. Outtier, «Le manuscrit Tbilissi A-249: un recueil traduit de l’arabe et sa physionomieprimitive», BK, 25, pp.97- 106. 234

Page 235: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

yvelgan unda xlebodnen. sasanuri (224-651) sparseTis VI-VII saukuneebisliteraturaSi, sityva /abarmadi/ Tavs iCens teqstebSi, romlebic zoroastrulqorwinebas aRweren. am SemTxvevaSi termini exeba iuristebs, romlebic Tvalyursadevnebdnen da akontrolebdnen, raTa qorwineba RirsebiTa da religiuri wesebisdacviT Catarebuliyo, 310 pirveli arabul-sparsuli sityvebis qarTul enaSi SeWrisepoqad VIII-IX saukuneebi iTvleba;311 saukuneebis manZilze qristianuli arabuli dasparsuli enebi gamudmebiT Tavs iCenen da berZnulsa da qarTuls Soris erTgvariSuamavlis rolSi gvevlinebian. U

zemoTqmuli argumentebi saSualebas gvaZlevs vivaraudoT, rom berZnuligamoqveynebuli teqsti cxovrebis wyaros ar warmoadgens. vfiqrobT, kanonike mZovariscxovrebis qarTuli versia palestinuri warmomavlobisaa, naTargmnia daaxloebiT VIII-IX saukuneebSi da momdinareobs ucnobi berZnuli wyarodan, magram ara uSualod,aramed ucnobi arabuli redaqciis meSveobiT, romelic SesaZlebelia sabawmindismonastris biblioTekis erT-erT hagiografiul-asketikur krebulSi figurirebda.

310 cf. J. Amouzgar, A. Tafazzoli, Dēnkart, II, p. 537; D.N. Makenzie, A Concise Pahlavi Dictionary, p. 2;abarmadi, mouravi, monastris xelisufalTagani, ix. z. sarjvelaZe, sityvis kona, 2001, 5; abramadi, ezos-moZRvari, naziri, ix. sulxan saba, leqsikoni, 35; abraamat (abraamat) an abramadi warmoadgens sasaxlismsajuls, ix. M. Brosset, Histoire de la Géorgie, p.169; abramadi niSnavs agreTve sasaxlis mTavarxazinadars, cf. A. F. Haxthausen, p. 114.311 4 i. abulaZe, limonari, 15.

235

Page 236: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

236

Page 237: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

K cxovreba kanonikemZovarisa

Ppalestinafaranis monasteri

237

Page 238: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

A-95, parxlis mravalTavi (Xs.), kimeni

cxorebaÁ qalwulisa erTisaÁ,romeli iyo asuli mTavrisaÁ visme

kostantinepolelisaÁ da iqmna igi mZovarese ars kanonike qalwuli 1*

628v- 636v

1. (628v) iyo vinme erTi mamaTagani, romelsa saxeli erqua silovane da jdaigi2 monastersa faranisasa3 quabsa Sina maxlobelad iÀrusalemsa. uTxrobda ZmaTada hrqua viTarmed : „iyo kaci vinme mZovari da iyofoda quabsa Sina 4

kalamonisasa5 da didad6 megobari iyo Cemi.7 da maqunda CueulebaÁ saufloTadResaswaulTa8 moviTuali [igi da vikurTxi misgan]9 da mi-nuraÁ-varTe,10

saÃmari mcired.11

2. da viTar moiwia aRvsebaÁ, aRviRe cerc dambali mcired da ospni dapuri da warved12 moZiebad misa,13 raÁTa mivide wmidisa mis. da dafara14

Cemgan RmerTman15 adgili igi da friad veZiebd adgilsa16 mas missa17 da vermivemTxÂe quabsa mas.18

3. da SevZrwundi borcovansa mas da19 momewifa sicxe,20 momewyura21 daSemaurva friad22 wyurvilman da simaSÂraleman.23 da vilocevd24 RmrTisamimarT da vsTxove, raÁTa ara Ãuebul myos xilvad pirsa monisa TÂsisasa.25

4. da amas raÁ ganvizraxevd, vixile kuali kacisaÁ. da viTarganvicade, vcan, viTarmed arasrulisa kacisaÁ ars (629r)aramed yrmisaÁ,anu dedakacisaÁ. da viTar26 miudeg kualsa mas, warmiwymda27 da Sevwuxen.mivixeden da vnaxe28 viTarca29 Sekrebul30 raÁme CalaÁ31 da mi-raÁ-ved miszeda da gardavyare adgilisa misgan. 5. da vixile mcired32 Sesavali quabad da ara vinebe Seslvad33 pirvelkiTxvamde. ÃmaÁ-vyav34 da vTqu:35 „makurTxe me,36 mamao!“ da [aravin raÁ]37

momigo. da meored da mesamed.

6. da viTar araraÁ-vin momigo, SevimarTe da Sevedi38 da vpovemonazoni, mjdomare mdumriad da TayuanisveciT urTierTas da megona friad39

saWurisi ars, da mrqua me:40 „locva yav.“ da me varqu viTarmed: „Sencalocva yav.“

7. da viTar41 ganvagrZele sityuaÁ,42 maSin mrqua me: „Senda jer-ars,43

mRdeli xar.“ xolo me uvar-vyav (629r) da wadier-vyav, raÁmca ara cna damrqua me: „mamao, Sen xucesi xar da ara giRirs tyuvili, aramed Sen locvayav.“ da ganvkÂrdi me44 da vloce45 da [vityode gulsa Sina Cemsa: „saWurisi-me ars, anu dedakaci?“]46

238

Page 239: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1 cxorebaÁ qalwulisa kanonikesi, romeli iyo asuli mTavrisi erTisa konstantinepolelisaÁ da iqmna mZovar B. 2 +senaksa Sina B.3 faraÁsasa B. 4 -quabsa Sina B. 5 kalmonisasa B. 6 -didad B. 7 Cemda B. 8 saswaulTa BB. 9 -igida vikurTxi misgan BB. 10 varTu BB. 11 +da vikurTxi misgan BB. 12 +msgavsad Cueulebisa BB. 13 -moZiebadmisa BB. 14 daefara BB. 15 -RmerTman BB. quabsa mas BB. 16 -missa BB. 17 -quabsa mas B. 18 +ÃevnebsaSina BB. 19 sicxÀ BB. 20 +friad B. 21 -friad sicxeman da B. 22 simaSuraleman BB. 23 vloce B. 24

misisasa BB. 25 viTarca BB. 26 warwymda BB. 27 da davinaxe BB. 28-viTarca BB. 29 Sekrebili BB.30+viTarca kacisa erTsa adgilsa BB. 31 mcire BB. 32 raÁmca Seved B. 33 xma–vyav BB. 34 varqu BB. 35_meB. 36 –aravin raÁ BB. 37 Seved BB. 38 -friad  BB. 39-me BB. 40 Sen BB. 41-viTar  B. 42 TxovaÁ B. 43

+locvis rameTu B. 44 me B. 45 viloce B. 46 da davsxediT da guls vetyode, viTarmed dedakaci ars anusaWurisi ? B.

*Historia Canonicae virginis, quae filia erat principis Canstantinopolitani et facta est «pascens»(bosk»), cf. P.Peeters, AB, 31, p. 317.

239

Page 240: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

8. da man1 mrqua me: „rad esre2 ganamravle gulissityuaÁ3 CemTÂs?“* dakualad uvar-vyav4 da vTqu:5  „aras gulsa vszraxav6 SenTÂs.“ da7 mrquame: „rad ara gulsa hzraxav da ityÂ,8 saWurisi-me arsa,9 anu dedakaci?“

9. xolo10 damikÂrda da davvardi queyanasa zeda da mrqua me:11 „aRmiTqÂ12

me winaSe uflisa,13 raÁTa aravis uTxra[sicocxlesa Cemsa, romeli gauwyo]14

Sen da me giTxra Sen saqmÀ Cemi yoveli:15 [vinaÁ var,]16 anu vinaÁ17 movedme18 aqa.“

10. xolo me varqu mas:19 „Sen ici suliTa SÀniTa20 wmidiTa, romelidamkÂdrebul ars Sen Tana, rameTu minebs cxonebaÁ.“ da aRuTqÂ,21 raÁTa aragamovacxado.22

11. (629v) da iwyo da miTxrobda saqmeTa misTa da mrqua: „mamao, mededakaci var,é23 asuli viyav erTisa didisa24 mTavarTaganisaÁ kostantinepolisaÁ. dadamiwinda erTman vinme mTavarTaganman, moyuareman mamisa Cemisaman ZisamisisaTÂs. xolo me ara minda da ver25 uTxrobdi mamasa26 Cemsa.

12. da raJams movicali, vilocvidi [RmrTisa mimarT, ]27 raÁTa ganmarinosme28 sawuTroÁsa amis cxorebisagan.29 da Semdgomad ravdenTame dReTa, mrquame mamaman Cemman:30 „asulo Cemo, rameTu Jami qorwinebisa31 SenisaÁ moiwia32

da dawindebuli Seni maswrafebs me.“33

13. xolo me varqu mas:34 „ara egebis,35 vidre36 ara pirvelad aRvasrulo,romeli aRmiTqÂams37 RmrTisada.“38 da mrqua me:39 „raÁ aRgiTquams?“40 da mevarqu: „aRuTqu RmerTsa, raÁTa pirvel vloco iÀrusalems.“ da man mrqua me:„pirvelad Seved qmarsa41 Sina, da odes gardaÃden dReni qorwilisa42

Senisani,43 Tanawariyvano44 qmari Seni da warvediT.“45

14. xolo me varqÂ:46 „raÁTa viloco wmidaTa adgilTa qalwulebiT da nudamabrkoleb amisgan, raÁTa ara pativi aw hpo47 RmrTisagan da48 iurvodi masSina.“ 15. da viTarca esma ese, mrqÂa:49 „wargavlino.“ da amikazmna50 monani damÃevalni da51 msaxurni da momca samaTasi drahkani, raÁTa ganuyo wmidaTaadgilTa da monasterTa.

16. [da nebiTa RmrTisaÁTa warved]52 da miviwie iÀrusalemd. da movilocen53

wmidani adgilni da54 ganved monasterTa moxilvad da55 micemad eklesiaTaevlogiad56 da57 netarTa mamaTa. da moved amas58 adgilsa, romelTa 59 hrqÂan(sic) kapraTa.60 da mas (630r)Jamsa iyvnes61 samni netarni berni da erTsamaTgansa emosa ZaZaÁ da orni wignni esxnes.

1 -man B. 2 esTen B. 3 +Seni B.4 uar-vyav B. 5 varqu mas B. 6 vzraxav B. 7 xolo man B. 8 +viTarmedB. 9-saWurisi me ars  B. 10 da B. 11-me B. 12 aRmiTqu B. 13 RmrTisa B. 14   raÁ gamogicxado Sen  B.15 -da B.16 vin var me B. 17 vin B. 18 -me B. 19 -mas B. 20 -SÀniTa B.21 aRuTqu B. 22 ganvacxado cxorebisamisa B. 23 +da B. 24 didTa B. 25 ara B. 26 -nebasa B. 27 RmrTisagan  B. 28-me B. 29 amisgan cxorebisa B. 30

-ganemzade B. 31 qorwilisa B. 32 mowevnul ars B. 33- me B. 34-mas: „mamao B. 35+ qorwili Cemi B. 36

vidremdis B. 37 aRuTqu B. 38RmrTisada B. 39 -me B. 40 aRuTqu B. 41 qmrisa B. 42 qorwilisani B. 43 -Senisani B. 44 wariyvane B. 45 +da warxdeT ornive da ilocoT da aRasrulo, romeli aRuTqu RmerTsa B. 46

+viTarmed B. 47 moipovo B. 48 +Sen B. 49 -me B. 50aRmikazmna B. 51-da B. 52 -da nebiTa RmrTisaÁTa

240

Page 241: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

warved B.53 +viTar B. 54-da B. 55+da locvad B. 56 evlogiisa B. 57 -da B. 58 +kerZosa B. 59 romelsa B.60 nabraTan B. 61 +mun B.

*Sdr. maT. 9:4, (kaˆ e„dèj Ð Ihsoàj t¦j ™nqum»seij aÙtîn eiåpen: “Ina ti ™nqume‹sqe ponhr¦ ™n ta‹jkard…aij Ømîn?”; iesom ki, icoda maTi azrebi da uTxra: „ratom fiqrobT Tqvens gulSi borots.“ )

241

Page 242: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

17. da me ganvizraxevd, Tu viTar ganvere sawuTrosa amas1 warmavalsa daveZiebd monazonsa, romeli2 SemZlebel iyos3 [saidumloTa dafarvad unebelad.]4

raÁTa Se(sic) Semmosos5 wmidaÁ sqemaÁ* monazonebisaÁ. da viTarca vixileberi igi ZonZosani, vTqu gonebasa:6 „ukueTu enebos RmerTsa7 ese SemZlebelars aRsrulebad nebasa Cemsa.“8

18. da raJams aRvasruleT locvaÁ da micemaÁ, miviqeciT9 iÀrusalemd dadavyavT ravdenime dRÀ. da msaxurni Cemni ganemzadnes warslvad.

19. xolo me10 davjed farulad da davwere ori wigni:11 erTi mamisa Cemisada erTi abarmadisa, romeli iyo CemTana da vauwye maT Sina viTarmed: „TaviCemi Semiwiravs12 da nuRara13 (630v)meZebT me,14 rameTu ver SemZlebel xarTCemda moZiebad, rameTu ganved udabnod, sadaca RmerTi mimiZRÂes.“ daSeupyren15 wignni igi samoselsa Cemsa, romel16 meguleboda gzasa Semosad.

20. da viTarca gÂnda gamoslvaÁ iÀrusalemiT, ahkides17 da waremarTnesyrmani. xolo me varq abarmadsa Cemsa:18 „minebs raÁTa wmidasa adgomasa19

viloco.“ da man mrqÂa me: „sapalneni20 warsrul21 arian da samoseli Seni aqaara ars da arca vin ars, romeli Sen22 warmogyves da viTar warxÂde, viTarcaerTi Seuracxi?!“

21. xolo me varqÂ:23 „meca esreve minebs,24 raÁTa aravin micnas.“ daman mrqua me: „wariyvane ese qali da warved da moiswrafe,25 raÁTamivewineT moyuasTa CuenTasa.“26 da warviyvane27 qali igi da warved.

22. da viTarca mived28 wmidasa golgoTas,29 varqÂA qalsa:30 „melode aqa,raÁTa Sevide wmidasa adgomasa da31 viloco da movide.“32 da warved da gamovedqalaqiT da moved33 gzasa ieriqosaÁsa34 da SewevniTa35 RmrTisaTa mived36 berisamis, romelsa37 ZaZaÁ emosa.

23. da viTarca38 mixila me,39 gankÂrda40 da mrqua me: „raÁ ars ese?“ da mevarqÂ:41 „gamosrul var Ziebad RmrTisa da moved Senda, viTarca Sen42 mxedav.aramed gevedrebi, raÁTa aRsdge da Semmoso me43 wmidaÁ sqemaÁ44 da momcnewignni Senni.“

24. da viTarca ixila45 wadierebaÁ Cemi, aRdga da momparsa Tavi daSemmosa me46 sqemaÁ samosliTa ZaZisaÁTa da sixaruliT mivec samoseli Cemi dasamkauli, romeli memosa da davyav mas Tana igi dRÀ.47 25. da viTarca ganTena meorÀ48 dReÀ, varqÂ49 mas:50 „aRdeg51 da locva yavCemTÂs, mamao,52 da warvide.“ da viTarca53 esma ese54 bersa tiroda55 damrqua me:56 „vidre warxual,57 asulo?“ xolo me varqÂ:58 „vidreca mimiZRuesRmerTi locviTa SeniTa wmidiTa.“59

1-amas B. 2 romelimca B. 3 iyo B. 4 dafarvad saidumloÁsa Cemisa uvnebelad B. 5 Semmosos B. 6+Cemsa B.7qristesa B. 8 nebisa Cemisa B. 9 SeviqeciT B. 10+xolo me vaCuenebd maT Tana-warslvasa da B. 11 orniwignni B. 12+RmrTisa B. 13 nu B. 14 -me B. 15 aRvipyren B. 16 Seupyren samoselsa Cemsa romeli B.17

aRkides B. 18 -Cemsa B. 19 +wmidaTa aRdgomasa da golgoTas pirvel ganslvisa Cemisa B. 20 satÂrTavni B.21 wasrul B. 22 -Tana B. 23 varqu B. 24 +misTvis B. 25 moiswrafÀ B. 26 CuenTa B. 27 +CemTana B. 28

+winaSe B. 29 golgoTasa B. 30 +mas B. 31 -da B. 32 -da movide B. 33 -da moved B. 34 ieriqosasa B. 35 -da

242

Page 243: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ZaliTa B. 36 moved B. 37 +igi B. 38 raJams B. 39 -me B.  40 +friad B. 41 varqu B. 42 ese B. 43 -me B. 44 rameTu mravalJamiTgan msuris raÁTa Rirs viqmne.“ da mrqua me berma : „ixile, nuukuÀ gansacdeladmosrul iyo monazonTa zeda?!“ amisTÂs rameTu srulsa hasaksa siWabukisasa viyav da xatiTaca friadSuenier. da davagde Tavi Cemi mis winaSe da mivec samasi drahkani, romeli iyo CemTana da varqu :„uwyode, mamao, rameTu Senda brZanebul RmrTisagan, raÁTa Semmoso sqemaÁ da momcne wignni Senni. da yoegreT. “ 45 +tirili B. 46 -me B. 47 Rame B. 48 meore B. 49 varqu B. 50 -mas B. 51 +mamao B. 52 -mamao B. 53

viTar B. 54 -ese B. 55 guli aRuCCua, itirda B. 56-me B. 57 warxÂde B. 58 varqu B. 59 -wmidiTa B.

* scÁma,atoj,tÕ

243

Page 244: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

26. da locva yo1 da momcna wignni da warmgzavna. [da miuteve RmerTsa yovelizrunvaÁ Cemi] 2 da vsTxove, raÁTa damfaros me kacTa Tualisagan da miuTuale TaviCemi RmerTsa.3 da locviTa mis wmidisa berisaÁTa momiyvana RmerTman amas adgilsa.

27. da viTarca vnaxe quabi ese, ganvixare da Seved4 da davemkÂdre amas Sina. da5

viyav aTrvametisa6 wlisa7 da dRes ars Cemi8 aqa ocdarvaÁ weli* da9 aravin10

minaxavs aqa sxuaÁ11 kaci gareSe Sen.“12 [da viTarca mzis brwyinvida piri misi.]*13

28. da viTarca daasrula TxrobaÁ igi Cemda momarT, vaiZulebd14 mas, raÁTa Wamospuri15 CemTana, [romeli maqunda saWmeli Cem Tana.]16 da ara ineba, aramed17 mrquame: „Sen Wome,(sic)18 rameTu damaSural xar.“ da friad vevedrebode, raÁTa [miiRosmcired sazrdeli]19 da ara Tavs-idva, aramed 20 mrqua me:(631r) „[ukueTu queyanisaÁese vWamo, romeli-ese Sen gaqus, romeli-igi aqamomde mzrdida, arRara mces mesazrdeli.“]21

29. da viTarca mesma ese sulT-viTquen da varqÂ,22 raÁTa mikurTxos da vWamo. dadidiTa iZulebiTa da mravliTa vedrebiTa mikurTxa.23 da vWame24 misi-igi kurTxeuli,25

viTarca sulieri sazrdeli.26 da vxedevd pirsa missa da mikÂrda27 qmnulkeTilobaÁ igimisi. viTar sigrZnesa28 dReTasa da didsa Sromasa29 ara Secvalebul iyo sikeTÀ30 igimisi.

30. da viTarca31 Seved quabsa,32 sicxe33 igi da wyurili34 warvida Cemgan. daviTarca vWame puri,35 viurvodi36 qcevasa37 Cemsa [sicxisagan da wyurilisa.]38

31. xolo wmidaman man mrqua me: „raÁsa iurvi gulsa Sina39 Sensa? grwmenin Cemi,40

ara mogewyuros, vidre41 ara SexÂde saxlad42 Senda.“*

32. da viTarca ganveSorebode, varqÂ43 mas, raÁTa ara ganeSoros adgilsa mas,raÁTa mividodi JamiTi-Jamad da vikurTxeodi misgan. [xolo man aRmiTqua yofadese.]44

33. [da viTarca warved, ]45 ara momewyura gzasa, vidre ara miviwie46 senakadCemda,47 viTarca aRmiTqua48 me netarman man. [da Semdgomad ravdenTame dReTa,kualad warved]49 da veZiebd adgilsa mas da ver mivemTxÂe.50 34. da mivec didebaÁ mamasa da Zesa da wmidasa sulsa, romelman daicvnismoyuareni misni da romelni hmsaxuroben mas yovliTa ZaliTa maTiTa, [romlisa arsdidebaÁ aw da maradis da ukuniTi ukunisamde,]51 amen.†

1 -berman B. 2 da miuteve yoveli gulis sityuaÁM Cemi RmerTsa B.3 +udabnosa amas Sina B. 4 Semoved B. 5

maSin B. 6 aTurametisa B. 7 wlisaÁ B. 8 +amas queyanasa Sina B. 9 -da B. 10 ara B. 11 - sxuaÁ   B. 12

Sensa gareSe B. 13 da amas raÁ ityoda, piri misi brwyinvida viTarca mzÀ B . 14 vaiZule B. 15 -puri B.16 romeli maqunda CemTana saWmeli B. 17 da B. 18 Wame B. 19 mcired miiRos   B. 20 da B. 21 ukueTu esequeynisaÁ saWmeli vWamo, romeli Sen gaqus, romeli aqamomde mzrdida, arRara momces Cemma sazardeli B.22 varqu B. 23 akurTxa B. 24 vWame B. 25 nakurTxevi B. 26 saWmeli B. 27 mikÂrdeboda B. 28

sigrZesa B. 29+da moRuawebasa B. 30 sikeTe B. 31 viTar B. 32+missa B. 33 sicxÀ B. 34 +romeli iyoCemTana B. 35- puri  B. 36 viurvode B. 37 Seqcevasa B. 38 wyurilisa misTÂs da sicxisa B. 39 -Sina B. 40

+rameTu B. 41 vidremdis B. 42 karsa senakisa B. 43 varqu B. 44 da aRmiTqua B. 45 da viTarca locvavyavT, Seviqec B. 46 moviwie B. 47 - Cemda  B. 48 mrqua B. 49 da Semdgomad dReTa mravalTa warved B .50 vpove B. 51 - romlisa ars didebaÁ aw da maradis da ukuniTi ukunisamde B.

* Sdr. anastasia patrikias cxovreba.* Sdr. abrahamisa da misi Zmiswulis mariamis cxovreba, pelagia antioqielis cxovreba, anastasia patrikias cxovreba.

244

Page 245: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

* Sdr. ioan. 4: 14; 7:37; apok. 7:16; fs. 120:6; es. 49:3; (oÙ pein£sousin œti oÙde diy»sousin œti,oÙde m» pšsV ™paÙtoÚj ¼lioj oÙde p©n kaàma (aRarc moSivdebaT, aRarc moswyurdebaT, arc mze daarc araviTari papanaqeba.), cf. Ap. 7:16; Sdr. „metania yo (Zmaman) berisaTvis da uTxra: „iloceCemTvis, mamao Cemo, rameTu Senis locvis meoxebiT makurTxa me RmerTman: veRar vgrZnob me daRlas, arcsicxe mawuxebs, arc sicive da Zalze mSvidad var“, ix. r. gvaramia, al busTani, gv. 101; b£llei met£noian ТdelfÕj Qala…lewj tù gšronti, lšgwn: Eâxai Øper ™moà, P£ter, Óti Ð Qšoj di¦ tîn Ømšterwn eÙcîn ¢pÁren¢p'™moà tÕn kÒpon, kaˆ oÙkšti kopiî, oÙde oƒ ¢šrej me kataponeÚsin, oÙde g¦r e„j tÕn kaÚsonaflšgomena, oÙde p£lin ™n tù ceimîni ∙igî, ¢ll'™n mollÍ Øp£rcw ¢napaÚsei(Zma talaleosi monaniebiTwarsdga uxucesis winaSe da uTxra: „mamao, iloce CemTvis, radgan Seni locvebis wyalobiT RmerTmamomacila didi daRliloba; veRar vgrZnob daRlas, haeri aRar mawuxebs, arc zafxulis sicxe, arc zamTrissicive; Zalian wynarad var.“), cf. P.G. 87(3), Pratum Spirituale, col. 2948-2949.

Tavi VIII

cxovreba wminda marinasi(12 Tebervali, V-VIss.)

wminda marinas Sesaxeb Seqmnili momxiblavi cxovreba sakmaod popularuli iyo V-IXsaukuneebis bizantiur hagiografiaSi, xolo mTavari personaJi beris tansacmelSiCacmul dedaTa jgufs ganekuTvneba.312

Txzuleba

erTma daqvrivebulma kacma monasterSi damkvidreba gadawyvita. mas axalgazrdaqaliSvili hyavda, saxelad marina, romelsac mamasTan ganSoreba ar surda. amukanasknelma Svils gadaparsa, Caacva kacis samosi, daarqva mamakacis saxelimarinosi da monasterSi waiyvana. mamis gardacvalebis Semdeg axalgazrda qaliSvilimonasterSi darCa da iq myof berebs SromismoyvareobiTa da samagaliTo saqcieliTancvifrebda.

erT dRes monastris winamZRvarma uxmo marinoss da daavala sxva ZmebTan erTadmonastris saqmeebis mosagvareblad wasuliyo. Ggzaze erTi samikitno iyo, sadacberebi dasasveneblad da wasaxemseblad Cerdebodnen. mikitans axalgazrda qalwulihyavda, romelmac berebis wasvlis Semdeg vinme mxedarTan Sescoda. Mmxedarma qalsuTxra, rom Tu mamamisi momxdars Seityobda, mas yvelaferi axalgazrda berimarinosisTvis gadaebralebina. rodesac mikitanma Seityo marinosis „danaSauli“, monasterSiwavida, raTa winamZRvarTan eCivla. winamZRvarma marina daibara da saqmis viTarebagamohkiTxa. imis SiSiT, rom misi vinaoba ar gamJRavnebuliyo, marinam Tavi arimarTla. winamZRvari saSinlad ganrisxda da igi monastridan gaaZeva, magram qaliarsad ar wavida. ijda monastris kedlebTan da siciviTa da sicxiT itanjeboda.rodesac mikitanis qaliSvilma imSobiara, babuam Cvili marinas miuyvana dagasazrdelad dautova. qalma bavSvis aRzrda iTava, magram raTa misTvis sakvebi datansacmeli moepovebina, iZulebuli gaxda maTxovroba daewyo. Zmebi xedavdnen marinastanjvas, mividnen winamZRvarTan da Seevedrnen, rom marinosi monasterSi SeeSva.winamZRvari daTanxmda, magram udanaSaulo qali iZulebuli iyo codva umkacrespirobebSi moenaniebina. Msasjelis simZimis miuxedavad, man Tavi gansakuTrebulimoTminebiTa da TavmdablobiT gamoiCina.

312 L. Clugnet, Vie et office de sainte Marine; cxovrebis siriuli versia Targmna f. nom, ix. F. Nau, in ROC, 6,p. 276-290; kopturi versia ix. H. Hyvernat, ROC, 7, pp. 136-153; eTiopuri versia ix. E. Pereiara,ROC, 8, pp. 614-622; arabuli versia, ix.I. Guidi et E. Blochet, ROC, 7, p. 245-264; AASS., IV,juillet, p. 286-287; P.L. 73, col. 691-694; P.G. 115, col. 348-355; M. Richard, «La Vie ancienne desainte Marie», CR, I, p. 82-115; A.M. Talbot, «Life of St. Mary/Marinos», in Holy Women in Byzantium; E.Patlagean, «La femme déguisée», p. 597-623; N. Giron, Légendes coptes, p.14-16.

245

Page 246: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

rodesac gardaicvala, cxedris gapatiosnebis dros berebma aRmoaCines, romigi qali iyo. maTi zizRi dauyovnebliv aRtacebiT Seicvala da marina ara martomonastris Zmebis, aramed mTeli qristiani eris saTayvano pirovneba gaxda.

Bbolandistebis cnobiT wminda marina gardaicvala 750 wels. misi wminda naSTikonstantinepolidan veneciaSi iqna gadasvenebuli.313

beris tansacmelSi Cacmuli qali

Mbizantiur hagiografiaSi marina erT-erTi beris tansacmelSi CacmulimonasterSi moRvawe dedaa.G

gadacmuli wminda dedebis Tema mravali motiviT iyo gamowveuli:fsiqologiuri, socialuri, religiuri, Teologiuri. qristianobis istoriis pirvelsaukueneebSi samonastro tradiciebSi Casaxuli gadacmuli qalebis popularuliTematika jer zepirsityvierebis gziT vrceldeboda, xolo mogvianebiT sabolooddamkvidrda qristianul literaturaSi. Seiqmna mravali hagiografiuli nawarmoebi,romlebic asketi dedebis rols eZRvneba. es wmindanebi literaturul arenaze IVsaukuneSi Cndebian:

I-II saukuneebSi gvevlinebian, rogorc maxareblebi (evangelistebi); II-IIIsaukuneebSi _ mowameebi; IV-VII saukuneebSi – asketebi, sulieri dedebi, monastriswinamZRvrebi; VIII-IX saukuneebSi moRvaweoben, rogorc monazvnebi, qvrivebi dadedebi.314

Ppaladi helenopoleli `lavsaikonSi“ xotbas asxams meudabnoe dedas dagansakuTrebul saxels uwodebs: `androgini (¢ndrÒgunoj) RmerTSi.“315 aRsaniSnavia,rom s. brokis cnobiT, mamakacis tansacmelSi Cacmuli dedis Tematikas siriuliwarmomavloba aqvs.316

IX saukunis Semdeg es siuJeti TandaTan qreba, misi Rirebuleba ikargeba daSuasaukuneebis literaturaSi maT romanuli personaJebi enacvleba. e. patlaJaniTavis erTob saintereso gamokvlevaSi gadacmuli qalebis Temaze agebul TerTmetcxovrebas warmogvidgens, romlebic ara ugvianes V-VII saukuneebisa Seiqmna.

xelnawerebi, versiebi

zemoT aRvniSneT, rom wminda marinas cxovrebas bizantiur hagiografiaSi didiwarmateba xvda wlad. Mnawarmoebis popularoba gascda berZnuli samyaros sazRvrebs,rasac mravali laTinuri, siriuli, kopturi, arabuli, eTiopuri da somxuri xelnaweriadasturebs. L

l. kluniem vrceli naSromi miuZRvna wminda marinas cxovrebas. avtoris cnobiT,berZnul dedans yvelaze metad laTinuri versia uaxlovdeba, Semdeg ori uZvelesi313 P. Guérin, Vies des saints 7, p. 134-136.314 E. Patlagean, «La femme déguisée», p. 600; AASS., Juillet, IV, p. 258; M. Delcourt, «Le complexe deDiane dans l’hagiographie chrétienne», RHR, 153, p.3; J. Anson, «The Female Transvestite in EarlyMonasticism», VIA, 8, p. 30; X saukunis konstantinopolis svinaqsaris mixedviT, III-IV saukuneebSi ormocdaxuTimowame qalia; IV-V saukuneebSi ToTxmeti wmindani; oTxi-VI saukuneSi; VII-VIII saukuneSi Cndebianmonazvnebi, xolo VIII-IX saukuneebSi mxolod rva qalia moxseniebuli svinaqsarSi, cf. M.A. Kirk, Womenof Bible Lands, pp. 271-273. 315 A. Lucot, Histoire Lausiaque, p.118 ; berZ.¢ndrÒgunoj(laT. androgynus) hermafroditi, saWurisi;¢ndrÒgunoj, androgini, orsqesa, hermafroditi, ix. ДРС, 139; gal.3, 28: «..p£ntej g¦r Øme‹j eŒj ™nCristù Ihsoà» (…Tquen yovelni erT xarT qriste iesuÁs mier); 316 S. Brock, S. Harvey, Holy Women, p. 27.

246

Page 247: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

berZnuli redaqcia da siriuli versia. kopturi, arabuli da eTiopuri teqstebiberZnuli metafrasidan momdinareoben.Aavtori miuTiTebs, rom TxzulebasgansakuTrebuli istoriuli Rirebuleba ar gaaCnia, arc geografiul cnobebs argvawvdis. igi Tavisi struqturiT `sulis margebeli~ Txrobis specifikas ufro avlens,vidre hagiografiuli nawarmoebisas. l. klunie miiCnevs, rom cxovrebis berZnulidedani siriaSi, VI-VII saukuneebSi Seiqmna.317 xolo f. nos cnobiT, romelmac cxovrebisuZvelesi siriuli versia Targmna, marina SesaZloa daibada siriaSi V saukuneSi damisi askezis adgili tripolis maxloblad mdebare qanubinis monasteria.318

marsel riSari, romelmac agreTve vrceli naSromi miuZRvna marinas cxovrebisSeswavlas, gvTavazobs hipoTezas, romlis mixedviT cxovrebis originali VI saukuneSi,525-650 wlebSi daiwera. avtori xazs usvams siuJetis saintereso mxares daaRniSnavs, rom cxovreba bizantiur literaturaSi arsebuli mravalricxovani ZeglebiserT-erTi saukeTeso magaliTia, romelic TvalsaCinod warmoaCens am epoqis xelnawerTaTargmnis da gavrcelebisa kulturas.319

wminda marinas cxovrebis laTinuri teqstebi daculia krebulebSi mamaTa cxovreba(Vitae Patrum) da Acta Sanctorum.320. rosveidis cnobiT, sami marina arsebobda: marinaaleqsandrieli (12.II), marina antioqeli, qalwuli da mowame (7.VII), romelsac laTinebimargaritasac uwodeben321 da marina espaneli (18.VII). arsebobs agreTve evgeniosisa damariamis cxovreba (8.II, Vita Eugenii et Mariae) da X saukunis metafrasuli redaqcia.322 VIIIsaukunis Semdgom wminda marinas cxovrebam transformacia ganicada; Seiqmna uamravi,axali redaqcia, romlebic axlad Camoyalibebuli Targmanebidan momdinareobdnen.iqmneboda axali interpretaciebi, kompilaciebi. gadamwerebi saxes ucvlidnen daavrcobdnen teqstebs, umatebdnen saxelebs, alamazebdnen dialogebs. xSiri iyoSemTxvevebi, rodesac cxovrebis teqstSi wminda marinas warmoSobis adgili arfigurirebda. Aamis gamo gadamwers sakuTari samSoblos saxelwodeba Sehqonda. AamargumentiT aixsneba, rom berZnul metafrasSi wminda marina biTvinielia,323 xolo laTinurversiaSi igi italielad gvevlineba.324

cxovreba mariamis, marinasi da marinosisa /wyaroebi, warmomavloba

l. klunies cnobiT, SesaZloa vinme marina realurad cxovrobda siriaSi, qadiSasxeobaSi. maronitebis saeklesio kalendris mixedviT 17 ivlisi qalwuli (Marin¦),marinas moxseniebis dRea, romelic antioqiaSi (pisidia) ewama. Mam martvilis saxeliberZnebma monazon mariasTan (Maria) gaaigives, romelsac maronituli eklesia yovelTvismamakacis saxeliT marinos-i (Marinos) moixseniebda da Tayvans scemda.

rac Seexeba monazon marinas, mas Mar…a an Marin¦–s uwodebdnen da 12Tebervals moixseniebdnen. romaelebi antioqel mowames uwodebdnen ara marinas, aramed

317 L. Clugnet, Vie et office de sainte Marine, p. 277.318 F. Nau, «La version syriaque de la Vie de sainte Marine» in Vie et office de sainte Marine, p. 283.319 M. Richard, «La vie ancienne de sainte Marine, surnommée Marinos», CG, 1, p. 112.320 AASS., Juillet, IV, p. 286-287.321 Idem. p. 280.322 P.G. 115, col. 347-354.

323 biTvinia, mcire aziis olqi. 324 L. Clugnet, Vie et office de sainte Marine, p. 280-285.

247

Page 248: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

margaritas da mas 20 ivliss moixsenieben. isini sxva mowame marinasac moixsenieben,romelic aleqsandriaSi ewama, da romlis moxseniebis dRe 18 ivlisia. wminda margaritaaleqsandrielis cxovreba mowame qalTa Soris erT-erTi popularuli Txzuleba iyoSuasaukuneebis literaturaSi.

Aklunies gamokvlevis mixedviT, wminda marinaze Seqmnili Txzulebis laTinuri daberZnuli versiebis Seswavlam aCvena, rom yvelaze adreuli laTinuri versia IXsaukuneSi Seiqmna. igi VIII saukunis berZnuli dednidan momdinareobs da masSimargaritas marina cvlis. Oori saxeli margarita da marina Tavs iCens sxva TxzulebebSic,magram mTavari personaJebi martvili qalebi ki ara, beris tansacmelSi Cacmuligandegilebi dedebi arian, romlebis vinaobac gasaidumloebulia. Eam mizezis gamo,margarita antioqelis, margarita (gadacmuli gandegilis) da sxva marinebis saxelebisidentifikaciis dros erTgvari qaoturi mdgomareoba iqmneba.325

mesame marina, espaneli qalwuli wamebuli, V saukuneSi cxovrobda. romaulkalendarSi 18 ivliss moxsenieba.F

rac Seexeba siriul versias, f. no gvamcnobs, rom wminda marinas legenda VsaukuneSi Seiqmna berZnulad da miekuTvneba paterikuli Txrobebis serias, romelicmetad popularuli iyo IV saukuneSi. amave epoqaSi igi siriulad iTargmna da Setaniliqna mamaTa cxovrebis siriul krebulSi (Paradisus Patrum) im TxrobaTa Soris, romelicpaladi helenopolels miekuTvneba. avtoris azriT, berZnulma originalma ara martosiriuli, aramed kopturi da laTinuri versiebi mogvca. berZnuli Txzuleba egviptisada skites meudabnoe mamebis TxrobaTa krebulebSic Sevida. miuxedavad imisa, romteqstebi saTanado informacias ar gvawvdian, savaraudoa, rom wminda marinaaleqsandriis SemogarenSi cxovrobda.326

e. patlaJanis azriT ori wminda marina arsebobda: pirveli cxovrobda VsaukuneSi da es TariRi sruliad misaRebia, xolo biTviniis monasterSi moRvawemeore marinas cxovreba mogvianebiT Seiqmna.

Nnawarmoebis Seqmnis epoqasa da misi warmomavlobis Sesaxeb f. no askvnis:„IX s-is laTinur, siriul, koptur xelnawerebSi da VII s-is Paradisus Patrum–Si wminda marinas cxovrebisarsebobis gamo SeuZlebelia cxovrebis 750 wliT daTariReba; Txzulebis Camoyalibebis dro V an VI saukuneebiTSeicvalos. xolo imis gamo, rom misi sacxovreblisa da vinaobis garSemo zusti informacia ar gagvaCnia,mTavar personaJs qenubinis monasterSi unda mivuCinoT adgili, sarwmunod migvaCnia, rom marinasmSoblebis saxelebi da mis samSoblod biTviniis dasaxeleba romelime avtoris, an gadamweris mier iqnaSetanili IX-X saukuneebis metafrasul redaqciaSi.“327

aqve davZenT, rom efrem asurisa da marinas cxovrebas paraleluri motivi akavSirebs:efremis cxovrebis qarTul versiaSi mocemuli ciliswamebis amsaxveli epizodi uSualokavSirSia marinas cxovrebaSi mocemul epizodebTan, romlebic agreTve codvasa daciliswamebas aRweren.

wminda marinas cxovreba qarTul hagiografiaSi

qarTul hagiografiaSi mamakacis tansacmelSi Cacmul dedebze SeqmniliTxzulebebis qarTul versiebs Soris wminda marinas cxovreba erT-erTi mniSvnelovanliteraturul Zegls warmoadgens.

325 B. Cazelles, The Lady as Saint, p.216.326 F. Nau, Histoire de sainte Marine, p. 277-278.327 Idem. p. 381.

248

Page 249: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

beris tansacmelSi Cacmuli dedebi qarTul xelnawerebSi

TvalsaCinoebisTvis gTavazobT mamakacis tansacmelSi Cacmul wminda dedaTacxovrebanisa da maT Semcvel xelnawerTa nusxas: 1°) «cxorebaÁ wmidisa da netarisa dedisa TeodoraÁsi», (+474-491 ww., 11. XI) :

bodl.1 (XIs.)426r-434r; A-382(XVs.)334v-337v; A-518 (1708w.)362r-369; S-300(1779w.)210r-214r; A-649 (1785w.)139r-135v; S-4932 (1791w.)297-305; A-381 (1837-1838ww.), 225r-231r; A-643 (XIXs.) 112v-118r. teqsti gamoqveynebulia.328

2°) «cxorebaÁ da moqalaqobaÁ andronikesi vercxlis msyidvelisa da meuRlisa misisa aTanasiasi», (Vs., 9 .X): A-95 (X s.) 636v-637v; bodl.1 (XIs.)490r-494v.

3°) «cxorebaÁ da simÃne wmidisa dedisa evfrosinesi da moqalaqobaÁ mamisa misisapafnotisi», (Vs., 25.XIs.); yvelaze adreuli xelnawerebi: A-95 (Xs.) 1239-1246; Ath.8(Xs.) 166r-173r; bodl. 1(XIs.) 442r-448v;

4°) «cxorebaÁ da moqalaqobaÁ da moRuawebaÁ Rirsisa dedisa matronaÁsi»(†492w., 9.XIs.): XI saukunis metafrasi: S-384, 612r-635v.

5°) «cxorebaÁ evgeniosisa da asulisa misisa mariamisa, romelman gardaicvala saxeli marianed.» (VIs. 12.II): bodl.1(XIs.) 485v-488r; H-972(XVIs.)  323v-327v; S-300(1779w.)222r-223v; cager.(XVIII s.) 66r-69v; H-139(XVIII-XIX ss.)gv.614-617; H-1762(XIXs.)32r-36v; A 643(XIXs.) 235v-237r; A-851(XIXs.)11v-14v; H-947(1864w.)33r-37v;Q-882(XIX s.)72v-75v; quT. 320(1818w.) 72v-75v. 329

6°) «cxorebaÁ wmidisa mavrianesi.330 «iyo vinme kaci egÂptes, romelsa eguleboda monazonebaÁ. da esua mas Svili erTi qali. da viTar warvidoda igi, hrqua yrmaman man: „mogdevde meca SenTana, mamao...“. QqarTul naTargmn hagiografiaSi wminda marinas cxovreba ori gansxvavebulad

dasaTaurebuli redaqciiT aris warmodgenili: 1.Eevgeniosisa da misi asulis mariamis cxovreba.uZvelesi redaqciis teqsti bodles krebulSia daculi. p. peetersis katalogSi da k.kekeliZis `etiudebSi“ Txzuleba gamorCenilia. 2. cxorebaÁ wmidisa mavrianesi. arsebobsmxolod erTi kimenuri redaqcia, daculi parxlis mravalTavSi: A-95, 631r-633r.

evgeniosisa da misi asulis mariamisa da mavrianes cxovrebis Seswavlisas aRmoCnda, romorive Txzuleba analogiur siuJetzea agebuli da mogviTxrobs beris tansacmelSigadacmuli dedis Tavgadasavals, romelic monasterSi iRvwoda. igi usafuZvlociliswamebis msxverpli gaxda, Tumca nawarmoebis originaloba amiT ar amoiwureba;arsebobs ori detali, romelic teqstebs mniSvnelovnad ganasxvavebs erTmaneTisgan:sakuTari saxelebi da geografiuli adgilebi. evgeniosisa da mariamis cxovrebis dedanigamocemulia l. klunies naSromSi. xolo mavrianes cxovrebis originali ucnobia.331

ganvixiloT TxzulebaTa siuJeti.

analogiuri, amave dros gansxvavebuli Txzuleba

328 e. gabiZaSvili, hagiografia, 181.329 c. qurcikiZe, «bodle N°1», mrT, 20, 389.330 qxa(A), 390; k. kekeliZe, etiudebi, 5, 131. 331 e. gabiZaSvili, hagiografia, 66.

249

Page 250: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mavrianes cxovrebis siuJeti igive Ddetalebzea agebuli, magram nawarmoebismTavari personaJis rolSi gvevlineba ara evgeniosis qaliSvili mariami, aramedaxalgazrda qaliSvili, romlis vinaoba sruliad ucnobia. igi TxzulebaSi mxolodmamakacis saxeliT, mavrianeTi moixsenieba, romelic monastris winamZRvrma Searqva.

Aaqedan gamomdinare, qarTul naTargmn hagiografiaSi wminda marinas cxovrebis origansxvavebuli uZvelesi redaqcia arsebobs:

1°) cxovreba wminda mavrianesi. 2°) cxovreba evgeniosisa da mariamisa.

mariami, marina

qarTul hagiografiul teqstebSi berZnuli saxeli marina warmodgenilia SemdegiformebiT: mariam-i da marin-e (antioqeli mowame).332 maTi erTmaneTisgan garCevasirTules ar warmoadgens.

marina antioqelis popularobas mravalricxovani xelnaweri gvidasturebs;marines wamebis teqsti ocdaoTx xelnawerSia daculi, romelTa Soris uZvelesia: A-95(Xs.) 289r-300r; Sin.62(Xs.)83v-94; S-11(XIs.) 77r-93r; Jer. 149(XI s.) 43r-70r; Jer. 107(XI-XII ss.)27v-49r; Jer.152(XI- XIIss.) 56v-86v ; Ath. 28(1003w.)195r-209r. .

wminda mavrianes cxovreba, paralelebi

mravali wminda marina iyo cnobili xmelTaSua zRvis aRmosavleT regionebSi.xolo qarTul naTargmn hagiografiaSi wminda marinas cxovrebis radikaluradgansxvavebuli qarTuli versia arsebobs _ wminda mavrianes cxovreba. cxovrebis dedaniucnobia da sruliad ganyenebulad dgas. Targmanis wyaro daudgenelia, xolo teqstSiar iZebneba miniSneba mTavari personaJis vinaobis garSemo. ucnobia agreTve saxelimavrianes etimologia, romelic arcerT teqstSi ar gvxvdeba. wmindanis moxseniebisdRe ucnobia an ararsebuli. cxovreba toponimebiTac sakmaod mwiria. mxolod erTigeografiuli saxeli figurirebs _ egvipte (iyo erTi kaci egÂptes ), A-95, 631r.

am ukanasknelis teqsti radikalurad sxvaobs evgeniosisa da misi asulis mariamiscxovrebasTan. TxzulebaTa identuri siuJeti sakmaod sainteresoa, magram araferia masSioriginaluri. piriqiT: makari didi egvipteli, abba daniel skiteli da efrem asuric,marinas msgavsad, usafuZvlo ciliswamebis msxverplni gaxdnen.333

makari didi egviptelisa da efrem asuris cxovrebis qarTuli versiebi:paralelebi

makari didis cxovrebac analogiur epizodebs Seicavs. wminda makari erT SoreulsofelSi dasaxlda. soflelebma mas axalgazrda qalis SecdenaSi daswames cili damisi dasja gadawyvites. gTavazobT cxovrebis kopturi versiis fragmentebs:

kopt.: am sofelSi erTi axalgazrda, gasaTxovari qaliSvili cxovrobda. imavesofelSi erTi axalgazrda kaci iyo, romelic mas kargad icnobda. da orivem Sescoda.

332 Cf. H. Usener, Acta s. Marinae et s. Christophori, p.15-46. 333 `limonaris~ berZnuli dednis CXIV Tavi gviambobs daniel skitelze, romelsac cili daswames, rom manSescoda erT soflel qalTan da igi dafexmZimda. danielma sTxova cilismwamebels, mSobiarobis SemdegaxalSobili masTan mieyvanaT. Qqalma moimSobiara Tu ara, ciliswamebelma gaagzavna kaci skiteSi, raTadanielisTvis ecnobebina. Aabba danieli movida, aiyvana Cvili, gadaswera pirjvari da uTxra: „vin arisSeni mama?“ axalSobilma danielis cilismwameblisken gaixeda da Tqva: „ai, es aris mamaCemi“, cf. P. G.87, 3, col. 2978-2079; i. abulaZe, limonari, 57.

250

Page 251: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Semdeg erTmaneTs uTxres: „rogor moviqceT? Tu Cveni mSoblebi Seityoben,samudamod mogvkveTen. Aamitom ganvacxadoT, rom damnaSave aqve mcxovrebimeudabnoea da mas gadavabraloT yovelaferi. igi ucxoa, aravin icnobs, mas arafersar daujereben da dasjian.“ rodesac axalgazrda qalis mSoblebma momxdari Seityves,hkiTxes qals: „ra moxda? vin Caidina es? yvelaferi gviambe.“ Dda man rogorcmoilaparaka axalgazrda kacTan imgvarad upasuxa: „erT dRes wavedi berTan da manSescoda.“

soflelebi mSoblebTan erTad abba makaris senakisken gaemarTnen, gamoiyvanesgareT da sasikvdilod dauwyes gvema... mSobiarobamde axalgazrda qalma aRiara codvada Tqva: „me sikvdilis Rirsi var, radgan ara marto Sevcode, aramed RvTismsaxurscili tyuilubralod davwame.“334

aqve gTavazobT efrem asuris cxovrebis qarTuli versiis fragments, romelicanalogiur motivzea Camoyalibebuli:

„rameTu iyo mun kaci eklesiisa nisibinis mnaTÀ, da saxeli misi efremve. daviTarca ixila, rameTu episkoposman da yovelTa SvilTa eklesiisa Seiyuares wmidaÁese, rameTu aRivso SuriTa winaaRmdgomebad misa. da romelTame dReTa Sina daecamnaTÀ igi erTisa visme warCinebulisa moqalaqisa asulisa Tana qalwulisa, da miudgamas kandelakisagan. maSin hrqua man qalsa mas: „odes Segacnas mamaman Senman,arqu mas, viTarmed efrem ese, romlisaTÂs ityÂan, viTarmed wmidaÁ ars igi, SemovidaCemsa dResa erTsa da SemamTxÂa ese.“ da viTarca euwya mamasa mis qalisasa saqmÀasulisa TÂsisaÁ, hrqua mas: „vin ars, romelma ikadra da giyo Sen ese saqmÀ?“maSin miugo da hrqua mas: „efrem miyo ese, romlisaTÂs ityÂan kacni, viTarmed wmidaars igi.“ da meyseulad warvida igi episkoposisa da pirsa TÂssa icem-da da hrqua mas, romeli-igi uTxra mas asulman misman. maSin mouwodaepiskoposman netarsa mas da iwyo mxilebad misa amis saqmisTÂs. xolo igi Seurvebuliqmna. da iwyo netarman man guliszraxvad gulsa Sina TÂssa misTÂs da araÁ miugomas sityuaÁ. Semdgomad misa hrqua: „he, mamao, vcode. aramed gevedrebi siwmidesaSensa, raÁTa momiteo da Semindo codvaÁ ese.“ .

da viTarca Sva qalman yrmaÁ igi, aRiqua mamaman misman yrmaÁ da mohguarawmidasa RmrTisasa episkopossa. maSin brZana episkoposman mowodebaÁ netarisaefremisi. da viTarca movida, hrqua mas qalisa mamaman: „miiRe aw ZÀ Seni da ganzardeigi, viTarca gnebavs.“ maSin netari efrem tiroda da Tqua: „he, mamao, vcode, garnagevedrebi, raÁTa momiteos siwmideman Tquenman“. da aRiqua yrmaÁ igi da Sevidaeklesiad...iyo dRÀ kÂriakÀ. da viTarca aRasrules msaxurebaÁ saÁdumloÁsaÁ daeziarnes kacni saÁdumloTa ÃorcTa da sisxlTa patiosanTa qristÀsTa, maSin warmodganetari efrem winaSe episkoposisa, da yrmaÁ igi ÃelTa Tana gamoiRo da piri misiaRmosavaliT moaqcia da Ãma-yo ÃmiTa maRliTa da Tqua: „Sen getyÂ, Ä, yrmao, dagafuceb saxelsa RmrTisa cxovelisasa, romel ars Semoqmedi caTaÁ da queynisaÁ,aRaRe piri Seni da uTxar samarTali: vin ars mamaÁ Seni?“ miugo yrmaman man ÃmiTamaRliTa: „efrem mnaTÀ ars mamaÁ Cemi.“335

J. garitis mosazrebiT, efrem asuris cxovrebis qarTuli versia siriulidanmomdinareobs, xoloF f. nos cnobiT, wminda marinas cxovrebas siriuli warmomavloba

334 É. Amélineau, «Vie de Macaire de Scété», in Histoire de monastères, p. 66-72.

335 v. imnaiSvili, mamaTa cxovrebani, 212-239; efrem asuris cxovrebis qarTuli versia or xelnawerSia daculi:A-249 (X-XIss.) 1r-38v et British Museum, Addit. 11281 (XIs.) 246-274, cf. F. Conybeare, A Catalogue ofArmenian Manuscripts, p. 398-408; cxovrebis dedani ucnobia, xolo mis qarTul TargmanTan dakavSirebiT oriurTierTsapirispiro hipoTeza arsebobs: J. gariti miiCnevs, rom igi siriuli versiidan momdinareobs, cf.G. Garitte, «Vie géorgiennes de s. Syméon Stylite l’Ancien et de s. Éphrem»; CSCO, 7, p. 78-117; xolob. uties azriT, cxovrebis qarTuli teqsti arabulidan iTargmna, cf. B. Outtier, «Le manuscrit Tbilissi A-249», BK, 25, p. 97-108.

251

Page 252: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

aqvs. avtori gvamcnobs, rom wmindani cxovrobda V saukuneSi, siriaSi, qanubinismonasterSi, romelic tripolis maxloblad qadiSas xeobaSi mdebareobs.336

aRsaniSnavia, rom efrem asuris cxovrebis detalebi V saukunis istorikosebTan iCensTavs, rogoricaa sozomeni, Teodoreti da paladis `lavsaikoni“..337

legendis warmomavloba

SesaZloa, efrem asuris Sesaxeb arsebuli ciliswamebis legenda misigardacvalebis Semdeg siriaSi, palestinaSi da egvipteSi gavrcelda. xolo VsaukuneSi ucnobma avtorma es motivi axali Txzulebis Camosayalibeblad gamoiyena.Tumca erTi detali gaurkvevelia: Tu wminda marinaze Seqmnili legenda siriuliwarmoSobisaa, ratom asaxelebs qarTuli versia mavrianes samSoblod egviptes?

Aam kiTxvaze pasuxisTvis kvlav l. klunies fundamentur naSroms mivmarTeT.avtori wers: „rodesac gadamweri romelime wmindanis cxovrebaze muSaobda, romlis samSoblo teqstSiar iyo moxseniebuli, mas sruliad bunebrivad miaCnda, rom TxzulebaSi Seetana qveyana, sadac TviTcxovrobda, an romelime sxva, romelsac mTavari personaJisTvis ufro Sesaferisad miiCnevda.“338

am SemTxvevaSi qarTvel gadamwerze, an mTargmnelze am azris gavrcelebaSeuZleblad migvaCnia, radgan qarTuli Targmanis egvipteSi Camoyalibeba sakmaodSors dgas realobisgan. Mamave dros, cnobilia, rom wminda marinas cxovreba paladissxva TxzulebebTan erTad Setanil iqna mamaTa cxovrebis krebulis siriul versiaSi(Paradisum Patrum), romelic VII saukuneSi sirielma berma enaniesum Camoayaliba.339 amSemTxvevaSi, SesaZloa nawarmoebis warmomavlobis dasadgenad Cveni SeniSvnebikonstruqciuli aRmoCndes.

siraj al-muluqi da wminda mavrianes cxovreba

mavrianes cxovrebis ucnobi dednis dadgenis procesSi, mivakvlieT miguelpalaciosis saintereso publikacias saTauriT, «wminda marinas Semoklebulicxovreba», romelic CvenTvis sayuradRebo arabul dokuments Seicavs. EnaSromSiwarmoadgenili arabuli teqsti daculia krebulSi „siraj al-muluqi“(Siradj al-muluk) anu„princebis lampari“, romelic XII saukuneSi sakmao popularulobiT sargeblobda.„sulis margebel“ TxrobaTa sakmaod mozrdili moculobis krebuli `siraj al-muluqi~,monaniebasa da qristianuli asketizmis Temas eZRveneba. Aavtori espaneli sufisti,abu beqr muhamed al-valid al-tortuxia. Mman mizanmimarTulad Camoayaliba „princebislampari“, raTa mahmadianebisTvis monaniebis(az-sohd), anu amqveyniuri cxovrebisuaryofis aucilebloba eCvenebina. gansakuTrebiT es exeba mefeebsa damefiswulebs.340 Txzulebis mimarT Cveni interesi gamoiwvia ara monaniebis motivma,

336 F. Nau, «Version Syriaque de la Vie de sainte Marine» in L. Clugnet, Vie et office de sainte Marine, p.276-277. 337 P. G. 34, col. 1204 -1209.338 L. Clugnet, Vie et office de sainte Marine, p. 6.

339 P. Bedjan, Acta martyrum et sanctorum, 7, p. 272 ; enaniesu wminda adgilebis mosanaxuleblad ierusalimSigaemgzavra, xolo palestinis Semdeg egvipteSi skites ewvia. misi naSromi Paradisus Patrum ori tomisganSedgeba: pirvelSi mocemulia wminda mamaTa cxovreba, dawerili paladis mier, xolo meore moicavs wmindamamebis sityvebsa da Txrobebs. nawarmoebi swrafad gavrcelda da aRmosavleTis yvela monasterma igimisaRebad CaTvala, cf. E.A. Budge, The book of Governors, 2, p. 189. 340 M.A. Palacios, «Une Vie abrégée de sainte Marine», ROC, 3, p. 67-71.

252

Page 253: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

aramed arabuli teqstis Tematikam, romelic beris tansacmelSi Cacmuli, monasterSiberebTan erTad moRvawe mefis asulis ambavs mogviTxrobs,.

publikaciaSi mocemulia Txzulebis arabuli teqsti franguli TargmaniT.gTavazobT Txzulebis teqstis qarTul Targmans:

arab.: erTi yvelaze saswaulebrivi ambavi, romelic israelTa tradiciebis wignSi (Livredes traditions israélites) SevitaneT, eZRvneba mefis qalwuls, romelmac amqveyniuricxovreba uaryo, RmerTs miuZRvna Tavi da monaniebiT gziT asketur cxovrebas eziara.M

qalwulma datova sasaxle da mas amaod eZebdnen; aRaravis smenia masze daSeuZlebeli iyo misi kvalis povna. iqve erTi monasteri (arab. `dar“-Daîr) iyo,sadac marTlmorwmune berebi cxovrobdnen. erTi axalgazrda kaci SeuerTda maT, raTauflisTvis Tavi Seewira. Bberebi axlad mosuls akvirdebodnen da mas uzomogulmodginebas, RvTismsaxurebisadmi Zalisxmevas da samonastro wes-CveulebiserTgulebas amCnevdnen. imdenad amaRlebuli da Tavganwiruli iyo uflisadmi misigamudmebuli samsaxuri, rom Tavisi saTnoebiT monasterSi mcxovreb yvela bersgadaaWarba. RmerTis gangebiT, igi ganuwyvetliv ganagrZobda dawyebul saqmesiqamde, sanam sikvdili ar ewvia. da axalgazrda kacma mas Tavisi vali gadauxada.amgvarma danakargma monastris aramiwieri da pirquSi berebi metad daamwuxra. maTbevri cremli daRvares da rodesac cxedris gapatiosnebas Seudgnen, aRmoCnda, romigi qali iyo. Gkvleva da gamokiTxva Catarda _ igi mefis qalwuli iyo. AberebiyovelTvis usazRvro madlierebiT iyvnen ganwyobilni misi saqmianobis mimarT, magramam uCveulo ambavma maTi aRtaceba da Tayvaniscema ufro metad gaaRrmava.

Bberebma moiTaTbires, rom axali da gansxvavebuli pativi miegoTcxedrisTvis; gadawyvites ar daekrZalaT micvalebuli da xeliT etarebinaT igi.amgvarad, sxeuli ganbanes, gaaxvies selis tiloSi da gaamzades saflavi. Semdegyvelam misi sxeuli xelSi daiWira. rodesac romelime daRlilobas igrZnobda, masdauyovnebliv sxva cvlida. berebs exmareboda yvela, vinc monasterSiRvTismsaxurebisTvis modioda. xangrZlivi ceremoniali iqamde gagrZelda, vidrecxedari ar gaixrwna da misi kidurebi sxeuls ar moscilda. Dda maSin igi dakrZales.RmerTma Seundos qalwuls.

rogorc vxedavT, zemoT moyvanil Txrobasa da wminda marinas cxovrebas Sorisgarkveuli paralelebi arsebobs.

1. mamakacis tansacmelSi Cacmuli qali, romelic monasterSi moRvaweobsberebTan erTad; 2. misi vinaoba mxolod sikvdilis Semdeg irkveva.M

miuxedvad imisa, rom Txzuleba ciliswamebis epizods aklebs da finalicgansxvavebuli da erTob ucnauria, SesaZlebelia saerTo niSnebis gamoyofa. statiisavtori SesavalSi gvamcnobs rom Txrobis Tematika uSualo kavSirSia hagiografiaSiarsebul Zvel qristianul monastrebTan. Ees idea efuZneba ara marto teqstSiarsebul siriul-qristianul sityvas dar(Daîr) monasteri, aramed gansakuTrebiTgasaTvaliswinebelia, rom musulmanur samyaroSi SeuZlebelia mamakacis tansacmelSiCacmuli qalis motivis literaturul nawarmoebSi asaxva_islami sastikad krZalavsqalebis mier mamakacis tansacmlis tarebas. Mpalaciosi aRniSnavs agreTve, romteqstSi arsebobs detali, romelic pirdapir kavSirSia qristianobasTan. sirajis avtoriacxadebs, rom Tu gaviTvaliswinebT nawarmoebis saTaurs, dasaSvebia, rom igiromelime ebrauli wyarodan momdinareobdes. amasTan dakavSirebiT palaciosi wers:„TxzulebaSi mocemuli Tematika qmnis hipotezas, rom Txroba esenielebis an Terapevtebis monasters exeba.“Tumca nawarmoebis saTauri «erTi yvelaze saswaulebrivi ambavi, romelic ebraelTa tradiciebis wignSiSevitaneT» ar mianiSnebs, rom Txzulebis saTave uSualod ebrauli wyaroa.

igi amoRebulia musulmanuri istoriuli naSromidan saTauriT, xitab al-israiliaat-i(Kitâb al- Israîliyât), xolo misi avtoria bahb ibn munabihi (Wahb ibn Munabbih), romelic

253

Page 254: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

VIII saukunis dasawyisSi cxovrobda.341 am istoriuli krebulis Camosayalibeblad,romelic erTgvar kompilacias warmoadgens, man mravalricxovan da gansxvavebulreligiur wyaros mimarTa. AMmunabihis saxeli, rogorc erT-erTi yvelaze avtoritetulimoRvawis, xSirad moixsenieba mahmadiani avtorebis naSromebSi. man mTeli rigiTxzulebebi Seqmna ieso qristes cxovrebis, saswaulebisa da sentenciebis Sesaxeb.342

palaciosis azriT, Tu Txrobis mTavari personaJi wminda marina ar aris, nawarmoebissiuJeti wminda marinas cxovrebis erTgvari analogiaa, romelic sakmaod gavrcelebuli iyoVIII saukunis islamur samyaroSi. Ees TariRi ukavSirdeba cxovrebis yvelaze adreulredaqcias, romelic rosveidma Tavis krebulSi (Vitae et verba seniorum) Seitana, xolol.klunies mier igi uZveles redaqciad aris miCneuli.

teqstebis Sedareba cxadyofs, rom evgeniosisa da mariamis cxovrebasTan SedarebiTmavrianes cxovrebis teqsti sagrZnoblad gansxvavebulia. Aam ukanasknelisa da misimTavari personaJis sruliad gaurkveveli warmomavloba, Txrobis SekumSuli forma,sakuTari da geografiuli saxelebis kleba, mamakacis tansacmelSi Cacmuli qalismotivi mas saxelganTqmul paterikul krebulebSi dacul TxrobaTa stilTan akavSirebs.

AYsayuradReboa agreTve, rom zemoT moyvanili Txzulebis arabuli teqstisa damavrianes cxovrebis Sedarebam ara marto Tematuri, aramed teqstobrivi analogiawarmoaCina. mavrianes cxovreba: da waremateboda igi yovliTa saTnoebiTa ufroÁsyovelTa ZmaTa; arab.: il surpassa en vertu tous les moines qui demeuraient aucouvent (man Tavisi moRvaweobiT monasterSi myof yvela bers gadaaWarba).

Barabulma teqstis Taobaze bevri kiTxva iCens Tavs; mokvleuli analogiebiSemTxveviTobas SeiZleba mivaweroT, Tu es movlena ori Txzulebis saerTo wyarosarsebobiT SeiZleba aixsnas? ukavSirdeba Tu ara Amamakacis tansacmelSi Cacmuliqalis motivi esenielebisa da Terapevtebis samonastro tradiciebs? MmocemulisakiTxebis axsna sakmaod rTulia, radgan igi saWiroebs ara marto ebrauli daarabuli wyaroebis, aramed esenielebisa da Terapevtebis religiuri moZRvrebissafuZvlian Seswavlas, rac Cveni kvlevis farglebs scildeba.

qarTuli redaqciebis Sedareba

kimenuri redaqciebi

wminda marinas ori kimenuri redaqcia arsebobs: wminda mavrianes cxovreba, daculiparxlis mravalTavSi A-95(631r-633r); evgeniosisa da misi qaliSvilis mariamis cxovreba :Bodl.1(485v-488r); gviandeli redaqciebi am ukanasknelis nusxebs warmoadgenen: H-972(323r-327r) ;S-139(XVIII-XIXss.)gv.614-617; cageri(XVIIIs.)66r-69v;S-300(1779w.)222r-223v;A643(XIXs.)235v-237r; A-851(XIXs.)11v-14v; H-947(1864w.)33r-37v); H-

341 vahb ibn munabih-i (Wahb ibn Munabbih ), igive ibn quTeiba (Ibn Quteïba) iemeneli ebraeli iyo,romelic islams eziara. iemeneli ebraelebi, msgavsad arabeTis naxevarkunZulis CrdiloeTSi mcxovrebimonaTesaveebisa, muhamedis axal sarwmunoebas kategoriulad uaryofdnen. mxolodM mcirericxovanma ebraelTajgufma miiRo islami da mniSvnelovani roli iTamaSa ebrauli tradiciebis SenarCunebasa da gavrcelebaSi.maT specialuri terminiT isrâîliyât (israiliat-i) moixseniebdnen da islamis qvakuTxedad miiCnevdnen.AmaT Soris yvelaze saxelganTqmuli qab al-abhari (Ka’b al-abhar, 548-652ww.) warCinebul ebraul ojaxsmiekuTvneboda. igi muhamedis sarwmunoebas jer kidev xalifa omaris (†644) dros eziara. Mmeore, agreTvesakmaod cnobili prozeliti vahb ibn munabihi iyo, romelic sanaSi, 732 wels gardaicvala. amukanasaknelis mama, ebrauli tradiciebis erT-erTi Cinebuli mcodne, agreTve mahmadianad moinaTla. igigarkveul periodSi sanas gubernatoris movaleobasac asrulebda, cf. Y. Tobi, The Jews of Yemen-Studies in theirHistory and Culture, p. 36; cf. «Les religions de l’Arabie avant l’Islam. Le cas du Yémen» in Le Coran et laBible, p. 43-55. 342 M. A.Palacios, «La Vie abrégée de sainte Marine», ROC, 3, p. 71.

254

Page 255: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1762(XIXw.)32r-36v;Q-882(XIXw.)11v–13v; quT.320(1818w.)72v-75v. rogorc vxedavT,evgeniosisa da mariamis cxovrebis teqsti mraval xelnawerSia daculi, xolo mavrianes cxovrebamxolod parxlis mravalTavSi figurirebs.

Sesavali

Sesavali sxvaobs: A _Si mavrianes samSoblo egviptea, xolo B evgeniosisa da misi qaliSvili

mariamis qveynad biTvinias miiCnevs. redaqciaSi axalgazrda qaliSvilisa da misimamis saxelebi moxseniebuli ar aris. saxeli mavriane mas monastris winamZRvarmauwoda. xolo aRniSnuli detalebi kargad aris gaSuqebuli B redaqciaSi, romelSic Ateqstis sruli transformacia SeimCneva:

B: iyo vinme kaci erTi biTÂnias, romeli cxovndeboda. saxeli misi evgenios. amasesua coli da Sva man asuli erTi da uwoda saxeli misi mariam. da viTarca aResruladedaÁ misi, ganzarda yrmaÁ igi mamaman misman yovliTa siRirsiTa. da viTarcaaRizarda yrmaÁ igi, hrqua mas mamaman misman: „Svilo Cemo, aha, yovelsa monagebsaCemsa migcem ÃelTa SenTa da me warval ziarsa amas sawuTrosa, raÁTa suli Cemivicxovno.“ xolo asulman misman miugo da hrqua: „Sen sulisa Senisa cxonebaÁgnebavsa da Cemisa warwymedaÁ. ara icia, viTar ityÂs ufali: «viTarmed mwyemsmankeTilman dadvis Tavi TÂsi cxovarTa TÂsTaTÂs.»é (iov. 10:11) da kualad ityÂs: «romelmandahbada, manca suli misi acxovna, 489v.

mariami, marianoni, mavriane

B-Si, monasterSi wasvlis win, mama qaliSvilis saxels mariami marianoniT cvlis,xolo A mxolod mavrianes gvawvdis:

A: xolo man rqua mas: „viTar moxÂde Cem Tana, rameTu Sen dedakaci xar?“xolo man rqua: „Sevimoso samoseli samamakacoÁ da movide Sen Tana.“ da hrqua masmamaman misman: „ukueTu Zal-gic daTmenad, moved.» da aRdges da warvides. daviTarca Sevides igini monastersa, Seiwynara igini mamasaxlisman da saxeli uwodayrmasa mavriane.“ 631v.

B: miugo da hrqua man: „Svilo Cemo, raÁ giyo Sen ? da aw me monastersaSeval da Sen raÁTa SemZlebel xar Cem Tana yofad, rameTu eSmaki brZavsdedakacisaTÂs monazoniTa RmrTisaÁTa.“ xolo man miugo da hrqua: „ara, mamao, araSevide, viTar Sen ityÂ. aramed moviparso Tavi Cemi da Sevimoso samosliTamamaTaÁTa da Sen Tana Sevide monastersa.“ viTarca esmes sityuani ese misgan,ganuyo monagebi TÂsi glaxakTa da mohkueTa Txemi Tavisa misisaÁ da Semosa samoselisamamakacoÁ da dasdva mas saxeli marianon.  da amcno man da hrqua: „ekrZale, SviloCemo, viTar daicve Tavi Seni, rameTu aha eseraÁ, cecxlsa winaSe wardgomad xar Senda aw daicev Tavi Seni qristes mimarT, raÁTa aResrulos aRTqumaÁ Seni.“ da wariyvanaasuli TÂsi da Sevides samonazunosa mas. 490r.

Semokleba

redaqciebis Sejereba sxvaobas gviCvenebs. B Uufro vrcelia, vidre A:A: xolo mamasaxlisman moiyvana kaci igi. da viTarca movida, hrqua mas :

„mavriane mokÂda.“ xolo kacman man Tqua : „RmerTman Seunden mas igi. mokÂda daCemi saxli oxrad dautea.“ xolo mamasaxlisman hrqua mas: „hoi, Zmao, Seinane,rameTu Sen sceT da me macTune. mavriane dedakaci iyo da Sen cili swame misTÂs.xolo igi RmerTman wariyvana wmidaTa misTa Tana gasuenebad.“ 633r; B:da viTarcaaRdga urvisa misgan, miumcno stumarTmoRuaweTa mas, raÁTa movides. da viTarca

255

Page 256: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

movida, hrqua mas: „aha esera, mariane daiZina.“ xolo man hrqua: „ufalman Sendobayav misTÂs saxliRa Tu Cemi oÃrad ganÃada.“ hrqua mas mamasaxlisman: „Seinane,Zmao, ravdeni scode winaSe uflisa. da Sen macTune SeniTa sityÂTa. rameTu marianededakaci ars.“ da viTarca Sevida da ixila, gulisxma-yo da ganizraxvida, viTarmedraÁme ars ese. da aha, mcired Jam gardaÃda, movida asuli igi stumarTmoRuawisaÁ daityoda WeSmaritsa, viTarmed: „mÃedari movida, damTrguna da Semagina.“ odesaRiara, ganikurna guamsa zeda Rirsisa marianessa, 492v.

fragmentebis Sedareba migvaniSnebs, rom A, B analogiuri wyarodan armomdinareoben. isini or gansxvavebul da damoukidebel redaqcias warmoadgenen. amisnaTelsayofad aucilebelia maTi berZnul, siriul da laTinur versiebTan Sedareba.

uZvelesi qarTuli redaqciebi da berZnuli originali

l. kluniem wminda marinas cxovreba berZnul, laTinur, siriul, arabul da eTiopurxelnawerebSi daculi versiebis mixedviT gamosca. avtoris cnobiT, dedans yvelazemetad laTinuri versia uaxlovdeba, xolo laTinuri versiis Semdeg, ori uZvelesiberZnuli redaqciaa. xolo rac Seexeba danarCen versiebs, isini berZnulimetafrasidan momdinareoben.343

m. riSarma vrceli naSromi miuZRvna wminda marinas cxovrebas, romelSic acxadebs,rom laTinuri versiebi cxovrebis xarvezebiani berZnuli redaqciebidan momdinareoben.avtoris azriT, marinas cxovrebis metafrasuli redaqcia ar arsebobs. xolo lipomanis,siriusis, bolandistebis mier gamocemuli laTinuri versia da J. minis mierpatrologiis 115-e tomSi gamocemuli berZnuli teqsti eyrdnoba BHG 615d , BHG 614nusxebs (Migne, P. G. 115, col. 347-356) .344

xelnawerebi, berZnuli da siriuli versiebi

l. klunie naSromSi `wminda marinas cxovreba da moRvaweoba“ warmogvidgenscxovrebis sam berZnul da oTx laTinur redaqcias:

berZ. A: ierusalimi: N°1(Xs.)fol. 83v-84v; B: BNF 2474 (XIIIs.) fol. 249r-251r, C: BNF1632 (XVIs.)

fol.226r-233r.laT. A: BNF 2338 (IXs.) fol.118-120r; B: BNF10840 (XI s.) fol.145r-147; C:

BNF5296 (XIIIs.) fol.63r-64r; M: Aloysio Lipomano—Venetiis, 1581, I, fol.282v-283v (8.II), metafrasi.

Aklunies naSromSi gamoqveynebulia cxovrebis siriuli versiac, romlis Targmanif. nos ekuTvnis.

m. riSarma gamosca cxovrebis kritikuli teqsti sami berZnuli xelnawerismixedviT:

1°). Paris 1538 (Xs.) fol. 217-220r, P.G. 115, col. 348-353; Vatican 866 (XI-XII ss.)fol. 215r-216r. 2°).Vatican, Ottoboni 415 (XIVs.)fol. 397v-400v.3°).Athos, Karakellou 38(XII-XIIIss.)fol.146r-149r da a.S...avtori miuTiTebs, rom kritikuli teqstis gamocemisas man sam mTavar

redaqciasTan urTierTmimarTebaSi myofi variantebic gaiTvaliswina: BHG 614; P.G.115, col. 347-356; BHG 615d.

343 L. Clugnet, Vie et office de sainte Marine, p. 8.344 M. Richard, «La vie ancienne de sainte Marine», CG, 1, p. 100-103.

256

Page 257: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

cxovrebis berZnuli, laTinuri da siriuli versiebis Sejereba

berZ.A (Xs.): B…oj tÁj ¡g…aj Mar…aj tÁj ™ponomasqe…shj Mar…nou. AÛth ¹ Ðs…a œscen patšra ÑnÒmati EÙgšnion, ¥ndra eÙsebÁ kaˆ foboÚmenon tÕn QeÒn. OÛtojœscen guna‹ka ÑnÒmati EÙgen…an, kaˆ ™po…hsen ™n qug£trion ™x aÙtÁj, p.37(cxovreba wminda marinasi, romelsac marinosi ewodeboda. am wmindans wminda mamahyavda, saxelad evgeniosi, pativsacemi, RvTismoSiSi kaci. mas hyavda meuRle,saxelad evgenia, romelmac gogona Soba.)

berZ.B(XIIIs.): usaTauro: ’Hn tij eÙgenÁj ™n tÍ Biqun…v, kaˆ ecen guna‹ka,¼tij ™gšnnhsen aÙtù qug£trion, kaˆ Ônoma aÙtÁj Mar…a, p.39 (biTviniaSi iyo vinmeevgeniosi da mas hyavda meuRle evgenia, romelmac mas gogona uZRvna, saxeladmariami).

berZ.C(XVIs.): B…oj kaˆ polite…a tÁj Ðs…aj mhtšraj ¹mîn, Mar…aj tÁjmetonomasqe…shj Mar‹noj. ”Enan kairÕn ÃtÒn tij ¥nqrwpoj tÕ Ônom£ tou EÙgšnioj,kaˆ ™pšrna t¾n zw»n tou m kaqarÒthta....¢pÕ t¾n Ðpo‹an ™gšnnhsen m…an kÒrhn, kaˆt¾n ÑnÒmasan Mar…an, p.39 (cxovreba da moqalaqeoba Cveni wminda dedis, mariamisa,romlis saxeli marinosiT Seicvala. iyo erTi kaci, saxelad evgeniosi, romelicsiwmindeSi cxovrobda..... aman(evgeniam) mas gogona uZRvna da saxelad daarqvamariami).

laT. A (IXs): Incipit tractatus sancte Marine. Erat quidam homo in ciuitatem habens unicam filiam paruulam».laT. B (XIs.): Erat quidam secularis habens unicam filiam paruulam. Hic

conuerti cupiens commendaudit eam cuidam parenti suo… laT. C(XIIIs.): Incipit uita beate Marine uirginis, XIIII kl.Iulij.  Erat quidam secularis habens unicam filiam paruulam, et ipse conuerti

uolens commendauit eam cuidam parenti suo… laT. M(1581w.): Vita B.Eugenii et Mariæ eius filiæ, authore Simeone

Metaphraste.—In illo tempore erat uir quidam in Bithynia, nomine Eugenius. Ishabebat uxorem ualde honestam et Deum timentem, quæ peperit filiam unicam, etuocauit nomen eius Mariam, (cf. L. Clugnet, Vie et office, p. 4-26.).

siriuli versia usaTauroa. m. riSaris kritikuli teqsti: B…oj EÙgšnioj kaˆ Mar…aj tÁj qugatrÒj aÙtoà

(cxovreba evgeniosisa da misi qaliSvili mariamisa).berZnuli, laTinuri da qarTuli saTaurebis Sedareba cxadyofs, rom qarT. A

redaqciis saTauri danarCenebisgan sxvaobs. samagierod qarT. B redaqciis wyarod,romlis saTaurSi da teqstSi evgeniosi figurirebs, patrologiis 115 (P.G. 115,col.347-348) tomSi gamocemuli berZnuli teqsti SeiZleba miviCnioT. Ees ukanasknelim.riSaris kritikul teqstsa da laTinur metafrasul M redaqcias sakmaod uaxlovdeba.

Sesavali

Yyvela berZnuli redaqciis saTaurSi evgeniosi, mariami da biTviniamoixsenieba. samagierod, laTinuri (A, B, C redaqciebi) sxvaobs da arsadmoixseniebs mariamis saxels. mxolod erTi laTinuri metafrasi saubrobs evgeniosze,mis qaliSvil mariamze da maT samSobloze. qarT. A mixedviT, egvipteSi mcxovrebierTi kaci, anu mavrianes mama, qaliSviliTurT ucnobi rCeba. qaliSvils monastriswinamZRvari uwodebs saxels mavriane.

qarT.B gvamcnobs evgeniosis samSoblosa da misi qaliSvilis vinaobisSesaxeb. berZnul, laTinur, siriul da bodles redaqciaSi qaliSvils saxels mamaucvlis, xolo qarT. A ki sruliad gansxvavebul informacias gvaZlevs.

257

Page 258: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

wminda mavrianes cxovrebis warmomavloba

mavrianes cxovrebis berZnul, laTinur, siriul da bodles redaqciasTan SedarebamTvalnaTliv aCvena mniSvnelovani sxvaoba. teqsti Semoklebulia, dialogebisagrZnoblad SekumSuli, SeimCneva bibliuri adgilebis citaciis absoluturi kleba,gansxvavebulia leqsikac.

yvela CamoTvlili argumentiFsafuZvels qmnis hipoTezisTvis, rom mavrianescxovreba momdinareobs uZvelesi, ucnobi berZnuli versiidan. SeimCneva erTgvarianalogia laTinur versiebTan, magram m.riSaris azriT, laTinuri xarvezebianiberZnuli redaqciebidan momdinareobs, xolo siriuli versia sruliadinteresmoklebulia kvlevisTvis.

Tu qarTuli A redaqciis laTinuridan Targmnas gamovricxavT, misi wyaroberZnulSi unda veZioT, saidanac laTinuri da siriuli momdinareobs. xolo Sesavalifrazis konfiguracia, teqstis leqsika da egviptis moxsenieba mxolod erTidaskvnisken gvibiZgebs: igi Targmnilia ucnobi berZnuli originalidan. xolo esukanaskneli vrcel da saxelganTqmul apofTegmaTa koleqciaSi Semaval, erT-erT ucnobiwarmomavlobis anonimur paterikul Txrobas warmoadgens.

mniSvnelovani berZnizmi

teqstis warmomavlobis dasadgenad niadagi erTob mwiria, magram cxovrebaSiberZnuli kalkis ~tatas” arseboba leqsikur berZnizms adasturebs da berZnulisgavlenaze miuTiTebs:

qarT. A: da viTarca ganmwAsna yrmaÁ igi, verRara aZRebda miT TxoliTa sZiTa.da ukuana mistirn mas da uÃmobn: „tata, tata.“ 632r.

qarT. B: xolo RuwolaÁ igi misi ver eyofoda. rameTu yrmaÁ igi tiroda daufroÁsRa zrunvida, rameTu eZebda samoselsa mas yrmisaTAs. da yrmaÁ igiTanamisdevn da uÃmobn: „tata, tata”.492r.

“tata” momdinareobs berZnuli  tat¦, tett¦ _mama.345 Ggaurkveveli mizezis gamoes sityva qarTul teqstSi igi naTargmni ar aris. aRniSnuli sityva or berZnulteqstSic figurirebs.

berZ.A: Eicen de kaˆ tÕn pa‹da Ôpisqen aÙtoà kr£zonta tat¦(mas yovelTvisbavSvi hyavda, romelic misdevda da tiroda: „mama“).

m. riSaris krit.teqsti: Eice de kaˆ tÕ paid…on ¢kolouqoàn Ôpisqen aÙtoà,kla…on kaˆ lšgon:Tat¦,tat¦(mas yovelTvis ukan bavSvi hyavda, romelic misdevda,tiroda da eZaxda: „mama, mama“).346

moulodneli gansxvaveba da paraleli

berZnuli teqstebi wminda marinas Seuracxmyofel funqciebs aRweren, romelicwinamZRvarma daakisra monasterSi SeSvebis Semdeg: ”Ebale de aÙtÕn Ð ¹goÚmenoje„j t¦ ¢timÒtera œrga toà monasthr…ou, kaˆ ™po…ei aÙt¦ met¦ spoudÁj (monastriswinamZRvarma mas yvelaze ufro saZageli saqmeebi daakisra da is maT gulmodginedasrulebda). magram qarTveli mTargmnelebi Sinaarsobrivad berZnulisgan sruliadgansxvavebul frazas gvTavazoben: t¦ ¢timÒtera œrga(saZageli saqmeebi)-is nacvladqarTul redaqciebSi figurirebs fraza: ubrZana saqmisa ganmgebelsa, raÁTa daadginosigi axalnergTa Tana; fragmenti erTgvar gaugebrobas iwvevs, radgan `axalnergebTan~

345 ДРС, 1604, 1620.346 M. Richard, «La vie ancienne de sainte Marine», CG, 1, p. 78.

258

Page 259: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

(axalnergi—neofiti, axalbeda beri) muSaoba Sinaarsobrivad sruliad gansxvavdeba`saZageli saqmeebisgan~.

qarT. A gvawvdis teqstobriv paralels nisimes cxovrebasTan: guli misi mxiaruliiyo. qarT. B aRniSnul frazas aklebs:

qarT.A: da ubrZana saqmisa ganmgebelsa, raÁTa daadginos igi axalnergTaTana. da iyo mavriane ZmaTa Soris daRonebul, viTarca Secodebuli da sulTqumiT datiriliT iqmoda saqmesa monastrisasa, rasac vin ubrZanebda mas. xolo guli misimxiarul iyo Seuracxebasa mas missa zeda.

qarT.B: da ubrZana mamasaxlisman, raÁTa yovelsa msaxurebasa axalnergTa TanaaRasrulebdes. da viTarca guls-adgina moTminebaÁ yoveli da dahmorCilda yovelsaveda aRasrulebda yovelsave.

gTavazobT paralelur fragments nisimes cxovrebidan, romelic nisimes damcirebasaRwers. igi sxvaTa dacinvis msxverpli gaxda da tabenesis monasterSi yovelgvardamamcirebel saqmes asrulebda:

da yovelTa daTa hmsaxurebda : da odesme aRiRis comi da styorcis queyanasazeda da amsgavsebda igi, viTarca ugunuri iyo. xolo igini scemdes da ferÃTadaiTrevdes. xolo guli misi mxiarul iyo (cf. k.kekeliZe, kimeni, 1, p.205).

cxovreba evgeniosis da misi qaliSvili mariamisa

qarT.B-s berZnul, siriul da laTinur teqstebTan Sedarebam aCvena, rom igi Xsaukunis berZnuli dednidan momdinareobs. teqsti daculia xelnawerSi Paris,n.1538; gamocemulia minis patrologiaSi (P. G. 115, col.347-355) saTauriT: B…ojEÙgen…oj kaˆ Mar…aj tÁj qugatrÒj aÙtoà (cxovreba evgeniosisa da misiqaliSvilisa.)xolo laTinuri xelnaweri N°1558, romelSic daculia Vita Beati Eugeniiet Mariæ filiæ ejus, italiur-berZnul krebuls warmoadgens.347

marinosi da mavriane

qarT.A-Si axalgazrda qaliSvils monastris winamZRvari mamakacis saxelsmavriane (MaurianÒj -is wod.brunva) uwodebs, xolo berZnuli metafrasisa da qarT.B-s mixedviT, mamakacis saxeli (mariane, Mar‹noj) mamam Searqva mas monasterSiwasvlis win. gaugebaria wminda marinas uamrav saxelTa Soris ratom ar figurirebssaxeli mavriane, romlis warmomavloba ucnobia. MyuradsaRebia, rom mxolod mavrianescxovrebaSia mocemuli erTi saxeli; yvela teqsti or saxels gvawvdis: qalis saxels _monasterSi wasvlamde da mamakacis saxels _ Serqmeuls mamisa da winamZRvris mier.vfiqrobT, saxeli mavrianes etimologiaSi ukeT gasarkvevad TiToeuli teqstis ganxilvada analizia saWiro. ucnobi dednis miuxedavad, es procedura saSualebas mogvcemsTargmanis warmomavlobaze vimsjeloT.

saxelebis trasformacia: berZ.: l.klunie (p. 36-40): md.—Mar…a; mamr.—Mar‹noj,; P.G.115 (col. 347-355): md.—Mar…a; mamr. Mar‹noj, .laT.: Vitae Patrum (1617, fol.72-74): md.—Marina, Marine, mamr.—Marinus,Marin, Marine; P.L.73: md.—Marina; mamr.—Marinus; AASS: md.—Marina; mamr.—Marinus.sir.: md.—Marie(mariami), mamr.—Marina. qarT.: A: md.—ucnobi; mamr. — mavriane; B: md.—mariami; mamr.—mariane.

347 E. Patlagean, «La femme déguisée», p. 604.

259

Page 260: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

berZnulSi da siriulSi saxeli Mar…a SemTxveviTi ar aris; am saxels ori formaaqvs axal aRTqmaSi: Mar…a da Mar…am. Mar…am ebr. miriamis(moses da_gamos. 15:20)gviandeli formaa, xolo Mar…a—miriamis berZnuli forma. maSasadame, saxelidan Mar…amomdinare yvela transfiguracias analogiuri etimologia gaaCnia. magaliTebi: maria,mara, mariam-i, mariem-i.348 xolo rac Seexeba saxels mavriane, vfiqrobT, igimomdinareobs berZnuli formidan MaurianÒj. qarTulSi «oj»-ze dabolovebuli berZnulisaxelebis orgvari transkripcia arsebobs: 1. isini inarCuneben saxelobiTi brunvisdaboloebas, romelsac qarTulis saxelobiTi “i” emateba. <oj>“os”-i: Pšlagoj—pelagos-i; EÙgšnioj—evgenios-i; SÚggelloj— sÂngeloz-i. 2. berZnuli wodebiTiqarTulSi saxelobiTSi gadmodis: daboloeba <oj> ganicdis transformacias dagadadis “e”-Si. <oj>“e”: DamianÒj—damiane; EÙqumiÒj —efTÂme; KuprianÒj—kÂpriane;KurillÒj—kÂrile; A‡guptoj—egÂpte; SilouanÒj—silovane. VIII-XI saukuneebSi berZnulu-s, difTongi “au” meore elements, qarTulSi “v” Caenacvleba. <au>“av”: Paàloj—pavle; AÙgustinÒj—avgustine; QaumatourgÒj—TavmaturRos; AÙgoust£lioj—avRustal-i 349 vfiqrobT, warmodgenili magaliTebi naTels hfens saxeli mavrianesetimologias da sarwmunos xdis Cvens hipoTezas A redaqciis berZnuli warmomavlobisSesaxeb. maSasadame, mTavari personaJis saxeliMm-av-riane momdinareobs berZnuliMaurianÒj. parxlis mravalTavSi daculma cxovrebis teqstma berZnuli saxelis qarTulitranskripcia Semogvinaxa. SesaZloa, MaurianÒj etimologiuri kavSirSia agreTveebraul saxelTan “mavrin” (Maurin), romelic niSnavs: “is, vinc zrdis”.

berZnulis gavlena, ”Erhmoj, oÃeri

qarT. B-s originali udaod gamoqveynebuli berZnuli teqstia. berZnulisgavlena igrZnoba frazebis konstruqciaSi:

xeln.N°1538: Kaˆ ™gerqeˆj dhlo‹ tù pandoce‹ kaˆ e„selqÒntoj aÙtoàlšgei: IdoÝ Ð Mar‹noj ™koim»qh. O de lšgei: O QeÕj suncwr»sei aÙtù, Óti œrhmontÕn o„kÒn mou ™po…hsen. Lšgei aÙtù Ð ¹goÚmenoj: MetanÒhson, ¢delfe, Óti ¼martej™nèpion, toà Qeoà k¢me sÝ ™pÁrej to‹j lÒgoij sou, Ð g¦r Mar‹noj gun» ™stin.(darodesac adga, man igi mikitans aCvena. Dda rodesac es ukanaskneli Sevida, uTxra:„Sexede, marinosma daiZina.“ Mman uTxra: „RmerTma Seundos, radgan man Cemidaaqcia saxli.“ winamZRvarma uTxra: „moinanie, Zmao, Sen Sescode RmerTis winaSeda mec momatyue, radgan marinosi qalia.“), P.G. 115, col.353.

berZnulis gavlena zogierTi sityvis interpretaciaSic igrZnoba. mag.:«œrhmoj» gadmotanilia formiT ~oÃrisa”, ~oÃeri”: O QeÕj sugcwr»sai aÙtù, Ótiœrhmon tÕn o„kÒn mou ™po…hsen; „ufalman Sendoba yavn misTÂs, rameTu saxliRa TuCemi oÃrad ganÃada.“ «œrhmoj» ~udabnos”, ~udaburs”, ~dausaxlebels” niSnavs.350

xolo qarTulSi igi gadmovida formiT ~oÃrad” (~carieli”) , romelic ufro axlos dgasberZnulTan, vidre ~udabno”.

daskvna

348 H. Balz et G. Schneider, Exegetical Dictionnary of the New Testament, p. 386-388. 349 Cf. s. yauxCiSvili, «berZnul mamakacTa saxelebis gadmocemisaTvis qarTulSi», saxelis brunebis istoriisaTvis,1, 145-146; n. maxaraZe, bizantiuri berZnulis warmoTqmis sakiTxebi, 42-63; mz.SaniZe, «"i" xmovanfuZianianTroponimebis brunebis istoriisaTvis qarTulSi», g. axvledianis saiubileo krebuli, 131-144. 350 i. abulaZe, leqsikoni, 336.

260

Page 261: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

qarTul naTargmn hagiografiaSi wminda marinas cxovrebis ori sruliadgansxvavebuli redaqcia arsebobs: mavrianes cxovreba, romelic uZveles redaqciaswarmoadgens da teqstis kompozicia sulis margebel Txrobaze miuTiTebs. xolo rac Seexebaevgeniosisa da misi qaliSvilis mariamis cxovrebas, Cvenis azriT, igi ucnobi avtoris miermogvianebiT Seqmnili kompilaciaa, romelic agreTve uZvelesi wyarodan momdinareobs.nawarmoebebis Seswavla uflebas gvaZlevs kategoriulad ganvacxadoT, rom mavrianescxovreba Semoklebul redaqcias ar warmoadgens, igi damoukidebeli da ganyenebulia.MeWvsgareSea, rom mavrianes cxovrebis SesavalSi mocemuli fraza „iyo erTi kaci egÂptes“sayovelTaod cnobili formulaa, romelic Txrobis paterikul warmomavlobaze miuTiTebs.yovelive zemoTqmuli uflebas gvaZlevs kategoriulad ganvacxadoT, rom mavrianes cxovrebisparxliseuli redaqcia wminda marinaze Seqmnil TxzulebaTa Soris erT-erT yvelazeuZvelesia. misi dedani berZnul paterikul TxrobebSi unda veZioT.

261

Page 262: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

262

Page 263: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

cxovreba wminda mavrianesi

263

Page 264: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

264

Page 265: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

AA-95(Xs.), parxlis mravalTaviKkimeni

cxorebaÁ wmidisa mavrianesi631r-633r

1. (631r)iyo vinme kaci egÂptes, romelsa eguleboda monazonebaÁ da esua masSvili erTi qali.

2. (631v)da viTar warvidoda igi, hrqua yrmaman man: „mogdevde meca SenTana,mamao.“ xolo man hrqua mas : „viTar moxÃde CemTana, rameTu Sen dedakaci xar?“

3. xolo man rqua: „Sevimoso samoseli samamakacoÁ da movide SenTana.“ da hrquamas mamaman misman: „ukueTu Zal-gic daTmenad, moved.“ da aRdges da warvides.

4. da viTarca Sevides igini monastersa, Seiwynarna igini mama-saxlisman dasaxeli uwoda yrmasa mas mavriane. da waremateboda igi yovliTa saTnoebiTa ufroÁsyovelTa ZmaTa, viTarmed sneulnica ganikurnebodes Ãelis dadebiTa misiTa.*

5. da mokÂda mamaÁ misi, xolo igi ufroÁs SÂreboda da hgonebdis missa,viTarmed saWurisi ars. da iyo CueulebaÁ monastrisaÁ mis, warvidian oTxniZmaTaganni saÃmrisaTÂs monastrisa. da iyo gzasa mas Suva sadguri da sadgurisa mismoRuawesa esua asuli erTi qalwuli.

6. dResa erTsa mouwoda mamasaxlisman mavrianes da hrqua: „Svilo mavriane, ahaesera, yoveli morCilebaÁ aRgisrulebies. aw warved gzad ZmaTa Tana, nuukue Zmanicaityodian, viTarmed ara warxual gzasa maT Tana.“

7. xolo mavriane hrqua: „viTarca mibrZano da vyo.“ da waravlina igi ZmaTa Tana.da viTarca mivles gzaÁ igi, movides sadgursa mas. da viTarca warmovides, movida mÃedari vinme da ganÃrwna asuli igi mis sadgurisa moRÂawisaÁ da amcno viTarmed: «ukueTu gancxadnes saqmÀY ese, (632r) esreT Tqu, viTarmed monazonman uwuerulman yo CemTana saqmÀ ese.“

8. da meyseulad aRdga kaci igi da movida mswrafl monastrad. da viTarca dahrekakarsa, icna mekareman da hkiTxa: „rad moxued, ufalo?“

9. xolo man hrqua: „sada ars araqristeanÀ igi monazoni, romelman warwymidasaxli Cemi?“ da warvida mekare igi da uTxra mamasaxlissa. da ubrZanamamasaxlisman SemoyvanebaÁ misi.

10. da viTarca Semovida, hkiTxa da hrqua: „raÁ ars, Zmao, Sroma da SfoTiSeni?“ xolo man hrqua: „monazonman, saxeliT mavriane, warwymida saxli Cemi.“  dauTxra saqmÀY igi.

11. xolo mamasaxlisman mouwoda mavrianes da hrqua: „raÁ hyav ese?“ xolo igidavarda quÀyanasa zeda da ityoda: „Sevscode RmerTsa.“

265

Page 266: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

12. da hrqua mamasaxlisman kacisa mis mimarT: „me sxÂaÁ araraÁ Zal-mic misayofad, garna ganvaZo igi monastriT.“ da mswrafl gamoaZo igi.

13. xolo igi ara warvida, aramed dajda maxlobelad karTa mis monastrisaTa datiroda da evedreboda RmerTsa, da ixilian ZmaTa SemavalTa da gamomavalTa.

* Sdr. maT. 8:3; 9:20; 19:13; luk. 13:13; mar. 1:32, 8: 23, 25.

266

Page 267: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

14. da viTarca Sva yrmaÁ igi dedakacman man, Sexua fiCÂsa mamaman misqalisaman da moiyvana da daugdo igi mavrianes da hrqua: „ese Seni ars, Senganzarde, viTarca gnebavs.“ xolo man wariqÂa igi da warvidis mwyemsTa Tana daiTxois sZÀ da zrdida egreT.

15. da viTarca ganmwÂsna yrmaÁ igi, verRara aZRebda miT TxoliTa sZiTa daukuana mistirn mas da uÃmobn mas da etyÂn: „tataÁ, tata !*

16. xolo mavriane Sestirn RmerTsa da etyÂn: „ufalo, ufalo, ukueTu (632v) mevitanjebi codvaTa CemTaebr momegebis, garna ese rad itanjebis Cem Tana.“

17. da viTarca ixiles ZmaTa maT misi igi moTminebaÁ, ganukÂrda da evedrebodesmamasaxlissa: „mamao, mavriane daRaca-Tu ganaZeT, esodenTa JamTa karTa zedamonastrisaTa zis da ara warvida Cuengan. aw brZane, raÁTa Semovides.“ da ubrZanada Semoiyvanes igi.

18. da viTarca Semovida, ubrZana mamasaxlisman da hrqua :„ara Rirs iyavSemoslvad aqa Sina.“ da ubrZana saqmisa ganmgebelsa, raÁTa daadginos igiaxalnergTa Tana.“

19. da iyo mavriane ZmaTa Soris daRonebul, viTarca Secodebuli. da sulTqumiT datiriliT iqmoda saqmesa monastrisasa, rasaca vin ubrZanebda mas. xolo guli misimxiarul iyo* Seuracxebasa mas missa zeda.

20. da Semdgomad ravdenisame Jamisa, dasneulda senaksa Sina, romliTa mo-ca-kÂda. da viTarca gamoBda ori dRÀ da ara movida eklesiad, hrqua mamasaxlismanZmaTa maT: „ars ese ori dRÀ, vinaÁTgan ara masmies eklesiasa Sina mavrianesÃmaÁ. rameTu sxuaÁ Jam yovelTa uwinares movidis. mivediT senakad misa da ixileTigi, nuukue sneul ars.“

21. da viTarca mivides Zmani igi senakad misa, ipoves igi aRsrulebuli. damovides da uTxres mamasaxlissa viTarmed: „mavriane momkudar ars.“

22. da viTarca esma mamasaxlissa, cremlni gardamosTxina da Tqua: „netar viTar-me glax warvida suli misi, anu raÁme sityuaÁ miugis RmerTsa?“ da ubrZanaSemosaÁ da damarxvaÁ misi. 23. da viTarca mivides da Semoses, (633r)cnes, viTarmed dedakaci ars igi.mivides da uTxres mamasaxlissa viTarmed: „sakÂrvel didi vixileT dRes, mamao,mavriane dedakaci ars.“ 24. viTarca esmnes sityuani ese mamasaxlissa, mwrafl aRdga da mirbioda tiriliTda godebiT. da mivida da daeca ferÃTa misTa zeda da etyoda esreT: „sZalo zecisao,ara gangiteo Sen, vidremde ara momitevne Secodebani Cemni.“

25. da viTar friad tiroda, esma zeciT ÃmaÁ: „aramca migiteven Sen, aramedrameTu umecrebiT hqmnen Sen ese.“ maSin aRdga da dadves igi saflavsa mamaTasa daadidebdes RmerTsa.

267

Page 268: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

26. xolo mamasaxlisman moiyvana kaci igi da viTarca movida, hrqua mas: „mavrianemokÂda.” xolo kacman man Tqua: „RmerTman Seunden mas, igi mokuda da saxli CemioÃrad dautea.“

27. xolo mamasaxlisman hrqua mas: „hÀ, Zmao, Seinane, rameTuU Sen sceTda mecmacTune. mavriane dedakaci iyo da Sen cili swame misTÂs. xolo igi RmerTmanwariyvana wmidaTa misTa Tana gansuenebad, romlisaÁ ars didebaÁ da pativi dasimtkice ukuniTi ukunisamde, amen.“†

* tata (berZ.) t£ta, tštta Ð- mama *«xolo guli misi mxiarul iyo», ix. n. waqaZe,  nisimes cxovreba, p.98.

268

Page 269: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

E

269

Page 270: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

cxovreba wminda evgeniosisa da misiasuli mariamisa

270

Page 271: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

bodle N°1 (XIs.), hagiografiuli krebuli kimeni

cxorebaÁ1 evgeniosisi da asulisa misisa mariamisi,romelman gardaicvala saxeli marianed, guakurTxen ufalo*

485v-489v

1. (485v)iyo vinme kaci erTi biTÂnias, romeli cxondeboda, saxeli misievgenios. amas esua2 coli da Sva man asuli erTi da uwoda saxeli misi mariam.da viTarca aResrula dedaÁ 3 misi, ganzarda yrmaÁ igi mamaman mismanyovliTa siRirsiTa.

2. da viTarca aRizarda yrmaÁ igi, hrqua mas mamaman misman: „SviloCemo, aha, yovelsa monagebsa Cemsa migcem ÃelTa SenTa da me waval ziarsaamas sawuTrosa, raÁTa suli Cemi vacxovno.” 

3. xolo asulman misman miugo da hrqua: „Sen sulisa Senisa cxonebaÁgnebavsa da Cemisa warwymedaÁ.4 ara icia, viTar ityÂs ufali, viTarmed:mwyemsman keTilman dadvis Tavi TÂsi cxovarTa TÂsTaTÂs.* da kualad ityÂs: romelmandahbada, (486r )manca suli misi acxovna.“*

4. ese viTarca esma mamasa missa da ismenda sityuaTa misTa, tiroda dagodebda. miugo da hrqua man: „Svilo Cemo, raÁ giyo Sen? da aw memonastersa Seval da Sen raÁTa SemZlebel xar Cem Tana yofad, rameTu eSmakihbrZavs dedakacisaTÂs monaTa RmrTisaTa.”5

5. xolo man miugo da hrqua: „ara, mamao, ara Sevide viTar Sen ityÂ,aramed moviparso Tavi Cemi da Sevimoso samosliTa mamaTaÁTa6 da Sen TanaSevide monastersa.”

6. viTarca esmnes sityuani ese misgan, ganuyo monagebi TÂsi glaxakTa damohkueTa Txemi Tavisa misisaÁ da Sehmosa7 samoseli samamakacoÁ da dasdvamas saxeli marianon. da amcno mas da hrqua: „ekrZale, Svilo Cemo, viTardaicve Tavi Seni, rameTu aha esera, cecxlsa wardgomad Ãar Sen da awdaicev Tavi Seni daucadebelad qristes mimarT, raÁTa aResrulos aRTqumaÁSeni.“

7. da wariyvana asuli TÂsi da Sevida samonazunosa mas. da dRiTidRewaremateboda yrmaÁ igi yovelsave siRirsesa da wessa monazonebisasa.yovelni Zmani hgonebdes, viTarmed saWurisi ars, raÁoden uwueruli iyo dawulili ÃmiTa. zogTame egona, viTarmed qalaqiT mosrul ars samonaznosa8 dameoresa dResa sazrdelsa miiRebda.

8. da viTarca aResrula mamaÁ9 misi, ufroÁsRa SesZina marxvasa damoTminebasa, raÁTamca moiRo niWi RmrTisagan eSmakTa zeda (486v) dasneulTa, romelTa zeda daasxmida ÃelTa, ganikurnebodes.*

271

Page 272: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1 +da moqalaqobaÁ C. 2 esvaÁ C. 3 deda C. 4 warwymeda C. 5 MmonazonTa RmrTisaTa C. 6 mamaTaTa C. 7

Semosa C. 8 samonazunoT C. 9 mama C.

* Sejerebulia: H-972 (XVIs.)-Si dacul teqstTan(C) * Sdr. iov. 10:11; fs.22:1; es.40:11; ezek.34:13; 37:24; 1pet.2:25; 5:4.* yuc¾n Ð sèzwn œstai æj Ð kt»saj aÙt»n» (is, vinc gadaarCens suls, is aris misi Semoqmedi), Mm.riSari: „r.p. paramelis mixedviT, es fraza cnobili sentenciaa, magram miuxedavad xangrZlivi erToblivi kvlevisa, versad moviZieT“,cf. M. Richard, «La vie ancienne de sainte Marine», p. 99 ; Sdr. aleqsandieli meZavis cxovreba, tasias cxovreba:O pl£saj me, ™lšhsÒn me»(„Sen, vinc me Semqmeni, Semiwyale me“), F.Nau, Histoire de Thaïs, p. 52. * Sdr. maT. 8:3, 15; 19:13, 15; mar. 1:32; 5:27; 8:23, 25; luk.13:13.

272

Page 273: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

9. aqunda ziari ese sawuTroÁ1 ormeoc Jam wmidaTa mamaTa. da raÁTuÀ(sic)2

oTxni ganvidian maT ZmaTaganni da waravlinian msaxurebad, raÁTamca saÃmarimonastrisaÁ moiRuawes.

10. iyo gzasa saSoval3 stomarTsadguri. da viTarca warvidian da mividianZmani igi gzisa mis siSorisagan, inaÃ-idgian mun. xolo stomarTsadgurisa4

ufalman Seiwynarnis da ganusuenis yovelTa.

11. da aha, erTsa dReTagansa, movida mamasaxlisi da hrqua monazonsamarianes: „aha esera, miwevnul xar moqalaqobasa Sensa zeda da srul xaryovelsa zeda da smenasa moswrafÀ.5 inebe aw ganslvaÁ6 msaxurebadmonastrisa, rameTu Zmani mwuxareni7 arian, raÁTa ara ganxual8 ara vi(d)reda odes-ese aRasrulo, udidesi madli moiRo RmrTisagan.“13. da viTarca ganvida mariane sxuaTa maT samTa ZmaTa Tana msaxurebad daSevides saxlsa stumarTsadgurisasa da Semo-vinme-vida mÃedarTagani dadaSalna igini da ganxrwna asuli stumarTsadgurisaÁ.9 da hrqua mÃedarmanqalsa mas: „ukueTu raÁTme saqmÀ10 ese Senisa mamisa Tana gancxadnebodis,11

esreT auwye mamasa Sensa, viTarmed oTxni monazonni movides da maT erToerTi monazoni, uwueruli Wabuki, xatiTa Suenieri da man (487r) mZlavrobiTSemipyra da ganmxrwna.“

14. amis Semdgomad dReTa mravalTa agrZna mamaman misman da Seipyraqali igi da hguemda. ganikiTxa da hrqua: „sadaÁT ars Seni ese borotisaqmÀ?“12 miugo da hrqua man viTarmed: „movida Wabuki monazoni, saxeliTmariane da man isiZva Cem Tana.“ da dahkriba yoveli brali marianes zeda.

15. amis Semdgomad wariyvana qali igi mamaman misman da mivida monastradda Ãma-yo13 da Tqua: „sada ars14 macTuri igi, romelsa ityÂT, viTarmed netariarso?!“ gamovida mekare monastriT da hrqua: „rasa15 hRaRadeb moyuaso?“miugo man da hrqua viTarmed: „medgari yoveli zraxva yo monazonman Tquenmanmariane Cemda momarT da nu iyofin Cem zeda, Tumca sada vixile monazonieseviTari!“

16. da Sevida mamasaxlisisa da hrqua mas: „mamao, asuli mesuamxolodSobili, romlisa mimarT iyo sasoebaÁ Cemi da imedi Cemi da romelmansibere Cemimca iRuawa. aw eseviTari monazoni Seni movida, saxeliT marianeda eseviTari saqmÀ16 miyo, rameTu asuli Cemi Seagina, romelsa Tquen hxadiTqristeaned.“

17. miugo mamasaxlisman da hrqua: „Zmao, raÁ giyo Sen, odes-igi aqa araars. garna odes movides igi msaxurebisagan, sxuaÁ ara Zal-mic yofad,aramed ganvdevno igi monastriT CemiT.“

18. viTarca movida mariane sxuaTa maT samTa ZmaTa Tanamsaxurebisa misgan,sada-igi warevlinnes, hrqua mas mamasaxlisman: esoden ars moqalaqobaÁ(487v) Cueni, anu Seni SeyenebulebaÁ  da daÃsnasa Sensa da Seslvasa Sensa

273

Page 274: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

stumarTmoRuawisasa?! ganhxrwen asuli stumarTmoRuawisaÁ da movida igi aqada sakicxvelad soflisa ganguÃadna!“17

19. ese viTarca esma marianes, daeca igi pirsa TÂssa zeda da tiroda mwaredda ityoda: „Sendoba yav Cemzeda uflisa mier, rameTu viTarca kaciSevsceTi.“ xolo mamasaxlisi ganrisxna da ganaZo igi gare wyeulebiT,viTarmed: „amieriTgan arRara SemoxÂde Sen amas monastersa.“ 1 sawuTro C. 2 raÁTÂe C. 3 saSual stumarTsadguri C. 4 stumarTsadgurisa C. 5 moswrafe C. 6 ganslvad da C.7 mwuxare C. 8 ganxval C. 9 stumarTsadgurisa C. 10 saqme C. 11 gancxadnes C. 12 saqme C. 13 ÃmaÁ-yo C. 14 –sada ars C. 15 raÁsa C. 16 saqme C. 17 ganguxada C.

274

Page 275: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

20. da viTarca gamovida da jda igi garegan da iTmenda igi nefxuvasa dasicxesa. da Semavalni da gamomavalni ekiTxevdes mas da etyodes: „raÁsaTÂsaqa hzio?“1 xolo man hrqÂs: „visiZve da gamomÃades me monastriT.“

21. (487v)viTarca moiwia Jami SobisaÁ,2 Sva qalman man, stumarTmoRuawisaasulman yrmaÁ.3 da wariRo yrmaÁ4 igi stomarTmoRuaweman5 da movida igimonastrad da ixila mariane monazoni, gareSe mjdomare pirvelTa bWeTa.Sestyorca yrmaÁ6 igi da hrqua : „aha, romeli medgrad sTese, miiRe SviliSeni.“ da mkueTr warvida.

22. xolo mariane moiqua yrmaÁ igi da Wirveul iyo misgan da ityoda:„rameTu me, aha esera, msgavsad codvaTa CemTa gardaviÃdi, garna sawyaliese CCÂli7 Cem Tana rad-me mokudebis?“ maSin iwyo slvad garemoÁs daeZebda sZesa da warmoiRebda mwyemsTagan. da hzrdida yrmasa mas, viTarcamamaÁ.

23. xolo RuwolaÁ igi misi ver eyofoda, rameTu yrmaÁ igi tiroda da(488r) ufroÁsRa zrunvida, rameTu eZebda samoselsaca mis yrmisaTÂs. dayrmaÁ8 igi Tanamisdevn da uÃmobn: „tata, tata.“* da naTxoviTa sazrdeliTaganzarda yrmaÁ igi da iyofoda mariane mravalJam gareSe monastersa.

24. da viTarca ixiles ZmaTa maT moTminebaÁ igi misi, Seuvrdes ferÃTamamasaxlisisaTa da hrques: „aha esera, Seinana Zmaman Cuenman da esTenTaJamTa gareSe dga bWeTa Tana monastrisaTa. aw ubrZane, mamao, raÁTaSemovides monastrad da RmerTman Sendoba yos SecodebaÁ misi, romel yo daCuenica, codvilTaÁ.“ 25. da viTarca ixila mamasaxlisman vedrebaÁ ZmaTaÁ, maT ubrZana, raÁTaSemovides. da viTarca Semovida igi monastrad, Seuvrda9 ferÃTa10

mamasaxlisisaTa. da viTarca ixila igi mamasaxlisman, hrqua mas: „aRdegmandaÁT,11 Zmao, viTarca igi winaSe uflisa ara Rirs iyav Seslvad, egrecamonastersa amas, garna vedrebisaTÂs ZmaTaÁsa12 Sendobil iyavn SendacodvaÁ13 Seni.“

26. da ubrZana mamasaxlisman, raÁTa14 yovelsa msaxurebasa axalnergTa TanaaRasrulebdes. da viTarca guls-adgina moTminebaÁ yoveli da dahmorCildayovelsave da aRasrulebda yovelsave.

27. erTsa dResa movida mamasaxlisi yovelTa ZmaTa Tana da hrqua: „sadaars ZmaÁ Cueni mariane ? rameTu ars dRes mesame dRÀ da ara minaxavs meigi, galobasa dResamomde yovelTa wina igi ixilveboda. aw mivediT senaksamissa da naxeT, nuukuÀ senisagan raÁsame mdebare ars.“

28. (488v)da viTarca mivides, poves igi aRsrulebuli da uTxresmamasaxlissa. da man Tqua: „viTar-me glax warvida sawyali suli misi, anuraÁ-me miugos msajulsa mas?“ da ubrZana damarxvaÁ. da Sevides ganbanad

275

Page 276: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

misa da ixiles igi, rameTu dedakaci iyo. da yovelTa erTobiT Ãma-yves SiSiTa didiTa:„ufalo, SegÂwyalen.“*

29. xolo mamasaxlisman gamoikiTxa, romeli ZmaÁ15 ars. xolo maT hrques:„ZmaÁ16 mariane dedakaci ars.“ da viTarca Sevida da cna, mivida da daecapirsa zeda TÂssa, tiroda da etyoda: „aha esera, movkude wmidaTa ferÃTaSenTa queSe, vidremdis ara mesmes SendobaÁ,17 romeli-igi Ruawli SenTÂsvyav.“ da friad evedra cremliTa.

1 zio C. 2 Sobisa C. 3 yrma C. 4 yrma C. 5 stumarTmoRuaweman C. 6 yrma C. 7 CCuili C. 8 yrma C. 9 SeurdaC. 10 +monastrisa C. 11 mandeT C. 12 ZmaTasa C. 13 codvani C. 14 –raÁTa C. 15 Zma C. 16 Zma C. 17 SendobaC.

t£ta, tštta Ð, mama.* Sdr. luk. 5:26.

276

Page 277: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

30. movida misa ÃmaÁ zeciT gancxadebulad, etyoda: „aramca Segendo SensaqmÀ1 ese, (489r) garna raoden ugunurebiT da umecrebiT hqmen, migetevaSen codvaÁ2 Seni.“

31. da viTarca aRdga urvisa misgan, miumcno stumarTmoRuawesa mas, raÁTamovides. da viTarca movida, hrqua mas: „aha esera,3 mariane daiZina.“ xoloman hrqua: „ufalman Sendoba yavn4 misTÂs, saxliRa Tu Cemi oÃrad ganÃada.“*

32. hrqua mas mamasaxlisman: „Seinane, Zmao, ravdeni5 scode winaSe uflisada Sen macTune SeniTa sityÂTa, rameTu mariane dedakaci ars.“ da viTarcaSevida da ixila, gulisxma-yo da ganizraxvida, viTarmed raÁ-me ars ese. 33. da aha, mcired Jam gardaÃda, movida asuli igi stumarTmoRuawisamxilebuli da ityoda WeSmaritsa, viTarmed: „mÃedari movida, damTrguna daSemagina.“ odes aRiara, ganikurna guamsa zeda Rirsisa marianessa. Dda aRiResigi galobiTa da dadves igi saflavsa. da adidebdes RmerTsa, romlisa arsZali da didebaÁ ukuniTi ukunisamde, amen.†

1 saqme C. 2 codva C. 3 eseraÁ C. 4 hyavn C. 5 raÁodeni C.

* Sdr. maT. 24:38; luk. 14:35.

277

Page 278: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Tavi IX

cxorebaÁ meZvisa erTisaÁ, romeli iyo aleqsandria qalaqiTa351

aleqsandrieli meZavis cxovrebaSi abba daniel skiteli vinme ucnobi monanie qalisambavs mogviTxrobs, romelic meudabnoe Zmam codvebisgan ixsna.

Txzulebis Sinaarsi wminda danielma erTi beris da misi dis ambavi mogviTxro. berma da aleqsandriaSi

datova da TviT udabnoSi ganmartovda. martod darCenili qali meZavobas mieca.udabnoSi mcxovrebma wminda mamebma qalis uwminduri saqcielis Sesaxeb Seityves daaiZulebdnen Zmas wasuliyo masTan, raTa gzasacdenili codvili cxovrebisgangamoexsna. beri dis Sesaxvedrad aleqsandriisken gaemarTa. rodesac qalaqSi Sevida,erTma nacnobma dainaxa da qals amcno.Aam dros igi gancxromas micemuli, fexSiSvelida Tavdauburavi ijda Tavis megobrebTan, mReroda da erToboda. rodesac Seityo, romZma estumra, sixaruliT aRsavse gaiqca misken da mravaljer eambora. magram Zmammas sinanulisken mouwoda. Aacremlebulma da darcxvenilma qalma sTxova berscodvebis mosananieblad udabnoSi waeyvana.

am gadawyvetilebiT gaxarebulma Zmam SesTavaza, wasvlis win sandlebi Caecva,radgan cxeli da rTuli gza hqondaT gasavleli. man uaryo Zmis SemoTavazeba dafexSiSveli gahyva udabnoSi, magram mcxunvare qvebma fexebi dausera. midioda daukan sisxlis kvals tovebda. Muceb Zmam Soridan momavali mgzavrebi SeamCnia da dasgzidan gadasvla da mimalva sTxova. qalma Seasrula misi Txovna, magram tkivilisgangatanjuli da Tvalcremliani, sicocxles gamoesalma. mgzavrebis wasvlis Semdgom,Zmam uxmo mas, magram pasuxi ver miiRo. igi sisxlian kvals gahyva gahyva da qalimicvalebuli aRmoaCina. damwuxrebulma berma iqve amoTxara saflavi da dis cxedarimiwas miabara. M

mgloviares saflavze CaeZina da sizmarSi saSineli mefe naxa, romelic etlSiijda, xolo mis gverdiT vinme Savi mamakaci idga. Oorive misi dis gansasjelademzadebodnen. Sav mamakacs xelSi qaRaldis furceli eWira, sadac qalis uwmindursaqmianobas da codvebs kiTxulobda. Amefem brZana, moeyvanaT sinanulis angelozi.angelozma uambo codvili qalis monaniebis Sesaxeb da gaxsna qalis cremliTa dasisxliT savse kolofi, romelic codvilma udabnoSi fexSiSveli siarulis dros daRvara.mefis brZanebiT, moitanes saswori, raTa qalis codvebi da sinanuli aewonaT.Arodesac awones, monaniebam gadasZlia codvebs. Mmefem kvlav gasca brZaneba,SeemosaT codvili qali TeTri samosiT da sinanulis angelozma igi brwyinvale,gasxivosnebul adgilas miiyvana.

351 BHG 2102e; saTauri amoRebulia parxlis mravalTavSi daculi redaqciis teqstidan: A-95 (633r-636v).

278

Page 279: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

berma gaxarebulma gamoiRviZa, radgan Seicno, rom ufalma das codvebi Seundo.igi saCqarod wavida da yovelive wminda mamebs mouTxro. yvelam erTxmad locva-kurTxeva Seswires ufals.

BHG 2102e, BHG 1438h

qarTul hagiografiaSi aleqsandrieli meZavis cxovrebis dedani ucnobi iyo. xangrZliviZiebis Sedegad mivakvlieT s. brokis mier gamocemul siriul teqsts,352 romelicberZnuli teqstis BHG 2002e(De sorore Danielis) variants warmoadgens. De sororeDanielis Tavis mxriv momdinareobs anonimuri paterikuli Txrobidan BHG 1438h saTauriTDe Scorto converso, romelSic beris vinaoba ucnobia.MZmis udabnoSi gansvlis Semdgom,dam meZavoba daiwyo, xolo adgilmdebareoba ucnobia. teqsti daculia berZnulxelnawerSi Paris Coislin 126 (X-XIss.), romelic anonimur apofTegmaTa krebulswarmoadgens. De Scorto converso daculia f. nos mier gamoqveynebul 400-ze metanonimur apofTegmaTa koleqciaSi, saTauriT Histoires des solitaires égyptiens (egviptelmeudabnoeTa istoriebi), krebulSi Revue de l’Orient chrétien (1907-1913ww.).353 racSeexeba BHG 2002e-s, igi sami berZnuli xelnaweris mixedviT aris Sedgenili

352 S. Brock, «A Syriac Narratio», AB, 113, p. 269-281353 Cf. F. Nau, «Histoires des solitaires égyptiens», ROC, 25(13), p. 174.

279

Page 280: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

da paterikuli Txrobas warmoadgens. Aam or Txzulebas analogiuri siuJeti gaaCnia,magram maT erTi mniSvnelovani detali ganasxvavebs: beris rolSi TviT danieligvevlineba. s. brokis cnobiT, cxovrebis siriuli versia, sadac mTxrobeli abba danielia,erTaderTia da uZvelesi, romlis varianti arsad ar daiZebna. siriuli metadsayuradReboa, radgan sakmao siaxloves iCens qarTul A redaqciasTan. teqstidaculia erTaderT siriul xelnawerSi, romelic egvipteSi X saukunis pirvelnaxevarSi, skites udabnoSi daarsebul sirielTa monasterSi Camoyalibda. teqstebisSejerebam aCvena, rom igi metnaklebi sizustiT Tanxvdeba A redaqcias. xolo racSeexeba berZnul anonimur apofTegmas, igi radikalurad gansxvavdeba siriulisa daqarT. A-sgan da uaxlovdeba qarT. B redaqcias. xolo berZnuli da siriulierTmaneTisgan sruliad sxvaobs; siriuli berZnulTan SedarebiT sakmaod ganvrcobilia,dasaTaurebuli, uxvi bibliuri citaciebiT, Seicavs prologsa da epilogs. xoloberZnuli paterikuli Txroba usaTauroa, sakmaod lakonuri Dda bibliuri citacia ariZebneba. gansakuTrebiT aRsaniSnavia, rom es ukanaskneli sruliad aklebs sizmrisscenas.

berZnuli versia BHG 1438h (De scorto converso)

gTavazobT De scorto converso-s mokle Sinaarss: erTi Zma(¢delfÒj) damkvidrebuli iyo egviptis erT-erT senakSi da brwyinavda

Tavisi TavmdablobiT. mas hyavda erTi da(¢delf¾), romelic qalaqSi meZavobda dabevr suls Rupavda. mamebi(oƒ gšrontej) xSirad aCqarebdnen Zmas. aiZulebdnenmasTan wasuliyo da daerwmunebina, rom codva aRar Caedina. rodesac igi dasTanmivida, erTma nacnobma qals uTxra: „ai, Seni Zmaa karTana.“ emociebiTaRsavse(sunecqe‹sa to‹j spl£gcnoij) qalma miatova Tavisi sayvarlebi, visTanerTad mReroda da erToboda da Zmisken TavSiSveli (gumn¾ tÍ kefalÍ) gaeqana.rodesac sakocnelad miuaxlovda, berma qals uTxra: „Cemo sayvarelo dao, SeibraleSeni suli, Sens gamo bevri daiRupa. rogor aitan samaradiso tanjvas?“ igiakankalda da uTxra: „nuTu kidev SemiZlia(swthr…a) Tavis gadarCena?“ man uTxra:„Tu gsurs, SegiZlia Tavis gadairCino.“ codvili Zmas fexebSi Cauvarda da SeevedraudabnoSi waeyvana. berma uTxra: „Tavi Seibure(Qej tÕ ƒm£tiÒn sou ™pˆ t¾n kef£lhn)da gamomyevi.“ Mdam upasuxa: „wavideT, uwesobis sapyrobileSi dabrunebasmirCevnia, usircxvilod TavSiSveli gamogyve.“ gzaSi Zma das moZRvravda damonaniebas(met£noia) aswavlida. Uuceb momavali mgzavrebi dainaxes. Zmam sTxovamas: „maT ar ician, rom Cemi da xar. amitom gadadi gzidan, sanamde wavlen.“Mqalma Txovna Seasrula. Semdeg berma dauZaxa: „ganvagrZoT Cveni gza, dao.“ radganpasuxi ver miiRo, mibrunda da dainaxa, rom qali gardacvliliyo. SeamCnia agreTve,misi gasisxlianebuli fexebis kvali, radgan fexSiSvelma iara.

rodesac Zmam mamebs momxdaris Sesaxeb uambo, maT erTmaneTSi Zmuradmoilaparakes. ufalma erT-erT mamas sizmarSi(¢pok£luyij) auwya: radgan codviliqali araviTari materialuriT ar iyo dakavebuli, daiviwya sakuTari sxeuli dafexSiSvelma Zlieri tanjva gadaitana siarulis dros, misi monanieba(met£noia)Sewyalebul iqna.354

BHG 1438h da apofTegmebi

Txzuleba miekuTvneba udabnos mamaTa apofTegmebis did koleqcias, siZveliTcnobil anonimur apofTegmebs, romelic IV-Vss.-Si Camoyalibda. gansakuTrebuli

354 Cf. F. Nau, «Histoires des solitaires égyptiens», ROC, 5, p. 184; L. Regnault, Les sentences des Pèresdu désert, Séries anonymes, p.26-27; B.Ward, La vie au désert des prostituées converties, p. 100-101.

280

Page 281: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

kompoziciis da specifikuri Strixebis gamo, paterikul Txrobebs Soris yvelazeadreuli anbanur-anonimur apofTegmaTa krebulia. igi or nawilad iyofa: pirvelnawilSi apofTegmebi ganlagebulia berebis saxelebis mixedviT, romelic anbanurwess emorCileba. meore nawili ki mxolod anonimur Txrobebs Seicavs. AanonimurapofTegmaTa es seria, romelic daaxloebiT oTxasze met Txrobas moicavs, gamosca f.nom xelnaw. Coislin 126 mixedviT. Aam tipis apofTegmebis popularobas xeli Seuwyov. busesa (Berlin 1624) da r. drages (Londres, Addit.12546) mier Seswavlilmaxelnawerebmac.

statiaSi «Recherche sur la tradition grecque des Apophthegmata Patrum»,J.k. gi naTlad warmoaCens apofTegmaTa hibridul xasiaTs da struqturas. Aavtoriwarmogvidgens TxrobaTa cxra seqcias, romlebic gansxvavebuli Sris redaqciebsmoicavs.

281

Page 282: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

es redaqciebi TavisTavad qmnian sxvadasxva moculobis seriebs, romlebic„uZvelesi fesvze“ aRmocendnen. apofTegmebis sistematuri koleqcia laTinuradiTargmna pelagisa da iovanes mier VI saukuneSi. arsebobs sxva seqciebic, romlebic araapofTegmebs, aramed mraval gamonaTqvams, Tu Txrobas Seicaven. Eeseni sxvadasxvaTxzulebidan amoRebuli epizodebia, romelTa Soris zogierTi maTgani romelime avtorsmiewereba, an anonimurobiT aris SeniRbuli.355

mravalricxovan xelnawerSi daculi `sulis margebeli“ Txrobebi SeiZleba orkategoriad daiyos: pirveli kategoriis Txzulebebi mxolod mTavari personaJis saxelsSeicaven, xolo meore kategoria cnobil udabnos mamebs eZRvneba: „makarimogviTxrobda...“, „makari akeTebda...“ da a.S. magram arsebobs agreTvegansxvavebuli tipis, e.w. anonimuri Txrobebi, romlebSic konkretuli pirovnebissaxeli ar iZebneba: AdelfÕj ºrèthse gšronta lšgwn…(erTma Zmam hkiTxa bers...);”Elegon oƒ gšrontej... (berebi ambobdnen...); Dihg»sato Ðgšrwn Óti ¢delfÒj (erTiberi uambobda meore Zmas...). avtoris saxelis Semcvel TxrobaTa umravlesobaanbanuri wesiT aris dalagebuli. anbanuri koleqciis mniSvnelovani nawili gamoscakoteliem, danarCeni ki gamouqveynebelia.356 apofTegmaTa sxvadasxva krebulebSianonimur TxzulebaTa raodenoba sakmaod mravalricxovania. maTi proporcia izrdebaimis mixedviT, Tu ramdenad Sordeba krebuli originals. udabnos mamebis mowafeebismier gadmocemul yovel gamonaTqvams sakuTari forma da saxeli gaaCnda. Tumca didimamebis, antonis, arsenis, makaris, moses gverdiT mravali naklebad cnobili pirimoRvaweobda, romlebmac Cinebuli sityvebi dagvitoves. Yyoveli sentenciadafuZnebulia sibrZnis, siwmindis, saTnoebis sawyisebze da udabnos mamebisSeudarebel damsaxurebaze metyvelebs. maTi simbolo Semdegi formulaa: „erTma mamammogviTxro“. xolo es mamebi sxva aravin iyvnen Tu ara IV-V saukuneebis egvipteliberebi, romelTa apofTegmebi saukuneebma Semogvinaxa.357

zemoT aRvniSneT, rom f. nom oTxasze meti anonimuri apofTegma gamoaqveynakrebulSi, Revue de l’Orient chrétien, xelnaw. Coislin 126-is mixedviT, saTauriT Perˆ¢nacwrhtîn (anaqoretebis Sesaxeb). magram gamocemuli teqstebi xelnaweris (Coislin126) naxevarsac ar warmoadgens.358 sayuradReboa, rom garkveuli raodenobis TxrobebiaRniSnul xelnawerSi `limonaris~ gadamweris surviliT iqna Setanili: éj Ðpo‹anœconta t¾n di»ghsin (rogorc Txzulebani, romlebic iq gvxvdebian).

anonimuri apofTegmebis struqtura

Jan klod gis cnobiT, romelmac mecnieruli kariera apofTegmebis SeswavlasmiuZRvna, anonimur apofTegmaTa stuqtura sakmaod kompleqsuria. maTi analiziSesaZlebelia ori tipis monacemis mixedviT ganxorcieldes: 1°) informacia, romelsacTviT seria gvawvdis mis Sesaxeb: saTaurebi, seriaSi daculi Txrobebis forma,anonimur apofTegmaTa Soris ramdenime anbanuri apofTegmis ganlageba. 2°) maTiSedareba „sulis margebeli“ sentenciebisa da „sulis margebeli“ Txrobebis sxvadasxvajgufebTan, anu sakmaod uxvad arsebul, Sereuli xasiaTis samonastrokrebulebTan(«varia monastica»).

anonimuri apofTegmis gaanalizebisas, yuradReba erT saintereso sakiTxs undamieqces; rodesac Txroba Selamazebulia, gamdidrebuli bibliuri citaciiT Tu sxva

355 J.C. Guy, «Recherche sur la tradition grecque des Apophthegmata Patrum», SH, 36, p. 13.356 F. Halkin, «Manuscrits grecs de Paris», SH, 44, p. 253; P.G. 65, col. 71-458. 357 L.Regnault, Les sentences des Pères du Désert, p. 5-9. 358 J.C. Guy, «Recherche sur la tradition grecque des Apophthegmata Patrum», SH, 36, p. 13-59.

282

Page 283: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

saxis elementiT, am SemTxvevaSi saqme gvaqvs anonimur apofTegmasTan, romelmacsaxecvlileba ganicada da anonimuroba Sewyvita. Aamgvari tipis metamorfozisyvelaze saintereso SemTxveva sistematuri koleqciis anbanur-anonimur krebuladgardaqmnaa, romelic TviT uZvelesi anbanur-anonimuri krebulidan momdinareobs.359 V-VI saukuneebSi, laTinurad naTargmni apofTegmebi J.minis laTinuri patrologiis 73–etomSi gamoica.360 apofTegmaTa siriuli versiac sakmaod adreulia. igi daculiauZveles xelnawerebSi: Londres addit.12173 (VI-VIIss.) da mamebis samoTxeSi (Paradis desPères), romelic VI saukuneSi Camoayaliba enaniesum da gamosca p. bejanma.

anonimuri apofTegma da gamocemuli siriuli versia

meZavi aleqsandrielis cxovrebis berZnuli wyaro anonimur apofTegmas warmoadgens,romelic udaod anbanur-anonimur koleqcias miekuTvneba. cxovrebis X saukunis pirvelnaxevarSi Camoyalibebuli siriuli versia savaraudod berZnulidan momdinareobs.siriuli teqsti inglisuri TargmaniT gamosca s. brokma saTauriT: abba danielis Txrobaberisa da mis dis Sesaxeb.

paraleli

cxovreba gvTavzobs paralels tasias cxovrebis wyarod miCneul paterikul TxrobasTan:ambavi taisi(paisi) kurtizanisa da iovane mokles Sesaxeb. orive monanie, taisi da aleqsandrieli qalidauyovnebliv imkvidreben saukuno sasufevels. suli gadasarCenad mxolod maT erTidRis monanieba dasWirdaT.361 orive nawarmoebs anonimuri xasiaTi gaaCnia daanbanur-anonimur apofTegmaTa vrcel koleqcias miekuTvnebian.

siriuli xelnaweri da cxovrebis siriuli versia

meZavi aleqsandrielis cxovrebis erTaderTi siriuli wyaros teqsti daculia siriulxelawerSi (British Library, Addit. 14645, fol.154r-155v). xelnaweri Seiqmna 935-936 wlebSi,362

vadi natrunSi mdebare sirielebis monasterSi, patriarqebis basili antioqelisa damakar aleqsandrielis moRvaweobis dros.363 TariRi miTiTebulia xelnaweris bolonawilSi, romelic iovane mokles cxovrebas Seicavs. wminda iovane mokle, igive iovanekolobosi, kargad aris cnobili berZnuli apofTegmebis364 laTinuri,365 siriuli dakopturi366 versiebis wyalobiT. arsebobs agreTve iovane mokles panegirikis

359 Idem. p. 45-49. 360 P.L. 73, col. 707-1066.361 Cf. BHG 1697; P.G. 65, col. 217-220; gamocemulia f. nos mier, ix. tasias cxovreba, F. Nau Histoire deThaïs, p. 30-33. 362 f. nos cnobiT, xelnaw. British Library, addit. 14645 936wels gadaiwera., cf. F. Nau, «Histoiresd’Ahoudemmeh et de Marouta», PO, 3, p. 13. 363 pirveli sirieli berebi vadi natrunSi(skite) IXs.–is dasawyisSi damkvidrnen da daaarses monasteri,saxelwodebiT deir as suriani, romelic dRemde ganagrZobs arsebobas. igi egvipteSi erTaderTi siriulimonasteria, romelic mariam deiparas saxeliTac iyo cnobili. Ddeir as suriani erT–erT sakmaodmniSvnelovan kulturul keras warmoadgenda, romelmac V–VIss.–Si Camoyalibebuli uZvelesi siriulixelnawerebi Semogvinaxa, ix. D.G.K. Taylor, «The Syriac Version of the De Spiritus Sancto by Basil ofCaesarea», CSCO, 57, p.32; E.White, The Monasteries of the Wadi Natrun, p. 309-321. 364 P.G. 65, col. 204-220.365 P.L. 73, col. 855-934 .366 É. Amélineau, «Vie de Jean Colobos», in Histoire des monastères, p. 411-425.

283

Page 284: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

kopturi(bohairuli)367 teqsti, romelic VIIIs.-is bolosa da IXs-is dasawyisSi,saxas(sexoo, xois-i) episkoposma zaqariam warmoTqva. s. brokis azriT, e. raiTiTavis katalogSi SecdomiT asaxelebs saxas episkopos zaqarias iovane mokles cxovrebisarabulidan siriulad Targmnis avtorad. cxovreba siriulidan Targmna f. nom, romelicsayuradRebo informacias gvawvdis xelnaweris istoriasTan dakavSirebiT:

gTavazobT addit. 14645-is Sesavals: „panegiriki Targmna da ganmartebebi daurTo Cvenmawminda mamam zaqariam, qalaq saxas episkoposma. âpanegiriki man mrevlis TxovniT warmoTqva, rodesacxalxi Seevedra, moeRo mowyaleba. rodesac Seikribnen, mama zaqaria mrevls daemorCila da warmoTqva igiwminda mama iovanes moxseniebis dRes, 20 faofis(oqtomberi), egviptelTa kalendris mixedviT da 17Tisrins(oqtomberi) sirielTa kalendris mixedviT.“

xolo rac xelnaweris Seexeba arabulidan siriulad Targmnas, informaciaxelnaweris finalSia mocemuli. gTavazobT fragments f.nos naSromidan: „skitesgubernatoris, iovane mokles cxovrebis dasasruli, romelic iTargmna arabuli enidan siriulad. aleqsandres, filipemakedonelis vaJis kalendris mixedviT, xelnaweri iTargmna 1247 wels, anu Cv.w.aR-iT 936 wels, skites udabnoSimdebare sirielTa monasterSi.“368

s. brokis cnobiT, e. raiTi agreTve SecdomiT aigivebs xelnaweris Sesavalsada finalSi mocemul or informacias: „es iTargmna zaqarias mier“ da „romelic arabulidaniTargmna“. avtori eTanxmeba f. nos mosazrebas da aRniSnavs, rom SesavalSi mocemulizaqaria koreqtulad aris identificirebuli f. nos mier. Nnos cnobiT, arabulidansiriulad naTargmni teqstebi iSviaTobas warmoadgens. magram am xelnawerisupiratesoba imaSi gamoixateba, rom igi daTariRebulia da skites monasterSi moRvawesirielTa literaturuli moRvaweobis RirsSesaniSnav magaliTs warmoadgens, romlebmacmravali kopturi nawarmoebi Targmnes siriul enaze.369 rac Seexeba dedans, avtorikategoriulad gamoricxavs ideas, rom iakobitma episkoposma panegiriki berZnuladwarmoTqva, radgan iakobiturma eklesiam uaryo berZnuli, raTa kopturiT esargebla.Aaqedan gamomdinare, igi warmoTqmul iqna kopturad, an arabulad. MTumcaAavtoriarabul enaze warmoTqmis variantsac saeWvod miiCnevs da acxadebs, rom Tu am faqtsadgili hqonda VIIIs.-is bolosa da IXs.-is dasawyisSi am epoqaSi arabuli enispopularoba ar iyo im doneze, rom igi yoveldRiuri ena yofiliyo berTa imkategoriisTvis, visac zaqariam mimarTa. nos varaudiT, panegiriki VIIIs-SiwarmoiTqva kopturad, IXs.-Si iTargmna arabulad, xolo Xs.-Si Camoyalibda misisiriuli versiac. ATxzulebis RirebulebasTan da warmomavlobasTan dakavSirebiTavtori wers: „mravali koptur-arabuli nawarmoebebis msgavsad, cxovrebas mniSvnelovani istoriuliRirebuleba ar gaaCnia, iovane mokles Sesaxeb istoriuli cnobebisTvis aucilebelia berZnul apofTegmebsmivmarToT“.370

zemoT mocemuli argumentebis dajamebis safuZvelze vaskvniT: siriulixelnawerSi (add.14645) mocemuli zaqaria ori gansxavavebuli pirovnebaa. xolo

367 kopturi dialeqtebi or jgufad iyofa: sahiduri, romelic vrceldeboda nilosis deltis samxreTiT da nilosisxeobaSi da bohairuli, romelzedac metyvelebdnen deltis mcxovreblebi memfisamde. bohairuli, axmimurTan erTad,III–IVss.–is saliteraturo enas warmoadgenda, romelic V–VIss.–Si sahiduriT Seicvala. xolo XIs.–mde kopturliteraturaSi faiumuri dominirebda. Mmiuxedavad amisa, bohairuli dialeqti (arabulTan erTad) dRemde ganagrZobsarsebobas kopturi eklesiebis liturgiebSi. 368 F. Nau, «La version syriaque de l’Histoire de Jean le Petit», ROC, 17, p. 347-375; „kopturidokumentebi mogviTxroben panegirikze, romelic RvTismoyvaruli qalaqi seqous episkoposma zaqariam beri iovane kolobosis cxovrebisSesaxeb warmoTqva“, cf. É. Amélineau, La géographie de l’Égypte, p. 410.

369 deir suriani–“sirielTa monasteri”; es saxelwodeba figurirebs wminda barsumis dResaswaulissvinaqsarSi. Ees monasteri dRemde arsebobs da mdebareobs vadi habibSi, skiteSi(kopt.Siiti), deir abumakaris(makar megviptelis monasteri) Crdilo-dasavleTiT, cf. É. Amelineau, La géographie de l’Égypte, p.135. 370 F. Nau, «Histoires des solitaires Égyptiens», ROC, 2(12), p. 374; F. Nau, Histoire de Thaïs, p. 10.

284

Page 285: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Sesavali da dasasruli qronologiurad or gansxvavebuli etapia: 1. zaqarias mierteqstis Camoyalibeba; 2. 936 wels misi Targmna sirielTa monastrSi. xelnaweriwminda zaqarias moRvaweobis detalebs ori saukunis Semdgom gvawvdis, magram igiveinformacia udaod arabul teqstSic figurirebda, romelic siriulad iTargmna.371

De Scorto converso (BHG 1438h), De Sorore Danielis (BHG 2002e)

zemoT aRvniSneT, rom anonimuri paterikuli Txroba, BHG 1438h, De Scorto converso,gamosca f. nom.372 anonimuria agreTve Txrobis meore varianti, BHG 2002e, De sororeDanielis, romlis mixedviTac abba daniel skiteli beris rolSi gvevlineba, romlis daaleqsandriaSi meZavobda. gTavazobT mokle Sinaarss: rodesac danielma da aleqsandriaSidatova, igi meZavobas mieca. rodesac berma Seityo, mis Sesaxvedrad gaemarTa daqali udabnoSi waiyvana. gzaze danielma ucnobebi dainaxa da igi Soriaxlosgaagzavna, sadac igi gardaicvala. danielma codvili daasaflava da mis saflavzeCaeZina. sizmarSi erTi mSvildosani kaci(dorÚforoj) da misi Tanmxlebni naxa,romlebic Seecadnen dis suli miesakuTrebinaT. magram mTavarma(”Arcwn) mouxmomonaniebis angelozs, romelic qaRaldis furcliT movida. masSi qalis codvebi damorCileba iyo aRnusxuli. Pangelozma waikiTxa misi codvebi da tanjva. Semdegwarmoadgina misi cremliT da fexebidan monadeni sisxliT savse yuTi(igi danielsfexSiSveli mihyveboda udabnoSi). rodesac awones qalis codvebi da morCileba, misimonanieba Sewyalebul iqna. miuxedavad demonebis ukmayofilebisa, man zecaSiwmindanebis gverdiT moipova adgili.

mesame Txroba siriuli versiaa, romlis Sinaarsac qveviT gTavazobT.

teqstebis specifika

BHG 1438h, (De Scorto converso) usaTauroa, berisa da aleqsandriis saxelwodebebi arfigurirebs, teqsti aklebs geografiuli adgilebis saxelebsac. BHG 2002e, (De SororeDanielis), agreTve usaTauroa. teqstSi abba danielia mTavari personaJi. siriuli teqstiaxlos dgas TxrobasTan De sorore Danielis, magram berisa da misi dis vinaoba ucnobia,xolo mTxrobelis rolSi danieli gvevlineba. erTi mniSvnelovani faqtori ganasxvavebssiriuls berZnuli (De sorore Danielis, De scorto Converso) Txrobebisgan: berZnuli sruliadaklebs sizmris siuJets: 1. beri midis udabnoSi wminda mamebTan. rodesac amcnobsmaT rac Tavs gadaxda, RmerTi erT-erT mamas sizmarSi ecxadeba da amcnobs, romqalis codvebi mitevebul iqna. 2. ufali sizmarSi daniels ecxadeba. xolo siriuliversiaSi gamocxadebis SesaniSnavi, vrceli epizodi figurirebs, romelic bibliuriapokalifsis motivebs Seicavs.

paraleli

aleqsandrieli meZavis cxovrebis siuJeti originaluri ar aris; anonimur apofTegmaTakoleqciaSi mivakvlieT erT Txrobas, romelTanac teqstobrivi paralelis gavlebaaSesaZlebeli. Txzuleba ramdenime striqoniT Semofargleba: erTi monanie(mamakaci)(T…j potš metano»saj ¹sÚcasen) wuTisofels gaecala. udabnoSi msvlelobis dros, igiqvaze daeca, fexi gaeWra (plhgÁnai tÕn pÒda), bevri sisxli dakarga dagardaicvala. movidnen demonebi(oƒ da…monej), raTa mis suls dapatronebodnen.

371 S. Brock, «The Syriac Narratio», AB, 113, p. 270-272.372 F. Nau, «Histoires des solitaires égyptiens», ROC, 2(12), p.44, p. 174.

285

Page 286: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

magram angelozebma(oƒ ¥ggeloi) daicves codvili da maT uTxres, rom man uflisTvissisxli daanTxia. Aam sityvebis Semdeg monanies suli gadarCa.373

meZavi aleqsandrielis cxovreba qarTul hagiografiaSi qarTuli xelnawerebi

qarTul naTargmn hagiografiaSi meZavi aleqsandrielis cxovrebis mxolod ori redaqciaarsebobs, romelTa dedanic ucnobi iyo. teqstebi daculia parxlis mravalTavSi (633r-636v) da bodles krebulSi (498r-499r).

p. peetersis katalogSi Txzuleba gamotovebulia. k. kekeliZisa da e.gabiZaSvilis mier miTiTebuli Txzuleba dasaTaurebulia, xolo c. qurcikiZiskatalogSi mocemuli bodleseuli redaqcia usaTauro.374 maSasadame, arsebobs teqstisori uZvelesi redaqcia, dasaTaurebuli da usaTauro, romlebic anbanur-anonimurapofTegmaTa koleqcias miekuTvneba.

m. dvalma dawvrilebiT Seiswavla apofTegmaTa qarTuli versiebi.375 misinaSromis meore tomi moicavs sam xelnawerSi dacul anbanur-apofTegmur koleqciebs:A-12(XI s.); Sin-35(X s.); Sin-8(XIs.). m. dvals Seswavlili aqvs agreTve parxlismravalTavSi daculi anbanur-anonimuri apofTegmebis iSviaTi da uZvelesi redaqciebi.apofTegmaTa qarTuli Targmani metad originaluri formis krebuls warmoadgens.376

b. utie maRali Sefaseba misca m. dvalis naSroms. Umisi azriT, avtoris miergamocemuli sistematuri tipis gansakuTrebuli formis koleqcia anbanur-anonimuriapofTegmebidan momdinareobs, xolo Tavi A emTxveva f.nos mier gamocemul xelnawersCoislin 127.  dvalis naSromis Sesaxeb utie wers: „sistematur apofTegmaTa koleqciis qarTuli versiaerTaderTi gamocemuli mowmea, romelic anbanur-anonimuri tipis apofTegmebidan momdinareobs.eWvsgareSea, rom naSromSi mocemul amoucnob da iSviaT TxrobaTa dednebi berZnulSi unda veZioT.“ 377aqve davZenT, rom m.dvalis naSromSi meZavi aleqsandrielis cxovreba ar figurirebs.

qarTuli redaqciebis Sedareba A , B uZvelesi qarTuli redaqciebi

cxovrebis qarTuli redaqciebis Sedareba adasturebs, rom orive teqsti analogiurfesvzea aRmocenebuli, magram erTmaneTisgan formiTa da kompoziciiT sxvaoben. B UA-sTan SedarebiT SekumSulia da aklebs bibliuri adgilebis citacias. xolo A-Sivrceli dialogebia mocemuli, datvirTuli bibliuri citaciebiT.

saTaurebi: A: cxorebaÁ meZvisa erTisaÁ, romeli iyo aleqsandria qalaqiTa,633r; B: usaTauro.

A redaqciis Sesavali sakmaod didi da ganfenilia, xolo B ramdenime striqoniTSemofargleba:

373 F. Nau, «Histoires des solitaires égyptiens», ROC, 2(12), p. 401.374 qxa(A), 1, 390; k. kekeliZe, etiudebi, 5, 133; e. gabiZaSvili, hagiografia, 67; c. qurcikiZe, «bodleN°1», mrT, 20, 391.375 m. dvali, Sua saukuneTa novelebi, 2 . 376 M.van Esbroeck, «Les apophtegmes dans les versions orientales», AB, 93, p. 381- 385. 377 B. Outtier, «Le modèle de la traduction géorgiennes des apophtegmes par Euthyme», AB, 95, p. 119-130.

286

Page 287: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

A: gÂTxrobda wmida da netari mamaÁ danieli, viTarmed monazonsa visme erTsaesua daÁ da dauteva igi aleqsandrias Sina qalaqsa da TÂT ganvida udabnod da daeyudasenaksa Sina. da aswavebda Tavsa TÂssa swavlasa keTilsa mas nebasa SinaRmrTisasa, vidremdis moip-ova simdablÀ didi, romeli aravis moupovebies egeviTari. xolo viTarca ganeSora igidasa TÂssa, ganiryuna igi ganryunilebiTa uSueriTa da miuTuala Tavi TÂsi siZvasada codvasa. da dga igi da Seiwynarebda yovelni, romelni movidodis misa, vidremdiswarwymida sulni mravalni siZvasa Sina missa. Dda moiwia Zmisa misisa saqmÀ misi,633r.

B: monazonsa visme daÁ esua da ganiryuna igi qalaqsa Sina. Dda viTar esmamamaTa, 498r.

sxvaobis magaliTebi

qvemoT mocemuli ramdenime magaliTi redaqciul sxaobebs adasturebs: A: vaÁ me, Zmao, codvilsa amas glaxaksa. me var, romelman warviwymiden Tavi

Cemi da davabnelen dReni cxorebisa Cemisani ukeTurebiTa da sicbiliTa. vaÁ me,Zmao Cemo, viTar vyo, araucodvel viTar warvdge winaSe RmrTisa Cemisa sinanuliTa,romelman ara vyav morCilebaÁ misi araodes codviTa CemiTa, 634.

B: vaÁ me, codvilsa amas, romelman warviwymide Tavi Cemi da aw ver vikadrebwinaSe RmrTisa sinanulsa, 498r.

sizmris scenis epizodebi: A: da daiZina saflavsa zeda da ixila Zilsa Sina kaci vinme, mjdomarÀ etlTa

zeda saSinelTa da garemoÁs missa modgomili simravlÀ mxedarTaÁ. iwyo gankiTxvaÁerTaÁ Ãelmwifebasa mas Sina da esma monazonsa mas, rameTu ityoda meufÀ igi:„warmoadgineT winaSe Cemsa meZavi igi“, 635v.

B: xolo didisa misgan mwuxarebisa daiZina saflavsa zeda da ixila Zilsa SinamefÀ saSineli da warmoadgines dedakaci igi, 498v.

A: xolo angelozman miiyvana igi adgilsa saSureblisasa da brwyinvalesanaTliTa friadiTa. xolo Zmaman man ganiRÂZa Zilisa misgan da aRivso guli misisixaruliTa didiTa da mivida mswrafl udabnod da miuTxra mamaTa saqmÀ misi yovelida viTar ufalman gamoucxada mas CuenebaÁ igi. maSin misces didebaÁ da erTobiTyovelTa, romelsa Suenis didebaÁ da pativi, romeli Seewevis yovelTa, romelTaganvles gzaÁ iwroÁ da mianiWebs maT cxorebasa saukunosa wmidaTa da rCeulTa misTaTana. viTxovoT misgan, raÁTa manca monawile myvandes mis Tana, rameTu misi arsZali da simtkice aw da maradis da ukuniTi ukunisamde, amen, 636v.

B: da miiyvana angelozman sinanulisaman adgilsa saSurebelsa. da Zmaman manganixara sixaruliTa didiTa. da movida udabnoT da miuTxra yoveli mamaTa. maSinmisces yovelTa didebaÁ RmerTsa, 499r.

fragmentebSi mocemuli teqstobrivi sxvaoba kidev erTxel adasturebs qarTulnaTargmn hagiografiaSi meZavi aleqsandrielis cxovrebis ori avtonomiuri, damoukidebeliredaqciis arsebobas, romlebic analogiuri dednidan ar momdinareoben.

qarTuli redaqciebi _ berZnuli, siriuli dedani

aucilebelad migvaCnia A Sedareba s. brokis mier gamocemul X saukunis siriulversiasTan,378 xolo B Sedarebulia berZnuli anonimuri apofTegmis teqstTan:379

378 S. Brock, «A Syriac Narratio», AB, 113, p. 269-280.379 F.Nau, «Histoires des solitaires égyptiens», ROC, 2, p. 43-47, p. 174-184.

287

Page 288: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

A redaqcia da siriuli versia

saTaurebi: sir. da A-s saTaurebi ar Tanxvdeba:sir.: «Next, the narrative of Abba Daniel concerning a monk and his sister»

(abba danielis Txroba berisa da misi dis Sesaxeb, (cf. S.Brock, p.269).Sesavali:A da sir. Txrobas abba daniels miaweren. Oorive qalaq aleqsandrias

moxseniebs, sadac beri cxovrobda. sir.: Abba Daniel used to relate how there was a certain brother who was

living in the city of Alexandria, and he had a sister in the flesh. He left herbehind in Alexandria and went out and having made himself a celle in the mountain, wasdwelling there, living a life of praiseworthy conduct. He possessed humilitybeyond measure. This man's sister, on being abandoned in Alexandria, gave herselfover to loose life, standing publicly in the city playing the harlot, and beingthe cause of the perdition of many souls, p.277(abba danieli gviambobda, rom iyoerTi Zma, romelic qalaq aleqsandriaSi cxovrobda. mas RviZli da hyavda. Mdatovaigi aleqsandriaSi, wavida, mTaze TviT aigo senaki, iq dasaxlda da Rirseulicxovrebis wess misdevda. man moipova uzomo saTnoeba. am kacis aleqsandriaSidatovebuli da Tavisufal cxovrebas mieca. idga igi saxalxod, meZavobda da mravalisulis daRupvis mizezi gaxda.).380

rogorc vxedavT, teqstebi enaTesavebian erTmaneTs, magram siriuli SedarebiTvrcelia, vidre qarTuli. es ukanaskneli aklebs siriulSi mocemul informacias,romelic beris warmomavlobasa da mTaze agebul senaks exeba.

Kkvlav erTi serTo niSani: sityva ~dga”, ~dgoma” agreTve ~meZavobas”niSnavs:381

A: da dga igi da Seiwynarebda yovelni, romelni movidodis misa, 533v. Ees detali siriuls Tanxvdeba, Tumca aRniSnuli zmna SesaZlebelia qarTulSi

~meZavobasac” niSnavdes: sir.[she] standing publicly(is) idga saxalxod).

qarTuli B redaqcia da De scorto converso (BHG 1438h)

B redaqciis Sesavali romelic sityva egviptes aklebs, SedarebiT Sekvecilia daberZnulisgan sakmaod sxvaobs:

Sesavali:berZ.: AdelfÒj tij ™k£qhto e„j kell…on tÁj A„gÚptou ™n pollÍ

tapeinèsei dial£mpwn. UpÁrce de aÙtù ¢delf¾ porneÚousa ™n tÍ pÒlei, kaˆ polla‹jyuca‹j proxenoàsa ¢pèleian.Poll£kij oân parenocl»santej oƒ gšrontej tÕn ¢delfÕnºdun»qhsan pe‹sai katantÁsai prÕj aÙt¾n e‡pwj(sic) nouqet»saj katad»sei t¾n¡part…an t¾n diaÙtÁj ginomšnhn(erTi Zma damkvidrebuli iyo egviptis erT-erT senakSida didi TamdablobiT brwyinavda. xolo mas hyavda da, romelic qalaqSi meZavobda damravali (pirovnebis) suls Rupavda. wminda mamebi xSirad aCqarebdnen Zmas daaiZulebdnen wasuliyo, Sexvedroda mas, raTa daerwmunebina (igi) bolo moeRocodvisTvis, romelsac sCadioda).

380 ix. zeviT qarTuli teqstis Sesavali.381 dgoma «meZavoba», cf. i. abulaZe, leqsikoni, 138; dgomili, midgomili=fexmZime, midgoma=daorsuleba,cf. z. sarjvelaZe, sityvis kona, 126-127.

288

Page 289: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

B: monazonsa visme daÁ esua da ganiryuna igi qalaqsa Sina.da viTar esmamamaTa, didiTa iZulebiTa waravlines ZmaÁ igi disa TÂsisa gamotacebad mterisagan,498r.

analogia da sxvaoba

A da siriuli paralelur fragmetebs Seicaven, xolo berZnuli— aklebs:sir.: He immediately got up, asked for the prayers of the fathers, and

travelled to Alexandria. When he was close to entering the city, one of hisacquaintances saw him and ran and told his sister. Now she was with her lovers,with her head uncovered, and no sandals on her feet. When she heard that herbrother had come she was paralyzed with a sense of shame and fear, and she leftat once the city gate to receive her brother. When she saw him and rushed up toembrace him, p.277 (igi dauyovnebliv adga, mamebs kurTxeva sTxova daaleqsandriisken gaemgzavra. rodesac qalaqSi Sedioda, erT-erTma nacnobma dainaxa,gaiqca da mis das uTxra. Aam dros igi Tavis sayvarlebTan erTad TavSiSveli iyo dafexze sandlebi ar ecva. rodesac gaigo, rom misi Zma iyo mosuli, sircxvilisa daSiSisgan gaSeSda. Semdeg, Zmis Sesaxvedrad qalaqis karibWesTan wavida).

A: warvida swrafiTa aleqsandriad da iyo Seurvebul da Seiwevda igi locvaTawmidaTa mamaTasa. da viTarca miiwia igi qalaqad, ixila igi kacman erTmanmecnierTa misTaganman da warvida igi disa misisa da auwya mislva Zmisa misisaÁ.da igi iyo mas Jamsa oden megobarTa misTa Tana, romelTa Tana unda. da iyo igiTavdauburvel da uÃamur da emRerda maT Tana da ganscxreboda. xolo viTarca esma,viTarmed Zma misi mosrul ars misa, daiÃsna yoveli asoÁ guamisa misisaÁ da mividamswrafl karad, raÁTamca SeemTxÂa mas, 634

berZ.: Wj de œfqasen ™pˆ tÕn tÒpon, „dën aÙtÒn tij tîn gnwr…mwn,prolabën ¢p»ggeilen aÙtÍ lšgwn : “IdoÝ Ð ¢delfÒj sou ™pˆ t¾n qÚran”. H de,sunecqe‹sa to‹j spl£gcnoij, katale…yasa toÝj ™rast¦j oŒj dihkÒnei, gumn¾ tÍkefalÍ ™pˆ t¾n qšan toà ¢delfoà ™xep»dhsen, p.174.(rodesac igi adgilze mivida,erT-erTma nacnobma dainaxa, wavida da das uTxra: „ai, Seni Zmaa karTan“. (qali)emociebisgan gaSra, miatova sayvarlebi, romlebsac emsaxureboda da TavSiSveligaeqana Zmis sanaxavad).

B: da viTarca warvida, iyo mas Jamsa daÁ igi misi trfialTa misTa TanaTavdauburveli da uÃamuri. xolo viTarca esma, viTarmed ZmaÁ misi mosrul ars,daeÃsena yoveli asoÁ misi da mirbioda migebebad misa karTa zeda, 498r.

A ufro uaxlovdeba siriuls, xolo B garkveul epizodebs amoklebs. magram igiSeicavs erT fragments, romelic met-naklebi sizustiT Tanxvdeba berZnuls:

berZ.: sunecqe‹sa to‹j spl£gcnoij; sir.: She was paralyzed with a sense of shame and fear(igi gaSeSda

sircxvilisa da SiSisgan); A: daiÃsna yoveli asoÁ guamisa misisa, 634r; B: daiÃsenayoveli asoÁ misi, 498r.

gankiTxvis dRe

sir.: In his dream he saw someone like an official sitting in the greatsplendour with many troops standing around him, while peoples and races werebeing juged in his presence, p.279(sizmarSi man arqontis(archōn) msgavsibrwyinvale pirovneba naxa, romelic mravalricxovani armiiT garSemortymuli ijda damravali adamiani da modgma misi TandaswrebiT ganisjeboda).

berZnul sityvas ¥rcwn (“magistrati”, “mosamarTle”) analogiuri mniSvnelobaaqvs SerCunebuli. xolo qarTulSi gadasulia formiT “mefe”, rac sruliad bunebrivia,

289

Page 290: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

radgan bizantieli basilevsebisTvis kavkasieli monarqebi (iberiisa da somxeTismefeebi) arqontebs warmoadgendnen. warmogidgenT siriuli da qarTuli teqstebisfragmentebs, romlebic aRweren mosamarTlesa da msajulebs:

sir.: He then gave orders to those who were standing in his presence,saying, “Bring before me that prostitute”. Now he was speaking about the sisterof the solitary. At once they brought her before him. The (solitary) also saw anEthiopian (or, Indian; hendwāyā) with three other black men with him as he stoodthere accusing her. He had in his hand a document from which he was reading outher life of prostitution and uncleanness, and the place was filled with the smellof great stench. Now she was standing with humbled countenance, her face bentdown to the ground, p. 279 (Semdeg, man fexze mdgomT ubrZana da Tqva: „momiyvaneTes meZavi“. axla is meudabnoes daze laparakobda. igi mas dauyovnebliv warudgines.man(meudabnoem) dainaxa agreTve eTiopeli(an indoeli; sir.: hendwāyā), romelic samSav mamakacTan erTad idga da asamarTlebda mas(qals). Mmas xelSi dokumenti eWira,romelSic mis meZavobasa da uwmindurebas kiTxulobda da adgili gaivso simyralissuniT. qali Tavdaxrili, sacodavi gamometyvelebiT idga..

A: da esma monazonsa mas, rameTu ityoda meufÀ igi : „warmoadgineT winaSeCemsa meZavi igi.“ xolo maT warmoadgines igi. da aha esera, kaci vinme Savi dgadedakacisa misTana da ganikiTxvida mas da ÃelTa misTa aqunda qartaÁ daaRmoikiTxvida mas Sina saqmeTa misTa bilwTa da SemwinkÂlebulTa. romelTa adgiliTgamovida igi, mas Jamsa iyo igi Sesulebul simyraleTa. da Tavmodrekili dgaZwoliTaÁ didTa SiSsa Sina, 635r-635v.

B: da warmoadgines dedakaci igi da kaci vinme Savi dga da aqunda qartaÁ daaRmoikiTxvida mas Sina saqmeTa mas dedakacisaTa borotTa, 498v-499r.

saswori _ paralelebi

sir.: The official immediately gave orders saying: “Bring before me thescales, and weigh (lit.put) her sins against her repentance.” When they had doneas he had done commended them, her repentance was heavier and weighed down thebalance, whereupon the Ethiopian and those with him fled in great shame», p.280(mosamarTlem dauyovnebliv brZaneba gasca:„momitaneT saswori da awoneT(lit.put) misicodvebi monaniebis sapirispirod.“rodesac maT Seasrules nabrZanebi, misi monaniebaufro mZime aRmoCnda da saswori dabla daswia, xolo eTiopeli da misi TanmxlebniSercxvenilebi gaiqcnen.)

qarTuli redaqciebi siriulis epizodis bolo frazas akleben, xolo sasworisscena TvalsaCinod aris aRwerili: A: maSin ubrZana meufeman man, raÁTa moixÂnensasworni da aRwonnen saqmeni misni borotni da sinanuli misi. da aRwonnes da hpovasinanuli uWarbes codvaTa misTa dedakacisa friad, 636r; B: da brZana moRebaÁsasworTaÁ...…da aRwonnes da hpoves sinanuli misi uWarbes codvisa dedakacisa friad,499r.

TxzulebaSi aRwerili sasworis simbolo da codvebis awonvis motivi originaluriar aris. uZveles qristianul literaturaSi skite miCneuli iyo, rogorc samarTlisadgili, sadac mokvdavTa qmedebebs sasworze wonidnen. Ees motivi iovane moklescxovrebis kopturi versiaSi mkafiod Cans: Sors de la terre et de ta parenté, va àla montagne du Natron, qui est Shiit, le lieu où on pèse les cœurs et lespensées(gamodi Seni miwidan da Seni ojaxidan, wadi natronis mTisken, romelic Siitia,adgili, sadac gulebsa da fiqrebs wonian) 382 382 e. amelino, Tavis naSromSi, egvipturi monastrebis istoria, XV saukunis arabi istorikosis, koptebis istoriisavtoris, makrizis sityvebi mohyavs. igi skites dasaxasiaTeblad analogiur termins iyenebs, „gulebis saswori”(arab. Mizan el Qoloub): „«maTTvis vinc uyurebs vadi habibs, romelsac vadi natrun-i, SibaTis zegani, askiTis zegani, igive mizan el

290

Page 291: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

bizantiur literaturaSi sasworis simbolos patristikul literaturaze ufroRrma, bibliuri fesvebi gaaCnia. TviT sityva ~Tekel” - ~awonva” danielis mier arisaxsnili: „Tekel–sasworze aiwone da msubuqi aRmoCndi“;383 iobi loculobs: „amwonos marTalsasworze da gaigos RmerTma Cemi umwikvloeba.“384 abrahamis anderZis XII TavSi, sulebisawonvis epizodSi ori angelozs vxedavT, romlebic papirusebiT, kalmebiTa(yalam-i)da melniT arian SeiaraRebulni da simarTlesa da codvebs aRweren.385

saswori erT-erTi mTavari komponentia Zvel egviptelTa religiaSi.„micvalebulTa wignSi“ gardacvlilis suli zecaSi Tavisuflad frens; igi iwyebsdasavleTis mTis mwvervalisken svlas da derefnebis bolo karisken miemarTeba (Ro-staou), romelic ozirisis imperiis karibWea. suli kargad icnobs ozirisis saxels.karibWis gadalaxvis Semdeg RvTaebis uzarmazar sasaxleSi Sedis, romelic miTismixedviT heliopolisSi mdebareobda. Semdeg igi miemarTeba ozirisis mcvelebisken,anu horusis Svilebisken. Eeseni arian kanopis vazebis386 oTxi demoni,387 romlebicmumias darajobdnen. da bolos, suli Sedis ori WeSmaritebis darbazSi, sadac yvelaCadenili codvisgan Tavisufldeba da RmerTs pirispir umzers. Aaq, oziris sasamarTlodarbazSi, mimdinareobs saboloo gankiTxva, sadac saswori RmerTis mier gasamarTlebulisulis gamocdasa da awonvas emsaxureba.388

cxovrebaSi mocemuli sasworis epizodSi aranakleb interess iwvevs oTxi Savimamakaci(sir. ~eTiopelebi” an ~indoelebi”), romlebic ozirisis msajulebsgvagoneben. zemoT moyvanili paralelebi beris sizmris scenaze miuiTiTebs. Eesfragmentebi gankiTxvis dRes mogvagonebs, romelic qristianul da Zvel egviptelTareligiur ideebs erTmaneTTan mWidrod akavSirebs.

egvipturi da kopturi civilizaciis saerTo fesvebTan dakavSirebiT e. amelinowers:

„qristianul sarwmunoebas naziareb egvipteSi RvTaebebis amonis, ras, xemis, besis, horusis, izisisSvilis saxelebi ganuwyvetliv moixsenieboda kopti mwerlebis kalmiT; yvelas sruliad bunebrivad miaCnda, romkopturi saxelebi serapamoni, horsiesi, paxumi rqmeoda. miuxedavad imisa, rom wminda paxumi qristessakurTxevelTan idga, mas itifaluri (ithyphalique)389 RmerTis saxeli erqva, romelsac TanamedroveniTavaziani siZulviliT moixsenieben, raTa miuTiTon, raoden Semzarav uxamsobamde daeSva egvipteSi religiisaRqma.“390

monaniebis angelozi

yolub-i ewodeba, sadac aaSenes asi monasteri, romelTagan mxolod Svidi dgas fexze“, cf. «Vie copte de Jean Colobos» inL’histoire des monastères, p.23, 31-32, 236.383 Cf. Dan. 5:27.384 Cf. Job 31:6.385 G.H. Box, The Testament of Abraham, p.20.386kanopi (laT. Canopus), tradiciulad Zveli egviptelebi da etruskebi kanopis sagloviaro vazasgardacvlilis mumificirebis SemTxvevaSi iyenebdnen, raTa masSi micvalebulis Signeuli CaedoT. 387 gansxvavebuli Tavebis mqone oTxi demoni: adamianis, ZaRlis msgavsi maimunis(cinocefali), miminos,turas TavebiT.388 L. Spence, Ancient Egyptian Myths and Legends, p. 320;389 Ithyphalle, ithyphalique (berZ.„tÚfalloj, fallÒj<laT. ithyphallus -nayofierebis simbolo ),itifaluri qandakeba, romelic ereqciaSi myof personaJs asaxavs. termini momdinareobs falosissimbolodan, romelic antikur saberZneTSi dionises dResaswaulis Tayvaniscemis sagani iyo da procesiisdros atarebdnen.Aam SemTxvevaSi egvipturi itifaluri RvTaeba igulisxmeba. 390 É. Amélineau, «La vie de Schnoudi» in Les moines Égyptiens, p. 12-13.

291

Page 292: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

wmindanTa cxovrebaSi xSirad moixsenieba keTili Tu boroti sulebi. isini aqtiurmonawileobas iReben mokvdavTa yofaSi; maT daxmarebis xels uwvdian an piriqiT,uaryofiT zegavlenas axdenen. magaliTad SeiZleba moviyvanoT wminda pavle Tebelis cxovrebis kopturiversiis fragmenti romlis mixedviTac anton dids uflis wyalobiT gamogzavniliangelozTa dasi ecxadeba: Sur le chemin, il (Antoine) vit l’âme de saint abba Paul et les anges quimontaient avec elle vers le ciel(gzaze (gzaze man(antonma) wminda abba pavles suli daangelozebi dainaxa, romlebic erTad miemarTebodnen zecisken).Ees epizoditaisi(paesi) kutizanis Sesaxeb Txrobis fragmentis gamoZaxilia, rodesac iovanemokle xedavs gardacvlili codvili qalis suls, romelic angelozebs cisken mihyavT.

sapirispiro suraTia apofTegmebSi, sadac angelozebi da demonebi iSviaTadiCenen Tavs. aleqsandrieli meZavis cxovreba or sawinaaRmdego, radikalurad gansxvavebulmxares gvixatavs: boroteba, warmodgenili demonebis (Savi mamakacebi) mier dasikeTis samyaro, simbolurad gamoxatuli monaniebis angelozis mier, romelic meZavissulis gamosaxsnelad cidan eSveba. igi modis qartiiT xelSi da qalis sasikeToqmedebebs kiTxulobs. mas agreTve oqros kolofi gaaCnia, romelic codviliscremlebiTa da sisxliTaa savse. siriuli da qarTuli versiebi am epizods naTladaRweren:

sir.: (The angel) immediately entered with a joyful face, and holdingin his hand a document… Then the angel of repentance came along, his face was radiantwith joy, and holding in his hand a gold box in which where her tears and theblood that he had flowed from her feet, p.279,(angelozi) dauyovnebliv SemovidasixaruliT aRsavse saxiT, xelSi eWira dokumenti...Semdeg monaniebis angelozi kvlavmovida sixaruliT gabrwyinebuli saxiT, xelSi eWira oqros yuTi, romelSic misicremlebi da fexebidan danTxeuli sisxli iyo).

A: da movida. da iyo igi Suenier piriTa da keTilxilviTa da ÃelTa aqundaqartaÁ... rameTu angelozman man sinanulisaman gamoxÂna kolofni oqroÁsani, savsenicremliTa da sisxliTa misiTa da tkiviliTa, romeli SeemTxÂa ferÃiTa misiTa slvasamas gzisasa, 635v-636r.

B: da movida angelozi sinanulisaÁ da iyo igi Suenier da aqunda qartaÁ... daangelozman gamoixuna kolofni savseni cremliTa da sisxliTa da tkiviliTa misiTa,499r.

gamocxadeba bizantiuri hagiografiaSi

Hhagiografiul nawarmoebebSi sizmari erT-erTi mniSvnelovani simboloa.bizantiur literaturaSi gamocxadebis motivi apofTegmebidan momdinareobs. analogiurmotivs vxedavT paladi helenopolelis `lavsaikonSi“ romelic Setanil iqna enaniesuspopularul koleqciaSi, mamaTa samoTxe.

`lavsaikoni“ berZnulidan siriulad Vs-is bolosa da VIs-is dasawyisSiiTargmna. SesaZloa, am motiviT STaagonebulma efrem asuris cxovrebis avtorma, TavisnawarmoebSi angelozis gamocxadeba aRwera, romelsac xelSi qartia uWiravs(c£rth).391

anonimuri apofTegmis ganviTarebis sqema

cxovrebis berZnuli, siriuli versiebisa da ori qarTuli redaqciebisGSedarebisSedegebi SesaZloa amgvarad Sejamdes:

391 E.A.W. Budge, The Book of Paradise, 1, pp. 277-279; X. Лопарев, «Византийские Жития святых VIII-IXвeков», 28-31.

292

Page 293: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1. berZnuli anonimuri teqsti, De scorto converso, romelic danielis saxels aklebs,cxovrebis mxolod pirvel nawils Seicavs. berZnuli teqsti aklebs sizmrisepizods, prologsa da epilogs. TxzulebaSi bibliuri citaciaebi ar iZebneba.

2. siriuli versia berZnulTan SedarebiT sakmaod vrcelia; Seicavs prologs, epilogs,bibliur citaciebs da mTxrobelad abba danielia warmodgenili. Asaxecvlilia aramarto nawarmoebis kompozicia, aramed danielis sityvebi, romlebic udaodapofTegmebidan momdinareobs.

3. Tu ar CavTvliT sizmris epizods, qarTuli redaqciebisa da gamoqveynebuliteqstebis Sedareba aCvenebs, rom B berZnuls uaxlovdeba. igi ara martoaklebs daniels rogorc mTxrobels, aramed igi sruliad sxvaobs siriulisa da A

redaqciisgan.Cveni azriT, De scorto converso-s teqsti cxovrebis uZvelesi, berZnuli originalia.

es anonimur apofTegmebSi Casaxuli uZvelesi «fesvia», romelzedac mravali redaqciaaRmocenda. aqedan gamomdinare, sruliad logikuria, rom originalSi abba danielissaxeli ar moixsenieboda, radgan igi daniel skitelis epoqaze gacilebiT adre Seiqmna.

mogvianebiT, VI-VIIss.-Si, ucnobma avtorma siuJetis gasamdidrebladnawarmoebSi wmindanis saxeli Seitana iqna. Ddamatebul iqna agreTve sizmrisepizodi, rasac qarTuli redaqciebi adastureben.

qarTuli redaqciebis warmomavloba

Mmiuxedavad imisa, rom A redaqcia TiTqmis Tanxvdeba siriul versias,SeuZlebelia siriuli misi dedani iyos. garda zemoT aRniSnuli teqstobrivigansxvavebebisa, qronologiuri TvalsazrisiT am hipoTezis arseboba gamoricxuladmigvaCnia. zemoT aRvniSneT, rom s.brokisa da f.nos cnobiT, siriuli xelnaweri (add.14645) sirielTa monasterSi 935/36 wlebSi iTargmna da Camoyalibda.392 parxlismravalTavic gadaweril iqna Xs.-Si tao-klarjeTSi. Tu gaviTvliswinebT epoqasa dageografiul mdebareobas, qronologiurad SeuZleblad migvaCnia, rom 936 welsegvipteSi Seqmnilma siriulma versiam ase swrafad gadalaxa saqarTvelos sazRvrebi,iTargmna da gadaiwera. am dilemis asaxsnelad SesaZloa sxva saSualeba gamoiZebnos.gTavazobT ori hipoTezas:

1. qarTuli redaqciebi iTargmna siriulidan, romelic Tavis mxridan ucnobiarabuli versiidan momdinareobs;

2. qarTuli, arabuli da siriuli versiebi uZvelesi berZnuli originalisTargmanebia, romelic mniSvnelovnad sxvaobs gamocemuli berZnulipaterikuli Txrobisgan.

cxovrebis siriul versiasTan dakavSirebiT, f. no aRniSnavs, rom xelnawerSidaculi zaqarias mier koptur enaze VIIIs.-Si warmoTqmuli panegiriki IXs-SiiTargmna arabulad, xolo Xs.-Si – siriulad.393 savaraudoa, rom Txzuleba, sadacmTxrobelad danieli gvevlineba, IX saukuneSi iTargmna kopturad da arabulad, saidanacmomdinareobs qarTuli A redaqcia. igi udao semitur niSnebs Seicavs, romlisdetalebsac qvemoT vnaxavT.

B redaqciis dedani kvlav ucnobi rCeba, Tumca e. amelinos mier gamocemuliiovane kolobosis cxovrebis kopturi versiis Seswavlisas mniSvnelovan informaciasmivakvlieT. igi aleqsandrieli meZavis cxovrebis kopturi versiis arsebobaze badebs eWvs:

392 F. Nau, «La version syriaque de l’histoire de Jean le Petit», ROC, 17, p. 347-389.393 F. Nau, «La version syriaque de l’histoire de Jean le Petit», ROC, 17, p.350.

293

Page 294: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

KnaSromSi mocemulia kopturi xelnaweri, romelSic iovane kolobosis cxovrebis teqstisSemdeg daculia Txroba ucnobi meZavi qalis Sesaxeb. amasTan dakavSirebiT avtori wers:„es cxovreba amoRebulia xelnaweridan Cod.Vat. Copt., n°LXVIII, fol. 53-10; pirvel gverdze vkiTxulobT:„faofis(oqtomberi) pirveli kviradRe:... Txroba meZavi qalis Sesaxeb, romelic 106-e seqciaSia...“ cf. Histoiredes monastères, p. 323. maSasadame, kopturi xelnaweri vinme meZavi qalis Txrobis kopturversiasac Seicavs. garda amisa, avtoris mixedviT, Txroba usaTauroa da danielissaxels ar Seicavs.

aqedan gamomdinare, Cndeba hipoTeza cxovrebis kopturi versiis Sesaxeb.sruliad SesaZloa, amelinos mier naxsenebi kopturi teqsti meZavi qalis Sesaxeb, ucnobiberZnuli originalidan momdinare cxovrebis kopturi versia iyos. agreTve sruliadSesaZloa, rom igi B–s Tanxvdebodes, magram ara uSualod, aramed ucnobi arabuliversiaze gavliT.

maSasadame, aleqsandrieli meZavis cxovrebis qarTuli redaqciebis SeswavlagviCvenebs, rom isini or damoukidebel Targmans warmoadgenen, momdinares origansxvavebuli arabuli nusxidan, romlebic VIII-IX saukuneebSi iTargmnaberZnulidan.

arabulis gavlena

A Seicavs kalkirebul gamoTqmas, romelsac adeqvatebi eZebnebaT arabulSi.Eesgaremoeba arabulidan qarTulad naTargmni teqstebiT dasturdeba. A`al-busTanis~(`limonaris~ arabuli versia, daculi xelnawerebSi: Sin. 540 da Vat. Ar.77) qarTulTargmanSi vkiTxulobT: Sin.549: Ada rodesac ganSorda mas qvis gasrolis manZiliT _„qvis gasrolis manZili“(arab.  sigrZis sazomi erTeuli).394

A: da gardavida gzisagan erTkerZo, viTar qvis satyorcebel erT, 635r.savaraudoa kidev erTi kalkirebuli fraza:A: da viTarca esma Zmasa missa misagan, ganixara sixaruliTa didiTa, 634v.sir: On hearing this her brother rejoiced greatly (p. 278) A: da aRivso guli misi sixaruliTa didiTa, 636r.sir: when her brother woke up he rejoiced exceedingly(p. 280)A: da viTar igi sinanuliTa didiTa 635r.B: da Zmaman ganiRviZa sixaruliTa didiTa 499r. adeqvaturi frazas Seicavs „amoniosis sina-raiTis mamaTa mosvris“ qarTuli

versia, naTargmni arabulidan: Sewuxnes wuxiliTa didiTa da iwyes tirild.395

Cvenis azriT, teqstebSi kavSiri da-s gadaWarbebuli sixSiriT xmarebacarabulis gavleniT aixsneba. zogierT fragmentSi da imgvari sixSiriT aris naxmari,rom sasveni niSnis dasma Wirs:

A: maSin brZana meufeman man, raÁTa movides angelozi sinanulisaÁ. Ddamovida da iyo igi Suenier piriTa da keTilxilviTa. Dda ÃelTa aqunda qartaÁ. DdaubrZana meufeman man, raÁTa aRmoikiTxon, romeli ixila meZvisagan misgan. Dda man

394 Cf. r. gvaramia, al busTani, 101.395 r. gvaramia, amoniosis „sina-raiTis mamaTa mosvra”, gv. 38, 48; „da ganixara iona ayirosa zeda sixaruliTadidiTa“, „qarTulisTvis ucxo konstruqciaa warmodgenili: „sixaruliTa didiTa“, ucxo wyaros zegavleniT unda iyos gamowveuli“, ix.e.doCanaSvili, mcxeTuri xelnaweri, 275.

294

Page 295: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

iwyo aRmokiTxvad morCilebasa mas missa Zmisa mimarT misisa. Dda viTar igi sinanuliTadidiTa, Tavdauburveli da uÃamuri miudga Zmasa TÂssa cremliTa, 635v.

B: da movida angelozi sinanulisaÁ. da iyo igi Suenier da aqunda qartaÁ. daiwyo kiTxvad morCilebasa missa Zmisa mimarT da viTar Tavdauburvel da uÃamuriSeudga mas, 499r.

niSandoblivia agreTve xoloTi da maSin xSiri dawyeba frazebisa. zemoT aRniSnuli fragmenti sizmris epizodSia mocemuli, romelic berZnul

teqstSi ar arsebobs. maSasadame, saqme gvaqvs ucnob arabul teqstTan. magram rogoraixsneba qarTul teqstebSi berZnuli kalkis arseboba? Aam sakiTxTan dakavSirebiT,Oori hipoTeza wamoiWra: 1. qarTuli redaqciebi siriuli wyarodan momdinareoben,romelic naTargmnia arabulidan; 2. qarTuli, siriuli da arabuli versiebi warmoadgenenucnobi berZnuli dednis Targmans, romelSic danieli mTxrobelis saxiT gvevlineba.orive hipoTeza exeba A redaqcias, radgan igi siriulTan siaxloves amJRavnebs.

siriul versiasTan dakavSirebiT gavixsenoT f.nos komentari: siriulixelnaweris anderZSi miTiTebulia, rom saxas (Sakha) episkoposma zaqariam (VIII-IXss.) iovane kolobosis xsovnisadmi miZRvnili panegiriki VIIIs.-is bolos berZnulenaze warmoTqva; avtoris azriT es SeuZlebelia, radgan iakobiturma eklesiammoikveTa berZnuli ena, raTa kopturiT esargebla. Mmagram siriuli TargmanisZarRviani, mWevrmetyveli da filosofiuri stili gacilebiT maRla dgas kopturi enis„genialur“ doneze. Ddamswre sazogadoebisTvis zaqarias kopturad amgvari sityviTmiemarTa, mas veravin gaugebda. maSasadame, Xs.-is dasawyisSi naTargmni siriuliteqsti unda momdinareobdes ucnobi arabuli versiidan, romelic IXs-Si iTargmnakopturidan.396

f. nos komentari cxadyofs, rom IXs.-Si ukve arsebobda ucnobi arabuliversia, romelmac saTave daudo A redaqcias. am mosazrebas ori argumenti aZlierebs:

1. qarTul teqstSi gamovlenili arabulis gavlena. 2. saeWvoa, rom egvipteSi 935 wels siriulad naTargmni teqsti iTargmna

qarTulad da tao-klarjeTSi imave saukuneSi gadaweril xelnawerSi mogvevlina. Arac Seexeba B usaTauro redaqcias, misi wyaro dRemde ucnobi rCeba, Tumca

savaraudoa, rom isic ucnobi arabuli wyarodan momdinareobs.MTumca igi radikaluradgansxvavdeba A-sgan da teqstobriv siaxloves iCens berZnul BHG 1438h, anonimurpaterikuli TxrobasTan.

daskvna

zemoT moyvanili msjeloba da argumentebi safuZvels gvaZlevs daskvnebiSevajamoT:

cxovrebis wyaro berZnuli anonimuri apofTegmaa. Zveli qarTuli redaqciebi orsruliad damoukidebel uZveles Targmans warmoadgens.

radgan siriuli xelnaweris anderZis Seswavlis safuZvelze ucnobi arabuliversia IXs.-iT TariRdeba, A redaqciis Targmnis epoqad SesaZloa IX-X saukuneebimiviCnioT. magram B redaqcia, inarCunebs ra anonimuri apofTegmis formassavarudoa, rom igi ufro adre, VIII-IXss.-Si iTargmna. teqstebi Setanil iqnasxvadasxva hagiografiul-asketikur krebulebSi. arabulis gavlena SemTxveviTi ar

396 f. no gvamcnobs: „SesaZloa, skiteSi e.w. poligloti mTargmenelebi arsebobdnen, romlebic xuT enas flobdnen: eTiopurs, siriuls,kopturs, arabuls da somxurs. Aam faqts adasturebs milanSi arsebuli xelnaweri, romelSic fsalmunebia daculi“, cf. F.Nau, «Leversion syriaque de l’histoire de Jean le Petit», ROC, 17, p.347-349.

295

Page 296: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

aris, rac orive Targmanis palestinur, kerZod sabawmindur warmomavlobasa da ucnobiarabuli nusxidan momdinareobaze miuTiTebs..397

xolo rac Seexeba A redaqcias, tao-klarjeTis da palestinis samonastrocentrebs Soris arsebuli mWidro kulturul-literaturuli urTierTobis wyalobiT igidaubrkoleblad SeiZleboda moxvedriliyo iSxnis monasterSi. parxlis mravalTavisanderZis mixedviT, gadamwerma gabriel pataraÁm (Xs.) Zegli iSxnis monastridangamoiTxova.398

vfiqrobT, qarTul naTargmn hagiografiaSi meZavi aleqsandrielis cxovreba erT-erTiuZvelesi da sayuradRebo Zeglia. cxovreba bizantiur patristikaSi anonimurapofTegmaTa etapobrivi evoluciis iSviaTi da TvalsaCino magaliTia, rac kideverTxel cxadyofs qarTuli sasuliero mwerlobis mniSvnelovan rols bizantinistikisSeswavlis sferoSi.

397 bodl.1-is gadamweri, ierusalimis jvris monastris aRmSenebeli proxore didi xnis manZilzemoRvaweobda palestinis sabawmindis monasterSi. Ees informacia aZlierebs Cvens arguments B redaqciissabawminduri warmoSobis garSemo. Bberi proxores Sesaxeb informacia ix. l.menabde, kerebi, 2, 67-89;k.KkekeliZe, istoria, 1, 102-106; e. gabiZaSvili, hagiografia, 18-21; S. Vailhé, «Répertoire alphabétiquedes monastères de Palestine», ROC, 5, p.277-278. 398 ix. l. menabde, kerebi, 2, gv.75; e.gabiZaSvili, hagiografia, 20.

296

Page 297: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

cxovreba meZavi aleqsandrielisa

Eegvipte— vadi natruni (skite)sirielTa monasteri_dar as suriani

-

297

Page 298: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

A –95 (Xs.), parxlis mravalTavi kimeni

cxorebaÁ meZvisa erTisaÁ, romeliiyo aleqsandria qalaqiTa

633r-636v

1. (633r) gÂTxrobda wmidaÁ da netari mamaÁ daniel, viTarmed:  „monazonsavisme erTsa esua daÁ da dauteva igi aleqsandrias Sina qalaqsa da TÂT ganvidaudabnod da daeyuda senaksa Sina da aswavebda Tavsa TÂssa swavlasa keTilsamas nebasa Sina RmrTisasa, vidremdis moipova simdablÀ didi, romeli aravismoupoebies egeviTari. 2. xolo viTarca ganeSora igi dasa TÂssa, ganiryuna igi ganryunilebiTauSueriTa da miuTuala (633v)Tavi TÂsi siZvasa da codvasa. da dga igi daSeiwynarebda yovelTa, romelni movidodis misa, vidremdis warwymidna sulnimravalni siZvasa Sina missa. da moiwia Zmisa misisa saqmÀ misi.

3. da iyo igi mjdomarÀ senaksa Sina TÂsa udabnosa da udeb-yo misgan.xolo man dayvna saqmeTa Sina missa borotsa welni mravalni, vidremdismiiwia hambavi misi mamaTa winaSe wmidaTa, romelni iyvnes mas udabnosa:saqmÀ misi Seginebuli da ganzraxvaÁ misi boroti.

4. maSin Zmasa missa aiZulebdes, raÁTa warvides da gamoitacos igiborotisa misgan, romelsa-igi Sina iyofvis.

5. xolo ZmaÁ igi misi simdabliTa miT didiTa, romeli iyo mis Tana,ityoda: „viTar warvide da davajero mas, romeli umjobÀs ars Cemsa. amisTÂs,rameTu aravin ars Secodebul Cemsa ufroÁs.“

6. xolo mamaTa iwyes da moaÃsenebdes RmerTsa da etyodes: „ara gaqusmorCilebaÁ da arca gnebavs suli gamotacebad codvisagan, rameTu Tqmul arswignTa Sina saRmrToTa, viTarmed: „romelman iÃsnes suli, ars igi viTarca dambadebeli.“*

7. da viTarca ganamravles mis zeda zraxvaÁ ese, warvida swrafiTaleqsandriad. da iyo Seurvebul da Seiwevda igi locvasa wmidaTa mamaTasa. daviTarca miiwia igi qalaqad, ixila igi kacman vinme mecnierTa misTaganmanda warvida igi disa misisa da auwya misvlaÁ Zmisa misisaÁ.

8. da igi iyo mas Jamsa oden megobarTa misTa Tana, romelTa Tana unda.da iyo igi Tavdauburvel da uÃamur da emRerda maT Tana da ganscxreboda.

9. xolo viTarca esma, viTarmed ZmaÁ misi (634r)mosrul ars misa,daiÃsna yoveli asoÁ guamisa misisaÁ. da mivida mwrafl karad, raÁTamcaSeemTxÂa, da viTarca ixila igi, moexÂa qedsa missa, ambors-uyofda dauxaroda. 298

Page 299: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

* yuc¾n Ð sèzwn œstai æj Ð kt»saj aÙt»n» (is, vinc gadaarCens suls, is aris misi Semoqmedi), Mm. riSari: „r.p.paramelis mixedviT, sakmaod cnobili sentenciaa, magram xangrZlivi erToblivi kvlevis miuxedavad, versad ver moviZieT“, cf. M.Richard, «La vie ancienne de sainte Marine», CG, 1, p. 99; paraleli: Sdr.evgeniosisa da mariamis cxovreba,489v-490r; tasias cxovreba, 602v-604v: O pl£saj me, ™lšhsÒn me(Sen, vinc me Semqmeni, Semiwyale me), F.Nau, Histoirede Thaïs, p. 52; cxovrebis siriul versiaSi aRniSnuli fraza ar figurirebs, cf. S. Brock, «A SyriacNarratio», AB, 113, p. 269-284.

299

Page 300: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

10. maSin iwyo Zmaman misman da etyoda mas esreT: „Ä, dao Cemo, viTarmiuTuale Tavi Seni warwymedasa da sibnelesa codvisaTa da Seuracx-hyavmcnebaÁ RmrTisaÁ da warswymide suli Zmisa SenisaÁ da Seawuxe siberÀ eseCemi?! Ä, dao Cemo, viTar warswymiden sulni mravalni nebiTa SeniTamcbieriTa!”

11. xolo mas viTarca esma ese, iwyo Zwolad da tiroda tiriliTa didiTa damwariTa da ityoda: „vaÁ me, Zmao, codvilsa amas glaxaksa. me var,romelman warvwymiden Tavi Cemi da davabnelen dReni cxorebisa CemisaniukeTurebiTa da sicbiliTa. vaÁ me, Zmao Cemo, viTar vyo, ara uwyi, viTarwarvdge winaSe RmrTisa CemiTa sinanuliTa, romelman ara vyav morCilebaÁmisi araodes codviTa CemiTa.“ 12. (634v)xolo Zmaman misman hrqua mas: „uwyode, dao, rameTu ara arsegreT, viTar-ege Sen ityÂ, rameTu ufali Cueni da RmerTi ara movida, raÁTamca mouwodamarTalTa, aramed codvilTa sinanulad.“*

13. xolo man hrqua mas: „arasada vin coda msgavsad codvisa Cemisa,arca mamaTa Soris da arca dedaTa. aravin ganiryuna, viTar-ese me. garnaviTxov aw Sengan, monao RmrTisao wmidao, ukueTu uwyo, viTarmed RmerTmanSeiwiros sinanuli Cemi, rameTu me var Semwinkulebuli simravliTa codvaTa dabralTa CemTaÁTa. raÁTa warmiyvano me Sen Tana da ara damiteve me aqacodvaTa Sina CemTa da me vyo mitevebaÁ wmidaTa brZanebaTa SenTaÁ daZalsaca Sina miwodo me, vhmsaxuro ufalsa RmerTsa Cemsa yovliTa guliTaCemiTa.“ 14. maSin iwyo Zmaman misman da etyoda mas: „dao Cemo, ukueTu gnebavsese, guale da warvideT udabnod.“

15. xolo man daagdo Tavi TÂsi ferÃTa misTa zeda da iwyo amboris-yofad daityoda: „egreT vyo, Zmao Cemo, da me movide Sen Tana, sadaca gnebavs, Tuxolo daicve suli Cemi codvili.“*

16. da viTarca esma ese Zmasa misa, ganixara sixaruliTa didiTa da hrquamas: „guale da warvideT. garna ukuniqec, raÁTa moixune fiCÂni Senni dadaiburo Tavi Seni da Seisxen Ãamlni Senni, rameTu gzaÁ Cueni, romelsawarvalT, ficxel ars da Znel.“

17. da ara ineba ukunqcevad, aramed miugo da hrqua mas: “romelmanmomca(sic) me ÃelTa SenTa, esreTve movide me Sen Tana Tavdauburvel dauÃamuri da ara mewios me WurWeri eSmakisaÁ araraÁ.“

18. xolo mas viTarca esma ese misgan, hrqua: „guale da warvideT saxeliTaRmrTisaÁTa.“ da hrqua mas: „Zmao Cemo, umjobÀs ars Cemda, raÁTa warmovideTavdauburveli da uÃamuri, vidre raÁTa ukunviqce mas adgilsa, romelsa Sinavcodevdi, romelsa Sina warviwymide Tavi Cemi.“

300

Page 301: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

19. da viTarca esma ese Zmasa missa misgan, ganixara sixaruliTa didiTada Suepyra Ãeli misi, ganiyvana udabnod, da viTar mividodes (635r) iwyoSeTualvad misa, da ganaZlierebda da aswavebda sinanulsa da etyoda mas: „Ä,dao Cemo, rameTu keTili friadi axara RmerTman maT, romelni erCian mas daiqman nebaTa misTa, uwyebul iyavn ese Senda.“

* maT. 9:13; mark. 2:17; luk. 5:32; Sdr. pelagia antioqelis cxovreba, mariam megviptelis cxovreba.* Sdr. mamisa iovane moklisaTÂs.””

301

Page 302: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

20. maSin ferÃni misni daiWrnes sificxliTa da siZneliTa gzisaÁTa da iwyosisxlman dinebad ferÃTa misTa,* vidremdis daalto queyanaÁ. da egreT miudgaZmasa TÂssa sulTqumiTa da tiriliTa didiTa da wuxiliTa mravliTa icemdamkerdsa TÂssa da ityoda: „Zmao, miiTuale sinanuli mÃevalsa SenisaÁ,codvilisa da SecTomilisaÁ, glaxakisa da uZlurisaÁ, romelman warvhÃadendReni cxorebisa Cemisani codviTa. Ä, ufalo, Seiwire Cemgan, viTarca Seiwirecodvilisa misgan sinanuli uwinares Cemsa.“*

21. da viTar-igi mividodes gzasa TÂssa, ixilna Zmaman misman kacnimomavalni gzasa mas, da hrqua dasa TÂssa: „dao Cemo, vxedav kacTamomavalTa Cuen kerZo. da maT ara uwyian, viTarmed daÁ Cemi xari Sen. garnaukueTu gnebavs, gardaguale mcired gzisagan da daimale mcired, vidremdiswarviden, raÁTa ara iWueul iyvnen.”

22. xolo igi gardavida gzisagan erTkerZo, viTar qvis satyorcebel erT daviTar iyo igi mjdomarÀ mas adgilsa, Sehvedra suli TÂssa ufalsa da ganeSorasawuTroÁsa amisgan sicruvisa.

23. xolo viTar warvides kacni igi, Ãma-uyo Zmaman misman da hrqua:„aRdeg da moguale, warvideT adgilad Cuenda.” da araraÁ miugo mas. maSiniwyo midgomad kualsa sisxlisa mis, romel sdioda ferÃTa misTa, da pova igimas adgilsa, romelsa Sina damalul iyo, rameTu suli misi SeevedraRmrTisada.

24. xolo viTarca ixila, ese iwyo sulTqÂmad da ityoda: „vaÁ me, codvilsa amas, romeli araRirs viqmen, raÁTamca (635v)mimeTuala pirvelisa da aRmesrula sasyidelimisi.”

25. da moTxara mas adgilsa, romelsa Sina iyo, da dahmarxa didiTa miTmwuxarebiTa, romeli iyo mis Tana. misZlia Zilman da daiZina saflavsamissa zeda da ixila Zilsa Sina kaci vinme, mjdomarÀY etlTa zedasaSinelTa da garemoÁs missa modgomili simravlÀY mÃedarTaÁ. iwyogankiTxvaÁ erTaÁ Ãelmwifebasa missa Sina.

26. da esma monazonsa mas, rameTu ityoda meufÀYigi : „warmoadgineTwinaSe Cemsa meZavi igi.“ xolo maT warmoadgines igi. da aha esera, kacivinme Savi* dga dedakacisa mis Tana da ganikiTxvida mas da ÃelTa misTaaqunda qartaÁ da aRmoikiTxvida mas Sina saqmeTa misTa bilwTa daSemwinkÂlebulTa. romliTa adgiliT gamovida igi, mas Jamsa iyo igiSesu(ne)lebul simyraleTa da Tavmodrekili dga ZwoliTa didiTa SiSsa Sina.maSin ubrZana meufeman man, raÁTa movides angelozi sinanulisaÁ da movida.

27. da iyo igi Suenier piriTa da keTilxilviTa da ÃelTa aqunda qartaÁ. daubrZana meufeman man, raÁTa aRmoÁkiTxos, romeli ixila meZvisa misgan. daman iwyo aRmokiTxvad morCilebasa mas missa Zmisa mimarT misisa da viTarigi sinanuliTa didiTa, Tavdauburveli da uÃamuri miudga Zmasa TÂssacremliTa.

302

Page 303: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

28. xolo Savi igi miugebda da etyoda: „yovelTa maT JamTa Cem Tana iyo danebasa Cemsa aRasrulebda. da aw erTisa(636r)dRisaTÂs, rameTu dagemorCila,gnebavsa, raÁTa mimiRoT Cemgan?!”

* “da vidoda udabnosa mas da sisxliTa ferÃTa misTaÁTa SeiRebvoda queyana sificxisagan mis queynisaÁ,",cf. n.waqaZe, nisimes cxovreba, 113. “* Sdr. luk. 7:48; s. broki: „yvela gviandel teqstSi sityva “codvili” niSnavs “meZavs”, cf. S.Brock, «A SyriacNarratio», p. 278.* Sdr. apokal. 4: 4-11; dan. 7:9-10; ezek. 1:26-29. * Sdr. apokal. 6: 5-12.  * Savi feri -borotebisa da ubedurebis simbolo; ez. 1:26-28, 7:9.  

303

Page 304: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

 29. da viTarca sxuanica Savni iyvnes mis Tana da miyvnes Ãelni maTnida eneba, raÁTamca Seupyrnes Tmani Tavisa misisani da wariTries maTkerZo.

30. xolo meufeman man ubrZana, raÁTa ara mieaxlnen mas, vidremdisaRixilos sinanuli misi, rameTu angelozman man sinanulisaman gamoxÂnakolofni oqroÁsani, savseni cremliTa da sisxliTa misiTa da tkiviliTa,romeli SeemTxÂa ferÃiTa misTa slvasa mas gzisasa.

31. maSin ubrZana meufeman man, raÁTa moixÂnen sasworni da aRwonnen saqmeni misniborotni da sinanuli misi.* da aRwonnes da hpova sinanuli uWarbes codvaTa misTadedakacisa friad. maSin ubrZana meufeman (636v)man, raÁTa gansZarconmisgan samoseli misi, romeli emosa mas. da gansZarcues mas samoseli igi daSehmoses mas samoseli spetaki da wmidaÁ da misca igi angelozsa mas sinanulisa.*

32. xolo angelozman man miiyvana igi adgilsa saSueblisasa dabrwyinvalesa naTliTa friadiTa. xolo Zmaman man ganiRÂZa Zilisa misgan.

33. da aR(i)vso guli misi sixaruliTa didiTa da mivida mswrafl udabnod damiuTxra mamaTa saqmÀ misi yoveli da viTar-igi ufalman gamoucxada masCuenebaÁ igi.

34. maSin misces didebaÁ RmerTsa da erTobiT yovelTa, romelsa SuenisdidebaÁ da pativi, romeli Seewevis yovelTa, romelTa ganvles gzaÁ maTiwroÁ da mianiWebs maT cxorebasa saukunosa wmidaTa da rCeulTa misTa Tana.

35. viTxovoT misgan, raÁTa manca monawile myvnes mis Tana, rameTu misiars Zali da simtkice aw da maradis da ukuniTi ukunisamde, amen. †

* Sdr. dan. 7: 10-14; iob. 6 :2- 3, 31:6; Òiovane mokles cxovrebis kopturi versia: «RmerTi mas saidumlodesaubra, gadasca mas didi sulieri energia da uTxra: „gamodi Seni miwidan da Seni samSoblodan da wadi natronismTisken, romelsac Siiti(skite) ewodeba; sadac gulebi da fiqrebi iwoneba“,“cf. É. Amélineau, «Vie de Jean Colobos» inHistoire des monastères, p.326. * Sdr. maT. 28:3; „da [RmerTma] brZana mierTmiaT misTvis(qalisTvis) yvelaze lamazi kaba; man moiwvia angelozni, raTa mielocadidi xnis win dakarguli sulis dabruneba“, cf. «De paenitentia» in Chefs d’œuvres des Pères de l’Église, 5, p.398-

304

Page 305: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

usaTauro(cxovreba meZavi aleqsandrielisa)

305

Page 306: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

bodle N°1 (XI s.), hagiografiuli krebuli, kimeni

[usaTauro](cxovreba meZavi aleqsandrielisa)

498r-499r

1. (498r)monazonsa visme daÁ esua da ganiryuna igi qalaqsa Sina.daviTar esma mamaTa, didiTa iZulebiTa waravlines ZmaÁ igi disa TÂsisagamotacebad mterisagan. xolo igi ityoda:  „viTar davajero mas, romeliumjobes ars.“

2. da viTarca warvida, iyo mas Jamsa daÁ igi misi trfialTa misTa TanaTavdauburveli da uÃamuri. xolo viTarca esma, viTarmed ZmaÁ misi mosrulars, daiÃsna yoveli asoÁ misi da mirbioda migebebad misa karTa zeda damoexÂa Zmasa TÂssa da tiroda.

3. hrqua mas monazonman man: „Ä, dao Cemo, viTar miuTuale Tavi Seniwarwymedasa da Seawuxe sibere Cemi!“ xolo man iwyo Zrwolad da tiriladdidad da ityoda: „vaÁ me, codvilsa amas, romelman warvwymide Tavi Cemi daaw ver vikadreb winaSe RmrTisa sinanulsa.“ hrqua mas Zmaman misman,rameTu: „ufali Cueni da RmerTi movida ara marTalTaTÂs, aramed codvilTa sinanulad.“*

4. hrqua mas daman misman: „aravin ganiryuna msgavsad Cemda da arcamamaTa Soris da arca dedaTa, monao RmrTisao wmidao. ukueTu Seiwiros(498v)RmerTman sinanuli Cemi, warmiyvane da me vyo morCilebaÁ Seni davhmsaxuro RmerTsa yovliTa guliTa CemiTa.“

5. hrqua mas Zmaman misman: „warved da daibure Tavi da Seisxen Ãamlni,rameTu gzaÁ Cueni ficxel ars.“ hrqua mas daman misman: „cxovel ars ufali,rameTu esreT movide da arRara ukunvijde, sada vcodevdi da warviwymide TaviCemi da arRara mewios me WurWeli eSmakisaÁ.“

6. xolo Zmaman misman ganixara friad da upyra Ãeli da waremarTnesudabnod, da mgzavr aswavebda sinanulsa da ganaZlierebda. maSin ferÃnimisni daiWrnes sificxliTa gzisaÁTa, da sdioda sisxli da daaltobdaqueyanasa. xolo igi tiriliTa didiTa da wuxiliTa icemda mkerdsa TÂssa daityoda: „Ä, ufalo, miiTuale sinanuli codvilisa da SecTomilisaÁ.“*

7. da viTar igi mividodes, mgzavrni vinme movidodes. hrqua dasaTÂssa: „mcired miaqcie gzisagan da daemale, vidremdis warvlian, rameTu araician friad daÁ Cemi xar, da codon.“  xolo igi daemala da viTar iyo igimjdomare, Sehvedra suli TÂsi RmerTsa.

8. xolo viTar warvides kacni igi, Ãma-uyo Zmaman man da araÁ miugomas. maSin iwyo midgomad kualsa mas sisxlisa, romeli sdioda ferÃTa misTa,da hpova igi aRsrulebuli. iwyo sulTqumad da ityoda: „vaÁ me, rameTu ara

306

Page 307: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Rirs-viqmen, raÁTamca aRmesrula sasyideli misi.“ da moTxara adgilsa dadahmarxa.

9. xolo didisa misgan mwuxarebisa daiZina saflavsa zeda da ixila ZilsaSina meufÀ saSineli. da warmoadgines dedakaci igi da kaci vinme Savi dga* daaqunda qartaÁ.* da aRmoikiTxvida (499r)mas Sina saqmeTa mis dedakacisaTaborotTa.

Sdr. maT. 9:13; mark. 2,17; luk. 5:32; Sdr. pelagia antioqelis cxovreba, mariam megviptelis cxovreba.* Sdr. luk. 7: 48; Sdr. mamisa iovane moklisaTAs, abrahamisa da mariamis cxovreba, tasia megviptelis cxovreba. * apok. 6: 5-12. * c£rthj, ou « qaRaldis furceli, aq: qartia.

307

Page 308: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

10. da movida angelozi sinanulisaÁ da iyo igi Suenier da aqunda qartaÁda iwyo kiTxvad momorCilebasa missa Zmisa mimarT misisa da viTarTavdauburveli da uÃamuri Seudga mas. xolo Savi igi etyoda mas: „yovelTamaT JamTa nebasa Cemsa aRasrulebda da aw erTisa dRisaTÂs mimego me?“ daSavTa maT moiwyvdies Ãelni, raÁTa Seupyrnen Tmani misni da daiTrionmaTkerZo.

11. xolo mefeman ubrZana, raÁTa ara mieaxlnen, vidremdis aRixilonsinanuli misi da brZana moRebaÁ sasworTaÁ. da angelozman gamoixuna kolofnisavseni cremliTa da sisxliTa da tkiviliTa misiTa. da aRwonnes da hpovasinanuli misi uWarbes codvisa dedakacisa friad.

12. maSin ubrZana mefeman ganZarcuebaÁ samoslisa misisani da Sehmosessamoseli wmidaÁ da spetaki da misca angelozsa sinanulisasa da miiyvana adgilsasaSuebelsa.

13. da Zmaman man ganixara sixruliTa didiTa da movida udabnod da miuTxrayoveli mamaTa. maSin misces yovelTa didebaÁ RmerTsa.

308

Page 309: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Tavi X

cxovreba anastasia patrikiasi399

(†567, 10 marti)

anastasia patrikias400 cxovreba konstantinepolis samefo karis aristokrat qalbatonzemogviTxrobs, romelmac kategoriulad uaryo imperator iustinianes sasiyvarulointrigebi da egviptis udabnos Seafara Tavi. cxovreba daculia TxrobaTa krebulSi,romelic abba daniel skitelis avtorobiT aris cnobili.

Txzuleba

erTi saWurisi udabnoSi mdebare gamoqvabulSi cxovrobda, romelic skitedan rvamiliT iyo daSorebuli. abba danielis da misi mowafis garda is aravis xvdeboda.kviraSi erTxel mowafes misTvis wyali mihqonda, magram saWuriss ar esaubreboda;Soriaxlos dgamda wylis WurWels da uxmod brundeboda ukan. erT dRes, man saWurisis senakis win Tixis firfita(Ôstrakon) ipova warweriT:„moitane xelsawyoebi da marto modi, an mowafesTan erTad.“ AweriliswakiTxvisTanave danieli mixvda, rom saWurisi ukanasknel dReSi iyo. igidauyovnebliv gaemarTa mowafesTan erTad, raTa droze misuliyo, eziarebina igi damisgan locva-kurTxeva mieRo. rodesac isini cxedars dasakrZalad mosavdnen, mowafemsaWuriss ZuZu-mkerdi SeamCnia. igi metad gaocda, magram araferi uTqvams. Mukanrom brundebodnen, mxolod maSin gaando mama daniels gaocebis mizezi. danielmauambo gardacvlili saWurisis ambavi, romelic qali iyo, saxelad anastasia. igikonstantinepolSi cxovrobda imperator iustinianes dros da gansakuTrebuliRvTismosaobiT gamoirCeoda. anastasia bizantiis erT-erTi yvelaze didgvarovani damdidari ojaxidan iyo da xSiri urTierToba hqonda samefo karTan. qalwuliimperatoris yuradRebis centrSi aRmoCnda, romelic misi saTnoebisa da silamazismoTayvane gaxda. magram iustinianes aseTma damokidebulebam dedofali TeodorassaSineli eWvianoba da risxva gamoiwvia da anastasias gadasaxleba moisurva. Pesrom Seityo patrikiam, sasaxlis samudamod datoveba da egvipteSi gaqceva

399 wminda anastasiasadmi miZRvnili kopturi panegiriki: „wmindanTa Tayvanismcemeli mefis asulebitovebdnen didebas, sasaxleebs da saidumlod midiodnen SietSi(skite), berebis metropolSi. Sietis didsada wminda udabnoSi aRasrulebdnen saRvTo cxovrebas. erT-erTi RvTismosavi zenonis (474-496ww.) asulielaria(hilaria) iyo; agreTve qalwuli anastasia, romelmac wminda patriarq seveross miswera: rodesacuRmerTo, mkrexelma iustinianem masTan SeuRleba moisurva, wminda patriarqi severosi antioqiidan gandevna.man egviptes Seafara Tavi da am qveynis locva-kurTxevaSi dalia suli. amgvarad, netari anastasiac gaeqcaam tiran, sisxlismsmel mefes da did qalaq rakotSi(aleqsandria) gaemgzavra. xolo rakotidan SietSi mivida,raTa yvela saTayvano wmindanis neStze eloca. Dda rodesac wmindanTa Zvlebze mxurvaled loculobda masuflis mSvidi xma Caesma, romelic wminda reliqviebidan modioda: „iyav Zlieri da mxne, o, RvTismosavoqalo! icode, rom am wminda mTaze keTilad aRasruleb sarwmoebisTvis brZolas. aRsdeq suliwmindisSemweobiT, gaemarTe axalgazrda mamasTan, wminda danielTan, romelic girCevs, rogor moiqce.“ amgvarad,igi SietSi wminda mamasTan, abba danielTan mivida da yovelive uambo. wmindanma mas anaqoretis statusimianiWa; qalma asketis tansacmeli Caicva, meudabnoe gaxda da RvTisTvis tanjulma, uflis siyvarulSidalia suli. igi zeciuri sauflos Rirsi gaxda da mis meuRle qristesTan damkvidrda. rodesac samudamodganisvena, yvela didebulmawmindanma da angelozTa dasma sixaruliT saukuno locva-kurTxeva miuZRvna.ixileT qristesTvis wminda wamebulTa Zliereba. ixileT, rogor moamzades maT(wmindanebma) mefis asulTamokvdavi sulebi saukuno zeciuri qorwinebisTvis“, ix. MM. Seymour de Ricci et E.O. Winstedt, Les quaranteneuf vieillards de Scété, 39, p.27. (TargmaniFfrangulidan, avt.)400 patrikiosi, patrikia, igive patrici, patricia (berZ. patr…kioj ( patrik…a), laT.patricius(patricia)-~aristokratuli ojaxis Tavi”), maRali Tanamdebobis privilegirebuli piri, aristokrati,warCinebuli rangis warmomadgeneli romis imperiaSi.

309

Page 310: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

gadawyvita. man saidumlod daiqirava gemi da RamiT aleqsandriisken gaemgzavra.aleqsandriidan xuTi milis manZilze, pemptonSi(Pšmpton),401 RvTismosavma qalmamonasteri daaarsa, romelsac didi xnis manZilze patrikias monasteri ewodeboda.dedofali Teodoras gardacvalebis (548w.) Semdeg iustiniane didxans eZebda anastasias.SeSfoTebulma qalma mamakacis tansacmeli Caicva da Cumad datova monasteri. igiskiteSi gaemarTa, yovelive uambo abba daniels da Seevedra mas senaki mieca. danielmaigi lavridan sakmaod moSorebul gamoqvabulSi waiyvana. anastasia iq damkvidrda,saxeli anastas saWurisad gadaikeTa da danielis mier miTiTebul gamoqvabulSi ocdarvawlis ganmavlobaSi meudabnoe asketis umkacres cxovrebas eweoda. Aaravin icoda misivinaoba da adgilsamyofeli danielisa da misi mowafis garda.

abba danieli „sulis margebeli“ Txrobebis mixedviT

anastasia patrikias cxovreba figurirebs TxrobaTa krebulSi, romelic abba daniel skitelsmiewereba.

l.kluniem vrceli naSromi gamosca Ddaniel skitelis Sesaxeb (Vie et récits de l’abbéDaniel le Scétiote(VIe siècle), romelic wmindanis biografiul monacemebsa daberZnul teqstebs moicavs. teqstebi amoRebulia egvipteli meudabnoe mamebiscxovrebidan da agreTve apofTegmebidan. uZvelesi berZnuli redaqciebi daculiaxelnawerebSi, romelTaganac yvelaze adreuli IXs.-iT TariRdeba. Txzulebebi Seicavensxvadasxva personaJis biografiul cnobebs, romlebsac urTierToba hqondaT skitesudabnoSi damkvidrebul abba danielTan. avtoris cnobiT, berZnuli teqstebi originalebswarmoadgenen. naSromSi agreTve gamocemulia cxovrebis sxvadasxva versiebi,romlebic or jgufad iyofa. P

I. berZnuli, siriuli, arabuli versiebi. avtoris azriT, arabul da siriulversiebSi mravali miniSnebaa, romlis safuZvelzec SesaZlebelia berZnulidanmomdinareoba davaskvnaT. miuxedavad imisa, rom arabuli da siriuli originalTansakmaod axlos dgas, berZnuli Txrobebi gansakuTrebiT sayuradReboa.

II. kopturi da eTiopuri versiebi. Ees krebuli srulad ar Seicavs pirveljgufSi arsebul Txrobebs; masSi arsebuli teqstebi pirvel jgufSi ar iZebneba.

daniels TerTmeti Txroba miwereba, garda sami teqtisa, sadac beri mTavaripersonaJis rolSi gvevlineba. TerTmeti nawarmoebidan cxra berZnulad arisSemonaxuli, erTi _kopturad da eTiopurad da erTi _ mxolod eTiopurad.402 aqvedavZenT, rom krebulSi ar figurirebs s. brokis mier gamocemuli meZavi aleqsandrieliscxovrebis siriuli versia, romelic agreTve daniels miewereba,.

Mmagram aris Tu ara wminda danieli am TxzulebaTa avtori da arsebobda Tu araigi realurad?

AberZnuli saeklesio kalendris mixedviT, anastasia patrikias moxseniebis dRe10 martia, xolo romaul kalendarSi misi saxeli ar figurirebs. l. klunies miergamocemuli nawarmoebebi warmoadgenen berZnuli paterikuli krebulebidan(Apophthegmata, Gerontica) amoRebul „sulis margebel“ Txrobebs, romlebSic

401 pemptoni (pšmptoj) ~mexuTe”( Pšmpton, “mexuTe nawili”), mdebareobda zRvisa da mariutis tbisgamyof sanapiro zolze, daaxloebiT xuTi milis manZilze aleqsandriis dasavleTiT, cf. A.D. Lucot,Histoire Lausiaque, p. 38-43; Sozomène, HE., p.696; F. von Woess, E. Schartz, Das Asylwesen Ägyptens,p. 258-259.

402 L. Clugnet, Vie et récits de l’abbe Daniel le Scétiote; G. Garitte in DHGE, 14, pp. 70-72; M. Delcourt, «LeComplexe de Diane», RLR, 153, p. 6; A. Anson, «The Female Transvestite» VIA, 5, p. 29.

310

Page 311: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mTxrobeli abba daniel skitelia. arsebobs am TxzulebaTa siriuli, arabuli dakopturi versiebi, xolo erTi naTargmnia somxurad.403

anastasia patrikias cxovrebis ganxilvamde aucilebelia gaSuqdes romel mama danielsexeba Txroba.

wminda mamaTa cxovrebaSi da apofTegmebSi xSirad moixsenieba analogiuri saxelismqone ramdenime beri,.404 magram mxolod ori wminda danielia cnobili. Ppirveli _arsen didis moswavle, wminda kiriles Tanamedrove, romelic 444 wels gadaicvala,meore _VIs-Si cxovrobda. „sulis margebel“ TxrobaTa umravlesobaSi danieli mxolodmTxrobeli, an mTavari personaJia. igi Semdegi saxelebiT moixsenieba: abbadanieli, abba daniel skiteli, skites mRvdeli abba danieli, Cveni wminda abbadanieli _ skites iRumeni.405 danieli bavSvobidanve berad aRikveca, xoloTxzulebebis mixedviT, igi VIs-Si cxovrobda. amas anastasia patrikias da evlogiusqvismTlelis Txrobebi adasturebs, romlebic iustinianes I-is(527-565ww.) drosganviTarebuli movlenebs aRweren. danieli Seeswro iustinianes gardacvalebas, radgankopturi versia gvamcnobs, rom 576 wels igi skiteSi imyofeboda. Rrmad moxucebulmadanielma cxovreba oTxmocdaaTi wlis asakSi tambokSi, qvemo egvipteSi daasrula.

abba danieli berZeni iyo da mxolod berZnul enas flobda. amas adasturebs misimogzauroba zemo TebeSi, sadac berebs sityva berZnulad mimarTa. im dros igi 24wlis iyo. Tebes Semdeg man imogzaura romSi, konstantinopolSi, efesSi, antioqiasada ierusalimSi. egvipteSi dabrunebisTanave igi ganmartovda, raTa meudabnoebasSesdgomoda. danielma skites udabno SearCia, iq damkvidrda da anton didis ojaxisasketi meudabnoebis msgavsad, umZimes TviTgvemas misdevda. am regionis berebi,romlebic anton didTan iyvnen dakavSirebulni, erT saerTo wess ar icavdnen. radgandanielis epoqaSi (VIs.) skites udabnoSi monasteri ar arsebobda, isinierTmaneTisgan sakmaod moSorebul senakebSi iyvnen ganmartovebulni.406 am faqts403 L. Clugnet, Vie et récits de l’abbé Daniel le Scétiote, p. 8-30, 68-76; AASS., mars, II, p. 40-43; P. Guérin,Vies des saints, 3, p. 229; H. Delehaye, Synaxarium, p. 524-528; E. Wipszicka, «Le rôle et le statut de lafemme en Égypte hellénistique», CSCO, 37, p. 387-389; S. Brock, S. Harvey, «Anastasia» in Holy Women,p. 142-149; BHG 79-80; AB, 59, 1941, p.32; BHO, 608; BHO, 618; BHG, 121-122: BHO, 59; ROC, .5, 1900,p. 66-67 ; berZnuli teqstebi gamocemulia agreTve ROC, 5, 1900, p. 50-73, 254-271, 370-391; siriuliversia gamocemulia ROC, 4, p. 391- 401 xelnaweris, Paris, Syr. 234 mixedviT; kopturi versia,ROC, 5,p. 535-552; yvela am redaqcias Tavis mouyara da gamosca l. kluniem naSromSi saTauriT: L. Clugnet, B…ojtoà ¢bb© Dani»l toà Skhtiètou, Paris, 1901; berZnuli teqstebi ZiriTadad amoRebulia Semdegixelnawerebidan: Coislin 232, 282, 283, Grec 914 de Paris. 404 P.G.65, col.154, 155; P.L. 73, col.801, 844, 915.405 G. Garitte in DHGE, , 14, p.70-72.

406 L. Clugnet, édifiant fable Vie et récits de l’abbé Daniel le Scétiote, p. 3-7; „egviptel mamaTa apofTegmebis SeswavlissafuZvelze SesaZloa iTqvas, rom skite (vadi natruni), kopt. Schiît, berZ. Skuaqij, Skuqij xolo laT. Scoetis,, erT-erTi yvelazesaxelganTqmuli da cnobili saxelwodebaa qristianuli egviptis geografiul samyaroSi“, cf. É. Amélineau, La géographie de l’Égypte,p. 433-449; skites udabno aleqsandriis samxreTiT mdebareobs. aleqsandriidan iq misasvlelad dRe-naxevari, xolo kairodan—sami dRea saWiro. berZnul teqstebSi igi moixsenieba Sk»th, Sk»thj, romelickopturad „udabnos” niSnavs. Ees termini aTonis mTaze imTaviTve ixmareboda skitel asket mamaTaizolirebuli ermitaJis aRsaniSnavad. apofTegmebis krebuli skites samonastro centris gansakuTrebultradicias gadmogvcems. Martivi cifriT gamoxatuli detali sakmarisia, raTa am adgilis gansakuTrebulipopularoba da mniSvneloba warmovidginoT: apofTegmebSi sityva „skite“ oTxmocjer meordeba; oTxjer metad,vidre „senakebi“(kelia) da ocjer metad, vidre „nitri“. „es adgili udabnoa“ — rufinusis cnobiT, terminipanerhmÕj TiTqmis teqnikuri terminia „didi udabnos“ dasaxasiaTeblad, anu Cinebuli adgili asketberTaTvis, sadac nebismier gandegils SeeZlo ecxovra da emoRvawa. Nnitridan skiteSi misasvlelad 24saaTi iyo saWiro, xolo mogzaurobisTvis–zedmiwevniT rTuli pirobebi, radgan skitemde arc gza arsebobdada arc raime biliki. mogzaurebi iZulebulebi iyvnen varskvlavTa ganlagebas mihyolodnen. udabnoSiukvalod dakargvis xifaTi eloda yvelas, vinc odnav Secvlida mimarTulebas. Aam adgilis urTulesigeografiuli garemo naTels hfens da gvixsnis istorikosebis siCumes skitesTan dakavSirebiT. Mistoriulicnobebis simwiris miuxedavad, skites samonastro centri jer kidev IVs.is meore naxevarSi realuradarsebobda. paladi helenopoleli „lavsaikonSi“ mogviTxrobs, rom igi skiteSi (388-399 ww.) cxovrobda

311

Page 312: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

berZnuli teqstebi adastureben, romlebSic monasteri arsad ar moixsenieba.wmindanma rodesac evlogius qvismTleli gaicno, mas samonastro cxovreba didi xnisdawyebuli hqonda. K

koptur da eTiopur versiebSi, danielis biografi mogviTxrobs: „rodesac danieliiustinianes wargzavnilebma gaafrTxiles papi leonis siaSi Caweriliyo, man dokumenti jariskacebs xelidangamostaca, naglejebad aqcia, yvriliT amcno yvelas papis mkrexelobis Sesaxeb da qalkedonis krebas anaTemagaugzavna. Semdeg datova skite da tambokSi gaixizna, sadac monasteri daaarsa. xolo iustinianesgardacvalebis(565w.) Semdeg abba danieli skites daubrunda.“ kopturi teqsti erT frazas amatebs:„rodesac barbarosebma skite daipyres, danieli tambokSi dabrunda da iq miicvala.“407

l. klunies naSromSi Tavmoyrili Txzulebebis safuZvelze SesaZloa danielisbiografia Camoyalibdes. Mmagram ucnobi avtoris yvela Txrobas, „sulis margebeli“fabulis xasiaTi aqvs, Tumca maTSi istoriuli xasiaTis cnobebic aris Tavmoyrili.savaraudoa, rom es nawarmoebebi erTi da imave danielis avtorobiT arCamoyalibebula, radgan xSirad Txrobis procesSi danielis romelime mowafeTaganierTveba. xelnawerebidan arcerTi ar aris IXs.-ze adreuli, xolo teqstebSi arsebuliliteraturuli problemebi jerjerobiT gadauWrelia. magaliTad, markoz suleli dawminda maTxovari, Camoyalibebulia ara skites tradiciebze, aramed isinialeqsandriuli folkloris specifikur niSnebs avlenen. xolo evlogiusis SesaxebTxrobis formula miuTiTebs, rom Txzuleba masSi ganviTarebul movlenebze gacilebiTgviandelia. A Txzulebis teqsti daculia a.s. levisis mier gamoqveynebul siriul-palestinur palimpfsestSi. avtoris azriT, igi VIs.-Si Camoyalibda da xelnawerSianastasia patrikias cxovrebis Semdeg figurirebs. daTariReba Tu realobas Seesabameba,siriul-palestinuri dokumenti danielis TxrobaTa yvelaze adreul redaqciebsgvawvdis.408

anastasia patrikias cxovreba qarTul hagiografiaSi xelnawerebi da uZvelesi redaqciebi

qarTul naTargmn hagiografiaSi anastasia patrikias cxovrebis sami uZvelesiTargmani arsebobs, romlebic Semdeg xelnawerebSia daculi:

1°) A-35 ( X-XIss.) (261v- 264v); paterikoni, Targmani efTvimemTawmidelisa;

2°) A-1105( XIs.) ( 181v-183v);409 paterikoni, Targmnili Teofilexucesmonazonis mier;

3°) bodl.1(XIs.)488r-490r hagiografiuli krebuli, ucnobi avtori;4°) A-382 (XVs.) krebuli bodl.1-is gviandel redaqcias warmoadgens.

Tebel da qvemo egviptel berebTan erTad. Tumca mas urTules pirobebSi mouxda mogzauroba; keliadanskiteSi misasvlelad man heronTan, albinosTan da ramdenime berTan erTad udabnos siRrmeSi 40 miligaiara. erTi beri SimSilisa da wyurvilis gamo gardaicvala, radgan erTi kviris ganmavlobaSi maT mxoloderTxel miiRes sakvebi da samjer dalies wyali. miuxedavad mZime mogzaurobisa, paladi aRtacebuli damoxibluli darCa skiteli mamebis rCeuli RirsebiTa da RvawliT, cf. J. C. Guy, Les apophtegmes des Pères,Collection systématique, p. 35; A. J. Festugière, Enquête sur les moines d’Égypte, p. 40-45.407 „am soflis (tambokis) saxeli skites iRumeni danielis cxovrebaSi moixsenieba“, cf. É.Amélineau, La géographie de l’Égypte, p.476; cf. ROC, 5, p.653-564.408 G.Garitte, «Daniel de Dcété», Dictionnaire d’histoire et de géographie ecclésiastique, p.70-72. 409 Zveli qarTuli literaturis itoriaSi Teofile xucesmonazonis Sesaxeb biografiuli monacemebi sakmaodmwiria. arsebobs cnoba, rom igi arsen iyalToelisa, efrem mciris da ioane tariWisZis Tanamedrove iyo.maSasadame, XIs-is meore naxevarSi moRvaweobda. 1114 wels igi saqarTveloSi Semosula, an dabrunebula,k.kekeliZe, istoria, 1, 243-246.

312

Page 313: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

p. peetersis katalogSi anastasia patrikias cxovrebis aRwerilobas xarvezi axlavs:Sesavali da Txroba gamotovebulia. naSromSi mxolod nawarmoebis finalia mocemuli,romelsac kanonike mZovaris cxovrebis Sesavali uZRvis win. gTavazobT katalogisfragments: «cxorebaÁ qalwulisa kanonikesi, romeli iyo asuli mTavrisa erTisakonstantinepolelisaÁ da iqmna mZovar. (Historia Canonicæ virginis, quae filiæerat principis Constantinopolitani et facta est «pascens» (Bosk»).— iyo vinmeerTi mamaTagani, romelsa erqua silovane da jda igi quabsa Sina monastersafaraÁsasa.. // romeli saxeli misi iTqumoda anastasia pirvelad. xolo me saWurisadgardavcvale igi. locviTa..410

katalogSi gamotovebulia sami Txroba: evgeniosisa da misi asulis mariamis cxovreba(485v-488r) anastasia patrikias cxovreba (488r-490r), usaTauro(498r-499r). bodleskrebulSi cxovrebis uZvelesi redaqciaa daculi. k.kekeliZis cnobiT, misi erTaderTigviandeli redaqcia daculia mxolod XVsaukunis xelnawerSi(A-382), saTauriT: ambadanielisi patrikiaÁsTÂs, romelman gardaicvala saxeli saWurisad.411

aqve aRvniSnavT, rom anastasia patrikias cxovrebis teqsti da gamokvleva mzad iyo,rodesac gavecaniT c.qurcikiZisa da m.dvalis mier macneSi gamoqveynebul naSroms,romelic moicavs cxovrebis teqsts erTob sayuradRebo analiziTa da komentarebiT.412

efTvime mTawmidelisa da Teofile xucesmonazonis Targmani

anastasia patrikias cxovreba paterikul Txrobebs ganekuTvneba. cxovrebis efTvimemTawmidelisa da Teofile xucesmonazonis Targmanebi gamosca m.dvalma fundamenturnaSromSi, `Sua saukuneTa novelebi~, romelic paterikuli novelebis Seswavlasa daanalizs eZRvneba.413

Danielis avtorobiT arsebuli TerTmeti Txzulebidan, qarTul enaze mxolodanastasias da oqromWedeli andronikes cxovreba arsebobs.414

sami uZvelesi redaqcia

efTvimes Targmani Sekvecilia da sxvaobs bodlesa da Teofiles SedarebiT vrceliTargmanisgan.

saTaurebi:efTvime da Teofile usaTauroa;B: amba danielisi patrikiaÁsTÂs, romelman saxeli gardaicvala saWurisad, 493r.sami gansxvavebuli Sesavali:B: saWurisi vinme dayudebul iyo Sinagansa-re udabnosa skitisasa. xolo

senaki misi eSora skitesa milioniT aTormetiT. erTsa SabaTsagansa dResa movida igiamba danielisa Semwuxrebulsa, 488r;

efT.: iyo vinme saWurisi da jda quabsa Sina mciresa, romeli iyo aTormetsamilionsa uSinaganessa skitiT udabnosa. xolo movaln igi Tuesa Sina erTgzis mamisadanielisa RamiT, gv.84;

410 P. Peeters, «De Codice», p. 316. 411 k.kekeliZe, etiudebi, 5, 135; c.qurcikiZe, «bodle N°1», mrT, 20, 389; e.gabiZaSvili, hagiografia, 310.412 ix. c.qurcikiZe, m. dvali «amba danielis avtorobiT cnobili paterikuli Txrobis kidev erTiTargmanisaTvis», mac, 1-4, 97-106. 413 m.dvali, Sua saukuneTa novelebi, 2, 84-89.414 cxorebaÁ da moqalaqobaÁ andronikesi, vercxlis msyidvelisa da meuRlisa misisa aTanasiasi, daculia: A-95(636v-637v),bodl.1(490r-494v), A-643(XIXs.)321v-234r; ix. e.gabiZaSvili, hagiografia, 137; c.qurcikiZe, «bodle N°1»,mrT, 20, 389.

313

Page 314: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Teof.: saWurisi vinme mkÂdrobda uSinaganessa udabnosa skitisasa. xolo iyosenaki misi Sors skitisagan, viTar aTrvamet milion. ese mivaln erTgzis SÂdeulsa SinaRamiT mamisa danielissa, gv. 87.415

anastasia patrikia _ anastasia netari

Teof. da B-Si anastasia patricis(patrikia) tituliT aris moxseniebuli, xoloefTvime mas terminiT, “netari” axasiaTebs.

efT.: hrqua berman: „vici, Svilo, rameTu dedakaci iyo da ukueTu gnebavssaqme netarisaÁ mis, ismine Sen gulsmodgined:“ gv.86;

B: da hrqua mas berman: „vici, Svilo, rameTu dedakaci iyo. gnebavsa, raÁTagiTxra misTÂs? ismine:“ 489v;

Teof.: hrqua mas berman : “vici, Svilo, rameTu dedakaci ars, da ukueTugnebavs, me migiTxra Sen misTÂs. ismine ukuÀ cxorebaÁ misi:“, gv.88.

anastasias biografia efTvimes Targmanis mixedviT

efTvimes TargmanSi mikvleuli fragmenti radikalurad cvlis wmindanisbiografiul monacemebs: anastasia iustinianes karis didi patricis meuRle iyo, xoloTeofilesa da bodles teqstebi amis Sesaxeb informacias ar gvawvdian:416

efT.: rameTu iyo netari ese coli didisa patrikisaÁ. da ineba mefemanaRyvanebaÁ misi palatad mravlisa sikeTisa da sibrZnisa misisaTÂs, gv.86.

B: ege pirveli patrikisaÁ iyo palatsa Sina. da mefesa istÂnianes unda,raÁTa miiyvanos TÂsa palatad didi gulisÃmierobisa misisaTÂs, 489v.

Teof.: ese ukuÀ qalwuli pirvelTagani iyo da TavTa palatisaTa Svili mSobÀlTadidTa da warCinebulTaÁ. da mefeman iustiniane ineba aRyvanebaÁ misi palatadqmnulkeTilobisaTÂs misisa da mravlisa gonierebisa, gv. 87.

efTvimes TargmanSi ar iZebneba epizodebi, romlebic aRweren iustinianes bilwganzraxvas, dedofali Teodoras eWvianobiT gamowveul risxvasa da anastasiasgadasaxlebas: B: da viTarca cna, Tevdoria aiSurva da egulva eqsoria-yofaÁ misi.Teof.: cna esÀ Teodora dedofalman da ganrisxna da ineba eqsoria-yofaÁ misi,gv.88.

daskvna

teqstebis Sedarebisas SeimCneva, rom efTvimes Targmani danarCenebisgansxvaobs, maT Soris mudmivi disharmoniaa. AamasTan dakavSirebiT, gTavazobT orhipoTezas: 1. sxvaoba gamowveulia TviT efTvimes iniciativiT; mTargmnelmaerTgvarad saxe ucvala garkveul epizodebs, raTa uaRresad umwikvlo qalis saxeCamoeyalibebina. 2. Targmani ucnobi berZnuli nusxidan momdinareobs.417

415 vsargeblobT m.dvalis mier gamocemuli teqstebiT, ix. m.dvali, Sua saukuneTa novelebi, 2, 84-89. 416 ix. cxovrebis teqsti gamokvleviT, c.KqurcikiZe, Mm.dvali, «amba Ddanielis avtorobiT», mac, 1-4, 97-

106. 417 siriul (London Addit.14601) da berZnul xelnawerebSi (Paris BNF) daculia antioqiis episkoposis severosiswerilis fragmentebi, romelic anastasias eZRvneba. AwerilebSi wminda severosi anastasias mimarTavs,rogorc konsulis meuRlesa(berZ.Øp£tissa>Ûpatoj, laT.consul, ipatosi, konsuli, umaRlesi Tanamdebobispiri romis imperiaSi) da dedaTdiakons(di£konoj).FamasTan dakavSirebiT, f.no wers: “SesaZloa Tu ara, romanastasia yofiliyo imperator anastasis ZmisSvili, pompeusis meuRle, romelmac iustinianes winaaRmdeg amboxSi (igulisxmeba„nikas“ ajanyeba 532w, romelic tragikulad dasrulda) miiRo monawileoba. qvismTleli evlogiusic SeuerTda amboxs.imperatoris brZanebiT 532 wels pompeusi sikvdiliT iqna dasjili“, cf. L. Clugnet, Vie et récits de l’abbé Daniel leScétiote, p.12; ix. werilis kopturi versia franguli TargmaniT, M. Chaîne «Une lettre de Sévère

314

Page 315: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

qarTuli uZvelesi redaqciebis berZnul da siriul originalTanurTierTmimarTeba

Agarda arabulisa, gamocemulia anastasia patrikias cxovrebis berZnuli, siriuli daeTiopuri versiebi. l. kluniem gamoaqveyna cxovrebis sami berZnuli redaqcia,daculi Semdeg xelnawerebSi: literi A_parizis nacionaluri biblioTekis fondi(BNF):Coislin 283(XIs.)fol.163v-165v.; literi B_N°914(XIIs.)fol.188r-189v variantebiT;literi C_Coislin 232(XIs.), fol.262r-262v, svinaqsari, menologioni-10 marti(wmindanis moxseniebis dRe). qarTuli teqstebi Sejerda A, B berZnulsa da siriulversiebTan. siriuli versiebisTvis gamoviyeneT f.nos,418 s. brokisa da s. harveisTargmanebi.419 qarTuli sruliad sxvaobs berZ.C-sgan. xolo rac Seexeba berZ. A,Bredaqciebs, qarTuli xan A-s Tanxvdeba da sxvaobs B-sgan, an piriqiT.

saTaurebi

qarT.B redaqciis saTauri Tanxvdeba berZ.B-s, berZ.A-sgan sxvaobs:berZ.B: Toà aÙtoà ¢bb© Dani¾l, perˆ tÁj Patrik…aj tÁj metonomasqe…shj

eÙnoÚcou(abba danielisa da patrikias Sesaxeb, romelmac Tavisi saxeli saWurisissaxeliT Secvala).

berZ.A: B…oj kaˆ polite…a Anastas…aj tÁj Patrik…aj(cxovreba da moqalaqeobaanastasia patrikiasi).

gansxvavebebi

berZ.A da B redaqciebis mixedviT anastasias senaki skitedan Tvrameti miliTiyo daSorebuli; qarT. B da efT. GTormet mili figurirebs, xolo Teof. sizustiTmihyveba berZnul frazas:

berZ. A: EÙnoàcÒj tij œmenen e„j t¾n ™swtšran œrhmon tÁj Sk»tewj,  eicende tÕ kell…on æj ¢pÕ mil…wn dška kaˆ Ñktë tÁj aÙtÁj Sk»tewj(erTi saWurisiskitedan udabnos siRrmeSi iyo damkvidrebuli; misi senaki skitedan Tvrameti miliTiyo daSorebuli).

berZ.B:EÙnoàcÒj tij œmenen e„j t¾n œrhmon t¾n ™ndotšran tÁj Sk»tewj,eicende tÕ kell…on aÙtoà ¢pÕ dška kaˆ Ñktë mil…wn tÁj Sk»tewj(erTi saWurisi skitedanudabnos siRrmeSi iyo damkvidrebuli; misi senaki skitedan Tvramet milze iyo).

sir.: For there was an old man, a eunuch, who lived eighteen milesinto the desert from Skete(iyo erTi moxuci kaci, romelic udabnoSi, skitedanTvramet milze cxovrobda), (cf. S. Brock, S. Harvey, Holy women, p. 146; F. Nau,p. 87.)

B.: saWurisi vinme dayudebul iyo Sinagansa-re udabnosa skitisasa. xolosenaki misi eSora skitesa milioniT aTormetiT, 488r.

efT.: iyo vinme saWurisi da jda igi quabsa Sina mciresa, romeli iyoaTometsa milionsa uSinagane[s]sa skitiT udabnosa, gv. 84.

d’Antioche à la diaconesse Anastasie», OC, 53, p. 32-58.418 l. klunies naSromSi gamoqveynebulia anastasias cxovrebis siriuli versiis teqsti franguli TargmaniTurT.mTargmneli f. no, ix. L. Clugnet, Vie et récits de l’Abbé Daniel le Scétiote, p. 86-93. 419 S. Brock, S. Harvey, «Anastasia» in Holy Women, p. 142-149.

315

Page 316: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Teof.:saWurisi vinme mkvidrobda uSinaganessa udabnosa skitisasa. xolosenaki misi Sors iyo skitisagan, viTar aTrvamet milion, gv.87.

Teofiles Targmani

Aanastasias werilSi, romelic man sikvdilis win daniels gaugzavna, berZ.Baklebs momakvdavis Txovnas, mowafec waiyvanos masTan erTad. werilis teqsti ufroSekvecilia, vidre danarCen teqstebSi da mxolod xelsawyo-iaraRebs axsenebs:

berZ. B: Fšre t¦ ™rgale‹a kaˆ deàro(„moitane xelsawyoebi da modi“).berZ.A: Fšre t¦ ™rgale‹a kaˆ deàro mÒnoj, oÙ m¾n ¢ll¦ kaˆ Ð

¢delfÒj(„moitane xelsawyoebi da modi mowafesTan erTad“).sir.: “Bring your work tools and come with your disciple.”(„moitane

xelsawyoebi da modi mowafesTan erTad“), s.broki, gv. 146. qarT.B da efT. ufro uaxlovdebian berZ. A, xolo Teof. vrceli, ganfenili dauxvsityviania:

qarT.B : „miixuen, mamao, WurWelni da moved mxolod ZmiTurT“. efT.: „aRiRe saTxroli da movediT Sen da Seni mowafe“. Teof.: „mamao, moSurÀ martoÁ vidre Cemadmde da mowafÀca Seni, da Tana

moitaneT saTxroli“.  berZ.B aklebs frazas, romelic berZ. A-Si figurirebs: oÛtwj oân ™po…ei Ð

maqht»j(mowafe amgvarad moqmedebda). Aanalogiuri fraza yvela qarTul teqstSia mocemuli, Tumca Teofile mcired

avrcobs:Teof.: da esreT hyofda yovelsave mowafe igi berisaÁ, viTarca ganewesa

misda moZRuarsa missa.

sxvaoba berZnul teqstebs Soris

Nnacvlad berZ.A klaÚsantej=“itires”, berZ.B gvawvdislal»santej= “isaubres”, xolo berZ.A-is ufro vrcel frazas qarT.B, efT.da Teof.sruli sizustiT Targmnian:

berZ B: Kaˆ lal»santej oƒ ¢mfÒteroi ¢pÁlqon(da isaubres ra, orive wavida) berZ A: Kaˆ klaÚsantej ¢mfÒteroi ™xÁlqon kaˆ ¢pÁlqon e„j tÕ sp»laion(da

itires ra, orive gamovida da gamoqvabulisken wavida). sir: The two men wept and came(orive kacma itira da wavida), p.146 qarT B: da viTar itires, warvides da miiwines quabsa mas.efT.: da waremarTnes ornive tiriliTa didiTa.Teof.:da itires friad zogad orTave da warvides.efT. Teof. berZnulisgan sxvaoben, xolo qarT. B axlos mihyveba berZnuls,

mxolod erT sityvas (¢mfÒteroi), aklebs.

SeTanxmeba qarT.B da berZ. B Soris

berZ.A: kaˆ ¢nablšyaj prÕj ¢natol¦j, kaˆ e„j t¦ dexi¦, œlamyen tÕ prÒswponaÙtoà Ùper tÕn ¼lion(da aRmosavleTisken da marjvniv gaixeda; misi saxe mzeze ufrometad gabrwyinda).

berZ.B: Kaˆ ¢nablšpei e„j t¦j ¢natol¦j kaˆ e„j t¦ dexi¦ kaˆ lšgei: “Kalîj½lqate, ¥gwmen”, kaˆ ™gšneto tÕ prÒswpon aÙtoà æj pàr(da man aRmosavleTisken damarjvniv gaixeda da Tqva: „mSvidobiT moxvediT, wadiT“; da misi saxe cecxliviTgaxda.)

siriuli sxvaobs:

316

Page 317: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

sir.: and he looked in the direction of the east and the south,stretched out his hands and said: “You did well to come, let us be off.” His faceshone like lightning from heaven(da man gaixeda aRmosavleTisa da Semdeg samxreTismimarTulebiT, xelebi gaSala da Tqva: „keTilad moxvediT, wadiT“. misi saxe zecismsgavsad anaTebda), p. 147.

qarT.B: da eseraÁ Tqua, miixila aRmosavaliT da marjueniT da Tqua: „keTiladmoxuediT, migualeT. da meyseulad ganaTlda piri misi, viTarca cecxli, 489r.

efT.: da mihxedna marjueniT da Tqua: „ÃelTa SenTa Sevhvedreb sulsa Sensa.“da iqmna piri misi, rogorc mzÀ. 

Teof.: da mixedna marjuÀniT kÀrZo da Tqua: „kÀTilad moxuÀdiT.“ dagabrwyinda piri misi, viTarca lampari cecxlisaÁ.

efT. da Teof. ara marto siriuli, berZnuli redaqciebisgan, aramederTmaneTisganac sxvaoben. Ggansxvaveba berZnul redaqciebSic Cndeba: berZ. A[«¼lioj», «mze»] da berZ.B: [«pàr», «cecxli»], romelsac qarT.B Tanxvdeba.

berZnulis gavlena da sxvaobebi

eWvsgareSea, qarTuli redaqciebi berZnulidan momdinareoben, magram aris Tuara SesaZlebeli gamoqveynebuli berZnuli teqstebis dednebad miCneva?

qvemoT moyvanili fragmentebi aCvenebs, rom berZ. A da B erTmaneTisgansxvaobs; siriuli axlos mihyveba berZ.B-s. xolo rac Seexeba bodlesa da efTimesTargmans, isini ara marto erTmaneTisgan, berZnulisganac sxvaoben. Teofilesinterpretacia ufro axlosaa klunies mier gamoqveynebul teqstebTan, Tumcagansxvavebebi aqac SeiniSneba.

qarTulis konfiguraciaSi berZnulis gavlena SeimCneva, rac kalkiT dasturdeba:vyoT siyuaruli «poi»swmen ¢g£phn», anu aRapi dakrZalvis Semdeg micvalebulis sulismosaxsenebel rituals niSnavs. berZnulis mixedviT am frazis konteqstisayuradReboa: ~siyvarulis (aqti)SevasruloT”.

berZ.B: Kaˆ q£yantej aÙtÕn kaˆ poi»santhj eÙc¾n, lšgei Ð gšrwn tù maqhtÍaØtoà: «KatalÚswmen t¾n nhste‹an s»meron, kaˆ poi»swmen ¢g£phn ™p£nw toàgšrontoj. Kaˆ koinwn»santej eáron œconta aÙtÕn Ñl…gouj paxam£daj kaˆ brekt£ kaˆpoi»santej ¢g£phn ™p£nw aÙtoà(rodesac igi dakrZales da iloces, uTxra bermamowafes: „dRes SevwyvitoT marxva da am beris aRapi aRvniSnoT.“ rodesac eziarnen,ipoves cotaodeni orcxobila, dambali qerqebi da aRapi gadaixades).

berZ.A: Kaˆ q£yantej aÙtÕn kaˆ po»santhj eÙc¾n lšgei Ð gšrwn: “KatalÚswmens»meron kaˆ poi»swmen ¢g£phn ™p£nw toà gšrontoj(rodesac igi dakrZales da iloces,berma uTxra: SevwyvitoT dRes (marxva) da am beris aRapi aRviSnoT.)

sir.: When they had buried him and performed the service and prayers, theblessed Daniel said to his disciple: “My son, let us today break our fast, andbreak bread over the old man." Having partaken of the Sacrament, they found a fewbits of flat bread and some soaked crusts; then, once they had eaten and hadsomething to drink(rodesac igi gakrZales da aRasrules wirva-locva, netarmadanielma uTxra Tavis mowafes: „Cemo Svilo, SevwyvitoT dRes marxva da gavtexoTpuri am beris saxelze.“ ziarebis aRsrulebis Semdeg maT ipoves brtyeli puris(flatbread) cotaodeni natexebi da ramdenime dambali qerqi; Semdeg SeWames da cotaodenidalies), ix.S. Brock, S. Harvey, Holy Women, p.147;

Quand ils l’eurent enterré et eurent accompli l’office et les prières, lebienheureux Daniel dit à son disciple: “Mon fils, cessons le jeûne aujourd'hui etrompons le pain (“consacrons l’Eucharistie”) sur ce vieillard. Quand ils eurentcommunié, ils trouvèrent quelques morceaux de pain plat et un peu de croûtes,trempées (dans l’eau) (rodesac igi dakrZales da aRasrules wirva-locva, netarma

317

Page 318: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

danielma uTxra Tavis mowafes: „Cemo Svilo, SevwyvitoT dRes marxva da purigavtexoT (evqaristia SevwiroT) am beris saxelze.“ rodesac eziarnen, maT ipovesbrtyeli purisnatexebi da (wyalSi) dambali qerqebi), cf. Nau, p. 88-89.420

qarT. B: viTarca dahmarxes, yves locvaÁ. da hrqua berman mowafesa TÂssa:„davacadoT dRes marxvaÁ da vyoT siyuaruli bersa amas zeda.“ da viTarca eziarnes,poves mcired paqsimati da dambali cercÂA da yves siyuaruli.

efT: da viTarca dahfles igi, hrqua berman: „davhÃsnaT dRes marxvaÁ, Svilo,da vyoT siyuaruli guamsa zeda wmidisa amis berisasa.“ eziarnes da pir-iÃsnes darameTu poes paqsimadi da cerc dambali.

Teof.: da viTarca dahflÀs igi da yves locvaÁ, hrqua berman mowafesa TÂssa:„davhÃsnaT, Svilo, dRes marxvaÁ da vyoT siyuaruli samarxosa zeda berisasa. “ daeziarnes igini da poves mcired paqsimadi da ospni dambali da yves siyuaruli saflavsamas zeda berisasa.

saerTo jamSi, qarT.B, efT. Teof. ufro uaxlovdebian berZ. B-s, vidre berZ.A-s, romelic mniSvnelovan kumSvas aCvenebs.

yuradRebas vamaxvilebT qarTuls teqstSi arsebul sityvaze “keci”, romlisberZnuli Sesatyvisia Ôstrakon _“niJara”, “Tixis jami”, an “Tixis natexi“(kaˆe‡pote eÛrVj Ôstrakon...gegrammšnon=“pova keci dawerili”). es ukanaskneliegvipteSi gamoyenebuli Tixis gansakuTrebuli natexis aRmniSvneli terminia,romelsac Zveli egviptelebi, xolo Semdgom berZnebi sawerad iyenebdnen. vfiqrobT,am specialuri terminis qarTuli Sesatyvisis(keci) koreqtuloba berZnuli wyarosgavlenas kidev erTxel adasturebs. 421

gingila, seir£, qamari 

BvfiqrobT, efTvimesa da Teofiles Targmanebis berZnuli warmomavloba eWvs arunda iwvevdes. xolo bodles redaqciis analizisas yuradRebas ipyrobs sityva“gingila”, romelic mxolod am teqstSi figurirebs. berZnulSi misi Sesatyvisia seir£¹(~Toki”), siriulSi–girdle, corde (~qamari”), xolo Teof. _ “siraÁ”. i. abulaZisada z. sarjvelaZis leqsikonebSi aRniSnuli sityva ar daiZebna. gTavazobTfragmentebs teqstebidan:

berZ.B: kaˆ bast£santej t¾n seir¦n ¿n œkamnen ¢pÁlqon eÙcaristoàntej tÕnQeÕn ™n tù kell…w ˜autîn(da waiRes Toki, riTac igi Sromobda, wavidnen maTisenakisken da adidebdnen RmerTs).

berZ.A : kaˆ bast£santej t¾n seir¦n ½negkan kaˆ Ãlqon eÙcaristoàntej tùQeù(da maT waiRes Toki, wavidnen da RmerTs adidebdnen).

sir.: s. broki.: they took the old man's girdle and returned to theircelle, praising and giving thanks to God(maT aiRes beris qamari, dabrundnen420 brtyeli puri=(«flat bread», «pain plat»), vfiqrobT aq puris erT-erTi saxeoba «pita», an«puri_pita» igulisxmeba; berZ. p…tta, p…ssa, ¹ «gudroni», arab. ymaj-i; siriaSi, libanSi, TurqeTSigavrcelebuli Savi feris puri; f. f.nos Targmani siriulidan in L.Clugnet, Vie et récit de l’Abbé Danielle Scétiote, p.88-89. 421 Ôstrakon, niJara, Tixis natexi ara marto sawerad, xatvisTvisac gamoiyeneboda. Zveli egviptelebi werdnenda xatavdnen gamomwvari Tixis natexebze an kirqvis naWrebze, romlebsac kldeebTan agrovebdnen. Eestradicia, romelic antikuri egviptis wiaRSi Caisaxa, imperiis istoriis dasasrulamde ucvleli darCa.Mman kacobriobas yoveldRiuri yofis amsaxveli ieroglifuri teqstebi (angariSi, werilebi), agreTveliteraturuli nawarmoebebi(sibrZne, zRaprebi, sasiyvarulo poezia) Semounaxa. xolo mravali mxatvris mierTixis natexebis saukunovan reliefze Sesrulebulma grafikam kacobriobas Zveli egviptis saxviTi xelovnebagaacno.

318

Page 319: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

senakSi, da adidebdnen da madlobas swiravnen RmerTs); f.no.: ils prirent laceinture (“corde”), de ce vieillard et retournèrent à leur cellule, priant etremerciant Dieu(maT aiRes beris qamari(Toki), dabrundnen senakSi, da locavdnen damadlobas wiravdnen RmerTs). qarT. B: da waritanes ÃelTsaqmari misi, romel aqundagingilaÁ da warvides da adidebdes RmerTsa; efT: termini ar figurirebs; Teof.: daaRiRes maT Tana siraÁ igi, romel Sureboda, da ukumoiqces sÀnakad TÂsad dahmadlobdes RmerTsa mizÀzsa yovelTa kÀTilTasa.

Ggingila libanis qarTul xelnawerSi(Q-1477) mravalgzis moixsenieba daniSnavs Wr£rion,422 “diakvanis olars”.423 gTavazobT libanis xelnaweris erT-erTfragments: lib.Q-1477: †statai ™nèpion tÁj QeotÒkou, blšpwn prÕj t¾n e„kÒna toàCristoà, kratîn tÕ Orar…on to‹j trisˆ daktÚloij tÁj dexi©j ceirÒj, gv.52-53(isdgeba RvTismSoblis gamosaxulebis winaSe, umzers qristes xats, uWiravs ra gingilamarjvena xelis sami TiTiT); mivals da dadgebis winaSe xatsa qristesasa mxuedvelidasavleTiT epyras raÁ gingilaÁ marjuenisa xelisa.424

davubrundeT Txzulebis siuJets: ziarebis Semdeg danielma da misma mowafemgamoqvabulidan Toki waiRes. Teofile berZnuli kalkiT seir£(~Toki”)_“siraÁ”Semoifargleba. r. gvaramia, Tavis naSromSi al-busTani, “siras” ganmartebasgvawvdis. es sityva ar aris ucnobi Zveli qarTulisTvis; igi xSirad ixmareba mamaTacxovrebaSi, niSnavs ~Toks”, ~bawars” da etimologiurad ukavSirdeba berZnul sityvasseir£. avtori dasZens, rom aRniSnuli cnobebi mas i.abulaZis mier miewoda.

i.abulaZe am sityvis sxva ganmartebebsac gvawvdis: sira_finikis furclisganmoqsovili farTo Solti, Wilobi.425 am SemTxvevaSi, ubralo Tokis nacvlad SesaZloaigulisxmeba Tasma, viwro Rvedi, romelic ber-monazvnebis samosis erT-erTSemadgenel nawils warmoadgens. mas welze ixvevdnen da mkerdze gadajvaredinebuliformiT atareben.426 Tumca teqstebs Soris aqac gansxvaveba SeimCneva. MmxolodTeofiles TargmanSi vxvdebiT sityvas “Toki”, xolo anastasia palmis furclebisagannaqsovi samosiT iyo Semosili:

berZ.A,B:EfÒrei de kentÒnhn kaˆ fask…dion ¢pÕ sibÚnou; sir:Now the eunuchhad been wearing a strip of fiber, that is, palm hair, and a short-sleeved garment outside;p.147.

422Wr£rion, ou, tÕ – orarium (olari, orari )– olari, riTac diakvnebi sazeimo wirva-locvas aRavlendnen;The Deacon’s scarf (diakvnis mosaxvevi)-Chrys. XII, 776C. Sophrns. 3988. (Sdr. Isid. 272C ÑqÒnh meq ¹jleitourgoàsin ™n to‹j ¡g…oij oƒ di£konoi), .Synax.Oct 26, cf. E. A. Sophoclès, Greek Lexicon of the Roman etByzantine Period,.p. 1186; orarium, i [os] – saxis sawmendad gankuTvnili xelsaxoci, cf. ЛPC, 709; olari,Stola, (frang. l’étole), qristianobis pirveli rva saukunis ganmavlobSi olars orarium ewodeboda. 819 wels,Tavis samecniero traqtatSi „samRvdeloebis institutis Sesaxeb“ rober mori wers: «mexuTe samoss orarium-i ewodeba.»olari IVs-Si iCens Tavs. igi selis tilos qsovilisgan aris da momdinareobs sityvisgan orarium—diakvnebis «cxvirsaxoci» an «xelsaxoci»: 364 wels, laodikes(ant.qalaqi, frigiis dedaqalaqi Ad Lycum,;mefe antioqe II-m[selevkidebis dinast.] mas misi meuRlis, dedoflis saxeli uwoda)krebaze(kanoni22&23)diakvnebis TanaSemweebs da samRvdeloebis dabal safexurze mdgom pirT orarium-istareba aekrZalaT. wminda iovane oqropiri Tavis qadagebaSi „Ze SecTomili“(luk.15, 21-32) aRniSnavs, romdiakvani orariums marcxena mxarze atarebda, xolo mRvdlebi kiserze ixvevdnen mas, romelic fexebamdeeSveboda, cf. S. Tunc, Brève histoire des chrétiens, chap.11.423 gingila, diakvnis olari; cf. sulxan-saba orbeliani, leqsikoni, 1, 157. 424 Q-1477, libanis qarTuli xelnaweri, (XVs.) gadawerili 1983 wels, liturgikuli krebuli (Jamis wirva-locvani.); am frazaSi qarTuli teqsti aklebs to‹j trisˆ daktÚloij (sami TiTiT); gingilas Semcveli frazaxelnawerSi oTxjer meordeba: raJams daasrulon mgalobelTa, maSin etyvis diakoni mRvdlisa TavmodrekiT, epyris raÁ gingilasamiTa TiTiTa, gv. 17, 16,19, 29.425 Cf. r. gvaramia, al-busTani, 43-44; i.abulaZe, leqsikoni, 393.426 qamari(laT.cingulum) Miyo brtyeli, welze SemoWerili da masSi Catanebuli iyo xelsaxocis sididisselis naWeri, igive olari. uZveles epoqaSi, tyavis an qsovilis qamars mkerdze gadajvaredinebulsxmarobdnen, cf. S.Tunc, Brève histoire des chrétiens, chap.11.

319

Page 320: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

qarT.B: rameTu emosa mas samoselad TivaÁ da sqemani.(scÁma); efT.: ecua massamoseli TivisaÁ da sabeWuri TivisaÁve; Teof: ecua mas sÀvini Txzuli baÁasaSinakerZo da gareSe varemandi flasisaÁ.

egviptel meudabnoeTa tradiciis mixedviT, paxomis berebis msgavsad, romlebicxalenebsa da qamrebs atarebdnen,427 anastasia ara ubralo Toks, aramed qamarsatarebda.

sityvaze ~gingila” yuradRebis gamaxvileba gamowveulia im garemoebiT, romigi ara marto bodles teqstis warmomavlobis dadgenaSi gvexmareba, aramedsayuradRebo informacias gvawvdis TviT anastasias pirovnebis garSemo. vin iyoanastasia?

anastasias tituli

siriuli versiis teqsti gansakuTrebul interess ar iwvevs, magram igi origaurkveveli sakiTxis gaSuqebaSi gvexmareba: 1. anastasias tituli; 2. gingilassaSualebiT bodles redaqciis warmomavloba.

siriulis mixedviT, anastasia dedaTdiakoni iyo. xolo bodles redaqciaSimocemuli gingila-diakvnis olari, romelic arcerT sxva xelnawerSi ar figurirebs,wmindanis saeklesio statusis damadasturebeli mniSvnelovani argumentia.

Aaqve unda aRiniSnos, rom siriul xelnawerSi anastasias cxovrebis teqsti aramarto nisimes cxovrebis Semdeg figurirebs, aramed mis uSualo gangrZelebaswarmoadgens:428 danielma Tavis mowafes anastasias Tavgadasavali mouTxro, Semdegdabrunda senakSi da weras Seudga: „rodesac netari dabrunda Tavis senakSi, dajda da dawera, racnaxa da moismina: anastasia patrikia dedaTdiakoni iyo, romelic patriarqi severosis dros cxovrobda.manP(patriarqma) mas mravali werili miswera, raTa epasuxa kiTxvebze, romelic man(anastasiam)gaugzavna, rodesac igi skites udabnoSi wasvlamde monazvnebTan erTad Tavis monasterSi(igulisxmeba“patrikias monasteri”, romelic anastasiam daaarsa) iyo.“429

anastasias religiur statuss severosis anastasiadmi miwerili werilebissiriuli, berZnuli da kopturi fragmentebi adastureben, sadac patriarqi masmimarTavs, rogorc konsulis meuRles da dedaTdiakons. igi am werilebSi ar exebaanastasias pirovnebas. Aaq mxolod axali aRTqmis ramdenime epizodis komentaria

427 Fore…twsan de ™n ta‹j nuxˆn lebitînaj linoàj kaˆ ™zwsmšnoi. “Ekastoj de aÙtîn ™cštw mhlwt¾n a„ge…an e„rgasmšnhn, Âj ¥neu mhde ™sqištwsan, mhde kaqeudštwsan. E„siÒntej de e„j t¾n koinwn…an kat¦S£bbaton kaˆ Kuriak¾n, t¦j zènaj luštwsan, kaˆ t¾n mhlwt¾n ¢potiqšsqwsan kaˆ met¦ koukoull…ou mÒnoue„s…twsan: (RamiT isini selis usaxelo kvarTebsa da qamrebs atarebdnen; TiToeuls gaaCnda xaleni, Txisgamoyvanili tyavi, romlis gareSe arc ikvebebodnen da arc iZinebdnen. SabaTs da kviras, ziarebazewasvlamde, isini ixsnidnen qamrebs da ixdidnen xalenebs da ixuravdnen yabalaxian(kapiSoni) kukulebs),cf. F. Nau, «Histoire de saint Pacôme: une rédaction inédite des Ascetica,» PO, 4, p. 142; Perˆ tînTabennhsiwtîn, P. G. 34, col. 1099.428 mefis asulma nisimem anastasias msgavsad, mamakacis tansacmelSi Cacmulma ufals Seswira Tavi.Nnisimes cxovrebis berZnuli Semoklebuli teqsti paladis „lavsaikonSia“ mocemuli, ix. P.G. 34, chap. 39,col. 1099-1100; n.waqaZe, nisimes cxovrebis siriuli, arabuli da qarTuli versiebi; siriul xelnawerSi cxovrebis SesavaliberZnulisgan mniSvnelovnad sxvaobs: danieli mowafesTan erTad tabenesis monasters ewvia, sadac nisimeakurTxa. xolo skiteSi dabrunebisTanave, mowafes uTxra saWurisisTvis wyali miewodebina, ix. siriuliversia, L. Clugnet, Vie et récits de l’Abbé Daniel, p. 74; S. Brock et S. Harvey, Holy Women, p. 145- 146. 429 “Quand le bienheureux arriva à sa cellule, il s’assit et écrivit ce qu’il avait vu et entendu-Cette Anastasie la patricienne, est la diaconesse qui vivait au temps du saint patriarche Sévère, lequel luiécrivit beaucoup de lettres pour répondre aux questions qu’elle lui adressait lorsqu’elle était dansson monastère avec les sœurs, avant qu’elle n’allât au Désert de Scété”, F. Nau, p.76; “The blesseddisciple then went to his cell, sat down and wrote all this that heard and seen. This patrician Anastasiawas a deaconess in the time of the holy Severos; he wrote her many letters, full of explanations of thethings she used to ask him about, when she lived in a monastery withe sisters, before she arrived inthe desert of Scete”, cf.S. Brock, Holy Women, p. 148-149.

320

Page 321: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mocemuli.430 Aanastasias dedaTdiakonobis garSemo mklevarebis mier dasmul kiTxvazepasuxs mxolod bodles redaqciaSi vpoulobT, romelic cxadyofs, rom anastasiassenakidan danielma misi kuTvnili diakvnis olari=gingila(waritanes ÃelTsaqmarimisi, romel aqunda gingilaÁ, ix. B) waiRo, romelic wmindanis yoveldRiuri saxmarinivTi iyo.

berZ. B: GnwstÕn de aÙtÍ gšgonen perˆ toÚtou, kaˆ misqoàtai plo‹on kaˆnuktÕj ™mballomšnh tin¦ tîn aØtÁj pragm£twn kaˆ fugÍ crhsamšnh katalamb£nei t¾nAlex£ndreian, kaˆ katoike‹ e„j tÕ pemptÕn Alexandre…aj. En oŒj kaˆ sunest»sato™ke‹ monast»rion kaˆ lšgetai ›wj tÁj s»meron tÁj Patrik…aj (rodesac man es gaigo,iqirava RamiT gemi, aiRo ramdenime nivTi da gaipara aleqsandriisken. igidamkvidrda pemptonSi, aleqsandriis maxloblad; iq aago monasteri, romelic dRemde~patricis” saxels atarebs). siriulis mixedviT, “patrikias monasteri” mdebareobdaenatonSi(aleqsandriidan 9 mili), xolo berZnuli versiebi maspemptonSi(aleqsandriidan 5 mili) aTavseben.431

berZ. A: Kaˆ oÛte kt…zei tÕ koinÒbion tÕ mšga e„j pšmpton Alexandre…aj tÕ™pilegÒmenon tÁj Patrik…aj»(da man aago didi monasteri pemptonSi, aleqsandriismaxloblad, romelsac patricis(monasteri) ewodeba). sir.: Anastasia got up onenight, hired a boat, took various of her possessions, and came to Alexandriawhere she resided at the Enaton, building there a monastery that is called theMonastery of the “Patrician” to this day, p.148(anastasia RamiT adga, daiqiravagemi, aiRo misi kuTvnili ramdenime nivTi da movida aleqsandriaSi, sadac igidamkvidrda enatonSi, aago iq monasteri, romelsac dRemde “patricis monasteri”ewodeba).

qarT.B: xolo man imizda navi Rame da warvida mier mina(sic)aleqsandriaÁsasa da dayudebul iyo pamptos. Dda monasterica aR-veeSena mun daiTqumis modRevandlad dRemde „patrikiaÁsi”, 489v

efT.: amizda navi farulad da aRiRo saÃmari, raÁzomca unda, da Sevida navsaRamiT da warvida aleqsandriad da mun aRaSena monasteri Suenieri, romeli awca hgiasaxelsa mis(s)a.

Teof.:da imizda navi RamiT da aRiRo raÁme safaseTagani TÂsTa, daaleqsandriad moiwia, da daemkÂdra pemptons aleqsandriaÁsasa, sada-igi monastericaaRaSena, romelsa ewodebis, vidre modResamomdÀ „patrikiaÁsaÁ“. 

430 anastasias dedaTdiakonobasTan dakavSirebiT f. no gvamcnobs, rom IX saukunis londonis siriulxelnawerSi daculi cxovrebis teqsts analogiuri dasasruli aqvs. —xolo londonSi da vatikanSi arsebobsantioqiis episkoposis severosis mier anastasia dedaTdiakonisadmi miwerili werilebis fragmentebi. parizisberZnul xelnawerebSi daculi werilebSi severosi anastasias mimarTavs, rogorc konsulis meuRles(Coislin 23da195) da anastasia dedaTdiakons(Coislin 23 da 25), ix. f. nos mier gamocemuli cxovrebis siriuli Targmani,gv. 78; am faqts s.brokic (gv.143) da werilebis kopturi versiac adasturebs, romelic iTargmnagermanulad e.Svarcis mier, xolo frangulad Targmna m.Senma, ix. E. Schwartz, Das Asylwesen Ägyptens,p.258-60; M. Chaîne, «La version copte de la Vie d’Anastasie la Patrice», OC, 3, p. 32-58. 431 berZnuli menologionebis cnobiT, es Senoba pemptonSi arsebobda, cf. ROC, 5, p.57, p.399; pemptonimoixsenieba agreTve `limonarSi“: ApÁlqon oÜn ™pˆ tÕ Pšmpton(wavidnen pemptonSi), P.G.87,(3), col.2924-2925 ; teqstis mixedviT, iq mdebare aleqsandriis saxrCobelebis gamo adgili mimzidvelobiT argamoirCeoda. ZneliaDdaba pemptonis zusti adgilmdebareobis gansazRvra, magram savaraudod mis adgilzedRes sofeli daxla(Dahka) mdebareobs. pemptonis arsebobis Sesaxeb ukanaskneli informacia VI-VIIsaukuneebiT TariRdeba. paladi helenopolelis cnobiT, pemptonis regions ~eremikac” ewodebodasaxasiaTo peizaJis gamo („udabno zRvis napirze»).

321

Page 322: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

severosi antioqiis patriarqi432

zemoTqmulidan gamomdinare, arsebobs Tu ara istoriuli cnobebi imis Sesaxeb,rom anastasia severosis Tanamdrove iyo da cxovreba antioqiis am gamoCenilipatriarqis epoqaSi Seiqmna? aleqsandriis patriarqebis mematiane gvamcnobs, romseveros patriarqi, igive aSmuneini, msgavsad sxva mravali mniSvnelovani religiuripirisa, gaZevebul iqna samSoblodan da Tanamdebobidan. Ees gansakuTrebiT exebaepiskoposebs, romlebic iZulebulebi iyvnen daetovebinaT antioqia da aleqsandriaSigadasaxlebuliyvnen. SesaZloa, anastasiac konstantinepoleli saeklesio piri iyo,romelic religiuri mrwamsis gamo gaZevebul iqna da aleqsandrias Seexizna.TxzulebaSi `skiteli ormocdacxra beri“ mocemuli panegiriki am hipoTezas adasturebs(MM. Seymour de Ricci et E.O. Winstedt, Les quarante neuf vieillards de Scété, 39, p.27)

qronologiuri TvalsazrisiT, patriarq severosis identifikaciaQ sirTules arwarmoadgens. f.no Tavis naSromSi, „iovane bar aftonias cxovreba“, dawvrilebiTmimoixilavs severos patriarqis biografias anastasias cxovrebasTan urTierTmimarTebaSida gvamcnobs, rom severosi antioqiis patriarqad 512w. akurTxes, undoblobagamoecxada 518w. xolo gardaicvala 538wels. anastasiam datova aleqsandriismonasteri Teodoras gardacvalebisas (548w.) da aResrula skiteSi 576wels;maSasadame, igi jer kidev bizantiaSi cxovrobda, rodesac patriarqi konstantinepols514wels da 535-536wlebSi ewvia. avtori sagangebod aRniSnavs, rom siriuli teqstisanalizisas iqmneba STabeWdileba, rom anastasias cxovreba „patrikias monastris“istoriisa da severos antioqelis werilebis Semadgeneli nawilia.

bodles redaqciis warmomavloba

c.qurcikiZisa da m.dvalis erTob mniSvnelovanma da sasargeblo naSrommasasurveli mimarTuleba misca Cvens kvlevas.433

qarT.B-s warmomavlobaze msjelobisas, upirveles yovlisa yuradReba undamieqces J.garitis komentars, romelic zogadad l.klunies naSromsa da gansakuTrebiTTxzulebis dedans exeba. Mmkvlevaris azriT, Ddaniel skitelis avtorobiT gamocemuliTxrobebis originalis sakiTxi dRemde gadauWrelia. amasTan dakavSirebiT J.garitiwers: „teqstebis garSemo arsebuli mravali literaturuli sakiTxi dRemde gaurkvevelia da kiTxvis niSnis qveSrCeba. xolo klunies mier gamocemuli, parizis fondis xelnawerebidan amoRebuli ramdenime berZnuli teqstiam problemis mosagvareblad sakmarisi ar aris (cf.M.Bonnet, Byzantinische Zeitschrift, XIII, 1904,p.166-171). Tu uaRresi sizustiT ar iqna Seswavlili yvela berZnuli da aRmosavluri xelnawerSi daculi teqsti,da Tu ar moxda maTi koreqtuli, adeqvaturi Sejereba dedanTan, erT krebulSi maT dajgufebaze, an evoluciazemsjeloba SeuZlebelad migvaCnia.“434

432 severosi warmoadgenda antioqiis marTlmadidebeli eklesiis didebas, sapatriarqos siamayes damowafeTa ganmanaTlebels. Mmas „sirielTa gvirgvins“ uwodebdnen. severosi antioqiis patriarqad 512 welsakurTxes. 535w. igi iustinianes miwveviT konstantinopolSi gaemgzavra, xolo Semdeg egvipteSigadasaxlda. istorikosebis cnobiT, severosi egviptis udabnoSi avad Seiqmna da rodesac aleqsandriaSimihyavdaT, bar hebrausis cnobiT, igi gzaSi, ksotaSi(kopt.skoa, an saxa) gardaicvala. es qalaqi qvemoegvipteSi, gabriehis provinciaSi mdebareobs. severosis cxovreba oTxi avtoris mier daiwera: zaqariaritori, iovane, bar aftonias monastris winamZRvari, anastas I, antioqiis patriarqi da ucnobi avtori.„igi qalaq sozopolisSi daibada, sadac misi babua episkoposi iyo. axalgazrdobaSive Cinebulad Seiswavla mecniereba da Semdgom,ocdaaTi wlis asakamde, sxvadasxva qalaqebSi arsebul TiTqmis yvela filosofiur skolaSi(scol£j) miiRo ganaTleba. severosisarqiepiskoposad kurTxeva undodaT, magram man TviT ar isurva; dauyovnebliv gaemgzavra palestinaSi, berad aRikveca. Semdeg igi TviTufalis rCeuli gaxda (patri£rchj)- igi antioqiis patriarqad akurTxes“, cf. F. Nau, «Jean Rufus Evêque de Maiouma»,Plérophories», PO, 8, p. 165-166; cf. F. Nau, «Vie de Jean bar Aphtonia, textes syriaques ettraduction française», BHO, 7, p. 4-9.433 c.qurcikiZe, m. dvali, «amba danielis avtorobiT», mac, 1-4, 98-106. 434 G.Garitte, «Daniel de Scété», Dictionnaire d’histoire et de géographie ecclésiastique, p. 71-72.

322

Page 323: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

viTvaliswinebT ra garitis Sexedulebas, zemoT moyvanil kvlevas daskvnebisdajamebamde mivyavarT. bodles redaqciaSi berZnulis gavlenaze teqstSi Tavmoyrilileqsikuri kalkebi miuTiTebs.

berZnuli kalkebi: milioni mil…wn; sqema scÁma; palate palatiÒj; patrikiaPatrik…a; eqsoria ™xor…zw; mizdi misqÒw; paqsimati paxamadÒj; amba (arab. )¢bb©.magram miuxedavad zemoT moyvanili berZnulidan nasesxebi formebisa dadamTxvevebisa, Targmanis berZnulidan momdinareoba saeWvod migvaCnia. c.kurcikiZisa da m.dvalis naSromSi TvalsaCinod aris Camoyalibebuli teqstSidafiqsirebuli leqsikuri Seusabamobani, ris safuZvels berZnuli ar iZleva.magaliTad: qarT.B: «samarxomyofoÁ» berZ.A monacikÕn, «asketizmi», «ber-monazvnoba»; (efT. Teof.. «monazoneba»), berZ. B am fragments aklebs; qarT.B:«davacadoT», katalÚswmen «gavCerdeT», (efT. Teof. «davÃsnaT»); qarT.B: «mimiTuale»pšmpyate, «gamgzavne»(.efT. Teof. «warmgzavneT»); qarT.B: «Sehvedra» paršdwken«gadasca» (.efT. Teof.. «misca»).435 yvela am Seusabamobas eqvTimesa da TeofilesTargmanebi abaTileben, romlebic sakmaod axlos mihyvebian berZnuls. Tumca amSemTxvevaSic gamoqveynebuli teqtebis dednebad miCneva savaraudoa.

B_Si mikvleulma sayuradRebo detalma kidev ufro gaaRrmava Cveni varauditeqstis warmomavlobis garSemo. Ggarda Taviseburi stilisa, romelic bodlesredaqcias sakmaod ganasxvavebs berZnuli, siriuli da danarCeni qarTuliTargmanebisgan, teqstSi figurirebs sityva, romelic berZnulidan ar momdinareobs:~mina”.

qarT.B: xolo man imizda navi da warvida mier mina aleqsandriaÁsasa dadayudebul iyo pemptos.

es sityva efT. Teof. TargmanebSi ar figurirebs: efT: amizda navi farulad da aRiRo saÃmari TÂsi, raÁzomica unda, da Sevida

navsa RamiT da warvida aleqsandriad da mun aRaSena monasteri Suenieri. Teof.: aRdga da ivltoda kualadca aleqsandriaÁT sruliad martoÁ.»~mina” arabulidan momdinareobs da “ports” niSnavs. Fes sityva berZnuli

sityvis lim»n, šnoj Ð arabuli Targmania, romelic Seesabameba siriul sityvas«mînâ»-porti;436 klasikur AarabulSi-rm(ha-n).437 Mmravali mkvlevaris naSromi sityvisetimologias adasturebs. s.e. bosvorTi am sityvis garSemo wers: „palestinis Zvelsanapiroze jamniadan Razamde mdebare portebi. _ palestinis qalaqebis umravlesoba gansxvavebulispecifikuri niSnebis gamo or nawilad iyofa: qveynis siRmeSi mdebare da sanapiro qalaqebi. Eam ukanasknelTarabulad “el-mina” ewodeboda, romelic niSnavs “ports”; xolo “el-mina” sxva araferia, Tu ara berZnuli sityvislim»n Targmani.“438

maSasadame, gansxvavebuli stili, arabizmis kvali da agreTve sakuTarisaxelebis uCveulo interpretacia, rogoricaa istÂniane, Tevdoria, qmnis hipoTezas,rom SesaZloa bodles redaqcia palestinuri, kerZod sabawminduri warmomavlobisTargmania. igi momdinareobs ucnobi berZnuli originalidan, magram ara pirdapir,aramed ucnobi semituri, kerZod arabuli versiis gavliT.

435 c.qurcikiZe, m. dvali, «amba danielis avtorobiT», mac, 1-4, 103-104. 436 siriuli sityva “mina” «mînâ» -porti Seesabameba arabul sityvas “mina ”«mînâ», Journal Asiatique, Paris,1884, p. 271. 437 Cf.M. Barbot, Évolution de l’arabe contemporain, p.771. 438 Cf. C.E. Bosworth, The Encyclop(a)edia of Islam, p. 66; cf. M.S. Ginsburg, Rome et la Judée, p.164.

323

Page 324: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

324

Page 325: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

cxovreba anastasia patrikiasi

325

Page 326: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

bodle NN°1 (XIs.), hagiografiuli krebulikimeni

amba danielisi patrikiaÁsTÂs,romelman gardaicvala saxeli saWurisad1*

488r -490r

1. (488r) saWurisi vinme dayudebul iyo Sinagansa-re udabnosa skitisasa.xolo senaki misi eSora skitesa milioniT aTormetiT. erTsa SabaTTagansa*dResa movida igi amba danielisa Semwuxrebulsa, vidremdis aravin cna mislvaÁ2

misi gareSe mowafisa misisa.

2. xolo ubrZana berman mowafesa mas TÂssa, raÁTa aRavsebdes kecisaWurWelsa wyliTa mis saWurisisaTÂs kÂriakesa Sina erT3 da dasdgmidesWurWelsa mas karTa gareSe senakisa misisaTa da hrekos4 da warvides, dayovladve ara ikadros sityAs migebad misa. da hrqua mas: „hxedevd da raJamshpoo keci maxlobelad karsa mas quabisasa5 dawerili, moitane Sen Tana.” dahyofda esreT mowafÀ6 igi.

3. da erTsa dResa Sina pova keci dawerili, viTarmed: „miixuen,7 mamao,WurWelni da moved mxoloÁ ZmiTurT.“ da viTarca warikiTxa berman daweriliigi kecsa zeda, atirda tiriliTa didiTa da hrqua mowafesa TÂssa: „Ä, viTarisueti warwymida Sinaganman udabnoman.“

4. da hrqua mowafesa mas TÂssa: „ipyren WurWelni ese, miguale swrafiT,raÁTa adre miviwieniT. NnuukuÀ8 davrCeT kurTxevisa da locvisa misisagan,rameTu uflisa mivals.“

5. (488v)da viTar itires, warvides da miiwines quabsa mas da hpovesigi, rameTu simÃurvalesa9 Seepyra. da daeca beri pirsa zeda TÂssa datiriliT ityoda: „netar xar Sen, rameTu Jamisa amisTÂs ganslvisa SenisaiSrome da Seuracx-hyav10 sameufoÁ queynisaÁ da kacTaÁ.“

6. da hrqua saWurisman man bersa: „netar xar Sen, axalo abraham, rameTuravdenTa11 nayofTa miiTualavs12 qriste ÃelTa amaTgan SenTa.” da hrquaberman: „locva yav CemTÂs, Zmao.“ xolo saWurisman hrqua: „me, mamao,mravalTa locva miÃms Jamsa amas Sina.“

7. hrqua mas berman: „ukueTumca meswro me Jamisa amis, vevedremcaRmerTsa. xolo Sen yav13 locvaÁ CuenTvis, rameTu mimaval xar winaSeRmrTisa.“14

8. (489r)da warmoemarTa Wilisa misgan, romelsa zeda wva saWurisi igi.moexÂa Tavsa berisasa, ambors-uyofda da ityoda: „RmerTman, romeli momiZRuame adgilsa, manve yavn siberesa Sensa Tana, viTarca abrahamis Tana.”

9. da moiyvana berman mowafe TÂsi da daagdo igi muÃlTa zedasaWurisisaTa da hrqua: „akurTxe Svilica ese Cemi, mamao.“ da ambors-uyomas da hrqua: „RmerTo, romeli Tanamdgomare Cemda xar Jamsa amas

326

Page 327: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ganSorebisaTÂs karvisa amisgan sulTaÁsa,15* romelman ici ravdeni nabijiferÃisaÁ warudgams16 saxelisaTÂs Senisa senaksa amas, Sen ganusuene sulsamamaTa amaTTasa, viTarca ganusuene sulsa eliaÁssa17 elises* zeda, raÁTa ewodossaxeli mamaTa misTa amisve zeda.“ 1 ambaÁ danielisTÂs patrikisaTÂs, romelman gardaicvala saxeli saWurisad C. 2 misula 3 erTgzis C. 4 rekosC. 5 quabisa karsa dawerili C. 6 mowafe C. 7 mixuen C. 8 nuukue C. 9 mÃurvalebasa C. 10 Seuracx-yav C. 11

raÁodenTa C. 12 miTvalavs C. 13 hyav C. 14 uflisa C. 15 sulTasa C. 16 warudgams C. 17 eliassa C.

*Sejerebulia A 382 (XVs.)-Si dacul teqstTan: (C) redaqcia.*SabaTi (ebr. Sesveneba).*Sdr. dab. 17:5, ix. apok. 7:15 ;

327

Page 328: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

10. (490r)da hrqua bersa saWurisman: „yav1 siyuaruli RmrTisaTÂs da nuganmZrcÂ,2 romeli ese mmosies3 samoseli. aramed viTarca ese var, egreTmimiTuale4 ufalsa. da numca scnobs sxuaÁ vin5 Cemsa gareSe Tquensa.“

11. da kualad hrqua: „maziare mamao.“ da viTarca eziara, hrqua: „momeciTqristes mieri siyuaruli da locva6 yavT CemTÂs.“ da ese raÁ Tqua, miixilaaRmosavaliT da marjueniT da Tqua: „keTilad moxuediT,7 migualeT.“*8 da meyseuladganaTlda piri misi, viTarca cecxli.* da iwerda juarsa pirsa zeda TÂssa da ityoda:„ÃelTa SenTa, RmerTo, Segvedreb9 sulsa Cemsa.“* da esreT Sehvedra10 suli TÂsiufalsa. 12. da itires berTa da dasTxares11 winaSe quabsa mas. da ganiZarcua 12

berman, raÁ-igi emosa samoseli da hrqua mowafesa TÂssa: „Sehmose13

samoselsa missa zeda, romel hmosies.“14 rameTu emosa mas samoselad TivaÁda sqemani.

13. xolo viTarca hmosda15 ZmaÁ igi, ixila da cna, viTarmed ZuZuni misnidedakacisani arian, viTarca16 furcelni ganÃmelni. da ara Tqua.

14. da viTarca dahmarxes,17 yves locvaÁ. da hrqua berman mowafesaTÂssa: „davacadoT dRes marxvaÁ18 da vyoT siyuaruli* bersa amas zeda.“ daviTarca eziarnes, poves19 mcired paqsimati20* da dambali cercÂ21 da yvessiyuaruli. da waritanes ÃelTsaqmari misi, romel aqunda gingilaÁ* da warvidesda adidebdes RmerTsa.

15. da viTarca mivides, (489v) hrqua mowafeman bersa: „uwyia, mamao,rameTu saWurisi igi dedakaci iyo? viTar vmosdi, ZuZuni misni vixilen,rameTu dedakacisani iyvnes, viTarca furcelni SemWnarni.“22

16. da hrqua berman: „vici, Svilo, rameTu dedakaci iyo. gnebavsa, raÁTagiTxra misTÂs? ismine:23 ege pirvel patrikiaÁ iyo palatsa Sina. da mefesaistÂnianes unda, raÁTa miiyvanos TÂsa palatad didisa gulisÃmierobisamisisaTÂs. da viTarca cna, Tevdoria(sic)24 aiSurva da egulva eqsoria–yofaÁ*25

misi. [xolo man imizda* navi Rame da warvida miermina(sic)*aleqsandriaÁsasa.]26 da dayudebul iyo pamptos* da monasterica aR-veeSena27 mun da iTqumis modRevandlad dRedmde „patrikiaÁsi.”28

1 hyav C. 2 ganmZarcvi C. 3 moses C. 4 mimiTualeT C. 5 sxvavin C. 6 locvaÁ C. 7 moxuvediT C. 8 miguvaleTC. 9 Sevedreb C. 10 Sevedra C. 11 daTxares C. 12 ganiZarcva C. 13 Semose C. 14 mosies C. 15 mosda C.16+orni C. 17 dahmarÃes C. 18 marxva C. 19 poes C. 20 paqsimindi C. 21 cercvi C. 22 damWnarni C. 23–ismineC. 24 Teodosia C. 25 eqsorioba C. 26 mun C. xolo man imizda navi da warvida mun aleqsandriasa Rame damier warvida mina aleqsandriasa C. 27 aRaSena C. 28 patrikisa C. * Sdr. 3 mef. 19 :16; maT. 17:2-5.* Sdr. maT. 17:2; mar. 9:3; luk.9:29; ix. abrahamisa da mariamis cxovreba, pelagia antioqeliscxovreba, kanonike mZovaris cxovreba.* Sdr. luk. 23:46.*vyoT siyuaruli, «gadavixadoT aRapi», aRapi. * paqsimat-i berZ. paxam£don, tÒ: “orcxobila”, “gamxmari puri”, paqsimat-i, “mSrali da magari puri”(cxveba RumelSi, Semdeg iWreba naWrebad da kvlav cxveba. glexebi arbilebdnen mas mcireodeni wyliTa dazeTisxilis zeTiT da mindvris samuSaoebis dros yanebSi mihqondaT; aRniSnuli puri gamZlea da didxansinaxeba. cxovrebis siriuli versiis mixedviT: “brtyeli puri” (flat bread), cf. “pita” anu “brtyeli

328

Page 329: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

puri” (pain plat),berZ. p…tta, p…ssa Á (gudroni), arab.: kmaJ-i , an kmaji (Kmaj); “pita”ewodebaagreTve siriul, libanur, Turqul da arabul purs.. gingila, gingilaÁ, ar figurirebs i. abulaZis leqsikonSi. sulxan-saba: “diakvnis olari”; berZ.versiebSi gingilaÁs nacvlad vkiTxulobT seir£—“Toki”, agreTve siriul versiaSic (s. brokisa da f.nosTargmanebi: Toki girdle, ceinture), cf. L. Clugnet, Vie et récit de l’abba Daniel le scétiote, p.3-6;p.76; S. Brock, «Anastasia» in Holy Women, p. 147* eqsoria, berZn. ™xor…zw , gadasaxleba, gaZeveba * imizda, mizdeba, daqiraveba. * mina (arab.) Pporti, navsadguri; mina momdinareobs berZnuli sityvidan lim»n, šnoj, Ð “porti”.* Pšmpton – aleqsandriidan 5 milze mdebare adgili, sadac mravali monasteri arsebobda. 17. da Semdgomad sikudilisa TevdoraÁsa,(sic)1kualad euwya mas, viTarmedguls-uc mefesa waryvanebaÁ misi. da ivltoda Rame aleqsandraÁT2 da movida aqamaxlobelad Cemsa da mevedreboda me, raÁTa mivsce mas senaki gareSe skitisasa.3da man miTxra me ese yoveli.

18. (490v)da mivec mas quabi ese da gardavcvale4 samamakacoÁTa5 sqemiTa.da esera dRes ocdarvaÁ6* weliwadi aqus skites da aravis ucnobies misi gareSeSensa da erTsa sxÂsa mowfisa,(sic) da ravdenni msaxurTa misTaganniwarevlines mefesa Ziebad misa. ara xolo Tu mas,7 aramed papmanca dayovelman aleqsandriaman da aravin cna, romelsa adgilsa ars dRevandladmde.8

19. aw ixile ukuÀ ravdenni9 sameufod ganmzadebulni moswrafÀ10 arian(490r)eSmakisaTÂs brZolad da Sehmusrven ÃorcTa maTTa. xolo CuensofelsaRa11 viyveniT, ara guaqunda puri, raÁmca ganvZeRiT da kualadsamartomyofosa raÁ movediT, vnukevT12 da erTisaca keTilisa mogebad verSemZlebel viqmneniT.

20. vilocoT ukuÀ, raÁTa ufalman Cuenca Rirs-myvnes13 masve gzasa wmidaTamamaTasa da povnad wyalobaÁ14 mas dResa Sina amba anastasis, saWurisisa Tana,rameTu saxeli misi iTqumoda anastasia pirvelad, xolo me saWurisadgardavcvale15 igi locviTa da meoxebiTa dedoflisa Cuenisa RmrTismSobelisa damaradis qalwulisa mariamisiTa da yovelTa wmidaTa misTaÁTa,16 rameTu misaSuenis didebaÁ17 ukuniTi ukunisamde, amen.“†

1 Teodosiasa C. 2 aleqsandriT C. 3 sketisasa C. 4 gardavcuvale C. 5 samamakacoTa C. 6 ocdarva C. 7 man C.8 dRevadlamde C. 9 raÁodenni C.10 moswrafe C. 11 sofels raÁ C. 12 vinukevT C. 13 Rirs-myunes C. 14 wyalobaC. 15 gardavscvale C. 16 misTaTa C. 17 dideba C.

Sdr. kanonike mZovaris cxovreba.

329

Page 330: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Nnawili mesame

uZvelesi redaqciebis sinoptikuri gamocema

330

Page 331: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

331

Page 332: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

A-95 (Xs.)parxlis mravalTavi

kimeni1266-1269(602v-604v)

cxorebaÁ da sinanuli tasiaÁsimegÂptelisaÁ, romeli iyo meZav

1. (1266) Zmano Cemno sayuarelno,megulebis me Txrobad TquendasakÂrveli da brwyinvalÀ sinanuli,romeli aResrula da idida Cuen Soris. 2. rameTu romelTa unebs sinanulisaqmeTaTÂs, romeli uJamod daumecrebiT qmnes. sargebel ars sityuaÁese da nugeSinismcemel da sinanul,romelTa uyuars RmerTi da unebssinanulis.3. iyo vinme egÂptes dedakaci erTida esua mas asuli, romlisa saxelitasia. ese iyo keTil piriTa da SuenierqmnulebiTa friad. ese wariyvanadedaman TÂsman siyrmiTganve dadaadgina igi adgilsa warsawymedelsa.ismoda yovelTagan saxeli sikeTisamisisaÁ da mravalni SoriT movidodesmisa warwymedad saroskipesa da verganZRebodes sikeTiTa pirisamisisaÁTa. ali aRatydeboda gulsamaTsa, romelni hxedvides da mravalnimonagebTa maTTa gahyiddes da glaxaknisamoselsa maTsa, raÁTamca miemTxÂnesgulisTqumasa mis Tana.4. esma mamasa serapionsa, romelsaerqua sidon, rameTu mravalni miizidnawarsawymedelad sikeTeman misqalisaman. Seimosa saeriskacoÁTa dawariRo mis Tana erTi drahkani dawarvida misa. da viTarca ixila igi,gamoiRo drahkani igi da misca mas. daman (1267)miiRo da hrqua mas:`moguale Sinagan.~ da viTarcaSevides, ixila cxedari dagebulimaRali. da aÃda qali igi mas zeda daubrZana bersaca aRslvaÁ mis Tana.xolo mas viTarca esma, hrqua mas:`ara arsa senaki amissa uSinaganesi?~da xadoda beri farulad RmerTsamisTÂs. xolo man hrqua: `ars.~ hrqua

bodle #1 (XIs.)hagiografiuli krebuli

kimeni 499v-500r

mamisa serapionisTÂs

1. (504v) movida odesme mamaÁ serapiondabasa erTsa egÂptes da ixila vinmemeZavi, romeli jda karTa zeda saxlsaTÂsisaTa. da hrqua mas berman:`momelode me aqa mwuxrad, rameTuminebs yofis SenTana.~ 2. xolo man hrqua: `keTil, mamao, egrevyo.~ da viTar Semwuxrda, mivida berimisa. xolo man Seiyvana igi senaksaSina TÂssa da viTar daÃSa kari, hrquamas berman: `mgebde, rameTu rCuligÂpyries, raÁTa aRvasrulo igipirvelad.~ da dadga beri kanonsa daiwyo Û„daviTsa“ TaviTgan da fsalmun-fsalmun hyofda da ilocvida misTÂs. da

332

Page 333: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mas berman `SevideT da daviZinoTmun.~ hrqua mas tasia: `ukueTu kacTagangeSinis, aravin gÂxedavs aqa. ukueTuRmrTisagan geSinin, sadaca SevideTgÂxedavs igi.~ viTarca esma bersasityuaÁ ese, hrqua mas: `uwyia,ukueTu ars RmerTi?~

Seismina misi ufalman.

333

Page 334: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

xolo tasia hrqua: `uwyi, rameTu arsRmerTi da sasufeveli da saSjeli yofadars.~ xolo viTar esma ese bersa, friadganmxiarulda guli misi, rameTuSeismina misi RmerTman. hrqua masberman: `Ä, ubadruko, ukueTu ese ici,raÁsaTÂs esodenni warswymiden kacni?~xolo igi Seuvrda ferÃTa misTa, rameTucna, viTarmed misTÂs mosrul ars beriese da hrqua mas: `vici, mamao, rameTuars RmerTi da sinanuli, romelnimoiqcevian RmrTisa. aw momec me droÁsam dRÀ da egreT qmen, raÁ gnebavssaqmeTa CemTaTÂs borotTa, romelnivqmnen.~ xolo berman hrqua: `miiRe ege,romeli borotad moige da daw cecxliTa winaSeyovelTasa da Sen moved Cem Tana.~(maT.19:2; mar.10:21) da uCuena masadgili igi, sada poos igi da ganutevada warvida. 5. xolo tasia aRiRo, ravdeni raÁ moegosiZviTa da dawua igi cecxliTa Sorisqalaqsa da etyoda: `movediT yovelni,romelni Cem Tana isiZevdiT, da ixileT,romeli igi borotad Semekriba, viTardaiwuebis cecxliTa winaSeTquensa.~(1268) rameTu iyo nivTioqroÁsa mis, viTar oTxasi litraÁ,romeli dawua, da warvida berisa.6. xolo netarman berman, viTarcaixila, upyra Ãeli da Seiyvana igidedaTa monatersa qalwulTa wmidasa. dapova senaki iwroÁ da bneli da Seayenamas Sina da dahmsWuala da dahbeWdabrpeniTa da dauteva mcirÀ xureli,sadaÁT sazrdeli miiRos. da SeuTualadeasaxlissa(sic) monastrisasa, raÁTamiswodis puri da wyali mcired.7. hrqua netarman tasia sarkumliTgamo bersa: `sada mibrZaneb, sada iyosgansavali Cemi?~ xolo man hrqua:`magasve senaksa Sina, viTarcaSegetyuebis Sen.~ xolo man hrquakualad: `viTar vilocvide RmrTisamimarT, raÁTa Semindos me?~ hrqua masberman: `ara Rirsa xar Sen locvad miswinaSe, viTarca sxuani, arca saxelis-debad RmrTisa bagiTa SeniTa da arcaganpyrobad ÃelTa SenTa mis winaSe.

da viTar „daviTi“ daasrula berman,davarda dedakaci igi queyanasa zeda.xolo berman iwyo zepiriT „pavlesa“ dawarmoityoda da esreT aRasrula kanoniTÂsi. 3. maSin dedakaci igi gonebasa moegoda cna, raÁTa ara codvisaTÂs mividamisa, aramed suli misi ganarinos.Seuvrda ferÃTa misTa da (505r) hrquamas: `hyav siyuaruli, mamao, da sadaici, viTarmed saTno veyo RmerTsa,mimiZeRu me.~

4. xolo berman Seiyvana igi qalwulTaTana monastersa da miuTuala igiwinamZRuarsa maTsa da hrqua mas:`miiyvane daÁ ese, dedao, da nurasdasdev magas uRelsa mZimesa da nucasaqmesa ras ganuCineb TÂsad, aramedviTarca undes yofis neba ec.~

334

Page 335: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

rameTu bageni Seni Semwinkulebul arianda arawminda da Ãelni Senni Seginebularian. aramed deg oden da cremloode dahxedevd aRmosavalad da nuras ityÂ,garna sityuasa amas: `romelmandambade, Semiwyale me.~

335

Page 336: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

8. da dayo senaksa mas Sina samiweli da Seimosa morCilebaÁ dasimdableÀ. da Seewyala igi bersa dawaremarTa igi mamisa antonisa, raÁTamcacna misgan, Tu Seundoa RmerTman, anuara. da viTarca miiwia mis winaSe,uTxra mas yoveli. da mswrafl mouwodamamaman antoni mowafeTa TÂsTa da hrqua:`kacad-kacadi SeeyeneniT senaksa TÂssaamas (1269)Ramesa da locva yavTRmrTisa mimarT, raÁTa vcnaT, Tu visgamoecxados da gueswaos misTÂs, TuSeundo mas RmerTman pirveli igiSecodebaÁ misi.~ da yves egreTyovelTa, viTarca ubrZana maT. da euwyapavles, wrfelsa mowafesa netarisaantonissa, hxedvida cxedarsa dagebulsasamosliTa spetakiTa da SemkobilsaTualiTa patiosniTa da gÂrgÂnebi maszeda. da ityodes vieTnime: `visimeiyos cxedari ese?~ xolo pavle hrqua:`aravisi ars ese, aramed mamisa Cemisaantonisi.~ da esma ÃmaÁ, romeli etyodamas: `ara mamisa Senisa antonisi ars,aramed mis dedakacisa ars tasiaÁsi,romeli igi netarman serapion Seayenasenaksa.~9. da mas viTarca esma ege, aRdga damadlobaÁ Sewira RmerTsa da mividamamisa antonisa da auwya mas da yovelTaZmaTa ese yoveli. xolo maT viTarcaesma ese, aRdges mswrafl da Tayuanis-sces RmerTsa da hmadlobdes RmerTsa,romelman Rirs-yo igi eseviTarsasinanulsa da Sendobasa codvaTasa.10. maSin ubrZana netarman antonimamas serapions, raÁTa mivides dagamoiyvanos igi mier senakiT. xolo igiaRdga da mivida misa da uTxra maskacTmoyuarebaÁ RmrTisaÁ misTÂs daetyoda mas, raÁTa gamovides miersenakiT. xolo mas ara unda gamoslvis,maSin gamoiyvana igi mamaman serapionda iyofoda igi monastersa mas Sina dasaTno-eyo RmerTsa gardareulad dasabaZvelad yovelTaTÂs sinanuli igimisi da saTnoebiT cxorebaÁ.11. mogumadlen Cuenca RmerTman locviTamisiTa mis Tana SendobaÁ codvaTaÁ,

5. da viTarca dayo mciredni dReni,hrqua: `me codvili var da minebs,raÁTa mwuxriTi mwuxrad vWamo puri.~ dayo egre. 6. da merme mciredTa dReTa Semdgomadevedra winamZRuarsa monastrisasa dahrqua: `rameTu friad Sevawuxe me ufaliuSjuloebiTa CemiTa. yav siyuaruli daSemayene senaksa erTsa da kari dayav.~xolo winamZRuari igi erCda mas da yoegreT, viTarca evedra mas. da esreTRmrTisa mimarT saTnoebiT aRasrulna

336

Page 337: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

raÁTa erTobiT yovelni vadidebdeTmamasa da Zesa da wmindasa sulsa aw damaradis da ukuniTi ukunisamde, amen.†

neSti igi JamTa cxorebisa misisani.†

337

Page 338: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

A-1104 (XIs.) hagiografiul-asketikuri krebuliTargmani efTvime mTawmindelisa

cxorebaÁ wmidisa da netarisa mariam megÂptelisaÁromeli iyofeboda udabnoTa maT iordanisTa

28v-90v

1. (28v)saidumloTa mefisaTa dafarvaÁ keTil ars, xolo saqmeTa RmrTisaTaqadagebaÁ sargebel ars da didebul. rameTu esreT hrqua angelozman toviTs SemdgomadsakÂrvelisa mis axilvisa TualTa misTaÁsa da Semdgomad gansacdelTa maT, romelnimoiwines mas zeda. da kualad ganera maTgan RmrTismsaxurebisa misisaTÂs.

2. rameTu ara dafarvaÁ saidumloTa queynisa mefisaTa sacTur ars da satanjvelisa RÁrs(tob.12(12):2,6-7.) da egreTve dadumebaÁ sakÂrvelTa maT saqmeTa RmrTisaTasavnebel ars sulisa. 3. amisTÂs ukue meca meSinis saRmrToTa maT saqmeTa dumiliT TanawarsvlaÁ. nuukuesasjeli igi monisaÁ mis moiwios Cem zeda, romelman miiRo uflisagan TÂsisa talanti(29r)da dahfla igi queyanasa da romeli igi gansamravleblad mieca, yovladve araganiRo savaWrod. da raÁ ara Cemzedaca misi igi orgulebaÁ memxilos, amisTÂs aradavidumo miTxrobad saqmesa keTilisa, romeli sasmenelad Cemda moiwia.

4. xolo numca vin urwmuno iqmnebis, romelica aRwerilsa amas miemTxÂos. gina TuCemsa hgonebdes naTelsa rasme da ara WeSmaritsa aRwerad, (29v)ginaTu saqmisa amissakÂirvelebasa zeda urwmuno iyos da amisTÂs orgulebdes TqmulTa amaTTÂs.

5. rameTu Cemda nu iyofin tyuili saRmrToTa zeda sityuaTa, romelTa Sina ufaliixsenebis. da kualad ukueTu vinme udares didebulebiTa maTgan ganxorcielebulisaRmrTisa sityÂsa gulisÃma-hyofden da ver hrwmenden. misiTa miT madliTaaRsrulebulTa saqmeTa sakÂrvelebaÁ, arca erTi aqus maT sityuaÁ, garna maTcaSemndobel eyavn ufali, da ganaxuen vin sacnobelni (30r)gulTa maT Tanasarwmunoebad, rameTu icis man, viTarmed iginica uZlurebasa mas kacobrivisabunebisasa igoneben. da amisTÂs Zniad Sesawynarebelad uCns, odes uaRres bunebisasaqmeni esmodin visTÂsme misve bunebisaganisa.

6. xolo viwyo aw axlisa mas saqmisa sulierisa miTxrobad da gauwyo saqme,romeli Cuen amas naTesavsa zeaResrula, aramed nuca (30v) ese gikÂrs, Tu viTariuZlursa amas naTesavsa Sensa eseviTari saqme ipoa. rameTu madli igi, viTarmedwmidisa sulisaÁ naTesaviTi-naTesavad hpoebs RirsTa misTa da megobar RmrTisa damoqmed saqmeTa sakÂrvelebisaTa hyofs maT.

7. xolo Jamis ars aw sulierisa mis Txrobisa dawyebad.

8. iyo kaci vinme monastersa erTsa palestinisasa, Semkobil saqmiTa da sityÂTa,romeli siCCoÁTaganve aRzrdil iyo monazonebisa (31r)moqalaqobasa Sina damoRuawebasa da saxeli berisaÁ mis zosime. da nuvin hgonebs erTobisaTÂs saxelTaÁsa,

338

Page 339: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Tu mas vity zosimes, romlisaTÂs Tqumul ars, Tu scTa marTlisa sarwmunoebisagan.rameTu sxuaÁ ars ese da sxuaÁ ars igi da friadi ars maT Soris ganyofilebaÁ,daRacaTu erT ars saxeli maTi.

9. ese ukue zosime marTlmadidebel monazon (31v)iqmna siyrmiTgan, viTarca vTqu,monastersa erTsa palestinisa monasterTa Soris. da yovelive saxe moRuawebisaÁaRasrula da yovelsave wessa saTnoebisasa miiwia, yovelive kanoni monazonebisaÁdawesebuli pirvelTagan mamaTa daimarxa da mravali TaviT TÂsiTca SesZina saxeRmrTismsaxurebisaÁ da morCilebad ÃorcTa, sulisa da ganwmedad gonebisa misisaSewynarebad madlsa uflisasa, (32r)romelica WeSmaritad iqmna.

10. rameTu esreT saxeloan iqmna igi wessa zeda moRuawebisasa, vidre yovelnivegaremoÁsTa monasterTa monazonni da mravalni Sorielnica missa movidodes gankiTxvadgulissityuaTa TÂsTa da mis mier miiRebdes kurnebasa vnebaTasa da wesisa mismonazonebisa kanonisa. xolo iyo saqme mis daucxromeli wurTaÁ saRmrToTa sityuaTaÁdRe da Rame da galobaÁ, wurTaÁ sityuaTa werilisaTa.

11. da mravalgzis (32v)CuenebaTaca saRmrToTa xilvad Rirs iqmnis wmidaÁ igiberi, viTarca ityÂs ufali, rameTu: `netar iyonen wmidani guliTa, (32r) rameTu maT RmerTiixilon.“ (maT.5:8-10)da nandÂlve egreT ars, rameTu romelTa ganiwmidnen sulni maTniÃorcTa Tana igini mRÂZariTa miT TualTa sulisaÁTa da windad saukunoTa maT keTilTaaqunded xilvani igi.

12. ityoda ukue netari igi zosime, (33r)viTarmed siCCoÁTgan monastersa mas miecada vidre ergasis da samwlamde aRasrula mas Sina srbaÁ moRuawebisaÁ, raodencaSesaZlebel iyo. 13. xolo Semdgomad esodeniTa maT welTa moRuawebisa, mouÃdes mas gulissityuani,viTarca ityoda, viTarmed gansrulebul ars igi yovelTasave zeda da arara eÃmarebissxÂsi mieri swavlaÁ da igonebda TÂssa gonebasa Sina da ityoda:

14. `ars-me-a queyanasa (33v)zeda monazoni, romelmanca SeuZlo swavlad daCuenebad Cemda ucxosa rasme moRuawebisa saxesa, romelimca me ara uwyode, arcamcameqmna? anu ipoebis-me monazoni vin udabnoTa Sina uaRresi Cemsa saqmiT dagulisÃmis-yofiT?~

15. amas eseviTarsa raÁ igonebda beri igi, aha esera, kaci vinme didebulimouÃda mas da etyoda: `hoÁ zosime, keTilad giRuawies da raodenca SesaZlebel arskacisa mier keTilad givlies (34r)monazonebisa sarbieli. garna aravin ars kacTaSoris, romelsamca srulebaÁ aqunda, aramed umetes ars winamdebare igi Ruawligardasrulisa, daRacaTu kacni umecar arian saqmesa amas.

339

Page 340: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

16. xolo raÁTa scna Tu raodenni arian sxuani gzani cxorebisani, gamovedqueyanisagan Senisa da naTesavTagan SenTa, viTarca mamaTmTavari abraham da mivedmas romelsame monastersa, romel ars maxlobel iordanisa~.

17. (34v)meyseulad ukuÀ Seudga beri brZanebasa mas da gamovida monastrisamisgan, romelsa Sina aRzrdil iyo siyrmiTgan da miiwia wmidasa mas mdinaresaiordanisasa, vidre mouZRua RmerTman monastersa mas romlisaTÂs ubrZana gamoslvaÁTÂsiT senakiT. Dda hreka raÁ karsa monastrisasa, gamovida mekare da Seiwynara igida miuTxra misTÂs mamasaxlissa. xolo mouwoda mas da aRasrules locvaÁ, moikiTxnesurTierTas (35r)da dasxdes. da ixila raÁ keTili igi saxe da wesierebaÁ zosimesimamasaxlisman, hrqua mas: `vinaÁ moxual, Zmao, anu raÁsaTÂs glaxakTa amaT berTaTana moiwie?~ miugo zosime da hrqua mas: `Tu vinaÁ moval, araÁ saÃmar ars CemdaTqumad, mamao suliero, garna moa-misTÂs-srul var, raÁTa sargebeli (35v)sulisaÁvpoo, rameTu masmian TquenTÂs saqmeni didni da saqebelni da SemZlebelniganaTlebad sulisa da gzasa qristes mcnebaTasa warZRomad~. hrqua mas mamasaxlisman:`RmerTman, Zmao, mkurnalman man kacTa uZlurebisaman, man gaswaven Senca da CuencanebaÁ misi da wargÂmarTen umjobessa sulTa CuenTasa, rameTu kacsa veraÁ Zal-uckacisada sargebeli, ukueTu ara madli uflisaÁ Seeweodis da ufroÁsRa ukueTu arakacad-kacadi ekrZalebodis Tavsa TÂssa da mxurvaliTa (36r)guliTa Sewevnasa RmrTisamier iTxovdes.

340

Page 341: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

garna vinaÁTgan siyuarulman qristesman mogiZRua xilvad glaxakTa amaT, daadger CuenTana da yovelni gamoguzardnes madliTa miT sulisa wmidisaÁTa. `mwyemsman man keTil-man, romelman misca suli TÂsi cxoarTa TÂsTaTÂs da mogÂzidna CuÀn patiosniTa sisxliTa misiTa~.(ioan.10:3-4)

18. ese raÁ hrqua mamasaxlisman zosimes, aRasrules kualadca locvaÁ da daadgramonastersa mas da ixilna mun berni saqmiTa da (36v)sityÂTa ganbrwyinvebulni, su-liTa mxurvaleni da monebad uflisa axoanni.

19. rameTu locvaÁ samaradisoÁ aResruleboda maT mier da zedgomaÁ friadifsalmunebasa Sina Ramisasa da dRisi ÃelTsaqmarni arian ÃelTa maTTa da pirsafsalmuni pirsa maTsa. sityuaÁ cudi ara iqceoda maTgan, zrunvaÁ saqmeTa soflisaTaÁara ipoeboda maT Tana, Semosavlisa safaseTani da sauravni amaoni ara iTqumides(37r)maT mier, aramed erTi iyo saqme maTi, raÁmca kacad-kacadman moakudinnaÃorcni TÂsni da mkudarmca iyo soflisa amisgan da saqmeTa misTagan. da sazrdelmaTda sulier iyones saRmrToni sityuani, xolo Ãorcni maTni izardebodes puriTa dawyliTa, viTarca kacad-kacadsa Zal-ucn da viTarca TiToeulsa aRsZrvian siyuarulisaRmrTisa mÃurvalebaÁ.

20. amas eseviTarsa raÁ moqalaqobasa xedvida zosime, friad (37v)aRSenebul iyo dawaremateboda gulsmodginebaÁ misi, vinaÁTgan povna keTilni TanamuSakni muSakobadsamoTxesa mas suliersa.

21. xolo warÃdes raÁ dReni aramciredni, moeaxla Jami wmidaTa marxvaTaÁmowevnisaÁ, romel-igi wesi ars qristeaneTaÁ gansawmedelad maTda Tayuanis-cemisaTÂs wmidisa mis qristes vnebisa da cxoelsmyofelisa aRdgomisa. (38r)

22. iyo ukue wesi eseviTari monastersa mas, romlisaTÂsca mouZRua RmerTmanzosimes mun mislvad, rameTu kari monastrisaÁ mas ÃSul arian. garna Tu ucxoÁ vinmemovidis da ganuRian mas. da ucxonica mcired mividodes mun, vinaÁTgan adgili igiudabnoÁ iyo da mravalTa mier ucnaurica.

23. xolo kÂriakesa mas yvelierisasa aRasrulian raÁ wmidaÁ Jamis wirvaÁ da ezi-arnian cxoelsmyofelTa da uxrwnelTa qristes saidumloTa (38v)da miiRian sazrdeli,meyseulad Sekrbian eklesiad yovelnive da aRasrulian locvaÁ zegardamoÁ daÃelganpyrobiT myoar Jam RmerTsa evedrnian da ambors-uyvian mamasaxlissa daurTierTas yovelTa da moiRian locvaÁ winamZRuarisaÁ sagzlad. da merme ganexuniankarni monastrisani da galobdian erTbamad fsalmunsa amas: `ufali naTel Cemda damacxovar Cemda. me visgan meSinodis~. (fsal.26(27):1) da (39r)Semdgomad amisa esreTganvidian monastriT da dautevian monastersa erTi anu ori ZmaÁ mcvelad. araTu raÁsafaseni maTni dacvnen, rameTu arca raÁ iyo maT Tana mparavTa warsaparvel, aramedraÁTa ara daSTes eklesiaÁ ulocvelad da esreT wiaR-Ãdiad iordanesa da ganeSornianurTierTas da kacad-kacadi udabnoTa maT Sina iqcevian. da sazrdelad TanaaqunTiToeulsa romelsame (39v)puri, romelsame leR Ãmeli, romelsame finiki, sxuasacerc dambali, sxuasa araraÁ aqun, garna TiviTa xolo udabnoÁsaÁTa izardebodin.

341

Page 342: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

da wesi ese aqunda, raÁTa ara uwyodis erTman meorisa moqalaqobaÁ da marxvaÁ daarca mividis erTi meorisa, aramed daRacaTu vin maTganman ixilis moyuasi TÂsi,SoriT mouqcios gzisa misgan da ara SeemTxÂos mas, aramed kacad-kacadi RmerTsa(40r)mxolosa xedavn da mas hmonebn. da esreT raÁ aResrulnian wmidani igi dRenimarxvaTani, moiqcian monastradve wina kÂriakesa qristes aRdgomisasa, romelsawinadResaswaulad rtoebiTa baÁaÁsaÁTa ese eklesia aRasrulebs. da moiqcian raÁ,Tanaaqun kacad-kacadsa TÂsisa namuSakevisa nayofi da TiToeulisa gonebaÁ arianmowame Sromisa misisa da aravin kacTagani. (40v)

342

Page 343: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

24. ese ukue iyo wesi da kanoni monastrisa mis da esreT udabnosa mas Sina,TiToeuli winaSe RmrTisa aRasrulebda SromaTa TÂsTa ganSorebul moCueÀneblobisagankacTaÁsa. rameTu raodenica kacTa saCuenebelad iqmnebodis, amas oden ara sargebel-eyofismoqmedsa mas, aramed ufroÁsRa friadisa vnebisa momatyuebel ars. (luk. 6:26)25. maSin ukuÀ zosimeca wesisaebr misebr monastrisa (41r)iordane ganvlo da Tanaaqunda mciredi raÁme sazrdeli ÃorcTaÁ da aRasrulebda wessa kanonisa TÂsisasaudabnosa mas Sina. da sadaca Rame ewiis, dadgis da aRasrulnis locvani TÂsni, damcired ganisuenis (42v)da ganTiad kualad iwyis slvad da miiRis sazrdeli, odesixilis Zali moklebad. 26. xolo mouÃda mas survili, viTarca TÂT ityoda, Seslvad uSinaganessa udabnosanuukue hpoos vinme mamaTagani,

(42r)raÁTamca cna, Tu ars vin ZlierimoRuawe gulissityÂsa misebr, romelizemo vaÃseneT, Tu mouÃdeboda gulsamissa, romlisaTÂsca ubrZana RmerTmanmonastersa mas mislvad. damiswrafebiTa valn igi dRiTidRefriadiTa wadierebiTa, viTarca saCinosarasme da ganmzadebulsa savanesamividoda. da viTar-igi vlo oc dRe daraÁ moiwia Jami SuadRisaÁ, dadgaslvisa misgan da aRipyrna (42v)ÃelniaRmosavaliT da aRasrulebda galobasaSuadRisasa. rameTu esreT aqundaCueulebaÁ dadgomad ganwesebulTa maTJamTa dRisaTa da aRasrulebda locvaTaTiToeulisa JamisaTa muÃlTa drekiTa daesreT kualad iwyis slvad. xolo viTar-igi dga da ilocvida ÃelganpyrobiT,ixila marjuÀniT kerZo missa aCrdilikacisaÁ misda zeda mowevnuli. (43r)eseraÁ ixila, pirvelad SeSfoTna, rameTuocnebaÁ saeSmakoÁ egona da meyseuladmoego gonebasa da juari qristesi ga-moisaxa pirsa zeda, ganagdo SiSi igida miiqca mun kerZo, vinaÁ igi aCrdiliuCuena, rameTu locvaÁca misi aRsas-rulad iyo. da ixila WeSmaritad kaci

A-95 (Xs.)parxlis mravalTavi cxorebaÁ, moqalaqobaÁ da sinanuli

Rirsisa mariam megÂptelisaÁ,romeli iyo meZav

613r-621r

1. (613r)gÂTxrobdes wmidani mamaniwmidisa mariamisaTÂs, viTarmed zosimesgulman uTqua ganslvaÁ udabnod.sasoebaÁ aqunda, raÁTamca povna vinmemamaTagani, romelni udabnos iqcevian,raÁmca aswava vinme mas, romelimca yo.

2. da waremarTa igi dRisa gzasa dameaTesa Jamsa mixedna aRmosavaliT,aRasrulebda raÁ igi wessa kanonisasa,rameTu daewesnes Jamni dRisani.

3. (613r)da viTarca galobda da muÃlnimoedriknes, ixila marjueniT kerZo,viTarca aCrdili saxÀ kacisaÁ daSeeSina. egona, viTarmed saocari raÁmears. 4. maSin daiwera niSi juarisaÁ daaRasrula locvaÁ da moixila samxriTkerZo da ixila kaci SiSueli mimavali.da iyo, viTarca melani ÃorciTa,

343

Page 344: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

viTar samxris kerZoÁT CrdiloT kerZomimavali, SiSueli guamiTa Savad gar-daqceuli sicxisa misgan mzisa. da TmaÁ(43v)Tavisa misisaÁ spetak da igicamcired viTar mÃarTamde oden mozrdil.

sicxisagan (613r)didisa Ddamwuar daTmaÁ Tavsa misisaÁ spetak iyo, viTarcaTovli.

344

Page 345: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

27. ese raÁ ixila zosime, savsesixaruliTa iqmna da ganixara friadgulman misman ucxoÁsa misTÂssakÂrvelisa. da iwyo srbiT devnadmimavalisa mis, rameTu ara exilvayovelsa mas ocisa dRisa savalsa saxekacisaÁ, anu sxuasa raÁsme iZrvisisa,mfrinvelisa, gina oTxferÃisaÁ da(44r)rbioda miwevnad missa. 28. xolo man ixila raÁ zosime SoriTmimavali, iwyo umetes srbiT sivltoladuSinaganesisa udabnoÁsa kerZo. dazosime daiviwya siberisa TÂsisauZlurebaÁ da esodenTa maT dReTa SromaÁda viTarca ganWabukebuligulsmodginebisa mier rbioda Zlieradmiwevnad missa. ese ukue sdevda da igiivltoda. xolo iyo zosimes srbaÁ umalesida mcired-mcired meotsa (44v)masmieaxleboda. da viTar-igi esodenmiaxda, romel ÃmaÁ esmoda, iwyo zosimeÃmobad misda da cremliT etyoda: `radmevlti, me, codvilsa amas bersa, monaoRmrTisao, melode me, vinca xar.gafuceb RmerTsa, romlisaTÂs udabnoÁese dagimkÂdrebies. melode me, uZlursaamas da uRirssa sasoebisa misTÂs raÁsamoeli esodenTa SromaTaTÂs. dadeg daziar-myav locvisa da kurTxevisa(45r)Senisa. gafuceb ufalsa, romeliara moiZulvebs codvilTa.“ 29. amas eseviTarsa raÁ etyoda zosime,miiwines adgilsa rasme, romeli saxednaRuarevisaÁ Ãmelisa iyo. araTunaRuarevimca iyo, raÁTa ara ars esevi-Tari mas queyanasa, aramed adgili igiegeviTarisa saxisaÁ ipoa.30. viTar ukue miiwines mun, mltolvareigi STavida naRuarevis saxesa mas damyis aRvida wiaRkerZo. xolo zosime(45v)damaSvrali da verRara SemZlebelisrbad, dadga amierkerZo naRuarevisamis da SesZinna cremlTa cremlni dagodebasa godebaÁ. tirilisa misTÂsumetesad esmodes mltolvaresa mas ÃmaÁmisi. maSin ukue dadga igi da esreThrqua mas: `mamao zosime, SemindveuflisaTÂs. ver SemZlebel var moqcevadSenda esreT pirispir, rameTu dedakaci

5. ese viTarca ixila zosimÀ, mxiaruliqmna sakÂrvelsa mas xilvasa, iwyo

(613r)man sadaÁT igi ivltoda da mi-udga. cna da uxaroda, rameTu ara- sadaexilva egodeniTa dReTa saxÀ kacisaÁ daeZiebda cnobaÁ. viTarmed raÁ-me arsxilvaÁ ese. hgonebda, viTarmed didTaberTagani vinme iyos. 6. ese viTarca ixila zosimÀ, siberedaaviwyda da SromaÁ igi gzisaÁ mis daSeudga, raÁTamca ewia mas. ese sdevdada igi ivltoda. da mcired raÁ miewiameotsa (613v)mas, viTarca ÃmaÁ odenesmoda, iyo zosimÀ da RaRadebda crem-liT: `raÁsa mevlti me, bersa codvilsa,wmidao RmrTisao! melode me, vinca xarmasve RmerTsa, romlisaTÂs mkÂdr iqmenudabnosa amas. melode araRirssa amas,masve sasoebasa, romelsa moeliRmrTisagan SromaTagan SenTaTÂs. momecme locvaÁ da kurTxevaÁ yoveli(613v)Seni bersa amas masve RmrTisa,romelman codvilni ara moiZagnis.~ 7. amas raÁ etyoda zosime cremliT,miiwines adgilsa erTsa Ãevsa rasmeÃmelsa. meoti igi wiaR-Ãda mier kerZo,xolo zosimes (613v) arRara Zal-edvasirbilad da dadga amierkerZo Ãevsa daxedvida mimarT da ver ikadrebda[sit]yuad, aramed gulsa Sina odenityoda: `ufalo Semiwyale me.~ daSesZina RaRadebad cremliT da tiroda,raÁTamca asmina mas.

8. maSin meotman man miugo mas: `mamaozosimÀ, Semindve me RmrTisaTÂs, rameTuver Zal-mic moqcevad da xilvad Senda,

345

Page 346: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

var da SiSueli, viTarca (46r)mxedav.aramed vinaÁTgan gnebavs codvilisaamis dedakacisaÁ locvisa moniWebad,momigde sablardneli ege, romelgmosies, raÁTa daviburo dedobriviuZlurebaÁ da moviqce Senda da moviRowmidaÁ locva Seni.

rameTu dedakaci var da SiSuel(613v)var. xolo ukueTu gnebavscodvilisa dedakacisa miniWebad locvaÁ,momigde ZonZi ege, romel gmosies Sen,raÁTa davifarne Ãorcni Cemni da mo-viqce Senda da moviRo locvaÁ Sengan.~

346

Page 347: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

31. maSin ZrwolaÁ Seuxda zosimes, esmaraÁ, viTarmed zosime uwyodasaxelsdebiT. rameTu maxÂli iyo gone-biTa netari igi da savse saRmrToÁTasibrZniTa da gulisÃma-yo, viTarmedaramca (46v)saxeliT uwoda, romeli ara-sada exilva da romlisaTÂs araodesasmioda, ukueTumca arawinaÁswarmcnobelobisa madliTa Semkobiliyo. xolo meyseulad brZanebuli igiaRasrula da moiZarcua sablardneli igiromel emosa da miugdo mas ukuxedviTmdgomareman. da miiRo man da moiblard-na dasafaravad asoTa TÂsTa da moiqcazosimes kerZo da hrqua mas: 32. (47r)`raÁsaTÂs-me inebe, mamao,codvilisa dedakacisa xilvaÁ? raÁsakeTilsa hgoneb Cemgan xilvad, anuswavlad romel esodeni SromaÁ Tavsidev?~ xolo zosime muÃlni moidrikna daiTxovda kurTxevasa Cueulebisaebr.maSin ukue manca moidrikna muxlni daaiZulebda urTierTsa kurTxevisa warTqu-mad da viTar myoar Jam awuevdesurTierTsa da ara ras sxuasa(47v)ityoda TiToeuli, garna amas,viTarmed: `guakurTxen.~ maSindedakacman man hrqua zosimes: `mamaozosime, Senda jer-ars locvisa dakurTxevisa warTqumaÁ, rameTu SenmRdelobiTa pativiTa pativcemul xar,Sen mravliT JamiTgan winaSe wmidisasakurTxevelisa mdgomare xar da mra-valgzis wmidaTa saidumloTa Semwirvelqmnil xar.~ 33. eseraÁ esmoda zosimes, umetes(48r)gankÂrvebiT gancÂbrebul iyo daSiSisagan oflni sdiodes. miugo ukueZrwoliT da hrqua mas: `sacnaur xarSen, saxisaganca Senisa, dedaosuliero, viTarmed RmrTisaÁ micvalebulxar da soflisa amisagan momkudar xar.xolo gamoacxadebs umetesad madlsasulisa Senisasa saqmeca Seni, romelsaxeliT miwode da mRdelad miwese,romeli-ese araodes gixilav, vinaÁTganukue madli RmrTisaÁ ara gareSeTapativTagan icnobebis, aramed

9. maSin gankÂrvebaman Seipyra,viTarca esma, rameTu saxel-sdva mas.rameTu maxÂl iyo da brZen da RmrTisamier gulisÃma-yo (613v)da Tqua:`wmidaTa winaswarmetyuelTa madliTagamo-vinme-brwyinvebul ars ese.~

10. da viTar esma brZanebaÁ misi,mswrafl ganiZarcua Zueli igi samoselida miugdo. xolo man Seimosa da moiqcaberisa da hrqua: (614r) `raÁsaTÂs jer-giCnda codvilisa dedakacisa xilvaÁ,mamao? rasa eZieb Cemgan, anu raÁsasaswaulad moxued? raÁsaTÂs hyavesodeni SromaÁ?~

11. xolo man moidrikna muÃlni queyanadda xedvida kurTxevasa misgan da mancamoidrikna muÃlni da sTxovdakurTxevasa. da ara iyo smena, aramedurTierTsa sTxovda kurTxevasa.

12. (614r)da hrqua dedakacman man.`Senda jer-ars mamao zosimÀ, kurTxevaÁda locvaÁ, rameTu Sen gaqvs pativimRdelobisaÁ, rameTu mravalgzissaÁdumlosa Seswirav RmerTsa.~

13. (614r) maSin zosimÀ ufroÁssa SiSsaSevarda da moakldeboda ÃmaÁ misiuZlurebiTa da hrqua mas: `dedaosuliero, romelman moikudinengulisTqumani, mauwyebs SenzedamoniWebuli madli, rameTu pirveladsaxeli Cemi miwode da aw mRdelobaÁCemi. (614r) aw makurTxe da CemTÂslocva yav, srulo da suliero dedao.~

347

Page 348: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

(48v)wesTagan sulisaTa gamosaxvisa.Sen makurTxe uflisaTÂs da ziar-myavlocvisa srulebisa Senisasa.~34. dahmorCilda ukue dedakaci igi daTqva: `kurTxeul ars RmerTi, romeli-igimeZiebeli ars cxorebasa suliTaCuenTaÁsa.~ da zosime Tqua: amini daaRdges ornive queyaniT da dedakacmanman hrqua bersa:

14. miugo dedakacman man da hrqua:`kurTxeul ars RmerTi, romelman yocxorebaÁ kacTaÁ erTobiT.~ zosimÀ Tqua:`amen~.

35. `raÁsaTÂs-me moxued codvilisaamis momarT, kaco RmrTisao? raÁsaTÂsinebe yovlisa keTilisagan(49r)ganSiSulebulisa dedakacisaxilvaÁ? garna vinaÁTgan madlman sulisawmidisaman mogiZRua, raÁTa msaxurebaÁgangebulebisa misisa aRasrulo Cem ze-da. miTxar gevedrebi, viTar iyofebisdRes qristeaneTa eri? viTarqristianoben oden mefeni~ miugo zosimeda hrqua mas: `yovelTave, dedaosuliero, qristeman locÂTa SeniTamSÂdoba keTili da warmatebaÁ saRmrToÁmihmadlen. garna miiTvale (49v)berisauRirsisa vedrebaÁ: gevedrebi da locvayav yovlisa soflisaTÂs da CemTÂscodvilisa, raÁTa ara unayofo iyosCemda udabnoÁsa amis SromaÁ dayovlisave monazonebisa CemisaÁ.~ xoloman miugo da hrqua mas: `Senda jer-arsmamao zosime, CemTÂsca da yovelTaTÂslocvaÁ, rameTu mRdelobisa pativi gaqusda amas zeda ganwesebul xar. garnavinaÁTgan morCilebisa qmnad brZanebulvarT, sityÂsaebr Senisa aRvasrulo.~ 36. (50r)da ese raÁ Tqua, miiqcaaRmosavaliT da aRixilna Tualni zecadda Ãelni ganipyrna da iwyo locvad.xolo ÃmaÁ misi ara ismoda. amisTÂscazosimes ara esmoda sityuaÁ locvisamisisaÁ, aramed modrekil iyo queyanadda dga dumiliT. xolo fucvida daRmerTsa mowamed sityÂsa TÂsisamoiyvanebda, viTarmed ixila raÁdayovnebaÁ misi locvasa Sina, aRixilnamcired da mixedna mas da ixila igiaRmaRlebuli (50v)queyaniT viTar wyrTaerT da haersa damokidebuli ilocvida. 37. ese raÁ ixila, umetesiTa SiSiTa

15. da hrqua dedakacman man: `romlisamadlisaTÂs moxued, mamao, xilvadSiSueli ese yovlisa saTnoebisagan daSen inebe xilvad (614r)Cemda? aramedvityÂ: madlman sulisa wmidisamanmogiyvana Sen, raÁTa mcirÀ msaxurebaÁSemdgomad welwdisa aRasrulo. 16. xolo aw miTxar me: `viTar arsnaTesavi qristeaneTaÁ? viTar arianmefeni? viTar hmsaxureben eklesiaTa?~ 17. xolo zosimÀ hrqua: `locviTa wmi-diTa SeniTa, Rirso da suliero dedao,mSÂdobaÁ moaniWa RmerTman yovelTave.aramed gevedrebi Seiwire vedrebaÁberisaÁ (614v)da iloce RmrTisa mimarTyovlisa soflisaTÂs da CemTÂscodvilisa, raÁTa ara unayofo iyosmoslvaÁ Cemi udabnosa amas.~ 18. xolo mariam hrqua: `Senda jer-ars, mamao, locvaÁ CemTÂs dayovelTaTÂs, rameTu mRdeli xar,viTarca-ese garqu Sen, aramedgulsmosdginebaÁ Semigavs, raÁTabrZanebuli Seni morCilebiT aRvasrulo.~19. (614v)da ese viTarca Tqua, moiqcaaRmosavalad, aRixilna Tualni simaRlesacisasa da cremlooda, Ãelni ganipyrnada iwyo locvad dumiliT. ÃmaÁ misi araismoda, romlisaTÂs zosimÀ erTicasityÂaÁ ver daiswava, viTar-igi ityodaZwoliT, veras ityoda, mowamed xadoda,rameTu ixila dedakaci igi locÂsa SinaaRmaRlebulad iyo (614v)queyaniT, viTarwyrTa erT, haerTa dga da ilocvida.

21. viTarca ixila igi zosimÀ, ufroÁsaSiSsa Sevarda da daeca queyanasa zeda.daeWuda: `nuukue suli raÁme ars da

348

Page 349: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

davardna queyanasa friad gankÂrvebulida mdebare iyo dumiliT da TÂsa igioden ityoda kÂrieleisonsa. 38. xolo mdebarÀ iyo raÁ queyanasazeda, iwyo gulsa Sina TÂssadabrkolebad, nuukue suli ocebisaÁ arsda locvasa iCemebs. maSin moiqcadedakaci igi, aRadgina beri da hrquamas: `raÁsaTÂs SegaSfoTebengulissityuani, mamao, da(51r)mogagoneben nuukue suli var meocnebisaÁ da locvasa viCemeb. gulsavseiyav, kaco RmrTisao, dedakaci varcodvili, garna wmidisa naTlisRebisamier SeWurvil var da ara sul var,aramed miwa da

locvasa maCuenebs?~

22. moiqca dedakaci igi da hrqua:`raÁsaTÂs, mamao, gulissityuaniSegawuxeben (614v)da gacTuneben SenmiT viTar, suli raÁ-me vara dalocvasa gaCueneb. daijere, mamao,codvili dedakaci vari da naTlisRebaÁ

349

Page 350: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

nacar da yovliTurT Ãorc, romelsa araodes sulieri raÁ gulisÃmaÁ miyofies.~da amas raÁ ityoda, SeibeWda Tavi TÂsisaswauliTa juarisaÁTa piri da Tualnida Tavi da Tualni, Tavi da Subli damkerdi da guli da Tqua: „mamao zosime,ufalman gÂÃsenin Cuen eSmakisagan dasacTurTa misTagan, rameTu mraval arianCuen zeda Roneni misni.“ 39. ese raÁ esma bersa da ixila,Seuvrda ferÃTa misTa da etyoda:„gafuceb Sen qristesa RmerTsa Cuensa,romeli iSva qalwulisagan, romlisaTÂs esesiSiSule Tavs-gic da Ãorcni Sennigangilevian, raÁTa araraÁ dahfaromonisa Senisagan, Tu vinaÁ xar, anuvinaÁ (52r) odes, anu viTarTa welTaudabnoÁ ese daimkÂdre? 40. nuras dahfarav Cemgan, aramedyovelive mauwye, raÁTa didebulebaÁRmrTisaÁ sacnaur-yo. rameTu sibrZnedafaruli da saunje uCinoÁ arad sargebel arian(tob.12:6), viTarca werili ityÂs.miTxar me yovelive qristesTÂs, rameTu arasiqaduliT, anu kacTa moTminebiT ityÂ,aramed raÁTa gulsavse-myo me, codviliese da uRirsi. Dda mrwams RmrTisaÁZlierisa cxoel xar, viTarmed amisTÂsmomiZRua udabnosa (52v)amas, raÁTasaqmeni Seni sacnaur Cemda qmnas daara Ãel-guewifebis ukue gangebulebaTaRmrTisaTa wina-aRdgomad. rameTuukeTumca ara sTnda ufalsa sacnaur-yofaÁ moqalaqobisa SenisaÁ, arcamcayovladve mexilva Seni siwmide, arcaganZlierebul viyav esodeniTa dReTagzisa slvad uZluri ese.“ xolodedakacman man aRadgina igi queyaniTda hrqua mas: „mrcxuenis me, mamao,Semindve sircxÂlisa mis saqmeTa(53r)CemTaÁsa Txrobad Senda, gardavinaÁTgan guami Cemi SiSueli ixile,gamogicxadne saqmenica Cemni, raÁTascna raodeniTa sircxÂliTa savse arssuli Cemi. rameTu araTu viTar-igi Sendhgoneb, raÁTa ara siqadulad SemeracxosamisTÂs. Ara mnebavs saqmeTa CemTamiTxrobaÁ, rameTu raÁsaTÂsmcaviqadode, romeli-ese Wur codvisaveqmen eSmaksa. Aramed vici, ukueTu

momiRebies da suli araÁ var, aramedmiwaÁ da yovelTave araRirsi. nu rassulsa mamsgavseb me.~ 23. ese Tqua da daiwera niSi juarisaÁda hrqua mas: „RmerTman giÃsnesborotisagan, mamao zosimÀ, dasaqmeTagan misTa, rameTu mraval arsmadli misi Cuenda momarT.“

24. da davarda beri da moexva ferÃTamisTa da etyoda cremliT: „gafuceb Sen,qristesa RmerTsa Cuensa, romeli iSvaqalwulisagan, romlisaTÂsca moakÂdinenÃorcni Senni. nu damimalav monasaSensa. miTxar, vina xar anu sadaÁ xarSen, anu romlisa(615r) saxisaTÂsdaimkÂdre udabnoÁese? Unu damimalavSensa yovelsave, raÁTa ganvTquadidebaÁ RmrTisaÁ, rameTu sibrZnÀ dafaruliara ars, romeli ara gamocxadnis, (tob.12:6)viTarca weril ars, araTusiqadulisaTÂs, aramed raÁTa arwmunosiberesa Cemsa. mrwams RmrTisa mimarT,romlisaTÂsca cxovel xar da hmoqalaqob,rameTu man momiZRua me udabnosa amas,raÁTa ganvacxado Seni yoveli ese.ukueTumca ese araÁ unda RmerTsa,aramca mexilve Sen da arcamca meZlomoslvad Senda esodenTa amaT gzaTa,romelsa senakiT CemiT ver meZlogamoslva. “

25. ese raÁ hrqua zosimÀ, aRadgina igidedakacman man da hrqua: „mrcxuenian,mamao, Semindve. sircxÂli ars saqmeTaCemTa Tu vityodi, viTar ixile ÃorcTaCemTa, ukueTu ganvaSiSÂlne saqmeniCemni, raÁTa gulisÃma-hyvne, ravdenisircxÂli moiwia Cemzeda.

26. ara viTar Sen hgoneb, viTarmedsiqadulisTÂs ara vinebe TxrobaÁ.WurWeri eSmakisaÁ viyav me da eseuwyi, ukueTu viwyo me Txrobad saqmeTaCemTa da vityodi, ver SemZlebel viyome Txrobad da Sen smenad.

350

Page 351: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

viwyo (53v)saqmeTa CemTa Tqumad,ivltode

351

Page 352: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Cemgan, viTarca vin ivltin guelisaganda ver Tavs-idvan sasmenelTa SenTasmenaÁ borotTa CemTaÁ. garnayovelsave zeda vityodi da ara raÁdagifaro, aramed pirvelad gafuceb dagevedrebi, raÁTa ara dascxre locvadCemTÂs uflisa mimarT povnad Cemdawyalobisa dResa sasjelisasa.~ 41. xolo beri igi daucadebeladcremlooda. maSin ukue dedakacman(54r)man iwyo Txrobad da ityoda: `me,mamao suliero, var queyaniT egÂptiT. davidreRa mSobelni Cemni cocxal iyvnes,viyav raÁ aTormetisa wlisaÁ, siyuarulimaTi ugulebels-vyav, ganveSore maT damived aleqsandriad. da viTar-igi qal-wulebaÁ Cemi ganvÃrwen da viTarganuZRomeli da dausrulebeli trfialebaÁmaqunda siZvisa. mrcxuenis mogo-nebadca, aramed ese (54v)giTxrnamokled, raÁTa borotTa CemTa simravlescna: aTCÂdmeti weli da umetesicadamiyofies, Semindev, gancxadebulad dasaerod siZvasa da arawmidebasa SinamwÂresa. da ara safasisaTÂs, grwmeninCemi, rameTu mravalgzis enebiscavieTme mocemis da ara moviRi. da amasamisTÂs viqmode, raÁTa umravlesnimovidodian Cemda. da nu hgoneb, Tumonagebisa anu safasisa ufal viyavda(55r)amisTÂs ara visgan moviRebdi?!rameTu TÂT movirewdi saÃmarsa Cemsa daodesme selsa vsTevdi, aramed romeli-igi maqunda gulisTqumaÁ da trfialebaÁganuZRomeli yovladve mwÂresa mas Sinacodvisasa viwubebodi. amisTÂs viqmodeamas Sina da ese maqunda sawadeladsamaradiso igi SeginebaÁ bunebisa. 42. amas eseviTarsa raÁ cxorebasa Sinaviyav, (55v)vxedevd dResa erTsa, kacTaegÂptelTa, TibaidelTa da livielTa simravlesafriadsa, mimavalsa zRuad kerZo. davhkiTxe visme, Tu rad iswrafvian kacniese mislvad. da man marqua me:`iÀrusalems mivlen yovelniveamaRlebisaTÂs cxoelsmyofelisa juarisa,romel-igi aResrulebis SemdgomadmcireTa dReTa.~ da me varqu mas:`aramca warmiyvanesa maT Tana, ukueTu

27. xolo aw viwyo mcired da vityodepirvelad, gafuceb Sen, nu damiviwyebme locvasa, raÁTa vpovo me wyalobaÁdResa mas saSjelisasa.~

xolo beri igi cremlooda daucxromelad.28. da iwyo dedakacman (615v)manTxrobad da Tqua: `me, mamao, megÂpteliviyav. cxorebasa mSobelTa CemTasaviyav maT Tana aTormet wel da amissaSemdgom arRara Tavs-videv zrdaÁ maTi,urC veqmen da mived aleqsandriad.

29. pirvelad qalwulebaÁ Cemi TÂTganÂÃrwen, rameTu uZReb viyav da verdaviTmendi gulisTqumasa ÃorcTa CemTasamoyvare viyav aTCÂdmet wel.

30. Sendoba yav, mamao, Cemzeda, es-reT aRvasrulen esodenni welni uricxÂsaersa wina, rameTu warsagebelsa araswarviRebdi unebliaÁTcaTa,(sic) Tu vinmomcemn, ara warviRi.31. amisTÂs raÁTamca mravalnimovidodes Cemda usasyidlod, vidodeyovelTa Tana. ara Tu mdidari viyav damisTÂs ara warviRebdi, aramed mkodoviviyav da mravalgzis selsa vqsovdi damiT vizardebode. trfialebaÁ maqÂnda daesreT vimwubebode mwÂresa maseSmakisasa. megona esrÀT cxorebaÁ.32. vixile erTsa zafxulsa simravlÀmamaTa megÂptelTaÁ, swrafiT mividodeszRuad da vhkiTxe Wabuksa visme: `vidremiiswrafis mamebi ese ?“ da man mrqua:`iÀrusalemd, rameTu dRÀ ars aprobaÁpatiosnisa juarisaÁ.~

33. da me varqÂ: `ara-memcawamiyvanesa?~ da man marqua: `ukueTugaqÂs sanavÀ da sagzali, aravin ga-yenebs.~ da me varqu mas: `sanavÀ da

352

Page 353: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

menebos warslvis?~ (56r)xolo man mrquame: `ukueTu gaqus mizdi navisaÁ dasagzali Seni, aravin ars mayenebelSenda.~ miuge da varqu mas: `WeS-maritad mizdi, anu sagzali ara maqus.garna warvide da Sevide navsa erTsamun mimavalsa da gamomzardnon me,enebos Tu gina ara, rameTu Ãorcni

sagzali Sinaca araraÁ mic, aramedaRvÃde navsa mas da warmiyvanon, undesda ara undes, rameTu maqus sasyidelinavisaÁ.~

353

Page 354: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mqonan me, romelni kma-eyvnen maTmizdad.~ da amisTÂs meneba, mamao,warslvis. Semindev, raÁTa mravalnivpove trfialni (56v)vnebisa Cemisani.43. garqu Sen, mamao zosime, Tu numaiZuleb Tqumad sircxÂlisa Cemisa,rameTu vZrwi, uwyis ufalman, Txrobadda haerTa Sevagineb sityÂTa CemiTa.~xolo zosime cremliTa daaltobdaqueyanasa da etyoda: `ityode, dedaosuliero, ityode da nu gardahkuÀT(57r)Txrobasa mas sulTa sargebelsa.~ 44. xolo man iwyo kualad sityÂsaveTÂssa da Tqua viTarmed: „mas Wabuksa,romelsa vetyode, esma raÁ sityuaTaCemTa sixeneSe, siciliT TanawarmÃda.xolo me davagde ÃelTagan tari, rameTu-igi maqunda maSin da mivrbiode zRuad,sada-igi sxuanica mividodes. davixilen Wabukni vinme zRÂs pirsamdgomareni viTar aTni oden, uwesonisaxiTa da aRmiCndes igini mozavebulnebisa Cemisa. romelni-igi sxuaTacamaT moelodnes. Dda Sevvardi SorismaTsa urcxÂnoebiT (57v)viTar-igi Cueulviyav da varqu maT: `wamiyvaneT mecaTquen Tana, vidreca xualT da ara uÃmargepoo.~ da sxuanica bilwebisa sityuanivTquen da yovelni aRvsZren sicilad.xolo maT ixiles raÁ eseviTari igiurcxÂnoebisa wesi Cemi, aRmiyvanesnavad maT Tana da romelTa-igi moelodesmoiwines da warvemarTeniT slvad. xolomieriTgan viTar-me migiTxra kacoRmrTisao? romelman enaman Tquas,(58r)anu romelman sasmenelman Se-iwynaros, raodensa-igi zRuasa mas Sinaslvasa Cemsa vaiZulebd sawyalobelTamaT qmnad. ara ars saxe bilwebisaÁ,Tqumuli da gamouTqumeli, romlisa araveqmen ubadrukTa maT maswavlel. da awgulsavse iyav, mikÂrs viTar Tavs-idvazRuaman borotni Cemni! viTar araganaRo queyanaman piri TÂsi da cocxlivjojoxeTsa STamÃada, romelman(58v)esodeniTa maT sulTa safrÃe dauge.aramed viTar Cans RmerTi sulgrZelmeqmneboda da meloda sinanulsa Cemsa,rameTu ara hnebavs mas sikudili codvilisaÁ,

34. amisTÂs minda warslvaÁ, raÁTamcamravalni vpoven, romelni TanameyÂnes.amisTÂs garq Sen, (616r)mamao,viTarmed nu mawuev Tqumad urcxÂnoebasaCemsa, rameTu dRes, viTarca uwyisufalman, Segagineb Senca da TavsacaCemsa sityÂTa CemiTa.~ xolo zosimÀTqua: `ityode dedao Cemo, da nudahbrkoldebi.~

38. xolo man iwyo pirvelsave massityuasa: „Wabuksa mas ganecinnes.xolo me davagde sasTavi Cemi damivrbiode zRuad, vinaÁca iginimirbiodes.39. xolo me vixilen aTni WabuknizRÂs kidesa, viTarca veZiebdi, Se-oden-metyuebodes me. iyvnes sxuanicanavsa mas Sina. urcxÂnod Seved me maTTana, viTarca iyo wesi Cemi da varqÂ:`warmiyvaneT, vidreca xualT, raÁTavpovo me Tquengan ucnobelad.~ daSevsZine uduxWiresTa sityuaTa dayovelTa ganvacinen. 37. xolo maT viTarca ixilesurcxÂnoebaÁ Cemi, Semiwynares daSemovides Wabukni igi, romelni vixilenzRÂs kidesa da warhmarTes navi igi. 38. viTar giTxrobde Sen, kacoRmrTisao? vercaRa enaÁ sityuad dayurni smenad SemZlebel arian, romelniborotni vqmnen navsa mas Sina.

39. da viTar Ãmelad gamovediT,romelTaca igi ara unda WabukTaunebliaÁT vawuevdi. vercaRa enaÁSemZlebel ars Tqumad sawyalobelTa maTWabukTaTÂs, romelTa borotis moZRuarveqmen. gankÂrvebul ars suli Cemi,viTar miTavsa zRuaman da cxovelimcaara STamnTqa jojoxeTad, (616v)rameTuesodenTa suliTa sacTur veqmen. aramedviTar vhgoneb, ineba ufalman ZiebaÁsulisa CemisaÁ, rameTu ara hnebavs sikvdili

354

Page 355: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

aramed moelis sulgrZelobiT moqcevasa da sina-nulsa. (maT.9:13; mark.2:17; luk.5:32)

codvilisaÁ, aramed sinanulsa da moqcevasamoelis. (maT.9:13; mark.2:17; luk.5:32)

355

Page 356: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

45. eseviTariTa saxiTa ukuÀ aRvediÀrusalems da raÁodeni dRe davyavqalaqsa Sina pirvel dResaswaulisa miT-ve saxiTa da uZÂresiTa viyofode,rameTu ara kma-viyven Wabukni igioden, romelni slvasa mas Tana zRÂsasaCemTana iyvnen, aramed (59r)sxuanicamravalni Sevaginen ucxoni damoqalaqeni. 46. xolo moiwia raÁ wmidaÁ igijuarTapyrobisa dResaswauli, me, vi-Tarca pirvel, mimovidode da sulebsaWabukTasa vinadirebdi micemadwarsawymedelsa. da vxedevd ukuÀganTiad msTuad yovelTave srbiTeklesiad SemavalTa da warved meca davrbiode maT Tana, vidre ezodmde(59v)eklesiisa. da moiwia raÁ JamiaRpyrobisa wmidisa juarisaÁ,vetenebode da veZulebode erisa misTana Seslvad eklesiad. da vidrekaradmde taZrisa mis sadacxoelsmyofeli igi Zeli iyo, SromiTa daWiriTa mravliTa miviweode. xolo zRurb-lsa raÁ karisasa davdgi ferÃi, sxuaniigi yovelnive dauyenebelad Sevidodesda me Zali saRmrToÁ mayenebda da araSemindobda Seslvad.(60r)da ukumaWenianda marTal ukun- maqciian da mxoloÁkualad ezosa vipoi.36. xolo vhgonebdi Tu dedobrivisauZlurebisagan SememTxuevis ese. kualadSeverTi sxuaTa Tana da winaaRudgebodi,raodenca Zal-micn da veZulebodiSeslvad. aramed cudad vSurebode,rameTu kualadca mi-raÁ-veaxli karsaubadruki ese, sxuani igi SeiwynarnistaZarman man dauyenebelad da mesawyalobelsa oden ara Semindobda.(60v)aramed viTarca mÃedrobaÁ amisTÂsganwesebuli, raÁTa ara SemiSvan. esreTuxilavi raÁme Zali mayenebda da kualadezodve ukunmagdis. ese samgzis daoTxgzis SememTxÂa. davSver da daiÃsnayoveli Zali Cemi da verRara meZlotenebasa erisasa Seslvad, aramedwarved da davdeg yuresa erTsaezoÁsasa. ZliT sadme movege(61r)gonebasa Cemsa cnobad mizezisa

40. da viTar miviwieniT iYrusalemd,ravdenTame dReTa viqceode uwinarÀsdResaswaulisa mis da viZien msgavsniveCemni, viTarnica mindes. rameTu arameyvnes Wabukni igi zRuasa mas Sina,aramed sxuanica viÃmien moqalaqeni daucxoni.

41. da viTar moiwia dRÀ igi apyrobaÁpatiosnisa juarisaÁ, me, viTarcapirvel, vidode, sadaca vpovebdiWabuksa, sabrÃesa ugebdi. ciskarsayovelni eklesiad mirbiodes, mived mecamaT Tana. viTarca moiwia apyrobaÁpatiosnisa juarisaÁ, SevZlevdiunebliaÁT Seslvad taZarsa mas ersaTana. da viTarca miviwie karsa taZarsamis, SeRmarT Cnda kariT taZari igi,sada igi cxoelsmyofeli Zeli juarisaÁTayuanis-icemeboda. ZliT da WiriT meubadruki ese miviwie da viTarca ferÃiSevdgi zRurblsa karisasa, vipove ezosamdgomare. yovelni daubrkolebladSevidian, xolo me mayenebda Zeli igiRmrTisa da ara Semindobda Seslvad,gamomagdis me kide. vxedevdi me TavsaCemsa mdgomaresa ezosave Sina.

42. da megona me, viTarmed uZlurebiTadedakacobisaÁTa SememTxÂa ese. dakualad SeverTe sxuaTa, Sevimtkice TaviCemi da vSurebode oden codad. daviTarca miviwie zRurblad da ferÃidavdgi, yovelnive taZarsa mas Sinaipovnian, xolo me sawyalobeli esetaZarman ara Semiwynaris. yovelTaSevlian, (617r)viTarca mÃedarTaSesavali da me martosa damiÃSian,rameTu Zali juarisaÁ mayenebda meSeslvad da gamomagdis me ezosa mastaZrisasa. ese samgzis da oTxgzisSememTxÂa.43. da Semdgomad amissa ganvdeg daukunvdeg erTsa adgilsa, yuresa mistaZrisasa da ZliT momegona mizezicodvaTa CemTaÁ, viTarmed mayenebs mepatiosani juari, rameTu Semaxo TualTagulisa CemisaTa sityuaman cxorebisaman

356

Page 357: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mis, romeli mayenebda cxovelsmyofelisamis juarisa xilvad. rameTu SeaxoTualTa gulisa CemisaTa sityuaman manganmacxovelebulman da miCuÀna,viTarmed mwÂre igi saqmeTa CemTa iyo,romeli damiÃSvida me karsa. viwye ukue(61v)tiriliT godebad da

da miCuenebda, viTarmed simravlemancodvaTa CemTaman damayena me Seslvad.D

357

Page 358: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

sulT-viTquÀmd siRmiT gulisa CemisaTada ÃeliTa vicemd mkerdsa. 47. xolo viTar-igi vtirode, vixilezedakerZo adgilisa mas, sada vdeg,aRmosavaliT kerZo xati wmidisaRmrTismSobelisaÁ. da mivxeden masmiudrekeliTa TualTa da vityode:`qalwulo dedufalo, romelman sityuaÁRmrTisaÁ Ãorcielad hSev! uwyi me,viTarmed ara jer-ars arca samarTalbilwisa amis da Seginebulisa mixedvadxatsa Sensa yovlad wmidisa misqalwulisasa, (62r)romlisa sulni daÃorcni yovlad wmidaÁ da ubiwo arian.rameTu samarTal ars da jeroan, raÁTagZagde SebRaluli ese da bilwi wmidasamagas da umankosa. garna vinaÁTganamisaTÂs kac iqmna RmerTi igi, romeliSev Sen, viTarca mesmis, raÁTa mouwodscodvilTa sinanulad. (maT.9:13,mark.2:17,luk.5:32) gevedrebi, Semewieme, romelsa aravin maqus Semwed Cemda.brZane, raÁ Semendos me SeslvaÁeklesiad. numca (62v)davakldebipatiosnisa mis Zelisa xilvad, romelsaSeemsWuala ÃorciTa Sengan SobiliRmerTi da sisxli TÂsi misca CuenTacodvaTaTÂs saÃsrad.48. brZane, dedofalo, raÁTa gan-meRos me kari Tayuaniscemad juarisa daSen migce Sengan Sobilsa RmerTsaTav(s)mdebad WeSmaritad, raÁTa arRaraSevaginne Ãorcni Cemni raÁTaca saqmiTabilwebisaÁTa. aramed romelsaca yovelsaZeli juarisaÁ Senisa vixilo, meyseuladsofelsa da yovelTa (63r)saqmeTaÁsoflisaTa ganveSoro da ganvide,vinaÁca Tavsmdebman magan cxorebisaCemisaman warmiZeRu esreT.“ 49. esera vTqu, viTarca gulsavsebaraÁme movida gulsa Cemsa dasaxierebasa RmrTismSobelisasa mivxedenda warvemarTe adgilisa misgan, romelsavdeg da vevedrebode. da kualad mivedda SeveerTe SemavalTa maT Tana daaravin iyo mayenebel Cemda.(63v)miaxlebad karsa mas taZrisasa,Semipyra ukue Zrwolaman da SiSman dayovliTurT gankÂrvebul viyav. xolo

44. da viwye tirilad da cemadmkerdsa da sulT-viTquemd sulTTqÂmiTasulisa Cemisa da vtirodi mwared. davixile adgilsa, romelsa vdeg zedaCemsa xati wmidisa dedoflisa CemisaRmrTismSobelisa mdgomarÀ da varq masmodrekiTa TualiTa: `wmidao qalwulodedofalo, romelman sityuaÁ RmrTisaÁÃorcielad hSev. vici ese WeSmaritad,rameTu ara jer-ars Cemda saxelis-debadda kurTxevad Senda, romeli-eseSevbRale usjuloebiTa. viTarmca vixilexati Seni qalwulisa ubiwoisaÁ, rameTuSeni suli da Ãorcni Senni ubiwoniarian da me Sengan saZulvo da saZagelvar. xolo masmies RmrTisaÁ, romelmanSeqmna xati, rameTu mouwodos codvilTa sinanu-lad. (maT.9:13,mark.2:17,luk.5:32)Semewie me sawyalobelsa amas, romelsaaraÁ maqus SemwÀ. brZane CemTÂsSewevnaÁ da SÀndobaÁ yav, raÁTaeklesiasa amas Rirs viqmne Seslvad danu damakleb xilvad Zelsa missa,romelsa zeda Ãorcielad daemSWualaRmerTi, romeli Sengan iSva da sisxlimisi dasTxia Cuenisa ÃsnisaTÂs.brZane, RmrTismSobelo, CemTÂsca gan-RebaÁ karisaÁ, sada-igi Zeli juarisaÁTayuanis-icemebis da Sen migce Tavs-debad Sengan Sobilsa RmrTisa, raÁTaarRara Sevaginne Ãorcni ese CemnieSmakisagan saZagelisa, aramed raJamsZelsa juarisa Zisa Senisasa Tayuanis-vsce da RmrTisa Cemisasa, sofeli dayoveli (617v)raÁ ars mas Sina soflisaÁdauteo, da moviZulo Tavi Cemi da SenRmrTisa Cemisa Tana Tavs-debisa daSemwynarebelisasa, sadaca mibrZano,munca warvide.“ 45. da ese viTarca vTqu, sarwmunoebaÁSevimose, vixile raÁ meoxebaÁ wmidisaRmrTismSoblisaÁ, romeli metyoda:„warved amier adgilTa, sada-igi deg.“vedrebaÁ davasrule da mived karsa daSemavalTa SeverTe da aravin iyo munmabrkolebel Cemda da vipove me taZarsamas Sina. da Semibyra me Zrwolaman daSevimusrvode. da miviwie bWeTa,romelni pirvelad dameÃSvodes.

358

Page 359: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

miviwie raÁ karad, romeli-igi pirveldaÃSul Cemda iyo, maSin yovelive igiZali, romeli pirvel mayenebda,ufroÁsad Semwe Cemda iyo.

munTquesve, viTarca maWirvebelTa,Semipyres da vipoe mun Sina

359

Page 360: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

esreT uSromelad Seved da wmidasa maswmidaTasa Tayuanis-vec da cxoelmyofelijuari vixile da ganvicaden saidumloniRmrTisani, viTar mza ars igisinanulisa Sewynarebad.50. (64r) davvardi ukue queyanasazeda da SevemTxÂe wmidasa mas adgilsa,romelsa dadges ferÃni uflisani daviloce mÃurvaliTa cremliTa da vrbiodemislvad winaSe Tavsmdebisa mis Cemisa.miviwie ukue adgilsa mas, romelsaÃeliswerili igi aRTqumisa CemisaÁ da-iwera. da mividriken muÃlni winaSexatsa mas wmidisa da mas qalwulisaRmrTismSobelisa mariamissa da esreTvityodi:51. (64v)`gmadlob Sen, wmidaodedufalo, rameTu wyaloba Seni aCuÀneCemzeda da ara moiZage uRirsisa amisvedrebaÁ. 52. vixile me didebaÁ, romelsasamarTlad ver vixilavT codvilni.didebaÁ RmerTsa, romeli Sen mierSeiwiravs codvilTa sinanulsa. raÁmovigono, anu raÁ vTqua sxvaÁcodvilman da uRirsman?! 53. aw ukuÀ Jami ars, wmidaodedufalo, aRsrulebad aRTqmisa,romlisaTÂs Tavsmdeb meqmen. (65r)Aawsadaca brZano, mimiZeRu, aw umetesadmeqmen maswavlel cxorebisa Cemisa dawarmiZeRu gzasa sinanulisasa.“ da amasraÁ vityodi, mesma ÃmaÁ SoriT, romeliityoda: „ukueTu iordane wiaR-vlo,keTili gansuenebaÁ hpoo.“ xolo ese raÁmesma ÃmaÁ igi Cemda momarT Tqmuli,gulisÃma-vyav da cremliT ÃmaÁ-vyavRmrTismSoblisa mimarT da RaRad-vyav: 54. (65v)„dedufalo, dedufalo nudamiteveb me.~ da ese raÁ vTqu, ganvedezoÁsa misgan eklesiisa da vidode.xolo gamo-raÁ-vidode, mixila vinme dasami dangi momca da mrqua: `miiRe ese,dedao.~ da aRviRe igi da sami puriviyide da sagzlad gzisa Cemisa davhkiTxe purisa msyidelsa mas, Turomeli ars gzaÁ iordaned mimavanebeli.da misgan viswave bWe igi qalaqisaÁ,romel iordaned miiyvanebda. Dda ganved

uSromelad wmidasa mas Sina, wmidaTasada cxovelsmyofelisa juarisa xilvasaRirs viqmen da saÁdumloTa RmrTisaTaRirs viqmen TayÂaniscemad.

46. da viswrafe gamoslvad Tavs-mdebisaCemisa wmidisa RmrTis- mSoblisa damoved masve adgilsa da ese sityuanivTqÂen:47. (618r)`Sen, moyvareo saxierebisao,Sen iCine kacTmoyuarebaÁ da araugulebels-hyav vedrebaÁ Cemi uRirsisaÁda vixile didebaÁ, romeli mravalTamarTalTa ver ixiles maSin Seiwira Senmier. aw aRvasrulo aRnaTquemi igiCemi. Aaw sada gnebavs mimiZeRu dameqmen me cxorebisa moZRuar daÃelisampyrobel gzasa sinanulisasa.“

48. amas raÁ vityode, mesma ÃmaÁ,romeli metyoda me: „iordaniT vidode dakeTili hpoo da gansuenebaÁ.“ viTarcamesma ÃmaÁ ese, muniT kerZo warvemarTeda vcremloode, Ãma-vyavRmrTismSobelisa mimarT:„RmrTismSobelo, nu damagdeb me.~ dagamoved ezoÁsa misgan taZrisa damixila vinme da momcna samni folni damrqua me: `miixuen ese, dedao~ dasamni purni miTa viyiden da iginiwarvixuen evlogiad da sagzlad. davhkiTxe gzaÁca, romelman-igi purnimomyidna da varqu mas: `sadaÁT mivalsgzaÁ iordaned?~ da viswafe bWeqalaqisaÁ da vrbiode tiriliT.49. iyo Jami mesame, raJams vixileZeli patiosani da miviRe sagzali igitaZarsa mas wmidisa winamorbedisasa,

360

Page 361: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

moswrafed da viwye slva cremliT.(65v)xolo iyo mesame oden Jami odesjuari qristesi vixile da qalaqiTgamoved. kiTxviT ukue viswavebd gzasamas da mimwuxramde miviwie taZarsawmidisa ioane naTlismcemlisasa, romel arsmaxlobelad iordanesa. da

romel ars kidesa iordanisasa daganviwmide Tavi Cemi wyliTa.

361

Page 362: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Tayuanis-vec taZarsa mas da mermeSTaved iordanesa da Ãelni da pirniwmidiTa miT wyliTa davaltve. (66v)damived eklesiad da veziare wmidaTaqristes saidumloTa taZarsa masnaTlismcemlisasa da naxevari erTisa pu-risa SevWame da wylisa misgan iordanisavsu. da miviwie mdinarisa kidesaRamesa mas da ganTiad vpove mun navimcire da Seved Sina da wiaR-vle iordaneda kualad vxadode winamZRuarsa masCemsa, raÁTa mimiZRves vinaca massaTno-uCns da vidode, vidremdis(67r)moviwe amas udabnosa.55. xolo amieriTgan vidre aqa dRemdeganveSore da amas udabnosa ganvisuÀneda moveli RmerTsa macxovarsa Cemsa,romeli iÃsnis sulmokleobisagan daniavqarisa yovelni, romelni sinanuliTmissa miiltian.~ miugo zosime da hrquamas: `raÁodeni ukuÀ weliwadi ars,dedao suliero, vinaÁTgan amas udabnosaiyofebi?~ hrqua mas dedakacman man:`ormeocdaSÂdi weli ars vinaÁTganqalaqiT(67v) iÀrusalemiT gamoved.“57. (67v)hrqua mas zosime: `da raÁ iyosazrdeli Senda, wmidao RmrTisao?~miugo dedakacman man da hrqua: `oripuri da naxevari gamoviRe, iordane raÁwiaR-vle, romelni igi ganÃmes daviTarca qvaÁ iqmnes, romlisagan mcire-mcired vWamd mravalJam, vidremdisdailines.~ 58. hrqua mas zosime: `da esreTuSromelad gardaiÃadena esodenni welnida ara SegaSfoTa anazdaÁTman (68r)manSecvalebaman cxorebisa Senisaman?~59. miugo dedakacman man da hrqua:`saqme mkiTxe me, mamao zosime, romlisaTqumadca vZrwi, rameTu ukueTu movideaw Ãsenebad WirTa maT, romelni Tavs-visxen da gansacdelTa simravleni dagulissityuaTa maT, romelni borotadSemaurvebdes, meSinis, nuukue keTiladmaTve Semaurvon me.~ 60. xolo zosime hrqua mas: `nurasdauteob (68v)dedufalo Cemo, romeli aramiTxra, vinaÁTagan erTgzis giwyiesTqmad yovelTave jer-ars da uklebelad

da veziare uÃrwnelsa mas qristessaÁdumlosa da SevWome(sic) purisa misnaxevari da vpove mcire navi da wiaR-vÃed iordanesa. da vsTxove winamZRuarsaCemsa wmidasa RmrTismSobelsa da varqÂ:„mimiZeRÂ me, vidreca-igi sadaÁT-igisaTno ars Senda.~

da warved udabnod da mieriTganaqamomde aRvimaRle, ganveSore damovelode RmerTsa macxovarsa Cemsa.“50. zosimÀ hrqua: `ravdeni weli ars,vinaÁTgan aqa iqcevi?~ xolo man miugoda hrqua: `ormeocdaSÂdi weli ars,vinaÁTgan gamoved qalaqiT.~

51. (618v)zosimÀ hrqua: `raÁ gepoebinaqa sazrdeli ÃorcTaÁ?~ hrqua masmariam: `ori igi puri da naxevarimaqunda, odes wiaR-movÃed iordanesa,romelni ganÃmes viTarca lodi da vidreaqamomde vWamdi da aw damelines.~

52. hrqua mas zosimÀ: `guli aragiTqumidaa pirvelTave maT saqmeTa saq-med?~ pirvelTave maT saqmeTa saqmed?~

53. hrqua mas mariam: `didsa mkiTxav,mamao zosimÀ, romelTaTÂs vZwi, ukueTumoviÃsenne, romelTa dauTme gulissity-ÂaTa, meSinis.~ hrqua zosimÀ: `nu rasdauteveb, romeli ara miTxra me.~

54. xolo igi ityoda: `aTCÂdmeti weli

362

Page 363: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

warmoTqma.~ hrqua mas netarman man: 61. `grwmenin, mamao, aTCÂdmeti welidavyav udabnosa amas brZolad mÃecTauwyaloTa, romelni arian borotnigulissityuani. rameTu raJams

amas udabnosa davyav. mimovidode da

363

Page 364: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

sazrdelisa moReba menebis, gulisTqmamomiÃdis Tevzisa da RÂnisa daÃorcisa,romeli (69r)iyo egÂptes.msuroda RÂnisaTÂsca Cemda pirvel sawa-delisa, rameTu friad RÂnosa vsu, Cemdasofelsa raÁ viyav. xolo aqa arca Tuwyali maqus da amisTÂs borotadviguÀmebode da Wirsa mas ver Tavsvidebd. da kualad ÃmaTa maT simReri-saTaÁ gulisTqmaÁ friad maWirvebn damaiZulebn Tqumad galobaTa maTsaeSmakoTa, romelni meswavlnes. 62. xolo meyseulad viwyi tirilad damkerdsa vicemd da (69v)moviÃsenebdiTavsa CÀmsa aRuTqmaTa maT, romeliaRuTquen Tana gamo-raÁ-vidode udabnod.da miviwii gonebiTa xatsa mas wmidisaRmrTismSoblisa, Tavsmdebisa Cemisasada Sevstirodi mas gandevnad CemganeseviTarTa maT gulissityuaTa, romelnistanjvides glaxaksa mas sulsa Cemsa.da odes friad vitiri, da mkerdsa vici,vixili naTeli gamobrwyinvebuli Cemzedada (70r)meyseulad dawynarebaÁ didiiqmnis RelvaTa maTgan. 63. xolo gulissityuani igi, romelnisiZvisa mimarT aRmZrvides, viTar-memigiTxrne, mamao, rameTu cecxliaRtyindeboda gulsa Sina amisubadrukisasa da yovliTurT viwuebodegulisTqumiTa miT siZvisaÁTa. xoloeseviTari raÁ brZolaÁ momiÃdis,davvardi queyanasa zeda da cremliTamiwasa davaltobd da esreTvhgonebd(70v)viTarmca Tavadi igiTavsmdebi Cemi mun dga da mabralebdame gardaslvisa misTÂs aRTqmisa Cemisada satanjuÀlTamca misTqmida gardaslÂsamisTÂs. da ara aRvdeg queyaniT, daRaTuor dRe iqmnis pirsa zeda mdebarebaCemi, vidremdis tkbili igi naTeli aragamomiCndis da Semaurvebelni igi Cemnigulissityuani ganiotnis. 64. esreT ukuÀ daucadebelad Tualnisulisa Cemisani Tavsmdebisa mis Cemisa(71r)mimarT aRpyrobil iyvnes da mismier viTxovd Sewevnasa, romel araaqunda sxvaÁ Semwe sivrcesa amas Sinaudabnosasa, garna igi mxoloÁ da

guli miTqumida Tevzisa da Ãorcisa,romeli maqÂnda egÂptes da RÂnisamsumeli viyav da aqa wyalica aramaqunda. da daviwuebode dadavitanjebode da ÃmaÁ igi roskipTaÁ,raÁ meswava eSmakTagan, momasminis.momeÃsenis paemani igi, romeli davdvividre gamosvlamde Cemda udabnodmomiÃdis gulsa.

(618v)da Sevstirodi xatsa masdedoflisa wmidisa RmrTismSobelisasaTavs-debisa mis Cemisasa, raÁTamcagandevna gulissityÂaÁ igi gulisaganCemisa.

55. (619v)amas raÁ vityodi, naTelivixili garemoÁs Cemsa brwyinvalÀ, xologulissityuaÁ, viTarca cecxli,aRatydebin Cemzeda ÃorcTagan dadamwavn me. esreT movlÀ aTCÂdmeti igiweli tanjulman da mieriTgan aqamomdeSemweman Cemman wmidamanRmrTismSobelman ara damiteva me.~

364

Page 365: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

nandÂlve WeSmaritad mepova Semwe didida Ãelisampyrobeli sinanulisa. DdaesreT gardavlen aTCÂdmetisa igi wlisaJamni mravliTa WiriTa da gansacdeliTa.xolo mieriTgan da aqa dRemde Semwe igiCemi maradis Cem Tana ars da Ãelsa(71v)aRipyrobs me.~

365

Page 366: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

65. miugo zosime da hrqua mas: `damieriTgan sxuaÁ sazrdeli, anu samoseliara geÃmaraa?~ hrqua mas sakÂrvelmanman dedakacman: `purni igi, viTarcazemo vTqu, davlien da aTCÂdmetsa maswelsa RerebiTa miT da sxÂTa TiviTa daZirebiTa, romelni mepoebodes udabnosaamas vizardebode. 66. xolo samoseli igi, romliTa iordanewiaR-vle, sigrZiTa dReTasa ganilia(72r) da warÃda. friadi ukue WiriSememTxÂa sicxisagan da sicivisa,rameTu Seviwuebode sicxiTazafxulisaÁTa da yineliTa zamTrisaÁTaganvileode, vidreRa mravalgzis davvar-di queyanasa zeda da viTarca mkudarividvi. 67. mravalTa ukue da mraval saxeTaWirTa da gansacdelTa auracxelTa daZlierTa vewyvebode aTCÂdmetisa misweliwadisa JamTa.68. (72v)xolo mieriTgan vidredRendelad dRedmde mravalsaxe igi ZaliRmrTisaÁ codvilsa amas sulsa Cemsa daÃorcTa amaT glaxakTaÁ hfaravs. da odesese oden movigono, Tu raÁodenTaborotTagan miÃsna me ufalman.sazrdelad ganuZRomelad maqus sasoebaÁcxorebisa Cemisa, rameTu mzrdis damfaravs sityuaÁ RmrTisaÁ, mpyrobeliigi yovlisave, rameTu: `araTu oden puriTacxovndebis kaci, aramed yovliTave sityÂTa, ga-momavaliTa (73r)pirisagan RmrTisaÁ.“(maT.43-4) viTarca Tqmul ars, viTarmed: „araaqunda maT safarveli da amisTÂs klde Seimoses,romelTa-igi samoseli codvisa aRiZar-cuÀs.~(iob.24:7,22:26; ebr.1:37) 69. xolo esma raÁ zosimes, viTarmedsityuanica werilisani aÃsennamosesagan da iobisagan da wignisa misganfsalmunTasa, hrquaÁ mas zosime: `werilniyovelni giswavian, dedao suliero.~ 70. xolo man reca ganiRimna da hrquaÁmas: `grwmenin, mamao, ara mixilavs(73v)sxuaÁ kaci amas udabnosa,vinaÁTgan iordane gamovle, garna Senixolo piri dRes mixilavs. xolofsalmunebaÁ anu wignis-kiTxvaÁmcirediT da arca sxÂsa visi masmies,

56. (619r)hrqua mas zosimÀ: `ara sadagindaa, dedofalo, sazrdeli, ginasamoseli?“ xolo man hrqua mas:`pirvel, viTarca-igi garq Sen,SevWamen puri igi orni da naxevari daaTCÂdmetsa welsa yuavilTa vizardebode.xolo samoseli wiaR-raÁ-movÃed iordanesa,daZuelda da SeiWama. yineliTa dasicxiTa tkivili vidre sikÂdiladmdedaviTmine. mieriTgan Semosil da dafa-rul var me sityÂTa RmrTisa, rameTu:`ara xolo Tu puriTa cxondebis kaci, arcaRa TusamosliTa.~ (maT.4:3-4)

57. viTarca esma zosimÀs, viTarmedpasuxi wignTagan miugo, hrqua mas:`dedofalo, icodea swavlaÁ?~ xolo manganicinna da hrqua: `garwmunenRmerTman, mamao, ara mixilavs pirikacisaÁ, vinaÁTgan wiaR-movÃediordanesa TÂnier Sensa dResa, arcamaÃsos.(sic) da swavlaÁRa ara vicode,

366

Page 367: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ara Tumca me meswava. garna sityuaÁuflisaÁ cxoel ars da Zlier da manmoscis kacsa mecnierebaÁ.

arca wignis kiTxvaÁ vicode, xoloRmerTman aswavis kacTa mecnierebaÁ.

367

Page 368: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

aqamdis ars aRsasruli saqmeTa CemTaTxrobisaÁ, garna romel-igi dawyebasavesityÂsa Cemisasa vqmen. (74r)da awcamasve gevedrebi da gafuceb CuenTÂsganÃorcielebulebasa mas RmrTisa sityu-asa, raÁTa ilocvide CemTÂs codvilisaamis RmrTisa mimarT.~71. ese raÁ Tqua man da sityuaÁ TÂsiaRasrula, modrka beri meyseuladTayuaniscemad queyanasa zeda dacremliT ityoda: `kurTxeul xar, RmerTo,romelman miCuene raodensa keTilsamianiWeb moSiSTa SenTa, rameTuWeSmaritad, ufalo, arasada(74v)dauteven meZiebelni Senni.~ xoloman upyra bersa da ara Seundo sruliadmuÃlT-modrekad da hrqua mas: `ese yo-veli, romeli gesma, kaco RmrTisao,gafuceb macxovarsa Tana Cuensa, raÁTaaravis uTxra, vidre RmerTman queyniTmomiwodos. aw ukue warved mSÂdobiT dakualad momavalsa mas weliwadsa mixilome da meCueno me, daculi madliTaRmrTisaÁTa. aramed qmen qristesmcnebisaTÂs, romelsa viTxov Sengan:(75r)marxvaTa momavalisa mis weliwdi-saTa, nu wiaR-hÃdebi iordanesa, viTar-igi wes ars monastersa Sensa.~ ukÂrdaukue zosimes, esmoda raÁ, romel wesTacamonastrisaTa uTxrobda da amas odenityoda: `didebaÁ Senda, ufalo,romelman eseviTarni madlni mianiWenmoyuareTa SenTa.~ xolo wmidaman mandedakacman hrqua mas: `daadger ukue,mamao zosime, viTarca vTqu, monastersaSina, rameTu (75v)daRacaTu genebosgamoslvis, ver gangemarjos. xolomwuxrsa didisa xuTSabaTisasa, serobasamas didebulsa, aRiqu wmidaÁ Ãorci dasisxli qristesi da moved kidesaiordanisasa, romel ars sofliT kerZod. damelode me, raÁTa movide da veziarocxoelsmyofelTa maT qristes saidumloTa,rameTu vinaÁTgan veziare eklesiasa masnaTlismcemlisasa pirvel wiaR-moslvisaCemisa iordanes, arRara mimTxueul var(76r)siwmidesa mas vidre aqamomde. daaw surviliTa miuTxrobeliTa msurismissa. amisTÂs gevedrebi saTxoelsa

aqamomde ars TxrobaÁ Cemi SendamimarT, romel vqmen. aramed gafucebSen RmerTsa cxovelsa, miloce me udebsaamas uflisa momarT.~ da ese viTarcaTqua, daasrula, iwyo berman muÃlTamodrekad da cremliTa vedrebad RmrTisada ityoda: `kurTxeul ars ufali,romelman yvis sakÂrveli mxoloman.mrwams, rameTu ara dautevnis, romelnieZieben mas.~ 58. xolo man ara uflo bersa muÃlTamodrekad, aramed etyoda mas: `eseraÁixile, mamao, gafuceb Sen samebasawmidasa, nuvis uTxrob, vidremdisganvide me amier queyaniT. aramedwarved mSÂdobiT da momavalsa weliwadsakualad mixile me saxeliTa RmrTisaÁTa.aramed yav ese, romelsa gamcneb:(619r)marxvani ese, romel movlen, nuwiaR-moxÂal iordanesa, viTarca ars wesiTqueni, aramed iyav monastersa SinaSensa.~

59. viTarca esma bersa, viTarmeduTxra wesi monastrisaÁ, ganukÂrdafriad da adidebda RmerTsa. xolo manhrqua: `Sen daadger monastersa martoÁ,gindesca Tu ver gamoxÂde. xolo wmidasaxuTSabaTsa momguare me uÃrwneli Ãorcida sisxli qristesi barZimiTa da melodewiaR iordanesa, raÁTa veziaro saÁdumlosacxoelmyofelsa niWsa, rameTu raJamsveziare taZarsa mas winamorbedisasa,vidre wiaR-moslvadmde Cemda, mieriTganarRara ziarebul var.~

368

Page 369: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

amas Cemsa, nu ugulebels-hyof, aramedRirs-myav ziarebad wmidaTa maTsaidumloTa Jamsa mas, romelsa ufalmanmowafeni TÂsni wmidisa mis serobisaziar-yvna.

369

Page 370: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

da mamasaxlissa monastrisa mis,romelsa Sina xar, esreT arqu, `Zmao,ekrZale (76v)Tavsa Sensa, da samwysosamagas Sensa, rameTu iqmnebian mun saq-meni, raÁme, romelTa jer-arsganmarTlebaÁ.~ garna ara aw mnebavs,raÁTa uTxra ese, aramed odes ufalmangibrZanos.~ 72. ese raÁ Tqua da locvaÁ iTxoaberisagan da SinakerZo udabnoÁsa maswaremarTa. xolo zosime moidrikamuÃlni, da ambors-uyofda adgilsa mas,sada dges ferÃni misni da miscaRmerTsa didebaÁ da madlobiT(77r)dasixaruliT sulisaÁTa moiqca. daadidebda da akurTxevda qristesa, RmerTsaCuensa. da warmovlo udabnoÁ igi da mo-iwia monastrad dResa mas, romelsaaqunda wesi monazonTa maT moqcevadmonastradve. da mas weliwadsa dumna davervis ikadra Txrobad, raÁ igi ixila.xolo TÂsaganve evedreboda RmerTsa,raÁTa Rirs-yos kualadca netarisa misxilvad da elmoda (77v)sigrZisa misTÂsweliwadisa da swadoda ukeTumcaSesaZlebel iyo erT dRe yofadweliwadisa mis. 78. xolo mo-raÁ-iwia wina kÂriakeigi wmidaTa marxvaTaÁ, odes-igi wesiyo ganslvisa mis mamaTaÁsa udabnod,yves raÁ locvaÁ da sxuani igiyovelnive ganvides galobiTa. xolo igiSepyrobil iqmna mÃurvalebiTa da Sinadaadgra. moeÃsena ukue zosimes sityuaÁigi wmidisa mis, romel Tqua viTarmed:`daRacaTu genebos (78r)ganslvaÁmonastriT, ara gangemarjos.“ xolomciredni raÁ dReni gardaÃdes,ganmrTelda senisa misgan da iqceodamonastersa Sina. 74. xolo moiqces raÁ monastersamonazonni da moeaxla Rame igi saidum-loÁsa mis serobisaÁ, yo, viTarca-iginetarman man ubrZana mas. da miiquamciriTa barZimiTa wmidaÁ Ãorci dasisxli qristes, RmrTisaÁ CuenisaÁ, dasfÂridsa Sina STaasxa ospni dambali,da leRÂ da miiwia mwuxrisa (78v)Se-Ra-oden-bnelebul iyo kidesa iordanisasa. da

60. (619v)da ese viTarca Tqua,warivltoda sivrcesa udabnoÁsasa.xolo beri moiqca monastradve da aravisuTxra, raÁ-igi ixila

da viTarca moiwines dReni igiwmidaTa marxvaTani, pirvelsa kÂriakesayovelni gamovides galobiT. xolozosimÀs Seedva salmobaÁ ÃurvebisaÁ damoeÃsena sityuaÁ igi wmidisaÁ mis,romel hrqua viTarmed, gindesca Tu vergamoÃÂdeo. da iqceoda monastersa Sina.

61. viTarca moiwia didi xuTSabaTi,wariyvana barZimiTa uÃrwneli Ãorci dasisxli qristesi da aRiRo kaniski daCaidva leRÂ Ãmeli da danakis-kudi daospni da mivida Ramesa da(620r)dajdakidesa iordanisasa da moeloda wmidasamas.

62. da viTarca daeyovna udabnoÁTmoslvaÁ, etyoda Tavsa TÂssa: `anu meCemman uRirsebaman daayena da vermovida netari igi, anu movida da arampova.~

370

Page 371: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

moeloda moslvasa wmidisa mis dedakaci-sasa. da dayovnebasa missa zosimes aramierula, aramed daucadebelad xedvidaudabnoÁT kerZo da moeloda sawadelsamas. da ityoda beri gonebasa TÂssa:`nuukue uRirsebaÁ Cemi damayenebelmisa iqmna moslvad. nuukue movida daver mpoa me da warvida?!~

371

Page 372: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

(79r) amas raÁ ityoda, cremloodasulTqumiT. da aRixilna zecad TualniTÂsni da evedreboda RmerTsa da ityoda:75. `nu damakleb ufalo, kualadcaxilvad saunje igi udabnoÁsaÁ, romelmiCuene me. numca warsrul var calierisamxilebelad codvaTa CemTa.~ amas raÁilocvida, kualad sxuasa gulissityuasaSevida da ityoda: `raÁ-me ukue yofadars, daRacaTu movides, rameTu navi araars. viTar (79v)gamovlos iordane daCemda movides uRirsisa amis? vaÁ me,codvilsa amas, ukueTu eseviTarsa maskeTilsa davaklde.~ 76. amas raÁ igonebda, aha esera,wmidaÁ igi dedakaci moiwia da dadgakidesa zeda iordanisasa. xolo zosimeixila raÁ igi, aRdga sixaruliT da adi-debda RmerTsa, aramed kualadca gu-lissityuaÁ igi aurvebda da ityoda:`viTar gamovlos iordane?!~ (80r)da amasraÁ esreT igonebda, viTarmed gamosaxasaxe juarisaÁ iordanesa zeda, rameTusavse iyo mTovare Ramesa mas dakeTilad Cnda. da viTarca-igi juaridaswera, aRÃda wyalTa maT zeda da misamovidoda. xolo zosime ese raÁ ixila,ineba modrekaÁ muÃlTaÁ daTayuaniscemaÁ. da netari igi ayenebdamas mo-raÁ-vidoda wyalTa zeda da ityo-da: `rasa iqm, mamao zosime? ara uwyiafriad, mRdeli xar da wmidaÁ(80v)saidumloÁ ÃelTa gaqus.~ amassityuasa zeda dahmorCilda zosime. 77. xolo mo-raÁ-vida wmidaÁ igimdinariT, hrqua zosimes: `makurTxe,mamao, makurTxe.~ miugo berman dahrqua mas ZrwoliT, rameTu gankÂrvebuliyo didsa mas zeda sakÂrvelebasa:„WeSmaritad utyuel ars RmerTi,romelman aRuTqua moyuareTa TÂsTamimsgavsebad RmrTisa, raoden SemZlebelars kacTa mier mimsgavsebaÁ misi. 78. didebaÁ Senda, qriste RmerToCueno, romelman miCuene me, mÃevlisaamis Senisa mier, Tu raÁoden Sors varsazomisa mis sisrulisa.“(81r)xolodedakacman man wmidaman brZana mrwam-sisa da mamao CuenoÁsa warTqumaÁ. da

63. amas raÁ ityoda tiriliT, aRixilnazecad da Tqua: `RmerTo, nu damakleb mexilvad, romlisaÁ mwadis me xilvaÁ.“ daganizraxvida: „ukueTu mo-ca-vides,navi ara ars, vinaÁ wiaR-moÃdesiordanesa Cemda uRirsisasa.“

64. viTarca amas ganizraxvida netariigi beri, wmidaÁ igi dedakaci moiwiada dadga wiaR-kerZo iordanesa, xolozosimÀ aRdga sixaruliT (620r)da ixilaigi wiaR-kerZo, rameTu mTovarÀ iyoRamesa mas. 65. xolo man daswera juari wyalTa maTda SemoÃda mdinareTa mas zeda damoiwia da movida amier kerZo.Tayuanis-scemda netari zosimÀ, viTarcaunda mas.67. xolo wmidaÁ igi ayenebda mas daetyoda: `mamao, nu daSurebi, rameTumRdeli xar (620r)da ÃelTa gyavssaÁdumloÁ qristesi.~ ese Tqua da gamoÃdawyalTa maTgan d hrqua zosimÀs:`makurTxe me, mamao.~ 68. xolo berman miugo: `WeSmarit arsRmerTi, viTarca weril ars: „netar iyvnenwmidani guliTa, rameTu maT RmerTi ixilon.~(maT.5:8)

69. xolo wmidaÁ igi iTxovda be-risagan, raÁTa warTqÂas mrwamsi damamao CuenoÁ da egreT saidumlosa mas

372

Page 373: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ese raÁ warTques da locvaÁ aRasrules,misca amborisyofaÁ siyuarulisa qristesisapirsa berisasa. da esreT eziarawmidaTa maT da zecad da sulT-iTquna da

eziaros. da viTarca eziara, aRipyrnaÃelni TÂsni zecad wmidaman dacremlooda

373

Page 374: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

(81v)cremliTa mÃurvaliTa RaRad-yo:`aw ganuteve mxevali Seni, meufeo, msgavsadsityÂsa Senisa mSÂdobiT, rameTu ixiles TualTaCemTa macxorebaÁ Seni.~(luk.2:30) maSinhrqua bersa: `Semindev, mamao, da erTisxuaÁ vedrebaÁ Cemi aRasrule: warvedaw senakad Senda dacvuli mSÂdobiTaqristesiTa. xolo momavalsa mas weliwadsamoved kualad mas naRuarevsa, sada pir-vel gixile Sen. (82r)moved ueWueladmcnebisaTÂs uflisa da kualad mixilome, viTarca ufalsa enebos.~ xoloberman hrqua mas: `netar, TumcaSesaZlebel iyo amieriTganve SendaSedgomaÁ da maradis xedvaÁRmrTismoyuarisaÁ magis pirisa Senisa.aramed gevedrebi, qmen erTi vedrebaÁcodvilisa amis berisaÁ da pir-iÃsenmcired sazrdelisa amisagan, romelmomiRies.~ da meyseulad uCuenatabakiTa ospni igi da leRÂ. xolo manmiyvna TiTni misni, da sami marcualiospnisaÁ (82v)miiRo da hrqua: `kma-arsmadli igi sulisa wmidisa dacvad ar-sebasa mas sulisasa.~ da ese raÁ Tqua,miugo da hrqua kualad bersa: `locvayav, mamao, glaxakisa amisTÂs. locvayav da ubadrukebaÁ Cemi maradisgaÃsovdes locvaTa Sina SenTa.~ xoloberman ambors-uyo ferÃTa maTnetarisaTa da iTxoa locva TavisaTÂsisaTÂs da wmidaTa eklesiaTaTÂs dayovlisa soflisaTÂs. da esreT cremliTganuteva igi warslvad. ver(83r) Zal-edva dauyenebelisa mis umetesaddayeneba. 80. xolo netarman kualad gamosaxasaswauli juarisaÁ iordanesa zeda daaRÃda raÁ wyalTa maT zeda, meyseuladwiaRkerZo ipova. xolo beri moiqcasixaruliTa da SiSiTa savse daabralebda Tavsa TÂssa, aramTu saxeliwmidisa mis ara gamoikiTxa. aramedaqunda sasoebaÁ momavalsa mas welsakiTxvad.81. xolo gardaÃda raÁ weliwadi(83v)igi da movides kualad dRenimarxvaTani, wiaR-vlo iordane mamamanzosime da warvida masve udabnosa

da sulTTqÂmiT(sic)ityoda: `aw ganmiteveme mÃevali Seni, ufalo, msgavsad sityÂsa SenisamSÂdobiT, rameTu ixiles TualTa CemTa macxo-varebaÁ Seni, (luk.2:30) rameTu Rirsviqmen niWTa SenTa ziarebad dRes.~ dahrqua bersa: `Semindev, mamao, erTsaguli miTquams, raÁTa igica aRasrulo.warved monastrad Senda da dagicvesRmerTman mSÂdobiT. momavalsa weliwadsamoved Ãevsa mas, sada-igi pirvelad Sengixile (620v)da mun mixilo me, viTarcaigi saxiersa RmerTsa jer-uCndes.~ 70. xolo zosimÀ hrqua mas: `gevedrebi,dedofalo, miiRo sazrdeli, romel momi-Rebies,~ da uCuena kaniski igi. xolowmidaman sami marcuali ospnisaÁ(620v)aRiRo ÃeliTa da Sesua pirsaTÂssa, romliTa saÁdumloÁ igi daicva daTqua: `meyofis ese me madliTa sulisawmidisaÁTa.~ 71. merme hrqua bersa: `locvasa Sensawmidasa nu damiteveb da mimdemigaÃsomca.~(620v)da daswera juariiordanesa da SeÃda wyalTa maT da wiaR-Ãda Ãmelad.

72. xolo netari zosimÀ sixaruliTmoiqca monastrad da abralebda TavsaTÂssa da Tqua: `viTar ara vahkiTxesaxeli misi.~

73. da viTarca aResrula weliwadi igi,warvida netari zosimÀ udabnod. daviTarca miiwia, pova niSani adgilsamas. aRixilna zecad da ityoda

374

Page 375: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

xilvad sakÂrvelisa mas didisa. daviTarca vlo sigrZe igi gzisaÁ mis damiiwia areTa mis adgilisaTa, xedvidamarjul da marcxiT, viTarca monadirekeTilisa nadirisa. da viTar-igi myoarJam mimovidoda, (84r)iwyo cremliTvedrebad RmrTisa da ityoda:

vedrebiT:

375

Page 376: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

82. „miCuene, meufeo, saunje igimadlisa SenisaÁ didi, romeli dafarulars udabnosa amas Sensa. miCuene,gevedrebi, ÃorciTa angelozi igi,romlisa sofeli yovelive ara Rirs ars.~(maT.10:37) amas raÁ ilocvida, miiwiaadgilsa mis naRuarevisa saxesa dadadga kidesa missa da mixednaaRmosavaliT kerZo da ixila netari igiaRsrulebuli da mdebare queyanasa zeda.da Ãelni wesierad daewyvnes da pirimisi iyo aRmosavaliT kerZo.83. (84v)ese raÁ ixila, mirbioda, mo-exÂa ferÃTa maT wmidaTa da cremliTdabanna igini, rameTu arca Tuikadrebda sxuasa asosa amboris-yofad,garna xolo ferÃTa.da viTarca myoar Jamcremlooda da warTquna fsalmunni,romelni saqmesa mas Sehgvandes da yolocvaÁ aRsrulebulTa. etyoda TavsaSoris TÂssa: `daflvaÁ-me jer-arsawmidisa mis guamisa, nuukue ara saTno-uCns ese netarsa mas.~ da amas raÁigonebda, mixedna (85r)TaviT kerZomisa da ixila werili gamosaxuliqueyanasa zeda, romelsa esreTve ewera:84. `dahfal, mamao zosime, amasadgilsa guami glaxakisa mariamisi. miecmiwaÁ miwasave da CemTÂs uflisa mimarTilocevd, romeli aRvesrule TuesafarmoTesa `a~ megÂptelebr, romel arsberZulebr Tue aprili. masve Ramesaqristes vnebisasa odes-igi saÁdumlosadidebulisa mis serobisasa veziare.~85. (85v)eseraÁ warikiTxna berman,daukÂrda werili igi, rameTu asmiodamisgan Tu werili ara miswavieso. daganixara, romel iswava saxeli wmidisamis da cna, viTarmed masve Jamsa, ro-melsa eziara wmidaTa saidumloTaiordanesa zeda meyseulad adgilsa masmiiwia, sada igi aResrula. da romelsazosime oc dRe SromiT vidoda, netarmanman erTsa Jamsa vlo da meyseuladsoflisa amisagan ganvida da RmrTisaÁmiicvala. xolo zosime adidebdaRmerTsa, da daaltobda guamsa(86r)missa cremliTa da hrqua TavsaTÂssa: `Jami ars, glaxako zosime,

„miCuene me, ufalo RmerTo, saunjÀ igidafaruli da warutyuenveli, romeliudabnosa Sina dagimalavs.~

74. amas raÁ ityoda, adgilsa masmiiwia da Ãevi igi ixila aRmosavaliTkerZo da wmidaÁ igi mdebare aRsrulebu-li.miiswrafa da ambors-uyo mas tiriliT daiwyo fsalmunTa Tqumad, romelniSehgvandes.

75. da Tqua gulsa TÂssa: `daflvaÁundesa nawilTa amaT wmidaTa, anu raÁmehnebavs da saTnoÁ ars misa.~ amas raÁiurvoda, ixila sasTunal misa weriliesrÀT: `dahfal, mamao, amas adgilsaglaxakisa mariamis guami. miuTualemiwaÁ miwasave da me milocevdi, romeliaResrula TTÂesa aprilsa dResa didsaparaskevsa, juarcumasa uflisa Cuenisaiesu qristessa.~

76. (621r)ese viTarca warikiTxa zosimÀ,ganizraxvida, Tu vinme dawera ese,viTarca-igi man Tqua, viTarmed weraÁara vicodeo. ganixara zosimÀsixaruliTa, rameTu ara icoda saxelimisi. gulisÃma-yo da cna, romelsa Jam-sa eziara saÁdumloTa RmrTisaTa,iordanisa miiwia mas adgilsa daaResrula, romel-igi zosimÀ mivlo SromiTocsa dResa, wmidaÁ ese mariam wamsaTualisasa miiwia da Sehvedra suli TÂsiufalsa.

77. xolo zosimÀ adidebda RmerTsa dacremliT ityoda: `brZanebuli Seni

376

Page 377: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

brZanebulisa mis aRsrulebad, aramedraÁ-me hyo, ubadruko, viTar hkueTosamare, rameTu saTxroli ara gaqus.~ 86. da ese raÁ Tqua, ixila maxlobeladadgilisa mis mdebare mcire SeSaÁ,moiRo da iwyo Txrad. garna Ãmeli igi

aRvasrule, aramed raÁ vyo, rameTusaTxroli ÃelTa CemTa ara maqÂs.~ eseviTarca Tqua, ixila ganSorebuladsaTxroli, moiRo ÃelTa TÂsTa da iwyoTxrad. xolo Ãmeli iyo queyanaÁ igi da

377

Page 378: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

queyanaÁ yovladve ara hmorCilobda bersda friad Sureboda igi da verarasaiqmoda. da sulT-iTquna siRrmeTagangulisaTa da mixedna maxlobelad wmidisamis guamisa da (86v)ixila lomi erTimdgomare mis zeda da ferÃTa misTahloSnida. 87. xolo zosime ixila raÁ mÃeci igi,SeSinda ufroÁsad, rameTu moeÃsenasityuaÁ igi wmidisaÁ mis, romel hrqua,viTarmed: „arcaTu mÃeci mixilavs.“aramed juariTa qristesiTa SeibeWda TaviTÂsi da hrwmena, viTarmed uvnebeladdaicvas igi Zalman man da madlmanmisman netarisaman. xolo lomman maniwyo kudisa qnevad da (87r) reca saxiTmoikiTxvida bersa. maSin zosime hrqualomsa mas: `hoÁ, mÃeco, dedasa amasubrZanebies daflvaÁ guamisa misisaÁ.da me moxucebul var da ver Zal-micsaflavisa aRmokueTad, rameTu arcasaTxroli maqus da esodensa sigrZesagzisasa warslvad da moRebad saTxrolisaver SemZlebel var. amisaTÂs ukue qmenSen saqme ese brWaliTa SeniTa, raÁTadavhmarxoT guami wmidisa amis.“(87v)dameyseulad sityuasa amas Tana iwyolomman man winaÁTa ferÃiTa Txrad daaRmohkueTa saflavi, romeli kma-eyofodadamarxvad guamisa mis. 88. xolo berman kualadca ferÃni igidaaltvna da friad evedreboda awumetesad meoxebad yovelTaTÂs qristesmimarT. da esreT dahmarxa guami misividreRa lomi igi mun dga. da araraÁsxuaÁ emosa guamsa mas, garna Zueliigi (88r)sablardneli, romeli pirvelmisca mamaman zosime. da viTarcayovelive wesi damarxvisa misisaÁaRasrula, maSin lomi igi SinakerZoudabnoÁsa mis warvida, viTarca cxuari.xolo zosime miiqca TÂsave gzasa,akurTxevda da ugalobda qristesa RmerTsaCuensa. da mo-raÁ-iwia monastrad,yovelive monazonTa maT miuTxra daararaÁ daufara, raodeni igi ixila daraÁ-igi esma. da yovelTa, romelTaesma, gankÂrvebul iyvnes(88v)didebulebaTa maTTÂs RmrTisaTa da

ara erCda bersa. Sureboda da ara Zal-edva da sulT-iTqÂmida.78. (621v)ixila lomi didi, dga guamsamas Tana wmidisasa da hloSnida ferÃTamisTa. SiSman Seipyra zosimÀ, juaridaswera da hrwmenda, viTarmed araraÁavnos mas. 79. xolo lomman man iwyo miaxlebadberisa da ambors-uyofda ferÃTa misTa.xolo zosimÀ hrqua mas: `CemdabrZanebul ars nawilTa amaT damarxvaÁ.xolo me beri var da kargi saTxrolicaara maqÂs. aramed aw saxeliTa RmrTisaCuenisaÁTa yav SewevnaÁ da qmenfrCxiliTa SeniTa da daaRrme adgiliese, raÁTa miefarneT Ãorcni wmidisa danetarisa amis dedakacisani.~

(621v)da morCil iqmna lomi igibrZanebasa berisasa da daaRrmoqueyanaÁ igi, vidre eyofoda damiuTualnes Ãorcni igi miwasa dadafarnes wmidani igi nawilni SewevniTamis lomisaÁTa. 80. xolo beri sTxovda meoxebasawmidasa mas cremliTa yovelTaTÂs daviTarca dafarnes Ãorcni misni,adidebdes RmerTsa. 81. maSin warmarTnes ornive. lomiigi waremarTa udabnod, viTarca cxovarimdovri, xolo netari zosimÀ hmadlobdada akurTxevda RmerTsa, rameTu ese vi-Tarca Rirs iqmna xilvad. 83. viTarca moiwia monastrad, moege-bvodes Zmani da etyodes: `sada iyav,mamao, amas dResaswaulsa?~ 84. xolo zosimÀ uTxra maT yoveli,romeli esma da ixila. gankÂrdesyovelni da SiSiT adidebdes RmerTsa daaRasrulebn saÃsenebelsa wmidisamariamissa.

378

Page 379: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

SiSiTa da sarwmunoebiT aRasrulebdessaÃsenebelsa mas netarisa mariamissamissa.

379

Page 380: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

da ioane mamasaxlisman povna,vieTnime monastersa TÂssa, romelsaeÃmareboda ganmarTlebaÁ cTomaTamaTTaÁ, raÁTa arca amas zedamca cudadusargeblo iqmna sityuaÁ wmidisaÁ mis. 89. xolo mamaman zosime dayvna Jamnicxorebisani TÂsisa misisani masmonastersa da aResrula moxucebuli(89r)asisa wlisaÁ, viTarca ityodesmamani igi. 90. da aResruleboda monastersa misSina wliTi wlad saÃsenebeli netarisamariamisi da miuTxrobdes mamani igisaqmeTa mis urTierTas da yovelTavesargebelad sulTa esmis da saxed cxore-bisa keTilisa.91. xolo me yovelnive, romeli mesmamamaTa maTgan, romelni TualiTa mxilvelyofil iyvnes netarisa zosimessa dapirisagan misisa TxrobaÁ ese eswava,wignsa(89v)yovelTave amas Sina aRvwereZalisaebr Cemisa. da arca erTi sityuaÁgaregan WeSmaritebisa SevsZine, aramedyovelive viTarca netarsa zosimes mamaTamaTda eTxra, esreT aRvwere. 92. xolo RmerTman, moqmedman mandidTa sakÂrvelebaTaman, romeli niWiTamiT keTiliTa misTaÁTa axarebs yovelTa,romelni misa miivltodin, miecin madlida wyalobaÁ yovelTa, romelnimiemTxÂnen sulisa sargebelsa amasTxrobasa da aRmoikiTxen ese dasasyideli SromisaÁ (90r)amis dasargebelisa maTisaÁ, romelni amasikiTxviden. mianiWen mas, romelmanaRweraÁ amis sulierisa cxorebisaÁ,gÂbrZana da yovelnive Rirs-guyveninnawilsa mas da madlsa amis netarisamariamissa, romlisaTÂs iyo sityuaÁCueni 93. (90v) locÂTa da meoxebiTa yovelTawmidaTa da saTnoTa misTaÁTa, romelnisaTno-eyvnes mas saqmiTa dagulisÃmisyofiTa, rameTu mis ars di-debaÁ, pativi da simtkice mamisa daZisa da sulisa wmidisa aw da maradisda ukuniTi ukunisamde, amen.†

xolo zosimÀ aResrula monastersa masSina asdaaTisa wlisaÁ madliTa savsÀuflis Cuenisa iesu qristesiTa, romlisaÁars didebaÁ ukuniTi ukunisamde, amen.†

380

Page 381: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

381

Page 382: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Bbodle #1 (XIs.)Hhagiografiuli krebuli

kimeni

cxovrebaÁ evgeniosisa da asulisa misisamariamisa, romelman gardaicvala saxeli

marianed485v-489v

1. (485v) iyo vinme kaci erTi biTÂnias,romeli cxondeboda, saxeli misi evgenios. amasesua coli da Sva man asuli erTi da uwodasaxeli misi mariam. da viTarca aResruladedaÁ misi, ganzarda yrmaÁ igi mamamanmisman yovliTa siRirsiTa.2. da viTarca aRizarda yrmaÁ igi,hrqua mas mamaman: `Svilo Cemo, aha,yovelsa monagebsa Cemsa mogcem ÃelTa SenTada me waval ziarsa amas sawuTrosa, raÁTasuli Cemi vacxovno.”3. xolo asulman misman miugo da hrqua:`Sen sulisa Senisa cxonebaÁ gnebavsa daCemisa warwymedaÁ?! ara icia, viTar ityÂsufali: „viTarmed mwyemsman keTilman dadvis TaviTÂsi cxovrebaTa TÂsTaTÂs.” (ioan.10:11) dakualad ityÂs: „romelman dahbada, (486r)mancasuli misi acxovna.”4. ese viTarca esma mamasa missa daismenda sityuaTa misTa, tiroda da godebda.miugo da hrqua man: `Svilo Cemo, raÁ giyoSen? da aw me monastersa Seval da SenraÁTa SemZlebel xar Cem Tana yofad, rameTueSmaki brZavs dedakacisaTÂs monaTaRmrTisaÁTa.” 5. xolo man miugo da hrqua: `ara, mamao,ara Sevide, viTar Sen ityÂ. aramedmoviparso Tavi Cemi da Sevimoso samosliTamamaTaÁTa da Sen Tana Sevide monastersa.” 6. viTarca esma sityuani ese misgan,ganuyo monagebi TÂsi glaxakTa, da mohkueTaTavsa misisaÁ da Semosa samoselisamamakacoÁ da dasdva mas saxeli marianon.(486r)da amcno mas da hrqua: `ekrZale,Svilo Cemo, viTar daicve Tavi Seni, rameTuaha eseraÁ, cecxlsa wardgomad Ãar Sen daaw daicev Tavi Seni daucadebelad qristesmimarT, raÁTa aResrulos aRTqumaÁ Seni.~ 7. da wariyvana asuli TÂsi da Sevidasamonazunosa mas. da dRiTidRe waremateboda

A-95(Xs.)parxlis mravalTavi

kimeni

cxovrebaÁ wmidisa mavrianesi1303-1307(631r-633r)

1. (631r)iyo erTi vinme kaciegÂptes, (631v)romelsa egulebodamonazonebaÁ da esua mas erTiqali.

2. da viTar warvidoda igi, hrquayrmaman man: „mogdevde mecSenTana, mamao.”

3. xolo man man rqua:„viTarmoxÂde CemTana, rameTu Sendedakaci xar?” xolo man hrqua:„Sevimoso samoseli samamakacoÁ damovide SenTana.” da hrqua masmamaman misman: „ukueTu ZalgicdaTmenad, moved.” da aRdges da warvides. 4. da viTarca Sevides iginimonastersa, Seiwynara iginimamasaxlisman da saxeli uwodayrmasa mavriane. da warematebodaigi yoveliTa saTnoebiTa ufroÁsyovelTa ZmaTa, viTarmed sneulnicaganikurnebodes Ãelis dadebiTa misiTa.(maT. 8:13,5; 9:20; 19:13,15; mar.1:32; 5:27; 8:23, 25; luk. 5:40)

382

Page 383: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

yrmaÁ igi yovelsave siRirsesa da wessamonazonebisasa. Zmani da yovelnihgonebdes, viTarme saWurisi ars, raÁodenuwueruli iyo da wulil ÃmiTa. zogTameegona, viTarmed qalaqiT mosrul arssamonaznosa da meoresa dResa sazrdelsamiiRebda.

D

8. da viTarca aResrula mamaÁ misi,ufroÁsRa SesZina marxvasa da moTminebasa,raÁTamca moiRo niWi RmrTisagan eSmakTazeda, (486v)sneulTa, romelTa zeda daasxmida ÃelTa,ganikurnebodes. (maT.8:13,5;9:20;19:13,15; mar.5:27; 1:32; 8:23, 25; luk. 5:40) 9. aqunda ziari ese sawuTroÁ ormeoc JamwmidaTa mamaTa. da raÁTuÀ(sic) oTxniganvidian maT ZmaTaganni da waravlinianmsaxurebad, raÁTamca saÃmari monastrisaÁmoiRuawes. 10. da iyo gzasa saSoval stumarTsadguri.da viTarca warvidian da mividian Zmani igigzisa mis siSorisagan, inaÃ-idgian mun.xolo stumarTsadgurisa ufalman Seiwynarnisda ganusuenis yovelTa.11. da aha, erTsa dReTagansa, movidamamasaxlisi da hrqua monazonsa marianes:`aha esera, miwevnul xar moqalaqobasaSensa zeda da srul xar yovelsa zeda dasmenasa moswrafÀ. inebe aw gansvlaÁmsaxurebad monastrisa, rameTu (486v)Zmanimwuxareni arian, romel ara ganxual aravi(d)re da odes-ese aRasrulo, udidesimadli moiRo RmrTisagan.~12. viTarca esma ese marianes, miugo dahrqua: `locva yav CemTÂs, mamao, da sadacamibrZano, warvide.~13. da viTarca ganvida mariane sxuaTa maTsamTa ZmaTa Tana msaxurebad da viTarcaSevides saxlsa stumarTsadgurisasa da Semo-vinme-vida mÃedarTagani da daSalna iginida ganxrwna asuli stumarTsadgurisaÁ. dahrqua mÃedarman qalsa mas: `ukueTu raÁTmesaqmÀ ese Senisa mamisa Tanagancxadnebodis, esreT auwye mamasa Sensa,viTarmed oTxni monazonni movides da maTerTo erTi monazoni, uwueruli Wabuki,xatiTa Suenieri da man (487r)mZlavrobiTSemipyra da ganmxrwna.~14. amis Semdgomad dReTa mravalTa agrZnamamaman misman da Seipyra qali igi dahguemda. ganikiTxa da hrqua: `sadaÁT ars

5. da mokÂda mamaÁ misi, xolo igiufroÁs SÂreboda, da hgonebdesmissa, viTarmed saWurisi ars.(631r)da iyo CveulebaÁmonastrisaÁ mis, warvidian oTxniZmaTaganni saÃmrisaTÂsmonastrisa. da iyo gzasa mas Suvasadguri. da sadgurisa mismoRuawesa esua asuli erTiqalwuli.

6. dResa erTsa mouwodamamasaxlisman mavrianes da hoqua:`Svilo mavriane, aha, esera yovelimorCilebaÁ aRgisruldebis. awwarved gzad ZmaTa Tana.~ nuukueZmanica ityodian, viTarmed arawaxual gzas maT Tana.~

7. xolo mavriane hrqua: `viTarcamibrZano da vyo.~ da waravlinaigi ZmaTa Tana. da viTarca mivlesgzaÁ igi, movides sadgursa mas.da viTarca warmovides, movidamÃedari vinme da ganÃrwna asuliigi mis sadgurisa moRÂawisaÁ. daamcno viTarmed: `ukueTugancxadnes saqmÀ ese, (632r)esreTTqu, viTarmed monazonmanuwuerulman yo CemTana saqmÀ ese.~

383

Page 384: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Seni ese boroti saqmÀ?~ miugo da hrquaman: `viTarmed movida Wabuki monazoni,saxeliT mariane da man isiZva Cem Tana.~ dadahkriba yoveli brali marianes zeda. 15. amis Semdgomad wariyvana qali igimamaman misman da mivida monastrad da Ãma-yo da Tqua: `sada ars macTuri igi, romelsaityÂT, viTarmed netari arso?!~ gamovidamekare monastriT da hrqua: `rasa hRaRadebmoyuaso?~ miugo man da hrqua viTarmed:„medgari yoveli zraxva yo monazonmanTquenman mariane Cemda momarT da nu iyofinCem zeda, Tumca (487r)sada vixile monazonieseviTari.~

8. da meyseulad aRdga kaci igi damovida mswrafl monastrad. daviTarca dahreka karsa, icnamekareman da hkiTxa: `rad moxuedufalo?~ 9. xolo man hrqua: `sada arsaraqristeanÀ igi monazoni,romelman warwymida saxli Cemi?~da warvida mekare igi da uTxramamasaxlissa. da ubrZanamamasaxlisman SemoyvanebaÁ misi.

384

Page 385: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

16. da Sevida mamasaxlisisa da hrqua mas:`mamao, asuli mesua mxolodSobili, romlisamimarT iyo sasoebaÁ Cemi da imedi Cemi daromelman sibere Cemimca iRuawa. aweseviTari monazoni Seni movida, saxelimariane da eseviTari saqmÀ miyo, rameTuasuli Cemi Seagina, romelsa Tquen hxadiTqriasteaned.~17. miugo mamasaxlisman da hrqua: `Zmao,raÁ giyo Sen, odes-igi aqa ara ars. garnaodes movides igi msaxurebisagan, sxuaÁ araZal-mic yofad, aramed ganvdevno igimonastriT CemiT.~ viTarca movida marianesxuaTa maT samTa ZmaTa Tanamsaxurebisamisgan, sada-igi warevlinnes.18. hrqua mas mamasaxlisman: `esoden arsmoqalaqobaÁ(487v) Cueni, anu SeniSeyenebulebaÁ da daÃsnasa Sensa daSeslvasa Sensa stumarTmoRuawisasa?!ganhxrwen asuli stumarTmoRuawisaÁ damovida igi aqa da sakicxvelad soflisaganguÃadna.~19. ese viTarca esma marianes, daeca igipirsa TÂssa zeda da tiroda mwared daityoda: `Sendoba yav Cemzeda uflisa mier,rameTu viTarca kaci SevsceTi.~ xolomamasaxlisi ganrisxna da ganaZo igi garewyeulebiT viTarmed: „amieriTgan arRaraSemoxÂde Sen amas monastersa.“20. da viTarca gamovida da jda igigaregan da iTmenda igi nefxvasa da sicxesada Semavalni da gamomavalni ekiTxevdes masda etyodes: `raÁsaTÂs aqa hzio.~ xolo manhrqÂs: `visiZve da gamomÃades memonastriT.~ (487v)21. viTarca moiwia Jami SobisaÁ, Svaqalman man stumarTmoRuawisa asulman yrmaÁ.da wariRo yrmaÁ igi stumarTmoRuaweman damovida igi monastrad da ixila marianemonazoni, gareSe mjdomare pirvelTa bWeTa.Sestyorcna yrmaÁ igi da hrqua: `aha,romeli medgrad sTese, miiRe Svili Seni.~da mkueTr warvida.22. xolo mariane moiqua yrmaÁ igi daWirveul iyo misgan da ityoda: `rameTu me,aha esera msgavsad codvaTa CemTagardaviÃdi, garna sawyali ese CCÂli CemTana rad-me mokudebis.~ maSin iwyo slvadgaremoÁsa da eZebda sZesa da warmoiRebda

10. da viTarca Semovida, hkiTxada hrqua: `raÁ ars, Zmao, SromaÁda SfoTi Seni?~ xolo man hrqua:`monazonman, saxeliT mavrianewarwymida saxli Cemi.~ da uTxrasaqmÀ igi.

11. xolo mamasaxlisman mouwodamavrianes da hrqua: `raÁ hyav ese?~ xolo igi davarda quÀyanasa zedada ityoda: `Sevscode RmerTsa.~ 12. da hrqua mamasaxlisman(632r)kacisa mis mimarT: `me sxÂaÁ araraÁ Zal-mic misa yofad, garnagavaZo igi monsatriT.~da mswraflgamoaZo igi.

13. xolo igi ara warvida, arameddajda maxlobelad karTa mismonastrisaTa da tiroda daevedreboda RmerTsa, da ixilianZmaTa SemavalTa da gamomavalTa. 14. da viTarca Sva yrmaÁ igidedakacman man, Sexua fiCÂsamamaman mis qalisaman da moiyvanada daugdo igi mavrianes da hrqua:`ese Seni ars, Sen ganzarde,viTarca gnebavs.~ xolo manwariqÂa igi da warvidis mwyemsTaTana da iTxois sZÀ da zrdidaegreT.15. da viTarca gamwÂsna yrmaÁigi, verRara aZRebda miT TxoliTasZiTa da ukuana mistirn mas dauÃmobn mas da etyÂn: `tataÁ,tata.~ 16. (632v)xolo mavriane SestirnRmerTsa da etyÂn: „ufalo, ufalo,ukueTu me vitanjebi codvaTa

385

Page 386: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mwyemsTagan da hzardida yrmasa mas,viTarca mamaÁ. 23. xolo RuwolaÁ igi misi ver eyofoda,rameTu yrmaÁ igi tiroda da (488r) ufroÁsRazrunvida, rameTu eZebda samoselsaca misyrmisaTÂs. da yrmaÁ igi Tanamisdevn dauÃmobn: `tata, tata.~ da naTxoviTasazrdeliTa ganzarda yrmaÁ igi da iyofodamariane mravalJam gareSe monastrisa.

CemTaebr momegebis, garna ese raditanjebis Cem Tana.~

386

Page 387: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

24. da viTarca ixiles ZmaTa maTmoTminebaÁ igi misi, Seuvrdes ferÃTamamasaxlisisaTa da hrques: `aha esera,Seinana Zmaman Cuenman da esTenTa JamTagareSe dga bWeTa Tana monastrisaTa. awubrZane, mamao, raÁTa Semovides monastradda RmerTman Sendoba yos SecodebaÁ misi,romel yo da Cuenica, codvilTaÁ.~25. da viTarca ixila mamasaxlismanvedrebaÁ ZmaTaÁ, maT ubrZana, raÁTaSemovides. da viTarca Semovida igimonastrad, (488r)Seuvrda ferÃTamamasaxlisisaTa. da viTarca ixila igimamasaxlisman, hrqua mas: `aRdeg mandaÁT,Zmao. viTarca igi winaSe uflisa ara Rirsiyav Seslvad egreca monastersa amas, garnavedrebisaTÂs ZmaTaÁsa Sendobil iyavn SendacodvaÁ Seni.~26. da ubrZana mamasaxlisman, raÁTayovelsa msaxurebasa axalnergTa TanaaRasrulebdes. da viTarca guls-adginamoTminebaÁ yoveli da dahmorCilda yovelsaveda aRasrulebda yovelsave.27. erTsa dResa movida mamasaxlisi yovelTaZmaTa Tana da hrqua: `sad ars ZmaÁ Cuenimariane? rameTu ars dRes mesame dRÀ da araminaxavs me igi, galobasa dResamomdeyovelTa wina igi ixilveboda. aw mivediTsenaksa misa da naxeT, nuukuÀ senisaganraÁme mdebare ars.~28. (488v) da viTarca mivides, poves igiaRsrulebuli, da uTxres mamasaxlissa. daman Tqua: `viTar-me glax warvida sawyalisuli misi, anu raÁme miugos msajulsa mas.~ubrZana damarxvaÁ. da Sevides ganbanadmisa. da ixiles igi, rameTu dedakaci iyo.da yovelTa erTobiT Ãma-yves SiSiTa didiTa: `ufalo,SegÂwyalen.~ (luk.5:26) 29. xolo mamasaxlisman gamoikiTxa, romeliZmaÁ ars. xolo maT hrques: `ZmaÁ marianededakaci ars.~ da viTarca Sevida da cna,mivida da daeca pirsa zeda TÂssa, tirodada etyoda: `aha esera, movkude wmidaTaferÃTa SenTa queSe, vidremdis ara mesmasSendobaÁ, romeli-igi Ruawli SenTÂs vyav.~da friad evedra cremliTa.

17. da viTarca ixiles ZmaTa maTmisi igi moTminebaÁ, ganukÂrda daevedrebodes mamasaxlissa: `mamao,mavriane daRaca-Tu ganaZeT,esodena JamTa karTa zedamonastrisaTa zis da ara warvidaCuengan. aw brZane, raÁTaSemovides.~ da ubrZana daSemoiyvanes igi. 18. da viTarca Semovida ubrZanamamasaxlisman da hrqua: `ara Rirsiyav Semoslvad aqa Sina.~ daubrZana saqmisa ganmgebelsa,raÁTa daadginos igi axalnergTaTana.~ 19. da iyo mavriane ZmaTa SorisdaRonebuli, viTarca Secodebuli.da sulTqumiT da tiriliT iqmodasaqmesa monastrisasa, rasaca vinubrZanebda mas. xolo guli misimxiarul iyo(632v) Seuracxobasamas missa zeda.

20. da Semdgomad ravdenisameJamisa, dasneulda senaksa Sina,romelTa mo_ca_kÂda. da viTarcagamoÃda ori dRÀ da ara movidaeklesiad, hrqua mamasaxlismanZmaTa maT: „ars ese ori dRÀ,vinaÁTgan ara masmies eklesiasaSina mavrianes ÃmaÁ. rameTu sxuaÁJam yovelTa uwinares movidis.mivediT senakad misa da ixileTigi, nuukue sneul ars.~21. da viTarca movides Zmani igisenakad misa, ipoves igiaRsrulebuli. da movides da uTxresmamasaxlissa, viTarmed: „mavrianemomkudar ars." 22. da viTarca esma mamasaxlissa,cremlni gadamosTxina da Tqua:`netar, viTar-me glax warvidasuli misi, anu raÁme sityuaÁmiugis RmerTsa?~ da ubrZanaSemosaÁ da damarxvaÁ misi. 23. da viTarca mivides daSemoses, (633r)cnes friaddedakaci ars igi. mivides dauTxres mamasaxlissa, viTarmed:

387

Page 388: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

`sakÂrvel didi vixileT dRes,mamao, mavriane dedakaci ars.~ 24. viTarca esmnes sityuani esemamasaxlissa, mwrafl aRdga damirbioda tiriliT da godebiT. damivida da daeca ferÃTa misTa zedada etyoda esreT: `sZalo

388

Page 389: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

30. movida misa ÃmaÁ zeciT gancxadebulad,etyoda: (488v)`aramca Segendo Sen saqmÀese, garna raoden ugunurebiT da umecrebiThqmen, mogeteva Sen codvaÁ Seni.~

31. da viTarca aRdga urvisa misgan,miumcno stumarTmoRuawesa mas, raÁTamovides. da viTarca movida, hrqua mas:`aha, esera mariane daiZina.~ xolo manhrqua: `ufalman Sendoba yavn misTÂs. saxliRa TuCemi oÃrad ganÃada.~ (maT. 24:38; luk.14:35) 32. hrqua mas mamasaxlisman: `Seinane,Zmao, ravdeni scode winaSe uflisa. da SenmacTune SeniTa sityÂTa, rameTu marianededakaci ars.~da viTarca Sevida da ixila,gulisxma-yo da ganizraxvida, viTarmed raÁ-me ars ese. 33. da aha, mcired Jam gardaÃda, movidaasuli igi stumarTmoRuawisa mxilebuli daityoda WeSmaritsa, viTarmed: „mÃedarimovida, damTrguna da Semagina.“ odesaRiara, ganikurna guamsa zeda Rirsisamarianessa. (489r) da aRiRes igi galobiTa dakurTxeviTa dadves igi saflavsa. daadidebdes RmerTsa, romlisa ars Zali dadideba ukuniTi ukunisamde, amen.†

zecisao, ara gangiteo Sen,vidremde ara momitevne SecodebaniCemni.~25. da viTar friad tiroda, esmazeciT ÃmaÁ: `aramca migitevenSen, aramed rameTu umecrebiThqmnen Sen ese.~ maSin aRdga dadadves igi saflavsa mamaTasa daadidebdes RmerTsa.26. xolo mamasaxlisman moiyvanakaci igi. da viTarca movida,hrqua mas: `mavriane mokÂda.~ xolokacman man Tqua: `RmerTman Seundenmas. igi mokuda da saxli Cemi oÃraddautea.~(maT.24:38;luk.14:35)xolomamasaxlisman hrqua mas: (633r)`hoi, Zmao, Seinane, rameTu SensceT da me macTune. mavrianededakaci iyo da Sen cili swamemisTÂs. xolo igi RmerTmanwariyvana wmidaTa misTa Tanagansuenebad, romlisaÁ ars didebaÁda pativi da simtkice ukuniTiukunisamde, amen.†

389

Page 390: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

A-95 (Xs.) parxlis mravalTavi

kimeni1307-1314 (633r-636v)

cxovrebaÁ meZvisa erTisaÁ, romeli iyoaleqsandria qalaqiTa

1. (633r)gÂTxrobda wmindaÁ da netarimamaÁ daniel, viTarmed: „monazonsa vismeerTsa esua daÁ. da dauteva igi aleqsandriasSina qalaqsa da TÂT ganvida udabnod dadaeyuda senaksa Sina da aswavebda TavsaTÂssa swavlasa keTilsa mas nebasa SinaRmrTisasa, vidremdis moipova simdablÀdidi, romeli aravis moupovebiesegeviTari.2. xolo viTarca ganeSora igi dasaTÂssa, ganiryuna igi ganryunilebiTauSueriTa da miuTuala (633v)Tavi TÂsisiZvasa da codvasa. da dga igi daSeiwynarebda yovelTa, romelni movidodismisa, vidremdis warwymidna sulni mravalnisiZvasa Sina missa. da moiwia Zmisamisisa saqmÀ misi. 3. da iyo igi mjdomarÀ senaksa SinaTÂssa udabnosa da udeb-yo misgan. xoloman dayvna saqmeTa Sina missa borotsawelni mravalni, vidremdis miiwia hambavimisi mamaTa winaSe wmindaTa, romelniiyvnes mas udabnosa: saqmÀ misiSeginebuli da ganzraxvaÁ misi boroti.4. maSin Zmasa missa aiZulebdes, raÁTawarvides da gamoitacos igi borotisamisgan, romelsa-igi Sina iyofvis. 5. xolo ZmaÁ igi misi simdabliTa miTdidiTa, romeli iyo mis Tana ityoda:`viTar warvide da davajero mas, romeliumjobÀs ars Cemsa. amisTÂs, rameTu aravinars Secodebul (633v)Cemsa ufroÁs.~ 6. xolo mamaTa iwyes da moaÃsenebdesRmerTsa da etyodes: `ara gaqus morCilebaÁda arca gnebavs suli gamotacebadcodvisagan, rameTu Tqmul ars wignTa SinasaRmrToTa, viTarmed: `romelman iÃsnes suli, arsigi viTarca dambadebeli.~7. da viTarca ganamravles mis zedazraxvani ese, warvida swrafiT aleqsandriad.da iyo Seurvebul da Seiwevda igi locvasa

bodle N°1(XIs.)hagiografiuli krebuli

kimeni498r-499r

[usaTauro]

1. (498r)monazonsa visme daÁ esua

da ganiryuna igi qalaqsa Sina.

da viTar esma mamaTa, didiTaiZulebiTa waravlines ZmaÁ igi disaTÂsisa gamotacebad mterisagan.xolo igi ityoda: `viTar davajeromas, romeli umjobes ars.~

2. da viTarca warvida, iyo masJamsa daÁ igi misi trfialTa misTaTana Tavdauburveli da uÃmuri.

390

Page 391: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

wmindaTa mamaTasa. da viTarca miiwia igiqalaqad, ixila igi kacman vinme mecnierTamisTaganman da warvida igi disa misisa daauwya misvlaÁ. 8. da igi iyo mas Jamsa oden megobarTamisTa Tana, romelTa Tana unda. da iyo igiTavdauburvel da uÃamur da emRerda maTTana da ganscxreboda.

391

Page 392: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

9. xolo viTarca esma, viTarmed ZmaÁmisi (634r) mosrul ars misa, daiÃsnayoveli asoÁ guamisa misisaÁ. da mividamswrafl karad, raÁTamca SeemTxÂa, daviTarca ixila igi, moexÂa qedsa missa,ambors-uyofda da uxaroda. 10. maSin iwyo Zmaman misman daetyoda mas esreT: `Ä, dao Cemo, viTarmiuTuale Tavi Seni warwymedasa dasibnelesa codvisaTa da Seuracx-hyavmcnebaÁ RmrTisaÁ da warswymide suli ZmisaSenisaÁ da Seawuxe siberÀ ese Cemi?! Ä,dao Cemo, viTar warswymiden sulnimravalni nebiTa SeniTa mcbieriTa.~11. xolo mas viTarca esma ese, iwyoZwolad da tiroda da tiriliTa didiTa damwariTa da ityoda: `vaÁ me, Zmao,codvilsa amas glaxaksa. me var, romelmanwarvwymiden Tavi Cemi da davabnelen dRenicxorebisa Cemisani ukeTurebiTa dasicbiliTa. vaÁ me, Zmao(634r) Cemo, viTarvyo ara uwyi, viTar warvdge winaSeRmrTisa Cemisa sinanuliTa, romelman aravyav morCilebaÁ misi ara odes codviTaCemiTa!~ 12. xolo Zmaman misman hrqua mas:`uwyode, dao, rameTu ara ars egreT,viTar-ege ityÂ, rameTu, ufali Cueni da RmerTiara movida, raÁTamca mouwoda marTalTa, aramedcodvilTa sinanulad.“(maT.9:13,mar.2:17,luk.5:32) 13. xolo man hrqua mas: `arasada vincoda msgavsad codvisa Cemisa arca mamaTaSoris da arca dedaTa. aravin ganiryuna,viTar-ese me. garna viTxov aw Sengan,monao RmrTisao wmindao, ukueTu uwyo,viTarmed RmerTman Seiwiros sinanuli Cemi,rameTu me var Semwinkulebuli simravliTacodvaTa da bralTa CemTaÁTa. raÁTawarmiyvano me Sen Tana da ara damiteve meaqa codvaTa Sina CemTa da me vyomitevebaÁ wmidaTa (634v)brZanebaTa SenTaÁda Zalsaca Sina miwodo me, vhmsaxuroufalsa RmerTsa Cemsa yovliTa guliTaCemiTa.~14. maSin iwyo Zmaman misman da etyodamas: `dao Cemo, ukueTu gnebavs ese, gualeda warvideT udabnod.~ 15. xolo man daagdo Tavi TÂsi ferÃTa

xolo viTarca esma, viTarmed ZmaÁmisi mosrul ars, daiÃsna yoveliasoÁ misi da mirbioda migebebadmisa karTa zeda. da moexÂa ZmasaTÂssa da tiroda.

3. hrqua mas monazonman man: `Ä,dao Cemo, viTar miuTuale Tavi Seniwarwymedasa da Seawuxe sibereCemi.“ xolo man iwyo Zrwolad datirilad didad da ityoda: `vaÁ me,codvilsa amas, romelman warvwymideTavi Cemi da aw ver vikadrebwinaSe RmrTisa sinanulsa.~ hrquamas Zmaman misman: `rameTu ufali Cuenida RmerTi movida ara marTalTaTÂs, aramedcodvilTa sinanulad.~ (maT.9:13, mar.2:17,luk.5:32)

4. hrqua mas daman misman:`aravin ganiryuna msgavsad Cemdada arca mamaTa Soris da arcadedaTa, monao RmrTisao wmindao.ukueTu Seiwiros (498v)RmerTmansinanuli Cemi, warmiyvane da mevyo morCilebaÁ Seni da vhmsaxuroRmerTsa yovliTa guliTa CemiTa.~

392

Page 393: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

misTa zeda da iwyo amboris-yofad daityoda: `egreT vyo, Zmao Cemo, da memovide Sen Tana, sadaca gnebavs, Tu xolodaicve suli Cemi codvili.~

393

Page 394: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

16. da viTarca esma ese Zmasa misa,ganixara sixaruliTa didiTa da hrqua mas:`guale da warvideT. garna ukun-iqec,raÁTa moixune fiCÂni Senni da daiburoTavi Seni da Seisxen Ãamlni Senni, rameTugzaÁ Cueni, romelsa warvalT, ficxel arsda Znel.~ 17. da ara ineba ukunqcevad, aramedmiugo da hrqua mas: `romelman momca meÃelTa SenTa, (634v)esreTve movide meSenTana Tavdauburvel da uÃamuri da aramewios me WurWeri eSmakisaÁ araraÁ.~ 18. xolo mas viTarca esma ese misgan,hrqua: “guale da warvideT saxeliTaRmrTisaÁTa.” da hrqua mas: “Zmao Cemo,umjobÀs ars Cemda, raÁTa warmovideTavdauburvel da uÃamuri, vidre raÁTaukunviqce mas adgilsa, romelsa Sinavcodevdi, romelsa Sina warviwymide TaviCemi.”19. da viTarca esma ese Zmasa missamisgan, gaixara sixaruliTa didiTa, daSeupyra Ãeli misi, ganiyvana udabnod, daviTar mividodes, iwyo SeTualvad misa, daganaZlierebda da aswavebda sinanulsa daetyoda mas: `Ä, dao Cemo, rameTu keTilifriadi axara RmerTman maT, romelni erCianmas da iqman nebaTa misTa, uwyebul iyavnese Senda.~ (635r)20. maSin ferÃni misni daiWrnessificxliTa da siZneliTa gzisaÁTa da iwyosisxlman dinebad ferÃTa misTa, vidremdisdaalto queyanaÁ. da egreT miudga ZmasaTÂssa sulTTqumiTa da tiriliTa didiTa. dawuxiliTa mravliTa icemda mkerdsa TÂssa daityoda: `Zmao, miiTuale sinanuli mÃevalsaSenisaÁ, codvilisa da SecTomilisaÁ,glaxakisa da uZlurisaÁ, romelmanwarvhÃaden dReni cxorebisa CemisanicodviTa. Ä, ufalo, "Seiwire Cemgan, viTarcaSeiwire codvilisa misgan sinanuli uwinaresCemsa.~(luk.7:48)21. da viTar igi mividodes gzasa TÂssa,ixilna Zmaman misman kacni momavalnigzasa mas, da hrqua dasa TÂssa: `dao,Cemo, vxedav kacTa momavalTa Cuen kerZoda maT ar uwyian, viTarmed daÁ (635r)Cemixari Sen. garna ukueTu gnebavs gardagualemcired gzisagan da daimale mcired,

5. hrqua mas Zmaman misman:`warved da daibure Tavi da SeisxenÃamlni, rameTu gzaÁ Cueni ficxelars.~ hrqua mas daman misman:`cxovel ars ufali, rameTu esreTmovide da arRara ukunvijde, sadavcodevdi da warviwymide Tavi Cemida arRara mewios me WurWelieSmakisaÁ.~

6. xolo Zmaman misman ganixarafriad da upyra Ãeli da waremarTnesudabnod. da mgzavr aswavebdasinanulsa da ganaZlierebda.

maSin ferÃni misni daiWrnessificxliTa gzisaÁTa, da sdiodasisxli da daaltobda queyanasa.xolo igi tiriliTa didiTa dawuxiliTa icemda mkerdsa TÂssa daityoda: `Ä,ufalo, miiTuale sinanuli codvilisada SecTomilisaÁ.~(luk.7:48)

7. da viTar igi mividodes,mgzavrni vinme movidodes. hrquadasa TÂssa: `mcired miaqciegzisagan da daemale, vidremdiswarvlian. rameTu ara ician friaddaÁ Cemi xar da codon.~

xolo igi daemala da viTar iyo igimjdomare, Sehvedra suli TÂsiRmerTsa.

394

Page 395: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

vidremdis warviden, raÁTa ara iWueuliyvnen.~22. xolo igi gardavida gzisaganerTkerZo, viTar qvis satyorcebel erT. daviTar iyo igi mjdomarÀ mas adgilsa,Sehvedra suli TÂssa ufalsa da ganeSorasawuTroÁsa amisgan sicruvisa.

395

Page 396: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

23. xolo viTar wavides kacni igi, Ãma-uyo Zmaman misman da hrqua: `aRdeg damoguale, warvideT adgilad Cuenda!~ daararaÁ miugo mas. maSin iwyo midgomadkualsa sisxlisa mis, romel sdioda ferÃTamisTa da pova igi mas adgilsa, romelsaSina damalul iyo, rameTu suli misiSeevedra RmrTisada.24. xolo viTarca ixila ese, iwyosulTqÂmad da ityoda: `vaÁ me, codvilsaamas, romeli ara Rirs viqmen, raÁTamca(635v) mimeTuala pirvel da aRmesrulasasyideli misi.~25. da moTxara mas adgilas, romelsa Sinaiyo da dahmarxa didiTa miT mwuxarebiTa,romeli iyo mis Tana. misZlia Zilman dadaiZina saflavsa missa zeda da ixila,romelsa Sina kaci vinme, mjdomarÀ etlTa mas zedasaSinelTa da garemoÁs missa modgomili simravlÀmÃedarTaÁ.(dan.7:9-10) iwyo gankiTxvaÁerTaÁ Ãelmwifebasa missa Sina.”26. da esma monazonsa mas, rameTuityoda meufÀ igi: `warmoadgineT winaSeCemsa meZavi igi.~ xolo maTwarmoadgines igi. da aha esera, kacivinme Savi dga dedakacisa mis Tana daganikiTxvida mas da ÃelTa misTa aqundaqartaÁ da aRmoikiTxvida mas Sina saqmeTamisTa bilwTa (635v)da SemwinkÂlebulTa.romliTa adgiliT gamovida igi mas Jamsa,iyo igi Sesulebul simyraleTa. daTavmodrekili dga ZwoliTa didTa SiSsaSina. maSin ubrZana meufeman man, raÁTamovides angelozi sinanulisaÁ da movida.27. da iyo igi Suenier piriTa da keTil-xilviTa. da ÃelTa aqunda qartaÁ. daubrZana meufeman man, raÁTa aRmoÁkiTxos,romeli ixila meZvisa misgan. da man iwyoaRmokiTxvad morCilebasa mas missa ZmisamimarT misisa da viTar-igi sinanuliTadidiTa, Tavdauburveli da uÃamuri miudgaZmasa TÂssa cremliTa.28. xolo Savi igi miugebda da ityoda:`yovelTa maT JamTa Cem Tana iyo da nebasaCemsa aRasrulebda. da aw erTisa(636r)dRisaTÂs, rameTu dagemorCila,gnebavsa, raÁTa mimiRoT Cemgan?!~ 29. da viTarca sxuanica Savni iyvnes

8. xolo viTar warvides kacni igi,Ãma-uyo Zmaman man da araÁ miugomas. maSin iwyo midgomad kualsamas sisxlisa, romeli sdioda ferÃTamisTa da hpova igi aRsrulebuli.iwyo sulTqumad da ityoda: `vaÁ me,rameTu ara Rirs viqmen, raÁTamcaaRmesrula sasyideli misi.~ damoTxara adgilsa da dahmarxa. 9. xolo didisa misgan mwuxarebisadaiZina saflavsa zeda da ixilaZilsa Sina mefÀ saSineli.

da warmoadgines dedakaci igi dakaci vinme Savi dga da aqundaqartaÁ da aRmoikiTxvida (499r)masSina saqmeTa mis dedakacisaTaborotTa.

10. da movida angelozi sinanulisaÁda iyo igi Suenier da aqundaqartaÁ da iwyo kiTxvad morCilebasamissa Zmisa mimarT misisa da viTarTavdauburveli da uÃamuri Seudgamas. xolo Savi igi etyoda mas:`yovelTa maT JamTa nebasa CemsaaRasrulebda da aw erTisa dRisaTÂsmimego me?~ da SavTa maTmoiwyvdies Ãelni, raÁTa SeupyrnenTmani misni daiTrion maTkerZo.

396

Page 397: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mis Tana da miyvnes Ãelni maTni da enebaraÁmca Seupyrnes Tmani Tavisa misisani dawariTries maTkerZo.30. xolo meufeman man ubrZana, raÁTaara mieaxlnen mas, vidremdis aRixilos

11. xolo mefeman ubrZana, raÁTaara mieaxlnen, vidremdis aRixilon

397

Page 398: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

sinanuli misi, rameTu angelozman mansinanulisaman gamoxÂna kolofni oqroÁsani,savseni cremliTa da sisxliTa misiTa datkiviliTa, romeli SeemTxÂa ferÃTa misiTaslvasa mas gzisasa.31. maSin ubrZana meufeman man, raÁTamoixÂnen sasworni da aRwonnen saqmeni misniborotni da sinanuli misi. (dan.7:10;ezek.1:26,29;iob.6:2,3;31:6) daaRwonnes da hpova sinanuli uWarbescodvaTa misTa dedakacisa friad. maSinubrZana meufeman (636r)man, raÁTagansZarcon misgan samoseli misi, romeliemosa mas. da gansZarcues mas samoseliigi da Sehmoses mas samoseli spetaki da wmidaÁda misca igi angelozsa mas sinanulisaÁ. (maT.28:3)32. xolo angelozman man miiyvana igiadgilsa saSueblisasa da brwyinvalesanaTliTa friadiTa. xolo Zmaman manganiRÂZa Zilisa misgan. da aRivso gulimisi sixaruliTa didiTa da movida mswrafludabnod da miuTxra mamaTa saqmÀ misiyoveli da viTar-igi ufalman gamoucxadamas CuenebaÁ igi.33. maSin misces didebaÁ RmerTsa daerTobiT yovelTa, romelsa Suenis didebaÁda pativi da romeli Seewevis yovelTa,romelTa ganvles gzaÁ maT iwroÁ damianiWebs maT cxorebasa saukunosawmindaTa da rCeulTa misTa Tana. viTxovoTmisgan, raÁTa manca (636v) monawilemyvnes mis Tana, rameTu misi ars Zali dasimtkice aw da maradis da ukuniTiukunisamde, amen.†

sinanuli misi. da brZana moRebaÁsasworTaÁ. da angelozman gamoixunakolofni savseni cremliTa dasisxliTa da tkiviliTa misiTa. daaRwonnes da hpova sinanuli misiuWarbes codvisa dedakacisa friad.

12.maSin ubrZana mefemanganZarcuebaÁ samoselisa misisanida Sehmoses samoseli wmidaÁ daspetaki da misca angelozsasinanulisasa (maT.28:3) da miiyvanaadgilsa saSuebelsa.13. da Zmaman man ganiRviZasixaruliTa didiTa da movidaudabnod da miuTxra yoveli mamaTa.maSin misces yovelTa didebaÁRmerTsa.†

398

Page 399: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

bodle #1(XIs.)hagiografiuli krebuli

kimeni 488r-491r

amba danielisapatrikiaÁsTÂs,

romelman gardaicvalasaxeli saWurisad

1. (489r)saWurisi vinmedayudebul iyo Sinagansa-re udabnosa skitisasa. xolosenaki misi eSora skitesamilioniT aTormetiT.erTsa SabaTsagansadResa movida igi ambadanielisa Semwuxrebulsa,vidremdis aravin cnamislvaÁ misi gareSemowafisa misisa. 2. xolo ubrZana bermanmowafesa TÂssa, raÁTaaRavsebdes kecisaWurWelsa wyliTa missaWurisisaTÂs kÂriakesaSina erT da dasdgmidesWurWelsa mas karTagareSe senakisamisisaTa, da hrekos dawarvides, da yovladveara ikadros sityÂsmigebad misa. da hrquamas: `hxedevd da raJamshpoo keci maxlobeladkarsa mis quabisasadawerili, moitane SenTana.~ da hyofda esreTmowafÀ igi.3. da erTsa dResa Sinapova keci dawerili,viTarmed: „miixuen,mamao, WurWelni da movedmxoloÁ ZmiTurT. daviTarca warikiTxa bermandawerili kecsa zeda,atirda tiriliTa didiTa

A-35 (Xs.)PpaterikiTargmani

efTvime mTawmindelisa

ix.m.dvali, SuasaukuneTa

novelebis Zveli qarTuliTargmanebi, I, 84-87

usaTauro

5. [v]iyo vinme saWurisida jda quabsa Sinamciresa, romeli iyoaTormetsa milionsauSinagane[s]sa skitiTudabnosa. xolo movalnigi Tuesa Sina erTgzismamisa danielisa RamiT. daaravin uwyoda ese, garnamowafeman mamisadanielisaman. xolo daemcna bersamowafisa TÂsisada, raÁTakÂreakesa Sina erTgzismiarTumides mas wyalsada dasdgmides karTa zedamisTa, da sulRebiTSeiqceodis da araixilvides mas, aramedukueTu poos karTa zedamisTa keci dawerili,aRiRos da miarTuas igibers. da esreT iqmodamowafe igi misi.

xolo dResa erTsa povakeci dawe[260]rili karsazeda mis[s]a. da moarTuaigi bersa. xolo bermanwarikiTxa werili igi,viTarmed: „aRiResaTxroli da movediT Senda Seni mowafe.“ daviTarca warikiTxa

A-1105 (XIs.)PpaterikiTargmani

Teofile xucesmonazonisa

ix.m.dvali,Sua saukuneTanovelebis Zveli qarTuli

Targmanebi, I, 87-89

usaTauro

[-1105:181] saWurisivinme mkÂdrobdauSinaganessa udabnosaskitisasa. xolo iyo senakimisi Sors skitisagan, viTaraTvramet milion. esemivaln erTgzis SÂdeulsaSina RamiT mamisadanielissa, da aravin icodasxuaman, TÂnier man damowafeman misman. xolo daemcno bersamowfisa mis TÂsisada,raÁTa SÂdeulsa SinaerTgzis miarTumidesWurWliTa wyalsa dadasdgmides [v] gareSekarsa, oden rekÀbisamier acnobebdes mas, daesreT mdumriadganeSorebodis, romelyoladve aras ityodissityuasa. xolo esecaeTxra bersa mowfisada,raÁTa odesca poos kÀcidawerili, moarTuas mas.da esreT hyofda yovelsamowafe igi berisaÁ,viTarca ganewesa misdamoZRuarsa missa. dResaukuÀ erTsa pova kÀcidawerili gareSe karsamas quabisasa mowafemanman berisaman, romelsazeda ewera esreT:„mamao, moSuÀr martoÁvidre CemdadmdÀ da

399

Page 400: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

da hrqua mowafesa TÂssa:`Ä, viTari suetiwarwymida Sinaganmanudabnoman.~

berman, Seipyra igimwuxarebaman dacremlooda igi friad,

mowafeca Seni, da TanamoitaneT saTxroli.”

400

Page 401: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

4. da hrqua mowafesamas TÂssa: `ipyrenWurWelni ese, migualeswrafiT, raÁTa adremoviwieniT. nuukuedavrCeT kurTxevisa dalocvisa misisagan,rameTu uflisa mivals.~

5. (489v)da viTaritires, warvides damiiwines quabsa mas dapoves igi, rameTusimÃurvalesa Seepyra. dadaeca beri pirsa zedaTÂssa da tiriliT ityoda:`netar xar Sen, rameTuJamisa amisaTÂsgansvlisa Senisa iSromeda Seuracx-hyav sameufoÁqueynisaÁ da kacTaÁ.~ 6. da hrqua saWurismanman bersa: `netar xarSen, axalo abraham,rameTu ravdenTa nayofTamiiTualavs qriste ÃelTaamaTgan SenTa.~ da hrquaberman: `locvaÁ yavCemTÂs, Zmao.~ xolosaWurisman hrqua: `me,mamao, mravalTa locvamiÃms Jamsa amas Sina.~7. da hrqua mas berman:`ukueTumca meswro meJamisa amis, vevedremcaRmerTsa. xolo Sen yavlocvaÁ CuenTÂs, rameTumimaval xar winaSeuflisa.~ 8. (489v)da warmoemarTaWilisa misgan, romelsazeda wva saWurisi igi,moexÂa Tavsa berisasa,ambors-uyofda da ityoda:`RmerTman, romelimomiZRua me adgilsaamas, manve yavnsiberesa Sensa Tana,viTarca abrahamis

da hrqua mowafesaTÂs[s]a: „Svilo, aRiResaTxroli da Semomidegme, raÁTa warvideTswrafiT da ara davakldeTlocvas mis berisasa,rameTu didi suetiwarvals sofliT.“

da waremarTnes ornivetiriliTa didiTa. mividesda poves netari igiSepyrobili simÃurvaliTadidiTa da etyodes mas:„netar xar Sen, mamaoanastasi, rameTu Seuracx-hyven safaseni [v]dakeTilni amis soflisani,da viTarca oden gsuroda,romelsaca ixilav dRes daganisueno SromaTaganSenTa, romelni Tavs-isxen siyuarulisaTÂsmisisa.“ miugo netarmananastasi bersa da hrqua:„netar xar Sen, axaloabraham, rameTuSemwynarebel iqmenucxoTa, romel ars qriste,rameTu mravalni nayofniSeswiren qristesa.“ xoloberman hrqua mas: „locvayav CuenTÂs, mamao!“miugo mas netarman:„Jamsa amas me miÃmanlocvani Tquenni dasxuaTa wmindaTani.“hrqua mas berman:„ukuTumca me meswraSenda Jamsa amas,vevedremca SenTÂsRmerTsa.“ maSin warmojda netariWilsa zeda TÂssa daaRiRo Tavi berisaÁquenya[261]niT, ambors-uyo da Tqua: „RmerTman,romelman momiZRua meadgilsa [a]mas, manve

da viTarca aRmoikiTxadawerili igi berman,itira tiriliTa didiTa dahrqua mowafesa TÂssa:„eha, Svilo, viTari-RasuÀti naTlisaÁ damiteobsCuen dRes.” mermÀ hrqua:„aRiRe WurWeli ese,Svilo, da Semomideg meda gualÀ da warvideT danuTu viTa miveswrneTbersa, raÁTa aradavakldeT locvasa missa,rameTu warvals igiuflisa.“ da itires friadzogad orTave da dawarvides. da poves igimÃurvalebiTa ficxliTaSepyrobilad. da daagdoberman Tavi TÂsi zedamkÀrdsa missa da itirafriad da hrqua: „netarxar Sen, rameTu JamisaamisaTÂs iurvode dazrunevdi da Seuracx-hyavsameufoÁ queyanisaÁ dadauteven yovelni kacnida yovelive didebaÁmsoflioÁ.“ hrqua massaWurisman man: „netarxar Sen, axalo abraham,ucxoT-Semwynarebeloqristeso, rameTu mravalTadafarulTa monaTamiixuams ufali ÃelTaganSenTa.“ hrqua masberman: „yav [182]siyuaruli, mamao, dalocva yav CuenTÂsa“hrqua mas saWurisman:„me mravalTa locvanimiÃman Jamsa amas.“hrqua mas berman:„ukueTumca me uwinaresSensa warvidodÀ, memcalocva vyav SenTÂs.“ dawarmojda zeda fsiaTsasaWurisi igi, upyraTavsa berisasa, ambor-

401

Page 402: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Tana.~(dab.17:5, apok.7:15) aRasrula siberisa SenisaTana, viTarca abrahamisTana.

uyofda mas da etyoda:„RmerTman, romelmanmimiyvana me adgilsaamas, man srul yavnsiberesa zeda Sensa,raÁ-igi srul-yo abrahamszeda.“

402

Page 403: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

9. da moiyvana bermanmowafÀ TÂsi da daagdoigi muÃlTa zedasaWurisisaTa da hrqua:`akurTxe Svilica eseCemi, mamao.~ daambors-uyo mas da hrqua:`RmerTo, romeliTanamdgomare Cemda xarJamsa amas ganSorebisaTÂskarvisa amisgan sulTaÁsa,(fs.26(27):5-6.) romelmanici, ravdeni nabijiferÃisaÁ warudgamssaxelisaTÂs Senisasenaksa amas, Senganusuene sulsa mamaTaamaTTasa, viTarcaganusuene sulsa eliaÁssa eliseszeda, raÁTa ewodossaxeli(490r)mamasa misTaamisve zeda.~(3mef.19:16,maT.17:2-5)10. da hrqua bersasaWurisman: `yavsiyuaruli RmrTisaTÂs danu ganZarcÂ, romeli esemmosies samoseli. aramedviTarca ese var, egreTmimiTuale ufalsa danumca scnobs sxuaÁ vinCemsa gareSe Tquensa.~ 11. da kualad hrqua:`maziare, mamao.~ daviTarca eziara, Tqua:`momeciT qristes miersiyuaruli da locva yavTCemTÂs.~ da ese raÁTqua, miixila aRmosavliTda marjueniT da Tqua:`keTilad moxuediT,migualeT.~ da meyseuladganaTlda piri misi,viTarca cecxli. Ddaiwerda juarsa pirsaTÂssa da ityoda: `ÃelTaSenTa, RmerTo, Segvedreb sulsaCemsa.~ (luk.23:46) daesreT Sehvedra suli TÂsi

da moiyvana bermanmowafe TÂsi da daagdoferÃTa Tana netarisaanastasi saWurisisaTa daTqua mas: „akurTxÀ,mamao, Svili ese Cemi.“xolo man ambor-uyo masda Tqua: „RmerTo Cemo,romeli Jamsa amas winaSemidg uRirssa amas monasaSensa, raÁTamca Sen TÂTganmiyvane ÃorcTaganCemTa, saxiero meufeo,romelman uwyni SromaniZmisa amis da ravdeninabiji warmoudgams CemdamomarT udabnosa amassaxelisa SenisawmindisaTÂs, ganusuenesulsa mamisa misisa miszeda, viTarca [v]ganusuene sul[sa eliasÁssa]elises zeda.“(3 mef.19:16,maT.17:2-5)da amisaSemdgomad hrqua maT:„yavT siyuaruli, raÁTaara ganmZuarcoT samoseliCemi, romeli-ese mmosia,aramed amiT damfalT dasxuasa nuvis uTxrobT,nuca acnobebT, aramedTquen oden damfalT!“ da hrqua bersa: „awmomguare, mamao,uxrwneli da patiosaniÃorci da sisxli qristesi,raÁTa miviRo da mivscesuli Cemi ÃelTavewmindaTa misTa.“ eziarada hrqua maT: „locvayavT CemTÂs da mSÂdobaÁqristÀsi iyavn Tquen Tana.“ da mihxedna marjueniTda Tqua: „ÃelTa SenTaSevhvedreb sulsa Cemsa.“ daiqmna piri misi, viTarcamzÀ. da esreT misca suliTÂsi ufalsa.

da moiyvana bermanmowafÀ TÂsi da daagdoigi ferÃTa TanasaWurisisaTa da hrquamas: „akurTxe, mamao,Svilica ese Cemi,akurTxÀ.“ xolo manaRadgina igi, ambor-uyomas da hrqua: „RmerTman,romeli mdgomare arsesÀra aw Cem zedaganyvanebisaTÂs sulisaCemisa ÃorcTagan,raodeni nabijiwarmoudgams Zmasa amassaxÀlisaTÂs misisawmindisa da mosrul arssenakad mwirobisaCemisa, man saxierman dakacTmoyuaremangansuÀenebul yos suli mamisaTÂsisaÁ magas zeda, viTarcaeliaÁsi elisÀs zeda.“ (3mef.19:16, maT.17:2-5)merme hrqua saWurismanbersa: „mcnebisaTÂsuflisa, nu ganmZarcÂTme, raÁ ese mmosies,aramed viTar ese var,esreTve warmgzavneTuflisa da mieciT miwaÁmiwasa da numca vinuwyis sxuaman CemTÂs,TÂnier Tquen orTasa.“merme hrqua bersa:„momguareT me msxuÀrpliigi saÁdumloÁ, raÁTaveziaro.“ da viTarcaeziara wmidasa massiwmidesa, kualad Tqua:"momeciT me ambori igiqristesmierisasiyuarulisaÁ da locvayavT CemTÂs.“ da mixednamarjuÀniT kÀrZo daTqua: „kÀTiladmoxuÀdiT.“ daganbrwyinda piri misi,viTarca lampari

403

Page 404: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ufalsa. cecxlisaÁ, da daiwerapirsa missa juari daTqua: „ÃelTa SenTa, RmerToCemo, Sevhvedreb sulsa Cemsa.“da esreT misca suli TÂsiufalsa.

404

Page 405: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

12. (490r)da itiresberTa da dasTxareswinaSe quabsa mas. daganiZarcua berman, raÁ-igi emosa samoseli dahrqua mowafesa TÂssa:`Sehmose samoselsa missazeda, romel hmosies.~rameTu emosa massamoselad TivaÁ dasqemani. 13. xolo viTarca hmosdaZmaÁ igi, ixila da cna,viTarmed ZuZuni misnidedakacisani arian,viTarca furcelniganÃmelni da ara Tqua.

14. da viTarcadahmarxes, yves locvaÁ.da hrqua berman mowafesaTÂssa: `davacadoT dResmarxvaÁ da vyoTsiyvaruli bersa amaszeda.~ da viTarcaeziarnes, poves mciredpaqsimati da dambalicerc da yves siyuarulida waritanes ÃelTsaqmarimisi, romel aqundagingilaÁ da warvides daadidebdes RmerTsa.15. da viTarca mivides,(490v)hrqua mowafemanbersa: `uwyia, mamao,rameTu saWurisi igidedakaci iyo? viTarvmosdi, ZuZuni misnivixilen, rameTudedakacisani iyvnes,viTarca furcelniSemWnarni.~16. da hrqua berman:`vici, Svilo, rameTudedakaci iyo. gnebavsa,raÁTa giTxra misTÂs?

xolo maT Txares saflaviwinaSe [262] karTaquabisaTa. da aRiÃadaberman samoseli TÂsi dahrqua mowafesa TÂssa:„Sehmose ese samoselizeda mis[s]a.“ rameTuecua mas samoseliTivisaÁ da sabeWuriTivisaÁve. da viTarcaSehmosda ZmaÁ igi,ixilna ZuZuni misniSemWnarni, viTarca ornifurcelni da gulisxma-[yo], viTarmed bunebiTdedakaci ars.

da viTarca dahfles igi,hrqua mas berman:„davhÃsnaT dRes marxvaÁ,Svilo, da vyoT siyuaruliguamsa zeda wmidisa amisberisasa.“ eziarnes dapir-iÃsnes, da rameTupoes mcired paqsimadi dacerc dambali, moiqcessenakadve TÂsad dahmadlobdes RmerTsa. [v]

xolo movidodes raÁ iginigzasa, hrqua mowafemanbersa: „uwyia, mamao,rameTu saWurisi esewmindaÁ bunebiT dedakaciiyo? rameTu odesSevhmosdi mas, vixilenZuZuni misni.“hrqua berman: „vici,Svilo, rameTu dedakaciiyo da ukueTu gnebavs,me giTxra saqmenetarisaÁ mis, da ismineSen guls-modgined.rameTu iyo netari esecoli didisa patrikisaÁ

xolo itires zogadorTave friad daaRmoTxares karsa winaquabisasa saflavi. daganiZarcua bermansamosÀli TÂsi, romeliemosa da hrqua mowafesaTÂssa: „SehmosÀ esezedakÀrZo samosÀlsamissa.“ xolo ecua massÀvini Txzuli baÁaÁsaSinakÀrZo da gareSevaremandi flasisaÁ. daviTarca hmosda mas ZmaÁigi, mixedna da ixila,rameTu ZuZuni misniiyvnen, viTarcadedakacisani, romelnimsgavsad orTa furcelTagamÃmar iyvnes. garnadumna da araraÁ Tqua. da viTarca dahflÀsigi da yves locvaÁ,hrqua berman mowafesaTÂssa: „davhÃsnaT SvilodRes marxvaÁ da vyoTsiyuaruli samarxosa zedaberisasa.“ da eziarnesigini da poves mciredpaqsimadi da ospnidambali da yvessiyuaruli saflavsa maszeda berisasa. da aRiResmaT Tana siraÁ igi,romel Sureboda daukumoiqces sÀnakad TÂsadda hmadlobdes RmerTsamizÀzsa yovelTakÀTilTasa. xolo vidodes raÁ iginigzasa, hrqua bersamowafeman misman: „icia,mamao, romel saWurisiigi dedakaci iyo? rameTuvmosdi raÁ mas, vixilenZuZuni misni viTarcafurcelni damWknarni,rameTu iyvnesdedakacisani.“

405

Page 406: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ismine: ege pirvelpatrikiaÁ iyo palatsaSina. da mefesa istÂnianesunda,

da ineba mefeman

raÁ miiyvanos TÂsapalatad didisagulisÃmierobisamisisaTÂs. da viTarcacna da Tevdoria(sic)aiSurva da egulvaeqsoria-yofaÁ misi.xolo man imizda naviRame da warvida miermina(sic)aleqsandriaÁsasa. dadayudebul iyo pamptosda monasterica aR-veeSena mun da iTqumismodRevandlad dRemde"patrikiaÁsi". 17. da Semdgomadsikudilisa TevdoraÁsa,kualad (490v)euwya mas,viTarmed guls-uc mefesawaryvanebaÁ misi. daivltoda RamealeqsandriaÁT da movidaaqa, maxlobelad Cemsada mevedreboda me,raÁTa mivsce mas senakigareSe skitisasa. da manmiTxra me ese yoveli. 18. da mivec masquabi ese dagardavcvalesamamakacoÁTa sqemiTa.da esera dRes ocdarvaÁweliwadi aqus skites daaravis ucnobies misigareSe Sensa da erTsasxÂsa mowfisa,(sic) daravdenni msaxurTamisTaganni warevlinnes

aRyvanebaÁ misi palatadmravlisa sikeTisa dasibrZnisa misisaTÂs. xologulisxma-yo raÁ igi,amizda navi farulad daaRiRo saÃmari TÂsi,raÁzomica unda da Sevidanavsa RamiT da warvidaale[q]sandriad damun[263]aRaSena monasteriSuenieri, romeli awcahgia saxelsa zedamis[s]a. xolo cna raÁmefeman, viTarmed munars, iwyo Ziebad misa. dakualad gamovida netariese muniTca farulad damovida Cemda martoÁRamiT, da mauwya meyovelive cxovrebaÁ misi,da mevedra me, raÁTamcadavfare cxovrebasamis[s]a.

xolo me miviyvane igiquabsa mas. da daeyudaigi mas Sina guls-modginebiTa didiTa dasixaruliTa. da icvalasaxeli TÂsi. da ahaesera, aqus aqa ocdarvaÁweli da aravis ucnobia,

hrqua mas berman:„vici Svilo, rameTudedakaci ars. da ukueTugnebavs, me giTxra SenmisTÂs ismine: ese ukuÀqalwuli pirvelTagani iyoda TavTa palatisaTaÁ,Svili[183]mSobÀlTa didTada warCinebulTaÁ. damefeman iustiniane inebaiRyvanebaÁ misi palatadqmnulkÀTilobisaTÂsmisisa da mravlisagonierebisa. cna esÀ Teodoradedofalman da ganrisxnada ineba eqsoria-yofaÁmisi, romeli-ese iswavamaTgan. da imizda naviRamiT da aRiRo raÁmesafaseTagan TÂsTa daaleqsandriad moiwia dadaemkÂdra pemptonsaleqsandriaÁsasa, sada-igimonasterica aRaSena,romelsa ewodebis, vidremodResamamdÀ "patrikiaÁsaÁ." da viTarca mokudaTeodora dedofali, cnakualad aman, viTarmedkualadca eZiebs mefÀ dahnebavs waryvanebaÁmisi. aRdga da ivltodakualadca aleqsandriaÁTsruliad martoÁ. damovida Cem Tana RamiT damevedra me, raÁTa mivscemas sÀnaki Sors skitisaganda miTxra me yovelive

406

Page 407: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mefesa Ziebad misa. araxolo Tu mas, aramedpapmanca da yovelmanaleqsandriaman da aravincna, romelsa adgilsaars dRevandladmde.19. aw ixile ukuÀravdenni sameufodganmzadebulni moswrafÀarian eSmakisaTÂsbrZolad da SehmusrvenÃorcTa maTTa. xolo CuensofelsaRa viyveniT, araguaqunda puri, raÁTamcaganvZeRiT. da kualadsamartomyofosa raÁmovediT, vnukevT daerTisaca keTilisamogebad ver SemZlebelviqmneniT.

20. vilocoT ukuÀ, raÁTaufalman Cuenca Rirs-myvnes masve gzasawmindaTa mamaTasa dapovnad wyalobaÁ mas dResa Sina amba anastasis,saWurisisa Tana, rameTusaxeli misi iTqumodaanastasia pirvelad, xolome saWurisadgardavcvale igi locviTada meoxebiTa dedoflisaCueni RmrTismSobelisada maradis qalwulisamariamisiTa da yovelTawmindaTa misTaÁTa,rameTu misa SuenisdidebaÁ ukuniTiukunisamde, amen!~†

garna me da Sen da sxuasaerTsa Zmisa, rameTu meodes warvidi sadme, masZmasa davamcni, raÁTamiarTumides mas wyalsa.[v] xolo ucnobia aravis,Tu vin ars, aramed Senoden Jamsa amas. xolo aw ixile, Svilo, TuviTar romelni aRzrdilarian saxlTa SinasameufoTa, dauteves igida dauTmes Wirsa daupovarebasa, da iRuwianmoTminebiT eSmakTa zedada siyuarulisaTÂs qristesisauvar-hyofen TavTaca TÂsTada Sehmusrven uwyalodÃorcTa TÂsTacxovrebisaTÂs sulTamaTTaÁsa. xolo Cuen,romelni-ese sofelsa SinapuriTaca verganvZRebodeT, raÁ movediTmonazonebad, esreTviSuebT da ganvisuenebTudbobiT da erTsacasaTnoebasa ara movigebT. xolo aw vevedrneTCuen RmerTsa, raÁTa Rirs-guyvnes Cuen srbad gzasa mas wmidasa mamaTa CuenTasa da wmindisamamisa [264] Cuenisaanastasi saWurisasameoxebiTa da dedoflisaCuenisa wmindisaRmrTismSobelisa, maradisqalwulisa mariamisiTa dayovelTa wmindaTamisTaÁTa. amen!“†

wurilad TavisaTÂs TÂsisada saqmeTaTÂs TÂsiTa, damivec mas quabi esÀ. daSeimosa man saxÀsamamakacoÁ. da ahaesera, ars dRes ocdarvaÁweliwadi, vinaÁTgandaemkÂdra igi skites, daarca erTman vin cnamisTÂs, TÂnier Sen daerTman Zmaman sxuaman dame berman. da Zmaman mansxuaman amisaTÂs icoda,raÁTa ukueTu sadamewarvidodiT Cuen, masdavhvedri mirTumaÁwylisaÁ. aravin ukuÀ misTÂs,Tu vin ars igi TÂnierSen oden martod dRes. daraodenni didebulni damagistrosni gamogzavnnameufeman iustiniane Ziebadmagisa da ver poves egeversad, da ara xolomefÀman aramed papmancaaleqsandriaÁsaman da TÂTsruliad yovelmanaleqsandriaman [v] friadiZiebaÁ yves misTÂs daversada uZles povnad anucnobad misTÂs, Tu sadaars vidre modResamomdÀ.xedava, Svilo, Tu viTarigi sufevaTa SinasameufoTa aRzrdiliyvnes, viTarTa-RamoRuawebaTa SeudgesRmrTisaTÂs da Tu viTaribrZolaÁ da ZlevaÁSeimoses eSmakTa zeda daÃorcni maTni Semusrnesda daamdablnes? xoloCuen undoTa Sina dabaTaSobilni, romelni vercaTupuriTa ganeZRebodeTsofÀlsa Sina, mo-raÁ-vediT monazonebad,viSuebT da ganvisuÀnebTda erTsaca saTnoebasamogebad ver SeuZlebT.

407

Page 408: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

vilocoT ukuÀ Cuenca,vilocoT, raÁTa ufalmanRirs-guyvnes Cuencaslvad sarbielsa masmarTalTasa da raÁTawmindaTa Tana mamaTa dawmindasa Tana anastasiassaWurissa, (rameTuanastasia ewodeboda),Cuenca vpooT wyalobaÁdResa mas didsasaSjelisasa locviTa dameoxÀbiTa yovladwmindisa dedoflisaCuenisa, RmrTis-mSobelisa da yovelTawmindaTaÁTa da locviTamamisa danielisiTa winaSesaydarTa maT saSinelTauflisa Cuenisa iesuqristesTa, amen!“†

408

Page 409: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Nana MIRACHVILI

VIES DES PÉNITENTES ET DES FEMMES ERMITES DANS L’HAGIOGRAPHIE GÉORGIENNE

(Selon les manuscrits des Xe-XIe siècles)

RÉSUMÉ

otre ouvrage édite pour la première fois les versions géorgiennes desVies de huit saintes femmes, conservées dans les manuscrits des 10ème-

11ème siècles. Ces manuscrits sont particulièrement singuliers nonseulement comme manuscrits, mais aussi comme textes. Ces œuvres complètesreprésentent deux traductions differentes. Notre étude offre pour lapremière fois la comparaison aussi précise que possible de deuxtraductions, leurs variantes, conservées dans des manuscrits postérieurs,avec leurs modèles grecs, syriaques, coptes, arabes, latins. Notrerecherche a permis de cerner deux sources étrangères, d’où proviennent lestraductions, reconnues comme étant isolées dans l’hagiographie géorgienne.

N

Les textes géorgiens anciens, présentent le grand intérêt, d’êtreles témoins d’œuvres disparues dans leur langue originale, ou encore deconserver en version géorgienne un texte de meilleure qualité que celuides manuscrits grecs. Ces monuments littéraires n’ont pas été traduits àun endroit déterminé, mais dans tous les centres culturels du mondechrétien, et non seulement depuis l’original grec, mais à partir depresque toutes les langues orientales chrétiennes. Une grande quantité deces œuvres est conservée en langue géorgienne, où l’on trouve un cyclepresque complet des Vies anciennes de saints.

Les traductions géorgiennes des Vies des huit saintes femmes, inséréesdans les plus vieilles collections ne manquent pas d’intérêt. Ce sont destextes rares par leur antiquité, qui témoignent d’un «noyau» très ancien,traduit probablement aux 8ème -9ème siècles.

Des siècles durant, les moines géorgiens œuvraient dans les couventsde la Palestine (Saint-Sabas, Saint Chariton, Sainte-Croix) et de l’empire byzantin(Sainte Catherine du Sinaï, l’Olympe de Bithynie, l’Iviron de l’Athos). Ayant libre accès aupatrimoine culturel de diverses églises, ils l’ont transposé dans leurlangue. Infatigables et scrupuleux, les interprètes Ibères ont laissé unriche héritage aux générations futures. Cela est d’une grande importancepour la littérature chrétienne, en général, et particulièrement lalittérature byzantine.

Les versions géorgiennes anciennes des Vies de saintes femmes sontregroupées, en général, dans deux manuscrits élaborés aux 10ème -11ème

siècles. Ce sont le mravalt‘avi de Parxal,* copié au Tao-Klardžet‘i au 10ème

siècle et le recueil hagiographique, Bodley N°1, créé au 11ème siècle àJérusalem au monastère géorgien de Sainte-Croix, conservé actuellement à laBibliothèque Bodléienne (Oxford). Les textes étaient incontestablement déjàtraduits en géorgien.

409

Page 410: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Voici les Vies des huit femmes étudiées: Thaïs, Pélagie, Marine, Anastasie,Marie l’Égyptienne, Marie, nièce d’Abraham, une Vierge canonique de Constantinople, ainsi quela Vie d’une prostituée anonyme d’Alexandrie. Seuls trois de ces textes étaientpubliés jusqu’aux temps derniers: la Vie de sainte Pélagie d’Antioche et la Vie deMarie, la nièce d’Abraham, conservées dans le mravalt‘avi de Parxal, ainsi que la Vied’Anastasie la Patrice, conservée dans le recueil hagiographique de Bodley N°1.

Notre recherche met à jour la totalité des autres versionsgéorgiennes anciennes des Vies étudiées, qui figurent dans les deux anciensrecueils.

Notre recherche tente également de cerner la nature précise dedifférents groupes de femmes: les saintes prostituées repenties, comme Mariel’Égyptienne, Thaïs l’Égyptienne, Pélagie d’Antioche, Marie, la nièce d’Abraham, la pécheressed’Alexandrie, ainsi que les femmes déguisées en moine, c’est-à-dire les saintes travesties,comme Maurianos, Marie, la fille d’Eugène de Bithynie, une Vierge canonique, appartenant au rangsénatorial de Constantinople et Anastasie, une grande patricienne à la cour de l’EmpereurJustinien.

Nous avons essayé d’aller plus loin et de révéler les liens quirattachent les Vies aux récits «utiles à l’âme». En comparant les textes avecles récits édifiants, on tentera d’identifier les sources des œuvreshagiographiques, dont «le noyau» repose probablement sur les apophtegmes.On tentera en outre de relever les calques littéraux, ainsi que quelquesindices sur les substrats des textes.

Le mravalt‘avi de Parxal est assez mutilé. Nous n’avons disposé que d’unmicrofilm de ce dernier et des photos du recueil de Bodley, conservées auCentre National des Manuscrits de Tbilissi. Les manuscrits ultérieurs ontété lus dans les mêmes conditions.

Le classement des textes avec leur traduction est fait selon l’ordredu mravalt‘avi de Parxal, donné dans le catalogue des manuscrits géorgiens(K‘art‘ul xelnacert‘a ağceriloba).

L’ouvrage comporte QUATRE PARTIES:

410

Page 411: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

a PREMIÈME PARTIE comporte deux chapitres:Dans le premier chapitre sontprésentées les versions géorgiennes anciennes des Vies de huit saintes

femmes, en les confrontant à leurs modèles grecs, ainsi qu’aux versionssyriaques, latines, parfois coptes. On a jugé utile de s’assurer que lesprincipaux témoins, les manuscrits de Parxal et de Bodley, réalisentexactement ce que les anciens entendaient par le mot «mravalt‘avi» et«kimeni». Le

L

Le premier chapitre tentera d’offrir étude historique des manuscrits, indiquantles lieux de création et les copistes et leurs identités.

Le deuxième chapitre donne une description aussi complète que possible desdeux plus anciens manuscrits: une étude précise de la paléographie, des colophons etinscriptions, des signes de ponctuation, abréviations, ainsi qu’uneprésentation du contenu. On donnera l’énumération systématique des textesinclus dans les deux recueils. Il est à préciser, qu’on présente lestextes géorgiens sans n’y laisser aucun mot sous forme d’abréviation.

a DEUXIÈME PARTIE élargit l’enquête et donne les Vies selonl’énumération systématique du mravalt‘avi de Parxal. Elle comporte huit

chapitres. L

Le troisième chapitre contient la Vie de Thaïs, la prostituée, qui, selonles versions géorgiennes, était d’origine égyptienne et fut convertie parabba Sérapion. On y discute également les récits de Sérapion et Païsia la courtisane,dont les textes grecs sont publiés par F.Nau, comme les sources de la Vie.On donne non seulement la confrontation et l’analyse des versionsgéorgiennes de la Vie avec son modèle grec publié, mais aussi lacomparaison des textes avec les sources grecques et les parallèleslittéraux.

Dans le quatrième chapitre on présente la Vie de Pélagie d’Antioche,l’éblouissante et mystérieuse pécheresse d’Antioche, convertie par l’évêqueNonnos. Pélagie fait partie des prostituées converties, mais en même temps elleappartient au fameux groupe des saintes travesties. Selon le récit, une semaineaprès son baptême, elle s’habilla en moine et se réfugia dans l’une descellules sur le Mont des Oliviers, en se faisant passer pour l’eunuque Pélage.Dans ce chapitre on tente de comparer la version géorgienne, conservéedans le manuscrit Bodl.1 avec la version léguée dans le mravalt‘avi de Parxal,ainsi qu’avec la rédaction du même texte, publiée par M. van Esbroeck. Onconfrontera les versions géorgiennes avec leur modèle grec.

Le cinquième chapitre contient la Vie de la célèbre pécheresse Marie l’Égyptienne deSophrone de Jérusalem, amplement représentée dans l’hagiographie géorgienne.La science occidentale ne connaissait que l’œuvre du patriarche de Jérusalem.Cependant, les manuscrits géorgiens ont conservé deux différentes versionsde la Vie: la première version d’après Sophrone est traduite par le célèbreinterprète géorgien Euthyme l’Ibère au 11ème siècle.

Cependant le mravalt‘avi de Parxal et le recueil de Bodley proposent desversions entièrement distinctes qui s’écartent intégralement de la versiond’Euthyme et donnent les versions abrégées et complètement méconnues, dont

411

Page 412: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

les origines demeurent obscures. Pour découvrir leurs origines, on tentede relever des parallèles et des analogies avec la Vie copte de saint Paul deThèbes. La confrontation des versions coptes et latines avec la versiongéorgienne des Vies de Marie l’Égyptienne et de saint Paul, conservée dans lemravalt‘avi d’Udabno, révèle les origines de ce dernier et jette le doute surl’authenticité de l’attribution de la Vie de saint Paul de Thèbes à saint Jérôme.Les versions géorgiennes anciennes de la Vie de Marie l’Égyptienne proviennentd’une copie grecque disparue, qui, de son côté, dériverait probablementd’une légende copte, née en Égypte, et rédigée en grec, ultérieurement.

La Vie d‘Abraham et de sa nièce Marie est présentée dans le sixième chapitre. Marie,une jeune fille pure et sainte, séduite par le diable, tombe dans lafornication. Elle quitte sa demeure auprès de son oncle et se retrouvedans une maison publique d’où elle sera délivrée par saint Abraham. On atenté d’examiner les origines des versions géorgiennes de la Vie en lescomparant avec leur modèle grec dans les Acta Sanctorum, ainsi que la versionsyriaque, donnée par S. Brock.

Dans le septième chapitre apparaît la Vie d’une Vierge canonique, dont lesorigines demeuraient également inconnues. La jeune et belle demoiselle,fille d’un grand prince constantinopolitain, habillée en moine, s’enfuit dans ledésert de Calamon où elle mène une vie ascétique durant vingt-huit ans dansune grotte isolée. Selon les versions géorgiennes, elle a été retrouvéepar abba Silvain. Le modèle grec de cette Vie a été récemment publié dansl’article de B. Flusin et J. Paramelle, selon qui le Père spirituel de lavierge serait non pas abba Silvain, mais abba Silas, d’origine arabe. L’examenet analyse des textes nous permettent d’affirmer, que la Vie, ayant lesorigines orientales, dérive vraisemblablement d’une copie grecqueinconnue, mais par un intermédiaire arabe.

Le huitième chapitre évoque la remarquable image de sainte Marine, la jeunefille, déguisée en moine, qui œuvrait dans un monastère parmi les frères.Son identité a été révélée après sa mort. Dans ce chapitre, on édite lesversions géorgiennes anciennes de la Vie de sainte Marine, qui ne manquent pasd’intérêt: ce sont deux versions, de la même histoire. Cependant ellessont différentes et autonomes, avec deux titres distincts. Le texteconservé dans le mravalt‘avi de Parxal est intitulé Vie de saint Maurianos, tandisque le manuscrit bodléien nous présente un titre totalement différent: Vied’Eugène et de sa fille Marie, qui changea son nom et se nomma Marian. L’analyse destextes démontre qu’il existe deux formes de la Vie de sainte Marine dansl’hagiographie géorgienne: la rédaction ancienne abrégée et la rédactiondiffuse. Or la comparaison avec le modèle grec publié montre qu’ellesproviennent probablement du grec; cependant la Vie de saint Maurianos reste unepièce unique, dont les origines demeurent inconnues.

Dans le neuvième on donne un autre monument peu connu. Il s’agit desversions géorgiennes de la Vie d’une pécheresse anonyme d’Alexandrie, qui restaitcomplètement isolée dans la littérature hagiographique géorgienne.

On connait depuis peu, grâce à l’article de S. Brock, la versionsyriaque, qui, de son côté dérive de l’arabe, attribuée à abba Daniel de Scété.

412

Page 413: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Le texte syriaque se rapproche plutôt de la version géorgienne, conservéedans le mravalt‘avi de Parxal. Au contraire la version sans titre de la Vie,transcrite dans le manuscrit bodléien, fournit les parallèles précieux avec unrécit anonyme, qui figure dans le recueil, intitulé «Les histoires des solitaireségyptiens», publié par F.Nau.

L’analyse philologique et la comparaison des textes géorgiens avecl’unique version syriaque ont révélé le développement et les métamorphosesd’un apophtegme anonyme grec au courant des siècles. Mais ce n’est pastout: l’évolution des versions géorgiennes de la Vie montre, que l’attribution durécit à abba Daniel est indubitablement erronée, ainsi qu’en témoigne laversion grecque de l’apophtegme. Les versions géorgiennes découlentvraisemblablement d’une copie arabe disparue, qui, de son côté,proviendrait du grec.

Enfin dans le dixième et dernier chapitre on se tourne vers la Vied’Anastasie la Patrice, grande princesse de la cour de Justinien, qui s’enfuit dansle désert de Scété, habillée en moine et y passe vingt-huit ans dans unegrotte, donnée par abba Daniel. Il existe trois versions différentes decette Vie dans l’hagiographie géorgienne: la traduction d’Euthyme l’Ibère, cellede Théophile le hiéromoine et le texte d’un auteur anonyme, conservé dans le manuscritbodléien. La première et la seconde version ont été publiées par M. Dvali.Notre texte bodléien était déjà prêt, lorsque parut une édition de la mêmeversion due à C‘. K‘urc‘ikidze et M. Dvali dans la revue Mac‘ne, N° 1-4,1997. Dans le chapitre, nous avons essayé de cerner la nature et lesorigines de toutes les versions géorgiennes anciennes de la Vie en lescomparant avec les versions grecques, données dans la recherche de L.Clugnet, intitulée Vie et récit de Daniel le Scétiote et les versions syriaques,proposées par F. Nau et S. Brock.

a TROISIÈME PARTIE englobe l’édition synoptique des textes. Pourmontrer les corps distincts de traductions et leurs origines nous

avons édité les rédactions géorgiennes anciennes de cinq Vies: Thaïs, Mariel’Égyptienne, Marine, Anastasie, une Prostituée d’Alexandrie.

La QUATRIÈME PARTIE comporte le glossaire contenant les mots géorgiensanciens avec la traduction française, ainsi que les transcriptions

grecques mentionnées dans les textes originaux. Nous éditons égalementl’index de noms et de lieux ainsi que des citations bibliques.

LPour déterminer l’origine des versions géorgiennes la comparaison

des textes avec les rédactions grecques, latines, syriaques et parfoiscoptes était indispensable. Le contenu des textes, le caractère de latraduction, ainsi que les indices révélés nous mènent à conclure, que lesrédactions géorgiennes sauraient être les plus anciens témoins desarchétypes existants jusqu’à présent.

Ces arguments conduisent à la conclusion suivante: nul doute, queles textes bodléiens soient d’origine palestinienne, plus exactement sabaïtiques.Le

413

Page 414: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

scribe Proxore, qui, pendant longtemps, œuvrait dans le monastère de Saint-Sabas, acopié probablement les textes provenant de la même institution enélaborant un recueil colossal de 500 feuillets.

La question concernant les origines des traductions conservées dans lemanuscrit de Parxal peut être résolue de la façon suivante:

Depuis la fondation des institutions monastiques dans la région du Tao-Klardžet‘i, nommée le Sinaï géorgien, des contacts culturels très étroitss’étaient établis entre cette région du Sud de Géorgie et la Palestine. Cen’est probablement pas par hasard qu’on y a découvert le manuscrit, copiéen Géorgie, dans lequel les textes des Vies des saintes femmes sont regroupés dela même façon.

En rapport avec nos conclusions, il paraît très probable, que lestraductions conservées dans le manuscrit de Parxal soient également d’originepalestinienne. Ainsi elles ont été traduites en Palestine et ensuitetransportées par les moines géorgiens dans les monastères de Tao-Klardjet’i.Grâce aux éléments arabes, mentionnés dans les textes il devient possiblede déterminer l’époque des traductions, Nous avons cité plus haut que les motsd’origines orientales, s’infiltrent exclusivement dans la langue géorgienne àpartir du 8ème siècle.

Notre recherche tente de démontrer, que les versions géorgiennesétudiées, uniques par leur antiquité, représentent probablement les plusanciennes traductions des Vies grecques, disparues ou actuellementinconnues, de huit saintes femmes, issues des remarquables légendeshagiographiques, qui prennent source dans le christianisme d’Orient.

En résumé, les textes des Vies étudiés ont été traduits probablement aucours des 8ème-9ème siècles en Palestine au monastère de Saint-Sabas, et insérésultérieurement dans le manuscrit de Parxal et celui de Bodley. Leur examen sertla connaissance de l’histoire de Byzance et particulièrement duchristianisme d’Orient.

414

Page 415: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Nnawili meoTxe

415

Page 416: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

416

Page 417: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

leqsikoni*

417

Page 418: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

* (r-v) miuTiTebs A-95 da Bodl.1.xelnawerebis gverdebs.

418

Page 419: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

aabarmadi, abramadi - ufrosi veziri, mouravi:

intendant, trésorier , gardien(ne) d’une fiancée„xolo me varq abarmadsa Cemsa“; 630vmeizÒteroj Ð (me…zwn, mšzwn, mesÒwn, onoj)

aTrvameti- aTurameti Tvrameti: dix-huit„da viyav aTvrametis wlisa“; 630v

dška kaˆ Ñktèali- cecxlis anadeni: flamme

„ali aRatydebodes gulsa maTsa“; 1266 flÒx, flogÒj ¹

amao, amavo - fuWi, uqmi, tyuili: vain, inutile„amaoni ara iTqumides maT mier“ ; 37v

amaRleba, aRmaRleba - maRlad qceva, aRdgena: Élévation (de la croix)„mivlen yovelnive amaRlebisaTÂs cxoelsmyofelisa juarisa;“ 55v ØyÒw

amboris-yofa, hamboris-yofa - kocna: donner un baiser, embrasser„ambors-uyvian mamasaxlissa“; 39v ¢sp£zomai „da ambors-uyo da hrqua“; 488v katafilšw „da locvaÁ aRasrules da misca amboris-yofaÁ“; 81r dšdwken t¾n ¢g£phn e„j tÒ stom£

amierkerZo - aqeTa mxares : en deçà „dadga amierkerZo naRuarevisa mis“; 45v tÒ ›teron mšroj

ampyrobeli- xelisampyrobeli, damxmare: aide, guide„mepova Semwe didi da Ãelisampyrobeli“;71r ceiragwgÒj Ð, ¹

anazdaÁTi - uecari, moulodneli: soudain, brusque „da ara SegaSfoTa anazdaÁTman man Secvalebaman?“;67vdi£sthgma, atoj T

arawmideba - bilweba, uwmindureba: obscénité, impureté „siZusa da arawmidebasa Sina mwÂrisa“; 54vÛbrij ewj, eoj ¹

are - yana, veli, adgili: champ, lieu, endroit„da miiwia areTa mis adgilisaTa“ 83v

aso - sxeulis nawili. ix. aso-n-i aso-n-i - tani, sxeuli: membres, partie du corps

„moiblardna dasafaravad asoTa TÂsTa“; 46vsîma, atoj tÒ„daiÃsna yoveli asod guamisa“; 634r spl£gcnon tÒ

asuli - qaliSvili: fille„asuli viyav erTisa didisa mTavarTaganisa“; 629v„amas esua coli da Sva man asuli“; 485vqug£thr, qugatrÒj ¹

419

Page 420: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

auracxeli - uricxvi: innombrable„da gansacdelTa auracxelTa da ZlierTa vewyvebode“;72r

mur…ojaRdgineba - aRdgena, aRmarTva, wamoyeneba: élever, relever

„moiqca dedakaci igi da aRadgina beri“; 50v ¢ge…rw

aRdgoma - adgoma, dgoma, wamodgoma, qristes aRdgoma:élévation, Anastasis, Pâques„aRdges ornive queyniT“; 48v †sthmi„da cxoelsmyofelisa aRdgomisa“; 38r ¢n£stasij, ewj ¹ „raÁTa wmidasa aRdgomasa viloco“; 630v

P£scaaRzrdili - gazrdili: élevé, éduqué, formé

„romelsa Sina aRzrdil iyo“; 35r™k-paideÚw „romeli siCCoÁTganve aRzrdil iyo“; 31r¢na-tršfw

aRTquma, aRTqma - dapireba, aRTqmis dadeba: serment, promesse, promettre „raÁTa aResrulos aRTqumaÁ Seni“; 486v™p-aggel…a ¹

„ aRmiTq me winaSe uflisa“; 629r ¢paggšlwaRmaRlebuli - aRmatebuli: élevé

„ixila igi aRmaRlebuli queyaniT“; 50rØyÒw

aRmosavali - aRmosavleTi: Orient, Est„vixile... aRmosavaliT kerZo xati“; 61v„da aRipyra Ãelni aRmosavaliT“; 42v

¢natol» ¹aRpyroba - apyroba, aRmarTva, aSvera:

élélvation(de la Croix), étendre (les mains)„moiwia raÁ Jami aRpyobisa wmidisa juarisaÁ“; 52v

ØyÒw „da aRipyro Ãelni aRmosavaliT“; 42r

™kt…qhmiaRsasruli - bolo, dasasruli: fin, bout, limite

„aqamdis ars aRsasruli saqmeTa CemTa TxrobisaÁ“; 73vsuntšleia ¹

aRslva - asvla: monter„myis aRvida wiaRkerZo“; 45r

¢nšrcomaiaRsruleba - dasruleba, gardacvaleba: accomplir, expirer, décéder

„aResrula mas Sina srbaÁ moRuawebisaÁ“; 33v ¢nÚw„viTarca mivides, poves aRsrulebuli“; 488vtelšioj, tšleoj

aRtyineba - anTeba, wakideba: allumer, embraser, enflammer„ali aRatydebodes gulsa maTsa“; 1266

420

Page 421: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

„rameTu cecxli aRtyindeboda gulsa Sina“;70r ¢n£ptw, ¥ptw

aRquma - aReba, ayvana: prendre, saisir, attraper„didisa xuTSabaTisasa serobasa... aRiqu barZimiTasisxli“; 75v

lamb£naRSenebuli - aSenebuli, agebuli: construit, formé

„friad aRSenebuli iyo“; 38r o„kodom» ¹

aRZarcva - arTmeva, axda, gaxda: dépouiller, enlever, ôter (lesvêtements)

„romelTa-igi samoseli codvis aRiZarcuÀs“; 73r¢podÚw

aRZrva - aRelveba, amoZraveba: éveiller, susciter, provoquer „romelni siZvisa mimarT aRmZrvides “; 70rçq…zw

aRwerili - dawerili, aRricxuli: décrit, récit, conté„romelica aRwerilsa amas miemTxÂos“; 29vgraf» ¹

aRxilva - axedva, axela, xedva, Sexedva: regarder, contempler„aRixilna zecad Tualni“; 79rblšpw

axilva - (Tvalis) axela, axedva, axelineba, gaxilva, Sexedva,xedva: ouvrir les yeux„Semdgomad sakÂrvelisa axilvisa TualTa misTaÁsa“;28v ¢nablšpw

aCrdili - Crdili, aCrdili: ombre, apparence, fantasme„ixila..... aCrdili kacisaÁ“; 42v¢posk…asma, atoj tÒ„Cueni sinanuli misa sinanulisa winaSe aCrdili ars";441v f£ntasma, atoj tÒ

axalnergi - norCi, axaldarguli: néophyte, apprenti, nouveau„raÁTa yovelsa msaxurebasa axalnergTa TanaaRasrulebda“; 488v

axoani - axovani, Zlieri, mZlavri, mamaci, SeWurvili,mxedari: puissant„suliTa mxurvaleni da monebad axoanni“; 37v

bbaia - palma, palmulas, finiki:datte

„rtoebiTa baÁaÁsaÁTa ese eklesia aRasrulebs“;40vbaon, tÒ

barZimi, barzimi - sasmisi, ziarebis WurWeli: vase, coupe, calice „da miiqua mciriTa barZimiTa wmida Ãorci“;78rpot»rion tÒ, pot»r tÒ

beri - moxucebuli, monazoni: vieillard, moine, ancien„saxeli berisaÁ mis zosime“; 31v

421

Page 422: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

gšrwn ÐBbilweba - uwmindureba: saleté, souillure, infamie, injure

„ara ars saxe bilwebisa Tqumuli da gamouTqumeli“; 57r¢sšlgeia ¹

bnelebuli - dabnelebuli: sombre, obscur, ténébreux „Se-Ra-oden-bnelebul iyo“; 58vÔyioj, a, on

bneli - sibnele: obscurité„pova senaki iwroÁ da bneli“; 1267skoteinÒj

borcovani - borcvebiani adgili: collines„SevZrwundi borcovansa mas“; 628vbounÒj Ð

brali - danaSauli, codva: péché, tort, faute„da dahkriba yoveli brali marianes zeda“; 487rfqor£ ¹

brkuma - waborZikeba, xelis SeSla: trébucher „da viTar mibrkuma da ver gulisÃmaÁ-vyav“; 437r

kroÚw (kroàsij ¹)brpeni - tyvia, plumbum: plomb

„dahmWuala da dahbeWda brpeniTa“; 1267mÒlubdoj Ð

brZaneba - Tqma: ordonner, donner l‘istruction„romlisaTÂs ubrZana gamoslvaÁ“; 35rkeleÚw

brZanebuli - nabrZanebi: ordre, autorisationbrZanebuli igi aRasrula“; 46v kšleusij, ewj(h)

brZola - SeWideba, Serkineba: combattre, bataille, assault„rameTu eSmaki brZavs dedakacisaTÂs“; 486rtar£ssw, tar£ttw

brWali - qusli, terfi, TaTi, muWi: patte, talon, pied, poignet„ukue qmen Sen saqme ese brWaliTa SeniTa“; 87r

Ônux, ucoj Ðbuneba - Tviseba, xasiaTi, arseba: nature, caractère

„iginica uZlurebasa mas kacobrivisa bunebisasaigoneben“; 30rfÚsij ¹

bWe - kari, karibWe: porte, porche, portail„da misgan viswave bWe igi qalaqisaÁ“; 65v „dasxdes bWeTa zeda samartÂlesa wmidisa lukianesa“;445vpÚlh ¹„da ixila mariane monazoni gareSe mjdomare pirvelTabWeTa “; 488r pulèn tÒ

ggadadrekva - dreka, mixra, miqceva: pencher, courber, fléchir

422

Page 423: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

„gadadrikes igi keTilisa misgan ganzraxvisa“; 502rmeq…sthmi, met…sthmi B

galoba - mRera, fsalmuneba: chanter (un chant religieux) „galobdian erTbamad fsalmunsa amas“; 39r y£llw „maiZulebn Tqmad galobaTa maT saeSmakoTa“; 69r ¨dw

gamobrwyin(v)ebuli - aelvebuli: brillant, éclatant„vixili naTeli gamobrwyinvebuli Cem zeda“; 69v str£ptw

gamozrda - gamokveba: nourrir, alimenter„gamoguzardnes madliTa miT sulisa wmidisaÁTa“; 36v parag…nomai

gamosaxva - gamoxatva: tracer, marquer, signer „kualad gamosaxa saswauli juarisaÁ“; 83r sfrag…zw

gamoslva - gamosvla: sortir„dahreka raÁ karsa monastrisasa, gamovida mekare“;35r ™ntugc£nw „gamo-raÁ-vidode udabnod da moviwii gonebiT xatsamas“; 69v

™xšrcomaigamouTqumeli - miuTxrobeli, uTqmeli:

inexprimable, indicible, ineffable„ara ars saxe bilwebisa Tqumuli da gamouTqumeli “; 57r¥rrhtoj, oj, h, on

gamocxadeba - Cveneba, ganmarteba: divulguer, révéler, montrer„da aRuTqÂ, raÁTa ara gamovacxado“; 629v ™k-fa…nw„xolo gamoacxadebs umetesad madlsa“; 48rdhlÒw

gamoqmna - qmna, keTeba, gamokveTa, gamoTla: faire, tailler„gamouqmna mas qÂSasa zeda“; 502rpoišw

ganbrwyinveba - ganaTeba, elvareba: éclater, éblouir „da ixilna mun berni saqmiTa da sityÂTganbrwyinvebulni“; 37r™kl£mpw

gangdeba - moSoreba, gagdeba, mitoveba, gacla: rejeter „da ganagdo SiSi igi"; 43r ¢po-se…w, ¢poseÚw

gangebuleba - brZaneba, ganzraxva: ordre, commandement„gangebulebaTa RmrTisaTa winaaRdgomad“; 52v kr‹ma tÒ

ganvla - gavla: passer„wesisaebr misebr monastrisa iordane ganvlo“; 41vdišrcomai

ganvlTola/ganvTola - gaTiSva, gayofa: rupture, séparation „anu ganvTolvaÁ raÁ iyosa“; 437v

423

Page 424: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

sc…sma, atoj tÒganTiadi - dila: aurore, aube, matin

„mcired ganisuenis da ganTiad kualad iwyis slvad“;41v ×rqroj

gankiTxva - Zieba, gamokiTxva: consulter, questionner „mravalni Sorielnica missa movidodes gankiTxvad“;32v kanon…zw

gankrToma - SeSineba; gakvirveba; gaogneba: (avoir)crainte; s’ étonner; être stupéfait „ganukrTa gonebaÁ misi“; 436vœkplhxij

ganleva - galeva, gacveTa, gamoleva: épuiser, exténuer„da Ãorcni Senni gangilevian“; 51v katadapan£w„sigrZiTa dReTasa ganilia“; 99rdiarršw

ganmacxovelebeli - sicocxlis mimcemi, macocxlebeli: vivifiant„gulisa CemisaTa sityuaman man ganmacxovelebelman “; 61r zwopoišw

ganmravleba - gamravleba, Semateba, gaxSireba: multiplier, amplifier„rad ese ganamravle gulissityuaÁ CemTÂs?“; 629rdiat…qhmi

ganmrTeleba - gankurneba, gamojansaReba: guérir„romelTa jer-ars ganmrTeleba Á “; 76v ™pi-tršfw„ganmrTelda igi senisa misgan“; 78rØpostršfw

ganmsturoba - dazverva: espionner, guetter„ganmsturobaÁ soflisaÁ...…ara sacnaur iyos“; 438v

kataskopšwganmwÂseba - gazrda : élever

„da viTarca ganmwÂsna yrmaÁ igi“; 632rganpyroba - gaSvera, aRmarTva, gaSla: éteindre

„da meyseulad ganipyrna Ãelni TÂsni zecad“; 81rdia-r£ssw

ganroma - gadarCena, Tavis daRweva, xsna: sauver, libérer, arracher„kualad ganera maTgan“; 28vršw „raÁTa ara ganeres da ivltodis misgan“; 440r¢podidr£skw

ganrineba - gadarCena(sxvisi), xsna: sauver(qqn), délivrer (qqn)„raÁTa ganmarinos me sawuTroÁsa amis cxorebisagan“;629vtugc£nw

ganryuna - waxdena, gafuWeba, mooxreba: débaucher„da ganiryuna qalaqsa Sina"; 489r

porneÚwganslva - gasvla: sortir, partir

424

Page 425: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

„ese raÁ vTqu, ganved ezoÁsa misgan“; 65vbad…zw„esreT ganvidian monastriT“; 39vœxeimi

gansruleba - dasruleba, damTaveba: achever, terminer, finir„gansrulebul ars igi yovelTasave zeda“; 33v

telšwgansueneba - dasveneba, damSvideba, mosveneba: se reposer

„da amas udabnosa ganvesu Y ne “; 67raÙl…zomai„ganusuene sulsa mamaTa amaTasa"; 488v¢napaÚw„mcireda ganisuenis da ganTiad kualad iwyis slvad“;41vkata-kl…nw

ganyofileba - gansxvaveba: différence, dissemblance, distinction„da friadi ars maT Soris ganyofilebaÁ“; 31vdiafor£ ¹

ganSiSulebuli - SiSveli, gatitvlebuli: nu, dénudé, dévêtu, dépouillé„raÁsaTÂs inebe..... ganSiSulebulisa dedakacisa xilvaÁ“; 49rgumnÕj

ganSoreba - gaSoreba, gacla, gandevna, mocileba: abandonner, quitter„siyuaruli maTi ugulebels-vyav, ganveSore maT“; 54rfugadeÚw„ganeSornian urTierTas“; 39v¢nacwršw

gancda - danaxva, Sexedva, cqera: regarder, contempler, voir, observer„da ganvicaden saidumloni RmrTisani“; 63v „da viTar ganvicade , vcan“; 628vÐr£w, ÐrÒw

gancÂbrebuli - gaocebuli, gaSterebuli, gaognebuli: stupéfait, abasourdi „umetes gankÂrvebiT gancÂbrebul iyo“; 47v¢gwn…a ¹

gancxadeba - gamJRavneba, gamxela, gamoaSkaraveba: s’ébruiter, être révélé, être divulgué„raÁ-me saqmÀ ese Senisa mamisa Tana gancxadnebodis“;487rgignèskw (gnîsij, ewj)

ganZarcuva - gaxda, gaSiSvleba: dévêtir, ôter, dénuder„nu ganmZarc , romeli ese mmosies samoseli“; 489r

425

Page 426: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

¢podÚwganwesebuli - dawesebuli, dadgenili, dakanonebuli: prescrit, ordonné

„aramed viTarca mÃedrobasa misTÂs ganwesebuli“; 60vtageÚw „amas zeda ganwesebul xar“; 49vklhrÒw

ganwmeda - gawmenda, gasufTaveba: purifier, nettoyer, laver„romliTa ganiwmidnen sulni maTni“; 38rpro-kaqa…rw

ganWabukebuli - gaaxalgazrdavebuli: rajeuni „da viTarca ganWabukebuli gulsmodginebisa mierrbioda“; 44r

ganxareba - gamxiaruleba, Sveba, gaxareba: réjouir „da ganixara friad gulman misman“;perica…rw

ganxrwna, ganÃrwna - gafuWeba, waxdena, wabilwva: souiller, violer, profaner„da ganxrwna asuli ùmoRuawisa stumarTsadgurisaÁ“;487rdiafqe…rw„viTar qalwulebaÁ Cemi ganvÃrwen“; 54vdiaforšw

ganxuma gaxsna, gaReba(mravlisa): ouvrir „ganexunian karni monastrisani“; 39r¢no…gw

ganÃmeli - gamxmari: sec, desséché „ZuZuni misni dedkacisani arian, viTarca furcelniganÃmelni“; 489r xhrÒj

ganÃorcielebuli - xorcSesxmuli: incarné„vinme udares didebulebiTa maT ganÃorcielebulisa“; 30rsarkÒw

ganÃmoba - gaxmoba, gaSroba: (se) sécher, dessécher„puri....igi ganÃmes“; 67v liqÒw

gardakueTa - aRkveTa, Sewyveta: interrompre, arrêter„ityode da nu gardakuÀT Txrobasa“; 56v™g-kÒptw

gardaslva - gadasvla, darRveva: abroger, révoquer„gardaslvisa misTÂs aRTqmisa Cemisa“; 70v¢narr»gnumi

gardaqceuli - gadaqceuli, Secvlili: changé, transformé, métamorphosé„SiSueli guamiTa Savad gardaqceuli“; 43rg…gnomai

gardayra - gadayra: disperser, éparpiller „gardavyare adgilisa misgan“; 629vproselaÚnw

gardacvaleba - Secvla, gacvla: changer, transformer„gardavucvale samamakacoÁTa sqemiTa“; 490vmetanom£zw

gardaÃdoma - gadasvla, gatareba: parcourir, traverser„esreT uSromelad gardaiÃadena esodenni welni“; 67v

426

Page 427: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ParšrcomaigaremoÁsi - maxlobeli, Semogareni: environnant, alentour

„garmoÁsTa monasterTa monazonni“; 32r™gguqšn

427

Page 428: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

garewarÃdoma - Cavla, gverdis avla, acdena: passer„da viTar garewarÃda igi, adgili aRavsosulnelebaman“; 445v

dišrcomaigingila - diakvnis olari: l’étole du diacre

„waritanes ÃelTsaqmari misi romeli aqunda gingilaÁ“;489r

glax - vaglaxad, sabralod, afsusi: misérable, piteux„glax warvida sawyali suli misi“; 488v¢ql…a ¹

glaxaki - Raribi, Rataki, maTxovari: pauvre, pitoyable„siyuarulman qristesman mogiZRua xilvad glaxakTaamaT“; 36vgšrwn, ontoj Ð „raÁsaTÂs inebe glaxakTa amaT berTa Tana moiwie“;35vtapeinÒj ¹, Òn„monagebsa maTTa ganyiddes da glaxakni samoselsa“;1266„ganuyo monagebi TÂsi glaxakTa“; 486rpšnhj, htoj Єlocva yav, mamao, glaxakisa amisTÂs“; 82v¨qlioj a, oj, on

godeba - glova, tirili, moTqma: se lamenter, pleurer„da SesZinna cremlTa cremlni da godebasa godebaÁ“;45vdakrÚw „ismenda sityuaTa misTa, tiroda da godebda“; 486rÑdÚromai

goneba - azri, fiqri, miCneva: penser„nuvin hgonebs erTobisaTÂs saxelTaÁsa“; 31vdiablšpw „pirvelad SeSfoTna, rameTu ocnebaÁ saeSmakoÁegona“; 43rØpopteÚw

guale - wadi, iare: vas-y, pars„guale da warvideT udabnod“; 634r ix. miguale„da hrqua mas: „moguale Sinagan“; 1267e„sšrcomai „ipyren WurWelni ese, miguale swrafiT“; 488r¥gw

guami - sxeuli, organizmi: corps, chair„SiSueli guamiTa Savad gardaqceuli“; 43r sèma, atoj tÒ

guema - cema, tanjva: frapper, taper, battre „mamaman misman Seipyra qali igi da hguemda“; 487vdiatr…bw

guliszraxva - fiqri: penser, réfléchir„rad ara gulsa hzraxav da ity“; 629r

428

Page 429: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

log…zei ™n ˜autùgulisTquma - survili, natvra: désir, envie, convoitise

„romeli igi maqunda gulisTquma da trfialebaganuZRomeli“ ; 55r™piqum…a ¹

gulissityua - fiqri; survili; dardi: pensée, désir, tristesse„raÁsaTÂs SegaSfoTeben gulissityuani, mamao?“; 51rlogismÒj Ð

429

Page 430: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

gulisÃmis-yofa - sibrZne, goneba, mixvedriloba: compréhension,discernement

„RmrTisa sityÂsa gulisÃma -hyofden “; 30r fronšw

gulsavse - daimedebuli, imediani, darwmunebuli: sûr, rassuré,tranquillisé

„gulsavse iyav, kaco RmrTisao“; 51rplhr»j „raÁTa gulsavse myo me codvili“; 52rplhroforšw

gulsmodgineba - survili, mondomeba, sibejiTe: opiniâtreté, persévérance„viTarca ganWabukebuli gulsmodginebisa mier rbioda“;44rsun-tasij, ewj ¹

Dddaba - sofeli: bourgade, village, hameau

„movida odesme mamaÁ serapion dabasa erTsa“; 504vkèmh ¹ (ke‹mai)

dabeWdva - beWdis dasma: celer, cacheter„dahmWuala da dahbeWda brpeniTa“; 1267

sfrag…zwdabrkoleba - xelis SeSla, Seferxeba: empêcher, entraver

„da nu damabrkoleb amisgan“; 629v„iwyo gulsa Sina TÂssa dabrkolebad“; 50v

skandal…zw daburva - dafarva, daxurva: voiler, draper, envelopper

„raÁTa daviburo dedobrivi uZlurebaÁ“; 46r sugkalÚptw„warved da daibure Tavi Seni“; 498vt…qhmi (“Qej tÕ ƒmatiÒn sou ™pˆ t¾n kef£lhn”)

daglaxakebuli - damdablebuli, Rataki, gaWirvebuli: pauvre, nécessiteux„da aw esera daglaxakebul ars“; 502v

ptwcÒj dadgroma - gaCereba, dadgoma: rester, (s’) arrêter

„daadger Cuen Tana“; 36v mšnw

dadumeba - dumili, gaCumeba: taire, garder le silence „amisTÂs ara davidumo miTxrobad saqmesa keTilsa“;29vsiwp£w „dadumebaÁ sakÂrvelTa maT saqmeTa RmrTisaTasavnebel ars sulisaTa“; 29rsig£w

dakleba - mokleba, CamorCena: manquer, rater„eseviTarsa mas keTilsa davaklde“; 79vsteršw

dakreba - dayra, dadeba, damateba: accumuler, amasser

430

Page 431: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

„da dahkriba yoveli brali marianes zeda“; 487v poreÚw

dakÂrveba - gaoceba, gakvirveba, gonis dakargva, SeSineba:abasourdir, étonner, stupéfait, effrayer „xolo damikÂrda da davvardi queyanasa zeda“; 629rqaum£zw, qwϋm£zw, qwm£zw

dalevna - galeva, gamoleva: épuisement (de qch), (s’)épuiser„mcire-mcired vWamd mravalJam, vidremdis dailines“;67vdiatelšw

daltoba - dasveleba, danamva: mouiller, tremper, arroser„da Ãelni da piri wmidiTa miT wyliTa davaltve“; 66rbršcw

damarxva - dacva, Senaxva, dakrZalva: celer, cacher, dissimuler, enterrer,enfouir

„rameTu ara damarxvaÁ saidumloTa queynisamefeTaÁsa“; 29rful£ssw, ful£ttw„raÁTa davmarxoT guami wmidisa amis“; 97r

q£ptwdamaSurali - daRlili, garjili, daqanculi: fatigué, épuisé, afaibli

„xolo zosime damaSurali da verRara SemZlebeli srbad“;45vk£mnw

damkÂdreba - dabinaveba, dasaxleba: (s’)installer, (s’)établir,deumeurer

„viTarTa welTa udabnoÁ ese daimkÂdre?“;52rkatoik…zw„romlisaTÂs udabnoÁ ese dagimkÂdrebies“; 44vo„kšw

damokidebuli - Camokidebuli: suspendu, accroché„viTar wyrTa erT da haersa damokidebuli“; 50vkremastÒj

damsWualva - dalursmva, darWoba: clouer„da damsWuala da dahbeWda brpeniTa“; 1267kaqhlÒw

dangi - wvrili fuli: pièce de monnaie„mixila vinme da sami dangi momca“; 65vfÒlij Ð

dateveba - datoveba, mitoveba: abandonner, laisser, quitter„ara dauteven meZiebelni Senni“; 74r ™gkatale…pw„dauteven monastersa erTi, anu ori Zma mcvelad“;39vkatale…pw

daucadebelad - ganuwyvetliv, gamudmebiT: continuellement, inlassablement„beri daucadebelad cremlooda“; 53v¢katascštwj„esreT ukuÀ daucadebelad Tualni suli Cemisani....aRpyrobil iyvnes“; 70v¢kat£paustoj

431

Page 432: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

dausrulebeli - uzomo, daulevneli, waruvali: infini, démesuré, illimité „viTar ganuZRomeli da dausrulebeli trfialebaÁmaqunda“; 54r¥kratoj

daucxromeli - mudmivi, Seuwyveteli: perpétuel, continuel, incessant„xolo iyo saqme misi daucxromeli“; 32vd£patoj

dafarva - damalva; cacher, celer, dissimuler„romeli ara raÁ dahfaro monisa Senisagan“; 51vkrÚptw„vityodi da ara raÁ dagifaro“; 53vsiwp£w„romel SemZlebel iyos saÁdumloTa dafarvad“; 630r

cwr…zwdafaruli - damaluli, uCinari, saidumlo: caché, celé, dissimulé

„sibrZne dafaruli da saunje uCinoÁ arad sargebelarian“; 43rkrÚptw

dayovneba - dagvianeba, gaCereba, SeCereba: retardement„ixila raÁ dayovnebaÁ misi“; 50rcron…zw

dayofa - dgoma, gaCereba: rester, subsister, demeurer„aTCÂdmeti weli da umetesca damiyofies“; 54rDišrcomai

dayudeba - dawynareba, damSvideba, monazonoba:apaiser, calmer, établir, ascèse, érémitisme„da daeyuda senaksa Sina“; 633r

dayudebuli - asketi, damSvidebuli, dawynarebuli: ascète, ermite, anachorète, solitaire„saWurisi vinme dayudebul iyo“; 488rmšnw

daSdoma - darCena: abandonner, laisser, quitter „ara daSTes eklesia ulocvelad“; 39v kata-le…pw

daSroma - garja, muSaoba: œuvrer (avec zèle), travailler „davSver da daiÃsna yoveli Zali Cemi“; 60v

dacva - Senaxva: garder, préserver, conserver, protéger„safaseni maTni dacvnen“; 39v„aw daicev Tavi Seni daucadebelad“; 486v ful£ssw, ful£ttw

dac(v)uli - daculi, Senaxuli: gardé, conservé, préservé, protégé„warved aw senakad Senda dacvuli“; 81vfrour»toj

daconeba - dazareba: négliger, paresser„da hrqua: „raÁsTÂs daicone?"“ 438rsgširw

dacxroma - dawynareba, dadgoma, dadumeba, mosveneba: calmer,apaiser

„gevedrebi, raÁTa ara dascxre locvad CemTÂs“; 53vdawesebuli - ganwesebuli, damtkicebuli: prescrit, approuvé

432

Page 433: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

„monazonebisaÁ dawesebuli pirveliTgan mamaTagandaimarxa“; 32rProsepinošw

dawindva, dawindeba - daniSvna, Txova, SerTva: (se)fiancer, (se) marier„damiwinda erTman vinme mTavarTaganman“; 629v

mnhsteÚwdawyeba - dasawyisi: commencer, débuter

„xolo axla viwyo aw axlisa mas saqmisa miTxrobad“;30v¢n-£rcw „xolo Jami ars aw sulierisa mis Txrobisa dawyebad“;31rdiaba…nw „da gauwyo saqme, romeli Cuen naTesavsa zeaResrula“; 30v˜gšomai

daÃsna - daSla, darRveva: destruction, dévastation, défaire„da daiÃsna yoveli Zali Cemi“; 60v¢ntw-qšw (kaˆ mhkšti çqe‹n kaˆ ¢ntwqe‹sqai „scÚousa)„daÃsnasa Sensa da Seslvasa SensastumarTmoRuawisasa“; 487vkata-lÚw

daÃSva daÃsva - daketva, daxurva: fermer , barrer„romeli damiÃSvida karsa"; 61rkwlÚw„da davhÃaS sarkumeli igi“; 464r kle…w

daÃSuli - daketili, daxuruli: fermé, barré „romeli pirvel daxSul Cemda iyo“; 63v¢sfal…zw

dgoma - meZavoba: se prostituer „da dga igi da Seiwynarebda yovelTa, romelnimovidodes misa“; 633v

dedaTdiakoni - diakoni qali: diaconesse„da munTquesve moavlina Rirsi dedaTdiakoni hromana“;461rdiakÒnissa ¹

dedufali - dedofali, qalbatoni, winamZRvari, diasaxlisi: reine, maîtresse, abbesse, précurseur„dedufalo, nu damiteob me“; 65vdšspoina ¹„dedofalo Cemo, Mmariam“; 440rkur…a, kure…a ¹

devna - midevna, miyola: poursuivre„ese ukue sdevda da igi ivltoda“; 44rfeÚgw„da iwyo srbiT devnad mimavalisa“; 43vtršcw

diakoni - diacre„Zmao diakon, CuenebaÁ vixile da didad SeZrwunebulivar“; 458v

433

Page 434: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

diakonÒj Ð didebuli - warCinebuli, pativcemuli: glorieux, prodigieux,honorable

„kaci vinme didebuli mouÃda mas“; 34rk£loj„didebuli saqme, romeli qmna wmidaman abraham“; 436rpar£-doxon

didebuleba - sidiade, pativiscema: gloire, majesté, grandeur„vinme udares didebulebiTa maT ganxorcielebulisa“; 30rmegale…oj

drahkani - oqros fuli: pièce d’or„da wariRo mis Tana erTi drahkani“; 1266„momca samaTasi drahkani"; 629v „moiRo drahkani da dajda cxensa“; 438rnÒmisma tÒ (ix. drahkani -dracm»,dracm»=dracma‹oj)

drku - mrudi, ukeTuri: tordu, pervers, vicieux„Seeyvnes mas kacnica vinme drkuni“; 502rdi£-strofoj

Eeevangele - saxareba: Évangile

„mouZRuana qalaqisa episkoposman wmidaÁ evangeleufalsa Cemsa nonos“; 459reÙaggeliÒj

evlogia - locva, kurTxeva, ZRveni, mosakiTxi: Eulogie „da micemad eklesiaTa evlogiad“; 629veÙlog…a ¹

eklesia - sakrebulo, saydari: église, chapelle, sanctuaire„warmiyvana me da mivediT e klesiasa didsa“; 459r™kklhs…a ¹

episkoposi - évêque „wmidaman episkoposman antioqisaman mouwoda“; 457v™p…skopoj Ð

ergasisi - ormocdaaTi: cinquante„romelman igi ergasisa monazonebisa“; 441vpent»konta oƒ, aƒ, t£

eri - jari, xalxi: gens, monde, armée„viTar iyofebis dRes qristiani eri?“; 49rfàloj tÒ

erTbamad - erTad, erTxel: ensemble„galobdian erTbamad fsalmunsa amas“; 39rsum-fwnÒj

erTgzis - erTxel: une fois „vinaÁTgan erTgzis giwyies Tqumad“; 68v ¤pax

erTkerZo - calke, calmxares: côté, bord„igi gadavida gzisagan erTkerZo“; 635r

434

Page 435: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

erToba - erTianoba, Tanasworoba: homonymie, similitude, ressemblance, égalité„da nuvin hgonebs erTobisaTÂs saxelTaÁsa“; 31v¢mfotšroj

esemlevani - aseTi, amgvari, amnairi: tel, pareil, semblable„esemlevani mezuereTa da codvilTa Tana Wamda“; 460raÙtÒj, aÙt», aÙtÒn

eqsoria-yofa - gandevna, gadasaxleba, gaZeveba: exiler„Tevdoria aiSurva da egulva e qsoria -yofaÁ misi“; 489v™xor…zw

eSmaki - satana, macTuri, boroti, avi suli: satan, démon,mauvais ésprit

„ufalman gÂÃsenin Cuen eSmakisagan da sacTurTagan“;51v„ese Wur codvisa veqmen eSmaksa“; 53rponhroj Ð „me, dedakaci codvili, mowafÀ eSmakTaÁ, gkiTxav“;460rdi£boloj Ð

vvedreba - Txovna, xvewna: supplier, prier, demander, adjurer, implorer

„ÃelganpyrobiT myoar Jam RmerTsa evedrnian“; 39reÙc¾ ¹„aramed gevedrebi, raÁTa aRsdge“; 630v„esreT Sevedra suli TÂsi ufalsa“; 489rparad…dwmi (paradoc» ¹)

veSapi, draco, cetus - urCxuli: dragon„veSapi didi da istuenda Zlierad“;dr£kwn, ontoj Ð

vlena - tareba, gavla: marcher„monastersa mas mislvad da valn“; 42rkat-£gw

vltola, vtola - gaqceva: ix. ltolva (s’en) fuir, (s’)évader„rad mevlti me, codvilsa amas bersa“; 44v feÚgw

vneba - tanjva, dasja, ziani, seni: passion, supplice„TayuaniscemisaTÂs wmidisa mis qristes vnebisa“; 38rp£qoj tÒ

435

Page 436: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

zzegardamo - zemo, zecieri: céleste

„aRasrulian locvaÁ zegardamoÁ“; 39rziareba - ziareba, moziareoba, Seziareba, monawileoba:

communier, partager„da aziarnian cxoelsmyofelTa da uxrwnelTa qristessaidumloTa“; 38vmustagwgšw„veziare wmidaTa qristes saidumloTa“; 66vmetalamb£nw

ziari - moziare, monawile, saerTo: commun, collectif„da me waval ziarsa amas sawuTrosa“; 485v¥ntidosij ¹

ziar-yofa - monawiled qceva: faire part „romelsa ufalman mowafeni TÂsni ziar-yvna“; 76rmštocoj„da ziar-myav locvisa da kurTxevisa"; 44v¢ntid…dwmi

ziTevi - mziTevi, qoneba: dote, biens „guaqus ziTevi caTa Sina mdidrad“; 458rprox, ϊkÒj; pro…x, oikÒj ¹

zrda - Wmeva, kveba, aRzrda: nourrir, (s’)alimenter„xolo Ãorcni maTni izardebodes puriTa da wyliTa“; 37v tršfw

zrunva - urva, wuxili: chagrin, affliction, tristesse„zrunvaÁ saqmeTa soflisaTaÁ ara ipoeboda“; 37r frontij, …doj ¹

T Tavdauburveli - Tavdauxuravi, TavSiSveli: tête découverte

„iyo mas Jamsa daÁ igi....Tavdauburveli da uÃamuri“;498r gumn» tÍ kefalÍ

Tavsdeba - kisreba, moTmena, atana: supporter, endurer„romel esodeni SromaÁ T avs-idev “; 47r¢nadšcomai„viTar Tavs-idva zRuaman borotni Cemni“; 57r Øpoforšw„da Wirsa mas ver Tavs-videbd“; 69rfšrw

Tayuaniscema - Tayvaniscema, (поклониться) msaxureba: prosterner,(s)agenouiller

„da Tayuanis-veciT urTierTas“; 629rparakalšw„ganmeRis me kari Tayuanis-cemad “; 62vProskunšw

436

Page 437: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Tiva - balaxi, mwvanili: herbe, végétation„garna TiviTa xolo udabnoÁsaÁTa vizardebodin“; 40r„rameTu emosa mas samoselad TivaÁ da sqemani“; 489rbot£nion tÒ

TiÃa - Tixa, talaxi: argile, boue „da movgoze TiÃiTa“; 464rphlÒj Ð

Tnva - mowoneba: ix. SeTnva plaire„rameTu ukeTumca ara sTnda“; 52veÙarestšw

TÂsi - Tavisi, sakuTari: propre „da mravalni TaviT TÂsiTca SesZinna“; 32r

TualT-xuma - mikerZoeba: acception, préférence, faveur, privilège „arasada Tual-axuna kacsa“; 441v lamb£nw prÒsopwn (m¾ labën prÒswpon ¢nqrèpe)

Tquma - Tqma, Txroba, sityvis Tqma: dire, raconter, narrer, parler„amaoni ara iTqumides maT mier“; 37ve‡rw

Tqumuli - naTqvami, sityva: récit, parole, dit„T qumul ars Tu saxelTa marTlisa sarwmuneobisagan";31v„amisTÂs orgulebdes T qumulTa amisTÂs“; 30rlÒgoj Ð „ara ars saxe bilwebisa Tqumuli Tu gamouTqumeli“;57r∙htoj Ð

Txemi - Tavi, qala: tête, crâne„da mohkueTa Txemi Tavisa misisaÁ“; 486rkefal»

Txov(n)a - vedreba, Txova: supplique, prière, imploration,conjuration

„mÃurvaliTa guliTa Sewevnasa RmrTisa mier iTxovdes“;36v a„tšw„da locva iTxoa berisagan“; 76veßcomai

Txroba - Tqma, Setyobineba, moxseneba: raconter, annoncer, informer„xolo Jami ars aw sulierisa mis Txrobisa dawyebad“;31rdi»ghsij ¹„aqamdis ars aRsasruli saqmeTa CemTa TxrobisaÁ“; 73vlÒgoj„da iwyo da miTxrobad saqmeTa misTa“; 629vlšgw

iinaÃ-dgoma, inaÃiT-dgma - sufrasTan jdoma, miyrdnobiT dajdoma:

(s’)asseoir à table, (s’)adosser „inaÃ-idgian mun“; 486v

437

Page 438: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

¢napaÚwiZrvisi - moZravi, qvewarmavali: reptile, serpent

„arRa exilva.... raÁme iZrvisisa , mfrinvelisa, ginaoTxferÃisaÁ“; 43vzùon tÒ

iZuleba - Zaldataneba, Sewuxeba, Seviwroeba: forcer, obliger„maiZulebn Tqmad galobaTa maT saeSmakoTa“; 59r¢nape…qw„vaiZulebd sawyalobelTa maT qmnad“; 57r ¢nagk£zw

iwroÁ - viwro: étroite„pova senaki iwroÁ da bneli da Seayena mas Sina“;1268mikrÒj

438

Page 439: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

k

kadreba - Tavxedoba, Sebedva, urcxvoba: oser dire (qch à qn)„yovladve ara ikadros sityÂs migebad misa“; 488rm¾ Ðmile‹n met'aÙtoà K

kaTakumeveli, kaTakmeveli- mosanaTlavi: catéchumène, non baptisé„ kaTakumevelTa gantevebis KJamsa oden Ãma-yodiakonman“; 459rkathcoÚmenoj Ð

kanoni - wesi, movaleoba: canon, règle„ese ukue iyo wesi da kanoni“; 41rkanèn Ð „da wesisa mis monazonebisa kanonisa"; 32vkanon…zw

kanonike - monazoni qalwuli: vierge canonique, religieuse, nonne„ese ars kanonike qalwuli“; 628v

karavi - samyofi: tente (corps)„ganSorebisaTÂs karvisa amisagan sulTaÁsa“; 488vskhnèmatoj tÒ

kacad-kacadi - yoveli, erTi, calkeuli: chacun, chaque personne„kacad-kacadi SeeyeneniT senaksa TÂssa“; 1267 ›kastoj „kacad-kacadma moakudinna Ãorcni TÂsni“; 37r tÕ ›kastoj aÙtÕn

kacTmoTneba - mliqvneloba, pirmoTneoba, kacTagan mowoneba: vanité, orgueil, flatterie„anu kacT - moTneobiT ity“; 52r™p…deixij ¹

kacobrivi - kacuri, adamianuri: (nature)humaine„uZlurebasa mas kacobrivisa bunebisasa igoneben“; 30r¢nqrwp…nh ¹

keTili - kargi, sikeTe, sapatio: bon, bonté, honorable, respectable„amisTÂs ara davidumo miTxrobad saqmesa keTilsa“; 29v ƒerÒj „saidumloTa mefisaTa dafarvaÁ keTil ars“; 28vkalÒn tÒ

kereoni - cvilis didi sanTeli: cierge, candélabre„Sekrba simravle qalwulTa sanTliTa da kereoniTa“;464rkhriÒj tÒ

kerpTmsaxureba - kerpTTayvaniscema: idolâtrie„dabisa mis kacni kualad miiqces kerpTmsaxurebasa“;437v

keci - Tixa, Tixis WurWeli, kramiti: jarre en poterie„aRavsebdes kecisa WurWelsa wyliTa“; 488rÔstrakon tÒ (kšramoj)

kide - napiri, kalTa: bord

439

Page 440: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

„da miviwie mdinarisa kidesa“; 66v„moved kidesa iordanisasa“; 75vmšroj tÒ

kirieleisoni - kvirieleisoni, ufalo Semiwyale: kyrie‘ eleison, Seigneur prends pitié de moi„oden ityoda kÂrieleisonsa“; 50vKÚrie ™lšhson

kmayofa - dakmayofileba, kmareba: contenter, satisfaire „rameTu ara kma - viyven Wabukni“; 57v¢rkšw

krZalva - ridi, gafrTxileba, TavSekaveba: attention, réserve, prendre garde„ara kacad-kacadi ekrZaleboda“; 36rDiaqršw

kuali - kvali, nakvalevi, nabiji: trace, marque, empreinte„vixile kuali kacisa“; 628v ‡cnoj tÒ

kuarTi - tansacmeli, perangi (aq: cxvris tyavis): vêtement, chemise„kuarTi igi ZaZisaÁ, romeli emosa, aRavso cremliTa“;457vtr…cinoj (berˆn tr…cina)

kubasti - perangi, tansacmeli: chemise, vêtement„moiRo kubasti kamisi“; 463r berˆn

kurTxeva - locva, dalocva: prière, bénédiction „ityoda TiToeuli garna amas, viTarmen: „guakurTxen “; 47v eÙlogšw „makurTxe me, mamao“; 629vproseÚcomai

kÂriake - kvira dRe: dimanche„kÂriakesa mas yvelierisasa aRasrulian“; 38v kuri£kh ¹

LlleRu - leRvi: figue

„da sfÂridsa Sina STaasxa ospni dambali da leR“;78r „scaj, £doj ¹

litra - sawyaos erTeuli, daaxloebiT girvanqa: litre„iyo nivTi oqroÁsa mis, viTar oTxasi litraÁ“; 1267l…tra ¹

lmoba - tkivili: douleur, mal„ elmoda sigrZisaTÂs mis“; 77r

loSna - lokva: lécher„ferÃTa misTa hloSnida“; 86v ¢nale…cw

locva - vedreba, xvewna, dalocva, Txovna, kurTxeva:

440

Page 441: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

prière, supplication, bénédiction, demande, conjuration, imploration „vilocvidi RmrTisa mimarT, raÁTa ganmarinos“; 629vpros-eÚcomai„hlocvida ÃelganpyrobiT“; 42v y£llw„aRasrulian locvaÁ zegardamoÁ“; 39reÙkt»rioj Єmouwoda mas da aRasrules locvaÁ“; 35r eÙc¾ ¹

ltolva - gaqceva: ix. vltola, vtola: fuir, fugue, fuite, évasion„da ivltoda Rame aleqsandriaÁT“; 489v „rad mevlti me, codvilsa amas bersa“; 44vfeÚgw„ese ukue sdevda da igi ivltoda“; 44rdièkw

mmadli - wyaloba, mowyaleba: eulogie, grâce, bonté, aumône

„misiTa miT madliTa aRsrulebulTa saqmeTa“; 30r eÜlogon ¹„gamoguzardes madliTa miT sulisa wmidisaÁTa“; 36r c£rij ¹„ukueTu ara madli uflisaÁ Seeweodis“; 36v¢g£ph ¹

mamasaxlisi - winamZRuari monastrisa: supérieur du monastère,higoumène, abbé

„Seiwynara igi da miuTxra misTÂs mamasaxlissa“; 35r¹goÚmenoj Ð

marTali - swori, namdvili: droit, juste, vrai, avéré„movida ara marTalTaTÂs, aramed codvilTa sinanulad“;498r„romlisaTÂs Tqmul ars Tu saxelTa marTlisasarwmunoebisagan“; 31v˜terÒdoxoj tÒ

marTlmadidebeli - orTodoqsi: orthodoxe„ese ukue zosime marTlmadidebel monazon iqmna“; 31vÑrqÒdoxoj Ð

marto - gancalkevebuli, martoxela: seul, unique, solitaire, isolé„vaÁ me martosa“; 1311 mÒnoj, moànoj, mînoj

marfoÁ - (qudi) ganieri, grZeli qudi (ix.sulxan-saba,gv.441): ample et grand chapeau „daidga qudi marfoÁ Tavsa missa“; 438v baqÚ tÒ

marcxiT - marcxniv: à gauche„xedvida marjul da marcxiT, viTarca monadire“; 83v eÙènumon tÒ

marxva - marxuloba: jeûne, carême, abstinence „moeaxla Jami wmidaTa marxvaTaÁ“; 38r

441

Page 442: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

nhste…a ¹marjueniT - marjvniv: à droite

„ixila marjueniT kerZo missa“; 42vdšxioj

marjul - marjvniv: à droite„xedvida marjul da marcxiT, viTarca monadire“; 83vdšxion tÒ

maswavleli - maswavlebeli, damrigebeli: enseignant, maître„ara veqmen ubadrukTa maT maswavlel“; 57rdid£skaloj Ð

mayenebeli - SemCerebeli, Semaferxebeli: celui qui empêche „aravin iyo mayenebel Cemda“; 57rkwlÚw

macxovari - macxovrebeli, mxsneli, macocxlebeli: sauveur, rédempteur„macxovar Cemda, me visgan meSinodis“; 39r swt»r Ð

maxlobel - maxloblad, axlos: tout près, à proximité de, non loin„romel ars maxlobelad iordanesa“; 66rsÚnegguj

maxÂli - galesili, basri: affûté, aiguisé „maxÂli iyo gonebiTa netari igi“; 46rÑxÝj

mdumriad - Cumad: en silence, silencieusement „vpove monazoni mjdomare mdumriad“; 629v¼sucoj

medgari - cudi, avi, boroti, saZageli: mauvais, méchant, odieux „medgari yoveli zraxva yo monazonman Tquenmanmariane“; 487vkakÒn tÒ

mezuere - mebaJe, xarkis amkrefi: publicain „esemlevani mezuereTa da codvilTa Tana Wamda“; 460rtelènhj, ou Ð

mekare, mekre - karis mcveli: portier, gardien„da hreka raÁ karsa monastrisasa, gamovida mekare“;35r„gamovida mekare monastriT“; 487v¢pokrisi£rioj Ð „hrqua bersa visme dedakacsa mekaresa mas“; 502rqurwrÒj ¹

memReri - moTamaSe, mocekvave, momRerali: artiste, chanteur, danseur„warmovidoda mTavari antioqisaÁ memReriTa mravliTa“;457rcoreut»j Ð

meoti - ltolvili, gaqceuli: fugitif, fuyard, fugueur„mcired-mcired meotsa mas mieaxleboda“; 44rfeÚgon

meyseulad - uecrad, saswrafod: immédiatement, aussitôt„meyseulad ukuÀ Seudga beri brZanebasa mas“; 35raÙt…ka

mecnieri - mcodne, brZeni, nacnobi: connaissance, ami, savant, sage

442

Page 443: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

„moiyvanes yrmaÁ igi mecnierTa misTa“; 436r gnèrimoj Ð

mecniereba - codna, mixvedra: science, compréhension, faculté „da man moscis kacsa mecnierebaÁ“; 73v gnîsij ¹

meZiebeli - mZebneli, maZebari: celui qui cherche, chercheur„ara sada dauteven meZiebelni Senni“; 74r™kzhtšw

mTavarepiskoposi - upirvelesi episkoposTa Soris, arqiepiskoposi:archevêque, monseigneur„gÂbrZana mTavarepiskoposman yofaÁ Cueni“; 457r¢rciep…skopoj Ð

mTavari - ufrosi, eparqosi: prince, éparque, gouverneur„romeli iyo asuli mTavrisaÁ“; œparcoj Ð

miaxleba - miaxloveba: approcher, avancer, joindre„kualadca mi-raÁ-veaxli karsa“; 60r™gkatam…gnumi „mcired-mcired meotsa mas mieaxleboda“; 44v™n-gg…zw

migeba - pasuxis gacema: répondre„miugo zosimem da hrqua mas“; 35v

miguale - midi: (ix. guale) vas-y, marches-y, pars„ipyren WurWelni ese, miguale swrafiT“; 493r ¥gw

mizdi - sasyideli, qira: loyer, prix, coût„ukueTu gaqus mizdi navisaÁ“; 56rnaàlon tÒ

mizdeba - daqiraveba, gaqiraveba: louer„xolo man imizda navi Rame“; 489vmisqÒw

miTualvaM - miReba, Sewynareba, mirTmeva: recevoir, accueillir,offrir

„raodenTa nayofTa miiTualavs qriste ÃelTa amaTganSenTa“; 488vdšcomai

miTxroba - Setyobineba: raconter, informer„amisTÂs ara davidumo miTxrobad saqmesa keTilsa“;29v™xhgšomai

milioni - sigrZis sazomi (daaxl. 1,5 km.): million, mesure de longueur (env.1,5km.)„xolo senaki misi eSora skitesa milioniT aTormetiT“;493rm…lion tÒ (=8 st£dia=1, 48km)

mimadleba - miniWeba: accorder, attribué, décerner„warmateba saRmrToÁ mihmadlen“; 49r

mimTxueva - Sexvedra, miRweva: rencontrer, joindre, atteindre „romelica aRwerilsa amas miemTxÂos“; 29v

¹gšomai„arara mimTxueul var“; 75v

443

Page 444: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

tugc£nwmimwuxri - saRamo, mwuxri: soir, sombre

„da mimwuxramde miviwie taZarsa“; 66r dÚsij ¹

mina - (arab. ا ن� porti, navsadguri: port, havre (م�ي�„man imizda navi Rame da warvida mier minaaleqsadriaÁsasa“; 489v

miniWeba - micema, Cuqeba, boZeba: donner, offrir, accorder„raodensa keTilsa mianiWeb moSiSarTa SenTa“; 74rcar…zomai „viTarni madlni mianiWni moyuareTa SenTa“; 75rcar…zw

miruleba - CaTvlema: assoupir, endormir, faire un petit somme„da dayovnebasa missa zosimes ara mierula“; 78rnust£zw

miquma - ayvana, aReba: prendre, saisir, attraper„ miiqua mciriTa barZimiTa wmida Ãorci“; 78rlamb£nw

miudrekeli - gadauxreli: sans détourer (les yeux) „mivxeden mas miudrekeliTa TualTa“; 61v¢klin»j

miuTxrobeli - gamouTqmeli: indicible, ineffable, inexprimable„surviliTa miuTxrobeliTa msuris“; 76r¢katascštwj

miqceva - mibruneba: détourner„viTar ixiles dedakaci esre saxiT, gare miiqcinespirni maTni“; 457v¢postršfw

miReba - Tanamoziareoba, miReba: communier, recevoir, prendre „mis mier miiRebdes kurnebasa vnebaTasa“;32r¢pšrcomai„da miiRo mas da moiblardna dasafaravad“; 46vlamb£nw„miiRian sazrdeli meyseulad Sekrbian eklesiad“; 39vmetalamb£nw

miyofa - Sexeba: toucher, palper, tâter, effleurer„xolo man miyvna TiTni misni“; 82r¢f£w

miyvaneba - miyvana: mener, conduire, guider, emmener„romel iordaned moiyvaneboda“; 65v™x£gw

micema - gacema, miniWeba: offrir, accorder, adonner „romelman misca suli TÂsi cxoarTa TÂsTaTÂs“; 36vb£llw„viTarmed siCCoÁTgan monastersa mas mieca“; 33vd…dwmi

miZRola - gaZRola: guider, conduire, mener„miuZRua RmerTman monastersa mas“; 35rÐdhgšw

miwa - niadagi: terre

444

Page 445: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

„ara sul var, aramed miwa da nacar“; 51rgÁ ¹

miwevna - misvla, miRweva: arriver, atteindre, accéder, gagner „da rbioda miwevnad misa“; 44rœrcomai„miiwines adgilsa rasme“; 45r tršcw„da miiwia wmidasa mas monastersa“; 35rkata-lamb£nw

mkoba - Semkoba: orner, parer, embellir„romelni emkvebian mcnebaTa misTa“; 458vkallwp…zw

mltolvare - gaqceuli: fugueur, fugitif, fuyard„mltolvare STavida naRuarevisa saxesa“; 45rfeÚgon tÒ

mmarxveli - marxvis Semnaxveli: jeûneur„episkoposi nonos, kaci sakÂrveli mmarxveli“; 457r¢skhtikÒj

moaxleba - moaxloeba: approcher, arriver, venir„moeaxla Jami wmidaTa marxvaTa“; 38r™gg…zw

moblardna - Semoxveva: draper, envelopper, enrober, couvrir „moiblardna dasafaravad asoTa TÂsTa“; 46vkalÚpw

mogeba - aRdgena, mowesrigeba: reprendre, récupérer, rétablir „meyseulad moego gonebasa“; 43r

mogoneba - mixvedra, mofiqreba: comprendre, réfléchir „igonebda TÂssa gonebasa Sina“; 33vlog…zw

mogoza - Selesva: sceller, murer, cimenter „da movgoze TiÃiTa“; 464rcr…w

modreka - daxra, moxra: infléchir, plier, incliner, courber„da movidriken muÃlni“; 64vProskunšw

moTualva - daTvaliereba, monaxuleba: rendre visite, visiter,observer

„saufloTa dResasawaulTa moviTuali igi“; 628v™piskopšw

mokleba - dauZlureba: affaiblir, infirme„odes ixilis Zali moklebad“; 41v ™ndšw

momatyuebeli - momaswavebeli; sababi, mizezi : prédiction, présage, cause„friadisa vnebisa momatyuebel ars“; 40vgignèskw

mona - msaxuri: serviteur, domestique„nuukue sasjeli igi monisa mis moiwios Cemzeda“;29r„da hrqua orTa monaTa misTa“; 447rdoÚloj Єxolo monani iRimvodes“; 502v

445

Page 446: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

paid…on tÒmonagebi - qoneba, SenaZeni: bien, possession, acquisition

„nu hgoneb Tu monagebisa, anu safasisa ufal viyav“;54veÙpor…a ¹

monadire - mZebneli: celui qui recherche (chasseur)„da umzirda viTarca monadire“; 437rqhreut»j Ð

monazoneba - monazvnoba, beroba, martomyofoba, moweseoba:monachisme, ascèse, ascétisme, érémitisme, anachorète „siCCoÁTaganve aRzrdil iyo monazonebisamoqalaqobasa Sina“; 31r mon£cikoj Ð

monazoni - beri, martodmyofi, dayudebuli: moine, ermite, ascète, anachorète, solitaire„maT erTo erTi monazoni uwueruli Wabuki“; 487rkoinobiÒj Єmonazonsa visme daÁ esua“; 498r¢delfÒj Єvpove monazoni mjdomari mdumriad“; 629r

monacÒj Ð monasteri - savane: monastère

„iyo kaci vinme monastersa erTsa palestinisasa“; 31r monasthr…oj Ðmoneba - msaxureba, monoba: servir

„suliTa mxurvaleni da monebad uflisa axoanni“; 37r douleÚwmoniWeba - boZeba: offrir, accorder

„vinaÁTgan gnebavs codvilisa dedakacisada locvismoniWebad“; 46r

car…zomaimopkureba - daRvra, mosxma: arroser, mouiller, tremper, imbiber

„eklesia moapkura cremlman erisaman“; 459rkatarra…nw

morewva - SeZena, Sovna: gagner, acquérir, procurer„rameTu TÂT movirewdi saÃmarsa Cemsa“; 55rdiaz£w

moslva - mosvla: arriver, venir, parvenir„garna Tu ucxoÁ vinme movides“; 38vparab£llw „mamasaxlisman hrqua mas: „vinaÁ moxual Zmao?“;35vpar£gw„raÁsaTÂs moxued codvilisa amis momarT“; 48vŸrcomai

moswrafeba - swrafva, aCqareba: vite, précipitamment, hâtivement „da ganved moswrafebiT"; 66rtršcw

moqalaqoba - cxovreba, yofaqceva, Rvawli, moRvaweoba: vie, conduite,oeuvre

„raÁTa ara uwyodis erTman meorisa moqalaqobaÁ“; 40r

446

Page 447: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

™gkrateÚomaimoqceva - mobruneba: retourner, rentrer, repousser

„moiqca dedakaci igi, aRadgina beri“; 50vstršfw„moiqcian monastradve“; 40vØpostršfw„da marTal ukun - maqcian “; 60r™pistršfw

moReba - miReba, motana, moyvana: prendre, recevoir„vinebisca vieTme mocemis da ara moviRi“; 54rlamb£nw„da moviRi wmidaÁ locvaÁ Seni“; 46rkom…zw

moRuawe sadgurisa - qarvaslis, sastumros mepatrone: propriétaire de l’auberge„xolo moRuawesa mas sadgurisa missa daukÂrda“; 439rp£ndox, pandoceÚj Ð

moRuaweba - garja, Sroma: travailler, œuvrer, ascèse„zosime, keTilad giRuawies“; 34r nom…zw„da yovelive saxe moRuawebisaÁ aRasrula“; 32r¥skhsij ¹„aRzrdil iyo monazonebisa moqalaqobasa Sina damoRuawebasa“; 31v ¢skhtikÒj

moyvaneba - moyvana: citer, invoquer, témoigner „da RmerTsa mowamed... moiyvanebda“; 50r prob£llw

moyuasi - megobari, amxanagi, maxlobeli: ami, proche, apparenté,allié

„raÁ ixilis moyuasi TÂsi“; 40rmoSiSi - (aq) RvTismoSiSi:

fidèle, croyant (celui qui vit dans la crainte de Dieu) „raodensa keTilsa mianiWeb moSiSTa SenTa“; 74rfoboumenÒj Ð

moCuenebloba - moCvenebiToba, raimes gakeTeba vinmes dasanaxavad: faire semblant, faire quelque chose pour la montrer aux autres„ganSorebul moCuÀneblobisagan kacTaÁsa“; 41r¢ršskeia ¹

mociquli - Sikriki, despani, warzavnili: émissaire, envoyé,messager

„maSin warvida mociquli igi“; 438r¢pÒstoloj Ð

moZarcuva - moxda, gaxda: ôter, enlever, déshabiller, dévêtir„moiZarcua sablardneli igi, romel emosa“; 46v∙»gnumi

moZieba - moZebna, monaxva: rechercher „da warved moZiebad misa“; 628vzhtšw

moZuleba - SeZuleba, moZageba: abhorrer, haïr, détester „romeli ara moiZulvebs codvilTa“ ; 45rbdellÚsomai

447

Page 448: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

moZRola - wamoZRola: guider„romlisaTÂsca mouZRua RmerTman zosimes“; 38v ¥gw„vinaÁTgan madlman sulisa wmidisaman mogiZRua“; 49v kaq-ogšw„amisTÂs momiZRua udabnosa amas“; 52rÐdhgšw

mowame - mowme: témoin„arian mowame Sromisa misisa“; 40vskopÒj Ð, ¹„da RmerTsa mowamed....moyvanebda“; 50rm£rtuj, uroj Ð,¹

mowevna - mosvla, moRweva: arriver, atteindre, parvenir„yovelsave wessa saTnoebisasa moiwia“; 32ro‡comai„romelni moiwines mas zeda“; 28vdi-šrcomai„romeli sasmenelad Cemda moiwia“; 39v ¹gšomai, par£gw, ™pšrcomai, œrcomai

mowevnuli - mosuli, moRweuli: arrivé, parvenu„ixila......aCrdili kacisaÁ misda mowevnuli“; 42rpros-euc»j

mowifeba - daweva, moweva: atteindre„momewifa sicxe“; 628v ™pifq£zw

mowodeba - daZaxeba: appeler, nommer „mouwoda mas da aRasrules locvaÁ"; 35rde…numi„raÁTa mouwodos codvilTa sinanulad“; 62rkalšw

moxuma - motana: apporter „raÁTa moixune fiCÂni Senni“; 634rt…qhmi

moÃdoma - mosvla: arriver, parvenir„kaci vinme didebuli mouxda mas"; 34r¥gw„xolo mouxda mas survili“; 41vœrcomai

moÃseneba - gaxseneba, mogoneba: souvenir, évoquer, rappeler„da moviÃsenebdi Tavsa Cemsa aRTqumaTa maT“; 69v¢namimn»skw

mparavi - qurdi: voleur„maT Tana mparavTa warsaparvel"; 29vklšpthj, ou Ð

mravali - bevri, didZali: beaucoup, multitude„da mravali TaviT TÂsiTca SesZinna“; 32r poll£„da mravalTa mier ucnaurca“; 38v ple…oj

mravalJami - didi xnisa, xangrZlivi: longtemps

448

Page 449: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

„mcire-mcired vWamd mravalJam, vidremdis dailines“;67v™pˆ crÒnouj

mrwamsi - marTali sarwmunoeba: foi droite „qalman brZana mrwemisa da mamao CuenoÁsawarTqumaÁ“; 81rp…stij ¹ (¹ gun¾ e„pe‹n tÕ ¤gion tÁj p…stewjsÚmbolon)

msaxureba - samsaxuri: service„raÁTa msaxurebaÁ gangebulebisa misisaÁ aRvasrulo“;49r diakon…a ¹ „dawesebulisa mis msaxurebisaÁ da gantevebisaevangelisa“; 459rleitourg…a

msTuad - adre: tôt, aube„vxedevd ganTiad msTuad yovelTave srbiT eklesiadSemavalTa“; 59rbaqšwj

msyideli - myidveli, gamyidveli: vendeur „vhkiTxe purisa msyidelsa mas“; 65vpipr£skw

muÃlTdreka, muÃlTmodreka - daCoqeba: prosterner, (s)agenouiller„aRasrulebda locvaTa TiToeulisa JamisaTamuÃlTdrekiTa“; 42vgÒnu kl…nein „ara Seundo sruliad muÃlTmodrekad“; 74vb£llw (oÙkšti sunecèrhsan balle‹n tele…wjmet£noian)

mRÂZare - fxizeli: éveillé, vif„mRÂZariTa miT TualiTa sulisaTa“; 33r™grhgort…

myinvari - yinuli, yinva: glace„viTarca myinvari Seiqmna“; 502vpagetÒj Ð (p»gnumi, phgnÚw)

myis - maSinve, saCqarod, saswrafod: immédiatement, aussitôt, hâtivement, soudain„myis warmovidoda mTavari igi“; 457r¥fnw

myovarJam - xangrZliv, didxans: interminablement, incessamment, continuellement „ÃelganpyrobiT myoarJam RmerTsa evedrnian“; 39r„viTar myoarJam awuevdes urTierTas“;47rple…sthj éraj

mcbieri - mzakvari, veragi: vicieux„viTar warswymiden sulni mravalni nebiTa SeniTamcbieriTa“; 634r

mcneba - darigeba, brZaneba: commandement „aramed qmen qristes mcnebisaTÂs“; 74v

mcnobeloba - Setyoba, gageba, mixvedra: clairvoyance, lucidité„mcnobelobisa madliTa Semkobil iyo“; 46v

449

Page 450: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

car…sma tÒmZovari - vegeterianeli, balaxis mWameli meudaboe:

végétarien, anachorète-“herbivore”„iyo kaci vinme mZovari da iyofeboda Q

quabsa Sina kalamonisasa“; 628v¢nacwrht»j Ð

mwuxare - mowyenili, danaRvlianebuli: affligé, chagriné, attristé„rameTu Zmani mwuxareni arian“; 487r lÚph, lÚpa (luperÒj)

mwÂre - lafi, tylapo, talaxi: fange, bourbe, boue„movida Savi tredi mwÂriTa SebRaluli“; 459rbÒrboroj Ð

mwuxri - saRamo, SeRamebuli: soir„mwuxrsa didisa xuTSabaTisasa serobasa.... aRiqu“;76v›speroj Єmomelode me aqa mwuxrad“; 504vÑyš (prosdÒkhson me Ñyš)

mxolodSobili - erTaderTi Svili, dediserTa: (fille ou fils) unique „mamao, asuli mesua mxolodSobili“; 487vmonogen»j

mÃedari - jariskaci, meomari, mxedari: soldat, cavalier„Semo-vinme-vida mÃedari“; 487rstratièthj Ð

mÃedroba - meomroba: cavalerie, armée„aramed viTarca mÃedrobasa misTÂs ganwesebuli“; 60vstratiwtik¾ ¹

mÃevali - msaxuri qali, moaxle: servante, domestique„miCuene me mÃevlisa amis“; 81r doÚlh ¹

mÃecismWameli - bête dévoreuse „vaÁ Cemda amis mÃecismWamelisagan gancofebulisa;461vfago-poliÒj

mÃceÁ - WaRara: cheveux blancs„viTarca ixila hasaki misi da mÃceni misni; 438v

NnnaTesavi - monaTesave, modgma, tomi, xalxi:

race, peuple, tribu, parenté, espèce„da gauwyo saqme, romeli Cuen amas naTesavsa zeaResrula“; 30vgene£ ¹ „gamoved queynisagan Senisa da naTesavTagan SenTa“;34vsuggene…a ¹

naTlisReba - monaTvla: baptiser

450

Page 451: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

„garna wmidisa naTlisRebisa mier SeWurvil var“; 51rb£ptisma, atoj tÒ (bapt…zw)

nakurTxevi - salocveli; dalocvili: béni, sacré, saint„da moitacebdes samoselisagan misisa nakurTxevad“;442r

namuSakevi - naSromi: travaille, œuvre, ouvrage, tâche„Tanaaqun TÂsisa namuSakevisa nayofi“;40v ™rgas…a ¹

naRuarevi - Rvari, nakadi, xevi: ruisseau, torrent„romeli saxed naRuarevisa Ãmelisa iyo“;45r ce…ma¸·oj Ð

nayofi - qoneba: bien, possession„Tanaaqun TÂsisa namuSakevisa nayofi“;40vspšrma, atoj tÒ„rameTu raodenTa nayofTa miiTualavs qriste“;489rkarpÒj Ð

neba - survili, miswrafeba, ganwyobileba: désir, envie„raÁsaTÂs inebe yovlisa keTilisagan“; 48vqšlw

nelsacxebeli - zeTi, mironi: saint crême „adgili igi aRavso sulnelebaman nelsacxebelisaman“;457vmÚrwn Ð

netari - sanatreli: bienheureux„netari abraham xatiTa miT saeriskacÁTa mivida“; 438vmak£rioj

nefxva, nefxua - yinva, ToSi: froidure, froid, gel„iTmenda igi nefxvasa“; 488v

niavqari - Zlieri qari, grigali: tempête, tourmente„romeli iÃsnis sulmokleobisagan da niavqarisa“; 67rkata…gij

oorguleba - TvalTmaqcoba, Ralati, eWvi, orpiroba:

mensonge, hypocrisie, trahison, infidélité„orgulebdes TqumulTa amisTÂs“; 30rkatayeÚdomai „ara Cemzedaca misi orgulebaÁ memxilos“; 29v¢pist…a ¹

ospni - ospi: lentille„aRviRe cerc dambali mcired da ospni“;628vfakÁ Á

oteba - gandevna: chasser, renvoyer, expulser „igi Cemni gulissityuani ganiotnis“; 70vdièkw

oceba - moCveneba, Cveneba: illusion, erreur„nuukue suli ocebisaÁ ars da locvasa iCemebs“; 51v

oÃeri - aoxrebuli, nangrevi, carieli: ruine, décombres, abandonné„saxliRaTu Cemi oÃrad ganÃada“; 489r

451

Page 452: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

™rÁmoj

ppalati - sasaxle: palais

„pirvel patrikiaÁ iyo palatsa Sina“; 489vpalat…oj Ð

pativi - didi saxeli an xarisxi, Tanamdeboba: honneur, titre,estime

„rameTu Sen mRdelobiTa pativiTa pativcemul xar“; 47v ¢x…v ¹„misi ars didebaÁ, pativi da simtkice“; 90rtim» ¹

pativcemuli - didebuli, sapatio: honorable, vénérable, respectable„rameTu Sen mRdelobisa pativiTa pativcemul xar“; 47vtim…oj

patiosani - Zvirfasi, didebuli, sapatio, Rirseuli: précieux, glorieux„da mogÂzidna CuÀn patiosniTa sisxliTa misiTa“; 36v„Semkobilsa TualiTa patiosniTa“;1267 kalÒj

patiJi - sasjeli: châtiment, punition „raÁTa ara patiJi aw hpo RmrTisagan“; 629v ponhrÒj

patriki - mTavari: patrice, souverain, prince„amba danielisi patrikiaÁsTÂs“; 489rpatrik…a

paqsimadi, paqsimati - orcxobila: biscottes„poves mcired paqsimati da dambali cerc“; 489rpaxam£daj Ð

pirveliTgan - Tavdapirvelad, dasabamidan: début, commencement„pirveliTgan mamaTagan daimarxa"; 31ro‡koqen

povnaÁ - aRmoCena, SeZena: trouver, découvrir, voir„raÁTa sargebeli sulisaÁ vpovo“; 35veØr…skw „povnad Cemda wyalobisa dResa mas sasjelisasa“; 53v„eseviTari saqme ipoa“; 31r ™ntugc£nw„zrunvaÁ saqmeTa soflisaÁTa ara ipoeboda“;37r merimn£w

prosomieli - qadageba: dire l’homélie (prêcher, sermonner)„da ityoda prosomielsa , araTu prosomielsa“; 459v prosÐmilšw

JJami - saaTi, dro: heure, temps

„moeaxla Jami wmidaTa marxvaTaÁ“; 38r kairÒj Ð

452

Page 453: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Jamoba - Jamebis msaxurebis Sesruleba: chanter l’office, psalmodier„da viTar igi Jamobda“; 463v y£llw

rreka - kakuni: frapper, taper

„dahreka raÁ karsa monastrisasa“; 35r kroÚw

rwmena - dajereba: croyance, foi, certitude„grwmenin Cemi, rameTu mravalgzis enebis“; 54v

pistšwrto - toti, Sto: rameau, branche

„dResaswaulad baÁaÁsaÁTa rtoebiTa ese eklesiaaRasrulebs“; 40v

rCola - dajereba: convaincre, persuader„romelni erCian mas“; 634v

ssabaneli - auzi, abazana: bain, baignoire

„STasxen yovelni saqmeni Cemni sabanelsa “; 460vkolub»qra ¹

sablardneli - mosasxami: cape, manteau„momigde ese sablardneli“; 46r∙£koj Ð

sadguri - sadgomi, sastumro, qarvasla: auberge, hôtel „sadgurni mihvlen, Ãorci SWame“; 440r pandoce‹on tÒ

saeriskaco - saero: séculier, laïc„moarTuas samoseli saerisakacoÁ“; 438r kosmikÒj

saero - saerTo, sayovelTao, sazogado: commun, publique„damiyofies....gancxadebulad da saerodsiZusa...Sina“; 54v dhmÒsioj

saeSmako - satanisa: diabolique, satanique, démoniaque„maiZulebn Tqmad galobaTa maT saeSmakoTa“; 69rda…mwn Ð, ¹„pirvelad SeSfoTna, rameTu ocnebaÁ saeSmakoÁ egona“;43rdaimonikÕn

savane - samyofi, sadgomi, dasasvenebeli adgili: demeure, foyer,âtre „saCinos rasme da ganzadebulsa savanesa mividoda“;42rkatagwg» ¹

savnebeli - zianis, vnebis momtani: nuisible, dommageable„dadumebaÁ....savnebel ars sulisaTa“; 29rk…ndunoj tÒ

453

Page 454: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

sazomi - zoma, simetria: mesure, symétrie„Sors var sazomisa sisrulisa“; 81rmštroj tÒ

sazrdeli - saWmeli, sarCo, sakvebi: nourriture, aliment„raÁ iyo sazrdeli Seni“; 67vtrof¾ ¹

saTno - mosawoni, misaRebi, kargi: bien, parfait, admirable„romelTa igi saTnoÁ eyofis“; 460r¢ret»

saTnoeba - sikeTe, siqvele: vertu, qualité„da yovelsave wessa saTnoebisasa moiwia;32r™gkr£teia ¹

saTxoveli - saTxovari: requête, prière, demande„amisTÂs gevedrebi saTxoelsa amas“; 76rproseÚcomai

saTxroli - saTxreli (bari): pelle, bèche„rameTu arc saTxroli maqus“; 87rÔrugma tÒ

saidumlo - zraxva, azri: secret, pensée„ara damarxvaÁ saidumloTa queyanisa mefeTaÁsa sacTurars“; 29rmust»rion tÒ

sakace - logini, skami, merxi: banc, siège„da dadves igi sakacesa zeda“; 464vskamiÒj Ð

sakicxveli, sakicxeli - gasakicxi, dasacini: ridicule, grotesque, risible„sakicxvelad soflisa ganguÃadna“; 488r qšatron tÒ (ïde qšatron ¹m©j to‹j kosmiko‹j ™po…hsen)

sakÂrveli - saswauli, saocari, sakvirveli, saocreba: prodigieux, miraculeux, merveilleux, étonnant„da moqmed sakÂrvelebisaTa hyofs maT“;31rqaàma tÒ„Semdgomad sakÂrvelisa mis axilvisa TualTa;“28r par£doxon tÒ

sakÂrveleba - saocreba, sakvirveleba: prodige, miracle, merveille„sakÂrvelebasa zeda urwmuno iyos“; 29vterate…a ¹

sakurTxeveli - samsxverplo: autel „winaSe wmidisa sakurTxevelsa mgomare xar“; 47vqusiastšrioj

samaradiso - mudmivi, yoveldRiuri: éternel, perpétuel,quotidiennement

„rameTu locvaÁ samaradisoÁ aResruleboda maT mier“;37r ¢kat£paustoj „maqunda sawadelad samaradis oÁ Segineba bunebisa;55rdi£pantoj

samartÂle, samartÂre - wmidaTa saxelze agebuli eklesia, samarxo: martyrium„gÂbrZana mTavarepiskoposman yofaÁ CuenisamartÂlesa“; 457r

454

Page 455: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

marturiÒj tÒsamartomyofo- sagandegilo, monazvnoba: monachisme, ascèse, érémitisme

„kualad samartomyofosa raÁ movediT“; 490r monacikÒn tÒ

samkÂdrebeli - samemkvidreo, sabrZanebeli: demeure„rameTu esreT gamovida igi samkÂdrebelisagan“; 441v ™xÁlqon toà fqartoà bioà

samoTxe - mdelo, saseirno adgili, baRi, yvavilnari: paradis, éden„povna keTilni Tana-muSakni muSakobad samoTxesa“;38rpar£deisoj Ð

samonaTlo - sanaTlavi: baptismal„odes ganZarcuvad iyo samoseli samonaTloÁ“; 462v baptismatÒj

samoseli - tanisamosi, tansacmeli: vêtement; habit, tenue „raÁTa moarTuas samoseli saeriskacoÁ;438r scÁma, atoj ¹„odes ganZarcuvad iyo samoseli samonaTloÁ“;462vstol» ¹„Semose samoselsa massa zeda, romeli hmosies“; 489rfor£ ¹„Semmosa me sqemaÁ samosliTa ZaZisaÁTa“; 630v ƒm£tia ¹ (dšdwke moi tÕ ¤gion scÁma e„j ƒm£tia tr…cina)

samwyso - fara, samwyso: troupeau„ekrZale Tavsa Sensa da samwysosa magas“;76vpo…mnh ¹

samxilebeli - gamosaaSkaravebeli: révéler, divulguer, dévoiler„numca warsrul var calieri samxilebelad codvaTaCemTa“; 79r ¥lagcoj

samxris - SuadRisas: midi, mi-journée„viTarca samxris kerZoÁT Crdilad kerZo mimavali“;43rmeshmbr…a ¹

sapalne - asakidebeli tvirTi: bagage, charge„sapalneni warsrul arian“; 630v pr©gma, atoj tÒ

sarbieli - asparezi, sarboli: arène„keTilad givlies monazonebisa sarbieli“; 34vdrÒmoj Ð

sargebeli - sasargeblo ram, saWiro, aucilebeli: profitable, utile, nécessaire„raÁTa sargebeli sulisaÁ vpoo“; 35vc£rin„oden ara sargebel eyofis moqmedsa“; 41rçfelšw „iwyes pirvelad nonosisa kiTxvad sulisasargebelisaTÂs“; 457rçfšleia ¹

455

Page 456: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

sarkumeli - sarkmeli, fanjara: fenêtre, ouverture „xedavn netarsa mas yrmasa sarkumeliT“; 437rqur…j, idoj ¹„hrqua netarman tasia sarkumeliT bersa“;1267trÚmh ¹

sasTavi - sarTavi, TiTistari: quenouille„xolo me davagde sasTavi igi“; 616r ºlek£th, ºlek£ta, ºlak£ta ¹

sasmeneli - gasagoni, mosasmeni; yuri; ambavi: ouïr, écouter; ouïe,histoire.

„romelman sasmenelman Seiwynaros“; 57r¢ko» tÒ„romeli sasmenelad Cemda moiwia“; 29v ¢koÚw

sasoeba - imedi: espoir, espérance„sasebaÁ Cemi yovelive siRrmesa mowyalebisa SenTasadamohkidavs; 458v™lp…j ¹

sasufeveli - zeciuri samefo: royaume de cieux„uwyi, rameTu ars RmerTi da sasufeveli?";1267

sasyideli - safasuri, fasi, gasamrjelo: prix, valeur, récompense„aRmoikiTxon ese da sasyideli Sromisa......ikiTxviden“; 90rmisqÒj Ð

sasZlo - sapatarZlo oTaxi: chambre nuptiale„xolo guaqus sasZloÁ caTa Sina“; 446r numf…oj Ð

saswauli juarisaÁTa - pirjvari: (tracer) le signe de la croix „da SeibeWda Tavi TÂsi saswauliTa juarisaÁTa “; 51rstaurÒj Ð (tù d shme… toà stauroà sfragis£menoj)

sasjeli - sasjeli, sasamarTlo, samarTali: jugement, châtiment„povnad Cemda wyalobisa dResa mas sasjelisasa; 53vkr…sij, ewj Єnuukue sasjeli igi monisaÁ mis moiwios Cemzeda; 29v k…ndunoj Ð

satanjveli - vneba, wameba, gvema: tourment, supplice, torture „gardaslvisa misTÂs aRTqmisa Cemisa dasatanjÀlTamca“; 70vt£laj, t£laina, t£nan

saunje - qoneba, ganZi, saganZuri: trésor„nu damakleb....xilvad saunjesa igi udabnoÁsasa“;79rqhsaurÕj Ð

sauravi - sazrunavi: soucis„ara ipoeboda... safaseTani da sauravni“; 37v

saufloni dResaswaulni - uflisa da RvTismSoblis Tormeti sauflo dResaswauli, aerTianebs sam moZravsa da(bzoba, amaRleba, suliwmidis mofena) da cxra uZravdResaswauls: commémorations du Seigneur, fêtes, célébration „saufloTa dResaswaulTa moviTuali igi“; 628v

456

Page 457: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

™ths…oij ˜orta‹j ™piskšptesqai aÙtÕnsafarveli - gadasafarebeli, saburveli: voile

„ara aqunda maT safarveli“; 73rskšnh ¹

safase - simdidre, qoneba: bien, richesse„ara ipoeboda maT Tana Semosavlisa safaseTani dasauravni“; 37rdÒsij, ewj ¹

safrÃe - maxe, xafangi: piège „esodenTa maT sulTa safrÃe dauge“; 57v pag…j, …doj ¹ saqebeli - Sesaqebi: honorable, louable

„rameTuU masmian TquenTÂs saqmeni didni da saqebelni“;35r ¢xišpainoj

saqmari - saqme, nakeToba: travail(manuel), œuvre„Ramisa da dRisi ÃelTsaqmari arian“;37v™rgÒceiron tÒ

saqme - gakeTebuli; gakeTeba: travail, labeur, œuvre „xolo saqme mis daucxromeli; 32rœrgon tÒ

saqmro - qmris saxeli: fiancé„pirvelad Seved qmarsa Sensa“; 629vmn»stwr, oroj Ð

saRmrTo - saRvTo, RvTiuri: divin„rameTu Cemda nu iyofin tyuili saRmrToTa zedasityuaTa“; 30rQeÒj Ð

saydari - sajdomi, taxti: autel„daadginos winaSe saSinelsa da SesaZrwunebelsa

saydarsa“; 457vbÁma, b©ma, atoj tÒ

saCino - SesamCnevi, cxadi, gamoCenili: vrai, véritable„saCinosa rasme da ganmzadebulsa savanesa“; 42r

parifan»jsacTuri - veragoba, fandi: nuisible, dommageable, tromperie

„rameTu ara damarxvaÁ....sacTur ars“; 29r ™pi-sfal»j „ufalman gÂÃsenin Cuen...sacTurisagan“; 51v™n-šdra ¹

sacnauri - cxadi, cnobili, Sesacnobi: évident, réel, visible„raÁTa didebulebaÁ RmrTisaÁ sacnaur yo“;52rkatadhlÒw„ sacnaur xar Sen"; 48rgnwr…smoj

sacnauryofa - gamoCena, gamoaSkaraveba: révéler, avérer„ara sTnda, raÁTa sacnaur-yofaÁ moqalaqobisa Senisa“;52v gnwr…zw

sacnobeli - misaxvedri, grZnoba, goneba: connaisance, sentiment, raison„da ganixu vin sacnobeli“; 30r

457

Page 458: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

fÚsij ¹sawadeli - sasurveli: désir, envie

„maqunda sawadeli samaradisoÁ“; 68v sawuTro, sawuTo - wuTieri, droebiTi, warmavali: vie passagère

„me waval ziarsa amas sawuTrosa“; 485vm£taioj b…oj

sawyalobeli - sacodavi, Sesabralisi: infortuné, malheureux, misérable„vaiZulebd sawyalobelTa maT qmnad“;57r

¥qliojsaxe - buneba, nimuSi, magaliTi, forma, saqme: nature, forme, exercice, sorte

„da yovelive saxe moRuawebisaÁ aRasrulo“;32r edoj tÒ saxeli - wodeba: nom

nuvin hgonebs erTobisaTÂs saxelTaÁsa“; 31v proshgor…a ¹saxeli berisaÁ mis zosime“; 31vÔnoma, atoj tÒ

saxeldeba - saxelis darqmeva, wodeba: nommer, appeler„viTarmed zosime uwoda saxelsdebiT“; 46rÑnom£zw

saxiereba - sikeTe, sikeTis qmna: bonté, faire du bien„movida gulsa Cemsa da saxierebasa“;63r swthr…a

saxli - samyofi, oTaxi, senaki: demeure, chambre, cellule„gardamoxdes episkoposni saxliT “; 457rkšllion tÒ

saÃmari - saWiro, gamosayenebeli, nivTi: usage, utile, objet„raÁmca saÃmari monastrisaÁmoiRuawes“; 486vçfšleia ¹„mouwoda episkoposTa romelsame saÃmrisaTÂs“;457rpr©gma tÒ

saÃsenebeli - mosaxsenebeli, xseneba, xsovna: commémoration,célébration

„aRasrulebdes saÃsenebelsa mas netarisa mariamissa“;88vmnÁma, atoj tÒ

senaki - beris sadgomi, oTaxi: céllule, chambre„romlisaTÂs ubrZana gamoslvaÁ TÂsiT senakiTa“; 35r

serabinni - angelozTa erTerTi dasi: chérubin„qerobinni TualTa Sedgmad da serabinni ver ikadreben“;460rSerafˆm tÒ

seri - vaxSami: dîner, souper„mwuxrsa didisa xuTSabaTisasa serobasa...... aRiqu“;75rde‹pnon tÒ

seroba - vaxSmoba: dîner „mogÂmzade Cuen seri keTili“; 1311

458

Page 459: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

deipno-poišomaisTva - rTva: filer

„odesme selsa vsTevdi“; 55rnšw

sivltola - sirbili, gaqceva: ix. vltola, ltolva: fuir, fuguer „iwyo umetes srbiT sivltolad“; 44r feÚgwsikeTe - mSveniereba, silamaze, moxdeniloba: beauté, charme,grâce

„ara SegTnda ese-viTari-mlevani sikeTe dedakacisaÁ“;457v k£lloj tÒ„ara Secvalebul iyo sikeTÀ igi misi“; 631r¢kmh ¹

simaSurale - daRliloba: fatigue, épuisement„Semaurva friad wyurvilman da simaSuraleman“; 628vÑdÚnh ¹

simdable - morCileba, Tavmdabloba: humilité, soumission,obéissance

„vidremdis moipova simdable didi: 633rtampeinÒj

sindoni, sidoni - „ardagi“, „armenaki“, wamosasxami, wminda tilo:linceul„esma mamasa serapionsa, romelsa erqua sidon“; 1266sindèn, onoj ¹

sircxÂli - sircxvili: honte, déshonneur„nu maiZuleb Tqumad sircxÂlisa“; ;56v¢schmosÚnh ¹ „mrcxuenis mamao, Semindve“; 52v ¢gwni£w

siqaduli - siamaye, Tavmowoneba: vanité, fierté, orgueil„raÁTa ara siqaduliT Semeracxar“; 53r kaÚca ¹

siyrme - siyme, axalgazrdoba, bavSvoba: jeunesse, enfance„wariyvana dedaman TÂsman siyrmiTgan“; 1266paidÒqen

siyuaruli - siyvaruli, mowyaleba: amour, grâce„momeciT qristes mier siyuaruli“; 494r¢g£ph

siCCo - siCvile, Cviloba, pawawinoba: tendre jeunesse„romeli siCCoÁTganve aRzrdil iyo“; 31r sp£rganon tÒ

sicbili - tyuili, mcdaroba, xasiaTis simsubuqe: mensonge,égarement „davabnelen dReni cxorebisa Cemisani sicbiliTa“; 56v

sicxe - papanaqeba, xurveba, mxurvaleba: chaleur, canicule„gardaqceuli sicxisagan misgan mzisa; 43r flÒx, fogÒj ¹ „sicxe igi da wyurili warvida“; 631rkaàma, atoj tÒ

siZva - meZavoba: prostitution

459

Page 460: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

„dausrulebeli trfialebaÁ maqunda siZvisa“;54r„Semindve gancxadebulad da saerod siZusa“;54v¢swt…a ¹„viTarmed mieca igi siZvasa“; 502r porneÚw

siwmide - ubiwoeba, siwminde: pureté, sainteté„ara mimTxuel var siwmidesa mas“; 76r¡g…oj Ð

sificxle - sisastike: aspérités, rudesse; austérité, sévérité„ferÃni misni daiWrnes sificxliTa gzisaÁTa“; 498v

sofeli - samyaro, mxare, qveyana: pays, monde, région, lieu „romel ars sofliT kerZo“; 75vo„koumšnh ¹ „da sakicxvelad soflisa ganguÃadna“; 488v kosmikÒj ¹

spetaki - TeTri: immaculé, sain, pur, blanc „da TmaÁ Tavisa misisaÁ spetaki“; 43v leuk¦

srba - msvleloba, sirbili: marcher, courir„zosime damaSurali da verRara SemZlebeli srbad“; 45v tršcw„iyo zosimes srbaÁ umalesi“; 44r dièkw „aRasrula mas Sina srbaÁ moRuawebisaÁ; 73v drÒmoj Ð

sruli - srulyofili, mTliani: accompli, formé, adulte, défini„viTarmed ara srulisa kacisaÁ ars“; 628v(m¾) tšleioj, tšleoj

stuena - stvena: siffler„veSapi didi friad da istuenda“; 1308 sur…zw, sur…ttw

stomarTsadguri, stumarTsadguri - sastumro: auberge, hôtel„iyo gzasa saSoval stomarTsadguri“; 486vpandoce‹on, pandoke‹on tÒ

sulTTquma - oxvra, xvneSa: gémir, gémissement„sulT-iTquna da icemda mkerdsa“; 457vsten£cw„ityoda cremlooda sul - TqumiT ; 79rdakrÚw„viTar sulT-viTquÀmd siRmiT gulisa CemisaTa“; 61rºpÚw„sulT - iTquna da hrqua episkoposTa; 457v

sulieri - aranivTieri: spirituel„xolo Jami ars sulierisa mis Txrobisa dawyebad“; 31r ƒerÒj

sulmokleba - gulgatexiloba, uimedoba: désespoir, déception„romeli iÃsnis sulmoklebisagan da niavqarisa“; 67rÑligÒyucoj

sfÂridi - godori: grande corbeille„da sfÂridsa Sina STaasxa ospni dambali da leR“;78r

460

Page 461: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

kan…skion tÒsqema - samonazvno samosi: habit monacal

„raÁTa Semmosos wmidaÁ sqemaÁ monazonebisaÁ“; 630rscÁma, atoj tÒ

sZe - rZe: lait„da eZebda sZesa“; 488rg£la, g£laktoj tÒ

swavla - swavlis SeZena, moZRvreba: enseigner, apprendre, instruire,éduquer

„man gaswaven Senca da Cuenca nebaÁ misi“; 36rdid£skw „arara eÃmarebis sxÂsa mier swavlaÁ“ ; 33v didaskal…a ¹„romelman SeuZlo swavlad da Cuenebad“;34r¥skhsij ¹

swrafa - swafva, aCqareba: hâter, presser, précipiter„sad iswrafvian kacni ese mislvad“; 55vtršcw

sxma - yofna, qona: être, avoir„romelni Tavs visxen da gansacdelTa simZlavresa“; 68r Øpo-mšnw

ttabaki - didi TefSi: grande assiette, soucoupe

„meyseulad uCuena tabakiTa ospni“; 82r kan…skion tÒ

talanti - vercxlis an oqros fuli: pièce d’argent ou d’or„romelman miiRo uflisagan TÂsisa talanti“; 29r t£lanton tÒ

tari - TiTistari: quenouille„xolo me davagde ÃeliTgan tari igi“; 57r ºlek£th ¹

tarigi - kravi: brebis, agneau„iyo igi viTarca tarigi wmidaÁ da tredi ubiwoÁ“; 436v prÒbaton tÒ

tata (berZ.) - mama: père„yrmaÁ igi Tana misdevn da uÃmobn: „tata, tata“; 488r t£ta, tštta Ð

teneba - miwydoma: pousser, s’élancer, se ruer, se précipiter„vetenebode da veZulebode erisa mis Tana“; 59vbi£zw

tredi - mtredi: colombe„munTquesve uCino iqmna tredi igi“; 459rperister£ ¹

461

Page 462: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Uuuarisyofa - uaryofa: nier, refuser, démentir, dénier, désavouer

„xolo me uar-vyav“; 629r ¢rnšomai

uaRresi - udidesi, umetesi: meilleur, supérieur, mieux„ars uaRresi Cemsa saqmiT da gulisÃmisyofiT“; 34r prÒteroj„odes uaRres bunebisa saqmeni esmodin“; 30v Ðs…a

ugulebelsyofa - arafrad Cagdeba: dédaigner, mépriser, négliger „siyuaruli maTi ugulebels-vyav“; 42r ¢qetšw

udaresi - naklad miCneva: inférieur, moindre „vinme udares didebulebiTa maT ganxorcielebisa“; 30r¢n£xioj

udboba - ukeTureba, usargebloba, sizarmace: paresse, oisiveté, désœuvrement „udebebasa mivec Tavi Cemi“; 458v

¢mšleia ¹¹ udebyofa - ugulebelyofa: négliger, dédaigner, n’en faire cas

„da udeb-yo misgan“; 633vuklebi - - sruli: entier, complet, total

„yovelTave jer-ars da uklebelad warmoTqma“; 68vunayofo - ara nayofieri: sans fruit, sans effet, sans résultat

„raÁTa ara unayofo iyos“; 49v¥karpoj Ð

urva - wuxili, dardi, naRveli, SfoTva: peine, tourment,chagrin, attriste

„romelni borotad Semaurvebdes“; 68r™noclšw„Semaurva friad wyurvilman“; 628v ÑdÚnh ¹

urTierTas - erTmaneTs: l’un l’autre„moikiTxes urTierTas da dasxedes“; 35v ¢mfÒteroj

urCuloeba - boroteba, urjuloeba: méchanceté, impiété,transgression

„Seigina mis Tana mwÂriTa miT urCuloebisaÁTa“; 437rponhrÒj

urcxÂnelad - Seurcxvenlad: dignement, honorablement„urcxÂnelad evedreboda ufalsa“; 441rspoud» ¹

utyuveli, utyueli - marTali, WeSmariti: juste, vrai, véridique, incontestable, avéré WeSmaritad utyuel ars RmerTi“; 80v ¢yeÚd»j

ufali (stomarTsadguris) sastumros mflobeli: propriétaire de l’auberge„xolo stomarTsadgurisa ufalman Seiwynaris“; 486v

462

Page 463: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

p£ndox, pandoceÚj Ðuqceveli - Seucvleli: permanent

„da xedvida… uqcevelsa .. mas missagulsmodginebasa“; 441r e„li-krin»j

uReli - wyvili, kiserze dasadebi: joug „nuras dasdev magas uRelsa mZimesa“; 505r zugÒn tÒ

uSinaganesi - udafarulesi, uRrmesi: intérieur, interne, profond„viTarca TÂT ityoda Seslvad uSinaganessa udabnosa“;41v ™ndÒteroj

uSueri - uSno, ulamazo, uadgilo, uSveri: infâme, vil, abject,ignoble

„ganiryuna igi ganryunilebiTa uSueriTa“; 633ruSjuloeba, usjuloeba, urCuloeba -ukanonoba, boroteba: impiété, mal

„me var siRrme uSjuloebisa Á “; 460v ¢nom…a ¹

uCino - dafaruli, SeumCneveli: caché, voilé, invisible „saunje uCinoÁ arad sargebel arian“; 52r

¢fan»j ucnauri - ucnobi, saidumlo: étrange, secret, dérobé

„da mravalTa mier ucnaurica; 38v ¢gnèj, îtoj

ucxo - gareSe, sxva, Seusabamo: étranger, autre, différent, distinct„ucxosa rasme moRuawebisa saxesa“; 40rxšnoj„garna Tu ucxoÁ vinme movides“; 38v¥gnwstoj

uZlureba - sneuleba: infirmité, maladie, faiblesse„RmerTman, Zmao, mkurnalman kacTa uZlurebisaman“;36r¢sqene…a ¹

uZÂresi - uborotesi: pire, mauvais, mal„miTve saxiTa da uZÂresiTa viyofvode“; 58v

uwueruli - uwveruli, uasako: imberbe, jeune„viTarmed monazonman uwuerulman yo Cem Tana saqmÀese“; 632r ¢gšneion tÒ

uwyalo - Seubralebeli, ulmobeli, umowyalo: féroce,cruel,impitoyable„davyav.....brZolad mÃecTa uwyaloTa“; 68v ¢n»meroj

uwyeba - Setyobineba, cnobeba: savoir, connaître, apprendre, informer„raÁTa ara uwyodis RmerTman meorisa moqalaqobaÁ“;40rgignèskw „aramed yovelive mauwye“; 52r di£gw

uxrwneli - wminda, gauxrwneli: pur, saint

463

Page 464: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

„eziarnian cxoelsmyofelsa da uxrwnelsa qristessaidumloTa“; 38v¨crantoj

uÃamuri - fexSiSvela: pieds nus„iyo mas Jamsa daÁ igi......Tavdauburveli dauÃamuri“; 498r¢nupÒdetoj

FffarReli - yelsabami: collier

„da farRlebi oqroÁsa yelsa maTsa“; 457rmani£khj Ð

filasofoseba - filosofosoba: philosopher, discuter, parler„arcaRaTu filasofosebasa ras“; 459rfilolog…a ¹

finiki - xurma; datte„puri, romelsame finiki , sxuasa cerc dambali“; 40rfo‹nix Ð, ¹

fiCÂ, fiCui - wamosasxami: cape, pèlerine, manteau„raÁTa moixune fiCÂni Senni“; 634r ƒmat…a ¹

ficari - tablette, planchette munTquesve misca orni ficarni piloÁs ZualisaÁ“; 459vd…ptucoj

friadi - mravali, didZali: grand, beaucoup, abondant, ample„friadi iyo maT Soris ganyofilebaÁ“; 31v polÚ „friad aRSenebul iyo“; 37v l…an

fsalmun-fsalmun-yofa - TiToeuli fsalmunis Sesruleba, galoba: psalmodier, chanter chaque psaume „fsalmun - fsalmun - hyofda da ilocÂda misTÂs“; 505v y£lma Tò

fsalmuneba, salmuneba - galoba: psalmodier, chanterzedgomaÁ viTarmed fsalmunebisa Sina Ramisasa“; 37r yalmwd…a ¹

furceli - foToli: feuille„ZuZuni misni dedakacisani arian, viTarca furcelniganÃmelni“; 489r fÚllon tÒ

fucva - daficeba: jurer, témoigner, attester„xolo fucvida da RmerTsa mowamed..... moiyvanebda“;50rÑmnÚmi

Qq

464

Page 465: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

qadeba - trabaxi, Sepireba: vanter, flatter, targuer „rameTu raÁsaTÂsmca viqadode“; 53r

qarta - etrati an qaRldis furceli: feuille de papier, (charte)„da ÃelTa misTa aqunda qartaÁ“; 635v

qedi - kiseri: cou„moexÂa qedsa missa“; 634r

qerabini, qerobini - angelozTa dasi: chérubin„romelsa qerobinni TualTa Sedgmad...ver ikadreben“;460r ceroub…m tÒ

qmna - keTeba, yofna: faire, devenir„rameTu esreT saxeloan iqmna igi wessa zedamoRuawebisasa“; 32vtupÒw „raodenica kacTa saCuenebelad iqmnebodis“; 41r pr£ttw

qmnulkeTilobaÁ - silamaze, mSveniereba: beauté, charme, grâce„da mikÂrda qmnulkeTilobaÁ misi“; 631r kallÒj, eoj tÒ

quabi - gamoqvabuli, bunagi: grotte, caverne, antre, tanière„ warvides da miiwines quabsa mas“; 488r sp»laion tÒ

qudi marfoÁ - ix. marfoÁ (qudi): grand chapeau queyana - miwa, dedamiwa, xmeleTi, mxare, amqveyniuri

(cxovreba): monde, pays, terre, endroit, lieu, région, vie terrestre„gamoved queyanisagan Senisa“; 48r gÁ ¹

qceva - slva, tareba, yofa, mobruneba: marcher, circuler, être, retourner, rentrer„udabnoTa maT Sina iqcevian“; 39v parab£llw

RRaRadyofa - yvirili, dayvireba: crier

„Ãma-vyav RmrTismSobelisa mimarT da RaRad-vyav“; 65r bo£w„rasa RaRadeb moyuaso?“; 487vkr£zw

Rimoba - Rimili, gaRimeba: sourire, rire„xolo monani iRimvodes“; 502vmeidi£w

Rirsi - Rirseuli, Sesaferi: digne, convenable, propice „viTarmed wmidisa sulisaÁ.....hpoebs RirsTa maT“; 31rkataskeu£zw„Rirs iqmnis wmidaÁ beri“; 33r¢xiÒw

RmrTismsaxureba: - monachisme, ascèse „RmrTismsaxurebisa mis misisaTÂs; 29r

465

Page 466: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

eÙsšbeia ¹ „SesZina saxe RmrTismsaxurebisaÁ“; 32rpaidotribšw Ð

Rone - xerxi, saSveli, gamosavali: ruse, astuce „mraval arian Cuen zeda Roneni misni“; 51v„scÚj, Úoj ¹

Ruawli - brZola, garja, Sroma: labeur, travail, œuvre„umetes ars wina-mdebare igi Ruawli gardasrulisa“;34v ¢gën, înoj Ð

Ruwola, Rwola - zrunva, garja: effort, attention, préoccupation„RuwolaÁ igi misi ver eyofoda“; 488rperispasmÒj Ð

Y yyineli - sicive, yinva: froidure, gelée

„rameTu Seviwuebode.....yineliTa zamTrisaÁTa“; 72r krÚoj tÒ

yofa - qmna, keTeba, yofna: faire, être „da moqmed saqmeTa sakÂrvelebisaTa hyofs maT“; 31r pr£gma, atoj tÒ „raÁTa didebulebaÁ RmrTisaÁ sacnaur- yo “; 52rpoišw„ara odes sulieri raÁ gulisÃma-miyofies“; 51r™nnošw„rameTu Cemda nu iyofin tyuili“; 30renai

yrma - bavSvi, axalgazrda, vaJi: bébé, enfant, adolescent, jeunehomme

„da viTarca aRizarda yrmaÁ igi“; 629vpaid…on

yure - kide, kuTxe: angle, coin„da davdeg yuresa erTsa ezosasa“; 60v gwn…a ¹

SSabaTi - kviris me-7 dRe, kvira, uqme: (ix. i.abulaZe,

z.sarjvelaZe), samedi„SabaTsa dResa gardamoxdes episkoposni“; 457rs£bbatoj „erTsa SabaTsa dResa movida igi amba danielisa“; 488r ˜bdom£j, adoj ¹

SebeWdva - beWdis dasma: sceller, cacheter, signer, tracer (le signe dela croix)

„da SeibeWda Tavi TÂsi saswauliTa juarisaÁTa“; 51r

466

Page 467: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

sfrag…zwSebRaluli - dasvrili: sali, souillé, profané

„da jeroan, raÁTa gZagde SebRaluli ese“; 62rbdelÚssomai

Segineba - dasvra, damdableba, Seuracxyofa: souiller, salir, offenser, outrager „maqunda sawadelad samaradiso igi Segineba“; 55r Ûbrij, ewj, eoj ¹

Seginebuli - bilwi, dasvrili: infâme, ignoble, souillé„ara jer-ars samarTal bolwisa amis da Seginebulisa“; 61v

¢-n£xiojSedgoma - miyola, gayola, midevneba: suivre, accompagner

„meyseulad ukuÀ Seudga beri brZanebasa mas“; 35r¢kolouqšw

Sevrdoma - davardna, Cavardna: se jeter, tomber„ese raÁ esma bersa da ixilna, Seuvrda ferÃTamisTa“; 51v ™pilamb£nw

SeTna, SeTneba, SeTneva - mowoneba: ix. Tneba: affectionner, aimer, adorer„nandÂlve friad SemTnda“; 457vtšryij, ewj, ioj ¹ (™j tšryij „šnai)

SeTualva - damoZRvra: faire des recommandations, instruire „iwyo SeTualvad misa“; 634vnouqetšw

Semaurvebeli - Semawuxebeli: importun, gêneur, encombrant„da Semaurvebelni.....sityuani ganiotnis“; 70v™nÒclhsij, ewj ¹

SemTxueva - Sexvedra, Seyra: rencontre„vhgoneb Tu dedobrivisa uZlurebisagan SememTxuevis“;60r sumba…nw „da SevemTxÂe wmidasa mas adgilsa“; 64r ∙…ptw

SemsWualva - miWedeba, milursmvna: clouer„romelsa SeemsWuala ÃorciTa Sengan Sobili“; 62v prosp…ptw

SemZlebeli - SemZle, Zlieri: capable, habile, fort„romeli SemZlebel iyo saÁdumloTa dafarvad“; 630r dunatÒj

Semwe - damxmare: protecteur, défenseur „aravin maqus Semwed Cemda“; 62rbohqÒj„ufroÁsad Semwe Cemda iyo“; 63v prÒodoj

Semwuxreba - SeRameba: la tombée de la nuit „viTar Semwuxrda, mivida beri misa“; 504v

Ñy…aj d genomšnhjSemwuxrebuli - daRamebuli: soir

„movida igi amba danielisa Semwuxrebulsa“; 488r nÚx, nÚktoj ¹

467

Page 468: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Sendoba - patieba, miteveba: pardonner, excuser„mamao zosime, Semindve“; 45v sugcoršw„da brZane raÁ Semendos me“; 62rmetanošw

Semwinkuli - wabilwuli: souillé, sali„rameTu me var Semwinkuli“; 634r

Sepyroba - D dakaveba, daWera, xelis mokideba: saisir, attraper,prendre

„da Seupyrna ferÃni wmidasa episkopossa nonos“; 460v ™pilamb£nw

Seracxa - CaTvla, miCneva, miTvla: reconnaître, admettre„raÁTa ara siqadulad Semeracxos amisTÂs“; 53r™ge…rw

Serisxva - gawyroma: invectiver, injurier, offenser „daiwere juari da Sehrisxen mas“; 462r

Sesavali - Sesasvleli, kari: entrée, porte d’entrée„da vixile mcired Sesavali quabad“; 629r e‡sodoj ¹

SesaZrwunebeli - saSiSi, SesaSinebeli: redoutable, effroyable,horrifiant

„SesaZrwunebelsa saydarsa Sensa winaSe vdga“; 458vfr…skh ¹ (friskèdhj)

Sesawynarebeli - dasajerebeli: vraisemblable, plausible, crédible „amisTÂs Zniad Sesawynarebelad uCns“; 30v dusparadšktwj

Seuracxi - ubralo, arad misaCnevi, mdabio: indigne„da viTar warxÂde, viTarca erTi Seuracxi?“; 630v pagan¾ ¹

Seuracxisyofa - arad Cagdeba: mépriser, dédaigner, négliger„Seuracxhyav sameufoÁ queynisaÁ da kacTaÁ“; 493v

Seyenebuleba - monazvnoba: monachisme, ascèse, érémistisme„esoden ars...... Seni SeyenebulebaÁ?“; 487v ¥skhsij ¹

SeSa - Zeli, xe: bois„ixila maxlobelad adgilisa mis mdebare mcire

SeSaÁ“; 86r xÚlon tÒ

SeSfoTeba - SeZrwuneba: troubler, déranger, brouiller„da ara SegaSfoTa anazdaÁTman man Secvalebaman“; 67vtar£ttw

Secvaleba - Secvla, cvlileba: changer, changement, transformer, métamorphoser„ara Secvalebul iyo sikeTÀ igi misi“; 631r™pimšnw„da ara SegaSfoTa anazdaÁTman man Secvalebaman“; 68r metabol» ¹

Secodebuli - damnaSave, codvili: pécheur, coupable„aravin ars Secodebul CemTa ufroÁs“; 633v

SecÂneba - Cavardna: tomber, précipiter, déchoir, choir, chuter,„xolo Cuen orgulebasa SevcÂviT“; 440r

468

Page 469: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

diakroÚwSeZineba - Semateba, darTva, SeZena, qmna: rajouter,compléter, augmenter

„SesZina saxe RmrTismsaxurebisaÁ“; 32r Øpot£ttw, Øpott£ssw „garegan WeSmaritebisa SevsZine“; 89v prot…qhmi

Sewevna - daxmareba, xelis Sewyoba: aider, secourir, soutenir, protéger„Sewevnasa RmrTisa mier iTxovdes; 36vlÚtron tÒ

Sewuva - dawva: brûler, embraser„rameTu Seviwuebode sicxiTa zafxulisaÁ“;72r

Sewynareba - miReba, dajereba, Sewyaleba, wyaloba: accueillir, recevoir, grâce, rémission, pardon„romelman sasmenelman Seiwynaris“; 57rparadšcomai„Seiwynara igi da miuTxra misTÂs mamasaxlissa“; 35rmhnÚw

SeWurvili - SeiaraRebuli: protégé, armée„garna wmidisa naTlisRebisa mier SeWurvil var“; 51rteic…zw

Sexudoma - Sexvedra: arriver, rencontrer„maSin ZrwolaÁ Seuxda zosimes“; 46rlamb£nw

STasxma - Casxma: verser„sfÂridsa Sina STaasxa ospni dambali“; 78r

STaÃdoma - Casvla: descendre, précipiter„da cocxliv jojoxeTs STamÃada“; 57rkat£gw„da merme STavÃed iordanesa“; 66r Katšrcomai

Sinagani - SigniTa: intérieur, interne, profond„viTari sueti warwymida Sinaganman udabnoman“; 493r™sèteroj „saWurisi vinme dayudebul iyo Sinagansa-re udabnosaskitisasa“; 488r ™ndÒteroj

Soba - dabadeba: naissance, enfanter, procréer, engendrer, créer (mettre au monde)„romelman sityuaÁ RmrTisaÁ Ãorcielad hSev“; 61v g…gnomai„amas esua coli da Sva man asuli“; 485vgenn£w

Sorieli - Soreuli, ganSorebuli: éloigné, lointain, isolé, retiré„mravalni Sorielnica missa movidodes“; 32v

Sroma - keTeba, muSaoba, jafa, garja: faire, travailler, œuvrer, labeur, tâche„didsa Sromasa ara Secvalebul iyo sikeTÀ misi“; 631r¥skhsij, ewj ¹„arian mowame Sromisa misis“; 40v ™rg£zomai

469

Page 470: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Sureba - Suri: jalousie„viTarca cna, Tevdoria aiSurva da egulva eqsoria-yofamisi“; 489v ¢ganaktšw

CCemeba - misakuTreba: approprier, adapter, accommoder

„da locvasa iCemebs“; 50vØpokr…nomai

Crdilo - CrdiloeTi: Nord„viTarca samxris kerZoÁT Crdilod kerZo mimavali“; 43r

Cueneba - gamocxadeba, Cveneba, sizmari: illusion, vision, apparition, rêve, révélation „ixila netarman man berman CuenebaÁ saSineli“; 437vÓama, atoj tÒ„romelmanca SeuZlo swavlad da Cuenebad“; 34re‡dw„mravlgzis CuenebaTca saRmrToTa xilvad“; 33r fa…nw

CCÂli, CÂli - ToTo, Cvili (bavSvi): bébé, nouveau-né, nourrison, enfant, petit„ese CCÂli Cem Tana sadme mokudebis“; 488rpaid…on tÒ

ccalieri - carieli, uqmi: vide, sans résultat, vainement, désœuvré

„numca warsrul var calieri samxilebelad codvaTaCemTa“; 79rkšnoj Ð

ciloba, cileba - kamaTi, dava (aq: daJinebiT moTxovna): insister„xolo mariam acilobda mas pirvelad ÃamlTa warÃdad“;440r diïscur…zomai

cnoba - codna, gageba, grZnoba, mixvedra: savoir, comprendre,connaître

„raÁTa borotTa CemTa simravle scna“; 54vgignÒskw

codvili - damnaSave, Secodebuli, Semcode: pécheur, coupable„RmerTo, milxine codvilsa amas“; 458r¡martwlÒj Ð

cremlova - tirili: pleurer, lamenter „beri igi daucadebelad cremlooda“; 53rdakrÚw

cudi - amao, fuWi: mauvais, vain „sityuaÁ cudi ara iqceoda maTgan“; 37r ¢rgÒj

470

Page 471: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

cxedari - logini, sawoli, taxti, sakace: lit, banc, trône, siège„da ixila wmidaman abraham cxedari dagebuli maRlad“;439rkl…nh ¹

cxovari - cxvari: brebis, agneau„dadvis Tavi TÂsi cxovarTa TÂsTaTÂs“; 485vprÒbaton tÒ

cxovelsmyofeli - macxovari: sauveur, vivifiant, celui qui donne la vie „mivlen yovelnive amaRlebisaTÂs cxoelmyofelisajuarisa“ ; 55vzwopoi£

cxovneba - xsna, gadarCena: sauver, vivre „araTu oden haeriTa cxovndebis kaci“; 72vzÒw„iyo kaci vinme biTÂnias, romeli cxondeboda“; 485vg…gnomai

cxoreba - cxovreba, xsna, gadarCena: vie, vivre, sauver„raodenni arain sxuani gza cxorebisani“; 34vswthr…a ¹

ZZaldeba - SeZleba: pouvoir

„sxuaÁ ara Zal-mic yofad“; 487vpoišw„viTarca kacad-kacadsa Zal-ucn“; 37v ¢nagk£zw„kacsa veraÁ Zal-uc kacisa da sargebeli“; 36rdÚnamai

ZaZa - uxeSi qsovili Txis matylisa, samonazvno samoseli: habit monacal en poil de chèvre, cilice „kuarTi igi ZaZisaÁ , romel emosa, aRavso cremliTa“;457vberˆn tr…cinon „erTsa maTgansa emosa ZaZaÁ“; 630rs£kkoj Єgardaipo ZaZisa igi samoseli“; 437rtr…cinoj

Zeli - xe, SeSa, jvari: bois, croix„davakldebi patiosansa mas Zelsa“; 62vxÚlon tÒ

Zniad - Znelad: difficilement, péniblement„amisTÂs Zniad Sesawynarebelad uCns“; 30v¢dun£twj

ZonZosani - ZaZaSemosili: celui qui est vêtu d’un habit monacal en poil dechèvre (du cilice); ermite, anachorète, ascète, cénobite

„viTarca vixile beri igi ZonZosani“; 630rsakkofÒroj Ð

Zrwola - SiSisgan caxcaxi: trembler de crainte, frissonner, frémir„rameTu vZrwi, uwyis ufalman, Txrobad“; 56v

471

Page 472: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

fr…ssw, fr…ttw„maSin ZrwolaÁ Seuxda zosimes“; 46rfr…kh ¹„miugdo ukue ZrwoliT“; 48r fÒboj Ð

ZRola - gaZRola, moZRola: guider, conduire, emmener„mogiZRua xilvad glaxakTa amaT“; 36vproba…nw

wwadierad/wadnierad - surviliT, mondomebiT: avec zèle, avec application

„romelTa undes wadierad monazonebaÁ“; 441vproqum…a ¹

wadiereba - survili, wadili, ndoma: désir, envie„da viTar ixila wadierebaÁ Cemi“; 630vpÒqoj Ð

wadieri - mosurne: celui qui désire, désireux„da wadier vhyav, raÁmca ara cna“; 629r

warTquma - Tqma, warmoTqma: dire, prononcer, énoncer„da warTquna fsalmunni“; 84vœpw„aiZulebda erTierTsa kurTxevisa warTqumad“; 47rlšgomai

warmarTeba - wasvla: partir, aller, conduire, diriger„da warvemarTeniT slvad“; 56vdi£gw„wargÂmarTen umjobessa sulTa CuenTasa“; 36rÐdhgšw

warsaparveli - mosaparavi: volé (quelque chose)„maT Tana mparavTa warsaparvel“; 39vklšptw

warZRola - gaZRola: guider, conduire„warmiZeRu gzasa sinanulisasa“; 65rÐdhgšw

warwymeda, wawymeda - dakargva, daRupva: périr, perdre, égarer, succomber „Sen sulisa cxonebaÁ gnebavs da Cemisa warwymedaÁ“;485v¢pÒllumi

warÃdoma - wasvla, gadasvla: passer, partir„warÃdes raÁ dReni ara mciredni“; 38rdišrcomai

werili - dawerili, wigni, Zveli aRTqmis wigni: écrit, livre, livre de l’Ancien Testament„galobaÁ, wurTaÁ sityuaTa werilisaTa“; 33rƒerÒj log…on

wesi - rigi, kanoni: règle, canon „yovelsave wessa saTnoebisasa moiwia“; 32rkanèn Ð

wesiereba - keTilgoniereba, rigianoba: régularité, honnêteté

472

Page 473: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

„ixila raÁ.... wesierebaÁ zosimesi“; 35veÙl£beia ¹

wiaRkerZo - Q iqiTa, gaRma, im mxares: en deçà de, au-delà de, del’autre côté

„myis aRvida wiaRkerZo“; 45rtÕ mšroj tÕ ›teron

wiaRsvla - gadasvla: passer, traverser, franchir„samoseli igi, romliTa iordane wiaR-vle, ganilia“; 71vdiaperaiÒw„ukueTu iordane wiaR-vlo“; 65rdišrcomai

wiaRÃdoma - gadasvla: traverser, franchir, parcourir„esreT wiaR-Ãdian iordanesa“; 39vperaiÒw

wigni - werili, dokumenti (igulisxmeba bibliuri wignebi): lettre, document (livres de la Bible, Ancien et Noveau Testament)„daaswava mas "daviTi" da sxuani wignni“; 436rgraf»„da orni wignni esxnes“; 630vbibl…a dÚo pandšktia

wignis-kiTxva - wera-kiTxva: (savoir) lire et écrire„fsalmunebaÁ, anu wigniskiTxvaÁ...ara Tumca memeswava“; 73vgr£mma, atoj tÒ

winaaRdgoma - SebrZoleba, winaaRmdegobis gaweva: combattre, contrarier,lutter

„gangebulebaTa RmrTisaTa winaaRdgomad“; 52vdišrcomai

winamZRuari(abba) - winamZRvari, monastris mamasaxlisi: supérieur du monastère, higoumène, abbé„moiRian locvaÁ winamZRurisaÁ sagzlad“;39r¹goÚmenoj Ð

winamZRuari(amma) - dedaTa monastris winamZRuari: supérieur du monastère de femmes, abbesse „da miuTuala igi winamZRuarsa maTsa“; 505r¢mm© ¹

winacurva - win moZraoba, win gadaadgileba, sriali: glisser en avant, déplacer en avant„romelime maTganni winaucorvides“; 457rprotršcw

wodeba - daZaxeba: appeler, nommer„romel saxeliT miwode da mRdelad miwese“; 48kalšw

wulili - wvrili, mcire: fluette, fine„raÁ oden uwueruli iyo da wulili ÃmiTa“;486v leptÒn

wuneba - wunoba, Seuracxyofa: souiller, salir„mwÂresa mas Sina codvisasa viwubebode“;55rkte…nw

wurTa - swavla: exercer, apprendre, enseigner„galobaÁ wurTaÁ sityuaTa werilisani“ ; 33r

473

Page 474: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

melet£wwyoba - SebrZoleba, brZola: lutter, combattre

„da gansacdelTa auracxelTa da ZlierTa vewyvebode“;72r

wyrTa - sigrZis sazomi: mesure de longueur„viTar wyrTa erT da haersa damokidebuli“; 50v

pÁcujwyurili - mowyureba, wyurvili: soif

„sicxe igi wyurili warvida Cemgan“; 631r d…ya, d…yh ¹

WWeneba - wakvra, biZgeba, dartyma, kvra: pousser, bousculer,repousser

„uku-maWenian da marTal ukun-maqciian“; 60r¢n-twqšw„maSin aRdga da aWÀna ferÃiTa“; 503rnÚssw, nÚttw

Wili - Wilobi: natte de roseau, jonc„warmoemarTa Wilisa misgan saWurisi“; 488vy…aqoj ¹

Wirveba - Sewuxeba, Seviwroeba, tanjva-wvaleba: endurer, souffrir, supporter„gulisTqma friad maWirvebn“; 69r tar£ssw, tar£ttw

Wirveuli - mwuxare, tanjuli, gaWirvebuli: affligé, attristé, chagriné„da Wirveul iyo misgan“; 488rql…yij ewj ¹

Wuri - WurWeli: vase„romeli-ese Wur codvisa veqmen eSmaksa“; 53rskeàoj, eoj tÒ

WurWeli, WurWeri - iaraRi, WurWeli: arme, utile, jarre „arRara mewios WurWeli eSmakisaÁ“; ™rgasr»rion tÒ„aRavsebdes kecisa WurWelsa wyliTa"; 488rÔstrakan ker£mion„miixuen, mamao, WurWelni da moved“; 488v™rgale‹on tÒ

xxada, xda - daZaxeba, mowodeba: appeler, prier, nommer

„da xadoda beri farulad RmerTsa“; 1267xadili - daZaxeba, mowodeba: appeler, prier

„da kualad vxadode winamZRvarsa mas“; 66vxati - gamosaxuleba, saxe: icône, image

„vixile....aRmosavaliT kerZo xati“; 61v

474

Page 475: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

e„kÒna Ãamli - fexsacmeli: chaussure, soulier

„mariam acilobda mas pirvelad ÃamlTa warÃdad“; 440r Øpod»ma, atoj tÒ

Ãevi - xeoba, xevi: gorge, vallée, cavité„viTarca Ãevsa Sina egre Cndes“; 463v f£ranx, aggoj ¹

Ãeli - xeli: main„mivyav Ãeli Cemi da Sevipyar igi“; 459vce…r ¹

ÃÃelganpyrobiT - xelis GGgaSla:

étendre les bras (prier les bras étendus)„Ãel-ganpyrobiT myoar Jam RmerTsa evedrnian“; 39r™kte…nw

Ãelmwifeba - ufleba: pouvoir, faculté, capacité „ara Ãel-guewifebis gangebulebaTa RmrTisaTawinaaRdgomad“; 52vdÚnamai

Ãmeli - xmeli, mSrali; xmeleTi: sec, desséchée; terre„romeli saxed naRuarevisa Ãmelisa iyo“; 45rxšroj

Ãmisyofa - daZaxeba, dayvireba, xmoba: crier, appeler, hurler„da mivida monastrad da Ãma-yo“; 487v kr£zw„da ÃmaÁ-vyav da vTqu“; 621r bo£w

Ãmoba - daZaxeba, dayvireba: crier, appeler„mravalTa locva miÃms Jamsa amas“; 493veÜcomai

Ãorci - sxeuli: chair, corps „da morCilebad ÃorcTa sulisada“; 32rs£rka ¹

Ãorcieli - ganxorcielebuli, xorcSesxmuli: chair, corps (qui a enfanté le Verbe de Dieu selon la chair) „romelman sityuaÁ RmrTisaÁ Ãorcielad hSev“; 61vs£rx sarkÒj ¹ (¹ tÕn QeÕn LÒgon kat¦ s£rkagenn»sasa)

Ãseneba - mogoneba, xseneba: mentionner, évoquer, invoquer, citer„romeli zemo vaÃseneT“; 42rlšgw„ukueTu movide aw Ãsenebad WirTa maT“; 68r¢namimn»skw

Ãsna - xsna; gadarCena: sauver, protéger, délivrer„ufalman gÂÃsenin Cuen eSmakisagan“; 51v™xalÚskw

Ãueba - mokleba: manquer, faillir, perdre„raÁRa ara Ãuebul myos"; 628v

475

Page 476: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

steršwÃuebulyofa - mokleba, dakleba: perdre, manquer

„mamisZmaÁ Cemi Ãuebul vyav“; 437r b£llw

ÃSuli - daketili, daxuruli: fermé, celé„kari monastrisaÁ mas ÃSul arian“; 38vful£ttw

jjdoma - damkÂdreba: installer, établir, demeurer

„jda igi monastersa faranisasa quabsa Sina“; 628vk£qhmai, k£thmai

jeri - rigi, jeri: tour, rang„Senda jer-ars, mRdeli xar“; 629vsÒn ™sti (sÒj, s», sÒn)

jerovani - Rirsi, Sesaferisi, sakadrisi: digne, juste,convenable

„da jeroan, raÁTa gZagde Sebraluli ese“; 62rjuari - pirjvari: signe de la croix

„da SeibeWda Tavi TÂsi saswauliTa juarisaÁTa“; 51r staurÒj Ð

Hhhambavi - ambavi: histoire

„vidremdis miiwia hambavi misi mamaTa winaSewmidaTa“; 633v

hasaki - asaki, wlovaneba: âge „srulsa hasaksa siWabukisasa viyav“; 630v¹lik…a, ¹liki», ¡lik…a ¹

476

Page 477: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

PpirTa da geografiul saxelTa saZiebeli

abraham-i monazoni (330-370ww.), qiduneli asketi(beT qiduni, edesismaxloblad mdebare sofeli). wminda abrahami daibadaSidanSi (mesopotamia). igi efrem asuris Tanamemamuleda megobari iyo; 436r(B), 438v(B), 439r(B), 440r(B),441r(B), 441v(B). .

34v, 1304, 1308, 1309, 1311, 1314, 1315, 1316, 1317, 493v.abraham-i (bibl.) 34v(H).aleqsandria 54r(H), 615v(B), 494v(B), 633r(A).54r.anastasia patrikia (VIes.) 495r(B).anastas-i 495r(B).antioqia 457r(B), 461v(B), 463r(B).anton-i didi (250-356ww.) daibada egvipteSi, q.qemanSi(faiuni)

koptur ojaxSi, SemdgomSi igi wavida pispirSi,qemanis maxloblad. 312 wels gaemgzavra TebeSi (zemoegvipte), 1268, 1269.

biTÂnia 485r(B).golgoTa 630v(A).daniel-i skiteli erTerTi skiteli mama (VI s.), 493r(B), 633r(A)..didi eklesia (IV s.) Meg£lh Ekklhs…a, 446v(B).egÂpte 69r(H), 618v(A), 1266(A), 499v(B), 613r(A).evgenios-i wminda mariamis mama, 485v(B).elia winaswarmetyveli (bibl.) 493v(B).efrem-i 1307, 1313, 1314.zeTisxilis mTa ” Oroj tîn ™laiîn 463r(B).zosime (beri) 31v(H), 34r(H), 35r(H), 41r(H), 43v(H), 44r(H),

44v(H), 45r(H), 45v(H), 46r(H), 46r(H), 47r(H),,47v(H), 49r(H), 50r(H), 51v(H), 56v(H), 67r(H),67v(H), 68r(H), 76v(H), 77v(H), 81v(H), 83v(H),85r(H), 86v(H), 87r(H), 88(H), 613r(H), 613v(H),614r(H), 616r(H), 618v(H), 619r(H), 619v(H),620r(H), 620v(H), 621r(H).

Tevdoria (Teodora) dedofali 494v(B).iakob diakoni 461r(B).ieriqo 464r(B), 630v(A).ioane mokle 'Iw£nnhj Ð kolobÕj erT-erTi skiteli mama(IV-Vww.),

502r, 502v(B).ioane naTlismcemeli 66r-v(H), 75v(H), 618r(A), 619v(A).io(v)ane mamasaxlisi 76r(H).iordane (md.) 34v(H), 41r(H), 65r(H), 65v(H), 66r(H),

66v(H), 71v(H), 75v(H), 78v(H),79v(H), 80r(H),85v(H), 618r(A), 619v(A), 619v(A), 620r(A), 621r(A).

iuda (iskarioteli) 462r(B).istÂniane (iustiniane, imp.) 494v(B).

477

Page 478: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ierusalem-i 55v(H), 58v(H), 615v(A),616v(A), 463r(B), 463v(B), 464r(B), 628v(A),629v(A), 630r(A), 630v(A).

kalamon-i œremoj toà KalamwnÒj, palestinis udabno, 628v(A).konstantinepol-i 629v(A).koproTa L Koprwq©, md. iordanes napirze mdebare erT-erTi lavra,629v(B).lot-i (bibl.) 1310.lukianes samartvile antioqiaSi 457r(B), 459v(B), 460r(B). nikopolis-i 464r(B).

nonos-i (†471w.) warsulSi asketi tabenesSi (kinovituri gaerTianeba zemoegvipteSi). 448 wels akurTxes edesis (siria) episkoposad.heliopolisSi (egvipte) aTasobiT arabi qristianad monaTla.Ggardaicvala 471 wels, 457r(B), 457v(B), 459rB), 459v(B), 460v(B),461r(B), 462r(B), 462v(B), 463r(B), 463v(B).

mavriane 613v(A), 632r(A), 632v(A), 633r(A).mariam megÂpteli (V-VIss.) 88v(H), 614v(A), 621v(A).mariami (Vs.) wminda abraham monazonis Zmiswuli, 436r(B), 439r(B),440r(B), 440v(B), 441v(B). mariami, mariane (V-VI ss.) evgeniosis asuli, 485v(B), 486r(B), 486v(B),

487r(B), 487v(B), 488r(B),488v(B), 489r(B).

mewamuli zRva Eruqr£ q£lassa, 498v(B).mzis qalaqi ` Hel…ou pÒlij, 461v(B).pavle marTali daibada 340 wels TebeSi, (zemo egvipte). igi iyo anton

didis erTerTi mowafe, Paàloj ¡ploàj, 1269(A)..palestina 34v(H).pelagia antioqeli (Vs.) 458v(B), 461r(B), 461v(B), 462r(B), 462v(B),463r(B), 463v.pemptos-i (VIs..) aleqsandriis axlos mdebare monasteri, Pšmpton, 494v(B)..serapion sindoni (IV s.) Tebeli asketi da anton didis megobari.

SemdgomSi Tmuisis episkoposi(?)1266(A), 1269(A), 599v(B).

silovane (Vs.) warmoSobiT palestineli erT-erTi skiteli mama. mogvianebiTman datova egvipte da gadasaxlda palestinaSi, 628v(B).

skite Sk»thj, Sk»tij(vadi natruni) keliaze (senakebi) ufro Sorsanu „didi udabnos siRmeSi“ mdebare monasteri, 70kmnitridan. am dablobSi (farT. 30x7) bevri tba mdebareobs.vadi natruni warmoadgens CaRmavebas, romelic gvarjilisnitratiT aris dafaruli. Ees adgili sruliad udaburi dadausaxlebeli iyo. 330 wels aq movida wminda makarimegvpteli, pirveli asketi mama (dab. 300-390ww, sof.jijberSi). 360 wels makarma vadi natrunis regionSi (90km.kairodan) daaarsa monasteri, romelmac garSemo 4 000 metiberi Semoikriba, 497v(B)r, 492r(B), 494v(B).

tabenis-i TabennhsiÒj (an tabenesi, tabena, tabeni). Aasuanis maxloblad mdebare kunZuli md. nilosze. A340 welswminda paxoms (dab. 286-345ww. sof. esnehSi, Tebe) ufalmasizmarSi mouvlina angelozi, romlis nebiTac man Tavisi

478

Page 479: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

mowafeebisTvis am kunZulze aaSena kinovituri (KoinÒbioj)dawesebuleba, sadac aTasobiT beri gaerTianda, 457r(B).

tasia megÂpteli (IV-Vss.) 1266(A), 1267(A), 1268(A), 1269(A).toviT-i (tobia bibl.) 28v(H).faran-i Far¦n, palestinis erTerTi monasteri, daarsebuli wminda

xaritonis mier 271-276 wlebSi. Ffaranis lavra mdebareobda 10-12km. ierusalimis CrdiloeTiT, ieriqos mimarTulebiT, 628v(B).

hromana dedaTdiakoni 461r(B), 461v(B), 462r(B), 462v(B).

479

Page 480: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

bibliuri adgilebis citaciis saZiebeli

Zveli aRTqma:

gamosvla 17:5 493v, 818:27 458v, 1613:12-16 1310, 1612 : 1 33v, 143 mefeTa19:6 493v, 9ieremia15:19 461r, 38fsalmunni 74:9 459r, 1926 :1 39r, 15iobi 30:29 458v, 1612:3 460v, 316:3 461r, 59 6: 2-3 1313(636r), 2231:6 1313(636r), 2224 : 7 72r, 45ezekieli18: 19-21 440v danieli7:10-14 1313 (636r), 22tobia12: 6-7 28v, 212 : 6 51v, 28

axali aRTqma:maTe3:16 1308, 813:50 1313, 249:21 1317, 376:30 458r, 113:16 459r, 199:13 460r, 279:13 1309 (634r), 89:12 460r, 2719:21 1267, 417:2-5 464r25: 18-25 28v, 35: 8-10 31v, 94: 3-4 51, 28

480

Page 481: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

4: 3-4 619r, 655: 8 620r, 79markozi1:10 1308,81:10 459, 192:7 460r, 272:16 460r, 2714:3-9 460v, 312:17 1309 (634r), 8luka18:3 458r, 143:22 459r, 193:22 1308, 85:32 460r, 275:30 460r, 279:53 460r, 277: 36-50 460v, 3110:42 436r, 595:32 1312 (636r), 87:48 1311 (635r), 126: 26 40r, 20

iovane1:32 459r, 191:32 1308,84:7 460r, 2710:11 485v,310: 3-4 36r, 15

1 korinTelTa 2:9 4581r

apokalifsi7:15 493v, 94:4-12 1312 (635v), 166:5-12 1312 (635v), 17

ebraelTa 11: 13 72r, 45

481

Page 482: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

482

Page 483: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

bibliografia*E

* bibliografiaSi daculi normebi :

statiebi :avtoris gvari, saxeli

1930 «statiis saTauri». Kkrebulis saTauri 5, p.5-6.literatura

avtoris gvari, saxeli:1930 wignis saTauri. gamocemis adgili (qalaqi, koleqciis dasaxeleba, nomeri) wyaroebi

xelnawerebi : fondi, nomeri, saukune, saTauri: A-382, Tbilisi, X saukune, hagiografiuli krebuli

berZnuli da laTinuri teqstebi : Sromis saTauri, tomi. 87, col. 230-231, p.52-53.

Kkatalogebi :

483

Page 484: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Aavtoris gvari, katalogis saTauri1930

484

Page 485: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

wyaroebi

xelnawerebi (gamoyenebuli literebi):

A-95 (A)Tbilisi (Xs.) parxlis mravalTavi Bodl.1 (B) bodles biblioTeka (XIs.) hagiografiuli krebuli (oqsfordi)A-1104 (H)Tbilisi (XIs.) hagiografiul-asketikuri krebuliH-1709 (E)Tbilisi (X-XIss.) krebuliA-168Tbilisi (XVss.) paterikoniA-382 (DTbilisi (XVss.) krebuliH-972 (C)Tbilisi (XV-XVIss.) krebuliA-381(F)Tbilisi (XIXs.) krebuli Q-1477libanis qarT. xelnaw.(XVs.) krebuli

berZnuli da laTinuri teqstebi:

P.G., 87(3) col. 3969-3726.P.G., 87(3) col. 2852-3114.P.G., 58 col. 636-637.P.G., 65 col. 72-456.P.G., 34 col. 998-1278.P.G., 67 col. 1392-1393.P.G., 115 col. 347-354.P.G. 64 col. 1414-1418.P.G. 28 col. 1675-1702.P.G. 116 col. 907-920.P.G. 4 col. 723.P.G. 6 col. 966.P.L., 73 col. 282-294;

col. 651-694; col. 971;col. 135; col. 541-548.

P.L. 171 col. 1321-1340.AASS., Ianuarii, I, p. 604-667.AASS., Martii, II, p. 40-43.AASS., Martii, II, p. 741-748.AASS., Aprilis, I, p. 76-84.AASS., Julii, III, p. 280-287.

485

Page 486: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

AASS., Octobris, IV, p. 262-265

katalogebi*

qxa 1 1951, 1954, 1973;Blake 1932;Conybeare 1913;Garitte 1957;BHO 1957, 1958;qurcikiZe 2003;Peeters 1931.

* 1°) A (Zveli saeklesio muzeumis qarTul xelnawerTa koleqcia): t.1, 1975-1985; t. 2, 1986; t. 3-4, 1954; t.V, 1955; ix. agreTve t. Jordania, Описание …1-2, m. janaSvili, 1901-1903; Описание …3, m. janaSvili, 1905.

2°) H (saqarTvelos istoriuli da eTnografiuli sazogadoebis Zveli muzeumisqaTuli xelnawerTa koleqcia): 1-4, Tb., 1946-1953.

3°) S (saqarTvelos wera-kiTxvis gamavrcelebeli sazogadoebis Zvelimuzeumis xelnawerTa koleqcia): 1-4, Tb., 1960-1973.

4°) Q (xelnawerTa institutis qarTul xelnawerTa axali koleqcia): 1-2, Tb.,1957-1958.

486

Page 487: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

5°) . quT. quTaisis istoriuli muzeumis qarTul xelnawerTa koleqcia (gelaTismonastris Zveli muzeumis qarTul xelnawerTa koleqcia): 1-2, 1958-1964.

6°) Ath. (aTonis mTis iveriis monastris qarTul xelawerTa koleqcia).7°) Sin. (sinas mTis wminda ekaterines monastris qarTul xelnawerTa

koleqcia). 8°) Jer. (ierusalimis wminda jvris monastris qarTul xelnawerTa koleqcia).

Lliteraturis Semoklebani

AASSActa sanctorum …collecta, digesta, illustrata… Antverpiae. 68 volumes. Anvers, Bruxelles: Société des Bollandistes.

ABAnalecta bollandiana. Revue critique d’hagiographie. Ediderunt: Fransciscus vanOctroy, Hippolytus Delehaye, Paulus Peeters et Carolus van de Vorst.Bruxelles, Genève: Société des bollandistes. Paris: Librairie AugustePicard.

AMGAnnales du Musée Guimet. Collection; Paris: Presses universitaires de France.

AMSActa martyrum sanctorum. Paris-Leipzig: éd. Bedjan.

BHG Auctarium Bibliothecae hagiographiae gaecae. Bruxelles: éd. F. Halkin, Société desBollandistes.

BKBedi Kartlisa. Revue de kartvélologie, études géorgiennes et caucasiennes. Paris: publiée avec le concours du centre national de la recherche scientifique.

BYZRevue internationale des études byzantines. Paris, Liège, Bruxelles.

CRCorona Gratiarum: miscellanea patristica, historica et liturgica Eligio Dekkers… lustra complentioblata / [B. Botte, A. Hammam, M. Simonetti, M. Aubineau]. Publication Brugge:Sint Pietersabdij; Gravenhage: M. Nijhoff.

CSCO Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium editum Consilio Universitatis Catholicae Americae etUniversitatis catholicae Lovaniensis. Lovanii [Louvain Belgique]: Paul Peeters.

DHDix mille saints: dictionnaire hagiographique. Réd. par les Bénédictin de Ramsgate;[Turnhout]: Brepols; [Quebec]: A. Sigier.

DHGEDictionnaire d’histoire et de géographie ecclésiastique sous la dir. de R.Aubert. Paris: Letouzey et Ané.

EOÉchos d’Orient. Revue bimestrielle de théologie, de droit canonique, deliturgie, d’archéologie, d’histoire et de géographie orientales.

487

Page 488: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Constantinople: Maison de l’Assomption. Orientales. Paris: Maison de laBonne presse.

FDPSFestschrift zur Begrüssung der XXXIV Versammlung deutscher Philologen und SchulmännerVersammlung rheinischen Schulmänner. Bonn: Universitäts-buchdruckereie von CartGeorgi.

JAJournal Asiatique. Périodique trimestriel. Publ. par La société asiatique.

IRIrenikon. Bulletin mensuel des moines de l’Union des églises. Amay-sur-Meuse(Belgique).

LA Liber annuus. Studium Biblicum Franciscanum. Jerusalem: Studium BiblicumFranciscanum.

macmacne. istoriul da filologiur mecnierebaTa krebuli. Tbilisi: saq. Mmecn. Aakad.gamomcemloba.

mrTmravalTavi. [xelnawerTa erovnuli centris krebuli]. Tbilisi : saq. Mmecn.Aakad. gamomcemloba.

MUSMuséon. (Le Muséon). Revue internationale des sciences et des lettres. Publ.par la société internationale des lettres et des sciences. Louvain:Peeters.

488

Page 489: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

OCOriens Christianus. Römische Halbjahrschrift für die Kunde des christichenOrients. Herausgegeben von Dr A. Baumstark, Rom puis Leipzig: OttoHarrassowitz.

ORorientalisti. aRmosavluri filologiisa da istoriis mecnierebaTa krebuli.Tbilisi: aziisa da afrikis intituti.

PGPatrologiae cursus completus, Series Graeca. Paris: éd.Jaques-Paul Migne.

PLPatrologiae cursus completus, Series Latina. Paris: éd. Jacques-Paul Migne.

POPatrologia Orientalis. Paris:puis Turnhaut (Brepoles).

RHRRevue de l’Histoire des religions. Paris: (École Pratique des Hautes Études) PressesUniversitaires de France.

RLRRevue des Langes Romanes. Montpellier: Bureau des publications de la sociétépour les Études des langues romanes.

ROCRevue de l’Orient Chrétien. Bulletin BI-MENSUEL de l’œuvre des Écoles d’Orient.Paris: Librairie A. Picard et Fils.

SHSubsidia Hagiographica. Recherches d’histoire et de philologie orientales.Bruxelles: Société des Bollandistes.

qxaqarTul xelnawerTa aRweriloba. KxelnawerTa katalogebi. Tbilisi : saq. Mmecn. Aakad.gamomcemloba.

SHOCThe Sabaite Heritage in the Orthodox Church from the Fifth Century to the Present: [papers of theInternational Symposium held in Jerusalem and Haifa, ed. J. Petrich].Leuven: Peeters.

SMStudi Medievali. Périodique. London.

STStudi e Testi. Bibliotheca apostolica vaticana. Citta del Vaticano.

VIAViator. University of California, Center for Medieval and Renaissance Studies.Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.

ZFKZeitschrift für Kirchengeschichte. Gotha puis Stuttgart.

489

Page 490: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

saerTo bibliografia 1. abulaZe, ilia

1955 mamaTa swavlani X da XI saukueebis xelnawerTa mixadviT. Tbilisi: saq.mecn. Aakad. gamomcemloba.

1960 ioane mosxi, limonari. Tbilisi: saq. mecn. Akad. gamomcemloba.1973 Zveli qarTuli enis leqsikoni. Tbilisi: gamomc. „mecniereba“.

2. doCanaSvili, elene 1986 mcxeTuri xelnaweri (mcxeTuri biblia). Tbilisi: gamomc. M„mecniereba“, t.4

3. dvali, manana1966 Sua saukuneTa novelebis Zveli qarTuli Targmanebi. Tbilisi: gamomc.

M„mecniereba“, t.1.1974 Sua saukuneTa novelebis Zveli qarTuli Targmanebi. Tbilisi: gamomc.

M„mecniereba“, t. 2. 4. gabiZaSvili, enriko

1968 Zveli qarTuli hagiografiuli literaturuli Zeglebi (svinaqsaruli redaqciebi), Tbilisi:gamomc; „mecniereba“, t.4.

2004 qarTuli naTargmni hagiografia. Tbilisi: saq. mecn. Aakad.gamomcemloba.

2006 qarTuli naTargmni asketika da mistika. Tbilisi: gamomc. Aartanuji.5. gvaramia, rusudan

1965 al busTani, X saukunis sinuri xelnaweris mixedviT. Tbilisi. Agamomcemloba„mecniereba“.

1973 amoniosis „sina-raiTis mamaTa mosrvis”arabul-qarTuli versiebi“.Tbilisi: gamomc.M„mecniereba“.

6. imnaiSvili, vaxtang1975 mamaTa cxovrebani, (britaneTis muzeumis qarTuli xenawerebi XI saukunisa).

Tbilisi: gamomc. M„mecniereba“. 7. ingoroyva, pavle

1954 giorgi merCule, qarTveli mwerali meaTe saukunisa. narkvevi Zvelis saqarTvelosliteraturis, kulturis da saxelmwifoebrivi cxovrebis istoriidan. Tbilisi: gamomc.M„mecniereba“.

8. qajaia, lamara 1984 xanmeti teqstebi. Tbilisi: gamomc. M„mecniereba“.

9. kekeliZe, korneli 1918 kimeni. (Monumenta Hagiographica Georgica), qarTuli naTrgmni

hagiografia. Tbilisi: gamomc. M„mecniereba“, t.1. 1946 kimeni. (Monumenta Hagiographica Georgica), Tbilisi: gamomc.

M„mecniereba“, t. 2. 1957 etiudebi Zveli qarTuli literaturis istoriidan. Tbilisi: gamomc. M„mecniereba“,

t. 5, (14 tomeuli) 1961 «Епизод из началной историй египетского монашествo». Eetiudebi Zveli

qarTuli literaturis istoriidan. Tbilisi: gamomc. M„mecniereba“, t.7, p.76-101.

1980 Zveli qarTuli litraturis istoria. Tbilisi: gamomc. „mecniereba“.10. qurcikiZe, ciala

2003 «bodle N°1, hagiografiuli krebuli (XI saukunisa)». mrT. 20,373-393.

11. qurcikiZe, ciala da dvali, manana

490

Page 491: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1997 «amba danielis avtorobiT cnobili paterikuli Txrobis kidev erTiTargmanisaTvis». mac, 1-4, p. 97-106.

12. lolaSvili, ivane1988 cxovreba petre iberisa, asuruli redaqcia. Tbilisi: universitetis

gamomcemloba.

491

Page 492: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

13. maxaraZe, neli

1966 bizantiuri berZnulis fonetikis sakiTxebi. Tbilisi: gamomc. M„mecniereba“.1978 bizantiuri berZnulis warmoTqmis sakiTxisaTvis. Tbilisi: gamomc.

M„mecniereba“.14. menabde, levan

1980 Zveli qarTuli mwerlobis kerebi. Tbilisi: gamomc. M„mecniereba“, .2. 1992 Zveli qarTuli kulturis kerebi. Tbilisi: gamomc. „xelovneba“.

15. nucubiZe, Salva1974 К происхождений грeческого романа “Варлаам и Йосафат”. Tbilisi:

gamomc. M„mecniereba“. 16. orbeliani, sulxan-saba

1966 leqsikoni qarTuli. Tbilisi: gamomc. sabWoTa saqarTvelo. t.1. 17. sarjvelaZe, zurab

2001 Zveli qarTuli sityvis kona. Tbilisi: universitetis gamomcemloba.18. silogava, valeri

1989 korideTis sabuTebi (X-XIIIss.). Tbilisi: gamomc. M„mecniereba“.19. yauxCiSvili, simon

1948 leqciebi bizantiis istoriidan. Tbilisi: gamomc. M„mecniereba“, gv. 115-116.

1956 «berZnuli mamakacTa saxelebis gadmocemisaTvis qarTulSi».Tbilisi: universitetis gamomcemloba, t.1, gv.145-146.

1974 bizantiuri literaturis istoria. Tbilisi, gamomc. „ganaTleba“.

20. yubaneiSvili, solomon1946 Zveli qarTuli literaturis istoria. Tbilisi: universitetis

gamomcemloba, t.1, (2 tomeuli.).21. SalamberiZe, nino

1985 «pelagia antioqelis cxovrebis kimenur da metafrasul redaqciaTaqarTuli Targmanebis urTierTmimarTebis zogierTi momenti». mrT.11, . 91-94

22. SaniZe, akaki da WumburiZe, zurab1994 udabnos mravalTavi. Tbilisi: universitetis presa..

23. SaniZe, mzeqala 1969 «„i“ xmovanfuZiani anTroponimebis brunebis istoriisaTvis

qarTulSi». Gg. axvledianis saiubileo krebuli. Tbilisi: universitetisgamomcemloba, Ggv..131-144.

24. SaniZe, mzeqala da mecnierTa aTkaciani jgufi 1999 wminda ioane oqropiri, TargmanebaÁ maTes saxarebisaÁ. wigni III. Tbilisi.

25. waqaZe, nani 1983 nisimes cxovrebis siriuli, arabuli da qarTuli versiebi. Tbilisi: gamomc.

„mecniereba“.26. wereTeli, giorgi

2001 «semituri enebi da maTi mniSvneloba qarTuli kulturis istoriisSeswavlisaTvis».Oor, 1, p.7-31.

27. wereTeli, grigol 1937 korideTis xelnaweri da misi berZnuli minawerebi. Tbilisi: gamomc.

„mecniereba“.28. janaSvili, mose

1901 aTonis iveriis monastris 1074 wlis xelnawerTa aRapebi. Tbilisi.

492

Page 493: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

29. AMÉLINEAU, Émile1889 «Vie de Schnoudi» in Les moines égyptiens. Paris. Ernest Leroux,

pp.12-13.1894 Histoire des monastères de la Basse-Égypte. AMG, 25. Paris: E.Leroux. 1898 La géographie de l’Égypte à l’époque copte. Paris: Imprimerie Nationale.

30. AMOUZGAR, Jaleh et TAFAZZOLI, Ahmad2000 Le cinquième livre du DĒNKART (Pahlavi-Français). Publ. [Bures-

sur Yvette]: Association pour l’avancement des étudesiraniennes. Imp. En Belgique: vol.1, p.13.

31. ANDILLY d’ Arnauld, Robert1653 Les vies de saints Pères des déserts et quelques saintes. Paris: P. Le Petit.

32. ANSON, James 1974 «The Female Travesties in Early Monasticism: The Origin and

Development of a Motif». VIA, 5, pp. 1-32. 33. ASSEMANI, Giuseppe Simone

1732-1746 Sancti Ephraemi Syri omnia quae extant, graeca, syria ac latine. Romae: exTypographia vaticana, vol.1, p.8.

34. ATTWATER, Donald1956 Butler’s Lives of the Saints in the East. London: Burns and Oates, pp. 33-

58. 35. BAKER, Alfred T.

1916 «Vie de sainte Marie l’Égyptienne». RLR, 9, p. 65-90.36. BALZ, Horst et SCHNEIDER, Gerhard

1990 Exegetical Dictionary of the New Testament. Grand Rapids (Michigan.): W.B.Eerdmans, p.385-388.

37. BARBOT, Michel1981 Évolution de l’arabe contemporain. Paris: A. Maisonneuve, p. 771.

38. BATIFFOL, Pierre 1903 «La légende de sainte Thaïs». Bulletin de littérature ecclésiastique.

Toulouse: RLR, p. 202-217. 39. BAUMSTARK, Anton

1922 Geschichte der syrischen Literatur mit Ausschluss der christilich- palästinischenTexte. Berlin: A.Marcus und E. Weber.

40. BEDJAN, Paul1890 Acta Martyrum et Sanctorum. Parisiis: [S.n.], vol.4.1895 Acta Martyrum et Sanctorum. Parisiis: [S.n.], vol.5.

41. BESSE, Jean-Martial1901 D’où viennent les moines ?. Paris: Librairie B. Bloud.

42. BLAKE, ROBERT1932 «Manuscrits géorgiens de la Bibliothèque de la laure d’Iviron du

Mont Athos». ROC, vol. 8, p. 289- 361. 43. BOSWORTH, Clifford Edmund

1993 The Encyclopaedia of Islam. Leiden: Brill, Academic Publishers.44. BOX, George, H

1927 The Testament of Abraham with Testament of Isaac and Jacob. Translated fromthe Greek. London: SPCK.

45. BROCK, Sebastian P. and HARVEY, Susan Ashbrook1987 Holy Women of the Syrian Orient. Berkeley: University Press.

46. BROCK, Sebastian

493

Page 494: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1992 L’œil de lumière: la vision spirituelle de saint Éphrem. Trad. de : The Luminous Eye:The Spirtual World of Saint Ephrem, par Didier Rance.Bérgolles-en Mauges: Abbey de Bellefontaine. Imp. Jouve.

1995 «A Syriac Narratio Attributed to Abba Daniel of Scetis». AB,113, p. 269- 281.

47. BROSSET, Marie-Felicité 1858 Histoire de la Géorgie depuis l’antiquité jusqu’au XIXe siècle. St.Petersbourg:

Imprimerie de l’Académie impériale des sciences.

494

Page 495: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

48. BUDGE, Ernest Alfred Thomson Wallis1893 The Book Of Governors: The Historia Monastica of Thomas Bishop of Margâ A.D. 840.

The Syriac text; The English translation. London: K.Paul,Trenche, Trübner and Co.vol.II.

1904 The Book of Paradise, being the Histories and Saying of the Monks and Ascetics of theEgyptian desert by Paladius, Hieronymus and others. The Syriac text editedwith English translation. 2 vol. London: (Leipzig: W. Drugulin),vol.1.

49. BURGUY, George- Fréderic 1853 Grammaire de la langue d’Oil ou Grammaire des dialectes Français aux XII e et XIIIe

siècles. Berlin: F. Schneider, p.72. 50. BUTLER, Alban

1829 Vies des Pères, des Martyres et des autres. Louvain.51. CAUSSIN DE PERCEVAL, Armand-Pierre

1847 Essai sur l’Histoire des Arabes avant l’islamisme, pendant l’époque de Mahomet etjusqu’à la réduction de toutes les tribus sous la loi musulmane. Paris: FirminDidot frères.

52. CAZELLES, Brigitte1991 The Lady as Saint, A Collection of French Hagiographic Romances of the XII Century.

Philadelphia: University of Pennsylvania Press, p. 216-230. 53. CHAÎNE, Marius

1913 «La version copte de la Vie d’Anastasie la Patrice». OC, 3, p.32-58. 55.54. CHAMPOLLION, Jean-François

1814 L’Egypte sous les Pharaons, Paris. Vol.2, pp. 263-265.

55. Chefs-d’œuvre des pères de l’église ou choix d’ouvrages complets des docteurs de l’église1838 grecque et latine. Paris: A la Bibliothèque

ecclésiastique, pp.468-473. 56. CLUGNET, Léon

1901 Vie et récits de Daniel le Scétiote (VIe siècle). / Texte grecpubl.par L Clugnet, teste syriaque publ.par F. Nau; texte coptepubl. par Ignazio Guidi. Paris: A. Picard et fils.

1905 Vie et Office de sainte Marine, textes latins, grecs, syriaques, coptes, arabes, Ethiopien,haut-allemand, bas-allemand et français. /Publ.par Léon Clugnet avec lacollab. de MM. E. Blochet, I. Guidi, H. Hyvernat, F. Nau etF.M.E. Pereira. Paris: A. Picard et fils.

57. CONYBEARE, Frederik Cornwallis1913 A Catalogue of Armenian and Georgian Manuscripts in the British Museum in which is

Appended a Catalogue of Georgian Manuscripts in the British Museum by OliverWardrop. London: the British Museum.

58. COOPER, Kate2000 «Matthildia’s wish: Division, Reunion and the Early Christian

Family in the Psedo- Clementine Recognation» in Narrativity in Biblicaland Related Texts. Éd. George J.BROOK and Jean-Daniel KAESTLI,Leuven: University Presse, Peeters.

59. COTELIER, Jean-Baptiste1677 Ecclesae Graecae Monumenta Johannes Baptista Cotelerius.Paris: éd.

MUGUET, François, vol.1. 60. DE LA HARPE, Jean-François

495

Page 496: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1804 Abrégé de l’histoire générale des voyages continués par Comeiras. Paris: chezMoutardier, libraire.

61. DELCOURT, Marie1958 «Le complexe de Diane dans l’hagiographie chrétienne». RHR,

153, p.1-33. 62. DELEHAYE, Hippolyte

1991 «L’ancienne hagiographie byzantine». SH, 73, p.53. 1902 Synaxarium ecclesiae constantinopolitanae. Bruxellis: apud

socios Bollandianos.1903 Légendes hagiographiques. Bruxelles: Société des Bollandistes.

63. DELMAS, François1900 «Remarques sur la Vie de sainte Marie l’Égyptienne». EO, 4,

p.35-42. 1901 «Encore sainte Marie l’Égyptienne». EO, 5, p. 15-20.

64. DEMBOWSKI, Peter Florian1977 La Vie de la sainte Marie l’Égyptienne, versions en ancien et en moyen français.

Genève.65. DIB, Pierre

1910 «Initiation chrétienne dans le rite maronite». ROC, 5, p. 73-85.

66. Dictionnaire d’histoire et de géographie ecclésiastique1960 sous la dir. R. AUBERE et E. van GAUWENBERGH. Paris: Letouzey et

Ané.

496

Page 497: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

67. Dix milles saints: dictionnaire hagiographique1991 Réd. par LES BÉNEDICTINS de Ramsgate; trad. de l’anglais et

adapté par Marcel Stroobants. [Turnhout]: Brepols; [Quebec]: A.Sigier, p.13.

68. DRANET, Robert1978 «Les formes syriaques de la manière de l’Histoire Lausiaque».

CSCO, 2, p. 398-399. 69. DRIOT, Marcel

1991 Les Pères du désert: vie et spiritualité. Paris: Médiaspaul; Montréal: éd.Paulines.

70. ДВОРЕЦКИЙ, Иосиф Хананович1958 Древнегреческо-русский словарь.(ДГС) Под редакций С.И.

Соболевского. Москва: Государствнное издательство иностранных инациональных словарей, (том I,II).

1976 Латинско-руский словарь.(ЛРС). Москва: издательство «Русскийязык».

71. ESBROECK van, Michel1975 «Les apophtegmes dans les versions orientales». AB, 93, p. 381-

384. 1975 Les plus anciens homéliaires géorgiens. Louvain: PEETERS

72. EUSÈBE (de Césarée)1553 Ecclesiasticae historiae Eusebii pamphili. Lutetiæ Parisiorum, vol.VI.

73. FESTUGIÈRE, André-Jean1964 Les moines d’Orient, 4.I, Enquête sur les moines d’Egypte (“Historia Monachorum in

Ægypto”). Paris: Éd. Du Cerf. 1971 Historia Monachorum in Ægypto. Éd. Critique du texte grec et

traduction Française. Bruxelles: Société des Bollandistes. 74. FLUSIN, Bernard

1983 Miracles et histoire dans l’œuvre de Cyrille de Scythopolis. Paris: ÉtudesAugustiniennes.

75. FLUSIN, Bernard et PARAMELLE, Joseph1982 «De Syncletica In Deserto Iordanis». AB, 100, p.291-317.

76. ФРОЛОВСКИЙ, Григорий (архимандрит) 1933 Византийские отцы V-VIII веков. Paris.

77. GARITTE, Gérard1957 «Vie géorgienne de s. Syméon Stylite l’ancien et de s.Ephrem.»

CSCO, 7, p.78-117. 1957 Catalogue des manuscrits géorgiens du Mont Sinaï. Louvain: Peeters. 1964 «La version géorgienne du “Pré Spirituel”. ST, 232, II, p. 170-

185. 1966 «Histoires édifiantes géorgiennes». BYZ, 36, p. 396-423.1968 «Une édition intégrale du grand homiliaire du Sinaï, daté du

864». BK, 25, p. 27-35. 1971 «La Vie géorgienne de s.Syriaque par Cyrille de Scythopolis et

son modèle arabe». BK, 28, p.90-101. 78. GAYET, Albert

1902 Antinoë et les sépultures de Thaïs et de Sérapion. Paris: Société françaised’éd. d’art.

79. GINSBURG, Michel

497

Page 498: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1928 Rome et la Judée. Contribution à l’histoire de leurs relations politiques. Paris: S.Povolozky.

80. GIRON, Noël1907 Légendes coptes, fragments inédits. Paris: P. Geuthner.

81. GUÉRIN, Paul1858-1908 Les petits Bollandistes: Vies des saints et Bienheureux. Paris: BLOUD et

BARRAL, (17 vol). 81. GUY, Jean- Claude

1962 «Recherches sur la tradition grecque des Apophthegmata Patrum».SH, 36, p.13-59.

1993 Les Apophtegmes des Pères: collection systématique. 1, Chapitres I-IX.

Paris: les Éd. du Cerf.2005 Les apophtegmes des Pères: collection systématique. 2, Chapitres X-

XVI.Paris: les Éd. du Cerf. 82. HALKIN, François

1968 «Manuscrits grecs de Paris». [Bibliothèque Nationale],inventaire

Hagiographique. SH, 44. 83. HAXTHAUSEN, August von

1856 Transcaucasia, Andeutungen über das Familien- und Gemeindeleben und die socialenVerhältnisse einiger Völker zwischen dem Schwarzen und Kaspischen Meere.Leipzig: F.A. Brochhaus.

84. HUREIKI, Jacques2003 Essai sur les origines des Touaregs. Paris: Karthala, p. 416.

498

Page 499: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

85. ITINERA LATINA 1892 Paris: publ. par T. Tobler, A. Molinier, C. Kohler, vol.1.

86. JÉRÔME (saint, 345-420)1628 Vitae Patrum [sancti Hieronymi]. De vita et verbis seniorum libri.. auctoribus suis Et

nitori pristino restituti opera.. Heriberti Rosweydi. Antverpae. 87. JURGENS, William A.

1970 The Faith of the Early Fathers. Collegeville, MN: The Liturgical Press,3 vol..

88. KARST, Joseph 1938 Précis de numismatique géorgienne. Anvers, imp. F. Burton; Paris.

89. KIRK, Martha Ann2004 Women of Bible Lands. A Pilgrimage to Compassion and Wisdom.

Collegeville, MN: Liturgical Press. 89. KNUST, Hermann

1890 Geschichte der Legenden der h.Katarina von Alexandrien und der h.Maria Aegyptiaca.Halle, a.s: M. Niemeyer.

90. KRUMBACHER, Karl 1897 Geschichte der Byzantinischen Literatur von Justinian bis zum Ende des Oströmischen

Reiches (527-1453). München: C.H. Beck.91. LACARRIÈRE, Jacques

1975 Les hommes ivres de Dieu. Montbonnot-St.Martin: les Éd. JérômeMillion.

1985 Vie de Sainte Marie Égyptienne pénitente par Sophrone. Suivie de Vie de Saint Syméonstylite. Montbonnot-St.Martin: les Éd. Jérôme Million.

92. LECLERQ, Henri 1931 Dictionnaire d’archéologie chrétienne et de liturgie. Paris: Letouzey et Ané,

vol.10, 2ème partie. 93. le coran et la bible

2002 Auteurs: Reeber Michel, Monnot Guy, Robin Christian, IsmaïlMoschen, Geffré Claude, Platti Emilio, Borrmans Maurice, FlusinBernard. Paris: Bayard, p. 43-55.

94. ЛОПАРЕВ, Христофор1915 «Византийские Жития святых VIII-IX вeков». Peтроград:

Византийский Временник, 19, cт.13-45.95. LUCOT, Arthur

1912 Pallade, évêque d’Hélénopolis, Histoire Lausiaque (Vies d’ascètes et de Pères dudésert). Texte grec, introduction et traduction française par A.Lucot. Paris: A. Picard et fils.

96. MAKENZIE, David Neil1971 A Concise Pahlavi Dictionary. London: Oxford University Press, p. 5.

97. MARR, Niko1926 «Le synaxaire géorgien. Rédaction ancienne de l’union arméno-

géorgienne.» PO, 95, p.629-651.98. MARTIN-HISARD, Bernadette

1983 «Du T’ao-K’lardzeti à l’Athos». BK, 41, pp.40-49. 99. MANSI, Gian Domenico et BARONIUS, Caesar

1747 Annales ecclesiastici . Luciae: typis L. Venturini, vol. 13, p. 85-89.100. МЕЙЕНДОРФ, Иоан

1985 Введение в святоотеческое вогословие. New York: т. 1. 101. METREVELI, Elene

499

Page 500: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1977 «Un nouvel ouvrage sur le “mravalt‘avi” géorgien». BK, 35, p.73-81.

102. MIGNE, Jacques-Paul 1851 Dictionnaire de Patrologie, ou Répertoire historique. Montrouge.

103. MOREAU DE JONNÈS, Alexandre-César (le fils)1861 Ethnogénie caucasienne, recherches sur la formation et le lieu d’origine des peuples

éthiopiens, chaldéens, syriens, hindous, perses, hébreux etc.…Paris: J.Cherbulier, p. 101.

104. MÜLLER, Valery1931 En Syrie avec les Bédouins, les tribus du désert. Paris: Glomeau, p. 25.

105. NAU, François 1901 «Histoire de sainte Marine, version syriaque». ROC, 6, p.276-

285.1902 «Vie de Jean bar Aphtonia, textes syriaque et traduction

française». ROC, 7, p. 97-135.1903 Histoire de sainte Thaïs. Publication des textes grecs et de divers autres textes et

versions. AMG, 30, 3ème partie. 1905 «Histoires d’Aboudemmeh et de Marouta». PO, 3, p.1-13. 1907 «Histoires des solitaires égyptiens». ROC, 2 (XII), p. 43-70. 1907 Histoire de saint Pacôme: une rédaction inédite des Ascetica. PO, 4, p. 141-

150.1908 «Histoires des solitaires égyptiens». ROC, 3(XIII), p.47-297.1910 «Les légendes syriaques d’Aaron de Saroug, de Maxime et Domèce,

d’Abraham maître de Barsoma». PO, 5, p.362.1911 «Jean Rufus, Evêque de Maiouma. Plériphories». PO, 8, p.165-166.1913 La version syriaque de l’histoire de Jean le Petit. ROC, 7(VII), p.347-389.1913 La version syriaque de l’histoire de Jean le Petit. ROC, 8(XVIII), p. 53-69.

106. ОЛТАРЖЕВСКИЙ, Тимотий1902 Палестинское монашество с IV до VI веков. Москва.

107. OUTTIER, Bernard1977 «Le modèle grec de la traduction géorgienne des apophtegmes par

Euthyme». AB, 97, p. 119-130.1978 «Un fragment géorgien de l’Historia Monachorum in Aegypto». BK,

36, p. 49-52. 1977 «Le manuscrit Tbilissi A-249; un recueil traduit de l’arabe et

sa physionomie primitive». BK, 25, p. 97-106. 108. PALACIOS, Miguel Asîn

1905 «Une Vie abrégée de sainte Marine». ROC, 3, p. 67-71. 109. PARGOIRE, Jules

1905 L’église byzantine de 527 à 847. Paris, V. Lecoffe, vol.1. 110. PARYS, Michel van

1988 «Abba Silvain et ses disciples. Une famille monastique entreScété et

la Palestine à la fin du 4ème siècle et durant la première moitiédu 5ème siècle.» IR, 61, p. 451-480.

111. PATLAGEAN, Évelyne1976 «L’histoire de la femme déguisée en moine et l’évolution de la

sainteté féminine à Byzance». SM, 3, série 17/2, p. 597-623.

112. PEETERS, Paul

500

Page 501: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1912 «De Codice Hiberico Bibliothecae Bodleianae Oxoniensis». AB, 31,p. 301-318.

1951 «Recherches d’Histoire de philologie Orientale». SH, 27, p.84. 1951 «L’édition critique des vies coptes de saint Pachôme». SH, 27,

p. 31-43. 113. PERADZE, Grégoire (archmandrite)

1937 An Account of the Georgian Monks and Monasteries in Palestine. Hertford:S.Austen and Sons.

114. PETITMENGIN, Pierre1981 Pélagie la pénitente, Métamorphose d’une légende, Les textes et leur histoire.

Paris: Etudes augustiniennes, vol.1. 115. ПИГУЛЕВСКАЯ, Нина Василевна

1946 Византия и Иран на рубеже VI и VII веков. Мocква-Ленинград:Издательство Академий наук, ст. 4-20.

116. REGNAULT, Lucien1970 Les sentences des Pères du désert, Nouveau recueil, Apophtegmes

inédits ou peu connus. Solesmes: Abbaye Saint-Pierre-de Solesmes.1985 Les sentences des Pères du désert, Séries anonymes. Solesmes: Abbaye Saint-

Pierre; Bégrolles-en Mauges: Abbaye de Bellefontaine.117. RICCI, Seymour MM. et WINSTEDT, Eric Otto

1910 Les quarante -neuf vieillards de Scété. Texte copte inédit et traductionfrançaise, tiré de Notices et Extraits des manuscrits de la BNet autres bibliothèques. Paris: Klinckseck, vol.39/2.

118. RICHARD, Marcel1975 «La vie de sainte Marine, surnommée Marinos». CG, 1, p. 83-115.

119. RICHARD, Claude 1875 Abrégé des Vies de saints pour tous les jours de l’année. Paris: Firmin-Didot

frères, p. 248-255. 120. ROSWEYDE, Heribert

1849-1850 Vitae Patrum [sancti Hieronymi]

501

Page 502: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

121. RUBIN, Rehav 2002 «The Melagria: On Anchorites and Edible Roots in the Judaean

Desert», LA, p. 347-352. 122. RUTEBEUF 

1935 La vie de sainte Marie l’Égyptienne, suivi de la légende de sainte Marie L’Égyptiennepar Jacques de Voragine. Paris: M. Glomeau

123. SALIA, Kalistrate1965 «La littérature géorgienne (Ve-XIIIe siècles)». BK, 15-18, p.28-61.1961 «Tao-Klerdjéthie et ses monastères». BK, 36-37, p. 41-62.

124. SCHNEIDER, Gerhard and Balz, Horst 2000 Exegetical Dictionary of the New Testament. Grands Rapids, Michigan:

Company William B. Eerdmans Publishing, : vol.2, p. 385-388. 125. SCOPELLO, Madeleine

2005 Femme, Gnose et Manichéisme. Leiden: Brill.

126. СМИРНОВ, Иван Михайлович 1917 Синайский Патерик в древне-славянском переводе. Сергиев Пoсад.

127. SOPHOCLÈS, Evangelinos Apostolidès1887 Greek Lexicon of the Roman and Byzantine Period (from B.C. 146 to A.D. 1110). New-

York: C. Scribner’s sons, Éditeur scientifique: Thayer, JosephHenrey

128. SOZOMÈNE, Hermias1996 Histoire ecclésiastique. Paris: les Éd. du Cerf, livres III-IV.

129. SPENCE, Lewis 1990 Ancient Egyptian Myths and Legends. London: Harrap.

130. SCHWARTZ, Eduard1939 Kyrillos von Skythopolis. Leipzig: J.C. Heinrich.

131. TAMARATI, Mixeïl T‘amarašvili, dit abbé Michel1910 L’église géorgienne des origines jusqu’à nos jours. Rome: Société

typographico-éditrice. 132. TAYLOR, David G.K.

2002 The Syriac versions of De Spiritu Sancto by Basil of Caesarea. CSCO, 2, p.32. 133. THEOPHANUS

1883 Chronographia. Leipzig: rec. Carolus de Boor. 134. TOBI, Yosef

1999 The Jews of Yemen –Studies, their History and Culture. Leiden; Boston (Mass);Köln: Brill.

135. TALBOT, A.M 1996 Holy Women in Byzantium, Ten Saints Lives in English Translation. Washington

(D.C.): Dumbarton Oaks Research Library and Collection. 136. TUNC, Suzanne

1989 Brève histoire des chrétiens. Paris: Éd. du Cerf. 137. USENER, Herman Karl

1888 Acta s.Marinae et s.Christophori. Bonn. p. 15-46. 1879 «Legenden der heiligen Pelagia». FDPS, 24, p. 3-16.

138. USPENSKI, Fiodor1967 Istoria vizantiiskoi imperii. Moscou: éd. Nauka,vol. 1, 354-374, (3

vol).139. VAILHÉ, Siméon

1897 «Les laures de saint Gerasime de Calamon». EO, 2, p.106-119.

502

Page 503: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

1900 «Répertoire alphabétique des monastères de Palestine». ROC, 5,p. 272-292.

1901 «Saint Dorothée et Saint Zosime». EO, 6, p. 359-363.140. VAILHÉ, Siméon et PÉTRIDÈS, Sophrone.

1905 Saint Jean Paléolaurite . Paris: A Picard et fils.141. VIGOUROUX, Fulcran

1889 Mélange biblique: la cosmogonie mosaïque d’après les Pères de l’Église.Paris:Berche et Tralin.

142. VÖÖBUS, Arthur1960 History of Ascetism in the Syrian Orient. CSCO, 2.

143. VORAGINE, a Jacobi1846 Legenda Aurea, vulgo historia lombardica dicta. Éditeur scientifique

Graesse, Johann Georg Theodor. Dresdae et Lipsae: impensislibrarae Arnoldianae.

503

Page 504: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

144. WARD, Benedicta

2004 La vie au désert de prostituées converties: étude du repentir dans les sources dupremier monachisme. (trad. “Harlots of the Desert”.) Nouan-le-Fuselier: Éd. des Béatitudes.

145. WIPSZYCKA, Ewa1977 Le rôle et le statut de la femme en Égypte hellénistique, romaine et

Byzantine. Lovanii: Peeters, Studia Hellenistica, vol. 37, p.377-390.

146. WHITE, Hugh G.Evelyn1932 The monasteries of the Wâdi’n Natrûn, part 1. New Coptic texts from the monastery of

saint Macaire. New York. 147. WOESSE, Friedrich von et SCHWARTZ, Eduard

1923 Das Asylwesen Ägyptens in der Ptolemäerzeit und die spätere Entwicklung.München: O.Beck.

148. WORTHLEY, John 1987 Les récits édifiants de Paul, évêque de Monembasie et d’autres auteurs. Paris: Éd.

du Centre national de la recherche scientifique. 2001 “Grazers” (Bosko…) in the Judaean Desert», SHOC, p. 37-48.

149. WYZENA, Theodor1910 La légende Dorée, traduite du latin d’après les plus anciens manuscrits. Paris: D.

de Selliers.

504

Page 505: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ruka / monasteri / xelnaweri

505

Page 506: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

egvipte pirveli qristianuli gaerTianebani (koptebi, II-Xss.)

Epalestina

qristianuli kerebi

506

Page 507: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

507

Page 508: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

skite—ioane kolobosis monasterisabawmindis monasteri

antioqiis didieklesia

508

Page 509: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

ierusalimi —qarTuli jvris monasteri (XIs.)

509

Page 510: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

Pparxlis monasteri (Xs.)

aTonis iveriis monasteri (980w.)

510

Page 511: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

varZia—RvTismSoblis miZinebis eklesia, Sesasvlelis timpani :

mariam megvipteli wminda zosime

siria_qidunis udabno

libani— qadiSas xeoba, qanubinis monasteri

511

Page 512: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

parxlis mravalTavi (X s.)

bodle NN°1, hagiografiuli krebuli(XIs.)

512

Page 513: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

H-1709 (X-XIss.)

513

Page 514: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

A-382 krebuli (XVs.)

H-972 krebuli (XVIs.)

514

Page 515: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

nana miraSvili daibada 1956 wlis 16 ianvars qalaqTbilisSi. daamTavra Tbilisis saxelmwifo universiteti.specialoba—klasikuri filologia. g. wereTlisaRmosavleTmcodneobis institutis bizantinologiisganyofilebis mecnier TanamSromeli. Asamecnierostatiebisa da wignis avtori. 1988 wels mieniWafilologiis mecnierebaTa kandidatis xarisxi. 2008 welswarmatebiT daicva sadoqtoro disertacia parizis

sorbonis universitetSi da mieniWa filologiis mecnierebaTa doqtorisxarisxi. aRmosavleTmcodneobis institutis asocirebuli doqtori.winamdebare wigni exeba bizantiur_qarTuli literaturismravalsaukunovani urTierTkavSiris sakiTxebs. masSi gamocemuliacnobili bizantiuri hagiografiuli Zeglebis, kerZod rva wmindanimonanie da gandegili dedis (tasia megvipteli, pelagia antioqeli,mariam megvipteli, abrahami da misi Zmiswuli mariami, wminda marina,kanonike mZovari, aleqsandrieli monanie qali, anastasia patrikia)cxovrebaTa qarTuli versiebi X-XI saukuneebis uZvelesi qarTulixelnawerebis mixedviT: parxlis mravalTavi da bodles(oqsfordi)hagiografiuli krebuli. wignSi pirvelad aris detalurad Seswavlili dagaaanalizebuli cxovrebaTa qarTuli redaqciebi berZnul, koptur,arabul, siriul, laTinur da Zvel frangul wyaroebTanurTierTmimarTebaSi. mikvleulia ori cxovrebis berZnuli da siriulidedani, romlebic dRemde ucnobi iyo qarTul hagiografiaSi. siaxleswarmoadgens pavle Tebelis cxovrebis avtorobis sakiTxis ganxilvaqarTul versiasTan urTierTmimarTebaSi. naSromSi mocemulia bevrisayuradRebo cnoba egvipturi, palestinuri, siriuli meudabnoebisa dasamonastro institutebis Sesaxeb (skite, tabenesi, farani, qenubinida sxv.). TxzulebaTa avtorebi, mTavari personaJebi, terminebi,geografiuli adgilebi detalurad aris Seswavlili istoriul masalebzedayrdnobiT. naSromSi pirvelad qveyndeba Zvel-qarTul-frangulileqsikoni berZnuli leqsikis TanxlebiT. wigni gankuTvnilia ara martospecialistebisTvis, aramed bizantiuri da qarTuli literaturiTdainteresebuli farTo mkiTxvelisTvisac.

515

Page 516: PROSTITUEES REPENTIES ET FEMMES TRAVESTIES DANS L HAGIOGRAPHIE GEORGIENNE

PprogramaLlogosi

516